www.vipmuhendislik.

com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Muayeneler tahribatl ve tahribatsz olarak ikiye ayrlrlar
Tahribatl muayene: bu yntemde muayene edilen parada tahribat sz konusudur.muayene edilen
deney numunesi tekrar kullanlamaz.bu nedenle bu muayene retilen her paraya uygulanmaz.bu
nedenle retilen tm paralar iin %100 uygunluktan bahsedilemez.
Bu yntemde sertlik lme burulma eilme basma ekme gibi deneyler kullanlr.entik darbe
deneyinde malzemenin dinamik mukavemetinden bilgi ediniriz.dier yntemlerde statik
mukavemetinden bilgi ediniriz.
Tahribatsz muayene: bu yntemde i paras tahrip edilmez.muayene edilen para tekrar
kullanlabilir.istenirse btn paralar muayene edilebilir..btn paralar hakknda %100 bilgi
edinebiliriz.buda bir avantajdr.retim aamasnda belli periyotlarla muayene edilerek hatal para
retimi engellenir ve maliyet drlm olur.
Tahribatsz muayene yntemleri:
1) Penetrant muayene
2) Manyetik paracklarla muayene
3) Girdap akmlaryla muayene
4) Ultrasonik muayene
5) Kzltesi nlara muayene
6) Radyografik muayene
PENETRANT MUAYENE: bu yntemde giricilik zellii iyi olan bir akkan kullanlarak gzle
grlmeyen klcal hatalar gzle grlr hale getiriyoruz.nemli olan nokta akkann slatan tip
olmasdr.bir akkan iin kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden fazla ise slatmayan akkandr. Yok
eer tam tersi geerli ise slatan akkandr.
Bu yntemin aamalar
1) n temizlik
2) Penetrant svsnn uygulanmas
3) kinci temizlik
4) Developerin uygulanmas
5) nceleme
1) n temizlik: iki amala temizlik yaplr.
a) Yzeydeki atlaklarn ve hatalarn nn tkayan kir pas gibi maddelerin
temizlenmesidir.temizlik yaplmazsa sv atlaklara girmez ve atla tespit
edemeyiz.
b) Temizlik yapldnda penetrant svs daha iyi hareket eder.
Temizlik iin su buhar zc veya ultrasonik temizleme kullanlr.bu yntemler yzeyin
kalitesine gre seilir.
2) Penetrantn uygulanmas: farkl ekilde uygulanr
a) Pskrtme yntemi: tanabilir kk paralara uygulanr
b) Aktma yntemi: yerleik fabrikalarda kullanlr
c) Daldrma yntemi: kk paralara uygulanr

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Svdan beklenen zellikler:
- slatan tip akkan olmal
- iyi bir kontrast salamaldr.yani yan yana iki noktann renk farknn gzle
grlebilir hale gelmelidir
sv uygulandktan sonra bir sre beklenir bu sreye penetrant sresi denir.bu sre 5dk ile 1
saat arasndadr.bu srede sv hatalara nfus eder.
3) kinci temizlik: yzeydeki artk penetrant temizlenir.burdaki ama yalnzca yzeydeki fazla
penetrantn temizlenmesidir.atlaklara ve hatalara nfus eden penetrant kalr.bu ilem su veya
zc ile yaplr.
4) Developerin uygulanmas: nem emici ince taneli gzenekli bir malzemedir.developerin
penetrantn rengini deitirmesi istenmez.bundan dolay beyaz renkli developer kullanlr.5-20 dk
beklenir.developer penetrant svy ektiinde hata olan yeri izgi halinde grrz. farkl
ekilde yaplr.
a) Toz eklinde
b) Yzeye tozlu su pstrterek
c) zc ile birlikte
5) nceleme: developer uygulandktan sonra yaplr.nce penetranta developerin gelip gelmediine
baklr.penetrant rengine gre inceleme yaplr.krmz ise aydnlk ortamda inceleme
yaplr.florasan renkli ise ultraviyole k altnda bakarz.bylece hatalarn yerini tespit etmi
oluruz.
Penetrantn snflandrlmas: u faktrlere baklr
a) Muayene edilecek malzemenin yzey kalitesi
b) Yzeydeki hatalarn karakteristii
c) Muayene zaman ve yeri
d) parasnn boyutu
Penetrantn renkelere gre snflandrlmas:
a) florasan olmayan penetrantlar:kaba muayene iin kullanlrlar.bu renkte muayene
yapld ise aydnlk ortamda incelenir
b) floresan penetrantlar:daha iyi giricilik zelliine sahiptir.karanlk veya ultrasonik
k altnda incelenir.

Penetrantn ykan ekline gre snflandrlmas:
1) su ile ykanan penetrantlar:
- ucuzdur
- kolay ve etkili bir ekilde ykama ilem, uygulanabilir
- giricilik zellii iyi deilidir
- yalnzca byk hatalar alglanabilir
- penetrant sresi uzundur
- przl yzeylerde,yzeydeki przler hata gibi alglanabilir ve bizi yanltabilir.
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

- kinci temizlik srasnda fazla ilem penetrant tipine yzey kalitesine suyun
scaklna basncna ve pskrtmelerine baldr.
2) Su ile ykanabilir hale getirilebilen penetrantlar:
- Bu tipte ncelikle penetrant su ile ykanabilir hale getirmek iin yzeye
Emlslfiyer srlr.
- Emlslfiyer yzeydeki penetrant birka sn ile birka dk iinde su ile ykanabilir
hale getirirlir.2 eittir
a) Yal emlslfiyer
b) Sulun emlslfiyer
3) zc ile ykanabilir penetrantlar:
- zc yzeye uygulanp daha sonra bir kat havlu ile temizlenir
- Laboratuar ortamnda direkt zc ile ykanabilir
- zel durumlarda kullanlr
- Pahaldr
Temizleyiciler: iki eittir su ve zcler.zclerde kendi aralarnda 2 ye ayrlr.
a) Alevlenmeyen zcler: yksek scaklkta kullanlr.zehirlidir.iyi havalandrma
arttr.
b) Alevlenen zcler: yksek scaklkta kullanlamazlar.zehirli deillerdir.
Developerler: men emici maddelerdir.uygulandnda hatadaki svy emerler.hatalar gzle grlr
hale getiriler.ikiye ayrlrlar
1) Kuru developerler: ok ince taneli gzenekli maddelerdir.kullanld yerin iyi
havalandrlmas gerekir.
2) Sv tayc developerler: 3 eitir
a) Su ierisinde askda bulunan: her kullanldnda
kartrlmaldr.bekletilirse developer dibe ker.uygulandktan sonra
kurutulmaldr.
b) Su iinde erimi halde bulunan: uygulandktan sonra kurutulmaldr.
c) zc iinde askda bulunan: kullanlmadan kartrlr.zel durumlarda
kullanlr.kurutmaya gerek yoktur.pahaldr.
Yntem seimi: 3 yntem mevcuttur;
1) A yntemi: su ile ykanabilir penetrantlarn kullanld yntemdir
2) B yntemi: su ile ykanabilir hale getirilen penetranlarn kullanld
yntemdir
3) C yntemi: zc ile ykanabilen penetrantlarn kullanld yntemdir.
Kullanmlar u ekildedir.
- ok miktarda retilen byk paralar iin B yntemi
- Kaba muayene iin A yntemi
- Orta przl paralar iin A veya B yntemi
- Bir parann belirli bir blgesini muayene iin C yntemi
- Kk sreksizlerin byk duyarszlklarn muayenesinde B yntemi
- Tanabilir muayene zorunlu ise C yntemi
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

- Su ve elektrik yoksa C yntemi
- Kk deiik trde ve ok miktarda paralarn sepet ii
muayenesinde A yntemi
Penetrant muayene ile alglanan hatalar: Bu yntemle hatalarn alglanmas iin hatann yzeye
ak olmas gerekir.i ksmlardaki hatalar alglayamayz.
Penetrantn sreleri: deiik faktrlere bal olarak deiir.bunlar:
- malat yntemine
- Hatalarn trne
- Malzeme cinsine
- Penetranta
alma scakl: tablosal deerler oda scaklnda geerlidir.bunun dndaki scaklk deneme
yanlma ile bulunur.50
o
zerinde uygulanmaz nk penetrant uar.eer temizleyici zc
alevlenebilir ise bu durumda min alma scakl 5
o
dir. 5
o
nin altnda svnn hareket kabiliyeti
azalr.
Avantaj ve dezavantajar:
Avantajlar
- Dier yntemlere gre ucuzdur
- Her trl malzemeye uygulanr
- Basittir
Dezavantajlar
- Kaba ve gzenekli yzeylere uygulanamaz
- Yzeye ak hatalar alglanr.i ksmdaki hatalar alglanmaz
MANYETK PARALARLA MUAYENE: bu yntemde ncelikle malzemeyi mknats haline
gitrmemiz gerekir.yalnzca u ksmlar manyetik paracklar ekerler.
Malzemeye mknats zellii verdikten sonra malzemeye demir tozlar yaklatrrsak tozlar
malzemedeki manyetik alan izgilerine yerleir ve bu izgileri grrz.malzemede hata varsa tozlar
hatann eklini alr.bylece hatay grm oluruz.bu yntem sadece mkants haline getirilen
malzemelere uygulayabiliriz.en fazla 6mm derinlikteki hatalar bulabiliriz.hatann yzeye ak
olmasna gerek yoktur.
Bu yntemde manyetik alan izgileri nemlidir.pratikte 25-50 A/cm deeri kullanlr.eer manyetik
alan iddeti 25 ten kk olursa muayene zorlar.50 nin zerinde olursa bir deiiklik olmaz boyere
enerji harcanr.
Manyetik alan akm iddeti ve uzakla baldr..uzaklk bulunduktan sonra akm iddetinin ne kadar
olaca basite hesaplanabilir.
Malzemeyi mknatslama yntemleri: genel olarak ikiye ayrlr.
1) Malzemeyi manyetik alan iine koyarak mknats haline getirme
2) Muayene edilecek malzeme ierisine elektrik akm geirme.
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

4 e ayrlr
a) U tabi mknats ile mknatslama: mknats malzemeye temas ettirilir.malzeme
mknats haline gelince malzemede manyetik alan oluur.
b) Bir elektromknats ile mknatslanma: bir elik malzemeye bobin sarp zerinden
elektrik geirirsek manyetik alan oluur ve izgiler muayene edilecek
malzemeden geer.manyetik parack uygularz ve bu paralar hatann zerine
toplanr.hatay alglam oluruz.yksek manyetik alan istenirse yksek akm
kullanlr.orta ve byk boyutlardaki malzemelerde rahatlkla kullanlr.enine ve
boyuna hatalara gre mknatsn konumu deitirilir.
c) Muayene edilecek malzemeyi bir bobin ierisine yerletirmek: bu yntem
genellikle silindirik paralarda kullanlr.para ya bobin iine yerletirirli ya da
zerine bobin sarlr akm geirilir bylece manyetik alan oluur.boru eklinde bir
parann i yzeyinde hata kontrol yaplacaksa bobin delie yerletirilir.bu
bobine i bobin denir.d yzeyde hata kontrol yaplacaksa kullanlan bobine d
bobin denir.
d) Muayene edilecek malzeme iinden elektrik akm geirme:malzemeden elektrik
akm geirerek bir manyetik alan oluturmak ve kontrol yapmak mmkndr.iki
ekilde yaplabilir:
- i dolu malzemeden elektrik akm geirmek: elektrik akm
geirildiinde manyetik alan oluur.manyetik alan izgileri hatann
etrafndan dolar.malzeme silindirik ise manyetik alan izgileri simetrik
olarak dalr.hata varsa manyetik alan izgileri gene etrafndan
dolar.tm kesitte kontrol yaplacaksa doru akm dnda kontrol
yaplacaksa alternatif akm kullanlr.akm malzemeye pabularla
iletilir.eer pabularn yumuakl ve iletkenlii iyi olmazsa kontak
direnci fazla olacandan malzemede atlaklar oluabilir.
- Prop yardmyla lokal mknatslama: muayene edeceimiz para
kompleks yada byk olursa prop yardmyla muayene edeceimiz
blgeyi mknatslarz.eer malzeme kalc mknats zelliinde deilse
manyetik tozlar akm kesilmeden uygulanr.buna srekli yntem
denir.kalc mknats zelliindeki malzemelerde ise tozlar akm
kesildikten sonra uygulanr.buna kalc yntem denir.
Manyetik tozlarn uygulanmas: iki ekilde uygulanr:
1) Kuru yntem: bu yntemde tozlar kuru halde hava ile birlikte bir bulut halinde
yzeye uygulanr.eer yatay pozisyonda muayene yaplrsa ortamda bir hava
akmnn olmas gerekir.eer hava akm yok ise manyetik tozlar kendi
arlklarnn etkisi ile yzeye rastgele yerleir.bu yzden malzemeye dey ynde
muayene yaplmaldr.bu sayede tozlar sadece ekim kuvvetinin etkisi altnda
manyetik alan izgilerine yerleir ve hatasz bir grnt oluur.316
o
C ye kadar
uygulanr.tek dezavantaj birka kullanmdan sonra toz yzeyleri oksitlenebilir.
2) Islak yntem: bu yntemde bir sv tayc kullanlr.yani manyetik tozlar bir sv
ile kartrlarak uygulanr.bu yntem 57
o
C ye kadar uygulanlr.daha yksek
olursa sv buharlar bu durumda tozlarn hareket kabiliyeti azalr.slak yntemle
kuru ynteme gre daha kk hatalar alglanr.tayc sv olarak su veya dk
vizkoziteli alevlenme scakl yksek petrol trleri.bu yzden eer tayc sv
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

olarak su kullanlyorsa su ierisinde bir takm katk maddeleri kartrlr.su direk
tayc sv olarak kullanlmaz.su iine kartrlmas gerekenler katk maddeleri:
a) korozyon geciktirici maddeler korozif etkiyi azaltan maddelerdir.bunlara
inhibitr denir.
b) Topaklamay engelleyici datma maddeleri kartrlr.bunlara dispersiyon
ad verilir.
c) Sabun deterjan gibi slatma malzemeleri eklenir.ancak maddelerde kpk
olumasna yol aar.
d) Kpk nleyici maddeler
e) zellikle sfr derecenin altnda alrsa genellikle 3 hacim suya 1 hacim
antifreeze eklenir.bu alma scaklna bal olarak deiebilir.
Manyetik tozlar:
- Kalc mknats zelliine sahip olmamaldr.
- Tozlarn tane yaps da nemlidir.taneler ne kadar kkse o kadar hassas
muayene yaplr.
- Kontrastta nemlidir.manyetik tozlar hata etrafnda toplandnda kolayca
grlmelidir.
Florasan olmayan renkte tozlar
Kuru
o Krmz
o Siyah
o Yeil
Islak
o Krmz
o Siyah
Florasan renkte tozlar: hassa bir muayene yaplr.pahaldr.karanlk oda yada ultraviyole klar
altnda grlr.piyasada kuru yada pasta olarak bulunur.pasta olanlar gazya iinde eritilerek
kullanlrlar.bunlar belli sre sonra kalc mknatslanrlar.bunun giderilmesi gerekir buna
demagnetizasyon denir.
Manyetik alan endikatr:akm iddetinin yeterli olup olmadn kontrol etmeye yarar.bir ubua
entik alr zeri bakrla kaplanr.manyetik alana braklr tozlar uygulanr tozlar entik kenarna
toplanrsa manyetik alan yeterlidir denir.
Avantajlar:
- Ucuz kolay ve fazla tesis masraf gerektirmez
- Muayene iin kaba yzey temizlii yeterlidir
- Yabanc maddelerle dolu olan atlak ve hatalar alglanabilir
- Yzeye almayan hatalarda tespit edilir
Dezavantajlar
- Yalnzca demir nikel kobalt gibi ferromanyetik maddelere uygulanr
- ok gerekli olmasna ramen ferromanyetik olmayan paslanmaz elik ostenitli elik
alminyum bakr titanyum ve alamlar bu yntemle muayene edilemez
- Kontak yerlerinde ar snma ve ark oluabilir
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

- lem bittikten sonra demagnetizasyon uygulanmaldr
- Kaplama ve boya malzemesi yntemin duyarlln azaltr
Akm iddetinin ayarlanmas: boyuna atlaklarda 800-100 A akm iddeti kullanlr.enine
atlaklarda ampertur kullanlr.
Ampertur
45000
L
D
= L:boy , D: ap , N sarm says akm iddeti amperturun sarm saysna
blnmesiyle bulunur.
GRDAP AKIMLARIYLA MUAYENE:
Girdap akmnn olumas iin ya oluan manyetik alann deiken olmas, ya da iletkenin hareketli
olmas gerekir. Girdap akmnn olumas iin alternatif akm uygulanr. Eer doru akm uygulanrsa
girdap akm olumas iin iletkenin hareketli olmas gerekir.
Girdap akm kullanarak;
- Malzeme zellikleri kontrol edilebilir.
- Malzemedeki metalurjik deiimler incelenebilir.
- Malzemenin hatal olup olmad kontrol edilir veya geometrisindeki deiim alglanabilir.
Bunlara ilave olarak malzemenin elektrik iletkenlii, manyetik geirgenlii llebilir. Ayrca bu
zelliklerin scaklkla deiimi yine bu yntemle incelenebilir.
Girdap akmlar hatasz bir malzemede dzgn olarak dalr. Hatal bir malzemede ise hatann
evresini dolar.
letken zerinden akm getiinde bir enerji ortaya kar. Bu enerji;
- Endksiyon frnlarnda ergitme iin
- Endksiyonla sertletirmede
- Endksiyonla temperleme ileminde kullanlabilir.
Girdap Akmlarnn Alglanmas: letken telin akma kar gsterdii dirence omik diren denir.
Ayn uzunlukta tel bobin haline getirilip akm geirilmeye allrsa bu durumda diren indktif
dirence dnr.Malzemelerin elektrik iletkenlii; zgl elektrik dirence, uzunluk veya uzakla ve
kesite baldr. Malzeme hatal ise akmn getii uzaklk (L) artar. L artnca elektrik direnci artar.
Elektrik direnci artnca malzemeden geen girdap akm miktar azalr. Bu durumda toplam manyetik
alan artar. Buna bal olarak indktivite artar. ndktivite artnca da gerilim artar. Gerilimin yksek
olmas malzemede hata olduunu gsterir.
Malzemenin letkenliine Etki Eden Faktrler:
1. Malzemenin kimyasal yaps 5.Sertlik
2.Malzemenin alam yaps 6.Mekanik lem Yzdesi
3.Malzemenin kristal yaps 7.Scaklk
4.Malzeme ierisindeki kalntlar 8.Kafes kusurlar
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Malzeme letkenlii:
1) Yntemin uygulanabilmesi iin malzeme iletken olmak zorunda
2) letkenlik; scaklk, sertlik gibi faktrlere bal olarak deitii iin bu faktrlerin etkisini
azaltmak gerekir.
Manyetik Geirgenlik: Malzemeleri manyetik alan izgileri zerinde toplayabilme yeteneine
manyetik geirgenlik denir.
Eer boluk sz konusu ise kesit azalr. Bunun sonucu olarak manyetik diren artar. Bu nedenle
manyetik alan iddeti azalacak ve indktif reaktans direnci de azalacaktr. Bu nedenle sonuta gerilim
azalacaktr. Elektrik diren artnca gerilim artar, manyetik diren artnca ise gerilim azalr. Bu azal
ve art birbirini dengelerse hatal bir muayene yaplm olur.
Frekans Deeri: Genellikle 100kHz-6MHz arasnda frekans deerleri kullanlr. Eer bir para
kontrol edilmek istenirse ve zellikle derindeki hatalar belirlenmek istenirse dk frekans tercih
edilir. nce bir para muayene edilecekse veya yalnz yzeye yakn yerlerdeki hatalar incelenecekse bu
durumda yksek frekans kullanlr.
Genellikle manyetik malzemelerde dk frekans, manyetik olmayanlarda ise yksek frekans
kullanlr.
Derinlik Etkisi: Derinlik etkisi direkt olarak tercih edeceimiz frekansa baldr. Girdap akmlarnn
%37ye dt derinlik standart derinlik olarak tanmlanr. Derinlik standart derinliinin be katna
kt zaman girdap akmlar sfr olur. Frekans arttka derinlik azalr.
Aralk Faktr: Muayene srasnda propun veya bobinin i parasna temas etmesi zorunlu deildir.
Manyetik alan havadan da geebilir. Fakat havann manyetik direnci yksektir. Bu da gerilimin
ykselmesine sebep olur. Bunu dikkate almak iin de bir aralk faktr kullanlr.
Doldurma Faktr: Deney numunesi bobinin iine yerletirildiinde bobinin i yzeyi ile i
parasnn d yzeyinin temas etmesi zorunlu deildir. Ancak arada kalan boluk yani i parasnn
bobini doldurma oran nemlidir.
parasnn bobini doldurma oran arttka, aradaki hava boluu azalaca iin manyetik diren
azalr, girdap akm artar.
Boluk kalsa bile muayene yaplabilir ancak bunun sonuca etkisi dikkate alnp bir doldurma faktr
ile sonucu dzeltmek gerekir
Girdap Akm Ynteminde Bobin Yntemleri
Primer bobin ularna bir gerilim uygulanrsa bu yolla manyetik bir alan oluur. Sekonder bobin
primer bobine yaklatrlacak olursa bu yolla sekonder bobin zerinden bir akm geer. Bu iki bobin
arasnda manyetik geirgenlii iyi olan bir malzeme koyarsak manyetik alan izgileri bu malzeme
zerinden gemek isteyeceklerdir. Bu nedenle sekonder bobin zerindeki gerilim azalacaktr.
Araya manyetik geirgenlii iyi olmayan bir malzeme konursa bu durumda sekonder bobinden
geen manyetik alan artar ve gerilim artar.

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Bobin Trleri:
1) Prop Bobin: Prop ierisine ferromanyetik bir ekirdek yerletirilir. Bu ekirdein zeri bobinle
sarlr.
2) Saran Bobin: Bobin d ksmda, i paras ise i ksmdadr. Seri retim iin uygundur. Saniyede
60 metre malzeme kontrol edilebilir.Baz sistemlerde hatal ksm otomatik olarak kesilerek ayrlabilir.
3) Bobin: Boru eklindeki bir i parasnn i ksmn kontrol etmek iin uygundur. Eer ayn anda
hem i hem de d ksm muayene edilmek istenirse i bobini ve saran bobini beraber kullanabiliriz.
4) Karlatrlmal Bobin: Manyetik ekirdekler zerine bobinler sarlr. Bobinlerin saylar eit
ancak ynleri zt olmaldr. Eer bu yntemde bir gerilim okunuyorsa parada hata var demektir.
5) Diferansiyel Bobin: Genellikle standart paralar iin uygulanr. Bobinlere bir akm uygulanrsa ve
i parasnda hata yoksa gerilim sfr olur.
Girdap Akmlarnn Kullanm Alanlar:
1) Fiziksel boyutlarn belirlenmesinde
2) Sertlik, tane boyutu, manyetik geirgenlik, elektrik iletkenlii vb. malzeme zelliklerinin
belirlenmesinde
3) Kaynak dikilerindeki atlak ve boluklarn belirlenmesinde
4) Dkm paralarndaki cruf ve kalntlarn belirlenmesinde
5) Malzemenin mikro yap ve kimyasal bileenler asndan incelenmesinde
6) Manyetik malzemelerin zerindeki manyetik olmayan kaplama kalnlklarnn
llmesinde kullanlr
Girdap Akmlarnn Avantajlar:
1) Genel olarak metalurjik yap farkllklar veya malzeme hatalar nedeniyle elektrik
iletkenlii ve manyetik geirgenlik deerlerindeki deiimler llebilir
2) Yntem yalnzca iletkenlik ve geirgenlikteki deiimlere kar hassastr. Bu nedenle
pislikler tam olarak temizlenmeden muayene mmkndr.
3) Muayene ynetim elektronik indksiyonla alr. Direkt temasa gerek yoktur.
4) 1000
o
Cye kadar yksek scaklklarda muayene yaplabilir.
5) Muayene sresini 0,001 saniyeye kadar drmek mmkndr.
6) Muayene srasnda para kuru kaldndan boyut, uzunluk belirleme gibi ilemler birlikte
yrtlebilir.
7) Seri retime uygundur.
8) ok deiik aplardaki malzemelere kolaylkla uygulanabilir (25-1000mm)
9) Kk proplar kullanlarak delik ap ok kk olan borular iten muayene edilebilir.
Dezavantajlar:
1) letken olmayan malzemelere uygulanamaz. Ancak bir malzeme zerindeki iletken
olmayan kaplama kalnl llebilir.
2) Metal kaplama durumunda ise ancak ana metal ile kaplama malzemesinin iletkenlikeri
arasnda yeterli fark olursa lm yaplabilir.
3) letkenlik ve geirgenlik deerlerindeki lokal deiimler yntemin hassasiyetini bozar.
4) Derinlik 10mmyi getiinde ancak zel proplarla muayene yaplabilir.
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

5) Silindirik ubuklarda eksene dik, ince, dzlemsel sreksizliklerin incelenmesi gtr.
6) Yntem zerinde parann geometrik durumu nemli rol oynar
KIZILTES IINLARLA MUAYENE: kzltesi nlar s enerjisini ok iyi ileten
maddelerdir.her madde her scaklkta belirli dalga boyunda termal radyasyon yayar.hata kontrolnde
yzey scakl llr.bunun iin temasa gerek yoktur.lmde tolerans (+,-)0,3
o
C dir sistemi
durdurmaya gerek yoktur.bu yntemde kalibrasyonla muayene yaplr.ortamn enerjisi
fazladr.ortamdaki havann nemli yada kuru olmas ve ortamdaki gaz miktar nemlidir.
ULTRASONK YNTEMLE MUAYENE: ultrason bir sestir.insan tarafndan
duyulmaz.kullanld yerler unlardr:
1) Denizalt gemilerinin radar sisteminde
2) Televizyonlarn uzaktan kumandalarnda
3) Ultrason ile plastik kaynanda
4) Temizleme ilemlerinde
5) Bbrek talarnn krlmasnda
6) Krler iin sopa yapmnda
7) Doktorlar iin ultrasonik muayenede
8) Kesilecek hayvanlarn deri alt yalarn lerek hayvanlarn kesime uygun olup
olmadnn belirlenmesinde
9) Haddeden kan paralarn birlememi blgelerinin tespitinde
Ultrason iki deiik ekilde uygulanr.
1) Enerji kayna olarak(temizlik ve kaynak)
2) Haberci olarak.buda 3 farkl ama iin kullanlr
a) Boyut lmnde
b) Malzeme zelliklerinin belirlenmesinde
c) Malzeme iindeki hatalarn belirlenmesinde
Boyut llmesi: ultrason her malzemede farl ilerler.ultrasonda hassas olarak kalnlk llebilir.0,1
mm kalnlndaki malzeme mikrometre hassasiyetinde llebilir.bunun kullanarak baka fiziksel
lmlerde yaplabilir.malzeme boyutundaki deiimler izlenerek malzemenin scakl
belirlenebilir.bunun iin nce scakl bilinen malzemede kalibrasyon yaplr.daha sonra muayene
yaplr.malzemelerin sertlii de llebilir.malzemelerin rezonans frekans sertlie bal deildir.
Malzeme zelliklerinin belirlenmesi: malzemeye ultrason gnderildii zaman malzeme atomlarna
titreim hareketi yaptrlr.bu titreimlere gsterilen diren malzemenin zelliklerine
baldr.malzemenin elastik zellikleri malzemenin zelliklerine bal olarak deiir.
Malzemenin elastik zelliklerine etki eden faktrler bu yntemle incelenebilir
- Tane bykl
- Tane ynlenmesi
- Isl ilem derecesi
- Souk ilem derecesi
- Malzemedeki kalnt miktar


www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Ultrasonla muayenede malzemenin mekanik zellikleri belirlenir
- Poission oran
- Yangs modl
- Malzemenin i gerilme oran
- Kalp kumunun nem oran
- Beton kalitesi
Malzeme ierisindeki hatalarn belirlenmesi: ultrason malzemeye uyguland zaman dalga ya
malzemenin sonundan ya da hata varsa hatadan dner.gelen ses tesi dalgann byklne baklarak
hata olup olmadn ve hatann yerini belirleyebiliriz.ultrasonda yksek frekans kullanlr.20 KHz- 50
KHz arasnda deiir.her malzemenin ses tesi dalga hz farkldr.younluu byk olan malzemenin
akustik empedans byktr.byle malzemelere ses kar sert malzemeler denir.ses tesi dalgalarn
frekans ortama bal deildir.frekans ses tesi dalgay oluturan kaynan hzna baldr.3 ekilde
dalgalar yaylr.
1) Boyuna dalgalar
2) Enine dalgalar
3) Yzey dalgas
- Boyuna dalgada titreim atom dzlemlerinin birbirine yaklap uzaklamasyla oluur
- Enine dalgada ise atom dzlemlerinin birbirine gre kaymalaryla titreim oluur
- Yzey dalgasn deniz dalgasna benzetebiliriz.titreim dorultusuyla yaynm
dorultusu farkl dorultularda olabilir.
Boyuna dalga: bu dalgay normal proplarda uygulayabiliriz.yzeye basn uygulayarak
atomlarn titreimini salarz.bu dalgaya basn dalgas da denir.boyut lm ve hata tespiti
yaplabilir.boyuna dalga her ortamda yaylabilir ve daha yksek hza sahiptir
Enine dalga: ortamda belirli bir kayma gerilmesinin olmas gerekir.bu tip dalgalar yalnzca kat
ortamlarda yaylabilir.bu dalgalar retmek iin asal proplar kullanlr.baz hatalarn
kontrolnde kullanrz.
Yzey dalgas: yalnzca yzeyde yaylr.max 1 dalga da mevcuttur ve genelde salarn
muayenesinde kullanlr.enine dalgann hz boyuna dalgannkinin yarsna eittir.yzey
dalgasnnki en dk olandr.
Kat ortamdaki ses tesi hz elastizite modlne poisson oranna ve malzeme younluuna
baldr.
Ses tesi dalgalarn ara yzeylerindeki davran
Ses tesi dalga bir ortamdan dier ortama geerken yansma krlma ve dalga dnmn
gerekleir.bir nn bir ortamdan dierine geerken oluan enine ve boyuna dalgalar sinel kanunuyla
aklarz.Sinel kanununa gre ses tesi dalgann ara yzey normaliyle yapt a geli asnn
sinsnn, yansyan veya krlan ses tesi dalgann ara yzey normaliyle yapt ann sinsne oran
ses tesi dalgalarn bu ortamlardaki hzlarnn oranna eittir.
1
1 2
sin
sin
c
c
o
o
= sino =
1
sino ise
1
c =
2
c yani ayn ortam.


www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Ses tesi enerjinin retilmesi
Ses aslnda bir titreim hareketidir.titreim oluturmak iin eitli yntemler uygulanabilir.biz bu
yntemde yalnzca belirli dorultuda hareket edebilen ses tesi dalgalar istiyoruz.pratikte iki yntem
kullanlr.
1) Magnektostriktive olay
2) Piezoelekrik olay
Magnektrostriktive olay: nikel,nikel alamlar ve elik gibi malzemelerle manyetik alan
uyguladmzda bu malzemenin boyutlar deiir.
ekildeki gibi sarlm bir bobinden akm geince manyetik alan oluur.bu durumda l deiir. l nin
l A kadar uzadn varsayalm.akmn ynn deitirirsek bu seferde l ksalr.alternatif akm
uygulanrsa deiken bir manyetik alan oluur. Ve l deiir.bu durumda l bir ksalr bir uzar.uzama
ksalma sonucu titreim oluur.bu yntemde genellikle yksek frekans kullanrz.100KHz kadar
yksek frekans kullanlabilir.frekans arttka verim der.bu prensibe gre alan proplar dayankl ve
ucuzdur.betonun sertlik derecesinin belirlenmesinden- ve denizalt sistemlerinde bu amala retilen
proplar kullanlr.istersek proplar hem alc hemde verici olarak kullanabiliriz.
Piezoelektrik olay: Burada elektrik alandan yararlanyoruz.elektrik alan oluturmak iin basite iki
tane paralel iletken levhaya bir gerilim uygulayabiliriz.
Bu yolla iletken levhalar arasnda uyguladmz gerilime ve aradaki mesafeye bal olarak elektrik
alan oluur.baz kristalleri elektrik alana koyarsak boyutunda deiimler olur.alternatif akm
kullandmzda deiken bir elektrik alan oluur.sonuta kristalin boyut deiimi de deiken
olur.deiim hz frekansa baldr.frekans yksek olursa kristalin boyutu hzl bir ekilde
deiir.kristallere rnek olarak lityum slfat, kuartz, rochelle tuzu, baryum tianat
saylabilir.baryum tianat tercih edilir.kristallerde zellikler her dorultuda ayn deildir.kristali
kestiimiz dzlem nemlidir.x kesitli krsital enine y kesitli kristal boyuna dalga retir.kristal
kesildikten sonra iki yzeyini de iletkenle kaplarz.kaplama iin gm kullanrz.elde edilen elemana
piezoelektrik eleman denir.
X kesitli krsitale doru akm uygularsak eni geniler kutuplar deiirse eni daralr.
Y kesitli kristale doru akm uygularsak boyu uzar kutuplar deiirse boyu ksalr.
Propun oluturulmas:
1) Boyuna dalga reten proplar
2) Enine dalga reten proplar
3) ift kristalli proplar
1. Boyuna dalga reten normal proplar: bu propta snm tabakas kullanrz.bunun amac
piezoelektrik elemann rettii ses tesi dalgalarn tek dorultuda gitmesini
salamaktr.kuaksiyel kablo kullanmamzn sebebi yksek frekansta oluan manyetik alann
sinyali etkilemesini nlemektir.
2. Enine dalga reten asal proplar:taban blou kullanrz.
1) Grevi yzey normaliyle ses tesi dalgann belirli bir a yapmasn salamaktr.
2) Grevi yakn alan iinde lm yaplmasn engellemektir.bylece giriim olay engellenmi
olur.
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

3. ift Kristalli Proplar: Proplar ses dalgas retirken ayn anda bir sinyal gelirse bunu
alglayamayz. nk prop ayn anda hem alc hem de verici olamaz. Bu sorunu amak iin
ift kristalli prop kullanlr. Burada kristalin biri alc dieri verici olur.
Prop Yapmann nemi: Baz durumlarda standart d proplara ihtiya duyabiliriz. Bu sebeple prop
yapmn bilmek gerekir. Prop gvde imalat iin sert plastik kullanlabilir. Ancak kullanlan malzeme
ierisinde hata olmamaldr. lk nce gvde imal edilir. Probun i ksm ilendikten sonra kristalleri
yaptracamz yerler imal edilir. Malzeme zelliklerini iyiletirmek iin sl ilem yaplr. Prop
gvdesi 90
o
Cye kadar ok yava stlr (4 saatte) ve daha sonra ayn ekilde soutulur. Temizlik
yaplrken matlama olmamas iin alkol kullanlmamaldr.
Uyum Bobini: Eer g ok yksek ise veya aradaki kablonun uzunluu 5m.den fazla ise bu
durumda bir uyum bobini kullanlr. Giri empedans ile kaynan empedans eit olduunda
maksimum genlik oluur.
Prop Fonksiyonlarn Kontrol
aamada kontrol yaplr:
1- Prop Bota ken Hata Kontrol Yaplr; Prop yalnz hava ile temas halindedir. Bu durumda
ekranda sadece gidi sinyali grlmelidir. Eer gidi sinyalinin yannda ikinci bir sinyal
grnyorsa prop hataldr.
2- Prop Bota ken Snm Blounun Kontrol; Kontrol srasnda prop yalnzca hava ile temas
halindedir. Gidi sinyali iki pik deeri olabilir.
3- Duyarllk ve Derinlik Kontrol; Hatasz malzemeden hazrlanm zel mastarlar kullanlr.
Bu mastarlar zerinde yeri ve boyutu bilinen hatalar vardr. Bu mastar malzemeleri muayene
ettiimizde alacamz sonucu bileceimiz iin, prop kontrol kolaylkla yaplm olur.
Ses tesi Demet: Propun oluturduu ses demeti yakn ve uzak olmak zere ikiye ayrlr.
a) Bir propun her ortamda verdii demetlerin lleri farkldr.
b) aplar ayn frekanslar farkl iki propun verdii demetlerin lleri farkldr.
c) Boyuna ve enine dalga reten proplarn aplar ve frekanslar ayn olsa bile C hz deerleri farkl
olaca iin demet lleri de farkldr.

Ses Demetindeki Enerji Dalm: Proptan uzaklatka ses basnc ve ses tesinin enerjisi giderek
azalr. Yakn alan ierisinde giriim olay nedeniyle ses basnc deikendir. Uzak alann balangcnda
P
0
ses basnc oluur. Bundan sonra basn uzakla bal olarak der. En iyi kontrol N ve ZN
deerleri arasnda yaplr. 2N ve 3N arasnda kontrol yaplmaz.
Demetindeki Kayplar
1-Demet Genilemesi Kayb: Demet geniledike ses basnc ve geri dn sinyali zayflar.
2- Sorulma ve Salma Kayplar: Atomlarn ses tesi enerjiye gsterdikleri direnten dolay
verdiimiz enerjinin bir ksm sya dnr. Bu kayba sorulma kayb denir. Salma kayb
malzeme ierisindeki mikro hatalardan kaynaklanr. Ses tesi dalga malzeme ierisine yaylr, ara
yzeylerdeki hatalara geldiinde yansma nedeniyle tekrar geri dnmedii iin bu salma kayb olur.
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

/ oran %1den kkse salma kayb nemsizdir. %1-%10 arasnda ise salma kayb a
3
ile
orantl olarak artar. %100 ise enerji salma ile tamamen kaybolur.
Salma kayb dalga boyuna baldr. Frekans artarsa dalga boyu azalr. Sonuta / oran artar.
Bu nedenle fazla yksek frekans kullanlmaz.
sabit deildir. Malzemenin cinsine, tane byklne, dalga trne, frekansna bal olarak
deiir.
3-Ara Yzey Kayplar: Yzeyi boyal malzemeye boyuna dalga uyguland zaman, dalga boya ile
i paras arasna geldiinde dalgann bir ksm yansyacak bir ksm ise ilerlemeye devam edecektir.
Ayn dalga i parasnn sonundan dnp tekrar boya tabakasna gelince yine bir ksm yansyacaktr.
Bu yansmalar nedeniyle ara yzey kayplar oluacaktr. Ara yzey kayplar u faktrlere baldr.
a) Yzey przll
b) Yzey temizlii
c) Ana metale tam kaynamam oksit tabakas
d) Yzey erilii
e) Akustik ba filminin homojen olup olmamas.
Ses tesi cihazn yaps ve ileyii: cihazda temel eleman osilaskoptur..bu katot nl bir
tptr.pratikte bir bykln zamana bal olarak veya baka bir bykle bal olarak deiimini
gsterir.darbe reteci darbeler halinde ses tesi demet retir.retilen ses demetinin bir ksm propa bir
ksm da ykseltici devreye gider.ykseltici devrede ekrana yani osilaskopa malzemenin sonunda veya
hata varsa hatadan dner.dnen sinyal propta tekrar mekanik enerjiden elektrik sinyaline dnr.bu
sinyal ykseltici devreden geer ve osilaskopta grlr.zaman devresi zaman kontol eder.taksimat
dairesi ekranda taksimatlar oluturur.tarama dairesi sprme eksenini yani zaman eksenini
oluturur.yatay saptrc genlii dey saptrc zaman ayarlayabilir.
Katot nl tp(osilaskop): Elektron tabancasnda tungten floman bulunur.stlnca elektron
yayar.katot ile anot arasnda yksek gerilim uygulanr.uyguladmz gerilim yksek olduu iin
elektrik alan iddeti yksek olur.bu elektrik alan iddeti ykl paracklara bir kuvvet uygular.
L
F qE = elektrik alan iddeti byk olduu iin elektronla ok byk bir kuvvet etkir.balangta
elektronlar danktr.elektronlar eksende toplayp bir n haline getirmek iin sktrma lorentz
kuvvetinden faydalanrz. ( )
L
F q V B = n haline gelen elektron sinyalleri saptrclara sapar ve
daha sonra fosforlu ekrana arparak ekranda bir iz oluturur.ekran fosforlu olduu iin sinyal
kesildikten sonra iz bir mddet kalr.bizde grnty srekli olarak grrz.
Darbe retici iki ekilde darbe retir:
1 Darbe yarg yntemi: bu yntemde ses tesi dalgalar katar halinde periyodik olarak
retilir.gnderilen dalga snmlendikten sonra ikinci bir katar gnderilir.dalga i paras iersimde
hareket ederken kayplar nedeniyle yok olur.daha sonra ikinci sinyal gnderilir.yani sinyalin eski
sinyali etkilememesi iin malzeme iindeki ses tesi dalgann zayflamas gerekir.1. sinyal
zayflamadan 2. Sinyal gnderilemez.
2 Rezonans yntemi: yine katarlar halinde dalga retilir.gnderilen dalgann tamamen snmlenmesi
beklenemez.bir nceki henz snmlenmeden ikinci sinyal gnderilir.bu iki sinyal i paras ahlinde
karlaabilir.karlatklarnda fazlar ayn ise genlik iki katna kar.yine fazlar st ste gelir.
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Yzey dalgala ile muayene:
Yzey dalgalarnn zellikleri:
1) Yalnzca yzeyde ilerleyebilen dalgalardr.yzeyden bir dalga boyu aa inildiinde
yzeydeki iddetinin %4ne der.yani %96lk ksm kaybolur
2) Yzey dalgalarnn hz yaklak olarak enine dalga hznn yarsna eittir.
3) Yzey dalgalar yayndklar yol zerinde ya kir yada nemle karlarsa sorulup yok olurlar.
4) lerledikleri yzeyde o dalgann dalga boyundan daha byk yarapta yuvarlatlm yzeyde
gelecek olursa bu yuvarlak yzeyi dolanrlar.yani bu ksmdan geebilirler.
5) Eer ilerledikleri yzeyde radysl deil de keskin bir yzeyle karlarlarsa keskin yzeyden
tmyle yansrlar.spiral yaylarn sl ilemleri srasnda veya sertletirilmeleri srasnda
oluabilecek atlaklar bu ekilde kontrol edilir.
Malzemede hata yoksa yzey dalgas malzemenin sonundan dner.hata varsa hatann olduu
yerden(B) dner
6) Yzey dalgalar ile hadde silindirleri s santrallerinde ve uak motorlarnda kullanlan
trbinlerin kanatlar kontrol edilir.
Asal proplarla muayenede geometrik bantlar
asal prop enine dalga retir,
normal propboyuna dalga retir.
Aktif yntemle malzeme muayenesi: bu yntem malzemenin fotorafn alma
yntemidir.malzemenin i ksmn da grebiliriz.2 yntemi vardr.
1) Radyografi: malzemenin fotoraf bir film zerine ekilir.(yanstlr). Bu film zerinde
kontrol yaparak hata tespiti yaplr.
2) Radyoskopi: malzemenin fotoraf ekrana yanstlr.radyoskopi ile kendi rettiimiz kontrol
yapabiliriz.fakat elimizde delil bulunsun istiyorsak radyografi yntemi ile muayene tercih
edilir.nk radyoskopi de ekrana grnt gider.en ok radyografi kullanlr.
Radyografide n kayna: n kaynandan girici nlar gnderdiimizde nlar film zerinde
glgeli ksmlar oluturur.eik gelen ksmlar ise glge ksmlar olutururlar.bunu istemeyiz nk bu
durum asl grmek istediimiz ksmlar tam grmemizi engeller.yar glgeli ksm n kaynann
boyutuna baldr.boyut bydke yar glge byr.noktasal n kayna kullanlrsa yar glge
olmaz.metalden geen n filme ulanca filmi karartr.filmin koyulamas nn iddetine baldr.
0
I
iddetli n gnderdiimizde metalden geerken saylma ve sorulma kayplarna urayarak iddeti
der.havadan (hatal) ksmdan geen n kayplara uramad iin film zerinde daha fazla
karartya sahiptir.kesiti az olan yani hava olan yerlerde karart tam kesite gre daha oktur.(alnan yol
metalden az olduu iin)en koyu film ular
3 5 2 1 4
I I I I I > > > =
Hata boyutlu ise kesinlikle alglanr.iki boyutlu ise alglanmayabilir.bunun iin baka dorultuda
film ekilerek alglanr.
Girici n:dalga boyu kk olan ( , , , x o | ) nlardr. o ve x n radyografik muyanede daha
ok kullanlr.bu nlar endstride enerji ve dalga boylar ile ifade edilir.dalga boyu kldke nn
enerjisi arta.her malzeme her enerji konumunda farkl dalga boyu yayar.
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

Inm ailesi

Grnr nlar gzle grlebilir
Kzltesi nlarn deri alglayabilir
Mor tesi nlar cilt zerinde yanklar oluturur
Girici nlar hissetmek mmkn deildir verdii tahribat alglayamayz
ve x nlarnn karlatrlmas:
1) x nnn oluumu: bir elektron n ile atoma gnderilirse(arparsa)atom ekirdei bu
elektronu frenler.bu frenleme sonucu ortaya enerji kar.bu enerjinin bir ksm x n olarak
ortaya kar ve atomdan kan elektron ynn deitirir.
2) nnn oluumu: radyoaktif bir ortamda fazladan enerji bulunur.bu radyoaktif atom
zerindeki enerjiyi darya n verir.
Spektrum fark: n izgisel x dalgasal spektruma sahiptir.eer bir n birka dalga boyundan
oluuyorsa spektrumu vardr denir.
Enerji younluu: nlar enerji younluu bakmndan nlarna gre daha youndur.kaln
para kontrol iin kullanlr. n ile daha ksa srede film ekilir.
Girici nlarn bolukta yaylm: nn iddeti uzakln karesi ile ters orantldr.radyografide obje
ve film n kaynana yaklatka nlanma sresi kresel olarak azalr.bu ite alanlar kaynaktan
uzaklatka zararl radyasyon kresel olarak azalr.
Maddesel ortamda yaylm: radyografide kullanlan girici nlarlarn dalga boylar kk
olduundan metal malzemeden camdan sudan geebilir.sudan geerken enerjisinin bittii yere kadar
gide.metalde arplma ve sorulma kaybna urar.n malzeme iinde yaylrken atomlara arpp
enerjisini verirse (s enerjisine dnrse) buna sorulma kayb denir.
Radyoaktivite: n oluturmak iin radyoaktif izotoplar kullanlr.radyoaktif izotoplar zerindeki
fazla enerjiyi yaymak isterler ve bu enerjiyi yayarak n olutururlar.radyoaktif izotoplarn tabi ve
www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar

www.vipmuhendislik.com Vip Kalitesinde cretsiz Mhendislik Paylamlar
[Metni yazn]

suni olanlar vardr.nkleer santrallerde suni izotoplar ntron bombardmanyla elde edilirler.yar mr
atomlarn yarsnn bozulmas iin geen sredir.bozulan atomlar arttka nn iddeti der.
Radyoaktif izotoptan beklenen zellikler:
1) Makul bir yar mr olsun
2) Uygun bir radyasyon tr, enerjisi ve iddeti olsun
3) Kazanlara kar gvenilir olsun
4) Ticari lde makul fiyata sahip olsun
Radyasyon lm: bunun iin film parametreleri,cep iyonizasyon odalar kullanlr.
Radyografide kullanlan film: tayc tabaka sert plastikten yaplr.sudan ve asitten
etkilenmez.duyarl tabaka gm bromrdr.her iki tarafta da vardr.tek tarafl olursa salma kayb
ok olur.gm bromrde tane byrse poz sresi ksalr.ama hassa muayene der.duyarl tabaka
scaktan souktan nemden ve ktan etkilenir.zayflama katsays malzeme ve nn enerjisine gre
deiir.youn malzemelerde zayflama katsays daha yksektir.zayflama katsays en yksek Pb
olduu iin zrh olarak kullanlr.2 zararl etkisi vardr
1) Film zerinde sis yapar
2) alanlar iin tehlike yaratr.maruz kaldklar radyasyon miktarn arttrr.
3) In iddetini lme birimi mili rntgendir.
X n cihaz:katot ve anot bakr alamdan yaplr.floman stldnda elektron yayar.anotta
elektronun arpaca ksm tungsten ile kaplanr.anot ile katot arasna byk gerilim uygularz.mesafe
ve gerilime bal elektrik alan der.vakum ortamnda(saa sola arpp kayp olmamas
iin)allr.elektronlar hedefe hzl arparlar ve byk bir enerji aa kar.bunun %99u s X
ndr.byk s olutuu iin soutmann iyi olmas gerekir.bu ndan 2 ekilde yararlanlr.
1) Flomandan geen akm deitirerek n iddeti deitirilir
2) Katot ile anot arasndaki gerilimi deitirerek n iddeti deitirilir.
Flomandaki akm deitirerek n aryalarsak dalga boyu deimez

Samet Gle-Burak Arslan