BLM - 1 BLM DNYASINA GENEL BR BAKI

Biliim Dnyas Ne Durumda ?

Yksek bant geniliklerine ihtiya duyan zengin ierikli uygulamalarn hzlanarak yaygnlamas, bilgi alarnn doasnda bir deiimin balamasna sebep olmakta. zel sektrde, askeri akademik ortamlarda ve kamuda yksek hzl iletiim artk sradan ihtiyalardan biri haline geldi. Bata Internet eriimi, telecommuting (uzaktan alma) ve uzaktan LAN eriimi gibi tanmlanabilecek servisler imdilerde network eriim salayclar tarafndan yaygn olarak sunulmakta. Bu tr uygulamalarn hzla artmas, telefon omurgasnda yeni kuak ihtiyalarn domasna sebep olmakta.

Lokal devre olarak tabir edilen alar gz nne alnrsa (rnek: aboneden merkez ofise ekilen lokal balant), talepler karsndaki verimleri giderek azalan bu hatlar gn getike telekom firmalar iin uratrc bir fazlalk halini alyor. Bilindii gibi lokal devre diye tanmladmz ortamlar, mevcut altyaplarda yksek bant geniliklerine kmak sz konusu olduunda pek de verimli olmayan bakr tellerle oluturulmakta. Bu bakr ortam son birka ylda, devaml artan daha yksek bant genilii kapasitesi taleplerinin yaratt zorlanmay ve stresi yaamakta. Bu mevcut alt yap her ne kadar fiber ile deitirilebilirse de byle bir zme gitmek gnmzn network yap standartlarn zorlayacak ve ar maliyete mal olacak; ancak hepsinden nemlisi bu i iin harcanmas planlanan zaman kukusuz hi de kabul edilebilir olmayacak. nk bahsettiimiz ihtiyalar gnmzde imdiden tremi durumda ve hzla artmakta. Telekom firmalar oktan bu hzla byyen ekime ve ei benzeri grlmemi mteri ihtiyalar ile yz yze gelmi durumdalar. Son yllarda irketler arasnda yeni bir kategori saylabilecek Internet Servis Salaycl (ISS) sfat altnda treyen irketler, piyasada veri iletim servisleri veren firmalar olarak belirdiler. Genel olarak ISSler birka yl ncesine kadar sadece telefon irketlerinin altyaplarn kullanrlarken artk bu fiziksel kablo ana direkt eriimlere sahipler. Durumun bu hali almas, tm dnyada servis salayclarn baar potansiyellerinin artmasnda byk rol oynad.

Yeni, yksek hzl, Digital Subscriber Line Dijital Abone Hatt (xDSL) teknolojisi, ortam bu halini aldnda belirdi. Birbirinden farkl pek ok teknolojiyi evreleyen xDSLin tremesi ile servis salayclar, megabitlerle ifade edilen bant geniliklerini mterilerine tayabilme ansna sahip oldular; stelik son derece yksek maliyet ve zaman gerektiren altyap deiikliklerine gerek duymadan ve ok makul fiyatlarla. Bu yeni xDSL teknolojisinin yaratt zmler bir yandan mevcut altyaplar yeniden deerlendirilebilir klp yeni teknolojilere geie de zemin hazrlarken, dier yandan da i dnyasnn networklerinde hza duyulan ihtiyacn ok dk cretlerle karlanmasn salad. xDSL gnmzde, mterilerin ihtiya duyduu yksek bant genilii ihtiyacn olduka dk masraflarla karlayabilme konusunda kantlanm bir gce sahip.

ekil 1-1 Gnmz Networklerine Genel Bir Bak

1.1 Yeni Broadband Servisler in Pazarn Durumu

Gnmzde lokal eriimlerin bant geniliklerini artrmak ne kadar nemli? Tm dnya apnda bu i iin harcanan ve halen harcanmakta olan parann 2000 ylyla birlikte yzlerce milyar dolar geecei dnlyor. Endstri ve medya, tketicinin gelimi veri, video ve ses servisleri iin duyduu beklentileri ve ihtiyalar ortaya kartmak ve onlar ynlendirmek konusundaki almalarnda olduka baarl iler kartmakta. xDSL, mevcut bakr telefon ann bu servislerin gerekletirilebilmesine ans tanrken, pazara, hzl, dk maliyetli, verimli ve mkemmel bir ekilde giri yaplabilmesini de mmkn hale getiriyor. Endstrinin byyen kolu var ki, teknolojideki gelimelerin yegane sebepleri olmasalar da, bu gelimelere yn verme konusunda olduka etkili olduklar kesinlikle yadsnamaz. Bunlar : Tketici ve Dnyas in Internet Eriimi Telecommuting (yerinde Bulunmadan alma)

Uzaktan LAN (Local Area Network) Eriimi

BLM 2 UYGULAMA ALANLARINA GRE ERM TPLER

2.1 Internet Eriimi 2.1.1 Tketiciler

ekil 2-1 Bir Son Kullancnn Tipik Internet Eriim Modeli

Yediden yetmie oumuz glk ekmeden anlayabiliyoruz ki; Internet, tm bu olup bitenin gerekletii sahnelerden en by ve en nemlisi. Artk kulak misafiri olduumuz pek ok konumada, 33600 ile ISDNin fark, web siteleri, home pageler, FTP, chat, URLler, e-mail ve bunun gibi konularn tartldn gryoruz. Be sene ncesine kadar pek ok insan iin bir bilinmeyenler topluluu olarak nitelendirilebilecek bu deyimlerin gnmzde bu younlukla telaffuz ediliyor olmas, 1950 ve 1960 yllar arasndaki 10 yllk periyotta televizyonun Amerikada her eve girmeyi baarmas kadar ciddi bir geliim olarak kabul edilebilir. Grafikler, ses animasyonlar ve canl etkileim gibi ska rastlanan uygulamalar kullanclar artk tatmin etmez hale gelmi durumda. Daha iyiye, daha hzlya ve daha

fazla ierie duyulan ihtiyalar telefon altyapsndan beklenenleri tarihte daha nce ulalmam bir boyuta getirdi. yle ki, bir masast cihaz iin kullanlacak bant genilii sz konusu olduunda veri biriminin megabitlerle ifade edilecei gnler hi de uzak deil. Network eriim salayclarnn hedefi bu byk rekabet ortamnda tketiciye dk cretli, kullanm kolay ve yksek hzl zmler salamak. Yeni kuak Internet kullanclar, belirli bir satcya baml kalmadan servis kalitesini ve creti baz alarak bir ISSten dierine problemsiz ve rahat bir ekilde gei yapabilecekleri ortam arzulamaktalar. Servis kalitesinin anahtarysa yksek bant geniliklerinin hzl ve gvenilir bir ekilde gnderilebilmesi. Aboneler ayrca satclardan olduka kaliteli mteri destei de beklemekteler. Tm bu beklentiler, DSL teknolojisinin uygulanmas iin mkemmel bir ortam oluturmakta. ADSLin sunduu asimetrik bant genilik ve stabil teknoloji zellikleri, geni apl Internet uygulamalar iin gereken en doru ve nemli anahtar zelliklerdir.

2.1.2 Dnyas

ekil 2-2 Dnyasndaki Tipik Internet Eriim Modeli dnyasndaki firmalar Internet ile ilgili olduka kaygl ve belirsiz dncelere sahipti. Firmalar imdilerde Internet kullanmn, mteri satc etkileimi, gelimi web teknolojileri ve ok daha fazlas ile birlikte networking stratejilerine entegre bir para olarak grmekteler. Bu dncelerin en tepesinde de bir firmann tm ubelerini erevesi iine alabilecek genilikte Intranetler kurmak yatyor. Intranetleri, irketlerin ierisinde gelitirilip

uygulanan ve temel olarak Internet ile ayn ekilde ileyen bir ortam olarak tanmlayabiliriz. Video konferans, byk grafik dosyalarnn gnderilmesi, gerek zamanl iletiim, ses klipleri, byk lekli veri tabanlar ve bunlar gibi i dnyasnda devrim yaratacak yeni alma modellerinin oluumlarn ynlendiren uygulamalar i dnyas iin olduka kritik derecede nem kazanmaya balyorlar.

2.2 Telecommuting (Uzaktan alma)

Evden alma (work at home) ve uzak ofis (remote office) ortamlar hem alanlar hem de iverenler iin giderek ekici bir hal almakta. Telecommuting, hayat standartlarn ve kalitesini artrma ve alma ortamndaki stresi azaltma almalarnda olduka nemli bir adm gnmzde. dnyasndaki alma modellerinde, alanlar orta dzey ynetimdeki sralanm hiyerariden ok belirli ilgi alan gruplarna ve yeteneklerine gre konumlandrmak baz alnyor. Ynetimlerde, alanlarn fiziksel mevcudiyetinin zorunlu olmamas ve sanal alma ortamlarnn hazrlanmasna yatrmlarn yaplmas olduka olumlu sonular dourmakta. Bu ekilde uzaktan alan insanlar, firmann networkne direkt olarak balanarak salayabildikleri sanal mevcudiyetleriyle, ilerini bulunduklar herhangi bir yerden yrtebiliyorlar. Durumun bu ekilde gerekletirilebilmesi ynndeki almalarla ortaya kan ihtiyalardan hi kukusuz yine en nemlisi, megabitlerle ifade edilen bant genilikleri. Telecommuting iin ihtiya duyulanlar incelendiinde xDSLin uygulanmas iin yine ok uygun bir ortam olutuu ortaya kmakta.

ekil 2-3 Uzak alma Eriim Modeli

2.3 Uzaktan LAN Eriimi

ekil 2-4

Uzak Yerel Alan A (LAN) Eriim Modeli

Yeni alma modellerinden biri de, verimlilik ve ynetim yaplar baz alnarak farkl farkl blgelere konumlandrlm irket ubelerinin, irket merkezindeki LANda sonlanacak ekilde oluturduu balantlarla kendi aralarnda lokal bir network halini almalar. Bu ekilde gerekletirilen bir remote LAN balants byk veri miktarlarnn hem indirilmesi hem de gnderilmesi iin kullanlacandan bu tip bir balant ile Internet balants ile arasnda nemli bir fark olumakta. Balantnn uzak ucundan kendi tarafnza byk miktarlarda dosya transferi yapabilirken ayn miktarlarda veri byklklerini gndermek sz konusu olduunda eit verimin kesinlikle salanamayaca asimetrik Internet balantlarndan remote LAN balantlarn ayran bu nemli fark, remote LAN balantlarnn simetrik linkten dolay iki ynde de ayn yksek performansta alabilmesidir.

2.4 Gerekletirilen Uygulamaya Gre Bant Genilii htiyac

Internet eriimi, telecommuting ve uzaktan LAN eriimi gibi uygulamalarn sorunsuz ve tatmin edici bir ekilde gerekletirilebilmesi iin btn bu uygulamalar kendilerine zel bant geniliklerine ihtiya duymaktadrlar. 30 Kbyte ile 30 Mbyte arasnda deien dosya byklklerinin transfer edildii dnldnde geleneksel dial-up ve kiralk hat network eriim zmlerinin pek de verimli dolaysyla da tatmin edici olduu sylenemez. Kurumsal firmalar bu gibi problemleri gnmzde E1 (2 Mbps) ve E3 (34 Mbps) gibi dijital trunklarla zebilmekteler ancak evden alanlar ve bireysel Internet kullanclar da gz nne alnrsa bu zmlerin fiyat, esneklik ve leklenebilirlik asndan pek de mantkl zmler olduu sylenemez. Telekom alt yapsnn da bu tr kullanclara sunduu en iyi olanaklar ise dijitalde ISDNden analogta ise 56Kdan ibaret. Aadaki tabloda, gerekletirilen uygulamaya gre bu iki zmn xDSL ile karlatrldnda ne kadar verimli olduuna ynelik veriler bulunmakta :

ekil 2-5 Gerekletirilen Uygulamaya Gre Eriim Yntemlerinin Performanslarnn Karlatrmas

BLM 3 BAKIR ERM TEKNOLOJLERNE GENEL BR BAKI

3.1 Bakr Eriim Teknolojilerine Giri
sim V.221 V.32 V.34 DSL HDSL SDSL ADSL
6

Anlam Voice Band Modems

Veri Oran 1200 bps to 28,800 bps

Mode Duplex3

Uygulama Veri iletimi.

Digital Subscriber Line 144 Kbps2 High data rate Digital 1.544 Mbps4 Subscriber Line Single line Digital Subscriber Line Asymmetric Digital Subscriber Line 2.048 Mbps5 1.544 Mbps 2.048 Mbps 1.5 to 9 Mbps 16 to 640 Kbps 13 to 52 Mbps

Duplex Duplex Duplex Duplex Duplex Down8 Up Down

ISDN servisi ses ve veri iletimi. T1/E1 servisi, Feeder plant, WAN, LAN, server eriimi. HDSL plus ile ayn simetrik servisler iin abone eriimi. Internet eriimi, video on demand, simplex video, remote LAN access, interactive multimedia. ADSL plus HDTV ile ayn.

VDSL7

Very high data rate

Digital Subscriber Line 1.5 to 2.3 Mbps Up9 1. Ksaltma deildir, CCITT (ITU) tavsiye numaralardr. 2. 144 Kbps iki B kanal (64 Kbps) ve link ynetimi iin bir D kanal (16 Kbps) olmak zere e blnr. 3. Duplex, verinin iki ynde de belli bir zaman diliminde ayn younlukta akt anlamndadr. 4. ki ift bkml kabloya ihtiya duyar. 5. ift bkml kabloya ihtiya duyar. 6. Single Line DSL 1.5 veya 2.0 Mbps, duplex alr. 7. Ayn zamanda BDSL, VADSL olarak da tanmlanabilir. VDSL, ANSI ve ETSI tarafndan atanm ksaltmadr. 8. Down downstream anlamndadr; networkten aboneye doru. Up upstream anlamndadr. 9. Gelecekteki VDSL sistemlerinde upstream rate, downstream ratelere yaklaacaktr. Ancak bu durum ksa mesafelerde pek mmkn olmayacaktr.

3.2 Bakr Ortam Bizlere Neler Salayabiliyor?

Gnmzdeki ses tabanl modemlerin veri iletim limitlerini bilgisayar ve Internet ile ilgili olanlarmz az ok biliyoruz. lkemizde ISDN PRI trunklarnn Trk Telekom tarafndan verilmesinin balamasyla 33.6 Kbps olan limit 56 Kbps hzna ykseldi. Ama bundan yllar nce pratik olarak limit 1.2 Kbps olarak biliniyordu. Kullandmz ses tabanl modemler abone tarafnda alyorlar ve ekirdek network iinde tanabilen sinyaller gndererek veri tayorlar. Bu sinyaller tamamen ses sinyalleri olarak alglanr ve transfer edilir. Yava olmalarna ramen tek bir iyi ynleri vardr ki, telefon hatt olan herhangi bir yerde kullanlabilmektedirler ve bu zellikleri de dnya zerinde 600 milyondan fazla lokasyonda kullanlyor olmalarn salamtr. Ses sinyali tanan hatlarda bant genilii limitlerini iletim hatt belirlemez. ekirdek networkteki, hattn ucundaki filtreler bant geniliinin KHzli birimlerde kalmasn salarlar. Bu filtreler olmadan bakr tellerle MHz ile ifade edilen bant geniliklerine ulalabilir. Hattn mesafelerine gre ulalabilecek pratik limitler aadaki gibidir : Veri Oran 1.5 veya 2 Mbps 1.5 veya 2 Mbps 6.1 Mbps 6.1 Mbps Wire Gauge 24 AWG 26 AWG 24 AWG 26 AWG Mesafe 18,000 ft 15,000 ft 12,000 ft 9,000 ft Kalnlk 0.5 mm 0.4 mm 0.5 mm 0.4 mm Mesafe 5.5 km 4.6 km 3.7 km 2.7 km

3.3 T1 ve E1
1960larn banda Bell Laboratuarlar mhendisleri, ilk defa ses sinyallerini 64 Kbpslk (saniyede 8000 voltaj rnei, her bir rnek 8 bit) veri akmna dijitize eden bir ses oullama sistemi gelitirdiler ve bu 64 Kbpslk kanallarn 24 tanesini erevelenmi veri akm halinde organize ettiler. Bu organizasyon ile 1.544 Mbps hzna edeer bir veri oran yaratld. Yaplandrlan bu sinyale DS1 ad verildi ve bu isim zamanla yerini konuma dilinde, ereveleme ve tasarm tipi nemsenmeksizin ham veri transfer orann da tanmlayan T1 ismine brakt. Avrupada, CCITTde (ITU), bu oullayc sistem 2.044 Mbps hznda, 30 adet 64 Kbps kanal ile gerekletirildi ve E1 ismini ald.

10

BLM 4 xDSL KAVRAMI

4.1 xDSL Nedir?
xDSL kelimesi, bir ift bakr tel zerinden, ykselticilere ve tekrarlayclara gerek duymadan yksek bant genilii salayan, birbirine benzer teknolojileri ifade etmek iin kullanlan ortak addr. Terimin iinde kabul edilen ekipmanlar, mteri tarafndaki cihaz ve esas networkteki, iletim hattnn ucundaki iki cihazdan ibarettir. xDSL, telefon ann alt alt yapdan salanan bo teller zerinde uygulanr.

ekil 4-1 Teorik Bakr Limitleri

11

xDSL teknolojisi gnmzde uygulanmakta olan telefon ve ISDN servisleri ile uyumludur ve kullanlan alt yap tamamen son derece yaygn olan bakr adan ibarettir.

4.2 xDSL Endstri Standartlarn Destekliyor mu?

xDSL, E1 (2.048 Mbps) ve T1 (1.544 Mbps) gibi endstri standard olan transmisyon formatlarn ve hzlarn desteklerken; bunlara ek olarak treyecek oranlar da destekleyebilmesi asndan olduka esnek bir teknolojidir. xDSL teknolojisi ses iletiminin gerekletirildii bir devrede, bu iletimle birlikte ayn anda uygulanabilir. Sonu olarak, gnmzde uygulanmakta olan ses iletimi, video, multimedia uygulamalar ve veri iletimi gibi her tipte servis, yeni bir alt yap yatrmna gitmeksizin ve standartlarn sil batan oluturulmasna gerek duymakszn xDSL zerinden salanabilir. Bu durum zellikle de yeni alt yap yatrmnn fiziksel artlardan dolay kesinlikle mmkn olmad noktalar asndan olduka kritik nem tamaktadr.

4.3 Modem Benzeri Teknoloji

xDSL, iletim hattnn her iki ucuna, genellikle dijital formatta akan veriyi yksek hzl analog sinyallere eviren cihazlarn taklmas eklinde uygulandndan, modem teknolojisine benzeyen bir teknolojidir. buradan da anlald gibi yksek hzlardaki DSL balantlarnda, iletim hattnda analog kodlama gerekletirilmektedir. xDSL'in sinyal frekans aralnn, POTS, upstream data ve downstream data olmak zere 3 temel paraya blnme ilemi gnmzde genel olarak ayr modlasyon tekniiyle gerekletirilmektedir. Bu modlasyon tekniini sralamak gerekirse : 2B1Q Carriless Amplitude Phase Modlasyonu (CAP) Descrete Multi-Tone Modlasyonu (DMT)

12

4.4 Simetrik ve Asimetrik

xDSL hem simetrik hem de asimetrik alabilir. nk; iletiimde, ister tek ynde, istenirse de her iki ynde yksek hzlara ulalabilen konfigrasyonlarn yaplabilmesine olanak tanr. Bir iletim hattnn simetrik almas, veri iletim kanallarnn her iki iletim ynnde de eit bant geniliine sahip olmas durumu olarak dnlebilir. Asimetrik uygulamalar ise, kanal bant geniliinin bir ynde daha fazla olduu uygulamalardr. rnek vermek gerekirse; www uygulamalarnda, kullancnn verinin kayna olan tarafa ok az bilgi gndermesi gerekir, zira ou zaman gnderilen bilgi sadece kontrol bilgisinden ibarettir. Dier taraftan, veri kaynandan kullanc tarafna gerekleen transferde ihtiya duyulan bant genilii ou zaman megabitlere ulaabilir.

4.5 DSL, HDSL, S-HDSL, ADSL, RADSL ve VDSL nedir?

Bu kelimeler Digital Subscriber Line Dijital Abone Hatt (DSL) teknoloji ailesinin yelerine verilen ksaltma isimlerdir. IDSL HDSL S-HDSL SDSL ADSL RADSL VDSL - ISDN Digital Subscriber Line - High bit rate Digital Subscriber Line - Single pair Digital Subscriber Line - Symmetric Digital Subscriber Line - Asymmetric Digital Subscriber Line - Rate Adaptive Digital Subscriber Line - Very High bit rate Digital Subscriber Line Bu terimler, hattn bant geniliinin ne ekilde konfigre edildiine ve mterinin belirli bir zamanda kulland bant geniliinin miktarna gre oluturulmu ksaltma isimlerdir.

13

BLM 5 ADSL
5.1 Yetenekleri
Bir ADSL devresinde telefon hatlar iin kullanlan bakr tellerin iki ucuna ADSL modemler taklarak yksek hzl downstream kanal, orta hzl upstream kanal ve POTS veya ISDN olmak zere 3 adet bilgi kanal elde edilir. POTS/ISDN kanal filtreler ile dier kanallardan ayrlmtr. Bu zellik, ADSL linkinin aktif olmad durumlarda dahi POTS veya ISDN servisinin salanabilmesini garantiler.

5.2 Teknoloji
ADSL teknolojisinin sahip olduu zellikler, dijital sinyal ilemleri ve iki bakr tel zerinden bu derece ok veri geirilmesini salayan yaratc algoritmalara dayanr. Dtan bakldnda olduka basit ve sade bir teknoloji gibi grnen ADSL, transistrlerin alt i ksmlardan incelendiinde, modern teknoloji mucizesi olduu aka ortaya kmaktadr.

5.3 Kanallama lemi

letim hattn frekans kanallarna blme ilemi, ADSL modemler tarafndan iki ekilde gerekletirilir. Bunlar, Frequency Division Multiplexing Frekans Blml oullama (FDM) veya Echo Cancellation yntemleridir. FDM, downstream ve upstream iin ayr ayr bant atamas yapar. Echo cancellation, overlap ilemi uygulayarak downstream ile upstream bandn birbirinden ayrr ve bunu V.32 ve V.34 modemlerde ska kullanlan bir teknik olan local echo cancellation ile yapar. Her iki teknikte de ADSL, 4 KHzlik blm POTS veya ISDN iin kullanlmak zere dedike eder.

14

ekil 5-1

ADSL Devresindeki Frekans Kanallar

Bir ADSL modem, oullayc downstream kanallar, duplex kanallar ve kontrol kanallar yaratp bunlar bloklara blerek ve ilerine hata dzeltme bilgisini ekleyerek veri akn organize eder. Alc durumdaki ADSL modem bu bilgiler dorultusunda iletimde olumu hatalar dzeltir.

5.4 Standartlar ve Kurumlar

Amerikan Uluslar Aras Standartlar Enstits (ANSI) alma grubu T1E1.4, 6.1 Mbpsa kadar kan veri oranlarnda ADSL standardn ANSI standart T1.413 ile onaylam durumda. Avrupa Teknik Standartlar Enstits de, T1.413e, Avrupadaki ihtiyalar yanstan eklemelerde bulundu. T1.413 u anda abone tarafnda sadece bir terminal arabirim iermekte. T1.413 standard zerinde, abone tarafnda oullayc bir arabirim iermesi, protokol, konfigrasyon, network ynetimi ve bunlar gibi pek ok konunun eklenmesi iin almalar srmektedir.

15

ADSL forumu, ADSL konseptini yaymak, ADSL uygulamalarndaki ADSL sistem mimarilerinin, protokollerinin ve arabirimlerinin gelitirilmesine katkda bulunmak amacyla 1994 ylnn Aralk aynda kuruldu. Forumun tm dnyada, servis salayclardan, cihaz reticilerinden ve yar iletken firmalarndan oluan 300 civarnda yesi bulunmaktadr.

5.5 Uygulama Mimarisi

Kurulmas muhtemel bir ADSL sisteminin modeli ekil 5-2de verilmitir. Belli bir uygulama iin alan sunucularn birbirleri arasnda balant gerekletirmelerini salamann esnek yollarndan biri de ATM anahtarlama cihazlarnn kullanm ile mmkn olmaktadr. Lokal ATM anahtarlama cihaz merkez telefon firmasndaki eriim modlne balanmtr. Eriim modlnn kullanm amac ATM an telefon hatlarna balamaktr. Eriim modlnde, sunucudan gelen ATM veri akm tekrar kompoze edilmi kullanlan telefon hatlarna ynlendirilmitir. ADSL sistemi kullanlarak eriilebilecek sunucu tiplerinin says olduka fazladr. Aadaki resimde gsterilen bu sunucular sadece gelecekte deil gnmzde de kullanlan teknolojilerdir. Work at home yani evden almaya olanak tanyan bir sunucuyu kullanan irket alan ADSL sisteminin getirdii zelliklerden olduka ciddi bir biimde faydalanabilir. rnein; firmasndaki sunuculardan byk miktarlarda dosya transferi yapabilir, gerek zamanl grnt iletimi gerekletirebilir. Video dnlebilir. on demand yani talebe gre video sunucularnn kullanlmasnda

salanabilecek avantajlar asndan ADSL sistemleri ok ciddi bir biimde zm olarak

16

5.6 Sistem Mimarisi

ekil 5-2

ADSL Sistem Mimarisi

ekil 5-3te grlen ADSL sistem referans modeli, bir ADSL sisteminin hangi temel bileenlerden olutuunu anlatmaktadr. Eriim modlnde yeniden kompoze edilip ynlendirilen veri, dijital halden analog sinyallere dntrlecei ATU-C (ADSL Transceiver Unit Central Office) cihazna gnderilmektedir. Bundan sonra analog sinyaller POTS vastasyla uzak uca tanmaktadr. ATU-C ayn zamanda kar taraftaki ATU-R cihazndan gelen veriyi de almakta ve kod zme ilemine tabi tutmaktadr. ATU-C ve ATU-R cihazlar sonraki resimlerde daha geni olarak anlatlmaktadr. Splitterlar verinin ynne gre hem ayrma hem de kombine etme ilemini gerekletirmektedirler.

17

ekil 5-3

ADSL Sistem Referans Modeli

ekil 5-4

ATU-C Transmitter Referans Modeli

18

ekil 5-5

ATU-R Vericisi Referans Modeli

5.7 ereveleme
Downstream ve upstream veri kanallar 4 KHz'lik ADSL DMT sembol oranna senkronize edilmitir ve iki ayr veri tamponuna oullanmtr. ADSL aadaki resimde gsterilen superframe yapsn kullanr. Her superframe 68 adet DMTye enkod ve modle edilmi ADSL erevesinden meydana gelir. Bit seviyesinden kullanc veri perspektifine kadar DMT sembol oran 400 baudtur (periyot = 250 sn). Her superframee yerletirilen bu senkronizasyon sembolnden dolay gnderilen DMT sembol oran 69 / 68 * 4000 baud olarak belirlenir. Her ADSL superframeinde, 8 bit CRC iin rezerve edilmitir ve 24 adet indikatr biti (ib0 ib23) OAM fonksiyonlar iin atanmtr. Fast data buffernn fast byte CRC, EOC veya senkronizasyon bitlerini tar. Her veri akm, iletiminin balangc srasnda fast veya interleaved buffera atanr.

19

ekil 5-6

ADSL Superframe Yaps

5.8 Scrambling (Kartrma Sra Bozma)

Fast veya interleaved tampondan yaplan veri klarnn hepsi aadaki algoritmayla, ayr ayr kartrlr :
' ' ' d n = d n d n 18 d n 23

d n , fast veya interleaved tampondan (n-t) k ifade eder.

' d n , ilgili kartrma ileminden (n-t) k ifade eder.

Scrambling ilemi sembol senkronizasyonundan bamsz olarak gerekletirilebilir.

5.9 Forward Error Correction leri Ynde Hata Dzeltimi 20

FOC, optimal performans elde etmek iin kullanlan bir yntemdir. Reed-Solomon kodlamasn baz alr ve kesinlikle uygulanmaldr. Reed-Solomon kode kelimesinin bykl N=K+R ile ifade edilir. Check bytelarn says R ve kod kelimesinin bykl N, fast veya interleaved tampona atanm bit saysna gre deiir.

5.10 Costellation Encoding (Takmyldz Kodlama)

Takmyldz kodlama, trellis koduyla veya trellis kodu olmadan uygulanabilir. Sistem performans, Weinin 16 durum 4 boyutlu trellis kodunun blok process ilemi ile gelitirilebilir. Daha iyi bir kodlanmayla 2-4 dB daha iyi sonu elde edilebilir. yi dizayn edilmi bir ADSL sistemindeki genel kodlama kazancndaki gelime 5.5 dB kadar olabilir.

5.10.1 Takmyldz Kodlayc

Verilen bir alt kanal iin, kodlayc, b bitlerinin baz alan kare gridden bir tek nokta (x,y) seer ( vb , vb 2 ,....., v1 , v 0 ). Aklamay daha uygun bir hale getirmek iin bu b 1 bitleri binary sunumu ( vb , vb 2 ,....., v1 , v 0 ) eklindeki etiketlerle tanmlanr. rnein; b=2 1 iin; 0, 1, 2, 3 etiketli drt takmyldz noktas ( v1 , v 0 )=(0, 0), (0, 1), (1, 0), (1, 1) eklinde tanmlanr. b'nin ift Deerleri rnek takmyldz aadaki resimde gsterilmitir. Her n. etiketin 2x2 etiket bloklaryla deitirilmesiyle 2 bit takmyldzdan 4 bit takmyldz elde edebilir. 4n+1 4n+3 4n 4n+2

Daha byk ift bitli takmyldzlar yaratmak iin ayn prosedr kullanlabilmektedir.

21

ekil 5-7 b=2 ve b=4 iin takmyldz etiketleri bnin Tek Deerleri Aada b=5 durumu iin rnek takmyldz yaps verilmitir.

ekil 5-8 b=3 ve b=5 deerleri iin takmyldz etiketleri Her n. etiketi 2x2 etiket bloklaryla deitirirsek 5 bit takmyldzdan 7 bit takmyldz elde edebiliriz. 4n+1 4n+3 4n 4n+2

5.11 Transmitter Gnderici 22

Gnderici btn analog gnderici cihazlarn sahip olduu zelliklerini ierir: Dijital analog evirim Anti-aliasing filtre Hibrit devre Mts ayrc

5.12 Initialization Balang

Balang ileminin grevi, linkin throughputunu ve gvenilirliini maksimuma tamaktr. Bu ilem, reticilerin upstream ve downstreami ayrma tekniklerine tamamen effaftr (FDM veya echo cancellation). Aadaki tabloda balang ileminin ana admlarn grmekteyiz. ATU-C Aktivasyon ve Geribildirim ATU-R Aktivasyon ve Geribildirim

Trasceiver Receiving Trasceiver Receiving

Kanal Analizi Kanal Analizi

Alveri Alveri

Tablo 5-1 Initialization Balang lemine Genel Bak

23

BLM 6 ADSL MODLASYON METOTLARI

6.1 Ka eit Modlasyon Tipi Var?

ekil 6-1 Balca Modlasyon Yntemleri DMT (Discrete Multitone) modlasyonunu kullanan temel bir ADSL sistemini ANSI standartlar aklamtr. DMT dnda da baz modlasyon teknikleri vardr. Bunlardan bir tanesi de Carrierless AM/PM (CAP) modlasyon metodudur. Bu blmde DMT modlasyon metodu anlatlacaktr.

24

6.2 Discrete Multitone (DMT)

DMT modlasyonunun temel dncesi, kullanlabilir bant geniliini ok sayda alt kanallara ayrmaktr. DMT, verinin kanallara pay edilme ilemini de gerekletirir; bu sayede her bir kanaldaki throughput en yksek seviyeye ulatrlabilir. Herhangi bir alt kanal veri tamyorsa kapatlr ve bant genilii kullanm bu ekilde optimize edilmi olur. Aadaki rnekler DMTnin bu fonksiyonlarn ilemektedir.

ekil 6-2 DMT Modlasyonu Uygulama rnekleri nce hattn karakteristik zelliklerini lmek zere her ton iin ayn olan numaralar gnderilir. Sinyal processing ilemi ATU-R cihaznda gerekletirilir ve dk, gvenli bir hzda optimize bit datm bilgisi ATU-C nitesine ayn hat zerinden gnderilir. Yukardaki ilk rnekte 24 AWG telefon kablosu segmenti zerindeki hareketler anlatlmaktadr. Dk frekanslar, transformatr elemesiyle elenmektedir. Yksek frekanslardaki kazan kullanlan hattn uzunluuna baldr. kinci rnekte, spektrumdaki yark bridged taplerin (paralel bal sonlandrlmam bkml ift kablo) ve AM radyo frekansnn durumunu anmsatmaktadr.

25

nc rnekte, DMTnin ayn zamanda koaksiyel kablo TV alar gibi transmisyon kanallar iin ilgin bir zm olduu aklanmakta.

6.3 ADSL DMT Modlasyonu

ADSL DMT sistemlerde downstream kanallar 4 KHz geniliinde 256 adet kanala, upstream kanallar ise 32 alt kanala blnrler. ekil 6.3te bu kanallamayla ilgili teorik bir tanmlama yaplmaktadr.

ekil 6-3 Teorik Olarak DMT Frekans Kanallamas

6.3.1 ADSL DMT Parametreleri

ADSL iin standardize edilmi DMT modlasyonunda kullanlan baz parametreler aada aklanmtr. Bu parametrelerin ATU-C ve ATU-R niteleri arasnda deiebildikleri unutulmamaldr.

6.3.1.1 Pilot
Tayc 64 (f = 276 KHz) pilot iin rezerve edilmitir. Pilot alt taycsna modle edilmi veri, 0,0 sabiti olmaldr. Pilotun kullanm alcdaki modl 8 rneklemesinde, rnekleme zamanlamann znmesini salar.

26

6.3.1.2 Nyquist Frekans

Nyguist frekansndaki 256 tayc, veri iin kullanlmayabilir.

6.3.1.3 Inverse Discrete Fourier Transform (IDTF) ile Modlasyon

' Modlasyon transformu, x k ve Z i arasnda (k=0dan k=511e kadar) 512 reel

deerde bant tanmlar.

511 jki x k = exp Z i 256 i =0

6.4 Senkronizasyon Sembol

Senkronizasyon sembol, mikro kesilimlere urayan ereve balarnn

dzeltilebilmesine olanak tanr.

6.5 Periyodik nek

IDTF kndaki son 32 rnek 512 rnek blouna aslr ve dijital / analog eviricide srayla okunur. Periyodik nek veri ve senkronizasyon sembol iin kullanlr.

6.6 ATU-R
ATU-R nitesi iin alt tayclarn maksimum numaras 31dir ve tayc 16, pilot
' iin rezerve edilmitir. Transform modlasyonu 64 reel deer iin x k ve Z i arasnda

bant tanmlar (k=0dan 64e kadar).

64 jki x k = exp Z i 32 i =0

Periyodik nek iin son drt rnek kullanlmaktadr.

27

BLM 7 ADSL HAKKINDA SIKA SORULAN SORULAR

ADSL ne demektir, ne ie yarar? Asymmetric Digital Subscriber Line Asimetrik Dijital Abone Hatt. ADSL, kullanmakta olduumuz telefon tellerini ok hzl veri iletimleri iin kullanmamz salayan modem teknolojisidir. ADSL ayn zamanda uzaktan alanlarn merkez networke ulamalarn da salad gibi yeni, etkileimli multimedia uygulamalarn da gerekletirilebilmesine olanak tanr. ADSL nasl alr? ADSL, telefon hatlarndan alnabilecek verimi %99a kartan ve bunu yaparken de hatlar zerinden ses iletimini engellemeyen kodlama teknikleri kullanr. Bu zellik tek bir hattan faks ekerken veya telefon ile grrken ayn anda Internette srf yapabilmemizi salamaktadr. ADSL ne kadar hzldr? ADSL hattn kalitesine ve uzunluuna bal olarak downstreamde, yani kullancya doru 8 Mbps hzna kadar, upstreamde 1.5 Mbps hzna kadar ulalabilmesini salar. ADSLin temel faydalar nelerdir? Tek bir telefon hatt zerinden ayn anda Internet eriimi ve ses/faks iletiminin salanmas. Her zaman online olan, kesilmeyen, yksek hzl Internet eriimi. Ev kullanclar, uzaktan alanlar ve kk iletmeler iin uygun fiyatl zm olmas. Farkl teknolojiler birletirilerek ok yksek veri gvenliinin salanabilmesi.

28

Pazar ADSL iin ne zaman hazr olacak? ADSL servisi gnmzde dnyada birok blgede sunulmaya balam durumda. Milyonlarca insan artk bu yeni broadband servisi kullanma ansna sahip. ADSL servisinden bugn faydalanabilir miyim? Bu konuda detayl bilgi Trkiyede ADSL Servislerinin Durumu adl blmde verilmektedir. ADSL servislerinin cretleri nasl olacak? ADSL servisinin cretlendirilmesinde iki nemli e rol almakta. Bunlardan biri ADSL hattnda kullanlan ekipmanlarn ve hattn dieri de geirilen datann yani ADSL hatt zerinden verilen servisin bedeli. Kullanlan hat iin Trk Telekomun kiralk hat tarifesi geerli. Ekipmanlar ve data servislerinin fiyatlar henz netlik kazanm deil. ADSL ile birlikte ISDNin durumunda ne gibi bir deime gerekleecek? Bu tamamen iki servisi de veren telekom firmalarna bal. ki servis birbiriyle ayn olan servisler deil. ISDN iki kanal zerinden 128 Kbps, ADSL ise srekli ak olan bir hat zerinden asimetrik olarak 8 Mbps ve 1.5 Mbps hzlarn salamakta. Buna ramen ADSL teknolojisinin alt yapsnn salanmasnda harcanan para ISDN iin harcanandan olduka dk. Ve ADSL servislerinin cretleri ISDN servislerine yakn tutulursa Internet ve video uygulamalar da gz nnde bulundurulduunda tercih ADSLden yana olacaktr. Internet bu kadar yksek hzlar destekleyebilecek mi? Internet altyaps, artan kullanmn getirdii ihtiyalar karlayabilmek iin srekli bir upgrade ilemi ierisinde. Internette bir lokasyona ulamaya altnzda kimi zaman 20den fazla routerdan gemek zorundasnz ki bu da gecikme miktarlarn olduka artrmakta. Durumu bu halden kurtarmak iin yaplan almalardan bazlar; Sunucularn eriim hzlarn artrmak. Omurgay gelitirmek.

29

Routerlarn ilem hzlarn artrmak. ATM teknolojisinin, eriim servislerine entegre edilmesi. Bunlara ek olarak baz eriim salayclar ska ziyaret edilen web sitelerini proxy

sunucular ile cacheleyerek bu sitelere gerekletirilen eriimleri lokal eriim haline evirebilmekteler. Tm bu almalar arasnda geleneksel modemlerinin yerini ADSL modemlerin almas da bu geliimde nemli rol oynamakta. xDSL ne anlama gelir? xDSL, Digital Subscriber Line teknolojilerine verilen ortak bir addr. xDSL ile ilgili bilgi xDSL nedir? adl blmde detayl olarak aklanmtr. CAP ve DMT kodlama teknikleri arasndaki uyumazlk nedir? CAP ve DMT, ADSL iin kullanlan kodlama veya modlasyon sistemi olarak adlandrlabilirler. ADSL cihazlarn reten firmalar farkl farkl modlasyon teknikleri kullanabilmekteler. Ancak bir ADSL devrenin kurulabilmesi iin her iki ADSL ekipmann da ayn modlasyon tekniini kullanmas gerekir. CAP nedir? CAP, Carrierless Amplitude/Phase yani taycsz ykseltme/faz modlasyonunun ksaltma ismidir. Gelen veri telefon hattndan gnderilen bir tayc sinyal modle eder. Taycsz sfat bu yzden anlama gelmektedir. DMT nedir? DMT, Discrete Multi Toneun ksaltlmdr. oklu tayc modlasyonun bir versiyonudur. Gelen veri toplanr ve ok saydaki tayclarla datlr. DMT bu kanallar Discrete Fast Fourier Transform olarak bilinen dijital teknii kullanarak yaratr. DMT, ANSI T1.413 standardnn temelini oluturur.

30

DWTM nedir? Discrete Wavelet Multi Tone tanmnn ksaltlmdr. Multicarrier modlasyonun bir versiyonudur. Tayc kanallar Fourier Transform yerine Wavelet Transform ile elde edilir. ADSL servisini ne zaman alabileceimi nereden renebilirim? Gelimeleri renebilirsiniz. veri Trk servisi salayan firmalardan ve telekom durum irketlerinden ve gelimeler

Telekomun

servislerindeki

son

www.telekom.gov.tr adresinden takip edilebilir. ADSL Internet Servis Salayclar iin neler sunmakta? Gnmzde kullanlan analog modemler 56 Kbps hzna kadar veri iletimi salayabilmekte. Analog modemlerle ulalabilecek hzlarn limiti olarak dnebiliriz zaten 56K teknolojisini. ISDN bu hz 128 Kbpse kadar kartmakta ancak ADSLin megabitlerle ifade edilen hzlar gz nnde bulundurulduunda ok yava kald grlmekte. ADSLin, Internette ok byk veri transferlerinin gerekletirildii yeni bir sanal dnya yaratmakta nc teknoloji olacan ok rahatlkla syleyebiliriz.

31

BLM 8 TRKYEDE ADSL UYGULAMALARININ GNMZDEK HAL

ADSL tm dnyada olduu gibi Trkiyede de ok yeni bir teknoloji. lkemizde 2 yllk bir tarihi olan bu teknolojinin ilk ciddi uygulamas halen almakta olduum IntraKets adl firma tarafndan zel bir Internet Servis Salaycnn, zerinde ses tabanl modemlerin alt bakr devrelerinin zerinde gerekletirildi. ADSL u anda pek ok kamu kuruluunda ve zel kuruluta kiralk hatlar zerinde ve kampus ii uygulamalarda kullanlmakta. ADSL teknolojisini Internet eriimi iin kullanmamz sz konusu olduunda henz Internet eriimlerindeki bant geniliklerinin buna pek msait olmadn gzlemlemekteyiz. ADSL servisinin Trk Telekom tarafndaki gelimeleri ise TTnet projesi ile balad ve olduka iyi konumlara geldi. Test aamasndan kp resmi faaliyetlerine balayan TTnet, duyurulan ilk rakamlara gre Trkiye genelinde 4290 adet ADSL port'una sahip. ADSLin Trkiyedeki eriim tekniklerine ne gibi yenilikler kataca ve

gerekletirilen uygulamalarn ne kadar baarl olaca, biliim sektrnde faaliyet gsteren firmalarn ve alanlarnn kafalarndaki en byk merak konularndan biri.

32

BLM 9 DSL PIPELINELAR LE xDSL BALANTI KURULUU

ekil 9-1 ADSL Modem

9.1

DSL PipeLine Nedir?

DSL PipeLine yksek hzl alan ynlendirici (router) ve/veya kprdr (bridge). DSL PipeLinelar iki adet bakr tel kullanarak kar ulardaki DSL ekipmanlaryla dedike edilmi, yksek hzl data balants yaratabilirler. DSL PipeLinelar tm ynleriyle ok hzl, pratik ve ucuz leased line elde etmenin en iyi yoludurlar.

9.2

Kurulu ncesi Ksa Notlar

PipeLine rnlerinin almasnda Ascend (Lucent) rnlerinin genel alma mant ilemektedir. Cihaz zerinde alacak her balant iin bir balant profili oluturulmal, bu profilde balant ile ilgili tm parametreler gerektii gibi ayarlanmaldr. Yine Ascend (Lucent) rnlerindeki genel bir durum olarak, veri linkinde kullanlacak enkapslasyon metodu Frame Relay ise (ADSL ve SDSL balantlarnda performans asndan zorunludur) cihaz zerindeki Frame Relay mensnde balantda kullanlacak Frame Relay ayarlarn ieren bir profil yaratlmal, bu profil balant iin hazrlanan profilin (Connection mensnde Profile) ismiyle iindeki enkapslasyon Cihazlarn seenekleri zerindeki (Encapsulation ad geen Options) belirtilmelidir. menlerden

konfigrasyon ilemi srasnda bahsedilecektir. Ksaca bir DSL PipeLine kuruluunda yaplmas gerekenler; 1) Balant iin bir balant profili oluturmak

2) Balant profilinde kullanlmak zere bir Frame Relay profili oluturmak 33

3) Oluturulan Frame Relay profilinin ismini balant profilinde belirtmek eklinde zetlenebilir. DSL balants bridge iin kullanlacaksa fabrika k ayarlarla gelen iki adet PipeLine hattn iki ucuna balanarak kendilerinden beklenen zellikleri annda yerine getirmeye balayabilirler. Bu durum PipeLinelarn, bridging ve Frame Relay zellikleri baz alnarak hazrlanan tak-altr zelliinden kaynaklanmaktadr. Burada PipeLinelarn fabrika klarnda bridge zelliinin ak ve hazr bir Frame Relay profili ile gelmesi cihazlarn tak-altr zellii kazanmasn salamaktadr. Btn bu hazr gelen zellikleri bir kenara koyalm ve zerinde hibir ayar bulunmayan bir DSL PipeLine IP routing yapmak zere konfigre edelim.

9.3

DSL PipeLinea lk Eriim

Cihazn zerindeki konsol port'undan cihazmza erimemiz iin gereksinimlerimiz: Seri port'larndan biri kullanma hazr olan bir PC. VT100 terminal emlatr yazlm (Windows 9x/NT ile birlikte gelen HyperTerminal kullanlabilir).

- Seri kablo (RS-232, dz modem kablosu). Kabloyu PCnizin seri port'una monte etmek
iin gerekebilecek 9/25 pin eviriciler rnler ile birlikte gelmektedir. Seri balant vastasyla cihaza ularken Windows 9x/NT iletim sistemleriyle birlikte gelen bir yazlm olan HyperTerminal zerinde yapmamz gereken ayarlar ne ekilde gerekletireceimize bir gz atalm. Windows 9x/NT iletim sistemlerinde Start mensnden Programs / Accessories / HyperTerminal yolunu izleyerek HyperTerminal programn altrdmzda karmza ilk olarak aadaki pencere gelmekte: 1) Oluturmakta olduumuz HyperTerminal dosyasna isim veriyoruz ve aada yer alan seeneklerden dosyaya dilediiniz bir ikonu seiyoruz.

34

ekil 9-2 HyperTerminal Dosya smi 2) Resimdeki diyalog kutusunda balanty ne ekilde gerekletireceimiz

sorulmakta. DSL PipeLinen bilgisayara bal olduu iletiim port'unu (muhtemelen Com1 veya Com2) seiyoruz.

ekil 9-3 Com Port Seimi 3) Setiimiz iletiim port'undan DSL PipeLinea yaptmz seri balanty

grntleyebilmek iin parametreleri aadaki gibi ayarlyoruz. Restore Defaults (varsaylan deerlere ayarla) butonuna basarak parametreleri kolayca olmas gereken deerlere sabitleyebiliriz.

35

ekil 9-4 Com Port Ayarlar 4) Yukardaki ayarlar yapp OK butonuna bastktan sonra PCmize bal olan DSL PipeLinen konfigrasyon ekran aadaki gibi grntlenmekte.

ekil 9-5 DSL PipeLine Terminal Ekran

36

9.4

DSL PipeLine kilisinin Arasndaki Farklar

DSL PipeLine iftleri, biri COE (Central Offices Equipment) dieri CPE (Customer Premises Equipment) olmak zere iki ayr alma modunda bulunmaktadrlar. Veri alma trafii (downrate) veri gnderme trafiinden (uprate) daha fazla olacak olan tarafta CPE modunda alan DSL PipeLine, kar uta ise COE modunda alan DSL PipeLine bulunmaldr. Ksaca COE cihazn merkez ofise kurulacak cihaz, CPE cihazn ise ube tarafna kurulacak cihaz olarak tanmlayabiliriz. Cihazlarn alma modlar, altlarna yaptrlm etiketlerden (CPE cihaz DSL-ACAP olarak belirtilir) veya aada grnen cihazn konsol ekrannn orta stunundaki en st pencerede yer alan Unit Type blmnden renilebilir.

Salt-okunur durum pencereleri

Konfigrasyon penceresi

ekil 9-6

DSL PipeLine Telnet Ekran Grnts

Yukardaki gibi Telnet protokol veya PCnize yaptnz seri balant ile ulatnz DSL PipeLinen kullanc arayzn terminal programndan grntlemek ve terminal grntsn istediiniz anda tazelemek iin Ctrl+L tu kombinasyonunu kullann. Cihazn konfigrasyonu, ekrann sol tarafnda yer alan byk pencereden yaplmaktadr.

37

Byk pencerenin yannda bulunan sekiz adet kk pencere ise cihazn fiziksel durumlar ile ilgili bilgiler vermektedir ve read-onlydir. Bu pencereler arasndaki geii PCnize klavyenin Tab tuu ile gerekletirebilirsiniz. Arayzn yaps i ie dallanan menlerden ibarettir. mlecin yannda bulunan bir menye girmek iin sa ok veya Enter tuunu, menden kmak iin Esc veya sol ok tuunu kullanabilirsiniz. Deiiklik yaptktan sonra menlerden k yaparken yaptnz deiikliklerin kayt edilip edilmeyecei aadaki gibi sorulmaktadr: EXIT? >0=ESC (Don't exit) 1=Exit and discard 2=Exit and accept

Aada, cihazn konfigrasyonu iin belirtilen parametrelerin dndakiler fabrika k ayarlarla geldii gibi, deitirilmeden braklacaktr.

9.5

Cihazlarn Konfigre Edilmesi

9.5.1 COE modunda alan DSL PipeLinen Konfigrasyonu

lk yapacamz ilem cihazn IP ve isim bilgilerini girip hattn alma hzn ayarlamak;

1) Ana ekrandaki Configure... mensnde yapmamz gereken ayarlar:

Chan Usage = Leased/Unused My Name = Master My Addr = 192.168.10.199/24 Rem Name = Slave Rem Addr = 192.168.20.199/24 Dial # = N/A Route = IP Bridge = No Send Auth = None

38

Send PW = N/A ADSL CAP Down Rate = 1280000 (Transfer hznn ayarland parametredir. Hattn mesafesi ve kalitesine gre 640000 ile 7168000 arasnda deerler verilebilir. Uzun mesafeli gerek bir balant yaplrken ilk olarak en dk deer seilmeli ve en byk deere kadar balantnn alp almad kontrol edilerek artrlmaldr.) Bu meny cihazn bize balant bilgilerini istemek amacyla sunduu bir form olarak grebiliriz. Sebebi ise bu mende verdiimiz ayarlar dorultusunda DSL PipeLine farkl pek ok alt mende de otomatik konfigrasyon deiiklikleri gerekletirmektedir. lerleyen blmlerde bu deiiklikleri daha iyi kavrayacaz. Yukardaki ayarlar kaydetmek iin mennn en altnda bulunan Save seeneinin yannda Enter tuuna basn. Sra, balant iin bir balant profili oluturmakta. Cihazmz balant iin burada belirlediimiz ayarlar kullanacak.

2) Ana Edit mensnden Ethernet>Connections>Slave (Ethernet mensnn

altnda, Connections mensnn altndaki Slave mens) balant profiline giri yapn. Bu balant profili ana ekrandaki Configure... mensnde Rem Name blmne girdiiniz isim dorultusunda otomatik olarak oluturulmaktadr. 3) Deerleri u ekilde deitirin:

- Active = Yes - Encaps = FR - Bridge = No - Route IP = Yes

imdilik balant profilinden kn ve deiiklikleri kaydedin. Daha nce zerinden getiimiz Frame Relay profilini balant profilinde belirtme ilemini bir Frame Relay profili hazrladktan sonra gerekletireceiz. Bu ilemi gerekletirmek iin;

4) Ana ekrandan Ethernet>Frame Relay>DSLFrame... mensnde: 39

- Name = DSLFrame - Active = Yes - Call Type = Nailed - FR Type = DTE - Link Mgmt = None
Parametrelerini yukardaki gibi ayarlayp kaydedin. Grld zere bu Frame Relay profili de cihazn zerinde hazr olarak gelmekte. imdi bu profili kar utaki cihaz iin hazrladmz, daha dorusu cihazmzn bize hazrlad, kar utaki cihazn ismi ile tanmlanm balant profilinde belirtelim.

5) Ana
mensnde:

ekrandan

Ethernet>Connections>Slave>Encaps

Options...

- FR Prof = DSLframe - DLCI = 16

Cihazmz Frame Relay profilini otomatik olarak hazrlad gibi bu profili yine otomatik olarak balant profilindeki ilgili blme yukardaki gibi yazmakta. Son olarak cihazda default olarak ak gelen ve bizim IP route ederken kullanmayacamz opsiyonlar kapatacaz:

6) Ana ekrandan Ethernet>Mod Config mensnde: - Bridging = No - IPX Routing = No

Ayarlar yukardaki hale getirdikten sonra deiiklikleri kaydedin.

40

9.5.2 CPE modunda alan DSL PipeLinen Konfigrasyonu

lk yapacamz ilem cihazn IP ve isim bilgilerini girip hattn alma hzn ayarlamak; 1) Ana ekrandaki Configure... mensnde:

Chan Usage = Leased/Unused My Name = Slave My Addr = 192.168.20.199/24 Rem Name = Master Rem Addr = 192.168.10.199/24 Dial # = N/A Route = IP Bridge = No Send Auth = None Send PW = N/A ADSL CAP Down Rate = 1280000 (Transfer hznn ayarland parametredir. Hattn mesafesi ve kalitesine gre 640000 ile 7168000 arasnda deerler verilebilir). Bu meny cihazn bize balant bilgilerini istemek amacyla sunduu bir form olarak grebiliriz. Sebebi ise bu mende verdiimiz ayarlar dorultusunda DSL PipeLine farkl pek ok alt mende de otomatik konfigrasyon deiiklikleri gerekletirmektedir. lerleyen blmlerde bu deiiklikleri daha iyi kavrayacaz. Yukardaki ayarlar kaydetmek iin mennn en altnda bulunan Save seeneinin yannda Enter tuuna basn. Sra, balant iin bir balant profili oluturmakta. Cihazmz balant iin burada belirlediimiz ayarlar kullanacak.

41

2) Ana Edit mensnden Ethernet>Connections>Slave (Ethernet mensnn altnda, Connections mensnn altndaki Slave mens) balant profiline giri yapn. Bu balant profili ana ekrandaki Configure... mensnde Rem Name blmne girdiiniz isim dorultusunda otomatik olarak oluturulmaktadr.

3) Deerleri u ekilde deitirin:

- Active = Yes - Encaps = FR - Bridge = No - Route IP = Yes

imdilik balant profilinden kn ve deiiklikleri kaydedin. Daha nce zerinden getiimiz Frame Relay profilini balant profilinde belirtme ilemini bir Frame Relay profili hazrladktan sonra gerekletireceiz. Bu ilemi gerekletirmek iin;

4) Ana ekrandan Ethernet>Frame Relay>DSLFrame... mensnde: - Name = DSLFrame - Active = Yes - Call Type = Nailed - FR Type = DTE - Link Mgmt = None
Parametrelerini yukardaki gibi ayarlayp kaydedin. Grld zere bu Frame Relay profili de cihazn zerinde hazr olarak gelmekte. imdi bu profili kar utaki cihaz iin hazrladmz, daha dorusu cihazmzn bize hazrlad, kar utaki cihazn ismi ile tanmlanm balant profilinde belirtelim.

42

5) Ekrandan Ethernet>Connections>Slave>Encaps Options... mensnde: - FR Prof = DSLframe - DLCI = 16

Cihazmz Frame Relay profilini otomatik olarak hazrlad gibi bu profili yine otomatik olarak balant profilindeki ilgili blme yukardaki gibi yazmakta. Son olarak cihazda default olarak ak gelen ve bizim IP route ederken kullanmayacamz opsiyonlar kapatacaz...

6) Ana ekrandan Ethernet>Mod Config mensnde: - Bridging = No - IPX Routing = No

Ayarlar yukardaki hale getirdikten sonra deiiklikleri kaydedin. DSL PipeLinelar konfigre etme ilemini bitirdik. Yaptmz konfigrasyonun bir DSL devresi kurmaya yeterli olup olmadn grmek iin, cihazlarla birlikte gelen, ular mavi korumal telefon kablosunun (Ularnda standart telefon jak bulunan ve ortadaki iki pini kullanan herhangi bir kablo olabilir.) iki ucunu DSL PipeLinelarn arka panelindeki WAN yazl port'larna takarak cihazlar arka arkaya birbirine balayalm. Cihazlarn n panelinde bulunan ve WAN port'larn birbirine balamadan nce yanp snmekte olan WAN lambas hi snmeden devaml yanar bir duruma geerse fiziksel balantmz doru yaplm demektir. IP baznda balantmzn alp almadn kontrol etmek amacyla

kullanacamz TCP/IP komutlarna ulaabilmek iin DSL PipeLinelarn terminal sunucusunu kullanmalyz. imdi kendi networknzde kullanacanz cihazn konsol ekrann Telnet yada HyperTerminal vastasyla PCnizin monitrnden grntleyin.

43

Cihazn konfigrasyon pencerelerinin bulunduu ekrandan terminal sunucu ekranna gemek iin, cihazda herhangi bir mendeyken F1 veya Ctrl+D karakterlerini cihaza gnderin. Karnza yle bir men kacaktr: DO... >0=Esc P=Password C=Close TELNET E=Termsrv D=Diagnostics E tuuna basarsak veya > imlecini E=Termsrv seeneinin yanna getirip Enter tuuna basarsak DSL PipeLinen terminal sunucusuna ulam oluruz. Karmza aadaki gibi bir prompt kar. ** Ascend Pipeline Terminal Server ** ascend% Artk TCP/IP protokol ikilisinin PING komutunu kullanarak nce kendi tarafnzdaki DSL PipeLinen ethernet arabirimine sonra da hattn dier ucundaki DSL PipeLinen ethernet arabirimine ulap ulaamadmz kontrol etmeye hazrz. Aada grlmekte...
nce kendi arabirimimizi ping'liyoruz.

kendi

tarafmzda

bulunduunu

varsayarak

konfigre

ettiimiz

192.168.10.199 IP adresli, Master isimli COE modundaki DSL PipeLinen ekran grnts

44

Hattn dier ucundaki DSL PipeLinen ethernet arabirimini pingliyoruz. ICMP paketlerinin geri dndn gzlemliyorsak DSL PipeLine'larmz IP route etmeye hazrlar.

ekil 9-7

Gerekletirilen Balantnn 3. ve 4. Katman Testi

Uy ulam g a-1: Int rne ri i e te im

Internet

Uy ulam g ISP a-2: Int rne ri i e DSL ifti im te

Internet

LAN

LAN

ISP
DSLTNT

LAN

LAN

LAN

LAN

45

 Uy ulam g a-3: Yksek bina balantlar

3.KatDolab Unit 31 Unit 32 Unit 33 Unit 34 Unit 35 Unit 36

384kb
2. KatDolab Unit 21 Unit 22 Unit 23 Unit 24 Unit 25 Unit 26

2m b
1. KatDolab Unit 1 Unit 2 Unit 3

1.5m b
Unit 4 Unit 5

768kb
Te lkofe d r kab u) ee los Yukar Kab lo s as on Te t y li

TELKO

Uygulam : Kam ii uygulam a-4 ps alar

Bina1 RADSL (8.0/1.0 Mb s p) DSLPip -C/D e

DSLTNT
AnaBina Yatakhane IDSL (128 Kb s p)

MultirateSDSL (144 Kb s to 1.5 Mb s p 4 p)

Bina2

niv rs eKam s ri e it p le Firm aKam s ri p le

DSLPip -HS e Pip line e ISDN Mod m e Bina3

46

 Uy ulam g a-5: ze Uy ulam l g alar-Vid o e Konfe rans

IDSL

47

KAYNAKLAR
1-) ATG Communications and Networking Technology Guide Series, xDSL Technical Guide, 1997. (www.techguide.com) 2-) Kimmo K. Saarela, 1995, ADSL Technology Whitepaper 3-) The ADSL Forum, Technology Documentations. (www.adsl.com) 4-) Ascend Communications, 1998, RADSL 5-) Pairgain Technologies, 1999, New HDSL2 System Architecture

48