Helikopter Nasl Uar?

Helikopterler uaklardan farkl olarak; Geriye doru uabilirler, Havada kendi etraflarnda dnebilirler, Havada hareketsiz olarak tutunabilirler Dikey olarak uabilirler.

Helikopterler pervane olarak adlandrlan dner kanatlar sayesinde istenilen yne hareket serbestliine sahiptir. Bunlar helikopterlerin orijinalliidir.

Helikopterin havada tutunmasn salayan tayc yzey pervanedir. Pervanenin dnmesiyle yukarya doru bir aerodinamik kuvvet oluur. Bu kuvvet havadan daha ar helikopterin havada tutunmasn salar. Aerodinamik kuvvet ancak pervanenin dnyle oluur. Pervanenin dn iin gerekli gte motor tarafndan salanr.

 Pervanenin dnme dzlemine dik olarak yukarya doru ynlenmi aerodinamik kuvvet helikopterin arlna eit olduu zaman helikopter havada sabit olarak tutunabilir. Aerodinamik kuvvet helikopterin arlndan daha kk ise helikopter dikey olarak alalr. Eer aerodinamik kuvvet helikopterin arlndan bykse helikopter dikey olarak yukarya doru ykselir

ekilde grld gibi pervane ile ilgili olarak iki tane disk vardr. Alttaki disk pervane aft zerinde yukar-aa doru hareket eder. Alttaki disk yukarya doru hareket ettiinde pervane palelerinin hcum as byr dolaysyla yukarya doru oluan aerodinamik kuvvet byr ve helikopter yukarya doru ykselir. Aaya doru hareket ettiinde palelerin hcum as klr, buna bal olarak aerodinamik kuvvet klr ve helikopter alalr. ekilde grlen stteki disk 360 dn kabiliyetine sahiptir.

stteki disk ne doru eildiinde helikopter ileriye doru, geriye doru eildiinde helikopter geriye doru hareket eder. rnein disk ne doru eildiinde, pervanede bu diskle balantl olarak dndnden, paller diskin n k smndayken hcum alar klecek arka k smdayken hcum alar byyecektir. Buna bal olarakta pervanenin n ksmnda aerodinamik kuvvet azalacak arka k smnda artacaktr. Dolaysyla diskin eilme ynne doru pervanede eilir ve helikopterde o yne doru uar.

Kuyruk pervanesi ise, helikopterin dey eksen etrafnda dnlerini salar ve ana pervanenin yaratt tork reaksiyonunu snmler. Kuyruk pervanesi yerine kuyruk pervanesinin yaratt itme kuvvetini salayacak deiik sistemlerde kullanlabilir.

GENEL BLGLER

FN

FN

FN

V U

FN FN FL

TH FX P P

TEMEL KAVRAMLAR

G=Mg FN

Uzama(mm)

Kuvvet(N)

Kuvvet ifti

FN

G d

FN

AIRLIK MERKEZ

P1

P2

P3

P4

P5

P=P1+P2+P3+P4+P5

HAREKET VE HIZ

V U Vh

Rzgar

10

DARESEL HAREKET

O r B R

N (dev /dak

AISAL HIZ(W)
M

W=2N/60

11

Teetsel Hz (V=W.R)

R V

Pal elemanlarnn teetsel hz u noktalara doru artar

R+d

12

Merkezka Kuvvet(F=Mw2 R)

M F

V=WR

R F

13

Hcum As

Hatve As

Referans dzlem

14

FN Kuvvetinin Yn zerine Hcum Asnn Etkisi

>0

<0

15

=0

FN nin Byklne Etkiyen Faktrler ()

16

V2

17

CN

18

Pal ve Pervane
Ana perv ane

Kuy ruk perv anesi

Pale
Pervane gbei

af t

19

Single Rotor Helicopter

Tandem Rotors (Chinook)

20

Coaxial rotors Kamov KA-52

21

Rotor eitleri
Yar-Rijit Rotor Srkleme menteesi yoktur. Flaplama ve hatve deiimi yaplabilir. Bu rotor tipinde paller rijit bir ekilde rotor gbeine baldr. Fakat rotor gbei rotor miline istenilen yne (ne, yanlara, arkaya) pallerle beraber yatrlabilir. Bu sitemi sadece helikopterler (Bell UH-1, Cobra gibi) kullanabilir. Bu sistemde rotor palleri komple flaplama yapar, bir pal aa doru flaplama yaptysa ters yndeki pal de eit miktarda yukar doru flaplama yapar. Bir taraftaki palde hcum as artarken dier taraftaki palde ise ayn miktarda azalr. Tam Menteeli Rotor

Menteeler

22

Tanmlar
Yar ap=R
uzunluk

0.7R

tme merkezi

Arlk merkezi

kk

Dnme merkezi

Simetrik olmay an profil

Simetrik prof il

Palin tama ve srklemesi

V=

23

FL

FN

VR=V

FD

FL FN

VR FD

24

Pal boyunca VR hznn dalm

F L=1/2VR2SC L

F D=1/2VR2SC D

25

emme

basma

Paller neden burularak imal edililir?

FL

L FD

26

Burulmam pal

Burulmu pal

27

FN FN Burulmu pal Burulmam pal

28

Pal Yapmnda kullanlan Malzemeler

Pal dizay n v e mukavemeti ok nemlidir. Paller hem mukavemetli hem de esnek olmaldr. lk pal kuma v e tahtadan y aplmtr. Metallerde atlak problemi olmasna bu malzemeler yerini metallere brakmtr. 1985 y lndan beri de pal y apmnda kompozit malzemeler kullanlmaktadr.

Dnen bir pale etkiyen kuvvetler

29

Eilme momentinin deiimi FN

Pal kknde ok y ksek eilme gerilmeleri oluur.

Flaplama menteesi

f laplama

30

31

32

Tamada Dissimetri

VT

VT

VT
VT

33

Geriley en pal

lerley en pal

F N max

F N min

34

35

Gyroscope Etkisi

36

37

Gyroscope Etkisi

38

39

D: Bal hz max

F N max

max

D noktasndan 90 sonra sonra A noktasnda FN max v e max

40

 (flaplama)nn deiimi

Bal rzgar hznn deiimi

Srkleme Menteesi

41

42

43

44

45

46

Tama Kuvveti ve Kontrol

47

48

49

50

SWASH TABLASI

Kontrol Dzlemi

Kumanda Dzlemi

51

af t

af t

52

53

Kuyruk Pervanesi

54

55

56

57

58

59

60

Pervane Boyunca Hava Ak

V0

V1

V2

61

V0

V0

V1 V0

VF

2VF V2

Havada Sabit Tutunma

62

Dikey Uu ( Ykselme)

Dikey Uu (alalma) (Vz>2VF)

63

Dikey Uu (alalma)(VF<Vz<2VF)

Dikey Uu (alalma)(Vz<VF)

64

Yer Etkisi

Y ER

65

OTOROTASYON

66

Free Wheeling Unit

67

68

69

70

Pal Boyunca Teetsel Hzn Deiimi

71

Bal Rzgar Hznn(VR) Deiimi

72

73

74

75

HIZ SINIRI

76

Helikopterin Uuu

Havada Sabit Tutunma

77

Havada Hareketsiz Tutunmada G Arlk Merkezinin Yerinin Etkisi

78

Rzgarn Etkisi

79

Dikey Uu

80

VRAJ HAREKET

Uu in Gerekli G
motor Dili kutusu Dili kutusu

Motor taraf ndan retilen g(W ) Ana Pervane(% 82 W)

Kuyruk Pervanesi (% 10W )

Dier Elemanlar(% 8 W)

81

FD

FD

Scaklkla Motorun rettii

Gcn

Deiimi
Max g (Wm)

gerekli g (PD)

t1(scaklk) t1<t2 t2

82

Gerekli Gcn Hza Bal Olarak Deiimi

Motorun rettii g

G rezerv i

Harcanan g

Srkleme Kuvvetinin Hza Bal Olarak Deiimi

83

UU TAVANI
G retilen G Gerekli G

G Rezerv i

Tav an

rtif a

84

85