09

COMPOSICIN DE TEXTO (tema de tipo histrico)

OPCIN 1
Os documentos seguintes, s que debes referirte na ta exposicin, tratan sobre a Guerra Civil. Iniciada coa sublevacin de xullo de 1936, o conflicto ser presentado en trmos ideolxicos como unha loita antifascista (Doc. 1) ou anticomunista (Docs. 2 e 7), segundo o bando de que se trate. A impotencia do Comit de Non Intervencin fixo que a participacin estranxeira (Doc. 2) fose esencial no desenvolvemento do conflicto. A evolucin poltica das das zonas foi distinta: mentres as disensins e a divisin foron permanentes entre as forzas republicanas (Docs. 3, 4 e 5), na Espaa nacional instaurouse un rxime de partido nico (Doc. 6), concentrndose os poderes na persoa de Franco, a quen a victoria na guerra (Doc. 7) permitiralle perpetuarse no poder.

Doc. 1.-Dolores Ibarruri, Pasionaria, chama resistencia no seu discurso do 19 de xullo de 1936: Traballadores, antifascistas, pobo laborioso: todos en p defender a Repblica, as liberdades populares e as conquistas democrticas do pobo (...). Todo o pas vibra de emocin ante eses desalmados que queren polo fogo e o terror sumir Espaa democrtica e popular nun inferno (...). Pero non pasarn; Espaa enteira est en p de loita (...). Viva a Fronte Popular! Viva a unin de tdolos antifascistas! Viva a Repblica do pobo!. Doc. 2.-Galeazzo Ciano, ministro italiano de Asuntos Exteriores, informa as da situacin en Espaa: En Espaa xa se formaron das frontes. Cunha estn alemns e italianos; con outra franceses, belgas e rusos. O Duce est de acordo con Hitler en opinar que a determinacin das das frontes xa un feito consumado. Italia apoiou e segue a apoiar s espaois sen condicins (...). A nosa accin en Espaa unha proba efectiva da nosa participacin na loita antibolxevique. Doc. 3.-Boletn informativo da CNT-FAI, xaneiro de 1937: Que quede ben entendido que non estamos a loitar pola Repblica democrtica. Estamos a loitar polo triunfo da revolucin proletaria. A revolucin e a guerra son inseparables. Todo o que se diga en sentido contrario contrarrevolucin reformista. Doc. 4.-Postura defendida en Mundo Obrero, rgano de expresin do PCE, marzo de 1937: De que nos acusan os camaradas da CNT? Segundo eles, afastmonos do camio do marxismo revolucionario. Por qu? Porque defendemos a Repblica democrtica (...). Unha Repblica democrtica e parlamentaria dun contido social como non existiu endexamais. Doc. 5.-Discurso de Largo Caballero, presidente do Goberno e secretario xeral da UGT: Primeiro debemos gaar a guerra e despois xa poderemos falar de revolucin. Doc. 6.-O 20 de abril de 1937, Francisco Franco, Xefe do Estado e Xeneralsimo das forzas nacionais asina o Decreto de Unificacin: Art. 1. Falange Espaola e Requets, cos seus actuais servicios e elementos, intgranse, baixo a Mia Xefatura, nunha soa entidade poltica de carcter nacional que, de momento, se denominar Falange Tradicionalista y de las JONS. Esta organizacin, intermedia entre a Sociedade e o Estado, ten a misin principal de comunicar Estado o alento do pobo e de levar a este o pensamento de aquel a travs das virtudes poltico-morais, de servicio, xerarqua e irmandade (...). Quedan disoltas as demais organizacins e partidos polticos. Doc. 7.-ltimo parte de guerra: No da de hoxe, cativo e desarmado o exrcito roxo, acadaron as tropas nacionais os seus ltimos obxectivos militares. A guerra rematou. Francisco Franco. Burgos, 1-IV-1939. Ano da Victoria.

09

COMPOSICIN DE TEXTO (tema de tipo histrico)

OPCIN 2
Os documentos seguintes deben permitirche elaborar un texto que tea por asunto central a vida poltica durante o reinado de Isabel II. Enfrontado desde os seus inicios pretensin carlista (Doc. 1), os principais protagonistas do xogo poltico foron os progresistas (Doc. 2) e os moderados (Doc. 3), con claro predominio dos segundos. A aparicin e desenvolvemento de outras forzas polticas opositoras rxime (Doc. 4) remataran propiciando a cada da raa por medio dun pronunciamento militar (Doc. 5), recurso frecuentemente utilizado para promover cambios de goberno. Lembra que non se trata de elaborar un tema marxe das fontes propostas, polo que debes referirte a elas na ta redaccin.

Doc. 1.-Mara Teresa de Braganza y Borbn, muller do infante Don Carlos, expn as algunhas das ideas do carlismo: Relixin, Patria e Rei (...). Rei, digo por ltimo, pero rei pola gracia de Deus e non pola gracia da soberana nacional (...). Segundo o liberalismo, da soberana nacional emana todo o poder e os poderes que existen, negando deste xeito todo poder de orixe divina. Agora ben, isto est condenado pola Igrexa catlica e con razn; pois a Escritura sagrada di expresamente: todo poder ven de Deus (...). O liberalismo puro absolutismo, porque se atribe a si un poder que non lle ven de Deus, de quen prescinde, nin do pobo soberano, porque a este non se lle concede senn o van e ridculo dereito de depositar un billete nunha urna electoral. Doc. 2.-Prembulo da Constitucin de 1837: Sendo a vontade da Nacin revisar, en uso da sa soberana, a Constitucin poltica promulgada en Cdiz a dezanove de marzo de mil oitocentos doce, as Cortes xerais, congregadas a este fin, decretan e sancionan a seguinte Constitucin. Doc. 3.-Prembulo da Constitucin de 1845: Dona Isabel II, pola gracia de Deus e da Constitucin da Monarqua Espaola, Raa das Espaas, a tdolos que a presente viren e entenderen, sabede: Que sendo a nosa vontade e a das Cortes do Reino regularizar e poer en consonancia coas necesidades actuais do Estado os antigos fueros e liberdades destes reinos, e a intervencin que as sas Cortes tiveron en tdolos tempos nos negocios graves da Monarqua, modificando efecto a Constitucin promulgada en 18 de xuo de 1837, vimos (...) en decretar e sancionar a seguinte Constitucin da Monarqua Espaola. Doc. 4.-En 1860, o republicano Fernando Garrido caracteriza as as mis importantes tendencias polticas do momento: Os moderados representan un paso mis na escala do progreso, non conceden senn a medias o principio da soberana nacional. Din: o rei ten o seu dereito de ser soberano, dereito histrico e de raza, pero o pobo tamn ten dereito a intervir co rei na xestin dos pblicos intereses; e conservando as institucins do absolutismo, lganas o menos mal que poden coas novas, que deben satisfacer os desexos das clases acomodadas, e unha pequena parte das medias. Os progresistas parten do principio da soberana nacional, que colocan sobre tdolos outros. O rei, segundo eles, o porque a nacin quere que o sexa, e non porque o herdara dos seus devanceiros (...). Hai unha fraccin demcrata que cre posible a amalgama da monarqua e dos principios democrticos, da liberdade individual e da soberana nacional. Segue a esta a fraccin republicana propiamente dita. A democracia como rxime poltico quere, segundo vemos nas sas publicacins, no canto do rei un consello ou xunta federal composta, como en Suza, por un ou mis membros por cada provincia ou Estado. No canto de das cmaras, unha soa. No canto do censo electoral, o sufraxio universal para toda clase de eleccins. Os seus elementos mis activos pertencen s profesins liberais, s traballadores e artesns, e unha parte mis considerable cada da clase media. Doc. 5.-As forzas militares mandadas por Prim, Serrano e Topete pronncianse en Cdiz en setembro de 1868, publicando o seguinte manifesto: Aldraxada a lei fundamental (...), corrompido o sufraxio pola ameaza e o soborno (...), pasto a Administracin e a Facenda da inmoralidade (...), muda a prensa (...). Tal a Espaa de hoxe (...). Queremos que un Goberno provisional que represente tdalas forzas vivas do pas asegure a orde, en tanto que o sufraxio universal bota os alicerces da nosa rexeneracin social e poltica.

09

COMPOSICIN DE TEXTO (tema de tipo histrico)

OPCION 1
Os seguintes textos permiten a elaboracin dunha composicin que tea por tema central a evolucin poltica durante o reinado de Fernando VII, entre 1814 e 1833. Mentres os documentos 1, 3 e 4 sinalan o inicio de tres etapas ben diferenciadas, que debes identificar e caracterizar, salientando as diferencias entre elas, o documento 2 exemplifica a forma de pronunciamento que frecuentemente adoptou a tensin entre liberalismo e absolutismo, presente durante todo o reinado.

Doc.1.-Decreto de anulacin da Constitucin de 1812 e da obra lexislativa das Cortes de Cdiz (1814): As Cortes (...) no mesmo da da sa instalacin (...) despoxronme da soberana, pouco antes recoecida polos mesmos deputados, atribundoa nominalmente nacin para apropiala para si eles mesmos e dar a esta, despois sobre tal usurpacin, as leis que quixeron, impondolle o xugo de que forzosamente as recibise nunha nova Constitucin (...); e que era verdadeiramente obra dunha faccin, revestaselle (...) de vontade xeral (...). Declaro que o meu real nimo non s non xurar nin acceder dita Constitucin nin a decreto ningn das Cortes xerais e extraordinarias e das ordinarias actualmente abertas, a saber, os que sexan depresivos dos dereitos e prerrogativas da mia soberana (...), senn o declarar aquela Constitucin e tales decretos nulos e de ningn valor nin efecto, agora nin en tempo ningn, coma se non tivesen pasado xamais tales actos. Doc.2.-Manifesto que dirixe Nacin espaola a Xunta Provincial de Galicia, presidida por Juan Daz Porlier, en 1815: Espaois: (...). Obrigados pola necesidade, vendo que a verdade non pode chegar s odos do rei, sitiado a toda hora polos seus conselleiros (...), tomamos a terrible, pero indispensable, resolucin de reclamar coas armas na man o que se negou s nosas solicitudes. O noso obxecto o de Espaa enteira: unha monarqua sometida a leis xustas e sabias, e constituda dun xeito que sexa garanta, o mesmo das prerrogativas do trono que dos dereitos da nacin. Pedimos a convocatoria de Cortes nomeadas polo pobo, e que estas tean liberdade de facer na Constitucin proclamada polas Cortes extraordinarias, os cambios que esixe a nosa situacin. Doc.3.-Fernando VII acepta a Constitucin de Cdiz o 10 de marzo de 1820: Mentres eu meditaba maduramente coa solicitude propia do meu paternal corazn as variacins do noso rxime fundamental que parecan mis adaptables carcter nacional e estado presente das diversas opcins da monarqua espaola, as como mis anlogas organizacin dos pobos ilustrados, fixstesme comprender a vosa arela de que se restablecese aquela Constitucin que entre o estrondo das armas hosts foi promulgada en Cdiz no ano de 1812, propio tempo que con asombro do mundo combatiades pola liberdade da patria. On os vosos votos, e como tenro pai condescendn que os meus fillos consideran que conduce sa felicidade. Xurei esa Constitucin pola que deveciades, e sempre serei o seu mis firme apoio (...). Marchemos francamente, e eu o primeiro, pola senda constitucional (...). Doc.4.-Logo da intervencin da Santa Alianza, Fernando VII anula en 1823 os actos do goberno constitucional: Sentado xa outra vez no trono de San Fernando pola man sabia e xusta do Omnipotente, polas xenerosas resolucins dos meus poderosos aliados e polos denodados esforzos do meu primo, o duque de Angulema, e o seu bravo exrcito, desexando prover o remedio s mis urxentes necesidades dos meus pobos, e manifestar a todo o mundo a mia verdadeira liberdade, vien decretar o seguinte: 1. Son nulos e de ningn valor tdolos actos do goberno chamado constitucional (de calquera clase e condicin que sexan) que dominou os meus pobos desde o 7 de marzo de 1820 ata hoxe 1 de outubro de 1823, declarando, como declaro, que en toda esta poca carecn de liberdade.

09

COMPOSICIN DE TEXTO (tema de tipo histrico)

OPCION 2
A instauracin da Segunda Repblica supn o inicio dunha serie de reformas en diversos mbitos, como os que aparecen reflectidos nos documentos que se propoen. luz dos textos, debes comentar cada unha das cuestins que se citan neles, sen esquecer tratar no seu conxunto a poltica de reformas atendendo caracterizacin xeral da mesma, s forzas sociais e polticas que a promoveron e a aquelas que se opuxeron, e aludindo s derivacins ou desenlace da confrontacin en torno a tales medidas.

Doc.1.-A Constitucin de 1931 aborda as a cuestin relixiosa: Art. 3. O Estado espaol non ten relixin oficial (...). Art. 26. Tdalas confesins relixiosas sern consideradas comoAsociacins sometidas a unha lei especial. O Estado, as rexins, as provincias e os Municipios, non mantern, favorecern, nin auxiliarn economicamente s Igrexas, Asociacins e institucins relixiosas. Unha lei especial regular a total extincin, nun prazo mximo de dous anos, do presuposto do Clero. Quedan disoltas aquelas Ordes relixiosas que estatutariamente impoan, ademais dos tres votos cannicos, outro especial de obediencia a autoridade distinta da lextima do Estado (...). As demais Ordes relixiosas someteranse a unha lei especial votada por estas Cortes Constituntes e axustada s seguintes bases: 1. Disolucin das que polas sas actividades constitan un perigo para a seguridade do Estado (...). 4. Prohibicin de exercer a industria, o comercio ou o ensino. 5. Submisin a todas as leis tributarias do pas. Doc.2.-O decreto de 23 de abril de 1931 obriga s militares a prometer fidelidade Repblica: A revolucin de abril, que por vontade do pobo instaurou a Repblica, extingue o xuramento de obediencia e fidelidade que as forzas armadas da nacin prestaran s institucins hoxe desaparecidas (...), a unha dinasta ou unha persoa. A misin do Exrcito soster a independencia da Patria (...). O Goberno provisional da Repblica decreta: Art.. 1. Tdolos xenerais en situacin de actividade ou reserva, e tdolos xefes, oficiais e asimilados (...) habern prestar no prazo de catro das (...) solemne promesa de adhesin e fidelidade Repblica. Doc.3.-Lei de Bases da Reforma Agraria (1932): Base 5. Sern susceptibles de expropiacin as terras includas nos seguintes apartados: 1. As ofrecidas voluntariamente polos seus donos (...). 4. As fincas rsticas de Corporacins, fundacins e establecementos pblicos que as exploten en rxime de arrendamento, aparcera ou calquera outra forma que non sexa explotacin directa (...). 5.As que polas circunstancias da sa adquisicin, por non seren explotadas directamente polos adquirentes (...), deba presumirse que foron compradas con fins de especulacin ou co nico obxecto de percibir a sa renda. 6.As que constituron seoros xurisdiccionais (...). 7. As incultas ou manifestamente mal cultivadas (...). Doc.4.-O 21 de setembro de 1932, a Gaceta de Madrid publicou o Estatuto de Autonoma de Catalua: Art. 1. Catalua constitese en rexin autnoma dentro do Estado espaol, de acordo coa Constitucin da Repblica e o presente Estatuto. O seu organismo representativo a Generalitat (...). Art. 2. O idioma cataln , como o casteln, lingua oficial en Catalua (...). Dentro do territorio cataln, os cidadns, calquera que sexa a sa lingua materna, tern dereito a elixir o idioma oficial que prefiran nas sas relacins cos tribunais, autoridades e funcionarios de todas clases, tanto da Generalitat como da Repblica (...). Art. 11. Corresponde Generalitat a lexislacin exclusiva en materia civil, ags o disposto no artigo 15, nmero 1, da Constitucin, e a administrativa que lle estea plenamente atribuda por este Estatuto.

C R I T E R I O S D E AVA L I A C I N / C O R R E C C I N CONVOCATORIA DE XUO

Dado que a proba consiste na composicin dun texto, como criterio xeral de avaliacin terase en conta a suxecin s pautas bsicas que rexen a expresin escrita, esencialmente a precisin lxica, a correccin da sintaxe, a claridade na expresin e a coherencia na exposicin das ideas. En canto s contidos concretos tratados na redaccin, e referidos s documentos presentados, deberan ser abordados os seguintes: OPCIN 1 -O conflicto blico en termos ideolxicos, como loita antifascista ou anticomunista, segundo a percepcin de cada bando. pertinente aludir s principais diferencias polticas entre os contendentes en mbitos significativos (relixioso, educativo, socioeconmico...) que xa marcaran a traxectoria da Segunda Repblica e que acabaran conducindo guerra. -A internacionalizacin da Guerra Civil, incumprindo o compromiso de non intervencin, que reflicte as respectivas sintonas ideolxicas de republicanos e sublevados cos apoios estranxeiros cos que contaron, mencionando as sas caractersticas. -A diferente evolucin poltica das zonas republicana e nacional, insistindo nas disensins que marcaron a vida da Espaa republicana (revolucin/ guerra) e o crecente protagonismo na mesma do PCE, as como no proceso de construccin na segunda dun rxime de partido nico, militar e caudillista, que sentara as bases para a instauracin da dictadura franquista. -As referencias evolucin estrictamente blica do conflicto son pertinentes sempre que non se convirtan en principal fo argumental da composicin e sexan vlidas para ilustrar algns aspectos abordados nos documentos (participacin estranxeira, triunfo franquista...). OPCIN 2 -O carcter convulso e inestable da vida poltica durante o reinado de Isabel II, exemplificado na frecuencia coa que se produciron cambios de goberno marxe dos mecanismos electorais, nos diferentes textos constitucionais elaborados ou no propio final da monarqua isabelina, salientando o papel poltico xogado polo Exrcito longo do perodo. -As formas que reviste a confrontacin poltica: guerra, eleccins, pronunciamento militar. -O espectro poltico, coa caracterizacin bsica das distintas propostas ideolxicas, e que abrangue non s s forzas integradas no sistema (moderados e progresistas), senn a aquelas que o doutrinarismo liberal deixa fra: carlistas por unha banda, demcratas e republicanos pola outra. -O predominio do moderantismo, con longas etapas de permanencia no poder, e exemplificado na Constitucin de 1845 ou outras medidas significativas (fundacin da Garda Civil, Concordato...), fronte a perodos mis breves de progresismo, nos que sen embargo se adoptan medidas de notable relavancia (desamortizacins, lei de ferrocarrs...). -As circunstancias que conflen no derrocamento da raa, tratando tanto as forzas sociais e polticas que o pulan como a frmula utilizada.

CONVOCATORIA DE SETEMBRO
Dado que a proba consiste na composicin dun texto, como criterio xeral de avaliacin terase en conta a suxecin s pautas bsicas que rexen a expresin escrita, esencialmente a precisin lxica, a correccin da sintaxe, a claridade na expresin e a coherencia na exposicin das ideas. En canto s contidos concretos tratados na redaccin, e referidos s documentos presentados, deberan ser abordados os seguintes: OPCIN 1 -O reinado de Fernando VII como crise definitiva do Antigo Rxime, cunha loita permanente entre o liberalismo que aparece primeiramente representado nas Cortes de Cdiz e o absolutismo monrquico, caracterizando no bsico mbolos dous (por exemplo no referido soberana, ordenamento poltico e institucional...). -Diferenciacin, en relacin con esa tensin, entre as tres etapas polas que atravesa o reinado: restauracin absolutista a partir de 1814, Trienio Constitucional entre 1820 e 1823, dcada ominosa ata a morte do monarca. -O pronunciamento militar como instrumento para promover cambios polticos; a este respecto

C R I T E R I O S D E AVA L I A C I N / C O R R E C C I N
pertinente que aparezan alusins a etapas posteriores da historia de Espaa, salientando o protagonismo poltico do exrcito. OPCIN 2 -Contextualizacin da instauracin da Segunda Repblica e caracterizacin bsica das forzas que asumen dende o poder a realizacin desta poltica de reformas. -Exposicin dos principais mbitos de actuacin, reflectidos nos documentos, e aludindo s forzas e intereses s que se enfrontaron: a. A reforma relixiosa, en relacin coa cuestin educativa, e a posicin contraria da xerarqua catlica. b. A reforma militar, mal acollida por boa parte da oficialidade. c. A reforma agraria, atentatoria contra os intereses dos grandes propietarios agrarios. d. O recoecemento da autonoma catalana, extensible a outras nacionalidades histricas e agravio para os defensores da unidade de Espaa. -A confrontacin constante entre posturas reformistas e progresistas por unha banda e conservadoras e tradicionalistas pola outra como esencial na evolucin da Repblica; a este respecto deben aparecer mencins s etapas posteriores bienio reformista, e mesmo a unha Guerra Civil que ten a sa razn de ser nesta mesma conflictividade.