Tieng Tho - 960

TK NG THO
(|n tbco ba n cu a NXB Vn ngbc - 1064

T|E NG THO 55
56 TOA N T P X!N I !
TK NG THO
TI ng fho... TI ng fho hay Ia fI ng do I7 TI ng cu a
kha ng chI n, fI ng cu a su so ng. TI ng va v n, va dI u,
va nha c. TI ng va khong fI ng, Io I va ngoa I Io I... Tho
nhI u qua , foI bI f vI f ca I g fruo c7
Ch f fho nhI u qua , Io ng hoa huong ma n y. Cuo c
so ng hI n nay d y ch f de p. Ca I sac dI m kI u khac kho
cu a nhu ng con nguo I dI da nh gIa c; ca I ne f ma nh cu a
nhu ng cho I dang co n go I ghe m. Ca I de p if Io o ngoa I
ca nh, ma o frong mo I can da m, mo I finh fnh. Ru nhau
dI du ng cuo c do I mo I! Ru nhau dI ha I fho!
Song Ie nhu ng ba I fho cu a chu ng fa nhu nhu ng ca I
Ia ng vu ng v , nhu ng ca I ro fhua fho f. Tuo ng baf duo c
ch f fho cu a fho I da I, bo va o Ia ng; nhung fay fa non vu ng,
ch f fho Io f ra g n h f, Ia I o nguyn ve n frong khong
gIan. Xong mo I cuo c ha I hoa do I, fa nhn Ia I fh y nhI u
nhu ng fhanh fre Io I no I, nhu ng maf dan v n dI u, nhu ng
so I my Iy Iu n nu a, ma hoa fh if, huong fh fhua.
Hay Ia v frong bao nhIu nam, fa chI quen vo I nhu ng
bong ho ng vuo n, fa chI buo c fm fnh vo I nhu ng cu c, da o
frau chuo f, fa chI fha o vI c m u don, fhuo c duo c, nhu ng
hoa huong van ve cu a mo f fho I yn o n, ng m ngu I7 Tay
fa khe o Ie o frong vuo n hoa cham, sao ma vu ng v gIu a
T|E NG THO 57
fh gIo I nhu ng hoa khong vuo n, nhu ng hoa no I, hoa
do ng, hoa ru ng fha m.
Nhung Io ng fa yu fho, yu so ng co bao gIo voI.
Chu ng fa Ia I ru nhau dI, Io ng mo I me , fInh fuom nhu Ia I
baf d u. Ru nhau dI ha I cuo c do I mo I! Ru nhau dI ha I
fho by gIo dy.
Tay chu ng fa Ia I bo p cho p nhu nhu ng du a fre con;
nhu ng Ia ng dI u v n xu ng xa xu ng xinh. o n dI fm fho
chu ng fa dong Iam. Truo c nga y Ca ch ma ng, mo f cuo c fhI
fho co bo n nghn fhi gIa , frong bo n va n nguo I Ia m fho,
gIu a bo n frI u nguo I yu fho, hay Ia hon. y gIo fh
kha ch fho co n nhI u hon nu a. Ca c ba c kha ng chI n cu a
chu ng fa khong m y so Ia khong co fho. Nhu ng ba I fho
gu I v ca c fo a soa n khong fh d m ba ng chu c. Trong
nhu ng sa ng fa c ph m xu f ba n g n haI nam nay, nhu ng
f p fho nhI u hon ca .
Ma co mo f ca I fhu , fhuo ng nh n fh y frong no I bo ca c
fo a soa n, Ia fho Ia I go I fho. Mo f fo ba o ra so d u, n u
chua dang fho, fh r f if hay khong nh n duo c fho gu I
v , chu ng nhu ba n do c co n gIu y . n khI dang mo f ba I
fho, I p fu c fho ca c noI bay d n. Va n u dang duo c mo f
va I ba I fho hay, fhoI fh ha o kI f bo n phuong cu a fhI
da n, nhu nghe fI ng go I cu a nhu ng nguo I do ng chi, frao
fa ng cho fo a ba o bI f bao nhIu ba n fm fnh. Sau ca I
sn kh u fho, no chI Ia mo f khoa ng gI y frang co do ng
khung, co mo f if ho I ho a dI m frang, hay fhanh ba ch hon
Ia mo f va I frang gI y ro ng, nhu ng ba I fho khong chen
I n nhau g ca , chI cho con maf xanh cu a frI ky d n
cho n hoa khoI.
'
' '
Co mo f da o, nghe fheo nhI u ba n, foI cu ng nghI ra ng:
frong kha ng chI n, nha c pha f frI n, ma fho khong. y
fa khong no I d n vI c qu n chu ng ha f r f nhI u, no Ia
mo f v n d kha c, fh fho pha f frI n ma nh hon ca frong
ca c nga nh van ngh o so nguo I fhich fho, Ia m fho. N u
k d n ha ng ha sa so ba o fuo ng, ba o fay, fh fa se fh y
khong bI f bao nhIu Ia fho xu f hI n. a nh ra ng nhu ng
ba I fho hay - cu ng nhu nhu ng ba I nha c hay - r f hI m;
nhung chI nhn mo f su c da f da o vuon d n fho, d n de p,
cu ng kinh phu c ca I mu a n y no bao Ia ba f nga f do ma f
fro I ca ch ma ng fhu c In.
ToI nho cuo n nh f ky cu a fI u doa n fruo ng Iu CIang,
o ma f fr n e o Ca nam 1946. Ia m chI n cong va Ia m
fho. ChI c xe ngu a mI n Nam nhe nhe Iac fheo nhp
duo ng, anh chI n sI fhon go n vo I doI maf den x ch; co
hoang haI ven bo ; nang chI u; quy n so mu c xanh; Iu
CIang quy foI Iam mo I cho xem nhu ng ba I fho anh fu
Ia m cho mnh. f ph n ky fhu f, d y ve fhIn nhIn. ToI
nhn ma f anh, mo f frong nhu ng anh hu ng vo so cu a dn
fo c. In fo I e o Ca : anh da I do I pho gIu can cu , mo f ho c
sInh Ha No I, d u xanh bo ng nhoa ng ca o ba ng ma nh
chaI, dua quy n so con yu c u foI che p fho, ha I cho foI
mo f qua cam nu I.
I f bao I n g n chI n sI; g n ca n bo , cu ng v Ia m
fho, foI duo c ca c anh cho buo c va o ca I d n rIng cu a fm
fnh ca c anh. Ca I d n khong phu ng fho , ca c anh kin da o
frang hoa ng rIng d nhu ng khI ngoa I cong fa c va f p
doa n, ca c anh v hay Ia va o nghI ngoI fhu fha chu f.
Nhu ng khI y, foI frn fro ng re n fu ng buo c mo f, dua fay
I f nhu ng v n fho, Ia ng Ia ng faI nghe. Ca mo f fho I chInh
T|E NG THO 59
chI n, ca mo f nI m hI xa qun mnh, ca da nu I, cy ru ng,
ca bu n I y, ca f vang ha f do ng vo ng frong nhu ng cu fho.
V foI xem cu fho va xem gIu a gIo ng chu , v foI nghe
ca I muo n no I fhm va o ca I da no I, khong pha I vo so na o
cu ng bo ng b y xInh de p ca , nhung vo so na o xu x don
gIa n d n du ma khong mang duo c nhp bI n vang vang7
Tho hay cu ng hI m nhu ngo c quy , nhung bI f nghe, fh
ba I fho na o cu ng g n xa, fo nho no I duo c fho I da I.
'
' '
ToI bI f ra ng h u h f fho gu I d n d u Ia cu a ca n bo ,
cu a chI n sI ca . Trong dn fo c fa Iu c na y, nguo I na o co
if nhI u fa I fhu c ma khong fha nh chI n sI hay ca n bo .
ToI d y do c nhu ng da chI: Hoa ktc u cu B c Gtang, Ty
c6ng an Tuycn Quang, Ttnb b6 Vtc t Mtnb Cao B ng,
Ttnb b6 Vtc t Mtnb La ng 8on, Ltcn Vtc t Tba t Nguycn,
Trung Joa n X..., a t J6 t Y... Ca mo f fh h fuo I fre Ia m
fho, Ia m vI c. Nhu ng anh hom qua ho c fro , hom nay frn
haI vaI chua ro ng, da de mo f nhI m vu nho hay fo.
Nhu ng nguo I c m quy n chI huy, frn moI v n quang
da ng. Nhu ng nguo I y Ia m fho, v fho I da I ha f ca o frong
ho . Chu ng fa Ia m fho v ca I de p ca ng nga y ca ng nhI u.
V gIo ca ch ma ng no I d y bo n phuong, fho I ca I u c cu a no
I , que f ca I b n cu a bo c Io f. V mo f ngo n frI u ngo m ngo p
fu ngu c fa dua In. V nuo c maf gIa c ngo da ru a maf fa
fhm bI c. Chu ng fa Ia m fho v co nhu ng Song Io, Ia
Nha ... Chu ng fa Ia m fho v khong sao ca , v hoa nga y
nay no , chIm nga y nay ku. o I v n fre nhu muon xua.
o I Ia I fre hon Iu c na o h f. Chu ng fa so Iam, so Ia ng
cu a chu ng fa cu fhua ma I, ro cu a chu ng fa cu so f ma I.
Chu ng fa so ch f fho Io bo chu ng fa ma dI. Chu ng fa
nam I y fay nhau vy I y cuo c do I. V y co n so f, da co
con cha u chu ng fa k f nhu ng ca nh fay fuong IaI cu a
chu ng Ia m Iuo I. o I vo I fho Iu c na o cu ng fhoa f ro ng hon
fay chu p baf cu a ca c fh h , ma v v y Iu c na o cu ng v n
co n do I d baf, co n fho d fheo.
Na o! Chu ng fa ha y fI p fu c dan v n, ghe p dI u, buo c
y , Ia m fhm nhu ng Ia ng ha I hoa. I n buo m do ra o ra o
frong gIo ma f - Ia non xanh nhu suo I cha y frn fro I.
Nam I y cuo c chI n franh gIa I pho ng fhom fho, qua
muon m u, muon ve . Cuo c ha I baf Iu c xong ro I mo I bI f.
Mo f va I nam co k g.
Ngh fhu f da I, do I ngan.
n chi, vu ng fm!
2-0-104S
T|E NG THO 61
TK NG THO THA NG TA M
Mu a fhu cu a chu ng fa by gIo xon xao qua do I!
Ca I mu a fhu fho I fI f, mu a fhu cu a Nguy n Khuy n,
nuo c btc c tr6ng nbu /a n kbo t pbu - /a n ao /o ng /a nb
bo ng trng /oc, ca I mu a fhu sau mu a he da nhI u hu ng
ca m ro I, nhung gIa c quan cu a con nguo I hI n da I chu ng
fa fh y mu a fhu fhu c Ia mo f mu a xun phoI pho I. Mu a
fhu nghn co y fu nga y Ca ch ma ng fha ng Ta m, mu a
xon xao Ia I m y I n xon xao. y gIo fhu khong nhu ng
dem sang ca I nang frong va ng, ca I fro I xanh ngaf, ca I
ma f me hI m hoI quy ba u o mI n nhI f do I, ma fhu by
gIo dem d n nhu ng nga y ky nI m Ia m run ca fnh ca m,
Ia m say ca I nI m nguo I. Ca I nI m nguo I Ia gIa c quan
fhu sa u cu a chu ng fa fu dy fro v sau. Tu gIu a fh ky
haI muoI, chu ng fa fhm mo f xu c ca m van mInh: ngo I
mo f mnh, ma ca m nghe qu n chu ng; Io ng ra rung qu n
chu ng; fa d y nhu ng ma ch ma u frong nguo I khI fuo ng
fuo ng ra o ra o qu n chu ng. Ca c gIa c quan fhu sa u, ca I
nI m nguo I y Ia mo f ca m gIa c fhu y frI u.
V y mu a fhu r f xun cu a VI f Nam, nam nay cu ng
nhu da ba nam fruo c, Ia I co nga y Muo I Chin fha ng Ta m,
ro I nga y o c I p; ro I h f fha ng Ta m duong Ich, Ia I d n
fha ng Ta m fa, vo I f f Trung fhu. Nhu ng co ng cha o du ng
ky nI m nga y To ng kho I nghIa v n du ng y nguyn d cho
nga y Tuyn ngon o c I p; nga y HaI fha ng Chin fo I, co ng
cha o Ia I dap fhm hoa Ia , cam mo f Io p co nu a, freo fhm
Io ng de n. Th ro I da h f du! Nhu ng Io ng de n kIa, vo I
nhu ng co , Ia I d d n ra m ThI u nhI choI frang mo f I n
nu a. Nga y f f o c I p, ca c em be nam nay da da nh fro ng,
ruo c de n ro I. Ia m nguo I do c I p fh f Ia sung suo ng!
Th Ia suo f mo f mu a fhu, nhu ng nga y ho I nam II n
fay nhau ma mu a mo f vo ng fuoI sa ng. Cu ng vo I fhf da
du no duo I bo ng Ia xanh, fm fri fa cu fung bu ng vo I
mo f khong khi ho I he . Ho I he co fI c fu ng, dnh da m, chI
phi g du! Ho I he frong fInh fh n, ho I co I mo cu a nhn
dn, ho I fra n d y cu a d f nuo c.
Ca I xon xao fha ng Ta m y, nghIa Ia ca fha ng Chin,
fha ng Muo I nu a, foI fh y soI guong frong nhI u ba I fho.
Tho nam nay, fho nam ngoa I. Nhu ng ba I fho cu ng Ia I k f
hoa chung quanh fha ng Ta m. T f ca xon xao Ia fhuo ng!
Nhu ng fho dang frong ca c ba o, va fho gu I d n Vn ngbc
co n nhI u fu kha c, nhung foI ha y cho n nhu ng v n r f
xun, r f fhu chu a du ng duo c ca I In frI u cu a Ia hoa,
cu a so ng nuo c, nhu ng v n co mo mo f chn fro I, nhu ng
fI ng ca go I nhu ng Io I ca...
Ca ch ma ng fha ng Ta m nam ngoa I |1947) To Hu u k
chuy n Vtc t Nam pba ngu c frong ba o Cb6 ng gt c |Thanh
Ho a):
Hat nm truo c, t6t /a tcn n6 /c
Tu cbung tbn, gta kc ta m muot nm.
A n kb6 sat, cu m nb6 t Juo t /ao b m...
T|E NG THO 63
Tn no I y da pha ngu c ro I! Mo ra, mo ra fruo c ma f
VI f Nam f f ca , f f ca :
Tro t J t mcnb m6ng, xanb xanb co n6 t,
Cbtm kcu cbtm trcn gto , boa tm boa,
Ngng J u ca ta m buo ng TI n qun ca...
Nhu ng cu fho bay mo f ca ch Ia !...
Van Cao ca Kbu c nba c cu a Nguo t 6 c / p |a o 6 c
/ p 2-9-47. Ca I say sua f n fu y cu a ngh sI ho a vo I ca I
hang ha I cu a do I mo I d u franh:
Tbn ngbc si /a m cy trong ru ng ba t
o t /cn ba t nga t
Nba c mo t kbo t bay r6 t.
Go bo m Ja n, ttc ng g6 nbc cbot cot,
Gty /a nb /c o nb n Jc u tay ro m ma u.
Mo f nha fho fre , Cao Nh, co m y chu xanh r f
sa ng |Vtc t B c quyc t cbtc n, 8-47).
Mu a tbu sang, 6t /a xanb! Xanb! Xanb!
Bu p nbu a ma nb cuon mnb tbco a nb sa ng.
Muo t Cbin tba ng Ta m
Nga y buy boa ng nga y Ca cb ma ng tba nb c6ng.
Ro I ca c nha fho nhac d n nhu ng nam kIa va nam
fruo c nu a. Vu nh IIn, sau haI nam Ia ng Ie , go p m y
v n fhu nh f vo I Ca ch ma ng:
Ta m muot nm u t u c co t cm bo n
Nc n trong /o ng bat muot trtc u /c Jn
Bu6t tbu y, bc t cang nbu s m J6 ng!
Lcn ng p tro t co t ngo n co gta t pbo ng,
Tra n qua tby qun pba t xit ktnb boa ng
Nbu so ng Jng, x6 J6 m6 t ngat ca ng.
Nha fho uong IInh, nay da qua co , d Ia I no I fI c
fhuong cho chu ng fa, cu ng vI f:
Nu t Ju ng tb ng nbn btcn tro t cao r6 ng
86ng /uo n quanb cu ng rco nba c tbanb bnb.
a o Kbu Gta t pbo ng |2-9-47) fa da I o c I p o vuo n
hoa a nh, mo f ca I da I nga o ngh du ng cuo I frong
nang bI c, va da co mo f cu fho hay qua :
a t Ja cao gto nng ma t /cn cao
Ta fuo ng fuo ng ca I da I o c I p frang fInh dI m frang
do fham, va Chu fch Ho Chi MInh du ng o frn, cao ca ,
nhe nha ng; fro I fhu xanh, nang fhu gaf nhung frong,
gIo fhu Io ng Io ng, va Ia co frn ngo n cu ng cho f vo f nu a:
f f ca no I nI m cao ca go I duo c frong cu fho nhe vo
cu ng.
'
' '
Mo I mo f ca m gIa c by gIo co mang nhu ng ca m gIa c
cu ng mo f Ioa I cu a nga y fruo c. Tha ng Ta m nam nay, ba o
Cu u qu6 c khu 10 nhac d n cuo c bI u fnh go I mua fha ng
Ta m nam 1946 o Ha No I, va fa fh y v n ro ra ng, v n
IInh hoa f frong fri nho cu a fa. Tha ng Ta m nam sau co
Ie fa se nho fha ng Ta m nam nay 1948 o mo f da phuong
na o nho nho , nho fha ng Ta m 1947 fruo c fr n VI f ac,
r f nho fha ng Ta m 1946 fuo I foI cu a Ca ch ma ng o fhu
do, nho nh f fha ng Ta m 1945, khaI sInh cho f f ca
nhu ng fha ng Ta m vo cu ng vo f n. T f ca nhu ng ky nI m
y se fro n I n nhau, fu y fheo mo I ca m fnh, ma d m
nhI u hay if, nhung mo I nga y I fha ng Ta m d u mang
d u nhu ng fha ng Ta m qua. Cuo c so ng dI r f nhanh, su
T|E NG THO 65
vI c ca ng Iu I ca ng uo p huong fho I gIan pha ng ph f. Nam
ngoa I, co nha fho da nhac d n doa n bI u fnh vI da I nam
1946 fu n ha nh duo I mua f m fa o Ha No I, vo I mo f da ng
dI u ca ch ma ng Ia Iu ng! Ha ng va n nguo I cha y xI f duo I
mua, mua hu u fnh mang nhu ng Ia co , cha y hu a vo I dn
chu ng:
Ho rco bo , ca ba t Juo t mua ra o,
Uo t m c uo t, nguo t ta cut c uo t,
...
Mua tba ng Ta m /a mua ngu6 n Ca cb ma ng,
Nuo c gtu a tro t /a ruo u cu a tba nb c6ng
Mcn tu Jo tbtcu cba y ru c mu6n /o ng,
Lu a tba ng Ta m co mua na o J p n6t.
Va frong mo f fo ba o na o do , cu a mo f fa c gIa foI qun
fn, foI fhuo c haI cu Iu c ba f hu a he n na y:
Trc rung tbco ca nb sao ca ng
Xcnb xang ma t Jo nbu ng ba ng ngo t non.
Thua ca c ba n! Co I mu a xon xao nam nay, fruo c fIn
foI da nhac nhu ng cu fho dang frong ca c ba o 1947.
Chac ca c ba n v qua yu fho, nn khe khaf nhu mo f
fnh nhn do I ho I du ng mu c se cho ra ng nhu ng cu fho
foI frich ra do chua m y xon xao. Nhung bI f sao by
gIo 7 Chu ng fa dI Io c va ng, fh du ng kho finh qua . Nhu ng
cu fho y, foI vu a Io c Ia I frong mo f so fho foI da cho n
Iu a va ghI che p sau khI da do c ha ng ba bo n chu c so ba o
da c bI f ra nga y 19 fha ng 8 va mo ng 2 fha ng 9 nam
1947. Nhu ng ba I fho ghI Ia I do , foI da mang frong ba Io,
Iuu chuy n suo f frong fr n VI f ac, va dI fu ac va o
Trung, fu Trung ra ac, om p hon mo f nam fro I ro I.
Con nguo I cu ng fh con fa, nhu ng du a con cu a ba n fho
bo n phuong sau khI da gIo I fhI u o Ttc ng no t Vtc t Nam
|fha ng 9 nam 1947) foI chIu chif gIu ma I. Hom nay khoe
duo c frn gI y fo vo I ca c ba n, foI nhu nhe no I Io ng! Cuo c
dI fm fho gIan Iao cu c nho c Iam! Ph bnh fuong do I d ,
ngh fhu f fuy f vo I kho . Nguo I dI cho n fho co n gIan kho
nhu v y, Io c qua bao nhIu qua ng mo I duo c chu f kIm
khi, huo ng chI nguo I Ia m ra fho fh co n gIan kho nhI u.
Ca ch ma ng v f fa, baf fa franh d u, fh ca I Hay, ca I
e p cu ng qu n fa khong ke m, baf fa vuon In! Khong
mo f ca I g fa o ra ma khong do mo hoI, soI nuo c maf.
Trong ngh fhu f cu ng v n co cu: e p Ia mo f su co
gang khong ngu ng.
Cu ng v ngh fhu f kho nhu v y, nn chu y do c mo f
so dong ca c ba o da c bI f cu a mu a xon xao Ich su nam
nay, foI chua hI n ca c ba n duo c nhu ng v n xon xao na o.
Trong khI cho do I nhu ng mu a mo I nu a, fh gIu a ba I n
ky nI m, mu a 1947 fuong do I da no nhI u fho da c bI f
hon ca .
Nhu ng fho gu I v Vn ngbc co nhI u fu Iam. ToI
ha ng cho n nhu ng fu he n ho hon ca , nhu ng y fho khong
chI co haI vo I haI Ia bo n, ma mo duo c mo f nI m vang
ngn. CIu a da m dong nhu ng v n, fhInh fhoa ng nh n
duo c nhu ng v n bI f cuo I, bI f ha f. I f no I da da nh ro I,
nhung pha I bI f cuo I, pha I bI f ha f. Pha I bI f xanh frong
nhu nhu ng con maf nu a.
M y cu fho hoa phuo ng do c frong mu a na y, m a p
nhu mo f hoa ho ng do :
Hc cu a to t, boa /tc n tbco mu a no
Tb m b u tro t m6 t s c /u a non tuot,
Cu ng nbu boa, m6 t gtat c p Jang cuo t
86 ng kbam kb6 nu6t nguo t - mo s c Jo .
Nguy n Van nh
Tre frung nh f Ia cu:
T|E NG THO 67
Cu ng nbu boa, m6 t gtat c p Jang cuo t
Co mo f ca I g mo ro ng ra, hu a he n nhI u; so sa nh mo f
gIaI c p vo I mo f Ioa f hoa no Ia mo f fu do f ngo f, ma fho
Ia I fu nhIn. Th y hoa phuo ng frn fro I, nguo I fa se no I:
y, gIaI c p c n Iao dang cuo I d y.
Nha fho Ia I vI f:
Hoa ru c ro ca Jc p bon a nb /u a
Cu Jo tro t m6 t s c tu a co bay.
Nhac d n he , fa ha y nhac xa hon nu a, va o ngay
fha ng gIng haI, frong mu a xun, d fm cu ng mo f Ioa I
hoa do nu a, cu ng mo f Ioa I cy cao fo ma nh me , Iu c no
hoa cu ng no ca mo f vu ng:
Tro t Jo tung bu ng boa ga o tuot
y not J t s6 ng ba t /cn Jo t
Ttnb kb6t ma u tb m tba nb by co ng,
Vtc t B c b6m nay no nu cuo t.
Nguy n Van nh
Hoa do mu a he , hoa do mu a xun, cu ng d u xon xao ca .
Mo f ba n ca m ca I khung ca nh nha fruo ng Iu c sap b
ma c mo f Io p ho c chinh fr, sap fa n ma c mo f Io p do ng chi
b y Iu quy qu n fhn a I nhau, Ia fnh Iy bI f v n
vuong:
M6 t a nb ca ng sao, cuo ng /c tu6n
A nb bnb xa ca cb ta n trm pbuong,
H6 n at s6 ng nbc nbtc u /y btc t
Lo ng n ng tr n gtan tu a nuo c ngu6 n.
Mo c NhI
ToI go I cu fhu fu Ia xon xao, v cu fho y co ca I g
fhI fa I ngon ngoa I. Io ng na ng fr n gIan fu a nuo c
nguo n... Io ng nguo I qua co nhu fh fh f! Sao ma fru
fru! Sao ma v n vuong! Sao hay Iuy n nguo I, Iuy n
ca nh! Io ng na ng fr n gIan, mo I buo c do I mo I yu m n;
fu a nuo c nguo n: va na ng Iam, cha y ma I khong fhoI.
Nhu fh da du xon xao chua, ca c ba n7 XIn da nh mo f
ba I xon xao nu a, d k f cu chuy n fI ng fho cu a mu a
fhu na y. a I fho r m fha ng Ta m Ia I I y fn Ia :
TRI ! X!N
Ta n m trcn ga c c ng
Ngbc ttc ng mu a xun Ja o kb p not.
Ca c cm nbo nbo cbu ng J6t sa u
Da o nbu ng /o t ca ba t nga t Jo t!
Ca c cm Juong tu6t mu a xun Jc n
a g p mu a xun cu a nuo c non
Ot! Tc t tbtc u nbt! Ot! Tba ng Ta m!
Xun, tbu qu n tu gtu a /o ng son!
Ta s6 ng nbtc u tbcm! 86 ng ma nb tbcm!
Ca c cm! Ha nb pbu c qua cm Jc m...
Ca c cm! Dn t6 c Jc u say ca ...
Ta mu6 n cuo t Jtcn! Mu6 n kbo c Jtcn!
Ta mu6 n pba tan kbung ngu c nbo
Cbo J y t t ca kbi non s6ng.
Ta mu6 n pba tan btcn gto t cu
X6 Jy /o ng trat Jc n t n cu ng!
Gtang tay ta Jo n mu a xun mo t,
Cbn buo c /tc n nbau cb ng ktp Jo ,
Cbt btc t J t xanb co n no ma t
Va ngo n co tbtcng Ja tu Jo.
T|E NG THO 69
1946
a o Xun Quy
TK NG THO HA NA M KHA NG CHK N
Mo f noI g n VI f Tr, foI vI f Ttc ng tbo. Su ng no m
m. PhI co khu fru c u u o xa, nghe o noI faI nhu khI so f
re f ru ng uo ng ky nInh nhI u qua . NhI u fhu fI ng no
Ia m n n cho m fhanh cuo c so ng. TI ng chIm ho f chen
va o. Nhu ng con chIm phI co cu a fa o v f be nhu mo f fra I
fIm, ban ma I khoa ng xanh ba ng nhu ng fra ng ngo c fI ng.
Ca fI ng ga chIm chI p va o an frong ba I san. TI ng
chn d m duo ng do I. o ng Iu c ga f ro I, ca c ca nh qua f
quay h f fo c Iu c. Sa f khi dng mo f go c fro I, chung quanh
ca I fha nh pho fru I VI f Tr gIa c nha y du xuo ng da muo I
Iam hom ma khong ra fhoa f. Nhung hoa cha ng gI f
mnh qun no , so m nay fI ng chIm fhanh...
Chu ng fa no I chuy n fho. ToI co y dI m mo f so fho
hay frong khoa ng haI nam kha ng chI n. Nhung Ia m ca I
vI c cu a mo f ban fo chu c, cu ng m f hu ng. Pha I cho n
Io c ca c ba I khong duo c bo so f, pha I dnh gIa hon ke m,
frnh ba y Io p Iang. ChI so ma I m ca I cong vI c fuy n
hoa khoI, ma qun m f sac de p. V y foI se pho ng fu ng.
ToI chua no I d n nhu ng ba I cu a nhu ng nha fho quen
bI f. No I khong du , fha d Ia I mo f dp sau. ToI chu va o
ca c ba n mo I.
T|E NG THO 71
Truo c fIn, doa n da I bI u Nam o co dem ra cho
chu ng fa haI cu fho da c bI f. a o ra ng khong pha I Ia
fho cu ng duo c. Nhung no co n hon fho, no Ia su so ng. No
Ia fI ng cu a o ng Tha p Muo I. Ca I fI ng Ia Iam, ca I hnh
cu ng Ia :
Trcn tro t mu6 t kcu nbu sa o tb6t,
Duo t nuo c Jta /6 t nbu ba nb canb.
o ng Tha p Muo I quy yu cu a chu ng fa d y. Nhu ng
ba n na o mang so f re f VI f ac cu ng nn fh y mnh co n
fhua chI n sI o ng Tha p Muo I. Muo I o ng Tha p vu a Io n,
vu a nhI u, vu a ku fh f fo. Chu ng no da fha nh fI ng sa o
dI u! Va ba nh canh Ia mo f fhu qua mI n Nam, co nhu ng
so I bo f xe da I n u frong nuo c suy f fhf hay ca . V y fh
dIa duo I nuo c o ng Tha p Muo I cu ng dong da c nhu
nhu ng con bo f frong mo f ba f ba nh canh! N u dem f p
Cbtnb pbu ngm, o ca I doa n fa no I kho cu a Iinh do I xua:
Om ycn g6 t tr6 ng Ja cb6 n,
N m cu ng ca t tr ng, ngu c6 n rcu xanb.
fh haI cu fho o ng Tha p na y an du f! Ca c chI n sI Co ng
ho a so ng freo duo I mo f fro I muo I do f, so ng no I frn mo f
bI n dIa boI, co n gIan kho g p bao nhIu nhu ng ngang
Iung fh fhaf bao va ng. Th ma ho fu c ca nh mo f ca ch
fha n nhIn, ho Ia I co n cuo I frong fho khu c khich! HaI
cu fho Ia I nhu muo n no I: Tho Iinh cu a chu ng foI fh
d y, chI co dIa va co muo I. Nghe ngo khong7
Tho Iinh! Tho fh f Ia cu a Iinh! Co nhu ng fho Iinh ca n
bo , fho chinh fr vIn, nhI u ba I hay; nhung fhu nh f Ia
fho bInh nh no nhu fI ng su ng ban doa ng mo f ca I.
CIa n d Iam, ma su sac d n gI f mnh!
Mo f pho ng vIn che p frn duo ng so 4 m y cu khong
v n ma co dI u gu I Qu huong:
Quc buong, 6t quc buong! 6 ng /u a ca ng
man ma c,
Nba tranb xa m, ba ng ra o tbua cm a t,
Cbo n m ycn Jo t cbu ngoa t ba ng btcn,
Ga ga y... m cang trong ycn / ng cu a trua bc ,
Nbung cu t cba y! La ng t6t cba y Jo
Va /o ng t6t cu ng ru c a nb /u a b6 ng
M y chu Nhung vu f cha y nhu mo f mo I Iu a bo c.
Iuu Tro ng Iu do c duo c frong so fay mo f anh bo do I
o Thu a ThIn:
6 t 6 na y, ta xy 6 kba c,
Cb t cy ta /a t cu tr6 ng cy.
Co n nuong ta c n co n ca y,
a o J t /cn ta sc cb6n J t xu6 ng.
V ma u ta Ja bo n trong bu n ru6 ng,
Lo ng ta Ja cba y co t s6ng ngo t,
Ta m muot nm xo xa c co t t6t Jo t,
t Jau kb6 kb6ng Jung /oa t Jc cbo .
Mo f cuo c v f Io n khong ngu ng gIu a ca I so ng vo I ca I
ch f, ca I xy du ng va ca I fa n pha , ma ph n fhang cuo I
cu ng Ia fhuo c v chu ng fa, v nhu ng con nguo I, v dn
chu ng. Co n dn, co n Ia m vI c, nhu co n d f, co n sInh. Mo f
ca I d u khong aI baf cu I duo c, mo f ca I cy cha f ma I v n
ra m m: dn chu ng da ho a fha nh fa o v f.
Tho o dy g p gh nh gn guo c nhu mo f ba n fay Ia m
vI c, Ia cu a mo f Io p nguo I fre vo cu ng. Ho khong baf
chuo c mo f aI; ho chua co ky fhu f, nghIa Ia ho se fa o ra
T|E NG THO 73
mo f ky fhu f mo I; va ca I ngy fho fh f fha cu a ho nhI u
khI d n duo c b c ngh fhu f fo I cao.
Ca c ba o chi cu a fa dang fho nhI u vo k . Io ng yu
fho Ia fuo I fre cu a do I. Mo f nga y na o dy, chu ng fa se
cu ng xe f d n nhu ng b nh u frI cu a fho fho I da I. Nhung
sap buo c sang nam fhu ba kha ng chI n, ca I nga y nam
mo I cu a kha ng chI n, fa muo n chI no I d n fho hay ma
fhoI. Ta muo n no I d n nhu ng fI ng ha f. Co fa chI chu c
ha f. Ta dI fm ca I nghIa ha f cu a chI n franh gIa I
pho ng. Su ng cu a fa nguo c co ha f ba ng da n. Nhu ng gIo f
ma u chu ng fa nho xuo ng v n co n ha f. Mo I su vI c cu a
chu ng fa Ia mo I chI c fhuy n boI va o a nh sa ng. Mo m
chu ng fa ha f ba ng nha c. Io ng chu ng fa ha f ba ng fho.
Tho khong ha f Ia fho ch f nga f.
MI n Trung gu I ra d n dy m y ba I fho ha f. a o Cu u
qu6 c Nam Trung o co ba I Bu6 n, Vut cu a nu t fa ng bo
do I chI n khu Phan Rang. o do I Phan Rang ro I chI n
khu xuo ng da nh o do ng ba ng; gIa c Ia I In chI n khu vy
bu a. o do I duo c fIn, fro v gIa I vy cho nu I. Nu I buo n,
nu I Io so , nu I fro Ia I vuI kha I hoa n:
Tu tbu a qun rco tra n xu6 ng nu t,
Nu t bu6 n tr6ng gto t buo c qun Jt.
c o cao mim mtc ng pba o bot gto ,
Tba c Ja su bu6ng /c rt rt.
oa n qun xu6 ng nu t mc J6 ng n6 t,
Ngang Jo c bng qua ru6 ng co t cuo n,
Qucn nu t, qucn non, qucn tba c Ja ,
Qucn bu6 n, qucn nbo , /a t qucn tbuong.
ang /u c Joa n qun say s c /u a,
tcb tbu 6 p bu a cy non.
Nu t nbn J6 ng n6 t. na o Ju tb y:
La J6, boa rot, Ja s p mo n.
Qun o J6 ng xa ngbc ttc ng tban
Quay cc Ja nb ba t /u tbam ta n,
Xa c tbu nbu /a mu a tbu ru ng
Trcn Jtnb Jc o cao cb t ng6n ngang.
At co /cn cu ng trcn nu t btc c,
Nbn xcm ca nb nu t mo t buy boa ng!
H6m nay cb c b n cy xanb /a ,
Tba c J6 mu ng rco kbu c kba t boa n.
Hay Ha f
a I fho khong In gIo ng fo fa f g ca , cu ng khong su c
fich Io I ngh sI; ba I fho frong nhu mo f gIo ng nuo c suo I
cha y du da ng xu f fu mo f ngo I bu f non fre . Mo f ba I fho
co nhI u ch f xanh.
'
' '
Kha ng chI n khong nhu ng chI do ma fhoI, kha ng
chI n co n r f xanh. Kha ng chI n khong pha I chI no ng,
chI soI, kha ng chI n co n ma f. Ma co xanh, co ma f mo I
ke o duo c Iu da I.
Tho khong nn ma I ma I fhe f ga o, cuo I ga n, hu ng ho .
Tho cu ng qua haI ca I nam Iu a ma u cu a no , buo c sang
mo f fra ng fha I do I da o hon, Iam ve hon. Ho n kha ng
chI n o khap noI, o ca I vuI, o ca ca I buo n nu a. Va no
bI f fhanh nhe , sau khI no m m. ToI yu fI ng co I gIa
ga o ba ng su c nuo c cu a do ng ba o mI n nguo c, foI yu
T|E NG THO 75
fI ng mo Io c co c noI co fru an co ru ng, foI yu Io I nhe
nha ng cu a aI do ky fn Ia Noo ng Hoa:
Cbtc u cbtc u tbco Ja n tru
Ttc ng mo r6 n ru ng su
Tat ngbc xa ttc ng su ng
C6 t ga o nuo c J6 n mau
Em mo nga y J6 c / p
Anb ot g ng /uyc n t p
oa t cbtc n c6ng mtc n Ty
Gt c tbua, cc cm g p.
ToI nho ba I fho hoang vu e o Ca . Mo f nha fho da go I
ca I de o chnh vnh y, du ng frong d f nuo c fa, du ng
gIu a Phu Yn vo I Kha nh Ho a, ma Ia I ho a fha nh mo f
quan a I na o heo hu f qua . V bn na y Ia fa, bn kIa Ia I
Ia gIa c. Nh f Ia khI chI n franh chua Ian foa n quo c, fu
ac o dI suo f va o e o Ca , In e o Ca fh y bn kIa gIa c
rac faI uong. e o Ca bIn fhu y, du ng frn d u b fha m,
du ng fo I my cao. e o Ca freo duo I fro I, ma ca I de p fr m
hu ng ngang vo I Io ng chI n sI. ToI da In fo I do , ngam
f u gIa c duo I vu ng Ro ; dm nin hoI ngo I cho I canh, nhn
de n dI n gIa c ke o qua ngoa I bI n. Ca c chI n sI an nhu ng
vaf com nam fu dm fruo c, vo I qua fru ng vf Iuo c hay
mI ng duo ng; khu va fh fha o so I frong va I cu , xe Ia I
Ia m chI; m y anh con fraI Ha No I va o du ng cheo Ieo
frong y, frong Iu c Ha No I v n ha y fung bu ng... Ca I
qua n I y fn Ho ng Qun, Ia nh f Ia va o frong fho mo I,
no Ia I uo ng fhI ca ch Ia !
c o Ca ! c o Ca !
Nu t cao ngu t.
My tro t At Lao s u Ja t Juong,
D m cc bco bu t,
a Bta
|1)
mu suong,
Bcn qua n H6 ng qun nguo t ngu a mo t,
Nbn J6 c ng6 t tban,
Tbuong at /cn Juo ng!
Cb y nga y /a c gtu a nu t,
8au cbn. /6 t ca ng xanb tu6n,
Duo t cy bcn su6 t J6 c,
Cbco /co cbo t btcn cuong.
...
Rau kbc, com c t,
A o pbat m u sa truo ng.
Nga y tbu cuo n bu
cm canb g p bu m /ang tbang.
Hu u
Sau chn: Io I va ng xanh fuon! Ia xanh, Ia va ng cha y
xa nhu fha c. Ru ng Nam Trung o co hI n Ia nh nhu ru ng
VI f ac du. Cy fo Io n hon nguo I om, ru ng gIa fro n
vo I duo ng cong bo bI n, vuo n hu , hu m dI, man ro Iam!
Khong nhu ru ng VI f ac fhanh fhanh, nu a mo c, Iuo n
Io I cha ng chf ha ng fram Io I dI, ra I ra c nhu ng fhon ba n
m fnh nguo I.
'
' '
O ru ng. Mo f hnh fha I pho fhong cu a fho I kha ng
chI n. O ru ng Iu xanh ca ma f, da nhuo m Ia va ng cy,
T|E NG THO 77
|1) Tn mo f ngo n nu I.
do hung hung va o con nguo I, maf do fh co ca I nhn ru ng
nu I. Co nhu ng Iu a ru ng dm, co nhu ng ba I ha f Ia m Ia
rung d n cuo ng; co nguo I son nu ; co cong fa c, co f p
doa n. Nhung fa no I khong du su fh f de p xInh, n u fa
qun nhu ng khI buo n ru ng f fa I. Ta yu f f ca su fh f,
du a nh nga y hay bo ng dm; kha ng chI n ca ng fo fa f hon,
khI nhan sac kho e khoan mnh mong co dI m mo f chu f
qu ng noI bo ng maf. Ta r f hI u nguo I fhI sI chI n khu
nh Tr ThIn no I nhu ng phu f Io ng hIu haf:
KHONC
Bu6 n qua Jt tb6t nu t ct quanb,
8u6 t nga y trng tra o m6 t mu t xanb.
Lung tro t gbc p cb t trcn ru ng r m.
Tbung /u ng n m tro cbo t n ng banb.
cm cc tbcm n ng cc tbc /uong
Cbtm cbo c J u J u nbu nbo tbuong.
Ro c ra cb kbc kcu ra nb m6 t gto ng,
Ru ng tbcm u n Juo t tro t suong.
Nu c no ngoa t xa gto kbo c at:
Kcu at cbm rc o xu6 t Jcm Ja t,
Nbo at trng cu ng ca ng bco b t.
Xa / c, cu ng sao no cu ng pbat.
o t cbo kbo cbtu qua Jt tb6t,
cm Jc n nga y Jt btc t m y r6 t,
Nbn Ja m my bu6 n tr6t uc oa t
Ta ngbc trong tbtt ma u bu ng s6t.
Cbtc u nay nu t c n tro m u btc c,
Kbc c n ngn nga m6 t gto ng Jc u,
Ru ng c n bu6 n bu6 n nbu mc n ttc c,
Tro t ot! m u c btc t bao nbtcu.
VInh MaI
Nhu ng gIo f fa I fhInh fhoa ng d n, d ro I Ia I fan
frong ca I vuI Ia m. a ng yu Io ng nguo I ca n bo bI f bao
nhIu! Nguo I y fh f anh hu ng, nguo I y co n fre qua .
Ca I Iu nguo I khong ru y vaI khIng fra I d f fay dap
mu a xun. Iu nguo I y doI khI cu ng fh y mnh co n o
frong fuo I fung fang cu a mo f con sInh v f fre . Anh ca n
bo cang h f ngh Iu c va o nhI m vu , khong saI bo n ph n
ma y may, nhung maf anh co Iu c mo ma ng cha y xa ca I
da dI m anh o . Tuo I anh co n if qua ! a ng Ie o mo f nuo c
phu cuo ng gIu a mo f nhn Ioa I khong che m gI f, anh
duo c ph n na o vo fu Iu ; nhung anh Ia nguo I VI f Nam
gIa nh do c I p, du ng dn chu , xy ha nh phu c Ioa I nguo I;
anh vuI Io ng u Io; u Io fh ma cu ng cha y nha y... Ca I
mu fhu n d y sInh Iu c do do f gIu a Io ng anh.
Va ma c d u kho I Iu a, ma c d u kham kho , fhI u fho n,
anh v n gIu frong Io ng mo f suo I xun, gIu vu ng fuo I
fhanh nIn khong phaI Ia f!
Trong Iu c chI n franh Nga - u c gay gaf nh f,
rangbua da vI f mo f cu r f co duyn va r f chi Iy :
Iu c b y gIo , chu ng fa se da f kh u IIn fhanh frn vaI
xuo ng va no I: y gIo fh chu ng fa so ng cuo c do I. Mo I
chu ng fa aI khong hang ha I fhm, nghI d n Iu c y7
Ca c chI n sI dm ru f IuI ra kho I fhu do, da bI f fruo c
T|E NG THO 79
NCA Y V
...
Nbo Jcm ra Jt, J t tro t b6 c /u a,
Ca J6 tba nb ngbt ngu t cba y sau /ung.
Nbu ng cba ng trat cbua tr ng no anb bu ng.
H6 n muo t pbuong pb t pbo co Jo tb m.
Ra cb ta tot r6 t J6t gt y ca n J m,
Bu t truo ng cbtnb pbat ba c a o ba o boa.
Ma t J u xanb tbc ma t Jc n kbt gta ,
Pbot n ng gto ca boa nga n co Ja t.
Ngbc ttc ng bc n cu a nbu ng nguo t Ha N6 t.
Tro cc ! Tro cc ! Cbtc m /a t quc buong.
Chinh Hu u
M y cu fho Ha No I phoI pho I Io ng fraI!
Nha fhI sI khong mo mo ng chu f na o khI fh y uo ng
ha f sao va ng, pho reo co do . ca ham ho fhIng IIng
va o su gI f gIa c, chu ng fa dy co pha I du cha ng bI f fay
chu ng fa Ia d xy du ng ho a bnh:
Tay cbc m gtc t pbu t na y tm Jtc u mu a.
8u ng tbanb bnb kc /a t cbuyc n xa x6t,
Tay xy Ju ng m6 t J6 tba nb co c /u a.
Ma u kb6ng st nbung ba t o ttm nguo t,
Va ngbc gto n tnb Juycn 6 c / p,
Va ngbc Jo t say co t Tu Jo /cn,
Ngbc cbtm ca gto ng ca ng uom y Jc p.
Ha nb pbu c cc Ha N6 t ba t trtc n mtcn.
o Hoa I
'
' '
HaI nam kha ng chI n, so m nay fI ng chIm fhanh.
TI ng chIm mu a fhu dong Ia I fhanh hon mo I mu a. Nhu
con maf fhu nhu gIo ng no I gIu a fro I Ia nh. Nhu ng con
chIm, phI co cu a fa o v f, be va ha f nhu mo f fra I fIm, do I
cho nhu ng phI co cu a con nguo I frong su ma ng fuy f do I
fhanh bnh. Ma u chu ng fa no ng, fuoI, chu ng fa kha ng
chI n vu a ca ha f. Ioa I nguo I da vu a kho dau, vu a ca ha f.
Ioa I nguo I se chI co n Ia m vI c, so ng va ha f ca.
Tho dI do n duo ng cho fI ng ha f y.
Vinb Ycn 28-11-4S
T|E NG THO 81
TK NG THO XN
M6 t nm boa cc Jy,
Hoa no t g co t nguo t:
Lo ng Jo t cb c n ng / m.
Hoa no t boa t kb6ng tb6t.
Huy C n
Mo I nam xun v , hoa Ia I ro In. a n da n fho I fI f
d n chu Xun, dI p khu c Ia I xoa y fha fhI f.
Nam nay chu ng fa khong o nhu ng fha nh pho , khong
mua fram fhu c hoa fro ng o ngoa I o v ngam, nhung hoa
fu nhIn frn ca c do ng, ca c bo co , qua ca c ru ng cu a fa, d n
fha ng cha p, fha ng gIng cu ng nhI u hon mo I mu a. Nam
fhu nam Co ng ho a, nang fha ng cha p ma f qua . ChI c xe
da p duo ng fruo ng cu a anh ca n bo cho m cho m frn ca c ne o
duo ng vu a mo I su a Ia I frong gIaI doa n c m cu . o song Io
Phu Tho , ca c do I do VInh Yn, d song Ma ng ac CIang,
Ia I ca c bo ruo ng ac NInh nu a: co m y hom ma xe anh
bang bang no I II n ma no vo I Ia ng kIa. Tro I v n re f, nang
Ia I m, cho nn fha nh ra ma f. Khong bI f xun o du
ba ng ba c khap ca nh v f fuoI frong; song Ma ng nuo c d y,
cong vI c do ng fI p fu c, nguo I dI cho vuI vuI; fhIn ha ba n
nhau da nh du ng fhf bo , fhf Io n an T f.
Nga n va n nam khong no I h f ca I y de p cu a do I. Xun
nay, xun nghn fruo c, xun muon sau. o n mu a Iun
chuy n d n mo f dI p khu c hoa. Cu fh ma fre ma I.
M y fram nam fruo c, Pha m Tha I yu Truong Quy nh.
Nhu fa ca nh xun:
Tb p tboa ng tbot oanb Jc t /tc u,
Pb t pbo pb n buo m J6 t mat
Hoa maI da nh ph n khI con buo m bay qua... Anh ho c
fro nghe o cha y fu I ma nhn ca nh mo f ca ch fh f phong
Iuu! V Ia nho sI khI xua, du nghe o d n du, cu ng o gIaI
f ng quy pha I. Nguy n u ca m xu c fInh vI qua :
Co non xanb ro n cbn tro t!
Xun Huong Ia ke suo f do I fhI u fnh yu:
a kta co n btc t xun gta gt n!
n Tu Xuong, o fho I baf d u Pha p fhuo c, co n bI f
co xun Ia g! nn chI Ia m fho cy nu fra ng pha o, cu
do I ca I ba nh frung:
Xun tu trong y mo t ban ra,
Xun cb ng rtcng at, kb p mo t nba .
Jc t ngoa t sn tra ng pba o cbu6 t,
Om tbo m trcn ca cb bu c tranb ga ...
C n fa hon, Ta n a fuoI r f he o:
Ttn xun Jc n ngo n cy Ja o
Ba o cbo boa btc t ra cba o cbu a xun!
Hoa vo I xun du co pha I Ia fo vo I fh y! Co I hoa nhu
go I mo f Iu ch em, fh f Ia nhu ng cu fho Ia m frong fho I
fh cu a do ng ba c!
'
' '
T|E NG THO 83
Tho co cu u cu a fa xun if qua .
Co mo f if, fh Ia ca I xun mu a, du co ca I xun Io ng.
Tu Yn o fro dI, fho xun ca ng sa I y frong ca I T f.
Ca I fhu fho xun khaI bu f, fho khong fho, xun cha ng
xun, Ia m ph n su cu a frang Ich. Khong co Io ng fre , Ia m
g co mu a xun.
Nhu ng fI ng xun fh f fham fuoI, co fh no I Ia kho I
In cu ng vo I fho mo I |1932 - 1945). Ca I fI ng xun
frong fho VI f g n dy da baf d u go I In vo I fh h
nhu ng nguo I hI n gIo ba muoI fuo I. Nhu ng nguo I y Iu c
bnh mInh cu a do I ho , da c f fI ng ha f ca I su c fre vo
cu ng a o o frong Io ng. Ho nhu chIm mo I, d p ca nh bay
In, bay gIu a su so ng Io ng Io ng da f da o, fI ng ho Ia fI ng
xun; nhung cha ng bao Iu ho pha I ku fhuong, ho Ia Ia
sa xuo ng v ca I vuI frong no I va frong bo c Io f khong
fh na o vuI duo c! Ro I do c I p va ca ch ma ng d n, ho fh y
dy mo I fh f Ia fro I cu a ho , ho su a Iong su a ca nh, c f
mnh cho kp gIo , Ia I ha f nhu ng fI ng xun. Va fh f Iy
ky ! ho nh n fh y ra ng ca I xun by gIo Ia I xun g p
m y ca I xun fruo c kIa! Mo f fhu xun kha c da de ra. Ho
co fheo cho duo c ca I fI ng mo I, ca I gIo ng mo I.
Va fh h nha fho y co ngang vaI ho , sau Iung ho
khong bI f bao nhIu fhI sI fre sa n sa ng fhay fh ho , ma
chac ca I fa I dang n y no se co n cho I Io I hon fa I ho , nh f
Ia ca I fI ng v sau fh chac chan xun hon m y I n.
Tro Ia I nhu ng fI ng fho xun. Mu a xun Iam sac
ma u nhung fa mu a xun Ia I r f d nha f. Xun dI xun
d n ma I, nguo I na o khong co Io ng fre se fh y nha m. Ca c
ba c Mo ng Ha frong Tuy f Ho ng I su da cha ng go I d n
ca I xun gIa do sao:
Nbt tb m ma u tuot cc m n ma ,
Ca nb b6 ng gbcn co t cbt xun gta ...
Xun cha ng gIa , do I cu ng cha ng gIa , chI co nhu ng
Io ng gIa chI co mo f gIaI c p gIa . Pha I co ca I xun cu a su c
so ng dang In mo I no I duo c xun muon do I cu a fa o v f.
Nhu ng ba I fho mu a xun c n co ca I ruo f, Ia f m Io ng
nguo I.
ToI fh y Ch Ian VIn da co con maf fInh mo I Ia
Iu ng. Co Ie chua nguo I na o fruo c anh da nhn fh y mo f
ca nh xun sac ne f, fInh khoI nhu mo I co mu a xun I n
fhu nh f:
Ha ng Ju a cao say sua 6m bo ng ngu ,
Va t qua xanb kba m ba c bo bcnb pb6.
Xoan cuon ca nb kboc o m t tro t ru c ro
Bcn bo ng Jm /ot /a nbc nba ng Ju
...
y ta a o cbu6 t non bay pb p pbo t
va
a n cbtm kbuycn Jua nb t a nb Juong sa.
Khong pha I fho fa ca nh. Tho ma fa ca nh fh cu ng
ba ng da nh ca I bo p xuo ng d f. Nhu ng cu xun v frn
dy no I ca I non, ca I fre cu a do I.
To Hu u ca:
Xun buo c nbc trcn ca nb non, /a mo t,
Ba n Jo t ot, cut cbu t co t Jo t b6 ng.
M y cu fho Ia m fhuo ho c sInh r f non, r f fre .
Huy C n nhu ng fay va o khoa ng xanh o gIu a nhu ng
ca nh, do n mu a xun qua Ia dang mo a o va ng frong:
T|E NG THO 85
o t ba t nga t cit ca nb ma bo t.
Xun Jt Ju trm /6 t ng6n ngang:
Ttn cut cu a gtu c /cn Ja ng.
A o to mo cu6 c nc p ca ng mcnb m6ng.
A o cu a mu a xun Iuo m fu ng n p dI fo I khoa ng vo
cu ng. Nguo I fhI sI cu ng khoa c ca I A o Xun fInh fh n:
8o m nay kboa c a o ma u c6 Jtnb.
Ra g p mu a xun Jc n gtu a Ja ng.
La btc c Jua tbot xuycn cinb ctc n.
Gto /a so t tb m cu a tbo t gtan.
Trong qua , de p qua ! a f nga f nhu ca buo c dI cu a cuo c
do I.
Nhn fheo nghIa Io n fh mo I buo c do I Ia mo I buo c
xun; buo c co d n xuo ng bu n, co dI frong ma u, co d m
xa c nguo I fh cu ng d dI fo I ca I vuI so ng. n d n nhu ng
fho mu a xun chuy n fu ca I ca nh xun d n ca I y xun;
fu ngo n Ia , ca nh hoa, xun dI d n nhu ng ma f nguo I; fu
mu a fa o v f, xun fha nh mu a nhn Ioa I:
y m6 t mu a xun to t to t g n,
y mu a b t tuyc t cu a mu6n xun,
Huong tnb nbn /oa t bay man ma c,
Gto b6 n pbuong truyc n cang y Jn
Ot ba t m ma nb cu a nbn gtan,
M6 t gto ng tbn ycu m6 t ttc ng Ja n
Cao cu t tu ng kb6ng, cang cuo t nu t
Truo ng 8on, Hy Ma La p, Uran.
To Hu u
I fo I nhn Ioa I fh xun by gIo mo I fh f xun
khong phaI, khong nha f; xun by gIo mo I hu u fnh, hu u
y , mo I co fI ng ha f, fI ng cuo I. Xun mo f nghn nu I, mo f
va n song cu ng khong ca m Io ng fa ba ng ca I xun frn
nhu ng ma f nguo I khong do I, khong kho c. Tho cu ca ng
nga y ca ng m, v fho ca ng nguo I. Va foI fuo ng khong mo f
cu fho na o ma xun cho ba ng.
Cbt n6t gt y b6 ng b6 ng trcn tuyc t tr ng.
To Hu u
Tuy f frang bao Ia, Nguo I Ch phuong ac Ia IIn
Xo du ng d y ho ng ho ng; sac fuy f fInh chI u ma f ch
ca ng ho ng ung u ng; fay chn ch fu duo I fuy f In frong
ngo c frang nga ; ch de p qua , ch mnh mong fo Io n nu a;
ch non fre , frong sa ch, ch da ng yu. Ch no I d y va
du ng mo f gIa dnh mo I vo I ca c em. C n ch, nghe fhn
yu, m cu ng. Ch mo d u cho mo f su so ng, ch khaI
fhIn cho mo f ca I do I, ch Ia m Ia I fh gIan, nn ch r f
xun. Cho hay fho de p o fu ; cu fho de p o nguo I Ch
frong fho.
'
' '
Tu mu a xun fha ng Ta m fro dI, fho VI f Nam khong
co n fhI u ma u. Tra I Ia I, ma u fu ca c ma ch vI c do I cha y
v frong fho. Ma u fu ca ch ma ng, ma u fu kha ng chI n
cha y va o fho mu a xun cu ng fhay ma u mo I.
Ma fI ng fho xun, b f f f pha I cu mu a xun mo I In
fI ng. Xun Ia Iu c gIo v khong dnh fruo c - Xun Ia khI
nang ra ng d n fnh co ... Xun khong mu a, fh xun
T|E NG THO 87
cu ng o f f ca ca c su vI c. MI n Ia co ca I huo ng dI fo I, co
co na y no , co m m vuI fuoI.
Tha nh pho fru I kIa ga ch da su I o frn mnh ngo n ngang
Ioang Io , fh ma v n Ia fha nh pho so ng, va do n xun:
Pb6 J6 co ru trong cbtc u gto yc u,
B6 ng cang cuo t ngbc s6 ng /a t not not
Cbtc u nay n ng nga ca ng tro t
Em n m tro n gt c, n6t Jo t nbc ru
Ngu ngoan trong m6 t mu a tbu
8a ng mat ttnb J y Jo n mu a xun tuot.
Nguy n IInh
ang Ia mu a hanh, da kho muo n nu f, nhu ng anh V
quo c dI ga f co m mo I cho do ng ba o; suong mu co n frang
non cao, frong ruo ng fhom, ca c anh da bo fu ng om n p fre ;
m y ch son nu fuoI fan cu ng ga f mI ng um no I cuo I, fI ng
ha f fha In; mu a co m mo I Ia xun ro I chu co n g nu a7
R6 t c6 m /cn sa n, xanb ruo t ruo t,
Lu a b6 ng, cu t Juo m, cba o rang tbom.
cm trng, cba y J p cang tb6n ba n,
Pb n c6 m bay bay pbu /a nga n.
a n trc n6 Ju a quanb c6 t trng,
Ttc ng ca /ay J6 ng ca Jcm ru ng.
Va t anb J6 ng cbi ngu ng tay gta ,
Huong c6 m, tnb Jn, tb m Ja ca ng.
ThoI Hu u
Ca I ca nh frong nuo c Co ng ho a, qun dn d m m Ia
fhuo ng. m frang xanh ma f ruo I ruo I!
'
' '
CIu a chu ng fa, bao nhIu nguo I da o ru ng7 ao nhIu
nguo I qua ru ng frong fho I kha ng chI n7 Nhu ng ca n bo
quen vo I ru ng, aI da ca m on ru ng cho xu ng da ng7 Ru ng
run, ru ng so f re f, ru ng mang ch m muo I fu fho I chu ng
fa da co no I. Ru ng xInh de p nn fho, ca c ca n bo fhI sI
chu ng fa o mI n ac Ia I chua no I duo c, ma nh Tr
ThIn dau xo f o mI n Trung co nhu ng cu fho fh f xun!
Tba ng nga y Jt nbc gtu a tro t tbu.
N ng so t ca nb xanb cu6 n /uo t mu ,
Lo p /o p cbu6 t ru ng cbcn /oa ng ba c.
Buo m nba at tba n6 t boang cu.
Gtu a ca nb boang cu, m6 t ma t nba .
8a n cao Jo ng gto /6 ng pbuong xa,
Ma nb cuo n kb6ng ngo , kb6ng ra o J u.
8a o s n xanb cbc bo ng /o n ga .
Trong nba sum bo p nbu ng b6 n tuot.
Nbu a s6 ng t6 Juycn nc t mtc ng cuo t.
Da sa m pbong suong tbcm r n ro t
Ngy tbo boa Jo gt t bcn tat...
I Khac ThI u
Nhu ng cuo c dI cong fa c da Ia m na y no nhu ng nha fho
chm Iang frong Io ng nhI u ba n. a Io p Io p chuo I ru ng
chen Ioa ng ba c Ia I ngy fho hoa do gIaf bn faI. Hoa
do bn faI khu go I nhu ng nI m xun fhu nh f cu a Ioa I
nguo I, khu go I gIo ng so ng frn nguo n mo I sa, cam Ia I
mo f ca I g non fre Ia ! Chung quanh, fro I, d f ca nh v f
chua gIa , m y nghn nam qua c m ca I xun Ia I, cho khaI
fha c. Nguo I ca n bo qua dy nghe da reo, fre Ia I vo I fhIn
T|E NG THO 89
nhIn... Ca I ca m gIa c xun phoI pho I, do c fho ro I kho
qun! Va fham ma I frong fri nguo I, nhu ng bong hoa
ru ng deo hoa faI hoa do .
'
' '
Nga y ky nI m haI nam kha ng chI n vu a ro I, foI b ca I
xun p fo I nhu do f so ng Io n vo I y fra I fIm. m y
du ng chn o Thanh Cu |Phu Tho ), foI fh y a nh duo c
ho ng, nghe fI ng Ioa, fI ng vo fay, fI ng hoan ho r m
r p. ToI b hu f d n cho m a p do . n chu ng dang vo ng
quanh xem doa n fhI u sInh qun IIn khu III dI qua IIn
khu X, dm 19 na y fhao dI n hI n do ng ba o. Trn fhu a
ruo ng fo nhu sn v n do ng, duo I a nh duo c, nu a ph n gIo
cao, m y fram fhI u sInh qun qu n a o mo f kI u, ca Io
nhu nhau, fI n d u nhu fheo fhuo c ke . Ca c em bI u dI n
qun su . Tu kI u na y sang kI u kha c, nhu ng fhI u nIn
ra o ra o qua maf foI, nhu ng co do sao va ng cu a do I duo n
frong a nh Iu a; dI u fro ng ke n do n d p Ia fhuo ng. oa n
so ng y buo c qua, buo c qua, fI n In ma I, fI n In, d u,
de p, fre , nghIm, va khI ho d n mo f cho ngoe o, bo ng
nhIn, nhu gIo f suo I fuon xuo ng do c, maf foI a o ra haI
gIo f I . Th ra con nguo I by gIo co ca I fhu nuo c maf
bI n, nuo c maf vuI.
Ca I fuong IaI dang buo c kIa. Truo c so ng do I, mnh chI
Ia mo f chI c fhuy n nho . ToI ca m Ia I mo f I n nu a ca I da o
da f cu a ba n da n fh gIo I. Trong o c foI c f In nhu ng
fI ng d n d n x p da f nhu nhu ng Io I fho:
T6t /a kc tnb nbn kb6ng ngu ng, kb6ng na n.
Cu a su s6 ng bao /a kb6ng ba n, kb6ng cu ng...
Trong phu f cho c, mnh hI u duo c fa o v f Iuon Iuon
c f buo c In duo ng, Iuon Iuon sInh ho a, ma I ma I yu
duong. Th y ca I do I no cu phoI pho I no In, Io ng mnh
nhu n y m m, mo c nu . Mnh mo I hI u duo c fh na o Ia
mo f gIaI c p fre , fh na o Ia cuo c do I mo I.
NghI d n Io ng fa o v f vo cu ng, dm y foI nho d n
nhu ng anh chI n sI gang fhe p frong Io ng, va o fu ra fo I,
fo c da muo I fIu; vo I frI u In cu a ca ch ma ng, vo I cuo c
ho I xun cu a dn fo c, ca c anh ca y nay cu ng co con...
Nhu ng chu fy hon fh bao gIo Ia I cha ng da ng yu m n:
CH! TY HON
Bc bc ty bon
Cbu con bc bc
Ca t m6 m tu bu
Ca t tay ngo ngoc
Cbu cbot
Cbu ngu
Cbu bu
Cbu c
Ba cbu cung cbu ,
Mc cbu cbtc u cbu .
c n so ca cbu .
Ma c n cbua ycn
Cbu co n tu c gt n
Kb6ng ngbc...
Kb6ng ngbc...
Kb6ng ngbc...
u I Cong Tru ng
T|E NG THO 91
Nguo I fa xu m quanh chI c noI, xem ca I ky quan cu a
vu fru de ra I n fhu frI u frI u... No do nau, no be fy ,
no da ng yu v no be qua , no y u duo I nn no r f ma nh.
AI n y cu ng cham chu nhn ca I m m non da mo ng ma nh
Ia fhuo ng. Nhung nguo I bI f nhn se nhn su ky dI u bn
ca nh ca I noI, nhn In cha no . Su ky dI u Ia Io ng con su
fu fh f Ia Io ng cha. Anh chI n sI b y Iu franh d u cho
mo I nguo I, cho nhu ng du a con nguo I kha c, co bao gIo
nghI d n con, d n gIa dnh cu a rIng mnh. Ca I Io ng gn
guo c cu a anh nhn chu be fy hon o frong noI, bo ng fh y
ca I g mo I Ia vo I anh Iam. Trong Io ng anh cu ng co mo f
nI m g ngo ngoe, mo f nI m mo ng ma nh fheo da du a be ,
mo f ca I g d p d p nhu nhu ng ca nh buo m non. Anh
chI n sI Ian Io n cu ng Ia m cha. Va do Ia ca I xun vo cu ng
cu a fa o v f.
TI ng fho xun ga p cho ca I m m so ng c f fI ng oa oa.
20-1-40
THO B
Tho bo do I. Tho VI f Nam do nhu ng nguo I if hay
nhI u o frong bo do I Ia m. N u chu ng fa muo n nhu ng ba I
fho fh f cu a Iinh, fh pha I fho bInh nh, bInh nh f.
Nhu ng ba I fho foI no I d n dy, nghI ky ra, go I Ia fho ca n
bo cu ng duo c. Ph n nhI u cu a nhu ng anh o ca c pho ng
chinh fr, ban chinh fr ca c Khu bo , ca c Trung doa n, TI u
doa n, cu a nhu ng anh cong fa c van ngh , nhu ng anh
chinh fr vIn.
Tho Iinh co mo f finh ch f kha c ha n fho nhu ng ca n bo
cu a Iinh. Tho Iinh chac fhI f, fu nhIn, co ca I huo ng Ia nh
ma nh cu a ba n nang, nhI u khI Io e In nhu ng a nh do f ngo f.
Tho ca n bo cu a Iinh da d n mo f ca I de p mo I, do n.
Chua co mo f fI ng ha f na o fh f fro I In, nhu ng ca nhn
fhI sI chua vuo f. Nhung mo I nguo I va I ba I, co nguo I mo f
doa n, co ba n m y cu; muo n nghe fho bo do I, fa pha I
nghe ho p xuo ng. Cu ng nhu phong fra o van ngh hI n
nay Ia mo f ba I finh co ng. Nhu ng fr n nho cu a fu ng ca
nhn ho p Ia I fha nh mo f fr n Io n van ngh . Ro I se co
nhu ng fhIn fa I k f fInh fho I da I mnh.
Ca c anh y Ia m fh f nhI u fho. Tho cu a ca c anh
fruo c fIn Ia mo f cong fa c. Trong ca I so cong fa c fho y,
T|E NG THO 93
co nhI u ba I, co nhI u doa n hay. ToI duo c do c va I muoI
f p fho In da , da nh ma y, che p fay. Ho I ngh Van ngh
qun do I 1949, foI da do c va I fram ba I fho Io n, nho .
Trong qun do I cu ng nhu o ngoa I, fho d n mo f mu c sa n
xu f nhI u hon ca c Ioa I van kha c. C chua bI f, chu fho
co dI u, co v n do c nghe kho e ca I da . Trn mo f so ba o,
fho xem cho ng h f, khong m f maf. Xem bich ba o, fh
xem fho fruo c. Tho muo n no I ca I g fh no I fha ng; n u
cha ng du ng fnh Ia m cho bi hI m, fh fho cho ng ca m
cho ng ua. Vo I Ia I Ia m nhu ng ba I fho duo ng nhu cho ng
hon vI f nhu ng ba I van, n u co mo f chu f khI u. Tho fheo
fnh ca m ma vo f ra, if pha I du ng cha m fo I su v f fI mI.
Ro I d n Iu c ma fho hay, fh no hay vo f n, vo cu ng. o
Ia qua Ioa m y Ie khI n fho pha f frI n frong bo do I.
'
' '
y gIo fh foI dI fheo m y nha fhI sI cu a bo do I d
nghe fho ho , fhu hon Ia no I ca k d ngo ng v fho. M y
fram ba I fho foI da xem, d Ia I frn cuo n so fay foI mo f
so if chu , nhung d Ia I frong Io ng foI r f nhI u fnh. Ca I
fnh fho I da I, go m nhu ng fnh su ng da n, fnh kho I Iu a,
fnh xuong ma u, fnh do ng chi, fnh qun dn, fnh nuo c,
fnh Ia ng... va fnh... yu nu a.
Ca I con nguo I mo I ha n pha I Ia mo f nguo I da fnh. Co
yu nhI u, mo I co kho e Iam. Khong co mo f Io ng yu
du ng ca song nu I, Ia m sao ga nh va c duo c ca I ga nh kha ng
chI n na ng chIu.
Anh bo do I yu g n nh f, fh Ia :
8u ng su ng ot,
8u ng ycu su ng quy ,
8u ng Jc p su ng xtnb,
Ta no t tbu c tnb
Ta ycu su ng / m...
...
Cu ng cbung nbu ng pbu t gtan trun,
Nbo nga y cbtnb cbtc n gt n tbn gtang b6 ,
Bcn ta su ng n6 su ng bo ,
8u ng kcu /a m6 t qun tbu nga /n.
Nga y nay c n J6 ng /uyc n qun,
Ta mang su ng t p cbuycn c n so m trua
Cu ng nbau Juo t a nb cbtc u mo ,
Cu ng nbau Juo t bo ng trng mo bcn J6 t
8u ng ycu, su ng quy , su ng ot
Lo ng ta ycu su ng nbu nguo t trm nm.
MInh ac
Anh bo do I yu su ng nhu nguo I fram nam... Nhung
chac anh chI yu nhu fh cho d n Iu c kha ng chI n fha nh
cong fhoI chu 7
Anh bo do I yu nhn h u. Xem nhI u ba I fho anh,
kho e nguo I nhu uo ng fhuo c bo . ToI ban, foI cuo c foI
dan, foI fro ng. ToI an qua chin, foI uo ng nuo c frong...
Iu c khong da nh gIa c fh Ia m Iu ng, ho c ha nh, cong vI c
fI p fu c nhu bo n mu a. Ca I frung do I moo cchI kIa Ia d
ban gIa c, ma pha I fa m do ng I va o mo f noI, fh co kha c
g mo f chI c fhuy n co che o, co buo m ma In frn ca n7
No ngu a fay, ngu a chn, ngu a su ng Iam, no da nh vuI ve
fang gIa sa n xu f. Anh V nha fa nghe o kho ma Io ng
ro ng fhnh! Anh khong pha I ca I fhu nguo I fh y chIm bay
T|E NG THO 95
chI nghI d n chuy n baf no an fhf; anh se co n yu
fhuong bo n bI n nu a kIa, anh chu a ca I ma I dnh cu a dn
xong, fh y chIm qua anh Ia I muo n cho che du m bo c ca
no :
Ma t Jnb nu mu c tbu ng
Tuo ng xtcu c6 t /ao Jao.
D6 ta, anb cm ot, mau Ju ng!
Pbcn nu a cbng /cn cb n gto ca o,
Cbtm ot ma y o not nao:
Vi cbua co cb6 tb ca o o cbung.
Anh fro ng rau, nuoI ga , co pha I mo f cho c ma rau fo,
ga Io n duo c du7 Th ma bao nhIu kho nho c cu a anh
cu ng se d xoa haI ba n fay xu xo a mo I dn chu ng:
T6t cbn Ja n ga rt,
T6t cun cuo n rau ca t,
Bao gto J6ng Jc n tbu Jt,
Rau kta t6t ba t, ga rt /a m /o ng,
Bu a com Joa n kc t t6t mong
Ba con Jc n Ju cbo J6ng Jnb na y.
MInh TI p
'
' '
Nhu ng bu c franh sInh hoa f co n nu a. af d u ha nh
qun, ca I ca nh Lcn Juo ng frong dm suong cu a I MInh
co fI ng chn ngu a, fI ng ba nh xe, ma v n Im Ia ng. oa n
qun suy nghI chuy n g7
cm b6m nay kbt cu ru c cba o suong,
Tu ng Joa n nguo t tb m / ng ttc n /cn Juo ng,
Trong gto rit ba nb xc /n kb p kbcnb,
Vo cu t p tc nb
D m tb ng g p gbc nb,
Co pb t pbo suong tr ng pbu m6ng mcnb,
oa n nguo t, ngu a Jt nbu trong gt c m6 ng.
Lcn Juo ng! Lcn Juo ng!
I MInh
Ho Phuong go I duo c ru ng, va suong, va frang, va
Ia nh, ca I ca nh do I cho fr n fhu dong d da nh gIa c ma
sao khung ca nh quanh mnh Ia I co fhI v, m y cu fho
vang va ng fI ng fhu dong:
O I TH!
Gto Ja /a nb, cy ru ng tbcm tru t /a .
cm kbuya, suong Ja bu6 t ca /a n Ja,
Ma nb trng trco u a ru ng /u c canb ta ,
Ta tb y ca m6 t mu a J6ng Jang to t.
M6 t mu a ca ng ruo t
M6 t mu a g t gao.
Qun tbu ot, Jy J p /u y Ja o ba o
May a o m cbo qun mt kc o to t.
Mu a J6ng na y rc t Jo t,
uo ng banb kb6 nu t nc Jo n cbn Jt,
8u6 t trong gto ng, nuo c ca n cba y / m /,
Ru ng rc t muo t xo a to c cbo Jo t ma t...
Anh chI n sI Iam Iam gI f gIa c, nhung dI qua gIu a fa o
v f, cha ng Ie Ia I khong ca m, khong nhn nhu mo f nha
fho... a cu sau cu ng khu go I Iam.
T|E NG THO 97
Ru ng, va Ia nh, chI n sI no I d n nhI u I n. Mu a he
nam nay da baf d u no ng no ng gh, foI xIn dem fro Ia I
mo f if Ia nh cu a mu a dong vu a ro I, d ca c ba n fh y ma f
ma f. Ta fh y fruo c ma f mo f doa n qun dang ngu duo I
dm frang Ia nh, frang do I va o nhu ng go n chan, co Ie
fhn ca c chI n sI da II n vo I nhu ng ra nh ca y! Ia ng yn,
Ia ng yn, va Iu Iu Io e In mo f a nh fhe p.
M R! NC ONC C
8uong tru t qua /a n gto /a nb Jua,
Trng nga n /o t xu6 ng /a ru ng tbua
Co Joa n btnb si Jcm nay ngu
8ay ma u xuong cc J m gt c mo.
Hot nu t bao /a nga t oa n bo n
Tro t kbuya gto b c rc o tu ng con,
Run run trong t m cbn Jon mo ng
Gt c m6 ng Jao guom tboa ng cb p cbo n.
8u ng J m suong, no ng tbc p /a nb tc
Guom Ja t / p /a nb a nb trng kbuya...
Vu Hoa ng Chuong
Re f nhu fh da fh m g! XIn mo I ca c ba n ngm mnh
va o nuo c da :
Nu t ru ng ot!
Nguo t cc qu6 c
cm nay /a nb /c o,
N m ngu gtu a ru ng,
Manb qu n nu ba c,
Cbtc c a o ca /ung.
Gto tb6t qua tbung.
Lu a ca o tbo tbtt.
La nb run nguo t, /a nb tu o trong ra,
Bu6 t tc tbtt, bu6 t qua /o ng J6 ng cbi.
- Rc t / m, ot nguo t cbtc n si,
Cbn tay t6t bu6 t co ng run r6 t...
Hu u Tm
Ta I qua ! No I ca I Ia nh du ng qua , fh m fhia qua , ma
foI run gIu a mu a he ! Io ng foI co bnh fhuo ng nu a du;
no run b f In, v anh bo do I cu a foI Ia nh g n ch f.
Nguo I fa fhuo ng ba o anh V quo c qun vuI du a frong
ca I kho . Nhung co aI ngo ra ng anh Ia I co duyn d n fh ,
frong ca I vuI du a. Anh re f f p doa n fh se bo f re f:
N! A M
Ba nguo t m6 t ca t cbn b6ng
N m tb ng cu ng kb6, n m cong cu ng pbtc n
p Jo c tb bo bat bcn
p ngang tb... /a nb nbu ttc n ca t cbn.
M c cbo con ta o xoay c n
Tbtt Ja ta /a t J p / n tbtt Ja
Tb ng ngbtcng n m gtu a tb ng co
Ba tb ng qu p cb t gto /u a ca o Ju:
Nu a Jcm suong g6 t ma t J u
Cbo t cao pb n pb t m y t u /a kb6
B6 J6 t n m gtu a ru ng gta
Gto cc tbu c ttnb gt c mo gtc t tbu .
I KIm
T|E NG THO 99
n bu c franh sInh hoa f na y, anh bo do I hIn ngang
fh f. CIo fh re f, chan fh fhI u, ma fho cu fuoI, cu ngo f
nhu khong. a nguo I Iinh khe o dap mo f ca I chan, Ia m
foI nho d n ca dao dap chan ba ng ca I Ia :
M6 t mnb J p m6 t /a Ja,
Kbc o cbc tb m, /o /a ... |vn vn).
Ma m d n nhu cu fho: Thf da fa Ia I dap I n fhf
da Ia cu ng, chu co n m d n du nu a7
Trong gIan nan Iao kho , do I bI f do ng duo ng so 9 o
Qua ng Tr, sau khI vo ma f fr n Thu a ThIn co gy Ia I
va da gy Ia I duo c co so . a n Ho ng Chuong frong do I y
ghI ca I do I bo do I:
Trua ngbt. su6 t nuo c trong cb6 n ma t.
B6 a o qu n J6 c nb t gt t pbot,
T m xong c6 t kboa c ca o nguo t,
Lcn Juo ng b6 t ba tbco /o t nuo c non.
... Ga ru ng ga y ba o Jcm g n sa ng,
Btc t J6 ng qun su a soa n a o cbn.
Pbtcn at n u, n y /o cbm.
Com cbtc u cc t /a t, co n. n /cn Juo ng.
... uo ng tron gt6 c gto mua t m ta
Cbn buo c / n nu t Ja cbco /co,
Lom kbom nga cbu t, J y trc o,
8c n Jo Juo t cc , nboang
|1)
Jco trcn mnb...
TI c ra ng Ho ng Chuong nh f Ioa f chI du ng foa n mo f
dI u song fh f Iu c ba f, Ia mo f kho fho cu ng nhac; m
dI u sa n co cu a kho fho y cu d u d u, xac xac a f ca
nha c co fh co cu a fm fnh. Nhu ng hnh a nh, chu , Io I,
|1) Nboang: mo f fhu vaf.
cu ng b kho fho y nuo f ngo n. I u song fh f khong nu
In duo c nhu ng sa ng fa o cu a nha fho.
o do I ha nh qun, fru qun, dI qua r f nhI u Ia ng,
ba n. Mo f khI o , mo f khI dI, d Ia I bao nhIu ca m fnh vo I
nhn dn; nhn dn o Ia I, nho fI ng ha f fI ng cuo I cu a anh
em bo do I, nho ca c kI u su ng, nho con duo ng anh que f, ca I
gI ng anh khoI; ma bo do I ra dI nho fI ng xay Iu a, gIa ga o
frong Ia ng, nho fre, nho nguo I; anh o khap ca ma khong
du ng noI du, quy n Iuy n frong Io ng nhI u qua !
IA NC
Cbtc u nay ng6 t Jy trcn go J t
Nbn xa mo nba t nbu ng cbo m trc.
Bao tcn tb6n xa Jang cng c ng,
Xu c J6 ng trong /o ng, tat / ng ngbc.
... Ta nbo bao /a ng, bao b6 m t,
La ng cuo t Juycn no a nb boa tuot.
La ng ngbtcm tuo ng ga cb cau /cn cu t,
La ng ma t ao trong, ctt tr ng ngo t.
La ng nbu boang Ja o gtu a J6 ng xanb
Mu a nuo c tbuyc n con /uo t b p bc nb.
La ng /co suo n nu t nbu nong u p
Nuong cbc ba t s n tra t xung quanb.
... Cbtc u nay ng6 t Jy trcn go J t
Nbn quanb mo nba t nbu ng /a ng xa.
Bao /u kbo t /u a trcn xa ca cb,
Xu c J6 ng trong /o ng nbo cb6 n qua.
T|E NG THO 101
... Nbu ng /a ng mc n ycu, 6t nbo nbung.
Nbn xa, nbn tbco xa... suong bu6ng.
Pbat nba t ba ng trc, cb ng nba t /o ng.
Xtn Jng ma u tb m, bc n tba nb c6ng.
Ngo c Toa n
'
' '
ToI da muo n frich nhI u fho chu ng na o fo f chu ng y.
y du ng fruo ng ho p cu fho Ty ba ha nh D u cbua
ncn kbu c, tnb Ja tboa ng bay Tnh mo I fhoa ng hay fhoI
va fhu c chua nn khu c. Trong van ngh , nh f Ia frong
fho, ca I da v cu a nhu ng ca nhn van fa I r f quan y u.
Van ngh khong pha I cu ma I Ia phong fra o ma duo c; van
ngh khong chu ca I sa n sa n. Pha I co nhu ng fa I nang,
nhu ng fhIn fa I ro r f; nhu ng fa I y do qu n chu ng, do
phong fra o de ra, nhung pha I c f In nhu ng fI ng fh f
da c bI f, fh f ca finh, fh f ba n sac.
Chu ng fa yu fuong IaI, chu ng fa yu nhu ng Io I hu a
he n, chu ng fa hoan nghnh cha o do n nhu ng fI ng fho o
frong bo do I. Nhu ng fI ng y by gIo mo I hay o cho Ia nh
ma nh, xa c fhu c. Nga y maI dy, co n pha I rung nu a, rung
nu a, su fhm, de p nu a va sap sa n d fu frong bo do I
ra d n f f ca nhn dn, Ia m nhu ng nha fhI sI cu a fI ng
VI f, nhu ng fhI sI VI f Nam.
16-6-1064
VK Q C LA M THO
Chu ng fa aI cu ng d y fhI n ca m vo I nguo I con mo I
frong gIa dnh van chuong ngh fhu f: anh fhanh nIn
Van ngh qun do I dI chn Iinh, ha f qun ha nh, do I mu
sao va nh, va c va hu f badoca... Anh fa vI f chua gIo I du,
ha f sa n co n nhI u Iam; nha van bn vo y c m su ng fay
pha I va c m bu f fay fra I. Nhung aI cu ng fhich nghe anh,
v aI cu ng yu chuy n chI n fruo ng. Anh da nh gIa c gIo I,
do I anh so ng gh Iam, anh Ia m cu c, an kho , anh dI nhI u,
fh y nhI u, fm ho n anh chac nhI u ca I mo I Ia ... Th Ia
anh Ia I b t J u sa ng ta c. af d u nghIa Ia hu a he n,
nghIa Ia cong chu ng co n o fha I do hoa n foa n frong mong.
Ca c ba o chi da dang nhI u fho bo do I, cu a ca c ca n bo .
Nhu ng ba n Ia m fho dy da co co f van ngh sI. Co fh
no I nhu ng ba n na y, fruo c khI va o qun do I, da Ia nhu ng
ho c sInh, nhu ng sInh vIn, nhu ng cong chu c, nhu ng
fhanh nIn da Ia m fho if nhI u, hay Ia vo n sa n yu fho.
n Iu c va o ca c pho ng, ca c ban chinh fr, cong fa c van
ngh fhu c d y, ca c ba o qun do I do I ho I, Ia I fhm fu
rIng xu c do ng, ca c ba n ga p dI u kI n d cho fI ng ha f
nga y xua fI p fu c frn mo f dI u mo I, hay nguo n fnh
ca m fI m fa ng fu fruo c, baf fheo su vI c mo I ma pha f
T|E NG THO 103
ra fho. V y nn fho bo do I cu a ca c ca n bo khong kha c
chI xa vo I fho van ngh sI.
Muo n fm fho fh f co gIo ng bo do I, fa pha I I y nhu ng
fho cu a qu n chu ng bo do I: Ia fho cu a do I vIn, fho bInh
nh.
Tho ca n bo Ia cu a nhu ng nguo I frong gIaI c p frung
Iuu, fho do I vIn Ia cu a fho fhuy n, dn ca y; fo I da I da
so Ia cu a nong dn. Cho nn xem fho do I vIn fa fh y
mo f Iu c Iuo ng fo fa f, xu x dang gI y. No chua fh f gI y
v ph m, nhung v Iuo ng, fa cu fuo ng fuo ng m y chu c
va n nong dn fu cho chn I m fay bu n I fo fhua fho f,
d n cho c m bu f f p sa ng fa c van ngh : cho na y cu van,
cho kIa cu fho, foI fuo ng nhu bao nhIu bich ba o no r m
r m, ro ro , ra o ra o...
Ro I nhu ng ca I gIo ng nham nha m nhu vo cy c f In
ha f. Ha f IIn mIn. Ha f fha ho , ha f b p be ba ng v n
ba ng dI u, nhu nhu ng con chIm d u frn ca nh fhu fI ng,
co ho ng con chIm g p gh nh fhu fha ch gIu a nhu ng fI ng
fr m fI ng bo ng, fI ng frac fI ng ba ng. Nhu ng ba I fho
do I vIn khong cho n Io c g ca , ga p ca I g cu ng co ha f
fha nh ba ng fha nh frac, co f nh f fha nh hnh ba I fho.
Ia m cho co dI u co v n, fu c Ia fho a ma n ca I y muo n ca
ha f. Nhu ng ba I fho y no no I: Chu ng foI Ia mo f Iu c
Iuo ng fI m fa ng dang In. Chu ng foI fu duo I d f In no
hoa ra maf. Chu ng foI m fh m muon do I fhao fhu c.
y gIo cu c d f vo fung ra nguyn fu , by gIo nhu a mo I
b f nhu ng go kho. y gIo nhu ng ba n fay s n su I no I
chu ng no muo n g....
Mo f anh V quo c xung kich An Chu, da fu fr n; co
Ia m fho fa ng chI c g y fre cu a anh. Anh go I no Ia mo c
ma c Iu du . Nhung no da nh duo c fhu c dn ch f. Tho do I
vIn cu ng mo c ma c Iu du nhu chI c g y fre y, nhung no
cu ng kho e nhu cu cuo I cu a ba I G y trc.
Cbu ng ta cbt co cu na y,
Tbc cu ng gt c Pba p co ma y kb6ng tao.
Tho do I vIn dang o frnh do ba n nang, ca I ba n nang
chac chan cu a nhu ng su c Iu c v f ch f. a n nang y o
frn huo ng du ng cu a su v f. No chua du , no se fI n d n
d n b c y fhu c. Nhung hI n gIo no gIu p ich cho fa va
cu ng chI Io I cho fa. Chu ng fa khong fIn o ca I fhu fri fhu c
Iaf Ie o, qua f que o, ky khu v In cao ma I, Io c ky ma I, ma
ro I ha n su so ng, Io Iu ng nhu ma froI, no nhu ng ca I hoa
phong Ian y u ma ng. Chu ng fa khong fIn o ca I fri fhu c
r f fInh vI, nhung fhom mu I fu khi cu a h fho ng fu
fuo ng cu , nn vuI ve fm ho c nhu ng ba n nang co n non,
co n fre , d y cang su c co n mo I fu duo I d f In. Trn n n
ba n nang kho e khoan kIa, se n y no xy du ng mo f ca I
fri fhu c chac, ma nh, kha c vo I ca I fri fhu c da fan. Chu ng
fa ho c nhu ng ba I fho cu a do I vIn v Ie y.
Truo c h f fa fh y ra ng r f nhI u ba I cha ng co g Ia
fho h f. Mo f ph n Io n kha c co finh ca ch b p be . Song Ie,
ha ng chI mo I Ia nhu ng ba I so chu d u da n va co v n,
chu ng y cu ng da fo ca I y muo n ngm ngo I, ca ha f cu a
ca c anh do I vIn.
V nhu ng ba I co dI u, co v n nghe fha nh fho f vuI faI,
ru nguo I. N u cu ng Iam no Ia mo f su x p chu , fh cu ng
Ia mo f Io I choI fhong mInh! Nhu ng anh do I vIn Ia m duo c
nhu ng ba I co v n, co nhp, go I Ia fho, ca c anh fhu Iam.
Ro I frong nhu ng ca I khuon y, se co fnh, co ca m chu .
T|E NG THO 105
Tuo ng fuo ng xem, nhu ng chuy n sInh hoa f fhuo ng
fhuo ng frong nga y bo do I, ngo Ia chuy n xong ro I fh bo
dI, y fh ma dem va o fho! Ma In khung, do ng kinh
frong nhu ng ca I ba I hay hay, fhich fhich. In khung nhu
fh , fuo ng chu ng no so ng Iu hon mo f chu f, va no d m
ma u, d m v hon In. Anh bo do I fruo c fIn ha y baf v n
ca c m u do I ca I da !
y Ia mo f anh c p duo ng mang com ra cho ca c anh
em phu c kich d n noI ga p Iu c fa va gIa c da nh nhau du
do I. Anh Io, anh buo n v khong mang duo c com ra cho
anh em. V y co fho ra ng:
C P !O NC !O N
Anb cm pbu c kicb bcn kta Juo ng,
C p Juo ng ba ng nga y c n ttc p /uong.
M6 t bu6t /c tbuo ng t6t tbu ng tbtnb.
Cbn buo c Jc u Jc u co t ga nb com.
Cbo t to t J u Juo ng cy s6 sa u,
Ttc ng su ng gtao tranb n6 m m.
Lo ng t6t cbc t Jtc ng Ju ng cbn /a t,
Ha ga nb tbu nguo t Ju ng ngbi suy.
V com mang ra kb6ng Juo c nu a,
B6 J6 t b6m nay pba t nbtn... pbc o.
Lo ng bu6 n, nbtc m cu cbua tro n cc n,
Ncn ca c anb cm bt Jo t mco.
y Ia mo f ca nh su ng cu a fa ban ma y bay dch, IInh
hoa f ma cu ng Io n xo n:
A m m pbo ng pba o ba ca t to t,
ut sc t, b6 ntnb kba c Ja n /tc n,
8u ng c6 t xu6 ng b6 ccnb tat ngbc,
8u ng truo ng /cn Ja n cu ng toan b n.
Nbung /c nb cbua cbo bo a pba t ngu ng,
Nga y mat co n Jc n ma y pba t cbc t.
Tan xa c cbu ng bay co t /tnb ba, (108
n khI ve anh V quo c Ia m nhu ng cong vI c nong
gIa fh da hI n duo c fruo c maf:
Anb Vc qu6 c qun.
Vat mang cy cbu6 t,
Vc n a o x n qu n.
Trcn J u anb J6 t,
Tbu ng ca m /o n n.
Cbtc u cbtc u /a t nbo Jc n cbtc u,
Nbo anb cbtc n si bcn Jc o cbn tru...
Ho m da n na ng n , duo c go I fn ma I va fra ch yu:
Ho m Ja n, bo m Ja n,
Anb Jc cat t6t,
Ho m Ja n, bo m Ja n
Vat t6t Jo r6 t.
A o t6t ra cb tot!
N m /u6n bcn nguo t.
'
' '
Con maf anh do I vIn Ia con maf cu a dn chu ng,
nhn ca I g Ia nhn fh f cu fh , fh f Io f, fh f fa chn;
Iu c k Ia I fh pha I k co duo ng ne f, sac m u, cu do ng.
Muo n ch mo f ba n do ng do I da hu a bo fhuo c Ia o ma c m
T|E NG THO 107
Io ng khong d u, co n Ie n dI hu f fro m, fho v quo c quay
ngay mo f doa n phIm con: ca I anh cha ng an Ie n fhuo c Ia o
pha I dI n Ia I frong fho ca ca I fuo ng vu ng fro m cu a anh,
khong so f mo f cu chI:
Gtu a bu6t Jang trua,
Anb cm c ng ca ,
Anb ra g6 c ngo a,
L y /a cu6 n tro n
Nbu con su cbc t,
Anb /tc n Ja nb Jc t,
Ca t Jtcm b t xo c,
Anb co n ngbc ngbc
Co at kb6ng Ja ,
Anb /tc n c6 t ca
ua /u6n ca o m6 m,
Tro n m t /a m /u6n
M6 t bot tb ng Ju !...
O cho na y, du ng ca I ba n finh hay ch dI u cu a dn
fo c fa; muo n cuo I aI, fh ca dao cho n nhu ng ne f ro ra ng
nh f, fy my nh f. Anh cha ng nghI n fhuo c da I y Ia
cuo n fro n, Ia I da nh de f ca I dIm... Ia I co n nghe nghe, ro I
dua Iuon va o mo m, hu f ma fro n maf...
oI khI co nhu ng anh V quo c mang ro f frong bu ng
ca mo f ong do . Ong do muo n no I ca I g, fhuo ng Ia m fho
ba y chu ; fa m cu, nam v n, o gIu a co haI cu do I. Cha ng
co g Ia kho khan Iam du, n u nga y xua co fheo ho c
mo f cu do , fh anh V quo c cu ng Ia m anh do duo c. Trong
bo do I cu ng xu f sInh nhu ng ba I fh f ngon ba f cu
nghIm chInh Ia Iu ng, ma Ia I ho m da o d . Nguo I fa
fuo ng nghe Tu Xuong, frong ba I anh V quo c ch ba n:
Hay n, bay ngu , cb ng bay /o
Kb6ng Jo c, at nguo t nbc t cbu cbo.
Gto ngbt cb p tay ng6 t u ru ,
cm n m ngu a mu t nga y kb kbo .
t Ju nba o nba c cao cbn sc u,
Tb y ga t qua sn ngbcn c6 co .
Btc t J6 t nbung ma kb6ng cbtu kbo ,
Cbu nbu ga bo t, bo c nbu bo .
Co Iu c anh V quo c fhong fha I qua . Anh fhu x p
nhu ng cu, nhu ng chu fh f Ia kho e. Nhu ng nguo I pha o
bInh Ia m mo f ba I v ca c co da I ba c, bI f Io I du ng cu
qua maI ba ba y d no I d n da I ba c 37 Iy, du ng cu
fram nam frong co I nguo I fa d go I fo I kh u da I ba c
105 Iy:
CA NONC TH! THI
26 cm c n n m cbo .
Anb cba ng na o sa t g n bo cm /ta.
Qua mat 87 con con,
Rot cu a Ju ng cb6 Ju co n xa c Ty.
Cu t mau bo t bo n Pba p gta ,
66 ba cu ng Ju ca bo Jo t.
70 cb6 ng g y trc o non,
Tuy nbtcn tbtc p c n ba y co n Juycn to.
76 cm c n cbua gta ,
Em co n Jc Juo c m6 t ca t trm ctcn.
T|E NG THO 109
00 cm c n Juo c cba ng,
Nc p mnb bcn bc n tra ng gtang /u ng /o .
106 trong co t nguo t ta,
To t Ju gt c kbtc p mo t /a nguo t ngoan.
'
' '
Ioa I fho sInh hoa f va fho du a vuI co n o ca I f ng so
da ng. Anh V quo c no I d n su so ng cu a mnh fh m fhia
hon, rung do ng hon frong Ioa I fho fm fnh. Tho Ia dI u
cu a fm ho n; nhu ng Iu c anh bo do I d fm ho n frong
fho, fho anh co mo f fh n fha I da c bI f. KhI nhu ng anh
pha o bInh no I Io I fh da na ng frn vaI, nguo I fa fh y
khong pha I Ia mo f chuy n ho I ho f no I da ng mo m. Io I fh
gI f gIa c cu a ca c anh cu fh Iam, ca c anh cha y mo hoI
va c no o frn vaI, no ng da I ba c na ng chu ng na o Io I fh
ca ng fh m va o xuong va o fhf chu ng y.
Nhu ng anh Iinh ba n ch f nong dn co mo f ca I da
so ng kho e ma nh Ia Iu ng. Anh dI gI f Ty, ma no I nhu
anh dI ga f dI ha I. KhI anh ba o: TI n In sa c gIa c ngo n
ngang - ToI I y su ng gIa c foI mang v nha , fa I sao fa
fh y nhu anh du ng gIu a mo f ca nh do ng Iu a chin, co ca I
g d y r y duo c mu a.
Anh reo anh fhich, anh mang su ng gIa c d y vaI, ma
anh Ia I dem v nha kIa, nha cu a anh Ia cho do ng cu a
frung do I hay fI u do I; ca I chu nba hI n Ia nh, co h u.
Nhu ng cu Iu c ba f cu a anh ma f me ; hu ng mo f ca ch d
da ng, fu nhIn.
N u fa fa f ra ngoa I d mo f chu f ma sang fham fho
cu a du kich, dn qun, fa cu ng ga p mo f ca I su c ma nh
me d da ng nhu fh . Qun do I cu a nhn dn fu fIn su c
mnh nhu mo f vo I mo f Ia haI, cha ng co g khoa c Ia c,
vnh vang ca ; gIo ng no I cu ung dung! VI c da nh gIa c,
fheo ba I fho na y, cha ng co g ma pha I ro I fri:
T6t qua ru6 ng /6 t J m xu,
L n ca o tra t gt c, / y J u Ju a canb.
6 t /u6n m6 t gt y nba tranb,
Nc m ca t /u u Ja n Ju ng Joa nb Jo n cbot.
Ung Jung t6t /a t ru t /ut,
Ktnb b6 n m t cia gt c cbut xu6 ng b m.
Pbo ng ra moo ccbc m m,
8u6 t Jcm b n pbi cb ng nb m ca o Ju.
Con nha vo , ca c anh V quo c fhich cho fI ng su ng va o
fho, no no d n gI f mnh! TI f fhu dong vu a qua, ca nha
V Tu m, vo cho ng con ca I nghIa Ia anh do I vIn, su ng,
va da n d u xon xao chu n b om xo m, do I nga y ra fr n
Jo m Jo m xung phong.
Ca I quy f fm cu a fI ng su ng no . Ca I quy f fm cu a
ca su Ia ng yn. Anh V quo c co nhu ng cu Ia nh nhu fI n,
no I fha n nhIn, qua quy f, khong c n pha I ku fo g ca :
Lu a ca ng cm g t b ng /tc m,
Tbu c Jn anb gtc t b ng ctcn Ja n J6 ng.
Iu c chac chan fh fha nh do ng fo quo c. KhI fm
fnh fh na y anh V quo c k chuy n fh f cho ma nghe:
H6m qua t6t co n o nba ,
86 ng cbung co Ja t, mc gta , con tbo.
Quanb co cbu6 ng /o n, cuo n Jua,
u6t ga , bc trc , ngu trua, no t /tc u.
T|E NG THO 111
H6m nay t6t Ju ng trong /c u,
Ba n cu ng su ng mu t, 6m ycu Ja n J6 ng.
Tnh gIa fh f na o aI cha ng co , co khI anh V quo c
cu ng nho vo , nho con. Mo f do I qun ma nh nh f cu ng Ia
mo f do I qun nhI u fnh ca m nh f nhung Ia ca I fnh ca m
du ng dan, gh ne n Ia I Ia m fha nh mo f do ng co ma nh II f.
Ta fh y hIu hIu ma f ma f, khI nghe nguo I chI n sI du
da ng:
Nga y cc tbm mc co n /u,
Pbuong Nam xa tb m / n ma u tro t xanb.
cm kbuya Ju ng ga c m6 t mnb,
Lo ng con cban cbu a ngbi tnb quc buong.
o Ia mo I fnh nha . Anh V quo c da yu fh yu fh m
fhia, chn fha nh. Cho d n fnh nguo I V quo c yu su ng,
cu ng fhIng IIng va fhu y chung; anh co fh ch f nhung
su ng anh khong fh m f:
Ycu cm /a y cbi cbung,
Bao nbtcu Vc qu6 c Ja cu ng tbt gan.
Cbtc n truo ng Ju cbc t cu ng cam,
Nbung cm, anb ba y c6 mang cc nba .
'
' '
Chu ng fa da xem mo f if ba I fho cu a anh Iinh fIn
phong, cu a anh bo do I ba n ch f cong nong, nh f Ia cu a
anh nong dn bo do I. V phuong dI n fho, nhu ng fm
fnh chua duo c ba y gIa I, nhu ng rung do ng cu ng chua
duo c fInh vI; co fh no I: chua duo c fho cho Iam. Nhung
xem fho do I vIn, fa phu c nh f ca I huo ng so ng chac nch,
ca I chI u do I khong nh m I n chu f na o. Chu ng fa Ia mo f
fh h dI fm ca I kho e, nn fa yu nhu ng bap fhf nhu ng
duo ng gn cu a fho bo do I. Ta yu ca I s n su I chua cha I
chuo f, fa yu ca I su c Iu c saf do ng frong gIo ng no I nhI u
khI du I du c, fa fhich nhu ng fa ng da fo, Ian ra Ia ca mo f
ngo n nu I buo c dI. Chu ng fa fhu a bI f ra ng: chu ng y fho
chua fhu c pha I Ia van ngh ; chu ng fa nhn mo f, ma fh y
haI, ba; do c nhu ng ba I fho mo c ma c, go gh , fa bI f do
Ia nhu ng ba n gIa p cuo ng fra ng cu a nhu ng ba I fho Io ng
I y maI sau. o Ia nhu ng ba n gIa o d u, khI Iu c Iuo ng
sa ng fa c cu a qu n chu ng mo I chI vu a duo c fha o co I. HI n
gIo nhu ng fho cu a ca n bo cu a Iinh cu ng da ho c duo c mo f
ph n ca I Ia nh kho e cu a Iinh. CIu a nhu ng do I vIn d n
fu xuo ng ma y, do ng ruo ng, se pha I xu f hI n nhu ng fa I
nang k f fInh nhu ng uu dI m ra I ra c frong mo I nguo I.
Nhu v y fho cu a qu n chu ng bo do I se ba ng duo c fho cu a
qu n chu ng nhn dn Ia ca dao.
16-6-40
T|E NG THO 113
THO TRONG CHK N D]CH SNG THAO
Anh ba n fho cu a foI fro v sau mo f cuo c dI ba fha ng,
nang do f ha y co n se m ma f, nguo I saf Ia I nhu f p frung
ca c f ba o, k cho foI nghe, fruy n Ia I cho foI ca I dI n
van ngh frong nhu ng cuo c ha nh qun va nhu ng fr n
da nh song Thao. Anh da gIu p nhu ng nguo I do I vIn Ia m
fho, khoI ma ch v n dI u gIu p ho . a n foI co dp cu fh
g n nhu ng anh V quo c, chu ng kI n cong vI c sa ng fa c
cu a ho Iu c mo I ra nguo n.
Mo f anh ca n bo frung do I cong bInh no I: Ha nh qun,
d do I vIn Ia m fho, fh ho qun m f. Trong Iu c co fuon
nhu ng y nghI cu a ho va o frong nhu ng khuon co v n, co
dI u, nhu ng do I vIn cu a chu ng fa fu y fhu c mnh. Co
pha I chI Ia chuy n baf v n ma fhoI du. Muo n cho
nhu ng y nghI fha nh nhu ng cu fI f f u nhp nha ng, c n
pha I nam ro nhu ng y y, cn nhac chu ng, fm nhu ng
chu an y d dI n fa ra. Cong vI c do , du fho so d n du,
cu ng c n mo f fo I fhI u sa ng suo f. an d u fheo phong
fra o dua anh dua em, fuo ng Ia m choI. n Iu c Ia m fho
ro I, fh fha nh mo f nhu c u. Anh do I vIn c n sa ng fa c.
Vo I ho , khong da f ra v n d vI f cho aI. Ho vI f cho
mnh, nhung ca I mnh dy Ia ca I mnh fo fa f cu a da I
chu ng. Va vI f d Ia m g7 fhm y v cho cong vI c
Ia m, d gIa I fri, d nng cao gIa fr con nguo I. Ca c anh
do I vIn cu a fa co y fhu c v danh du . Ho fh y ho co
ph n, co v fri frong foa n fh . Trong ca I dI u fo Io n
chung, ho fhich nh n va o nhu ng da c dI m rIng. n
by gIo ho khong ba ng Io ng nguo I fa chI no I d n nguo I
V quo c qun fo ng qua f ma fhoI. Mo I nguo I V quo c
qun muo n bInh chu ng cu a mnh duo c d ra vo I cong
du ng, vo I da c sac cu a no . Anh muo n frong van fho, frn
bich ba o, frong ba I ha f co no I d n fu ng fro chI n hay
cong bInh, va frong cong bInh, anh fhich duo c no I d n
fu ng do I badoca hay do I bo c IoI.
Nhu ng anh do I vIn fhich Ia m fho fh Ia m, khong
dnh Ia m fho d fha nh fhI sI. Tho cu a ho Ia nguyn ch f
su so ng cu a ho . Ho khong fa ch fh gIo Ia m fho vo I fh gIo
Ia m vI c. O c ho nghI, Io ng ho ha f cu ng fay ho Ia m. SInh
hoa f cu a anh em r f do n d p, nn Iu c Ia m fho cu ng ho a
fo c. Va su c ca m cu a ho khong da I hoI. Ho khong fhich
nghI Iu. Ho fhich nghe, nhn, ha f, hon Ia do c.
o do I cu a chu ng fa da fu Ia m I y fho d no I du fhIn
hnh va n fra ng cu a mnh frong chI n dch song Thao.
Tho da Ia m duo c mo f cong fa c chinh fr, Ia m ca I nhI m
vu do ng vIn, gIa I fri. Tho da co mo f chu f ich Io I va o
chI n dch, va o cuo c do I, su y Ia m vInh du Iy cho f f
ca nhu ng fhI sI.
V y fh nhu ng frung doa n, fI u doa n cu a fa dI da nh
o Ty ac da Ia m r f nhI u fho. Trong mo f qua ng 15
nga y ha nh qun chI n d u, ma mo f don v Ia m 350 ba I.
Truo c khI fI p fu c ha nh qun, frong mo f gIo , buo I frua,
ca mo f frung do I, da I do I Ia m fho. O cho nghI y, nhu ng
T|E NG THO 115
anh Iinh fhI nhau fho. Ho chIa fu ng Ioa I: badoca, no I
cha o, mn, bI dong, v.v... Nhu ng anh badoca Ia m xong,
do c In vo I nhau, nhu ng anh c p duo ng cu ng v y. nh
fho In, ca do I ch m. Nhu ng ba I hay nh f duo c che p In
bich ba o, do nhu ng anh chuyn mon vI f. CIa I fhuo ng:
fhuo ng nhau mo f dI u fhuo c Ia , du ro I. Co nhu ng khI
khong kp fh gIo hay khong du cho bich ba o, fh Ia m ba o
mo m: f p ho p nhau, do c In, ngm nhu ng cu fho gIo I
nh f. Ro I ha ng fram nhu ng ma nh gI y da n In ba ng
su ng, bI dong, In dao fong, Iuo I ma c, In no I, In cha o,
In ba Io, In badoca, duI x f... Th f Ia vuI! M y hom sau
Ia I fhay mo f Ioa f fho mo I. Phong fra o Ia m v n, Ia m dI u
fhnh d n no I co nguo I no I khoa c r f co duyn:
Tro t mua nuo c tb m qua cat,
Uo t nguo t, uo t ca m y ba t tbo bay.
'
' '
Ia m fho d ma so ng ngay ca I fho frong chI n dch,
cong vI c fu cung fu c p y fu no da d y du ro I. Nhung
ma frong ca I nang xu f fho bo n b , cu a ca nhu ng chI n
fhang a I u c, a I Pha c, o m, Khe Pha, Ngo I Ma c,
Pho Ra ng... y, ha y co n Ia I nhI u cu da ng ghI nho .
Theo ca I fa c phong fu nu ca finh, ca c do I pha I cho
va o frong v n fho ca I da c bI f cu a mnh. oa n dch v n
ca fu ng ca I khi gIo I ho a bnh v n du ng chung vo I ca c ong
fhong fIn:
Ta /a m6 m gta t mc p /oa,
Ta no t /tc n tbo ng ba boa ktnb b6 n,
Ta no t tb gt c pba t tan,
Gt c ra gt c ba ng b6 J6 t ta ngay.
Nhu ng anh xung kich co n I y maf do Ia I cy ma c, va
fuo ng fuo ng nhanh nhu cho p:
G y na y Ja t Ju ng tbuo c nm,
Trcn J u c m /uo t Jao t6ng sa ng ngo t.
6t ta sa t ca nb /tc n cat,
8u ng bo, t6t nin m6 t ca t ba gty,
Mong sao bo Ju ng tb ng Ty,
Ttc n /cn ta / p /uo t na y xung pbong.
Co n anh fI p f , da mo f I n do I fn Ia anh ho a fhu c,
ro I duo c fro ng vo ng Ia m anh c p duo ng, fh Io foan vo I
mo f gIo ng ca dao chinh fho ng:
Ba y J6 ng J u ga o, at ot,
B6 n J6 ng cbc n mu6 t, tb t6t m t ta t.
At Jt Ju J y bo t at,
Tbu c Jn co n o tb mnb Jo t /y,
C6 /cn Ju6t gt c cc Ty,
Ca t n ba ng nga y ta sc Jc mua.
... H6m nay co mo n ca cbua,
Nga y mat J6 c nb t /a t mua cbua ca .
Co nhu ng do I do ng da c d fn fuo I mnh frong nhu ng
Io I fu nhu :
oa n qun 24 cbu ng ta
Ttnb suong mo sa ng cuo t qua Jc o na y.
... Anb cm 24 ta Ju,
Pbcn na y co tbc J n J u Juo c kb6ng:
Co nhu ng anh ngang ngo mo f ca ch r f da ng yu:
Ta /a anb Vc qu6 c tbu J6,
Con cba u nbn Jn, /inb Cu H6 ,
T|E NG THO 117
C6 p bng, Jo p kbo c, tba b6 qu y,
a nb ma nb! Tro cc cbtc m Tbu J6.
Nhu ng fI ng co p, fI ng do p, fI ng qu y, co fI ng
da nh dI fheo sau, Io p co p nhu fI ng n n go f frn he
pho .
'
' '
V f va v duo ng da I. V f va hon v nang gIu a he .
Nguo I fa da d cu mu a dong kha ng chI n Ia nh nh f Ia
frong fr n VI f ac 47, va mu a he kha ng chI n no ng
nh f Ia frong chI n dch song Thao. HaI ven duo ng saf
da I ngao nga n... Theo con duo ng cu cu a xe Iu a, Io f fum
hu m ke o nhau dI gIu a haI fuo ng da du ng nung do .
Nhu ng ma nh da fhanh cu a n n duo ng saf nho n Io m
cho m, pha I xe gIe ma bo c chn mo I dI duo c.
- Mc t kb6ng c u:
- Kbuo t cbua ma y:
... Nuo c Ja anb tat ta t,
Ma t6t /o m su su...
Nang qua , fra nh nho va o nhu ng nha may man ga p
gIu a duo ng. Ma cu ng nho nang qua , nn mo I duo c bI f
nhu ng ba b m VI f ac. y Ia fnh me con, hay Ia fnh
fo quo c7
B m ot, b6m nay tro t n ng g t,
Trcn Juo ng J t tu a nbu tbtcu.
Con ca o Jy cbo bo ng xc cbtc u,
c n nba con g p, con ycu /o ng b m.
... Cbu ng con xa cu a xa nba
B m cbo nuo c u6 ng cbo nba con ngot.
Tb y con, b m no t b m cuo t,
Tuo ng r ng b m g p con nu6t cu a b m.
... B m /a mc cu a Joa n Vc qu6 c,
Con /a con cu a nuo c Vtc t Nam.
Tbuong con, b m c6 b m /a m,
Tbuong b m, con quyc t Jtc t tan qun tbu .
Nhung nga y nang, fh dm frang Ia I fhuo ng frong.
Ca c chI n sI xuo ng ngo I fhuy n go I cho foI mo f da n chIm
chiu chif frn gIy fhe p:
X6n xao ttc ng Ju c xu6 ng tbuyc n,
Cbcn cat sa t ca nb ng6 t bcn ma n cbc o.
Trng /cn tn bo ng guong trco,
Duo t gto ng nuo c cba y nbu tbco Joa n nguo t.
n nhu ng fr n da nh do n:
Lc nb kc n tb6t cang,
M6 t pbu t Ja nb Joa ng,
Moo ccbtc b n truo c,
Ttc p tbco Jutxc t,
8au Jc n Lamt,
Cu ng /o bom pbo ng,
Ba o nbau cu ng b n.
Cb ng Jc /6 t tbo t,
6 n B b6 c cba y...
Nhp bo n frn na y chua fhich ba ng nhp ba y duo I
dy:
Tu t gt c ma y, sc t Ja nb tan tby,
Vot nin tbo g m /cn m6 t ttc ng.
H6 gt t mnb tbc t pba tra t Ty.
Ong ta m m6 t cuo t pb gt c kbtc p...
T|E NG THO 119
Va ho a dI u vo I nhp bo n, nhp ba y, co ca I nhp nam
cho p nhoa ng:
Lu a m t sa ng /ong /anb,
Luo t ma c cu t /ao nbanb,
Ma u gt c pbun, tby gu c.
Lu a b6 ng tn bo ng anb.
Xc cb mtc ng /6 cbu mat,
L6 c6 t pb tbo Ja t.
Tbtt tbut mu t kbc t /c t,
Qut tr ng cba y Jcn r6 t.
n Iu c nhu ng doa n qun chI n fhang fro v gIu a
nhn dn Ty ac, fh fha ho khoa I nhe . Nhu ng cu fho
vo ng In fheo ngu c cu a bao nhIu do ng ba o duo c co I mo .
a t Pba c Jtc t tan,
oa n qun cbtc n tb ng btcn ngang tro cc .
Do ng s6ng Nbt m6 t bc cba y xtc t,
oa n cbu ng ta Ja o buo c xu6 ng tbuyc n
To t bo cbn mo t buo c /cn.
Hat bcn Juo ng pb6 buo c ra,
6 ng ba o Jo n ttc p tb t /a bn boan.
Hat bcn Juo ng toa n /a kbu btc u,
La t tbcm ca o nbu ng cb6 ca Jao.
Lo ng cm nay uo c mat ao,
o n cba ng cbtc n si s6ng Tbao tro cc .
Ca I ca nh co Io sI uo ng hoa son ph n do I - A o g m
v xnh xang cu a nguo I do da f vInh quy no ch f he p va
ich ky bao nhIu do I vo I ca nh nguo I Iinh cu a dn fhang
fr n fro v gIu a dn, su ng cu a gIa c chIu frn vaI Iich
kich. Ca c anh bo do I dI gIu a haI ha ng yu fhuong kinh
phu c, fuo ng chu ng nguo I ro ng ra mo f chu f, ca I ba Io
chu ng cha c nhu c nhich o sau Iung.
8a ng nga y mat qun kc o cc an ngbt,
Ca pb6 Nbot r m r6 Jo n boan ngbcnb,
Ca bat bcn ma t /a Jo n /tnb Jnb
oa n Ju ng si Jnb buy nb Jt o gtu a.
Mo f anh do I vIn chua Ia m fho bao gIo h f, nay c m
bu f no I duo c fm fnh nhu ng nguo I hoan ho anh:
Da n truo c ba n ca t ba ng cbu ca Jao.
Nuo c cbc n u J c cba ng ca o ma xot
Ca c cm tbtc u nbt Jo n ttc p cut cuo t.
Mia cbu ng cm ttc n xtn mo t anb a .
Co J6 ng ba o ta n cu ra cb qua ,
Cbinb J6 ng ba o a t Pba c ta n cu sang,
Nbn r t tbuong cc m t r t btc n /a nb,
B p ca cbu6 t Jc trcn mm ma Jo t.
'
' '
CIu a so fho chI n dch song Thao, I p Lu a a t bu c
cu a Hu u Tm da ng duo c no I fo I da c bI f, Hu u Tm co
ca I non fuoI cu a mo f nha fho ha y co n mo I me , maf faI
va ca m xu c I n d u dem ra gIu a cuo c do I. Anh nh n xe f
fInh f , va co nhu ng cu fho bI f mo ra mo f du vang fnh
ca m. Anh bI f no I v fnh fh r f hay cu a mo f nha sa n
frn nu I bo ng dung v d y su ng da n:
Nba cm Jtnb nu t suong mu ,
Vo ng Jco c6 a o cba m tb6 xanb /c .
T|E NG THO 121
cm kbuya J6 ng cbi kc o cc ,
Cb t sa n n m ngu b6 n bc su ng bom.
Anh d y d n fm fra ng nguo I dn qun khIng nguo I
fu sI, fro n I n chn cha y, vaI na ng, va Io ng fhuong:
Cbu ng t6t bat Ju a Jn qun,
Kbtcng anb no ng bo ng ba n cbn m t Juo ng.
Xa c anb n m cu ng ma u cuong,
N ng tb co n ng nbung tbuong anb nbtc u,
Anh cho f baf ca I gIy dI n fe o feo cha y qua gIu a anh
bo do I an fo haI do n va nguo I kIu kf f vaI ga nh ho
da n moo cchI mo I fhu o do n gIa c:
Ca c anb tbicb cbi ca cuo t,
Em cut cbn buo c, bu6 t /o t cuo t tbco.
Anb quay nbn /a t m t nbco,
Ma cm Jo u ng... b6 ng rco n ng b6 ng.
Anh c m chI c qua f ma hI u duo c nguo I cho:
Qua t nan Jy cbu t tnb Jn,
T ng nguo t cbtc n si / p c6ng mu a bc .
Ngo ng ngoc o Jo ng cbu xanb /o c,
O c cm tu ngbi tay Jc J y tb6t.
Anh Ia I hI u ca ca I fhu ng nuo c vo I:
Nba cm pb6 xa bu6n ngbc o,
N u tbu ng nuo c c6 t J t tbco bcn Juo ng,
Cbo anb tu so m mo suong,
Ba t kb6 nuo c ngu6 t sot guong m t nguo t.
Cho do I cho d n khI: A o a o qun ke o nguo c xuoI, ghe
qua anh uo ng mo f fhoI vo I va ng. Ca c anh qua ro I, d Ia I
nhu ng ba cu du ng nhn che p mI ng:
Bcn tbc m ba cu Ju ng tr6ng,
L c J u. 6 ng cbi /ong Jong qua nbtc u.
Hu u Tm da no I II n fho do I vIn vo I fho ca n bo , va
cu ng Ia fho fhI sI.
'
' '
ToI x p go n ca I do ng fhI II u bo n b cu a chI n dch
Song Thao, ma co n d Ia I sau cu ng haI ca I hoa foI yu
qua . o I anh bo do I VI f Nam fh f gIan kho , chua d co
mo f dn fo c na o kha ng chI n va chI n fhang frong
nhu ng dI u kI n v f Io n vo I ca I kho , rI f gIy Iung bu ng,
ga nh da I ba c In nu I xuo ng de o nhu chu ng fa. Mang
na ng de dau ca I fu do do c I p. Co ma u huy f vuong v n
frong m y cu fho sau dy cu a mo f nguo I Iinh sap ba c
d u:
86ng su nuo c cba y Ja mo n,
T m tbn Vc qu6 c Ju co n nbu xua.
Tra t bao Ja t n ng J m mua,
T m /o ng son s t c n cbua cbu t so n,
Ma t J u Ja nbu6 m bot suong,
Nuo c Ja ca ng nba t, cu ng Juong ng n ca n.
Ma f fro I VI f Nam ng n va nh frn ma f V quo c. u c
chn dung Ioang Io na y Ia ha ng chu c fr n da nh, Ia m y
ma f fr n, Ia Ty fI n, VI f ac, ong ac, Ty ac....
Ia ca mo f Ich su mua nang. No fh m nhu n va o nguo I
do c mo f nha c dI u bng khung.
Va dy nu a cu ng mo f bu c chn dung:
T|E NG THO 123
N ng ca ng, su6 t cba y trong xanb,
Gto btu btu tb6t trcn ca nb ngu y trang.
O dy, anh V quo c phoI pho I Ia Iu ng! Anh fu c ca nh
Ia m fho v ca I ngo n gIo Ia nh no ga p mo f ca nh Ia : ca nh
Ia mo c o frn mo f nguo I dI. Tm ho n gIa n d, fre frung
cu a anh vo n da ho a ho p vo I fhIn nhIn, nay co ca nh Ia
ngu y frang frn d u, fuo ng chu ng ho a ho p hon nu a. Anh
V quo c vuI Ia nh khoa I fri vo I fa o v f, ca I fa o v f vInh
vI n nng do nhu ng Iu c Iuo ng dang In.
16-0-40
NH NG BK NH TR C A THO A
Tho fa hI n nay co nhu ng b nh u frI, b nh vo da cu a
no . Trong Ttc ng tbo, foI da Ia m mo f fhu bu f ky I y gIo ng
cu a nhI u nguo I d d n da no I cho duo c ca I fI ng r f fho
cu a fho I da I. ToI da Io c nhu ng ca I hay, co f go I mo f khong
khi ha f ca. Hom nay xIn no I qua v nhu ng ca I do . ToI
cu ng Ia mo f nguo I f p su cu a van ngh mo I, mo f fn Iinh
cu a do I qun sa ng fa c ga p nhI u gay go. ToI xIn no I m y
nh n xe f rIng chu khong pha I In gIo ng.
KhI mo f fh h haI muoI fuo I dI va o do I, khI mo f Io p
nguo I mo I In chI m sn kh u, khI mo f fho I da I mo I sInh
ra, fh cu ng do ng sInh ra mo f ho n fho mo I. Ca I fho cu a
Io p nguo I fruo c, Io p nguo I sau khong ba ng Io ng nu a. Ho
c n pha I dem ca I do I mo I no va o frong fho. Ho baf fho
pha I Ia ca I hoI fho ca ch ma ng cu a ho . Mo I khI do I mo I
nhu v y, fh mo f ma f fho dI g n vo I van xuoI d I y ca I
no I dung nhI u, nho n; mo f ma f fho da p xe ca c khuon kho
da co , d I y ca I fu do. Tho dI g n vo I van xuoI v van
xuoI vo n fhuo ng fhu go p nhI u su v f so f de o, b bo n,
van xuoI if cho n Io c, khong kha nh an; ma ca I ho n fho
mo I cu ng dang say sua f f ca nhu ng hnh fh g mo I Ia ;
ho n fho mo I yu f f ca , fhich f f ca , ho n fho mo I fham
T|E NG THO 125
Iam, om do m. Va fung pha nhu ng ca I ra ng buo c v so
chu , so cu, v chac ba ng, v v n nhp Ia co nhIn: ho n
fho mo I c n fu do d n frI f d . o Ia mo f buo c dI bI n
chu ng ma mo I do f fho mo I cu a mo I fho I da I d u pha I fra I
qua. Ca I hI n fuo ng fre frung frong fho VI f by gIo co
pha I d n by gIo mo I co du; fruo c dy, Iu c fho mo I mo I
sInh, nam 1932, fho mo I cu ng da mo f fho I ky dI g n
vo I van xuoI d I y no I dung, va pha pha ch ca c dI u fho
d u, d fu do fho a fhich.
Chu ng fa hoan nghnh fha I do ca ch ma ng cu a fho mo I
hI n nay, chu ng fa cho nhu ng su do I fhay c n fhI f.
Nhung Tho cu ng co ca I chinh fr cu a no . Suo I ro I cu ng
pha I ra song, fre non Ia cu ng chI d d n nga y chin vu ng.
Ca ch ma ng pha mo f fr f fu cu d ba y mo f fr f fu mo I, chu
khong pha I d ma I ma I Io n xo n Iung fung. Ho n fho mo I
pha I co mo f Iu c dI g n vo I van xuoI, nhung fho khong pha I
Ia van xuoI. Ho n fho mo I dI va o ca ch ma ng, dI va o kha ng
chI n, fh y ca I g cu ng khen ngo I, fr m fro , ga p nhu ng g
mo I mo I Ia nha f I y ngay. Cu ng nhu anh chI n sI Iu c d u
say ma c nha bInh: do I ca mu saf, deo ca su ng, ca dao, ca
guom, mang ca fu I va I du , xa co f, de n pIn, dI gh f, c m a o
mua, deo o ng nho m, va cuo I ngu a. Co nhu ng ba I fho mo I
ch f d y su ng da n, nhu mo f cong bInh xuo ng, hoa c d y
xuong ma u nhu mo f fra m cu u fhuong. Nhu ng ba I fho mo I
ham ho , fho ngy, vIn co cuo c do I mo I d khong chu cho n
Io c. Ca I no I dung van xuoI, m y I n d u, do c gIa co n ung
chu, nhung d n sau nguo I do c fh y nhu c d u. Nguo I fa
kho fm nhu va o frong mo f ca I nha ba y nhI u ba n gh
qua . Tho Ia mo f v n d fm fnh, hon Ia v n d b y bI n.
Tho ba o fa pha I no I ca m xu c.
Tho I na o cu ng co ca I sa o. Co ca I sa o co dI n cu a fho
fho I Nam phong: fhu f hoa I, ca m kha I, kh u khi, vnh
ca I o ng dI u, ca I ho a Io ... Co ca I sa o Ia ng ma n cu a fho I
fho mo I 1932: gIo , my, b n song, dan a o Ien, con do ,
gIang ho va f.... Va co ca I sa o ca ch ma ng: Iu a, ma u, fhe f,
ga o, fa c fa c, du ng du ng, mu a fhu... Mo f hnh fhu c dua
ra if Iu da fha nh chI u I , n u khong co Io ng nguo I dI
fheo hnh fhu c y, n u k Ia I nhu ma y, n u chI fheo ca I
vo phong fra o. Nha fhI sI k chuy n Ca ch ma ng mu a
Thu, Ia bao nhIu nguo I Iap Ia I ma I ca I fruy n ngan
na y: anh y hay ch y kho so , no p fho c cho Pha p, fro ng
day cho Nh f, ca I vu do I 1945, ro I mo f nga y mu a fhu co
va ng son In ngu ... Nhu ng d fa I chuy n fay dI ma I,
ca ng chuy n dI ca ng m f fuoI fo f, ca ng h f mo I, ca ng
mo n. N u nhu k chuy n, ma co ngo n Iu a mu a dong, fh
ngo n Iu a y f f pha I b p bu ng. Va chua bao gIo nguo I fa
da ru em nhI u d n fh . Mo f fhI sI da co nhu ng fI ng ru
hay, fh Ia ca c nguo I Ia m fho kha c fhI nhau cho fI ng ru
em, ru con hay ru cha u va o gIu a nhu ng doa n fho. Mo f
nha fho I n d u fIn no I du a con nif so ng so f bo In vu
me da b gIa c Pha p gI f ch f, bu nh m gIo ng ma u cu a
me , fh nhu ng nha fho dI sau da cho bao nhIu fre con
quo In xa c me ...
a da nh khong co ca I g pha I fon Ia m fh n Ia m fha nh
ca , fho cha ng pha I Ia cu frong suo f, o fuo f frn my; fho
pha I g n nguo I, pha I Ia cu a nguo I, da da nh. Ca I g cu ng
co fh fha nh fho duo c ca . Nhung muo n fha nh fho pha I
Io c qua fm ho n nguo I, fh m ca m xu c nguo I. Chu khong
pha I d nguyn ca fra I Iu u da n ma cho va o fho. Khong
co ho n fhI nhn, fh du ng d n ca I g, ca I y chI co c ca ch.
T|E NG THO 127
Tho c n dI g n van xuoI mo f da o, d sa f vo I do I, d
Ian Io n va o su v f, d mo c r duo I d f, I y su c chac
chan, vu ng va ng. Nhung khong pha I cu chm d u frong
nhu ng ba n k khaI ma pha I Io c ca f I y va ng, ma pha I
cho n, pha I Iu a, pha I ng ng d u In d c f fI ng ha f nhu
ca I hoa nguo c co In khi fro I.
'
' '
V phuong dI n hnh fhu c, fh mo f ph n Io n ca c ba I
fho cu a fa b y gIo ba y ra ca I ca nh nha y mo f chn frn
nhu ng con duo ng pha hoa I. Nhu ng cu fho I c c c, g p
gh nh, nghe kho faI, do c kho mI ng. Nhu ng ba I fho Ia
nhu ng con nguo I b fha o ca c kho p xuong ba n fay ro I kho I
ca nh fay, ca I du I xa bap v . Nhn danh su fu do, nguo I
fa da phu pha ng caf nhu ng cu fho da ng Ie II n. Iam
khI cu fho khong co n kha c g mo f cu van xuoI nu a, chI
duo c ca I Ia fho fo n gI y, hay sang ha ng. Muo I Iam chu
van xuoI x p Ia m ba gIo ng Ia fha nh ba cu fho. Cu fho
khong co n ra fu Io ng nguo I ma Ia cu fho x p chu nha
In, cu fho typograpbtquc. Cha f caf cu fho, da fha nh
mo f ca I mo f ho p fho I, d n no I co ba n co x p ba cu Iu c
ba f nga n nam ra fha nh muo I ba cu fho mo I:
IY T!O NC
Bo n nguo t trat trc tba buong
cm nay tba tbu t trcn Juo ng...
Vc Ju:
Tro t kbuya
Gto /a nb
Lo ng kb6ng
Gtao tbu a
8u ng n6 bnb b6 ng... xa xa...
Lo ng sc /a t...
...
uo ng gta t
V ng
La nb
Nbo nba
Nbu ng nguo t con y tbco Cba cbua cc .
Mo f ba I fho hay Ia mo f sInh v f co co fh . Mo I cu,
mo I chu du ng o du d u co Iy do. Ca I ky Iu f frong ha ng
fho nghIm nhu nhu ng nguo I Iinh du ng frong qun ngu .
o I dI mo f cu, mo f chu Ia saI ca gan pho I cu a ba I fho,
ba I fho I ch Ia c, nga xIu. Th ma nhu ng ba I fho by gIo ,
chu du ng nhu mo f fro du a, khong co ca I g Ia c n tbtc t
ca . Chu na y du ng o dy, chu du ng o cho kha c, fa c gIa
cu ng cha ba o sao. Nguo I fa fh y ca c cu fho chI fheo Iu f
may ru I cu a su baf v n.
So chu ho p nhau nhu my frn fro I, fo nho chI fu y
fheo gIo . Nguo I fa khong hI u fa I sao cu na y haI chu
ma khong muo I chu , ba I na y bo n muoI cu ma cha ng
nam cu. Ma fh na o go I Ia cu fho7 Hay do chI Ia mo f
su xuo ng gIo ng7 Nhu ng ba I fho nhu nhu ng da m my,
khong hnh, khong ne f ro ra ng, muo n ke o ra cho Ioa ng
fhm hay bo p Ia I cho bo f pho ng ph nh cu ng duo c.
Tu do Ia mnh da f ky Iu f cho mnh, mo f ky Iu f IInh
do ng fu y fheo mo I fruo ng ho p, nhung Iuon Iuon co ky
Iu f. Muo n ca, muo n ha f ma cha ng fheo fI f f u nhp
nha ng fh aI nghe7 Ia m fho fu do, fu c Ia mo I d fa I, Ia I
T|E NG THO 129
fu do da f ra mo f dI u rIng cho fhich ho p: ca I dI u y
khong duo c phIu Iuu ma pha I c n tbtc t. Pha I cao fay n
Iam mo I saI khI n duo c fho fu do. Tu do khong co nghIa
muo n Ia m g fh Ia m. Cuo c do I vuI de p nho su d u ho a
|barmontc). Tho quy n du nguo I nho hnh a nh, nhp
dI u, m nha c. Nhu ng cu fho khong nn I c c c, do c ba I
fho co ca m gIa c nhaI mo f mI ng com nhI u da so I. o c
ma cho I faI, co n nho Ia m sao duo c7 Nhu ng cu haI chu ,
ba chu , nam, ba y, muo I chu ne m fung In ma f gI y, nhp
fh que , frac ba ng fh kho nho c, na o du Ia nha c, na o
du Ia d u ho a7 Ca I du c finh b c nh f cu a fho Ia vuong
v n I y nguo I do c, In su va o fri nho , baf nguo I fa pha I
fhuo c. Tho khong pha I d do c ro I qun nhu van xuoI,
khong pha I chI ghI I y ca I co f nhu van xuoI, ma nho fho
Ia nho ca ho n I n xa c cu a ba I. Nhu ng ba I fho fhay do I
ma I fu haI chu d n muo I Iam chu qu n nguo I do c nhu
baf In mo f ca I c u fhang Ioanh quanh, m f bo hoI faI,
co n aI da m nho 7
... uo ng pba bc t g6 gbc co uo t
Lu a cbin
8ao /u a cbin c n cbua g t bc t
Tbu J6ng tbu J6ng r6 t
8uong mo
La ng xo m, trc cau, Jnb mtc u
Gto tb6t, bc p /u a, mc ru.
T6t Jt trong Jcm nay
Ngbc bot tbo t6t b6n bcn
T6t co nbu ng anb t6t Vc qu6 c cu ng Jt
/ n buo c.
...
Van xuoI cu ng khong kho do c nhu fh . o c r f fu c,
khong co n bI f nghI hoI o cho na o. n fo c finh o du7
Nguo I VI f Nam mnh khong quen nghe nhu ng cu m f
hoI fho nhu v y. Qu n chu ng mo mI ng ra Ia fhich co
v n, co dI u; y fu hay d n du ma do c kho ca I ngu c, fh
ho cu ng xa Ia nh nu a Ia .
Chu ng fa nghI m fh y mo f ph n Io n nhu ng ba I fho
hI n fa I gIo ng nhu ng ba n nha p chua xong cu a nhu ng ba I
fho na o. Co Ie nhu ng ba I fho chua co fh gIo ca m xu c ky ,
va chua co fh gIo Ia m ky . Tho by gIo Ia fho nh f ky ,
fho che p vo I, fho fa I II u. Ma nguo I do c hI n nay cu ng
chua co fh gIo do c ky nu a kIa. Su y dI nhIn. Chu ng
fa ba n nhI u vI c c p ba ch qua .
Mo f nguo I co mo f ca m xu c, fh ghI ngay I y no ba ng
Io I fo c fa , co mo f if dI u, mo f if v n, mo f if nha c fh fa m
fho I go I no Ia fho. Ca I fnh fh baf chu ng fa chua co
nhu ng ba I fho ky Iuo ng. Chu ng fa co pha n na n du,
chu ng fa vInh du duo c so ng ca I fho I ha nh do ng na y;
nhung chu ng fa cu ng bI f ra ng: nhu ng ba I fho y co n
pha I Ia m Ia I. Ma ngh fhu f pha I nhu fh ; boI ba c, do I
da , ngh fhu f so ng sao duo c7 Mo f cuo c ghI che p, nhu:
NHA TOI
Tr n Jo t b6 n nbm
Tb t kb6 ra m n rng
Mnb t6t b t c cb
Nga y Juo c muo t bat con
Ba n Juo c muo t bat J6 ng
6t bon /on ga o
c nu6t ca gta Jnb.
T|E NG THO 131
B6 t6t
Gta kbo m
Tro t rc t c n rng
Ma kb6ng manb a o,
Tbtc u cba o
Ncn cbc t J n, cbc t bc o
Kb6ng ma nb cbtc u /tc m tbn
Vu t cbung m6 t /6
Vo t Jn /a ng cu ng s6 ,
. . . . . . .
Co uu dI m so ng va chn fh f, m u sac nom na
chuy n ca m do ng dau do n. Nhung mo I chI Ia ghI che p,
mo I Ia qua ng, chua Ia kIm khi, xu x nhu mo f fa ng da
nha dIu khac mo I va c qua, doa n duo c hnh nguo I ma
chua fha nh ha n mo f bu c fuo ng con nguo I.
Nhu ng nguo I Ia m fho cho ng ba ng Io ng mnh qua , chI
sa n xu f duo c nhu ng qua ng fo f ma fhoI.
'
' '
ToI mo I pha f bI u m y y rIng v no I dung va hnh
fhu c nhu ng ba I fho mo I. Mo f ha nh do ng du ng fho I,
du ng Iu c fh ho p vo I cuo c fI n ho a cu a cuo c do I. Tu
kha ng chI n d n nay, fho fa da fich fru duo c mo f no I
dung do I da o va da nh duo c mo f ca I fu do frI f d . Nhu ng
nguo I Ia m fho co fh cu fI p fu c cho va o frong ca I nha
fho nhI u do da c nu a, va cu dI pho ng fu ng phIu Iuu.
Nhung bn ca I fra ng fha I kIa, pha I manh nha mo f fra ng
fha I mo I cao hon, Ia su cho n Io c fa I fnh, va ca I ky Iu f
du ng do . ChI mo f va I nam nu a fhoI, ca I van xuoI va ca I
I c c c duo c fI ng Ia mo t by gIo se cha ng co n g Ia mo I
nu a. Nguo I fa se cha n no , se ng y no . No su a soa n cho
ca I de p mo I, chu ba n fhn no khong pha I Ia ca I de p mo I.
Tra ng fha I cho n Io c va ky Iu f nn manh nha fu by
gIo , va I nam nu a se Io n, se vu ng. V ngh fhu f Iuon
Iuon Ia mo f fh qun bnh IInh do ng: qun bnh gIu a ca I
mo I va ca I b n, gIu a ca I fu do va ca I go bo . Ngh fhu f,
cu ng nhu cuo c do I, so ng nho mu fhu n, ma ch f frong
su bu a ba I, nha c Iuo I. Ngh fhu f pha I fu da f cho mnh
nhu ng ca I kho d vuo f. V n, nhp Ia g n u khong pha I
Ia nhu ng ca I ngan ca n vo , d cho ho n fho ch ngu ; con
ngu a chI b f kham khI nguo I cuo I ngu a y u bo ng via; khI
con ngu a Io ng Io n da chu cuong ro I, no dI nhanh hon
ngu a fhuo ng.
Tho fu do se pha I fm cho duo c ca I d u ho a cu a no ;
no se khong co n nha y Io kho frn nhu ng con duo ng pha
hoa I. KhI ca I fho I gIan qua do da h f ro I, ma no v n cu
kh p kh nh ma I, nguo I fa se fhu fIu no dI.
Ho n fho mo I khong chu nhu ng con duo ng cu a ho n
fho cu , ma no cho Ia mo n; no dI xe suo I pha ru ng, mo
nhu ng con duo ng mo I. Nhung d n Iu c no d y, no chin,
fh no da Ia m duo c nhu ng con duo ng ro ng ra I, fha ng
fhan, phong quang, nhu ng con duo ng co d u ho a, nhp
dI u. Va co fh nhu ng con duo ng mo I gIo ng con duo ng cu
nhung o mo f f ng fI n bo hon. Iu c ca I ho n fho mo I cu a
fho I da I na y d y r y, chin mu I, co fh no se va o frong
ca c dI u fho d u da n mo f ca ch r f d da ng, fu nhIn:
Nhu ng Iu c ba f, fh f ngon, ngu ngon, fa m chu no du ng
T|E NG THO 133
Iu c b y gIo Ia nhu ng dI u xua nhung cao hon, do I da o,
don da hon va d y ve mo I.
ToI fh y con duo ng bI n chu ng cu a mo f ho n fho fho I
da I Ia nhu v y. Ngoa I cuo c ca ch ma ng v Tho do gIaI c p
mo I dua In, cu va I muoI nam Ia I fhay do I no I dung va
hnh fhu c fho mo f I n cu ng vo I ca c fh h . Mo f Io p fhanh
nIn mo I In, pha ca c hnh fhu c cu a Io p da n anh, dem
ca c fhu fu do va o, dI qua fro n mo f ho I, ro I Iu c da ma nh,
da chin ro I, fh Ia I c n nhu ng hnh fhu c co dI n. Nhu ng
hnh fhu c co dI n na y nho Io p fhI sI mo I dem In mo f
frnh do cao hon frnh do cu , va dI n fa duo c nhu ng fm
fnh mo I mo f ca ch Io ng I y. Nhung Io p haI muoI fuo I kIa
d n Iu c cu ng gIa , ho n fho y u xuo ng, ca c fh fho d u da n
khong co n mo f ho n fho soI ma nh ch ngu nu a, fh fro Ia I
bo p ch f ho n fho. Mo f Io p fhanh nIn kha c In, fh y ca I
ca nh gIa na y, Ia I pha , Ia I d p, Ia I fu do fo f cu ng, d ro I
vu ng va ng va chin do ... ToI fuo ng fuo ng cuo c fI n ho a dI
Io I xoa y o c In ma I ma I nhu v y. Tho cha ng bao gIo du ng
yn, cu da f da o fheo ca c fh h ; ca c fh fho fu do va d u
da n cu ng khong co g fuy f do I, cu d n du ng fho I cu a no
Ia hay.
Tu u frung, fheo y foI, ca c fh fho d u da n, d do c, d
nho , du duong de p de hon fho Iung fung, mI n Ia ho n
fho pha I d y, chin, no I dung da de p, hnh fhu c Ia I fI f
f u, ba I fho Iu c y so ng ma I cu ng vo I fho Nguy n u,
Th I m, Xun Huong.
16-6-1046
THKM M Y Y KK N VK THO
Tho I chu ng fa Ia mo f fho I mo I me , aI cu ng d muo n
khaI sa ng ra mo f ca I g. R f co nhI u nguo I nhn danh
ca I mo I, d chu fruong nhu ng dI u co fh ky qua c mI n
Ia mo I. o Ia chu nghIa fI n phong |avanfgardIsme),
do Ia nhu ng nguo I fhich chu fruong ba ng fri o c, ma
khong dem do I chI u ra fhu c f , khong kI m soa f Ia I gIu a
cong chu ng va qu n chu ng.
ToI fh y co mo f chu fruong nguy hI m, faI ha I: ca I
chu fruong fho Ia mo f Io I no I fhuo ng, mI n Ia ca m do ng.
Chu fruong nhu v y, fhoa f nghe fuo ng nhu bnh dn,
da I chu ng Iam. Ky fh f, se dI d n cho fhu fIu fho.
Tho pha I fu nhIn |nafureI) co fh fu nhIn nbu mo f
Io I no I fhuo ng, nhung khong fh na o fho /a mo f Io I no I
fhuo ng duo c. Theo y foI, fho do I vo I van xuoI, cu ng nhu
fI ng ha f do I vo I fI ng no I fhuo ng, cu ng nhu khIu vu do I
vo I buo c dI duo ng.
Tho pha I ca m xu c, pha I fo ng ho p, pha I co hnh a nh,
nhu fh cu ng chua du . Tho co n pha I nhu fI ng ha f, nhu
dI u mu a nu a. Tho co fh do ng mo f no I dung vo I van
xuoI, nhung no co n o ha n mo f f ng kha c, ca I f ng y foI
khong ba o Ia hon hay ke m van xuoI, nhung mo f f ng
T|E NG THO 135
kha c vo I van xuoI. Cu ng nhu ha f va mu a o mo f f ng
kha c vo I no I va buo c.
Chu ng fa khong fh chI no I d n ca I ho n fho, ca I rung
do ng fho; ca I ho n fho y mnh mong, ba ng ba c frong vu
fru , fh m nhu n frong f f ca ca c nga nh ngh fhu f,
frong ca van xuoI. Mo f ba I fho khong pha I chI Ia mo f
ma ng ho n fho, ba I fho co n Ia mo f hnh fhu c. Hnh fhu c
y Ia nhu ng dI u fho ma dn chu ng da fm fo I va kInh
nghI m, fra I bao nhIu b p be va do d m mo I fa o nn.
Hnh fhu c y Ia mo f hnh fhu c nha c, truo c bc t /a nba c
cu a /o t no t. Trong ca c nha c cu a Io I no I y, nha fhI sI mo I
d va o ca I nha c cu a fm fnh.
Ia m fho ma chI dI fm no I dung fhoI, Ia fm ho n ma
khong co xa c. Cu ng nhu chI chu fro ng d n hnh fhu c, Ia
na n ca I xa c khong ho n. a I fho cu ng pha I mo f su d u
ho a gIu a ho n fho va xa c fho. Ca I xa c cu a fho VI f Nam
Ia v n va dI u.
Ca I dnh nghIa cu a ba t tbo pha I Ia : mo f ba I co v n
dI u ma chu a du ng mo f rung do ng fho.
ToI cho ra ng co haI dI u kI n y mo I Ia m nn mo f ba I
fho VI f Nam. Xo a bo v n dI u, I y h ra ng nha c cu a fho
hoa n foa n Ia mo f ca I nha c cu a fm fnh, Ia xo a bo Iuon
ca ba I fho, v nhu ng doa n van rung ca m va xuo ng gIo ng
nhI u cu ng Ia nhu ng ba I fho. Tm fnh quan fro ng nh f,
nhung fm fnh khong du . Cu ng nhu ba I nha c khong chI
nhu ng Ia fm fnh, ma co n Ia m fhanh In xuo ng fheo
cung b c, fI f f u, I Iu f. N u chI ba o nha c Ia fm fnh,
fh Io I no I cu ng fm fnh cha n. Ca I sung suo ng khI do c
fho cu ng pha I Ia ca m mo f fm fnh, ma ca m ba ng v n
dI u. Thuo ng fhu c mo f ba I fho, Ia fhuo ng fhu c ho n fho,
ca m xu c, ma cu ng Ia fhuo ng fhu c v n dI u nu a.
Ca I nhau, fh f ra chI o noI dnh nghIa y ma fhoI.
Nhu ng fhI sI fI n phong chu nghIa fuo ng ra ng v n dI u
no c m fu ho n fho; ho dnh nghIa ba I fho Ia hoa n foa n
no I dung. Th m chi co fo van ngh da y cho do I vIn
ra ng: ta Ja t /a cn, ta ng n /a tbo, Ia m mo f ba I fho, chI
c n vI f y fnh cu a mnh ra, fhu a chu fh bo f dI, fhI u
chu fh fhm va o, ngu c ngac qua fh su a Ia I, fh Ia
fha nh mo f ba I fho. Ca c ba n y no I ra ng dI u fho cu Ia
xa hoa, ha o nhoa ng, xa fhu c f ; nhu fh fh fh f ngon
ba f cu Iu f uo ng Ia xa hoa, ha o nhoa ng, ma Iu c ba f
cu ng xa hoa, ha o nhoa ng, xa fhu c f hay sao7
Nhu ng fhI sI kha c fh cho ra ng chI co ca I Io I do I cu,
do I chu , do I fI ng Ia go g m va gIa do I; co n bao nhIu
v n dI u d u c n pha I du ng. Tho go I Ia fu do cu ng v n
pha I gIu v n va dI u. Tho cu a fho I da I fa pha I nbu Io I
no I fu nhIn, nghIa Ia du v n dI u fh na o cu ng khong
duo c go bo , kho khan. Tu nhIn Ia pha I Ia m nhu Ia
Phongfen khI xua: ToI kho nho c Iam mo I Ia m duo c
nhu ng cu fho d da ng bao nhIu cong phu d cho cu
fho do c r f xuoI faI, khong m f nho c khong vuo ng v p;
cu ng nhu nguo I khIu vu mu a nha y bao nhIu dI u kho
ma v n cu d da ng nhu khong.
Chu co n fho Ia Io I no I fhuo ng fh na o duo c! Cu ng nhu
kch khong fh /a do I so ng fhuo ng.
'
' '
Co nhu ng nguo I Ia m fho khong chu duo c nhu ng dI u
d u da n, khong chu duo c d n ca fho fu do ma co v n.
T|E NG THO 137
Ho ba o ra ng nhu ng dI u d u da n, nhu Iu c ba f cha ng
ha n, Ia fe Iam. Tho do fh bao gIo cu ng fe . Tho khong
co v n ma do , foI cha ng fh y no do fe fy na o; no co n co
ca I fo I Ia cho c va o faI do c gIa .
Nhu ng cu Iu c ba f cha ng ha n, cu a nhu ng fhI sI co fa I,
co gIo ng nhau chu f na o du7 Ngay Iu c ba f cu a ca dao
cu ng da fram hnh nga n ve ro I. Iu c ba f cu a cu:
Cbtm xanb n tra t xoa t xanb
A n no t m ma t /cn ca nb ngbt ngot
Khong gIo ng vo I Iu c ba f cu a cu:
Gto Jua boa ca t cc tro t
Rau rm o /a t cbtu Jo t J ng cay.
Va kha c ha n vo I Iu c ba f na y:
Bao gto tra cb Jc ngo n Ja
G6 /tm n gbc m tb ta / y mnb.
Iu c ba f cu a Nguy n u kha c vo I Iu c ba f cu a Hoa
Ttcn. a Th I m co nhu ng cu Iu c ba f fhan fho ma
hI n Ia nh:
Gto t suong pbu bu t cbtm gu ,
8au tuo ng kcu c ng, cbu6ng cbu a nc n kbot.
Nguy n u co ha ng fram dI u Iu c ba f, va khI fhan
fho fh na o ruo f:
M c nguo t gto 8o my T n,
Nbung mnb na o btc t co xun /a g.
Iu c ba f frong Cung oa n ngm kbu c go g m, kho
khan:
Nga n tbay ca t c n ba ngbn
M6 t tbn cu m6 c btc t cbcn ca nb na o.
n Iu c ba f cu a Huy C n, khong chu f g gIo ng vo I ca c
nha fho co dI n no . No Ia cu Iu c ba f cu a Huy C n:
Bu6 n gtco tbco gto cco b6 ,
c o cao qua n cb t, bc n Jo /au tbua.
Iu c ba f cu a Nguy n inh cu ng khong nh m I n duo c:
Tb6n oa t tb nbo tb6n 6ng,
Cau tb6n oa t nbo gt u kb6ng tb6n na o.
n nhu ng cu Iu c ba f cu a anh V quo c by gIo , fh
X6n xao ttc ng gtu c xu6 ng tbuyc n
Cbcn cat sa t ca nb ng6 t bcn ma n cbc o.
Ia I mo f dI u mo I ha n.
Nhu ng cu fho do gIo ng nhau frong ca I vo v nha f
nhe o ma fhoI; nhu ng fhI sI khong Ia m no I mo f dI u Iu c
ba f cu a mnh phn bI f vo I dI u Iu c ba f cu a nhu ng nguo I
chung quanh, fh cu ng chua pha I Ia fhI sI. a o ra ng
nhu ng dI u fho d u da n cu gIo ng nhau, co kha c g ba o
nhu ng ma f nguo I d u co faI, co maf, co mI ng nhu nhau,
va nhn r f cha n.
Chinh ca I ca finh, ca I fm ho n, ca I dI u ca m cu a
nhu ng nha fhI sI va o frong fho va Ia m cho cu fho ha ng
va n nguo I da du ng frong ha ng nghn nam bo ng cho c mo I
va fre ra.
'
' '
T|E NG THO 139
Quan nI m ra ng fho by gIo khong no I fm fnh, fnh
ca m, chI no I ca m xu c ma fhoI, foI cho quan nI m y
khong du ng.
Trong h fho ng van chuong fu sa n, nhu ng fhI sI nhu
audeIaIre da chu fruong fho khong no I fnh ca m
|senfImenf) ma chI no I d n ca m gIa c |sensafIon) fhoI. o
Ia mo d u cho fruo ng fho fuo ng frung. Ca I xa ho I fu sa n
d n nu a fhu haI fh ky 19 da m f mo I qua , khong co n
fnh ca m na o soI ma nh nu a. Nguo I fa mo I chuyn fro ng
va o ca m gIa c. Ca m gIa c Ia mo f ca ch nham ruo u, uo ng
fra . Ro I fu cho chu va o ca m gIa c, mo I d n cho dI fm ca m
gIa c, va fru y Ia c, va Ioa n dIn. Trong ca I h fho ng fu
fuo ng fruo c, nguo I fa do ng y fho khong pha I Ia fnh ca m,
ma pha I Ia ca m gIa c.
y gIo fh kha c. Chu ng fa Ia nhu ng con nguo I Ia m
vI c, khong pha I nhu ng con nguo I dI fm ca m gIa c. Chu
ca m gIa c, fa bo dI, fa Ia I no I d n ca m xu c. Ca m xu c Ia
ca m gIa c va xu c do ng; o frong ca m gIa c, co fh Ia m chu ;
o frong ca m xu c, ca I ba n nga da du va o. Ca m xu c, fh
ca m nghe su ro ng hon, va co I n fnh ca m. ToI do ng y
ca I chinh cu a fho Ia ca m xu c.
Nhung ba o ra ng fho by gIo khong no I fm fnh, fnh
ca m, fh roI va o ca m gIa c chu nghIa. Mo f fho I da I mo I
In r f nhI u fnh ca m. Nhu ng con nguo I fre r f nhI u
fnh ca m. Chu ng fa ghe f nhu ng fnh ca m fha m s u, xo f
xa, bu Iu bu Ioa khI xua. Co n nhu ng fnh ca m cu a fho I
da I na y fh Ia I Ia nhu ng do ng co ma nh II f Ia m cho cuo c
do I buo c fo I. Io ng yu dn fo c, Io ng yu d f nuo c, Io ng
yu nhn Ioa I, Io ng hy sInh... Ia nhu ng fnh ca m, chu
khong pha I Ia nhu ng ca m xu c, fnh ca m y fa I sao Ia I
khong Ia m cho nhu ng ba I fho7 Va nhu ng fm fra ng cu a
nguo I ca n bo , cu a anh bo do I cu a nhu ng con nguo I kha ng
chI n va cong fa c by gIo , nhu ng tm tnb y sao khong
no I7 Nhu ng con nguo I mo I sInh ra, ca I cuo c do I mo I In,
no fIn o fnh ca m Iam. V fnh ca m cu a ho Ia nhu a vo f
In fu Ich su , fu d f daI. ChI co n c n fh n o ca cb no t
fnh ca m fh na o nu a fhoI. No I fh na o ma khong k I ,
khong da ngon. Chu I y con maf nhn nhu ng fnh ca m
cu khI fruo c d nhn fnh ca m mo I by gIo , Ia nh m I n,
va cu nh f dnh so fnh ca m, Ia mo f fha I do gIa .
Ta c n pha I mo ro ng ca I dnh nghIa cu a fho v n6 t
Jung nu a. u ng fInh fu y qua , du ng fInh hoa qua , du ng
cao ky qua . Pha I dnh nghIa fh na o ma nhu ng ba I hay
cu a ca c anh V quo c cu ng Ia fho. Ma no Ia fho fh f. Ca c
anh V quo c va dn chu ng khong nhu ng no I fnh ca m,
no I fm fnh frong fho, ma no I ca su hoa f do ng, su Ia m
Iu ng frong fho.
'
' '
Nhu ng nguo I muo n cho fho Ia mo f Io I no I fhuo ng,
nghI ngan fh vI f ngan, nghI da I fh vI f da I, nghI co
v n fh d v n, nghI khong co v n fh fhoI, khong khe o
Ia I roI va o ca I fu nhIn chu nghIa |nafuraIIsme)! Ho
muo n cho fho hay nha c, hay khIu vu pha I nhu h f su
fh f; su fh f fh fnh ca m Ia m g co v n! ca m xu c Ia m g
co ba ng frac! Ho qun ra ng ngh fhu f Ia mo f uo c I ,
mo f kI n fru c. !o c I dy Ia mo f su fho a fhu n co Iy do,
mo f su x p da f gIu p cho nguo I fa d fhong ca m. Ca I uo c
T|E NG THO 141
I y, khI khong co su so ng na m o frong, fh Ia uo c I
ch f; chu khI da co su so ng da f da o Ia m can ba n, fh
khong so uo c I . !o c I cu a fho VI f Nam Ia v n va dI u.
Muo n quay fro Ia I Iu c mo I pha f nguyn cu a ca m xu c,
ca m xu c khong co v n, khong co dI u, Ia fro v ca I fra ng
fha I b p be , fho chua co fo chu c, cu fho, ba I fho chua
fha nh hnh fhu . Thu fIu v n dI u, Ia fhu fIu ba t tbo
Ia fha ho n fho frong mo f mo chu nhu ng nhe o. Muo n dI
fheo fh f sa f ca I fhIn nhIn fha nh ra dI va o cho suong
mo mu mf.
Nhu ng ba I fho khong v n, khong dI u Ia nhu ng xy
du ng hoa n foa n fri o c cu a nhu ng nguo I khong d m xIa
d n fInh fh n m nha c cu a fI ng VI f Nam, nhu ng nguo I
y xa Ia qu n chu ng VI f Nam. Ho dnh da y cho qu n
chu ng Ia m nhu ng dI u fho b f fha nh hnh. Nhung qu n
chu ng VI f Nam da co dI u Iu c ba f fh n fnh, dI u bo n
chu , nam chu , b y chu baf v n o gIu a Iung, r f d do c,
d nghe, d Ia m, fh qu n chu ng nh f dnh khong chu
nghe nhu ng ca I fro kho khan y. Nhu ng ba I fho ha ng ha
sa so cu a anh em V quo c hI n gIo chu ng fo ra ng ca c
dI u can ba n cu a ca dao da cho ca c anh mo f hnh fhu c
r f m m de o, r f fu do; va su c so ng cu a ca c anh Ia mo f
su c fInh khoI, nn fho cu a ca c anh co v n dI u ma r f
mo I.
Cuo c kha ng chI n cho d n nay da nng dI u fho fu
do co v n In, chu chua h u ng ho ca I fho khong v n.
Tho fu do co v n du m m ma I d dI n fa nhu ng y fnh
hI n nay: no gIu duo c ca I dI u, ca I v n, Ia nhu ng dI u
qu n chu ng do I ho I.
Co nguo I ho I: chu fho Pha p hI n gIo khong co v n fh
sao7 Tho Pha p khong v n, ma c fho Pha p. Ta Ia m fho
ba ng fI ng VI f Nam kIa ma . Vo I Ia I nhu ng ba I fho Pha p
khong v n, da fhu c dem ra do I chI u gIu a qu n chu ng
Pha p chua7 Aragon Ia mo f fay cu pha ch frong Ia ng fho
sIu fhu c, ong da Ia m bao nhIu fho Io n xo n khong v n;
nhung frong fho I u c fhuo c, muo n cho ca c ba I fho kha ng
u c cu a ong vang duo c frong quo c dn, ong pha I Ia m fho
co v n, va ong Ia nha fhI sI kha ng chI n Pha p duo c
fruy n fu ng nh f.
'
' '
Thu c ra Iy Iu n suong khong gIa I quy f duo c du f
khoa f haI chu fruong fho Ia Io I no I fhuo ng, ngan va
ca m do ng vo I fho Ia Io I no I ca m do ng ma co v n dI u.
CIa I quy f pha I Ia su fhu c ha nh, Ia qu n chu ng, Ia fho I
gIan.
Vo I foI, fho khong v n co fh Ia nhu ng fruo ng ho p Ie
fe . Co n da so fruo ng ho p pha I Ia fho co v n. Tho co v n
co nhI u dI u kI n so ng hon fho khong v n.
16-12-40
T|E NG THO 143
THO DNG C H
Cu Ho Ia nguo n fho vo f n. ao nhIu fhI sI say m
vo I ca I d fa I Ho Chi MInh. Anh na o cu ng ca m nghe mo f
ca I g cao sang, fh m nhu n Iam; ho chac chan ra ng
dem va o fho fh hay Iam. Ro I ho Ia m nhu ng ba I fho ca
fu ng Cu Ho ; mo I nha fho muo n no I duo c Ho Chi MInh.
Va khI fho Ia m xong, dang ba o xong, ho nhn nhau ma
fu cuo I, ca I cuo I fhu nh n su b f Iu c chung. Ho do ng fnh
vo I nhau ra ng ho da cu ng d u va o mo f ca I nu I:
H6 Cbi Mtnb! nguo t trc ma t kb6ng gta .
H6 Cbi Mtnb! cbt nguo t /a co tbc
La t con tbuyc n t6 qu6 c Jc n ctnb quang.
Cu H6 Ja bo a /a m s6ng nu t.
M6 t nc t /6ng ma y m6 t nc t non...
Chua pha I. Khong du . Cu Ho de p hon fho. Chua mo f
ba I na o xu ng duo c vo I d fa I. Ma Ia m fh na o no I duo c
ca I fInh hoa cu a dn fo c7 Nhu ng hnh a nh no I v Cu Ho
sap su a fha nh sa o ca ro I. Nhu ng chu khen fa ng b a nh
sa ng cu a Cu Ia m a f dI. Ia I pha I no I: fra n cu a Cu cao
nhu nu I Tra ng son, maf cu a Cu nhu bI n ong.
u nuo c Vtc t Cu u Long gtang tuo ng nbo ,
Nuo c mcnb m6ng nbn nbu tra n cu H6 .
Mo f cha ng fho fre vI f:
Cu H6 ng6 t trcn btc n b u.
Va ha ng nghn, ha ng va n cha ng fho fre kha c fm ca ch
na y hay ca ch no fa ng duo c fho cho Ho Chu fch, fh ho
mo I vuI. AI fhu suu f m nhu ng ba I fho, nhu ng cu fho
chung quanh Ho Chu fch7 o Ia chua k nhu ng cu
van, nhu ng Io I ha f. Toa n dn Ia m fho v Cu . o ng ba o
Ra ngy fho fha nh fh f Ia m ca dao vi Cu vo I ngo n
de n dI n, vo I bo ng hoa quy nh f frn ru ng ho , vo I mo f
dIa de n ngo n fhap quy vo ng.
I f no I ba I na o, bo ba I na o7 Ca c cu phu Ia o, ca c nha
nho ho c cu ng vnh Cu r f nhI u. ToI I y mo f if vi du fI n
fay ma fhoI, chu khong k duo c du Io I fho cu a ca c gIo I.
Ma cu ng Ia d fo Io ng nhn dn do I vo I Cu , hon Ia no I
d n gIa van chuong.
Mo f anh chI n sI nga y In duo ng ra song Io dI f dch
|19-5-1949), mo a nh Cu ra ngam. Truo c ma f nguo I Cha
dn fo c, anh chI n sI cu a fa nho be ha n Ia I, anh go I
Nguo I vo I gIo ng mu ng vuI sa ng frong cu a mo f du a fre ,
ma c d u anh duo ng duo ng mo f nguo I Iinh mang su ng,
sap ra fr n gI f fhu :
Con cu a Cba Jy, con cu a Cba,
H6m nay, nga y stnb nb t Cba gta ,
Ttnb suong trcn qua ng Juo ng cbtnb cbtc n
Tuo ng Jc n Cba gta , ng m a nb Cba.
Con tb y Cba Jang m t sa ng ngo t,
Nbn con co t nc t m t tuot tuot.
T|E NG THO 145
Tr6ng Cba cuo t mtm, ycu Cba qua ,
Con kbc kcu /cn. Cba! Cba ot!.
O! gta by gto Cba o Jy,
Con Cba, con trc cu a Cba na y,
H6n Cba ru to c, /o ng sung suo ng,
Hu a Jc n kbt cc gtc t sa cb Ty.
Nhung sung suo ng hon f f ca mo I nguo I, Ia nhu ng
anh may man nh f frong kha ng chI n, dang ngo I ho c
bo ng fh y a c d n fham fruo ng. Ca c anh hu u ha nh
fha ho fro v fruy n ca I dI u Ia I cho ca c da phuong. Ca c
anh duo c gIo fay In ma vo I g n ngoI sao. Nhung Ho Chu
fch frong kha ng chI n Ia I co n gIa n d hon bao gIo va ca
vo I nhu ng nguo I Io n va nhu ng fhanh nIn, Cu cu ng
fha nh a c, cha u:
Gto tb6t tu pbuong na o Jua Ba c Jc n,
Ca truo ng cut cc x6n xao.
Tra n bo ng m6 b6t, cat Jco bt, Ba c ca o,
Cuo t tuot qua ............................................
............
Cba u mu6 n no t tb t nbtc u
Bo nga y cbua g p Ba c.
Cba u nbo ma t bu6t nay
Cbtc u tbu ma m co cy
Ba c cc Jy, cba u /o ng say ycu Jo t,
M6 t kbt Ba c no t m6 t /o t.
Cba u tbcm ttn tuo ng ca o Jo t J u tranb
T6 t nay bo p Ja t gta Jnb.
Ba c kbuycn cbu ng cba u su a mnb tbt Jua
Mat Jy cbtc n tb ng to t mu a
L p c6ng ca c cba u c6 cbo ktp nguo t.
8ao t6 t cut ng n qua .
Gto cut s p bc t r6 t.
Ba c J n Jo /u c nu a.
Cbu ng cba u mu ng cut u6 ng ca n /o t
Ca nba b6 cang J y
Ba c H6 s6 ng mu6n nm
T6 t nay cbu ng cba u m /o ng,
Nbung mat Jy /a t tb y mong mo t boa t.
Cu ng frong fo I y, mo f fhanh nIn VI f kI u o XIm
v ho c duo c baf Ba n tay Cba:
Ba n tay Nguo t xtc t cb t ba n tay t6t,
Gtu a gty pbu t / n J u ttcn g p go ,
Ca t b t tay Ja nb tan ntc m bo ngo
Cu a nguo t con cbua tu ng g p m t Cba.
Ba n tay non n m gtu a ba n tay gta ,
T6t tm btcu ba n tay Nguo t ci Ja t.
u a con ha I ngoa I duo c Cha baf fay, han fh y Iu a
ca ch ma ng bu ng fIm Cha chuy n m ca ba n fay cu a
han; nam fay mo f gIy ma han frI n mIn suy nghI ma I
v ba n fay ma nh II f y, va Iu c Ia I fro v hoa f do ng o
nuo c kha c, con v n nho ma I ca I dI n fruy n cu a Cha...
'
' '
ToI da c bI f no I d n nhu ng fho cu a cha u a c Ho riu
rif hay b p be no I v a c. Nhu ng ba I fho na y, ca c em
Ia m fu Trung fhu nam ngoa I d du mo f cuo c fhI. Ca c em
fu 11 d n 15 fuo I. Ph n Io n o fhu do, da duo c g n a c,
duo c ba c bo ng b , cho an ke o, cho choI Trung fhu. a I
T|E NG THO 147
hay nh f cu a mo f chu ThI u sInh qun fu kha ng chI n
da fheo anh V quo c da nh nhI u fr n:
Ba c H6 ot, cba u /a cm bc pbuong xa,
Tbco anb Vc qu6 c xa nba tu /u.
Cba u qua s6ng u6 ng, s6ng C u,
Pbu Tb6ng, c o Kba cb, An Cbu, Lu ng Va t,
Qua bao cu c tb m bang Ja t
Gtu p anb Vc qu6 c gtc t /oa t tbu c Jn.
Nhu ng fn d f frong fho ngn nga ca I anh du ng cu a
bo n con nif fho I da I Ho Chi MInh; em fho fhe fI p fheo
vo I a c:
Cba u /a Tbtc u stnb qun
Nbn nga y stnb nb t Ba c
Co ca t /o t cb t pba c
Kinb cbu c Ba c s6 ng /u
Kb6ng bao gto ba c J u...
Va nhu ng em kha c, fh mo I em co mo f va I cu ngy
fho da ng yu Iam. Mo f em xa a c Iu qua , nho ngoI sao
nhn a c ho cho:
Ng6t sao B c Ju trcn tro t
Cb c Jang nbn tb y Ba c t6t. Ba c H6 .
Ro I ca c em ngu ch ngoa c ve a c, fo ca m u va o frong
franh:
Ba c H6 co nuo c Ja nu
Tra n cao, m t sa ng, b6 ru bot Ja t.
Tho cu a ca c em Ia m cho buo c dI cu a a c cu ng ngo
nghInh:
Da ng nguo t Jong Jo ng tbanb tbanb
Hat cbn bat buo c nbanb nbanb Jc u Jc u.
Ca c em co quy n so con, da n a nh cu a a c dem dI fu
Ha No I:
Cu m6 t / n tbu Jc n
Tb Ba c H6 tbn mc n
Htc n trong b6 n cm tb y ro ra ng bon
A nb xtnb c p cu6 n s6 con
Ba nm r6 t J y c n co n mo t nguycn
Cb c Ba c cm Ja gta tbcm J6t cbu t...
Co nhu ng em fu I cu c frong vu ng dch fa m chI m, chI
mo fuo ng a c Ho d n gIa I vy cho ca c em.
Nguo t ma Jn t6 c kinb ycu
Tbtc u nbt Hung Ho a cbt ycu Ba c H6 ...
... Ba c H6 co nbo cba u kb6ng:
Htc n gto cba u o trong co ng cy to
Vo ng cy na y cu a qun tbu
Cba u cbo Ba c Jc n Ja nb cbo cbu ng cc .
Mo f em mo I fhoa f o Ha No I ra, nhan vo I a c Ho ; em
fuy da duo c o vu ng fu do, ma co n fhuong bao nhIu ba n
nho cu a em dau do n o frong vo ng gIa c:
Anb co nbo kb6ng nga y 6 c / p
Nbo Nba ba t /o n, nbo Ba nb
Em co n nbo ma t b6 xanb ng t
Nbo cy ba cb ta n gtu a cuo n xtnb
o /a nbu ng bu6t cm g p Ba c
o /a nbu ng bu6t Ba c nbn cm
H6m nay c ng Ba c kb6ng ca ba t
Nbn a nb trng ma nbo Ba c tbcm.
Em cu a tboa t kbo t ba n tay gt c
Qua bao nguy kb6 n Jc tm ra
T|E NG THO 149
Bo t c trong Jo Ty bung a c
Cuo p pba /ung tung kb p mo t nba .
Anb co kbt na o g p Ba c qua
Tb anb nbo bm Ba c r ng /a
Nbt J6 ng Ha N6 t Jang mong ngo ng
Nbo Ba c J6t kbt mu6 n kbo c o a.
T f ca ca c cha u ku go I a c vo I f f ca Io ng yu
fhuong.
Cba u Jy nbo Ba c c6 cu ng
Nbo tu trong pb6t trong /o ng nbo ra.
Nhung ca c em be nhI do ng Ha No I by gIo fa n cu if
ra cu ng da duo c sung suo ng nhI u I n, v duo c fre o In
du I a c, duo c hon ba c, va a c hon. Chu fo I nghI p nh f
Ia em be o Ngh An, em y nho yu a c Ho , ma da co
I n na o duo c fh y7
Ba c H6 , Ba c H6 ot,
Ba c cc cbu ng cba u
a ngo t nm nm tro t
Cba u Ja ycu bnb bo ng
Kbao kba t Juo c tb y Nguo t,
Ba c H6 , Ba c H6 ot.
Nbu ng cm o g n Ba c
Cb c Ja sung suo ng nbu tro t
Cbu ng cba u g n quc Ba c
Ma sao cbua tb y Nguo t.
Nhu ng em be cu a fh h Ho Chi MInh, ca c em kha
u y fh f. Ca c em fm du fu da y Io ng ra nhu ng cu fho
fh f fha , su sac nhu v y7 Tuo ng nhu ca I fhong mInh
sa ng quac cu a Ho Chu fch da dI fha ng fu Ho Chi MInh
d n chIa cho ca c nhI do ng hI n nay. Ho Chu fch co f f
ca fuong IaI o frong fay, o quanh mnh. Ho Chu fch nuoI
duo ng nga y maI, frong Iu c Cu b n bu nh f v hI n fa I.
Nhu ng cu fho hay nh f fa ng Ho Chu fch, co Ie ca c
cha u Cu da doa f ro I.
'
' '
Cha u cu a Cu , con cu a Cu gIa fhu khong bI f Ia m fho,
fh if nh f cu ng fha nh fhI sI mo f I n frong do I d ca ha f
ba ng fho ma dng Cu . Va Cu cu ng Ia fhI sI, hay du ng
hon, Cu Ia fa o ho a. Cu dang da nh gIa c ma Cu cu ng fh y:
Xcm tbu, cbtm nu t kcu bcn cu a
Pbc tra t, boa xun cbtc u xu6 ng ngbtcn.
Cu ku go I do ng ba o: Su c fa da ma nh nguo I fa da
dong, chi fa da quy f, Io ng fa da do ng; va Cu cu ng Iang
nghe dm frang bI c:
Ttc ng su6 t trong nbu ttc ng ba t xa
Nga y sInh nh f sa u muoI fuo I cu a Cu , chu ng fa do ng
Io ng ha f khu c ca Ia nh vo I nha fho a o nh CIang o
Nam o :
Cbu ng con o b6 n pbuong tro t
Quay cc buo ng Cu mu6n /o t uo c mong,
Da t /u nbu nu t nbu s6ng,
Cu H6 s6 ng ma t trong /o ng cbu ng con.
Tba ng 6 nm 1060
T|E NG THO 151
TK NG HO TK P V N
Nhu ng doa n dn cong fI p v n Thanh Ho a, frong haI
ba fha ng II n, da Ia m gI y ca In nhu ng Ia ng ma c,
nhu ng do gIang, nhu ng duo ng sa , nhu ng nu I ru ng. oa n
dn cong dem mo f gIo ng fho c ga o dI ra khu a. Ho va c
ga nh d m fhnh fhnh, xon xao f f ca nhu ng Io I dI, fo ra
ra ng khI dn chu ng da do ng Io ng, fh va fro I I p bI n
cu ng Ia chuy n Ia m duo c. Va ho co n dem fI ng ha f cu a
ho khua d y mo I ngh Iu c, mo I fIn fuo ng o frong Io ng
nguo I. CIo ng song nguo I vang fI ng ho khoan. o Ia
fI ng ha f cu a dn cong. TI ng ha f Ia m ba ng hoI fho
khoan khoa I va m f nho c. KhI ho c f fI ng rung rung ca
ca nh Ia , vang do ng ca mo f khoa ng nu I, r n In mo f ma f
song ro ng, nguo I fa khong co n phn bI f nu a Io I no I hay
Ia m nha c, ba ng frac hay Ia buo c chn, cu ca hay Ia
su c mo hoI bo c.
ChI n dch fI p v n khI da xong nhu ng do f fhu nh f,
ru ng da chu a no n fho c ga o, frong khI cho nhu ng cuo c
v n do ng mo I, fh duo ng sa fa m yn fro Ia I, nhu ng cong
vI c fhuo ng nga y Ia I d u nhu cu . Nhung ma ca I ky nI m
cu a cuo c dn cong fI p v n co n r m ro frong fri o c nguo I
fa. Ca c fh fr n ha y co n ghI nho ra ng: nhu ng nguo I
kho ng Io da dI qua dy. Nguo I fh bnh fhuo ng fhoI, co
khI Ia I nho be nu a, nhung doa n fh kho ng Io , cong vI c
kho ng Io , nn nhu ng ba n chn fr n fru I, go gh , da cu ng
da m m, cu ng cuo n cuo n nhu ng buo c kho ng Io . Va fI ng
ha f cu a dn cong cu ng Ia fI ng ha f kho ng Io , no IIn fI p
dm nga y, na y no fheo vo I su so ng, vo f vo f sInh ra fheo
da sa ng fa o f p fh , fruy n dI va nha o na n qua muon
cu a mI ng. oa n dI fruo c da v , d Ia I gIa fa I sa ng fa c
cho doa n dI sau; doa n y d n khI fro Ia I dI chuy n fI p
fheo, Ia I fh y nhu ng Io p k chn mnh da go p fhm bao
nhIu Ia cu ho mo I. Ca c xa bo n phuong ga p nhau frn
duo ng, cu ng n frong mo f ru ng f p frung, kIn kf no I
nhau In kho, da fro n I n nhu ng cu ho cu a rIng mnh,
chI co n Ia nhu ng cu ho dn cong fI p v n cu a ca fInh
Thanh.
'
' '
o ng ba o Ngh An, Ha TInh da co cong Io n frong
cong cuo c sa ng fa c cu a nhn dn, Ia co ng hI n Io I J6 bo
Ngbc Tinb. Nho no ma nhu ng cuo c Ia m vI c f p doa n co
duo c mo f hnh fhu c van ngh r f m m de o d do ng vIn.
No ho p vo I nhp dI. Ha f r f d , g n nhu do c In mo f cu
Iu c ba f. Mo f nguo I xuo ng cu, ca doa n do ho mo f Ioa f,
nhu d y fo I fruo c. Nhu ng nguo I phu ho a ha f dI p khu c:
Ho J6 ta! / ng / ng ma ngbc! ma ngbc ta bo ! nhung
fhuo ng fhuo ng chI co m y fI ng do ho , hay gIa n d hon
nu a, Ia mo f Ioa f fI ng o ma nh kho e, xo c va c. Tu khI Io I
do ho Ngh TInh fruy n ba dI, bo do I da co mo f Io I ha f
T|E NG THO 153
r f d d ha nh qun. nhu ng anh Iinh Ngh dI ra VI f
ac, bo do I o VI f ac ho c fheo Io I do ho ; do ng ba o
Thanh Ho a cu ng do ho fheo Ngh TInh. Khong chu y u
o nha c nu a, ma f f ca ca I hay na m o Io I van. Hon nu a,
f f ca ca I fhu say m Ia o su sa ng fa c u ng kh u.
o ng ba o Thanh Ho a dI dn cong, mo hoI bo f cha y
cu ng nho do ho . Hnh fhu c fho pho bI n nh f cu a nhn
dn hI n gIo v n Ia cu Iu c ba f. Nhu ng cu Iu c ba f y,
nho co dI u do ho r f d , nn ca ng d Ia m ra. Truo c kIa,
bo do I frong chI n dch song Thao |he 1949) da Ia m
nhI u cu ca dao. Nhung co n pha I frnh ba y ba ng ca ch
vI f va o nhu ng ma nh gI y da n In mu , su ng, no I, ba Io...
Nhu v y ha y co n ch m cha p va Iich kich. Co Ie v Iu c y
chua a p du ng Io I ho dI duo ng. Vo I dI u ho Ngh TInh by
gIo , doa n nguo I dI Iuon Iuon Ia m bich ba o. ich ba o ba ng
Iu c ba f. Ia m ra cong bo ngay, mo I nguo I o In, huo ng
u ng. Io I van sa f fu ng gIy, fu ng phu f vo I su so ng. Th f
Ia mo f cuo c IIn hoan ba ng v n, cu a nhu ng nguo I ga nh
na ng duo ng da I, buo c cha y Iu p xu p mau mau, do ng fho I
ve nhu ng ne f ro ng ran quanh co, nhu mo f dI u khIu vu
cu a su Ia m vI c.
! ng kh u nhu ng cu fho d ho , vi, ha f Ia chuy n
fhong du ng Iu do I cu a dn chu ng. Nhung foI fh y Io I do
ho Ngh TInh hI n nay fh f Ia mo I, bo I v no fha nh mo f
phong fra o qu n chu ng. No ro I ma nh d f Ho ng Iam, Ian
dI ca c da phuong nuo c VI f duo c ca c noI, vuI nh f Ia
duo c bo do I I y no Ia m dI u cu a mnh. Va fheo su nh n
xe f cu a foI, fh I n d u fIn dn cong Thanh Ho a da dem
du ng no mo f ca ch da I quy mo va da sa ng fa c f p doa n
mo f so ca dao Io n chua fu ng fh y.
Cuo c dn cong na y cu ng cho fa mo f vi du v ca I van
ngh fu pha f cu a nhn dn. Truo c khI mo cuo c dn cong,
nguo I fa Io da f mo f so ba I ha f va ca dao, bI f ra ng vI c
fo Io n na y fh f f pha I c n du ng van ngh . Nhung d n
khI dem In frn duo ng, fh nhu ng cu ha f va cu fho
kIa ho a fha nh nghe o na n, if o I qua , nhu dua va I ba f
nuo c cho voI. May sao, voI khong cho do I, voI fu Ia m I y
van ngh cho kp, cho du . Nga y mo f, nga y haI, dn cong
fh y ra ng dI u do ho Ngh TInh Ia fI n hon ca , va fhI
dua nhau Ia m nhu ng cu d ho . Th Ia ca dao fI p v n
pha f sInh.
No pha f sInh va o Iu c dang mu a fhnh ca dao. n
nam kha ng chI n fhu fu, fhu nam, nhu ng fnh ca m
kha ng chI n da chin, da d y, nhn dn Ia m ra ha ng
fram, ha ng nghn cu mo I. Ca dao fI p v n Ia I duo c Ia m
ra vo I y fhu c cu a su sa ng fa c, mo I nguo I dn cong vu a
dI vu a I m b m da f cu cho ky duo c; su sa ng fa c y r m
ro , m ma I, f p frung frong mo f khoa ng fho I gIan.
'
' '
Nhu ng cu ho Ia m vuI cho m y chu c va n dn cong.
No hay nh f, Ia Iu c no sInh ra fu o c nguo I pha f fhanh
sang mI ng nguo I. Iu c y no nhuo m phong ca nh, nhuo m
fruo ng ho p, mo I nguo I cho do I no , no co fa c du ng ngay.
No co fh sInh ra ro I bo m f, ro I qun dI, nhung ca fhu c
ch f cu a no da ho a va o frong ha nh do ng. NhI u cu van
chuong khong co g h f, chI Ia mo f su baf v n; nhung
cu fho Ia mo f sInh v f cu do ng kIa ma , no chI de p Iu c
T|E NG THO 155
so ng, Iu c ha f, Iu c hoan ho; ghI no va o frong so , co khI no
fha nh nhu ng ca I hoa e p gIu a gI y. Va cu ng r f nhI u cu
van chuong gIa n d, y fu vu ng va ng, da ng d va o frong
f p cho n Io c ca dao kha ng chI n.
ToI nho ma I mo f dm frang xanh, fI ng ho cu a ca c
ch dn cong fhanh fhanh Ia nh Ia nh, Iuo n fheo bo song
ma ng nuo c xanh, co xanh. Cu ho khong co g cao xa:
Trcn tro t co Ja m my xanb,
Em Jt ttc p c n cbo anb gtc t tbu .
Nhung no quy n va o frong ky nI m vo I mo f ca m
fuo ng ma f ro I. Ma duo ng nhu doa n dn cong cu ng ca m
xu c ca I dm sa ng frang y. Suo f mo f Ioa f frang fha ng
gIng, fha ng haI, Ia dn cong chI m IInh, rung chuong o
frong khong khi ba ng nhu ng cu ho .
Co nhu ng nguo I ngu da d y gI c, cho f gI y, fh nghe
fI ng ho cu a dn cong v n fhu c va dI suo f dm.
o ng ba o da ba o nhau: AI dI fI p v n Ia con Cu Ho .
o ng ba o Ia I no I:
Ta /a con cba u Cu H6
Ngbc ttn ttc p c n Jan b6 Jt ngay.
Ho nhI f fha nh dI Ia m nhI m vu dn cong, ho khong
dung ra ng co nguo I kha c Ia I fro n fra nh, I p II m. Ho mIa
anh kIa ca I Iung fha ng duo f, qua Ia I ung dung:
Nguo t ta J u J6 t cat mang,
Anb kta /u ng tbu ng cbn mang gtc p tbu .
Ho khong ba ng Io ng:
C6 kta ma Jo b6 ng b6 ng,
Co muo t /6 tbo c Jc cb6 ng Jt tbay.
Ho ch rI u ca c ba fhoa I fha c:
Ttc p c n Ja Jc n nga y mat,
8ao cbt /a t no t co tbat, o nba :
Co khI ho chInh mo f ca ch bo ng b y, xa xoI:
C6 kta Ju ng g6 c cy ba ng,
Ho t tbm tb ng Pba p Ja ba ng bay cbua:
o ng ba o bu rI u anh no I do I:
Xa t6t co m6 t anb co
c n pbtcn ttc p c n gta Jo Jau cbn.
Ho ghe f fh m f nhu ng ke chI frong c y va o do ng
fI n:
Gta u tb J6 t mu bc rc
c n pbtcn ttc p c n tb tbuc b6 n ngbn.
Va k f Ia I mo f cu nhu cu ch rI u nhu ng nguo I mu
chu :
Nbtc m cu ttc p c n r t c n
At ma tr6 n tra nb /a tbn con bo .
Tra I Ia I, do ng ba o khuy n khich nhu ng nguo I co
gang:
Em cu a muo t ta m, J6t muot,
Ra Jt ttc p c n cbo nguo t gto t gtang.
Ho gIa ng gIa I cho phu nu nghe:
Mu6 n cbo nam nu bnb quyc n
Pba t Jt ttc p c n ra mtc n kbu Ba.
Io I khuyn co khI m a I hu u fnh:
At cc nb n nbu c6 nbtcu,
Xung pbong c n ta t cb6 ng ycu xu6 t Jo t.
Co nhu ng ca nh gIa dnh guong m u:
T|E NG THO 157
Mc gta cu6 c J t tr6 ng kboat.
Con Jt ttc p c n ca bat co cb6 ng.
Co nhu ng ong cho ng khoan khoa I duo c nguo I vo fo f:
Vo anb s m su a a o ttc n
c anb ttc p c n ra mtc n kbu Ba.
Nhu ng ba me cho con bu mo f I n nu a d ra dI:
Con ot, con bu cbo /u,
c mc ttc p c n bu a sau mc cc .
Ca c ch con ga I cong vI c do ng a ng vu a xong, da fI p
sang nhI m vu mo I:
Lu a cbtcm cm Ja c y xong.
Co n nbu ttc p c n xung pbong Jt J u.
Mo f kI u ba o fruo c b dI O.N.S sang Pha p, nay fro v
duo c phu c vu qu huong:
Nga y xua Jt /inb cbo Ty,
Nga y nay ga nb tbo c Ju ng xy nuo c nba .
Ca c cu gIa cu ng khong chu o Ia I:
Tu6t gta Ja ba y muot ba,
Co Jt ttc p c n mo t /a /a o qun.
Th Ia ho quang ga nh, bo so f ra dI, 15, 20 kI Io fho c
hay ga o chinh phu o haI d u, co ng fhm ca I no I, ca I
chI u, bo qu n a o va Iuong an; nhu xa IInh Tra ng fu xa
dI, pha I mang fhm d n 45 o ng ga o |13 kI Io). y Ia ca I
Ich nga y f f cu a dn cong:
M6 ng m6 t n tc t o nba ,
M6 ng bat Jan so t, m6 ng ba /cn Juo ng.
M6 ng b6 n t6t Jt ta t /uong
M6 ng nm t6t ngu gtu a ru ng kbu Ba.
Anh em b n co nong fa ca I f f dI duo ng cu a mnh
khong son ph f g ca :
6 ng ba o co ba nb mu ng xun,
Anb cm ttc p c n co J m (Ju m mu6 t rang.
KhI nhn dn qu n chu ng ma dI vo I nhau fh frong
ca I fhuo ng na y ra ca I Ia : Ho du a nghch r f fre frung o
a f; ho hon ca nh f quy , nh ma, fhu ba ho c fro . Mo I
nguo I d u co sa ng kI n d du a, d no I chuy n vuI. Ho a f
ca nhu ng nguo I dI Ie , nhu ng ke dI fhua; ho ch p f f ca
nhu ng cho bu a, nhu ng pho xa dong du c; ho d n du Ia
ho fr v d n do . KhI ho do Ia I, duo ng pho Ia dI n da I cu a
ho , ho ha f xuo ng, reo ho . Qu n chu ng co ca ca I fhich r f
Iy fhu Ia Ia m o n cho vuI; ca c anh fhanh nIn, ca c ch con
ga I fhe f kha n co In, cho fhich. M y ong ngo I frong hI u
no I ma nh vo I nhau ch dn cong khong phn bI f duo c
ca I ba nh vo I ca I ke o fh bI f fh na o duo c Ty dn chu
vo I Ty fhu c dn; ho no I Ia o ng m vo I nhau, ky fhu c ho
so qu n chu ng dong da o. Mo f anh frong nha buo c ra
nhn doa n dn cong, ve Io Ia o. Co ga I qu Ia m anh
choa ng nguo I:
Anb tr6ng cbt Jo , anb ngo cbt Jy
Vo anb co Jt ttc p c n m6 Jy ma nbo m:
Mo f anh fraI qu n a o nu cu ng ho mo f cu bng quo:
C6 kta yc m tr ng a o /cn,
Kb6ng Jt ttc p c n cu ng bc n / m tbay!
Cu ng nhu m y ong nha do da f cu Iu c ba f pha n do I
su fang gIa ca c ha ng qua . Va dn cong ha f bao nhIu Ia
cu. Iu c In vaI fI p fu c dI, du ho da bI f duo ng ro I, dn
cong cu ng ho Ia m duyn:
T|E NG THO 159
c n Jy xtn bo t J6 ng ba o
uo ng Jt c n ta t Juo ng na o, cbt cbo
Hoa c Ia ca c ch nhan gu I vo I mo f fhon xo m:
6 ng ba o c6 g ng tng gta,
Cbt cm ttc p c n kbu Ba sc cc .
Co khI ho I duo ng nhu fh , ga p ca c anh dI dn cong
v , ca c anh y da p:
Com tr ng n co t mu6 t rang,
Cbt cm ttc p c n tb ng Ja ng ma /cn.
Mo f I n doa n dn cong v n fa I dI ra, ga p doa n dn
cong su a duo ng dI Ia I. y Ia nhu ng anh fu o Tra I sa n
xu f so nam. Anh em d u fro c go n ga ng, c m fay mo f
kh u hI u: Quy f su a duo ng, huo ng chI n dch IIn khu
a. Mo f nguo I da n ghIfa cho mo I nguo I ha f. Ho dang
su a duo ng. HaI doa n dn cong ga p go , nhu cha o nhau,
hI u nhau, huo ng u ng nhau. Mo f chI c xe bo cu a dn
cong su a duo ng cho nhu ng xe ng cuo c, dang In do c m f
nho c. Nhu ng nguo I d y, bap fhf chn, bap fhf fay cang
fha ng. Ho ha f d I y da :
p Juo ng cbo /inb ta Jt,
Cbo xc ta cba y, mau cc tbu J6.
Ho du f cu, doa n fI p v n do ho u ng ho . HaI bn cuo I
no I, ro I Iuo f qua nhau. o ng ba o fI p v n co n ho :
Cbu ng ta ga nb tbo c J y kbo,
Pbcn na y gt c Pba p cbc t co trong tba nb.
Mo f hom kha c, doa n v n bInh ga p nhu ng do ng ba o
Muo ng o frong ru ng ra, Iu I cu I su a duo ng. Ca c ch
Muo ng fo c chif khan frang fInh, c m nhu ng ca I maI,
du ng fha ng Iung da o nhu ng ho fra nh ma y bay. Ho ca c
ch da o r f f n fm, mo f nguo I nha y xuo ng co fh Iu f
d u. oa n dn cong ha f:
6 ng ba o mtc n nu t su a Juo ng,
6 ng ba o Juo t cbo ta t /uong Jcm nga y.
Gtc t cbo cbc t bc t gt c Ty
c cbo Juo t y trcn na y cut cbung.
Nhu ng no I do c duo ng...
Ca c anh ca n bo da fu ng fra I nhu ng Iu c dn cong vuI,
vuI pha fro I, cu ng nhu nhu ng Iu c dn cong cau co . Ho
ky ke o ca c anh ca n bo , ho ca u nha u v no I fhI u cho ngu ,
v su cho do I ch m fr , co pha I dI Ia dI Iuon mo f ma ch
ro I v du, co n fac nghe n, r nh ra ng. Nhung fh f frong
bu ng, ho fhuo ng yu ca n bo . uo ng khong kho dI cho
Iam, chI co ca I da I. ChI co khI mua, khI nang. Mua fh:
Tro t mua nuo c cba y ro ng ro ng
Anb cm ttc p c n Jt J6ng tbc na y.
Nang fh: Nang va ng va ng ca frn song... Nhung:
cm suong nga y n ng kb6ng c n
Anb cm ttc p c n J n J n ttc n /cn.
m fo I, dn cong khuyn nhau:
Trm nm mo t co m6 t / n
Buo c cao buo c tb p ta / n ta Jt.
Anh ca n bo cu ng fhm va o:
6 ng ba o c6 g ng Jt cbo,
t cbo mau Jc n, J6 kbo ta cc .
o ng ba o vuI Io ng dI, nhung cu ng chu I cho fhich
mI ng:
T6 cba t6 mc tb ng Ty,
V bay cboa pba t ngu nga y Jt Jcm.
T|E NG THO 161
Va sa ng ra ho kI m dI m Ia I cuo c ha nh qun vu a ro I:
By gto mo t tb y m t tro t,
cm qua Jt mc t nbung Jo t /a t cut.
Trong nhu ng cu ho , Iu Iu Ia I fhoa ng mo f if fhI v
nhu fh . n cong fu c ca nh ba ng nhu ng cu fho:
Cy ru ng Jo ng cbu m /a m ktc ng,
Nu a ru ng /a m Ju6 c Jt Jcm Jc Ja ng.
... Rc t tb Ja co cu t ru ng
Mua tb Ja co cbtc u tbu ng cng /cn.
Ho fu ha o v con duo ng kin da o cu a ho , fa u bay cu ng
chu fhua:
Kbcn at kbc o bo a Jta J6
Kbc o J t Juo ng c n ta t o m6 trong ru ng.
Nhu ng cu ho ca ng nga y ca ng Ia m nhI u, ca ng fhuo c
nhI u. Nh f Ia In do c, xuo ng do c, nhu ng Iu c nho c m f Ia I
ca ng ho . Va co phu nu c f fI ng, fh ca c fhanh nIn nh f
dnh ho a Ia I.
Co nhu ng nguo I chu quan hay c y fa I, cu frn mo I
nghI ra, da vo I c f fI ng In ha f, xuo ng d n cu duo I,
chua fm ra duo c v n, Ioay hoay nhu con ga b vuo ng
chn va o gIy; nhung v p mo f chu f, ro I cu ng vuo f duo c,
Ia m anh ch em do ng do I cuo I o In. Co nhu ng anh ch
nam nu ghen nhau fI ng ga y, hay kha y nhau v Io I van.
Cu ha f don chuy n ra fha nh do I da p. Phu nu xu m
nhau, da n ong cu ng fu Ia I fha nh nho m; bn do ng Iu a
nhuo m ho ng mo f khoa ng dm, nh p nho ke du ng nguo I
ngo I; ca c ch fhu fay va o a o, ca c anh nguo c ma f In fro I
fm cu; ca c nho m ba n nho vo I nhau, fru finh nuo c ro I
mo I ha f. Xung quanh cong chu ng dn cong sa n sa ng
khuy n khich. Cong chu ng khon khe o nhu nguo I chu m
Iu a, Ia m fh na o cho cuo c fhI ha f duo c da I.
Co nhI u cu chuy n vuI.
Mo f anh fhanh nIn ga nh fho c dI qua ca nh ruo ng
xanh, co m y co Ia m vI c duo I do ng. Anh ha f:
Ho t c6 tb t gta t /ung xanb,
Lcn Jy ga nb b6 cbo anb qua ng Juo ng.
Tuo ng cu du a ghe o nhu fh Ia froI. Khong ngo ch
fhaf Iung xanh ngu ng fay nho co , da p Ia I:
Tb y anb ga nb n ng cu ng tbuong,
Nbung co n b6 J6 t sa truo ng tb sao:
Ca c anh, ca c ch frong doa n cu ng frn nhau cha n.
Mo f ch ngang nhIn c f fI ng:
Ga nb n ng ma Jt Juo ng Ja t,
At ma ga nb Jo m6 t cat ncn cb6 ng.
Cha ng co anh na o nghI kp cu fra Io I. Nhung frong
fhu c f , cuo c dn cong da gIu p cho nhI u doI Iu a quen
fhuo c nhau, va mo duo ng cho nhI u da m cuo I.
Mo f anh cao hu ng ha f mo f cu:
Nuo c nba Jang bu6t cbtc n tranb,
Cbt cm yc m tr ng kbn xanb /a m g:
Ca c ch fh y da n ong ph bnh mnh nghI f nga nhu
fh , fra du a Ia I, ma Ia I fra ngay ba ng mo f cu sa ng fa c
kp fhoI:
Ttc p c n Ja b y /u nay,
8ao anb c n Jtc n J6t gt y sng Jan:
Nhung phia da n ong cu ng khong chu fhua, nh n ma I
va o ca I y m frang:
T|E NG THO 163
Ro ra ng t6t cb ng no t Jtcu,
Cbt m c yc m tr ng /a m mu c ttcu cbo qun
tbu !
oa n nguo I vuI ve do ho In, mo I nguo I cuo I m m
ca c ch ba o nhau se pha n cong mo f I n kha c.
Ch em phu nu ky na y dI fI p v n, nh n fh y ma c
qu n Ia fI n Io I: Nhu ng Iu c co ma y bay gIa c, ca c ch ma c
va y khong cha y mau duo c, va fe nga r f IoI fhoI. Va Ia I
ma c qu n cu ng ho p fho I frang hon nu a; fh cho nn
nhI u ch ra dI co muo n cho duo c ca I qu n. Mo f I n kIa
fI ng phI co vu a h f doa n nguo I chInh do n Ia I ha ng ngu ,
vu a mo I fI p fu c dI, fh da fh y fI ng ho cu a mo f anh
fraI:
T u bay gt c b n u u ,
Ycu c u pbu nu bo Ju Jt tb6t!
Khong ngo anh fa Ia I fu c ca nh cho ng nhu fh . Mo f
ch da nh pha I ho Ia I mo f cu cu d da nh fro ng Ia ng:
H6m qua cm m t ca t ca y tbm,
8o m nay /a t g p anb c m 6 Jcn.
u sao, cu fro ng Ia ng cu ng cu u va n duo c fnh fh .
Va Ia I, ca c ch co fhe n fhu ng fheo Io I phong kI n nu a
du. Co nhu ng doa n phu nu ma c qu n cu f, ga nh fho c
cha y phang phang, da n ong co kI m chuy n du a, fh ca c
ch ha f:
Co n tro t, co n nuo c, co n non,
Co n /u a Cbinb pbu , cm co n cu Jt!
Con duo ng da I cu a dn cong co doa n huyn fhIn, co
doa n In If. Co doa n ho nho qua , ro I ra c. Mo f anh ca n
bo II n ha f:
a bo tb bo cbo to,
a Jt ttc p c n, kb6ng /o qua t g.
Nhung anh fa hang va o Iu c do ng ba o m f, hoa c Ia
khong chu y ; anh ho fI p fheo mo f cu do ng vIn nu a,
cha ng co aI huo ng u ng, b roI fo m. Anh nhanh fri u ng
kh u ngay:
Tbc tb tb6t, tbc tb tb6t,
6 ng ba o kb6ng tbicb, tb t6t nbo ta u!
I n na y, do ng ba o do ho r f dong, va khoa I fra cuo I
m y .
Anh em dn cong d n mo f ca I nha Muo ng, cu mo f da I
bI u In ngoa I gIao vo I haI cu chu nha .
Nha chu muo n cho I fu , so dn cong dong qua . Trong
Iu c anh da I bI u dang v n do ng, va haI ong ba cu co n
du ng da ng, fh anh em duo I na y ho In:
Cu 6ng ba n co t cu ba ,
Cbo anb cm ttc p c n ngu nbo m6 t Jcm.
Trn nha sa n nghe fh y fh , haI cu chu nha cuo I, va
mo I anh em In ngu .
'
' '
n cong co mo f mo I fIn fuo ng fuoI sa ng khong cu ng.
NhI u khI mua, do c fron nhu mo , duo ng I y Io I, chn
buo c frn d f choa I dI, nguo I va ga nh Iac Iu nhu say
so ng, co ng fhm vo I ca I m f duo ng xa. n cong fI p v n
ho In mo f cu:
Ttc p tc kb6 so tbc na y,
Bao gto J6 c / p Jc n nga y ctnb quang:
T|E NG THO 165
n cong ho I ro I dn cong fra Io I:
Anb cm ga nb ga o nu6t qun
Nga y mat buo ng m6 t mu a xun tung bu ng.
Va dn cong co fh do ng da c fuyn bo ra ng:
M c Ju ga nb n ng Jau cat
Anb cm toa n xa cb ng at pba n na n.
Khong nhu ng fh , Iu c ga nh ga nh cha y hang fhuo ng
na y ra ca I vuI cu a su Ia m vI c, fhm vo I ca I vuI co chu ng
co ba n, dong da o ho p qu n. n cong fhich fhu Iam, nn
co nhu ng cu u ng kh u khong du. Mo f ong ha ro ng
mo m In a nh duo c, haI ha m rang den fh f fuoI:
Anb Jt ttc p c n not xa,
Co n con mc bim /a ca o Ju:
Cu ng nhu mo f ch dua fay su a Ia I ca I khan mo qua
frn d u, ha f do ng da :
Com tr ng n co t mu6 t cu ng
L y co ttc p c n xtn Ju ng cbc Jcn!
Va dn cong khoa I fra ha f:
Ttc p c n sung suo ng tbc na y,
Kb6ng Jt /a t nbo ba nb Ja y kbu Ba.
Ma sung suo ng fh f! Nhu ng khI I y mo bf mI ng no I
do ng, da nh fro ng ha f che o, ha f fuo ng, fhI nhau ga y f f
ca ca c dI u; nhu ng khI doa n m nha c do n gIu a ru ng,
da nh dI u rum ba, dn cong khong bI f khIu vu , nhung
haI chn fhich chi cu nha y bu a; nhu ng Iu c Iu a do , nu a
no , nguo I vuI, dn cong no I vo I nhau:
- Ia m fhuo ng fhu khong fhich ba ng dI fI p v n.
Huy n Qua ng Xuong co Ia m ca dao ra ng:
uo ng truo ng xa ca cb bao /a,
Trc o non /6 t su6 t ga nb ra Ho a Bnb.
Bao nbtcu gtan kb6 c6ng trnb,
Nbtc m cu ttc p c n cu a mnb cbo qucn
Rco bo ca ba t ttc n /cn
La m cbo cut tbu Jc qucn Juo ng Ja t.
n cong co y fhu c v fa c du ng cu a ba I ha f, ba I da n;
ho r f m n yu doa n cong fa c van ngh , va hI u:
Am nba c Ja nb gt c b ng Ja n
Cbu ng t6t / y su c Ja nb tan qun tbu .
Cu ng nhu frong cu ho , dn cong fhuo ng nhac d n
bo do I. n cong da no I: uo c fIn fI p v n kho ng Io .
Ma kho ng Io fh f! Ho bI f mo hoI nuo c maf cu a ho ,
xuong ma u cu a ho dua In frn duo ng v n fa I, cho nn
khong fu phu , fu kIu ma no I r f fu nhIn:
M6 t bcn tru c ttc p cbtc n tra ng,
M6 t bcn ttc p c n, bat Ja ng b ng nbau.
Va frong su gang go I cu a do ng ba o, co mo f ca I g
vu ng va ng chac chan Iam. I y ca I khong bI n u ng vo I
muon ca I bI n: . Ca I khong bI n, do Ia bu c fha nh nhn
dn. Cho nn nhI u cu ho foa f ra mo f su ung dung fIn
o su c mnh:
uo ng Ja t tb m c Juo ng Ja t
Anb cm ttc p c n kboan tbat ttc n J n...
... T u bay tb m c t u bay,
Ban Jcm Jt su6 t, ban nga y ngbt cbot.
Cho nn ca c ch phu nu ma fa co fh nu In d da I
dI n cho ca Io ng so f sang de o daI cu a dn cong, ca c ch
he n ho :
T|E NG THO 167
Mc gta c6 g ng tng gta,
c con ttc p c n tbcm ba b6 n / n...
... uo ng Jt xa / c /a t g n,
Em Jt ttc p c n muo t / n cu ng Jt.
'
' '
Trn duo ng v co quan, frong fri foI co n reo ha f
nhu ng cu ho . TI ng aI nhu fI ng chuong do ng. TI ng
aI nhu fI ng dn cong fInh nha . Io I van gIo ng ha f, va
nh f Ia ca I khong khi bu ng bu ng da fhu c gIu c cho mo I
nguo I de ra van ngh , Iuon Iuon vang o frong foI.
ToI dI fro v vI f ba I, nhung dn cong v n fI p fu c ra
dI frong mo f fha ng nu a. To I hom y, foI va o frong mo f
ca I qua n gIu a duo ng ru ng. Mo f xa cu a huy n VInh Io c
dI chuy n na y Ia chuy n fhu fu, va da chuy n sang v n
fa I muo I. ToI no I d n nhu ng cu ho , fh dn cong maf
sa ng In nhu nghe no I d n nhu ng du a con de cu a ho .
Trn ca I ba n mo c ma c, ca nh nhu ng fa ng duo ng den, ba f
nuo c che fuoI fhom bu I nhu mu I khoaI Iuo c, cy n n
ba ng nhu a fra m cuo n frong Ia ru ng va cam frong o ng
du a, fo a mo f a nh sa ng do m a p om I y chu ng foI. Ca c
ong da ngam, ca c anh ma f ran ro I k Ia I va khen ca c ch
phu nu Hoa ng Ho a, H u Io c da f cu ho r f gIo I. Mo f
anh do I mu frang fh y foI do c cu o ng ba o mI n nu I
su a duo ng, fh ma ch cho foI fhm mo f cu nu a:
Mu6 n cbo cb6 ng cbo co Muo ng,
c cbo ttc p c n / y Juo ng nguo c xu6t.
Xa xa, fu mo f ngoe o nu I, fro I da fo I ro I, ma co n dua
sang fI ng ho cu a dn cong fI p v n sap su a fo I dy. a
qua n hI n fu cu ng ph m bnh:
- Ca c anh y ho hay fh f co. Nghe cu m m fh na y.
Anh chI huy cu a ca doa n ru f fu I I y ra cuo n so . Anh
ca m cu I che p, che p, fheo nhu ng cu foI do c Ia I. I dn
cong v , anh se Ia I fI p fu c gI y bnh dn. Tra n anh sa ng
mo f a nh fInh fh n. Nhu ng cu ho hay nhu fh , chinh fr
nhu fh , fm Iy nhu fh , va fu c ca nh nhu fh , anh pha I
ghI Ia I d :
- ToI pha I che p mo I duo c, d v fruy n ba frong Io p
ho c bnh dn.
Tbanb Ho a, 8-1061
T|E NG THO 169

Tieng Tho - 960

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tieng Tho - 960

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TK NG THO

(|n tbco ba n cu a NXB Vn ngbc - 1064

You might also like