Professional Documents
Culture Documents
Dodatkowe materiay na CD
AVT5196
PODSTAWOWE PARAMETRY Pytka jednostronna o wymiarach 12266 mm Zasilanie: akumulator elowy 12 VDC/1,3 Ah, pobr prdu 100 mA, gniazdo zewntrznego zasilacza 12 VDC Konstrukcja analogowo-cyfrowa, bez ukadw wymagajcych zaprogramowania Duy zasig: praktycznie taki sam w powietrzu, jak w ziemi Dua czuo
PROJEKTY POKREWNE
Mikroprocesorowy wykrywacz metali Impulsowy wykrywacz metali Prosty wykrywacz metali
wymienione artykuy s w caoci dostpne na CD Nr EP/EdW EP 7/2001 EdW 8/2008 EP 10/1996 Kit AVT-5025 AVT-2874 AVT-1104
Tytu artykuu
24
25
PRojekty
wane za pomoc potencjometrw zgrubnego i dokadnego strojenia wykrywacza. W wyniku sumowania tych dwch napi, na wyjciu wzmacniacza IC3 otrzymujemy sygna pioksztatny o regulowanej skadowej staej, ktrej warto dodatkowo informuje o obecnoci przedmiotw metalowych w zasigu cewki L1. Sygna z wyjcia wzmacniacza cakujcego IC3 podawany jest dalej za porednictwem tranzystora T3 na generator sterowany napiciem (VCO), zrealizowany na bazie IC6. Ujemne impulsy z wyjcia 3 ukadu IC6 przez wtrnik napiciowy z tranzystorem T4 zasilaj gonik SP1. Dodatkowo jest moliwo regulacji gonoci za pomoc potencjometru P3 umoliwiajcy regulacj wartoci napicia wejciowego wtrnika.
Rys. 2. Schemat montaowy pytki wykrywacza Wzmacniacze operacyjne zasilane s napiciem symetrycznym o wartoci 5 V. Za jego stabilizacj wzgldem masy analogowej odpowiadaj stabilizatory IC7 i IC8. Kondensatory C4, C14, C24, C16, C19, C20, C25 filtruj napicia zasilajce. Przebieg prostoktny zasilajcy cewk generowany jest przez drugi ukad NE555 (IC4). Czstotliwo sygnau ustalaj elementy C2, R1, PR2. Powinna ona by rwna okoo 100 Hz, a ujemny impuls na wyjciu IC4 powinien mie dugo okoo 150 ms. Sygna z wyjcia IC4 przez rezystor R4 steruje tranzystorem T2, ktry to odwraca go w fazie. Nastpnie, przez rezystor R6 steruje tranzystorem T1 zasilajcym cewk L1 sondy. Rezystor R8 ma za zadanie ograniczenie napicia samoindukcji cewki L1. Sygna z sondy, przez rezystor R9 i kondensator C9, trafia na wejcie odwracajce wzmacniacza operacyjnego IC1. Dioda Zenera D1 zabezpiecza to wejscie przed przepiciami. Aby umoliwi prbkowanie wzmocnionego sygnau z cewki w momencie, gdy przechodzi on przez zero, zastosowano dwa generatory monostabilne zbudowane na bramkach NAND zawartych w ukadzie IC2 (CD4011). Oba generatory poczone s kaskadowo. Pierwszy z nich, zbudowany na bramkach IC2A i IC2B, generuje impuls o dugoci 60 ms i wyzwala drugi, zbudowany na bramkach IC2D i IC2E, a generujcy impuls o dugoci 85 ms. Budowa obu generatorw monostabilnych, pomijajc wartoci elementw R i C, jest identyczna, wic niej opisano zasad dziaania tylko pierwszego. W chwili pocztkowej kondensator C5 jest rozadowany. Opadajce zbocze napicia na kolektorze tranzystora T2 powoduje natychmiastow zmian stanu wyjcia bramki IC2A z logicznego 0 na 1. Dotychczas rozadowany kondensator C5 zaczyna adowa si poprzez rezystor R11. Prd adowania kondensatora C5 wymusza na wejciach bramki IC2B stan wysoki, co powoduje zmian stanu jej wyjcia na niski, a co za tym idzie podtrzymanie stanu niskiego na wejciach bramki IC2A do momentu naadowania kondensatora C5. Opadajce zbocze na wyjciu pierwszego przerzutnika powoduje wyzwolenie drugiego przerzutnika. Dodatni impuls z wyjcia drugiego przerzutnika ma za zadanie otwarcie tranzystora T5 i przekazanie za porednictwem R17 i C10 uytecznej czci sygnau na wejcie odwracajce wzmacniacza cakujcego IC3. Na wejcie nieodwracajce tego wzmacniacza podawane jest napicie stae regulo-
26
Rys. 5. Grna pokrywa sondy no puszki po pacie do butw z odlegoci okoo 0,4...0,5 m. Do zasilania wykrywacza najlepiej uy akumulatora elowego o napiciu 12 V. Z uwagi na spory pobr prdu wykrywacza (okoo 100 mA) naley zastosowa akumulator o pojemnoci co najmniej 1 VAh. Ostateczne testy wykrywacza powinno si przeprowadza w terenie niezabudowanym. Z uwagi na du czuo jest on podatny na zakcenia i na obszarze gdzie wystpuj silne pola elektromagnetyczne traci na stabilnoci. W celu poprawy stabilnoci wykrywacza mona prbowa uy elementy o lepszej ni standardowa tolerancji. Uwaga ta dotyczy przede wszystkim rezystorw w torze analogowym. Wzmacniacz LF357, oraz mA741 mog zosta zastpione innymi, pojedynczymi wzmacniaczami operacyjnymi o lepszych parametrach. Eksperymenty w tym zakresie pozostawiam inwencji Czytelnikw.
oenie go na dwie czci, a take w razie potrzeby szybkie zdemontowanie sondy. Rozoony wykrywacz bez problemu zmieci si do baganika samochodu, plecaka lub torby.
27
PRojekty
suy do mocowania rurki, na ktrej umieszczona bdzie sonda (rys. 3-12). Na rurce podokietnika mocujemy obudow, w ktrej zamknity bdzie akumulator. W prototypie zastosowano typow, plastikow obudow uniwersaln o oznaczeniu Z-VB (rys. 3-6). Do zasilania wykrywacza najlepiej zastoRys. 7. Monta wkadki uchwytu w pokrywie sondy (przekrj sowa may akupoprzeczny sondy) mulator elowy 12 V/1,3 Ah. Akumulator naley trwale zaSzczegowy opis wykonania mechaniki montowa w obudowie. Mona go na przywykrywacza zacznijmy od czci rkojeci kad przyklei do obudowy za pomoc kleju i podokietnika. Sam podokietnik (rys. 3-3) na gorco. mona wykona z odcinka o dugoci W jednej z bocznych cianek obudo7...10 cm rury kanalizacyjnej PCV o rednicy wy mocujemy gniazdo sondy. Proponuj 10 cm lub wikszej, w zalenoci od potrzeb. zastosowa 3-pinowe gniazdo mikrofonoRur naley rozci wzdu osi tworzcej. we CANON. W drugiej ciance montujemy Jedn z powstaych po przeciciu czci gniazda adowania, suchawkowe i wcznik przykrcamy kilkoma blachowkrtami do zasilania wykrywacza (rys. 3-9). Ca obudostelaa. Dodatkowo mona podokietnik wyw mocujemy do stelaa za pomoc dwch klei od wewntrznej strony cienk, tward uchwytw. W przypadku prototypu s to gbk, ktra zamaskuje wkrty oraz poprawi drewniane szeciany (rys. 3-7) o krawdzi komfort pracy z wykrywaczem. 40 mm, z wywierconym przez rodek otwoDugo odcinka rurki, do ktrej przykrrem o rednicy 21 mm. Przez ten otwr przecony jest podokietnik, powinna by rwna chodzi rurka stelaa. Zamiast drewnianych okoo 30 cm (rys. 3-1). Od strony podokietniuchwytw mona zastosowa uchwyty suka rurk zalepiamy zatyczk gumow, ktr ce do mocowania rurek wodocigowych mona kupi podobnie jak gbk na rkolub kabli do ciany. je w sklepie z akcesoriami rowerowymi Miejsce usytuowania akumulatora (rys. 1-8). Z drugiej strony rurk z zamontow dolnej obudowie, jak rwnie miejsce jej wanym podokietnikiem wklejamy w jeden umieszczenia na rurce podokietnika trzeba ze wsposiowych kocw trjnika (rys. 3-2) ustali dowiadczalnie, tak aby wykrywacz dedykowanego do uytej rurki. Drugi otwr w normalnej pozycji pracy mia swj rodek trjnika pozostawiamy wolny bdzie on cikoci pomidzy rkojeci a sond. Spowoduje to przyciskanie podokietnika do rki i poprawi komfort obsugi. Trzeci otwr trjnika suy do zamocowania rkojeci (rys. 3-5), ktr wykonujemy z odcinka rurki o dugoci okoo 15 cm. Rurk wklejamy w trjnik, a nastpnie nasuwamy na ni wspomniana wczeniej oson z gbki. W celu uatwienia sobie zaoenia rkojeci z gbki na rurk, mona j delikatnie zwily wod. Kolejnym etapem budowy wykrywacza jest osadzenie na kocu rkojeci obudowy (rys. 3-4), zawierajcej pytk drukowan wykrywacza oraz potencjometry strojenia i gonoci (rys. 3-11). Takie usytuowanie obudowy umoliwia atwy dostp do potencjometrw, a take tworzy podparcie dla doni, dziki czemu nie musimy mocno zaciska doni na rkojeci. Obudowa elektroniki wykrywacza to rwnie obudowa uniwersalna o oznaczeniu Z50 dostpna w wielu sklepach elektronicznych. W celu jej umocowania, w dolnej powce obudowy na samym rodku wykonujemy otwr o rednicy pasujcej do rednicy zewntrznej rurki rkojeci. Potrzebowa bdziemy rwnie elementu, do ktrego przykleimy rurk wewntrz obudowy. Elementem takim moe by kwadrat wycity z tekstolitu o gruboci 7...10 mm o boku 40 mm, w rodku ktrego wiercimy otwr odpowiadajcy rednicy zewntrznej rurki. W czterech naronikach wykonujemy otwory rednicy 3 mm umoliwiajce pewne przykrcenie tekstolitowego elementu do wewntrznej paszczyzny obudowy. Kolejnym krokiem jest sklejenie tekstolitowej podkadki i rurki przez ni przechodzcej. eby cao bya wykonana solidnie i nie rozpada si w podczas pracy, do klejenia proponuj uy kleju dwuskadnikowego o nazwie DISTAL. Przed sklejeniem powierzchnie klejone naley dokadnie odtuci i zmatowi gruboziarnistym papierem ciernym. Dodatkowo mona ponawierca w rurce w miejscu klejenia kilkanacie otworw o maej rednicy. Klej po wpyniciu w nie jeszcze bardziej usztywni cae poczenie. Pytk drukowan wykrywacza montujemy do grnej czci obudowy za pomoc trzech rubek rednicy 3 mm, ktrych by przyklejamy. Tak przyklejone rubki s niewidoczne z zewntrz i zapewniaj pewny uchwyt pytki drukowanej. W przednim panelu obudowy wykonujemy trzy symetrycznie rozmieszczone otwory na potencjometry strojenia zgrubnego, dokadnego i regulacji gonoci. Pyt czoow z opisami regulatorw robimy w programie graficznym takim (na przykad CorelDRAW). Po wydrukowaniu, zalaminowaniu i wyciciu otworw na potencjometry przyklejamy j na panel przedni obudowy. ELEKTRONIKA PRAKTYCZNA 7/2009
28
ukasz Bajda
M A
29