Acta Sanctorum. 1863. Volume 57.

^#-'-'
WpO
^^'^^^/S^r?:;^;'.-^
;;?:'/
ii -'
1
-i^.v
>'"-;
A-^^
^
/ A
I
iEfe^^:îîSP?T^
\ ^-; ^^,
:1
^
-
.>?
.^^
^'
"^^ ^^.
-.r^
fyf.
**?.^^*
"^,..
:^
'.
^:
V V"
^v
r^-^
^_>
,-<tî>v
:^,
7i
^
^-^.z.
;f4't^
.ir>
v^^:
V.
^^"^
Digitized by the Internet Archive

in
2012 with funding from
Lyrasis IVIembers
and Sloan Foundation
http://archive.org/details/actasanctorum57unse
ACTA
SANCTORUM
PARISlIb.
EX TYPIS
V.
GODPY, VIA GABANGlfeRfi,
Orbhvii:,
TomlX
,^ySr Sa/uf''fuj/i
;mv\jfH>>
ACTA
SAMCTORUM
OCTOBRIS
Ex
Latinis et Graecis aliarumque gentium Monumentis, servatS primigeni veterum
Scriptorum phrasi
COLLECTA, DIGESTA, COMMENTARIISaUE ET OBSERVATIONIBUS
ILLOSTRATA
.TOSEPHO VAN HECKE, BENJAMINO BOSSUE, VICTOKE DE BUCK, EDUARDO CARPENTIER,

B fiOCIBTATE JESU PRBSBYTEKIS THBOLOGIS
TOMUS NONUS
QUO DIES VIGESIMUS PRIMUS ET SECUNDUS CONTINENTUR
PARISIIS ET ROMiE
apudVICTOREM PALME
1869
bibliopolam
3X
PHILIPPO
BELGARUM PRINCIPI
COMITI
FLANDRI/E
SERENISSIME PRINCEPS
"S
c^j
r\uod
pridem
in
volis
habuimus
id
nobis
Tua
indulsit
benignitas
ut
scilicet
V*
poldo
Tibi
post
octavum tomum de Aclis Sanctorum Octobris, Serenissimo

Diici
,
Fratri
Tuo Leo-
Brabantiae
inscriptum
iilud,
hunc tomum nonum
pro
pristino
more dicare
liceret.
Opus enim
in fronte
in
Belgico solo
natum
et
adultum,
Belgicorum princi-
^^
pum nomina
pleraque
gnanlis
liber
gerere amat.
Quod apprime
intelleserunt decessores noslri, qui
volumina
principibus
Augustissimae Austriacae familise

Serenitatis
tunc
in
Belgio
reipse"
^
K
/V
obtulerunt.
Nec dubitamus quin

:
Tuae gratiam
universim
habiturus
ut
sit
propler scriptionis argumentum
quod
fontes
in
eo
versatur,
historicae
disciplinse
ad suos veros limpidosque
reducantur.
Praeterea in
Vitis
Sanctorum
LA
evolvuntur res praeteritis temppribus gestae

declarantur
personarum
locorum artiumque condiexplicantur

et
fata.
^ônes
quis
atque
ipsarum
etiam
rerum
istis
publicarum
studiis
Porro
nescit
quantum, Serenissime Princeps,
delecleris;
principi
qua animi proutiliorem
pensione aperle profilearis nullam

-
Tibi scientiam
viro
historia
vi-
deri? Demonstratur
*"ut ait Apostolus,
excitet
insuper Sanctorum Vitis pietatem

et
vitoe,
ad omnia esse utilem, quatenus,

est,
et
promissionem habeat
in
quce
nunc
futurce,
et
potissimum
<
caritatem
omnes
se miserias
large
efTundentem.
Atque
his
favorem Tuum,
tot
Serenissime
Princeps,
non possunt non conciliare exempla

utrinque
domeslica
Sanclorum,
ex quorum sanguine genus Tuum

Octobris Tomus IX.
propagatum
est
imprimis vero proxime

\
adest
TuiB amantissima^, adest pia memoria Matris
optimiB Regma, nostr^,
qu tantum
sui
desiderium
in
Belgarum animis
reliquit.
ut ejus laudes
numquam
interiturae videantur.
Neque hc
caritatem
in
Te
cassa
esse
vis et infructuosa
quapropter omnes boni,-
dum
in
Te
matris
conjunctam
cum
prudentia solertiaque palerna,
quam
cuncti in
Rege
principem fore meri.o pr.-esagiunt. gratulan.ur, perfeCiss.mum Te nostro suspiciunt, sibi tamquam indicium noslra; erga demum, Serenissime Princeps, bunc librum
Accipe
Regem Reg.amque fam.liam

ctenus,
et in
devolionis,
quam pro
viribus
nostris
et
exhibuimus hamisericordia,
posierum exh.beb.mus,
Deum
s.mul
patrem
lot.us
ar-
denter exorantes, ut per intercessionem

bual.
Sanclorum Tib. omnia fausta
et prospera tri-
SERENITATIS
TU^ REGI^
Obsequentissimi
faniuli
JOSEPHUS VAN HECKE,
BENJAMINUS BOSSUE,
VICTOR DE BUCK,
EDUARDUS CARPENTIEE,
Societatis Jesu Theologi.
COMMENTARIUS DE VITA ET
SCRIPTIS
ANTONII TINNEBROEK, HAGIOGRAPHI

FIK IN DOMI3VO IDKFUNCTI
uum
opus Bollandianum, jubeniibus Sociehortantihus adjuregii gubernii
V. D. B.
ardore ferebar
ut unica prope, donec ad studia
Qi 'vantibusque
\tatis nostrse prselatis et
me
contuli, vel certe
ministris
con-
parvam aram
crificii
iinuandum suscepimus, hanc legem nobis prasstitutam prsefiocamque esse voluimus, ut (quantum fieri posset) vestigia decessorum premeremus eorum investigantes rationes modosque atque eadem imitantes. Porro quisquis a limine salutarit quinquaginta tres tomos, quos illi de actis sanctorum coUegerunt et in publicam d^de,
maxima jucunditas esset ad celebrationera sanctissimi missae saaliaque quse in templo fieri videbam diInterea
vina
officia imitari.
autem dum
in
his
muitus essem et presbyteratum cog:itarem, exorta quoque sunt in meo animo germina quaedam ad
Societatem Jesu aliquando capessendam. Quse autem his novis cog-itationibus occasionem dederunt, sequentia praecipua sunt. Primum quidem, quod ista tempestate raulta scriberentur et dicerentur
de
Jesuitis;
runt lucem, norit oportet hanc eis certam fuisse consuetudinem ut eorum scriptorum, quipost impensam aliquandiu in musaso Bollandiano operam ex hac vita decederent, laboris sui mercedem inter sanctos recepturi, vitse resque gestse brevi sermone conciperentur et in fronte novorum voluminum mandarentur memorise. Quum itaque pridie nonas Martias anni post Christum natum 1855 morte nobis abreptus fuerit dilectus in Deo collega Antonius Hubertus Tinnebroeh, dum decimo anno in Actis Sanctorum conscrisuperest ut hoc loco bendis navaret operam
,
de quibus
cum parentem
,
aliosque
laude loquentes audirem talium virorum amore accendebar. Secundum quod multa mihi narrarentur et imaginibus eshiberentur de laboribus
aliquot
in
cum
conversionera
prseclaris
infidelium
viris
,
impensis ab
potissime
Societatis
;
Francisco
Xaverio
delectarer
quantum
incitarer.
quorum relatione rairum quantumque ad imitandum

,
pium
id
fungamur
officium.
Waalwyk, dicecesis Buscoducensis municipio, ex mediocribu^, sed honestissimis parentibus, anno 1816, eademque die sacris undis ablutus sanctos Antonium ei Hubertum patronos accepit quos deinceps ad ultimam vitse
Natus autem
est in
;
nec id utique minimura, quod, ubi primum leg-ere didiceram , ab avo paterno Vitam aliquam brevem sancti Aloisii GonzagEB dono acceperim, cui non multo post alia prolisior fuit substituta. Atque ex hujus lectione multam concepi erga sanctum istumjuvenem venerationem, numquam postea intermissam hanc leg-ere et aliis quoque alta voce prteleg-ere habebam
:
Tertium tandem
in deliciisj et
maxima tenebar admiratione
in
illis
metam egregia veneratione cotuit. Quam eximia autem cura educatus fuerii et a teneris unguiculis ad christianarum virtutum normam institutus, amabat ipse deinde recogitare et, si opportunum videretur, aliis etiam aperire. Neque id
quEe spectabant ad ejus vocationem.
Anno dein
brevi post,
1829, lialendis Octobris, ad studiorum curriculum
obeuudum missus sum Eiudhoviam

initio
et
pr^teriit,
quum
initio tirocinii religiosi scripsit
anni 1830, in seminarium minus Buscoducense, recenter restauratum. Quisbus dum incumberem, anirao agitavi per aliquod temporis spatium
consilia a sacerdotali ac relig-iosa vita aliena; sed
his talis erat causa et orig-o ut deinde
quam vocamus historiam vocationis.
Is
enim mos
novitii, et Societatis nostrx consuetudo est ut juventur ad riie deliberandum de requo melius tinendo novo quod ambiunt vitcv genere et quo vehementius stimulentur ad impensas gratias divin^ majestati de acceptis beneficiis habendas,
argumenta
visa sint quibus mibi suaderetur potius
quam
dis-
suaderetur Societatis ingressus. Quum hfec itaque per Dei bonitatem et misericordiam immensam sublata essent, pristina consilia cum majori etiam
scripto breviter indicent quihus incitamentis et qua via adreligionis portum devenerint. Et qui-
dulcedine mente recepi et fovi; prsesertira quia

tura multo studio versavi Vitara S. Ig-natii.
dem, quum hdec scriptio eximia simpliciiate et candore exceltat, quumque insuper ssecuto pro-
Cujus lectione valde commotus
quum
essera
eamdem
vi.
frequenter repetii et quae ibi
dicebanturde
xime prxterlapso, quum
Societas nostra tethali
institutis et leg-ibus Societatis dilig-enter considera-
commentariorum inviaffecia fuit ictu, id genus diam pturimam (ut reliqua omnia nostra instituta et leges) sid>ierit, quasi nescio quod vinculum turpe esset et infame, placet speciminis gra-
hoc toco edere quas de suo in Societatem ingressu literis tradidit optimus cotlega. Apud patrem, ita exordiiur, aviamque raaternam nam matrem secundo setatis mese anno ex partu fratimore Dotris defunctam non novi) educatus in ac prafiaertim jam mini et ad pietatera instructus, inde a teneris annis pietate multa in Deiparam
tia
(
Inde itaque excitatus, aperui serainarii superiori cupiditatem qua ardebam relig-iosse vitae amplectendas in Societate Jesu, Quod propositum ut excolerera potius quam continuo exsequerer ille me raonuit; adeoque aetatera nimis teneram (habebam animaquindecira annos et dimidium) objecit vitque ut Dei omnipotentis auxilium et lumina
:
Spiritus sancti ad hoc frequenter efflagitarem et intercessionem implorarem Beatissimae Virg-inis Mariffi;
erg-a
ita
quam
ut
seraper
mag-num senseram
imbutus
cujus in honorem fere quotidie intesolebat, maxirae vero hiemalibus diebus , in nostra dorao recitari ; et ego grum rosarium
fui
:
tunc hortaraentis et exemplo superioris et prsecipue lectione Gioriarum Marix, a beato Alphonso de Lig"orio conscriptarum, multo majoaffectum
rem persentiscebam.
pta.fld
Erg-o quotidie, nulla die excevitaa
consueverara
ssepius cura
parente
locura
vel
cum
pio
impetrandura asumraa bonitate statum
quodam
socio
diebus
sabbatinis
parvara
ei
unius
leucce peregrinationem
ad
specialiter
consecratum instituere. Quo ex tempore etiara, omni nescio quo stimulo, ad sacerdotalem statum
raihi raaxime salutarem preces fundere ccepi, remque juxta regulas de hoc argruraento dari solitas coram Deo perpendere et examiuare unde proposi:
tum
vm
ircTo
effeiDgrediendi Societatem firmius in dies
SCRIPTIS.
tum
ctum
V D
B.
est; et,
ex abundautia cordis ore uonnum-
innotuere. loquente, amicis aliquot mea vota quo impellebar potissimum Incitamentum autem mihi essent a hoc fuit, quod, cum aliqua taleuta gloriam ejus procurandam, concredita ad
quam
sensa et concepta vota petens quid raibi, positis hoc loco patefeci, siraul apud parentem rebus, esset porro faciendum. Rededi, quibus ei
mea animi
sponsum dum morarer nova institui ad Sauctissiraam Dei Matrem novendialia supplicia; atque
,
Domino
ut
debito
illa in
debitum finem modo optimum mibi videretur eorum adhiberem,

tuto collocarem et ad
affeejus iraplorato patrociuio, plenas, ut recordor, literas ad parentem misi, petipleuasque spe
ctu,
tionem meara denuo renovans. Et reapse, die
ulti-
U3um
permittere sanct obedientise,
quam
tutissi-
mam hominum ductricem nuspiam mag-is in bovero nore esse quam in Societate noveram. luterim
verfrequenter, et, quum in philosophiae curriculo conteutione efflagitavi a supesarer, majori etiam sed seminarii ut discessum meum probaret
riore
ille,
:
raa praestitutarum precum adveuit domo desideratissima epistola, qua pius parens consensura raihi oraui ex parte absolutum impertiebat. Tum vero
dum me
iu optatia cohfirmaret, simul respon-
dere solebat
tradidit
me
juniorem
esse.
Aliquaudo autem
Rodericii
mihi legendam iUam Alphonsi

,
de perfectioue christiana partem quse de iustimeam tutis Societatis est; quo munere vocatiouem non parum conac fervorem ad illam sequeudam philosofirmavit. Queb quum ita- se haberent anui 1S35 ad semisub finem phise cursu peracto
,
,
Quara fervidas multasque reddidi Deo Optimo Maximo et Beat Virgini graQuam ssepe mecum ipse repetivi Lxtatus tes sum in hisquee dicta sunt mihi In domum Dominiibiinus! Neque diu distuli optatum adipisci beneficium. Ut epistola P. De Hasque mihi reddita Martii. est, ad iter jne acoingo, vi scilicet nonas
quauto exultavi gaudio
I : !
Examiuor Culemburgi a tribus patribus et deinde Noviomagi a quarto, atque ex eorum conversatione Societatis, jara prope matris mese, non parva dilerepetivi domura iv idus ejusdem ctione bausta
,
ubi quem narium majus veni ad conscientiam spectantium arbitrum dum dominum Van de Ven, preesidem
:
eleg-eram
,
rerum
reverenserainarii,
ut ad profectionera brevi secuturam me preepararera. Curaque illic legerera opus beati Al-
meusis
phousi de Ligorio cui titulus
apde mea deliberatione feci eertiorem, illiusque ad Deum probatione atque consilio, post g-eminatas post mispreces, post frequentiores comrauniones, auditas, sas plurimas ad hanc intentionem a me celebraet a sacerdote quodam amico pro me
tas,
Dominum nostrum Jesum
Praxis amoris erga Christum, quo opere
pater raeus utebatur; iuveni speciali aliquo siguo ab ipso notatura caput undeciraum, quo agitur de
nem Mariam cum

,
post invocatara intentius Beatissimam Virgialiis sanctia , maxime sancto

, ,
vitam et de parentibus huic adversantibus atque hoc loco puto eura nonnihil ad raihi annuendum perraotum fuisse. Circa finem tandem mensis de admissione mea per epivocatione ad religiosam
:
Ang-elo custode sancto Josepho sancto Antonio ac sancto patre nostro Ignatio , sancto Aloisio beato Alphonso de Lig-orio (quem propter suum
,
stolam P. De Hasque edoctus, alacriter et quam citissime potui me viEe dedi, amicis suadentibus ut remanerem usque post paschales dies aurem non
praibens. Initio itaque hebdomadae sanctje doraum pateruam reliqui uullisque per viara obstaculis impeditus, feria tertia post meridiem Nivellas in
;
in Dei Genitricem et in Societatem Jesu amorera pluriraum dilig-ebam et adhuc diligo) ulterius pro-
gredi statui. Ecce autem

sodalis,
illis
diebus meus tunc
nunc frater in Christo carissimus, dominus Gerardus Van Ryckevorsel, mecum coraraunicat
suura Societatera ineundi propositum literasque hac super re a suo fratre, Societatis Jesu scholastico, acceptas; in quibus inter alia hic scribebat se ex duobus clericis in Americam navigaturis audivisse
esse aliquem in serainario Buscoducensi theologise alumnum, nomine Tinnebroek, qui ingressum in
domum
Aprilis.
probationis adveui. Erat
is
dies iii
kal.
Gratias Deo super inerrabili dono ejus.
Atque
hasc ipse hactenus.
Ecc hoc autem documento egregia bonijuvenis sensa percipi possunt sed nequaquam prxeellentes dotes, quibus a Deo donatusjam tum abun;
Societatera raeditabatur ; suadebatque esset, ut una mecum conferret consilia
si
res ita
dabat. Erat scilicet ei felicissima memo^Ha, ita ut quse audiret aut legeret multo etiam post yêcordareturclare, distincte, accurate. Intellectus acu-
quod tunc
fieri coeptum. Sed quura in eo statu ista versarentur , in utraraque partera multa mihi occur-
multas se mihi objicere ego dubitare nonnihil, haesitare, auxius esse, nec quid
rere, ohjectiones
,
adeoque nil tam quod ejus inentis obscurum aciesnonpenetraret facile.Sagacis simui erat ingenii et magni, quo minutissima queeque consectaretur, nec summam et corpus seu quasimolem
men non minus
erat mirabile
erat aut involutum,
agendum
jara
foret perspicere
quamobrem
con:
sultus prseses rationem viamque facilera suggerit novendiales preces fiant in honorem Beatissimse Matris Mariffi. Quod cousilium ut multo fervore
rerum prseteriret. Quum ver-o judicii lucidissimi esset et argumentorum vim et pondus egregio quo-
dam sensu perciperet,
quiescere non poterat ubi
exsequi coepi,
dies
mox
turbatio dejecta
est,
jaraque
placita qusedam aut historias examinabat, priusquam ultima (si necessarios libros aut aiia adju-
cum
praeside composita,
qua
in
domum pater-
nam consensum
causa essem profecturus. Sed proficisci non fuit opus ; quia inexspectato parens ad me invisendum venit, de proposito meo edoctus. Huic illeobjecit variaquae deiu convenit de re praesolvere non erat difflcile
patris obtineudi
:
sidem
et,
diu
oum
ipso collocutus,
consensum
menta inpromptu haberet) assertorum exptorasset fundamenta. Studiorum insuper iaborem amabat eumque facile ferebat nec quidquam erat ita horridum difficultatibus aut ariditate ingratum,quo non delectaretur, quum aliquantisper ei animum appiicuerat. Atque itajam constitutus et comparatus erat, quum Societati dedit nomen ;
;
quidem non
dedit, sed
nec abstuUt spem obtinendi.
quamquam
tio
singuiares hee dotes continuo exerci-
Aliquot post diebus doraura petii ac majorem in ipso, non tamen invincibilem consentiendi difficul-
tatem inveni. Interea
iii
nouas Februarii auni
1836, juvenis Buscoducensis, conniventibus parentibus, Culemburgura adiit, pra;scriptum de adrait-
tendis exaraen apud P. De Hasque, nostrorura qui iu HoUandia degunt superiorera, subiturus. Qua
ad finem usque vitas creverunt et a viriii eetate omnium ocuios muito magis perculerunt. Neque eximiee ejus animi vires fugerunt magistros,quos in minori seminario Buscoducensi nactus erat. Inomnibus enimschotis, quge discipidorum numero satis frequentes erant, palmas omnes prasripuit
i
et
nonnuila quse tunc temporis iigato aut

soluto
ego occasione ueus,
literas
ad euradem patrem
illi
4da Viin^rum
.
OfleliHe
Fi"!!
N\T
m
"
NO^ .SEPT.AjM!l3CCC;XVl,l)KFvPiR.N0\.MART.MDtVCCXA
bofllntâm
mire varmm collpgeral: AcU PnuiiUas relinent cofitera jnor^ rapuil.

-,
,.,1 :tH
Sr"J''
ANTONU TINNEBROEK HAGIOGRAPHl.
IX
fj^LZTuTHilZTl
^'^'''
^^^^^^\^t;^"^^"''
QfoTtamZlT
Lr //r.f
"'' ^^^?*^^^^^ ^- ^- ^' C^yten, majoris seminarii Buscomcensis pr^ses, addidit sequentia : Ut jam ad
onm mtnoris, oUmmlnT nunc autem f

ejus inao
^f
ettamnum, 't^}'''.'^"^''^ ^'''''' ''"^'^"''^ '""^' ''^^"'
diretetdeinaUerumindiscendaphysica,chemia et mathesi sublimiort poneret. Inphysic^

singulari laude versatus est
essent
itadii
Ma
41ICT0M
V. D.
li
et
quam
aperta sibi
natur^ arcana palam
ostendit,
quum ad
fmem
theses typis impressas de universa
em devenmm, hsc mitis erat et amabilis quo bebat ut ab ommbus discipuUs non diUgeretur minus quam mag-ni fieret.TantEe autem eratsimpU^tatis et modestiffi ut ejus laudibus invideret nemo.
phiiosophia, qua physica quoque continebatur publice defendit. Neque minus profecit in matheiia ut etiam postea multum oUectamentum ex mathemaiicorum libris caperet. Legebat autem eos tam facile, ut alii fere nonpromptius historias
si
;
Numquamdejectuseratanimo,numquamturbulenlaetitia effusiis, amcenus tamen et jucundus. Constantiam retinebat mag-nam ih spihtuaHbus exercitus, neque uUa umquam hebdomade omisit ad sacrura tribunal accedere et ad coelestem mensam. Cieterum placidus suam ibat viam, nec sintus aut
g-ularibus defectibus,
percurrant; neque hiec perfunctoria erat iectio, sed diligenter scrutabatur et perpendebat omnia. Cujus rei tesiimoniuni sit exemplar, quod in 7nu-
nec
extraordinariis gestis
conspicuus. Sane placuisset nobis, si in hac nostra dioscesi suam coUocasset operam ; sed quum natus videretur ad Societatem, mira animi alacri-
eum ad vos misimus, probe conscii quantum donum conferremus. CI. v. De Nef, Turnholtanus, quem nou prseteribat quam rari sint taUs
tate
vobis
non poterat non mirari nostram UberaUtatem ; et quidem arbitror in annaUbus vestris paucissima exempla repertum iri tam promptae et tam hilaris in vos munificentife. Taniis itaque faculiatibus et prsesidiis ornatus domum probationis Nivellensem ingressus esi juvenis Antonius et novitiorum albo adscriptus pridie kalendas Apritis anni 1836. Degit jjorro ittic usque ad ineuntem mensem Octobrem anni sequentiSy quo tirones Truncinium translati sunt et Niveliensis domus in residentiam mutata. Licet auiem biennium nondum probatus esset, quum tamen firmus esset in arrepta vitse conditione (ad quam perpetuo retinendam privatis votis xv kalendas Octobris anni 1 837 sese obstrinooerat), xiii kalendas Novembris ejusdem anni in scholam grammatices et rhetorices missus est, quam Societatis nostree schotasiici post emissapri^na vota unum aut duos annos frequentare solent. Quum saecuium reliquit, habebat quidem jam tum peritiam quamdam [latinge lingu^ ; verum, sive scaingenii juvenes,
sxo nostro adhuc servatur, leciionum cl. v. Cauchy de maihesi subiimiori, quas in meliorem ordinem redegerat prsestans ejusdiscipulus. Quum enim id voiumen Bruxeiiis, quo mense Septembri anni 1840 hagiographos adjuvandi causa ^nissus fuerat, manibus versai-ei, ad margines annoiavit sphaimaia omnia typographica, quie ei in numeris aiiisque signis inter tegendum occurrerant. Atque heec ejus disciplinarum physiccV ei mathemaiicse peritia ita omnibus perspecta erat ut uitimis vitx suee annis ssepius a superioribus jussus fuerit schoiasiicos nostros examinare priusquam ex eadem schoia discederent Verumiamen fatendum est non omnes mathematicee partes ei a>que
.
fuisse pervias
percipiebat
quam
quse intettectu percipienda erant, faciilime ; qux imaginationis
viribus, difficuiter satis ; adeo ut ea geometrix pars, quam descriptivam dicunt, nonnisi summo labore ab eo caperetur. Porro quum, ut diximus, stylum bene iatinum haberet, quumque insuper judicio essei acri, feticissima memoria, et maxima siudendi constantia
prieditus,
ad musseum Bottandianum mitiendus
visus fueratyUbi pauiatim eruditionem historicam et ecclesiasticam sibi compararet et interea quani
posset prxstaret operam. Laborahat autem tum diiigenter P. Josephus Van der Moere in enodandis diffcultaiibus, quas in S. Theresix scriptis el Carmeti Excalceati legibus potius quam in ipsis
sanctissimcB matris gestis deprehendisse sibi vi-
biem quamdam
set, sive
in philosophico stadio contraccissatis castigatus fuissei,
numquam
non
abhorrebat omnino a verbis harharis,
et consttû-
nec quidquamprocesserat ipse commendicimus, si excipias tamen primum caput quod de fontihus historicis viix S. Theresise est. Jussus itaque fuit juvenis sus
ei'at
;
tarius,
quem prwvium
ctiones admittebat, quas sane grseca et gaiiica
lingua amat, abjicit vero purior iatinitas. Quod vitii genus quum magisier P. Andreas Van Iseghem impugnaret continuo et ex libris M. Tullii Ciceronis de Offciis osienderet taiinos piane adversari nomina quce phiiosophi iibstra.ctii. nuncupant ; brevissimo tempore dicendi modum sibi adoptavit, immunem locutionum, quas media xtas ex grsecis Arisioieiis fontibus in phitosophicas et theologicas latinas scholas induxit et quas sêcula XVI et xvii in set^nones vernacidos, maxime galiicum, invexere et a quibus per consuetudinem et usum inter latine scrnbendum difficitiimum vero has laudes prosequor, saest ahstinere.
Antonius toiam eam partem scribere, quse de vita est seu de gestis S. Theresise ei quw in VII Octobris tomo numeros plus miiie seu ultra quinquaginta capita complectitur. Universa quidem hxc scriptio sigtis nominis Tinnehrochii notata non est quod presbyter nondum esset et adjutor potius haberetur quam scriptor verum styii diversitate satis facite est disccmere quse alieru,
trius sint partes,
Eanc operam
ut absolvit Tianehrochius et ty-
pis vidit excusam,
axdumno anni
184^5
Lovanium
Dum
periculum mihi imminere ne nimius videar. Ast prse manihus adhuc habeo orationem
tis inielligo
In qua patsestiâ quum versaretur, ecce mense Augusto anni 18-tfi prodit in lucem typis Lovaniensibus de regularium et saecularium clerinorura juribus et officiis liber singularis, auctore Mariano Yerhoeven,
abiit, theotogise prsecepta au(Hturus.
de S. Stanisiao Kosika, quam tunc ipsi utpote tironi datum est in triclinio dicere die ejus festa , idibus scilicet Novemhrihus anni 1837 et qiiam nil mutatam animus est aiiquando in tucem dare.
archidicecesis Mechliniensis presbytero, protonotario apostolico, juris utriusque doctore,
sacrorum
ca-
nonum
in universitatre catholica Lovaniensi profes-
Hinc
sciiicet discere ejnt
quam pure jam tum
moderaia
sore publico ordinario. Hujus quidem libri facies satis erat, neque ex ira aut odio susce-
scriberet.
Licet autem philosophix elementa in minori seminario percepisset, visum tamen est Societatis sumrioribus eum mense Octobri anni 1S3S Na-
murcum
philosophix
destinare, uhi prius integrum annum et matheseos elementaris leciiones au-
pia videbatur lucubratio ; verum si quis aiiquantisper perpenderet quse in ea tegebantur, non poierat nonjudicare scriptionem infensam esse regularihus atque eo totam vergere ut inter arctissimos limites cohiberentur, quin etiam ui ah epi^^^P^^
X
kDCTOtLB
COMMKNTAEIUS DE VITA ET
Unde
heec
SCRIPTIS.
scopis ei clero sascularn opprimerentur.
V. D. B.
dolorem Qpella non parvum regularium a^nicis eorumque adversariis incredibile creamt gau-
tur nuntia. Visum itaque est id non esse tempus quod isiiusmodi posceret iihyôs ei ianto prom;
piitis quies indicia est
dium
ita ui
passim audireiur jesuitas (nam
hi
jacere instgpotissime intendeUntur) prostratos victoriam fuisse relaiam. Qu3e res
nemquede
eis
tempore eo magis erai lugenda quo plura eodem ab ecclesicv hosiibus in religiosos ormitterentur
dines
et
maccime in Socieiatem Jesu
teia,
Quis
nescii eo anîo quotidianas ephemerides, comitia pubiica, tibros hisioricos et fahulosos in Gallia, Belgio et universa fere Europa tota fere
enim
quanio certius consiaret jam ab omnibus periiis agnosci uno priori voiumine inientum finem obtentum fuisse. Prodiit itaque numquam tomus posterior, Aique hoc loco animadvertendum videtur eum vaide erraiurum esse qui existimaret Tinnebrochium iniquo in aucioritatem episcopaiem fuisse animo. Certe plura scripsit quibus paiam fecit
eam concessam non esse episcopis

eis
liceniiam
quam
in eo fuisse ut subverteretur nostra Societas ; qua clade sterneretur via ad pessumdandam universam rempubiicam politicam ei christianam ? Iniiio tamen soia patientia christiana inopportuno iibello opponenda visa est, et ne cogiiatum qui-
aiiribuiam velie videhaiur R. D. Verkoeven ; sed ut kanc prsescindendam arbitrabatur, quod Pistoriensibus et Honiheimianis piacitis propius accederet, sic quoque sariam iectam volebat quam ex communijure vet eoc legitima consueludine habent episcopi potestaiem; neque eos ferebai, qui
de refellendis R. D.Verhoeven asseriis. Verum ubi intellectum est etiam inter viros vere pyôbos plures esse qui iis fidem addereni, prius in ephemeridibus Leodiensibus pauci aiiquot errores reiecti sunt, ut hoc pacto
dem ab
ulio reguiarifuit
Romanorum
exioilere,
pontificum primaium non norunt quin episcopis pastorale suum pedum eripiant aut ad nescio quam gequaiiiaiem redigani, in universa ecciesiasiicse discipiinss histoadeoque singuiariier amabat ria ignoratam
;
palam
fieret
non omnimode fidendum

si
esse libro
singulari.
Quod moniium
paiienter tuiissent
R. D. Professor ejusque assedas non coniendissent scriptionem ubique veracem esse et firmam, nii idtra ei fuissei objectum. Sed tam pacate composiiinon erant animi; adeoque ad modestissimam scriptionem opposita sunt iypographorum
ope acerrima responsa.
natalitia
principia, quee Grêgorius papa XVI in suo sedis aposiolicse Triumpho explicuii et tot annos secutus est. His enim ecciesise unitati opiime considitur, Romanorum pontificum jurisdiciio iniegra
servaiur
gniias.
et episcopis
sua reiinentur jmâ
ei di-
Quum
vero Tinnebrochius
operam
conixdii
ad
Quamobrem circiier festa
ejusdem anni, suadentibus eminentissimis viris, atque omnium maocime cardinaii Fornario, iêrum Belgicarum peritissimo, rogantibus etiam aiiorum ordinum regularium in Belgio superioribus, jusseruni prxlati nosiri confu-
R. D. Verhoeven[pandendos errores, vel minimum suspecta fuit hujus viri christiana

fides aut caritas
;
.-
numquamei
quod quidem Beigse monendi non sunt sed exteros fuisse qui, lecio Examine
historico, sinisire cogitarini de Lovaniensis pro-
taiionem parari ab Antonio Tinnebroek et ab attero scholastico Lovaniensi, qui cum eo quinquennalam operam posuerat in scribendis Actis Sanctorum aique tunc simul secundum theologise annum inchoaverat. Jussa fecerunt ambo et li;
cet quoiidianas iheologiae dogmaticas scholas adi-
reni, feriis paschaiibus confectum erat.
Examen
historicum et canonicum libri R. D. Mariani Verhoeven de regrularium et SEecularium clericorum juribus et offieiis ; quod deinceps per unum aut al-
ierum mensem limaium et typis impressum est, aique ineunte mense Juiio lucem vidit, ex sexcentis quadraginia paginis constans. Hanc autem in ea partan habuit P. Antonius Tinnebroek capui primum scripsit de naiura status reiigiosi secundum de origine staius religiosi et tertium
.-
non uno ioco Examinis dictum fuerit saiis fuiurum esse iibri singidaris auciori novisse quantum sua piaciia cum jansenianis convenirent ut ea procul adjiceret. Utite iiaque fuerit apjcrire quse ipse Tinnebrochius senserit de origine iot eryâiorum, qua^ admisit adversarius. Sciiicet ui p7-imum legit ejus opusculum,continuo viditiot iapsuum causam non esse maievoientiam aut hostHem adversus regulares ammum (ei quidem satis erat de visu novisse professorem ui eum absque felle esse pronunciasses ;) muito minuseum ex jansenianorum phaiange esse sed falsas ejus sententias inde fuisse ortas quod fidem habuisset Thomassino, de quem nemo exscripsit regularibus disserenii breviavii quin eodem cespiiaverii modo ; ut aut exemplo Espenii, Honilieimii et Pistoriensium
fessoris sensis novimus, licet
; ;
;
de bono siaius religiosi simiiiterque caput vigesimum de licentia ordinarii ad ereciionem monasierii requisita vigesimum secundum de sermndis ab ordinario in permittenda monasterii ereciione vigesimum iertium de parocho intra cujus parochiam monasterium erigiiur vigesimum quarium depristino et hodierno ecciesiarum parocliiaiium siatu; vigesimum quintum depristina et hodierna parochoruin in Belgio sorte et demum vigesimum seccium et uliimum de supplenda in Belgio ecclesiarum et presbyierorum parochialium paucitaie per ereciionem monaste; ; ;
;
satis constat.
primum hauserat
Hinc iiaque omnino prseier meniem R. D. Verhoeven plures prseju-
dicatas opiniones et asserta faisa ; quibus facile inductus est ad non spernenda aiiquoi brevissima
opu^cula, sspcuio svii et xviii pessimo animo adversus reguiares scripia, in quibus non tantum a
genuino sensu detorquentur poniificum ei conciliorum verba (hoc nempe Tkomassino proprium esi), verum etiam iextus recitantur imaginarii fabuiosi, mendaces. Porro dum kos textus et Tkomassiniperversainterpreiamenta optima fidere,
ciperet professor, cavebai seduto id
omnia qu^
riorum
imtium et finis Examinis kisiorici et canonici patrem agnoscant Antonium Tinnebroek, media autem pars alterum schotasticum, nunc iterum hagiographum. Verum his dbsoiutum non erat libri R. D. Verkoeven susceptum examen adeoque quodprodiit voiumen, licet res prsecipuas omnes reguiarium
;
iia ui
iram saperent
quum
diiigenter resecarei. QucB prsestiiissei, arbitrabatur vir simplex et

ei
odium
pendisse
bonus se sequa iance regidarium officia jura exdum tamen librum scripsissei non minus noxium reguiaribus quam qui inimiciiiam
;
contineret, tomus prior dictus est et alter dein scribi cceptus, Pturimumjam processerai novum
ad umbiiicum fere deducium erat, quum coniinuo ex Relvetia ei lialia pessima afferrenopus
et
spirant et simuttatem. Quamobrem omnino assentiendum videiur reciori universitatis magnifico reverendissimo viro Xaverio de Ram ; qui, dum kaiendis Februarii anni 1850 justa persolverentur defuncio Mariano Verhoeven monet
,
primo valde diversa fuisse judicia de
libro singu^
iari.
: ;
ANTONIl TINNEBRQj;!^ HAGIOGRa.PHI.

quo quxstiones versabantur qugealio forie magis opportuno tempore agitaiee fuissent deinde vero concedit unicuique licere non omnes professoris admittere opiniones et demum concludit kinc tamen nemini fieri potestatem incusandi auctoris de vulgari in religiosos odio aut malevolentia,mulio minus depravo in apostolicam sedem affectu; quin immo eum de ecdesia Romana sensisse quge olim exclamarat Bossuetius .-Adhfereat ling-ua mea faucibus meis, oblivioni detur dextera mea, si non meminero tui, si non proposuero Jerusalem in
; :
XI
*dctm
lari, in
id raptim notetur, huicforte diligentiee, zn dubiis locutionibus omittendis maximepositee, potissi-
^-^
^-
mum debetur stytus ejus nitidus etoptime latinus,

qui in omnibus ejus scriptis, etiam quee properavit, legentium animos movet. Scripsit itaque poema sanscriticum longum satis, quod cum atiis
illustrissimo prgesuti
oblatum
est.
principio
leetitiae
me
qu^
ut gravissime, sic
quoque rectissime dicta videntur. Adeoque, quoniam non poteramus ahstinere a revocanda memoria controversiss nunc feliciter sopitcP, nolui^nus tamen de ea dicere quin simul testimonium daremus de sincera fide et catholicis sensis optimi viri Mariani Verhoeven. Qwwm nempe viam omnis carnis ingressi sumus, parum interest multumne an mediocriter eruditi fuerimus sed catholicos
;
hoc loco continuetur sermo quiincidit de ejus linguarumperiiia, quum diem ohiit, idiomata noverat sattem viginti unum : videlicet hehraicum, syriacwn, arabicum, sanscriticum, armeniacum, hibernicum, russiacum, gnecum veteris et recentioris formse, latinum, hispanicum, lusitanicum, galticum, mo^so-gothicum, germanicum, helgive?"o
Ut
cum,anglo-saxonicum, anglicum, islandicum, danicum et suecicum. Quayûm quidem omnium iinguarum non perfectam hahebat noiitiam midto
,
minus exjêdiium loquendi usum deerat enim

;
;
oc-
fuisse nec
ecc
prava voluntate errasse
summum
casio sed leges sciehat et indoiem, scripta non diffcuiter intetligebat, atque etiam. si necesse esset aut 60 voiuptas ferret, ipse scribebat inter ejus
.-
negotium est. Ubi heec itaque absoluta erant, ordinariis scholasticis laboribus magis se dedit Tinnebrochius et ad sacros ordines se paravit. Atque hi ei collati fuere Namurci autumnalibus quatuor temporum feriis anni 1858 ab iltusirissimo episcopo Dehesselle. Lovanium dein sacerdos reducc, integrum adhiic annum, scilicet quartum, theologiae addiscend^ impendit. Dum autem hic curreret, contigit ut R. D. Joannes Baptista Malou, tunc theologise
dogmatic3e in XJniversitate Lovaniensi publicus lector, atque olim coUegiorum sancti Acheoli et Romani scholaris, a sanctissimo Domino Pio papa IX episcopus Brugensis designaretur. Quee electio festivis plausibusexcipienda visa est collegii Lovaniensis rectori, P. Henrico Rosa. Et quidem versabantur tum in eo studio duoprofessoresprsestantes collegii
reiiquias supersunt exempla, atque in Actis Sanctorum etiam nonnulia observari possunt vestigia.
Omnium autem optime callebat iinguam latinam, de qua jam dixi, et tinguam patriam seu theutonicam. Scripta ejus aliquot, ad hanc perti'
nentia, excusa exstant in actis titerariis mensti-uis, quge olim titulo de Middelaer edidit R. D. David, professor in Universitate Lovaniensi, lite-
rator theutonicus
et historicus patrise prcBstantis-
simus
daius.
et certe
pro merito nondum satis commen'
Qux ad hunc prseclarûm virum misit Tinnebrochius, pleraque omnia illic notata sunt siglis A. T. Et quamquam res minimi momenti videatur, memorise quoque tradendum ex-istimo diptomata, quse ex hispanico in vulgare idioma versa
ad calcem Vitsesancti Alberti, episcopi Leodiensis, idem R. D. David typis exprimenda cuiâvit, theutonice facta esse a nostro Antonio qua brevi opella, maximis obsita diffcuitatibus, omnium forte maxime ostendit quantam haheret patrise
;
Romani et aliquot
;
schoiastici itali
professores totidem hispani et aliquot ejusdem gentis similiter scholares Hetveticc valles et montes perplures etiam discipulos miserant ; erant germani et hohemi ; hatavos preeterea angli omitto, qui ejusdem labii sunt ac theutones belgee atqueexhac gentium commixtione, quam turboin universam fere Europam sseviens fecerat, rara oriebatur facilitas ad compingenda carmina diversissimis linguis. Conscripta itaque fuere hebraice, grsece, latine, et nescio quot idiomatihus vulgaribus. Partem quoque in iis habere voluit Tinnebrochius eamque eximiam Videlicet quum
,
.
linguse scientiam.
facultas ei esset incredibilis quidcumque liheret brevissimo tempore intelligendi et memoriter retinendi, aliquanto ante inciderat in libros aliquot
de veteri dialecto indica. Paucis autem diebus didicerat grammaticam, syntaxim atque eiiam tigatee orationis leges et scripta aliquot soluti styli cum nonnullis carminibus summo labore (omni-
In universa autem re literaria nil magis amahat studium, quod id reliqua fere omnia contineat. Verba enim si recte inteiiigantur, populorum negotia, mores, teges percipiuntur quse ipsi norunt, novimus nos quoque; pereuniibus verbis aut atiis suhstitutis, res ipsas periisse aut alias substitutas fuisse patet vei saitem peregrinis impuisionibus fuisse iocum mutationes quoque formarum, ut lentas ahsconsasque causas habent , inquirere juvat et suavissimo ohiectamento est; quod vero potissimum est, linguistica quam dicunt ssepissime necessajHa fax est ad dispeilendas historise tenebras et ad nudam certam-
quam tinguarum
que indagandam veritatem.
Quxquum experien-
ad
bus fere subsidiis destituebatur) latine facerat et lingu3e leges expenderat, et dein tentarat aliquid ipse scribere ; neque magis se exercuerat, quum ut carmina faceret rogatus est. Respondit
tempus aliquod liberum habebat aut labore fUigatus erat, redibat ad grammaticas, ad leoica, ad peregrina scripta. Id ejus singulare levimen, etiam quum vires omnes fere corporis amiserat; ita ut quum
tia didicisset Tinnebrochius, uhi
stupenti rectori se sanscritica compositurum ; quod placuit, quum probe innotesceret eum tantse esse accurationisut vix timendum esset ne errores
admitteret. Id enim efus erat ingenium ut in iis omnihus, quee probe perspecta non hahehat, cau-
phthisi omnino jam tahescerct et ssepius jam copiosum sanguinememisisset, difficHiimos id genus libros versaret. Adeoque, ubi ultima sanguinis
violenta exscreatione occupatus est, aperti jace' bant in hujus piuteo iihri eruditissimi de iingua
tissime procederet, ne apicem quidem scrihens quin secum cogitasset rectene esset an secus, et si
duhia sotvere non posset, omittens solitus jocose dicere neque prgsceptum Dei esse neque ecclesiee ut QUce primo occurrunt scriherentur non unum alios inquiri posse ; quin esse dicendi modum
: ;
ipsas res prseteriri posse
et alias suhstitui.
Et, ut
armeniaca, quibus separabat adlatinas faciendas Vitas aliquot sanctorum armeniacas, quse nec latine exstant, neque greece. Sed ex hoc diverticuto redeamusin viam. Quum exeunte sestate anni 1848 qmdriennium theoiogicum ahsolvisset optimus collega et doctrinam suam examinatoribus probasset, missus est Truncinium, ubi magistro R.P. Atoisio Geoffroy, huc
XII
.ucio.i
dus
est
SCRIPTIS.
V. D. B.
anhuc ex Helvetia profngo, le?^tium probatioms perageret. Quod tempus rebus spijjjijji pro more
ritualibus et aliqiiantisper ministerio sacrodedit. Verumtamen quum inter hujus anni exerciiia saopera navari cris ritibus melius discendis aliqua
a nobis laudanante moriem, quam nonis Julii anni quod 1857 ohiit, voluit nohis ah optimo fiiio tradi universos suos iibros liiurgicos. Insignis piane muniflcentia, Erat enim inter eos preeier mutta
hic prxstantissimus vir hoc loco
magister coltegis szds assignatus est P. Tinnebroek. A puero scilicet has res amaverat; quin etiam, guum in Societatem venit, missalis et breviarii ordinem et mulia id genus jam prohe norat. Unde ah initio fere sacrario seu sacristise
soleaty
missaiia recentia et antiqua incredihilis vis breviariorwn, officiorum propriorwn et ordinum, divisi officiiy quorum muliitudinem plane minus admireris quxim diversitatem. Neque hic stetit
pj^xpositus fiierai et postea,

esset,
quum
scholasticus
officiis
7nagistri
ceremoniarum partes in
et
solemnibus Namurci
erat.
Bruocellis obire solitus
Quibus muniis ut recte fungeretur, optimos accurate legebat libros ; ei siquidpeccaretur, ferehateegerrime. Hinc paulaiimmagnam doct^nnam liturgicam adeptus erat neque contentus erat novisse quid pr^senti ecclesise disciplina decretum esset, sed veteres inquij^bai rationes et modos quce id certius novisset, scripto breviabai anti; :
quos libros
quod schedarum genus
sat
magno
numero post
ejus itaque et erudite Trunciniiimplevit officium magistri liturgici. Verumtamen multo magis explicuit
mortem
repet^ta sunt. Soliiciie
suam
rei liturgicae scieittiam in dedicatione
hujus domus erga nos henevotentia nam quo tempore ad nos illa delaia sunt, simui accepimus ex voluniate Zenonis de Viron, ejusdem famiticejuvenis, et kaiendis Novembris anni 1856 vita functi, aiterajn iibrorum copiam, maximiquoque faciendam. Neque hic deerant lihri liiurgici, multo tamenpiures historici et iopographici iia ut ex duplici hoc dono mirum in jnodum creverit supeiiex nostra iiturgica atque ea eiiam museei pars, quce descriptionescivitatumetregionumcontinet quarum iargitionum memo?'iam perennibus titulis conservatam voiuimus. Ut vero ex diciis satis inteliectum est muito minus Truncinii quam Bruxeiiis scientia liturgica Tinnehrochii eniiuit Bruxelias vero autumno annilS5Q redierat, denuo in Actis Sanctorum con; ; :
templinosiri Bruxellensis.Ipse quidemnumquam eam solemnitatem oculis suis viderat ; sed quae alii experientia discunt et usu, faciie hauriebat eoc libris. Magister itaque ceremoniarum esse a supequo qui fmigitur munere, rioribus jussus est aliorum omnium partes continuo ob oculos habere dehei, quum ei singulis fere prseire et quid agendum sit nuiu indicare necesse sit^^. Fecit h3ec ipse
;
scribendis
operam suam positurus. Parabatur tum ad prelum tomus Octobris octavus, neque
muita amplius desiderabantur. Scripsit itaque tantumdefunctuscollegapartempr^termissorum

et
in alios dies relaiorum, qui in fronte
dierum 17
18, 19 et 2i}Octobris obvii sunt; praeierea hreves notitias
in Africa
et
desanctis martyribusBoiitanis seuVoiitanis de sanctis martyrihus Afris Lucio, ;
sua diligeniia, nec quidquam erravii. Unde quum hxc ceiebritas riteperacta esset, gaudio repleius erat maximo, poiissiinum iavdans eyninentissimum cardinalem archiepiscopum Engelbertum Sterckw, quodhicperpeiuo reyûm agendarum certus hsesitasset numquam. et omnia non niinori facilitaie perfecisset quammajestate. Erat scilicet Tinnebrochius alter Nepotianus cujus insiar ut
soliia
;
Victore, Dasio et sociis
; de sanctis Lucio vei Luca Victorino vei Victorina, itemque de S. Agnetey
martyrihus pariim Antiochix, partim Nicomedise
Hermete et Taxio, martyribus Axiopoii in Bulgaria ; ei demum de sancto Broiheno et santa Gwendoiina culiis in Waiiia.
;
simiiiter de sanctis
Verum heec minoris momenti scriptiones. Longe potioris sunt commentarii de heato Thoma Helia
presbytero Bivilias in Normannia inferiori, de sa7icto Vitali episcopo et confessore Salishurgi in Germannia et de S. Aderaldo archidiacono et confessore Trecis in Gatiia. Brevissimo tempore lucubraiionem de B. Thoma Helia. quee per triginta paginas exiensa est, fecit nil tamen in ea quodaccuratum non sit seu minus recte expensum inea deprehendes. Fuse in ea prosecutus fuii ea omnia quse ad cxdtum beati hujus viri speciayit et ioca ejus Vitae obscura diiigenier iilustravit. In Vita contra sancti Vitalis vere sudavit et alsit,
;
lectione assiduaet meditatione diuturnapectus
suum
fecerat bibliothecam
Christi, sic
quoque ejusdem
exemplo meiis Christo dedita seque et in majoribus et in minoribusintenta erat et iu omnes ceremonias pia solUcitudo disposita non miuus, non majus ne;
gligebat ofiB.cium.
Porro quum per
itus in
Beigium reditusque
scholasticorum provincioe Neerlandicse in iliis etiam partibu^ ejus rerum liiurgicarum peritia innotuisset, rogatus esta Neerlandicac provincias
preeposito ut kalendarium liiurgicum quod omnihus istius regionis domihus cominune essei conficeret- Apprime arrisit hsec postuiaiio et plures
annos kalendarium id scripsit singulari felicitate et typis Bruxellensihus excudi jussii. Nequedifficuiier
assensit
iltustrissimo
episcopo domino
Theodoro de Montpeilier, operam ejus exposcenti ad paranda nova officia sanciorum, dicecesi Leodiensi propria. Coiiegii itaque imprimis kolendarium, ad singula nomina notans festane agenda viderentur ei quo ritu, an vero prorsusomittenda breviier ubique addiiis raiionibus. Complures quoque ieciiones secundi nocturniscripsit, partim veteres corrigens, partiin novas coliigens ex opti' mis monumentis. Ai per mortem non licuit opus
illud absolvere
constat.
;
diuturnamque operam posuit. Gravissima enim et intricatissima quaesiio obvia hic erat, ex qua magna pars historige ecclesiasticse Germaniae pendet, sciiicet quo tempore vixerit S. Rupertus, cuiproxime successerai in Salisburgensi cathedra S. Vitalis aiii enim volebant illum mortuum esse anno 623 aut 628, aiii anno 718 unde de integro
:
sa^cuio controversia erat in disputatione de originihus ecciesiasticis Boicis. Qua> itaque uirinque
afferebant ad hanc usque diem eruditissimi viri,
mira
claritaie retulit et
examinavit Tinnebro-
chius, piura de quihus
parum aut nihiicogitatum
sed quas fecerat, ea tamen non

iiteris iliustrissimi
fuisse videtur animadvertit, et ab anno 696 aut 699, quo S. Rupertum Wormatias adhuc sedisse episcopum, usque ad annum 720, post quem eum
fuere inuiitia, ui ex
virinobis
Propter hanc quoque rerum liturgicarumscientiam commercium aliquod ei fuit seu potius amicitia cum harone Guilielmo Joanne Antonio de Viron de Dieval, olim provinciie Brahaniix prxside, etiilius eiiam disciplinee periiissimo. Aiqne
Salisburgi ad superos evoiasse demonsiravit, S. Ruperii gesta prsecipua eo ordine disposuit et certissimis documentis confirmavit, ut spes sit stahiies fore ei perpetuos hujus iahoris fructus. Ipsiusdein sancti Vitalis opera, cuttum et miracuia exposuit sed in his nuiium singulare impe;
dimentum. Commentarius de sancto Aderaido pariim
ANTONII TINNEBROEK HAGIOGRAPHI.

partim quoque in
tricis chronologicis situs est
;
Xm
coaita4tlCT0
partiintn declarandabeatissimiviri soHicitudine ut canonica vita in clero Trecensi promoveretur.
ad sxculum usque xn absoherat, eamque ^ ' ^-' bat typis dare, muttum inde
'
Complures hic aliorum retecii errores multa acute explicata; et siqu<B dubia supersint, gratissimo tamen consperta lumine. Dum vero hsec typis pararentur, visum erat
;
Botlandianis operam suam conferre ad novam editionem tomorum V et VT Octobris, quod a multis desiderarentur sed ut textus mutari non po:
quoque boni non consulebatur nude iterum pristina volumina in lucem dare. Auctaria itaque factum iri statutum est quibus qu3e minus recta habereniur revocarentur ad examen
teratt sic
:
sperans ut qui.êam lecturi erant Russi meiius de ecclesia cathoiica sentirent. Et cerie ex ea certissime constabat reii gionem christianam non per schismaticos in eorum terras invectam fuisse; in schismaie non adoievisse eorwn reinpubiicam ; et quum optima composita essent eorum negotia, agnitam ab eis fuisse romanorum ponti/icum auctoritatem, tot CcBterum tesiimoniis in eorum liturgicis iibris confirmaiam. Sed morbo iethaii correptus incep'
V.
B.
tum opuscuium perficere haudquaquam potuit. Quod unum fere, quum sciret se propediem hanc
vitam ticturum
omissa, adderentur. Partem in hoc labore non minimam habuit Tinnebrochius noster. JEjus enim sunt notee additse zn auctario tomi
qum vero
patH spirituaii
esse, ei dolorem creabat, ut ipse aperuit, dicens id sibi grave esse
Vitam sancti Clari Nannetensis episcopi, in quibus non male disputavit contra Lobinavium de originibus christianis in Armorica item ad commentarium de S. Paulino Eboracensi antistite, quam lucubrationem pluribus locis castigavit ad commentarium vero de sanctis Francisco Borgia et Ludovico Bertrando addidit nonnuUa recentiora monumenta aut ex recentioribus libris deprompta loca et, ut alias id genus notas et additamenta taceam, eidem auctario inserendum curavit commentarium omnino novum de S. Gaudeîtio archiepiscopo Gnesnensi, quem ad diem XI Octobris preetermiserant decessores, quodnuspiam in ecctesia publice coleretur. Sed luculentissime ostendit Tinnebrochius ei ecclesiasticos honores haberi Pragas in Bohemia ejusque proinde Vitam ex Felice Nerinio edidit, longa serie notationum iltustrata?n. Has dum scriberet non potuit
;
;
V ad
quod hinc prius migraiurus esset quam quidquam pro conversione Russorum peregisset. Ut enim
fidem habebat vividissimam
et
ecclesiam cathoii-
cam amabat quantum

sic
fiiius nulius
suam matrem,
impendisset se et superimpendisset ad sarciendas ab inimico homine factas scissuras. Ei plane
passim hunc
erat.
fidei
ardorem in
eo deprehendere
Nequealiundeproficiscebaiurflagransstudium, quo generatim ferebatur adjuvandos in salvandis animabus homines. Quum schoiasticus esset,jussus est Truncinii, Namurci et Bruxeiiis doctrinam christianam explicare aiiquando pueris aiiquando famuiis, aliquando fratribus coadjutoribus quo officio delectabaiur piurimum et incredibiii nitore et simpiicitate fungebatur. Presbyter factus et Truncinii versans aut Bruxeliis, ad
,
:
missiones, adorationes perpetuasjubiicva et aiias id genus soiemnitates accitus est non semel, qui
abstinere a libris, in quibus res slavic^ dilucidantur; atque hinc paulatim factum est ut, quum pristina hujus gentis decora atque ejus deindeper Con-
confessiones exciperet. Et quidem tam assiduus tunc erat in sacro tribunali ut aliquando per inte-
gram hebdomadem
quotidie duodecim et piures
Stantinopolitanorum patriarcharum molimina procuratas calamitaies considerasset, mirum in rnodum cceperit iilius misereri qux animi sensa plurimum etiam confirmata sunt, quumproauctario tomi VI scripsit commentarium de sancta Parascevevirgine, quam ad diem 14 Octobrisprgeterierant decessores, quod non satis viderent eam
:
ah homonymis virginibus distinctam
esse.
Dis-
tinxit itaque eam nitidissiiJiis certissi^nisque cha racteribus Tinnebrochius ejusque cuitum apud slavicas nationes accuratissime indagavit translationes ejus, quarwn prxcipua^n procuravit Basilius, primas seu patriarcha Ternobensis, et concordias tatinos inter et bulgaros restaurator felicissimus, ditigenter expiicuit ; et quse ad setatem
;
horas p(snitentes audiret, semper eos admittens mirabili caritate et prudentissime monens ei instituens. Ut enim aiias doctrinse sacrse partes optime noverat sic quoque theoiogiam moralem optime cailebat ; adeoque (ut id obiter annoietur) quum aiiquando Mechliniam ivisset approbationem archiepiscopi petituj^s, postea unus ex examinatoribus auditus est de eo hcec totidem verba dicens Videbatur inter respondendum ex iibro legere. Sed hic ejus erat modus ut quotiescumque de re seria aut scientifica ageret aut quao legisset
, :
exponeret, mirahiii ordine, perspicuitaie et accuratione verborum uieretur. Atque hcec eiiam ejus erat virtus, quum ex cathedra verba faceret ad popidum aut in piis ccetibus puhiice ioqiteretur.
sanctee, natale soium,
obitum
et
sepulluram spec'
tarent, opportuna iuce iiiustravit.
Porro quum
is
In his quidem interdum supra vires erat vehemens in impugnanda peccati maiitia, pterumque tamen moderatus verum quod hac ex parte
;
ejus essei mos seu potius natura ut rerum omnium, quas attingeret, rimas sequer-etur et quantum fieri potest penitissimeperdisceret, per commentarium
deerat tanta ciaritate et simpiicitate, conjuncia cum doctrinse copia, supplebat ut aiiquando non
minores in animis
cieret
de S. Parasceve in Russiam quasi deduoius est, negotia potissimum ecciesiastica expioraturus. Constitit diu satis in hujus gentis historia eamque cognovii bene. Neque periere omnes cujus diligentise
fructus.
Coliegit scilicet
primum omnium
sanctorum nomina, qum isiic coiuntur eaque tum ordine festorum seu dierum halendarii tum ordine hisiorico seu chronoiogico disposuit Examinavit
.
pectore prc-editi et in assuefacti. Sic nonnunquam bis aut ter de die est, reliquum tempus in inissionibus concionatus sacro tribunaii sedens; sic in exercitiis spirituaiibus; atque sic quoque in refugio senum, quod juxta Bruxellense coiiegium est, bis singuiis hebdomadibus gallice et theotisce piures annos dixit quibus et semei in mense ad sorores Providenti^,
ptochei
iiquis
motus quam aiiifirmiori magis ad hoc iaborîm genus
deinde quse de schismate sunt et concordia cum ecciesia romana : quse obscura viderentur ittustrans; quse vero clara, paucis indicans. Atque hac ratione reperit Stiltingum, qui in dissertatione singulari, operi nostro inserta, idem argumentum agiiaverat,justo severiorem esse in damnando Russos schismatis, iis etiam temporihus quibus revera cum ecciesia catholica conjuncti fuerant. Gailice hanc scriptionem incohaverat et Octobris Tomus IX.
hujus refugii cura, carcerum Bruxeitensium et Camerx B. M. V. commissa est, Prse re.
autem amabat tahorare in isthoc refugio sacrifiin quo ad finem fere vitse quotidie missx hebdomadibus cium ad aitare obiuiit et singuiis
eorum, quibiis peccata
confiteri liberet, homoio-
geses excepit. Eos insuper in morbis frequenter tranadibat et diiigenter ad beatum prseparabat
XIV
TINNEBEOEK HAGIOGRAPHI. COMMENTABIUS DE VITA ET SCRIPTIS ANTONII

sollicitudo sterilis fuit. Liecceunte anno 1850,
sitwn Neoue h^c eius
quam
hus.
cTenlmdZ^^^^
to ^^tual^^^^^
Et nil fore de ea studendz ^-*- ineunteanno 1855

ccepit;
qui quotidianis distinenturschol^ lahor^ assiduxtate remxsxt
non deesatisessethona miseri^ tamen omnino
nam
ut
primum
htne nata defatigatio
l^^^^ ^^"1
^-
'Z^^^^PLr^ .videhanturproniessentadcontemnendaspietatxs
sihiso:,êr^<.es
industriasLdavertendapleraquevirtutzsadju. usus est menta Verum ea caritate et prudentia ahonastaTinnehrochius ut hrevipleriqueomnes

exercitia rent parte adeoque inter eos religiosa
îerat, redihai ad l^hros et ^^^^^^ dehantur excerpehat aut ^^""'^^^^^^^^ finem menszs Februarn, eêcta nom sang^ms correpms, copia, omnino prostratus est et febri qu^ instantis fmzsjure merito hahitum esttnatcium. Paravit porro se ad mortem multa pietate
noninminoreessenthonorequaminmonasterio. Unde Quum diem ohiit, luxere eum ut patrem et

freQulitissima corona ejus exsequias honestarunt.
sarii
Non minus
munere
diligenter fungehatur confesapud fratres doctrinx chrisiiance,
Deo se commendansei B. Mari^ quam semperut matrem dilexerat. Uum itaque exeuniium sacrmnenits mumtus decumoeret, de solis fere rehus divims cogitarevisus est,
et
constantia,
Virgini,
procul a collegio dissitos ; atque eos adivit usque ad ultimum fere vit^ tempus, licet vires paulatim defcerent; quod offcium quum ei valde grave
oculos continuo intentos hahens vel in Chrtsiicrucifixi imaginem, vel in Deiparceiconem seu etzam in
pyxidem reliquiariam. Biduo anle mortem
non postulavit tamen ah eo ahsolvi, sed excogitavit lenimenium aliquod. Uliimo itaQue anno iter media via ahrumpere soliius erat et in domo amica iniereutidum et redeundum aliquantisper quiescere qua ratione aliquot menses hancprovinciamprotraherepoiuit. Nolehantsciquod licet prxpositi hoc eum tevare onere, ium
esset factum,
;
puhlica solemnitas Bruxellxs celehraretur in graiiarum actionem de decreto et defimto im^ macidaiae concepiioms heatai Martee dogmate et nocturno tempore omnes fere ornarentur domus fesiivis lumimhus, maximam tnde perceptt Ixtttiam et solatium ; sed hrevipost in delirium devenisse visus est, non violentum quidem aut conti-
quum
hanc solam captahat occasionem liheriori aere ei fruendi, tum quod prohe sciebatur ingraium
nuum, sed pium potius et intermissum. Quamohrem quum nesciretur quando lihera esset mente,
suggerebantur ei interdum brevissim^ preces quas inter quum aliquando atiquid de virtutibus theologalihus deiibaium fuisset et fides in Christum commendata, continuo se explicuit omnis ille
fidei
futurum esse si sacerdoiali hoc munere interdiceretur.
Maxiinusenim ei eratanimus,neque ullo lahore vincisepatiebatur,quamquamjampridemminus firma esset eju^ valetudo. Videtur quidem a nativitate ex parentibus hausisse phthiseos germina
sed ea iia latebant ut, nisi sicca quadam tussi interdum concussus fuisset, nihil suspicaius esses. Verum hxc tandem anno 1852 ccepere se manifesta facere; non quod querelas funderet (fudit
eas
ardor, quo semper

:
eum animatum
fuisse
credam, si Christo non crediderim ? Atque hanc fidem, qua Domino spes nituntur et cariias,, in corde gerens paulo postmeridiem ferix iii secund^ hehdomad^ quadragesimee, quas dies vi erat mensis Mariii, uni-
diximus
Sed
cui,
inquit,
versis patribus et fratribus collegii Bruxellensis
numquam), sed quod eumdem lahorem
conti-
circumstantibus, in
manus Dei suaviter spiritum
nuaret vix aliquot dies, nisi res urgeret aui sua
emisit, percepiurus inter sanctos prsemia labo-
eum raperetvoluptas. Intereatamenjam
hoc,
jam
istud agens, quotidie octo aut decetn horas studiis impendehat, parum scrihens, sed multa legens,
rum, quos in eorum gloriam decennium fere tulerat. Annos natus erat triginta ocio, quorum novemdecim. in Societaie egerat. Depositus fuit
biduo post in ccemeierio tirocinii Trunciniensis. Juverit ei hic hrevem apponere titulum, quo potissimx ejus laudes etvitê temporacontineantur.
numquam autem nisi lihros serios et de rebus sibi parum aut nihit notis ita ut ultimis etiam viise temporibus non minus suum applicaret animum
:
^
EX.
GRftMIBftTICft.
MEMORI^
%.
ftNTONll.
HVBERTI. TlNNEeROEK
SDCIETATE. JESV. ET. BOUANDIHNO. COLLEGIO

LITVRGICft.
WnHEMftTICft. THEOLOGICft.
LONGE.
SVPflft.
ET.
HISTORICft,
OISCIPLINIS
(ETftTEM.
ERVOITI
ft.
NflTVS- EST. IH. WAftLWYK.
PRID. NON. SEPT.
W.D.CCC.XVI
TIROHIBVS. NIVELLENSIBVS. ftOIVNCTVS. PAID. KAL. APR. A.M.D.CCC.XXXVI
PRESBYTER. ORDlHftTVS. HAMURCI. NON.
KftL.
OCT. A. M.D.CCCILVni
XVIII.
KftL-
QVATVOR, SOLEMNIA. VOTft. BRVXELLIS. PROFESSVS.

E. VITft-
5EPT.
ft
A.MD
CCC.Llll
RECESSIT. POST.
El.
IH-
PACE.
CHRISTI.
PRIO. HON.
MART.
M.O.CCC LV
BIDVO.
OEPOSITVS. INTER. FRATRES. THVHCIHIEHSES

HEIC-
HVNC
TITVLVM.
FECERVHT- MCEREHTES. COLLEeiE
SYNOPSIS
TOMl NONI
DE ACTIS SANCTORUM
OGTOBRIS
cog-itaveramus tomo nono Octobris, qui totius operis Bollandiani quiaquag-esimus quintus est, commentarios claudere de sanctis, qui
Primum
diebus vig-esimo primo, secundo, tertio et quarto Octobris in ecclesia catholica coluntur aut olim cultifuere sed, ut processit aliquantum typographi opera, continuo intelleximus mediam fere par;
19 0ctobris cultum fuisse ostenditur quaoblata difflcilis locus ex Passione S. Callisti papEeet vocabulum natalis, in re hagiogruphica totiesobvium, illustratur. Prseterea S. Asterii re;
occasione
liquiasnunc Ostiis Tiberinis sub humo, nonvero
temresecandam
esse, nisi
volumen, multo spissius
quam
de
Romano S.Martini in Esquiliis templo, jacere demonstratum est. S. Valerius, martyr et ecclesiaeLtDgonensis diaconus, suo quoque ordiue
(ut volunt) in
parest, in publicam lucem venire vellemus. Wovus itaque liber continet tantum lucubrationes
sanctis,
riis
illustratus est, proposita quaestione de loco,
tem-
ad diem vig-esimum
quorum nomina inscribuntur calendapriraum et secundum

adjecta Vita B.
Octobris,
cum
Joannis Boni
qui
quidem potius celebrandus fuisset die sequenti, sed in aliquot tamen fastis sacris ad diem vig-esimum secundum laudatur. Quare autem ei bic locus
assig:natus fuerit, in ipso commentarii limine bre-
necnon de reliquiis et cultu. Ejus tunc Acta primura luce douautur. De S. Philippo, quem Pirmani in Piceno colunt, paucissima innotuere heec prolata in raedium ; quibus addita inquisitio an in Piceno ante Constantini Magni tempora episcopi exstiterint; ajendum visumestcontra Coluccium. S. PhiUppi, episcopi Heracleensis et amborum ejus comitum, Severi
caedis,
:
pore et auctoribusejus
viterdictum
in hoc
est.
tomo explicantur
:
vero
jacent
multo
Porro coelitum numerus, quorum gesta, valde mag:nus est, majoris partis nomina in latebris
recensentur octo-
qui vocabulo noti sunt,
gintaseptem autnovem; de duobus enim S. Ursulsesociabus noncerta omnino scientia est. Jam vero pro more viros in tres series seu status hic
lem,
dispertiemur, videlicet ecclesiasticum seu clericamonasHcum seu religiosum et sxcularem seu
laicum; quibus quarto loco accedet femineus sexus: qua.s quatuor classes ordine simul temporis et
dignitatis,
strasse.
Hermetis diaconi, memoria multo meliorem messem dedit. Acta quippe eorum, qum ssepius diemjam viderant, nunc multo castigatiora ope plurium codicum raanuscriptorum prodeuntin lucem atque haec sincera esse sigoificatum est. Hinc ventum addeclarandnm tempus eorura raartyrii, quod, Diocletiano iraperante, non autem Decio, ut alii voluere, contigisse probatum est. Succedit S. Melonus seu Melanius, Rothoraagensis episcopus, cujus Acta ex vetustissimo legendario
presbyteri et
quantum
fieri
poterit, juverit perlu-
liquiarum
excerpsimus, prsemisso de rebus ejus gestis et refatis coramentario. De S. Nepotiano,

;
'^vii%hj
EX STATU
Episcopalis gradus
fiedecim
ECCLESIASTICO.
:
denuo dives est nominibus enim sunt numero, nempe SS. Abercius,
episcopoClaromautano brevioresesse oportuit episcopatustamen, aetaset reliquiEeillustratas eademque opera posita in celebrando S. Justo, ejusdem eccleaiaediacono. S. Viator simiViteT diaconus fuit; sedS.Justi, Lugdunensis episcopi, comes et imi;
Alexander, Auatolius, Donatus, Gullielmus, Hilarion, Marcus, Maurontus, Mellonus, Moderamnus,
ejus quoque laudes enarratse fuere. S. Ana~ ioHum, oMmin raonasterio S. Michaelisad Mosam cultum, vere Cadurcensem episcopum fuisse contator
:
Nepotianus, duo Philippi, Salarius, Verecundus et
tra ipsos
Cadurcenses ostensuraest; ejus deinde
Unnis
presbyteri duo tantum sunt aut tres.scilicet
translationes et cultus late declarata.
De S. Vere-
SS. Asterius, Severus et forte Domnolenus ; diaconi quatuor, SS. Hermes, Justus, Reparatus et
; et demum lector unus S.Viator. Primum ordinem aperit S, Marcus, primus ex praeputio Hierosolymitanus episcopus, cujus ministerii tempus ex Eusebii chronico, varietate editlonum pluribus locis obscuro, imprimis investigandum fuit. Pone venit S. Abercius, episcopus Hierapolitanus in Phryg-ia, cujusEetas, scripta etpotissimum epitaphium declarata sunt, et dein Acta ex Wetaphraste, numquam ante grtece edita, nunc primum publici juris facta sunt.Postealocusfit S.Atexandro,inceT'
cundo, episcopo Veronensi, nil fere certi praeter cultum et reliquiarum asservationem innotuit. De
Valerius
Reparato Nolano, eujus veneratio ecciesiastica postremis hisce teraporibus plurimum crevit, qusesitum est utrum hsec non fuerit ortaex male intellecto sepulcraliejustituIo.De sanctoautem Saiario
S.
episcopo, qui Lunae in
Italia honoratur, vix quid-
quam investigandum
ruerit.
fuit praeter
tempus quo
flo-
Neque nobis
;
felicioribus
esset licuit in
S. Domnoleno, qui presbyter videtur fuisse Autiseum tamen diligentersecreviraus ab siodoreusis homonymo Lemovicensi. Paulo plura nota de
tassedis interOrientales antistiti,
quicum
Heraclio
S.
Moderamno, episcopo Ehedonensi
in Britannia
milite et.sanctis feminis Anna, Theodota, Glyceria

et Elisabeth sasculo
ii
aut
iii
martyrium
fecit et se-
quenti aevo
magna
veneratione a Constantinopoli-
tanis civibuscultus est. Certiusesttempus martyrii
Armorica et dein Bercetensi in Italia abbate. S. Maurontus, Massiliensisepiscopus, longe plura dedit ; non enim tantum episcopatus ejus et mortis terapus declaratura est, sed demonstratum insuper
eura ejusque successores in
S.
S. Asierii, presbyteri Bomani,
quem
olim die
Victoris Cassianita-
rum
SYNOPSIS.
^^^
.mn>onasterioabbatessimul ..oasteHo a.bates si.ul
r.n. ao P -P. fuisse ."' ep.scopo.

.
fpstiva
eius
memona.
S. Merovei,
monachi Bo'
et fims j"^^ P; ^^ Ma" iUenses;cuiusrci origo smgulan ^^'^ ';_ pr^terea sunt. inustratum pra^sul, "^^^ Cala Dignense, quo beato Placitum nive sa
dusaliaquebona
ponitur. S. intelec'frum oculos

;
et restituta fuere
quo
di
fiffura.
quam
observabant m,ss.
domm.c,
Donatus. ep.sco-
^tnsis. Tcta. couscripta prodeunt inlucem, cump^vio Jona. nuncpr.mum de cursu Bob>ens. .^^êntario, in quo singulariter c Teachmun^^^ Fintanus, abbas agUur bagiograph>ca celeber ._^ ^^ uen^.s^^^ ex pnmum ^x 60^__^^^ quam ^^^^ ^^^.^^ p^^ tamen, ^^^^^ nunc forte estNita
estfidei.
a celebemmo monacho
Hibernus, promenusiniîi; ortuque rurfe dictum scilicet de ejus ep. ?H I "tn laudatus est ed ta cultu; atque nunc pr.mum scopatu, scriptis et Acta seu tres mss. codices Y.ta ejus
fuere
secundum
adhuc esstitisse S. Unms, beat. Hamburgensis et Bremensis,Yitam,adiscipulo

Saeculo xv
arch.ep.scopi
dic^ms. Bdimus, suspecta. de monasteno ieachcollegimus nonnulla,videlicet sancti vm cultu munnu et oppido Taghmon, de Hiensi, de pr^tensa rcdesiastico, de ejus Uinere de magistns ejus eiussubS. Columba disciplina, de fubuloso eju. epimonasteriis, et fuudatis ab eo
Vemma mnde
eam .nqu.s.viriconscriptam.constat, sed frustra colleg.mub vimus.Quomobrem ex aliis monumentis labores, in veten baxon.a, gravissimos S. Unnis quorum ergo chrofnDania et Suecia susceptos Bremens.um etocto
:
notaxim undecim primorum
Hamburgensium priESulum
facere tentavimus; et
essent sa^culo ,x .n.lhsresimiliter explicare qu8B e tala gionibusreipublica>etchristiaaa. cond.t.o
omissis. de parte scopatu et demum, aliis cyclo paschali. S. Wenhabuit in controversia de dicBcesi Trevirensi eremita delinus, pastor et honestatus fuit ut tanta ilUc olim veneratione Verum enimnomen suum oppido communicaverit. pnmum ed.mus codicibus vero Acta, qu^ ex mss. unde dicendum fuit satis certa sunt non ubique
âm
derebusbene muUis
dubiis. Eremila
quoque fmt
claus.mus V.taS.Unn.s Td -enus commentarium excerpta et cop.os.s ex Historia Adami Bremensis episcop.is Moglenensis aucta scholiis. S. Hilarion. usque diem vix notus era in Macedonia. ad hanc
;
S Condedus, sedîmnl
nia
presbyter et aliquaudo vi-
tammouastieamprofessus Fontanell^ sepultura ^tas, babitatio, mouacbatus,

translationes declaratae sunt et
editse
mNormanet
du^
Vit^,
eg.mus, dub.i De ejus sede et translationibus ecclesiasticorum v.plurimis sublatis e medio. In
quarum
antiquior
adbanc usque diem lucem uum:
Quam
em7idmt.ep.scopu9 rorum agmiue ultimus estS. cujus gesta et difdculComensisiuLongobardia; et fere fuit circumdatus, tates, quibus continuo peperit pietas, enarrata fundationes, quas ejus
sunt.
quod Britanniam Minorem ex Orieute venit iu sanctis aliis peregrinationum genus a pluribus est. H^c breviorientaUbusmedioffivo susceptum ejus cultum et soexpositaet deiu ventum ad
ter
roris
viderat.
abbas S. Benedictus Maceracensis
S.
Avenix; tandem
nunc primum edita

sse-
brevis Vita e veteri

capite
ordiuario Rotonensi.Es alio
commendatur S. Bertholdus, exeunte

:
STATUSMONASTICUS.
Intereosautem, quos modo
adscripsimus, plures fuisse qui
statui ecclesiastico
quam vocant vitam

est
;
S. Alesandri puellan culo IX oblatus in Parmensi primum in abbatias monasterio hoc enim ssculo conversointroductum fuisse videtur oblatorum, de quo non rum seu fratrum laicorum institutum;
asceticam coluerint,
inter eos, iuitiati fuerint similiter esse qui sacris ordinibus pocertumestjquamobrem distinctio iUa vulgari quam ipsius rei tiusquadam nititur esistimatione
veritate.
item nonnul os quos jam recensituri sumus.
dubitandum non
ille pnmus potmtnonfieri sermo; maxime quod pubUcos honores videaex hoc ordine cselicolarum quoraodo promeruisse. Siraul expUcatum tur Guilielmo conquparentes cum innumeris aUis, fugermt; potito, iu Longobardiam
store Britannia
Utcumque autem
id
sit, vigfinti et
unus
denique
S.
Alexandri mouasterU origo et fata,

est, exposita suut. S.
celebrantur, qui ad hanc secundam Eilarion, cn]MS rendivisi sunt. Horum princeps S. explicata sunt, itmera initia et progressus fuse disciplina et vivendi multa et louginqua descripta ; demum. qm per omnes
classem refe-
quantum necesse visum
Hu-
memoria vindicata gonis, abbatis Ambroniacensis, quam illustrata quum de potiusfmtabinteritu, ejusgestisnuUasupersint monumenta. Sedcontra quse de S. Berthario, abbateCas;
ratioexplanatajetcultus patriarchatus late extensus

gatus
abundantplane
nymo
et lectionibus
quibus accedit annotationibus atque nunc cum bene multis Eadem opera colvariis denuo edita.
est, dilig:entermvesti"Vita, composita a S. Hiero-
suut. Vitam ejus, sinensi et martyre, comperta duxit et exeunte saeculo ix a Sarracenis quam pie suscepta cotrucidatus cruenta morte pro Christo
ronavit, ex mss. codicibus
excudendam curavimus,
locata in ejusdem auctoris
edenda
de S. Malcho. SS. AUbus ecclesise ^gyptii, innotuere maxime ex synaxario ineditum servatur quod bactenus
et Apollo,
lucubratmne monachi
Coptic^
bibliothecae. Partem, qusadeos scriniis Vaticanse AâiAoms abbatis spectat exhibuimus. Contra S. libris, quibus dicta fuit vita ex multis colligenda Sanctorum gesta sanctorum patrum continentur. et Cassinensium abbavero Constantini et Simplicii, historicis, tum recentum, gesta ex hujus abbatise Nuncti, abbatis tibus, tum antiquis, sumpta est. S. diaconus EmeriActa dedit Paulus,
et martyris,
priore Cassipramisso commentario de Ignatio, biographo atque de hujusreUnensi et sancti viri diu latuU 5. /oanne^, quiis et cuUu. In tenebris pristina Bulgaria; ejus Acta, Rylensis abbas in Euthymio, patriarcha dialecto slavonica veteri ab conscripta, non ita pridem seu primate Ternobensi, nunc primum hUine edidit Helferdingus haec nos
:
exhibemus simul
cum
versione
commemoratioms
;
ejusdem sancti ex Prologo Mosquensi
quas com-
memoratio masime chronologicum posita est. Hc omnia ad ordinem

reduximus, pluribus adjunctis
de S.
notitiis
in translationibus enarrandis
geographicis
tensis;
quorum causa potissime qufesitum utrum

:
:
esset Augustinianis an Benedictinis accensendus abjudicandus visus est qua beatus vir ab utrisque primseva monachadata occasione iterum etiara de
Joannis monasterio et historicis, maxime Gebizonem, natione Coloquod adhuc exstat. S.
S. Lwjoeniiz.abbatis et tus forma dictum est. Vitam in GalUa, scripsit S. Greg-omartyris Catalaunensis contra Cointium statutum est rius TuronensiSi ut dein de loco et tempore martyrii deque
:
niensem civem et professione Cassinensem monachum, recte inter sanctos recenseri docuimus, ejusque deinde Vitam, aPaulo Ceco,qui etdiaconus
et
grammaticus Cassinensis
dicitur, conscriptam,
est,
accuratius et plenius,
quam huc usque factum
ope
dictum
STNOPSIS.
ope unius ms. codicis et diorum subsidiorum edidimus, adjectis pro more annotatis. B. Joannes Bonus, Qui a multis habitns est atque etiamnum habetur eremitarum S. Augustini institutor, comdiliêret, nil
XVII
mirum
plures gentes gloriari quod
postea apud se vixerit et diem obient. Espensa sunt aliquantisper uniuscujusque arg:umenta, prse-
cipue tamen Provincia.
mentariomaximodeditlocum. Omnia scilicet ejus gestacoUectafuerenon tantum ex Vitis a S. Antolino

Florentino
archiepiscopo.
Augustino Cre-
quamquam eadem de re quum de S. Lazaro, novis curis dicendum sepulcro revocavit et quem quem Christus ex episcopum Massiliensem fmsse jam pndem ferunt
;
ent,
mensi Ambrosio Calepino, Constantiuo Laudensi proaliisquerecentioribus conscriptis, sed exipsis

cessibus,
continuo fere post beatam ejus mortem calcem de virtutibus et miraculis institutis. Ad saiculi xin monumentum, processus, insigne medii
addiemlT Decembris agrendum erit. Rel.qua ad cultum pertinent. potissime ad solemnem corpons elevationem. Venitdeinde S. fZr^wâ cum immenso
suo comitatu
;
cognita, scilicet
ex quo tamen pauca noraina sunt SS. Ursula, Sencia, Gregoria
edendi
prsemissa brevi scriptione S. Anlonge copiosiori Ambrosii Calepini, tonini et altera quam.hactenusignoratam.nuDCprimura ex codice
visi sunt,
Pinnosa seu Vinnosa, Martha, Sauta,B7ntula,Saturnia, Rabacia, Saturia sea Saturniyia et Palladia ; quibus verisimiliter addendEB SS. Grata et Ctemenlia, et forte etiam ^therius, Hujus titulus
quidera sincerus
de ms. in publicum producimus. B. Gundisalvus eremitarura ordinis praeclarum Lagos ejusdem facta quoque ornamentum fuit. QuiEstio quoque
est
cum
sed de ejus sanctimonia, miraculis confirraata conscripti sunt commentarii, qui in hac queestione
;
in
manus
nostras
non venere. Ex
historicis itaque
:
est. sed non satis constat eura una Ursula occisura fuisse. .SS. Cordulaet Candida, de quibus singularibus commentariis agitur, habenda potius nomiua coraraunia quara propria, quum ex revelatiouibus, quarura exigua est iu hisS.
etiam coUig-enda fueresanctissimi viri gesta quod B.Hieronymo GarzTj&o.Niciensi.ex ordine actura in
fratrum Minorum Conventualium aliquandiu Bononiensi guardiano et custode
prseelaro viro et
toria auctoritas, iunotuerint.Quantis vero difflculta-
tibus obsitum
facile
univeraum idmartyriura, de quo plura millia scriptorum omnis fere nationis

sit
nemo quse sub coslo est dixerunt sententiam, dnbitare nullus ignorat. De ipsa taraeu caede potest sobrius, quura tot lueulentissirais testimoniis et
EX STATU
S.ECXJLARI.
monumentis
quibus
et
certa sit
sed ubi haec strages
Universus autem ordo sanctornm, qui laicam sunt covitam viventes hac die ccelestem adepti ex unis martyronam aut ea saltem celebrantur, qui cum ribus constat. De S. Heraclio railite. fecit, sermo martyrium S. Alexandro episcopo sed supersunt SS. Afriges renovandus non est Proculus, qui seu Africus, Macarms, Diceus et fidem signarunt Nicae in Bithynia sanguine suo SS. Dasius, Zoticus et Cajus, Nicoraedienses.qui, eunuchi) servi et domestici [non tamen
; ;
quanta fuerit, gravissim^ lites sunt. Porro ut lector judicium ferre posset. amofacta, a
vendse fuere omnes historife quse titulis fictis et iraaginariis revelationibus nituntur ; et qute proba viderentur documenta aut aliquid veri continere,
diligenter
seceruenda.
Ex
bis
autem preecipua
aunt ipsa basilica Ursulaua cum apposito raouatitulus, steiio.quae utraque antiquissiraa sunt; dein
in
quum
essent Diocletiani,
maluerunt in Propoutidem e csesans scaphisprofici quam vitam et araicitiara
positus ; postea antiquura partim ex hoctitulo desuraOfficium Coloniense, ptura; iusuper Serrao in natali, medio s^culo ix raodo antiquior, in quo Cleraatii titulus refertur, Ofaciura corrigitur atque etiam invoiudicatum
basilica Clematio
tantopere animas su^ detrimento servare, a Lactantio et Euhac de causa cum aliis multis Leogathus, exsolis sebio laudati S, Leugatus sen cultus a Hieronyraianis laterculis notus Julius, Eutychius, Materussen Coptitis; SS. Modestus,
cum
Colocantur traditiones BritannicaB. Batavicseet pr^terea plura calendaria et diplomata nienses

;
Maurus
fuit
et
alter S.
loco Diceus, quibus Africa palsestr^ ducentis septuaginta Modestus cum
adventuNormanoorura, qui primum omnia Coloveniunt traditioues niffi vastarunt, vetustiora. Poue ab auctore Colonienses et Britannicae posteriores, Regnanie Domino et a Galfredo Arthuno
Passionis
coUectSB
quos olim Neapolitani potissime Joannesjutiavenerebantur ; dein S5. Georgius, mul. socii, quorum nomina in nus etsexaginta tres deprehendimus, sed quos certissirae tis kalendariis Hierosolymitano templo constat olim in S. Stephani hohoratos fuisse. Nunc primum pie sepultos et innotuit eos, dura ediraus Acta eorum. es quibus et Leonera Isaubelluraferveret inter Solimanum quod Christi miricum. a Sarracenos occisos fuisse loco venit liti^nuntiumremittere nollent. Ultimo habemus. S Oe;&eriw5,dequonilfere compertura septentnonali nisiquodpromartyre in Brabantia
duobus
sociis,
conveex quibus ea solum. quae inter se Atque ex his et niunt. fidem aliquam merentur. sagittarum, quae in seex innumera multitudine
;
pulcris
repertffi suut,
colligere
fuit
Ursulanam
barbaros
societatera
ab Hunuis, qui
tractabant,
soli fere inter
bello
sagittas
occisas
fuisse.
Hinc
viam sedulo quaerendum fuit quam secutus fuerit et os'endendum eumcirca gallicano ex Galliis per diera21 Octobris anui 451, uuura non transire per Belgium rediret, non potui^se
;
Attila in bello
Coloniara
earaque ruinis er, sanguine foedare. et multis Quaesitum dein de nuraero juartyrum
colitur.
Numero
itaque
illi
suut trecenti qumqua-
ginta quatuor.
retmeuda docuraentisdemonstratum decem millia fuisse virgines secuudum esse- sed nou oranes Colonieusium traditiones ; antiquiores et meliores datura univers multitudmi,
contra id
nomen
SEXaSEEMINEUS.
copiam sibi Femineus sexus multo majorem Glycena accenserepotest.DeSS. Anna, Theodota.
et Elisabeth. quae
euituent. quodvirginura gloria omnium raaxime aliaque multa declarata sunt, Postquam autem haec historise omnes. etiam iraatypis expressEe fuere qui postea venerunt integros ginariae, ex quibus coUegerunt manipulos noluimus sct-
communes cum
SS. Alexandro
fabularura
episcopo et Heraclio milite
palmas
receperunt.
6mcM S. Sadicturajamest. Reliquarum agmen Hujus lome uxorZebedseietChristiconsanguinea. nota est ex magnara partem ex Evangelio
historia
;
occultas licettotgravissimorum errorura origines gloria posthuraa, initioducto a esse His succedit adjecto raonasterio, basilica et ab antiquissimo ei mutatum est. De quod deinceps in capitulura ^ reUquiis
quo
quum
pateat
quam
ardenter
Redemptorem
jyj^
reliquiis deinde, de
tyrolog-iis,
SYNOPSIS.
commemorationibus in marsocietatibus piis
fuit et dequo prantecessum
;
est
de
officiis ecclesiasticis,
et multis aliis
id g-enus rebus dictum
mum
cipua
conclusus commentarius
epilogo,
in
de S. Avia, cujus cultus per multas Galliae dioeceses olim propagatus est, sed cui gesta adscribuntur mirum in modum inter se diversa. Atque horum omnium coelitum seriem demum claudunt
repetuntur capita et
quem
SS. Nunilo
in
et Alodia, virgines et martyres, Oscffi
leg-isse juvabit.
Quum eadem
dieambae celebrentur
Hispania praecipue
honoratsB.
Harum duplex
SS. Ci7mz>, alteraS. Kemigii mater, cujus laudes

infilii
Vita continentur, altera Tirgo Meldensis, ex

Parisiensis prfficipue cog-nita,
g-esta et cultus investigata
exhibita estPassio, altera desumpta ex S. Eulogii Cordubensis Memoriali, altera ex breviariis et
Actis S. Genovefe
sanctoralibus
harum quoque
sunt et
rense
Salas
nita
;
translationem corporum ad Legemonasterium dedit Josephus Pellizer de

;
speciatim qu^situm in Vitam S. Eemigii matris, quam plurimi ab Hucbaldo Elnonensi compositam fuisse voluere. Esamen quoque institutum
in
collecta
;
Commentario autem prEevio plurima de cultu, et tempus locusque martyrii defi-
insuper multae confutat^ fabulse.
NDEX SANCTORU M
IN
TOMUM
IX OCTOBRIS.
A
Hierapolitanus in Phry22 A bercius, episcopus A-gia. CoMMENTAE.njs pR^vius. ]. Acta S. Aberciiex Metaphraste justo severius reprehendit
21 Anatolius,
in oppido S.
PRiEvius.
confessor,
episcopus
Cadurcensis,
Michaelis adMosam. Commentamus
Tillemontius.Quibus annis sanctis prsesul vixerit

et
Hierapolitanse 485. menologiis, synaxariis et S. Abercii memoria in martyrologiis. Ejus scripta et epitaphium 489. YlTA ET CONVEESATIO SANCTI PATRIS NOSTRI AbEECII
quibus
praefuei-it
sedi
Fontes unde cognoscuntur quse ad S. Anatolium pertinent. An fuerit Cadurcensis episcopus. Corporis translatio sseculo viii. Cultus in monasterio S. Michaelis ad Mosam 309.
unicus.
EPISCOPI
AUCTOKE MeTAPHRASTE, populum ab grffice et latine. Capcti. S. Abercius simulacra comimpiis sacrificiis avertit ; deorum
HlERAPOLITANI,
minuit.CommotamexindemuItitudinem.pluribus patratis miraculis, sedat et ad Christum convertit 493. Caput 11. Phrygellae, nobili matronae, visum
restituitS. Abercius,
eamque
convertit
filio,
deinde
Translationes et miraculaS. Anatolii episcopi, ex officio S. Michaelis ad Mosam 311. Alia de cultu inter addenda ad finem hujus tomi. 22 Anna, martyr. Vide Alexander episcopus. 22 ApoUo,monachusiniEgypto. Vide Ahibus. Apricius seu Afriges. Vide Afriges. 21 Asterius, presbyter ei martyr, ad Ostia Tiberina. Sylloge histoeica. unicus. S. Asteriusab homonymis distinctus discrimen de die cultus
;
cum Euxeniano,
disputat.
Phrygellfie
de
iii.
religione
inter martyrologos
ejus
martyrium;
reliquia-
Variamiracula 500. Cap.
Abercius,
;
rum
fata
a M. Aurelio invitatus,
toris filiam liberat a
Eomam
venit
impera-
dsemonio, multisque a Faustina Augusta cumulaturbeoeficiis 503. Cap.iv.
21 Avia, virgo et martyr in Gallia. Sylloge critica. Gesta parum nota. Cultus in pristinis dioecesibus
Parisiensi, Bononiensi,Rothomagensi,Venetensi,
peragrata Syria, Hierapolim redit. Estremi ejus labores. Denique, parato sibl tumulocum epitaphio, sanctissime moritur 512
S. Abercius,
Remensi
et aliis
S22
B
aSS.-Qenedictus, abbas,ejusque soror S. Avenia, JjMaceraci in Britannia Minori.CoMMENTARius PE^vius. unicus. Pestum, nomen,peregrinatio,
vita eremitica Maceraci, translatio Eotonensis,
%Z Abibus et Apollo, monachi in ^gypto. Commentarius pr^vius. Eorum memoria ex Coptitarum martyrologiis, in quibus dicuntur floruisse
Macarii Magni ffitate 575. Encomitjm ex Ms. 576 codice arabico Vaticano 21 Afriges seu Apricius, Macarius, Diceus etProcu14 lus, martyres Nicaece inBithynia
S.
reliquiarum dissipatio. De Alano episcopo Nannetensi 633. Brevis Vita S. Benedicti Macera625 cENsis eveteri Ordinario Rotonensi.
22 Bertharias, abbas
et martyr, in monasterio Cassinensi.CoMMENTARiusPR^vius. i.S. Bertharii
21 Agathon, confessor et abbas in iEgypto, Commentaeius HisTORicus. S. Agathouis cultus in

dioecesi
ab
Cadurcensietin Oriente. Distinguendus cognominibus. Quo tempore et ubi locorum vixerit895. Pia ejus dicta ad ascesim chrisaliis
Vitam, quaehic primum typis datur, conscripsit

Ignatius, prior Cassinensis. A Saracenis trucidatur, nec probabilius solus. S. Abbas fuit in
tianasque virtutes pertinentia 897. Aliae ejus de 899 eodem argumento eximia verba.
%% Alexander episcopus, Heraclius miles, Anna, Theodota, Glyceria et Elisabeth raartyres. Com-
MENTARius HisTORicus. uuicus. Memoria etpassio ex Menologio et Menaeis Grsecorum et Martyrologio Romano. ^des SS. Martyribus illissacra Constantinopoli in Cupresseto 520 22 Alodia virgo et martyr Oscae in Aragonia. Vide
Nunilo.
montis Cassini, ubi ejus reliquiae permanserunt 663. ii. Festiva S. Bertharii memoria. De ejus scriptis disquisitio 666. Passio exmss. Caputi. S. Bertharii natales, pueritia ; ejus in religione fervor ante etpostsusceptum sacerdotium 670. Caput ii. Saraceni Italiam dedireptione
vastant.
S.
Bertharius electus
abbas.
et
Kes a
contra
Ludovicollpro raonasterio Cassinensi Saracenos gestae 672. Caput iii.
Praelibatis
nonnuUis
;,
IN
TOMUM
IX OCTOBRIS.
XIX
nonnullis de Cassinensis coenobii prsestantia, describitur clades Saracenorum ad Salernura. S. Bertharius Eomam petit. Saraceni, occupato Gaziliano,
urbi excidium
Monasterii Cassinensis direptio.
minantur 677. Cap. iv. S. Bertharii mors
22jCylisabeth, martyr. Y ide Alexander episcopits. Eutychius, Modestus etc. Vide Modestus.
et sepultura 680 21 Bertholdus, confessor et oblatus in Parmensi S. Alexandri parthenone. Commentaritjs PR^vins.
F
intanus. Vide
unicus. Fata monasterii S. Alexandri. ^tas, patria el cultns S. Bertholdi. Conversorum

orig-o 408.
Munnu.
puELLARi
mensi
Yita S. Bertholdi conversi, in abbatia S. Alexandri Parmensi, bx ms. Par411
G
^lvJebizo, monacbus
cus.
S. et
confessor
Cassini
in
regno Neapolitano. Coumentarius pr^vids.

ajtas 357.
uni-
rajus, Dasius et Zoticus. Vide Dasius. c.
%% Candida vel Candia
ex
sociabus S. Ursulae.
et Eeliquise Dertosae
Gebizonis cultus parcus ; biographi Vita S. Gebizonis, monachi Cassinensis, auctore Paulo diacono seu grammatico, ex ms. Cassinensi, collato cum editione Gaiiolx et excerptis Petri diaconi. Prologus 398. Vita. Capdt DNiCDM. S. Gebizonis patria, sancta vita Cassini,
Sylloge historica. Memoria
578 in Hispania. 21 Cilinia, mater S. Remigii, Lauduni et Eemis in Gallia. Syllogbhistorica. unicus. Scripta Hucbaldi Elnouensis de
et cultus
S. Cilinia.
Hujus
setas,
laudes 318
et
21 Cilinia virg-o Meldis in Gallia. Sy nopsis historica.

. I.
S. CilinitE
memoria,
patria, vitse
ii.
tempus
veli religiosi susceptio 306.
Situs Melda-
cum dajmonibus, spiritus propbeticus et miracula 399 21 Georgius, Joannes, Julianus et socii seu sexaginta sex martjTes Hierosolymitani sub Saracenis. Commentarids pr^vius. unicus. SS. Martyrum Acta ; vitas tempus martyrii occasio; bellum inter Solimanura et Leonem Isauricum ;
luctae
;
rum, Matronae fluminis et ecclesiffi cathedralis mutatus. Amphitheatrum Meldense. Abbatia seu
prioratus S. Cilinise. Cultu
cultus in ecclesia 8. Stephani Hierosolymis hujus templi varia fata 358. MARTYiiiuM sanctorum
;
307
SEXAGINTA RECENTIORDM MARTYRUM, QDI IN SANCTA DRBE Christi Dei nostri hierosolymis, sub Auabum
TYRANNIDE, FIDEM CONTESSI SDNT, primU7n SljriaCe scriptum dein grgece versum, atque hic ex grseca versione latine reprgesentatum 360 22 Glyceria, martyr. Vide Aiexander episcopus. 21 Guilielmus episcopus et confessor, Comi in
,
21 S. Condedus, presbyter et eremita, Fontanellee in Normannia. Commentarids prjEvids. unicus.
monachatus, aepultura, translatio 351. Vita S. Condedi presBYTERi et ehemit-e bx ms. Ultrajectino S- Salvatoris 354. Vita S. Condedi presbyteri eteremit^ ex ms. Rubrse Vallis collato cum editione MabilS.
Condedi
Vitse, astas,
habitatio,
355 Simpli22 Constantinus, abbas Cassinensis. Vide

lonii cius.
Longobardia. Commentariushistoricus. 1. Status ecclesiae Comensis; patria B. Guilielmi; episcopatus; lis de praecedentia; privilegium et odium
Othonis IV 414. 11. Fundatio monasterii canonicorura regularium B. Mariaede Torello et nosocomii
S. Silvestri.
22 Cordula, virgo et martyr, S. Ursulse sodalis, Colonise Agrippinse. Syllogehistorica. unicus.
Bulla Honorii III de numero
Quando
et
quamobrem
celebrari
coeperit
hac
canooicorum Comensium 417. iii. B. Guilielmi operatempore belli sacri mors; sepultura; anti;
die festum S. Cordulee, item
inventum et elevatym sit de quo postea exorta contentio, praesertim Colonienses inter et Viconienses
quando et sacrum ejus corpus;

580
quomodo
quissima imago
21 Gundisalvus de Lagos
,
419
confessor
,
ex ordine
i.
eremitarum
Lusitania.
S.
Augustini, Turribus Veteribua in
Commentarius historicus.
De
B. Gundisalvi biographis et approbatione cultus.
D
2lJ_Jasius, Zoticus et Cajus, martyres, Nicomedige in Bithynia. Sylloge. Fata eorum nominum in martyrologiis. Eorum ministerium in aula 11 Diocletiani. Occasio et modus martyrii
Lectiones proprise 421. 11. B. Gundisalvi nomen, pia educatio et admissio inter eremitas ortus
,
Augustinianos Ulyssiponenses 422. iii. Prseficitur conventibus de Lourinan, Olyssiponensi
Diceus martyr in Africa. Vide Afriges. Diseus martyr in Africa. Vide Modestus. 21 Domnolenus, confessor in agro Autissiodorensi inGallia. Sylloge. unicus.CultusS. Domnoleni; distinctio a S. Domnoleno Leincognita gesta 325 movicensi 22 Donatus episcopusFesulis in Tuscia. CommentaRius pRiEvnTs. I. Donatus, ex Hibernia oriundus,
;
quam sancte Irenae et Turrium Veterum suo munere fungeretur. Cura rerum temporalium 424. iv. Cura B. Gimdisalvi in docendis
S.
;
agricolis, pueris aliisque
periculum
castitatis
incurrit; miracula patrat; pie obit
425
H
22xleraclius miles. Vide Alexander episcopus. 22 Hermes diaconus M. Vide Philippus, episcopus
Eeracleensis. 22 Hieronymus Garibus seu Garibbus, confessor, ex ordine Minorum S. Francisci, Bononise et NiciEe. CoMMENTARius HisTORicDs. I. Qui dc
Pesulanse ecclesise prseficitur. De annis episcopatus ejus, scriptis et cultu 648. ii, De reliquiis
Donati harumque translationibus. Acta nunc edita 652. Vita ex ms. Minervae collato cum duobtcs aliis, Prologus. Exhortatio ad celeS.
primum
brandum
S.
Donati festum 655. Capct
i.
S.
Do-
nati natales, pueritia, institutio. In Italiam peregrioatur. Coelitus collocatur in sede Fesulana,
quam virtutibus et miraculisilluatrat 655. Capdt ii.

Pretiosa S. Donati mors et sepultura
Hieronymo scripserint. Ejus ortus et ingressus in ordinem Minorum. Conventualium et Observantium conventus Niciae. 11. Fueritne Niciae. MitB. Hieronymus lector et guardianus initia 888. ni. DocuetiturBononiam. Infausta
B.
ritne B.
661
Hieronymus tbeologi&m Bononia.
Fit
discretus
XX
discretus,
mOEX
guardianus
obierit B.
et custos 888.
SANCTORUM.
Quo
ffitatis
iv.
sepultura e^ fama B. Hietranslationes 891. v. Sanctitatis imaquibus usus est; reliqmse

die et
anno
Hieronymus
in tragoedhs. De circumivit. Non in quibus magnifice joculatores curiis bannitis, De joculatorum moribus 698. iv.
XL joculator
fuit,
et varias Italige partes

.
egit
personam
confessor, Moglems seu 21 Hilarion, episcopus et unicus. Locus Meglinis in Macedonia. S^xloge.
Jetas sedis laudes, translationes, confessor et pater monacborum 21 Hilarion , i-r^vius. i. S. HilarioPalsestina. Commentarius
ronymi; libri gmes, resta
donabantur. Conversio B. Joannis.
Demonstratur eam non
403
nis biograpbi 16.

taxis.
ii.
Yit^
S.
Hilarionis cbronoet
impossibile esse evenisse ante aunum 1208, et magister fuent 701. ut S. Erancisci Assisiatis qua et eremi de Butriolo, in V. Notitia Caeseuffi primum orbabitavit per annos quadragiuta et vi. In eremo dinis conventum fundavit 705. aliquandiu vixit ignotus, nec diu ante
Cffisenate
Commoratio Alexandrige
17. iii.
apud
S.
Anto-
ninm
In patriam redux,
eremum
incoht,
Hierosolymam, admittit discipulos, itMajumam, ConversioElusam etin desertum Cades. Miracula.

iv. Iter
nes 20.
et
ad cellam
S.
Antonii; episcopos
monachos
v.
diti;
Commoratur Apbromteriopergit Alexandriam et in Oasim

-visitat 21. v.
1217 socioa adsciscere ccepit; babitum Quam eremiticum induit anno 1223, 707. vii. yovitam duceret beatus in cella ejus orationes frequentia; cales; vestigia in solo ex orandi pcenitentabula lignea ei pro lecto est; duo lecti alii cruciatus 709. viii. tiffi; fovea poeniteutise
annum
rem' 24.
Venit ParKtonium, binc in Siciliam, ad insulam Cydein in Dalmatiam et demum superioprum 26. vi. Cogitatire in Thebaidem conversatur cum manet tamen in Cypro ;
Decibo B. Joannis ejusque quantitate; incredimiraculo; custodia bilis inedia; vitam protrahit
silentii 711. ix.
De
tide B. Joanuis.
De
haereticis
es Oriente Catbaris et Patarenis quos impugnavit; veneet inde in reliquam Europam

in
Bulgariam
rem;
vn. VestitusB. HilaS Epipbanio; moritur 28. Hilarionis disciplmffi rionis 30. viii. Eeliqu^ B.
severitas 32. ix. Praecipuaeleges
S.
monasteriorum
x. An coluerit 36.
Hilarionis.
An
fuerit presbyter 32.
beatus runt; eorumdogmata; multos convertit escommuad fidem 715. x. Ejus zelus contra Ghibellinis et nicatos sequaces Eriderici II; de prophetiEe; Guelfis. Miracula B. Joannis ; donum
primus in Syria vitam monasticam
fata raonasteriorum S. Hilario XI. Posteriora reliquiis S. Hilarionis 37. nis 36 XII. De sacris
Hilarionis. Ejusdem &X1II. Antiquitas cultus S. propagatio 40. xiv. per patriarchatus Orientales
in S. Hilarionis cultus
spesetcaritas; oratio; devotio in communione: proxihujus frequentia sseculo xiu. Caritas in immensus ad eum concursus 718. xi. mum; De confessione peccatorum venialium ab anti-
patriarchatu
Komano
42.
monaquissimis temporibus; de confessionibus medio aevo eorumque frequentia; de chorum

frequentia confessionis saeculo xiii; frequentispausime B. Joannes confitebatur; ejus castitas,
viTA, auctore S. Hieros' HiLiRioNis ABBATis Roswetjdi, nymo, secundum editiones Surii,
Martianay
et
Vallarsii
et
codices
aliquot
Bruxellenses. Caputi. Prologus. Pueritia et duos 43. Cap. ii. vita solitaria per annos viginti monasin Palsestina patrat et condit Miracula convertit Cap. iii. Monachos suos curat, teria 46.
MM.
Conventus Joanne fundati; quo tempore eremitarum a B. regulam acceperit S. Augustini 726. xiu. De professione religiosa et monachatu S. Augustini
pertas, patientia et humilitas 722. xii.
, omnigenos homines Sarracenos in Antouii defuncti cellam 51. Cap. iv. Gesta S. Dalmatia et Sicilia 54. Cap. v. Gesta in ^gypto 56 mors et translatio
excipit
petit
de regula ab eo scripta et ordinibus eam profitentibus 728. xiv. B. Joannes ordinis eremitarum S. Augustini fundatornon fuit de ejusdem
;
ordinis antiquitate
730. xv.
,
BuUa
<
Admonet
brevis
et
Cypro
Nos
)>
Innocentii IV
qua continetur
B.
21
Hugo,
confessor, abbas Ambroniacensis in dioe-
cesi Bellicensi, olim
Lugdunensi. Memoria ex
396
historia congregationis usque 1253, 732. xvi.
kalendariis et breviario
SEeoulo xiii
;
ante
De Unionem magnam
Joannis ad annum ordine S. Augustini

;
de ipsa
Unione de Saccitis seu fratribus de poenitentia iter 734. XVIII. Prophetia beati de loco obitus
;
Mantuam; dolor Caesenatum de discessu; ejus
Georoannes, martyr Hierosolymitanus. Vide

gius.
mors et sepultura 735. xviii. Elevatio corporis anno 1251; miraculum accensi cerei et caudelaet alia; de beati tunica quse servatur incorrupta, et de habitu ordinis 737. xix. Inventio
nim
confessor, in pris22 Joannes, abbas Bylensis et i. S. Joantina Bulgaria. Commentakius pR.a;vics.

nis
nomen
in fastis Slavicis.
^tas, patria, vita
monastica et eremitica. Constructio monasterii Eylensis 683. ii. Translationes corporis S. Joan-
corporis beati et translatio saeculo xiv aut xv; de duobus conventibus, a S. Agnete dictis corpus beati reperitur extra et intra Mantuam
, ;
Bulgariam. Templa Sardicae ejusdem sancti cultu 685. et Ternobi. Ueliqua de VlTA VENERABILIS ET THEOPHORI PATRIS NOSTRl JOANNis Rylensis, auctore Euthymio, patriarcha Ternobensi, interpreie Joanne Martinof, preslytero Socieiatis Jesu 687. Commemoratio veneRABILIS PATRIS NOSTRI JOANNIS ^YLliNS\seW PrologO Mosquensi ad diem 19 Octobris , interprete Joanne Martinof\presbytero SocietaiisJesu 691 22 Joannes Bonus confessor et eremita ordinis S. Augiistini, Mantuse in Italia. Commentaeius PK^vius. I. Quare dentur Acta B. Joannis Boni hac die. Ejus breve elogium, patria, nomen. Num dicendus sit pertinuisse ad gentem Bonomorum 693. ii. Chronologia Vitae B. Joannis. Plurium errores. m. XJsque ad annum
nis in
incorruptum post centum aut plures annos 739,

755 seq. xx. Translationes annorum 1543, 1558, 1775 et 1798. Prodigiosa conservatio corporis post sex integra saecula 741. xxi. De reliquo beati cultn ; ejus biographi; Vitse edendae 742 et in Appendice. Summarium ViT.a; ex S. Antonini
Elorentini
cap. 13. De titulo 24 Mantuano 746. Vita, auctore S. Joanne Bono, cive Ambrosio Calepino, ord. eremitarum S. Augusex Mss. Lib. i. De beati vita et morte. tini
Hungariam
et
chronicis
Cap.
I.
Natales, juventus, conversio, arrepta vita

,
devicta gravis tentatio carnis 748, eremitica Cap. II. Ejus oratio assidua; confessio frequens
et
communio;
missse interest quotidie

iii.
tentatos
miraculo liberat 749. Cap.

titur a
Persecutiones pastinentia,
daemone
et
ab hominibus; de ejus ab-
m TOMUM U. OCTOBRIS.
stmentia, jejuniis, dono lacrimarum et silentio
751. Cap. IV.
XXI
;
cula aliquot
De reliquis "beati virtutibus; miradonum prophetiae quantus fuerit

;
de beati fama, ad eum concursu et dolore Ctesenatum in ejus abitu 823. Cap. VI. Liberatur Araadorinus a morbo
; de fama beati et coucursu invisentium 825. Cap. vii. Agnes liberatur a contractione nervorum testificatio Jacobini quera beatus convertit ab heeresi Patarenorum
bronchocele et suffocationibus
ad
eum concursus 752. Cap. v. Circa vitse finem Mantuam redit beatus; plura prsedicit ejus obi;
;
canceratico in crure
eum
post 754.. Cap. VI. Corpus terrse mandatur multa annorum curricula transfertur in urbem miraculum accen&orum cereorum aliaque 755.
tus
;
beati notitia cordium
et futurorura
dolor Cae-
LiB. 11. Miracula quae operatus est beatus dum viveret 756. Lib. ni. Miracula quse post mortem
senatum de ejus abitu
contigerunt ad annum usque 1254, 763. pROffiad processus in causa canonizationis Joannis Boni confectos. De utilitate liorum B.
MiUM
documentorum, commissariis
riis,
apostolicis,
nota-
827. Cap. viii. Liberatur Alberigus a febribus ; testificatio Gualterii et PretiosEe de virtutibus beati, ejus fama et dolore Caesenatum ob ejus discessum 829. Cap. ix. Testimonium fr. Montongrandi 831. Cap. x. Testiraonium quatuor laicorum, Guidonis Moroelli,
testibus et observata forma 768. Processus
Uberti, Taci, Bonvicini et Jacobi Beccarii 833.
APOSTOLici, auctoritate Innocentii papse IV, annis
Cap.
XI.
Testimonia
poenitentise
Gaiferii, equitis, et Faviani,
1251, 1253 et 1254 constructi, de vita, virtutibus et miraculis B. Joannis Boui, Mantuani, eremitre ord. S. Augustini. Paiis prima. Processus Mantufe habitus, anno 1251, de vita, conversa-
fratris
836.
Paus quarta. Examen
capellani cardinalis S. Eustachii de anno 1253. Cap. 1. Testimonia fr. Lanfranci, prioris generalis, et fr.
tioneacmiraculisbeati. Exmanuscriptis. Prooe-
miura,
Cap.
II.
litterse
fr.
remissoriales 771. Cap
i.
Testi-
raonium
Testim.
Salvati, eremitse ord. S. Aug-. 772.
Manfredi 838. Cap. ii. Testimonium FP. Jacobini et Bonacursi 839. Cap. iii. Testimonia FF. Joannis et GrEeci 841. Cap. iv. Testimonia FF. Meliorini et Venturse 843. Cap. v.
fr. Jacobi 776. Cap. in. Gerardi 781. Cap. iv. Testim. fr. Michaelis 781. Cap. v. Testim. fr. Boni Joannis 784-. CAP.vi.Testim.fr. JoannisdeBarba784. Cap. vii.
Testimonium
fr.
Testiraonia FF. Joannis, Benvenuti et Thaddffii 846. Cap. VI. Testimonia FF. Jacobi et Ardiz-
Testim.
fr.
Bonincurtii et
Bellae
fr.
Vitalis 788. Cap. viii.
Cap vii. Testiraonium FF. Marci et Jacobini 850. Parsquinta. Processus Mantuanus anni 1253 continuatur. De faraa sanctae vitae et
zionis 848.
Testim.
Cap. ix. Testim. Joannis de Barba alterum et fr. Bertolini 791. Cap. x. Testim. fr. Martini de Csesena et fr. Martini de Montefeltro 792. Cap. xi. Testim. fr. Mattheei 793. Cap. xii. Testim. fr. Bonaventurae 795. Cap. xiii. Testira. Imeldae
Mariae
fr.
790.
Trencheti,
miraculorum B. Joannis. Cap. i. Audiuntur testes quinque super fama beati et concursu ad ejus tumulura 852. Cap. ii. Audiuntur testes alii novem super iisdem 854. Pars sexta. Miracula
post raortem ultirao recepta. Cap.
i.
Liberatur
Ottobellus a caecitate 856. Cap.

,
aliaque. Attestatio notarii 796. Boninsegnae Pars secunda. Continuatio processus Mantuani miracula post mortem beati. Cap. i. anni 1251 LiberaturParaphilia ab epilepsi aliisque pluribus
,
:
et gTavissimis raorbis 797. Cap.
Bellanoma ii. Laufrancus ab inchoata lepra 799. Cap. iu. Thomasina ab ulceribus liberatur, Martha ab arthritide 801. Cai'. iv. Valdegrana a variis morbis liberata, Beatrix a caecitate 803. Cap. V. Liberantur Agnesia et Benvenuta a CEecitate 804. Cap. vi.Massarola ab infirmitate crurium, Armellina atumefactione corporis 806; Cap. VII. Negrina a contractione nervorum Joannina a tumefactione corporis 808; Cap. vtii. Jacobina et Zeno a surditate Anzelerius a conliberatur a da^mone
;
fv,
Bonaventura, puer nobilis a febre lethali et tumefactione Ventris 858. Cap. iii. Altavilla ab arthritide 859. Cap. IV. Anna ab hydropisi incurabili et arthritide 861. Cap. v. Florius puer ab effusione viscerura 862. Cap. vi. Gerardino restituitur visus Riccadonnae oculi sanitas 865. Cap. vii. Mulieris pauperis preces exaudit beatus, Bonfeii.
,
minam
liberat a g-ravibus doloribus 867. Cap. viii.
Liberatur Mantuana ab arthritide, Cancellaria a fistulis 868. Cap. ix. Bona et Thoraasius liberantur a CEecitate, et hujus sanantur vulnera 871. Cap. X. Bonacursi pes sanatur, Bonsepaci restituitur visus 873. Cap. xi. Liberatur Bonaventura
a dsemone, Benascinta a caecitate 875. Cap. xn.
Liberatur Bonvicinus a surditate 877. Cap.

Virg"ilius liberatur
xiii.
tractione cruris 809. Cap. ix. Beng-herense fistula sanatur et Papice raanus confracta 811. Cap. x.
ab
epilepsi,
Honesta a morbo
Plorius de Baraliis ex periculis eripitur et raulier liberatur a sufFocatione. Attestationes de fidelitate processus et apog:raphorum 813. Pars tertia. Processus , habitus Csesenje exeunte anno 1253
et ineunte 1254, de vita et virtutibus B. Joannis Boni, et rairaculis quae patravit vivus. Cap, i. Introductio testiura. Testificatio ven. P. D. Manet fr. Moroelli , ex episcopi CEesenatis g-ini virtutibus et miraculis de ordine eremitarum
,
,
oculorum, Maria a CEecitate 879. Cap. xiv. Ghisla liberatur a contractione brachii et manus, Maria
ab hydropisi 881. Cap. xv. Beng-hipace liberatur a daeroone 882. Cap. xvi. Cereus ing-ens, multis aliis minoribus circumdatus , simul cum his coram multitudine fidelium, subito accenditur. Caecus recipit visura 884. Vide hujus tomi Appendicem.
Julianus, raartyrllierosoIymitanus.Vide Georgius. 22 Julius martyr apud Coptos. Sylloge 537. 21 Justus, archidiaconus Claroraontanus. Stlloge.
beati 814.
Cap.
ii.
Testificatio
fr.
Balis
ord.
:
eremitarura, et Gualterii, fratris de poenitentia
de virtutibus et miraculis beati 816. Cap. iii. Testificatio Artusii de virtutibus et miraculis
beati et sanatione Marise suse uxoris; testificationes Ubaldini, ipsius Mariae, MarchesianEe et
Ejus astas et cultus. Disting-uendus a S. Justo episcopo Claromontano. Oflicium. Reliquiae 72
I.
Abenatse de eodem miraculo 818. Cap.

;
iv.
Bo-
Leogathus. Vide Leugatus.

22 Leugratusmartyr.Memoria ex Hieronymianis
naventura liberatur a doloribus et motu capitis testificationes Baraaliorumque raembrornm

chise et
fr.
martyrologiis
et
536
Alberti
de virtutibus et rairaculis
beati 821. Cap. v. Testificatio Maurini de virtu-
tibus et miraculis beati; liberatur Dalborgus a
22 Lupentius abbas Cosbientarics pr.i:vids. i. S. Lupentii passio habetur ex S. Gregorio Turonensi, cujus textum
S
martyrCatalauni
in Galliis.
Octobris
Tomus IX.
perperam
xxu
De
INDEX SANCTORUM.
fundatis,
111.
Ubi perperam dixit Cointius esse apocryphum. abbas 101. n. et quando cebsus faerit sanctus
,
de prsetenso ejus episcopatu 327. Controversia de paschate celebrando. Unde

et
Actis reiiquns festiva S. Lupentii meraoria, Turon. 609. Vita ex 606. Passio ex S. Gregorio Catalaunensi ms. 610. Vita alteea
Breviario eoc ms Parisiensi

.
Fintanus ortasit; et de synodo, cui interest S. Acta. De 329. IV. Annus obitus S. Fintani. Ejus Conchennaejus sorore 332. Vita suspect.^ fidei
U
Macarius, martyr
Nicaeffi.
Vide Afriges.
Maroniae 21 Malchus, mouaclius et confessor, Antiochiamin Syria. CommNtab.iuspb^vius. prope
auctore anonymo, ex cod. ms. Salmanticensi nunc Bruxellensi 7672. Cap. i. Sancti parentes Columet magistri. Adit mouasterium Hiense S. Hiberniam baekille. Inde a Baitheno abbate ad suscitat. remittitur 333. Cap. n. Duos mortuos TeachAlia miracula. Fundat monasterium munnu 335. Cap. iii. Varia miracula et prophepunitionem rogat tie 337. Cap, iv. Lepram iu
impetrat. Synodus de paschate in campo Leghlene. Sancti obitus 339. Vita seu lectiones 341 ex Breviario Aherdonensi ad 21 Octobris
et
cultu, biog-raphia, terapo unicus. De S. Malchi itineribus 59. Vita S. Malchi monaohi ribus et
Prologus 64. Capdt unicum. Ascesis.* ^* Captivitas. Reditus

CAPTivi.
Commen22 Marcus, episcopus Hierosolymitanus. I. Dc sedc Hierosolymitana TARius HisTouicus.

ejusque episcopis ex circumcisione; primus ex gentilitate S. Marcus 477. ii. De annis episco-
N
22-NTepotianus,episcopus Claromoutanus in Arver-
patus S. Marci ex Eusebii Chronico, cujus reeensentur editiones ante et post repertum codicem Haicanum. Perperam a nonnuUis S. Marcus ha479 beturmartyr. Ejus officium et missa
xN
nia. SyLLOGE. Episcopatus, setas, reliquiaeGlS
in 22 Nunctus, abbas martyr prope Emeritam Saucti Hispania. Commentarius pr^vius. unicus. Nuucti memoria et Acta; quo tempore in Hispa-
Materus seu Maurus. Vide Modestus. Massiliae in 21 Maurontus, episcopus coufessor , historicus. i. S. Mauronti Gallia. Commentarius
niam venerit et cui reUgiosse familiaj sit adscribendus 596. Vita, auctore Paulo diacono Emeriiensi.
^^^
nomen ad
varios dies in fastis sacris.
Tempus
episcopatus etmortis 362. ii. S. Maurontus ejusque successores episcopi simul Massilienses et abhates S. Victoris 365. iii. lUius rei finis
22 Nunilo et Alodia, virgines et martyres, Oscse in Hispania. Commentarids pr^vius. i. Passio ex
Primi abbates Benedictini 367. iv. S. Mauronti sepulcrum etofflcium ecclesiasticum restiS69. Placitum DiGNENSE, quo S. Mauronto 310 aliaque bona tuta est villa Caladius Vide Modestus. Maurus seu Materus. Melanius. Vide Mellonus. 22 Mellonus seu Melanius, episcopus fiothomagensis in Gallia. Commentarius pr^vius. i.Mellonus, minus recte Melanius dictus, perperam a Tamayo episcopis Toletanis annumeratur. Ejus Acta et res gestse. Num primus et quo quantove
et causa.
Cordubensi et antiquis Sanctoraanno martyrio coronatas SS. Nunilo libus. Quo et Alodia, item quo anno earum reliquiae translatse fuerint ad Legerense monasterium 626. expenduntur II. Varise eruditorum sententiae contigisse Oscae de loco martyrii, quod probatur in Aragonia 630. iii. Confutatur Tamayus de
S.
Eulogio
Salazar, tria paria seu bigas statuens SS. Virginum cognominum 635. iv. De die SS. Nunilonis et Alodiae festo, ac cultu reliquiarum perpetuo in monasterio Legerensi, harumque prae-
sente
Martyrium ex Uemoriali S. Eulogii, Emeritensis 642. Altera Passio ex

statu
937.
tempore sedem tenuerit Rothomagensem. De ^de sacra ab eo erecta 554. ii. Ubi S. Mellonus prima sepultura donatus fuerit. De sacri ejus corporis translatione iu castrum Pontisarense 561.
iii.
De
reliquiis S. Melloni, festiva
ex Legendario ms. Caput unicum 570 vetusiissimo monachus Bobiensis in Liguria. 22 Merovaeus CoMMENTARiusPRiEvius. uuicus. S. Mcrovaei memoria et Eetas; ejus translatio facta sEeculo decimo quinto, ex cujus instrumento clare determinatur cursus Bobiensis. Acta nunc primum ad fidem codicis ms. in lucem edita 614. Vita 617 auctore Jona monacho Bohiensi, ex ms. 22 Moderamnus, episcopus fihedonensis in Gallia, dein abbas Berceti in Italia. Commentarius histopostquam Ricus. unicus. S. Moderamnus
memoria
et cultu variis in locis 565. Vita
Breviariis et Sanctoralibus apud Amhrosium Morales. 644. Translatio ad monasterium LegeRENSE ex Jos. Pellizer de Salas. Caput unicum Po6t SS. Virginum passionem , Oueca regina earum corpora conquiri jubet atque deferri ad 645 monasterium Legerense
:
22
Ibertus
martyr in
Brabantia.
SifLLOGE
historioa. unicus. S. CElberti passio ex Molano ; illius cultus hodie vix ullus in populo
recte martyr dicitur
692
Rhedonensi sedi preefuisset ia Italiam peregrinatur ; dein relicto episcopatu fit abbas in Bercetensi monasterio, ubi moritur 619 ettumulatur 21 Modestus, Eutychius, Materus seu Maurus et Diseus, martyres in Africa. Es martyrologiis 14 21 Modestus et cclxxii socii martyres Neapoli in
,
aliquot annos
Campania
21
14
abbasTeachmunnensis in Hibernia. Commentarius pr^vius. i. De mona6terio Teachmunnu et oppido Taghmon. Sancti nomina et cultus. Adit monasterium Hiense In Scotia 325. n. S. ColumbEe Hiensis discipulus non fuit. De magistris ejus ac monasteriis ab eo
sive Pintanus,
Munnu
22"Qhilippus episcopus Heracleensis, Severus Jr presbyter et Hermes diaconus, martyres Hadrianopoli in Thracia. Commentarius pilevius i. Acta,primum a MabiUonio turaaRuiuartioedita, sincera sunt. Correctiora nunc prodeunt ope plurium codicum rass. lUorura corapendium ex ms. Ultrajectino. Martyrologia ex Actis emendanda 537. II. Passio S. Philippi et Sociorum, coepta circa festum Epiphanise et pluribus post mensibus consummata, contigit sub Diocletiano, non autem sub Decio, Sedis Heracleensis, cui prae,
fuit S. Philippus, brevis notitia S40.
IN Adrianoeoli Teraci.^
Martyrium ex ms. Fuldensi, collato
cum
IN
TOMUM
iX OCTOBRIS.
XXIII
cum
tribus aliis. Caput
i.
lnch,oatur
martyrium
yalde obscurse; reliquiEe in hunc diem servatffi 586 21 Viator, lector et confessor, Lugduni in Gallia. Commentarius pr^vius. Antiquissimus S.Viatoris
Heraclese 545.
CoBSummatur Hadrianopoli 550
22 Philippus, episcopus et martyr Firmi in Piceno,
CoMMENTARiTjs HiSTOuius. unicus. S. Philippi memoria. Num proprie dici possit epiacopus Fir-
cultus; quo tempore vixerit; reliquiarum fata70.
mauus. Diluitur commentum quoddam Tamayi

de Salazar. Cultus et Eeliquise Proculus martyr Nicsese. Vide Afriges.
623
ViTA
cta
S. ViATOTiis
a Theophilo Raynaudo
,
colle71.
21 Unnis, confessor archiepiscopus
Hamburgi
et
B
2113
eparatus,
CorbeJBe in Saxonia. Commentarius pr^vius i. S. Unnis cultus miracula et reliquiae. Acta deper-
diaconus
Nolanus
in
Campania.
et cultu
dita 373. u. S. Unnis parentes, monachatus Corbejensis, episcopatus adeptio 375. iii. Chro-
SifLLOGECRiTicA. unicus.
Dc epitaphio
304
Bremensium et Hamburg:ensium praesulum difflcultates 376. iv. Chronotaxis undecim primorum Bremensium et octo Ilamburg-ennolog-iae
siura
is
praesulum
377,
:
v.
Privilegium Joan-
22Qalarius, episcopus
et
martyr, Lunaa in Italia.

florueritS. Saet
Osylloce.
larius.
unicus.
Quo tempore
notitia
depravatum confusio synodi Altheimensis et conventus Erfordiensis cum synodo Erfordiensi. Bonorura commutatio 3*^3. vi. Quas
esset rei sacrae conditio curce
Sedis
Luuensis
vicissitudines
m regionibus,
S.
Umiia
commendatis
618
22 Salome, mater filiorum Zebedaei. Commentarius HisTORicus. . I. S. Salome, uxor ZebedEei, Christi
3S5. vii.
,
De "Wurmio Har-
decnuto Danise rege

tiandi iterura
ejus reg-ni amplitudine, Henrici Aucupis victoria et opportunitate annun-
consanguinea, cui et morienti praesens fuit; testis quoque ejus resurrectionis, ac de cujus sepultura soUicita leg-itur in Evangfelio. Ejus me-
moria
435.
in martyrologiis, breviariis et missalibus

11.
Quid
sit
in Hispunia et
censendum de cultu S. Salomae quo fundamento nitatur traditio

iii.
de
illius
obitu Verulis in Italia. 441.
Num
traditio Camariensis Provincialium probetur ex monumentis nuper editis ; prsesertim ex "Vita S. Mariae Mag-dalenge, Rabano Mauro tributa, ex
apud Danos evang-elii 3S6. viii. Dauia et Suecia laboribus de situ Bircse, ubi obiit; edenda Vita; pia Danorum et Suecorum in suos apostolos sensa 390. Vita S. Unkis, Hambuugessis eeiscopi ex lihro i Adami Bremensis secundum editionem Lappenbergii. S. Unnis episcopales et apostolici labores inter medias serumnas et difflcultates 393 21 Ursula et undecim millia sociarum virg-inum et martyrum, ColoniEe AgrippiuEe. Commentaeius
De
S.
Unnis
in
sepulchrisaliisque similibus. 446.
iii.
Expen-
PRiEvius.
i.
Libertatis necessitas in
scribendo
duntur argrumenta, quibus probatam volunt traditionem de adventu S. Salomse in Camariam. De

ejus ibidem cultu et reliquias 452. InsthtjuenTUM SEU PROCESSUS DE ELEVATIONE SS. MARIJE, JaCOBI
hoc comraentario; dicendorum synopsis 73. ii. Occasio Crombachii libri de S. Ursula; misera
ejus fata 74
iii.
De antiquissimo Sermone
in
natali sanctarum undecim millium virg-inum 78.

IV.
De
:
aetate et auctoritate Passionis, cujus ini-
ET Salom^s anno chkisti MCDLvni ex actis auto-
tium
Regnante Domino
77.
v.
Censurae in
graphis et iranssumpto authentico apud R. D. Faillon. i. Cardinalis de Fuxo leg-atus a latere, una cum rege Renato Andegavensi, in Camariam se conferunt ad elevanda sanctarum
Exhibetur legato processus perquisitionis praevise SS. Corporum, factee ab commissario apostolico. episcopo Massiliensi informationum, de quibus in 4o9'. III. Tenor
corpora 456.
ii.
,
Revelationes S. Elisabethte Schnnaug-Jensis de S.

UrsulaB martyrio 81. vi.
reperti dicuntur eimul
De
titulis qui Colonise
tyrum
Rivuli
8S, vii.
corporibus SS. MarCensurje in Revelationes B. Her-
cum
manni Josephi de
sodalitate
Ursulana
90. viii.
ex praecedentibus fontibus deducti 93. IX. De Galfredo Monumethensi ejusque sequacibus 94. X. SS. Ursula et sociae an passae sint
oirca
XI.
processu episcopi Massiliensis fit mentio 465. 471 IV. Solemnis SS. Corporum elevatio et martyr. Vide Philippus, 22 Severus, presbyter episcopus Heracleensis. 22 Simplicius et Constantinus, abbates monasterii Cassini. Comment. historicus. Unicus. S. Simplicii
annum
238.
De
origine Cyriaci papae 98.
esse mon stratur 101. xn. Galfridus Monumethensis, narrans SS. Ursulam et socias passas esse anno 383 tempore Maximi tyranni, confutatur. Vera historia de adventu Maximi in Gallias opponitur
Cyriacum papam.plane fabulosum
raemoria, aetas, res gestae nonnulla ejus Scripta, ex quibus non probatur reg-ulam S. Be;
ejus fabulis 104. xiii Prosecutio ejusdem arg-uhistoria reipuhlicsB Arraoricanae usque menti
:
nedicti latuisse usque ad tempora S.
Simplicii.
huius reliquiis earumque variis inventionibus et translatione. Cur hic adduntur acta S. Constantini, primi post S". Benedictum abbatfs Cassi589 nensis Theodota martyr. Vide Alexander episcopus. 22
De
ad finem saeculi v 107. xiv. Prosecutio ejusdera argumenti. Vera historia de constitutis Britonibus
quot,
in
Armorica 108. xv. Sententiae

Galfredi
ali-
accedentes ad
Monumetliensis
narratum, breviter expeusffi
et rejectfe 112. xvi.
Oslenditur Hunnos auctores fuisse ciedis SS. Ursulae et sociarum. De sag-ittarum bellico usu
113.
svii.
Hunnorura descriptio
et priraae se-
22-r T-alerius martyr, archidiaconus ecclesia Li^-
g-onensis in Gallia.
unicus. Ubi,
et olficium.
quando
et a
Commentaeius pr.vius. quibus S. Valerius
des 115. xviii. Hunnorum Nigrorum sedes ad raare Caspiura; adventus in Europam; sedes et gesta usque ad finem sEeculi iv, quantum scilicet
pertinent
ad res Ursulanas
117.
xix.
martyrium passus
fuerit. Ejus reliquiae, cultus Acta 526. Passio ex ms. Andreae du Chesne cum atiis collato. Praefatio 531. Caput 532 unicum. Describitur martyrium
Attila, viribus auctus, statuit Galliara invadere ; quod iter habuerit 121. sx. Iter Hunnorum a Confluentibus usque a-l Aurelianura; atque inde
2-Z Verecundus episcopus Veronse in Italia. Sylloge. Ejus hodie celebratur festum ; res vero gestae
usque ad campos Catalaunicos 125. xxr. De transitu Hunnorum per Belgium usque ad Coloniara
SXIV
INDEX SANCTORUM.
922,
niam Agrippinam 127. xsii. Au Colonia fuerit xxni. Coloniffl SS. Yirginum palffistra 131.
quo introductae fuere canonissaa 214. iiiDonationes et alia quse ad statum temporalem
pertineut usque ad saeculum xii 216.
iv.
Hunnorum advenstatus politicus et moralis ante xxiv, Faltum. ^tas scriptorum Salviani 133 impudicitia, atrox bellandi ratio Hunnolacia,
Pata
varia disciplinjE et constitutionis canouissarum catalosanctffi Ursulfe 232. v. Abbatissarum
rum- Patrata ab
Sepultura
SS.
eis Colonije stragres 137.
xxv.
gus
agri
et prfficipua ge^ta 228. vi. Lis

S.
de nomine
Ursul
et
sociarum.
Insi^ne
testimonium de earum martyrio 139. xxvi. Quo sensu Colouienses Hunnici furoris victimae
martyres dicantur et
xsviii.
virg-ines
Ursulae agitata inter Ursulanas et Magdalenseas seu Machabseiticas moniales 232.

VII.
141.
sxvii.
Examinatur fabula quod uuUa in agro Ursulano sepeliri queunt cadavera 233. viii.
De numero undecim millium martyrum
An Colonienses martyres tanna fuerint et an aute martyrium iustituein rint peregrinationem Romanam 151. Sermo NATALi SS. ViRGiNUM XI MiLLiuM, aiictore auonymo 154. Passio SS. xi milliuu vihginum ,
auctore anonymo. Caput i. S. Ursulse ortus et propositum coDJug-ium 157. Cap. ii. SS. Ursulas et sociarum nautica institutio et itinera Coloniense et
144. natione Bri-
De elevatione et translatione S. Ursul^. Alise translationes ante sEeculum xii 235. ix. Corpora inventa
anno 1105
et
1143 "Walciodorum
translata 238. Translatio tkium corporum sancta-
RUM VIRGINUM Coi.ONIBNSIUM E NUMERO UNDECIM

MiLLiuM, auctore magistro Richero Walcioclorensi monacho, eccms. 339. x. ReliquEe translationes usque ad sseculum xii 240. xi. Generalis corporum elevatio ccepta anno 1155 et titulofictio 242. Incipiunt revelationes titulorum VEL NOMiNUM SS. Martyrum et SS. Virginum, auctore Theodorico gsdituo Tuitiensi 243. xii. Singulares aliquot narrationes de inventis et translatis corporibus. Vetitum Bonifacii IX ne alia deinceps ex Colonia transferreutur corpora
Romanum
159.
Cap.
iii.
Martyrium
rura
SS. XI millium virg-inum 161. Cap. iv. Martyrinm S. Cordulse et revelatio B. Helentrudi facta
162. LlBER REVELATIONUM SEU IMAGINATIONUM S. ELISABETHiE SCHOENAUGIENSIS DE SS. UrSULA ET sociABUs. Praefatio Egberti abbatis in revelationes
seu imaginationes S. Elisabeth 163. Caput i. Cyriaco Caesario Eevelationes de SS. Verena et plurimis episcopis 164. Cap. ii. Ccelitus papa Maurisii, discit S. Elisabetha laudes SS. Jacobi, lEtherii, Marculi, Constantiffi, Gerasinae Eoilani,
,
247. xiii. Trauslationes factee seeculo xvi. Societatis
Jesu in hac re studium
et opera. Translatio
et
iii. Manifestantur permulmartyrio et gloria SS. Virginum 171. Reta de velationes seu imaginationes B. Hermanni JosePHI, CANONICI RBGULARIS StEINEELDENSIS, DE UNDECIM MILLIBUS YIRGINUM. LlBER PRIMUS. Incipit Cplstola ad virg-ines Christi universas super histo-
Dorothei 167. Cap.
Ulyssiponensis 251. xiv. Quod judicium ferendum videatur de reliquiis sanctarum virginum, qu passim servantur in templis 256. xv. Nomina martyrum UrsuIanorumcoUecta ex titulis sepulcralibus et indicibus ecclesiarum, in quibus
reliquise
eorum adservantur vel fuerunt, et aliis quibusdam auctoribus 258. xvi. Unde factum
sit
ut plura martyrologia, dicta classica, SS. Vir^69. .
ginum commemorationem non habeant

XVII. Ostenditur SS. Ursulae et
riam novam undecim millium virginum ccelitus nuper revelatam 173. Lncipit revelatio nova itiNERIS ET PASSIONIS UNDECIM MILLIUM VIRGINUM. CaPUT I. SS. Ursulse et sociarum gesta usque ad susceptam peregrinationem
Peregrinatio
sociarum cultus
festa
et celebritas ex calendariis et martyrologiis 272. g XVIII.
Calendarium Ursulanum seu
mar-
tyrum
Ursulanse sodalitatis per singulos raenses
Romanam
174. Cap.
;
ii.
Eomana;
iii.
rium 178. Cap. ex prsesentia infantium. adultarum et virorum 184. LiBER SECUNDUS. Epilogus libri primi et prooemium secundi. Quod notarius hujus Passionis coelitus est admonitus expeditionem SS. VirIncipit liber secuni>us ginum describere UNDECIM MILLIUM ET PEREGRINATIOEXPEDITIONIS NIS EARUM IN QUO SERIBS NARRATUR EARUM ATQUE SOCIARUM ILLAEUM, MATRONASUM ET SOCIORUM, QUI
185.
:
reditus Coloniam martyExplicantur difflcultates ort^
distributa 274. xix. Antiqua Missa et Officiura cum prsecipuis mutationibus 282. xx. Specialia
de cultu SS. Virginum Colonias 287. xxi. Alia loca et tempia, quorura SS. Virgiues loco
patronarum sunt habitse 288. xxii. Monumenta picta et sculpta in honorem SS. Virginum
293.
honorem
XXIV.
xxiii. Societates et maxime Navicula in SS. Ursulae et sociarum erectse 293.
Pietas aliquot sauctorum in Colonien-
ses virgines 298. xxv.
Epilogus
et prEecipuo-
rum capitum
recensio 302.
PRINCIPALIORES INTER EOSFDEEUNT, ANNO 1187 REvL4tus.Cap. I. Quos comites de g-enere suo adduxerint episcopi ISe.CAP.ii.Quemcomitatumreges miserint 189.CAP.iii.Ducum profectio et genealo-
W
ai-Yy^/endelinns, confessor, pastor et eremita in dioecesi Trevirensi. Commentarius pr^-
VV
gia 194. Cap. iv. Genealogia feminarum de comitatu S. UrsulBB 196. Nomina virginum et mar-
vius.
I.
Memoria
dubia 343.
in fastis sacris; vitse gesta
ii.
pleraque
tiones,
tyrum aliorumque quse in revelationibus SS. Elisabethse et Hermanni continentur 202. Passio S. Ursul^, auctore Galfredo Monumethenex ejusdem Historia regum Brisi, excerpta
templum, cultus
346.
Sepultura translaVita S. Wendelini

,
coNFEssoRis, auctore
anonymo, ex mss. Caput unicum. Ejus ortus, adventus in agrum Trevirensem, porcornm custodia, vita eremitica, miracula, cultus
tanni,
lib.
v,
cap.
91-9,
secundum editionem
348
Giles 207. Gloria posthuma SS, Ursuue et UNDECIM MILLIUM VIRGINUM ET MARTYRUM. l.
Z
roticus,
De
basilicse Ursulanse Coloniensis antiquitate et
fatis 210. II. Pata monasterii Coloniensis SS. xi millium virginum a sseculo vi usque ad annum
Dasius et Cajus. Vide Dasius,
-a>5>a>:i>i>-
INDEX
INDEX
S^lilCULO
I.
CHRONOLOGICUS
Circa
S.
eumdum annum
264 martyrio coronatus est
Valerius archidiaconus ecclesiEe Lingonensis 526

Christi 270 in desertum secedit S. Antonius
35 d
Sascido
S.
ad finem vergente defuncta

,
videtur
Anno Anno
435 b Anno circiter 98 nascitur S. Abercius episcopus Hierapolitanus 489 a b Hoc sfEculo primo et duobus sequentibus usi sunt christiani in paschate determinando cyclo judaico annorum 84 329 b
Salome
284, die xxiii Fehruarii, ecclesia diensis paucis horis solo sequata est
Nicome-
Eodem anno,
M% a die xsiv Februarni, exiit Diocletiani
edictum ut ecclesige solo Bequarentur et scripturEe comburerentur 541 f
Sxculo
\,
II
decoratur
Anno
100 S.
Leug-athus martyrii palma 536 Clemens papa defunctus est 489 b

vel
III S.
Anno Anno
S.ECULO
285 in montem secedit S. Antonius 35 e 286 censetur communius S. Nig-asius Rothomag-ensis passus 559 b, 560 b Ad finem anni 291 nascitur S. Hilarion 18 d
II.
Anno
Anno
cias
296 pontifex
Romanus electus
est
Marcellinus
Anno Anno
120 natus est S. Irenaeus 488 d circiter 147 nata est Lucilla, Marci Aurelii filia 487 c d
559 f 296 Persse cedunt Eomanis quinque provin61 b
Circa annum 150 moritur S. Marcus , episcopus Hierosolymitanus 477 a, 482 Anno 150, aut 173 aut 192 monachi versantur in Nitria 36 a Anno 162 turbatur Germania, irrumpentibus Cattis
487 f Anno circiter 163 S. Abercius, episcopus Hierapolitanus, vocatus a M. Aurelio imperatore, Romam
venit
S.ECULO
IV.
Suh annum 800 S. Hilarion puer it Alexandriam 18 d Anno 302 aut 303 baptizatur S. Hilarion Alexandri
18 e
Anno
303, die xxiii Fehruarii, Diocletianus Nico-
niediaBproponit persecutionisedictum 13 ef. Martyrio afFecti SS. Dasius, Zoticus et Cajus
488
c,
489 a
Anno
circiter 164 nubit Lucilla, Marci Aurelii filia, Lucio Vero imperatori 487 c d Anno 165 finitum bellum Parthicum et coeptum
Eodem anno coepta persecutio Dioclettani Anno 303 aut 304 Nicffiee in Bithynia SS.
tyrio coronantur
14 d 542 b
Afriges
seu Apricius, Macarius, Diceus et Proculus mar15 d 304 ad finem vergente martyrio donati sunt Anno Severus presbyter et SS. Philippus episcopus 542 c Hermes diaconus
,
Marcomannicum
Circa Circa
annum annum
167 obiit S.
487 d Abercius, episcopus Hie-
rapolitanus
489
169
S.
ab
Polycarpus, fere centenarius,
Eodem anno
ssevit in Airica Diocletiani persecutio
martyrium pertulit 489 c Eodem, circiter anno Lucius Verus imp. extinctus 487 d est
Circa
535 c
Eodem anno diem obit supremum Marcellinus papa
annum
171 S. ApoUinaris sedet Hierapoli
Eodem anno SS.

Anno
Anno
559 f Modestus, Eutychius, Materus seu
episcopus
488 c d
Maurus martyrio
Anno Anno
vit
177 velpaulo post Smyrna, urbs Asise, terrse

ruit
motu
488
ab
c
affecti in Africa 14 e 304 et 305 tetra Alexandrias saevit persecutio 18 e
197 ineunte Septimius Severus imp. expugna-
circiter 305 S.
Modestus cum
socils subit
Byzantium post triennalem obsidionem

II
M3
martyrium
in agro Neapolitano
15 f
Eli-
Sseculo
vel
iii
contig-it passio SS.
Alexandri epi520
scopi, Heraclii militis, Annae, Theodotae, Glyceriae
Circa eumdem beritanum
annum
celebratum concilium
555 c
etElisahethMM.
Eodem anno Pior Nitriensis primus convenit S.

tonium eremitam
in Phaio
An19 e
S^CULO m.
Sseculo III ineunte cum Agrippino Carthag-inensi 524 c conveniunt episcopi septuaînta Eodem sssculo ineunte floruit Julius Africanus, 437 e f scriptor
Anno
306 S. Hilarion adit S. Antonium, residentem

19 e
inPhaio
donatus
est; aliis
Eodem anno probabilius S. Acacius martyrii corona

543 c annus 303 iiraeplacet Novembris, ad metalla prope Ca3Anno 20 e saream mittiturS. Urbanus j.resbyter Anno 308 summum pontificatum adeptus est Mar307, die v cellus
,
annum 220 Callistus papa I fecit ecclesiam 574 a MariEe trans Tiberim Sceculom medio, Privatus hasreticus condemnatur 524 c sententia nonag-inta episcoporum
Circa
S.
559 f
Eodem
circiter sseculo medio passus est S. Philip523 pus, episcopus Eirmanus Anno 251 Coruelius papa synodum sexaginta epi-
Anno 309 S. Urbanus episcopus factus Gazensis, 20 c cum trig:inta octo sociis occiditur Anno 310 Eusebius succedit Marcello in Romana
Anno
559 f cathedra 311 Melchiades papa successor datur Eusebio
scoporum coegit contra Novatianum Anno 253 S. Stephanus papa creatus est Eodem anno imperare coepit Valerianus Anno 257 obiit S. Stephanus papa
524 c 558 f
558 f 558 f
.659f
Eodem anno
martyrium
S.
Petrus
Alexandrinus episcopus
18 e
facit
Anno
311 vel 313 concilium
Romanum
celebratur
Anno
260 Valerianus imperator a Sapore victus 558 f captustjue fuit 263 Valerianus imperator vita privaCirca annum 559 a tur est S. Desiderius episcopus Ling-oAnno 264 passus 527 d e f, 628 nensis
sub Melohiade papa Anno 313, die xin Junii, pax data
stantino et Licinio
ecclesiSB a
624 d Con-
542 a b
S. Sylvester
Anno 314, die ultimo Januarii, successit S. Melchiadi
papa
559 c
Eodem
XXVI Eodem anno
INJDEX
CHRONOLOGICUS
Anno
117 f 374 Hunni aggrediuntur Gotthos Balamir, rex Hunnorum, movet contra Eodem anno 119 b Ostrogotthos 555 e ep. Toletanus Anno 375 obit Paulatus
concilio Arelatensi I subscribit Avi-
555 c d tianus, episcopus Rothomagrensis annum ad coelum evolavit S. MelloCirca eumdem
nus
ep. Rothomag-ensis
^^
61 c Anno fere 317 nascitur S. Malchus patres NiciEni canones proponunt indaAnno 325 ^29 ^ g-andi paschatis Priscus, episcopus Nolanus, moritur Anno 327 S. 87 bc
Eodem anno
Paulato succedit Natalis
ibid.
Anno 376 coepit agi die xxv Decembris Antiochise S41 a festum nativitatis Domini
379 cogitat Gratianus de sociando sibi Theo10* ^ c dosio Magno vocare non potuit Anno 383 Hunnos ad Rheni ostia 112 e Gratianus
Anno
Anno
328 incipit
S.
Hilarion monasteria exstruere
in Palffistina
20 d, 33 a Ô i e
Sub eumdem annum convertuntur Majumetse prope

Gazam Anno 335,
S,
Anno Anno Anno
383
Maximus tyranuus purpuram
induit
104def
383 Gratianus Lugduni occiditur
die
uUima Decembris,
e vivis excessit
104 e
Sylvester
papa
337 eiectus est S. JuUus papa Ante eumdem annum convertitur
Anno
Majuma
559 c 537 d Gazfe
3S3 aut 384 nuUi Hunni in Germaniam se113' cundam penetrarunt 37 a versatur S. Hieronymus Anno 384 BomiB
ao
Anno
Sub eumdem annum
S.
Malchus secedit
in solitu-
385 Bethleem proficiscitur S. Eustochium 37 a

circiter
Amw
61 c, 62 e dinem Chalcidos 337 Persae incipiunt hostiliter agere cum Ko61 b c manis
Eodem
anno
vita functus est Natalis ep.
Toletanns
555 c
Anno 346 fertur celebratum Coloniae concilium, qnod tamen multis supposititium videtur 529 a Anno 347 Sardicense concilium habitum est
Anno
ci7xiler 350 defunctus est S.
Anno 386, die 25 Decembris, S. mus Homiliam habet Antiochise Anno
Joannes Chrysostode Natali Domini 540 f
Ammon
seu
S87 S'. Ambrosius secundo legatur a Valentf119 b niano II ad Maximum tyrannum Eodem anno Alpes transcendit Masimus tyrannus
106 a
^'oc^êm
i68d Ammun 352 migravit ad Dominum S. Julius papa Anno 558 d 17 Januarii, diem obit S. Antoniua Anno 356, die aif intruditur in sedem Alexa^ndrinam Eodem anno
Jigyptius
anno Maximus tyrannus inltaliam pergit

120 a
Anno Anno
388 capitis posna ambitionem luit
Maximus
106
tyrannus
ab
24 d e 357 aut 358, media JanuariOy ceUam' S. An.Amio 21 f tonii adit S. Hilarion anni 359 siccitatem finit in ^gypto Sub finem
Georg-ius Arianus
S. HilarioD
24,
388 aid 389 Evagrius creatur Antiochenus 16 c episcopus Circa annum 390 diem obeunt SS. Justus et Viator
Lugdunenses
S. Hilarionis
71 a
Eodem circiier anno scripsit S. Hieronymus Yitam

16 c
Eodem anno Sabinianus dux Mesopotamiae, magister militum

Anno Anno
et ei substituitur Elpidius
immo
61 d
Anno
391 Theodosius decretum fert
de tollenda
29 a
idolatria. Id
decretum non extensum ad insulam

S.
361 moritur Herraogenes, praefectus prsetorio
Philas
49 a
,
362,
mense Augusto
occiditur Georgius,
2:5.
Anno Anno
393 quae jam scripserat 395
Hieronymus 16 b
535 e
Honorius imperio Occidentis potitur

Orientales
g anno, sub mensem Augustum, Gazenses Eodem 25 c destruiunt S. Hilarionis monasterium autumnum Alexandriam pergit Eodem anno sub
patriarchia Arianus Alexandrinus
S. Hilarion
Eodem anno Hunni invadunt provincias

imperii
Romani
118 b
Sseculo IV floruerunt in
Mgy^to ambo
S.
SS. Macarii
24
di
576 b
Ssecuk)
Eodem anno
Alexajidriae
exeunte S, Athanasius publice deglt

25. d
circa finem, floruit romontanus episcopus

IV,
Nepotianus, Cla613 e f
Anno
363, die 26 Junii, moritur
JuKanus apostata
26
de
S^CULO
V.
Eodem anno Jovianus

Anno
S.
cedit Nisibim Persis
61 e
364, suh initium mensis M.artii , invenrt Hesychius S. Hilariouem in Sicilia eumque
ducit in
Dalmatiam
%1
Amio Anno
circiter 365 Paulatus cathedram

365, die 2 Julii, terrae
Toletanam
555 e
fit
ascendit
motus maximus
S.
iu
mari mediterraneo, Singulare
culum
Hilarionismira' 27 d e f, 28 a b c
S. Hilii^
Ineunte lioc sxculo Sulpitius Severus novos edit canones paschales eosque introducit S. Patricius 329 e in Hiberniam Anno 407, seu ultima nocte anni 406 Vandali Gallias ingressi, minantur Britanniae 12U d, 122 d Anno 408 Armorica se in' libertatem vindicat
'
Eodem
Anno
anno, mense cireiter Septembri,
Eodem anno
rion appellit
366, ante
28 c Papho finem mensis Junii, Procopius ty-
107 c d 408 Theodosius Junior patri sno Arcadio successit in imperio Orientis 535 e Anno 410 Vandali abeunt, Hispaniam et Africam
vastaturi
27 e rannus perit Circa annum 367 ecclesia S. M. ad Nivea dedica>ta 574 a a Liberio est Eodem anno Theodosius comea restituit auctorita104 d tem Homanam in Britannia
Eodem
122 a anno, die 24 Augusti, Alaricus Eomani 136 c
expugnat
Anno 411 Constantinus tjTannus occiditur 120 e Anno 415 Judaei in cruce occidunt pueros ImmsB iu
Syria
62 e
Anno
369 plura castra Eomana.capilSaporrexPer-
earum
63 b
Anno
423 moritur Honorius imperalor
535 e Inter
IN
TOMUM
IX OCTOBRIS.
XXVU
COO e
S.
Interannum'^''!^ et 431 Romani renuntiant Britanniffl lao e f Anno 425 Vandali ag-grediuntur insulas mediterra136 d neas Anno 427 potiuntur Hunni vlcinia Sirmiensi 121 c
Anno Anno
circiter 516 celebratum est concilium Tarra-
conense
522 ad caelum evolavit scopus Veronensis
Anno
Anno
Pit
Verecundus, epi5S7 d 523 RomEe vulgatur cyclus Dionysianus an329 d

327 Justinus Senior imperator e vivis migra-
Anno Anno Anno Anno
428 ad 431
Somonam
a Francis
et
Romanispu128
d,
norum 532
g-natur
129 b
sede
synodus Ephesina habita
est
in
B. V. MariBe
574 b
invadit
Siciliam
Anno
431 aut 432 Gensericus
136
de
432
S. Patricius venisse dicitur in
Hiberniam 329 d
679 a 528 adscribuntur a Mabillonio initia Cassinensis monasterii 679 a Circa annu-m 529 S. Benedictus e monasterio Sublacensi tronsiit ad montem Cassinum 600 f
CircaeumdemannumS.
Eodem anno pax

Anno 434 regnare
icitur inter
Francos et Komanos 128 d, 129 b
Fulgentius, Ruspensisin Africa ep. et plurium monasteriorum fundator, defunctus est 598 f
incipit Attila
cum
fratre
Bleda
121 e Circa annum 436 nascitur S. Remigius, episcopus 319 f Remensis a Litorio Armoricani 1U7 e Eodem anno vincuntur Eodemanno Burgundioneschristianifundunt Ilun121 d nos Burgundionum pars ab Hunnis funditur Anno 437
Anno Anno
mf
Anno 439 medio menae Octobri Gensericus obsidet 136 c Carthaginem Anno Anno Anno
136 e 440 Gensericus Siciliam depraedatur Attila regnat solus 121 e 444 446 miserrima sors Britonum ; querelae scri108
f
532 mortuus est S. Sabasabbas 522 b 533 probabilius obiit S. Brjgida, Hiberniae patrona 661 c Anno 539 Fesnlaeexpugnatae aBelisario 660 a Anno 543 vel prascedenti contigit pretiosa S. Benedicti mors 593 e Anno 553 Narses Totilam fudit OliO a Circaannumbb9 S. Congallus fundat monasterium Benchorense in Hibernia 327 f Anno 560 S. Constantinus, primus post S. BenediCassinensis, defunctus est 595 d Columbakille Hiberniam linquit exsul et transit ad Scotiam 327 d e Anno 568 probabilius regnare ccepit Leovigildus
ctum abbas
563
S.
Anno
ptaead Aetium
Eodem anno Britanni

lium
frustra invocant Aetii auxi-
1^0 f
447 S.
Anno
Germanus
Autiesiodorensis secundo
107 e
f
redit ex Britannia
Anno Anno
121
129 a 448 Clodion, rex Francorura, moritur desiit imperato Theodosius junior 450 vivere
e,
535
e.
Marcianus succedit
121 e
Ano 451, c^ze 25 MaW22,MetasveniuntHunni 125 e Eodem anno, ineunte Junio, Romani cum Vesig-otthis fcedus
Visigotthorum rex 596 f Circa annum 570 e vivus sublatus est S. Simplicius, abbas in Monte Cassino 590 b c Anno 576 Burgundiones, duce Mummulo, Long-o535 f bardos acie profl,igant probe Ebredunum Anno 575 vel 576 Sigebertus, rex Austrasiae, in obsidione Tornacensi necatur ex improviso 606 a Anno 577, mense Octobri, moritur Carolus, rex 661 b Itali^ Anno 578 celebratur concilium Autissiodorense
518
Eodem
126 b ineunt contra Gotthos capit Attila anno dieli Junii, Aurelianos 126 a
ad
Anno
Eodemanno,
circa initium mensis Julii, pug-natur a E-omanis, Vesigotthis et Hunnis pug^na Ca126 c d talaunica
579 Britanni Armoricani infesti Nannetensi110 e bus et a S. Felice cohibiti Anno 580 sedet Catalauni Leudomirus episcopus 605 f
Anno
Eodem anno, sub medium mensem Octobrem,

Hunni veniunt Coloniam
131 b
vincit
Eodem anno Maximinus dux

Anno
pat
455,
.
Blemmyes 29 a
occu-
mense Junio, Gensericus Romam
Nunctus abbas ab impiis co597 b tmcidatur prope Emeritam Circa annum 584 csesus est S. Lupentius, abbas et 601, 006 a martyr Anno 585 celebratum concilium Matisconense
circiter 580 S.
lonis
136 c
518
ad
Usque ad annum 457 in toto paene Occidente usi 329 c d sunt cyclo annorum 84 Post annum 458 mortua est S. Cilinia mater S. Remig-ii
Anno
586, die siv Aprilis, S.
Hermenegildus jussu
596 f
ibid.
patris necatus est
Eodem anno
tuus est
Leovigildus, Visig-othorum rex, mor-
Anno
320 d e 463 Franci potiuntur dominatione Coloniae 137 a

'
Anno 589 Cathalauni sedebat Fr lix I episcopus 605 f Anno 596 extinctus est Childebîrtus, filius Brunechildis
Anno
475 moritur Keparatus, episcopus Castelii, 87 a b Tingitani Eodem anno Ambrosius Aurelianus viucit Saxones 109 d in Britannia
606 a
Eodem anno S.
veniens
Augustinus cum
fide
sociis in
Angliam
Anno
493 Clodoveus I, rex Francorum, Nannetes 3 08 c obsidet Anno 495 Maurorum bellum geritur et Donatus, episcopus Tanaramuscorum Castrorum, occiditur 87 bc
simul docet cyclum pachalem ' ^^^ Dionysianum Anno 597, die ix Junii, moritur 8. Columbaldlle, 327 b fundator monasterii Hiensisia Scotia
cum
Eodem anno
Hiense
S.
Fintanus
Munnu adit monasterium

326et327f
Anno
497 Armoricani se subdunt Clodoveo I
108 d
Cassini, metu Scvculo VI exeunte monachi montis Romam confugiunt et juxta paLongobardorum, triarchium Lateranense monasterium asdificant
S^CULO
Ab anno
511
VI.
Clodovei,
591 d
ad 558 Childebertus,
filius
S^CULO
Anno
60
1
VII.
111 d dominatur BritanniEe Minori Angli et Saxones maxime Anno 514 et sequentibus
dxe 10
Map,
..
obnt
Comeallus S. rAT^D-nllii=!
BenBen
invaduntBritanniam
Hlbo
chorens.s
^^^^^^
XXVIII
Sxculo
VII
inchoato martyrii ^^^ ^ ^ S. Salarius ep. Luueusis ig-nominiosum perAnno&n vel 613 Brunechildis, pessa supplicium, uecata est jussu Clotarii II ^ 612 a
INDEX CHRONOLOGICUS Circa annum palmam adeptus est
ensis episcopus
786 moritur S. Maurontus Massili362 et seqq.

S.
Anno
circiter 615 die xxi Novembris, obiit S. Co615 a lumbanus abbas Bobiensis
Willehadus, 378 a b Ano7S9, die 8 Novembris, diem obit S, Willeha378 a b dus, Bremeusis episcopus
An}ii 787, die 13 Julii, ordinatur Bremeusis episcopus
Circa
annum annum
6'Z6
contigit
mors
S.
chi Bobieusis
Merovagi mona516 a
S/ECULO IX.
62S introducitur in Hiberniam cyclus 332 b Dionysianus paschalis 630 celebratur synodus de Paschate Anno 629 'oel celebraudo in campo Lene seu Legh-lene in au332 f straliHibernia
Circa
Prequentia confessionis sacramentalis hoc sfficulo 722 etseqq., 877 ef et sequentibus

A7ite
mensem Majum anni%^\

817, rfze
nascitur
S.
Ausga-
rius
Anno
631 integro fere
mense hiberni a romanis
in
Anno
xni
Julii,
380 e Lotharius, Ludovici Pii
Paschatis celebrando differebant 330 c ; hoc anno legati hiberni Korase versabantur 330 d f, 332 c
festo
filius,
imperio associatur
filius
649 a
Ludovicii
Pii,
Anno Anno
820 Lotharius,
g-obardorum renuntiatur
rex Lon649 a
Anno
631 aut 632 Cummianus, hibernus, scribitde 332 c d metbodo indag-andi Paschatis romanus, scribit de Anno 633 Honorius, pontifex
S22 adscribitvrperegrinatio B. Rabani Mauri in Orientem ; quo tamen ille numquam profectus 447 f, 448 c d est
Paschate ad hibernos Anno 635 moritur S. Fintanus sive Teachmunnensis in Hibernia
332 d abbas Munnu 332 d e f
Anno
expugnat urbem Hiero522 b solymitanam Concenna de KillsAnno 654 aut 655 raoritur S. 333 b lebhe in Hibernia
Anno
636
Omarus
califus
823, die v Aprilis, Lotharius I imperator co649 a ronatur a Paschali I 826 celebratur Romae concilium sub Eugenio An7io 649 d papall 831,
Anno
mense Majo ineuntCj archiepiscopus
Anno
(564,
Tudas, episcopus Lindisfarnensis, peste
5 b perimitur Ante finem Octohris anni 673 assumpsit Theodori-
3S0 e Hamburg-ensis creatur S. Ansg-arius 834 Pridericus, episcopus Trajectensis ad RheA7ino 448 d num, caesus est Bremensis Anno 839, die 4 Majiy obit S. Willericus episcopus 378
cd
cus III reg-ium Anno 678 vel 679

iu Scotia
nomen Adamnanus
S.
353 a
factus abbas Hieusis
Eodem anno Rheni alveus obstruitur et cessat in156 e sula Batavica

Anno
circiter 840 S. Eulog-ius Cordubensis Navar-
327 a 685 moritur
Circa
annum
Condedus presbyter
et
354 a eremita Anno 6SS Sergius 1 transfert S. Leonis I ossa 10 a 95 c Anno 689 obit Cadwallader, rex Britonum Usque ad sxculum vii unicus fuit ordo religiosus, 730 e f, 731 a non plures
ram peragravit Eodem amio Lotharius

imperatori succedit
627 b
I
patri suo Ludovico Pio
649 a
ep.
Anno
844
S.
Donatus
sedem Fesulanam tenebal

649 a
Cirea anno 845videturB. Rabanus Maurus suum

448 a consilium initur Circa kalendas Octobres anni 847 380 e de creando S. Ansgario episcopo Bremensi
scripsisse Martyrolog-ium
S.ECULO
Circa
VIII.
annum
neusis
703 moritur Agatheus episc. Rhedo620 b
Anno
848, die xxiii
Septembris BremEe inthronizaS.
tur, S. Ansg-arius
Anno
703 vel 704 obit Adamnanus, abbas Hiensis 327 a Circa annum 703 S. Adamnanus, abbas Hiensis, plerosque hibernos boreales ad cyclum pascha-
Ante annum 850 moritur

censis
3S0 e Benedictus Macera623 et seqq.
Anno 709 Mosam Anno 710
330 a lem Dionysianum araplectendum inducit fundatur monasterium S. Michaelis ad 415 b c translatum scribitur metu Saracenorum 445 a corpus S. Mariee MagdaleuEe Circa annum 720 Roma Cassinum redit Petronax abbas cum suis monachis 591 e Circa annum 723 a Saracenis martyrio donantur
SS. Georg-ius, Joannes, Julianus et socii Hiero-
A7ino 851 SS. Nunilo et Alodia, sorores et virg-ines, fidem Christi sang-uine suo comfirmant 626, 627 d e f
Eodem anno
Anno Anno
loniense S. Martini monasterium

856, die
a Normannis destructum non fuit Co215 a b 649 a 855 ereptus est Lotharius I imperator
xvn Martii,
Bassacius, abbas Cassi-
nensis, defunctus est
664 e
Eodem anno Bassacio successit S. Bertharius ibid. Eodem anno vita functus est B. Rabanus Maurus
448 a 676 a A7ino 858 mortuus est Benedictus papa III Eodem anno Nicolaus papa I cathedram S. Petri as649 e cendit Anno 859 Donalnniga, Navarrae etPampelonis regina, obit
solymis
358 et seqq.
Anno
729 admittunt monachi Columbani Scotiae et
Hibernia; cyclum paschaiem Dionysianum, lesistentibus adhuc Britonibus AngliaB 330 a
Anno
719 vel 730 geterna obtinet prasmia
S.
Mode-
646 f
S.
ramnus, episcopus Rhedonensis 619, 621 a Anno 731, quando Beda historiam suam absolvebat, nondum Britones errorem in paschate celebrando liquerant 329 a Anno 748 Zacharias papa templum Cassinense consecravit
Anno Anno
Meinradus Einsidlensis 26 c 864 Samson, abbas Pinamelariensia in Baetica, scripsitapologeticumadversusHostigesium 669 a Eodem anno vastatur et incenditur Xantense mo215 c nasterium a Normannis
863 occiditur
591 e
Anno
Damascenus spiritum Deo reddidit 522 b Anno 77S Cassinogili pascha celebrat Carolus M. 38 b
circiter 750 S. Joannes
Anno%6h,dieuiFebruarii, moriturS. Ansg-arius, 379 b c d, 380 e Hamburgensis archiepiscopus
Anno
Italiam pro^reditur
865 vel 866 Ludovicus II contra Saracenos in 676 a
Anno
IN
Anno
TOMUM
IX OCTOBRIS.
XXIX
in
867 datum fuit monasterio Cassinensi privllegiura a Ludovico II 676 b Eodem anno Basilius imperare coBpit 682 d Die IX Septembris anni 865, 871, 876 vel 883 elevatur ex liumo et fit episcopus S. Ansg-arius 880 b Ante annum 868 fundatur Herisiense monaste-
Anno 976 Ottonis II imperatoris pugna miacumHenricoduce Bavarorum

Circa
Bohe-
annum
Anno
80 f 870 fundatur Gerritzheimense monasterium 215 d Anno 874. S. Ado, Viennensis episcopus et martyrologus, moritur 449 d
rium
Circa annum prseclarum Menologium Grsecorum 520 c Circa annum 991 Gualcherius, ep. Luuensis, dolo
Hastingi,
225 f 980 fundatur Vilicense raonasteriura 226 a 984 editum est jussu Basilii imp.
Sseculo
Danorum ducis, necatur 618 c exeuntexaut xi ineunte sedem Rothomagensem tenet Robertus archiepiscopus, qui ecclesiam metropoUtanara, quae adhuc exstat, a
Circa eumdem annum reg-na ccelestia adeptus est 8. Donatus, epicopus Fesulanus 648, 649 d e f Anno 875, mense Augusto, Ludovicus II mortem
oppetiit in finibus Brixianis
fundamentis tnchoavit
et
magna ex
parte con-
summavit
561 b
676 f
661
Eodem anno Ludovicus, Italise rex, moritur in pag:o

Brixiensi
S/ECULO XI.
Ssecuto XI ineunte itsque ad
Eodem anno
annum
1078 abbates
Carolus, Lotharii
filius,
dovico in regno Italise
succedit Lu661 a
Legerenses siraul erant episcopi, Pampelouenses
6t7e
Eodeyn anno, mense Decemhri, Carolus coronatur a Joanne papa VIII ibid.
Anno
1024 contigit pretiosa mors

1028
S.
Henrici imp. 679 e
Anno
876 habita est synodus epiecoporum in Ponticone, villa regia Austrasiorum 610 a Anno 878 memorantur quaedam cambiones, factae a Romano, Causariensi abbate, cum S. Berthario, abbate Cassinensi 682 a
Anno
Bavarus episcopus Fesulis novam exstruxit ecclesiara cathedralem 652 d e Anno 1035 moritur Piligrimus archiepiscopus Colouiensis 220 b
Jacobus
Anno 880
corpora
Anno Anno
Anno
1037
ordinatus
Hermanus
II,
II,
Colouiensis
translata sunt ad Leg-erense monasterium

SS. Nunilonis et Alodise
archiepiscopus
220 c
Coloniensis archiepisco-
VV.
et
MM.
Nor215 c
681 f
1043 Hermannus
1055
iufulas
629 ef
Anno
Anno
pus, dedicat S. Severini
881 Godefridus et Sig"efridus, manni, vastant Coloniam

882, die
reg-uli
200 c monasterium Rothomagenses adeptus est
Maurilius, qui ecclesiam a Roberto archiepiscopo
xv Decembris, Joannes papa VIII
occubuit Anno 883
S.
Hertharius, abbas Cassinensis, mar-
inceptam complevit, et adstante Wilhelrao Normannico, dedicavit 561 d Anno 1056, mense Decembri, consecrata est ecclesia Constantiensis
Anno
664 d e f 886 Leo imperator successit patri suo Basilio 682 d Anno circiter 889 Erchembertus auotor historiee
tyrio coronatus est
561 a
aedifioat
Anno
papa
1066
III)
S.
Desiderius abbas (postea S. Victor

in
novam Basilicam
monte
591 e
f
Cassino
Langobardorum Beneventi obiit 664 a Steculo IX fundatum est Bodecensecoenobium canonicorum Sseculow ad finem vergente
episcopi
Anno
1067 Maurilius, archiepiscopus Rothomag. 561 b migravit ad Doraioum
544 a
reliquiae S. Melloni,
Circa
eumdem annum
et
inventio reliquiarumSS. Be;
nedicti
ScholasticcE
item SS. Simplicii
et
Rothomagensis, translatee sunt ad castrum Pontisarense 564 a
592 a b Constantini abbatum Cassinensium Anno 1071 Alexander papa II Basilicam, a S. Desiderio
S-ÊCULO X.
inenarrabili
abbate recens erectara in monte Cassino, 591 f pompa consecravit
In antiquis Augliae,
dicti
Gallise et Hispaniee monasteriis
ut regulse S. Benenon modo observatio, sed ipsum etiam nomeninplerisqueignoraretur 731 b Anno 911 Leo imperator, filius Basilii, obiit 682 d
ita labefactata erat religio,
AttKO 917 vastatur monasterium HiberniEe Teach325 b munnuaDanis
Circa annum 1078 introducta est in monasterium 647 e Legerense reformatio Cluniacensis 1078 et 10S7 moritur S. Gebizo, moInterannum 398 d nachus Cassinensis Anno 1080 conoordia initur inter episcopum Ara633 b gonensem et Rodensera Anno 1081 imperare coepit Alexius Comnenus 1 522 a
Anno Anno Anno
918,
die
Octobris, eligitur S.
burgensis archiepiscopus 922 Gerritzheimenses moniales introducuntur in basilicam tJrsulanam 215 d e f, 216
931 Henricus
Unni Ham382 b
Anno
1091 Philippus, Francorum rex, coucessit abbatiam S. Melloni de Ponte-IsarEB Wilhelmo 564 b archiep. Rothomagensi
1094, rfzeiv/wnze, rex Sanctius in obsidione 634 a Oscensi, sagitta percussus, occubuit
Anno
Auceps
ad fidem convertit
regem Abodritorum et Normannorum, scilicet Wurmium Hardecnutum 389 c d
Circa
ctii
eumdem annum
Eedificata est in
Podio San-
Anno
Anno
936,
die xvii Septembris, moritur S.
Unni
382
bcd
946 vita fungitur S. Joannes B^lensis abbas pristiua Bulgaria 685 t in 935 S. Bruno succedit 'Wichfrido Coloniensi Anno
archiepiscopo Anno 958 Claromonte
S.
juxta Oscam AragouiaR ecolesia in honorem 634 a b SS. Nunilonis et Alodiae Anno 1097 charta Petri I regis Aragonum, qna 632 d plura donat monasterio Legerensi 522 d Anno 1099 cruciati Hierosolyraa potiuntur Sxculo XI labente prodiit decretalis Alexandri II,
219 d Marife inter Sanotos tem-
qua declarat festum SS. Trinitatis non celebrari Romas, quin damnet aliarum ecclesiarum morem 573 f, 574 a
plum mutatur
Circa
S,
in S. Illidii
S.
monasterium
fit
72 e
annum
960
Adelheidia
Ursulse
canonissa in 225 e f, 220 a
S^CULO
XII.
Anno
S. Victoris
973 restituiturvita monastica in monasterio 367 d e Octobris Tomus IX.
Sieculo XII abbates Legerenses in Hispania exem4 ptos
XXX
pL
se
INDEX CHRONOLOGICUS
de.a.t a JuHs.c.one
epi^
628 e
ere.i-
A^JH
netensis
r nus II
,
.
.oHtu. Ven. Kuanaus episcopus^Ve

434 b
Alexius Comne522 a
,^
,
Jnl::iZlTs.culo e.t*.t .ona.eHa

tarum
S.
Anno
1180 imperium adeptus est

T
Augustiui
in
plunbus
^^^^-^P^^J^f;^
AnTm^
An^
llO-l-
sententiam Pascbalis papa II renovat
exeommuuicationis in
Henrici
Henncum lY
imperatc.^
Ursulana Sub annum 1182amplius miUe corpora 247 a trunsferuntur in Montem Veterem pnorem Anno 1183 scribit B. Hermaunus Josephus
Ubrum revelationum
filius
^^ ^
IV imperatoris
A7ino U05
16^ e casu Coloniae reliquise Bodem anno deteguutur ^^^ ^ virg-inum Ursulauarum
ejurat et iu
patrem consurgit
scMsma ôb ca
Eodem anno
Colouia
muro
et fossa cingritur
jussu Andronici Alexius Coranenus II alterum Anno lIS7scribitB. Ilerraannus Josepbus 10 e
straugulatus est ^^''^ ^
librum revelationum Anno 1188 emittuntur ex capitulo

peres sorores, quas incipiuut
S.
Ursulse pau-
Eodem
Coloanno, mense Novemhri et Decemhri, IV,imperator profug-us 238 d nise residet Henricus IleuriAnno 1106, die vu Augusti, moritur Leodu
adS.Maximini
Circa
novum conventum 227e,230ab

mancipat
eumdem annum
liberiori vUffi se
cuslV imperator
^^^^
-^^^
Eodem
anno, inchoaio Julio, venit
Henncus V im^
i
mcipit Joannes Bonus et joculatorem agere 699, 705 de 69Sef,
Anno Uia
perator, abscessurus Coloniam Weissemburg-um translertur
An7io 1195
soUum conscendit Alesius Comnenus
III
522 a
corpus
Ursulse S. Palmati, sodalis S.
Sxculo
Anno UIS obiit Alesius Comnenus Anno Uai S. Norbertus acquirit
"^^^J a ^'^-
ab ipsa Matre Dei Dertosam allata 579 a sancta corrigia {la sania Cinta)
XII fertur
num Ursulanarum
Anno
Anno
1123 nascitur
S.
reliquias virg-i04,1 a. n
S^CULO
Eoc sxculo
coramunionem
Xlll.
Elisabetha Scbonaugiensis 82 a
sacram quoties fideles accederent ad 720 f, 721 a

Itaha
Fesulanos; 1125 Bellum inter Tloreutinoset 660 b moeniis exut Fesulffi capt et 1135 edit Galfredus Monumetensis Anie annum Historiam Britonum ^ ^? jam festum S. CorUul* Anno 1135 celebrabatur
n
Eoc s^culo
et sequenti frequentes in
own^
hannitce principura et
magnatum,
in quibus ludi
xxiiOctobris Anno 1138 Ven.
^^\^
Ruandus
prffificitur
abbatiae de
^-^^,
699 ^t seq. 452 f adeptus est Otbo IV Anno 1202 imperium BuUa Innocentii III cirAnno 1203, die xxyii Maji, Oscensis et cumscribuntur limites dicecesium
multi exhibebantur
Levanciis ordinis Cisterciensis Huntingdoniensis Anno II39 scribit Henricus librum et Tbeobaldus Cantua-
Ilerdensis
^^^.^
Eodem
coramianno, die xix Novemhris, Utter^
octavum suum
natoriae
riensis episcopus
Uomam
proficiscitnr
9o e
praeceejusdem Inuocentii lU in eos, qui ibid recusabant denti BuUaese subjicere

solio depellitur
Malmesburiensis Anno 1142 moritur GuiUelmus

95 c
Eodem anno
Anno
S.
AlexiusCoranenusni 522 a
Eodem anno
tenawam
Ursulanae reliquiae transferuntur Brei-
1206 ad
integram conversionem pervenit
Anno
Eodem anno
f 1* ,r faltum
^ T.-^t^'-^^ reliquns S. Uisibodi et 241 e virginum Ursulanarum Mons S. Disibodi corpora Ursulana translata Zwiduo
II43 dedicatur
cum
^^2 c Franciscus Assisias aut Majo, S. rranciscus Anno 1207, raense Aprili Spade tuAssisias Eugubu accipit a Jacornello defert usque ad meneremiticam eamque
242
ab
Eodem anno Sponheimum

poraUrsulana
transferuntur duo cor-
^^lj
quo tempore uuUi 702 d e f 703 a JoannisBoni a vitalibeAnno 1208 conversio B.

:
nicam sera Februarium anni 1209
reUgioso ordini adscriptus est

. .
b Anno U47 obit Robertus dus Glocestnensis 95 et Patarenos seu Albigenses Eodem anno Catbaros Tolosanis 716 b reperit S. Bernardus in partibus S3eculum su apparuit S. Cordnla Anie medium 581 c Helentnidi sanctimoniali in Heerse S. EUsabetba Scbouaugiensis Anno 1142 ccepit 82 a babere revelationes fieri generaUs elevatio corporum Anno U55 incipit 242 d e f, 243 et seqq. sodalium S. Ursul^ incipiunt Tuitienses levare Ursulanas
nori
701
auspicatur 1208 vel 1209 ereraiticam vitara Caesenam in .Emilia Bonus prope
703
Anno
Joannes
bcdef, 704abcd, 706a

Italia
Anno
1209 Verulis
S.
in
inventum traditur
corpus ^
Mariaa Jacobi
seu potius S. Salomae 443 b c
Eodemanno, mense
seu
Aprili, socios admittere incipit

S.
ordinem
Eodem anno
reliquias
^^ ^
Eodem
+
Anno
1155
eni56
incipiunt
magno numero
retegi
Romee Otho
ra
Franciscus Assisias 702 a coronatur anno, die xxvii Septemhris, IV imperator. Ejus dein per Italiam
inchoat
164 c, 166 a corpora virginum Ursulanarum Elisabetba Schonaugiensis revelaAnno 1156 S. 82 a tiones habetde S. Ursula
416 e
Annom^
Anno
Circa
bellum iu concilio Lateranensi 417 e, 419 c d e III indicit Innocentius

1216
S.
sacrum
f.
478 b
Anno
Vicomam 1157 solemniter transfertur Tuitio 247 d e f, 248 a b c S. Kariss^ corpus Eodem anno Ven. Ruandus ex monacbo Cister-
Engelbertus
fit
Coloniensis archi-
episcopus
^^
1217 aut paulo ante B. Joannes
annum
Bonus
434 b clensi fit episcopus Venetensis in GaUia Bonus Anno 1168 Mantu nascitur B. Joannes 694a, 694 a 697bcdef, 705e
Bocios admittere incipit et sic
suam congrega_
Circa annura 1176

e xpugnat
^m^,
episcopus
Mogun-
^08 a b c tioneminchoat 45^ l vyv..w .. imperator Otho IV liii monxunujpfiaiui Anno 1218 moritur conventus Mirap>scens>sôrd. Anno 1220 fundatur
Seraphici in
tinus.quicopiisFredericilimperatorisprseerat, Piceno et incendit urbem Firmanam in
Aquitama
Circa
annum
amissc Brenno. ^îg^, 1222 Joannes de t,._.
IN
missarium agit romani
pontificis in
TOMUM
IX OCTOBRIS,
reg-no Hierosolymitano, in Italiara venit et
comKomandiola
704 d
Anno
Anno
1277, die xvi Maji, obiit Joannes
xxxr papa XXI

584 e
Anno
Circa
1225 vestem eremiticam induit B. Joannes
1278 inventio corporis S. Cordulae, ipsa revelante 582 b, 584 e
Bonus
708def
B. Joannes Bonus ejusque
S.
Anno
eumdem annum
socii
regulam obtinent
Augustini
728 b c d
Anno
1226 vita fung-itur B. Guilielmus episcopus

416 b
S.
127Q inventio quaedam corporis S. Mariae MagdalenEe 444 e Anno 1281 Martinus IV asserit corpus S. Mariae Magdalenae quiescere Vezeliaei in Burgundia
Comensis Anno 1228 reg-ulam
Augustini
sibi obtinent ere-
Anno
445 d 1286 GuilielmusDurandus factus est episco-
mitaB Brictinenses Marchise Anconitanae
Anno
728 c d 1233 videtur obiisse B. Hermannus Joseplius

91 e
pus Mimatensis
Anno
453 a 1287 visitantur Lugduni reliquiae conditae in crypta S. Juati 71 b c

transferuntur
Anno
233 aut 1234 Maug-inus, prEepositus ecclesige 815 f Csesenatis, eligitur ejusdem episcopus
1
Eodem anno
Anno
solemniter
Huyum
Awiol2u6monasteriumLegerenseaCluniacensibns
ad Cistercienses transiit
647 e
250 d e 1296, in festo SS. Petri et Pauli, Guilielmus de Flavacuria transtulit Pontisarae corpus S. Melloni in
SS. Idae et Odiliae corpora
Eodem anno
dit
Fr. Nicolaus de
ValencenisCoIoniare-
novam capsam
565
f
-
Viconiam cum corpore S. Cordulse. Hinc orta controversia famosa Coionienses inter et Viconienses
I244s eremitis Tusciae
Eodem anno moritur Durandus episcopus Mimaten

sis
453 a
Anno
584 f, 585 servanda traditur ab lu728 d nocentio IV regula S. Augustini Anno 1249, ineunte Octohri, Ca;sena, ubi annos 40 pcenitentiam egerat, discedens B. Joannes Bonus Mantuara repetit, suam patriam 735 e f, 796 d e Eodem anno, die 33 Octohris, moritur B. Joannes Bonus Mautuse 696 f, 697 a b, 736 a d ; sequenti 737 b c die terrse mandatnr
SiECULO XIV.
Circa
annum 1303 moritur

Minorum
in
fessor ordinis
Umbria Paulus, con433 b
Anno
1311 Albertus, episcopus Claromontanus, ex72 b buraat SS. IUidii et Venerandi reliquias Eodem anno plura sanctorum corpora detegit Cla-
romontii Arbernus episcopus
73 a
Eodem anno, mense
Ociobri, rerrarise babitum est
capitulum generale congregationis B. Joannis Boni; initium scbismatis quod per triennium du727 d, 732 b, 733 b ravit Anno 1251, mense Majo, corpus B. Joannis Boni e 737 d e f terra elevatur et multa fiunt miracula Eodem anno, die Pentecostes seu lYJunii, evenit insigne miraculura accensorum cereorum 737 f^
738
Ante annum 1320 scribit Bernardus Guidouis cata82 b logum Romanorum pontificum Eodem anno transferuntur in Hispaniam reliquiae
Ursulanse
251 a
Anno Anno
1327 Eduardus III,
Anglorum
rex, solium
conscendit
447 d
1328 reaedificata est ecclesia SS. Nunilonis et 634 b Alodias in Podio Sanctii juxta Oscam
ab
Eodem
anno, mense Junio, legati Mantuani Innocentium IV, Genuae versantera, conveniunt rogantes canonizationem B. Joannis Boni, eremitse 739 b, 772 b ordinis S. Augustini Eodem anno, die xxvii Julii, incboatur MantuEe primus processus apostolicus in causa canoniza771 c tionis B. Joannis Boni Bonouias habitum capitulum g-enerale Anno 1252 eremitarum B. Joannis Boni in eoque electus 733 f, 734 d prior generalis fr. Lanfrancus Admonet nos Innocen1253, editur BuIIa Anno tii IV, qua confirmatur electio fr. Lanfranci in priorem generalem congregationis B. Joannis Boi<
Circa annum 1350 conventum adificat Augustinianura S. Agnetis Mantuae extra Portum Luysius
Gonzaga Medio hoc

tio
740 a
S3eculo siv contigit inventio et transla-
755 f, 756 a caput B. CandidEe, ex Anno 1351, die vi Aprilis, agmine Ursnlano, Colonia Dertosam defertur 579 ab
prima B. Joannis Boni
Anno
1357 translata scribit, perperam tamen, Joannes Veneta corpora SS. Salomae et Mariae Jacobi 452 f Verulisin Camariam
Anno
1367 mortuus est Joannes Vineta ord. Carm. qui scripsit fabulosam Vitam Trium Mariarura 443 a
1371
732 et seqq. Anno 1253, quarto kal. Novembris, Mantuse inchoatur processus secundus in causa canonizationis 769 b c, 801 d, 838 a b B. Joannis Boni
ni et plura prgescribuntur
a,
726
Anno Anno
Luneburgum
liberatur ope
undecim
290 d e
f
millium virginum
1381 vetat Bonifacius
IX
ne Colonia efferan251
turreliquifE
cd
Amio
1256 unio
magna plurium congregationum
eremitarura, sub regula S. Augustini viventium, 725 c, 735 a b c in unum corpus
S^culo XIV jam provecto decrevit Joannes papa XXII, ut dominica 1 post Pentecosten celebraretur ab universali ecclesia festum SS. Trinitatis 574 a
Anno Anno
249 f S. Juliana Corneliensis 1265 contigit obitus B. Goberti de Aspromonte in monasterio Villariensi Brabantise 432 c
1258 moritur
S.ECULOXV.
SxciUo XV ineunte transfertur Bodecense coBuobiura
544 a ad canonicos Saeculo sv ineunte floruit Ignatius, prior Cassinensis, qui Vitam scripsit S. Bertharii abbatis 663 e rfie Penêcoîes, cardinalis episcopus Anno 1413,
Anno 1266 Odo Rigaldus, archiep. Eothomag. thesauriam S. Melloni Pontisarensis in decanatum
erigit
564
Anno
1267 Vezeliaci in
Burgundia celebristransla-
tiocorporis S. Mariae Magdalenae, prsesentibus Symone, cardinali legato (postea Martino papa IV), 445 c d et S. Ludovico Francorum rege
Anno
in
1270 Arimini instruitur processus contra Ar-
Catalaunensis Ludovicus Debar transfert reliquias 608 f S. Lupentii GundiAnno 1422, die xiii Novembris, moritur B. 426 b c salvusde Lagos
mannum Pungilupura, haereticorum Patarenorum

Bomandiola caput
716
c,
Circa
820
f,
877 e f
1425 claruit Michael, episcopus Atribae et Meligse in Jilgyptoinferiori, auctorsyna575 e f xarii Coptici
annum
Anno
XXXII Anno USi
INDEX CIIRONOLOGICUS
Anno
1493 facta solemnis translatio est corporum
et Valentis,
Eug-enio Petrus de Fuxo coustituitur ab '^^^ IV leg-atus Avenionensis de Carreto elig-itur episcopus Anno 1437 Palamedes
Cavallicensis
^'''^
SS Verecundi
Veronensium
eplsco-
porum
Si':CULO XVI.
588 d
Fode7n anno Robertus Damiani

citur
sedi Aquensi prsefi-
459 a
Anno
lie
1442 nobilis vir

iu Scotia
Duucau Campbell. Argatheasdificat
Anno
dominus,
ecclesiam coUeS.
g-ialem Killmuud iu honorem
Mundi
Scoti
1503 editur synodalis constitutio de celebrauepiscoporum dis festis triginta sex sanctorum Veronensium, sua cuique assiguata die propria 586 c
1505, diei^ Maji, B. Ladislaus Gielnovius
842
ab
Anno 1444 scribit Eugenius IV Tristando de Aura, 455 f episcopoConseraneusi electo 1446 Josbertus archidiaconus insig-ues acceAnno 530 b pit reliquias S. Valerii archidiaconi et M.
Anno
1447, die xviu Martii, coronatur Nicolaus
Anno
Polonus, ord.
evolavit
Minorum de Observantia ad superos 4>29 b

91 a
Anno Anno
1309 moratur Steinfeldise Raso Bonusvicinus
Eodcm
464 a Nicolaus 464 a papa V anno Nicolaus de Brancassiis, episcopus Eodem
papa
anno, die vi Martii, electus
est
1513 translatio corporis S. Bertharii abbatis Cassinensis ad sacellum ejus nomini dicatum 665 e Anno 1515 Leo papa X ooncessit indulgentias visitantibus capellam S. Bertharii in basilica Cassi-
nensi
^^6
Massiliensis
excipit
Delphinum Vienneusem
postea Ludovicum XI GalliEe regem, qui cryptam S. Marise Magdalence pietalis causa visita459 a verat
Anno
1527,
mense Martio,
electus est Basileensis
rentrutii
episcopus Philippus de Gundholtzheim, qui Por578 f sedem sibi delegit
Eodem anno, xix Novembris,
Nicolaus de Brancasepiscopus Massiliensis, advenit in Villam siis, S. Marise de Mari pro elevatione SS. Salomae et
Marise Jacobi
Eodem anno Clemens VII concessit Petrum Ale464 b mannum cultu beatis debito honorari
Anno
1543 translatio secunda corporis B. Joannis 741 b c Boni
461 c d
Circa
diaa,
Eodem
anno, die xxiii Novembris, cardinalis de
annum
Euxo, legatus a latere, conventum prsevium habet in ecclesia majori Avenionensi pro elevatione
SS. Salomse et Mariae Jacobi
1547 ex ossibus SS. Nunilonis et AIoaquaeimmersis, prodiit sanguinisrivulus 638 f, 639 a b
456 c
f,
457
Anno
Anno
sis
1562 dissipantur reliquise servatae in templo
S. Justi
Lugdunensi
forraalis translatio tituli
71
d.
Anno
iu
1448, xxiu Octohris, litteras dedit Nicolaus papa V pro elevatione SS. Salomse et Mariae Jacobi
1565, die xxi Junii, data est bulla Pauli pa-
pae 11,
qua facta
457 c d e f Camaria cardinalis de Euxo Eodeni anno, die u Decembris, se confert in Villam S. Mariae de Mari ad elevanda corpora SS. Salomae et Marise Jacobi
ad ecclesiam Sarzanensem 1572 elevatur solemni
Lunen619 a d
Anno
cum pompa
Varsovise
458
ab
629 e corpus B. Ladislai Gielnovii Ferdinandus a Leiva seu Anno 1574 moritur ven.
Liva ord. Seraphici
Eodem anno
Anno
1448, die
iii et
iv Decembris, solem-
Anno
434 e Iciodorum in Arvernis 1477 obsidetur urbs

433 c 1579 Ven. Petrus Blancartus, ord.
S.
niter elevantur dicta corpora

14!i9,die
472 c d e
vn
Aprilis, ahdicEtio Pelicis Sabaudi
Anno
cisci,
Fran-
antipapse
Anno
464 a 1450 B. Petrus Alemandus moritur Salomii 464 a
a calvinistis trucidatur Iciodori in Arveruis
433
cd
Anno
Anno
Anno Anno
1460, die siii Januarii, consecratur a Pio II
1585 Molanus, scriptor diligens et eruditus, 490 d diem supremum obiit

transfertur tertio corpus B. Joannis
pontifice ecclesia S. Agnetis
Mantuse
740 b
Eodem anno
Boni
1461 moritur Kogerius Euxensis de Catrobo-
no, episcopus Tarbensis
459 a de Puxo 458 f
Eodem anno
1464
animam
coelo reddidit Petrus
legatus
Anno
1466 Nicolaus de Braucassiis ep. Massiliensis 459 a defunctus est Anno 1472 resedificatur ecclesia B. Joannis Boni 701 c, 740 a
741 c d iterum expostulatur canonizatio 743 c B. Joannis Boni Anno 1590 rursum obsidione premituroppidum Icio433 c durense in Arvernis Anno 1596 cives Arelatenses in grati animi testimonium emblema argenteum dedicant SS. Salom 454 a et Marifie Jacobi
Eodem anno
Anno
Molismense monasterium spoliatur

530
bc Anno
1480 obiit Galcherius de Eorcalquerio, episco459 a pus Vapiuceusis Eodem anno et postea peregrinatur in Orientem 25 e Eelix Faber ord. Prsed.
S^CULO
1603 transfertur
XVII.
papse
S. Bonifacii
IV corpus
3a
Anno 1604proditBurdigaIaeChroniconEusebii
tania episcopi
Cae-
Anno
1483, die xiv Martii, in monasterio Bobiensi
sariensis cura ArnaldiPontacijVasatensis in Aqui-
facta est translatio corporis S. Merovaei
monachi
615 bc Eodem anno exposcitur a Sixto IV pontifice cauonizatio Joannis Boni eremitae ord. S. Augustini ; is
beatis
ejus
Eodem anno Clemens
480 b VIII concedit indulgentiam plenariam visitantibus reliquias SS. Nunilonis et 633 f Alodise in ecclesia Legerensi
eum
adscribit et ita
in ecclesiis
cultum
quidem ut permittat quibuscumque universl
Anno
743 a bc 1484 visitantur corpora SS. Simplicii et Con592 b c d e stantini, abbatum Cassinensium Anno 1491 excusum fuit Breviarium Eothomagense 662 a, 566 e
orbis
Anno
1615 Sebastianus Zamet creatus episcopus 530 d Lingonensis Anno 1616 B. Joannes Bonus eligitur omnium suffragiis et acclamatur patronus alter civitatis Mantuae dieque ejus festo prohibentur opera servilia 743 de
Anno 1617,
die
n Aprilis, &olQm'ai pompa, assistente

etiam
IN
censi, defertur
TOMUM
IX OCTOBRIS.
do Jessa, quae invocatis SS. Nunibne
cessavit
XXXUI
et
etiam Francisco Vander Burch, arcliiep. Cameraad ecclesiam S. Waldetrudis Montibus in Hannonia corpus S. Henrici martyris, ex 4Ua e coemeteriis Romanis allatum consecravit ibidem Eodem anno, die iii Aprilis, idem arcliiepiscopus templum PP. Soc. Jesu 4S3 b; et die iv Aprilis translatura est corpus 432 f S. Henrici ad prsefatum templum 1627 facta est reseratio reliquiarum SS. SaAnno 454 a lomse et Mariae Jacobi anno constructus fuit processussuperfama Eodem 429 b sanctitatis et cu!tu B. Ladislai Gielnovii Anno 1628recog-nito et elevatio corporum SS. Simplicii et Constantini abbatum Cassinensium 592 f, 593 a b c Anno 3629 signavit Urbanus VIII commissionem introductionis causEe B. Ladislai Gielnovii 429 b Anno 1631 reteg-untur S. Caji papge et S. Gabini 88 b corpora Anno 1632, die xiv Maji, Paulus Boudot, episcopus Atrebatensis , item archiepiscopus Cameracensis et episcopi Tornacensis, Namurcensis et Audo,
Alodia 639 c d
Anno
S.
1738, die xxii Octobris, insignes reliquiae

,
Lupentii Catalauno missae, deponunlur in cathedrah Mimatensi 609 c

1747,
festis
Anno
Eodem
rabili
die i JuHi, Breve Benedicti XIV de sanctorum Hibernise 652 a b anno vicarins generalis Varsoviensis, judex
delegatus, declarat constare de cultu

B. Ladislai Gielnovii
immemo429 d
de-
AnnollhQ,dieî Februarii, Benedictus XiV

clarat constare de cultu
Gielnovii
Medio
sseculo
xvm
immemorabili B. Ladislai 430 a acriter impugnata nec minus

S. Bertharii,
strenue defensa fuit memoria sinensis abbatis
Cas-
667 c d e f
Anno
1704, die xiv Februarii, moritur Alexander Borgia, episcopus Firmanus 525 d Anno 1793 spoliatur ecclesia S. Mariaj-de- Mari in insula Camaria 453 b, 454 b
Eodem anno
1793 absconduntur sub terra reliquiae
SS. Salomae et Mariae Jacobi in insula Camaria
marensis
niensis
visitant SS.
reliquias abbatise Vico-
585 Anno 1635 prodiit nova Urbani VIII constitutio de non colendis, qui a S. Sede non fuerant canonizati, 667 f et de casu excepto
Circa
S.
eumdem annum
R.
,
T).
Maclovii
Pontisaree
454 b c Chouquet, parochus reliquias SS., ibidem

565
f
asservatas, jussit deponi in terra
Anno
tum
1794 Pius VI Corbejam

erexit
Novam
in episcopa-
1640 reserantur denuo reliquioe SS. Salomae 454 a Eodem anno reteg"itur Colonise insignis sepultura 140 a b c sodalium S. Ursulae
Anno
et
375 e
Marias Jacobi
Anno
1796
suburbio
monasterium S. Illidii in Claromontano fuerunt solo aequata 72 e, 614 d

ecclesia et
Anno
1655 decessit Sebastianus Zamet, episcopus 530 d Lingonensis
Anno
Anno Anno
1656
moritur ven. Aloysius Lanuza
1797 reliquise SS. Salomae et Marise Jacobi, que seeviente turbine civili abscouditte fuerant, restituuntur ecclesiae S. Marise-de-Mari ia Ca-
1666 altera translatio corporis S. Bertharii 665 f abbatis et martyris in monte Cassino Anno 1668, die xix Januarii, fulmine tacta incen607 d ditur ecclesia cathedralis Catalauni Anno 1672 reliquiaEs nonnullae SS. Nunilonis et AIodise solemniter valde translatae sunt ex Legerensi
maria
454 c d
Anno Anno
1798, die
xxv Novemhris,
translatio corporis
B. Joannis Boni
1799,
742 b c
sacrilega basilicae Cassi-
mense Majo,
uecsis profanatio et reliquiarum dispersio, facta
a Gallis
595 a b
monasterio in vicum Adahuesca
639 e f
741 d
e
Eodem anno
in oppido
caput
S.
S. Bertharii
abbatis etmartyris,
,
Anno
1675, die ^s.v
Novembris,
translatio quarta
Germani servatum
projicitur
et
corporis B.
Joannis Boni 694 c,
f,
742 a b
Anno
1692 transferuntur corpora SS. Simplicii et abbatum ad sacellum S. Bertharii in 594 b c baailica Cassinensi
Constantini
G^'^ b conculcatur a mititibus Gallis Sxculo xvniecceunte Maria Areutz, hospitalaria in Xenodochio Catalaunensi, partem reliquiarum 60S a S. Lupeutii incolumem servat
Sxculo
S.
sviu
exeunte
solo sequata
est
ecclesia
Melloni Pontisarse
565 d
S.'ECULO
XV III.
S.ECULO XIX.
1802 supprimuntur Coloniae septuaginta sex ^^^ ^ sedes sacrae
Anno
Firmi in hono525 e rem S. Philippi episcopi et M. reliquiarum SS. ConAnno 1710 facta est translatio
1708
monumentum erectum
Anno
stantini et Simplicii
abbatum ex
sacello S. Gre-
Eodem anno
caput
S.
Candidn^, ex sociabus S. UrS.
gorii in basilica Cassinensi
594 c d e
sulae, transfertur
ex capella
1724 Alexander Borgia prseficitur sedi Fir^^^ ^ manae in Piceno Castrovetere RovigiEe impeAnno 1726 parochus in
Anno
siam cathedralem Dertosse
Joannis ad eccle579 bc
ab abbate Legerensi nonnullas reliquias 640 e SS. Nunilouis et Alodiae Maji, Benedictus papa XIII Anno 1727, die xix recens magnifice aedicatam basilicam Montis
trat
1804 per novi canalis etfossionem restituitur 156 e iusula Batavica translatce sunt reliAnno 1805, die xix Martii, cathequiffi S. Lupentii superstites in ecclesiam 607 f, 608 a dralem Catalauni
Anno
Anno
1817, die xvi
Novembris, InnocentiusLiruti,
Verecundi
et
Cassini
consecravit
665 f
Veronensis
epp.
ep., ossa SS.
Valeutis
Anno
reassumptionis
1730 signavit Clemens causae B.
XH
commissionem
Gielnovii
transtulit ex diruto templo S. Petri in arce
Ladislai
Yeronae
^^8c
reliquiae
S.
429 e
Eodan anno
Anno 1733 denuo exposcitur canonizatio B. Joan'''^^ ^ nis Boni' Anno 1735, diebus xiv et xx Septembris, Clemens XII concedit indulgentias iis, qui iu ecSS. Nuniclesia Legerensi venerantur reliquias
loniset Alodise
640 f
exarsit epidemia
in oppi-
Donati, ep. Fesulani. translatae in ecclesiam cathedralem 653 a, 654 a Anno 1820, die viu Decembris, Pius papa Vll unicum Brugnatensi vit ecclesiam Sarzauensem 619 d
Anno
Nu1821, die xxviii Februatni, reliquise SS. monasterio Legelonis et AIodiEe ex suppresso
rensi deferuntur in
Anno
1737,
mense Majo,
oppidum Sangussam
641 b
Eodem
XXXIV
coutinentes
INDEX CHEONOLOGICUS IN TOMUM X OCTOBRIS.

hierothecsB,
SS.
Eodeyn anno, die xsxi Augusti, ambas
maximam partem
reliqiiiarum
Virg-inum
transferuntur in vicum Adahuesca 641 b
Anno
1823 vel 1824, pacatioribus in Hispanife rebus, restituuntur monasterio Legerensi reliquise
SS. Nuuilonis et Alodiae 641 d e An?io 1828 Leo XII titulo ecclesiffi Trojanensis in partibusiu&xgmvil Joan. Nuschel, abbatem Gua-
1839 reliquias SS. Salomae et Mariae Jacobi in aliam hierothecam translatas 464 d Anno 1845, die siv Aprilis, RE. DD. Monyer de Prilly, ep. Catalauneusis, recognovit reliquias S. Lupentii 608 b Eodem anno xxvi Octohris, Rhedonis fit solemnis translatio insig-nium reliquiarum S. Moderamni episcopi 622 d
Anno
Eodem anno reperiturin coemeterio Romano S. Hyacinthi corpus
stallensem
Circa annum bus et suppresso Leg*erensi monasterio, transferuntur reliquise SS. Nunilonis et Alodise Sangrussam 641 e
456 b d 1836, turbatis denuo in Hispania re-
237 c
Anno
Novembris, detecta est crj^pta antiqua prope Hericuriam in tractu Rothomagensi

1847, die xii
561 e
DIES
FACULTAS
R.
P.
PROVINCIALIS
SOCIETATIS JESU BELGICE.
nostr^ legerint edique posse censuerint tomum nonum de Arti^ Octobris, collectis et illustratis a Josepho Vanhecke, Benjamino Bossue Victore De Burk et Eduardo Carpentier, Societatis ejusdem preshyieris theologis ; ego inrrascriptus nr^nositu^ provincz^ Belgicge, potestate mihi facta ab Adm. R. P. N. prxposito generali Petro Beckoc concedo facultatem dictum tomum excudendi. In quorum fidem hasce, manupropria subscriptas ' consuetoaue officii sigillo m.unitas, dedi Bruxellis duodecimo Novembris 1868.
'
Quum
tres theologi Societatis
Sanctorum
L.
^ o.
P.
COPPENS,
s.
j.
APPROBATIO ORDINARII.
Imprimatur.
Mechlintse 18 Novembris 1858.
J. B.
Van Hemel,
Vic.
Gen.
-Ci^TsrîPstJtsCJr'
PROTESTATIO AUCTORUM.
Quod olim
Urbani
protestati
VIH
constitutiones
sunt decessores nostri in hoc de Aclis Sanctorum opere, se servatas velle suis aliorumve liic relatis commentarlis aliud poudus tribui quam sit j neque
:
historiffi,
ab hominibus
errori obnoxiis scriptte
idem
et nos ante
tunc
nonum tomum Octobris
protestamur.
NOTITIA FIGURARUM
ORNANTIUM HUNC TOMUM.
Solitum operis frontispicium. EfBgies Philippi , Principis Belgarum regii et Comitis Flandriae cui tomus inscriptus Effigies Antonii Huberti Tinnebroek, hagiogTaphi, pie in Domino defuncti. Imago cadaveris B. Joannis Boni, in theca jacentis
,
est.
?*& ^^^
ACTA SANCTORUM
OCTOBRIS
TOMUS NONUS
DIES VIGESIMA PRIMA

SANCTI QUI XII KALENDAS NOVEMBRIS COLUNTUR
Saiictus Asterius presbyter et
S. Celinia virgo Meldis in Gallia.
martyr ad Ostia Tiberina.

S. Dasius S- Cajus
^ S*
I
S.
Martyres
medise.
^
Nico-
Zotcius
Anatolius episcopus Cadurcensis olim in monasterio S. Mjchaelis in Lotharingia.
Modestus S. Eutychius S. Materus seu

S.
S, Celinia
iif
mater
S.
Remigii in
1 l
Ciallia.
'^*
Af
'
^via îrgoet martyr in Gallia.
Maurus
S. Diseus
S.
'
S.
Domnolenus confessor
lia.
in a-
Afrigusseu
Apricius
gro Autissiodorensiin GalMartyres Ni-
Macharius \ caese in Bi- S. Muunu, quiet Fintanusâbbas Teacbmunnensis^ cum i thynia. S. Diceus sorore ejus S. Conchenna . S. Proculus virgine in Hihernia. S. Modestus et cctxxn socii martyres Neapoli in Cam- S. Wendelinus eremita et conS.
1
pania.
S. Hilarion
monachus
et con-
fessor in insula Cypro. c S. Malchus monachus et con-
fessor in tractu Trevircnsi. S. Condedus monachus et confessor Fontancllae in Gallia.

S.
S.
S.
fessorMaronisepropeAntiochiam Syri^.
S. S.
Georgius Joannes Julianus et

socii lvii
Martyres Hie(
rosolymis.
Viator lector et confessor
Lugduni
fessor
S.
in Gallia.
in Gallia.
S.
Maurontus episcopus et confessor Massiliae in Galiia.
Justus archidiaconuset con-
Ciaromonte
S.
Unnus
archiepiscop.
Ham-
Ursula et xi millia virginum et marty rum Coloni^ Agrippinae,
hurgensis.
S.
abbas Ambroniacensis in dioecesi Belicensi in Gal-
Hugo
S.
Rcparatus diaconus et confessor Nol^ in Campania.

Octohris
Ha.
S.
Gebizomonachusetconfessor in monasterio Cassinensi.

5
S.
Tomus IX,
Hilarion
PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI.
^ S. Hilarion episcopus
Megle-
nensis Ternovie in Bulgaria. S. Bertoldus confessor Par-
mensis in Italia* B. Gundisalvus deLagos con

fessor ordinis
eremitarum
mse in Italia* B. Guilielmus episcopus Co-
S. Augustini in Lusitania.
PRtETERMISSI et in alios dies relati
Apud nyraarum raartyrum in persecutione Alesandri

,
Ostia Tiberina
passio sanctarum ano-
imperatoris. Esec ad hanc diem Arturus a Monasterioin Gynecceo.Sedeoc confusionenata, Quum enim arbitratus esset Arturus S. Asterium qui hac die colitur euindem esse ac S. Asterium virum primarium, qui tempore Claudii imperatoris diram mortem passus estf ad hanc diem inter sanctas mulieres consignandum putavit filiam adoptivam hujus Asterii et alias fo^minas in ejusdem forte domo simui detentas. Sed de hac martyrum turma in Actis jam dixit BoUandu^, uhi de S. Asterio et sociis, et de SS. Mario, Martho, Audiface et Abachum
habet. Ex quibus manifestum confusionem factam esse nominum et pro est, debuisse S. Bertholdo Cratepotium scribere
libi
mentionem
S.
sxi Januarii. S. Meinradum, qui colitur Quirini mavtjris. Ita Kalendarium Vaticanum
sxculi XI in Adone Georgii (4), quod ad usum Mofuisse videtur alicujus monasterii dicecesis guntinee. Usuardus Lubeco-Coloniensis apud Sollerium ad diem praecedentem Eodem die aO
:
Octobris, sancti Quirini presbyteri et martyris ; ad qucv Sollerius hunc Quirinum non novi. Sed
:
mihi quidem hasc ei videtur genealogia assignanda. Usuardus genuinus ad xi Octobris hxc habet In pago Vilcasino, passio Sanctorum
Nigasii presbiteri et sociorum ejus Quirini et Pientiae. Verum aliquot exemplaria Quirinum
p.
disputavit
vetia,
et in
ad
xviii et six Jannarii.
S. Bertholdi, eremitse
etMartyris Einsedeli in Hel-
meminit Ferrarius in Catalogo generali,

notis fontes i^tdicat : pyHmo Ma-^tyroloCayiisii seu Walassejî, sed certum est ex
presbyterum dicunt, puta Bigotianum alterum:

Sancti
Nicasii episcopi,
:
Quirini presbyteri
et
gium
quatuorejus editionibus, solam prnmam S.Bertholdum Eremitam annuntiare potuisse; deest enim intertia anni \b^?>,qua utimur, et desiderari quoque in secunda et quarta deduco ex cui utraque ad notati07iibus Mss. Bollandi manum erat. Si ergo in prima fuit, in sequentibus est expunctus; quod, quam ob causam
,
itidem tegit Baronius veteri Adone, sed Rosweydus Adoni ge(5) in nuino abjudicavit [6). In aliis Usuardi exemplaribus prodit iterum Quirinus presbyter et
Scnbiculi diaconi
qux
factum
dicat,
:
sity
mox
intelligetur.
Aliumfontem
in-
quo frequenter Ferrarius utitur, his verhis de eo Cratepolius lib. de SS. Germaniae, qui liistoriam pluribus refert. Bujus verba hic refarimus, ut vefHtas elucescat (1). S. Bertholdus comes, ex illustri genere, tempore Caroli Mag-ni, qai at ipsaadolescentia sua mundi gaudia universa ueglesit, et sacram scripturam dilig-enter didicit. In monteEzelio, ubi adhucsacellum ejus âhetur. Domino Deo septem annis fideliter et devote servivit. Inde in opaco nemore, apud fontem (qui DominEe nostrae fons dicitur) prope HeTemitarum cCEnobium in Helvetiis, nbi Capella beatse Marise, quam Dominus Deus ipsemet (ut
fertur) consecravit, sibi habitationem qusesivit.
martyr ad diem xu et ut supra est dictum, etiam ad diem xx quibus diebus ex oscitantia eum loco esse dimotum arbitramur, ut saepissime in Martyrologiis advertimus.Aliam tamen causam valde verosimilem indicavimus in Praatermissis ad xx Octobris, adventum scilicet vel
;
.-
translaiionem reliquiarum S. Quirini Tribuni ad partes Rheni, et addi poterat haec anmmtiatio Ealendarii Lyrensis apudMartene (7) ad illum ipsum diem Dedicatio ecclesise sancti Qui:
qui dies dedicationis deligi potuit propter fixum jam aniea diem cultus. Arbitrarini martyris;
muritaque demum, utramque causam

conspirasse,
in
idem
nimirum
in annuntiationes hujus
et prsecedentis diei
tamen Tribunum Romanum
dum
efformandas, sed Quirinum hic potius colenindicari, cujus Acta data sunt ad
XXX Martii
Multas ibi diabolicas tentationes expertus est, quas tamen divino et angelico auxilio superavit. Demum a duobus latronibus, sicut in Missseofficio, quod peregit, ei a Domino revelatum fnit, interfectus est, anno Domini 863, et in monasterio Einsidelensi sepultus qui multis hactenus miraculis claruit. Atqui nihil est in his, quod non aptissime quadret in S. Meinradum, ipsius Bertholdi comitis /ilium, quem monachi Einsidlenses sui monasterii fundatorem dicunt (2), et cujus Acta dudum a decessoribus data fuere (3). Bertholdi autem comitis vix ulla esi memoria, sive in Annalibus Einsidlensibus Hartmanni, sive in Chronico galHco, modo citato, sive in Vita S. Meinradi, nec usquam ullius cultus aliquod signum prodit. Cratepolius etiam, in suis Sanctis Germaniae, S. MeinradA, cujus gesta Bertholdo, ejus patri, tribuit, nul:
quam Quirinum, Nicasii socium, quem aliqui presbyterum dicunt, et qui colitur xi Octobris.
TuUi, translatio Sancti Gerardi episcopi et confessoris. Itacode.c Usuardinus Montissancti,apud Sollerium. Vide ejus Acta ad diem xxiii Aprilis.
Hugonem, abhatem Cluniacensem quintum [lege sextum) signat hac die Kalendarium Benedictinum Ms. monasterii Cirterciensis S. Salvatoris. Causam ignoro,sed suspicor alicuitranslationi reliquiarum id tribuendum. Datu^s est xxix Aprilis. autem a decessoribus ad S.iSentius, qui et Senesius et melius Synesius, miles et martyr, ob Orlendio (8) hac die coli dicitur in templo majori Lucensi ; verosimilius error in hoc asserto cubat, quumpotius colatur die, ad quam de eo in opere nostro disputavit iv Maji. Wenschenius,
S.
SS.
Novorum Martyrum memoriam,
Andreae, Ste-
phani, Pauli et Petri, cetebrant soliiis versiculis

ad
Ovtob.
(1) Cratepolius,
25.
de Gcrraaniffi cpiscopis, elc, Colonise 1U92. png. (o) Acla (2)Chroiiique d"Einsidlen, etc. 1787, pag. 233.
notalion,
xi
(6) In
siipplemento,
psg.
211.
(7)
Thesanr- onecdot., tom.
III, col.
161U.
(8)
Orbis sacer et profa-
SS.. lom.
Januarii,
pag. 5!.
-(4) Vz%. 701,
(5)
V. ejus
nus, part.
ii,
ôl.
ii,
pag. 1027.
Memea
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

A.
Memea
anno 1843 Venetiis excusa. De omnibus egimus ad xvii Octohris (1) in Actis S.
Grasca,
Andrese. Diversis vero diebus Actis nostris ad~ jam sunt, aut adscrihendi, nimirum S. Petrus de BlacherDis xvi Maji.
scripti
S.
S. S.
sona
est,
nisi
quod ignoraretur tum, ducentis

,
nimirum abhinc annis

gentis
diversitas
siirpium
rum
Paulus Novus Andrens iu (risi Stephanus Junior
vii JuKi.
Hunniae, qu3e Mongolica est, et GothoLongohardorum, qui ad stirpem IndoGermanicam pertinent. Quapropter non aliam agnoscimus causam identitatis nominum, quas
ac
xvii Octobris.
gentibus
illis
usui fuerunt,
quam
quee a Jor-
xxviii Novembris.
S. Dunstani,
archiepiscopi Cantuariensis, Ordi-
nande Gothorum historico tradita est (12). Wilthemii autem conclusio incidit in eam, quse a
recentibus ediiorihus versionis bibiicae TJifiise episcopi admissa est in hunc modum : Kectissi-
nationemmemorat Whitfordusin Martyrologio Anglicano (2). Vide Acta nostra ad diem xixMaji.
S.
Bonifacii
Pap^ IV secunda
translatio factaest
me
sine dubio, quia ita indole lingUEe gothicse
verum de hac et de rebus illius pontificis reliquis actum est in opere nostro ad diem, qua ejus in Martyrologio Romano memoria celebratur xxv Maji. S. Priscum martyrem in tractu Carnotensi,ad Anduram fiumum, ponit hac die Massonus in Sanctis GalliEe (Sj.ZJe eo et sociis actum ad xxviMaji,
die 21 Octobris anni 1603;
Martha, sancta Martyr adscribitur Kalendario arabico Coptitarum apud Ludotfum. Prima ejus ediiio apud Seldenum (4), qux a Ludoifo Marise SanctEe Martyris, castigata est, ferebat in qua Ludolfus litteram arabicam jnd in tse B immutavit, non ipsius codicis Ms., quo usus est Seldenus, lectione ductus, (quem non vidit (5),] sed forte alterius, aut ex sola conjectura. Videtur hsec Martha aut Marna ex oscitantia librariorum intrusa, siquidem desideratur in amplo Synaxario Michaelis AtribcS episcopi, itemque in alio Ms. a Simone Moysis Maronita anno 1633 Romse latine verso, quod ad decessores nostros devenit. Alicujus S. Marth^ Martyris, ex
, :
commendatur, Vuifiia scriberetur (13), quod verbum nomen diminutivum vocis (gothicse) vulfs (lupus), proprie lupulum significat (U) "A^ Dissertatiuncuia de styiitis (15); sed uberiorem subministrahit Ghesquierus in Actis SS. Belgii de eodem S.WuIfilaico disserens (16) 4 Aliqua de ejusdem Sancii cuitu quse, quum a Solierio et Ghesquiero ignorata fuerint, magnam partem hic inserenda esse duximus.Post heec itaque Eherwini verha in pace tandem quievit, addit Wilthemius (17) (non vero Ebeinoinus, ut editor autumavit) Octobris xxi de qua re videndus Solieriu^ (18). Dein ita ex Eberwino prosequi- e sepultusque est in eodem loco in ecclesia, tur
et sequentia adnotat.
filaici
Etiamnum
visitur S.
Vul-
primus tumulus es quo deinceps Ivodium (hodie Ivoi) translatus est. Factum bic, quod alibi frequenter, ut nomenclationem sancti, cui pri-
mum
basilica
consecuta
(I.
consecrata) fuerat,
abstulerit sanctus qui deinceps in ea tumulatus
miraculis celebrari cospit. Basilica enim
primum
fastis
Coptitarum meminit Papebrochius ad

XXIV Junii.
(vel Trevirensi), Sancti Vulfi (seu
nuncupata
In agro Turonensi
ea conditus signis et virtutibus inclaruit, antiquato S. Martini nomine, dici coepit S. Vnlfilaici, et hoS. S. Vulfilaicus in
Martino in quo
Wul/itaici) conversi, conversationis sanctissimas

viri. lia Arnoldus Wion in Martyrotogio monastico Benedictino (6), Surium secutus, qui in
die etiam S. Vulfa, seu eorrupte Walfra (19)
Vetus
S. Vulfilaici
lapideus tumulus, qui in me-
dio templi hodie spectatur,
Vitis Sanctorum itidem ex VTulfilaico, Wulfum aut Vulfum laicum fecit.Hos sequuntur Menardus et Cherle in Martyrologiis ejusdem Ordi-
tione a
litur.
magna adhuc veneraLuxemburgensibus vicinisque populis co-
mam
Terra prominet tres circiter pedes, in norfornicis convexus, utrimque infra perviua,
nis ; sed emendatiores sunt nonnihil Bucelinus in Menologio Benedictino et Ferrarius in Catalogo generali, qui Vulfum, ut appellant, simpli' citer Confessorem dicunt, non vero taicum aut conversum. Ejus Acta edidit Sollerius ad vii
Julii
(7), ibique docet non recte veteres Martyrologos Benedictinos eum suo Ordini adscripsisse et quidem eapropter omissus est in recen;
pereg-rinos,
apertura grandi, quas geminis ostiis didueitur, et pietatis ergo tumulum perreptautes
.
recipit hinc, emittit inde. laicus,
Non modo
S.
Vulfi.
adhuc quiesceret, et antequam Ivodium transferretur, plurimis miin basilica sua
cum
raculis
illic
inclaruit, sed etiam post translatio-
nem
portenta ad sacrum tumulum, licet iuanem sacro corpore, non virtute, continuari visa sunt
iiori
Martyrologio germanico ejusdem Ordinis EdilcB sunt aliquot abhinc annis, in Actis (8). Commissionis regise pro historia Belgica (9), notationes copiosseP. Guilielmi Wiltheim,{non vero Alexandri, ut ibi dicitur ; ex notationibus enim decessorum nostrorum (10), certo discimus a Guilieimo heec esse conscripta et ab Alexandro ad eos missa) ad Acta S. "Wulfilaicisew Vulfilaci (id rectius forte scriberetur) a Gregorio Turonensi et ab Eberwino conscripîa ; quas hic, ne quid Actis S. Wulfilaici desit, et decessorum morem secuti, analysi exhihemus. Continentur itaque 1 geographica mulia de tractu 2 Luxemburgico, adActa Sancti spectantia Vulfilaci dissertatio de nomine Wulfilaici seu
;
usque in haec tempora. Podagrici inprimis aliis- F que pedum segritudinibus confecti, prsesentem ibi opem sentiunt haud dubie Deo operante res
,
mirificas in
memoriam
fidelis sui stylitae,
quista-
tione continua in prsealta
columna, pedes suos,
dum
amore Dei et obsequio magni numinisgravissime excruciabat. Nostris namque saeculo temporibns (sunt ve^^ha Eherwini) occidente floruit Eberwinus. Nedecimo, quo glecta fuisse tum locum sanctum et basilicara,
viveret,
:
et S.
Vulfilaici reliquias fracto loculo delectas,
(11),
quse
et
cum
tarum
hodiernis indicationihus iinguisonomatologorum, quos vocamus, con-
qui meminerit, ordiente prope ingentia flagrasse bella Germanos in inter et Francos, ob regnum Lothariense cujus pmbus situm Ivodium eic. Corpus S. Vulfilaici ex veteri montis basilica (Egbertus episcopus Trevirensis) transtulit ivodium. Interjectis
nemo mirabitur
sSECulo,
illo
(2) Tlie 0)Vide tom. VIII Octobris, pag. 131. num. 26. (3) Pag- 281. Maililoge iri Enplysscbc. Erc. Ltmdon 1526. (i) Dc svncdriis Ebiasorum, edit. IC96. png la'20. (5)Ad histor. ^lhiop.' Commeiitaiius, pag. 427. (6) Lignuni Vitce, Vrnetirs
(10)
V^codiccmms.SSliihiblioth. BruKollenMS.
Cap. 9. Muralori, rer.
Iralie.
lll)
I,
Pog.
-jIj-
(12)
sciipl.,
lom-
pag. 19l>-
11)93, pag.
ji
Kiichenkalcnder
tl ictus
546--(7)Tom. n Julii, pag. 478el tora. Vn,pog- 864. aller HH. welclie iinler dcr Regel dcs H. Bcne(9) Bulletins de la comgciebet bahcn. Donauwerd 1786.
lission royalc d'hisloire, Bruxelles,
lom. VII, pag. 500
el
seqq.
nonnuliis
PRjnÊRMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI.

nonnullis de anno translationis ejusque causa, ita prosequitm* scripior Hodie Ivodii de S. Vulfilaico Qiliil reperitur; sacrura feretrum vel ab:
S.
Menasa imp7êssa,
lis
:
Eucrates, Martyr, gladio perimitur. Ita greece subjectis, pro more, versicu-
sconditum alicubi latet, vel incendiis et vastationibus Duperorum IVancicorum bellorum periit aut alio distractum est. Atque hcec supplemento
sint iis qii3e de S. Wulfilaico disseruit Sollerius
Ataa
TpaKYilov
TOit;
nplv ouSpot? taxpuojv
Ktpvwv, cDvtOTac Euxparov apdtjiv Maxap.
Quos in hunc
modum
:
vertit
Siberus in Marty-
rologio metrico
ad
S.
VII Julii.
Cum lacrimis
fusis
cruorem sauguinis
S.
Reticium Augustodunensem celebrat hac die Whitfordus,martyrologus Anglicus jam lauda^ tus. Data sunt Acta ad xis Julii, Yiator, episcopus BituricensiSj ponitur hac die
Miscestui, mixturam oppido gratissimam. Eucratis eiiam tne77zinit Sirletus i7i Menologio,
ut solet, M07igea secutus, et ex Sirleto Ferrarius in Catalogo geîerali. Prxter hos, nec MeBasilii, nec Menxa veieyâ Mss., quo7ûm excerpta habe77ius, nec demwn decessores nostri in vasto Opere, usquam Eucratis Mariyris 77ie7ninerunt. Restat itaque lU iis, quae ex Me7igesis excusis dedimus, contenti simus. Eodem die 21 Ociobris, commemoratio sanctorum martyrum Pauli et Long-ini et sanot^ Zenae. Ita synaxarium ecclesiee Alexa7tdri7ias Coptitarum,
a Co7istantino Ghinio in Natalihus SS. Canonicorum. De eo dictum in Preetermissis ad

V Aug-usti.
S.
nologium
Victorem, confessorem, adjungit codex Usuardi Lubeco-Coloniensis S. Sindulpho, his verhis: Ipso die, beatorum Victoris el Syndulpbi, confes-
sorum.
Hunc Victoreyn nullum aliud Martyrologiuni hac die refert, et quum nec tocus nec
tempus
iiidicentur, non potest in veritatem annuntiationis inquiri, Forte hocnomen irrepsit ex corrupto nomine Viatoris, qui hoc die colitur, nisi hic sit Victor Cenomanensis, qui datus
auctore Michaele episcopo Attnbie et Meligge, Mai{9.). De Zena dicetur inferius siquidem in Ludolfi fastis jEthiopicis a duo-
apud Ang.
ad I Septembris. S. Audomari inventionem corporis annuntiat codex Aquicinctinus Usuardi apud Sollerium B aliaque Martyrologia. Lectiones de eadem exhibet Breviarium Audomarense anni 1785, ex Malebranci 7iarratione excerptas verum examinatajam est hujus inventionis historia, ad diem quo S. Audomarus colitur (l)ix Septembris. SS. Proculus, Eutycbes seu Euticius, Festus, Maest
;
charius et Donatella veniunt hodie in nonnullis fastis sacris, quemadmodum inferius num. 4
Syltoges de SS. Niaenis et Neapolitanis Martyribus notavimus. S. Macbarius videtur idem qui jam inter Nicsenos celebratus erat Dona;
inopp07'tunum additamentum ; Proculus, Eutychese^ '^t&insexsociis S. Januarii ; de quixix Septembris. bus actum ad Agapiti papse translatio. Ita hodie Florarium SSMs. quo decessores utebantur. Vide ejus Acta XX Septembris. ad S. Pantalus, episcopus Basileensis et martyr, laudatur hac die a Ferrario in Catalogo generali.
telle
bus martyribus prorsussejungitur. Hos memorant in hunc modu7n dicti fasti Paulus et socius ejus. S. Lo7iginum centurionetn cu77i duobus sociis martyrium passu7n esse ferunt ejus Acta greeca ad 15 Mariii (:3) eumque colu7it Grasci die 16 Octobris. Num de his agatur in fastis Coptitarum et jEthiopum, difficile est discernere; sed potius arbitror eos mdrtyres indigenas memorare, de quibus agemus si catholici fueri^xt et monumenia nova aliquando nanciscamur. MochuociUa-Iiathani, Mancheni leprosi et Moelanagii. Eos post S. Fintanum, de quo in Actis> consignat hac die Martyrologium Tamlachtense, sive ^ngussii Keledei Hibeymi ; quibus additur in Martyrologio Dungallensi Sillanus Magister, filius Ua-g-arbhii, abbas Mag-bilensis. Utinam perducaê conarentur Hibe7-ni Opus Joannis Colganiusqueadanni finem, siquidem eorum Sancti, uti etSanctiWallias, Hagiographos et MayHyrologos externos plerumque fugerunt. In Lusitania beatus Alanus monachus sanctissimi abhatis Bernardi discipulus, qui ab eo in ultimas Hispanise oras directus, eremum de Tarouca egre-
Datus
S. Se^v eram,
qua colitur xn Octobris. Tr evir ense^n episcopum, exhibenthac die aliquot Usuardi Auctaria, ex confusione
est die
giis virtutibus illustravit et

tis
cum magna
sanctita-
opinione obdorraivit in Domino. Verba sunt
facta cum S. Severiyio Burdigalensi, qui in multis occ-urrit.Data sunt Acta S.Severi Trevirensis
Henriquezii in Me^xologio Cisterciensi, qui hsec coUegit ex Chronicis Bernardi de Brito. Ea- p
XV Octobris. S. Siudulphus, con/essor, annuntiatur in Usuardo Lubeco-Coloniensi sed datus est ad diem xs Octobris. prxcede7Ue7n S. Candidus, confessor, in monasterio Fonta7iell3e annuntiatur ad haîc diem a Ferrario et in hagiologiis aliquot ordinis S. Beîedicii idem est ac S. Condedus, de quo ad preesentem diem di-
ad
dem habet, sed contracta, Kalendarium ejusdem Ordinis {1), et litieris quidem minoribus
,
sub quibus ii memorari videntur, qui, Hcet sanctitatis fama illustres ('yir^/a^ num. l\), cul
tu
tamen non potiuntur. O^nissus
est
autem in
, ;
cimus.
S.
Ediniae virginis in civitate Meldis, loco Celiniee,
ex errore iypjographico, hodie memoriam habebat Molanus in priina ediiione; sed correxit in sequentihus. Editionem primai^x secuti sunt Canisius in Martyrologio Gey-manico, Ferrarius in Catalogo geîerali, Saussayus in Martyrologio Gallicano et Arturus in Gynecxo. Restituenda igiiur S. Celinia Meldensis, cujus Acta dantur ad hunc diem. S. Bertholdura, Ordinis Cistet^ciensis, episcopum et jnariyrem Rigse in Livonia, annuniiant hoc die Ferrarius et plura Menologia monastica, Non satis nohis de ejus cultu constare, diximus
ad. 20
(1)
quod Martyrologio Cisterciensi sseculi xiii Georgius ad calcem Adonis vutgavit et, quod majoris est pondetns, in eo etiam quod, approbante S. Rituum Congregatione, Martyrologio Romano additum est. Ejus Vitam sub^ninisirabunt hislorici Ordinis. Ven. Aloysius Lanuza, Societatis Jesu sacerdos professus, hac die anno 1656 requievit a laboribus suis; sed quum spes, quam animo fovonus,
eum
lites
sit
,
scilicet
Romani pontificis decreto

iri,
intercoe-
aliquando relatum
n07idum completa
superest tantum ut ejus hic
memoriam
consignemus. Tzabala-Marjam, apud Ludolfum in fastis JEihiopicis, videiur nomen Sanctae ab JEthiopibus cuitas, potius quatn festum aliquod B. Mariae Virginis;sed deest inomnibus Coptitarum Martyrologiis, nec quidquam de ea nos docet Ludolfus,
Marlii,
Octobris in Prsetermissis.
III
Vide lom.
Septemb.,
pag. 593 et seq^.

ii,
(2) Scripto(5)
pag.
586
el passim.
(4)
Kalend. Cislerciense. Parisiis
ruoi vcl. nova collectio,
lom. IV, part.
pag. 98.
Tom.
II
1689.
S. Zaina,
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBIUS.
S. Zaina,
Martyr, signatur hac die in Calendario ^thiopico apud Ludolfum (1) In arabico Coptitarum, apud Cardinalem Mat (2). vocatur Zena;
.
potuit Ferrarius.
Verum
qui Breviaria,
Mar- D
et
in altero
eorumdem conjungitur cum

:
aliis
Martyribus in hunc modum (3) Eodem die, 21 Oc/o^Ws, commemoratioSanctorum Martyrum Pauli et Longini et Sanctae Zense qui tamen annuntiationis socii cum ea passi non videntur, ut alio loco dicimus. Quaenam autem sit Zaina Martyr, quse a Sanctis Grsecis, nomine Zenais,
;
Caiendaria Angiica magno numero coiiegerunt, ad conficiendos catalogos SS. iiiius gentis, puia Alfordus (9), Lingard (10). H. Nicolas {II), aucior Martyrotogii vernacuti[\%),
ei
tyroiogia
Tudam nusquam taudant, excepto eum non omat tituio Sancti, sed
appeliaiione,
iis
idiimo, qui
alia
utiiur reservata, qui licet digni sint
aut Zenaidis insigniiis, distinguenda est, cupimus edoceri, itemque num Fastis sacris Catho-
memoria, culiu tamen non potiuntur (iSJ. Quocirca non credo Tudam a Ferrario inier Sanctos Breviario aiicui inscripios visum. Sed in
aiio7-um Vitis ejus meniio occurrerepotuit, v. g. in Vita S. Coimani, ut hahet Breviarium Aber-
licorum mereatur adscribi. Elasius tribus Martyribus Nicomediensibus, ad hanc diem illustratis, pnemittitur in Auctario Usuardi Bruxellensi (i). Idprocul duhio nomen desumptum eoc codice, in quo librarius procuderat Elasium ex Dasio ; quos Bruxellensis Auctarii
donense ad
reverendus
sit
18
antirites
Fehruarii (14) Ad presidendum Tuda eciam Scotus succes;
accepit.
(Coimano) et populi g-uberuacionem merito Qu3e verba nuiium cuiium designant.
scriptor,
duobus codicibus usus, jun-
Po-rro dictum Martyroiogium vernacuium occasione S. Finani, episcopi Lindisfarnensis,
gendos utpote diversos at^bitraius est. Claudium loco ejusdem Dasii Nicomediensis in codice Usuardi Vaticano substitutum monet Soilerius
S. TudEB,
(5).
qui Golitur 16 aut 17 Fehruarii, de Tuda etiam agii ei hsec annuntiat, iaiine ioquijussum Item
:
Lindisfarnai
commemoratio
sancti
viri
Tuda
episcopi in Hibernia, meminit Ferrari-
quarti episcopi illius sedis, de quo ita venerabilis noster Historicus (Beda iib. iii, cap. Sfi; Famu;
Ex Martyrolog-io Canisii et Catalog-o SS. HibernijB. De eo Beda lib. III cap. 26. Ad qurn notandum, Tudam adscriptum, quidem fuisse prim.x ediiioni Martyrologii Germanici, quod Canisio tribuiiur, sed in sequentibus deletum fuisse, ut mihi constat ex nostra tertia editione et ex notis Mss. decessorum nostrorum, quibus etiam secunda ad manus erat, Deinde Tuda ilie, de quo scribit Beda loc. cit., ortus quidem est ex Hibernia, sed nec
ea episcopus fuii nec in ea obiit; neque tamen Tiida alius prseter episcopum illum Li7idisfarnensem a Beda memorain
, , ,
us, et in notis heec subjicit.
lus Christi Tuda, qui erat
apud Scotos Austrinos ^
(Hibernos meridionaies (15) sciiicet), eruditus, atque ordinatus episcopus... vir quidem bonus ac religiosus, sed permodico tempore ecclesiam regens (Lindisfarnensem). Venerat autem de Scotia (seu Hibernia), tenente adhac pontificatum
Colmano, et dilig-enter ea quEe ad fidem et veritatem pertinent, et verbo cunctos docebat et opere. Addii Beda capite sequente, de pestilentix lue
scrihens,
quce anno sexcentesimo sexag-esimo quarto in Britannia sxviit Qua plag-a praefatus
:
Domini sacerdos Tuda raptus est de mundo, et in monasterio, quod dlcitur Pegnalech, honorifice
sepultus.
Hibernis Colgano et Lanigano innotuit. Quapropter mihi cerium est Tudam, non in Hibernia, sed in Angiia a Ferrario annuntiandum fuisse. Obvium habuii Ferrarius Tudam Landisfarnensem in
,
tum
diiigentissimis
scriptoribus
Ex Beda
itaque nuilus cultus er-uitur.
aiiis iibris,
fine
et diversum credidit; quocirca in notationum suarum ad hanc diem addit

die,
S.
Eadem
circa
Tudae, episcopi Lindisfarnensis et
Auglorum
ipse
Apostoli, de
664:
quo
in Breviario. Floruit
hist.
Porro is est, quo Tudam Lindisfamensem peste absumptum Beda refert (6). Ex quo iterum firmatur hunc soium debuisse memorari a Ferrario, et quidem in Angiia, non in Hiberex libro xviii
annum
annus
Quintus fons, a Ferrario indiaatus, est Historia Angiias Poiydori Virgiiii, vel forte Harpsfeldii Historia ecvlesiastica qui admanusnonsunt, ei quos puto non magis quaryi supra indicatos scriptores Tudam titido Sancti decorare ; quod alioqui, si faceyênt, esset negligendwn. Nihil itaque suhsistit ex omnibus, quse aliegat Ferrarius. Nec etiam Chronicon Angio-Saxonicum, quod de Tuda plura hahet nec Sinieon Dunetmensis, de episcopis Lindisfarnensihus et Duneimensibus scrihens, eumSancti appellatione omarunt. Quocirca Tudse Acia coiligere et p in Opere nostro edere nobis non iicet.
:
,
de ejus cuitu aliqua dicamus. Colganus, qui multa Martyrologia Hibernica prce manibus habuit, eaque sedulo pervoivit, eum cultum fuisse ex solo Ferrario eruit (7) Ejus
nia,
.-
Jam
B. Stephanus,
martyr
B. Paulus a Palatiolo,
B. Petrus Sillera,
B. Maria de Burgo,
llaudanturlnMartyrologzo iFranciscano Arturi

)
,
natalem, inquit, celebrari 21 Octobris tradit Fer-
quos Hueberus
Beati tiiulo
additis pluribus aliis
absque
nuiium adducens Majîyroiogium Hihernicum quod, pro more suo, si cuiinscriptus fuisset Tuda, non prsetermisisset. Laniganus etiam, de Tuda scribens (8), neceum Sanctum vocat, nec ultum cuitus
rarius in Catalogô g-enerali,
;
memorat.
Philippum, Eusebium, Severum, Hermetem martyres Adrianopolitanos, iiem Marcum episcof um Hierosolymitanum et Salomeu memorat Notkerus, una die antecedens, qui omnes referendi
S.
indicium tradii. Redeundum itaque ad Ferrarium et fontes examinandi, quibus usus est,omisso jam Canisio, qui correctus est, et catalogis SS. Hibemise ex quibus nidti probaii ei adstipulaniur. Tertio ioco prodit BedadeqiiO statim, QuartoBreviariumaiiquod, forte Lindisfarnense, ex quo excerpta habere
ecclesiasiici
Commcnlarius ad
loiii
sunt ad diem sequentem Odelberti Martyris in Oosterhout, in territorio Aniverpiensi, meminit hodie Saussayus in Mrl. Gailicano; Moianus vero et alii, die sequenti
xxii Octobris.
xsn
Octobris.
SS. Alodia et Nunilonia occurrunt hac die in Kalendario Ms. SS. Hispanise ex Joannis de Ma-
(1)
Oisl. ;El!iiop., pag.

n,
395.
(2)
,
Scriptorum
Tomo
(12)
IIl
Annnlium ad
cali-em.
{1") Ap"''
Nicoliis.
ihe
<
hroiio-
Velerum, etc,
(i)
IV. pnrt.
pag.
,
IS.
(3)
(7)
Iliid
psg
98.
.
logyofllislory.elc London IHnS, pag.
il7 el \7i'l.
Ap. Solleruim
Usuuidi Martyrol
,
pag.
(i!7.
lij)
Ibid
loc.
A Memurialofaucient
(i.
Brilislipiely,
elc.
(ll|lbidem. Londoa 17{)1. (13)

in
piJiie
cit.
(6) Hisl. cccles
lili.
ui, nip. 127.
Acla SS
111,
pag. 4i7,
lliij.^pug.
(U)Brcv.
(lii)
Aberd.
Luijiiini
III,
is:i.
pag- 77.
hicmali
nol. 11.
(8)
An
cccl. Ilisl. of Ircland,
tom,
pog. 75.
(9)
ad ISFcbr.
Cfr. Lanigao, tom.
rietta
6
rietta
PRÊRMISSI ET IN ALIOS DIES KELATI.

,
Eistoria ecclesiastiea excerpto xxii Octobns. reliquosvero diesequenti Martyres, laudat unum Theodotam et Socratera. sequuntur ex Synaxariis Menxorum, eaque Ephemerides metricseSi' Sirleti,
apud
xxni
Burdigalte sancti Severini Coloniensis ChrisHepiscopi et confessoris. Denique Gallia

:
ana novissima, de episcopis Burdigalensibus
et
Menologium
Nos cum heriet Catalogus generalis Ferrarti. Imperatoris, Galestmo et Menologio Basilii
distinciionem, Coloniensibus agens, utriusque certam. Quavalde probabilem facit, nontamen distinpropter facilius de utroque, Ucet nobis sequentes guendivideantur.eodem dieagemus,
Menxis antiquioribus Mss. eosdem remiitimus xxin Octobris. ^^

S.
Severinum, Burdigalensem episcopum, signant hoc die plura Martyrologia; sed dubium est motum num a S. Severino Coloniensi distingui debeat, idque ex aliquot eorum annuntiationi
adhunc notationem Ms. decessorum nostrorum Sevendiem, et aliam ad 28 Octobris, quando memoratur, tn nus Burdigalensis a Ferrario examen remittunt ad quibus hujus rei
xxiii Ootobris.
Usuardus enim Lubeco-Coloniensis apud Apud Burdeg-alim, civitatem AquitaniiE, memoria Sanctissimi patris
hus.
Arvonia, in In comitatu Angliae Caernarvon sive Wallia septentrionali, festum 5. Tudwen, Virginis, quse colitur in sacello paroeciEe
Sollerium ad 21 Octobris
Severini, Agrippinensium archiepiscopi et confessoris etc.
Usuardus Greveni adeumdem. diem ApudBurdegalimcivitatem Aquitanise, solemnis memoiiabeati Severini, Coloniensis archiepiscopi
et
confessoris.
Esedem
;
editiones similia habent
Llandudwen. vernaculum ex Wiitisii descriptione Bangorensi {l). Si(1) milia habet N. Cartisle (3), necplura speramus, siquidem monumenta omnia de Sanciis Waliiss periisse nonimmerito credimus addii tamen ejus festivitatem celebrari alio die, quo ad hsec
Ita fere Marty7ôlogium Britannias
;
iterum ad 23 Octobris, quibus accinit illa die Molani auciarium et in monumentis a Surio prolatis ad eamdem diem, dicitur S. Severinus simul Burdigalensis et Coloniensis episcopus. Similiter Martyrologium Romanum ad diem
(I)
pauca quse hic damus remittipoterit, nimirum

xxvii Octobris,
Thomse de Yitalibus
in
Servitse
meminit Bollandus,
quibusdam notationibus Mss. De eo agemus xxi Decembris. B ad diem

Topogr. Diclionn. of Wales.
A memorial,
(2|
clc
or a British marlyrology iu supplem., jiag.
27.-
Willis. a Survey of Bangor. London 1721.
(5)
DE
V. D. B.
S.
ASTERIO PRESB- ET MART.

AD OSTIA TIBERINA
SYLLOGE HISTOIMCA
discrimen de die cultus unicus. S. Asterius ab homonymis distinctus reliquiarum fata. inter martyrologos; ejus martyrium
; ;
kWO
CCXXll,
1n
S. Aslerius, a
complurib\u
homonymU
distinclut, ah
opere nosi^ô de pluribus Sanctis quibus Asterius nomen, jam acium fuit scilicet ad socio 18 Januarii de S. Asterio martyre S. Fortunati et plurium aliorum; ad '6 Martii de
,
.-
nosiro post
Junium
Austeri
:
in Corbejensi edito
anliquioribu
nariyrologiis
die
S. Asterio, martyre in Africa et altero Caesarese in Palsestina ad 4 Martii de S. Asierio, comite

;
ab eodem: In Ostia Austeri omittitur omnino in Richenoviensi. Contra Martyrologium Hieronymianum S. Germani, et Autissiodorense sasculi x (2): XIV Kal. Novemb. kn^X^vii Morbacense {S)
;
XIV \Kal. Novembris'] Agnetis. Testis. Austeri
et
10 Oclo
S. Caji Palatini
hritt
aiiorum ad II Aprilis de S. Asterio, martyre i?i Dalmaiia ad 2U Maji de S. Asterio, mariyre in Cilicia ad 20 Junii de
et
;
; ;
demum
S. Asterio,episcopo Petrx in Paitestina; et ad 23 Augusii de S. Asterio, martyre ^gis in Cilicia. Insuper ad 25 Octobris agendum erit de S.
Asterio, qui
et
cum
S. Satwrnino
martyrium
fecit,
30 ejusdem mensis de S Asterio episcopo Amaseae. Ab his omnibus facile distinguitur
ad
presbyter et martyr Romanus, de quo jam dicemus. Porro occurrit jam ejus nomen inter
S. Asterius,
vetustum Corbejense, editum, ut superiora a Martenio (4); xiv Calendas Novembris In Ostia Austeri. Non est iiaque dubitandum quinin Hieronymiano Martyrologio ad diem 19 Octobris memoria facia sit S. Austeri, Asterii seu Austerii, ad Ostia Tiberina culti. Uinc defluxit similis commemoratio inter additameniapiu7'ium sequentium Martyrologiorum. In Adonianis apud Rosweydum ad illam diem habetur In Istria natalis sanctorum Austeri, Neapoli, Sussii, Januarii, Fe: :
sti,
et Desiderii
loco
In Ostia natalis sancti

etc.
prastermissos ad diem diem in codicibus Lucensibus Hieronymianis reperit Ftorentinius:lxi Hostia Austeri ; zn .Fpêrnacensi quem Antverpiensem vocare solet : In
19 Ociobris.
,
Adhancenim
Austeri.
Neapoli
Sussii
In
Usuardinis
Ostea natalis Asteri

Eteri presbyteri.
et in Corbejensi: lu Ostia AuLegitur prseterea in Corbejensi

(1)
'
apud Sollerium scilicet in codice Strozziano Eomse sancti Asterii presbyteri et martyris m Greveniano eadem leguntur quas in additameniis Adonianis. In auctariis aliquot ad
, :
edito a Dacherio
in
Augusiano
et
In Ostia Austerii presbyteri Labbeano ediiis a Sollerio

j
Bedge seu Flori Martyrologium, editum a Papebrochio in fronte tomillMartii, fii etiam ad 19 OctO'
(l)Ap. Migne. Patrologia, tom-
XXX,
col.-t?!!.
(2)Martene,
1380.
-(4)Ibi(i,,col. IS84.
TbesaurusAuecdotorum.lom.lH,
col. l!i(if.
(3)
Ibid., col.
hris
'
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBKIS.
dris
similis
memoria;
:
scilioet
in
Barberiano
:
edito, scribens
tyris,
Ostise S. Asterii presbyteri et
mar-
OCTOKX
et S. Cyriaci
In Ostia Austeri, in Vaticano
Iq
Ostia Aupterii.
Ejusdem annuntiationis
.-
vestigia
supersunt in Atrebatensi et in Tornacensi; in quihus quippe legatur In Hostia natale sanctomin

Januarii, Festi et Desiderii, ubi excidit Asterii; Neapoli.
areeentioribtit, Bcilicet
in Tyberim praequod Calistum pontificem sepelisset; et Galesinius in simili Martyrotogio biennio post in lucem dato Romae, sancti Austerii martyris qui
cipitari jussit,
:
:
quem Alexander imperator
V. D.
delberti,
impore
Flori
2 Contra in puris Bedae, Flori, Adonis, WanRhabani, Usuardi et Notkeri nutia ad

S. Asterii
a beato Calixto pontitice presbyter factus, suse pietatis testimonium tum praeclaris vitos exemplis dedit, tum maxime neee comprobavit qui, quo:
niam eum pontificem
sepelierat, in
fideique con-
seu Austeri mentio; sedad diem 31. Prnmus autem, quem norim S. Asterii ad hanc dzem memoriam fecisse, Ftorus est his -usus
,
diem 19
fessione constans perpetuo perstiteral, in
Tyberim
verbis
.-
Eodem
die (21 Octobris) natale S. Asterii,

:
Alexandri imperatoris jussu prseceps dejectus est. Demum in Martyrotogio Romano renovato, et quidem in editione Romana anni 1583, et in Veneta et Basiteensi
qui cum corpus ejus elevatum de puteo sepelisset , post dies sex audiens hoc Alexander imperator prsecepit eum per pontem praecipitari cujus corpus inventum est et a quibusdam presbyteri Calixti
:
Apud Ostiam
anni 1584, ad 21 Octobris legitur : sancti Asterii presbyteri et martyris,
qui, ut in passione beati Callisti papge leg-itur,
christianis iu
eadem
Eassione
S. Calixti.
civitate sepultum. Scriptum in Credidere Henschenius et Pa-
pebrochius hanc commemorationem ipsius esse Venerabilis Bedse; sed minime certo usi sunt criterio, quo Flori a Bedx tabore distinguerent muUoque certius aliud suggessit Sollerius (1), censens ea tribuenda esse Bedae quae in Martyrologio ejus metrico reperiuntur jam vero hinc exsulat S. Asterii nomen. Circa annum 858 Flori verba, nullo mutato, in Martyrologium suum intidit S. Ado; idemque tredecim annis ante fecerat B. Rabanus Maurus, nisi quod ad finem addiderat papae. Pro more contraxit Usuardtcs
:
scripsitque
teri,
In civitate Ostia, sancti Asterii presbyPassioue beati Calisti papte legitur.
qui in
sub Alexandroimperatorepassusestîrfem^weserm^ww in sequentibus editionibus correctis, nisi quod loco Apud Ostiam substitutumest Apud OstiaTiberina. Porro quum in hxc incidimus, subiit continuo duhium Austerum qui in plerisque libris Hieronymianis sub hoc nomine ad diem 19 Octobris prodit diversum esse a S. Asterio qui in atiis Martyrologiis die 21 ejusdem mensis annuntiatur non enim apta videbatur quorumdam responsio, qui non satis attendentes a temporibus Flori g S. Asterii memoriam in ecclesia latina factam esse die 21 Octohris, putabant sese satis expedire dicendo,quod si nunc S. Asterius diellOctobris colatur, id sphalma esse correctorum Martyroiogii Romani, qui Passionem S. Callisti male intetlexerint. Quid vero rei sit, melius intelliget lector ex
ipsis
Callisti leguntur sequentia [^\ Audiens Alexander quia multitudo homiuum baptismum percepisset per B. Calixtum episcopum, misit exercitum militum ac tenuit omnes qui baptismum perceperant. Tenuit autem et B. Calepodium,
Breviavit quoque Notherus in hunc
modum
Ipsa
die sancti Asterii, presbyteri sancti Callisti, qui
monumentis, ^lnPassione S.
idt:->
dincri
cum
prsBCepit
corpus patris elevatum de puteo sepelivisset, eum Alexander per poutem prEecipitari.
*"^"
"'""^^
,-,^,,,
f,î_
Easc ad 20 Octobris ; sed manifesto errore, quum ad eamdem SS. Eilarionem et Viatorem memoret, utique ad diem sequentem spectantes. Demum Wandelbertus, qui sub diem 5 Aprilis anni 847
21 Octobris seu
tiiu.
quem
fecit occidi gladio et
corpus trahi per civita-
Martyrotogium suum metricum edidit, ad diem ad duodenum Kalendas Novembris haec cecinit
:
Presbyter Asterius duodeno laude coruscat Egregia, multos docuit qui vincere sanctos Undique bella piis diram minantia mortem
tem sub dieKalendarumMaji... B.Calixtus... corpus sanctum acceptum condivit cum aromatibus et linteaminibus, et cum hymnis, et sepelivit eura in coemeterioejusdem sexto idus Majas. Ab eodem die coepit Alexander curiose quaerere B. Calixtum episcopum... Qui...
cum
multis diebus iu custodia
esset maceratus, venit

;
ad eum B. Calepodius noctu
id est qui multos sanctos docuit viucere bella etc. Jam vero, quum Vetus Martyrotogium Romanum, quod Rosweydv^ edidit et Sotterius (2) invicte
per vibionera et consolatus est eum... Erat autem ibidem quidam miles Privatus nomine... tunc
B. Calixtus
eum
baptizavit...
Quod item audiens

,
ji'
tuqueadprcBicnj lempus,
die2lOctobria
'TOnundotur
Martyrologiis antiquius ostendit omnibus commemo7-atione S. Asterii sew Austeri, esse, careat patet Ftori Martyrologium fontem esse omnium illarum annuntiationum ; Florum vero sua dicta accepisse ex Passione S. Caltisti, declaratur in ipsomet ejus Martyrologio. 3 Qui postea venerunt non aliam ingressi sunt viam. Petrus de Natalibus, quissecuto xivecclesiae Equilinae episcopus praefuit, ad diem 21 Octobris ita disserit (3) Asterius martyr Romas passus est, sub Alexandro imperatore qui a beato Calixto papa presbyter ordinatus fuit, et post ejus passionem
illis
: :
eo quod militera Alexander, iracundia plenus Privatum baptizasset, mittens fecit Privatum plumCalixtura vero episcopum batis caedi et deficere per fenestrara domus prsecipitari, ligatoque ad col:
puteum demerg-i et in eo rudera cumulari. Post dies vero decem et septem venit presbjiier ejus, nomiue Asterius, cum clericis noctu et
lum
saxo in
levavit corpus
B. Calixti episcopi et honorilice sepelivit in cceraeterio Calepodii via Aurelia pridie
idus Octobris. Post dies autem sex (Petrus de Natalibus habet quinque, exemptar Moretti (5) septem) tenuit Alexander Asterium presbyterum, quem pra;cepit per
corpus ejusdem pontificis cum clericis suis rapiens sepelivit ut dictum est supra in Passione Calixti papsB pridie idus Octobris. Post dies autem quinque Alexander imperator, boc audiens, tenuit Asterium presbyterum quem prsp.cepit per pontem in Tiberim
: :
pontem
prEecipitari.
Cujus sanctum cor-
praecipitari.
Cujus corpus apud Hostiam repertum

civitate
pus inventum est in Ostia, et a quibusdam christianis sepultum in eadem civitate sub d\e xii (editio Moretti (6J et exemplaria qu3e vidit Ferrarius (7) hahent decima quarta Kalendarum) Kalendarum Novembris,regnante Domino nostro Jesu Christo qui
et in
eadem
est XII
aquibusdam
christianis sepul-
tum
lycus, in
Kalendas Novembris. Accedit MauroMartyrologio secundum morem sacro1576

pag, xv - (2) Ibid.. pag. ix - {i\ Acla SS., tom. Iil). ix, cnp. i!*. De S. Callisto ejusque basilica disqui,
sanctse
(1)
Romanx et universatis ecclesiae, anno

.SS
.
Deus per orania ssecula saeculorum. Amen. En itaque ut ipsa exemplaria Passionis S. Callistidedepositione S. Asterii interse non conveniunt, quum alia eam ad diem 19 Octohris, alia
vivit et reg-nat
sitiones. tom.
I,
Usuardi Mnrlvrologium, prscr
pag. l!S5.
(H) Ibid. loc. cit.
(7)CalologU5 SS.
scqq. (5) Catnlogus VI Octobris, pas- 'til.

el
Italix ad 21 Octobris.
(.'))
ad
:;
::
DE
tDCTOItE
S.
ASTERIO PRESB. ET MART.

captum, projectumque in Tiberim, etinventum tumulaturaque fuisse apud Ostia Tiberina, milliaribus Italicis duodecim ab Urbe distantia.
et Romffi
V.D.
B.
ad n referant ita ut idem quod in martyrologiis.

:
hic adsit discrimen
EÛcaiio
BueiAmrum
iUorMm
diflici.
'" qua dte lis, ""' ''"*
\9ienenda
est,
tus fuerit S. praecipiiatus fuerit post seu die 20 in Tiberim postridie Ostise ex aquis eductus et S. Asterius et
;
vero utra dies pr^stat ? P^nmo multo nemini noH prxplacebit dies 2\ /lutmt enim Passione szgnantur, st fcLcilius tempora qum in deposthxc admittatur dies hac enim admissa, Octobrts sex diebus die Callistus
5
Jam
intuitu
Atque hasc ille. 6 Sane videbuntur
nimis vera habenda ineet difficilia ; verumtamen ad ea luctabile cogit argumentum, Nemo, putem, revohasc nonnutlis acuta
frobavidetur,'
el certe,
ut ex
tilulo
lapideo
conitat, S.
Aslerii natale
dubium quin auctor Passionis S. Callisti maxime attenderit ad dies, quibus sancti quos
cabit in
olim celebra-
paucis accipe senteniiam. Quamquam mente aliis nimium occupata, edidit Passionis S. Callisti in qua xii Kaleneocemplar
nostri
{\}
aliter omnino. Buei in sepulcro positus. Ast alii

scilicet ipse,
laudat colebaniur; adeoque eo solo flo ductus fuisse videtur ; quod vel ex his quee de depositione S. Callisti habet manifestum est, Jam vero quod dies festus S. Asterii ceiebraius fuit die \dOctobris,
constai id non tantum ex Hieronymianis fastis [quos de obitu interpretari no7i licet, quum S. Asterii memoriam non Romge sed Ostiae consignent;)
rum
est dte
i9
Octobrit.
Commentario tamen prêvio raest secundum exemplar Moretti, nisi tiocinatus quod post ses dies, non autem septem retinuerit. Porro statuerat Bueus S. Zephyrinum decessisse anno 217, ei quidem die 26 Jutii, qua ejus natalis
darum
legitur, in
verum etiam ex tituio lapideo, Passione S.

et
Caliisti
Martyrologiis Ftori
et
notatur in lapide sdeculi noni, posito in vestibulo monasterii SS. Stephani etPauti (2); dein sedem mcasse sex dies, ut habet Liber Pontificalis ; tum elecium, scilicet 2 Augusti, S. Callistum; qui dein
sederit annos quinque, menses duos, dies decetn, ut in Bucheriano catalogo legitur; qui occisus
quiore, utpote sasculo iv dum dictionis puritas satis manifestum facit. Quum autem maxime hincpendeat universas difjicuttatis solutio,
sequacium, mulio antiaut v scripto; quemadmo-
omnes
ejus explicabimus partes.

(4)
Sonat vero in hunc
modum
PfiSCftSVS
anno 223 die 13 Octobris, qua in HieroB nymianis annuntiatur Eomae naiatis Calesti seu
fuerit
episcopi, et Calisti; additis in aliquot codicibus ccEmeterio Calepodii Via Aurelia, atque etiam iu
IXIT
PLUS MINVS ANNUS XXU

FECIT TftTV
llll
<^jl|.
IDVS
B
*
OCTOBRIS
AHTE
Marntorius
III.
NATAIE
TERI
DOMNI AS
Itt
legit
qux omnia in sanctum Callistum cadere videntur; 14 Octobris, qua et demum qui depositus fuerit die in libello depositionum ejus deposiiio signatur martyrum Romanorum eruto quoque a Bucherio,
,
DEPOSnVS
PACE
*
id est
: ;
et in
Hxc
multis aliis fasiis, etiam Eieronymianis, sane bene inter se connecti nemo non videt
sed qui hxc conciliari queunt cum numeris, quos Passio S. Callisti exhibet ? Conciliationem tamen in Actis dufecii Bueus in hunc modum. Distinxit alierum 'berborum, alterum replicem ordinem,
Paschasius vixit plns minus annos viginti duos; fecit tantum non vixii piures; depositus in pace iiii idus Octobris, oetavo die ante natale domni
Asterii.
Explieantur In quibus haec observa. Legit Victorius (5) quod ad hanc locuiionem acce- mrha huju$ tiiuli t Fecit dat, atibi reperi. Melior videtur lectio Muraiorii lautum/ Fecit tatu. Etenim Fecit eodem sensu quo vixit
7
:
Tecit fatum ; sed nil
rum.quem auctor Actorum potissimumprê oculis

ad priorem, inquit Bueus (3), atteudas, fatendum est sententiam mox relatam inter et Acta quantum ad menses diesque initi depositique a si vero Callisto poDtificatus neutiquam convenire
habuerit.
Si
:
passim in sepulcraiibus occurrit ut Reinesius

;
(6)
ingentitestimoniorumcopiacertumfecit:adeoque
ordinem rerum et septem non ad
spectes eaque vetbapost dies
decem
quo primum
Callisti necem, sed ad id temporis, captus in carceremque conjectus torqueri Callistus cosptus est, retuleris, nibil quidquam illEesis oberit, quin die 12 Octobris viTeredesierit, et, relata paulo ante sententia salva consistat. Id Actis
non tantum usitata fuit, sed aique eiiam scriptoribus classicis. Tatu pro tantum non rarum saepe enim ante t ad finem sytlabie excidit n; m arf calcem verborum in optimis lapidibus et codicibus frequenter omissa. Fecit tantum conquerentis formuta, quod mortuus diutius non vixerit. Similes habes in ipsis titulis
illa diciio christianis et ethnicis
:
1 '
autem intendisse auctorem Actorum ex aliishorum dein proselocis erui videtur; quod argumentum venitque tandem ad ipsum S. Asterium quitur,
et
,
appositis seputcris,
quxpropter
affixuin parieti
j,
eumdem fere loquendi modum, aiZ, tenuit Sed anonymus auctor ad calcem Actorum ubi de
Post dies autem sex tenuit Asterio sic habet ^lexanderAsieriumpresbyierum;qvmprxcepit per pontem prsecipitari cujus Sanctum corpus inventumest in Hostia, et a quibusdam christianis seputtum in eadem civitate siv Kaiendarum NoS.
:
vas rubricatum (de qua tamen re vide Marinium (7) summuyn virum) martyrum habita sunt.
Hujus generis est
(8)
SECVNDA QVE VIXIT AHOE
III
DOMTUI PACE
id est
Dumtasat. In pace. Et sequens

DOMINE ECCOMPAHIAVE
BIJIIT IH
(9)
vembris. Ubi verba
post dies sex non indicant dies illos sex numerandos esse a 14 Octobris, cujus proxime mentio facta fuerat, sed aliquo die priore, ac verosimiliter a die S. Callisti emortuali nam si
illa
:
PACE AIVS TRISTA
XXX
id est
tres
a die xiv Octobria (hanc numerationi includendo) dies sex numeraveris, non tantum dies martyrii seu in S. Asterii in xiv Kalendarum Novembris 19 Octobris incidet; sed et dies sepulturse;
cum
die
vixit in pace annos : Dominse incomparabili tam, toco tantum, more Prsenestinorum (10), quem Romani prius ludibrio habuere (11), dein usuprobarunt (12). Vatent enimhaec tantumdem quantum hx aliae formutse, desumptae ex tumulis
:
tamen parum
sit
verisimile S. Ajsterium
eodem
ccemeteriatium qui dicuniur

pag.948.
pa-.
421).
martyrum
nova
collcetio,
el 412. (2) Cfr Acl. VI Octobns, pan. (1) Acl. SS,, lom. ^5) Acl. SS.,tom. VI Oclobns, SS., tom. VUl Oclobris. pag. 532 (4)Muiaiopius, lnscri(jll . pag. mcmxx. 6; CfrZaccana. pag. 41 1. Migne, de chnsliauis inscnptionibus dissertalio. cap. ull ap. compleius ihcologias. lom. V. col 5i!4 - (K) Uisserlalio
4H
Cursus
pag. 4^9. \^)\\>. Boldetli. Osseivazioai, (iO) Cfr Suaresius, FrEenesle, lib. i. cap. 26. ap. cic", pa{;. 433. Gr3e?ium,Tbesaur. Auliq. ital.. lom. VUI, parl. iv, col. 47. (H) (Vl) AUiu.s, cil. a Fcsto, ap. SuareCtr. Plaatus, Trin. 3, 1 8.
(8)
(7)
Ap. Majum.SenpU.
Ibid
vell.
lom, V,
philologica, ap. Zaccaria, loc
cit.
(\i)
Synlagma inscnpUooum,
sium,
loc. cit.
Diogeniae

OIOGENrX FIUC
BONC
QUJE
VIIIT
M. X
INFEl.llt
(I)
ANNOS SEI
DIOGENES PATER
quod natalem habere dicuntur xui kal. octoqu^ novimus siglas iiix idemvalere ac xiu. Concludit vero Zaccaria argumentationem suam his verbis Iruo in ea sum sententia nusquam in
nisi
bris;
:
dcto
^ ^
**
mmiVffl CITO DECIDISTI
christianis inscriptionibus
domni titulum
tribui nisi
CONSTANTtll
ffllRVM
PVLCKfllTVDINIS
iTQUE
HNNIS
IDONITATI
IVItl.
QVC
VIXtT
VI
fflEN.
DIE IVI.
martyribus; ut, etsi alia martyrii desunt indicia, unum DOMNi nomen illudmaGifesto declaret. Verum quamvis negari nequeat domni seu domini appellatione donatos fuisse martyres, non ausim iilis
solis
et
GONSTANTIA
IN
PACE
(2)
CRISPINA
IVL
IIIE
CfllSPINfE
V.
FIL.
tNNOCEHTISSl
D,
eam vindicare. Non enim iiio xvo reverentiae observantige rationem habebat iila vox, sed potius famiiiaritatis et amoris quemddmodum ex
;
m.
Vlllt.
IIVII
IVLIVS PATER
CONTRA
VOTVIII
POSVIT
.
(3)-
Airc atia
viii
antc na-
tatc
domni
Asleri:
superque de dictione Fecit tantum. epigraphon scriptores in convenientiis quihusdam dierum facile exemplis multis demonstrari posset. Rara autem exempla hujus generis vni [stigma enim valet vi) ante natale domni Asteri quo verisimiliter indicatur valde gratum futurum fuisse Paschasio seu ejus parentibus si hanc simul diem festum agere potuissent. Non tamen desunt omnino. Anno 1732 Romae in ccemeterio SS. Processi et Martiniani sequens titulus erutus fuit (4-)
satis
8 Ssepius lusisse
:
j
Sed
piuribus Senecde iocis demonstravit Facciolatus (14) : quam oh causam dabant hanc laudem chrisiiani parentes suis fiiiis fere infantibus (15), fiiii parentibus [ia), mar itus uxori {il), uxor marito (IH), fraterfratri (19),
etiam ubi ne speciem
quidem aut umbram martyrii suspicari iicet. Quin etiam compiuribus ethmcorumtumuiis idem verbum eademque significatione inscriptum legi jam pridem ohservatum est. I u Initio disputationis de hoc tituio ad marginem auimadveriimus in schedis suis ieoisse Murato- '^ênium I'" 'dus, noii ^ rium iu idus seu ISOctohns, contraVictonwn ex- o inidiu. scripsisse iiii idus seu lHOctohns.Nonduhitandum quin hsBC genuina sit lectio. Multo enim faciiius E
.
PECOni
DVLCIS ANIMA BENIT
IN
CtMITEHO
Vlt
IDVS IVL. D-
P.
POSTERA DIE
iin in
III,
quam
vice versa
iii
in
iiii
mutatur; dein
:
fflARTVnORV
omnia magis consideravit Victonus, quippe qui

Dulcis
qv^m nonulU ita explicuere
-.
anima Pecorii,
id est dulcissimus Pecorius, venit in ccemeterium martymm vii idus Julii ; depositus postera die.
Verum ordo verhorum talem significationem valde

segre admittere posse videtur. Multo facilior erit sensus, sidicatur cum Corsinio{h) .-Dulcisanima Pecorii venit in coemeterium vii idusJulii; deposituspostera die /eîzsancôrwm raartyrum, scilicet
ex professo scripserit de hac epigraphe quum contra de Muratorio, qui ei inter milienas aiias iocum qualemcumque dedit, dicipossit Pluribus intentus minor est ad singula sensus et demum lectio Muratorii taiis est ut natalem S. Asterii affigeret non diei 19 neque 21 Ociobris, sed 20
: ; :
septem fratrum, quorum natalis ah antiquissimis temporibus vi idus seu 10 julii Rom^ celehratus est. Huc quoque nonnihil facit titulus Abundantii{^),quidiciturDi?.
in
quamnemosanepropugnarit. Dictio videiicet viii ante natale domni Asterii comparanda est cum vulgari ratione numerandi ante nonas, idiis, kaiendas, Romanis usitatissima; ita ui comma vinante natale Domni Asterii, si id natale die 21 ponatur,
indicet pridie idus seu
1-i Octobris ; si vero ponatur ly Ociobris, sgnificet iv idus seu 12 Ociobris numquam auiem iii idus seu 13 Octohris; que-
p.
nat. sci.
fflaRci.
wehse octobhi;
neque minus Principalis monumentum, qui

OEPOSITVS NATALE SVSTI
'domni dicii
fuit
SCU Sixti
(7).
Quod ad domui appellationem datam

(8)
;
S.
Aste-
madmodum
refertur ad
sit
ASTERi
viii
'Zo
kaiendas Novembris necessario
marlyies. sed
rio, ita de ea disserit Zaccaria
Sanctos noMNOs,
Octobris.
Certum itaque fixumque

;ii
<(iom
alii;
inquit, sive dominos honoris ac reverentise causa
scriptum fuisse
:
iiii lovs octobris
ahte katale odmni
appellabant. Multis id inscriptionibus ostendit cl. 'eques Victorius (9) ; qujbus addi potest Tigridis titulum apud Boldeltium (10) ; Ursse epigracliristiani
phe apud eaiudem(ll); Acaviee elog-ium in Muratorii Thesauro (]2) quihus maccime movebunturii qui consentiunt vasa rubricata et alia id genus c genuina martyrii signa esse. Alii vero metioris notee argumentum esse dicent duplicem tahulam voiivam anno 1749 Romaa inventam (13)
;
unde sequitur natalem seu festum S. Asterii, quum ilie iapis positu^ est, actum fuisse 19 Octobris. Confirmatur testimonio libri quo lectiones scripturx sacrte, in missa iegendse, indicantur et quem vulgo Comitem S. Rieronymi appeiiant. In exemplari sciiicet quod prceiuxit Moretto (20),
habebatur
Desideri.
II At, ingMee^, nataie
:
xiv kal. \Novembris'] Proculi. Austeri.
j,,
domni
Asteri oZfi^MS ejus
naiaie dic.dii''
SANCTtS MARTVRIBUS
PAPHO ET MAVROLEOm
DOffllNtS.
VOTVM
REOD.
CAMASIUS QVl ET ASCLEPIVS. ET VICTORNA
NAT
PVERI.
H.
DIE lltl
KAL. OCTOB.
diem, quo ccelis natus est, significat. Re quidem vera talia passim traduntur ; et afferuntur etiam ex veteribus scriptoribus ecciesiasticisioca quious h3ec fulciantur. Sed certo siare non possunt : ut apud pnscos latinos omnis festivitas, ettam domestica, nataiis dicebatur, v. g* natalis reditus (21), sic quoque in usu ecclesiae obtinmt natalisepiscopi, catliedrEB S. I*ietri, reliquiarum, calicis seu sacra-
quaeumque
/"n"'"^'
^,^^ ^,^ o6iMii,
QUI
VOT.
H.
VILALIS fflARANVS
ABVNDANTIUS. TELESPOR
ei in
parie adversa
DOMNIS SANCTIS
PAPRO. ET. MAVROLEOHI
menti, Valeutiaui purpura;, templi

dariis
festo
yiviisia aiiaôv, natalis
*
(1)
MAHTVfitBVS
seu
basilicae etc
(22).
nonnumquam
usurpatus
;
natalis
In ipsis kaienpro quaiicumque
sic
Reliqua, ordine aliquantum mutato, eadem sunt;

Ap. Majum, ScripU.
dario
luDcccLi,
marmoreo
num.
Iib iv,
in celeberrimo kaienNeapoiitano ad 2B Junii
pag. 425. pag. 181.
(3)
ILtiil.,
(b)
Ap.
vondium, pag. iaO. 38. () Dc christiiniis inscnplionibus dissertalio, cap. ull. ap. pog. 2S el seqq. (!>) Disseil. philolog Migne, tom. cil. col. 593 (H) H.id., pag. 429. (12) Pag. (10} Osservaz., pag. 351 UDCccxix, num. i. (13) Zaccaria, Sloria lelterarm (l'Italia, lom. II,pBg. 532 ct t>53, (H) Lexicon totius latinilntis, vo Oomirm.
vell., tom. V. pap. 427. (2) Ibid., pag. 42(i. (i) Lupi, Sepulcrura Seierse, Zuccaria, loc. supra cil. (6) Ap. Fleel(7) Vicioiius, Uisseriatio pbilalogica, pag,
num. 2; pag. mcu, num. 8; Aringbi, 58, tom. II, pag. 150, Kemesius, (HJ) Cfr Armgh^_ lib. Syiitagiiia, cla^s. \\, num. Ul, pag, 951. iv.cap. 17, pag. 78; Kcinesius. class. xi, iiuin. 5i!9, pag 975. Cfr Muiaton. Inscnpll. pag moccliws, num. G; pag. Mncccic.
5; pag. mdi.ccl\ix^
Uoma
subteir.
cap.
(17)
(20) De (19) Ibid., pag. mculxi, num. <t. ^21) Cicero ad S. Callislo ct novii basiiica disiniiîlio, pug. 30. Allicum. lib. iii, epist. xx. (22) Cfr Cangius, Glossanum latini-
num.
4;
pag
mcuhi.
pag. MCMvn, iium. 5.
num.
1;
pug. mluxih, nuni. 9.
(18) Ibid
(Ib) Cfr
Boldelti, Osscrv., pag.
390; Muralori, Inscriplt., pag.
lalis
medii
gBvi, v'
Naiaie el NataUi.
Octobris
Tomus IX.
legitur
DES ASTERIO
kUCTOftB
PKESB. ET MART.
legitur
(1)
.-
Natale S
nund Leon.s P-P^^;J";^^^,

.
-
7,luribus
V. D. B.
de S. Leone 11 "'^^^^^^n:t-ir/..morer.t. sej monem esse sed Mazochius (2) ostendit ibidem de S, Leone 7, cujus sacra ossa qu.vkactenus dtsse^ 688 transtuHL Ex his itaque
f Jj^
non tyrium admittere (6). Et sane, licet credibile favebat ,i Mexandrum Severum, qui ChrisUams Calltspotius quam infensus erat, jussisse ut S. po
\)
'
^rojicereiur
et S. Asterius e
f^^^^^l' 'ZfeinnZlZ
^.-^^l
quemadmodum
in
UHus Pas-
ruimus sequentia
S. Asteru reapse
-/^'^^^^^^^^^^^
^rratZ ^4^
nilobstat quin a furente plebe
lcceperintfadeoqueûtammad.
^^^ ^^^.^ ^^^^^
in CaUxsU^m 'f^^f^^^tJZfsS^^^^^ bris;proin exemplaria^PassionxsS
imperatori. verUt Bueus, h^c mortis genera ab
easdem kalendas
hxc depravata fuisseab ama-
agitur, nuensibus, ^Morfsexdies, de quibus ibidem cum reliquis adjunctis; compoyiere non potuissent Florus szjnilia exemplaria venisse in Galtias, ubi
et
ut, dri Severi ; quam facile hinc factum fuerit imperator eorum quum conscripta est Passio, ipse quod auctor factus fuerit, nemo non videt. Accedit
qui
eum secuti fueruntinduxerunt

comynemorationem S.
in mariyro-
Asterii ad 21 Octoesse S. Asterium qui itaque diversos bris nunc hoc coUtur die ab eo qui sub Asterii et Audie steri noinine indicatus est in Rieronymianis demum quum titulorum lapideo19 Ociobris et
logia
;
mn
corpus S. Asterii non Ro^nx aut in suburbano ccemeterio sepidtum fuit, ut ex Hieronymianis annunfastis, in quibus natale seu depositio OsticV cadaver tiatur, satis liquet ; jam vero quomodo
Ut
S. Cidli-
inscriptiones damna non sint passce, qiUbus passi^n librarii affecerunt scriptos codices, verum ejus nomen fuisse Asterium. 12 Cs;teru7n de S. Asterio nit fere innotescit.
rum
tui,
sicqMoque
S.Aslerius
Et quidem qui negarunt

iidem potiori jure
ita satisfecit
S. CalUsti martyrium,
S.
huc devenisset, nisi in Tiberim fuisset jactum atque aquis ad hanc civitatem devectum ? Affirmabisne S. Asterium Romanum non fuisse presbyterum, sed Ostiensem ? Vemim, id si ponas, unde orta antiquissima traditio eum S. Caliisti fuisse presbyterum ? E 14- 0sti3e non ampUusjacere S. Asterium comvuigo persuasum habent (7} translatum fuisse ejus corpus a Sergio papa II, qui ab anno SU ad 847 Petri cathedram oUinuit. Nituntur testimonio Anastasii Bibtiothecarii Sanctorum Silvestri, inquit hic auctor (S) de Sergio scribens, Sanctoram Silvestri et Martiui ecclesiam. perfecit... Etad honorem omnipotentis
Viilgo votaiu
non admittent
(8)
Asterium
munis opinio
est; et quidejn
S. Aslcrii cor-
B fuissemartyrem. Verum quodde

Bueus noster
S. Callisto est,
pus nunejaeere in f{oma-
diffcultaiibus ad-
m
csl.
S.
Martini
versaiHorum et tot testimoniis, a sxculo iv ini' tium ducens, demonstravit reapse S. Calistum fecisse martyrium, ut vix quidquam ab historico
asseverari posse videatur, si pontificis ilUus molenia mors incerta sit. Nuper R. D. DoUinger (4), cujus acre judicium cseterum libenter laudo, novum prompsit adversus S. CalUsti martyrium argumentum scilicet titulum martyris ei dari
:
in EBqu.iliis
templo; led iA
alterius
Aslerii;
Dei ejnsdem beatifisimi Silvestri prsesulis corpus, cum beatissimo Fabiano, atque Stepbano et Sotere martyribus atque pontificibus ; siuulque asterio
non quod truculente necatus fuerit, sed quod olim pro christiana fide exsul in Sardiniam missus
At pace eruditissimi viri respondebo primis ecctesise sascuUs neminem ob solam vitse sanctimoniam diptychis sanctorum inscriptos fuisse, sed eos solum qui pro Ckristo passi fuerant si vitam cum sanguine non profudissent, dictos
fuerit.
:
MARTYRE CDU SACRATissiMA FiHA Ejus: sancto Cjriaco etManro, Larg-o et Smarag-do;... cum aliis multis, quorum nomina Deo soli sunt cog-nita, utrosque
sub sacro altari dedicavit. Verum ibi nequaquam agitur de nostro Asterio, sed de alio homonymo.
fuisse confessores
si profudissent, martyres
.-
ne-
Sene falsum est desumpta fuisse omnia illa cor' pora e ccemeterio Pjîsciltce, prout legitur in ap~ qua repetitur posita iltic tabula marmorea fere Anastasii locus, adjectis ad finem his verbis
,
.-
que heec nomina
umquam fuisse commixta. Porro

A
HEC SCOR. CORPORA
TRANSLBTA
VI: IN
quum
referatur in catalogo iv scripto, inter depoBucheriano, medio s^culo sitiones martyrum, nonautem inter depositiones
S.
Callisti depositio
SVHT. DE CIWITERIO- PRISCILLE.
SALARIA
:
STATUES
:
OfflNI
ANN
FE.
STIVITATIB
VI
III
ECCLESIE
INOVLGENTIfl.
TRIVW
EANDE.
episcoporum, certum hinc habemus argumentum quodvere martyr fu^rit. Idem cense de Hierony^
AGNORrET.
QVATRAGEHAR. OMNIB. AD
mianis fastis aliisque vetustissimis monumentis. At in antiquioribus Missalibus, puta Gregoriano quod edidit Muratorius, et Lateranensi, quodpuAzevedius, B. Callistus martyr dicitur adeoque in Lateranensi Azevedii connon fesBores et pontifex appellatur. Verum quod ad Gregorianum attinet, quid mirum ? Natalis S. Calblici juris fecit
listi
papae ante orationes ponitur,

:
martyris
ast id
non addito et passim observatur ut non dupli-
Certissimum enim est pileraque corpora quce Ser- F gius Ilin basilica S. Martini in Esquitiis collocavit, jam pridem ante ab aliis pontificibus e variis ccemeteriis effossa fuisse et ad ecclesias intra RomcB mcenia translata quemadmodum singulari libro ostendimus. Misso itaque hoc argumenaliud solidissimum habemus. Quem Serto gius II transtuUt, presbyter non dicitur, (qui titulus non solebat omitti;) sed contra Asterius
;
centur
animadvertit ipso S. Caltisto Pagius (5). Quod si non admitde tatur, facile simiti argumento demonstrabitur
tituti,
quedmadmodum jam
martyr
cum
sacratissima
filia
ejas
appeliatur.
ipsumS.Stephanumpapamnonfuissemartyrem, quin etiam S.Sixtum.Jam de Missali Lateranensi.
Porro his verbis aperte designatur S. Asterius qui die 18 Januarii colitur. Erat hic autem vir primarius a S Vatentinopresbytero, qui fiticB
.
ejus
adoptivae
vitam
Id scriptum sseculo
xi;
nec dicas ecgraphon

:
fidei doctrina eruditus,
precatione restituerat atque a CaiUsto epicopo
mariyr
tbyier nut.
antiquioris exemplaris esse orationes enim quas de S. CalUsto habet, nuspiam in vetustioribus Uhris missalibus reperies. 13 MuUo itaque prudentius egisse videtur Rev.
fuil,
cumomni domo sua
iiuupei- pre-
toma
qico
D.Cruice, qui de eodem argumento scribensde Rev. DcilUnger, non dubitavit S. CailUsti marMazochi, K,aleDdariuin Ncapolilonum, lom III. pag. 7G7 et (3) Acla SS., tom. VI Uctobris, pag. seqii. (2) Ibid. loc. cit. (5) Orilice isl ct i25 li) Uippolytus uud Kallislus, pag. 2b3. (6) Uisloire de lEglise inAnnalesBaronii, adaa.224,num.2. de Rome sous les poDtiGcala de S, Yictor, de S. ZtSphirm et de
(1)
baptizatus. Indecum omnibus qui in ejus domo erant Ostiam ablegatus, a Gelasio judice equuleo tortus, socii fustibus feris dein objecti, iisque iltorum csesi sunt pedes mansuete lambentibus, in flammas pras:
cipitati;
S
quibus ccetitus quoque restinctis, alii
(7)Aringhi. Rama snblcrranen, lib. m, Calliste, pag. 3li2. Ferrarii cap 8, num. 15, tom. 1, pag. 2G0, eJil. Coloniensis; (8) Ap. Bmiichmi, dc Vitis Colalogus SS. ItaUae, pag. 6!i8. Romanorum ponlilicum, lom.l, pag. 5bB.
lapidibus
DEE VIGESIMA PBIMA OCTOBEIS.

A lapidihus extra
Ostise urbis muros obruti, alii gladio percussisuni. Tnno corpora eorum Christiani cum orani dilig-entia sepelierunt sub die xv kal. Te"bruarii
:
11
AHCTOBK V. D. B.
quo loco fabricata est ecclesia et ibi martyrum. H^c mtdto fusius leguntur in Passione SS Marii, Marthx et fdiorum ad 19 Januarii (1). BasilicEeraartyris Asterii meminere quoque Marcellinus et Faustinus in Libello precum (2), Nil itaque duhitandum quin Asterius cum sacratissima ejus filia, quos t^ânsutit Sergius II, sit Asterius a Valentino presbystero doin
florent beneficia
dacta fuerit (9) cum ecclesia cathedrali qum pa~ tronam habet S. Auream. qtque hsec Nova Ostia dicitur, medio miiliario proprior ad Urbem Romamquam qntiqua (10). Quum nunc inhis partihus plures tabores suscepti fuerini, fieri potest ut in ipso S. Aureae templo aliquid tentetur et demum in lucem veniant S. Asterii reliquiae. Quod
exanimo optamus.
16 Qicod si
videantur de
pore S.
omnia recoiiigamus quas com.perta huc fere recident. TemCaiiisti papas mius fuit ex quadraginta
^. Asterio,
Qt^cecerta
videntuTde
^' '^**""'"
ctus,
dus
dixit BoltanPrsetcrea quamvis S3epius s3eculo ui viri, qui olim uxorati fuerant et liberos kabebant, sacros ordines ambirent, neque negandum sit tem(3).
quemadmodum jam pridem
quatuorpresbyteris, quosiiio eevo ecclesiam Romanam hahuisse scripsit aiiquot annos post S. Cornelius pontifex ad Fahinm ecclesice Aniiochensis prsesidem, (11). Nuiium indicium superest
pore S.Callisti,ni tovtov ut loquitur scriptor Philosophumenon, etiam bigamos ad diaconatum, preshyteratum atque etiam episcopatum, saltem in africa, promotos fuisse [i) de qua re dubitare non sinit Tertulliaiius (5) quamvis hxc ita sint, quum in Passionne S. Callisti nit de sacratissima filia dicatur, (qude utique cum patre passa ettumuiata fuisse consenda est,) manifestum mihi apparet ex hoc quoque capite Asterim, cum sacratissima fiiia ejus a Sergio II translatum, alium omnino esse ac S. Asterium, 5. Callisti B presbyterum. tiliui corpus 15 Accedit quod Wattero canonico regulari jacet sud /mAroasiensi, qui anno 1159 awHlGO Romam prolemplo mo fectus est atque hinc Ostia Tiberina, (inde in moS. Aurcw nasterium suum relaturus S. Monicde, matris Ostiensi, quo iranstatum S. Augustini, corpus,) clericus quidam S. Aurse tub annum ex Nova Ostia inter alia multa hsec dixit (6) Tot 1159. autem sunt in illo deserto, (scilicet in Antiqua Oslia quce propinquior mari olim penitus destructa fuit), sanctorum reliquiae, quod non facile invenire valeremus, ubi tam honeste quam deceret ponereraus. Nos enim ante paucos dies et B. Asterii et aliorum duodecim martyrum reliquias inde attulimus;et nescientes ubi eas poneremus, fossa tantum humo in ecclesia S. Aurese in Nova Ostia recondimus.
:
.-
quo constet eum
coiiegis aiiqua laude prcecei-
iuisse. Prseerat
ium imperio Aiexander Severus, ingenium mite et christianis amicum. Verumta-
men
nebuia nonnumquam erant tempora maxime quod aiii, qui in republica administranda partem habehant, aiiter sentirent, duce prxeunte Uipiano qui timc omnia ad hanc diem adversus
Christi cuttores proposita edicta coliegit ; neque patienter ferebat geniem sanctam piehecula gentilis. Internis motibus laborabat quoque reschristiana, non satis consentientibus fideiihus de doctrina dogmatica et discipiinari muita de his
.-
iii
innotuere ex Tertuliiano, ex iibro Phiiosophumenon nuper retecto, aiiisque ; sed nuspiam iegitur S.Asterius inhispartemhabuisseuiiam,S.Caiiisto,
prcVposito suo, fideiiter adhaerens. Quatn fideiitatem iucidente ostendit, quum sanctus hic prxsui
.-
a tumuituante plebe per fenestram prsecipitatus fuit et dein in puteum projectus. Nequaquam enim dubitavit furorem popidarem in se excitare
et vitce
discrimen adire
extrahendo ex aquis
Nuliam reperi m.emoriam

S. Asterii reliquiis
;
'de translatis
postea
sancto cadavere et honesta sepidtura donando. Fecit id die 14 Octohris. Quod quum in vidgo rescitum est, captus est ipse etiam et e ponte subiicio, ex quo ordinarie maiefactores projiciehantur (12), in Tiberim prsecipitatus est et aquis Ostiam usque devectus. Sustiderunt ibi heatuni ejus
co7-pus christiani et honorifice sepeiierunt die 19
adeoque arbitror alicubi in in tempio S. Aurese in Nova Ostia sub humo latere. Quod vero hic saepius de Nova et Antiqua Ostia sermo est, meminerit lector Antiquam Ostiam, quÂncum Marcium auctorem agnovit, et ad sxculum saltem iv fioruit, deinte pautatim interiisse, quod arenae portum implerent, in paludes verterentur agri, et
V,
Octohris anniiZ^.
Quum autem
lapsu temporis
interiisset Ostia, suh annum 1159 cierici S.Aureae in Nova Ostia ejus exuvias cum reiiquiis duodecim
ad dext7-am Tiheris
traheret
ri(7)
pam consurgens Portv^ omnia ad se

ita
utpristina civitas, tria miiiia passuum in lon(8),
gitudinem extensa
adpaucas domunculas
re-
aliorum Martyrum effoderunt et in sua basiiica recondiderunt sub humo. In nuilis antiquis sacramentariis, quae typis impressa sunt, ejus nomen occurrit. In aiiquot tamen ecciesiis ah antiquissimis temporihusnatale seu depositio ejus ceiebris habita est die 19 Octobris, ut ex Paschasii titulo et ex exemplari Comitis S. Hieronymi constat. F H3ec citata jam fuere.
Hippolylus und Kiillisiiis, pag. 77 el scqq, (8) Volpi Velus sacer et \uaijum, lom. T'i |'."0' "" .-,,--i.|, Laliura, ivii". VI, pug. Hi et scqq, (9) Orlcndi. Oibis crudizione "-"f-"..= inm It nn- (50-2. (lOl Momni. Dizionarin di cru (10) Momni, Dizionann profanus. tom. 11, pag. ()02. (H) Ap. Eusebium. Hisl, eccles.. ecclcsiaslica, tom. L, png. 45. (12) Severano, Hemorie sacrc, part. i> lib. VI, cap. i5, pag. 244.
, '
-
II .lanuarii. pag. 217 el seqq. (I) At. SS., lom {2) Ap. Sirmondiim. Opp. lom. I, pao. 130: cfr tlc Magislris. Acla MarAcl. SS , tom. II Januarii, lyium odOslia Tilierina, piig. 3?i. (3) pag. 190, (4) Cfr Dollingcr, Hippolyius und Kallislus. pag, 140
seqq Ocbler.
et
(K) De exhorlalione cnstitulis, cap. 7, pag. Act. SS., tom. Maji, pag. 48!i. (7) Cfr
(ti)
--.
7i7, edil.
Dollingcr.
pag. 356 ct seqq.
DE
SS.
DASIO ZOTICO ET CAJO MM.

NJCOMEDT/E JN BJTHYNJA
V D in aula
B.
SYIL.L.OGE Fata eorumnominum inMartyrologiis. Eorum ministerium

Diocletiani. Occasio et modusmartyrii.
*KNo ccaii.
^mtiyfo/ogm
'n
Ad
pr^sentem diem in Hieronymianis latercu-
lanum quorum primus

;
quatmr
ilamt.
iis prc-eter Sanctos aiiquot singulares quatuor reperimus SS. Martyrum manipuios, Nicomediensem, Africanum, Nicenum et Puteo-
gis innotuit atque hic
aiiis quoque martyrolo(quantum fieri iicet) noOis iiiustrandusest.Anteomniaautemfquomamprae-
cipua difficuitas hinc oritur^prae ocuiis habendum

SSb
T^V SS
MM. DASIO, ZOTICO ET CAJO
IVGTOBR
V.D.
B.
dicibus magis integris celebra ^f^^"^^ sium seu Datium, Zosimuiu . ""^f^^;";^",,""]:. Janua. lum seu Ja Susimum, theum, Zosimum seu ProNicomeJia. SS. Eutychmm nuananam, et dein
'^'
^.
kugustanum Solleru ahLabbeanum 5om . ^^l^tul corûptum (U) 9^ Autisstodorensjs (15) eJ Germani
ilodest
.
Justi
Lchom,
Zm
est
/brie
qui codicibus plurwiis seu in Hieronymianis
anu Zosimum seu Susimum et eaam oons^derandum Deinde seu Januariam (1).
SS.
Lueium, MareeUinum
et
Benu. u-^^
P^f^^lMonense
7ticum in
/its
Dacherii
scWfti.
{m.Sed probe te-
WraL.^m xn:â..mp.r Zozimum. Quarto demumclassts

,^^^^^
l^Tt^lTfastis.
'""''fj'' Qu
^^
Octobr^ssîn ,u.bus ad xx
^ltZncL Unafflnitatem
'-/-'^ guo breviandx genus; alterum servari duplex alterum quo nonmomittuntur nomina.
-^^ ^ To 11
z,i,nus Puteolam.
addiem
tt^t.
x,o~-psCaJusMcot..t..t.a
Zorum
tegL
recensentur SS.
Martyrum
Atque his tereo alios mutandi modos. ff^"^'' pr.cipuas d'St'~^bu.n^'is.in quatuor ctasses fi^ntdeSS^ videnturantiquxqux inMartyrologns
^Primaclassiscapiteoslaterculosrn^^^^^^^
rf,.^^
/f^ ^*;^.-
Georgto ^;^,,, ,ditum a Bedee seu Martyrologûm { ^tlTauctaria ad (18). 'i,!^ j;,- , fecit Paperbrochzus
generis j:^^, .iûatisMartyres: hujus "Mnesh
t.,nort^_ Martyribus nostris Nicomediens^bus
^\ ''TAtqÛsinclnmodumd^stinctisJacUecer^ pag^^^torum illorum Martyrum
jm
--^ .^^^ ,
^
^^;f;;;;^;.,,,jVtcomcdtam;.ccundocortA.tss.
,....
m. .nd.,
p,,Wcn(ct SS.
/)stus,
Z<""^^
"Dasium, Zo.icum
,05 /-isse dtcos a eosf
c*
Cajum
c^^-
,,
adscribuntur Puteolis. hod,e Nicomedr^. Hoc numecus et Cajus ccicSraniur

rocntun(^pu<.i^;orcn,tntttt(-Z)co^..^^^^^^^^ N.comedia Uasi diem incipiens : In
ita
vero SS.
"r Da.ius, Zo-
soctts Puteo flasto, 2ostto c(
..iîratis.
Quodultvnumar.
^_
^^^^ p__,^^^_
,,.
^^^'^2 %
^^
^^
clas^ îfp.aius. ope illarum
'sZlSuidem/ler.potest.Etenimperprmam
Da^.us, Zo ,;sscm /tc (rta nomma sunt. eoque non cus cTcajus omntno sefungenda
''^
ad hanc
fi
Gagi cum duodecim -ili-^-A^t^cfonetts Dasc.oneU Epternacens^s : In Nieomedia seu In N. t. (3) Cortc,t ^ Zotici, Gai et xn militum duodec.m m.U bus comedia Dasii, Zotici, Gaji cum
Zotici.
;
JaetiamnumaGr^cissimulcelebranur;
^ .^^ ^^ ^^^^j,.,, ,
?a
Zt
bre.iored,tusaM.rte^ Martyribus; Corac,>nst. cum xii Mar Nicomedia Dasii, Zot.c, Gag. (4) : In
yribus
;
us
Zo
refert : simiMs editus a Sollerô (5) c( demunx codex /uodecim miUtibus Martyribus classtsex Bruxellensis (6) Sccunrfa
Cam
^,^ ccc*( Ca,o ^ ,,(te^ ad Aiem xx Oastus c( 2o'

3^^^^.^?. ^^^^^
.
^^
^^^
""/"f' ^^^^^ ^^^^

eham Dasius
"
e(
^J^*
,^ p,,;i,, ;,
Zoti-
Prôed ' sacris. qut ad diem iis conflatur fastis nec Puteolanam Mmtytem nec Nciomediensem ad <^'ompr-enuitam turmam habent. sed
Usuardinus
Pr^(crca ^Xfcaius Nicomedi^ ad xxi Ooio&rts. exhz:
rum
distinctos '^lfjf^li^,,^ integrioresNicomedtensem '"^^'^^J^ Puteolanum et be^ ânP primipUus qms to u^n^ ut propter homo-
tem cum prima
MaryroAutissiodorense '"J locoveniunt antiquum c( s^pn.s rnmuH giurn. editum a Marlene (7) Romanum Parvum l reUquis diversum dein prius s^culiiut votunt) .III,
; ;
illa
classe
couvemunt
"^
^^J
^Ûaioauam '^ ''

;
iJ^fîsse utraquean^^ , con/iaretur ^, discerperelur ? Et ut in duas

, lalercul^s
^^ |9^, j,,; ,;^,,, dc uXraque tur,,

_
locorum
Rosweido. de,n a Georgio : ^"l^'^f^ Atc vero pr^luxit Not ab iisdem in lucem misst jam xn Prîernns kero ,8), uno tamen die (ut PrôurjonH 20' Octoftrts (9) observatum est) ad quo demum in tata.ogum necnon Usuardo ex
:
^/--.f"'"^,,^ qm et
Z^!^'out
,
7Zorum Petri deNatalibusm ^nMaHy^

oiumiV/auroij/ctetni?omanumBarontttdcmnt)us
de/luxit.
eademfere Per omnes autem hos fastos 4rc/.ndt(urannnnaa<to.trfc;tcc(ÂpudNico
mediam
C ^
Caji
natalis
Sanctorum MartyrumDasii,
militibus.
Zotic.
codtcum classe deprehendzQuod vero secunda '^s ,eu etiam ut in quarta. t p^teolanam ad diem xx omtsertt, hausta non '^^^XZid videtur ex eo quod heec ex Romano sed ^Zexlaterculis Hieronymianis nominibus abundanti. "^^S^Cn.mioi eiC.iisocusduplexdubium habuerintne socios. alterum fue- , supe .,,., ^^ duodecim milites.Prtus , Gr.corut acrfcsoctts . o;;;2tr,fmo.c,urst(cn(to
in tertia
.
--.-^
^P
cum duodecim
Lecttones vamanes
nm
Notherus duodecim
abscrtbere. mst quod oper^ pretium videtur permillia habet.Ad eamdem
UrsuHeac so'^^'^Jlôdecim millium numero S. ansuoa ^^^^^^^ ^^^ î d,e. ait oûm ^^^^^^^^^^^_ Appendice Adonis et ah.s
,
^-^^^
,^^proptersubittFlorent,modubttare
Orientatis tinent classem ecclesia:
Menâ cri late-rculi imprimis mags tndca manuscripta qu^ ^nfertus guam ^^<""" limus dein codex Slavicus 'V jv ^m Menologium Basilianum anno "2 ^*'"^ mum
; ;
compluressatam impressa
J^
"^;'
20)^^
e
eonjectura arrisit Sollerio ^^,t,^p,eulrejiciendavideturhaudin. 1^^^^^^^^ ^. ^^^^ ^^^^^ ^^^ ^^^^j^
scribenti
Z*-' atque hic ubique Dasii.Gaji '^^"'"'.""X mihttbus aliisve socus ulla na: nuspiam vero de
hicmentio.
,. nnnon lertia el ,r, quarla iîu,.mr,
3 Tertia classis
omissis locorum
^gj
eos oo^nplectiturcodtcesqut nominibus. ipsos hos *^.

,
,.,
,._,^^
nimirum. in nonnuUis ant.fua asse itCastellanus, undecim dumta'"^^'''âicibus non duodecim sed eumq.ie numerum non ad Ni(( a accenseri, ^^^^.^^^^^ ,.^jî_ ,,d ipî^ Martyribus Colonienyerttm ea; pra^mtssa codtcum tn
17
sibus applicari.
^"^
duos annuntiare. 'T^ reliquum die dte XX ^"l!^ saiculi viu ^^^^"'^censu venit Hieronymianus xiii
diMunt
ita ut
lecttonem quatuorclasses distinctione evidens est agitur de verbo m.Uibus duodecim (nondum enim genuinam esse. et numerum undemilitibus)
,î
'
Oclobris.
unum
^f
codex. hsec referens (2)^ ni Autissiodorensis xiical. Gagi, Zozimi, 1 Nnv Uasi, ijuiiuii, Promacieic. Oal. INOV. Hasi
ejus ra
^-
non lahendasit; deinde leetionem iltam

oq7
i^^ occurral) rariorem
esse
quam
ul
_ miKalcndar
EccVs.
M.y,o,.ilsu.,d,,p.6.oio.
;]ii''Btn'';:i:.tfnVpu..\'p4.-^V*e..ss..,o,,,.vi,.
ac(artuv
mianum primUicum pertinere et teô demum hmc exaludi undecim miUia Virg^num, qu^ tar;
("ietariumesse.sedad ipsum textum Hierony-
13
;, ,
olim Basilii
Pnmhiimnîn
.
''
fuere sacris latercuUs. Valedicendumitaque illi Florentinii conjectur^ et ,u>demi,semetstat^ma^dit-. At hasncnduodeilleta^
dûs tantum
gu7adhZ ZmorSaitZcr^l Lum Martyrum DaT gTI 'zot o 'T

Martyres
in
'"
V. D. B.
urbe Nic
medt
01^,^^
publicus
Llorum
?esTus
die
aXt
^"
'T' !""
Pie,ue
c,m. sed
undecm
m.lle
virg.nes fuisse constans
ea/ûtrperXi Tpt^re^lt'':::!
impie fecisse
tentes. a stultis infidelibus
eltimai
el qtiident
,2,
,.
/...
,ui
.i,i.
Sed per h^c ad alterum deducimur duUum, videlicet utrum legendum sit cum duodecim milli: bus a cum dnodecim militibus. Pro hac lectione
6
/..-.
Llan a 4
rent
;
'"'^^ -'"""'^"-
Q>'^ mnia c!"' sed etiam 1^01
magia vocecLsturô^.Jr
TZuT
'^
^^'"
''
"'v'" '"''^"'^
<,
proiude 0..U-
asndisu..
SoUertus, zta rem dirzmens {!) luter codices I f/ Hieronymianos. ut vetustissimus, ita hodie correc;^-';uBest Epternacensis seu Antverpiensis; nam "bialufermeiegunt: . In Nicomedia Dasi. Zotici,
:
n
fiim
tarentur, sasis de coUo appeuMs, in fûrîtemTn ec ti [saîttis confossi suntTl ibique mlftvrU
consecut, gratias Christorigi
^10^1^^"^^'^^
" "
^f^'^"idôdecim miUibus
:
enormem nume.
^ poteriorÛaquehacleottone Fiorentimus et SoUertus quibus et addas Georgium (2). Verum si mihi post tantos viros sententiamproferre liceat, crediderim lectionem genmnamesse onm duodecim millibus ita tamen
; ;
rum Gr^cis ipsis incog-nitum, melius iste restrinît hoc modo Cum duodecim militibus. Pro
mortem a..ebant. quod di^ni ab pro ipso mortem oppetere. Ita latine vertit Card. Annibal Albanus, vix annum xvii mtaiis irans gressus dabiiur iiaque mihi duo in hac versione
:
Thabittt
^^^^ <ôrrigere
et
quidempostverbum
:
utfiac dieproprie celehrentur SS. D^.ius.Zoticus

et Lains, co7nmemoratio autem /iat aiiorum Martyrum qui suh Diocletiano Nicomediee passi sunt
vocabulum nervum apposui, uncinis inclusuTgrxce enim scribitur Kai in\ iulu^y i^pUc^^ delicet Iuaov non equuleum, sed nervusseutahu latum erat. quo pecudum fere more nervisad E manus pedesque et interdum ad collum strinaen-
.^J'Z
tibus,
rei tenebantur
:
ahundare videntur
mo.c, ^.tyaXm^
6^Giv x^r/iôvrtasv
Etemmismospassim
in
Rieronymianis
Sag-ittis confossi sunt Grcece qutppe scriptumest
(i):
fastis
deprehenditur ut occasione
rol^ Tpo^yrô.'^ îrci. TreptQsi^
umus
.lcrov
Sancii comme-
morenturalii,qmpariicipesfueruntpassionnm;
deinde illinG intelligitur qua de causa Grseci so^05 Dasium, Zoticura et Cajum hodie commemorent ; uno verbo OJiinia ftuunt facillime. Videlicet Graeci die xvm Martii decem millia SS. Martyrum Nicomedtae in Bithynia celehrant (3) ; de
nulla in Hieronymianis fastis mentio ; 'oemunt quoque aliis diebus integrse Nicomedien' sium turhae ; ita ut duodecim miiliuin numerus
'
qux ultima vox tantum \ndicat Martyres jaculi inslar in profundum mersos esse. Eadem hahent Menxa, sed paulo brevius in quibus hgec ultima encomii verba sunt h rn
Oalciaar, dmpoi^-n^ja^j
;
de quibus animadvertas nui

:
qmhus
lam hic de sagittatione mentionem fieri- dein hinc desumpta Baroyiii verba In mare demersi sunt et quidem ad sinum maris seu Propontidis jacet
Nicomedia, ut obvii geographi Minoris ob ocuios ponunt.
et
mappx Asix
^ i<^ctantio
'''
omnino
dici nequeat enormis.

;
incog-nitus
adeoque
si
multo minus Grscis Lactantium de Persecutotibro vin Historia?
rummortibus,si Eusebium
8 Porro si hoo Passionis eorum genus, rarius usuyyaium conferamits cum iis qv^ de Diocletia-
^'"'^*'''
'"''^
Ecclesiasticae aliosque,quos felicissime inunum contulit Tiiiemontius, legas, cemes ex una parte
admirabiiem Nicomediensium in fide constantiam, ex altera ccecum persecutorum ardorem, quo quam plurimos possent Christianos morii
traderent
:
ni persecutionisinitiis traduntLactantius,Euse' ""^"'''':" bius aliique, subibit conoludere hos Sanctos ^1'ZltZieMarixjres servos fuisse Diocletiani et quidem do- "'" '"^"><'
Quum enim die 23 Februarii îocietianus primum edidisset edictum,

mesticos.
pl<^
anni 3U3 quo tem-
*""'^
uicendn
'"''''*'
î''^'l" '""'"
Christianorum destrui
illorum
et sacr<e
scripturx
""
ita ut
adhihita fuerint celerrima
illa
comburi jubehantur, neque hoo pabulo satiaretur

Galerii,
supplicia, quas,quum cuiter pensiiis sat citus

esset,
non
maiorwn
inoentoris, in fideles
usurpata quoque fuere sexaginta abhinc annis in Gallia. Neque dicas pieraque monumenta favere A\i.Q([eQ.\m. militibus, adeoque Adonem, Usuardum aliosque recentiores martyrologos ûodBtim m\\\\QB soripsisse; hxc enim ipsi hauserunt ex Romano Parvo qui horum omnium
;
his a suis injici quo crimine onerarentur Christiani et maximepalatiieunuohi,quasi utriusque mortem incendio machinati essent. Non excidit consiiiis suis Galerius. Coniinuo Diocietianus inomnes
furor,
ignem Diocletiani palatio

;
curavit
unisfonsestetoujusauctorioerteprâeiuositcodex
'''S.
Dosius,
Hieronymianus, similis Antverpiensi ; quocirca nonpiura ex hac quam ex altera parte stant documenta. Quse quum ita mihi hahere videantur, consequens est ut hic omittam duodecim mWXiA sociorum, quos aiiis diehus jam celehraios fuissearhitror, aut duodeeim milites, quos per sphalma introduotos dixi. 1 SS. D&.in,Zoiic'\ et Cîi mortis genus siluerunt
aliquis
Poteatissimiquondam eunuehi necaComprehensi presbyteri ac ministri. Omnisseûs et setatis homines ad exustionem rapti. Nec
/^"erectejoz;.
ti.
quoniam tauta erat multitudo, sed g-reg-atimcircumda>toig-ui ambiebantur domestici, allising-uli,

;
ad collum molaribus, mari mergebantur. iNec minus in cseterum populum persecutio violenter
gatis
incubuit.
Hxc Lactantius
(6).
:
(5).
enucteatius Eusehius
paiatii incendio
tasset, imperiali
Sed aliquantisper Hic enim 77iemorato
Cxijns, inquit,
oum
Dostroaauo-
2oiicu9e(
/'""'""
ri"^ " nmie
cuhi
omnia Mariyrologia ecciesicB Occidentaiis, usque ad Baronium qui Menoiogio usus, quod ex Meneeis Grxcbrum (colunt enimhi hac die sanotos
;
tores fuisse publicus ruraor falsa
suspicione jacerant Dei euialii
jussu quotquot
illic
tores acervatim
cum
suis
familiis,
g-Iadio,
>mi,tribm
I" "jiimtiiii. ;
martyres) coliegerat Cardinalis Sirletus,pristinas annuntiationi addidit hcecverba: Qui post diversa tormentain mare demersi sunt. Atque hseo tormenta enucteatius explicantur Menologio,
consumpti periere. Tunc divina quadam alacritate, quie verbis explicari non potf.st conciti viri simul ac mulieres in ardentera rogum
flammis
alii
(1)
II
lliiiJ.I. f,
(2) Harlynil. Acloriis. pag. 840.
(3) Acta
SS.,
(5)
De inoilibus perseculorutn, cap.

<j.
15.
((>)
Hist. Ectl.. hl).
Marlii, pag. t>l7.
(4)
Cfr Auclarium ad lom. VOcl., psg 46.
tih. csp.
insiliisse
14
insiliisse dicuntur.
DE
Alios QtfbQUE
SS.
MODESTO ET SOCIISiMM.
de incendio suspecti hdbiti sunt
et variis ilUs
rndz OeoaeSoiv,
D. P.
innumerabiles, VI^CTOS ET SCAPHIS IMPOSITOS, CAKNIFICES IN PROP0NDUM MARE PROJECERE. Sed et corpora regiorum cubiculariorum, quEe post mortem convenienti tradita
fuerant sepulturse,
ipsi
modis plexi, designat eos indicioTMv
eorum
leg-itimi
domini erui
seu ut vertit Valesius Quotquot illic (seu in palatiis) erantDei cultores. Qugs omnia sijam interse componamus, habebimus prim.o8S. Dasium, Zotiet Cajum domesticos fuisse Diocletiani, non tamen cubicutarios aut eunuchos secundo eos passos initio persecutionis seu anno 303,- tertio eos, inola?Hbus (non quidem illis magnis, sed yninoribus qiusmanu moverentur) collo appensis, in mare projectos fuisse et quarto demum eos non prxcipites datos e rupe, ut in Martyrologio Ba-
ex sepulcro et in mare projici oportere censuerunt, ne quis illos sepulcris conditos pro diis, ut ipsi qui-
cum
dem opiuabantur, reputans in posterum adoraret. Et hsec quidem in ipso persecutionis esordio Nicomediae g-esta sunt. Atque hsec oinnia adDiocletiani
doinesiicos pertinere videntur, licet aliter sensehujus capitis titulus Tillemontius (1). 7-it
Nam
est
YltpX
rwv /.ara tou;
âaikiv.ovei
oi'/.Qv;, ;
dein
postquam meminit
y.axT.
(1)
Eusehius
jSatrtAEiwv,
incensorum
rw
pinguntur, sed e scaphis, quemadmodum narrat Eusebim. Plura nos fugiunt.

silii
rr.y
IV(/.Ciuy;(?=tav
p.
s. 5
loquens de his qui
M^moires
rhist. cccl.,
tom. V, pag. 2*, cdit I7U2.
DE
SS.
MODESTO, EUTYCHIO, MATERO SEU
MAURO
E
ET J3ISEO MM,
JN AFRJCAB
V. D. B. A^HO TERfSlMlLiTEIl
Kx
Nicomediensem
:
m:-a.kxyk.ologiis
CCCIT.
Ditcemendi
Id tanr.li a S. Modeilo
et
SS. Martyrum turiyiam sequitur in Bieronymianis fastis alia Africaîa his verbis Et in Africa modesti, Eutici, Materi, Disei in quibus Martyribus enumerandis codi;
ces Lucenses,
et
locm NeapoHtanis.
Antverpiensem seu Epternacensem Corbejensem inter se convenire monet Floren-
tinius.
Et quidem
si
Materum
in
Maurum
corri-
gas, prout suadet Morcellius

aliis
(1),
;
non videtur du-
hitandum quin h%c recta sint licet et hic ex codicibus nodus aliquis oboriatur. Quum enim in Hieronymianis laterculis adhanc quoque
diemlegeretur .-Neapoli Festi, Modesti et aliorum nun. ccLxxu, hinc factum esf ut in codicibus, in
(i)
.ifrica
11.
quibus locorum nomina omissa sunt utraque turmain unam confiata sit ;prout deprehendere est incodice Augustano (2), S. Germani Autissiodorensi (3), Gellonensi (4) et Labbeano (5). Ast Richenoviensis [G) et auctarium aliquod Bedseseu Flori (7), qux locorum nomina retinuerant, 07niserunt Diseum et Materum seu M.auT\xXD,habentque tantum In Africa Modesti, Eutici. Omitto in Augustano 7000 iîter Euticum et Disseum interseri lectio quippe solitaria ei nullius frugis. Hos Mar,
tyres tetnpore Diocletiani anno 304 in Africapassos ex his quse ssepius in opere nostro disputata
sunt verisimillimum
Spicileg.. tom.
(6)
IJ,
est.
Clirist
tora.
II.
pag. 573.
(2)
Ap
Sollerium,
antc
part. Martjrologii
Usuardj.
III,
pag. 22. 156.
Thesaur. nov. Anccd.,
lom.
col.
- (5) Ap.
(î)
pag.
15.
(5)
Ap. Sollerium, pag. 29.

SS.
Marlene,
Ap. Sollerium, pag. 13.
(7)
AcU
anle lora.
il
Martii,
Ap. Dacherium,
pag. xxxy.
DE SS. AFRIGI SEU APRICIO, MACH ARIO, DICEO ET PROCULO, MM.

NiC^^
IN BITHYNIA
ET DE SS.
MODESTO
ET CCLXXII SOCIIS
MM
NEAPOLIINCAMPANIA.
Kx
V. U.
m:ar.tyr,oii.ogiis
KB kNKO CCCIU
ôst
AD CCCV.
Ex
Uieroiiyfatti*,
p
cit
Nicomediensem et Africanum SS. Martyrum manipulos exhibent Hieronymiani fasti apud Florentinium sequentem annun-
Apricius aliorum
stris et
est antesig-nanus in Ubris

;
no-
mianis
i\onuiliiliticricatii,
tiationem: Et in Nicea Bitliiui. Afrig-is. Macharis. Dicei. Proculi. Neapoli. Festi. Modesti, et aliorum num. ccLXXii. Ad quse hunc commentarium subji-
Macharius, non Matthxus dicitur, qui in ordine succedit; deinde Diceus eX Proculus. Hffires tamen in scopulo an Neapoli,qôd. sequitur nomen, Martyris sit vel urbis. ProMartyre accepisse Dacherium ex modo interpunctionis videet
Corbejensi
Florentinius Inter plures sub Nicea. nomine urbes signatur hicpraecipue quae in Thraciafmo in
:
Ponto) est Niceno concilio celeberrima. In hac duos tantum Martyres recenset Ms. Antverpiense nempe Apricium et Matthseum. Sed Afriges, non
quemadmodum ia Appendice Adonis etiam Rosweidus ad xii Kal. Novembris In Nicâ Bijthini^ Afrigis, Macarii, Dicei,Proculi,Neapoli, Modestur;
:
tiet
atiorum numero septuaginta duorum.{Ex hac

rius
appendice, quamvis es Adone id accepisse Ferra-
15
Afrig-es,
rius crediderit, in novo Catalogo Sanctorum, immutato nonuibil nomine, Neapolium pro Martyre posuit.
appendice Adonis,
tem
Ut cum nihil preeter putati Adonis auctoritaaddat, nec pondusadjicit, necnodum solvit. In
In
generaii sanctorum Africus:
a Ferrario in Cataloqo
UCTOIIB
litris nostris
leg-itur. g-enii
et
ante Modestum et anonymos Festus monumentis ecnlesiBe NeapolitanseDenCaraccioli Modestus non comparet et
,
piane ambigo. Macbarius dicitur secundus in Lu^ censi etCorbejensi Mss., itemqueinauciario Bedx Adomset Usuardi Greveniano, in CatalogoFerquoczrca negligenda videtur
ptenszs,
qux forma
pra^stet
V. D. B.
rarnetznMartyrologio Germanico dicto Canisiilectio codicis
Festus, inter socios S. Januarii numeratus, Beneventi, non Neapoli, quiescere dicitur et venerari. Excedit in libris nostris anonymorum numerus. In
Aniver.
vocandi tn controversiam,
ubiUmheasscribitur; c^terum parum usiiatumhoc cevo nomen. Diceus et Proculus non
adducta Adonis appendice septuaginia duo
cum
quum solus Ferrarius
Modesto sociantur octuaginia quatuor

tris
in
;
Martyrolog-io
Corbejensi
ducenti
et
in ambobus ex codicibus nosseptuaginia duo sig-nantur, quos

licuit.
^^-^yrespassos esse anno 606 aut m,quum JZ"Zau!Ti'''Diocletiani persecutio universee Bithymsa incumberet et Nicâ>
S. fheodoaiios-
""'' ^^-
alibi
memoratos invcnire uon
Hactenus Fio-
Zfllf
mommus
12)
;
V' f
^^'^"^^^^"^' 5-
Neophytum
rentinius.
duptex turma
matrem S
Procuii dzcunt
f' '^f' vide''r aucenaa
mr
lis
cc
Ncapoii
civita-
mmen
haheHdunr.
Ante omnia itaque hic quceritur xdrum duplex sit turma, altera Nicasna, aliera Neapolitana, an ^*^''^ umca, ita ut verbo Neapoli designetur S. Neapolus, qui, ut reliqui, martyr sii Nicsenus Equidem duas esse turmas potius crediderim, tum quia in auctario Usuardi Rosweidano ad diem 22 Octo2
.
suspicionem aiiquam
xnter pr.nermissos
ad diem
--,
Fost verba enim
eam hic revocasse in memoriam ^NeapoiUanum agmen nonmhiio abscurius,

: ,
,
satis fuerit
19 Octobris
,u.ra Neavo
O'"^"^''
"'Z^Z.
" P"-
mero cclxxii
Neapoli, Modesti et aliorum uujam recitata sequuniur in codice

''''= Puteolisamp.ui.,
'T'"
''"
bris
hxc aperiissima ieguntur verba

Martyrum
;
(1)
In Nea-
ProtTT.
'^^^^^^^^^
poli sancti Festi et Modesti
et
aliorum
"
ccLxxi
tum quia in omnibus
Proculi, Euticis, Macharii, Donatell^; in Lucensi- 'endu Jt), ex Ous lûteoh Campaniie Proculi, : Euticii etMacharii- ^' '^*'*''^"' "
Z^^
codicibus, in quibus
,
omissa fueruni locorum nomina prxterita fuit non vero Sancti aiicujus nomen: utvidereestincodiceAugustano{^), Lahbeano (3), S. Germani Autissiodorensis (4), Morbacensi (5) et Geilonensi (6). Re quidem vera objici potest alia quoque sanctorum nominaibidemomiS' sa; verum in hoc posita est argumenti vis, quod Neapoli nomen semper prseteritum fuit unde nomen loci, non viri habitum videatur. Adeoque ecc antiquis docwnentis unum aucta?'ium Bedse advocc Neapoli, utpote ioci,
;
noaut truncata.ln codice Richenoviensinude habes: Neapoli lêsti. In Augustano Modesti cum uliis cclxxii Macharii.Pesti;
tis et
rum m modum in aiiis codicibus h^c omnia minacum Neapoiitanis permixta sunt
QUcetamende/iciuntinAntverpiensi. Ututest,mi-
ccLxxii
T"
tociig.
^^'
inLabbeano Modesti cum aliisducenseptuaginta. Festi, Uncavi ; appendix Adonis

:
jamreciiataomittit ommo Pestum; auctarium Usuardi Rosweydianum cum Eesti et Modesti nominibus et sociis ccLsxii/am dedimus; auciarium Bedcv valde truneum est, refertque tantum Modes-
versse parti favere videtur;

sit (7);
in eo legere In Nicea Bitbyniae natale Macbarii, Proculi
quum
tum cum
aliis
ducentis septuaginta;
demuyn
in
Modesti
cum
aliis
ducentis septuag'inta. Ubi
vox
Martyroiogio Geilonensi legere est : Modesli cum alus ducentis septuaginta duobus {ôx duobus deest
in Baiuzii codice), Macharii, Pesti.
Neapoli omittitur quidem ; Modestus tamen cum sociis NicseEe adscribitur. Aliquam huic rei vim
Equidem
cre-
non negarim; sed non tantam quantam utriqueprecedeniiargmnentopuiem. Quod autem monuit Florentinius a Dacherio Corbejensem codicem et a Rosweydo appendicem Adonis ita interpuncta fuisse, ut Neapoii voa^virum, non cevitatem designare videatur; verum omnino est. Ast sciendum est ia Barre (8), qui Dache7-ii, et Georgium {9), qui Rosweydi libros iterum ediderunt, aliter omnino sensisse, atque iia posuisse puncta ut vox C Neapoli jam ad civitatem pertineat; adeoque Sollerius, Richenoviensem codicem (10) emittens in lucem, eamdem viam tenuit. Quibus omnibus consideratis, probabiiius habeo de duobus hic agi sacris agminibus, altero Nicxno, altero Neapotiinesse
diderim (ut longiorem disputationem omiitam) genuinam seu primitivam lectionem esse: Neapoli
culi, Euticii et Eesti
Modesti et aliorum cclsxii. PuteolisCampania; Pro; ubipostposui Eestum, quum
Lucenses et auctarium Rosweydianum Usuardi id nomen Modesto anteponant. Uachavmm vero omisi, quod idem videtur qui Niccenus, et
Donatellam utpoteinsolo Corbejensicodiceoboiam.
soli codices
Cxterum Procuius et Euticius, Puteoiis coronati, Festus cidtus Beneventi,pertinent ad S.Januarii Neapoiitani agmen ; de quo dicium in opeyê nostro
ad diem
19 Septembris
:
unde vero
fiat ut hic
denuo redeant, sat explicitum in prastermissis ad

18 Octobris (13). Numerum cclxxu sociorum, cid quippe faveat longe maxima codicumpars, tenendu7nduxi.Sed72onneModesUis cum sociis cclxxii e S. Januarii phatange ? Kon sestimarim ; tum quoniam Modesti nomen intcr Januarii socios non venit, tumquoniam S.Januario non cclxxii adscribuntur socii, sed sex tantum Verisimile tamen est Modestum cum suo comitatit eodem fere tempore passum, quo S. Januarius; scilicet sub Diocteiiano anno 305. Cceierum ut pne solis lumine sieilss evanescere videntur, ita S. Modestus cum sociis Neapoii prse S. Januarii et sociorum gioria.
.
/"(01'
Nicoeiui
^wba exq>m~
Neque dicas ita eoopungi ecc Catendariis Neapolum, qui ab ineunte fere hoc Scvcuio in Galtia die ]5 Augusti celebrari et homonymus Neapoleoni haberi ccepit itle enim nequaquatn hic in causa est, quum Alexandrinus Martyr fuerit de quo sub nomine S. Neopolo uti et desocio S.Saturnino in Opere nostro actum est ad diem 2 Maji (11), 3 Difficuitatem quoque facessunt nomina. Nicxnorum antcsignanus inMs. Antverpiensi seu F73tano.
S,
:
ternacensi Apricius dicitur,

A(t.
reliquis uti et in
(1)
SoUerium, Usuartii
ii
Marlyrol.,
pag.
6l9.
Sollcrium, anle pnrtem
Usuardi. pag. 22.

Aiiecd.,
(2)
Ap.
Spicileg.,
lom.
II,
pag.
20.
(9)
Marlyrol. Adonia,
13.
pag.
Hi.
I
(3) Ibid..
III,
psg. 29.
l^fil.
(lO)Ante parl.
pag. 180.
u Ususrdi, pag.
(S)
(4-)
Ap, Martcne, Tlies. nov.

lSi70.
lom.
col.
II,
(i2) Ibid., lom.
(l))Ael. SS., tom. pag. 383,

e.
Maji,
VIII Ocl.,
(13) Ibid.,
ILid.. cdl.
SS..
(6)
Ap.
Dachcrium. Spicileg
II
pag. 3j.
tom.
pag. 276.
(7)
Act.
aiilc
lom.
Mailii,
pag. xxxv.
(8)
^<S>S>53^0^S>
16
ACTA SANCTORUM.
D
DES. HILARIONE, CONF. PATRE MONACHORUM JN PALyESTJNA

V- D. B
COMMEIVTARIUS
I.
I*R-<3EVITJS
biographi.
S. Hilarionis
ANKO CCCLSXl.
S. Hilorionis
Celehre, dum
regiones
viveret S. Hilarion,
per multas
alio-
ejits
nomen
fuit\
dicere tamen non
Vitam
diti-
ausim celebrius fuisse quam multorum
gentiisime
icripsit S.
Bieronymua
qui eamdem palasstram exerciterunt monasticam et quarum vix ulla adhuc superest memoria. Quod autem ejus fama per universum orientem et occidentem perseveravit, dum commilitonum paulatim disierit celebritas, in acceptis certe referendum est S. BieronymOy qui minus vicennio db e)tts morte quam diligentissime ejus gesia prosecutus est. Cuju^ diligentias testimonia
rum
Homiliarum Origenisin Lucam, quam ordine nempe, quo sanctissimu^ aucior sua scripta rerenset, ad propius determinandam Homiliarum in Lucam et proin S. Hilarionis Vitse eetatem ductus est Valpretationera
superiori, inquit, 389 assigiiflmns
:
larsius
lihri,
(7).
passim ipsa lucubratio subministrat guorum duo tantum lectori eocpendenda proponam. Prius
.
Hieronymi 5. Bieronyni omnibus exper Occidenpeterentur. Argumenta seligebat plerumque quee fem deleciationis haberent plurimum; quee singularia essent et exquisiia; quee animos vehementermove- E rent; pugnacia; aut quee doctrinam et reconditissi3 Satis vulgo
notum
est
quantum
S.
quam primutn
essent editi, ab
varia vario tempore B. Hilarionis victus vestitusque descripta ratio posterius, indagatum sedulo quantum jam in his, jam illis in locis vixerit sanctissimu^ m.onachus temporis spatiitm qux certe novisse non potuit pius biographus, quin accurate omniaab illius discipulis sciscitatus fuerit, maxime a S.Hesychio, assiduo fere beati viri comile, et forte etiam a S. Epiphanio qui breve ejus elogium conscripserat. C^terum nemini umest
;
.-
quam minus licuit temere et imprudenter aliquid in literas mitterequam B.Hieronymo, adversariis undique circumdato qui quod in ejus scriptisper fas et nefas carperent lynceis oculis observabant.
,-
stylo insuper utebatur niiido.facili, nervoso, amplo et elaio; fama ejus per orientem vagata seque ac per occidentem; amicos et admiratores habebat studiosissimos, simul et hostes infensissimos et acerrimos vituperatores quibus si quid magis valeai ad bonam faustamque librorum fortunam, equidem ignoro. Habuit itaque S. Hilarionis Vita eamdem sortem quam pleraque alia S.Hieronymi opera, XJnde mirum videri nequit quod, quum sxculo v collectio fieri coepta est, quse deinceps uno quasi vocabula ^'\X^&^2LUnm dici perrexit{?>),primo inserta fuit
;
.-
mam eruditionem admitierent
libro S. Hilarionis Vita
quas
cum
reliquis S. Hie~
anno 390, eamque ftatim groece

verlii
niiti.
2 De se ipsemet Hieronymus capite ultimo libri de viris illustribus scribit [l) : Usque in praesentem
ronymi beaiorum monachorum biographiis illius celeberrimivoiuminisquasifundammtumfactum

Certe in Decreto Gelasiano de libris authenseu ecclesiasiicis legimus (9) Item Vitaspatrum, Paulli, Antonii, Hihirionisêc omnium eremiest.
annum,
id
est Theodosii principis
Sopltro-
decimum
quar-
ticis
.-
tum, seu Christi S9%, hsecscripsi... In luoam homilias triginta novem ; in Psalmos, a depimo usque decimun sextum tractatus septem Malchi captivi monachi Vitam, et beati Hilarionis; Novum Testa;
mentum
capite
(2)
graecEe fidei reddidi.
Et ibidem penultimo
scripserat
Sophronius, virapprime eru-
Bethlehem adhuo puer et nuper de subversione Serapis insignem librum composuit de virginitate quoque ad Eustochium et Vitam Hilarionis monachi opuscula mea , in grsecum eleg-anti sermone transtulit Psalterium quoque et Prophetas, quos nos de hebraeo in latinum vertimus. Hxc Hieronymus de hac sua ipsius S.Hilarionis Vita. Certe
ditus, laudes
:
tarum, quas tamen vir beatissimus scripsit Hieronymus, cum omni honore suscipimus; quam decreti partem nil suadet Gelasianam non esse. Seorsim quoque, aut cum Vitis Pauli et Malchi reperitur in Mss. codd. iia utpaucorum librorum frequentiora sint vetera exemplaria. F 4 UtVitalatinaperoccidentemsparsaest,sicver- HvenioSosionem Sophronii per universum orientem susce- p^ônHper ptam fuisse dubitandum non videtur : cuius rei ^''^""'"' "*,"'
;
itaque
anteannum
392 edita fuit hgec lucubratio,

;
quin etiam graece versa et quum in recensione scriptorum suorum passim temporis ordinem sequatur B. Hieronymus, ponenda post compositam Malchi Vitam; cujus aetatem prodtt papae titulus, Evagrio Antiocheno datus (3), qui anno tantum 388 aut oS2 episcopus creatus est (4). Longius in definiendo progressi non fuere Tillemontius (5) et Stiltingus neque nos progrediemur, quamquum manifestum sit fiern non poiuisse ut a
;
aliamproDationemnondabo,quamquodorientales gacafuere-. spiendidejam peragebant beati Hilarionis festum, ''ir eadem dum nulla ejus in sacra liturgia commemoratio ^^^ fieret ab occidentalibus de qua re fusius dicemus alibi.VerumtamenSophroniiillius,quodnomenin Sempronium aliquando fuisse versum nonnullivo:
lunt {\0],7iullaaliamemoria superest
quam quxde
eofitaS.Hieronymoinsuode virisillustribus libro aut quee indidem desumptaest. Quodpro S.Basilio adversum Eunomium scripsisse dicitur [U),mera
conjecturaest; bonaforte, sed sota nominis similitudine etxtaiis convenieniia nixa.Hanc a Sophronio conscriptam Vitam eam esse,cui initium
fit
vero aberraverit Vallarsius (6), quum S.Hilarionis Viiam circa annum 390 scriptam dixit, post inter(l)Ap. Migne, Palrologia. lom. XXIII,
col.
col.
per
hgec verba: 'Ev Ha/atffTcv/j

fi
TroXt?
ianv
ovy.
klarrov
TTSVTE
xal
Teo-ffa&a/.ovra
et
713.
quam
OTadioui ansxovGx TaXrii
latine
(rn Ibid..
col.
E)3.
717.
ex versione Gentiani Herveti edidit
(2) IbJd
(/)
Tillemonl.
lom- X, pag. â-t, Faris, 1703. (5) Ibitl., lom Xl|. pag. 429. XXIII, col. 18 et 29. - Ibid., lom. (6) Migne, Palrologia, tom. (t*) Cfr Kosweydus, XXVI, col. 13 cl 14. VitEE Patrum, proleg.
mm.
Ectl(5iast.
parl u etseq. ct DuCangc. Glossar blmit vo r,f, p., ,q, âixaiia, Slona dclle ,,Toil)iziuni de' libii. pag. 56. (10| Vossius
Lipomannus
stce illam
DIE YIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. 17 Lipomannus (1), existimavit Rosweydus (2) Eo- larionis gesta eo inquisivit diligentius, guo madein enim, ait, ordine procedit, esti in quibusdam jores ei debebat grates, quod per eum iumen fidei subiude variet et qufedam etiara addat. Agapius ad suum genus venisset. Sozomenus iiaque cum monachus,qui anno 1515 VenetiisParadisum suum S. Hieronymo prsecipui nostri in hoc commenlingua grxca vulgari edidit, Sinieoni Metaphratario erunt duces. Mensea grsecorum et aiia id
.-
tDCTOHo
V. D.
H.
versionem tribuere videtur in universi

:
Operis titulo
Bi6Xtov
genus librorum aiiquando quoque citabimus nec

;
y.a).ovfj.zvov
Uapixdei^jo:;
r,^&jv
v/.
r&iv
xo\i
loytjiv zQ\> oaiou xai
OECfopou TTarpo^
ttapa
SuuEwyo^
tzoQov
Msra^paoTOU
EK
rcov
^zzixôadQvj
'Ayamou
v.ai
[xovtxyov
simiies lihros iatinos omittemus. Contra negiigemus omnino Vitam S. Epiphanii, quamquam, ssepius in eaS. Hilarionism(?tt^70
etsi res
Tov K-pYiTog fXTa

7y](;
navYig iniu.iXBia!;
dc,
Tr,v
nolXov
veras coniineat
et
fai; guoniam, prior pars forte me-
'E>?//]V6)y
y.oivy]V
dialiy.TOV.
Vo-
(3) etiam Leonem AUatium sensisse illam versionem grxcam Simeoni tribuendam esse, Du-
lunt
aliquaitdo
tcripnt
wl
(-1) et cum eo nonnulli alii. Equidem dissentire non ausim a Rosweydo. Etenim Leo Allatius. quoneynomelius genuinos
hius hccret Tillemontius

5
guam critici aiiquoiêstimavere, iis tamen maxime chronologicis, inspersa est ut vei a fabulatore conscripta vel certe mirum in molior sit
mevis,
dum
interpoiaia videatur, et nuiius adesse vi-
Simro-
ni Mctiiplira-
Metaphrastis fceius a suppositis dixtinxit,Tov rou xai ^tAouQsou l/.aptwvo; 6tov in SCCUnda tahella (quam vocatjponit (5) qu^ tabellaeorum est (6), quae dissimilis oratio et stylas Metaphrasteu parentem nolunt agnoscere quam scribendi diversitatem facile deprehendi testis locuples est Allatius (7). Agapii verba nullius sunt ponderis : quis enim ignorat magnam Vitarum Sanctorum per menses distributarum collectionem passim GvcVcis dici Metaphrastieam, ut Vitas patrum
[J.a/.afii,)Taro-j
,-
deatur modus quo quse vera sint a falsis secernantur (9). Inier recentiores opiime B. Hilarionis gesta illustravit Rosweydus, vir numquam iaudandus satis Tiiiemontius, Martianayus et Valiarsius, vix quidquam aliud prcestiierunt
;
quam proxime eum

sors
;
sequi.
Ea
si
quoque nostra
reiictee fue-
qui tamen conahimur, rint spicx, eas legere.
qux
Hieronymianas ? non quod illi eas integre composuerint, sed quodex scriptoribus omnibus,
latinis
II.
Vitse
S.
Hilarionis
chrono- ^
et
taxis.
Commoratio Alcxandrise
quorum opera collata sunt, nullius celebrius nomen est. Quod adeo verum est ui ipse Agapius primam, quam edidit Vitam et quse S. Josaphat esi, S. Joanni Damasceno recte adscripserit. Quod autem nonnulla illi versioni insertafuere quse melius abessent, non grave momentum vipositis
tur.
apud S. Antonium.
Ante omnia si brevem annorum vitse Hllarionis
vu^ miio
detur habere. Itlo eni?n eevo esedem versionibus non erant leges qucv nunc passim servan-
Lege versiones lihrorum Origenis, quas Rufinus paravit, adeoque ipse S. Hieronymus.
Prseicrea versio grêca libri S. Hieronymi de scriptoiibus iilustribus, quam Sophronio deheri longe versimillimuyn est, integrum capui de vitis apostolorum' insertum habei ; ego ab aliis inierpoiatum dicere non auderem, quum nulii ab hoc pufH probati fuerint codices. At vero, inquies, additajnenta utriusque operis Sophronio indigna. Sed dic age an omniaquaeleguntur
in latina
S.
synopsim desideras, dabit eam Rosiveydus ^- "''"''on' {I0)exipsaa S. Hieronymo conscripta Vitaex^ZnTlliH. ceptam. Anno setaiis incohantewi inirat Hilarion 7Z7. eremum, manetque ibiadannumx\ inciusive; ita num. 5. Ah anno xxi incohanie ad xxvi
setaiis
annum
inclusive tenuiter victitat, tribus
annis in diem lentis sextario, trihus aliis pane arido cum saie; iia num. 6, A xxvii incohantead XXX setatis annum inclusive herhis victitat sic eodem nu7n. A xxxi incohanie ad xxxv iyiciusive seo) uncias pa^xis hordeacei in diem sumit num, eodem A xxxvi incohante ad lxiii inciusive victui oiewn adjicit) num. eodem. A lxiv incohante ad Lxxx inciusive pane ahstinuit sicque compiecit
; ;
Hilarionis Vita S.
ilia
habeas. Failax nimis

greeca iila
esse
S.
Hieronymo digna argumentandi 7'atio,

Quocirca,
nisi aliis indiciis adjuvetur.
quum
Hilarionis Vitie versio

;
non videatur
S.
Epipkanius,
Sozomenut
atiique gcsta
S, Hilarionis
Meiaphrastis quum ex ipso Hieronymo noverimus aliquam a Sophronio fuisse faciam quumque nidlus atius aliam parasse legatur; iilam Sophronio tribuendayn esse suadere videntur communes prudenticv leges. Cseterum in quibus Parisiensibus et Vindobonensibus pluteis reperire sit dabit Fabricius (8). Q Anie scripserat aiiquam Q. Hilarionis Vitam S. Epiphanius, Salaminse Cypri episcopus, qui, ui in proiogo B. Hier-onymus iestis est, cum Hilarione pluriraura versatus erat ; quum hic scilicet in insuia Cypro ad morte^n usque degeret. Brevis
vitse 07'dinem num. eodem et 38 octoginta e^tim annos vixisse aperte perhibet S. Hieronymus num. 3S. Aiiter quoque texi potest beaiivi^nannorum se^nes et quidem cum a^mis Christi et reliqua eveniorum publicoru7n successione connecti, du7nmodo unus alterve universse catense annulus certis temporis punctis conjungantur quod quidem ifa presiabi^nus, ut universam ejus vitam simid illustremus, tnaxime itinera quse ut in e7'emita singuiaria pene sunt et inopinata,
;
.-
sic peculiari studio a B.
piosecud
fittii
ea erat
coramunibus ad laudandum quamquam ante vulg-o leg'ebatur, diu exquiri nec appeti potuit, postquam B. Hieronymus, ex quo hsec novimus (aiiud enim hujus epistolse vesiigium non superest), defuncti proprias narravit virtutes. Parum simiiiter curatum quid Sozomenus, quipost B. Hieronymum et Sophronium venit, de S. Hilarione scripsisset quamvis ipse quoque, non contentus S Hieronymi legere vestigia, in B. Hiet locis
ex
defunctura composita. Quocirca,
quse quo facta sini tempore accu7'aiius novimus, hinc deinceps reliqua ordinaturi. 8 Porro nu7n. 23 et 'Z4- Vitse B. Hilarionis se- Tempora quentia tegiinus Sexagesimotertio vitê su^kanko qmhxupmdet cernens grande monasterium, et multitudinem fra- """ê.*'. trum secum habitantium , turbasque eorum qui '^[[^'s^^^ll^. diversis langûoribus et immundis spiritibus occu- lioms. patos ad se deducebant, ita ut omni genere homi-
fuere.
Hieronymo Sed initium facieyxdum ah his
7'ecensita
num
solitudo
et
per circumitum
incredibili
repleretur, flebat
quotidie
antiquas
desiderio
conversationis
ita
recordabatur...
Cumque
vixisset lu-
g-ens BiENNitiM, Aristaenetas.... venitad
eum, volens
:
etiam ad Antonium pergere. Cui ille flens Vellem, ait, ipse quoque, si non carcere hujus mouasterii
loc.
cit.
(1) Vilic
(3) Fiibricius, Bibliolh- gi;cca. lom. (4) Mdmoires ecldsiast,, tom. VII. pag b72. scriptis dialriba, pag. 121(6} Ibid., pag.
8fi.
pag.
SS., tom. VI,
pag
360
et
setiq.
(2)
Vita;
Patrum
IX, pas. 29i.

(5)
pag. 255.
De SimeonHm
Cfr Act. SS.. lom. (10) Vilte Palrum, pag. 92.

(9)
(8)
Uibliolli.
gricco,
lom. IX, pag. 294 et tom. X, III Moji, pag. 40 cl scqq.
119.
(7)
Ibid.,
Octobris
Tomus IX.
tenerer,
18
tenerer, et
V. D. B.
si
DE
eundi fructus
esset,
tali est.
S.
HILARIONB ABBATE.
Andistantem a Casio et viii a Petusio, dum in Pentaschcenum a toniniano Itinerario xx M. P. propiores crediPelusio distare dicatur. Vero tabulas, quwn credibile derim Peutingerianas una non videatur a Titi exercitu xxxx M. P. xxxi enzm maximum mansione confecta esse ; cujus pristtno in partibus iter. Pelusio, in
illis
Biduum enim
hodie
quod totus muudus

illa et substitit.
pareute orbatus
est.Credidit
veniente uuntio. Antonii Atqui res ah Rosweido (1)

lente demonstrataest S.
Et post paucos dies dormitionem audivit.
Henschemo (2) lucuAntonium vita fmictum

et
anni 35G seu xix Consfuisse die\1Januarii sit ^yiense tantii junioris (3) : unde consequens sexagesimum Januario anni 356 B. Hilarionem quintum ietatis annum vixisse. Alibi quoqiie
licet
pomerio castrum Tyneh exstrucium

cleopolim
est,
Heraiti-
Parvam eundum
;
erat B. Hilanoni
iirmiter
pedem ponere.
Quemadmodum
quem
Tanzn, Aranere P. M. xxii unde eodem spatio Zoan, multis ruderihus, vehihus San. Hehrxis
teris
inferiv^ ostendemus, terrse motus, post Hilarion, hrevi ex Dalmatia Cyprum perrexit B. deindeheatus accidit die 21 Julii anni 365. Vixit
glorix
reliquiis,
insignem
-et
(19).
A Tamn
ad Thmuin, nohilem civitatem

colehat illo
ah hirco quem
vir hiennium
nium
non procul a Papho et quinquenduodecimo a mari milUario mortuus

, :
dictam nomine, idem iter sxii M. P. Hinc aqua patehat via eamque secutus est Titus,
aut terris per
;
magnum
Nili detta
scilicet
anno ^latis octogesimo, die 21 Octohris qux seput inter se consistere queant, non integrun unum alterumque tennium, sed sex annos et mense^n in insula Cypro degisse dice?idus est, et et inter exeuntem mensern Octohrem anni 291 anni natus veineuntem Januarium sequentis
:
Thmuin Cynopolim, nunc Mehallet el Kebyr (20), P. M. P. XXV. Tauam M. P. xxx Andron M. Sermupotim Parvam P. xii XII Nithine M. nunc Damanhour (21), M. P. xxxiv; Cercu M. P. sxni;et demum Atexandriam M. P. xx Atque sub hoc primum B. Hilarionis, adhuc pueri, iter
; ,
;
rum h^c
suo loco explicahuntur
latius.
annum'60(i.
10
^Natus itaque est B. Hilarion ad finem anni 5 Biiamii S. Hilarioii, gentilihus, prope adfincm mvu 291, ct quidem ex parendhus prope Ga- Qazam in Palxstina et pristina terra Chanaan 291 zam naius. ,^. p^^^ ^^ scholas Alexandriuas jEgypti mis-
ZxZ^L
B
sus,
via tunc temporis Gaza Alexandriam Itinerario iretur et vice versa, ex Antoyiim
Qua
(5),
uhi
Hierosotymam peientis intelligimus. Gaza ibatur iter describit, facile Raphiam, qux nunc ^dii^ dicitur ; quae adhuc ex fontem hahet, aliquot rudera et duas columnas ^gypti et PalcBstinx seu Afric^ sienite, pmscos Itinerarium et Asi^ limites (H). Juxta Antonini xxii M. B., secundum Leake itinere distat a Gaza irrisex horatûm. Hinc usque ad terras, Nito
multiguas, iter per deserta loca serpentiumque Hhinocorumaxime tamen post Rhinocoru tudtne infecta,maxime tudine infecta, ram, instituendum erat ; quoczrca oametxsconficiendum monet Strabo. Porro Raphia itmere M. P. venit S. Hilario Rhinococuram seu
xxiT
ex Strabone [Q] et Titi Alexandria
Judcvo Ftavio Josepho
Alexandriee versaretur novum tilua huelectionis vas, nondum iilic perierant siudia laudibus adhuc maniora, quorum spiendorem perpessa affecerat Straho [22) quai7iquam multa non minus doctrina jamesset civitas. Ftorebat sacra ; et quidem S. Achillas seu Archelaus, cui Magmcognomen S Aihanasius [2^) indidit,tunc
Dum
ubtannofere
^J'";^^'*^^^;^'^^"^.
^.",J ^np^tr
!,,.' 5. p,.
noeimxdto'' "'ar(y.
"'""
'est
[1)
scholx catecheticcv magister pr^serat {U]. PonAlexantificalis apicis petalum (in usu fuisse martyrii scriptor (25), dricB testis est S. Marci tuncgerebatS.Petrus, qui anno '611 martyrium episcopus fecit, xvi post S. Marcum Alexandrinus eruditus, ah hoc haptizatus (26). Quin ab illo
fuerit B. Hilarion quis duhitet ? Id factum anno 302 aut 303, eetatis undecirno aut duodecimo quandoquidem anno Christi 371, cBfatis octogesimo moriens, Christo (ut ipse testaius) annos prope
m.
Rhinocoluram, medio
Arisch seu El Arisch
dictam Laris, nunc ad wadim seu vallem torrente (10) sectam cognominem ioca Hebrxis torrentis nota nominihus Sihor, torrentis ^gypti,
cBVO
(9;,
:
" ^^^ Aleversaretur ,^,assimMS juvenis, teterrima Ale^ f^^^^. sanctissimus persecutio incumhehat, et xandrinse ecclesicB annis maxime 304 et 305 innumeros imm,anibus quorum contormentis toiiebat martyres (27)
:
serviehat.
Quum
in illa
paliestra
stantia
grande exempium
fuit,
deserti et simpliciter torrentis (11)
primum
ex-
oppidum [12) et tra terram Chanaan Mgypti Nabatceorum olim emporium [13, Aliquot adhuc rudera habet et ineunte hoc sseculo a Gallis occupata fuit et munita (U)- Itinere xxvr M. P. Rhinocorura Ostracinam perrexit B. Hilarion.
servitium deinceps ferveret dum agerentur, innotuit ei B. Antonii fama; et quamquam vix quindecim natus esset annos, et nondum ineunte seecuio iv ferveret mirahilis ille fervor, quo postmodumtot tamque prasstantesjuvenes et viri in eremos et solitudines abrepti sunt, invisit eremitarum patrem seque ejus disciplinse suhdidit.
quo totus in Dei B. Hilarion. Hsec
C Ostracina nunc
dicitur Straki [\h];sed nonnihil mutata sede, quumjam ad ostium lacus sita sit, carerei, advecFiavii Josephi autem sevo aqua xxvi M. P. Ostracina titia opus hahens. Itinere ivit B. Hilario, uhi in monte Casio tem-
Casium
plum Jovis CUsii ei ohvium fuit (16) nunc huic El Kas, non vero loco nomen Ras Kasaroun seu
;
.i>i"osq"ide-^ inioco reperit B, Hilarion sanctoemagistrum? Cui quxstioni utsatisfiat, res ^"'^","'"'m] paulo aiiiu^ resumenda est; quum hoc tantum cjiapairiaet Sccculo jEgi/pti arcana patuerint. Auctore So- jntmuiHvf"<"''""' '"' zomeno, natus est B. Antoniu^ in Arcadia seu
WAtquo
mum
Heptanomide,
;
et
quidem
in
nomo Heradeote
*:''*"*"'
:
Katiehsew Cattia (\1). Casio xx M. P. venit dein Pentaschcenum quam -stationem, quinque schceti(.utc//fr, rmuiuriuas distantem, iut nis [ut vox sonat) seu xx miiliaribus Peutingerianus geographus omLre Josephus et mat,uehiceiusloco Geram posuit xx.ii M. P.
;
cujus civitates potissimas Nilopoiis prope TarAhnas choub Heracleopoiis magna, nunc nunc êuy-Soueyf _ Isiu, nunc Zaouy, etc., Cxne, -....-, ^ " - : ,. PS). Sxpius Menomusmsula diotus est, quod ad orêntem dauditur Ntlo, ad occtdentem canalz
;
..
.
'''
'
Josephi,
immo
potius pristmo Niii aiveo, ad me-
(17) Ri'U'r, 11. pag. 415. Bellum ju.laicum. lib iv. ea|i ll8) Ap. Velsenira. Enlkund., lom. XIV, pag. \U rl U5. (19) Riller. Ertikuiiile, tom. I, paÔpp- hii^torieii. pas. 759. ('21) Il.id . p<ig. HGi. pag. 19. 82li cl 850 (20) Il.ia
(22|
Ul).
vvii,
oOli.
I.
p:ig.
p"g.
pag.
1125
et
scqq.. cdil
Hist.
(25) Cfr
Oxonicns.
.
(24l
Eus.
Nnla; (2G) Eusebii Hisl. eccl., Iib. vii, lib. V. Uist. eccles. Eusebii. cap. 52. pag. 289 el 290. Cfr Eusebii et Hieronymi Chronicum, (27) Euap. MiRiie, Patrnlogia, tom. XXVn, col. C6I ct 002. scbii. Hist. eccl.. lib. *ui, cap. 7 cl 'J, pag. 500. 502 et seqq.
29,
cdil.
Mognnl.
bii
eccl.
(23) Orat. lilt vii , cap. 52, Valcsii ad cap. 24,
tora. H! April.. pag. 572. (28) Cfr Description dc rtgyptc, tom. IV, pog. WO et seqq.
Act. SS.,
ridiem
:;;
DIE VIGESIMA PBIMA OCTOBRIS.

Menaqueyn
{l),
19
V. D. B.
aquas Nili in canalem Josephi seu pristinum Nili alveum ducit et ad septentrionem canali cujus initia in Isiu seu Zaouy sunt [2), Ad Ixvayn itaque
,
--^~.o.....o^.,... ;^rr;i,^:^^r^:^'is::rs vmcia, a reliqua JEgypto separata perunum paulo magis ad septenlrionem?)
et
seu ac occidentem Nili natus est S. Antonius. Accepto baptismate, coluit aliquandiu vitam asceti-
tantum adeunda ostium, Pliaium nuncupata est seu nomus Arsenoites. Huc itaque devenisse censendus est B. Hilarion, quum B. Antonium adiit
ejusque sese suhdidit disciplinx.
vel
cam
in patria, donec
anno
eetatis 35, Christi 285
moutem usque perrexit, ibique flumine (3) ad TRAKSVADATO invenit castellum desertum [4), in
atque ab hominnm segreg-atus conspectibus perduravit (5) adeoque id castellum ad alterum Nili latus seu ad orieniem fuisse positum manifestissimum est et quidem vix dubito quin adparatlelam pristinx
:
liSecundum idsuumiter instituit B. Hilarion ad occidentalem vel ad orientalem Nili ripam

enim
DeicribUur
secundum
illud S. Hila-
dujjlex
quo annis viginti
solitarie transactis
terrestris erat via ; quin etiam navicula vehi poterat. Verum tunc brevissima et com-
riouis iter.
modissima per ripam occidentalem via adeoque )uxta Antonini itinerarium (12) Alexandria P. M. XXIV iverit Chercu ; hinc M. P. xk Hieropolim seu
;
forte
(14);
Hermopolim Parvam
hinc M.
P.
(13),
nunc Damanhour
xxi Andropolim,
^:!:zfirz
scilicet
^';^f'"'"meridiem quam Beroubel esset
^^^^
posita,
-"r ad fauces
'^'^
^'^'^^
Ân^.^-d^;^;;^::;rsh:~
quam eamdem
JVon
iamm
hic, led in
Phaio primutn
eoltcgii
''.
An-
lOniiU disnptiOt
B (quarum meminit S. Hieronymus et versio legitur in tomo IV Bibliothecse Patrum Lugdunensis,) et maxime monumeniorum jEgyptiacorum qux Abraham Ecchelensis Maroniia (8) primus exci,
montis Cistern^ seu Gebei, eo fere loco qui nunc vetus S. Antonii seu mouasterium S. Antouii ad Nilum nuncupatur. Idin altera P. Siccardi{Q) mappa notatur et in cjus olim vicinia Angyronpolim fuisse sitam arbztratur Jomard (7). 13 Postquam narravit S. Athanasius viginti annos solitariain illicvitam egisse B. Antonium, dein subdit eum a multisfuisse visiiatum, nulla mutatcB sedis facta mentione. Verum raiio habenda est litterarum S. Antonii ad monachos Arsenoitas,
;
M. xxxi Niciu, eamdem secundum d'Anviiie (16) ac hodiernam Nikios ; hinc P. M. xsix Letopolim; aique hinc demum M. P. xx Memphin, cujus situm e regione Babyloniee seu Cairi ignorat nemo.
P.
Memphiporro M.
et
;
P. xx venii Peme, nunc Bembe Gezyret-Bembe prope pyramidas El-.Metanyeh (17] hinc P. M. xx Isiu, nunc Zaouy (18) inde P. M. xx Ccene, nunc Beuy Soueyf.îc Beny-
Soueyf in Phaium iter nunc noiissimum est. Ftectitur ad occideniem et uno die venitur ad
Haouarah el-Kebyr, in ripa orientali canalis Josephi situm per pontem transitur ad oppositum in atiera ripa vicum el-Lahoun,- ubi introitus ce;
primum
B. Antonio admissos fuisse discipulos in Phaio, non jam ad orientem Niii, sed ad occidentem sito. Ei quidem accedit huc ipsius S. Athanasii narratio, ad initia S. Antonii magisierii periinens (9) Quid sane et in Arseuoitarum oppidiim g-estum sit non
;
tavit et
ex quibus consiare videiur a
Phaium (19). Jam si qu^raiur quem in hac valle locum incoluerit cwn S. Anionio B. Hilarion, equidem dicendo non sum sed quum
ieberrimcB vallis
;
itlic
adhuc supersint monasteria seu poiius mona-
transibo silentio.
et
Nam cum
fratres vellet invisere
et multis plenus erat, transvadare esset neces.se, tam cum comitibus suis transivit illeesus quam inde incolumis rediit. Habitabant itaque illi
saevis flurainis bestiis
rivulum fluminis
Nili, qui crocodilis
discipuli in ioco, in quo prius eos congregaverat
steriorum reiiqui^, vix dubitanduin quin harum rerum adhuc servetur aliqua memoria. 15 Venit iiluc B. Hilarion anno Chrisii 306 ita Auno anle, utjuremerito inter primos B. Antonii discipulos tcilicel 509, ea recenseatur. Posterior tamen esi Piore Nitriensi, jam advenerat Prior Nitrienceleberrimo deinde monacho, cujus ad B. AntoColtoquinium adventus anno 605 consignandus est (20). Ad II! Ilitariohoc tempus pertinerevidentur quse in libellis, quos nis cuni S. ex grcscis latinos fecit diaconus Peiagius, de SS. A lUonio. Antonio et Hilarione lib. xvii, num. 4 narrantur
;
.'(.
S'.
beaius magister, scilicet uitra canalem prope Arsinoen, quê ei Crocodilopoiis dicebaiur ob culium
abundaniiam iilius generis animantium, nunc autem Medinat-el-Fayoum, seu civitas Phaii ad
ei
Venit aliquando, inquit anonymus aucior, (21) abbas Hilarion de Palaestina ad abbatem Antonium in montem, et dicit ei abbas Antonius Bene venisti, Lucifer, quimaneoriri&.EtdixitabbasHilarion Pax
: : :
28" 41' 9" long. orient. Paris. et 29 28' 4S" laiit.
Hanc regionem descripsere complures, quorum dicta in compendium redegit Ritter (10) sed mulio
;
melius hujus provincix conditio intelligetur, si oculi conjiciantur in mappam,quam hydrographi
Martin curisdebemusetqux in Descripiione/Egypii[\\)excusa esi,vel in aliam recentioremmap-
pam
tl S.
admi$it
Hilarioiiem.
qucV secundum Martinianam composiia sit. Pauca tanium annotabimus jEgypium val. lem esse Nili, inter duo Juga continua montium positam, quorum orientales dicuntur Arabici, occidentales Lybici, passim innotescit. Nunc ad mdices Arabicorum fluit Niius, olim vero ad Lybicorum, peralveum Josephi canalem [Bahr-Yousef) dicium. Porro quum ad latus occideniale Lybicorum moniium pars deserti Lybici esset depressior, incredibili labore foderunt veteres Mgyptii per saxosos Lybicos montes canatem, per quem
1
columna lucis, quae sustiues orbem terrarum. Hxc ad caritatem commendandam ferebantur inter eremicotas. Quod autem hsec ad hoc tempus retuli, causa esi non videri umquam postea B, Hilarionem ad S. Antonium vivum ivisse, et verba Lucifer qui mane oviris de tirone recte dici. Requidem vera tunc nondum abbas erat S. Hihirion, sed adoiescens ; non veniebat de Paleestina, sed Aiexandria non in monte convenit S. Antonium, sed in Phaio veru7n quis non videt in hoc rerum genere a narrat07-ibus non cura^H adjuncta, sed ipsas res ? Scriptor arabs id coitoquiw7i inter S. A7itonium et abbatern Heiienuin iiistituium perhibet (22) sed Hellenum ioco Hilarionis positum
tibi,
;
:
maxime
i6
verisimiie esi
(23).
Studet ianclui
Duos menses degit B. HW^Tionapuderemitarum patrem et quum tunc te^nporis nidt^ essent
;
aqua deduceretur ex canali Josephi in depressam iltam deserti partem et per multos rivos divideCfr Descriplion de l-ERjpic. tgyplc moderne, vol. I. pl. 6, pag. II Januani, nag. 110. {5) Cfr Act. SS.. lom |4) Iliid.. paj;. 114, num. 22 () Ibid., pag lU. niim. aS. ((>) Leltrcs (idirianies, tom. V. pag. 151, edil. 1810. (7) Descnptioii de r^gypic, tom. IV. pag. ISO. (8) S. Aiilonii rcfûla, scrmones, viia, pag. 121. II Jaiiuiirii, pag. (9) Acl. SS., toin iîi, nuu). 26. (10) Erdkunde, lom. I. pag. 793 et fm\i\. (") %yple modernc, vol. I, pl. G. (12) Edit. Simlcri. pag. 118. (13) Cellurius, Geograph. Dntirj., tom. II, pag. 797.
(I)
('2)
monasiicse 7'egulce, sed in hoc essetpositu77i ascetarumet monach07-um studium omne, ut quce opti^na
jmenis vingitfri mores cognoscere.
Ibici.,
m.
(1B| GioDescriplion de ifigypte. tom. XV, pag. 367. 13. (10) Il>id., paj! uiaphic aiicieune. Inm, 111, pag \%. (18) Ibid.. (17) Dcscription derEgypte, lom. IV, pog. 42S cl ^{29. seqq. (19) Ibid., lom. XVI, pag. 20 cl i]a. ^12 elllS. (21) Vilie (20) Tillcmoul, M^moircs eccl^s., tom. VIII, png. 8LU. (22) Ap. Abiabamum Echellcnsem, S. AnPalium, pag. 652. {"io) Cfr Tillemont; Uim. eccl^s. tonii regula, etc, pag. 84. lom. Vll, pag. 780.
(il)
qu3eqv^
jjQ
DE
I.
S.
HILARIONE ABHATE.
duobusmilliariis;ipsaverosolitudo,qmmbeatus
tCCTOIB
T--
V.
w.,./ ^/^^.^mzmwieipr^totus
V.D
B.
fuerat
varet,
B Anjomus
;)
^.r;). /^^^j^-
f^r^rZfesoberr^^^^
id
a pat
io îc-o
ThaMha distans (5). Q.o /ac.7. ,.ogK.
^^^' cepssecundum ea
^5^ ut res
'^^^^^""l?,,tcorl f^'^ ''^''^^^^^^^^
proU --"/";
^^^"^^^"f ,-TL^^,n
X'^,^"^^:XX nmwncv et totsentenlzx TZlniam S devenerint, et (quomam ^. consmcuorwn ad nos
Thahath^ situs, quinque milliaribus, Gaz^ jacenut Hyeronimus tradU, ad austrum ad torrentem homonymum. aquas tis et quidem Sozomenus (6j. in mare effundentem, ut tradit
intelligitur
fuit mulCarionls vivendi ratio eccemplo quoque tamcopiosam /^ Tr.^h^.ZmiOQueheatissimiviri tts)ut hujus quoque Oeatissimi
annos, An,> vig-mueiuuu^j 19 ViffiDtietduosjam insulitudiue habebat ,tnt Pxlifi^^tin-p ramia fama tantum notus omnibus et per ôtas Pal^^^^^^^^^ ,,^ ^^
vulg-atus urbes, cum...
^^^^^^ ^^^ ^^
mi-
signorum ejus prmc pium concwr^w^ populi ad eum fieri ccep;
,,.ura.
,,,^,.p,,
,...>. .,a.-
/*deaî ''^^^*""'^
Q
'
III.
.
r...]r.a it inCOllt, admittlt dlSCipUlOS, ll lyid
In T^
patriani redux,
1
eremum
L. et monasteria in PalcVstina exstrui num. S et9; qu^ anno 32S affigenda sunt. Non multo post conversi adChristt fidem MajumcV seu Portiis
GaseHSi5 mco^^; mo; rfwtomûm 5. Hilarionis ^^..âautetiamoperaaliquideocontulerit. Certe Sozomenus, potsquam narravit accolarum Libani idofelicem immutationem, quam partim agnitx vanitati, partim Gonstantini imperatoris lorum
favori,
- -.
^';;
Ga..
2^";^;;^'-
.337.
..-.
j-
Mq
jumam, Hierosolymam, Elusara

et
in
desertum Gades. Miracula.
B
In patriain
Conversiones.
fundamenta per )orro postquam asceticx vitas posuisset pientissimus ado/breveid spatium fju^t^-^^^'' oreve la ypmituic. quibusdammonachis reversits est tn
partim attentius examinatx doctrincV christianx, seu etiam signis quibusdam, somniis, aut episcoporum vel monachorum colloquiis de:
eum aliquol mo nacliis

atuio
j-
306 jceccle^t!*
lescens,
cum
dua) miêrii-
mtim
id mstipatriam. Vix dubitandum quin tertium et Babylonem, atque tuerit iter per Memphijn
Quo bitam fuisse af[irmat, continuo addit (7) i\avaie uruis jaiiieui um, ûuu quidem tempore Navale urbis Gazajorura, quod Ma^^^ nuncupaturetsuperstitioniadmodumdeditum . _......nt erat et veterea ceremonias antea semper suspexerat,
i*j.t..-
...
GaruiKE tlu-
lum
videt.
repetens hincper alveum Niti Pelusium navigio difficiliores (1). hi patriam ali^ vice longiores et constiredux, non melius in ea rem christianam mensibus ante Alexantutam vidit quam aliquot Universa enim fere Gaza, et mxdto magis
;
universum repente ad Christi fidem se transtulit. Imperator vero eorum pietati vicem rependens, maximo honore illos affecit et locum illum, qui antea urbs non erat, civitatera esse jussit et Constantiam cognominavit qux Majumas a Gaza se; :
drix. religionibus circumpositi pagi, idolo^mm falsis cujus rei occurrent infevehementer adhxrebat vera xn rius certissima testimonia. Re quidem electos aliquot recensehat media natione perversa
Christus
;
at ecclesiam
hanc minus numerosam
jam pridem
ScBvissimus Urbanus, Palaestinserector^pluribus^ cruentabat martyriis, Galerio, qui
annoante imperium orientale acceperat, et maximino cxsare novis edictis persecutionis ignes
:
exsuscitantibus integro lihro hsec explicat sebius. Quis tunc Gazas episcopus, ignotum
Eu:
ve-
rum dubitandum non est quin S. Silvanus presbyter pr^cipuum Christianorum Gazensium columen tum fuerit. Iterum testem hahemus Eusebium S. Silvanus, inquit (2), cum a primo ut ita dicam persecutionis die (seu ab ineunte anno 304)
:
totum deinceps illud tempus variis confessionum certaminibus inclaruisset, ad id usque tempoanni 307, ris (scilicet ad diem usque 5 novembris presbyter ad metalla prope Cxsaream quo adhuc missus fuit, seu potius ad annum 309, quo jam
et per
ponenda est, quo anno Constantinum nemo ignorat. Et quoniatn bene/icio, quod B. Hilarion ejusdem oppidi municipi Itaiico contulit, eo tempore tantum locus esse potuit, quo Majuma et Gaza una adhuc esset civitas, id quoque ante annum 337 signandum. Non tamen diu ante quum enim occasione iliius bein circi ludis victores, neficii, quo Majumitse Gazenses victi fuerant, ad supplicium postulatus fuisset B. Hilarion [num. 11), Constantii imperatoris cBvo recentissima adhuc erat hsec injuria, ita ut Gazenses male sibi timerent, quum apud eos venit dcvmoniacus quidam, domo Francus et Constantii imperatoris candidatus [num. 13). Quem dasmoniaci adventum eadem de causa non diuvostannumW signaripossemanifestum est. '20 Ad idem fere iempus figendum videtur 1 ittemontio (S) iter Hierosoiymitanum, quod, teste B. Hieronymo inepistolaad Paulinum (9) anno circiter 395 scripta, semel tantum in Vita B. Hilaparatio ante
obiisse
annum
337
.-
-J
^/e.
oio(ymam
rion instituit. Prosequitur iilic sanctissimus doc-
episcopus Gazensis factus cum triginta octo sociis capite truncatus est) servatus fuerat, ut omne illud in PalEestina certamen postremus quasi sig-naculo
clauderet
Dittributo pn(3).
argumentum nil deesse christianorwJi et monachorum fidei, si Bierosolymam numquam

tor
viderint
Irimonio, pergil in tolitU'
dinem ud austfum Gaz<p
18 QucB in j^gypto viderat S. Hilarion marti/et parentes ria, vidit proin quoque in patria ; ubi 77iortuos esse intellexit Interfratres itaque suos etpauperes hcereditatem divisit,nil sibi reservans.
.
quod utprobet, jEgypti, Mesopotamiee, Ponti, Cappadociee et ArmenicV monachorum exempla ailegat, qui numquam Hierosoiymam viderunt et quihus patet ahsque hac urbe consBeatus Hilapecta paradisi janua. Dein addit
;
:
rion,
cum
Palaestinus esset et in Palaestina viveret,

vidit Jerosolymara, ut
uno tantum die
neccontem-
Erat autem tunc annorum quindecim, inqiiit Hieronymus. Sic nudus... solitudinem, quEE in septimo miliario a Majuma Gazae emporio per littus euntibus yEg-yptum ad Isevam fleciitur, ingressus est. Distabat autemMajuma Gazxseu Gazse Portusaut Emporium a Gaza stadiis viginti (4-) seu paulo plus
nere loca sancta propter viciniam, nec rursus Do-
minum lococlaudere videretur. 21 QwariwmaB. .ffieronymomS.Hilarionis

indicatum
iter instituit heatus vir
Vita URU$am,
ali^"J"^ *""*'
Eiusam,
quando Eiysam dictam, Euiasiam seu Euiaiiam, nunc vero El-Khulasah seu El-Kalasa, et cujus ru-
(1) Cfr
.\ntonini
Placenlini itincrarium,
ii)
Aciis SS., tom.
11
(S)
Ibid,,
lib.
ii,
111,
cap.
li.
14, pag. 819,
(6) Ibid,,
loc. cil,
Maji. pag xiv el xv,
(4)
(2)
De Mart.
Palffislins, cai. 13,
pag. 545.
(7) Ibid., lib.
cnp.
png.
eccl^s.^ Cfr Acla SS.. lom. I Maji, pag. 468 ; TillemoDl, Mdm. 432 el seqq. ; Lequien, Oricns Chrisiianus, lora. Ill, lom. V. pag.
(5)
pag.
366.
(9)
Episl. XIII,
col.
M^m. ecei^s., tom. VIl. Bened. XLIX, Vallars. LVMI, ap

448.
(8)
Migne, tom. XXII,
B8).
cot.
604
el 6U3.
Sozomeuus,
Ilist.
eccles.,
lib.
v,
cap,
3.
dera
DIE YIGESIMA PRIMA OGTOBKIS.
21
iUCTORH
A dera etmaximeputeuslapideussaepiushocasvovisitata fuere. Jacebat Elusa, conspicua olim cim-
tas,non in ipso deserto,sed ad septentrionaiem de-
PetrusveroannoblSepistoiamsynodicamJoannis Hierosolymitani contra Severum probavit,et anno 536 synodo Hierosolymitanae trium Patcestinarum
(Eiiisa PaifVstinx tertice et provincise Petrensi
D, B
marginem,ut Antoninus MartyrPlacentinus feyê, nunc autem maxime fit) aperte indicat {l). Distahat ab Hierosolyma secundum tabulas Peutingerianas Lxxii P.M., ad viam qua ex sancta civitate ibatur Haiiam seu Aiiam, nunc Akaba,at:? cornu seu si' numorientaiem marisarabici atque hinc Babyionem ^gyptiacam, a qua non longe distare pr^sens Caifwn supra diximus. Antonius Placentinus seu Martyr, quum Biusam petiit,priusvisi' taverat S. Hilarionis monasterium, atgue hinc veserti
(cujus olim Itinerarium spernebatur
accensebatur) interfuit Zenobius
et
Anthimum
nerat in civitatem Duaal in caput eremi, quse vadit ad Sina montem in quaex relatione episcopi ipsius civitatis itnum audivit miraculum de Mariaquadam solitaria (2). Verum, ni faiior, Duaal scriptorum vitio positum est ioco Elusaej nam post narratum miraculum, pergit hodographus : Proficiscentes de Eulatia introivimus eremumj quin alia de adventu ad Elusam fiat mentio; dein nulia
:
5J
Sud-Esl
de civitate episcopali Duaal superest memoria, neque ejus hucusque 7'epe'ria vestigia nequit enim confundi cum antiqua civitate nunc Khirbet elGerar, ad vailem et torrentem Gerdr posita, itinere trium horarum ad Euronotum * ab Gaza distante (3), et jacente proin magis ad septentrionem quam S. Hilarionis monasterium. Quam ob causam arbi: ,
aliosquehiereticosdamnavit.Sedjampridemante, ssecuio scilicet iv eoceunte aut saitem v ineunte Elusse suum fuisse episcopum in hisio?na Sinai montis ascetarum,a Saracenis csesorum,iuculeyUe narrat S.Nilus monachus.De his legeLequien (o). 24 Elusa in desertuyn Cades ad uyium ex discipuiisprofectus est B. Hilarioa ; quo in itinere non potuii multum defiectere a via quam anno 1842 secutus estJoannes Rowiand. Bic Elusa adAfricuyn * perrexit et post duas et dimidias horas obvia habuit rudera oppidi Zephat, ex libro Judicumnoti,nuncdictiabarabibusêp-dia.Quadrante horte longius, ioco tîoio Koheheh sew Ruhaiheh et propter fontem Bir Roheheh alia rudera eedificioruyn quse oliyn a christianis exsiructa perhibentur, vidit; hinc interposito spatio vigiyiti sex miiiiariorum anglicorum, quod intra horas decem cameiis peragratur, meridiem versus apparet Moyie qux et Moylahi seu Moiidhhi fontes et
, , , , ,
Uinc
itd disci-
pitlifii ivil in
detertiim Cades;
quod
iler
descrihitur.
*
Sud-Uuest.
statio a
peregrinorum
turynis ssepe visitata. Tri,
bus quadrantibus inde speiunca huynayio opere excavata, cernitur, cui nomen Beit Hag'ar, id esi
Ag-ar. Dein magnumpatet deseyHuyn; atque huicadjacet, Etesias* versu^ desertum Cades, prope ynontem Seir, nunc Serr appeliatuyn. Illic reperit Rowiand ad uitimos colles montis Halal, duodeciyn yniliiaribus angiicis ab Moitdhhi, Euyônotum inter et Orieyitem *, rupem soiitariam, quam adhuc appellant Kudes seu Ain Kudes, et ex qua Moyses aquam eiicuit et hucusque unda copiosa fluere pergit. Atque de his lege vei Roioiandi epistoias (6), vel earum anaiysin apud Ritterum {1}; in quibus alias quoque circuynstantias, quibus loca iiia accuratius et distinctius designaydur, reperire est.
,
Domus
Nwd-Est.
tror inter monasterium S. Hilarionis nuitam civitatem fuisse intermediam.

incolx
et
Eiusam
eorum-
22
S,
t]ue retigio ile-
xcribitur.
Habitatam a Saracenisfuisse Eiusam asserit Hieronymus; quorum nomen vocabitlum persiesse volunt Sara-nischyn, id est habitatores
Esl-Sud-Esl
cum
de Moiluhhi
deserti, et guo intelligebantur omnes nomades (^). Porro quamquam deserti incolas nonnumquam in varias distinguerentur tribus ab auctoribus veteribus et Saracenoy^m gens diversa haberetur a Nabatseorum natione, hic tamen commune nomen esse videtur;quum Elusa,quantum ex antiquorum
,
scriptorumindiciiscoliigipotest,Nabat3eorumpO' tius esset civitas. Caeterum omnium mores, et religiofere eadem. Equis veloces et camelorum regen-
dorum
peritissimi; prsedee inhiantes, miiviorum
IV.
Iter
ad cellam S. Antonii.
et
more, non secus ac quos nunc Bednines nuncupamus. Venerem coiebant ob Luciferum, ut tradit Hieronymus.Dehoccultumultimuitascripserunt: quidmihiverisimiliussiUpaucisexponam.Duplex
C
cultus materia et argumentum erat,alterum Veneris planeta, alterum lapis in formam fceminei ca-
Episcopos
monachos
visitat.
Muita aiia ad monachos suos

rion
instituit B. Hila-
Aiiito 5IJ7 aiit
templo asservatus: Chubar, Chabar, Chabir, id est utrumque dictum Mag-uusj aliquando Molochêw rex; quee nomina communia erant, et aliis quoque diis ab aliis genpitis ineiegantis scuiptus et in
per Palsestinam itinera; quse sigiiiatim non attigit B. Bieronymus et de quibus plura hoc loco dectayânda non sunt.lnterea obiit S.Antonius
die 17 Januarii ayini 356,
7i'6Hvisitai
de-
inof
(iii
S An-
loiiii
cellam.
D'
quum
B. Hilarion sexa-
gesimum quintum astatis annuyn num. 9 ostensum fuit. Celiam
ageret; ut supra sanctissimi sui
Jd numen, quod dupiici specie in ccelo volvebatur et in terris jacebat immobiie, hermaphroditicum fuit et religione impura (ut Cabiri
tibus data.
reliqui) delectabatur. In pluribus civitatibus taie monstrum religiose servabatur; et iapis niger,
quem
nu7ic
Mahometani
in
kaba Meccensi tam
Hospartim
foiweitit B.
Bilurioii;
*eOfii.
ffii
stupidevenerantur, hujuscemodi idoium esse videtur, quod adhuc sit superstes 23 Quum ad Elusates divertit S. Hilarion, quam
magistri statuit aliquando visitare in die ejus obitus; quo pervenit medio Januario anni 357 aut 358 utro non constat. jEstimat Tiilemontius (8) profectum esse beatissimum virum ex Patcvstiyia ad finem anni 356; ita tamen ut iter non festinaverit, sed passim in stationibus aliquandiu moratus fuerit; contra Henscheyiius (9) ad finem anni 357, ita ut non midto plures quam sedecim dies in
:
hoc triverit itinere. Certe se viie non dedit B. Hilarion post
evangeiicam doctrinam soia amiciiiae signiflcatione eis probaverit eosque partim saitem
feiiciter
anni 357
fineyn;
quoniam,ut ex Hierony-
ecclesix iucratus fuerit, expiicat S. Hieronymus, Quis primus fuerit episcopus non innotescit.Anno 431 Ephesinae synodo subscripsit Qiooouloi iniaw sermone Tto<;'\LXovc-^q OaAataTtvy);. qui aiibi A.hden&s
mo constat, triennio nondum mortuus erat S. Antonius, quum ad ejus monasterium venit pientissimus discipuius caeterum Henschenii senten:
tia et
Tiliemontii
incerta.
ut seque probabiiis
sic
quoque
xque
Nolim tamen sedecim
diebus, quos
Syro et Arabico, id est iatine Servus Dei dicitur; anno 451 synodo Chaleedonensi adfuit Aretas;
(11
accurate indicat S .Hieromjmus,aliosmultosinierquadragmta serere, propter ingentem comitatum

492
Acl.
SS.. lom.
11
Maji.
pag.
xiv-
(2) Ibitl.,
loc.
cil.
(7)
Erdkunde, tom. XIV, pog. I077ctseqq. -
(8)
Wiim.
o)nilter, Enlkuiide, toin. col. 755 (K) Oiiens cbnsliamis. lom. III, pag. 250. holy City. app., pag. 488 sd The eleeqq. (6) Ap. WilUama,
XIV. pag. lOSiellOSS.
(i) Ibid.
eccl.5s.,
lom. Vll. pag. 869.
(9)
Acl.
SS.,
tom.
II
Ja.marii,
lom. XII,
pag. il7,
num
K7.
monacorum
22
ACCTORE
DE
S.
HILAKIONE ABBATE.
vero. qui ex altera erant familia (AXaphionis), vir-
V. B. B.
monachorum quos secum deducehat
heatiispater,
adeoque adeoQue oh mciushoRnitiioup. diHicultatein.Q-mm vicius hospitiique difficultatem, quam pauper haec multiiudo non poterat non eaêriri
aut creare
aliis.
Quo
venit
ilittefe
26
Quam viam
tutem viv niinc y^nocu a^^^,.^^ -d^;: enim ecclei_ vix ullus possit exponere. Primi : sias iilic et monasteria condiderunt, et sanctitate vitffi atque humanitate erg-apereg-rinos et pauperes
*
tenuerit beatus vir explicat S.

20 et sequentihus.
prim
Hieronymus numeris
ea exornarunt. Ex ea porro g-ente
viri
quidam boui
suo
S.
ad
Beiheliam, ubi
diteipulos ha-
monasterio cum infinito agmine prosequentium

venit Betilium. Ita Surius et editores
nostram usque aetatem superstites vixerunt;
operum
Hieronymi usque ad Martianûm ; vetus editio Vitarum Patrum Bethirium; Rosweydus ex Sozomeno Betheliam,- Martyanayus Betuliam; sed priscam lectionem Betilium recepit Vallarsius. Codices mss. varHant, alii Betilium, alii Vetilium, alii Vetnliara, alii forte Betuliam aut Bethelium etc.
quibuscum jam wtate provectis ipse admodum adolescens versatus sum. Hos inier 7ion iminerito
referre videtur Tiltemontius
[41
Salamanem,Phu-
sconem, Malchio7iem et Crispione^n, quos paulo supra me7norabam;atque etia^n cestimareAlaphionejn hunc eumdejn esse ac Alaphioitem
'Acahxc,
:
rbv
ct-:o
[5),
sic forte
dictum a monasterii sui noBetheliai ecBcthelix epi

^^"p*
Equidem non dubito quin vera fec/zoBetheliam sit et idem vicus ac ille de qiio Sozomenus his tneminit; semel, uhi de illusiribus Palaestinas monachis Salamane, PhuscoJie, Malchioneet Crispione fra-
mine sed de his

29
alibi recurret ser^no.
Ex illis initiis orta est paulatim
clesia, quae et suos episcopos habuit.
In supple-
tribus, degentibus juxta Betheleam, qui vicus est

in agro Gazaeorum. 'E^tXorocpouv a^î ByÔ.O.eay x(.iunv
Notitise imperii orieJitalis Hieroclis Gro,ni7naticiintraPalxstinampri7na7nrecensetur Joppe, Gaza, Itamphia, Ascalon, Ariza, Bityle
(6);
mento enitn
ei iiiter eos 5;J6,
uhi de avi suiconversione In priori loco eo evideniius est agi de Jiostro Betilio vico. quod addit Sozomenus quatuor illos monachos magistrum hujus disciplinx hahuisse Hilarionem. Alfero vero loco tradit iterum hunc
(2).
fi
To-jvoy.o\jT:ilxz {l);semel,
qui in synodo Hierosotymitnna anni
prxside Petro Hierosolymoru7n antistite, Anthi^num subscripseru7it, veniunt Ma7iuel Bitylie7zsiszov\iirjho-j,Anastasius loiapcV, Zenohius Eleusi7ius, Martianus Gazenus, Theosente7iti/e in
vicum prope Gazam fuisse
Br.Bilia
y.toy.r,
Taâta,
'
Sud-One*/.
ihique aliquot a S. Hilarione ad fdem traductas familias. Ejus rudera nondum huc usque reperta, sad certe ad africum * Gazse investiganda forte
,
in Khan-Hetteh.
et
dorusPetrarwn episcopusetc. {l):adeoque,quamE notnina episcoporwn Patsesiinx I et II inter se hic 7nixia sint, non videtur duhium quin utiôhique de eodejn Bitylic agatur, idque non procul a Gaza fuisse situm ei Betheliam esse. Manuel
quam
olim mullos
27
Et quoniam
converlerat.
illius iiineris occasio
Betilium
seu Betheliam nos deduxit, juverit nunc narrare qu3e hic vicus B. Hilarioni dehuerit. Testis 07nni exceptione major Sozomenus maxime quod hoc loco sui generis res narrat. Eic eniin ubi explicat
,
quomodo Juliani apostatas aevo multis ex civitatihus, oppidiset vicis fiigerentchristiani, quod plebeculse idolatrasimpune eos aggredi liceret et
77iale
illic sedit ; sed dudum ante, tempore Theodosii Magîi, jam Ajax quidam in sede Bethetiensi reperitur quum enim natione Maju77ias essei et ecclesiam Botoliae administrasse dicatur, mv zov Vtozmhoj iy.y.Xn>7i.tx.v knETpomvue, vix aut 7ie vix quidam dubitandum, quin iterum de Beihelia agatur. Quin etiam, quum
nonp7H77%us
scilicet
Majwnates
habere: Cujus fu^, inquit (3), tum alii es majoribus mei.s coDsortes fuere, tura avus meus. Nam
cum
fide7n dehuerini B. Hilarioni, facile fieri potuit ut Ajax ille, cujus lahores, constaniiam in fide, et crudeles, apaganis inflictas, verberationes Sozo(8) memorat, et qui, uxore relicta, vitam mo7iasticam et dein episcopatum Bototiensem seu potius Bethetiensem suscepit, facile, inquam, fiem potuit ut Ajax ille a B. Hilarione prius rudi^nenta
patre
g-entili
natus
menus
es.êt,
ipse
tamen cum universa

:
domo omnesque simulqui ex ênte erant Alaphionis, primi fidem Christi susceperunt Betheli* qui vicus
est
GazKorum, abundans incolarum multitudiue;

:
templaque habet ob vetustatem, tum ob structuram' indigenis veneranda praecipue vero Pantheon, colli cuidam, manu facto, velut arci, impositum et supra universum pagum undequaque eminens. Unde etiam hunc locum nomen accepisse coniicio et ex c syrorum lingua in grEccam conversum , deorum grêcam domicilium (Beth-elohim?) vocari ob illud fanum Pantheon. Porro familias eorum, quossupra dixi. ad christianam religionem conversas esse perhibent ab Hilarione monacho. Nam cum Alaphion ille dmonio vexaretur, pagani quidem et judsi, incantameutis
fidet
etpostmodum monastic^ disciplinx prxcep-
ta doctus fuerit.
3U
Porropostquam B.
agmim se prosequenttwn suasisset.ut reverteren^gyptum abire sinerent,hinc profec^"*
Hilarion Bethelix infinito
Vitiial
hiis
mona-
prope PC'
""^^^/^J^ ^^^""""'
'""" '
^^'''"'"'
^f eamdem
'
?^
?w^'ô
io^êm^ die viam

,
peiierat.
et mag-icis
quibusdam
nihil profecemnt. Sed
cum
muleficiis diutius usi Hilarion solo Dei nomine'
invocato
adeoque S(izo~
meiii (ivum,
et
Ataphioni* fa-
expulissei, illi ad christianam religionem se transtulerunt. 28 Et avus quidem meus in exponendis sacris voluminibusescelluit, cum esset eleganti
ing-enio
et intelligentia
d^monium
qua in pueritia Alexaîdriam v Erani tum in eremo vicina Pelusio fratres seu monachi, quos ad meridiem Pelusiac^ msulae seu ad Euronotum ultimi rami Nili non tmmerzto collocai Roswetjdus {9). Et re quidem vera ad meridiem et orientem Pelusii etiamnum desertumjacet quod vix horae quadrantea civitate ztta distat, ei quodab ea tantum dividitur brevissimo spaiio paludis, cui Pelusium (H^/.v lutuml
,
secutus
no7nen suum debere volunt. Non itaque lonae Pelu

sio
excurrendum
fuit B. Hilarioni utillos videret
miham, quo-
valeret ad
ea
qu
scire oportet
rum
laudei
recitantuf.
cognoscenda. Erat priEterea disciplinis mediocriter eruditus, adeo ut ignarus non esset arithmetic
Ita christianis, Ascalonem et Gazam et finitima loca incolentibus, admodum carus
ônachos,quuminviciniahabitarent.SedlonQius proficxscendum ei erat, ut ad eos

veniret qui inloco Lych7ôn dtcto morabaÛur. Erath^c angustatelluspropeOnuphin,ut constat ex suhscripHone
-(1)
fuit,
tamquam
Eorum
lib
ae neeessarius religioni. et qui

facillime
dZ7suumZnT.r'
Plolomûs
(12) et
^nno
eoncilio Alexan-
voluminum nodos
Hisl. eccl^s.,
lib.
saclum
dissolveret.
-^^rÂ:^^^!^
Plimus
(13).
VI,
cap. 35. pag. 689.

loc.
p.xv
cap.
(2) Ibid
pag.
(il7._{3)
Uerodoti aô erat
tom. VII, p3g.
U,
pag.
11
m. Antiq.
cit.- (i, M^mo.reseccl^s.; J.e7elSC8.-(S)Sozomem,s.H,st. eccl l,b i

Ibid.
,
(H)
Scl.clstracte,
cum, tom.
eccl., pag. 714.
App. ad opus gcographi(7) Labbe, Concil
i6.
^W) Ljblte, Loncilia, -(.2, L,l,. ,v. c.p.
loin.
.
II,
col
RtQ
,ii>l-
tom
(,3; L^b.
TX^
"'
""
hic
BIE VIGESIMA PEIMA OCTOBRIS.

hicnomusCalasirium,qumaltera
;
2b
fJCTOHB
rum segijptiacorum erat,et recensetur inter nomos Thmuiten et Anysium Ptolomxus autem ponit
inter Phtemphutiet Athribiten-.Ptinius vero inter Busiriten et Saiten. Lequien[\) ad dextramNiliaci rivi partem collocat, qui in pseudostoma
classis bellato-
Diotcon
Onuphin nunc Nuph dici asserit.P. Sicard eamden habet ac Banoub qui vicus, adsepinf,uebatet
;
forte a ^racomio intellexissei Dracontio mteuexisset Phiionem episcopum tn exitio degere Babylone, eo intra alterum triduum se coniidit. Et quidem Phiionem episcopuni reiegaium fuisse Babytonem, '1'iAoiva de ik BaS-j).Mva, memorat quoque S. Athanasius in sua ad monachos episiota Porro ubi Titiemontius (9) examinat quis iiie Philo fuerii, eo propendet, ut gesiimei eumdem esse ac Cyrenensem %n Libya episcopum virum durum, Arianx hxreseos acrem adversarium sed consiiiorum suorum amantem nimis, ita ui etia?n in schisma Luciferi Cataritani inciderii et contra canones
; ;
V. D. B.
tentrionem spectans, paucis distat leucis ab Ma(Cynopoli? Choi?) et Samraanoud (Sebennuto), jacetque ad sinistram canatis de Tabaiiyehsew Sebennytici, eadem fere latitudine ac Mansourah. Sicardi sententia ptacuit celeberrimis geographis d'Anvitle (2) et Mentelte (;i) an
ballet el Kebir
;
aliis dispticuerit haud reperi. Ut itaque Lychnon prope Onuphin seconferret B. Hilarion, eundum ei erat Heracleopolim parvam seu Sethrum, nunc Tell el-Shrerig*, quie secundum Antonini Itinerarium Pelusio disiabat M. P. xxn hinc Thanin, nunc San M. P. xxii hinc Thmuin,nunc Traay el; ;
ipse unus Siderium Palebiscenum episcopum ordtnarit; et certe heec omnia unius viri videniur fuisse gesta nomina eonveniunt, tempora ioca
:
atque hinc spatio fere M. P. xxin Onuphin, si modo constet eamdem esse ac Banoub et certe non mutto abesse potest Quum itaque, auc]':radyd
;
:
Thauhasto Babyionem ivit B Hilarion juxta vestigia veteris canatis quo Niius cum mari rubro jungebatur, scilicet P.M. fere xv usque ad Hero seu Pithum, nunc Abou Kachab, dein P. M. xxiiii per Thou, nunc Abbaceh post P. M." xu usque ad vicmn Judworum, nunc Belbeis hine P. M. XII usque ad Scenas Veieranorum'.
; ;
mores.
Ex
tore ipso S. Hieronymo, desertum Lychnon in jEgypto inferiori jaceret, vix intettigitur quo-
nunc Uf^nnlv;etdemumV. M. xxui usque ad Heiiopolim seu On, quam fere certum est Christi Domini
et
7nodo py-xstantissimis editoribus italis ejus operum exciderit, ut hunc tocum cum Lyco, extrem^ Thebaidis oppido confuderint : provinciae enim interjacent plures inter Thebaidem et Pelusium.
infantia sacratam fuisse, hyione distabat (10).
qux
P.
M xu
a BaUi.cvenit
'^^'"odiion;
confundi nequit cum Lyco seu Lycopoli; quse quippe non in Onuphite, sed in nomo jacebat Sebennytico (4), et quam ct. v. Jomard (5) eamde^n habet ac pr^sensTell-UokMem, Du Bois-Aim4{Q) vero Mehallel Kel-ebyr.
Draeantinm,
Bermopoleo
Parva: episco-
Immo Lychnon
33 Inde e^-rediens, m^rwz^ B. Hieromjmus, po^t venit Aphroditon, ubi couvento diacono Baisane, qui. locatisdromadibus camelis, ob aquje in eremo penuriam consueverat euntps fid Antonium ducere, etc. Aphroditi, quod nomi
tnduum
Aphrodi-
31
casirum
Hinc profectus B. Thaubastum
Hilarion triduo venit ad in nonnuttis codicibus
pum, Thaubasti exsula)t-
tm;
Theubaton, Thonbaston et Thabaston ; quod editoribus iialis idem esse videtur ac Thauba in Arabia deserta an hxc serio ? Ex B. Hieronymo
;
mum Aphrodiii seu Aphroditopoiis ad orientem nomietinsidge HeracleopoiisMagnx (nunc ki\n?iii) fuissepositam. Piurimwn Imninis affudit d'Anviite (12) scriptis usus P. Sicardi, et xstimavit
Aphroditon hodiernum (13) esse Atfyh, etiainnum caput provincicV homonymcV; quam opinionem certa^n fecii Jomardus, unus ex ceteberrima ilta virorum doctorum iegatione, cui rerum JEgyptiacarum penitior notitia in acceptis referenda est. Aphroditon id nomen daium a grxcis, quod
ibi Venerem coli crediderunt, manifestum est sed ex antiquis monumentis et ex testimonio Strabonis, vacam aibam Isidi sacram ibi nutri-
topoiitx caput erat, situs quam proxime ex antiquis geographis notus est. Loca coilegit Cettarius (11), atque ex iis constat oppidum et no-
manifestum est idfuisse positum triduano itinere ab Lychnon eodemque spatio a Babylone ^gyptiaca,
rea,
ille
qux in vicinia hodierni Cairi erat. Prxtequum dubitandum non sit quin Dracontius
et
episcopus
confessor,
quem Thaubasti
invi-
monachus, deinper S. Athanasii suasionem Hermopoleos parvse factus erat episcopus, atque unus ex sedecim episcopis, quos anno 356, quum Georgius Arianus sedem patriarchalem S. Marci invasisC
in exitium egerat Constantius,etcujus retiquas taudes dabit Tittemont (7) ex epistola S. Athanasii ad monachos certum est castrum Thaubastum non procut a cornu occidentali maris Erythrxi fuisse situm eo enim auciore, proputsus Dracontius ia eam solitudinem quas circa Clysma est, v-c, ra kprt(j.a ntpi zo K/-jo-p.a Ciysma auiem, nunc Kolzura, ruderibus aliquot adhucinsigne, in vicinia Suez jacet (8). Thaubastumtamen,cujusetiamnum apparent rudera prope tacum Temsah ad gradum 30 tongitudinis Parisiensis, non juxta Ctysma aut Suez, sed in 7nedio fere deserti super lacus salsosjacet. Eo id se conset,
,-
sit B.
Hilarion, ilteidem fuerit, qui piHus
tam fuisse referentis nunc apprime constat Isidem cum Venere ab iiiis fuisse confusam, exempio nequaquam raro (14). Conciiio Ephesino subscripsit Xouo-aopio,; 'i7Zirj-/.o7:oz, \\.'i,oo'hT(^-j Chry,
dubium quin episcopus hujus nostrge Aphroditopolis (tres nempe F homonymse civitates fuere in Mgypto), quum ejus ibi nomen legatur aut post Eusebium Nilopolitanum (1.5) aut post Heraclium Heracteensaorius Aphroditanus; nec
ilte sit
sem
(16)
;
qux
vicinas civitates er-ant. Successores

xi et sequentibus aliquoi
;
ignoti
nisi
quod sxculo
Pfiiloiiem,
pf.
f.
Kcopum 0/1
ferret B. Hilarion verisimititer Taninrediit ; hinc Sitas, nunc Salhieh, venit, post Thaubastum. 32 Ex Thaubasto poiuisset beatus vir pergere
tuulem Babijiotie.
Clysma atque hinc secundum mare Erythneum ad S. Antonii venire monasterium sed quum
;
ibidem sederint JacobitcV, dicti episcopi Atfx 17'. 34 Babyione venit B. Hilarion Aphroditopolin .^j ^,^,. j per Scenas Mandras (nunc forte Gemmasez el- i.ode<cn6iKebyr), quse a Babylone juxta Antonini liinera- f";hincperrium (18) distabat M. P. xii (immo xxn) et ab P'^"'^^''^'"^'^""^ ""*' Aphroditopoti M. P. xx '.quam tocorum distantiam iterum ^netisus est Jomardus (19). Aphroditopoii ivit B. Hilarion ad locum, cid nunc in mappis P. Sicardi Beroubel est nomen, oii-m forte
OricnsChi isliaiius. lom. U, col. fi2fi. (2)Giôgriiphieancioniie lom, III. pu;;. 15. (5) Gtôgraphie iiiicieniic. lom II, put;. 471. (5) UesiTiption dc (4) Siophrtiins, itc Urbibus, pag. ioll ((i) Ibid- loiii. VIII, inappa ri!:g)ple. tom. IX, |iag 3K3 et scqq. Ufielseqq.; :i(l pog. 75. (7) Mi^m. ecch-sinsl., lom.VIII, pyg
(i)
abrt^giî;.
lUlli
^'^' ^\j*r -
Lifi
t'fi
At(.iii>u '->
:
rî,
|riihii'iiiiiuiiii iiiv^
171
cl 6!)7.
(!l)Mcinoncsecd^s., tom. VIII.

Anloiiiui Simleri.
Enlkuiide. U>m. XII. iiag- 170 cl scqq. (ID) Cfr pag. 172, 234 ci 0117. iliiierorium posl .Elliici Cos,mograpliiam, paR. 121, cdil. (11) Giôgraph. antiq. Iib. iv, cup, 1, lom. II, pag. 8II.
(K) llitlcr.
Jucobilarmii,pag. i,^%. il)->, BtiS el Hfi!) i>l LeqmcD. Oticn-.Cbris Ijiiniis. lom. II, col. 38>) i'l tiSG. (IS) vEthici C'"iiiogrdpliia. \n (li)) Description de lonini Iliiieiarinm, pag. 120, edit. Simleri. 1'I^gyplc, loin. IV. pag. 421.
Thimonepsi
:;
24
VCTOnB
DE
S.
HILARIONB ABBATE.
nem,
ita ut alter Antonius haberetur, non tamen statim profectus est, ut ex sequentihus liquehit,
V. D. B.
Thimonepsi, quse M. P. xsiv ah AphroditopoU disfabat {\) a Bevouhel autem ad septentrionem 7nontis Hajar-Moussoum via etiam num stemitur in desertum Baquaraiii seu Vaccde dictum, et aliguando Sannour seuFelis. ffuicdesertoad orientem litniies 7nontesKelei;quoru7nfaucesquoque iranseundcv sunt ut veîias in incultam planitiejn Arahfim, moniihus Colzitn, quihus succedit littus Ma^ns Ruhi-i, ad orieîtem finitatn. hi parte septenttnonali ^nontium Colziin S. Antonii tunc erat
':
D
^g"^""'""'"""
sed eccspectavit salte?n usque ad autumnum anni 362. TuncwoiJO z7mereperrexit Alexaudriain B. Hilarion, iDde ad ulteriorem aut interiorem Oasim
'],J2^'J-^^
'
nbi juUannt
ip. et Ariani
eremum transitunis. Qw^mm. a^ô /oco ulteriorne e cWe.iMfi. an interior Oasis legenda sit, adeoque utru7n Ma- ZlbTbtm' gna an Parva iîdicetur; uiravisea fuerit, prima
specie qua^n
iter.
7naxime mirum videiur beati viri
Oasis enim
Magna ad jEgyptum
superio-
hahitatio
quse et
nunc ejus monasterium dicitur

dabunt nappx P. Sicardi
(2).
et cujus effigiem
monehi^nus, idem omnino id iter confectu7n a B. Hilarione intra triduum, in quo faciendo quatriduum posuit P. Sicardus.
Preetei-ea id
unum
% V.
git
Commoratur
Alexandriam
Aphroditi,
et
per-
rem, Parva ad media^n periiîei, neque heec septe7it7nonem versus supra gradu77i 29 asceîdit. Quid itaque Alexandriam, in ultima septentrionali plaga sita77i, prius ivit B. Hilarion ? Ut enim ex 7iomo Aphroditopolite ad Oasim Pa7'va7n se conferret, Alexandriam pergere non debehat, sed Nilo traîsvehi, atque hiîc. occideîtem versus recta g7âdiens, nomu^n CrocodHopolitanum transire {8) ut autem Oasim Magnam peieret, ad meridiem potius quam ad septe7itrio7ie77i eundum ei erat (9). Veru7n, re explicata, aiiter statuendum videtur. Hoc enim tempore negotia ecclesiastica pessima erant condiiione in universo vnperio,
;
in
Oasim
interiorera.
ApUro111
RfdiiX
dilon,
Qux porro
die 17 Janua^ni et sequentibus a7ini
vici'
357 aut 358
m 77ionteseu
monasterio S. Anto-
nia viliim ni"-
mi ege^nt B.Hilarion/wse explicat S. Hieronymus.

tentis fratribus
lauticam
agii-
Beversus ad ApLroditon duobus secum tantum rein vicina ererao mnratus est. In
utraque Nili 7-ipa, jzon procul ab Aph?'oditopoli, ea)iste7m7it olim jnonasteria, atque 7iimc etiam ripa occidentali, in loco, cuinomeî Bouche, U7iu7n superest, asceteriorum S. Pauli et S. Ani07xii ad Ma7-e Rubrum hospitium et caput. Veru7n id 7X071 videtur esse, quo S. Hilarion se receperit 7ieque aliud quodcumque ad occidentem Nili sed eremo quse ripa orientali Nili et mo7itipotius bus a7-abicis concluditur, in nomo Aph7-odiiopo-
lite, et
forie in ipso loco quse in
mappis S.
Aîionii
JEgypto. A7ino 356, ut jam dictum, E Georgius Arianus in sedem Atexandrinam intrusus fuerat catholici C7"udeliter hahiti a Sehastia7io duce et ab ejus successo^ê S. Artonio, qui tu7ic Arni sequehatur pa7-tes ; episcopi quaquaversum in exilium 7êlegati; et speciatim episcopi Oasis Magnse missi in Pa7âm, Parose autem pulsi in Magnam. Julianus quidem apostata exules o^nnes ad suas sedes revocaverat ; sed fraudutento consilio ut videlicet catholicos ubique cum arianis c077imitteret et dissidiis christianorum causa^n juva^êt idolatraru77i. Alexandrix res turbata? qua^n maxime; aique hinc tamen, quoniam hasc civitas et caput JEgypti et patriarchee
7naxi77ie
; ,
77ionaste'rium diciiur, 7ion procul a veteri A7icy-
sedeserat,
et
Ibi inno ot)!'
liccilaiem
finil.
ad fauces 7no7iti Gibei, per quas ibatur quoque ad attetûm S. Anionii 7nonasterium, inter Atfyh (AphroditopolimJetBByM (Thimonepsi?{^). 36 A7xnos duos plus minus illic quiete gavisus estS Hilarion; sed eestate aut autu7nno anni 359 tu7^bari ccepit. Ete^xim jam triennium erat, quod
7^07ipoli,
jampreecipuum spera7%du777 erat rohur fuiciinenium. Quis iiaque duhitet quin S. Hila-
rion,
quemjam
alihi ecclesiasticis negotiis occu-
patum deprehe7idimus, Alexa)idriam se contulerit, magisiri Antonii exemplum secutus ei secun-
dum
id pro ecclesia Dei adversus Arianos
pugna/ vicim
iurus
38 Quemadmodu7n S. AntOJiius paucissimos dies Alexandriae suhstitit, sic quogue S. Hilarion vix eo advenerat, quu7n inde se proripuit et ad
fratres quosdam, sibi in vici)io Bruchio 7iotos, divertit. Bruchium aute^n olim suhurbiu7n, immo pars ipsius civitaiis Atexandrias erat, et forte
Hrucino,
'*"*'"''
clausum coelum
cerent Antonii
illas terras arefecerat,
ut vulgodilug-ere
mortem etiam elementa
tmc
quocirca rogarunt accolasB. Hilarionem ut precibus suis sihi prospiceret. Porro, quum a die 'Z2Junii cresce7'e incipiat Nilus et %% Septemnu7n. 22
;
hris decrescere, ita ut

ejus incre^nenia
ad fine^n Decembris aînua omnino cessarini {4); opo7-iet ut
omniuin
obsertata fuerit aesiate aut autU77ino anni 359. Post i7'rigationem serpentes ei venenaia animalia ubique orta (nu7n. 22) ; a quihus quum agricolas et pastores plurimi vulnerati essent, atque oleo a B. IJilarione benedicio sanati, tantis eum curnutarunt honoribus, ut quo
ilia sicciias
triennalis
et palaiiis fere
pidcherrima, utpote templis f oceupata. Jacebat ad Ixvam inti-aniium piortum maximum. Hic nempe ad orien-
diiissi^na et
tem pro77ioniorio Lochia nunc Pharillon, finiebatur; et incipiebat Bruchium admeridiem promon-
certius eis se subduceret,

petiit.
agrum
Alexand7'i7ium
Id factumpartim exeunteanno 2,h^/partim ^GOineunte videiicet agricolx illi ^gyjjiiaci id discrime7i serpentinorum vuinerum non adiverunt ante inceptum mensem octobrem, quo satio fit (5), nec pastores ante finem mensis martii,
:
secundum jnaris littus porrigebatur ui,quum in crucis laiin^ formam duabus viis secareiur civitas, Bruchium
torii iilius et
orie7item versus; iia
ad stipitem
jaceret inferiorem, s'eptentrio7iem versus. Accuraie collegit Bonamy (10) ea omnia qux antiqui de Alexandria et de Bruchio tradiderunt et tentavit secundum ea pristinam
messis fit (6) et oves capraeque ad graiîinis reliquias depascendas a pastoribus educuntur (7). 37 Quamquam qux tunc in nomo Aphroditopolitano vicinisque locis patravit B. Hilarion iniracula incredibilem ei conciliarint exisiimatio(1)
quum
Alexandrix formam restituere verum alii postea, quum 77ielius nov issent hodiemam Alexandrim ejusque vicinix compositionem felicius ea77idein operam susceperunt quos inter maximam sihi merueru7%t laudem Saint-Genis et Gratien Le Pere (12), a^nbo ex iegattone
;
,
Anlonini Itinorarium, pag. 120,

l!j!.
(2) Lellres
V, p8g.
pBsîim.
fiaiites,
Hifiantes, tora.
- [4)
lom. IV. pag. 4^20 el Sicard, Ui^coiirssur lEgyplc, chap, iv, Leltics ^di(."))
Descriphonde
riilgyple,
lom. V, pag. 5()9 el passim.
(K)
Descnplion dc l'Egypte,
(7) Ibid., pag. 12.
tom. XVlLpag. 19.

Cfr Belzoni.
hiii
(6) Ibid.,
pag.Ô.-
(8)
the Pyramids,
Wanalive of the opcralions and rccenl discoveries witpag. 364 el 368, edit. Brussels, 1833. _ (&) Cfr.
IX pag. il6 et se<iq._ (ll)Descripliondes anliquilds d-Alexandne et de sesenvirons m opere Description de r%pte. tnm. V, pa 181 el seqq. -^ (12) Mdmoire sur la ville d'Alexandrie, in
:
Desmption dc l'ligyptc, HUm. dclAcad^mie dc^
Allas
gôgraph.que,
mappa
12.
(10)
inseniil. et Lellcs lellrcs,
lom
opere
Descriplion de rEgypie, tom.
XVIII. pag. 583 et seqq
vtrorum
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBEIS

(DCTnriN
vtczm^ conditio quam accuratissime
Nobts autem satis fuerit qualicumque modo Bruchiiindicasse situm

:::"::::""
exhLL.
auctoTeTf^^^^^^
"^^^^^'^
''^'^r'' ''"^P^^^^^ôs zn vincula conjecerat. Omittit ^^^â coJeceZ nl V," T' Sozomeîus preces a Oa-
Z:Z
uua,n dier.
agii-
'^^^^-^r^^fioreretMeccandria.surgehantinBru^ seu MbUotkeca majir, tkeatrum, paLvstra, m.ândri, stadium forum, gymnasium,
^^-
7^-"-
TdêZfimTZsT^^
â J^.
X^^
^/Ttagi^
amphitheatrum, soma seu Alexandri aliorumque regum^gypti sepulcrum. templumlsidis,plura alta fana et palatia (1). Mutta passa h^cciiitatis re^^ô, rfm bellum inter C. Julium ciesarem et Pompûm ferveret non minus anno 270, impera^. C/rfô // et quinquennio post sui Aure;
:
fuisse
(ai2 ZTf
^"f^"^"^^"^"^ ^^^^
^^^^ scrtptum
''^^^'^
^
per idem
rmXlf!'''T^
w""^^
'
'"^
^^^
passaZ7mlZT"^'^^^^'^^^^^ ^^'^''^''^ ^^^^^^^ monachum
qStum
Gazîs
41 Eoressus Prp-n
guumferein
ZcSeret
W/ZLJf' Z ZZ\1
'
"""' ^' ^'"^^^"^ "*"" ^^^^^^^^'""^ '""^
~'
sârc.;Zme.s(3}:Alexandria...ami8itmaximam regionum partem. qu. Bruchion appellatur,
n..
>n.rA
AlelaXiamouoaZnd^^^^^
T"
T'"'' ""
^...W..M...
Unum ta.tumUUcZt
"^S^^^âl^
guo utebatur beatusviÛbetJ^^^^^
.u a G..en,i.
6,.,..WAW-
-r '- f ~ula^ngraUamMajumitarum,quiGazenses
;
erat, eum zmpune morti tradere. Veterum injuriarum,ut^psivutabant,ha^cvindicta.Etquidem ;^""-> .^- ôrtus conversionem ad%dem
divisionem Majumcea Gaza et Constanti^ nomen ilU trzbutum, pr^c^puas fuzsse causas odii Gazensium in Ma,umuas et maxrme zn B. Hilariôem supra num. 19 zndicavimus Ibtdemet num. seq. statuimus yam ante Constantim obitum ad mortem postula;
21'erent, a B.
m.none patrata
Nec Jusnec su^^^^^^ besti. huûs sldTo^t^t^^^^^^ divitibus etlonge facillima. !ert!ulbatur S. Athanasius, Alexandrinus
notare.
usZ
^ '
AsZ
quum
anno (ut mdetur) 365 ^gypfi iZcses ustrab^. ut ex Vita S. Theodori abbatis7<S^^^ S. Pachomii VU. immixta est, consZTtee^^
beato
patrZc)Tluum
pr^suU cum
suis
monachis
tumfutsseB. m^rionem aGazensibus. Quodquum ausi fmssent regnante imperatore christiano, nil profecto mirumsipristiniodnmeK.oresfuerint,
esset factus, pontificis asinum manu duxisse verhi i>etur (12). Pr^terea ut verbis
cis
obv2
quum Juhanus sepalam gentilemprofessus est et gentilium fautorem. Et quidem nuspiayn in universoimperiomagiscontrachristianosdebacchati
gentiles
Fabri 0. P., qui anno USO et iterum 'nosten admirabiU sagacitate Orientem pervaaatus est asini sunt secundum eorum eonditiones aniraalia ma' g-is apta pro transitu eremi quam equi Est enim asi"
nusanimal oneriferum et laborispaiiens vili etmo' îco cibo contentum. Inter tribuiosenim,'carduos et spinas carpit cibum suum et arbusta
utar Fratris Feli
Gazne. Imprimis, ubi Julianus ad imperium pervenit, Gazaei adversus Constantienses
quam
(Majumitas)\\\em movernnt; ipse vero in ea causa judex sedeus, Gazseis Constantiam adjudicavit, viginticirciterbtadiis(5ew;3awz6w5MD)abeadissitam
Atque exinde priore

g-istratu^ et
spoliata vocabulo,
:
pars urbis Gaz^ appellatur
maritima accivilesquidem ma-
duumviri
et resp.
ambabus communis
denâ et spi nosa intrat... Potus ejus estaqua, quamlibentiusbi" bitturbidam, crassamettepidam quam recentem et modicum valde bibit.... Tribus diebus et noctibus continuis durare et jaborare potest sine potu In luto male vadit. sed insicco etiam asperrimo equis periculoso, optime et secure iucedit. Tempore
pluî^li est triste
C est;quodveroadecclesiarapertinet, easolumparte
urbesetiamnumvidentur (4). âczJzWorzanon quiquippe non ita multo post Eusebii, Nestabi et Zenonis, trium fratrum christianorum, sanguine se sordidarunt incredibiU crudeUtate (5) atios christianos egerunt in
duee
Oriente et
steterunt Gazenses
-.
non
sit ibi
animal et involuntarium. Ideo in in J^gypto sunt asini valde boni, cum ^ frig:us, nec pluvia, nec lutum.... Asino-
rura incessus velocior est [quam] camelorum ^Bac-
gam
(6)
eorum templum incendio
fu-
FeUx (13); quo cum innumeros recentiores viatores consentire vix est quod moneam.
tenus F.
deletûnt
neque intra sua se continuerunt mcenia, sed circumcirca stragem fecere. ^'^ IêstruxeruntnempeB. Hilarionis monasteV!'o4T'''' ^^^^! "^ ^^^^^^ ^^^ ^- Hieromjmus, num. 23 guo ônmlriZ' 'âxime imptetum fuit vaticinium, quodde Pari^vtnwn..
;
(7)
Non tamen semper
asini utebatur ministerio B*

;
cameU num. Utradit B. Bieronymus.

Hilarion. sed aliquando
quemadtnodum
,,
42 Egressus ergo de Bruchio per inviam solitu-
diHem
intravit
Oasim ,num
23.
Jam diximus non

,
umOaf
El-
TuTe.ZemZ
Isestma pyôficiscens sanctissimus vir ediderat.
Accidiiheeccladespostmensemaugustianni362, quo Georgius, pseudopatriarcha Alexandrinus,

occisus est
(8).
convenire inter se codices et Ubros impressos de Ei-Wahat Oasis cognomine : superius sciUcet ubli tibri ^'"'''êiat, impressi habent : Perresit Alexandriam, inde ad
"Iteriorem Oasim eremum transiturus, codes S. Floriani, monente Rosweydo. necnon priscus codex Ingolstadiensis, dein Bollandianus, nunc
Sozomenus
(9)
eîim tuculente tra-
fuisse
ditfacinoraGazensiapostGeorgiicxdempatiâta quin ettam Juliani animum mutabiiem

;
1
regio-bruxellensis
'"
numm.
5C!t,
8623
12
ei
seqq. interius
(t) Strabon. Iib. xvii, pog. 1126 et seqq Oxonii 1807; Cfr M^moires de Acad^mie, c.c tom. IX, pag. i22ei scq.j. et Dcscrpnon de Lgypie, tom. XVIII, pag 4K3 el sciq. (^ CIV Opp. cilt
Annales Harorm.
cap. 9. pag 607.
ad an.
num
20i
|9) Ilisl
(10) Ibid. cap. 10, png.
607.
et
eccl
lib
(I I)
Clt Tillc-
monl. M.!moires
^S. tom.
I
eccl^...
tom. VIII.
{0)
Lib
x^.r, cap^ 16.
pag.
(4)
Sozomenus
Hist.
eccl..
[iL.
<*^)
^\%' 11 15, pog. 617. ap. Migne, Patrologia, lom.

iDia. cap. lliid '*can
~rW
,7^ S. c (7)
^ V- ^'Sepist. Ambrosn
1107.
^"^
"
XVI,
col.
(8)
15 CfrPagi, Crilice
''11 xl. num.
762 et tom Ul, pg. 531. (13) Evasatosancl, Aiabia; cl yEgypl. pcregr.nalionom, tom. II, pag. 380 et 384.
Maj.. ,,ag.
2I3.i(12)Act
rium
in Terr,^
Tomus
Octobris IX.
mouasterium
26
tcTfimi
V. D.
monasteriuin hahent
et seqq.
et tertius
DE S. HILAEIONE ABBATE. oUm coUegii S. J. prxcipuum OaswearimorwsewEl-Wahat-el-Khar- D

ê^locum; atque hinc
per vallem
et
Bruxellensis.nuncbibliothecwregixnumm.Zm
ad interiorem Nicosam exhibet et inferius loco Oasis iterum Nicosam ; pr^terea vetuseditio Ad interius monasterium Oasam dedit et mo7ient
;
deflectendo ad
iter est
desertum locum
Austrum ad Oasim
interiorem seu El-Wahat El-Dakhelat,

tavit B. Hilarion (5).
quam
habt-
edit07ês italinon ulteriorem Oasim, sed interiorem
Mss. Porro Oasim legendum esse, non Oasan aut monasterium indubium est utrum vero ulterioreraajz interiorem nonitem. Attamen, quamlegi in
;
V. Venit Parsetonium, hinc ciliam, dein in Dalmatiam
in Siet
de-
quam
plerisque editoribus ulterior Oasis prcVpla-
cuerit,potiusprobandavideiurOzsisinterioT;tum quod non temere a tot codicibus Mss. recedendum

est,
mum
ad insulam Cyprum.
Einc Autumtio nnni 5G3 pcr Oaxim Par~
tum quod
ulterior Oasi antiquis
non videtur
Ayinum plus
Hilarion
fuisse cognita, interioris vero aliquod superesse videtur vestigium. Re qiiidem vera hanc appellationem in scriptis latinis reperiri haud scio sed Olympiodorus scriptor grxcus ineuntis sxculi v, et B. Hieroyiymo coaevus, aperte hanc dictionem
; ,
minus iyi Oasi interiori egit B. sed quuyn itlic quoque, verisiyniiliyne ; per episcopos Lybise seu potius cives et virgiyies Alexayidrinos qui ibide>n paido ayite iyi exi-
lam et .dtnmo' nium venic
Audi Photium (1) Tres Oases esse tradit duas magnas, esteriorem unam, alteram interiorem 77,v fiEv ifwrifw, 7y:j 5e eaw7pM, e reg"ione sibi iuvicem
habet.
:
oppositas,
tertia
ceutum milliarium
,
spatio interjecto,
cum
ab alteris duahus separata. Geographis arabibus quoque, qui vulgo g nomina xgyptiaca, gy^seca, latina aliaque ad verparva
longo
interstitio
lio vixerant, ejus fama pervagata esset et iynpor- Puraionium tunos ei conciliaret honores, ad iyisuias ynaris mediterrayxei yxavigare cogitavit. Quum poy^ro discessuyn pararet, adveyiit, de Palxstina Hadrianus discipulus, Julianuyn imperatoreyyi occisuni narrans et beatissimo viro ad monasterii sui reliquias jam redeunduyn esse dure sigyiificans. Mortuus Juiianus die 26 Junii ayini SGii, ejusque obitus E statim in Oriente et jEgypto noyinuiiis sanctissi-
bum
in
suum idioma
misvirisdivinitusinyiotuit.
Puiem
tayyien
Hadria-
Wahat-el-Dakbelat)
vertunt, Oasis interior (Elceieberriyna est. Makrizi

,
num ad
tem
B. Hilarionem noyi accessisse ayite iyieun-
cvjus tilus
Soyouthy, Ebn Ayas aliosque a Langles in Commentario de Oasibus testes hujus rei citari tradit Ritter[%); quibusaddepr^stantissimuyn Scecutixn geographum arabem Edrisi, cujus opera integra viginti tantum abhinc annisfuere ediia (li;. 43 Atque hi ojnnes per Oasim interiorem eam
inteiligunt,
yyienseyyi augustuyn anni 3GiJ. Porro audiens beatissimus vir quse suggerebat Hadrianus, ea ex aniyno detestatus est, et cotiducto caynelo per vastam soiitudinem (verisimiliter quoniam exundabat Nilus) pervenit ad maritiyyiam urbem Libyas
posito
qux ad Niii latus occidentale, interLybi^ deserto, laiitudine ^gypti superio,
el
duplex via
indicantur.
duas series seu catenas insidaruminmediomariarenososeudesertoconstituens, et latitudine Thebarumy seu inter 25 et 26 gradus latitudinis, longitudine vero ad meridianum Parisiensem gradu 2Q,porrecta;dum Oasis exterior, seu El-Wahat-Kl-Kharg-eh, quam Oiympiodorus e regione Oasi interiori opposiiam dixit et i^zter gradus 24 et 26 latitudinis protendiiur, propius ad Mgyptum jacet, inier gradus sciiicet 28 et 29 longitudinis atque hsec etiam quasi insulam in siccato arenoso mari constituit. Quum autem altquot tantum horarum spatio dijungerentur, sxpius tamquam una habebantur Oasis, quâbsolute dicebatur Oasis, ut pauio infra eam ipse appeitat S. Hieronymus. Eo tamen nomine inteiiigi solebat Oasis Thebana seu Magna (4) qua posteriori designatione utebantur, ut eam discernerent ab Oasi Parva. inter 28 et 29 gradus latitudinis posita. 44 Jam siquis nunc Aiexandria ad Oasim interiorem se conferret, prius Cairum pergeret hinc secuyidum Nilum iret usque ad Monfalout, cujus
ris et ynedia^ jacet
; ; ;
Parcctonium. Cave tamen ne credas per ocoideniaiem deserti Lybici parteyn iter instituisse Hilarionem ; id omniyio possibile non est. Sed iyidubie ex yyiagna Oasi transiit ad Pay^vayyi, uiriusque extremis finibus leucas distantibus geographicus octo (6). Per Oasim Parvam seu El-Wahat-ElBebryeh, prius ad septentrionem pergeyido, dein
ad austrum fleciendo veyiit Aynmonium, nunc SiwahseM Syouab, tempio Jovis olim ceiebey^riinum, cujus iatiiudo ^9^, 12, ioyigitudo ad circuiuyn meridianuyn de Greenwich 26", 18' (7). Ex Ammonio perrexit B. Hilarion Par^tonium, nunc Al Baraton nuncupatum, portum difflciieyyi et idtimum ad occideyiteyyi jEgypti. Mensi fuere veieres distantiayyi iyiter Aynmoniurn et Parsetoniuyyi, testante Strabone
circiter
yyiiiie
(S) ea oppida dissita fuisse stadia trecenta seu centies septuagies bis
;
miile (172,000) passtts quod spatium intra quinque dies peragrant viatores. Inter Aynynonium et
Parxtoyiium nonnuilae stationes intermedix, et plus uyia via. 46 Vix aut ne vix quidem dubito quin ante medium mensem Octobrem Parxtonium advenerit
B. Hilarion
qnieleiH
silnrtts
iiacfiis
:
quwtcd
latitudo 27, aO' et iongitudo 20", 40'
hinc Africum
in Siciiiam navigare,
die tertio
versus deffectens duorum fere graduum spatiopey^ deserta locapertingeret aditlam Oasim, primam mayisioneyn nacius iyi Ballat. Quodsi paucis leucis
pergeret ultra Monfalout, veniret in Siout, pristinam Lycopolim, cujus iatitudo 27, 10' et iongitudo 28, 53' ; ex Lycopoli deflectendum d.einde esset ad Occidentem, hrevi post ingrediendum desertum ad tatitudinem 27, 8', longitudinem 28, 44', et dein sequenda via quam quotannis adhuc tenent Furenses seu mercatores de Dar-Four sci:
enim serius, non potiiisset amplius quum, teste Vegetio (9), ex iduum Novembris usque in diem sextum
;
si
occa-
stoneni
iduum martiarum maria clauderentur. Verumtayyien credibile non est beatum virum eo ani?no venisse
Parcetoniuyn ut hinc Siciiiayn discederei quum eyiiyn scopuiosus ilie portus non videatur statio fuisse consueta classis ullius, prcevidere non po;
terat hayic sibi afjuturam esse abeuyidi faciiitatem, sed eo potius loco sese abdere voluisse. Nil
enim aiiud quam iatibulum qucerebai
adeoque
ticet
ex Ain^
Dize,
ad introituyn
desertisito, itinere
censendus est , quum tunc toius esset in huynayiis fugiendis hoyioribus, ne puiandum qui-
horarum octo venitur

(1) Bililiolhecn,
I,
dem
est
in El-Charje seu El-Kharjeh,
eum
Parsetonii conversatum esse
cum
p3g.
1004.
|iag.
I3|
i91, cdil. Rolhom. Jauben, Gcôgraphie

I.
Tarabe en
fraiicais,
lom.
pag.
121
ct
(2} Erdkiinde, lom. d'Edrisi, Iradiiite de seqq. (i) Cfr Ccllarius,
Ge"Sra|.hia ;Hiiniuy, iil>. IV. Mp. 1. niim. IIJ, loni II. pa^, Hlii, (S)UesciipiioiiiJe lEgypie, Allas. Hlappa ii2; Giranl. MiSmuiic sur ragric, riodust., iecomm., etc. Op. cit., lom. XVll, pag. 178el
seqq.; JoUoiset Dcvillicrs. Dcscript. dc Syout, Ojt. cil., lom. IV, pag. 125 ot seqq.; nitter. Erdkiindo, tom. I. pag 964 tl scijq., 991 el s.i]i| Cfr Mappa ,Egvpli Th. Duvolcnay. (ti) Cfp Hitler, lom.
I,
pa-.m Oxon.
edit.
(7)11.1(1.
lom. I.j.ag. 980.

59.
(8) Lib.
vii. jiii-.
1155,
(9) tib. ly, cap.
civiiatis
civitatis episcopo Gajo,
hco, qui
anno 362
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBRIS. pnesule apprime cathoaniraisque gratissimis

Alexandrino interfuesueverant; redibant; et
^^
DCTOflK
concilio
qui cum beato Aihaiiasio aliisque epistolx subscripserat sijnodali (1). Injurias, quas ibidem
rat
et
prosequi et recolere connec vero ante solis occasum domum
V. D. B.
cum
alii
dassis milila-
rw.
ab Hadriano discipulo pertulerit B. llilarion mitio paucis narrat S. Hieronymus, num. 24-. 47 His ut se subduceret seque in locum, suê famce insciwn, reciperet, comite Gazano seu Zazano (non convenit de nomine), asceyidit classem,
;
quc-e
Siciliamnavigabat. Quaiis hcecclassisfuerit,
iterion
ex Vegetio discere
et
inquit
(2j,
licet Apud Misenum, Havennam singûlffi leg-ioues (cohortesPj

:
cum classibus stabant, ne longius a tutela urbis discederent ut cupi ratio postulasset, sine mora, sine
:
pene vi impetuque ventorum navicul saxa et syrtes impellerentur quam ob causam pauc.s ante annis pia iHa cousuetudo intermissa fuit; neque soli Epidaurii iluc adeunt; sed tam hi, quam lUi qui apud Moletrinas habitant, conjuuotis quidem anjmis, .sed dijunctis
narigiis devecti transmitterent, nocte ingruente, coorta interdum tempestate, sspe naufrag-ia fiebant, aut certe
mum
seorsim ab
aliis
lUnm maris tractam parvis
brevissi-
nculum
erat,
corporibus,
circuitu ad
reut.
omnes mundi partea

,
navig-io perveni-
nique g-ratiarum actione concelebrant
votivum diem anniversariis supplicationibus solen-
eumdem
^'am Misenatium classis Galliam, Hispanias, Mauritaniam, Aphricam Êgyptum Sardiniam atque Siciliam habebat in proximo. Similia tradit Tacittis{2>).Misenaiiumitaqueclassicommendatm erant Mauritania, Africa et JSgyptus ; quibus certe capiebatur Parxioniu^n, sive JExjypto adscribas, sive Libyx ; adeoque Siciiia. Hanc itaque ciassem miiiiarem concendit B. Hilarion nequa, ;
hOPorro inirapaucos quos^.

terr^
Hilarion
degit dies terr^motmtoiius orbisfactus est.
Epidauri Quum
terr.
secundo Valentiyiiani et Valentisplertque codices mss. Chronici S. Hieronymi tUigant, videlicet San-Victorinus
,
motum anno
Hunc
"""'
B
veii in Sici-
fruyyientariam Alexandrinam aut Carthagineyisem; quas Jiiijubebat in Siciliam deflectere,
quam
Petamanus, Puteanus, Fabritiayius etContractus, quos sequuntur iynj^ressi omnes; verumtamen Lodonensis et Fuxensis codices ayxnoVaieyttiniani primi hanc calamitatem annectunt Unde
(7).
Oiseliianus,
stetquod,
quum
con-
Valentiniano die 25 aut sequenti
muito miyius ad Pareetonium.

48
Jêbruaru anni
mpurpura delata fuerit,
et
uno
Per mare Sicuium

.-
iter tenuit classis
nam
iiam, ud PacliyiiiKii
pru-
moniorium;
circa
quod Adviam vocat S. Hieronymus, mare Sicidum est Audi Orosium Sicilia, inquit (4), ab oriente
:
imdum
a
hinc
afiiu* 3()i)
cingitur mari Adriatico, a meridie mari Africo; ab occideute et septentrione habet mare Tyrrhenum.
6.
Hesydtia
inveni\i^,
navigaC Epi-
dmrwit;
'
Hcpc fusiics expiicita vide apud Ciuverium (5). Ad Pachyyium promontorium, quod cornu ad Buronotum * Sicilix est, et nuytc vuigo Capo Passalo seu
Passaro appellatur, delatus est ubi quum appulisset, fugit quam priiyiwn cum socio ad ynediter;
menseposttmperiiparticepsfactussii Vaiefisejus r frater, hoc ipso anno aut sequenti tremor itie terram coynmoverit. Nec dubitanduyn ad utrum annum referendus sit ille casus, siquidem AmmianusMarceiiinus, res Valentiniano et Valente coss, seu anno 365 gestas explicans, Procopii de captando imperio conatus ad fineyn usque
tur, id est usque
ad
iiiius t2/ranni
prosequiiyiierimentum,
quod certissime
Sud-Est.
a mari yniiiiario, Sed fyûstra hoynimmi fugit notitiam, ut ex S. Hieronymo discere est. Interea qu^rebat eum per totum orbem amicissimus ei discipulus, S. Hesychius qui, quum jam tyHennium in vestigando suo maioca,
sciiicet
;
ranea
vigesimo
ayite finem ynensis Junii anyii 366 reponenduyn est (8), hwic deinpey^git modum, tempus et ipsam coynmotionem describeyis (9)
.-
Hoc novatore (Procopio) adhuc
actus raultiplices docuimus decimum Kalend. Aug-ustas, consule Valentiniano priraum cum fratre, horrendi terrores per oranem
grassati sunt subito. quales uec fanec veridic^ nobis antiquitates exponunt. Paulo enim post lucis esortum, densitate prtevia fulg-urum acrius vibratorum, tremefacta concutitur
bulffi,
superstite, cujus et interitum, diem duo-
orbis
ambitum
gistro posuisset, eum iandem invenit anno 364 exeunie, aut 365 ineunte, ut ex dicendis patebit. Sed post biduum aut triduum jam actum de dese-
renda hac sede et petendis barbaris terris. Quocirca duxit S. Hesychius beatum senetn Epidauruyn, Daimatise oppidum, cujus rudeyâ ad decimum fere a Ragusio lapidem in ortum distant et
oranis terreni stabilitas ponderis, mareque depulsum retro fluctibus evolutis abscessit; ut retecta vora-
c Vetus Rag-usium vulgo dicuntur.

iiti"
dtaconem
vurabiliier
necai, cnjns
enecti
49 Ast ibi quoque ejus sanctitateyn prodidit brevi draconis lyiiracuium quod apud
,
miraculi tne-
S.
Hieronymum num.
(6)
38 legere
est.
Hujus rei huc
motia adhuc
exttal.
usque servata memoria.

in opere
profundorum, species natantium multiforraes limo ceruerentur harentes valliumque vastitates et raontium tunc, ut opinari dabatur, suspicerent radios solis, quos primigenia rerum sub immensis g-urg-itibus amandavit. Multis igitur navibus velut arida humo connexis et licenter per exig-uas undag-ine
:
Indig-ense, inquit Coletus
quam
anyio 1800 edito, speluncam ostendunt, sczpMm appellant, altam, obscuram, vastoque
immanem
hiatu, quae aquas perennes et copiosasad usus incolarum suppeditat. Hinc exitialem illam et feram belluam, jussu et imperio S. Hilarionis eductam, perductamque usque ad eum pag-um, quem Moletrinas vocant, quique itinere terrestri ter mille et quingentos passus, maritimo bis mille ab Epidauro distat, ibique exstructa pyra combustam, ibidemque ad memoriam csesi draconis, tantfeque peslis et ca-
reliquias palantibus plurirais, ut pisces manibus collig-erent et similia, marini freraitus, veluti g-ravati repulsam, versa vice consurgunt, perque vada ferventia insulis et continentis terree porrectis
rum
spatiis
violenter
illisi,
innumera qujEdam
in
civitatibus et ubi reperta sunt gedificia complanarunt... Ing-entes... naves, extrusEE rabidis flatibus,
culrainibus insedere tectorum, ut Alexandriae con-
lamitatis divinitus depulsse,
templum
in
honorem
jedi-
ad secundum lapidem fere procul a litore Laconicam prope Mothonem (seu Methonem MessenicV in Peloponeso) oppidum, nos transeundo conspexiraus, diuturna
tig-it
:
et
contortae suntaliquEe, ut
,
cultumque
divi Hilarionis,
quod adhucexstat,
carie fatiscentera.
ficatum fuisse ajunt.
Huc
Epidaurii sing-ulis annis
stato die pia supplicatioue adire, et
cum
illis
paganis
recordationem accepti beneficii hymnis
et canticis
51 Auctore itaque Ammiano, horrenda iila tem- 2 juiu onm pestas die 21 Juiiisseviit, deceyn aut undeciyyi ynen- 3GS ;(i sibu^ atiteProcopii Ccedem Va!e?itiyiianoetVaiente ^t'""'
,
(l)(;ri-. Lal.k', Coucil.,
tom.
iv,
II.
col.
S09
817.
i,
(2) Lib. jv,
et A.
(7) Cfr.
Arnaliius Ponl-jciis ad Eus.
Ilici'.
Cbron.
nola-, iip.
cap, 31.
Migric.
lib.
(3)
Aniiol.. lib.
loni.
cap. S.
col.
(i) Lib.
cap.
2, ap.
Palrologio,
XXXI,
rl
(0)
090.
(fi)
SicHia aiiliqtio,
Migne, Pntrologia, tom XXVII, colL 1106. (8) Cfr. Tilicinont.Empercurs, Valens, arl. iv, tom. V, pag. 56, eiiil. in-fol. Dnixcllci.
i.cap.S, ap
Grjevium
Biirroannum, Tlicsauius anliquil.,

Illyrieum
toin.
X,
parl.
i,
cnL 72.
(i>)
Rer. gcsl.
lib,
xxvi, cnp, 10.
sacrum, lom. VI, pag. 3
primum
28
tUCTORI
DE
S.
HILARIONE ABBATE.
primum
V. D. B.
consulibus, seu anno 365. Neqiie aUter Chronicum Athanasianumet coxvum, quodnon
ita.pridemeyûditissimuscardinalisMajuslatine et syriace in lucem dedit. ibi ad annum 365 legi^ (wr (Ij tlnconsulatuprimo Valentiniani etValeutis Nos occupavimus caesareum .... augustonim
VI.
n -i LOgltat
;
'
'
ire
ID
TU K A 1116031(16111
in
superiorem
pro
;
manet tamen
Cy-
conversatur
cum
S.
Epi-
Tunc
terrffi
motus
contifirit
die xxvii Epipbi fseu
Abib, cujus inensis dies primus convenit cum die 25 Jmiii), mare in orientali plaga retro cessit, multi
perierunt, multasquerespessum datse. Difficultatem
facessit
phanio; moritur.
Kôgitarunt nonnulli B. Hilarioni in mente fuisse ad alterum Nili ostium, mayiu hominum effossum sed et He7'odoto dictum Bucoticum proficisci (9) mate. Multo minus Bucotia, locus prope Alexandriamsub rupibus situs, etsepultura S. Marci (10) et S. PetiH patriarchse martyrio celeher {\\), hic cogitandus est. Tunc enim temporis neque in vicinia Alexandriie, neque ad utlum aliud Nili ostium idla gens ferox et barbara et christiana^ religionis omnino expers degebat. Sed ea Bucotia
.-
Chronicum Paschale seu Alexandri;
Cogital hiitc
num
TouTq>
fir^vi
(-)
^yS.
Itzl
>?'
Yt
d.iiu.
OuaXEiTtavcj
v/.
y.xi
OiisO.zvroc,.
rw
Osi.lotG(ja
i|5'
tmv i^twv
opoiv e^)i/0V
hnvi proficici iiUra grt/leciyrem
TTJtviuw
Tôo
/a/7.v^(.>v
GiT:Tiuiooi(tiv]
id est
Indictione vin,ValeDtiniano et Valente
primum coss.
mense Pa-
Hoc anno mare suos

nemo, ex
a. d. xii
fines
egressum
est
Panemus cum
Kal. Septerabris. Scilicet mensis xii Kal. Septembres, seu die 21 Au-
gusti non videtur hic posse convenire. Re quidem vera nil iywonstantius mense Panemo. Omnibus fere in civitatibus, in quibus usu receptus erat,
nonujn designabat anni 7nenseni sed quum annus non ubique idem haberet inilium, hinc cum variis mensibus concurrebat (3). Sed hsec mittere licet, quum Chronici Paschalis auctor laterculum menB sium Macedonicorum secutiis fuerit, secundum quem mensis Panemus Jutio fere nostro respon:
petere voluisse censendus est B. Hilariou, quae Thebaidi superiori adjacebant et non tantum ex
cap. 28 VitSs S. Epiphanii [\f), verum etiam ex Vita S. Antonii abbatis cognoscuniur (13). Hic enim, humanas quoque laudes fugiens, ad Supe-
det
(4).
Quod
si dubites
tema Syromacedonicmn
utrum hoc forte loco sysin Chronicum Paschale
irrepserit.niljuvaberis. (Ecwnenius (5) enim, illo systemate adhibito, B. Paulum martyrium fecisse narrai anno passionis dominicce 36 Tti^-nTi)
r^jxzoa.
rov
Yly.'Jitj.ou, t/, jt&o

-.
Tjiiwy y.a^.xvdwv
louliw, seu
die 29 Junii
unde
Panemum anno
Christi 69 die
25 Junii ccepisserecte collegit Petavius (6). Dealiis systematibus cogitandu^n non videtur, Dandum
et loco creTirEy cciuv
itaque sphalma irrepsisse in Chronicwn Paschale legcndum esse ctjyovurwv. Quodsi

(7)
rioremThebaidempergere cogitavit, ubi nullus eum agnosceret. Rogatus itaque ccelesti voce quo gressus ferret, responderat Antonius Quoniam non sinunt me quiescere populi, idcircoad Superiorem Thebaidem ire optimum duxi.,. Et vox ad illura ait Si ad Thebaidem vadas et ad Pastoralia (grsece BouKoMa) ut cogitas, pergas, majorera ac duplioem sustinebis laborera. Neque dubito quin Bucolia, in quibus, ut S. Antonius, sic quoque B. Hilarion se dbscondere siatuerat, non in ipsis fnibus JEgyptit sed in vicina regione Btemmyum seu Bternyum, quee ante Diocletiani aevum pars Thebaidis supe:
?'ioris
erat
(14),
posita essent.
Tunc enim
in uni-
adimus, docemur iterum orbem etmaximemare tam vehementer commotum fuisse die 21 Jutii anni 365 Valentianio et Valente
Fastos Idatianos
:
versa Thebaide, etiam Superiore, jam christiani erant Syena enim nunc Assouan seu Souan, ad 30% 35' iong. Paris. et 24, 5' tatit. sita, et Philae
;
,
Aug-g-.
His conss. mare ultra terminos suos egres-
sum
nintii \mdas
est die xii Kal.
Aug.
ttibut cruci-
52 Trihus crucibus tittO}'i impressis manibusque adversum maris undas extensis, Epidaurum
nunc Geziret el-Birbe id est Insula terapli, seu Geziret-el-Heif (15) ad 30% 34' tong. et 24, 1', 34" tatit.jacens, jam episcopos illo sevo habebant,
insula,
hw
bel:
Uitori im-
tunc servavitB. Hilarion. Prodigiu7n, inquit Hie-
preiBi cohi-
quoviiru-
ronymus num.
Et quidem Ammonius Syense martyrium fecerat, et Marcus, Philarum episcopus, anno 362 Concilio
(16). Ad. uiiimos itaque Thebaidis Superioris fines religio christiana propagaia fuerat B. Hilarionis ^vo. F 54 Extra ejus ergo ter77iinos ire votebat beaius 'ilifbiiidem, vir, quum Bucolia cogiiaret aperte e7iim tradit v riimiliier Hierony7nus num. 31 iltuc eo animo tendere vo- niie' Bli-m'iiyai, geiilcti^ luisse beatum virum, quod nullus ibi cbristiano0' em c( rum esset, sed barbara tantum et ferox natio. Et i"fideli'm.
.-
culo cogiiilo,
mente Septembri fjusdem
anni Cyprittn
fugit.
29, jniyâbatur omnis civitas et magniiudo signi Salonis quoque (videniur enim Salonx Epidauri fuisse metropolis [8) percrebuerat. Quod intelligens senex in brevi lembo ctam
)
interfuerat Alexandrino
'
Aord
Est
nocte fugit; et, inventa post biduum oneraria navi, perrexit Cyprum. Quo in iiinere inter Maleam, cornu Peloponesi ad Euronotum ', et obja-
centem ad meridiem insulam Cytheram et inter c Cycladas prospero cursu navigans Papho de,
{i:i
mum
anni
quidem
videtur
his verbis ipsa

:
apindit.
mense
Btemmyum gens designari

jiertinet
365. Eiegit sibi

,-
Sepiembri ejusdem habiiaculum secundo ab urbe

circiter
convenit quippe situs, indoles, religio.
Quod
e7iim
imprimis
ad mores,
unde anno sequenti ante hieme77i dilectum discipidum Hesychiu77i in Palxstinam ad

milliario
si quse
umquam, ferox
salutandos frâtres
cineres
-misit.
et
visitandos mo7iasierii sui
quum proxiino vere revertisset, ei significacit se in eam Mgypti partem, que BuQui
coliadicebaturetchristianamlegemadhuccontemnebat, navigare velle, quoniam ne in Cypro quide77i
(1)
hsec et ba^-bara natio, ut ex Procopio (17j apprime constat. Universus prius iile populus inter Mare rubrum et Nitum superio-
rem habitabat
Nili
partem dein Diocletianus ad
adjacente interiori seu occidentaii regione cottocarat, assigyiata eis ea plaga.

et
ripam
in
qux a Syene usque ad Pri7na7n

debatur,
et
(Ibrim) 7)rote7i-
taiere poterat.
qua quatuor prseter

.nliijui
]1I
Pauum
Primam
11,
capie-
nova
Bibliolbeca, lom. VII,
peg.
15.
(2)
Corpus
scripU. B)2anl.,
(3) Hcriiiaii,
ilic
Cbromc.
(4) Cfi
pasch
loni
1,
pag. 336,
paj;.
c.lil.
Bonii.
I,
Schwartz in Nolitia Of bis

".
(10) Act.
tluveni, tnm.
pag.
pug. 77(1, nol.

(11) Combelis
SS. tom.
lecti
Apnlis,
5iK
grickisihe Blonatskuij.lc,
.
53
et scin|., 71 cl
IllusLr.
ChrisliMM.
inuinpbi.
pa59.
2118;
seqq. et passira.-
Pelavius, de iloctnna
el
dr. ncnamiol, Hisl!

SV.
lcmporum, tom.
pasciiale,
patnarch.
Alexyinlr.
Jacobit.,
pag
pag. 38 pag.
cl
59. edil.
Amslelodam.
(12) Act.
lom.
Chioiiitum
atl
tom.
11,
2:iO.
(i;)Commenl.
I,
in episl
Unm., pag.2^.1.
Jaiiuani.pag.
Act. SS. lom.
Pcrsico, lib
I,
15t.
111
(13i Surius, Vilae SS.,
Majus, pag.
11)7: cfr.
(fi)
De
Maji.
li),
psg. 47.
51.
doclr. lcmporuni, tom.
(U)
Cfr. Procopius.
cdii.
pag. 58, nol. f. Cfr. Usscnus, <lc Maicd. el Asian. anno suiari, cap. 4, pag. 77, posl cdil. Amslel. nalionarii
de Bcllo
(j!i|
cap.
pag. IU2elseqq.,
1.
Bonn.
Des-
temporum
13.
Pclavii.
cnplionderEgvplc. lom.
cbrisl.,
pag.
-
(16) Cfr.
Le Quien. Oiiens
lib.
i.
(7)
Ap. Labbe, Biblioth.
luss.
lom.
I,
pag.
(91
lom.
II. col.
(8) Cfr. Colctus,
Illyricum sacrum, tora. VI, pag. 7 ct 8.
013
el
(iU.
(17)
De
Bello Pcrsico,
cap.
19, pag. 102 et seqq.
ba7\tur
bantur
civitates,
Phsenicon (Derry?), Chiris (Che-
est sftnptnm Vr.\^\

lUCTOHI
sohel.H>hadclilaeliamannuapensione;enen.plo, sacris, flaminibusque. qu^ romanis seu ê.gyptiis
.msessen^comrnunia,
in ^nsula
P,.ufZsU.
coZerZiosZZlZTV''" '""j 'P'scolatumVlJT /.^ ^ ~r::r=;J^ rirr"?

'
''''"''
^''^
V D
B.
''"' "'^
cessaturos a vexandis romanis et sociis. Sed
TurbeaHssTmZZ"' amicus
viriôbitZmeius
ut
"' "'
;
"''.
'"'"'? '"'^*^'"''"'^'j"''''
anie, confitearis opor-
grassationibus abstinuerunt quas 'ipsi rA^fta^/u- ..<pe..ort. monachi experti fuere non jeoa;2S5i(perions monaclii sem.Z. Non minus constat eos s^culo iv exeunte CArz.^0 no^rfum .uSrf^Vte. colla quin etiam ve;
;
quam a
,(etrJ'
v""" ^'"'
^
i
terum suorum sacrorum, guibuslolem et forte etiam lunam venerabantur, et qu^ Isidis, Osiridis, Priapique cultu fursse tenacissi^
^"'"^"'^" ^"'^0^1^/1^ 'Tl ^^^" ^^^^^^^' ''' dat tantamr27e7pt eccistiZZntne!\alT^^^ ^^" "^7^^^"^/""^'^T
..- f laudem eiu'^ h lauTreius hrpvi "1"?!
^^/'~- '^deoqj ;- -"^^yc*^

'
modum
S.
mos
aul
quando adireTe^ld
lula
(2).
Qu^
iTT LmaI^^^^^
tenacitas tanta fuit ut
eorum metu
? ^T'
\
^
nec negavit
Theodosânum deabotend^sprofams reUgiombus

decretum, anno 391 propositum, in insula Philis
TiliZonZvL-1 ^''^f ^,?f/""^
/T f^)'
suasil slZtT^Z^^^^
nio Salaminen^Pîr, f.in.Zr res v^ZZsestl^t^^^
ff:^^ Epipha^"^
^"^^^'"
''''' ^"^^"^-
cassmn fuerit; ut, quum Max^mvrâs eos anno 451, Marcâno ^mperalte, devicisset ooactus fuerit
(T
îs
gatZqTâl^^^^
id
inserere f.deribus Blemmybus tiberum detneeps fore non secus ac ante, solemnem suam
meLpiZZ^lLZt^^^^^
pompam
temporitusPhUas deducere (3J; uteorumfananonantemediumsceculumviJustt. manijussu eversa fuerint et signa Constantinostat^s
sed nolim ea niti ut hinc
nium
vulgo
bl
ipsis
sategisse vic^ssim B. Hilarion conjectur^ enim

:
TlcZ^^^
confJrem S TJr^Z'
''^"^^'^^"^ '^ /"^' confectuHTfulti
B polimdevecta-etutipsidemumnonantesenescens sxcuium VI christtanam fidem amplexi fuerint. Atque h^comnia tanta accuratione et documentorum eopia exîcuit cL v. Letronne (.) .. fam ''''''''''''' ^^"'"^ "'^ ""^^-
parum prohantur
Firmius plane argumentum petitur ex Sozomeni verhis Wr-r ^ imaKonou
his
E
'"'
Kui:p,ov
seJ vi^Z^^^^Z
mjiL.
clZlZnt
^"-' -^^ -^"- -^nuem et singularem,
^^^^^^^
aZque
TJ
^'^"
n''
/'''
""'"V
^^^Z.^
~1
'!;:!::;- ^- ^'^^7' ^^^"'^

ers. Hila-
noninc,,pro
'' ^^^^^^^^^^ ^ ^^^^^r''' ^!^ûûineexCyprodigrederetur,sedpotiusintra tpsius insuicB ambitu7n ad secretiorem iocum
enr. ::tt'r
"^"^^'^"^^^^^^^'^ ^^ ^^^'^-^P^ "^^f^^f^^ ^f^^^ 5,^,,,, ^,^,; ^n/.oW;o;;.rama.no, ..câ^c.n.^.
detenmnate vocari poterat Cyprio^ o K;;:roiwv 7^^.7x57:0Et ouidem ^psumS.FpiphaniumappeilatB Hieronwmism episcopam Cy pri; et auctor scriptionis grL^, .
^^^^^^-^^ ôtus
rum
episcopus
num.
diftiCiiiimo;quem late descriUt S, Hieronymus 31. Arbttratur Tillemontius (5) S. Epipha^
episcopumSaiamtnx non minimas habuisse partes in suggerendo B. Hilarioni hoc concilio, et hortulum ilium posxtum fuisse juxta locum qui
Charburisdicebatur.Hucenim transtulit egregius tiiekistoricus hsec Sozomeni verba (6) Neque euim
:
mum
a Peiagio diacono in latinum versa, iLum quiZ tum Vitarum Patrum Rosweidi constituit bis eumdem Epiphanium episcopum Cyprium nilncupat (U). Adde certissime consuetudinem
habuisse
Epiphanium cum
qitum hicvitam solitanarn, iiie episcopaiem in insuia Cypro viveret Vetustissimusenim,quempauio ante memorabam
Hilarione,
jucundum
darent
:
apud eos morari qui ipsum laused loca commutando obscurus esse, et
iUi erat
scyipior grsecus in iibeiio quarto, quocontinentiam co^nmendat, hxcposteris admiranda et imitanda

: Misit, mgwei (12), aliquando Epiphanius, episcopus Cyprius, ad abbatem Hiiarionem, rog-ans eum et dicens Veni ut nos videamus, autequam de corpore exeamus. Qui cura venissent ad invicem,
?3?"opow2i!
famam, qu de
ipso vulgabatur, crebris mig-ratio-
nibusstudebat abolere. Ad extremum,

praster navig*aret appulit
cum Cyprum Paphum. Invitatusque ab
C eo qui tunc temporis Cypriorura erat episcopus, ibi AmcAa,^,- deg-ere constituit, et juxta locum, qui Charbyris *
""^^hrit.
<^'^''^'^'"'
manducantibus eis allatum est de avibus quiddara[ quod tenens episcopus dedit abbati Hiiarioni Et
dicit illi seuex Ignosce mihi pater, quia ex quo accepi habitum istum, non manducavi quidquam
:
philosophatus
est.
;
Tiiiemontii opinio proiicet difficuitatibus aii-
babilis est
SwpiuBagk
quam maxinie
quot, a quibus
bfiSciiicetprior, in quo
^^^^^<^^"io, aiter
exordium duxisse juverit, laboret. biennium fere habitavit

ab urbe Papho distabat duodecimo a mari seu a portu
occisum, Et dixit
ei
Epiphanius Ego autem, ex quo

.-
7haniofaf
^- ^^^^^^^^^Jocus secundo
accepi habitum istum, non dimisi aliquem dormire, qui habebat aliquid adversum me; neque ego
nwVo"po,
Paphi. Atqui prima specie neufer iocus videtur S. Epiphanio, Saiamime episcopo, subfuisse, siquidem procul a civitate ejus episcopaii essent dissiti, adeoque plures diceceses interjacerent (7).
dormivi habensaliquid adversum aliquem. Et dicit ei senex Ig-nosce mihi quia tua conversatio major
:
mea
est.
Q.,nm exienia
58 Sive ex priori, sive ex posteriori
suoapud
'""
*"'
'"'""''
CyprioshabitaculopergendmnfuissetB- Hilarioni
Saiayniîam, iter profecto magnum fuisset et arduum inontuosa quippe regio et centum faciie
:
^"^""''''^'^-
PrxtereaitalocutusestSozomenus,utPaphensem episcopum cogitasse videatur. Verumenimvero aiia suadent B. Epiphanium designari a Sozomeno-.namprimoexS.Hieronymiproiogocertum
(ll
miiiiariorumdistantia.Aicredibiieest(quaam77i'
adversionequoqueexpungiturprLOr,quamsu2j?-a
lib v, ciip. 10. pag. (iOS.
Cfr.
Olympiodorus
ie Ut'!lo
ap,
Pholitim, Bibliotli., pag. 194.

lib.
i.
Proropiu-,
Persico,
cap. 19, pag. 102 el seqi].
|2)
[1)Q,U'
iMappa d'Ainillc
in lib
l'ac:uf.
Hictjcr-
(3)
cbes yiôgraph
cnpll., lom.
col.
^w
Tisle dc
Exccipu ex Pnsci
bisl.. pag. 154, eilit.

te
Bonn.
Cjpre, Mi^moires dc
it
des
iiisII.
(-t)
Nouvd
eitainen
XXXII,
pag. S29.
Lc Quien, Oricns
II
cbrist..
de rniscnpl. grcc.|ue dt^po^de dans

nitivemcnl aboli
Philts dans
K mple de Talmis cn Nubie,
1057 ct scqq.
- (8) Act.
SS. lom.
Haji. pag
oS
lom
(il)
.Mc-
parSilco. clc. Observalionssur l'^poque OLilepagiinismc a ei^defi^

ta
moiies eccl^s.. lom- X.

xxxviii.
pag.
496.
ii,
(10) Episl.
ad
Pammaufmim
II)
Haule-liigypie, elc. N.iuveaux
Opp.
iv,
loro
1
IV, parl.
5 ct
lib. xii,
col.
508. cdil
. up.
Bcnidici.
pag. IJ6S.
mimoiresdc Tacad. des inscripU., lom. IX, png. liJS cl lum X, pag. ItiS. Mimoiresecrlcsiji',!.. lom. Vll.pag. 370. ((ijHisi.cccles.,
Libetlo
uum.
num.
Iloswcydum,
cit.
Vit. Put.
pag SUS ettilS.
(12) Ibid.
Iib. it.
nijm. ly,
proponebam,
80
UCTOnB
DE
S.
HILARIONE ABBATE.
pater monachorum Palsestinas habetur, operse
V.
B.
proponebam, difJxcuUas) Salaminensem dicecesim usque ad beati viri domunculam extensam fuisse sanctumque Epiphanium inier visitandum concrediium sibi gregem venisse in viciniam, guin tamen ad difficilem ascensu mansionem iverit. Certe giândem ejus fuisse dicecesira et fere usque ad mcenia alia?'U7n civitatum fuisse porreciam docet ipse in epistola ad Joannem Hierosolymitanum, qua se purgat quod Pauliniano manus imposuisset. Respondet scilicet id a se non factum in Hierosolyrniiana dicecesi dein etiamsi factum esset ea in diaxesi, non tantum segre ferenduni Kam multi, inquit (1), episcopi communionis nostrjB
;
.-
pretium erit in minimas res quse ad cultum victumque ejus pertinerent inqui7'ere id factum
:
apiuribics de S. Pauio, de S. Antonio aiiisque. Et quidem, quum illo levo reguicV scriptx non essent, sed Christi docirina ei consiiia, secundum anti-
quiorum prsecepta et mores inteiiecta, reguiarum locum tenerent, quemachnodum jam monuimus nec satis monere possumus, hinc fii ut ex magistrorum ratione vivendi faciie coiiigere iiceat quse
instituta sectarentur discipidi.
rionis
VestitumB. Hila-
piuribus
iocis describit S.
Hieronymus
:
et
presbyteros in nostra provincia ordinaveruut...
Et ipse coliortatus sum beatas memoriEe Philonem episcopum (Carpasige) etsanctum Tlieoprepum, ut in ecclesiis Cypri que justase erant, ad meaiautem parceciae videbantur ecclesiam pertiuere, ex quod g-randis esset et late patens provincia, ordinarent
presbyteros et Christi ecclesife providerent. Vnde quoque forte factum sit ut Salaminensis episcopus, ex quo te^npore metropolitas ;wm adeptus est, Cypri, Cyprius aut Cypriorum episcopus sit
dictus
undepateat initio simiiem fuisse S. Antonii. Ecce enim ut ex hujus abbatis schoia prodierit Sacco inquit Hieronymus tantum membra coopertus num. 3, et pelliceum habens ependyten, quem ilU
,
beatus Antonius proficiscenti dederat, sag-umque
paludem vasta et terribili solitudine fruebatur, scilicet prope Gazam. Et inferius num. 5 Capillum semel in anuo die paschse super nudara humura stratumque juntotondit ceum usque ad mortem cubitavit saccum quo
rusticura, iuter
et
: : :
mare
pum suum
JtforiJur S.
Hitarion die^ '
quod tota fere insula eum episcoagnosceret. 59 Quum iliic itaque degeret B. Hilarion, iliuxit tandem fausta dies qua corpus, animm ientorium,
;
videlicet
21 Orlobru nnni 571,
soiveretur ipsaque ad imtriam abiret. Vix dubitandum quin die 21 Octobris, quo a laiinis et a grxcis coiiiur, e vivis abiverit beatus vir. Quam-
quam enim contrarianondesintexempla,
vigebat
tamen et vicem iegis supptebat consuetudo natales sanctorum celebrandi ea ipsa die qua ad meiiorem vitam transiveiânt quod argumentum singuiari dissertatione prosecutus esi Muraiorius (3). Ocio:
gesimum tunc
eetatis suee
annum
agebat beatissi-
mus
senex, ieste B. Hieronymo,
num.
32,
non
vero nonagesimum, ut Basilii Menoiogium tradit,

cont7'adicentibus ipsis Menicis Grsecorum et maxime universa beati viri vit3e serie. Recoie quse num. 7 de ejus vivendi rati07ie secwidum asiatis
annos coiiegimus simiiiter quee ipse B. Hilarion moriens dixit, se sdlicet septuaginta prope annis Christo servisse, utpote anno forte cVtatis undecimo, ceiie non vigesimo, baptizatum; et quse num, 50 et seqq. de terrse motus tempore, cui septem tantum annos supervixit pientissimits
;
eremicoia.
pdsiiiunm sex
atiiio* ei unutri
iilleyunive
meiitent in
Cf/prii liahi-
tMsei.
60 Et quidem non septem annos integros, sed sextantum ei unum alterumque mensem in Cypro degit. Quum enim, ut num. 9 ostensum est, anno 291 natus sit, ita ut mense Januario anno 356 sexagesimum quinium setatis suse annum ageret; quumque menseAugusto, immo potius Sej)tembri anni 365 Paphum advenerit, ut num. 5a fuit dicium, etproin quatuor mensibus post seumense Januario anni sequentis jam sepiuagesi^num quintum setatis annum inchoasset; quumque anno setatis octogesimo vita functus fuerit et quidem exeunte mense Ociobri; hinc ft ut div.tius in Cypyô habitarenonpotuerit,quemadmodummodo siatuebamus, quam sexennium et unum aut duos
semel fuerat indutus, numquam lavans et superfluum esse dicens mundi+ias in cilicio quEerere. Kec mutavit alteram tunicam, nisi cum prior penitus scissa esset. Utrobique nil de cucidla, quam e tamen ad fineyn vitcB, non secus ac miîister, in Papho insuia certe habebat. Discipulo enim S. Hesychio, ut 7ium. 32 videre est. omnes suas divitias dereliquit lEvangeliura scilicet. et tunicam sacceam, cucullam et palliolum hic, excepto Evangeiio, Gazani minisiri spolia, quipauio ante obierat : ipse easdem habebai vestes nam omnes adjuravit ut eum terra operirent, sicut vestitus erat, in tunica cilicina, et cuculla, el sago rustico. Quod factum ; posiea quippe ejus reperit corpus S. Hesychius, illEesa tunica, cuculla et palliolo. Nii hic am^ylius de ependyte peliicea ita itt ejus iocum cucuiia aliquando occupaverit. 62 Ilia si inter se conferamu^ loca, facile cerne- Maieria ciUcH mus saccum, tunicam sacceam, tunicam cilicinam, et nude tuuicam et cilicium unam eamdemque rem Hieronymo esse, aique hinc quoque materiam, coiorem. formam posse inteiiigi. Filis ex lana caprina saspe texias fuisse iltas tunicas habemus ex ipso S. Hie7vny77io, ubi vertit epistolam S. Pachomii ad fratres, qui tondebant in deserto capras, de quarum filis texuntur cilicia (3). Texebaniur etiam lana camelijia, dicente S. Joamie Chrysostomo de monachis (4-) Vestimeuta sunt ipsis parnta, his quidem es caprarum pilis, his autem ex pili.^ F camelorum. Texitur etiamnum a foeininis rusticis
;
;
in jEgypto et in aliis Orientis partibus aspjer ilie pa7inus et crassus sed in ientoinis parandis unicus fere ejus usus (5). Fuscu7}i et subnigrum (brun
;
ejus esse cotore^n patet. Cave iamen ne esse putes ac vestes segyptiacorwn agiHcoiarw/n, vulgo Fellah dictoet gris)
ciiicia
ex eadem materia
rum.
Harwn quide77i etiam color fuscus et subniger est; sed ex crassiori ovina iana sunt confecicV (6) et ejusdem potius simi generis ac vestes iiise pullae, quibus olim discernebantur a civibus
monachi
bres sunt
et qiu-e in
(7).
menses. Atque hinc quoque sequiiur

esse inier
et
eum natum
hisioria mojtasiica
tam
ceie-
exeuntem mensem Octobrem anni 291 ineuntem Januarium sequeniis anni.
% VII. VestitusB. Hilarionis.

Vesiiixi*
B.
llilanoiiis
dtte)H>ilu.r.
Q
logia,
uoniam
B. Hilarion
non
63 Quum tunica ilia sacci nomen quoque haberet, hinc ejus for^na deprehenditur angusta sciiicet erat, totvmque corpus saitem ad genua usque tegens, capite transmisso per fundum, brachiisper
:
.jusdemque
f<mn;
sibi
et
tantum
vixit, sed
sacci latera.
Hac veste etiamnum utuntur in tribus

atgue oiim impeXVII, pag. 21G. canon. de ^lenc. DeseripUon
<Ie
discipuios congregavit
cpisl.
instituit,
adeoque
loni.
festis prazcipuis pontifices grseci

pag. 67i.
(6) Ibid.
(I) liiter
Ilicronym. epist,
\li. ap.
Migoe. Paliologia,
(li)
rEgyplc.
loin.
XXll, col.518cl519.- (2) App. ad. Opp. S. Poulini. diss. xix, ap. Migne, Palrologia, lom LXI. cnl. 810 cl spqq. (3) Wigne, Patrotom. XXII.
col. 97-
pag. 21U cl
seqq.
(7)
Examen
pag.
iiistor. et
rcgul- cl sa:cul, iuribus el
ofliciis.
Iti
(i) Hoiiiilia
68
iii
MaU
ct scqq.
tom. VII Opp.
raioreSf
:::
r
A
UIK YIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. 31 formam habet, nec in eo sunt S. m&Tion -.Cucums, inquitilG), namque perparvis manicsB (1). Atquehinc liquet tunicam saccineam usqueadcervicis humerorumque B. nnnvioms cum colobio confundendani demissis confinia non esse qnibus tantum capita conteg-ant, cotobio enim erant manicx, usque indesinenter diead cubitum seu bus utnntur ac noctibus. Hahehant ttaque medtum hrachium defluentes (2) sed cum cucuil^ tevilUceeamdem formam ac tegmencapitis, tonariQ quod aliquando lineum (3) aliquando quo etiamnum patriarch^ orientales (forie EJt rptywv (7i;vTee-têvov erat quod ex mo(4), et quod, testibus nachis assumpti sunt) utuntur non vero similes S. Pachomn biographo (5), S. Hieronymo (6) et humeraithus
ratores, et sacd
: ,
AiCTon(i
D. B.
(7), yEgyptiisraonachis g-enus erat vestimenti absque manicis. Vult Cangius
S.Isidoro Hispaiensi
laXVM
ooTa
II
manifestum est. QuidemmsibivolunthxcBasiiiiM.quce ex Hcescheiio ad Vitam S. Antonii hausit verba

d
TpcCX^L
6tj(^vv
ex
carni nuda> B. Hilarionis aliorumquemonachorumadhxsisse, sed cMeris vestmientis fuisse superadditam. Requidem. vera tta saccum nunc ferunt pontifices gneci et olim tmperatores; sed atiter omnino monachi, ut vet
zpsts tocis, qucv aliegat Cangius,
tumcam saccineam non
(8)
quibus vestiuntur pueri ''" "^"^^^'^ toreumatibus editis a 7J1'' f Tit'' ^"^^^^^'^. ^ âm innuimus, a rPlT.^- ^^'^;:f^^^^ ^^^-^> ^sus non /uzsse vide,
cucullatis,
tuXViT^"^ lur iiiianon,

J3.
Antomo
QQ
acceperat, gestarepotuit.
quamdiu ependyten, quam a
S.
Q^^êrohujusependytesessetformaetma-
TO
Ct^fJ.a
(TOU dlCCVVTTaV,
KOtl
iûivr,
ay,lr,poL
xt,v
aov
Kapa.<:îyyt,yj,
y.apTtptYM^
ra
Quidha3ccarmina,quieextibro PaiUinide Vita S. Martini deprompsit {9): Quiu ex contexto setis coopertus amictu, Exesa assiduo compunxit acumine membra, Ut tereret tenuem vestis nimis aspera
pellem
Etcutis extentis stiraulis attacta paveret.
(jov diBdXiÊ<;?
terzanum. 46 Apophthegmatum S Antoniltm Vanditur,ubi Cronius dicitur vid^ssebeatZ Ifhatem aratctum chlamyde pellicea, et quidem candent. seu aiha, ut ex num. 61 ejusdem ViWe certum est Quum autem chiamys paUium csset longum, et, uhz chlamys etiam brevior esset sal tem ad poplites descenderet
Ependijtes sen
c/itrimi/din
formu
ria
;
et
mate:
baculit
omitsa ealcea-
menta
et
Oracco!.
(20).
queo Heiyto (21) aliisque confundentihus tonn et Ililarionis ependyten
consentire ne-
BB An
quam
cum
qu^secundum Cassianum (22) nitaliuderat

pelhs caprina, aut
raelote seu pera
secundum
B Setosum seu asperum
id indumentum probahat et suadehat S. Hieronymus et alii mulii. S. Pachomtus lineum ievitonarium et quidem duplex, ut aiterutrum singuiis hehdomadihus lavari posset
{10), ?nonachis suis dabat ; Cassianus (11), longius progressus, citicium acriter improhavit, quod
ta-
borem impediret et superbiam foveret, et apud paucos suo xvo id usurpatum fuisse asserit S. Epiphanius (12) quoque, quamqiiam admirator
et forte.disciptdus B. Hilariouis esset, cilicii
da
tet
riusemm semper nonnihit aperta erat) verum numquam omnino erat iihera, ita ut ad chlamudts formam accederet et fibuta ante pectus
esset (24).
Scepe cucultata erat, pendebat mfra genua, neque (ut quidam opinantur) simitis erat casulx antrorsum omnino ctauscv (infe-
nuia.
dzcemiuMo., ovis) pellis ovina, jam capiti, jam humerzs zmposUa et ad renes tantum usque fluitans (23). Neque etiam confundeyida est cum
atios et vocahuli ra-
Hxc qmdem
p^. E
necten-
usum
Sed ependytes proxima
damnavit, nisi atiaveste tegevêtur; equidem nil prohaho aut improbaho, quum bona res sit citicium, si bonus sit usus sin autem, ut in muitis atiis rehus, maia.
;
iacern^ seu sago cucultato, cujus meminit Lolumetla (25) ; seu potius caracaii^
fuerit opor-
teste
erat,
>(et)i
sagi
rusticum B. Hilarionis bis memorat S. Hieronymus, id palliolum quoque appelians seu pallium. Hoc tegumentum raafortem vocat Casstanus (13j, j^gyptiorum monachorum
vestes
64.
Sagum
explicans. Post hiBc, inquit, ang-usto palliolo tam
amictus humilitatem
quam vilitatem
colla pariter
pretii
compen-
diumque
teg-unt
;
sectantes
atque humeros
que marfortes
et
tam nostro quam ipsorum
ita planeticarum atque birrorum pretia simul ambitionemque declinant. Nii hac veste simplicius pannus erat ianeus, vit:
nuncupantur eloquio
quum non
ut ex
quoque ependytes SS. Antonii et Hilarionis pellicea enim dicitur et quidem candens seu aihaet quas lavariposset (27) ita ut vix duhitandum sit, qmn expettibus oviwn Phaiensium [in Phaio enim ianam aiham habent (2H) [confecta fuerit. Baculumpra-terea, quem S. Hieromjmus (29) in Prologo RegiUx S. Pachomii itineris socium appeitat et de quo in permidtorum sanctorum veterum anachoretay-um et monachorum Vitis mensio fit, secum gerehat^. llilarion, etiam
,-
Hieronymo (26), cucuiio quoque instructa Ut autem pasnuta vidgaris scrotea erat sic
;
talari, qu3e
.-
num.
losus et quadratus, tres aut quatur cubitos longus et iatiis fihulaque aut spina ante pectus firmatus. Videre est apud Octavium Ferrarium
,
pedes, sed asino se daret in viam, 20 Vitge constat id signum fuisse et

.-
monitionem perpetuum cruce Domini propeliendos esse ohlatrantes vitiorum canes tradit CasContra caiceamejitorum tunc nultus fere apud monachos usus (31); mutto minus hraccarum seu femoraiium (32), quêipseS. BenediP ctus suis non dabat monachis, nisi equitandum
sianus(2>^).
esset
[3;i).
(14) imaginem hominis harhari, mafortem seu sagum gestantis in humeris, etapud Hetyot(\b)
effigiem pristini
65
monachi Paixstinensis, maforille

;
te simiiiter induti.
l
eiicuUi.
monachus cucuiiam sed (ni fallor)justo longiorem. Cassianus enim de monachis jEgyptiis disserens, quos prope sequehatur
{I)Simcon Thessalonic. dc tcmplo et missa, ap Morinum de sacpisordinalionibus.lom. I, pag. 200. Cfr Caiigius, Glossaiiura lalio. vo s-iiriii'; Boiioiiiii, lu tieraichiu eccles., pag oia ct seqq.
Habet ihidem
67 Atque
hmc
si
jam
recoliigamus, plane ceymi-
velilii* S.
Hi-
mvs S.Uilanonisvestitwji muUopauperiorem fuissequamS.Antonii.Initiosaccoseuciticioadcutem, sago seu maforte ad coiium et adhumeros,et quum
nea ei ud. anlici. sect. tom. IV. col.i273ei
ix, ap. I27.i.
larionis
/mu-
perior ipiuni
S. AiUOnii.
^"
(2)Ci.ssianus, lib.
i.
Pachomii. eap.
U,
ap.
AeSuTWvapiov.
Rosweydum,
(3)
cap. 5, pag. II. edil. I(i28 Vit. PP. pag. 1 17.
Loc. sup.
cil.
~ (o)Vita U) Suidag,
ad regul. s!
el alii.
UO.
79.
(19) Ihid. pug.
130. -
Pollcnuin,
Romnn-
el gia!c. aiUiîuil
(I)Act SS. tom. IlJanuarii nai;" (211) Cli-. Mongcz,Kccueil d aut.i(ui'-
S.,
I6s.piig.
177
ei seipj.
-{51) Hist.dcs oidres ieligieux,lom.l,pDg. li
(22)
De huhtiu monachi, cap
(6) Praifat.
Piichomii.ap Migiie, Piitrurogia,tom.XX!ll,col. 63. (7) Eiymolo". XIX, cup. 22, ap. Migne, Palrologia, tom. LXXXll.col. (187. lih. {8)Glossanuin laUnum, \a Saccut. (9) Ibni. vo Cilicium. (10) Ap. S. Hicionj nmm. IiUerprel. legulie S. Pacliomii, ap. Migne, Pairolocia. lom. XXIII, col 72. (II) De habitu monachi, cap. 5, pag. 8. (t2)Compen(liariadoctriaa, ap. Bivanum, i II, p 11, (I5)Dchabitu monacht, cap. 7, pa^. 13. re vesliaria ( 14.) De p;iit. ii.lih. ni,iiip H.flp. Grieviiiin.Thesaur. antiq. roniaii,,tom.V(, col. 8:3il5)Ilisl(iiied(sOrdrciichgicux,lom. I,pag 160, edil. 1792. (10) De bahitu inouachi,lib. i, cap. i, pog. 10. (17) Miscella-
Glossanuin lalinuin, vo Melale. (2i) Bart. Burlbolnius, Dissen. de pcenuln, ap Grrevium, Thesiiiirus, toiii VI. col, I17I, ( -jg \ De re rust., Iih. II, cap. I. (2G) Ad Fahiolam, rium. 15. c|iisi. LXiv, ap. Migne, Palrologia. toin. XXU, col. iilB. ( 27 ) Vito ij. Anti ntoiiii, iiiini 61, Act. SS tom, II Januarii, pag 130 (28) Descnpliondc l'igypte. tom. XVII. pag, I30et21(i. (29) Ad cuhcm Opp. Cassiani, p. 1122. (30) De habilu inoaachi, cap. 9,pag. 1(J. (51) Ibid. cap. 10, piig. Ifi (32) Regula S. Pachomii. vcrsa a S. IIicrouymo,posl.opp. Cassiani, pag. 1152. l53)fiegulaS. Benc-
8. pag. 15.
rt
(23) clr. Cangii
dicu, cap. 55.
frigu^
82
V. D. K.
S.
HILARIONE ABIUTE.
sunt habebant vifUicum et ipse a diacone Baisane H LOCATos dromades camelos accepit num '20. A dis-
frigusessetaut iret inpublicum, ependyteseu longo pallio pelliceo cucullaio induehatur ; et post-
quamhcvc trita esset,brevi tantumcuculla.Neque discipulis suis alias dedit vestes prxter tunicam
brevem cucullam. S. Antoniusautemsemper servavit ependijten seupallium etaliquandoduo habuit.Zonapelhcea virca renes eum quoque usum ostendit ex S. Dorotheo Hensacceam, mafortem
et
munuscula accepisse videtur, saltem legumina, num. IS,- aiiseque res, quce convasari poterant, ab iisdem ad eum misseV, quum eum ex
cipulis
in Paiaestinam accerserent, num. 24. Ab vero vix aut ne vix quidem ulias admittebat eieemosynas. Quam pauper esset, vel inde patet quod Evangeiiuyn, a se juvene scriptum, jam ve~ numdederat, ut naxdum, ex Africa in Siciiiam navigans, solveret ; sed postea receptum, sanato naucleri fiiio, num. 25. Aiias numquam occasione miracuiorum quidpiam accipere voluit. Scutarius
Mgypto
aliis
schenius (1). Ilanc nwnquam adhihuit B. Hilarion, quum saccea iunica non difflueret, nec qui eam ferrent se prsecingerent ut escS. Joannis Baptisomitto ise anttquissimis imaginibus {;!) patet
,
imagines patriarcharum et imperatorum. Demum B. Antonius aliquandiu, maxime ad vitse

finem, somnum numquam has delicias admisit B. Hilarion, nuda humo aut strato junceo contenttis gua? equidem
cepit in vetusto tritoque pallzo
;
:
nonoppono ut
dum
Hilarionem magistro prseferenesse suadeam, sed ut illius disciplinam seS.
vetnorem fuisse demonstrem.
Vlll Reliquae B. Hilarionis disciplinse

In sufypclUclile,
severitas.
Passim
Quum
apparebat
hxc
disciplinas
severitas.
labore, cibu
in Pal^stina versaretur beaius vir et
Romanus, quum ab eo in Sicilia liberatus fuisset a dsemone, postea offerens ei infinita munera, audivit dictum salvatoris ad discipulns Gratis accepistis gratis date, num. 26; et quidem nil adeo in B. Hilarione mirahantur Siculi quam quod post tanta sigfiia atque miracula ne frag-men quidom panis a quoquam in illis locis accepisset, nw)i. 27. Siquseris unde in Sicilia regione extranea victum comparet, ibi in quodam deserto agello lig-norum quotidie fascem allig-ans, imponebat dorsodiscipuli Gazani;quo in proxima villa venumdato, et sibi alimoniam et his, qui forte ad eos veniebant, pau- E xillum panis emebant, 7ium. 25. Procuiduhio alibi
:
,
eamdem
scr-
vat S. Hita-
rioa leveiiiatem.
continuo ad eum confiuerent tirones et hospites, non potuit omni careresupeilectiii. Hsec quidem viiis, sed tamenpro egregio suo paupertatis amore nimia ita ut haec, teste S. Hieronymo nwm.l9, una ex causis esset cur fugam cogitaret Et eg-o, querula voce ajehat, sub praetestu monasterii, ad dispensationem fralnim, vilem snpellectilem ha:
.-
simili industria necessarios sihi res obtinebat. Verum enimvero,
pertatem tanto coieret amo7ê,
nummos aliasve quamquam paunumquam primum
dicunt paupertatis gradum excessisse inde' tur, qui in eo positus est ut quis, reiictis rebus superfluis, rei tantummodo moderatse dominium et
quem
usum
beo! Lahore manuum victitahat, fiscellas junco texens num. 3 , quodapudS. Antonium didicerat
et quge
sibi retineat (4). Et quidem in fine vitse de rebus suis testamento disposuit, num. 32 , quod et magister ejus B. Antonius et alii plurimi fecisse
ars in
^gypto etiamnum muito
in
usu
leguntur.
70 PiHmo solitudinis suae in Paiaestina anno, Ejm iiabitaquia reg-io latrociniisinfamis erat, numquam in eo- ''^'fwedem loco habitare consuevernt, num.'^. Quatuor '""'"'"''?''-
nostrorum enim lectorum, sedium etmappa7'um iocum suppient. Junci maxime ex Phaio etiamnumpetuntur {^). Priiuo anno humwn raest
:
stro fodiebat B. Plilarion, sola {ut videtur) ten-
dein annos sestns
tationum camiis vincendarum causa^ num. 3. Sed sequeîti, ^tatis decimo texto, quuyn ccepisset fxam haheresedem, quinho7Hulum, utB. Antonius, et forte vineam, ut ejus discipuii, (numm.
tug-uriunculo declinavit, quod junco et carice (est id etiam junci
et pluvias brevi
'^"""'
anno
IS et 19J, coluerit et vinum expresserit, equidem non dubito. Sed ut in fne vitae, incolens hortulum et pomaria in Papho insula, fructum uumquam in cibo sumpsit num. 31 sic quoque in Pal^stina numquam de uvis manducasse videtur aut vinum
,-
genus acutum, et durum spartoque simiie) texerat, num. 4. Exstruxit dein cellulam firmam^statura sua humiliorem et vix longiorem, non absimiiein a S. Antonii, nisi quod hsec in rupe cavata esset, num. 21. De ejus cibo, nii est quod dicam; omnia in unum colligit etper annos disposuit ipse S. Hieronymus numm. 2>etb. Sordes in vestitu won /w^z7,superfluum esse dicens munditiasin cilicio quasrere,
bibisse;
quamquam
discipulis
17.
uvarum
comestio-
nem
ilii
Boves quoque alebant mascuios, agrorum, certe colendorum gratia

18.
pey^mitteret
num.
a S. Pachomio, qui, quamquam lineas dederit F vestes suis monachis. eas tamen singuiis hebdo-
num.
4.
Qua
in re
muitum
dissensit
num.
Bjw
tatts
madibus lavarivotuit
larionis magister,
jiawper-
ralw
in
el
69 Ut eodem num. \%tradit S. Hieronymus, detestabatur praecipue monachos, qui infidelitate qua-
(5), et ipse S. Antonius, Hisuas lavisse iegitur (6). Sed hxc
coUigtiidit
accipiendit
dam
in
futurum reservarent sua

quge
et dilig-entiam
rebm; pri
haberent vel sumptuum, vel vestitus aut alicujus
iterum periinent ad severam iiiam, de qua ante dicehamus, B. Hiiarionis discipiinam continuo enim ob oculos ei versabatur (quod et alios mone:
iiium lamtii
earum rerum
cum
ssecuIo transeunt.
gradam
noti
unum
de fratribus in quinto fere a se
tramcendii
Denique milliario ma-
hat,
num.
15) prEeterire fig-uram
hujus mundi
et 11-
nentem, quia comperiebat hortuli sui nimis cautum timidumque custodem et pauxillum habere uumraorum, ab oculis abegerat. Cave tamen ne sestimes heatum virum vetuisse ne ex storeis suis. et forte eiiam ex vino, oierihus et frugibus uHam sibiparareni discipuii pecuniam : tanta enim illo aevo nondum audita fuerat severitas sed ne inuiiies nummos, aut qui tantum aliquando in fu:
lam esse veram vitam,qu3e incommodo.
vitaepraesentis
emeretur
% IX. PfaecipUSe
leges
monasterio-
rum
S.
Hilarionis.
An
fuerit
presbyter.
erumtamen,tametsi haecmirum inmodumseve- ^fomneriora esset disciplina etdura, non iamen impedimento ntm ejai compoîtto.
turum
utiles essent, coiligerent.
Certe quadra-
ginta monachi qui

(1
)
eum
in
jEgyptum comitati
V,
l'iu!>.
Acl. -sS. lom. II Junuarii, pag. 119 et 120. (2) Cfr. BanduAoliquil. Cooslanlinop , lib. viii. Byzant . edil Venet.. (om. XXXI, pag. ti8y ; De Marca, Opuscula, pag. 44^. (3j Descriplion
rEgypte. lom. XVII, psg. 22G. (i) Cfr Cairat li.M... Vila (.lauslialis. pag. 186 e\ pa^sim Ihcolosi. (K) Hcgnla S. Pu.liomii. - (h) Vita S. Anlonu, num. (il Acla SS. lom. II Juiiuaiii. pay. I'0
(Ic
erat
BIE VIGESIMA BRIMA OCTOBRIS.
quin innumeri ad eum confluerent discipuli, etpreeier modum multa passim exsurgerent monasleria ita ut qui S. Antonii Vitam legerit et
eiât
;
33
*"ctorb
S. Hilarionis, non facile dixerit uter pturium monasteriorum exstiteritpater. Discipulos non occepit admiitere B. Hilarinn, nisi postquam vig-inti
excepto pane et sale ad deserta nihil perferunt amplius. Ipsius VitfE auctor Paulus, illustrator Antonius et {ut ad superiora conscendam) princeps Joannes Baptisfê. Vnde sequitur B. Hilarionis discipulos non siatim sibi fuisse
deretictos
;
exieruntde
cffinobio, et
^ ^
"-
duosjara in solitudine haberet annos, num. 1-, et Helpidii, qui anno 361 priefectus pnstorio fuit et multa postea a Juliano apostata pertidit tres
,
sed prius aliquandiu
communi ascetebrevis
rio fuisse excidtos.
Verumtamen
hxc disci-
phna, quam
liheros
Gazx
sanasset,
num.
8.
Quod scilicet
post-
quam auditum est et longe latcque percrebuit, certatim ad eum de Syria et .Eg-ypto oonfluebant, ita
ut mnlti crederent in Christum et se raonachos proAtque haec supra, num. 19, anno 328 iltiganda esse ostendimus. Exemplo itaque
fiterentur.
temporibus in ctenohio seu pottus zn vicinia cellulas magistri seu abhatis anachoretae accipiehant adeoque ipse S. Hilarion bimestre solummodo spatium S. Antonio convixit. Neque unum occupahant cum magistro domiciiltis
;
?zww;3>5?ca?H0&?;5?manebantseparati,sejtmctiscelluhs (7); neque B. Hilarion suh
uno
tecto
ejus
per
totam
PalEBstinam innumerabilia monasteria
tonio degcrat; etquidem in augustissimo suo prope
cum S.An-
esse cceperunt et omnes ad cum monachi certatim currere, num. 15. Sed cavendmn ne hccc
magnifi-
centins accipiamus quam revera sunt. Quod enim dixit S. Isidorus (1) Inter casnobiura et monasterium ita disting-uit Cassianus (2), quod monasterium possit etiam unius monachi habitatio nuncupari,
.-
aa psatmos et orationes, convenisse videntur vici- "um et pmimores monachi. S. Antonium sane, quilegitur '"'""""'" '''"^ ante vesperam et ccenam cum discipulo B. Paulo ^"''^^''"' lice *"* 5imptopsalmump3aIlisse,quemnoverat;etcum
'
Gazam tugurio neminem admittere potuisset. 73 Ad communes iamcn aliquot preces, videlicet
Qu^
oratio-
coenobium autem non nisi plurimorum, non de Cassiano tantmn valet, verum etiam (ut alios mittam) de S. Hieronymo asseri posse videtur, maxime oh numm. 15, 16 et 17 B. Hilarionis Vitx inter se
cotlatos.
eumduodeciescecinisset, duodeciesorasse,...media autem nocte excitasse eum ad orationem... et ad psallendum, et priori nocte usque ad horam nonara produsisse orationes, altciâ ad diem usque (8).
Eodem
stina a B.
scilicet fere ordine res in PaleeHilarione composiias fuisse apparet,
quo in ^gypto a B. suam habehant cellam
Antonio. Singuli monachi

et
quem
colerent
hortum
;
aut vineam; eyêmitorium nunc diceremus monasterium dixit S. Hieronymus num. 17. Hxc tuguria aliquando seorsim posita, ut num.lG; S3epius compjlura prope ecclesiam propriam, ut in Vita S. PaulcV (3), nonnumquam prope viltam, ut num. 15. Qme cellx, per montem dispersee aut ad vallis ctivum exstructae, qumn aliquo inter se
Antonium, inquam, cum discipulis psalleniem et orantem viderat S. Hilarion atquc id ah eo quoque factitatum fuisse certum videtur; 7ion tantum quod leranlabatur aliis in rebus g-yptiorum monachorum disciplinam, num. a, sed quod a S. Hieronymo, num. 4, dicitur scripturas quoque
S.
;
sanctas raemoriter tenens, post orationes et psalmos quasi Deo prasente, recitasse ita ut
,
:
modo
alio
scripturas, atio
modo
orationes, (id
est, in-
terjectas
meditationes
seu contemptationes)
;
et
Q^<Bmnner>,
^^ ^^^<^ maxime distincti, quod non communi victu mvUiorwn vestituque uterentur, sed quisque sibi de necessa'""''""'" ^"5 providerent ; nisi quod caritas suaderet ut C sibiinvicem auxilio essent. Ubi ta^nen cellx commia
f.i
Sem
?,"/-
tamquam unum quoque habebantur monasterium. Quodex Cangio aliisquefacite discere est. In Monte Serrato hujus rei adhuc vestigia supersunt. Imaginem dedit comes Atexander de la Borde in Itinere suo Hispanico et ex eo Albertus Lenoir (4). In Mgypto et atibi in Oriente multee supersunt id genus cetlarum excisx in saxis et rupibus verum. vix nunc hahitantur. Sed jam investigandum quas curas suis monachis adhiberet S. Hilarion. 72 Porro monacht seu anachoretx, quales ilte ^^ Pal3estinam et in Syriam invexit, a cosnobitis
;
colligarentur vincido,
psatmos recitasse censendus sit iltas soto Deo, nullo homine prassente; h^c vero, prsesentibus
qui in vicinia hahitarent discipidis. Similem fere disciptinam invexit postea S. Paula inter suas moniates bethleemiticas, quas ipsa in tres turmas monasteriaque divisit Ita dumtaxat, ut in opere et
:
cibo separatffi, psalmodiis et orationibus jnng-erentur (9). Vespertinas et nocturnas cojigregationes
eas fuisse ad num. 17 Vitx inferius notabimus. In numero psatmorum magnapassimdiversitas; sed numermn duodeci^num frequentabat S. Antonius (10), et retiqui per JBgtjptum et Thehaidem
monachi et quidem tam in horam no7iam incohabantur

nis conveniicidis
(12).
vesiêrtinis qiuv posi

(11)
quam
in nocturin
qucB
Cceteris sedentibus, et la-
boraniibus
nonnumquam manu, dum mente
psalmiste verha essent intenti, unus surgebat et lente neque sine iniercapedinihus psalinum recitabat (13) ad cujus fineyn antequam flectereut g-enua, omnes paulisper orabant et stantes in suppli,-
plures in vicinia positee, commune peculium aut sattem penus erat, ex qua communes expensse
fierent.
Vestiendi
enim
tirones, ut ipse B.
Hila-
rion
a B. Antonio vestitus
,
fuit; hospites excipiendi
et atia id
genus. Is vero, penes quem h^c erat administraiio dispensator monasterii dicebatur atque hoc imprimis munere gravatus fuit ipse
;
majorem temporis partem espendebant; itaque post hjec puncto brevissimo procidentes humi, velut adorantes tantum divinam clementiam,
catione
velocitate consurg-ebant, ac rursus erecti expansis manibus, eodem modo quo prius stantes oraverant, suis precibus intentius immorabantur (14). Id institutum ah apostolorum eevo repetit Cassianus; sed itte idetn posterioris temporisfacit addiiionem duarum lectionum , quse feriis quotidianis desumerentur una ex veteri, altera ex novo testamento, diebus vero sabbathi vet dominica utraque ex veteri testamento aut exnovo (15).
summa
B. Hilarion,
num. 19. Itle idem (si vox ptaceat) magister novitiormn, quandoquidem, quum cer-
tatim ad
eum
monachos
retse, teste
de Syria et Mgyîo confluerent et se profiterentur, ipse ad profectum animffi
sing-uloscohortaretur,
num.
8.
Preeterea anacho-
Cassiano
et,
(5),
prius in coenobiisinstituti
jamque
in actuali conversatione perfecti, solitudinis
elegere secreta;
(l)Deoffic. ecdes.
ipso
Hieronymo
(6)
auctore, hi
lom.
Jamiarii, pag, 148. (9) S. Hirrpnymus. op. RosweylâLruro. png. 'H9. (10) Apophllii-gmala, loc. sup. cil. (11) S. Ilieronymus ad Eii>lochiiim, episl. xxii, cap. o^, a\>. Migiie, Palrologia, tum. X.MI.col. 4.20. (IK) Cassianus, dc Nucl
De inhus tjcner. nioiiach. coH. xviii, cap. y L-l lU. pag. 737. - (5) Ap Hosw.ydum, Vila: PaLium, pag. 40!) el 410. (i) ArcliiLecl. monosL.. pag. (i. (3) Dc Inbus gencribusmonach. col.xMii.cap. i. pag 72S. ((i) Ad Eiislochium, episl. Kxn, cap. 3B, ap. ftligne, Puuologia, loni. XXII, col. i21. (7) Ihid. cap. 35, lol. i\W. (8) Apopblhegmata, num. K5, Act.
col.
LXXXH,
790
lib. 11,
(2|
cap. 15, ap. Mignc, PalrologU,
SS. lom.
dum,
Vilie
Oration.cap. 4, pag. 21. - (15) Ibid. cap. K, pag. 25. cap. 7, pag. 27. (I5)lbid,cap. , pag. 25.
(U)Jhid.
Octobris
Tomus IX.
Recitabat
;; ,
34
ADCTOHI
DE
S.
V. D. B.
Recitabat simUiler aXiquid B. Hilarion sedpriva'Dtura sacra nost malmos et orationes

;
HILAEIONE ABBATE. Ugendum est ex scriduobus
ut
domo
P[,f'i^^^^^^^ aut trihus mensihus priusquam xn (razee
Tusanon evsTalTeoe quamquam

':
res certa
res discipulos non multo ipse foret
antequam vtndemtarent,
sjhz
sirMros
quin etiam moniales \n perd^scendis memocui rei riter et scrutandis sacris scripturis (l); optimosindivinaslitterascommentariosdebemus.
muHT^lZZ^^n
UPrêter Vesperas
et
monachos
redux futurus quum sua jam

:
facênda
recitatWitm
ditcipliHn,
et Vigilias nociis celehra-
viMemia adeoque Anteautem quam se dmet in tzam in digerebat in scheda apud quos manere, quos verho mansionum transituvisitare deberet, uno
id
ztistttuebat.
^^^^^^^-^
hantpristinimonachiOrientalesTertiam,Sextam
Nonam
sa^culo
enim tantum
V Prima
in Cas-
siani tnonasterio Bethleemitico instituta est (2). Verum de illis horis audiendus est in primis Cassianus.
qujB
"
Apud iWosfjEgyptios) etenim,

(3),
iîquit
et
idem
Collator
hsec Officia (Tertia,
Sexta
Nona),
Domino
solvere per distiQctiones liorarum et
ordinem disponebat. num. 17. Qui cum cogmtus et esset a fratribus, omnes ad eum conffnehant, monasteria. Erant comitati tali duce circumibant interdum bis aut ter mille, quisque suum secum habens viaticum sedpostea in tantam venerunt apud piehem venerationem, ut unaquxque vitla vicinis monachis cibos offerret, numm. 15 et 17.
;
admiinitione corapulsons adigimur, per totum diei spatium jngiter cura ope-
temporis intervalla
cum
eos fratres, quos visitahat, exerceret auctoritatem B. Hilarion, cogitatione potius quam
Quam
in
ris
adjectione spontanee celebrantur. Ita

eis
namque
ab
incessanter operatio
cellulas exercetur, ut
manuura privatira per psalmorum quoque vel caBte-
documentis defniendum est. Verumtamen num. 17 iegilur exciusisse ex ordine visitando7'um mansionum cellulam monachi, quem
uiiis certis
rarum scripturarum meditatio numquam penitus omittatur. Cui preces et orationes per singula momenta raiscentes, in bis Offlciis, qujE nos statuto B tempore celebraraus, totum diei tempus absuraunt.
Quamobrem
exceptis vespertinis ac nocturnis con-
apud eos per diera publica solemnitas, absque die sabbathi vel Dominica, cegreg-ationibus nulla
lebratur, in quibus hora tertia sacras
communionis
obtentu conveniunt... Itaque in Paliestinee vel Mesopotamice monasteriis ac totus Orientis supradifiniuntur
ctarum horarum soleranitates trinis psalmis quotidie ut et orationum assiduitas statutis temporibus Deo offeratur et necessarla operationis officia, consummatis justo raoderamine spiritualibus
;
obsequiis, nullatenus valeant impediri.
Et quum
quo exeunte Cassianus in Syria versatus est, illic uhique in usu essent, vix aut ne vix quideni duhitandum quin eum morem instituerit B. Hilarion. Verum enimvero in fine
IV,
hxc sxcuh
de sua punitum avaritia volehat, et num. 18 abegisse ab oculis fratrem, similiter avarum qu3e utraquepcena speciem quamdam excommunicationis hahebat. Atque hactenus de monachorum E itlixis conditione et guhernio. 0"a"i?"a. 76 Quseripotest et reipsa quseritur utrum B. Hilarion umquam presbyter fuerit. Certe nil in eo il\"^^*^^^ll^ desiderari poterat quin ad ordines sacros promo- versaiitsimm, veretur. Mitto de vit^ sanctimonia sermonem fa- Koncamen cere ; sed de ejus docirina nonnuila commemo- videtxir fxtim ''"^* ^'^*"" randa. Beatum virum literarum studio longe prasceiiuisse B. Antonio, res certa est. Bic quidem non omniiio iiiiteratus fuit, ut voiuere nonnulli quos castigat Henschenius (6) ; tiyiguam sciiicet segyptiacam noverat eaque piures conscripsit iiteras ad monachos, spiritali doctrina refertissi:
sed nil prseterea de scientiis humanis ; novisse videtur. Contra B. Hilarion lingua syra
mas
preefatiorns Institidionum, initio libri

fuisse perhibet
iii
etalihi
hanc PalcVstinensem disciptmam multo faciliorem Cassianus quam Êgyptiacam. Sedab initio non fuit S. Epiphanius, qui omni.
hus fere visusest B.
llilaripnis
fuisse discipulus,
eamdem quoque normam
in suo monasterio insti-
tuerat; sed non ea mente ut reliquo diurno tempore monachis liceret ah oratione vacare, sed ut C id pro more ^gyptiorum impenderent adeo ut
:
diwmus ad communem oraiionem Palxsiinensium congressus novum onus ah institriplex

ille
tutorihus habitum esset,
et si
posfea
monachi
et
ipse Cassianus ctêdiderint liherum sibi esse, ahsolutis tribus itlis HoyHs, dh oraiione cessare, re-
missio disciplinsp fuerit
et
ex
iihello xu,
mim.
fl,
corruptela qucC omnia quem Pelagius diaconus

:
phayiii
latinos fecit, et in quo S. Epide re objurgatio legitur (4), apprime constant. Atqxie hactenus de B. Ililarionis cum discipulis quotidiana conversatione.
illa
cum reliquis iihellis
ioquehatur, qux ejus fuisse videtur materna cBgyptiacam didicerat AlexandricV eaque certe cum S. Antonio usus fuit, ad quem epistolas quoque dedit cophthice scriptas. Grsecum ut doceretur, eodem a parentibus fuerat missus; at iatinam ignorasse videtur, quum, ut num. 2S Vitx narratur, in Dalmatiam ductus fuerit quod ihi sermo suus i7icog7iitus foret. Studium ejus Scripturx sacrse, quam discipuiis suis aliquando znterpretatus esse a S. Hieronymo nwn. 10 dicitur commercium cum fidei pugilihus et iahores in convertendis infdelibus, uhi res ferret, indicavimus ; F adeo ut ambigi nequeat quin copiosissime ea instructus esset doctrnna quse preshytero necessaria sit. Neque obstahat monastica ejus professio quin preshyter feret. Illo enim sevo jam aiiquot monachos sac?Hs ordinihus initiatos fuisse et perrexisse in eremo ascesi vacare ostenderunt compiures
;
quinetiam ahbates aliquot eo fuisse numero De.
mum
miiia.
in
Viia S. Epiphanii,
Hilarion,
num.
xi
{7),
iegitur
magnus
Vi$itat ei fot.
rigit
firiiiiiitif
tnoi dieipulot
Quu?n autem ilii vitx monasiicse rudimenta tanto magistro didicissent seque deinde in alias
75
deserii conttdissent plagas, eos
designatur,
qua dictione procuidubio noster gradum presbyteratus accepisse, et si-
Verxun,
quamquam
hsec ita se habeant.
i^Hii
Aii-
nequaquam
ohli-
^1 reimodiit.
viscebaiurautnegiigehat.Ubisinguiisuamhabereni mansionem scripto notarat, ut eos stato visitarettempore. Id onus (quo enim aiio nomine iter
non ausim asserere B. Hilarionem ullis unquam ordinihus auctum fuisse, quum Sozomenus et S. Hieronymus, qui ejus gesta prohe perspecta
habuerunt, id certe aiiquo significassent
per deseHadesignem?)
modo
(^rtis diehus anie vinde-
rniam suhibat iquod, quum vindemia Gazie fiat duobus aut trjbusmens^busposiquam in locis a
mari remotioribus jam absoiuta

(1)Cfr AndprBs Sclimiclt. Bibliolhcca
Cfr Cassianus.
lili.
sit (5), ita intel1'2.
ercmilariim. 5
,
quod argumenium, quamquam negativum sit pluris tamen vaiet quam S EpiphanU Vita, cm^, ut initio diximus, tot mevis scatet ut neyno prudens atiquid inde coiiigere possit
RiUcr,
Enikiihit e.
pu-j
iii
dc
(4)
{iiurnis
orslion
loin.
cnj.
4,
Ibid. cap. 2, pag. il.
Acl.
SS.
III
Majj,
iih.
pag. 59.
n:,-^,
(2) (o) (5)
lom. XVI. png. 51.
(<i)
Acl. SS.
U.m.
II
Kl.
Januaiii.
iJdit.
ll^*.
(7) Suiius.
Vit!P SS., Majus,
pog.
153,
1GI8.
Cfr Pieire Belon
du Mans, OliacrvoUoiH.
n. can.
74,
ap.
x.
'
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS
A
;j)
^"
A.
An
primus
<
in
1
Syria vitam
'.
''''
^^^ monashcam
AtaetitS.Bie-
Coluerit.
ronvmia
ire
-ûnc vero deveniendum est ad vexatissi^nam Vi qu^stioncm, quam sequentia B. Hieronymi

^^^^^ num.8 jam pridem suscitarunt Necdum
:
nnU^mlnT
e-
TiamZfJn- ^'^^^^^^<^>{ci^G<ânnumsciiicefi2Squumdisciputos semonachum. admi tter e ccepit B. HUanon,) momisteria erant in PalKStina, nec quisquam raonachum ante in Syria noverat. Ille fundatoret eruditor hujus conversationis et studii in hac provincia fuit. Habebat Dorainus Jeaus in .Eg-ypto senem Antonium, habebLit in PaIsstina Hilarionem juniorem. Ad qux verba notandum imprimis est B.Hieronymo.non secus ac Flavio Josepho
(1)
,
sive in """^syp'o. '^^^^^^^'^^^^^^Syria, adiissetibiqueeremiticam "^^" anachoreticam duxisset vitam. Neque de alia ^^^^^nore dubitaripoterat. Ex ipsaenimS.
Vita,
"^f^"^^ statum reltgiosum, sic quoque quxstionem non movitan B. Hilarion;,rL.? halvitrconmioem 5?/r?a assumpserit sed utrobique sollici^*^ '"^^ an aliquis ante eos desertum,
p'"''^^^ ^^
^gypto
mnpieocus fuisset
'^
^'''''""-
""'
L/fZ:'
"'""' """(-
quam
An-
"^^^^^ beatus vir, "^""^ religiosos fuisse, quibus etiam Monachi no^^^^^^^êt : verum hos in eremo sese non db^^f. ^^^^^^^- ^n ea enim narratS. Athanasius, ipsemet ^ntonii disciputus, beatu^n juvenem anno xta-
ad Vitam S. Pauli manifestum eratjam ante Anto-
in Prologo
Ammiano
;
Marcellino
(2)
aliisque
Palaestinam partemhaberi Syrise, quoddiuregibus Syrige paruerat deinde, quum in aliis iibris distinguat sanctissimus doctor Syriam ab Assyria, non cogitandum esse eum hoc loco consentire Plinio{'d]etaiiquotaiiisquiut?-amquefereconfun-
anno Christi 170, apostoiorum et primorum ecciesia>Hieroôtymitanx fldeliwn, verbisque

^^f^^P^^
^^^^^.
^'^.
^^^
^"^
circiter vicesimo, id est,
evangelicis, quse
permotum, avitis possessionibus se exuisse,et quum sororem virginibus

^^^^^ ^^ /ideiibus commendasset,et parthenoni, ubi ^^wcare^wr, tradidisset, non procul
^^'^^^^^^ audierat,
dunt neque eum tamen ita proprie Syriam acciB pere, ut ab ea Judxam, Phosnicen et Paimstinam
;
^^^^^^
^^}'
operam dare ccepisse. Nondum
a domo sua
enira, inquit
{quemadmodum
:
aliqui fecere) secernat
aperte
*^^ ^''.^^^ ^^^^ '^^ Êg-ypto monasteria, neque ^^^^^ ^^^^^ ^^07tachus noverat vastam eremum;
quisquis sibi vacare cuperet, is haud procul a ^" ^'^ solitarie se exercebat. ^!^ ^""^ refert quo studio sanctus juvenis a nti^'^''Mm asceteria obiret, qua cpntentionevirtutes
enim Palsestinam fut modo monebamus) ei annumerat sed Straboni et Ptoiomxo accedere qui
Sijriam a septentrione finiunt Ciiicia
et
Amano,
^,/
ab ortu Euphrate et Arabibus Scenitis, et ab austro Arabia aiia et Êgypto (4). Atque hoc spatio, auctore B. Hiero7iymo,nulius anteB. miavionem fuisset cognitus monachus. P-mona7s. Verum enimvero ,quemadmodu7n sxpiusjam ^^'^^'"^"^. multiplex cst vocabuii monachi acceptio, smellnyZl dmrticir'" ôn hodie ta7itum, verum etiam B. Hieronymi lorem. ^vo. Ipse77iet ad Eusiochium scribens Tria sunt, inquit (5), in ^g-ypto g-enera monachorum. Unum,' coenobit^, quod illi Sauses g-entiii ling-ua vocanti nosm commune viventes possumus appellare. Secundum, anachoretce, qui soli habitant per deserta etabeoquodproculabhominibusrecesserint nun:
""''-'
o . de'""""
addiscere eosque in bono xmulari co"^''^^^^2"^ tenere 07nnes, aiii quidem ut filium, aiii vero ut fratrem diligerent (10). Narrat
^'""^"^
^^
"'^
Zl^L^'" ^"
'
rur,"'
^^"^ Anto7iium,
jam piuries
debellaio
cacodxmohosti,
^^' ^" î^w^crwHj secessisse

^'^^
a vico suo ronotius;

dchinc, anno fuisse in montem,
;
f^^^^^^ 1^^^^^ ^ncussuyn fuisse iîfemo

^^^^^
"^
^^^^
eremum
ascesi impleret
cupantur.Tertiurag-enusest,quod/?emo6oiAdicunt deterrimum atque neg-lectum et quod in nostra provincia aut solura aut primura est Hi bini vel terni nec multo plures simul habitant, suo arbitratu ac
ditione viventes
:
^^^^^"" imitari cuperent, multis persuasit ut soli"^"^ elig-erent vitam; atque ita deraum facta ^^:^^ ^*'^"' ' moDtibus?7ionasêna, etermwsha-
progressum eum ^^^^^^^^P^îssecasteliumdesertum;inquoquum ^nnos ascesim egisset et yyndti ejus ^^^^"f^ P^^P^
^^^^^'^^^' ^^^'
,^''.
^'^
^ ^nonachis, qui, rebus suis
relictis,
cîta-
'^*'*"* "^^^ ^^baut.
Ante Antonium
et
de eo quod laboraverint, in rae-
^^^^^"^^^?";'
^"?^''' /""^^' ^''^"^ ^^^' ^"^^^"^ ^^cV normam ?^ ^PS^ a^npiexus est. Hoc unum
^.^^ ^^^^^'"^"ên
dium partes conferunt, ut habeant aliraenta communia. Habitant autera quara plurimum in urbibus etcastellis. Hcec B. Hieronymus anno 2>S4. [6},sexennio fere antequam B. Hilarionis conscriberet vitam.Porroinsecundactasse receîset saîctus doctor B. Hilarionem, quandoquidem ewm cum S.Antonio componat, de quo in Vita S Pauii
a7i7io 375 (7)
^^''''^''^^'
^^^.^*^f
quod Ant07iius eremum
tantum constant ex S. Athanasio, 7"'"?'" ^"^ ^"^ ^0^^.^-. ^^^^/^ a<?.ogz.., nz.^ ^^r^";;" ^^^^"*^ ^^^"f ^^'^^"^ maxi7neverisimileestjamah ,Mpoovi^P^^ ^P^^^^^^''^"^^ ^ô veri nomiîis exstitisse reli- d.aur,gaoi
^^^ffj^^^^^^^-
f^
^^^^ haud procui a suo vico solitarie
"^^^
scripserat
(8]
Inter raultos sspe du-
bitatura est a quo potissimura raonachorum ereraus habitari coepta sit. Quidam enim altius repetentes
ab Elia et Joanne sumpsere principiura ; quorum Eliasplusnobis videtur fuisse quara raonachus et Joannes ante prophetare ccBpisse quam natus sit. Alii autem, in quam .opinionem vulg-us omne conasserunt Antonium hujus propositi capu quod ex parte verum est non enim tara ipse ant
sentit,
:
9narentur: quod a^^gumentum multiplici eruditio"^^^ ôî^v 7nemoriw P. An^.^^"^fT^^^^/^^^^^^
^'^'^'' ^"' aliquando ascetx, aliquando monachi, -'"'"" ""' ^'^'^;?'^ phitosophi aiiisve nominibusdesi'^^^.^
"^"
''
^<>':^'^tP!Z
^'^l''
.'l^^^^''^'''^^
T''""^"'
^''^'^
.? ^î?^''^""^ ^"""^'T ^^^."^^"^ cierzcoruTn jurjbus et offcus in ^'^" "^'^"''^' ^"? ^' ^"*
;
.^'^"^^^^.^"
'^^'"^",
T^''
oranes fuit quam ab eo oraniura inc^taâ sun studia. Araathas vero et Macarius, diseipuli Anton^ equibus seperior magistri corpt^s sepelivit etiam
.f ^'^"^''^''^''''.^-
"^^^^ '^
'C^
Emdexndev^^^^^^^
^f'
'' ^^'"^"^^'
nuuc affirmant Paulum queradam Th'ebJura pin

cipera istius rei fuisse, non nominis
:
quam opLio^
nem
nos quoque probamus.

dc BeMo,
SMomo
//v
tta
.
^'^ '"'"' ^y-"'^^- ^^ ^^ ""^tfl^ ^^^^f '^^''''^^^^'''^^^^^lQ^^^^^nueprocedendum -^<^^^rne ubt, non vams mxus confee' ,' ^^9umentiscert^sstmzs, ammadvertit Tl) forie non alia de causa tmtium ducendse in eremo vitx asceticse et S.Pachomio ejusdem
(l)Anliquil.
UIj.
x, caii. 7;
lib. v,
cap. li.
(21 Hjsl.
,o.
..-
r.
419.
(6)
Cfr Acla SS. tom. VIII Sept., pag. 469.
^^"
(7, Ibid.
pag.
vitx
86
kUCTOBB
DE
S.
IIILAEIONE ABBATE.
V. D. B.
'miâgendîncamoUisfuiBseadscnptum.quam et quod post se reliquerint instituti sui heredes

propagatores ;
dum aliorum,quos constat diu ante
ascesin egisse, eos sive in eremis, sive in co^nobiis Atque ego certe non amphus memoria^^^^^
hancquippeunamS.mi.v\omsermndamducimus D laudem,ejus sancttmomam et disciphnam tam celebrem /uisse, ut pr^ enisasceseos fama alzorum ommum instituia mhzh fere hahereniur ejusque
schola retigiosa nonnullis res nova videretur et
ireausimin senientiam Papebrochii {ilqui,quum qui leaeret ad calcem Vitx coievx B. Fronionis, Niirix secessit septuaginta cum sepiuaginia sociis in eremum ibique viiam anachoreticam ad niortem usque
egit, heec ipsissima verba
(3)
:
Hiec sub Antonino im-
hactenus in Palwstina invisa. Quod ut compara^ ex viroetiam docto quassieris quis exstiierii Mendicantium auctor,Franciscum Assisiaiem designabit procui duhio quu7ii tamen constet id viice genus muito ante assimtione aiiqua expiicem, si
;
peratore g-estasimt.tertiodecimoanno imperiiejus, idestanno VoQaut 173 seueiiam 192, hancclausu-
ptum
fuisse a B.
Hermelando ejusque
asseclis
lam sublatam voluit ; et ui quod sentiam aperte fatear,mihividentur B. Athanasii(quemcMerum ex ipso S. Hieronymo errasse hac in re constat) et ipsius S. Hieronymi dictis non aiiam inesse vini quani argumenii niere negaiivi videlicet B. Atha:
agro Mediolanensi et deinde a midiis ctericis ei laicis inter Pauperes tugdunenses; quorum pars,
poniifice Innocentio III, adu,nitatem rediit eccie-
siasiicam.
Non
:
aliter
xstimatum oiim
fuit de
B. Hilarione vitae anachoreiicx in Paicvsiina habitus fuit auctor, quodeam iiiic mirahiliter excoluisset et sanctissimos educasset discipuios.
nasio nulium alium S. Antonio aniiquiorem cognitum fuisse injEgypio anachoretam, nec S. Hie-
7-onymo inPaixsiina uttimi alium S. Ililarione. At a7'gumentum cujus oninis poiestas in rerum ignoraiione posita est,mide dehile est
et
XI.
Posteriora fata monasterio-
infirmum,
quum
de viris agatur qui amarent cetari et nesciri ei in reconditissimis viverent locis, et terie, uhi posiiiva afferuntur monumenta, evanescit
Sozomenm
tBgtiiitiit
rum Quamdiu vero

teria
S.
Hilarionis.
E
Ka(a iona<(e-
perseveraverint ejus instiiuia,
omnis iilius ris et auctoritas. H 82 Et quidem Sozomenus, qui

gesiorum scripserii
(4)
:
B. Hilarionisre^
equidem dicendo non sum.Ad /ine?n libri v de eedificiis mcmoiât Procopius [l^)nonnulia inonas-
riorum
t^)\i&
S. Hi-
larionisTiose
gestas prohe cognitas habuit, iicet initio ejusdem

S. Tli-
mortem.
De monachis
Jilgypti htec
et Palsestina
larioncm fnis
se
imprgesentiarum dixisae sufficiatj sed
initiaiorein
qux Jusiinianus imjperator restaurarat sed ut7'um ea inter unum sit quod cum heato nostro patriarcha aiiquid commune haheat, ignoro om;
ui(* aitachoretiex inter Si/co
tum similiter philosophari

dita. Elorebat in
licet
coeperat ab ^g-yptiiseru-
ea tuac temporis divinus Hilarion; hcVCy inquam, iiieris inanda?Ht, alibi tamen
vitse eremiticm initia in Syria ei abnegare eaque inter taudes ponere Aonis seu Eugenii Hunc porro Aouem, inquii [h), primum apud Syros, perinde ac Antonium apud ^gyptios, auctorem fuisse feruntsolitariEeac arctiorisphilosophiae; quihus iamen verbis veile non videtur Aonem primum adiisse deserta Syrix (quam usque ad Nisihim,Aonismansionem,extendit),sedpotius(que7nad^nodum de S. Antonio alibi disserit) moribus atque esercitationibus utilissimic hoc vitae fi-enus ad
:
non dubitat
nino verisimiie tamen est. Itinerario Antonini Martyris seu Placentini, quod Papebrochius tam maie hahuit (1 l),/a/ dixi statum reprasseniariPaixsiince, quaiis ante irrupiionem Mahometis sequacium esset et quin iliic unum alterwnque ?no; ;
7%asterium recenseatur, quod S. Hilarioui origines suas deheat,vix aut nevix quide?ndubiio.Omm
summam
dilig-entiam etperfectionem
alii
perduxisse,
sanesevo infestissimi fuerunt Sarraceni et simiie genus hominum anachoreiis, deserta Syriie, Patxstinas, Arabise et^gypti incolmtibus; maxime postquam sa^culo v ineunte -magis magisque inclinari ccepit romanum imperium ; verum ut adversus eorum truces incursiones perfugium haberent eremicoise, aiicuhi arces addidit Jûstinianus monasteriis ; quarum adhuc rudera supersunt. Porro inter eas veriszmilli^ne referendum est S. Geor-
sive /Egyptii, sive qui
hujus philosophife principes et auctores fuerint (6); nam continenter antequam hsec de Antonio scriheret, tradiderat iniiia repetenda esse a iherapeutis Alexandrinis Unde conjicio dixerat (7), hanc philosophiam apud iEg-yptios ex eo tempore fioruisse alii vero afflr: , ;
giicastrwn,de quo quidem non meminit Procopius,sed cujus ^nemoriam fecit Antoninus martyr aut quisquis Itinerarium ejus scripsit : Proficiscentes, inquit [Yl), de Eulatia introivimus eremum milliario xx, in quo est castrum, ubi est xenodochium S. Georgii, in quo habeut transeuntes vel
mant
persecutiones, que variis subinde temporibus
ecclesise acciderunt,
huic philosophiEe occasionem

fug:ientes christiani in
prsebuisse.
Nam
quoniam
montibus, et solitudinibus, ac silvis commorabantur, huic viveudi rationi paulatim assueverunt.

iVoii
ahsnrde
hoc
nedidit Ca'niiiitui
III-
gtilulum ad
levtiiii
83 Absit iiaque ut ftocci fiant B. Cassiani in praefatione ad libros de ccenohiorum institutis verha, quibus ut monasteriorum jEgypii origi-
apoiiii-
nem,
'icn'ii
referen-
dnm.
quoque Patêstince ad apostoliae prxdicaiionis sevum refert Vidimus. inquiens (S), monasteriorum regulam per .Eg-yptum vel Palasstinam
sic
:
eremit^ refogium vel stipeudia. Quum autem ex iila maxime parte B. Hilarionis discipuii se sparsisse videaniur, vix dubium quin eremitce iiii ejv^ asceticam continuarent schoiam. SbQuamdiu vero discipiina reguiaris inter eos in honore fuerit qucerendmn est Vopr^cipue )iiuh
FalsofeilurlS.
ilieroinjmvs
ilixiste
statini
antiquitus fundatorum...instituta in quibus ab exordio prsdicationis apostolicse a sanctis ac spirituali-
quodvideriposseteamstaiimposiB.BHaTioQUinor tem fuisse coliapsam. B.Hieronymussciiicet scri hens adEustochium de trihus generihus monacho
pOll eJHS
Mor-
letn in iis col-
rum
lapsam
esie di-
qucC sunt
retis et
bus patnbus fundata monasteria ad nos usque perdurant.QMamo&rem, ut per Stiltingum (9) sic quoqueper me Ixcet S. Charttonem,de quo in coniroversiacarmelicitamuttafuUdisputatio,aniiquioremS. Hilanone zn Syria anachoretam facere
;
in^gypto, deccenohitis deanacho remoboth, hunc t^rtium ordinem his qu%
sciplinam.
alibi ciiasse
memini
verbis perstrinqit
Tertium
g-enus est, inquii (13), quod Remoboth dicunt deter rimum atque negrlectum, et quod io nostra provincia
aut
primum aut solum
affectaios et
parum
est; et perqit dein eorum rehgiosos rehqiosos descrihere mnrp^ mores.
(1) Act. SS.
tom.
VIII Oclobris,
pag.
(2) Ibid.
tom. IHMaji, pag. 296.

(i)
8U, numm. 25
Ibid.
cl scqq.
(J>)
Acl.
(3)
lom.
II
Aprilis,
{5) Ibid..
pag. 203.
lib. VI,
Hisl. eccl., lib.
iii,
cap. \i, pag. S19.

lib. i,
o27ct328;edit.
pag. x.v.
SS. tom, VII SepL. pag. fill._ (10) Oiip. tom. Byzanlin. Bunna. (11) Act. SS. tom.
III. 11
pag
cap.
33,
1,
pag.
691.
- (12)
Ibid. pag, xiv,
num. 31
XXII,
Maji,
(6) Ibid.,
(13) Epist. xx u,
cap. 14. pag. 4.20.
num.
oi, ap. MigDc, Patrologia, tom.
col.
419.
(7) Ibid., lib.
cap. 12, pag. 419.
(8) Cassiaoi
Opp. pag. 3.
Porro,
Dltj;
TIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

Hilarionem
A Porro quum
vitas
37
alihi B.
Hieronymus
S.
monasiicie initiatorem in Syria et Palxstina
faciat,
nemo non videt hsecprohra in ejiis inciderediscipulos, si verbis : provinoia nostra Syria designetu7\Et quidem itavidgo intellexerunt viri
plerique eopum. quossupra inrebus gfestis Constantn enumeravi adhuc superstites, hanc disciplinam summa cum laude excolebiint. Et horum consuetudine ac sermonibus alii instituti, ad sumraum
virtutis
^"
-^0. ^ "
apicem pervenerunt
et
ruditi,quemadmodum Valiarsius testatum feeit, ipse contra sentiens Pannoniam potius aut Italiam significari (1). Et quidem nonomnino male.Quum
ad majoris glorifficumu-
lum
monasteriis illic positis adjuncti sunt. Es quorura numero fuit Hysychas, Hilarionis sodalis
;
emm hancscripsit epistolam sanciissimus doctor,

non in Syria versabatur atque adeo eam hahiiationis tiiuto provinciam nostram appellare non poterat sed, Romse erat positus, ut ille ipsemet testis est scribens ad Nepotianum {i) et conse?ttit Rufinus libro n Invectivaru^n num. 5 {%) adeoque ea scripsit anno 384, quum Romie etiam degeret Busiochium, anno tantum sequenti Bethleem cum matre profeciura (4). Bt non duhiianditm quin lialiam, 7ion veyô Dalmatiam inieiligat Hieromjmus etenim, quamquam catholicos habuerit parentes,sacris tamen christianis nondum initiatus erat,quum puer adhuc eâdoleecentulus,
; ; ;
etEpiphanius.quiposteaSalaminisin Cypro episcopus fuit qui... antequam Cyprum venisset, priucipatu Valentls Augusti adhuc manebat in PaltEstina. Quo quidem tempore .Salamanes, Phusoon, Malchio et Crispio fratres iu illis
;
monasterii:; iu-
m Erant enim nobili apud istos genere orti. Magistrum porro hujus disciplm habuerant Hilarionem. A quo cum
do domum simul redirent, Maichionem raptura esse meraorant, et ex conspectu evanuisse, ac repente iterum apparuisse eadera cura reliquis viam
aliquanear-
claruerunt. Degebant autem juxtaBetheleam. qui vicus est ag-ro Gazaorum.
Romam missus fuit liberalium siudiorum graiia (5), neque pyôin aliquid cerii de rebus christiams Pannonicis novissepoierat, neque aiibi umquam de iisdem disseruit. Conira res ecclesiasticce quomodo essent in Italia compositx, probe habebat compertum, ei teiigit easdem sxpissime. Sed quod prxcipuum est, ipse Hieronymus indicat se de Italis scripsisse. In episiola enim, quam modo laudabam, ad Nepotianum, uhiad finem ^neminit irarum quas Virut ipsemet loquitur,
giniiaiis libettus seu epistota ad Eustochium suscitarat Quos obsecro, inquit, ut quieseant et desinant maledicere non enim ut adversariis, sed
-.
pentem nec multo post e vita mig-i-asbe adhuc quidem adolescentem, nulli tamen, eorura qui in
;
monastica philosophia
g-ritate et
consenuissent,
vitse
inte-
Dein laudes prosequitur Ammonii,patrium vicum Chapharcobram prope Gazam ittustrantis Silvani, ex Paliestina oriundi, qui post Valentis obiium ^ juxta torrentem Geraris masimum ac nobjlissiraum mouasterium plurimorum bonorum virorura
;
amore
divini nurainis iuferiorem.
simul deg-entium constituit ; cui quidem monasterio admirandus Zacharias post illum prEefuit. Postdefleciit
Sozomenus ad aliarum Syrix pariium monachos ',verum quce attuiimus sufficere viden-
nec invecti sumus in eos qui peccant,sed ne peccent monuimus. At vero nilprohahiiius quam hanc quietis commendationem et
;
ut amicis scripsimus
tur ut appareat discipiinam monasticam post S. Hilarionis mortem non staiim collapsam esse, neque in iiiiits disciputos dirigi B.Hieromjmi increpaioria verba.Cceteriwi si quis ptura veiitde monastica dicipiiiia in Palsesiina suh magisterio
SS.
Hilarionis, Epiphanii, Silvani, Hieronymi, Pauige, Euihymii, Sabce, Joannis Siientiariiet Theodosii ccenobiarchae, adeat Bivarium (11), qui
?"mo
maledicentige cessandae horta^nenimn ad liaios fieri ; quum iltic, Romê poiissimum, ut Rufiniancv (6) orationis series indicare videtur, scandala ex illo libetto orta sini. ^^ Cceterum ex aliis cOcBvis scriptoribus, Hie-
de eorum rebus
et institutis contulit
plurima.
ronymo non ^ninoribus

stai
auctoritate, abunde conlempore taudihus prceceliuisse Palxsiince monachos. Audi S. Basilium in epis?niri$
ilio
XII. De
larionis.
sacris Reliquiis S.
Hi-
375 ad Eustachium Sebastenum : Multos inveni, inquit (7), Alexandrije, multos etiam in reliqua .Eg-ypto et in Pal^stina alios
toia,
quam anno
dedit
QuumB.
et Ccelesyria ac
Mesopotamia
qnorum mirabar ab-
stinentiam in victu.mirabar tolerantiam inlaborius,
C stupebam ad constantiam in precibus, quomodo somnura superarent, naturali nulla necessitate infracti quomodo excelsam semper et indomitam animi servantes, in fame et siti, in frig-ore et nuditate, nusquam adcorpus conversi, neo ullam ei curam impendere volentes, sed tamquam in aliena
:
lliVdnon tania sanctitaiis fa7na ftores Hvsyciun, ac admetiorein transisset vitain, co.puii. Hiquaquaversum nu7itius iile sparsus esi. Qui quum, 'arioms ex
ret, statitn
ad Patcestinenses discipidos pervenisset, auem fvp''"';'*"''vivum desiderarant, 7ion nanus desiderarunt suuam. moriuum. Cyprum itaque ve<ui S. Hesychius si~ F mulans se in magistri horto hahitayê veile, sed
reipsa captans occasionem furandi cadaveris. Post decem ^nensium exspeclatione^n fecitid de-
carne viventes, reipsa ostenderent quidsitinhac vitaperegrinari etquid civitatem in cailo habere. Hsec cum mirarer, ac beatam putarem virorum vi-
mum cum vitx pericido et M tjumam navigio de-
tam,quod factisostenderent se mortificationem Jesu in corpore circumferre ; optabam et ipse, quantum

etexsozome-
tulit sac7-a membra. Hinc, totis mo7iachorum et oppidanorum twbis prosei;uentibus, ad lcvvam litioris, qua Majuma jEgyptum itur, septimo
miliiario in soiitudinein asportavit et in antiquo

tuuica, cucuUa et paladhuc viveret, integro, tantisque frag-ante odoribus ut delibutum ung-uentisputares. Quibus addit Hieronymus, exquosuperiora su7npsimus Cernas usque hodie miiam
illffisa
m diH jmc
possera atting-ere, imitator esse hominum illorum. 87 Hêc quidcm viditet admiratus esi S. Basiliy^^ ^y^^Q 357 ^gj. ^^^ ^^^^ 375 significahat clericis
monasterio condidit,
liolo et toto corpore. quasi
iSeocsesareensibus
Isestina
(9)
se asstimare
eaindem in Pa-
nondum
cessasse virtutem.
Nec immerito;
:
quum Sozomenus
Palsestina
de
iilo
monachornm
num.
ai,
a|i.
eevo scribat (10) Sed et domiciliis florebat.
Nam
Act.
interPaliEstinoset Cyprios contentionem, his corpus Hilarionis, illis spiritum se habere certantibus.
587.
357.
(l)Epist. XXII,
Migne, Patrologia,
419,
iiot. a.
lom. XXII. col.
(7) Episl. ccxxiii, alias lxxix,

(8)
iium.
Opp.
lora. III, p;ig.
(2) Episi. lii,
num.
17. ibid. col. S39.
(5) Cfr
Cfr cap,
iii,
iium. 4. Vils S.
Basilii.
pra;niissa;
lotn. III
III,
SS. lom. VIII Spjjlcmbris, pag.
MQ.
(i) Ibid.
lembris, p3g.652et scqq.
(Kjlbid.
S, ap,
lom. VIl Sep-
Opp
pag.
jtLV.
(9)
Epist. cciii, atias lxiii, iium. 2,

cccl.
lib.
Opp. tom.
pag. 453.
(6) Invcclivarum
XXI,
tol.
pag. 310.
(10) Hisl.
vi.
cap. 32, pag. 089.

1
(1 1)
De
seu Apologite,
lib. ii,
num.
Mignc, Patrglogia, ;um
TeLeii mooachatu, lib. iv, tom.
II,
pag.
cl soqq.
Et
38
tUCTOKt
DE
locis
S.
HILARIO?fE ABBATE.
tur, iiprofecto,an
Ettamenin utrisque
fiunt, sed
mag-na quotidie signa
admittendum
sihi sit revera
V. D. B.
ex
Inde, impe-
ranie Carolo
Siagm,
magis in hortuloCypri, forsitan quiaplus illum locum dilexit. 89 Quum Antonius Placentinus aui quisquis alius Itinerarium, quod quam male carpserit Papebrochius diximus non semel, fecit, requiescehat adhuc in illa soUtudine S. Hilarionis corpus. De Mazona (MajumaJJnquit (1) venimus usque Gazam milliarium... Inde milliario secundo requiescit S. Hilarion. Leucas milliaria vocat, ita ut, ubi
milliarium scribit,tria fere milliaria intelligenda sint. Quam dii'- vero illic postea remanserit beati
viri corpus difficile dictu est,
transtata fuisse trium sanctorum corpora, hxrebunt nonnihil. Interea juverit narrasse quo pacto feraniur h3ec sacra pignora devenisse Duravelum. Ex Marco
Orienie in Cadurcinum
agrum
Antonio Dominici,cujustiherde Sudario capitis Cadurcis prelo impressusest, haec excitat Vidatius Ut beatus Namphasiuspagum Cadurcensem eleg-itet, exuta mortalitate, suis
Christi a?2o 1640
:
nos lipsanis
rem, variis
insig-nivitj
.sic
verisimile estCarolum
Magnum, mouasteriorum a
illa
se fundatorum
et
memo-
reliquiis honestasse,
primari
traditionihus
nisi fidem addas Duravelensibus, quibus statuitur
Cadurcorum
pant,
ecclesias,
cesserat, veluti
quam
cui sine dubio aliquid conPippiui patris bella vastaveChristi, veluti cteterarum
BB. Hilarionis, Agathonis et Piamonis seupotius P^menis corpora, imperante Carolo Magno, in
Sudarium
capitis
capiti, concessisse,
Quod autem
agrum Cadurcensem
ravel delatas fuisse.
ipsius temporibus
oppidum DuSingulari libello, jam rariset
quidem
in
pagus Cadurcensis
tinet
sacris pig-noribus fuerit dotatus,
testatur vetus charta abbatise Movsiacensis.
simo, id
argumentum prosecutus
.-
Con-
qw
lempore
Joannes de Vidal, J. U. Doctor et advocatus (2) synopsim lectoris oculis subjiciemus, 077iissis omnino quatuor primis capitulis, qu3e de B. Hilarionis vita sunt. 90Capite itaque quinto conatur probahile facere
reliquias illorum heatorum ex Oriente in Gallias transvectas fuisse. Quam in rem animadvertit
veteres
Magister in Parlamento
est
enim duos manachos illius abbaiis Caroli Mag-ni commendatione comparandarura reliquia-
rum gratia in Palestinam perrexisse, iriaqne corpora sauctorum integra invenisse, Psemonis scilicet, Ag:athonis et Hilarionis, quae in Cadurcos
advectain loco Durivelleris deposuere quia cum abbatia Moysiacensis mille monachorum esset, nec
:
aJix ex Orienle reliifuix iu
Gatlicu delaln-
capax
tantse multitudinis, volebaut
feruniur,
nanciscendarum B avidissimos fuisse S. Germanum Parisiensem in Palxstinamet Constantinopolim perreocisse ad conquirendas reliquias (H) eadem de causa lega;
;
Francos reliquiarum
domum
inibi
construere,
quam redundantes monachi
habitarent,
ipsamque reliquiis reddere nobiliorem. Kestant adhuc vestigîa veteris Eedificii etcorpora peneintegra
sarcophag:o lapideo condita, amoto operculo quovis redeunte quinquennio visenda proponuntur. Nos
tionem a S. Radegunde missam fuisse Hierosolymam et peruniversum Orienteni (4),- Figiacensem ecclesiam ultramarinis reliquiis a Pippino rege ditatam tradi apud Guitielmum De la Croix [5) ; Carolum Magnum quoque curasse ut ad se reliquixex Oriente deveherentur (G) maxime postquam monachus quidam de Hierosolymis adeum venisset, reliquias multas ex parte pairiarchse Eierosolymitanideferens (7) ;porro eas reliquias pturimis Galli3eecclesiis .a Carolo Magno distributas fuisse, atque ita ferri indusium B.M. V. ecctesise Camoiensi fuisse concessum, brachium S. Simeonis senis Parisiensi,plura corpora aposiorum Tolosanae et alia aliis; nii ohsiare quin iilo 3evo ex Oriente in Galtiam transvecta fuerini corpora SS. Hilarionis, Agathonis et P^menis et data a Carolo Magno Duravelensi ecclesix,maxi,
hunc locum dicimns Duravel, corrupte Froissardus Durmel, dum ab Anglis obsessum memorat. Nec miror ego, Caroli SJag-ni commendatione, monachos
illosinPalestinaSacras Reliquias conquisiisse ad illum enim Joannem Patriarcham Hierosolymita:
num, perZachariam presbyterum, duobus stipatum monachis (uno de monte Oliveti, altero de Saba
monasterio), benedictionis causa claves sepulchri dominicietloci Calvariffi, claves etiam civitatis et
montis Oliveti
sepulchro
fit
cnm
vexillo
manni Contracti Chronicon

Domini)
ad
legimus detulisse. Heraddit (reliquias de

800 quasi tantum
annum
pnncipem rogaret defensorem. Inde etiam apertum

multas ab Oriente potuisse accipere.
92
Verum enim
ve?-o
haberet Cassinogili (Chasseneuil) quas utpote in dicecesi Ecotismensi (AngoulSme) posita non valde procul a pago Cadurcino distahat (interjacebat tamen latissimus Petragoricus C pagus),et inqua anno 77S pascha celehravit (S). Atque hxc quidem omnia vera sunt, neque omnino negligenda, quoniam hinc saltem sequitur Du,-
me quod villam
censis, quae laudatur, charta ! Sed,
utinam exsiaret Moysiaquum Domiut referi,
ut vonMiare
volnnt ex mo-
ravelensem traditionemnon esseahsurdam. Sed triaheatorum monachorum corpora reapse Duraveium fuisse transvecta hinc omnino non conflciiur et aliis omninoprobationibusconflrmandum superesset.
dicunlur
Moytiaciitn
i..
Moysiacense '"y''^"' archivumperscrutatusesset, hanc chartam omST' mno non invenii. Non tamen inutilis omnino F ejus fmt inquisitio.Invenit eîim duos retiquiarum catalogos, qui uterque quidem dicuntur anttqut, quamquamprior saeculo certe duodecimo recentior sit, quippe qui idiomate mixio, scilicet partim tatmo partim Cadurcensi,
szt
nicius jussu episcopi Cadurcensis, Vidalius, et rogatu Duraveiensium
"umenlit
ngro Carlurd
no
el
jn vici-
num Dnravelum Cramvec-
vero monumenta coaeva desiderantur prorsus,neque aliasupparia uspiam latere videntur. Quocirca quibus persuasum esi medio 3evo ssepe iliusum fuisse a peregrinis imposioribus
91
Jam
rum
et
conscriptus atque hic inter retiquias quas Carolus rex dedit Moysiaco monasterio pignora
:
sancto-
Hilarionis,
Agathonis
et
alter
nude recenset
reliquias,
fi-
detiumpieiaiiMequeproinfrustracommendatum fuisse episcopis ne absque accurato examine novas reiiquias puhlicaB venerationiexponi paierenp.g x,v. - (2) T.i.ie,c des icliques el Agalon cl Piamon abb.!s et onBchorOtes dOri(nt,conlcnauirhislo..edcleuishauls-ruils et lis (uuvres de la (ranslation de leurs relii|ues en France dans la ville de Dura\el en Quercy: cnscmble un rccue.l dcs merveilles arrivees & leur lomjjcau et des graces et indulgrnces accordfês par les papes h ceux qui les vis.lenlaiecplus.furs aulrescbcses Irfs mdmorahles Lc lout
(I) Acl,
de sanctts nostris hxc HUarionis, Gatonis et Piamarcho vel Piamanho Heperit quoque in eodem archivio duo anii qua hrevzarza monastica; in quibus duodecim lectiones sunt de5. Hilarione manifestum profecio signum cutius ceiebrioris, Sed quum Caroii
:
.-
hahet origine omissa tradit Idem sancti
P^menis
SS lom
11
Maj.
vies rlessaincls M.lor.on.
des charlres. lilies. hislotres anciennes. n.t-moires, manuscrits iradilions, enquesles el auiics uicnves Iris a.ithemiques. Pb,Maislre JeaD de Vidal, doclcui jrisdroictsel avocat en Parlemcnt.
lir^
""' "' ^ (4) C-eaonus liiegorius Turon. de Gloria MM. I.b. een' ap. D. Bouquel,*** tom. 1, pag. i63 (b) Scrics el acla enisco ^g.nl.rd. Anualcsde CroIo M. aLn, 799 el IS: ap" D. Bouqu t tom
!)
'
hisloires
dc France.
lom.
III
'^,ac
n^^
î^r""'
^^'
M
-(8)
Magni

39
"CTOBi
V- 0. B.
^''''-ondeaÛguocalendarioUoysiacensiJnL i"
ZrTa,Hr'"
'''''''''''''
^^^''î^-^
^ôulaZ
*r
" ""'A-'"
/fO''
pridem Moysia-
raZZZlZ
7"^''" Caroli Magni a>m Du-
sunt. quippe qui perrexerint ritu duplici S. Hila/-..û celebrare. Sed co^va supparia eccstare testzmonia, qu^ nunc sola anqutrimus ^
noms
bilis
Lt
^^^ZITC""'"'''' 'r^'
ôtonTaml,^-^^
HermPnn
^"f
"^''^''.
ibidem vir venera'"" "^^^ .o.bg.tioxe

^''^''^''
tr"""'-
'^f'? ^---^^- " finmori l^cet stare pede. Re '' qmdsmvera s^culo xv partes illic adhuccerneB *anter /-en^.^.., . guibus erant
w^mc&-ffe;o;..s.
'
(D; '' ^/fe "^^^^^^''''''^^'^''^''''''^''it.sanctorumreinu^t
rum
zmag^nes,
cum
triZsaZL
quasZ-
gus male vocat, literis uniJcujusqJZml Pr^terea campan^ prim^ inscUpta seu potius
adscripto gotiucis,
mtlemZ
Jn.t .t
etVulaltZ
'"'''^'' "^^'^>ZlZfZnT'"'' ^^^^^-/^^^^.
êterisZl
7 ""'""^'"'^
mfusa hxc verba

pre.,ent
larion
autem
campane en lon monstre de Dnrave de S Hi arhonenr de Dien et de S.

hêc alia
:
L'an mcclxxii Poug-u.t faoho â
nerabilemes^ f
^'^"^ DtaveleZZ^Tu ^'" ^''^^^

^''-
tZZôZJ TT""^''
Domvaicio fît, adeoque ecclesiam '""^*"'''" ^^ ''y^" '^'chi- E

'
''?
Hilarionm;^;"
Mana
ma"
Dnravel MccLH ; Samt HUarion de Dnravel ccu
Je.ns. Maria. Saint H larion de et terti^ demum : Jesns.

et lon x de
i
'
ZZiaruZV''^' ^"
oZirZ oZfnor^Z ^"""T" "' ^""'-^"' "'^ omittendum
sententiam\e. êrzto pergere posse '^, Cadurpaironorum loco habere san^"^"^f

<>' ""'^ eorumdem
rZ^lf!7''.*""'^^^''''"''^P<'^^^
la coufra io de S. H.larion de Duravel fogueron lenrs elec ions "* "'''"'* e! rederou lonr compte etc Atn,,^ hi.
stat cu,us hoc est initium:V^n 1518 foureUaoh que lons oubries (id est pr^sides) de
apposua imago Crucifixi et Mariee tenentis plrvulum /iliun^. Insuper confraternitatemt noms habuU Duravelum, ut ex commentariocon-
mL
fuisse
X\ f BenscheniuT iT "^ '"""

iensis
UonemTe Ex Ubelto
auaJT '"'"^"^ '"*'"' '^''"*^''^'"''f:}''t'>rice esse certam.

"""''' """'""'^ ^'^^^'^''^'^'^dum nostrum
JatfanfT:.
"" """ '"""''''"^ '" '^^' oenuina Tldd""" ? " ^ddiderini actum esse in overe noitrn
eîsconoCnT
deZ: T T-""'''^"^ '"'^''
^'"'P'"'^'
'^'"
;
corporibus
sed
<^^'i^^^rnuurS:^Tea,t^z^j^:::::z
eumquesplend^dum sed alia testiJZaJureZ.
;
ceZribts':iT:^
^6
tôTr^^hT^^-dîT'''^^^^^^^^^^^^^ "'^ Septembris.

'
guod de-
ânforumcorporibusquisnonvideat^
Novimusin.nr,.r.r
Cadurcense qutbus B. Hilarionis et sociorum fesum^^nd^c^tur. Kalendarium habet : xxi octo-
oscSi:n=rr^^:::i:y\srr^^-
TT S"-^-^^-^-^~5r
""
"''
eJoTZ^TolTp:, duLodocoZnTnon f^
corpora
T^
"'^*"^
S.
sumus eic,
Hilanonis abbatis. Oratio Intercessio nos qu^ et reliqua omnia ut inTeviarzTjt

:
patriarc}ZA7fTi'. T^^^Ztlt^^^^^
' ^^"^^'^
Samhiri,
snppiicationibus nostris quas in beatorum Agatonis et P^Bmonis confcssornm tuornm solemni-
iie
Eutychianam adhuc ratum esse S.
nrnfifer^t,,,-
/.
'^
mTlZ^XâTlZ^tl/ "T
M^Ti:
quod Nicola:
V>dahus ammadvertit. festum fiebat de sanctis Hilanone, Agalhone et Peemene guod de iU,s solis nsurpabatur sanctis, qui in dicecesi Cadurcensi
;
S;/
^!^''""'- -f '*'' .^"^0
^"i, <
/ monasterio Benedictim S Georoi servabatur adlmc s^culo prêterZ^L

S.
Hilarionis,
tVT:, !
hT, "
'"
oTTT^T'"''
Caleudarit.m
''''""'-'''
"' ôclesiarum vel
insuta Cypro oo^siU^TTanLieT^h,,. rectore Hnasteru
TTuJTTTZTTT::
"
c!TT
''""" "^'
'"'''^^'
pa
o,'rbTnturXtr;d:n^t?
Liesiis';rp"H:"e:*rto2":;::rm^",tti::
~^
"'"'^ '^""''" (^)- ônstant h,-ec ex sequenti Dinlo''^'^Ma-''îVaaM,,,,,/.,,:!;,f;-
""'"
/-^^â
c.../,)..
Jesus,
40
.CTOR.
DE
S.
HILARIONE ABBATE.
exempli gratia. Aurelium Authedonium, Alexionem ortum Bethagâtone et Alaphionera ex Asalea qui cum eodem tempore sub Coustantii viverent prin:
Jesas. die 22 Junii
V D-B.
nusabbas
tiarum
chio
anno 154S. Eg-o doranus StephaVenemoQasterii sancti Georg-ii Majoris
reliquiam ex brafidera facio rae accepisse Hilarionis abbatis, a rev. matre sorore sancti
dig-na, et
cipatn, raonasticam philosnphiam
pie ac viriliter
in urbi-
Aug-ustina Contarena, priorissa perquam
Catharin^ Venetiaa monialibus Dominse sanctas depositum harura. quiE prjEdictam reliquJara in
excoluerunt et bue ac vicis, superstitioni g-entilium

ditis
,
virtutum sunrnm exemplo
admodum
de-
christianara
religîonem magnopere prove7in (omeii

dici videatur
buerunt a quondara mag-nifico domino Nicolao Michaele Doctore anno 1518 die 17 Februarii. Hanc reliquiara idem mag-nificus Nicolaus Cipro avexit, ubi eamdera obfinuit a superiori loci ejusdera sancti Hilarionis,
Cipri.
xerunt.
98
Equidem
primum
asserere non ausim B. Hilarionem omnino esse confessorem (ut vocant). cui
dum
esset consiliarius reg-ni
mihi tradiderunt prEedictse reverendffi moniales corara magnifico doraino Francisco Michaele. raag-nifici Nicolai filio, qni adfuit suo et suornm fratrum Ang-eliet Alexandri nomine. Habui
etiam acceptionis chartam, quam prjedict moniales dederant, tunc temporis superius memorato magnifico Nicolao. Et hoc ad majorem reliquise authenticitatem, quam Deo favente promitto me locattirum in monasterio sancti Georgii Majoris cum
Eam
soiemnes cxlitum honores publice deiati fuerint fesioribus nisi enim jam ante medium sieculum iv honores ruUmfuim. ejuscemodi delati fuissent pientissimis aliquot viris qui mortem martyrio non illustrarant, quse
primui
e con-
Antonium utjube?'et, quemad7nodum in Vita B. Hilariouis, num, 31, narrat S. Hyeronimus, ut sibi pararetur in loco ignoto sepuitu?'a ? maxime quum ad S. Hilarionem hujus
ratio movisset S.
rei testes referrent
causam oceultnnti juxta
prae-
ceptum Antonii
ea debita reverentia, qua par est. In quorum fidem eg-o domuus Rtephanus, qui supra, hsec ad cautioneni earum scripsi raanu propria die et anno superius enunciatis. Ecclesiee parochiali sanctorum
ne Pergâmius, qui in illis locis ditissimns erat, sublato ad villam suam sancti corpore, martyrium fabricaretur. Juverit itaque
fuisse,
aposlolorum Venetê consimili douo pariter Jacobus Chiriarchus, g:enere Cyprius, obtulit brachium
S. Hilarionis abbatis, ex
affirmare tantum, nomine nosci neminem qui S. Hilarione antiquior sit et cui, etsi mariyrii gloiHa coronatusnon esset, cultus publicus deiatus fuerit, seu in cujus honorem dies festus quotannis
admodum
celeber ac splendidus publice actus fuerit
eodem
reg-no Cypri dela-
tum, in quo sanctissimus vir peregrinationis suEe cursnm consummavit. Gratum animum cleri erg-a venerandi muneris donatorem testabatur olim sepulcralis supralaudati Jacobi epigraphe , quam cum veteri lateritio pavimento inconsiderate abla.tam, in novo marmoribus strato capitularium pietas
,
ab incolis hujus reg-ionis, seu Majumatibus. Qui plura volet de initiis cultus SS. Confessorum is
adeat Benedictum
XIV
(2);
quod argumentum
aiicubi quoque tractavit Binterim in suis
MemoEjits ruliiis in
rabiiibus ecciesix catholicas. 99 Paulatim per totiim fere

est B. Hilarionis cuitus.
orbem propagatus
est nul-
De Syria duhium
jialriiirchali-
exsculpi mandavit, ut perennis pii viri

:
memoria
perseveret Jacobo Chiriarcho Cyprio et posteris ob MUNTJS RELIQDIiE S. HlLARlONIS SEPULCRTBI HOC GRA-
jam
DONATUM ANNO MDCVII. Sed de heati viri cultus antiquitate ei propagatione inquirendum nobis est.
TITUDINIS ERGO FEEPETUO
ium. Nicon enim, 7nonackus grseco-meichita, qui post medium sseculum xi prius in monasterio Deiparse, dein in laura sancii Simeonis in Montemirabiii prope Aniiochiam floruit (3), ad finem Typici sui adjecit Caiendarium, in quo ad 21
Octobris legitur
itbi
(4)
bus AnCiocheno, Biero-
solijmitum.
nataie Hilarii seu Hilarionisj
% XIII. Antiquitas cultus S. Hilarionis.
Ejusdeno per patriarchatus
orientales propagatio.
Brevi posi
ctepil colt
B. Bilarion
ecclesia Dei antiquissiadeoque sanctissimus ille ahhas ex iis est confessorihus qui, quum passim soli mariyres venerationem ecciesiasticam obiinehant, meruiteorumdemhonorumfieripariiceps.Testem
ultus B. Hilarionis
est,
K^mus
animadvertimus ssepius deinceps utramque ejusdem nominis formam nos offensu7'0S esse. In codice arabico, non secus ac prsecedenti Vaticano, qui anno 1469 scriptus (5) ad Syrorum Melchitarum usum quoque fuit, ad 21 y hujus mensis iegitur (6) Commemoratio sancti patris nostri Hilarii. Bierosoiyina pars Syrise; adeoque in ejus Menologio seu Synaa:ario, quod ssecuio X non secus ac ipse Fvangeiiorum codex, cui additum est, conscriptum fuit et in Bibliotheca
obiter
:
nationali Parisiensi inter codices grsecos asservatur, addiem 21 Octobris legitur:

Trarpo-
num. 53
~o-j6(7iov
habemus Sozomenum, qui qu^
singulis ecciesiis
iôiv 'D.aptwvo?
,
(7)
contra latini, degenfes
peculiaria essent solet investigare. Hic enim postquxi7n meminisset multos segros ac dsemoniacos; tum Cypri uhi B. Hilarionpnmwm sepultus, tum
in Palxstina quo translatus fuerat, ad ejus sepuicrum curatos fuisse et dum scriheret adhuc cu7'ari, addit {I) Nam cum in insula Cypro, ubi
:
Hierosolymis
pecuiiari cuitu non venerantur B. Hilarionem, ut constat ex Kalendario festorum
tum deg:ebat, mori

incolis,
propriorumecciesias Rierosoiymitanse, anno 1623 Antverpise cum officiis propriis edito (8). 100 jEgyptii frequentius Syriacorum consuetudines sequuntur ; et quum universam eorum re~
AUxandrtno,
tur.
eura contig-isset, sepultus est ab mag-noque honore et cultu ab iis afficiebf^PosteaveroHesychius, qui inter ejusdiscipulos
gionem virtutibus suis iliustrasset B. Hilarion, poiior erat ratio ut eum venerarentur. Verumta-
men omissum
ejus
nomen
celeberrimus fuit, reliquias ejus furatus, in Palaestinam deportavit et in monasterio ipsius sepelivit.
in Kaiendario adjecto
Atque ex eo tempore, hujus

festum quotannis
reg-ionis ipcolie
diem
dum
publice
admodum eelebrem ac splendiag:unt. Hoc enim modo Palaestini ho:
Evangeiiorum codici arahico, anno 1338 m^ratiarum Coptitarum Eutychianorum scripio (9) item in eo quod edidit Ludolfus (10). Sed
contra in Mariyroiogio seu Synaxario ecclesice Alexandrinse Copiitarum duos in tomos diviso et a Michaeie, episcopo Atrihse et Meiigx in
norare solent viros sanctos, qui apud ipsos vixere
Mgypto
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBKIS

41
ad dtam 24 mensis babeb seu paophi, id estadii Octobns legitu.ii) Memoria sancti patr s nostri aianonis monoohi anaohoreia.,
ep.soopatum Cypri pra.dixit et quem laudant Johannes Chrysoslomus et
par=enes,bus.
Basilius Magnus in suis Partim h^c hausta el fabJZ
sem,naauaven,entes autem venient cum exsulta
V
102
D. B.
mo
qui sa.cto Epipha
nurnoUm mctaret
7ue co^ceVnT"
'^^^îdpatriarchatumConstanlinlZiin
ecolesia
moseo.m^rnUmi
'''?
'""
a7imJ'^"^-'V''""' ^""'' restivitatem.
etiamnTm
Id constat ex utrt
"^'""!*"^- Q^âmîuam vero. ut lonânlV S^fsîn S.lhUvmmBfestumexnonnullisKaen- ^"!!"'!.': '""' ezrciter

''"''"''.
""' '"*"'''^
^"'r.
arceco-moschis Cap. ^
-
tlf
1 !r.^'?^^"/
patHarchatu
--''^. i-ioum
21 Octo-
Constantinopolilano,
101 /
Cons^mopoUtaô
anti-
7tZ ^T^^fK
'^^'^-
i-^^^ûb
LuTmonZ
mentum KaIendar,o nostro antiquius non inyenio B Nemo tamen jure dubitet in ea urbe QUiB Dlen?^'
honoribus ejus apud Constantinop-oHtrnTmonr
(6), quodsxculo x senescente conditum est curis cardinalis Albani venit in lucem iîsertumsit, addita, pro more imagine ; atque in hac qmdem valde senex, veste monastica
hano
nachorum erat, sine templo ^nXsCî^^nm..: ";" anaehoretam sui temporisprimum, qn aitHieronymus in Vita, num. er^^tZius conversattoms et studii in Syria fuerat, quique ^^-^p*" ^^^'"'erat eTt sed etiam prodig-iorum mag-nitudine acnumero orbem uniyersum in sui admirationem converterat. Nil itaque profecto mirum, si breve ejusdem elogium, loco tamen secundo, inMenologio Basi-
"^T^"'"
ZnnZ^ "^
-P~Tr.: ZXJf;X.T''"'"" 'ndieatur monasttcum pro^^'"^"^

"<>
uil
w",
7tL^l
----
codici ^'"'T"''"' --'/>'- .-.-0...: 2~r.::!;:?,f'.^ îif deruntsta.ophiH S.
ndunrHn'
T^'7'"^""* ^''-^^''-^ôulLap^Z. E KaZtrZm ^T'"'''''''' ^^-^-"-^'umt

'
Cl
'"'''ff
.('8)-
A"s Palcestina. Suria eti *?" dubitandum quinabori

^''''"Seliorum
institutum
McihiîJli^Z^^^X
t^noPolUanos fastos in Pannonia
romaZcZ'.
et
pottus ruri
genu ff.exo, spiritum Deo rei dens, mqmt Josephus Simonius Assemani [1] seu
orans nudospositus in
;
eoohibetur, altero
indutus
Deum
ommno
et inter tres
titulo
presbyter dicitur. Neque dein intermissus a ConstantinopolitanisB. mi^vionhculttis.

'
montesnon autem minus recte
Ludomcus Sabbatinius dÂnfora Mazoclnusi^l), fuU id tamen ad
Gallipoli.
Medicô
darios^culix, edito Scholzii (8) curis;itemin quod Genebrardus Commentario in Psalmos prcemisit neque aliter in antiguissimo
recentiore,
;
signaiur in Caliopolitano * Sijnaxario seu Kalen-
Ejusnomen
qmNeavolidegerent, quemadmodum Sitvestrznt tabul.v latince sxculivuiusurpabantur Ro7nce a moyiachis greecis in monasterio S. Silvestrid,> Monte Martio (23). In hisad diem II MansianZ tur natale S. llarionis monachi {U) et ad 2 \Octobris nataleS.Hilariu (25), pro gra^co 'U^..c.
festo celebratam fuisse translationis oelebratmx ,
'
(21), sex proZ usL grlcorZ
/>,.ô^j-
(9)
,.
memoriam
alio item
MedicJZ)nZo
i
i..., ....,!>
.^f.
-u.p,.
Constantinonoli viguerU sancti Hilarionis cuttus ; qui etiamnum perseverat, ut ex Anthologio
hsc speciminis gratia, quum dubitandum non SU quin a seeculo saltem octavo
^,y,. aicitu^
atnue
(27) et Morcellius ^ (28) ^'"ff" Sabbatinii opus pr^ oculis nonha:
Sabbatinius
videatur
eamdem sententiam
'"'PP'""'"'-
aperuit.Ve-
m'^^'
aa%\
est
Bremariigenusest,anno 1719 Vmetiis iLressum i-pressum, -"'- Menxis etex "'^---"--^ .. Gr^corum majoribus ibidem anno iM^recusis, nobis constat. In hisprxcipue de eo
.
grL (11)3 f """''""""''"* <^te"o iltmncon. "'"^ <^"' Hilario seu Hitarione
maturgoetmonachoPelecetano, passimimdie ^S7l/arizz,2?2 Menologio autem Basiliano ^Majim) et alibi celebrato 5 Maji (31J, e^ Neapoli ad 11
Afa;;, ^woc? dies 4 ejusdem me?isis S. Aphrodisii cultujam occupata esset, translato. Notus quoqiie Armems; adeoque brevis ejus Vita inserla est t07no XII Vitarum Sa?2ctorum, quas armenice
"'"T
"T""'? "'""" t", ''
Hilarionem die
U
p
'' '"'^'-" """'^''" osse,
^""f^"''""'
thau-
Octobris agitur- solitum vero distichonhoc

(J)cpuo-
'EV
npiV
HCCL TTOVOlt;
Cmttpciq KOCTa
'lAapfwv BzpiQs vuv x^^tptov auu;
idest
Hilarion,qui prius hic in imis fecisti semenet labores,

;
timtuaminter lacrymas
cum
g-audio in
superis collig-e
.-
verba scripturx
messem nunc quibus alludi ad
edidit eruditus Mechitarista Aucherius.
Quem in
Euntes ibant
et flebant mittentes
f^"|entarius ad hisioriam yEihionicam, nai- 95 II 'i^ (^1 Ib.d puy. 99. ,.5) Ib.d. r,.s. 395, ,4)' 0.41^1^% Kalcnd r' Con aun. pari. u, pog. ^3U ei 244 -(5, Ib.d. ,.a,r',. p l 1 98
Dalmatia cultum haberet, alibi diximus (32). Atque hcvc de B. Hilarioniscw^ûa^jMrf eos qui ritus orientales sequuntur aut utcumque accedunt.
lom. V, pag.5il. ^ (10) lij.d. loc. cil. (20, Kojma,. Gbgoli.a Glozi.nus pog .xiu - (21) Scripit. velt. lom. V. ,arl .. ,J 38 ctseqq -(22) 11 veluslo calcndaiio ncanolnuno, lomis ix"
Cominenlari,
(2o)
velus
maimoreum
duo,.un,
eodic.
g..c.
p.g.
.I'
^^.^^^L^
E.d. univ
&''\Srt
,
sanelo;
^"''"^,
'""l'/ -'tAp.Mai, Srnpii.
"'
Nenpol.
.
eci-les
(2*)Cf''- Act.
vrlt,.
II
b,d.,>ag.64.
'' ^^mI^ Apparaius A r- (U)
SS ,om. V(II. Ocl.'. pag. ,om. V. part. ,, nag. (i

Ne;.,V.
5^
(2fi)
(27)
vet-
calend.
lom.'v!png.
uZ
part.
*''*' l^nleiidar.
II,
sacer, lom.
pag. oOK.
_ (ig)lom. V, Kalcod-ir
Eccl
pafi
51! Ene
1
(om.
m >I'i".
ili.
11%'. 7,)I et
'
'
êqq.
-(50) lUenologiam
*^"J''
'fiasii.,
Act.SS. tom. IMaji, pag. xlvui.
(18)
Kalei,aar
lupia^pag
^^ '""' "
P'6- *0*-
(32)
Vide
Octobris
Tomus IX.
Univ '*
10
XIT.
; ;
4a
AnCTOHB
DE
S.
HILARIONE ABBATE.
S.Wendelino recentiori manu
21 Qctohris leguntur verha
:
adjeciis, heec
ad D
V.D.
B.
S.
Hilariuui monachi
XIV.
S. Hilarionis CUltUS in pa-
triarchatu
Romano.
quem tamen Macciyniniani HH postea omisere, ut ex eorum Breviario quod anno 16UU ipsimet excuserunt mihi constat. Nomen S. Hilarionis inter monachorum nomina legitur in Liianiis Gei-trudianissxculi x [\0) et in Lituniisa sanctisPatribus xi constitutis, quas Bandinius in Psalteriis sseculi multas antiquas reperit (11). Alias inspexi hene litanias, a Mabillonio, Althano et Migne coiiectas sednuspiam B. Hilariouem vidi, quamquam
;
Jtem colitar
iji
patfiat-
chalu Romnnol, ut cotutat
ex Siartyrologiis antiqwt
X,n occidente quoque jam pridem celebris B. Hilarioniswemona et late propagataveneratio. In Rieronymianis tamen laterculis puris et fere in omnibus aliis omissum sancti viri nomen; item
quod DacheMartijrologio metrico sed in altero ejusdem seu potius ; Hus (1) Flori{ut vult Sollerius {2))prosaico, quod Papehrochius (3) in lucem dedit, ad1\ Octohris legitur Sancti patris nostri Hilarionis cujus Vitam Eierouymus virtutibus plenam scripsit. Velus romain
Bedee
edidit
aiii orieniales
monachi sxpius non

liiurgica redeamus.
deessent.
Sed
'-^
ad caiendaria
107 In Caienda7'io
quod
saeculo xii
m cmiohio
:
Caienia^
num Parvum
mo7-iam habet
his
(4)
;
nudam S.
Hilarionis monachi 7ne-
Ado (5) Fiori verharefert; v&rum non conientus, satis longam synopsim beati eremitcB VitxexS. Hieronymo addit. Rabanus{&) et Usuardus [7) non secus ac Ado, loco scripsit habent scribit seu conscripsit, sed cxtera textum Flori referunt. Noikerus (8) male ad diem prdecedentem coniraxit laudes quas apud Adonem invenit. Wa7idelhertus (9) post laudaium S. Asterium
jj
benedictino germanico, consc7nptu7n est et dein ad Mosacense in Aquiieijensi dicecesi venit, ad2\ Octobris iegitur{VZ) In Colonia XI mil. virg-. ut de S. Agna Hylario-
forte S. Viti in Carinthia,
'"'" '''''5"c<8,
ubi martyrem dici nonnihil miym^n est. Mosacensi, siyniiiier origine beîedictino In altero et germanico adeoque ineunie saecuio xni conHilarionis m. xi milia virg. scripto, habetur{\?>) S.Eiisabetha, ducissa Turinet XI. hi ie^Hioquod gise, ineunie sxcuio xin capituio Forojuliensi
nis.
mar.
d07io
dedit, soius
S. Hilarion confessor celebra-
SUbdit
Hilarion eremi bonus accola comit, id est c.omixatuv seu cum it. Nolim jam i-ecensere auctaria martyrologiorum latinorum, in quibus
Hunc et
modis siex B. Hieromiliter omitio fusiora encomia, quse nymo excerpta apud Petrum de Natalihus ei in Vioiis Sanciorum aliisque id genus iibrisad hanc diem legere est, ui tandem ad recentiora martyroS. Hilarionis
memoria
variis indicatur
iur (H). bi Bononie7tsi ineuntis sascitli xiv priori loco 5.Ylarion abbas, altero xi milia Virg-inum recensentur (15), etsimiiiier in Aquiiejensi ejusdem cevi (16) et in Missali Pannensi-Aquilejensi sxculi-s.\ {\1). In Kalendario Stahulensi {\S) priori
quoque loco sig7iata depositio S. Hilarionis, dein S. Wendelini ; et in Verdinensi {\^) prior etiam S. Hilarionis monacbi festivitas, dein xi ^niilium Virgi7ium neque aiiter in Vailumb^ôsa^xo (20),
;
logia,
tt
recenliori-
qux romana appelianiur, deveniam. 105 Anno 1576 edidii Venetiis Franciscus Mau-
etiatn aîiiquissimo
(21)
,-
in aliquo
esi
(22),
Bedx nomen inscriptum

in antecessum
autem cui ad xin Kal.

, ;
iut.
roiycus, abbas Messanensis, Martyrolog-ium se-
Octob^Hs S.Hilarion beremita scribitur, uno die in

in Kaiendario iiiurgico
cuudum morem sacrosanctie et universalis ecclesiEe, in quo primum, neque valde feliciter, prgecipuus
verbis
ad exe^npium Notkeri quod a ssecuio
et
xi
demurn m mo-
venerationis locus indigitaiur, atque his scilicet : '&o(iQm die(21 Ociobris) apud Êg-yptum
decessit,
et g-rasce
nasterio infe^Hori Rattsbonensi usitatuin fuit et dein Murense facium est, ad 21 OctohrHs legi-
in Thebaide beati Hilarionis abbatis, qui
phum Cypri mus scripsit
apud Pacujus Vitam divus HieronySophronius. Biennio post,
anno nemjie 1578, Petrus Galesinius, similiter Venetiis, dedit in iucem Martyrologium sanctae Romauae EcclesiiE usui in siugulos anni dies accommodatum, in quo iegitur In Jigypto, sancti Hilarionis abbatis, cum brevi encomio ex S. Hieronymo. Ad Usuardi simpiicitatem fere rediit Baronius, nisi quod mortis iocum apposuerit In
..-
quo in prsecedenti to7no actum monacbi. Mirum B. Hilarionem, ante introductu^n B^êviarium Roma^xum, ia7n pa)-ce celebratum fuisse apud Sicuios, quum tatur
(23)
:
Justi {de
est). Hilarionis
Cypronatalis sancti Hilarionis abbatis, cujusadmirabilem vitam, virtutibus atque miraculis plenam
sanctus Hieronymus scripsit;
atque hxc
ieciio,
eo}û77i insuia^n suis illustravit virtutibus. Certe JohaiDies deJohan^xe, 7'ece7isens festa, qude ad si7iguios dies in variis Sicilise dioscesihus oiirn, agehanlur,ad2l Octohris nii aliud habet prêter sequeniia (24) In Orationali et Calendario Panormitanse ecclesiae occurrunt S. Hilariou et S. Ursula cum undecim millibus virgînum ; ita ut in aiiis dioecesibus cuitus fuisse non videaiur. 108 Nunc fesium B. Hilarionis ritu si^nplici pras.-
men
Lx Brevinriii
ei
quam ex
vata
X lilaniii.
^âyHssima editione anni 1583 accipio,

ser-
ad huncusque diem in Martyroiogio Roynano

est.
cepium esse in Missaii et Breviario Ro7nano saiis noium sed quo sevo id iiiuc introduciu^n ? Certe id exuiat ex 07nnihus antiquis Lihris cotnitis,
:
mnaiibut
R"'"""'
Quamquarn autem in Ecclesia laiina iam ceiebris esset S. Hilariouis memoria, paucis tamen
106 in iocis de eo agehatur fesHvitas et officium ecciesiasticum ceiebrahaiur. Equidem reperire non potui an uspiam anie sseculum decimum in Occi-
quas iectiones et evangeiia quotidie dicenda conti-
nent quceque mihi inîotuere. Exuiat quoque ex Kaiendariis quse Missali Lateranensi Monastico prx7nisit Azevedius. Exuiat iteiyi ex Missali
secundum
consuetudinera
arte
et
Eomanae
curiae,
denie
cuio
ii ei
delaii fuerint honores.
Veru7n hoc
sae-
impresso
ret
Venitiis
impensis
Nicolai
de
jam cciebrahatur in Sancti Maximini monasteyno Trevirensi, ut quidem constat ex Kalendario iiturgico, quod prsemissum est Psalterio, sub ahbate Ogone circa annum 934 conscripio et
in
Franckfordia anno Domini

sanctEe
additis
mcccclxsxvii,
autem mihi primum in Breviario HomanaB Ecclesite cum multis novis

ac
Appaad usum
officiis
diligentissime
emendato
quo,
omissis
Coloniensibus
virginibus
et
Venetiis anno salutis mccccc tertio,

Bibl.
impresso die xxi mensis

et
(I) Spicilcgium. tnm. II, pog. 24. (2) Ati Usuardum, praef., pag. XV (3) Acl.SS. lom.U Marlit.pag. xnsv, (4) Ap. Georgi, Marljrol. Adoiiis, pag. xxxvi. (5) Ibid. loc, cil. (0) Oonisii LeciionesanliqiiE. lom. II. parl n, pag. 544. (7) iolleritis, Marlyrol. Usuardi. pag. 015. \8) Migne, PalioloGia, lom. CXXXI, col. 1161. (9) Dacherius, Spicileeium, lom. II, pag. Ki. [lo] AUhaDUs, de Calendariis, pag. tVJ. (11) Baudini, Caialogus
"
pag
Ihhi.
148,
Laurem. lom. 1. coll. 330. (12) Allhanus, de Colendariis. ~(15)Ibid. pag, 170.- (U) Ibid. pas. 186.- (IIS)
pag.23I. -(161 Ibid, pag 280.-07) Ibid. pa.. 374(18) Ap Migne. Palrolog., tom. CXXXVIII, col. 1201. (19} Ibid.
col. 1^07. (20) Ibid col. 128b. (21) Ibid. col. 1290. (22) Ibid.col. 1300 (2o) Gerberlus, Monum. vet. lilurg, alemann., parl. I, pag. 499. (24) De officiis Siculis, pag. 387.
auûsti
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBBIS.

guidem in kalendario legitur Undecim niilmm Virg-inum. Non transfebtur. Hylarionis abbatis; corpore autem omittuntur Colomensespuellas et de sancto abbate sex indicantur lectiones. Jn Breviario autem Eomano quod vulffo CamerjE vocant, jubentur in prxficco Calendario undecim millia Virgiîum ritu semi^ duplici et sex lectionihus celehrari et simul B. Hilarion tectionibus novem atque hiBC in edi; ttoneanni 1553. Verum in Breviario Romano, quod Cardinalis Francisci Quignonii vulgo diciaug-usti; et
Breviariis 1564 et 1573 <Uoue etiam ex katendario Mechliniensi, sxculoxiYaut XV scrzpto{G)coltigere ticet) perrexere Car^netitani piam ejus memoriam officio sub ritu duplici aut
anm
tem a Carmelitis fuisse actam. Atque ex hoc tempore [quantum ex Missalihus

Carmelitanis
1509
et 1574,
^
AOCTOBK
V. D. B.
ex
ZTnc7'r'''''
anno 1339
festo
''''''''''
^^^
^'^
-"
/--
'^
tur,
et
primum anno
supprtmendum, manum est, ad

rionis
et cujus
1536 prodiit, a S Pio V anni 1546 editio mihi ad 22 octohris transfertur S Hila-
ofrwium
et
ritu simphci et
et
Sociarum idem festum die
cum commemoratione SS
unica lectione absolvitur Suh

TJrsulm
21 octobris peraqen^
BreviaHum asedeRomanaapprohatum est, dê.^^l viom^ festum agunt, et ad primam hoc in Martyet
S.Marci,pnmi,utaûntil), ex gent.bus Hierosolymorum episcopi etmartyris ub cms dic.eesi Carmelitarum Usumpsit Verum ex quo tempore Missale
cmrum,et^^,,^,,,,
mtus dupticis SS. Vrsulaa
et so-
eSum
mZ
dum in Breviario et Missali Romanis reformatis servavitS. Pius V, quemadmodum mihi

ex editione ejusdem Missalis. typographico
ficio
constat
arti-
post Romanum editum est recuant elogtum: In Cypro, natalis S. Hilarion s abbatis, ordinis Carmelitarum cujus etc. ut in Martyrotogio Romano. Wec jam
,
rotogio suo,
quod
ommum
longeprxclarissima,quamvidelicet
in alias dicecesespostlinxinii jure reductus fuerit ^ Hilarioniscw^^M^. quum hic seeculo
anno 1574 Parisiis in lucem dedit Jacohus Kerver Atque hinc factum ut paidatim iterum
nunc Cadurci die 21 octobris agx festum S. Ursul^ et sociarum cum nvda commemorattone S. Hilarionis.
intellexi
bant,guum
prelo subjace-
Nam
latinos cceperitoriri et paxdatim sias fuerit propagatus, postea,
decimo apud
Accenielur
lieai"S uir
ordCiii
XYipauczs omnino in locis [quantum ex Bremarzzs et Missalibus illius ievo, qucV numero sat magno hahemus, colligere licet) usitatus
et
Vrsulse et Sociarum fama, prius secundo loco fmtpositus, deinfere oppressus ; ita ut seeculo xv
aliquot eccleinvalescente SS
ad
VITA
S.
HILARIONIS ABBATIS
K
Auctore S. Hieronymo.
fuerit 109 Accenseri B. Hilarionem Carmelitano ordini
Secundum
editiones Surii, Rostveydi,

et
Oii-
metiiaiio.
ah ejusdem professoribus facile quotusquisque divinari poterat; sed et Carmeli montis colonum fuisse cogitasset irnno, qui B. Hieronymi tam accurate sedes et itinera sanctissimi
eremitce
Martianay
Vallarsii
et codices
aliquot Mss. Bruxellenses.
tamen ita habet (1). Veriim quamquam persuasum mihi sit ommnojamssecuto iv Carmeli montem occupatuyn fmsse ah anachoretis {quemadmodum ex antiquitate literarum seu characteru^n guibus fideles orationibus incolarum se commendabant
f2)
describentis lucubrationem legerit. Res
CAPUT PRIMUM.
Prologus.
Pueritia
et
vita
soUtaria
per annos
viginti duos.
satis
manifestum videtur), hinc o^nnino non solvitur gumstio an prgesentes Carmelitx itlorum spiritalis
Ocripturusavitam beatiHilarionis, habitatorem

tri-
,,
S.
multo minus hinc conficitur Hilanonem Carmeli montem habitasseumquam
soboles sint,
ejus invoco spiritum sanctum, ut qui illi virtutes EilgZ. anie largitus est, mihi ad narrandas eas sermonem
^c.ipiUS.Epi"
Carmelitis quidpiam habere com^nune. est, de solo cultu sanctissimi abhatis hic nobis agendum. Porro sasculo-aui
et
cum
Quidquid id
buat, ut facta dictis es^quentur. Eorum enim, qui fecere, virtus b (ut ait Crispus) tanta habetur, quan-
''''"''"'
tum ea
ejus
verbis potuere estollere prseclara ingenia.
eium jam celebrasse videntur religiosi iHi. Fertur enim Gilhertus Magnus seu Anglicus anno
circiter
offi-
Alexander Mag-nus Macedo, quem vel ses c, vel pardum, vel hircum caprarum Daniel vocat/cum
ad Achillis tumulum pervenisset Pelicem te ait, juvenis, qui magnofrueris *pr{Econe merito:
\m reperisse in Bihliotheca Cluniacensi
[ut vocant), seu episgeneralis Carmeli, ad Joachimu7n ahbatein Florensem in Calebria ; in gua Cijrillus narrat se anno 1191, cum pro veneranda celebritate B. Hilarionis coeremitse, ut loquitur, nostri quondam sacrarum missarum solemnia inchoasset angelico ministerio duas recepisse tahulas, futurum ecctesice
exemplar Oraculi Angelici

tolam Cyrilli,
m prioris
rum
est,
d,
Homerum
idms rruaris
d
'
videlicet sig-nificans. Porro mihi
tanti ac talis viri
conversatio * vitaque dicenda

si
nling
con-
ut
Homerus quoque,
vel
adesset, velinvideret
vcrsio
succumberet. Quanquam enim sanctns Epiphanius, Salamin^ Cypri episcopus, qui

inatericT,
statum prx-
mmtiantes
'"
<]li'i
II
cum Hilarione plurimum versatus est, laudem ejus brevi epistola scripserit, quae vulg-o leg-itur e : tamen aliud est, locis communibus laudare defunctum aliud, defuncti proprias narrare virtutes. Unde et nos favore mag-is iliius, quam injuria, cceptum ab eo opus ag-g-redientes, maledicorum voces contemnimus qui olim detrahentes Paulo raeo, nunc forte detrahent et Hilarioni, illum solitudiuis
: :
(2,).
8'-
f^filo
taliem
Bquidem omnino quderere nolo quam fidem mereatur Oracutum istud Angeticum quod
110
,
'
oliiur.
quamvis complures Carmelitx scriptores vindicarint (4), suspeetum tamen sibi esse dixit Papebrochius (5); sed id tantum annotandum ante sxculi xni finem Oraculum istud exstitisse, et proin hoc saltem tempore S. IWhinonh festivita(l)CrrLczana, Aijnal.ord.Carmel.
ntl
calumniati, huic objicientes frequentiam
semperlatuit, non fuisse

vilis existimetur.
Carmclit.,
; ut qui qui a multis visus est,
Fecerunt hoc et majores eorum

292.
an.292; DanicU S Muria
tom.
11,
pag.
[i]
I.
"c'^'" undl821, pog bl clseq.-
WiU,/
A'^\''."'^''''"
""rf
Pa'SloMinm.
6. StefjhBno, Bihliolli. Oinnel.. lom,

<!ic
Cfr Cosmas dc col.SSJêl seqo:
Villiers
(^) Act.
tilnschc
(3)
Dan.el a S. Maria,
S,.eculum
ivelx.
SS. tom, III Waji, Ilist. chron. Palv. Ilicrosol., cap. lo. niito. 213, pag, L. \fi) Daniel a S. Jlaria, lom. II, pas. 737 et i)ost prasf.. pas. ' ^ "^ - (7) Ibid. pag. X.
quondara
44.
iOCTOl
S.
quondamPhans.,
que
^,
HiERONTMO.
q
.,
TITA
S.
HILARIONIS ABBATIS.
paleis ^
:
.,T^hnnis ereraasac
fame
te
conficiam et
siti.
gravi onerabo
jejun.um.necDomimSalva^^^^^^^^^^^
^P
Jns.bo.
^
atias
obdu-
rata
V^^\JJ2f:^^^^^^^ manum. et S^^^ f^^.^^^"''

^s tcumhabererparen^^^ est cumhaberetpareDie
.jrdter quinque
^^,,3 .,,,^.,^0 et fn..ora. ut cibum ^^ ^^^^.^.^^ ^^^.,^^_ Herbarnm erg-o vel quatnsucco, et paucis caricis post triduum. animam sustentabat, orans fredeficientem
duum
S. Hilarionis
patria.
Adhi-
belur schoU-
rosa
f.
ut
nt jejuniorum
Alexandrinir;
inanef duobns
^^J^^^,
Simulque
fiscellas
laborem labor oper.s dup icaret. bb junco texens ^mulabatur

,
bb
mentibvu apud S. Anlo-
dtr.r:r::i
d^^^^
.^..pLrummonachorumdiscipUnam.etApostoU
m"um;*ubstanliam tui
fratribu
el
pauperibui
dwidit. Degit
iti
ingenii et n aTaUeba^^^ pn^buit, in brevi carus omnibus. et nmerta loquendiartegoarus.Quodqnehismajusestomniburcredensin Dominum Jesum z, non circi furonon theatri luxuria ribus, nou arenpf sanguine
,
magna
morum
do-
neo sententiam, dicentis Qu. autem non operatu * Sic attenuatus , et intantum exeso manducet. corporc ut ossibus vix h^Breret, quadam nocte
:
* /iosiy.
ex-
hausto.
infantum cc^pit audire vag-itus. balatus pecorum, mugitus boum. planctum quasi muliercularum *,
'
aiiM mulie-
tulUudine.
(
9
'
aliat TOlti-
ptas
/.
sed tota ilU voluntas * in ecclesi^ delectabatur congregatione. Audiens autem tunc celebre erat nomen Antonii, quod per omnes .Eg-ypti populos ferebatur, incensus visendi ejus studio, perrexit ad
:
rum leonum rugitus, murmur exercitus, et rursus vaRosiy. riarum * portentavocum, ut ante sonitu, quam adspectu,territuscederetcc. Intellexithsecdcemouum esse ludibria et provolutu3genibu.s, Christi crucem et talique armatus casside signavit in fronte
: :
pror* s>itbarbara~
''*"*
eremum
k.
Et statim ut
eum
vidit,
mutatopristino
flii.
tribus
k
habitu, duobus * fere mensibus juxta
eum
mansit,
lorica fidei circundatus, jacens fortius praeliabatur,
contempUins ordinem vitfe ejus. morumque gravitatem quam creber in oratione, quam humilis in:
quodamraodo videre
ciens
cernit
:
desiderans,
quos
horrebat
audire, et solicitis oculis
huc illucque circumspi:
suscipiendis fratribus, severus in corripiendis, alacer in eshortandis esset, et ut continentiam, cibique ejus asperitatem nulla unquam infirmitas fran-
cum
interim ex improviso, splendente luna,
Porro frequentiam eorum, qui ad eum ob Tarias passiones m, aut impetus dsemonum eoncurrebant, ultra non ferens, nec cong-ruum esse ducens, pati in eremo populos civitatum, sicque sibi mag-is incipiendum esset, ut coepisset Antogeret
/.
rhedam ferventibus equis super se irruere cumque inclamasset Jesum, ante oculos ejus repentino terrse hiatu pompa omnis absorpta est. Tunc
iUe ait
:
j*;
Equum
et
ascensorem projecit in mare. Et

:
niuR iUum quasi virum fortem victorias praemia accipere, se necdum militare coepisse, reversus est
:
cum quibusdam monachis

jam
defunctis,
ad patriam
et parentibus
pauperibuslarg-itus est n, nihil sibi

vans, et
niae
Rosw. domi-
et
partem omninoresertimensiUud de Actibus Apostolorum AnaSaphirse vel exeraplum, vel supplicium
partem
substantiEe fratribus,
Hi in curribus, et hi in equis nos autem in nomine Dei nostri magnificabimur. Multse sunttentationes ejus, et die noctuque varige dsemonum insidias quas si omnes narrare velim , modum excedam voluminis. Quoties illi nudse mulieres cubanti, quoties esurienti largissimee apparuere dapes? Interdum orantem lupus ululans, et vulpecula ganniens transilivit, psaUentique gladiatorum pugna specta:
culum
icx scnteotix.
Qui non habet, non potest renuntiaverit omnibus, qu meus esse discipulus. Erat autem tunc annorum quindecim o. Sic nudus et armatus in Christo, soUtudinem, quse in septimo miUiario a Majoma,
masimeque Domini * memor, dicentis
prsebuit, et unus quasi interfectus, et ante pedes ejus corruens, sepulturam rogavit. Oravit * semel fixo in terram capite, et ut natura fert hominura, abducta ab oratione mens, nescio quid aliud cogitabat insiliit dorso ejus agitator dd, et latera calcibus, cervicem flagello verberans Eia, inquit, cur dormitas ? cachinnansque desuper, si * defe: :
'
inms.
ora-
^^^
dd
aliai cuni
Gazae emporio p laavam flectitur,

,
per Utus euntibus
^g-yptum 5 ad
cisset,
an hordeum
vellet accipere, sciscitabatur.

Tugurioium
''^";''f,
ingressus est. Cumque essent cruenta latrociniis loca, et propinqui amiciqueejus imminens periculum denuntiarent, contempsit mor-
4Igitur a sextodecimo usque ad vicesimum suae annum, sestus et pluvias brevi tuguriunculo declinavit, quod juncoet cariceee texterat. Extructa
fetatis
'^""J"' cubile; vestet
et ciliciwni.
oîaK lencs
tem, utmortem evaderet. Mirabantur omnes animum, mirabantur setatem, nisi quod flamma qusedam pectoris r, et scintiUEe fidei in ocuUs relucebant. Leves * erant gense, delicatum corpus et tenue, et
deinceps brevi cellula, quae usque hodie permanet, latitudine pedum quatuor, altitudine pedum quin-
ee
que
ad
Ve^tes fjus;
omnem injuriam
impatieos, quod levi vel frigore,
ff, hoc est, statura sua humiliore, porro longitudine paulo ampliore quam ejus corpusculum patiebatur, ut sepulcrum potius, quam domum
,
vel aestu possetaffligi.
crederes.
3 Ig-itur sacco tantum
tenlaiw a
lalana; qui-
peiliceum
inter
membra habensependyten^, quem

et
coopertus
iUi beatus
et
An-
CapiUum semel in anno die Paschae totondit^^ super nudam humum stratumque junceum nsque ad mortem cubitavit saccum, quo semel
:
:
9<J
bui modia
tanclus puer
doviet
libidi-
tonius proficiscenti dederat,
sagumque rusticum,
fuerat indutus,
numquam
lavans, et superfluum
nem. Cruee
Cliriiti le IIgiiul.
Dosmotudiljria.
iiunt
Vidtna hoc
dioAolut
qiiod
paludem t vasta et terribiU soUtudine fruebatur, quindecim tantum caricas w post soUs occasum comedens et quia regio latrociniis infamis erat x^ nunquam in eodem loco habitare consueverat *. Quid faceret diabolus? quo se verteret? Qui gloriabatur ante, dicens In coelum ascendam, super sidera coeli ponam thronum meum, et ero
mare
esse dicens, muuditias in cilicio qnaerere. Nec mutavit alteram tunicam, nisi cum prior peuitus scissa
esset hh, Scripturas
quoque sanctas memoriter tenens, post orationeset psalmos, quasi Deo prEesente recitabat ii. Et quia longum est per diversa tempore carptim asscensum * ejus edicere, compre-
hh
itlias
asscen-
faceret lor-
hendam
breviter, ante lectoris
oculos vitam ejus
SUS HOBWMagnaliH'
quebat.
t
t
simiUs aUissimo
cernebat se vinci a puero, et prius ab eo calcatum fuisse, quam per aetatem peccare potuisset. TitiUabat itaque sensus ejus y, et pubescenti corpori solita * voluptatum incendia
:
pariter exponens, et deinceps ad narrandi regrediar.
ordinem
Bpilome
fju;
uUut mansiinso-
Tans
' /tojiu.
lila.
y z
suggerebat. Cogebatur tirunculus Christi cogitare, et ejus rei animo pompam vol quod nesciebat vere, cujus experimenta non noverat. Iratus itaque sibi, etpectus pugnis verberans, quasi cogitationes caede manus posset excludere Ego, inquit,aselle z, faciam, ut non calcitres, nec te hordeo alam, sed
:
5 A vicesimo primo anno usque ad vicesimum septimum, tribus annis, dimidium lentis sextarium madefactum aqua frigida comedit, et aliis tribus panem aridum sale et aqua. Porro a vigesimoseptimo usque ad tricesimum herbis agrestibus, et virgultorum quorundam radicibus crudis sustenta-
vilx
idi-
mva
siinenlia eju^-
A tricesimo autem primo usque ad tricesimumquintum sex uncias hordeacei panis, et coctum
tus est.
modice
modice olus absque oleo in cibo habuit. Sentiens autem calig-are oculos suos, et totum corpus impetigineuri, etpumicea quadam scabredine contrabi, ad superiorem victum adjecit oleum, et usque ad sexag-esimum tertium vite sujb annum hoc contiuentise cucurrit gradu,
nihil
45 venis qui talem prfficonem tuarum virtutum repe^

risti.
^tatem non
tulisse isthanc
totam notat Vallarsius.

tario prsevio, rione conversatione
Epiphanii epis-
omnino extrinsecus
De ea dictum in Commennum. 6. De ejusdem cum S. Hila,
aut pomorum, aut leg-uminis, aut cujuslibet rei gustans. Inde cum se videret corpore defatig-atum,
et propinquam putaret imminere mortem, a sexag-esimo quarto rursus anno usque ad octog-esimum
num.
cap.
56 et seqq.
1-1
fSozomenuslib.
iii,
de eademre habet
pane abstinuit incredibili fervore mentis ut eo tempore quasi novus accederet ad servitutem Domiai, quo caeteri solent reraissius vivere. Fiebat autem ei de farina et comminuto olere sorbitiuu,
; aliquot veteres edztwnes Thabacha; codex S. Flonani Thûth^c-mcephorus lib. ix,cap.\b, Thabasa. In
yoTc, d: l^j;,, y.u^,yr^, Vallarsius'Y^),î\x^
hbrozdzomategrêco corrupto scripto.cui titulus

Uapaouco;,
,.axpa.
y.ovxa.
cula cibo etpotu vix quiuque uncias appendentibus. Sicque complens ordinem vitse, nunquam ante
:
vici omitiitur, seddicitur ycooc. zmmo!.r.pa, etdislare Gazasiadits .âLL
nomen
alins
iipnntudinc
occasum, nec diebus festis, nec in gravissima valetudine * solvit jejunium. Sed jam tempus est, ut ad ordinem revertamur.
solis
T.vjxt quadraginta quinque SPrOverbialisiocutiO; GrêceToSo,
xvi de Eutherio Sed inter vepres ros^ nascuntur, et inter feras "nonnullBB mitescunt.
lib.
To 70V loyou
Ammianus
^x.a.avScov
Qu-YsUiti a
latroi\ibiis toin
Cum
mcle,
decem
et octo,
habitaret adhuc in tug-uriolo annos natus latrones ad eum nocte venerunt,
hSozomenus
A/;avO(5i[a.
loc.
cit.
Vpa^âu.^
de ô^,^,
i,
KOrilemtiit
inor(etn
adhuc iD
P--
quod tollerent, vel coutemptum sui reputantes fieri, si puer solitarius eorum impetus non pertimesceret. Itaque inter H mare et paludem a vespere usque ad solis ortum
discurrentes
,
^sl ffistimantes habere aliquid,
^lnCommeniarioprxviodiximusvideri^ Hilanonem institutum in docirina

Achilla catechista, tyreet episcopo.
christiana a
et
baptizatum a S. Petro mar-
U-
nunquam locum
:
cubilis
ejus
kh
invenirepotuerunt. Porro clara luce reperto puero, quasi per jocum Qnid, inquiuut, faceres,
silatro:
nes ad
potes.
te
venirent
Quibus
Et
illi
ille
:
respondit
Nudus
non
latrones non timet.
Certe, aiunt, occidi

:
Possum,
inquit,
possum
et ideo latrones
k Vide dicia in Commentario prxvio num H et seqq; ubi ostensum S. Antonium tunc habitasse inPhaio In R.paduar. dicitur S. Hiiarion duos tantum dies, duo -Uipaz, mansisse pessime 1 Vide in Commentario prsevio num. 16 quare hcec tam accurate observarent prisiini.
;
timeo, quia mori paratus sum. Tunc admirati constantiam ejus et fidem, confessi sunt noctis errorem, caecatosque oculos correctiorem deinceps vitam
.
polliceutes.
ANNOTATA.
a In vitis Patrum prologo isthsec prêponitur oUestatio : In sanctis orationibus tuis memento mei, decus et dig-nitas virg-inum, Nonna Asella atque adeo in fine Vitse Opto ut in Christo permaneas, et memor in orationibus tuis sis mei,
:
Vaticani codices, adhibiti a Valarsio Ob varias passiones et infirmitates paulo post Dicens pro ducens. Totusvero hic locus aliterlegiiur in Rapc,diia',;>, ex quo hcec omnino vertenda videntur Studebat S. Hilarion, quantum poterat, S. Antonii imitare virtutes et in dies fiebat
: ;
in certaminibus
vitam anachoreticam
autem Antonius quanta hominum frequentia se conveniret suamque turbaret quietem statuit in eremo interiori
.
spiritualibus ferventior. Videns
ag-ere
fili,
nonem
Persevera,
in
virg-o
Einc Asellx inscribi historiam abs Hieronymo nonnuUi arbitrati sunt sed quum
sacratissima.
;
virtutum ad finem usque,
Dixit itaque ad Hilapietate et in studio
et
per laborem conti-
nentige tuae deliciis reg-ni coelestis,
neque in
illa
aliis editis,
neque in
ullis
Mss. verba
inveniantur, nihil video pro certo constitui

et
tanquam fructu maturo et dulcissimo, potieris. Htec dicens dedit ei vestem cilicinam et vestem superiorem pelliceam,
et misit
eum cum
posse. Tallarsius.
)
aliquot fratribus
quibuscum
in
in
b In impressis
ait Crispus, tanta
nonnuUis Mss. Virtutes. ut habentur merita quantum. Sed

.-
patriam rediret. Deinde ipse Antonius

interius abivit.
desertum
Sallustius
in Caiilinario,
cap.
8,
habet ut in
fextu. Alii multo aliter, ut videre est
apud Ros-
weydum.
^s, non arietem [quod habent Martianayus et Vallarsius cum aliis impressis), scribendum ducimus cum Rosweydo, qui illam veram lectioc
F n Veteres monachi adibant h^reditates. SxcuV et forte ante tentarunt eos excludere quos Salvianus, lib. iii adversus avaritiam, cap. 4 et
lo
;
seqq.
graviier castigat
eique
S.
Eieronymus
in epistola
jam prxiverat ad Demetriadem de
nem
et
esse ostendit
ex Daniele cap.
femora ex
2, v.
aere,
ecc codd. suis Mss., tum 32 et 39, ubi dictiones : Venter Reg-num tertium aliud Eereum de
tum
virginitate servanda. Vita modesta prescripta monachis, paiiper commendata. Pauperrimam
Alexandro Magno ejusque regno interpretatur in Commeniario Riermiymtis qui contra arietem
;
amplexus est S. Hilarion, quamquam quartum seu infimumpaupertatisgradum\numquamtranscendisse videatur reru?n enim suatnim dispositionem liberam habebat. Cfr. Commentarius pne;
vius,
num.
Q^.
de rege
Medorum
et
Persarum intelligendum
7, v.
esse
statuit. Pardo,
de quo Daniel cap.
6 et Hirco,
dequocap. 8, v. 5 et Zl, similiter Sieronymus Alexandrum Magnum designari docuit. Loco

ffiris
sius,
cere.
d
reperit belluam in duobus codicibus Vallaraddens belluam et arietem sibi aeque displi-
Verum non inspexerat Rosweydum. Rosweydus et cod. Avenionensis habent juvenis, eic. Qitod de Alexandro Magno hic tradit S. Eieronymus, refertur, ait Martianayus, ab Ariano lib. i de rebus gestis abAlexandro Magno
.-
una erant Cfr.Commentarius pr/evius num. 18 et 19. isthmum q Erat alia via per Suez nunc dictum ubi portus Aila. Aila autem el Gaza
civitas.
, :
quamquam
Ormies editiones et quos vidi codices habent quindecim. Aucherius in Vitis Sanciorum aryîenice habet septemdecim. p Majuma portus seu navale erat Gazse: et
viginti siadiis distarent,
distabant
et
a Plutarcho in Alexandro. Verba Alexandri

:
stadiis 1260 milliariis 157. Indicare vult S. Sieronymus hane solitudiyiem sitam fuisse in angulo cujus unum iatus
, ,
erat via
apud Vopiscum in Probo
Felicem
te,
inquit, ju-
Gazana ducens Pelusiu^n, aiterum latus via ducens ex Gaza in Aiiam. In solitudine
; ,
VITA
S.
HILARIONIS ABBATIS.
meamcomplendam et surre- D si et exercitum Domini cum psalmodiis circuivi.baculummauu teuens. Subitoaatemprope uos factus
vigilaverat.ad vigiliam
fuit ing-ens et horribilis ulutatus
Hilanonem vult in spelaeo habitasse S. fuisse a Maûma moao^-ico-j auctor; idque distans id est sexies mille stadiis qvinquaginta duobus,
dine
illa
multorum concla-
Quingentis passibus. in codicihus monet T Pectoris desiderari fere

.
Andreas, Onomastico idem fere repetit, Joannes vetus editor, post ependyepistolarum Hieronymi eraciestem cujus tem in Vita Hilarionis addit et in Martyrologio ai Octobris loco apud Adouem
:
TnTe^ndyte pelUceo aliisque vestibus num. 60 etseqq. Joannes in CoZe^^^^^^^ ^' rndreT C^ '^^^'^yrf"^ ^ '^^"^ ^^^^ '^
dictum
nec aliud intellig-ere potui, nisi quod essent voces bominum lamentantium. Stabam ego, et timens ac mirans auscultabam cogitavi autem quod forte Sarraceni festum
mantium
et collugentium,
celebrarent, ^^'^"^ tragcediarum aut oomoedmrum plaga ahqua subito aut certe horridum malum vel eis accidisset, autquod satyri et alia deserti porten-
tenattem. Petrus Lanselius noster legeAlbat et eriacesten, quasi lanam acu consutam. linfors aliud occurret. In IlapaÊtsTw, teri alicui
habet
:
et
hujusmodi ululatum vellent nobis solitudiuis iugressum prohibere Quid autem fuerit, usque hodie ignoro; quidam tamen dixit mihi quod esset multitudo luporum ululantium etc. Sed hoc creta per
dere vix possum, quia clamor
ille
subito incepit et
proxime gua greeca vulgari Sophronii versionem alias tunc gessisse vestes traditur referente, non Antonio acceperat, S. Hilarion quam quas a S. yiTWx zor/yjov y.cn an-avwôfit (Jsp.aartv&v. scilicet latrones, qui eum t Inferius num. ', dicuntur
quwrespoliare cogitabant ejusque tuguriolum usque ad vespere hant inter mare et paludem a
solis
post modicum subitus desiit, etsilentio interposito iterumintercepitetinterjectiones dolentium habuit.
Facilius credidisset sagacissimus viator Faher, si novisset quse nuncjam de AlgericB desertis no-
vimus, in quihus lupi, leones, pardi aticeque feree ita ululanies audiuniur ut lamentantium homi-
num voces
diceres.
:
ortum discurrisse.i7wJM5 paludis vestigia colhgere amplius supersunt quanium saltem 43 Atlantis geogralicet ex Mappa topographica additi. Hsec palus phici, Descriptioni jEgypti
,
non
dd Antiquse editiones
Testinus gladiator; Ros:
B Pestinus agitator weydus et cod. Victorinus Martianay et Vallarsius nude Agitator. Agitator scribendum, non gladiator monet Rosweydus
:
nulli rivo videiur
deheri, sed neglecto puteo,
puteorum quem nuncdicunt, artesiano. Hoc enim

constat genus orientalihus probe cognitum fuisse jEgijptiacas Olympiodoro, Oases
exiisqux ex
quoque Ritter describenie, retulit Photius. Ipse deserti SyricV et Arain Geographia suapuieos inter ariesianos refert. Hi olim in
him s^pius
solitudinibus frequentissimi et civitatibus
;
ma-
arena gnis aquas ministrabant sed plerosque qui heec dein loca occuoppleri sivit harbarorum, posparunt, incuria. Quum una nocte discurrere
liquet non sent latrones universam hanc plagam. fuisse B. Hilarionis hahitaprocul a mari situm
culum. u Sunt cavic^. Plinio lih. xin, cap. 5, exfcorum genere,quas Syrise esse pecuUares ait. Cassianus
eremitarum eduCollat. viii, cap. I, caricas inter In viia S. PauU eremitse, cap. 5 : Quinlia refert.
que
caricis per
diem sustentabatur.
descriptiosiln Commentario prasvio num. 21 nem similium laironum [omnihus enim iidem fere erant mores) dedimus. Verba apud Roswey-
dum aUa,
t
sensus idem. Mss. Avenionensis y
et
Tolosanus
Titillabat
nixus codd. Mss. Gladiator irrepisse autumat, quod hasc vox ante praecesserat Agitator equorum intelUgitur homimim genus ad circum pey-tinens, Mox autein duo Vaticani Curre dormitas ? pro cur dormitas? Vallarsius. ee Editi quidam addunt id est herba agresti et spinosa, quod haud duhie ex marginaii interpretamento in textum irrepsit. Est enim junci genus acuti et durissimi, simile sparto. Hactenus Rosweydus. Adde plantam paiustrem esse, ex vicina scilicet palude detractam. ff Voluit S. Romualdus, ut in ejus Vita legitur, cellam habere ad formam S. Hilarionis tugurioli. Loco patiebatur duo codices, quosvidit Valiarsius, habent spatiabatur. Non ausim assentire Vallarsio hahenii hanc lectionem forte conninniorem. ggHinccoltige capitistonsionem nondum fuisse monachis pnecepiam. ii De discipUna B. Hilarionis multo magis severa quam B. Antonii vide Commentarium prsevium, 7. F kk Vide de hac parte monasticae discipUnae Commentarium prsevium, num. 72. U Antiqux aliquot editiones et duo codd. citati a
, ;
itaque sensus ejus naturali carnis ardore, et etc.
Vallarsio cubiculi habent.
lia Martianay.
z
Eleganiissime S.
PauUnus Poem,
xxi
Sit for-
corpus nempe tis anima mortificans asinum suum, Vallarsius. in Uhidines pronum. aa Rastrum commune eiiam ^gyptiacis monachis instrumentwn Ejus imaginem vide in tahula quam pro opere rUnivers 31 jEgypii antiquse
.
CAPUT
dit
II.
Miracula in Palcestina patrat

monasteria.
et
con-
pittoresque, conscripsit Champotlion-Figeac.Forhahet anguU acuti, cujus longius latus mu-
mam
crone ferreo instructum est. Accedit itaque rasirum propius ad instrumentum dictum pioche,
V.iginti
vulgatus
et
duos jaminsolitudinehabebatannos,
et per totas Palaestinae
impeirm
'"'
)>ari-
fama tantum notus omnibus,

urbes
,
sinin.
quam ad
quocum nil commune hahet. Manuscripti quidam et veteres editiones adbb

rateau
;
:
cum
interim
raulier
quaedam
Eleutheropolitana a, cerueus despectui se haberi a

viro ob sterilitatem, (jam
dunt hoc est sportellas sit interpreiationis vice. Esi enim ^sceila viminea sporta advariumusum. Eosueydus.
ludihrio in desertis orientalihus aliquando audiuntur, hsec F. FelixFaberin Evagatorio suo, iom. II, pag.
cc
enim per annos quindecim nullos conjugii fructus dederat), prima irrumpere ausa est ad beatum Hilarionem, et nihil tale
suspicauti repente genibusejus advoluta
inquit,
:
Ignosce,
De
his quee absque
daemonum
audaciae,
?
avertis oculos
lierera
ignosce necessitati meae. Quid Quid rogantem fugjs ? Noli me mu-
407, narrai
Porro, inquit,
diura esset [consistehant
cum jam noctis meenim in loco proximo
adspicere, sed miseram.
Salvatorem.
qui
soiiiMrfmS.Hilarionis),excitavitmemiles, qui ante
Non habent male habent. Tandem
Hic pexus genuit medico, sed substitit, et post tautum

sani opus
temporis

A
teraporis visa muliere, interrog-avit causam adventus ejus ac fletuum. Et postquam didicit, levatis
fortitudinis
suas,
si
47
DCTOIR
"'
ad coelum oculis, fidere eam jussit euntemque lachrymis prosecutus, exacto anno, viditcum filio.
:
asinos viuceret. Hic affectus pessimodsemone, non catenas, non compedes, non claustra ostiorum integra patiebatur
:
'""''''^^'.
TreiHelpidii
Hoc sjg-norum
ejus principium,
majus aliud
,
'^''TTrlfo
,a.iar.B.
sig^DU nobilitavit. Aristaenete
b Helpidii
qui
Hib- postea prfefectus prgetorio fuit, usor, valde nobilis

...0-
mnprimis
UiSyria
miterwnm
l,
iuter suos, et inter Christianos nobilior, revertens cum marito et tribus liberis a beato Antonio, Gaz
aures morsibus amputaverat horum pedes, illorum crura n fregerat tantumque sui terrorem omnibus incusserat. ut oneratus catenis et funibus, diversa nitentium, quasi ferocissimustaurus, ad monasterium pertraheretur.
: :
nasum
multorum
et
postquam
Quem
eorum infirmitatem remorata est. Ibi enim, ob corruptum aerem, sive, ut postea claruit, propter gloriam Hilarionis servi Dei, hemitritEeo c
^j.q^^^j.
fratres videre, perterriti (erat
sive
pariter arrepti,
omnes a medicis
desperati sunt.
Jacebat ululans mater, et quasi inter tria filiorum discurrens cadavera, quem primum plaug-eret, nesciebat. Cog-nito autem,
magnitudinis) nuntiaverunt patri. Hle sicut sedet)at, jussit eum ad se pertrahi, et dimitti. Solutoque Inclma, ait, caput. et veni. Tremere ille, et cervicem flectere, nec adspicere contra ausus omnique ferocitate deposita, pedes coepit sedentis
: :
enim mir
quod esset quidam mona:
juvenem
'aim
verno-
chus in vicina solitudine, oblita matronalis pompse, se matrem noverat vadit comitata ancilluiiset eunuchis *, vixque ei a viro suo persuasum est, ut asellum sedens perg-eret. Adquemcum pervenisset Per eg-o te, ait, Jesura dclementissimum Deum nostrum obtestor per crucem ejus et sanguinem, ut reddas mihi tres filios, et g-lorificetur in urbe gentilium noraen Domini Salvatoris, etingrediatur servus ejus Gazam, et Marnas e corruat. Renuente illo, et dicente nunquam se egressurum de cella, nec habere consuetudinem, ut non raodo
tantum
lambere.Adjuratus itaque dsmon, et tortus, qui possederat, septima die egressus est Sed nec illnd tacendum est. quod Orion * vir prima-
//,
ruis e ditissimus urbis Ails, rainet 0, a legione possessus
Ono-
adductus
qua mari rubro imdsmonum, ad eum
""
nabantur.
est. Manus, cervix, latera, pedes ferro onerati erant, furorisque ssvitiam torvi oculi mi-
Cumque deambularet
sanctus
cum
fra-
ûas amnh eura post tergum, in sublime ievavit. Clamor in- ^.môalpte
tribus, et de scripturis nescio quid interpretaretur erupit ille de manibus se tenentium, et amplexus *
civitatem, sed ne villulara

prostravit se humi,
quidem ingrederetur, crebro clamitans Hilarion,

:
serve Christi, redde mihi liberos meos. Quos Antonius tenuit in yEgypto, a te serventur in Syria. Plebant cuncti, qui aderant sed et ipse negans
:
timebant enim ne confe- "^*"*"'""' '"^''- î collideret. Sanctus arrideus Silete* inquit, etmihi meum palsstritam dimittite. ,ZTads' Ac sic reflexa super humeros manu, caput ejus Hilarionem.
:
gens ortus ab omnibus
cta jejuniis
membra
tetigit,
apprehensoque crine ante pedes adduxit
'.^'""siDitc
stringens e regione
ambas manus
ejus, et plan-
tas utroque calcans pede,
flebat.
ille pollicitus
Quid multa ? Non prius raulierrecessit, quam est, se post solis occasum Gazam in-
simulque ingemiuans
Torquere
*,
daemonum
turba, torquere.
Cumque ille
'^^''aii add.
troiturum.
f
et ardentia
Quo postquara venit, singulorura lectulos membra consignans f, invocavit Jesum.

:
Et,
mira virtus, statim quasi de tribus fontibus
terram vertice tangeret Domine, inquit, Jesu. solve me miserum, solve captivum. Ut unum, ita et plures viucere, tuum
:
ejularet, et reflexa cervice,
est.
sudor pariter erupit eadem hora acceperunt cibos, lugentemque matrem cognoseentes, et benedicentesDeum, sancti raanus deosculati sunt g. Quod postquam auditum est, et louge lateque percrebuit,
certatim ad eum de Sjria et Êgypto populi confluebant, ita ut multi crederent in Christum, et se monachos profiterentur. Necdum enim tuuc monasteria erant in 1'algestina, nec quisquam raonachura ante sanctura Hilarionem in Syria noverat. lUe
loquor inauditam. Ex uno hominis ore diversse voces. et quasi confusus populi clamor audiebatur. Curatus itaque et hic, non post multum temporis. cum uxore et liberis venit ad monasterium, plurima, quasi gratiam redditurus, dona afferens. Cui sanctus Non legisti, inquit, quid Giezi, quid Simon passi sint quorum alter accepit pretium, alter obtulit ut ille venderet gratiam Spiritus Saucti, hic mercaretur? Cumque Orion flens diceret Ac:
Eem
cipe, et
da pauperibus
respoudit
Tu meliuspotes
fundator et eruditor hujus conversationis

in hac provincia pi-iraum
fuit.
et studii
'*
Habebat Dominus C Jesus in iEgypto senem Antoniura, habebat in PaIsestina Hilarionem juniorem h.
âcidia viculus est RhinocorurEe urbis ^gypti ^- D^ hoc ergo vico decem jam anni k eaeca
impltZ?"et
mni.jx rigen''mo(rmi.'
tua distribuere, qui per urbes ambulas, et nosti pauperes. Ego, qui mea reliqui, cur aliena appetam? Multis nomen pauperum, occasio avaritiEe est misericordia vero artem non habet. Nemo melius erogat, quam qui sibi nihil reservat. Tribti
:
autem, etin arenis p jacenti

stari,
fili.
Noli, iuquit, contriet pro te facio. Si

et
beatum Hilarionem oblataque ei a fratribus (jam enim multi cum eo monachi erant) oranem se substantiara expendisse ait
raulier adducta est ad
:
Quod
facio,
pro
me
enimhsecaccepero, et egooffendnm Deum,

legio revertetur.
II
ad
te
in medicos.
Cui respondit
Si,
que in medicos
Quis vero
perdidisti, dedisses pauperibus,
curasset te
illa, et
:
verus
Zananus
possit silentio prseterire, quod pavahjiimm Majometes q haud longe a monasterio cimuH aioju-
medicus Jesus. Clamaute autem
misericor-
diam deprecante, expuit

Salvatoris
tatis.
,
in oculos ejus
statimque
est sani-
exemplum
virtus
eadem seeuta
ejus, lapides ad {edificandum de ora maris cEedens, "'^"'^''<^ft"" totus paralysi dissolutus, et ab operis sociis dela?enlterftus ad sanctum, statim sanus r ad opus reversus du
,-
Auriga quoque Gazensisin curru percussus a

;
''"'""
dtemone, totus obriguit ita ut nec manum agitare, nec cervicem posset * reflectere. Delatus ergo in lecto, cura solam linguam moveret ad preces, audit uon prius posse sanari, quam erederet in Jesum, et se sponderet arti pristina renuntiaturum l. Credidit, spopondit, sauatus est magisque de animEe,
:
oiiuf,"'"'^''*
de corporis salute exultavit. Ifj Pr^terea fortissimus juvenis, nomine Marsitas m, de territorio Hierosolymte, tantum sibi applaudebat in viribus, ut quindecim frumenti modios diu longeque portaret et hanc haberet palmam
:
quam
quod PalasstinsB ^gyptoque prffitenditur *. per naturam molle, arenis in saxa durescentibus, asperatur paulatimque cohaerescens sibi glarea, perdit tactum, cum non perdat adspectum. Sed et Italicus ejusdem oppidi municeps 5 Christianus. adversum Gazensem duumvirum t, Marna; idolo deditum, ircenses equos * nutriebat. Hoc siquidem in Romanis urbibus jam inde servatur a Romulo, ut propter felicem Sabinarum raptum Conso quasi consiliorum deo,
est
?
Etenim
litus,
9
*" .
icnlTur"'
,,, jjrcj
..nioscurulcs
'
partis adversEe fregisse, victoria
quadrigae septeno currant circumitu w, et equos sit. Hic itaque,
aemulo
iS
s.
VITA
,
AOCTOnB aiERormfo.
qui aemulo suo habente maleficum et hnjus impediret quibusdam pr^cautationibus beaequos et illius concitaret ad cursum, venit ad noo tam adversarium laedi, tum Hilarionem, et
HILARIONIS ABBATIS. quam valida, apud dffimoniacis

S.
II)
historicos
Germania, nunc
quam
se defendi
seni,
obsecravit.
in
Ineptum visum
:
est
venerando
perdere.
hujuscemodi nugris orationem
Cumque
subrideret, et diceret
Cur non
Francia vocatur processus d^mone, qui noctibus eum ululare, ing-emiscere, fremere dentibus compellebat, secreto petiit, causam ei ab imperatore evectionem indicans et acceptis ad consularem simpliciter quoque PaljEStinae nn literis, curaingeuti honore et
antiquo, hoc est, ab infantia,
mm
%nm
mag-is
equorum pretium pro

;
salute
animee tuae
comitatu Gazam deductus
est.
Qui cura a decurioubi habitaret

Ilila-
pauperibus erogâs ? Ille respondit fanctionem esse publicam et hoc se non tam velle, quam cogi nec posse hominem Christianum uti raag-icis artibus^ sed a servo Christi potius auxilium petere,
:
nibus 00
rion
illius loci quassiisset,

,
maxime
tam
sibi,
contra Gazeuses adversarios Dei x, et non
Gazenses vehementer, et putantes eum ab iraperatore missum, ad raonasterium adduxerunt , ut et honorem commendato exhiberent, et si quid ex prseteritis injuriis in Hi-
monachus
territi
quam
ecclesias Christi insultantes. Ilog-a-
tus erg"o a fratribus,
qui aderant,
scyphum
ficti-
lem, quo bibere consueverat, aqua jussit impleri, eique tradi. Quem cum accepisset Italicus, et
esset oflTensse novo officio deleretur. Deambulabat tunc senex in arenis raollibus, et secum de psalmis uescio quid submurmurabat. Vidensque tantam turbara venientem *, snbstitit.
larionem
''*'' venien-
stabulum,
et equos,
et aurig-as suos,
rhedam y^
Et resalutatis omnibus,
post
manuque
eis
benedicenspp,
illum vero
tium
PP
carcerumque repag"ula adspersit. Mira vulgri expenam et adversarius hoe ipsum irridens ctatio diffamaverat et fautores Italici sibi certam victo: :
horam
servis
casteros
abire
praecepit,
cum
oculis
suis
et
apparitoribus remanere.
Ex
enim ejns
et vultu, cur venisset, agnovit.
riam poUicentes exultabant. Igitur dato signo bi advolant, illi prsepediuntur. Sub horura curru rotae
Statim ergo ad interrogationem Dei servi suspensus
B
*
fervent,
illi
prsetervolantium terg-a vix
cernunt.
homo, vix terram pedibus tangere coepit, et immane rugiens, Syro, quo interrogatus fuerat, ser-
/n codd,
attol-
Claraor
fit
vulgi nimius *, ita ut ethnici quoque ipsi

:
mone
respondit.
Videres de ore barbaro, et qui

et
jg
imius
litur
concreparent
Marnas victus
est a Christo.
Porro
ftirentesadversarii, Hilarionem maleficum Christia-
norum z ad supplicium
erg-o victoria,
poposcerunt. Indubitata
et illis,
et multis retro circensibus
Latinam linguam noverat, Syra ad purum verba resonare ut uon stridor, non adspiratiogg, non idioma aliquod Palsestini deesset eloquii. Confessus est itaque, quo in eum intrasset
:
Francam tantum
IR
plurimis
Virginem ab
jncan(a(tone
liberiU ;
fidei occasio fuit.
12 De eodem Gazensis emporii oppido virginem Dei aa vicinus juvenisdeperibat. Qui cum frequenter tactu, jocis, nutibus, sibilis, et caeteris hujus-
aa
bb
modi, quEe solent morituree virginitatis esse principia, nihil profecisset, perresit Memphim hb, ut
confesso vulnere suo, mag-icis artibus rediret ar-
Et ut interpretes ejus intelligerent, qui Graecam tantum et Latinam linguam noverant, Grsece quoque eum interrogavit rr. Quo similiter, et in verba eadem respondente, multasque incantationum occasiones, et necessitates magicarum artium obtendente Non curo, ait, quomodo intraordiue.
:
'
matus ad
virg-inem. igitur post
j^sculapii vatibus, nou
annum doctus ab remediantis animas, sed
sed ut exeas in nomine Domini nostri Jesu Christi impero. Cumque curatus esset, simplicitate
veris
:
rustica
decem
auri libras ss oflferens,
hordeaceum
tali
"
dd
prassumptum animo stuprum gestiens et subter limen domus puellie, torraenta dd qusedam verborum, et portententosas figuras sculpta.=i in Eeris Cyprii lamina defodit. Ilico insanire virgo, et amictu capitis abjecto, rotare
perdentis cc,
:
venit
ab eo panem accepit, audiens quod qui

alerentur,
14'
cibo
'''meiwm/f^*"^"" ^*?""
;
aurum pro luto ducerent. Parum est de horaiuibus loqui
bruta quoque
animalia quolidie ad
in quibus
eum
furentia pertrahebautur
i^
crinem, stridere dentibus, inclamare

lescentis.
nomen
ado-
Magnitudo qnippe amoris
se in
verterat. Perducta ergo a parentibus ad
furorem monaste-
enormis raagnitudinis, qui jam multos obtriverat uu, triginta et eo amplius viri distentum soUidissimis funibus cum clamore adduxerunt. Sanguinei erant oculi, spu-
bactrum caraelum
"'"^" "''"'
tt
VII
rium, seni traditur, ulutante statim et confitente dsemone Vira sustinui, invitus abductus sum. Quam bene Memphi somniis hominesdeludebam
:
!
mabat
os,
omnem
volubilis lingua turgebat, et super terrorem rugitus personabat immanis xx.
Jussit igitur
cruces, o torraenta, qub patior

et ligatus
subter limen teneor.

qui tenet
,
me cog-is, Non exeo, nisi me

!
Exire
adolescens,
Grandis,
ait,
dimiserit.
Tunc senex
lamina
eum dimitti senex. Statim vero etqui adduxerant, et qui cum sene erant, usque ad unum omnes diffugere. Porro ille solus perresit obviam, et sermone Syro Non me, inquit, terres, diabole,
:
fortitudo tua, qui licio et
stri-
tanta mole corporis
ctus teneris ee. Dic, cur ausus es ingredi puellam Dei? Utservarem, inquit, eam virginera ff. Tu ser-
vares proditor castitatis ? Cur nou potius in eum, qui te mittebat, es ingressus ? Ut quid, respondit, intrarem in eum qui habebat coUegam meum
,
39
hh
amoris daemonera gg? Noluit autem sanctus antequam purgaret virginera, vel hh adolescentera, signa jubere perquiri, ne aut solutus incantationibus recessisse dmou videretur, aut ipse sermoni
ejus
camelo Et interim porrecta stabat manu. Ad quem dum furens, et quasi eum devoratura bellua pervenisset, statim corruit, submissumque caput terrge coaequavit, mirantibus cunctis, qui aderant, post tantam ferociam, tantam
:
et in vulpecula, et in
UDUs atque idem
es.
accommodasse fidem asserens fallaces esse daemones, et ad simulaudura esse callidos et magis, reddita sanitate, increpuit virg-iuem, cur fecisset talia, per que dEemon intrare potuisset.
, :
mansuetudinem. Docebat autem senes horainum causa diabolum etiam jumenta corrlpere et tanto eorum ardere odio, ut non solum ipsos, sed et ea, qnae ipsorum essent, cuperet interire. Hujusque rei proponebat esemplum, quod antequam beatum Job tentare permitteretur
subito
:
omnem
lia
substantiam ejus interfecerit
nec movere
ei
Fraiienm
13
Non solum autem

fama
quempiam
in palaestina, et in vicinis
a dxinone ^
urbibus /Eg-ypti, vel Syrise, sed etiam in longinquis

provinciis
ejus percrebuerat.
debere, quod Domini jussione duo milporcorura a dEemonibus interfecta sunt ; siqui-
dem
nisi
Namque
candi-
exisse de
ii
kk
datus
ii
Constantii
kk
imperatoris, rutilus coma, et
candore corporis iudicaDs provinciam, (inter Saxones quippe et Alemannos gens ejus, nontamlata,
non potuisse aliter credere, homine tandam dsemonum mulitudinem, grandis porcorum nuraerus, et quasi a multis
eos, qui viderant,
actus, pariter corruisset.
ANNOTATA.
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBKIS.

49
AiNJNOiATA. 4NN0TATA
a Eleutheropolis.Pal^stin.v urbs. inter Jerosoet
^"^'""' """' " o^^Pli^^^^tur quare aurigce D i,l ctroemi rlh renuntiandum essetarti sux
:
ceteet
lymam
Ascalonem. utrimue fere unius

;
spatio dissita. Eleutheropoli ibatur XXIV M. P. Asoalone Gazam xvi M.
Zi pri^nusHbtr
t^dJ^
Ascalonem
ZTaTd
ea.M5S.
solitudinem S. HiIrioni.s fere yn M. P b. ffanc formam gr^cam Ap,....ver,v,

restituAt
S 1, T
'"tZ t
idolZlZ 7,1^'
'" '"*' "^'"'"'"^'"
*'
ônsi
Vf" "'T
^^'^"'- ^' ^2'"
^-T
"'"''"''' ^'^^-^^-
'"'T'^'
''"''" ""^''"''"''^''^''^"'" "''"" ^l ^'*-m
Vallarsius
-.
Martianay.
m Turius ToT" f "T/'"'^
^ Cypria""'' histrionem.
''''^ ^'
Rosweydus
fe^.^TMSifas X^";;^^'''"^
^"-'
îi!r'^.^."-.'-^'''!'-5*^'-*.-'-^-^-fceminam plurimum laudat Libanius lib. iv,

episLU'^yvwjT-nv drjiG-Y^j^KpiQtv.iviTr^v. Helpidio autem Marcellhius paulo est inquior ; nimirum ob invidiam nominis ckristiani. Libro enim xxi
.-
'^^'ôstriooZ^:^:i;:y::;!t:r^::^
tzores editi r^mictns. n Aiitea, inquit Vallarsius,
Intertoturg-entiaHermog-ene defuncto,ad pra^fectuPaphlag-onia, aspectu vilis et ling-ua, sed simpJicioris ing-enii, in-
^rocrura; quod emendare visum

;
obtinebat
est e
g-ulam
ram promovetur
Elpidius, ortus in
cruentus et mitis.
Hxc partimexVallarsio.partim
;
exRosweydo. Hermogenes defunctus et Elpidius anno 361 de quo vide Tillemontius in hnperatoribus. Qux hic narrantur facta siini non tantum ante anniim 361, sed ante
prasfectus prietorio
Vat alter emm, utraque lectione retenta, horum gutam, tltorum pedes, vet crura fregerat. Hxe ttte verum quidprasstet non video. o Vetus editio, inquit Rosweydus, Achile. Hie;
duobus
inztium anni 2,^Q,quo\S.Antonium obiisse in Commentarlo prsevio diccimus, num. 8.
Coloênsiseditio,n,uURos.eydus, addU
(morbo videlicet imperfectffi febristertianffil. nund lorbovidehcetimperfectEe febris tertianae), quod prioris glossema esf.Hicsciticet febris imperfecta tertiana dicitur,quod lertiana sospius recurrit et
_ .^n nufJL . diccimus, '^^^^^'''lo za autem, ut ^,-^.clvii M. P., seu itinereocto

,
Z^Zg^ Z^^bZ^Z îJZ.^^^ poriu buez a Gap Rosweydus ut Mss. quosvidit Vatlarsius:
et
dicebatur,
nomento Decima etolimquidem Ailat a veteribns nunc vero appellant Aila. Aita autem
:
tocis hebraicis : Ailat in extremis finibusPalEEstinfejuncta meridian^ solitudini et mari rubro unde ex .Eg-ypto Indiam et inde ad E-yptum navig-atur. Sedet autera ibi leg-ioromana, cog-;
romjmus de
fere dierum.
in arenis.
ad quolidianam
in Onomastico et
PluradeeaRosweydus Martianay ad hunclocum.

accedit.
:
duo codices vaticani taudati a Vatiarsio. Rosweydus Per Deum te, ait, Jesura Martianay Precorte, ait, per Jesura. Lectio noset
:
d ItaSurius
q Surius,
Mariianay
;
et
Vallarsius
Gazanus.
:
tra eteganiior.
e Cum Surio et Rosweydo idolum ante Marnas omisimus, quod intruserat Martianay; et quidem focemidolum, inquit Vattat^sius, nostri Mss. non
Zananus apud Rosweydum, qui annotat Ita hic etcap. 30 et 33 in Mss. ita et Sophronius grxce apud Meiaphrasten,etsi Hervetus Gazanus vertit et edidit, secutus, o^nnor, vuigatam tectionem Hiero7iymi. Sed Zananum habent Mss., ut dixi. H<vc Rosweydus. In lUâdu<jfA legitur Zayyvou.-.
Valiarsius,licet Gazanumpr^tuterit,cogiiur hcsc tamenfaieri: Unus, inquit. Ms. ZazaDM.s, atii2ananus vet Zenainus.Moa; qiioque,addit cudgns^ro cffidens. Cudens tegitur etiam inSurio. r %^m\s addidit ex Mss. Valtarsius. s Municeps nuttum hic munus seu offi,cium, sed civem seu incotam tiberum Majumx, quod unum
agnoscunt. De MarnaS.Hieronymus iterum agit inferius et in Epist. adLsetamet incap.l1 Isaix;

itlic
eum tempto inctusum
tugere dicens, hic ejus

iis;
temptum in ecclesiam versam. Alipassim dixere

de spw^co hoc numine, simiti de quibus in
Commentario prcevio,num.n pauca deiibavimus. Mox loco eg-ressurum, Rosweydus etVaiiarsius habent eg^ressum, quod se hic i7i oimiibus Mss.
invenisse testaiur.
Verum
Surium
f
et
Martianay
et
in aiiis cod. et legiiur egressurum ;

:
apud
quod
retinenduin esse suadet sequens senteniia.
Rosweydus et Vailarsius melius Ardentia. Surius, C Rosweydus et MatHianay : considerans Vattar;

i ;
Surius
Martianay
Arentiamembra
cum Gaza tunc consiituebat oppidum, indicare videtur. Qiuv hic narrantur inter annos 328 et '6S7 facta, utin Commenta?Ho preevio, num. 19. t Eratenim, inquit Josephus Bimardusin Dissertatione secunda, cap. 4, qitam Thesauro
veierum inscriptionem prcvmisit
suo Muratorius,
eratin coloniis munieipiisque minor quidara senatus ad instar Romani lectus, quem ordinem voca-
sius
in
omnibus Mss.
iegit
Consig-nans;
quod
bant
certe reii7tendum. Cousig-nare estcrucis signo no-
tare aui benedicere.
g De more veterum christianorum osculo venerandi manus, pedes et ocutos sanctorum virorum, marttjrum, episcoporum et ouL-eruytwm nonnutla ...j v^. ^,,., î^^^^^fjrj, ^.u,t ct sacerdotwn nunnuLta cottegit Rosweydus in Onomastico v^ Osculari. h In Commeniarw prasvio \\)ostensum est in JEgypio ante S. Antonium et in Syria ante S. Hilarionem fuisse monachos sedeis p?nmis spirituaiem fuisse sobolem, eosque auctores fuissevi.-
et curiam. Senatores vero, ex quibiis Orrfo constabat. decuriones vocatos fuisse nemo nescit. Ordini prfeerant mag-istratus duo, consulibus non
dissirailes, qui
toga prEBsertim utebautur
et
binos
habebant praeeuntes cum fascibus aut baciliis. Lfuutnwt lis. Duumviri vocabantur. Pergit dein enarrare atiquando horumtoco fuisseîuîyiovvivo^. Verum hi ad nos nihit. n Hcvc tetigimus supra tit. I. Plara indicant
lictores
tse
7nonasticce, eo sensu
quo SS. Franciscum
et
Dominicum retigionum mendicantium. i De Rhinocorura, primo . ^^ ...... .^^^. ^, ^, fj,îu extra eu-t/a ferram Chalerram unaprcBVio,
;
naanyEgyptt oppido, diotum est in Commentario num. ^.Surius habebat vicus Martianay vicula Rosweydus et Vaitarsius viculus, adstipu;
Rosweydus et Vaiiarsius. Servabatur,âê^ Rosweydus et Valtarsius' qui codices Mss. taudat. Conira Surius ei Martianay Servatur quod ego omnino reiinendmn puto, quum anno 39U, quo Vitam scrtt)et)at fere hanc Vitam scribebat S. Hieronymus, spec' spec:
lantibus tantibus Mss.
De hocsunt decem jam anni. Rosweydus,Martianay et Vailarsiusex Mss. emendarunt De hoc erg:o vico, decem jara
.-
k Antiquae
editiones habent
annis caeca, mulier etc.
tacida tudique circenses nondum essent abolita de qua re vide Tiilemontium in Imperatoribus ad annum 386 Baronium in Annaiibus ad annum d.iA ,, j.4 Petiscum 7 roW.^/. ii/v,.w ,, 410, num. i4- ; P/j/yc/'j/*M in Lexico Antiquario v" Ludi circenses. Quocirca non dubitandum quin amanuenses servatur in servabatur mutarint^ narraiionis 7nodum suo tempori accommodantes.
;
-
Tomus
Octobris IX.
11
xDe
^0
60
X
S.
VITA
Ve Gazensinm in supersHtione Commentario prêvio dictumnwn.
S.
HILARIONIS ABBATIS.
lium necessarium erat jiiveni, sacra erat. Amuleta cvgyptiaca,ut etalia quoque, imagines habent deorum et animalium, quae B. Hieronymus per portentosas fig-uras indicat, et adsc?vpta verba
perseverantia
IJ, ^^, ^".
fllEROMUO
in
41 eic
:
ipse y Bhedam habent omnes editi,quin m onmibus qmbus sius qui monet Vox rbedam anttquior utimur Mss. desideratur tum unus
:
Vallar-
s^pe ckaracteribus demoticis, qux itleidemXovmenta verborum appellat. Amuietum cum JEsculapii cegyptiaci seu Tosorthri
'
ponderosum.cujus
pro carcerumVaticanus carrucarumque regulas legit. Non credtde(^yxevev^Snl^fortasseverius grave et rim. Carruca enim erat quadrirotum nullusincirco usus. Carceres
les barri^res,
forma exhibet de
:
Cayius tom. VI Aniiquitatum, tab. xvii. Ovid. ee Ad hiec annotat Rosweydus
lib.
Amor. Eieg.
Scit
viii
quibus coercebantur eqm, auton, daretur. Jiecte itaque carcerum redonec signum
pag-ula dicuntur.
S.
Ad hunc locum accusavit Ca,
quas Hilarionera y.a70TrT0^.avri3!; saubonus aqua et cyatho perficiehatur : quid procum testantes proscindunt viros,quos sxculo iv Palxstina,.^gyptus, Sicitia, Dalmatia, Cyprus sus-
bene quid gramen, quid torto concita rhombo valeatvirusamantis equae. seu fda iila magica tricolora erant et ter noLicia vem numerOyUt ex hoc coiiigiiur versu(Cir.n.^ll):
Licia, quid
Terque novem
lig-at triplici
diversa colore Pila.
Sedvide de
his archaeoiogos.
;
pexit
nec
satis
laudare se
posse
credidit ?
Fateantur sibi aliam esse religionem atiosque sencommusus quam quccsasculo iv omnibus essent
nia, aut desinant aliter loqui de rebus quam fieret ilto asvo ! Cecterum quas hic
et viris
ixa^^Tuct
Vide Seff Scribit ad liunc locum Rosweydus rarium nostrum in cap. 6 Tobise, quassiiuncuia 1 ad V. 14. uhi agii de Asmodeeo, quomodo in gr^co
textu dicitur amasse Saram. g-g- Certi, inquit Rosweydus, dcvmones certis enim vitiis dominantur, infra num. 18 : Habebat vestiumsenexhanc g-ratiamut ex odore corporum que et earum quas quis tetigerat scriret.cui dfemoni
vel cui vitio subjaceret.yiii;! Anionii,cap. 4 Ilinc et spiritus fornicationis vocor. Quum vero simitia
:
intervenit ?
Poculum
suum
tradit
(nit
S.
Hilarion
Itatico, signo crucis
benedictum
hoc signo primus saeculis Eieronymus tutliano novimus, et num. 3 dixit S. adversus dasmoH beatum eremitam signo crucis
uti fuisse solitum) ; Deus vero hunc servo suo suoque momini dedit honorem, ut victoriam Car^ Itatico concederet qui^ in his superstitio ? umbram Petri, sudaria Paidi, Casaubonus
enim absque fuisseexTerfactum
nem
divinisnon absini, noverimus dehis veneranterioqui, eiquidem nisiquis universum

e Scripturis
.-
pat
fimb-riam vestimenti Christi Domini;
et tuncdequxrat in S. Hilarionis cyaifto testamum f.iav7tav ceo ! Sed de his vide ad hunc locum Rosweydum. malez Mss. maleficum christianorum. Porro agitatores, qui adversariorum ficos equorum
equos dxnioniacis imprecationibus inpedirent, ut suos ad cursus velociores impetlciênt Scppeveteres auctores notant.Cassiodorus,tib.uiVa7narum, Trequentia, epist 1, de quodam nohili auriga inquii, palmarum eum dici faciebat maleficum.
:
ordinem supernaturaiem seppnerevoitierit,unde, quxso, ceriiora de eo accejjerimus quam ex Sanctorum experientia ? li enim quasi ab his terrenis abstracti ei toii spirituaiibus dediti, per hanc ipsam graiiam, qua illorum mens in aiiumfere orbem vehebaiur, facilius sane in eorum omnium qux ad aereas potestates pertineni cognitionem potuerunt pervenire. Neque his tamen creduliiatem nimiam suaserim, sed ne sanctorum dicta et
gesia, bonis firmafa {estimoniis, fiocci habeantur.
hh QuumSurius,Rosweyduset Martianay pariictdam vel hic omnino habeani, equidem non

quid sequentibus vetii Vaiiar-sius Peccani contra historiae veritaiem ac Hieronymi meniem hucusque editi unius hujusce particulae ut significent ipsum quoque adovel ojnissione
inieiiigo
:
Necesse
ferri,
est enim ad perversitatem magicam requando victoria equorum meritis non potest
apjtlicari.
Amobius,
;
lib. i,
adv. Gent.,
demago-
Quis enim hoc nesciat... in curricuequos debilitare, incitare, tardare etc. Vide Cod. Theod. ad leg. 9 de Malef., Ammian. Marcellin. plurihus locis Vallarsius. aa In iribus aiU quatuor exemptaribus Mss.viv-
rum artibus
lis
lescentem a S. Hilarione curaium,cume contrario neque perquiri illum siverit, ne ejus incaniationi-
ginis Dei vicinus juvenis,
amore deperibat. Mar:
bus fidem videretur adhibuisse. Nos e nosiris omnibus Mss.,accedente etiam Graviiauctoriiaie, ^ suffecimus. Adhaec alierum hucusque editorum mendum castigavimus legenies ex iisdem Mss.
solutue, id est dasmon, pro solitis
tianay.
nempe incanta-
bb Paria habet Hieronymus in Isaiae 19 Memphim mag-icis artibus deditam, pristini usque ad praesens tempus vestigia erroris ostendunt. Et in
cap. 65 de jEscutapii fano, in quo stratis pellibus hostiarum incubare solili erant (gentiles), ut in
tionibus. Infra ieviora aiia emendamus. inquit Petiscus in Lexico ii Candidatimiiites,
aniiquario ad hoc verbum, erant ostensionales (garde d'honneur) ex iis, quos siaturae proceriias
et
ei
sommis
futura cog-noscerent. Vaiiarsius.
cc In codd. suis iegit Martianay ; Ab ^sculapii vatibus.non remediantibus sed perdentibus animas. dd Surius et Rosweydus habent tormenta; Martianay et Vaitarsius portenta ; sed pnaeplacet prior lectio, tum quia sequuntur portentos^figur,
forma commendabat. miiites nominatim fortes quiinpugna imperaiorem circuibant et propugnabant candidaêsie induiiet exornati,
insignes,
ut suh OQulis Augusii prxclare ei strenue prseliando se ad majora aspirare ei miliiaria officia
mejHio ambire profiterentur

auctoritatibus.
quse dein firmat
tum quia tormenta verborum,

intorta verba,
nil aiiud
sunt
quam
quemadmodum tormentum
ferreum et stupeum tormentum ferrum tortum et stupa torta est. Hisaddo ex Rosweydo aliquando xre, aliquando plumbo adverha et figuras inculpendas usos veneficos et magos. Tacitus Annal
/7; Reperiebantur solo ac pariete erutse humanorum corporum reliquiae, carmina et devotiones, et nomen Gerraanici plumbeis tabulis insculptum, semiusti cineres, ac tabe obliti, aliaque maleficia. Amuleta JEJgyptiaca nequaquam rara sunt ; et quidemex omni materia. JEs Cyprium hic adhi-
kk In Pairoiogia Magniana, quae Vaiia?-sii editionempone sequiiur,ad hunc locum annotaiur Mss. omneset quos etiam Martianay consuluit Constantini. Verum in iextu tum apud ipsum Vailarsium tum apud Martianay Constantii; quse forma eiiam legitur apud Surium ei Rosweydum. Soius naoadiiao; de Constantino loquitur
'
sed minoris esi auctoritaiis (maxime quum Constantii et Constantini nomina confundantur saepius) quam ut a forma soliia recedaiur. 11 Haec regio,inquii Hadrianus Vatesius inNoiitia Gaiiiarum, 7 Francia,a& oriente Toringiam ei Sa-
bitum; quia Cyprus insuta
Veneri, cujus aucci-
xoniam
'
DIB VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

,
oconiam hahehat, ah occidente Rhenum et Oveanum, a septentrione item Oceanum germanicum vel septentrio7ialem, a meridie Alamanniam et Sueviam, sive aynnem Lonam ; et explicans dein
51
,
Cameli quibus duo sunt tuhera voca7ituretzamnum chameaiix bactriens,chameaux

de la Bactriane; arabibus sunt rohustiores et maxime in usu sunt in Turkestan,m Perside et Syria _uu Plinius lib. X, cap. 83 Caraeli (veneris avkli) etiam sohtudines aut secreta certepetunt; neque intervenire datur sine pernicie. Agitur enim hoc loco Vitx S. Hilarionis de camelo eestu ^^""^ venereo ftaorantp wo i^^-,'^ ^. "J"
:
cui incLimbant.
UCTORB
niEflOKFMO.
Hieronymi verba, recte afftrmat Franciam ab eo inter Saxones et Alamannos fuisse positos, propterea quod ab Oriente Saxonia a mciHdie Alamannia tenninahatur Verum quum heec designatio omnino incompleta est crediderim ea
.
ut srgnificêt candiFranci.-e fuisse, quee postea Fraucia orientalis seu Austria dicta est. Fvectiones, inqtdt Petiscus in Lexico anti-
usum
fîsse
Hieronymum
datum tllum ex ea parte
./.'^^^S^^^^^^^^
mm
quarioV' Evectiones,5w?2i codicitli,quibus facultas equzs puhlicis lUendi concedehatur. Has ut haberent, anteqiia^n iterinirent, Hli ipsi qui
blico utebantur, erat opus.
cursu puIn singulis civitatum, mutationum, mansionumstationibusdabant illas
dam fetidum
''''''' ^^'''^"'^' *"""^ veneris agitantur stimuln stimuio. XX Ut lector ipse perspiciat hccc pertinere ad camelumveneresti?nuiatum,accipe quce recentiores zoographi tradunt deanimatis hujus conditione, quum ardores venereos patitur. Ex giandihus, hiquiunt, congtomeratis occipitis oleu7n quod-
Ex ore,
inspiciendaSy alioquin vel in prima statione detinendi. In illis continehatur certus equorum cur-
sualimn, quihus lUi

tus intra
liceret,
quem
uti iiceret,
numerus; diesque cerquo elapso irriti erant
dati et impetrati codicitii.Qui evectionem ohtinue7'at,eam prtesidiprovincix, per quam transiturus
vetum quod tempore veneris, non secus ac aii^ peliiculse in animantihus aiiis, pluri^num excrescit. De rugitu meminere quoque omnes.
esse,
ruher inflatus qui brevi vacitus fit et dein aspirattone in os reducitur ut iterum iteru7nque inflatuseducatur. Videtur iite follis palati
,
,
scatet, quodper coiii peiiem defluit. ad alteriUrutn anguium, depe^xdet foiiis
e7ât,ostenderetenehatur,etiliesubnotabaiseusubscribehat. Quieas concedere poterant aliis, iidem initio eis non indigehant: sed a Coitstantino omni-
hus fere ahiata utraque potestas

praefeciis prseiorio ac magistris
imperatori,
solis
offciorum
CAPUT
Monachos suos
racenos,
III.
deinceps reservata.
nn Hahebat quippe PaicSStina, utpote provincza media, consuiarein qui eiprêsideret. Vide Notitiain Orientis apud Panczrolwn. Quis anno cireiter 337 hac dignitate ornatus esset, latet. Ordinaria sedes consutaris PalcestincV Ccssarea. 00 De decurionibus dictuin fuitsuprâ ad lU. t.
-^"^ Inf7-anumAQ Eiusates^Qm-ech., idest Benedio Wa.noni incia^nahant.Videtur hcec benedictiodata tota 7ua7iu, seu poiiice et omnibus digitis extensis; quafo7'ma ut aiiquando latini,sic quoque grxci [a
curat, convertit
Sar-
omnigenos homines exci-
pit,petit S. Antonii defuncti cellam.
Tempus me
deficiei,
si
voluero universa sig-na
Innumern
grxcis eniiniiistitutus fue7'atS.Ui\a.viou,neque

sevo discri^nen inter ritu^n syriacu^n et
iiio
quje ad eo perpetrata sunt, dicere. In tantam* monasUria enim a Domino fuerat elevatus g-loriam, ut beatus ^"ndiv,-
grcvcum hioleverat) nonnwnquain utuntur.Bicrucis autem

signian bencdicentis
quoque Autonius audiens conversationem ejus
scri:
ma7ium motam
fuisse ohser-
beret ei a, libenterque ejus epistolas 6 sumeret et si quando de Syriae partibus ad se languentes

perrexissent
,
Lutheranus Augusti. His ex Rosweydo adde, non hojninihus tantum, sed et rebus inanimalis sanctos benedixisse. Infra hic num. 17 In sublirai stuns benedixit vineae ; nwn 20 Ut benedivat ipse
:
diceret eis
Quare vos tam
long-e
vexare voluistis, cum habeatis ibi filiura meum Hilarionem ? Exeraplo itaque ejus per totara PaIsestinam innumerabilia raonasteria esse coBperunt,
et
ille
ctura ab eo
panem
vel
oleum accipereut; num.%2
Benedicto itaque oleo universi ag-ricol atque pastoC restang-entes vulnera, certara salutem resuraebant. qq HcGC in memoriam revocant stridentia et anhelantia verba iingux hehraicx, de quihus S. Hie-
omnes ad enm raonachi certatim currere. Quod * fi/iis ceruens, laudabat Domini gratiam, et ad pro- F
Quos
ro7xymus, in epistoia 125 [aiias 4) iahorem in perdiscenda lingua sacra memhiit.

rr
suum
Commeîtario prsevio num. 75 coliegi7nus B. Hilarioni prxler patriam li)iguam Syriacam et cophthicam qua^n in /Egypto didicerat ihidem quoque grtecam doctus fuisse. Cseterum magister g^-ammatices quem Alexandrice habuerat, certe linguae grsecx py^secepta tradebat. ss Libra auri divisa fuit a Coiistantino mag^xo in spiidos septuaginta duos ; siîguli vero soiidi vaiehant fere francis no7iaginta hodiernis ; ita ut candidatus ille ad pedes S. Hilarionis deposuerit su77%mam cequaiem francis nostris sexagesies quater 7nilie octingentis [64,800); peeunise vero poientia eadem fere tunc erat qu^ nunc ut ex celebri Diocietiani decreto de pretio rerum venaliumja^na pluribus ohservatum fuit. ttPiinius, Natur. Hist. tih. viii, sect. 25: Camelos interarmenta pascitOriens, quorum duo g-enera, Bactriae et Arabise ditferunt, quod illse bina habent tubera in dorso, hee singula sub pectore alterum,
, ,
; :
Ex his iti
fectum animEe siug-ulos cohortabatur, diccns praetefiguram hujus mundi et illam esse veram vitam, quae vitoe praeseutis emeretur * iucommodo. Volens autem esemplum eis dare et bumilitatis et officii, statis diebus ante vindemiara c lustrabat ceilulas raonachorum. Quod postquam cognitum est a fratribus, omnes ad eum confluebant: et comitati tali duce, circuraibant raouasteria, habentes viaticum suum qura iuterdum usque ad duo millia homiuum congreg"abantur. Sed et procedente tempore unaquEeque vilZa vicinis monachis, ad susceptionem sanctorum g-audens, cibos offerebat. 16 Quantura autem fuerit in eo studii, ut nullum
rire
:
nliiis
mei"
tanMur
.svracenos
F.Uisanot ru.
"^'*''''
fratrem quamvis humilem, quamvis pauperem prseteriret, vel illud
indicio est,
tum Cades
cura
d,
ad
unum
die
,
quod vadens iu deserde discipulis suis visendum,
infinito
agfraine
monachorum
perveuit EIu/!, eIue(
sam
*, eo forte
quo anniversaria solenuitas

,
populum in templum Veneris con- smm ^'"" gTeg:averat. Colunt autem illam ob Luciferum cujus culti Saracenorum natio dedita est. Sed et ipsum oppidum ex mag-na parte semibarbarura est
omnem
oppidi
V.o\&-
propter loci situm.
Ig:itur audito,
Hilarion prseteriret, (multos
quod sanctus enim Saracenorum

arreptos
,, . ,
IttCTORB
VITA
S.
HILAKIONIS ABBATIS.
:[r u: ^:^:^;^^^ esfbeneSyra, Barech

luittentes colla, et voce
id
->- ;;:z:;^z;^m:.r^.n.in.m ..... /^;^diverîs -, . secum habitantium, turbasque eorum, qui immundis spiritibas occupatos et lanffuoribus
,
vitfE sufe auno cer19 Iffitur sexagesimo tertio
D
el
i^^
defancHtm
AxxtoniMm
.-
blande Humihterque dic, inclamantes. Quos iHe

suscipiens, obsecrabat ut
Deum
magis,
quam
lapi-
ad"se deducebant.
solitudo
ita
ut omni genere
hommum
descolerent:
spectans, et pollicens,
coelum simulque ubertim flebat ad eos si Christo erederent.
percircumitam repleretur,
flebat quotidie,
Mira Be crebro esse venturum. hneam passi sunt, quam futuriB ecclesite pHus abire coronatus f, erat mitteret e et sacerdos eorum, ut
: :
Domini gratia
uon
conversationis antiquiB reet iucredibiU desiderio quid haberet, cordabatur. Interroâtus a fratribus.
cur se oouficeret, ait

et recepi
Rursum ad sceculum
redii,
mercedem raeam
,
:
f
moHorAos
wspicvis'tal:
Christi signo denotaretur,
ret,
exiturus esset ad 17 Aho quoque anno , cum schedula g viseuda monasteria, et digereret transitu visitare debeapud quos manere, quos iu quendam de fratribus par-
scientes
monacUi
nes PalestiuEe moet ego sub priBtextu aUcujus esse momenti * supelvilem nasterii ad dispensationem fratrum fratribus , lectilem habeo. Servabatur autem a veuerationi Hesychio qui miro amore
iu vita existimant rae et vicinse provincise
mea. Eu homi-
'
forle ulilem
villEe
Roiw.
^^
-
posscssiones
maxime ab
êderi ciorem, simulque cupientes vitio ejus v^-i:.i m eum maneret. Et ille Quid rogabaut, rogabant, ut apud ovobis injuriam , et fratn vexat inquit vultis et postquam frater lUe parcus auQuod
; .
senis deditus erat.
nem
cujus supra fecimus blenuium Aristaenete iUa nnius suura "' de praetionem nr^fecti tunc uxor, sed nihil eum, volens etiam ^^"^; venit ad fect ambitu liaben. o, ven
,
Cumque
ita vixisset
* lugens
ai,a duxis-
^"
^^^70
facere?
"-" jisr ;sr ?;i. t-c. i= - '--< *. "" *"""" mirentur sigua q Mirentur mane omnes
cedentes deterrerent. Sine esii uvae dissimulante scire profecti sunt , ridente sene et aUo monacho quod evenerat. Porro suscepti ab quippe parci cui Sabas vocabulum est (debemus quia Dommicus vocabulum largî dicere)
, ,
E
ixgensadmm
concurstis ^^ pa-
alii 20 incredibilem abstinentiam tem ego nihil ita stupeo
nuce fecit,
,
;i;i. humihtaquam gloriam iUum et Concurrebant episcopi, houorem calcare potuisse. presbvteri , clericorum et monachorum greges ,
, .
scieutiam '^'^ -
netn
et
olcum
af.
tenedictum
eopo^cen-
''"; "''S'-<
tacere
<
erat dies i, invitabantur
ut ante horam cibi sublevarent. Et sanctus

, ,
vmeam, ab eo universi pastu laborem vise uvarum

:
matronarum
teutatio)
,
quoque
christianarum
(graudis
^"^
,,
et hinc inde ex urbibus
et agris
vulgus
ait, qui prms quffisierit. anims quam refectionem corporis Domino officmm, Oremus, psaUamus, reddamus
Maledictus,
ignobile
sed et potentes viri et judices, ut benedl
ctum ab eo pauem vel oleum acciperent 5. At iUe tannihil aUud nisi soUtudiuem meditabatur, iu
aliiu
prope-
gt gjc
ad vineam properabimus
*.
Completo itaque
,
tum
ut
quadam
die proficisci statuerit
et
adducto
^
rabitis
subUmi stans, benedisit vincEe et autem, qui suas ad pascendum dimisit oves. Erant tribus miUibus. Uumque vescebantur, non minus centum lag*enis k sestimata fuisset integ:ra adhuc
ministerio, in
aseUoi [nimis quippe exesus jejuniis vix ingredi poterat) iter arripere conaretur. Quod cum percrebuisset, et quasi vastitas et justitium u Palaa,
"
stiuBB
indiceretur,
plusquam decem miUia homi-
vinea,post dies viginti trecentas fecit. Porro ille etiam parcus frater multo minus solito coUig-ens in acetum sero doluit. id quod habuerat versum Hoc muUis fratribus senex l ante futurum prsedi, ,
num
ad retiuendum eum Immobilis iUe ad preces , et bacongregata sunt. culo X arenas discutiens , loquebatur EaUacem Domiuum meum non faciam nou possum videre
diversae aetatis etsexus,
;
:
c
avaro plectit;
xerat.
qui 18 Detestabatur autem preecipue monachos quadam in futurum reservarent sua, infideUtate
,
et
dihgentiam haberent vel sumptuum, vel vestisfficulo tus, aut aUcuius earum rerum, quse cum Denique uuum de fratribus in quinto transeunt m. qua comperiebat fere a se miUiario manentem sui nimis cautum timidumque custodem hortuh et pausiUum habere nummorum, abocuUs abege, ,
subversas ecclesias, calcata Christi altaria, filiorum meorum sauguinem y. Uaiversi autem qui aderant, inteUigebant revelatum ei quiddam esse et nihilominus cu- E secreti, quod noUet confiteri
,
:
stodiebaut eum, ne pubUca omnes voce contestans
proficisceretur. Decrevit ergo

,
nou
cibi se
non
potus quidquam sumere

dies inedise,
nisi dimitteretur.
Et post
tandem relaxatus, ac valediseptem cens plurimis, cum infiuito agmiue prosequentium

venit Betheliam z. XJbi persuasis ut reverterentur, elegit quadraginta monachos qui haberent viati,
rat.
Qui volens sibi reconciUari senem , frequenter veniebat ad fratres, et maxime ad Hesychium n, quo iUe vehementissime delectabatur. Quadam igitur die ciceris fascem virentis , sicut in herbis detuUt. Quem cum Hesychius posuisset in erat mensa ad vesperum , exclamavit senex se putorem ejus ferre non posse simulque unde esset rogavit. Kespondente autem Hesychio , quod frater
,
cum
et possent jejunantes ingredi
id est
post
sohs occasum cibum sumere, [Quinto igitur die venit Pelusium,] visitatisque fratribus , qui in vicina eremo erant et in loco , qui dicitur Lychuos aa morabantur perrexit triduo ad castrum
,
,
Thaubastum bb
ut videret Dracontium episco,
quidam primitias ageUi sui fratribus detulisset Non senlis, inquit, putorem teterrimum et in cicere foetere avaritiam ? mitte brutis animaUbus
: ,
pum
et coufessorem
qui ibi exulabat.

,
Quo
incre-
dibiliter consolato tanti viri praeseutia
post aliud
ec
et vide
an comedaut. Quod
cum
,
iUe juxta prse-
ceptum
in prsesepe posuisset
exterriti
,
boves
et
plus soUto mugientes, ruptls vincuUs in diversa fugerunt. Habebat enim senex hanc gratiam, ut ex odore corporum, vestiumque et earum rerum, quas quis tetigerat, sciret cui dsemoni, vel cui vitio subjaceret.
triduum multo Babylonem cc labore pervenit , ut et ipsum confesviseret Philonem episcopum sorem. Constantius enim rex , Arianorum favens haeresi , utrumque in ea loca deportaverat. Inde egrediens, post triduum venit ad oppidum Aphroditondrf,ubi convento diacono Baisane qui locatis dromadibus cameUs ob aquse in eremo penuriam consueverat euntes ad Antonium ducere , confessus
,
,
dd
est
DIE "VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

est fratribus
53
.
instare diem
dormitionis beati Aniu ipso,
touii, et pervig-ilera
uoctem
quo defunctus
editiones et alia Mss. lineje tio probe latina.

f
utraque aulem iocus.

:
AUCTOBB
UIERONTMO.
fuerat, loco a
debere celebrari. Tribus ig-itur diebus per vastam et borribilem solitudinem, tandem ad moutem altissimum perveneruut, rese ei
pertis ibi
duobus monachis, Isaac ac Pelusiano,
quorum Isaac
viiital
S.
A-
iuterpres Autonii fuerat. 21 Et quia se prcebet occasio, et ad id loci Teni-
locaad ritus greecos et tatinos pe^tineniia retulisset, ex his Hieronymi verbis notat hunc usum quoque fuisse Syris idololatris. Auream coronam fuisse non
secus ac illam, quam summus pontifex inter judjEos gerebat, certum sestimat monachus benedicimus, qui toca di/fcitia veteris testamenti gallice explicuit, ui videre est pag. 380 ejus operis,
Petiscus in Lexico antiquario ad verbum rona saGerdotalis, postquayn aliquot
Co-
tonii
celtaw.
dig-num videtur brevi sermone habitaculum tanti viri describere. Saxeus et sublimis mt^ns, per mille circiter passus ad radices suas aquas exprimit quarumalias arenae ebibunt, aliee adinferiora delapsse, paulatim rivum efflciuut, super quera ex utraque ripa palmEe innuraerabiles multum loco
raus,
:
et amoenitatis et
commodi
tribuunt. Videres
senem
ubieamdemmateriamtractat. Quod vero sacerdotemillumEteusatemsigno Christi seu crucis notavit S. Hilarion ad ritus catechumenorum seu imtiandorum referendumest. In ilp'jett7w
huc atque
illuc
cum
discipulis beati Antonii discur-
jam Scepiuslinguagrxca
quem
i
rere. Hic, ajebaut,
'
1)1
mit.
psallere, hic orare, hic operari, hicfessus residere solitus erat. Has vites, has arbusculas ipse plantavit illam areolam manibus suis iuse composuit. Ilanc piscinam * ad irrig-an:
ximus, dens autem sancius bonum eoruni animum eos
recentiori scripium dipost vAcl^m-dnits, sic res na?'ratur Vi-
pisciuulam
dum hortulum multo

.
sudore fabricatus esl. Istum sarculum ad fodiendum terram pluribus annis habuit. Jacebatin stratu ejus, et quasi calens adhuc
cubile deosculabatur. Erat autera cellula non plus B meusurEe per quadrum tenens, quam horao dor-
veram Christi fidem, quippe qui ardenter rogarent ut ad se sermocinareiur. Bona enim erant terra ; ei Deo cooperante, receperunt sennonem veritatis in corda suo. Quum itaque crederent, receperunt baptistna xdificaveruntque
docuit
eum
templum secundum formam quam eis dedit. g Siste lector, inquit ad hunc locum Rosweyphrasiis vet Sophronii
dus, et videsis versionem Herveii ex grasco MetaCum vero ad mon.iste.-
aiias
adnisu
miens estendi poterat. Pr^terea in sublimi montis vertice, quasi per cochleam asceudentibus et arduo valde uisu *, duae ejusdem mensurse cellulEe visebantur in quibus venientium frequentiam, et discipijlorum suorura contuberuium fugriens, mo:
rium quoddam primum

Scindula.
accessisset,
quod dictura
est
Non erravit Hervetus, sed quod

:
in grcvco
invenit expressit
Moy/; de nvt
za.
-^&cora 7:xp^).xcwv,
ratus est.
Verum
:
hse
in vivo
excisae
saxo, ostia
'
atias
po-
mccriuro
tantum addita habebant. Postquam autem ad hortulum venerant Videtis, inquit Isaac, hoc pomarium * arbuscuHs cousitum, et oleribus virens? Ante hoc ferrae trienniura .cum onagrorum grex hoc vastaret, unum e ductoribus eorum stare jussit,
baculoque tundens latera
ditis,
:
VbI kinc coliigas Sophronium hsec ex tatino Hieronymi textu grêce interpretatum. Ex Schedula fecit Sciudulara monasterium. Simiii errore errat infra num. 29, ubi no-
h To-j l-Kivdovlct W.Ey.To.
tationem vide. Hoc ipso capite, ubi Hieronymus

habei raonachi
xr{j
nomen
Sabas, Sophronius vertit

Ibe.
Quare,
inquit, corae-
Tou 'loa
jLiovy)v,
monasterium
quod non seminastis? Et
exinde, esceptis
aquis, ad quas potandas ventitabant,
nuuquam
eos
nec arbusculam, nec olera contig-isse. Praeterea rogabat senes, ut sibi locum turauli ejus osteuderent. Qui cum seorsum eum abduxissent, utrura monstraverint, necue, ig-noratur causara occultandi,juxta praeceptum Antonii, fuisse referentes, ne Perg-amius, qui in illis locis ditissimus erat,
:
h Loco qua venirent illi, qnod habent Surius, Martianayet Vaiiarsius, prsetuiit Hosioeydus quasi villa esset aliena quod et in suis Mss. repe;
qui in aliis vidit quasi vill^ custos esset. Vaiiarsius in duobus codicibus vaticanis invenit : in viuea, quasi viUa est, ab eo dispositus ; eiin atio vetustiori jam vineae, quasi villa esset,
rit
;
:
.-
Gravius
ab eo
etc.
sublato ad villam
fabricaretur.
suam
sanctl corpore,
martyrium
i jEgijptiaci monachi adeoque S. Hilarion ejusque discipidi, qui iiiorum fere ieges servabant,
exceptis vcspertiuis
et uocturnis
orationibus (de
ANNOTATA.
a Constat ex hoc loco quam falsum sit qiiod ab aliquot scyHptorihus de S. Antonio traditur, scilicet
quibus in Commentario prsevio, nnm. 73, dicta nostra videj congregationibas, nullam per diem celebrabant publicam solerauitatera, absque die
sabbathi vel dorainica. in quibus hora tertia sacrae. commuuionis obtentu conveniebant. ^c(?c- Cassianus, lih. III instit. cap. 2. ladicat itaqueS. Hie-
eum
litteras ignorasse.
-.
Profecto ignorahat
grascas, sed non cophthicas quod jam aliunde ostendit in ejus Vita Henschenius noster.
b Einc collige B. Hilarionem ita linguam asgyptiacam novisse ut non tantum loqui sciret, verum etiam scribere, c In commentario prsevio, num. 75, inquisitum est de hoc indicio tempoyns. d Id iter describere conati sumus in Commen-
ronymus, notando diem dominicam fuisse, quomodo fieri potuerit ut Sabas monachus eos ante horam cibi ad vineam vocarr potuerit. Die dominica Sexta non habehatur, .'.ed ejus ioco adjiciebantur aliquoi lectiones Teriise, quse etiam soiemnius fiehat. Diehus dominicis sumehant cibum hora Sexia seu meridie, aiiis diebus hora Nona de qua re passim videndus seu etiam vespere Cassianus. Hinc coliige S. Hilarionem et monachos
.-
num. 21 et seqq ubi quoque ptura indicata de Elusa, de Sarracenis et de cuttu Luciferi seu Veneris.
tario prsevio,
;
invitatos fuisse,
pergerent
quam
quum ad officium matutinum siquidein id voiuerit prius ahsoivi discipuios sinejê de uvis pasci ; preeterea
;
Eoc vulgo episcopioffcium, quod graeci stau-
ropegium (quod crux terree infigitur') appeltant. Disputat Rosweydus ad hunc locum et in Onomastico utrum lineam mittere, an limitera raittere legendum sit in utramque partem affert alium locum, ordinatos limites mittere ex Eygino, unam lineara mittere ex lege Tiberii Ccesaris, Secure
:
hincquoque manifestum est, quum lex de jejunio non frangendo ante sacram communionem tunc jam vigeret, non singuiis dominicis participasse illos monachos sacram Eucharistiam, quippe qui
forte carerentpresbytero.
patet;
retineri potest alterutra lectio. Veteres editiones ei qucB vidit Mss. Rosweydus, favent limiti, alise
k Lagenam vas vinarium fuisse ex hoc loco et prseterea mensuram fuisse. Eadem autem erat ac cong-ius sacer, in JEgypto et Asia
usitatus, asquivaiens pintis gaiticis 2
4/5.
Senex
54
ADCTOnt
3.
YITA
senex..
ipse S. HilaHon, ,ui
S-
HILARIONIS ABBATIS.
-^f^^^^^^^^^^
eo,em no^nine
HI8R0HTM0.
,ictu.n est S. HilaHone.
gradum tum tantum paupertatis uhzqne apparent monacJn msse et quidem hic
:
^^^^^^^^
videri obser
t7eZirTkauJ>astu.n situm fmsse non proaul o

^^
^^^^^^^^f^^^^^^^
j.
apperere. Ihi-
^ nVanarsius
proprietarii.
notat
Mss. Isichmm constanter

vocat,
,-/,-ere
So.omenus Hesycham
quod
ea.
Syrorum
pronunciatione facit, gr.Tca nomina detorquehant.
qm
in
am
seu potius
om
num 32. .^^J^V/^^^^^;,,,/^,-, ^,^,,0 ^^^/""^;" ^Jane et itinere per desertumadS. Ano
na,.Mô, uUque
^^
"^
.
.^^..opo nonnulla meminimus. babylonico et Philone eptscopo
^^^^^^^^
^^_^^
Commentarium
.^
^^^^_ ^^^^^^ ^
Vitam S. Besychzt tllustrarectc habefna.yjo: runtdecessoresnostriadZOctohrts. deest In plerisque Mss., inqmt Rosweydus (pr^fecti tunc uxor Tamen tnncquod editi addunt subintelligendum id esse, mdetur colhgz eêo
.
f~;.^"^,
cio
Rosweydus
post
ôsi Mflrtoayw^ po^^^ J
qui equis locatis,
bidunm. Paulo dromadibus

^^^^,,^ y^,
"^' J^ V^^^
'^^^.^^^^^^^
'
^^^.^^ .^^^^^.^
'/locatis camelis et
dromedis.
care-
vel
fduo Quarnquam si tunc videtur prxfecti uxor fuisse. temporum scriptorem, auAmmianum, horum
.t.o.;se.mY^.r:sedmhildepr^fectiambitubabens guod sequitur: sed nihil de pi quare codiees Vallarsiani hahent habitu);
Rosweydus dromadibus Vallarsius ex Mss. consensu
dimus
enim ejus pr^fecturam ad annum Christi^Ql; vide supra annotatumhadcap. %),

(refert
camelos unum ammancepit, moiiens dvomades inAureliano iium genus esse, scribente Vopisco quos dromedas Zenobia cum fug-eret camelis ,
:
vocant.
Hierotunc nondum erat prsefectus. Potuit ergo ^ nymus eam pr^fecti uxoremvocar, p.j anticipavocareper a .^^pr^êcti uosorem
tionem, quia postea preefectz uxor
7iete. Hc-ec
Verumtamen ego damnare non ausim quod droVictorii et Surii lectionem. Imprimis
-
medis,
non dromadibus hahent
certe dromedis
fmt Arist^-
Rosweydus, Equidem crediderim Rie-
J^^ZTL^L.
ronymum
aliquid humani hic passum esse seu non satis ad chronologiatn attendisse. Certum enim est Helpidium non fuisse prsefectum ante
dromadibus, ut in Lexico Gessneri iA.ro. est. Quod camelos ad hancvocemvidere estOuod. amelos et drome- E cadas distinguunt, non culpandum, quum per species melos non genus tantum, sed ordinaria
designetur, et per dromedas alia species, non secus ac si asinos diceremus et onagros. Et quidem lectio camelis et dromedis eo minus displicet, quod altera dromadibus camelis non minus mire sonet
ne$e Hilarionem natum post annum numeri annum 291, negwe mutandum initio hujus id sequentia non patiantur Lxni in Lxxiii, quum e^napaÊio-o: habeat ly\ Esec itaquefacta quinque
annum
361,
annis ante Helpidii preefecturam. diximusS.Anp In Commentario prsevio num.8 ivisse die 17 januarii anni 356. tonium ad Deum
(lMss.omnes,qtms vidit Vallarsius et Rosweydus, addunt et portenta deinde unus humanitatem pro humilitatem eipawôjoosi ct\z.v% habet pro calcare. r Surius, Victorius, Rosweydus, et codices quos vidit Vallarsius, hahent matroose quoque christia. ;
mflwn&w^âimw^wamdesdromadaireschameaus in gallicis uhi enim latini has voces conjungunt,

;
sic
loquuntur
Cameli quos dromedas vocant, quos
etc. Dromedarii autem iidem suntaccameli Arahi3e,de quihus supra diximus in annotato tt ad caput 2.
dromedarios dicunt
CAPUT
Gesta in
Igituv
tum
est,
IV.
et
norum nonnulli ex iis quos adhibuit Martianay Matrouarum quoque et christianorum. s De rebus inanimatis henedictis supra in annotato pp aliquid notavimus. Alia exempla hic adducit de S. Martino et S. Antonio Valtarsius
;
:
Mgypto
Sicilia.
iroi\t
reversus Aphroditon, duobos secum tan-
retentis fratribus, in vicina
eremo moratus
/""'".
'^**'"
plura dahunt archeeologi sacri, adeoque ipse lutheranus Augusti. t De hoc vecturse genere nonnutla dicta in Com^ Antea peditem iresolimentario prasvio, num. S. Hilarionem iiquet ex addita excusatum fuisse tione : Nimis quippe exesus jejuniis vix ing-redi
tanta abstineutia et silentio, ut tunc primum se coepisse Christoservire diceret. Porro jam trien-
fj"'"" '"""'
nium erat, quod clausum coelum

cerat, ut vulg-o
illas terras arefe-
dicerent,
Antonji
mortem etiam
,,
poterat.
nRosweydus hahet exitium
et
culpat justitiura
:
aliquot codices apud Martianay vastitaset moestitia in justitium. Justitium in luctu puhlico oh
amissos viros principes indicebatur Tacitus de morte Germanici, Annal. ii, 82, 4 Hos vulgi sermones audita mors adeo incendit, utante edictum
..-
elementa lug-ere. Non latuit fama Hilariouis accolas quoque illius loci, et certatim virilis ac muUebris sexus, ora luridi, et attenuati fame, pluvias a servo Christi, id est, a beati Antouii successore, deprecabantur.Quos ille cernens. mire doluit clevatisque in coelum oculis, et utrasque in sublime erig-ens palmas, statim impetravit, quod rogaverat. Ecce
:
autem
irrigata
mag-istratuum, ante senatus consultum, sumpto justitio, desererentur fora, clauderentur domus,
arenosaque regio, postquam pluviis tantam supentum et venenatorum animalium ex improviso ebullivit multitudinem, ut percussi inuumerabiles , nisi ad Hilarionem
sitiens,
est,
passim silentia et gemitus

ostentationem.
nihil
compositum in
concurrissent, statim iuterirent.

oleo universi
agricolje
Benedicto itaque
atque
pastores t;ingentes
a
,
X De baculis a monachis usitatis dictum in CommentayHo prsevio, num. 66. ^.<*,.. ,^.^,0. j X..CCO omnia w,.^>.^v v^...û, y Hsec 1^,..^, impleta tempore Juliani apostatse; quemadmodum ostendimusin Commentario num. 40. De iisdem vide Rosweydum ad hunc
V,
vulnera, certam salutem resumebnnt a. 23 Videns etiam ibi se miris honoribus
afflci,
d morrc""*
^"-''"''''"'g,..
perrexit Alexandriam, inde ad interiorem Oasira &
eremnm
perat
transiturus. Et quia
nunquam, exquo
cce''"^'l^
'
oam:
i,
locum.
z Verisimilius Betheliam scripsit
ut ostensum in
seqq.
;
Hieronymus, Commeniarioprcwio, num.^Q ct
uhi totum istud iter descripsimus Lychnon in extrema parte Thehaidis; Rosweydus prope Alexandriam. Osaa Vallarsius posuit
monachus, iu urbibus manserat, divertit ad quosdam fratres sibi notos in Bruchio, haud procul ab Alexandria c qui cum miro gaudio suscepissent senem, et jam vicina nox esset, repente audiunt discipulos ejus asinum sternere.
esse
:
illumque parare proficisci. Itaque advoluti pedibus rogabant, ne hoc faceret et ante limen prostrati,
:
tendimusinCommentarioprxvio num. 30 locum hunc situm fuisse prope Onuphin, nunc verisi-
citius se mori,
quam
tanto carere hospite, testabantur.
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBEIS.

'^ bantur.
55
AUtTOfte
Quibus ille respondit Idcirco abire festino, ne vobis molestiam g-enerem. Certe ex posterioribus cognoscetis, non sine causa me subito
:
tum
ego vadam, et prodam illum. Statimque cum servulis suis ascensa in portu nave, appuUus est
:
^"'"'"'"'ao.
ambulasse,
-'
Ig-itur altera die
Gazenses
cum
lictori-
bus
pridie eum venisse cognovemonasterium, cum illum minime invenissent, invicem loquebantur Nonne vera sunt, quEe audivimus? Magus est, et futura cog-noscit. Urbs enim Gaza, postquam, profecto de PalseprEefecti d,
(nam
rant), intrantes
Pachynum, et deducente se daemone, ubi nute tugurium senis se prostravit, illico curatus est. Hoc ioitium signorum ejusiu Sicilia, innumerabilem ad eum deinceps Eegrotantium, sed et religiosorum hominura adduxit multitudinera, in tautum
ut de primoribus viris quidam
tercutis
imperium successerat, destructo monasterio ejus, precibus ad imperatostina Hilarione, Julianus in
tumens morbo inquo ad eura venerat, curatus sit. Qui postea offerens ei infinita munera, audivit dictum Salvatoris ad discipulos Gratis
aqus eodem
die,
rem
e
Hesychii mortem impetraverat amboque ut quffirerentur, toto orbe scriptum erat e. Egressus erg-o de Brucbio, per inviam solitudinem intravit Oasim ibique anno plus
datis,
et Hilarionis, et
: :
accepistis, gratis date.
ANNOTATA.
a BiBC partim exeunte anno 359, partim ineimte anno 360 facta esse ostensum fuit in Commentario pr/svio, nwn. 36, uhi totushic locus explicatus fuit.
minus exacto, quia illuc quoque sua fama pervenerat f, quasi jam in Oriente latere non posset, ubi
multi illum et opinione, el vultu noverant, ad solas
navig'are insulas cog-itabat
verat, saltem
:
ut
quem
terra vulg-a-
Parisionii
tmiehnhitMi
d>ic^ uio
maria celarent. 94 Eodcm fermc tempore Hadriauus discipulus gjug ^q Palaestina supervenit, dicens Juliauum occisum cbristianum imperatorem reg-nare coepisse revertique eum debere ad monasterii sui
:
b QucB
Commentario prxvio num.
sum c Bvnchmm olimsiiburbium, immo pars Alexandrise, et quidem. omnium splendidissima, maxime
sseculo
Tii
Oasis fuse disputatum est in 37, 43 et seqq. et ostenest EI-TYahat-El-Dakiielat.

sit Interior
Q
^
reliquias.
Quod
ille
audiens, detestatus est
etcon-
exeunte destructa. Vide Commenta38 et 39.
dueto camelo,
per vastam
solituînem
pervenit
:
riwnprcwium, num.
/'
pergUinSi-
ad maritimam urbem Libyte Parfctonium g ubi Hadrianus infelix, volens Palsestinam reverti, et pristinam sub nomine mag-istri qusrens g-loriam, multas eifecit injurias. Adextremum, convasatis h, quae a fratribus ei missa detulerat, nesciente illo, profectus est. Super hoc sane, quia alter locusreferendi non est, hoc tantum dixerim in terrorem eorum, qui magistros despiciunt, qaod post aliquantulum temporis computruerit morbo regio. 25 Habens igitur senex Zananum z secum, asscendit classem
l,
d Surius hahet profecti; Rostveydus, Mariianay et Vallarsius prsfecti. His favet numerus, illi forte veritas.
Re quidemverascribit Rosweydus
editi profecti
;
Male quidam
intelligit
preefectum
Palsestinx, in qua Gaza, etlictores ejusprsefecti. Sedparum prohahile est consularem, PaLvstinx
prxfectum
et
Csesareee vulgo degentem,
ipsummet
venisse in ^gypiumut^.llil&vionem comprehenderet; tanto ininus quo asperiusper Gazenses prse-
quffi
Siciliam navigabat.
venundato Evangeliorum codice, quem
Cumque manu sua
unus inteliigeretur. Pertraxerunt in hanc opinionem Rosweydum additi lictores, qui

fectos vir ille
adolescens scripserat, dare naulum disponeret, in medio ferme Adria, naucleri filius arreptus a dsemone, clamare coepit, et dicere Hilarion serve Dei, cur nobis per te et in pelago tulos esse non
;
licet?
Da mihi spatiura, donec ad terram veniam, ne hicejectus, prsecipiter in abyssum. Cui ille Si
:
vix summis magistratihusconcedebantur. Verum neque hos, si tictores inielligas romanos seu proprie dictos, hahehat Palwstinse considaris, ut ex Notitia imperii Orientis patet, atqtie etiam ex archseologorum scriptis qui de liciorihus dixere. Mea sententia, quos Hieronymus vocat Gazenses preefectos (si tamen prêfecti legendi sint), sunt duumviri seu quaiuorviri,qui incoloniis et municipiis ordini seu curiae prseerant,
"
Deus meus, ait, tibi concedit ut maneas, mane. Sin autem ille te ejicit, quid mihi iuvidiam facis, homini peccatori atque mendico? Hoc autem dicebat, ne nautse et negociatores, qui in navi erant, C se, cum ad terram pervenissent, proderent. Nec multo post purgatus est puer, patre fidem dante, et cseteris, qui aderant, nulli se super ejus nomine locuturos. Ingressus autem Pachynum m, promontorium Siciliae, obtulit nauclero Evangelium n pro subvectione sua et Zanani. Qui nolens accipere,
maxirae
consulihus
non
dissimiles, toga prastexta utentes, duohiis
lictoribus praeeuntihus
cum
fascibus ethacillis.
Sed de his jam dixiin Annoiatot ad caput 2. Adde tamen ex Dissertatione i, cap. 3, Norisii de Cenotaphiis Pisanis stante repuhlica non fascium usum, sed hacillorum iantum eis videri concessum quo postea modo usurpatum, non saiis liquere; anno vero 412 vetiitm ah Arcadio ne duumvirum impune liceret cxtollere potestatem
: ;
cum
videret
illos,
excepto
illo codice,
et
fascium extra
metam territorii-
Recole quid accide-
his quibus vestiti erant, amplius nihil habere, ad
ritPauloet
SitcV Philippis 'n
Macedonia, quse
:
extremum jurat
magis
Sed etsenex assensus est fiducia pauperis conscientiEe, et in eo

laetabatur,
se non accepturura.
accolis illius loci
etquod nihil haberetsaeculi, et ab mendicus putaretur. Porro reco-
erat colonia. Nan intur Act. xvi. Ihi t 35 legitur Miserunt raagistr ttus lictores et t ;{8 Nuntiaverunt autem raagistr;itibus lictores verba
Homana
.-
hjec
griece utrobique pa&dQyn
quod
bacillos,
non
gitans, ne negociatores de Oriente venientes, se
notum
facerent, ad mediterranea fugit loca, id est, vicesimo a mari milliario, ibique in quodam deserto agello lignorum quotidie fascem alligans, impouebat dorso discipuli. Quo iu proxima villa venundato, et sibi alimoniam, et his, qui fortead eos veniebant, pauxillulum paniso emebant. ^^ ^^^ vere, juxta quod scriptum est, non po^^^* civitas laterc super
fasces gererent. e Quas hactenus narrata sunt, fusiusapud Sophronium interpretem aut forte Metaphrastem exponuntur. Yerba grêca dedit Rosweydus satis
;
mihi fuerit versionem laiinam reciiasse Postquam autera, inquit. Constantius quidem simul
:
"
cum
imperio vitam
pernicie invasit
(o
finiit,
rômTld
'"oniaco.
ma
Julianus vero cum sumsedem imperatoriam, impiispatientia

et
montem
posita
scutarius
sima sunt
verse
Dei
!)
justitia st
leges
quidam
p,
cum
iu basilica beati Petri E.omae tor-
pietatis
quEe
ille
tyraunice
exercuit.
queretur, clamavit in eo
Christi, et
immundus
spiritus
Ante
paucos dies Siciliam ingressus est Hilarion servus
nemo eum
novit, et putat se esse secre-
erant Ariani vei in ex Gazîs habebant falsara gentiura religionem, honore magna ira et magno spiritu moveutur adver-
Quicumque
sus
56
ÛCTtlfti
S.
VITA
Et mittunt
S.
HILAEIONIS ABBATIS.
genda videntur. In versione gacvca, quam hahmt D
RosweydusetinXixpyîidÂ dicitur'X'jOp(^noi y^pLexico antiTt? 'E-ôuTJLoioiTo a.voâ.Cfr.Petiscusin Paulo inferius, Ioco:g\ quario, ôScutarius. Vallarsium se etc, unus Ms. apud deducente senis prostraducente se demone ante conspectum
sus sanctum.
Bruchium
quosdam
BIEROMYMO.
eadem quje ipsi sentiebant, cum vemssent, eum mala impellereut. IIU autem sanctus
ex
iis.qui
ut in extrema
pr^vidisset msidias, et jam iam diu ante eorum prius diximus. Cumveronon Oasim venisset.ut majorem accenduntur insaniam ferrent dedecus ad iDcitant impium imperatorem ut etreversiineum, quidem usque everteretur illms ad fundamenta prius multis affecti submonasterium, et monachi et Hesychms, pliciisespellerentur Hilarion autem
:
temere, erant, ut dicitur, lupus hians
cum
.-
tus, iUico.
Post iutercutis suffecit aqu* Vallarsius
Mss.
CAPUT
Gesta in
V.
Cypro
;
gravissime pumti, exsupplicio. Nesciebant tremo deinde afficerentur persequi innnbibus; verdse, ut dicitur, aquilam aerem verberare aut aut ut divinus dicit Paulus,
ubicumque essent
reperti,
Dalmatia
et
mors
et
translatio.
-pvumhfficitag-erunturin SiciUa, Hesychius diqugerebat, lustrans scipulus ejus toto senem orbe ethanc tantum habens litora, deserta penetrans, diu latere non fiduciam, quia ubicunque esset, igitur jam trienuio, audivit Me-
in
tio
eum
ejaculari.
magnam
In quibiis S. Hilarionis ^jmecMpartem adscrihitur Arianis etqui;
ueicgit^ra
discipuio
s. fleyc/i(o,-
ciiaio.napaoeiaw. dem iisdem. unice in lihro seepius tamen segue ae Eieronymus mhil de Sozomenus
XJ
Arianismeminit. ut notat Vallarstus Hlue f Mss. aliquot hahent, Commentario quoque eum sui fama prfevenerat. In /amaw e>r prxvionum. 4.^, diximus S. Hilarionis vel per episcoMagna potuisse innotescere
_
posset. Trausacto
thonse a a
quodam Judo, viUa
populis scruta
Oasi deserta.insoUta,horribivos Libyse, quos in loca iUa Arianisnarrat S. Mhanalia deportatos im^^âb ad Constantium,velper sius cap. '61 Apologix svse Alexandrinos, quos suh viros illos et virgines dux copiarum, Pentecostes festum Sehastianus, crudeliter hahueratet religionemanichceus, tam (nam pars ad mortem usque
apparuisse vendente, prophetam Christianorum facientem. ut de vesigna Sicilia, tanta miracula et itaque habiteribus sanctis putaretur. Interrog-ans maximeque^tatem tumejus,inces6um etlinguam, enim, qui referebat, fanihil discere h potuit. lUe
mam mam
ad
se
veniase
et in
tantum hominis testabatur.

'
Ing-ressus
ig-itur
Adriam, prospero * cursu venit
alias i>ro-
Pachynum,
gnovit,
quadam
curvi Utoris viUula, fa-
pcro
quorum
reliquos fiaqellati sunt) in
Oasim quoque Magnam releinepistola gaverat,utiterum narrat Athanasius de fugacap,'^Commentario praevio g Iditer descripsimus in
num.^'^tA&.
omnium cosenis sciscitatus, consona voce nihil in eo ita cnnubi esset, quid ageret
:
quod post tanta signa ctis admirantibus, quam panisaquoatque miracula, ne fragmen quidem
quam
in ilUs locis accepisset.

jielit
h Duo Mss
convocatis omnibus quaeeic; alius

etc.
cum
vasis
qu^
Monet Victorius convasatis
vir Hesychius 28 Et ue long-um faciam, sauctus provolutus, plantasque ejus ad mag:istri genua post rig-ans, tandem ad eo sublevatus,
Dalmn-
(iatn, uhi dra_
perinde
i
me
ut asac coUectis in sarcinas rebns,

redit
2
portentur. Vallarsius.
De hoc nomine iterum
notandum quoa
supra in Annotato q
vertimus.
ad caput
de eodem animad.
lacrymis audit a Zanano, non bidui, triduique sermonem ilUs habitare regionibus, sed posse senemjam in perg-ere nationes ubi velle ad barbaras quasdam suus incognitus foret. Duxit etnomen, et sermo c
itaque iUum ad Epidaurum d mansitaus, non poubi paucis diebus in viciuo ageUo draco mirs mag-nitudmis, tuit abscondi. Siquidem
conem^êrai;
* ^ Commentarzo Classem militarem fmsse in ] 'j)rxvionum.^lostendimus. dici Promontorium Pachynum vulgo nunc
Dalmati^ oppidum,
Commentario preevio Capo Passalo seu Passaro in
num ^%monuimus.
vide Cluverium,
citato
In lievo Pachyni latere fuit nunc Langohardorum de his portus Pachyni,

-.
ab eo, quod quos gentiU sermone boasevocant, boves glutire soleant, omnem tam grandes siut, ut et non solum armenta et late vastabat proviuciam,
pastores, tractos E pecudes, sed agricolas quoque et absorbebat. Cui cum pyram ad se vi spiritus e, ad Chnstum iussisset pr^parari, et /' oratione
Sicilia anttq. lih.

loco
i,
cap. 14. In
Commentarii
diximus quoque mare
AdrixetSiculumidemessemare. Evangelium vix duhitandum; n Grxcum fuisse

nauclerus non enim hahendusest
Syrus fmsseseu
^rniTênim tempore non amplius

:
nane S. Hilarion pane Commentartum pr^!xxx pane ahstinuit. Vide , vium, num. 7. Vallarsius Gravium, quod sus.
vescehatur lxiv ^tatis ad enim ah anno emm
struem Ugnorura emissa, evocato prscepisset supposuit. Tum Uaque cuncta scandere, ignem concremavit. spectanteV Plebe, immanem bestiam quo se verteret, aliam Undeffistuansquidfacerct, Rosw. soli* mente perluparabat fugam, et soUtarias terras V ;- ^^^^^^^ ^^ ,^ l,ng.^,a, m.ra^^^^^^. ^^^^^^
^
entur. loquerentur. cula ^; 29 Ea tempestate
baiur
terra
motu totms
orbis h,
len-a^
vwm'
T,
Recte culpat
sit
hominem, qui non scutaHum Irodidit,

'oicatus
Hilarionis sanctxtatem
fuisse sive
legendum
qui esse sed scrutarium,

acov
nempe scruta venderet. iUustrem avjpa .v oTrta,Virum enim nobilem seu
accidit, maria egressa -^- --^^. qui post JuUani mortem et quasi rursum Beus dilu- ^_^^.^ p^p sunt terminos suos chaos redirent avem Uberni vium minaretur, vel in autiquum
:
eum vocat Sozomenus; et quomodo
scrutorum
delatiB montium i peomnia, naves ad prferupta Epidauritani, frependerunt. Quod cum viderent
usp^raar,
venditor infinita munera miles erat quiprinctpem ferre^ Scutarius autem aliisque armis iotum tegehat comitahatur et scuto c^sariani illi milites divitiis oor'ous Quam vero aliquam nanctsahundarent et proin nohilitatem ex Constantii candidato qm cerentur, viderefuit HUarionio&ûî^. A ConstanZcem auri libras S. antiquiorthus znstituti quê enim de tino videntur fabris tnteltz^ leguntur, de scutorum
:
S. Hilarioni potuisset of-
mentes sciUcet fluctus, et verentes quod montes gurgitum litoribus inferri, oppidum funditus subiam evenisse cernebant, ne senem, et quasi ad verteretur, ingressi sunt ad
pr^lium proficiscentesA, posuerunt pinxisset in sabulo, maOui cum tria crucis signa incredibile dictu est, m nusque contra tenderet. mare ante eum quantam aUitudinem intumescens adobicem mdifremens, et quasi
steterit.
undarum moles,
et
eum
Utore.
ac diu
scutariis
gnan^.

gnans, paulatim in semetipsum relapsum est. Hoc Epidaurus, et omnis lUa regio usque hodie prsedicat. matresque docent liberos suos, ad memoriam
in posteros transmittendam
:
57
insula ad secretiorem
locum conscenderet *
,
Qaem
s.
*
itrcTOii
diu lustrans omnia, reperisset. perdusit eum duodecim millibus a raari procul inter secretos
cum
uiBitoimio.
aliat
COD-
quod ad Apostolos dictum est Si credideritis, dicetis huic monti, Transi in mare, et fiet, etiam juxta literam
l.
Vere
illud,
asperosque montes, et quo vix reptando manibus
ccderct.
tamen quis habuerit Apostoloillis habendam Dominus imperavit. Quid enim interest, utrum mons descendat in mare, an imraensi undarum montes repente obrig-ueriut? et ante senis tantum pedes
impleri potest,
si
rum
fidem, et talem, qualem
genibusque posset ascendi. Qui introgressus, contemplatus quidem est terribilem valde et remotum locum, arboribusque hinc inde circumdatum, habentem etiam aquas de supercilio collis irriguas, et hortulum peramoenum et poraaria pluriraa; quorura fructum nunquam in cibo sumpsit; sed et
,
moUiter fluxerint? Mirabatur omnis civitas, et magnitudo sig-ni Salonis quoque percrebuerat. Quod intellig-ens senex in brevi lembo clam nocte fug-it, et inventa post biduum
,
saxei, ex alia parte
antiquissimi juxta terapli ruinam, ex quo (ut ipse referebat, et ejus discipuU testantur *) tam innu- * aliai teitamerabilium per nocte et dies d^monum voces bantur
oneraria navi
perrexit
Cyprum. Cumque
inler
m
n
Maleam
litore,
et Cytheram pirat, derelicta classe in quse non antemna, sed conto n reg-itur,
resonabant, ut exercitum crederes. Quo ille valde delectatus, quo scilicet * antagonistas haberet in prosimo habitavit ibi per annos quinque, et ssepe invisente se Hesychio, in hoc extremo jam vitse
:
'
Alii
addunt
taatos.
sujB
tempore refocillatus
est,
duobus haud parvis myoparonibus o occurrissent, denuo hinc inde fluctus verrente remig-e, omnes p
qui in navi erant trepidare,
flere, discurrere, prse-
quod propter aspe-
ritatem diflicultatemque
loci, et
umbrarum
{ut fe-
rebatur vulgo) multitudinem, aut nulius, aut rarus ad se vel posset, vel auderet asscendere. Quodam
parare contos, et quasi uon suflficeret unus nuneius, certatim seni piratas adesse dicebant. Quos
ille
autem
die egressus hortulum,
vidit
hominem
et
toto
corpore paralyticum, jacentem ante fores. Interro-
pulos, dixit
tis ?
procul intuens, subrisit, et conversus ad disciModicse, inquit, fidei, quare trepida:
gavitque Hesychium, quisnam

fuisset adductus.
esset,
quoraodo
Pharaonis exercitus? tameu omnes, Deo volente, submersi sunt.

hi,
Numquid
plures sunt
quam
rem
que,
se fuisse
Qui respondens, ait, procuratovillulte. ad cujus jus x hortulus quo;
Loquebatur hic q
*
nihilorainus spumantibns ro-
aliai turba:
ef
*
turips
oliai ora
imminebant, jactu tantura lapidis medio. Stetit ergo in prora * navis et porrecta contra venientes manu Hucusque, ait, venisse sufflciat. mira rerum fides statim resistris hostiles
,
: :
carinse *
in quo ipsi erant, pertineret. Et ille collacrymans, tendensque ad jaceutem manum Tibi, inquit, dico In noraine Domini nostri Jesu Christi surge, et ambula, Mira velocitas. Adhuc verba in
:
ore loquentis volvebantur, et
jam membra
solidata
luere naviculae, et impellentibus contra remis, ad
puppim impetus
redit.
Mirabactur
piratae
post
ad standum, horainera surrigebant. Quod postquam auditum est, etiam difficultatem loci et iter invium plurimorum vicit necessitas nihil seque per cir:
terg-um se redire nolentes, totoque corporis nixu, ut ad navig-ium pervenirent, laborantes, velocius
multo,
tn
quam
venerant, ad litus ferebantur.

caetera
,
Cypro tnoei
30
tione
Praetermitto
ne
videar in narra-
cumitum cunctis villis observantibus quam ne quo modo elaberetur. Disseminaverat enim hoc de eo rumor, diu eum in eodem loco manere non posse. Quod ille non levitate quadara, aut puerili
,
ratur
dx-
nomaeot
nat;
sig-Dorum volumen extendere.
Hoc
solura
sensu victus faciebat, sed honorera fugiens

portunitatem. Semper enira
silentium
,
et
wlfrequciUi
c
f
olii
dicam, quod prospero cursu inter Cycladas navigans, hinc inde clamantium de urbibus et vicis, et ad litora concurrentium immundorum spirituum voces audiebat r. Ingressus erg:o Paphum, urbem Cypri nobilem carminibus poetarum , quse frequenter * terrgemotu lapsa, nunc ruinarum tautum vestigiis, quid olim fuerit, ostendit in secundo ab urbe milliario habitabat ig-nobilis, gaudensque
, :
et
imvitam
pie morilurt
lepelilur et
ftt
ignobilem desiderabat. 32 Igitur octogesimo aetatis suae anno , cum absens esset Hesychius, quasi testamenti vice bre-
PaUstinam
craniferCurj
vem manu
tias
propria scripsit epistolam,
suas
ei
derelinquens
omnes diviEvangelium scilicet, et
tunicara sacceam, cucullam et palliolum y. Nam minister ejus ante paucos dies obierat. "Venerunt
non
quod paucis diebus quiete viveret s. Verum non ad plenum * viginti transiere dies, cum per omnera
plus. alii
non
plene
iUam insulam quicunque immundos habebant

ritus,
spi-
aegrotantem de Papho multi religiosi maxime, quod eum dixisse audierant, jam se ad Dominum migraturum, et de corporis vincuitaque ad
viri
:
et
clamare coeperunt venisse Hilarionem servum Christi, et ad eum se debere properare. Hoc Salamina, hoc Curium, hoc Lapetha t, et urbes reliquiae conolamabant plerisque asserentibus scire se quidem HiJarionem, et vere illum esse
:
lis
liberandum ^ sed
et Constantia
qusedam saucta
generum et fiUam de raorte liberaverat unctione olei. Quos omnes adjuravit, ut ne puncto quidem horee post raortera reservaretur
foemina, cujus
famulnm
ginta,
Dei,
sed ubi esset, ignorare. Intra

dies
,
tri-
sed statira eura in eodera hortulo terra operirent, sicut vestitus erat in tunica cilicina, et cucuUa, et
igitur, nec multo amplius
ducenti
ferme,
tam
gati sunt.
paterentur
sui
gellavit, ut
quam mulieres, ad eum congreQuos cum vidisset, dolens quod se non quiescere, et quodammodo in ultionem
viri,
,
saeviens
tanta
eos orationura
instantia
fla-
duumve
ouJt ultra
quidam statim, alii post biduum, triomnes vero intra unam hebdoraadam
ibi biennio, et
sago rustico. Jamque modicus calor tepebat in pectore, nec prEeter sensum quicquara vivj horainis supererat , et tamen apertis ocuUs loquebatur: Egredere, quid times? Egredere anima mea, quid dubitas? Septuaginta prope annis z servisti Christo, et mortem times ? In hsec verba exhalavit spiritura. Statimque humo obrutum, aote urbi sepultura
,
curarentur.
^9ypium
Pf^Sire,-
quam mortuum
Palaestinas
nunciaveruut.
Quod
ma-
"'
tamen
^P'-' in locQ
>nacceiiB;
onoi
paraH
'yiicum;
semper de fuga ad se veris tempore reversurum, PalEestinam ad salutationem fratrum , et monasterii .sui cineres visendos misit. Qui cum revertisset. cupienti rursum ad Êgyptum navigare, hoc est, ad ea loca, quae vocantur Bucolia u, eo quod nuUus ibi Christianorum esset, sed barbara tantum et ferox natio, suasit, ut in ipsa magis Ociohris Tomus IX.
81
Manensitaque
cogitans, Hesychium,
aa sanctus vir audivit Hesychius, perrexit ad Cyprum, et simulans se velle habitare in eodem hortulo, ut diligentis custodiae
postquam
suspicionem accolis
periculo post
tus est.
tolleret,
cum
ingenti vitse suae
decem
fere
Quod Majumam
menses corpus ejus furadeferens, totis monachoin autiillgesa
rum
et
oppidorum turbis prosequentibus,

12
quo monasterio condidit,
tunica, cuculla et
palliolo,
58
quasi palliolo, et toto corpore.
YITA
fragante odoribus. ut
in calce libri
S.
HlLmONlS
in e-
ABBATIS.
est in
adhuc viveret
bus dictum
et seqq,
i
Commentarioprxvio, numm, 50 D
ô VTtantisque
euUus
et in
dehbutum
PriErupta de latere
montium scripsit post hra-
"iTon^mrvidetur
Cifpri
tacenda Con-
Pnhsti-
na.
stantf. iiU^s sancti.si.. quod corpusculum llil-^rionis perlato d se nuneio, serexauimata est, vemm PalL.tiu^ esset, statim Erat morte eomprobaus v^m Dei dilectionem etiam duoein sepulcro ejus noctes enim solita perviîles oratioues pr^sentead adjuvaudas
raune.l.î^^^
m
smum Martianaijus, causatus id sibi lectum in omnibus codicibus quos inspexerat. Sed MariaRosweydus lectzonem nus, Victorius, Surius eamque probat Vallarquam dedimus habent ; omnes, quos consusiiis Mss., inquit, ad unum luimus, confirmant. mihi videtur valde d^fficiiis quta
, :
re
Cernas usque hodie miram insuas cc sermocinari. Cyprios contentiouem, his corpus Palastiuos ter Palffistiuos et ^^J^^^/^^^^"^^^' ^;^,^^^; ^-bere certautite. Et Hilarionis, illis spiritum se signa huut tamen in utrisqae locis maguaquotidie forsitan quiaplus Ulum sed mag-is in hortulo Cypri.
etquasicum
k Locus
hic
enim hxc senem in maris

^,,,
cohxrent quaesi ad proelium proficisci et littore ponere? kn, quum in prge-
'^
oram,
JJ
ut
maris proficiscerentur, senes deferebant ad
quemadmodam Honoriuset eam, auemadmodam Honorius et TheoAnthemium

scrihunt, solerti custodirent
vel vi, vel clam, vel aperto, vel irrepere? an, quod ibi tutius
dosius ad
indagine, ut nuUus
etiara occulto possit
' alias
pusil-
* locum
dilexerit.
lum.
esset imheiiibus senibus
ANNOTATA.
PeMethonia urbs est Messenix maritima in est hoc loco Eieronymus. loponeso. Horatianus
a
loco
minus acutum.
An quod
latihuium ? utrumque hoc pergerent adversus
Lib.
I,
ep. 7 canit ille
Vilia
vendentem tunicato scruta popello.

interrogatus... dicere-.
b Ante legebatur:
E Mss.
frementesfluctus et undarum secum ferrent^ tra hostes, et armorum ioco unum hcBC verisimiiior S. Hieronymi S. Hilarionem-? est et mira, mens; qux quidem singuiaris nonnihil hostes sedex recordatione Moysis, manuscontra
extendentis,in S. Hieronymianimofortenataest,
molesiamquam con-
correxit Vallarsius.
c
Surius
et
nay
Rosweydus habent sermo. Martâin Vallarsius rumor: sed monet Vallarsius

et
lEjusdemquoquemiracuiimemimtSozomenus, Daimaillic quoque, inquit, lib V cap. 10 Et cum rairacula maxima tianiintelligens, diviua virtute
:
SerMss. constanter reperiri nom^-n etsermosuus. estqua loqui noverat, videlicet mo vero ille tingua Graeca. Syriacaseu Syrochaldaica,jEgyptiaca et qualicumque loquipotuit cum incolis, Modo tamen
perpetrasset, adeo ut
mare ipsum, quod
sestu quo-
ut ex sequentibus ciarum
est.
superfundebatur, oratione sua coustriuncôxdnuuptondici' xerit, inde rursus absce.ssit. In sed Hilariou tres cruces in sahuio pinxisse, tur S. crucesfabricasse easquepiantassetribusinlo-
dam
terris
ires
d Epidaurus oppido et de his qux

est
nunc Vetus
illic
Kag-usia.
De hoc
patrata vide Commentaet
De Saionis, Maiea
prssvio,
et
Cythera pauca dicta in

53.
ii,
rium
2}rsevium,
numm.
icti
4S
seqq.
Commentario
greeci
^dpo^;
num.
e Boa serpens
est aquaiiiis,
quam
dixere
obtw^gescunt. Piinius, Hist. aiii de manat. iib. vm, cap. 14, postquam ea quse serpentibus Faciuut, inquit, his gnis retulerunt
et
a qua
fidem
in
Italia appellatse bofe

ut,
in
tantam araplitu-
u Schefferus, de Miiitia navali, iih. leves et exiguas fuse ostendit piraticas naves vaide forma eis data fuisse, et varia pro varia earum piratica ciasse ait fuisse nomina. Quod itaque de regt.mi Hieronymus eamnon antemna sed conto
eas tam fuisse aliud significavit quam navicuias velum ad tnaium exhreves ut antemnam, qua propelU et di panditur, ferre non possent, eaque
rigi
cap. 2,
divo Claudio principe, occisse diupm exeuntes solidus in alvo spectatus sit infans. in Vaticano Aluutur primo bubuli lactis succo unde noraen tra:
boum xere. Soiinus et Georgius Pictor de exsuctis meminerunt. De tractis ad se vi ube^nbus quoque Corospiritus pastoribus, Tertuiiianus, iibro de
long-inquo na, cap. 10: Draco etiam terrenus. ait, de absorbet. In Vita S. Juniani ad homiues spiritu coiudiem IG Octobris nonnuiia item leguntur de magnitudinis quae ad boam referenda bro mirce sunt.ScriptoresdictionariiTrivumaniadV'"'BQ&, Ludolphum secuti, id genus serpentum aiiquando ex Soltno excein Caiabria reperiri narrant ; id tru.n,, referunt aiiquoi Rpcpntiores ffi/i/m Recentiores vero aiiquot omma re
,
fuisse
ammadversed conto eas fuisse restas. Ubi usum in re navali duplicem tendum contorum alterum quo nauto) loca navibus oppor:
alterum tuna expiorant, et easdem protrudunt expandunt, ad hxc Poetse verba: quo veiorum alas Contis mYelorum paudimus alas notante Servio F
; :
u, cap. tendimus: dequarevide Schefferumiih. quamquam posteriori sensu antemna Verum
5.
et
contus meiius sibi invicem

priori,
opponantur quam
ptum.
CtZVaZasquod duHus ^detur)

.-
alii heeo ani-
mantiapentssexsuma ZZiaTerTise eestimant ; alii id inter serpentes jex RosAsix et Africx superesse arbitrantur. Ris Boas placet, adde videndum an insula
non tamen eum hic assumendum arhitror: intra lurn t^wtw v.t>^^-.^^. non tum quia credihile "^ est Hieronymum sensjbus paucos versus vocabulo contus d^vers^s etha(nam paulo post redU pert,cam cusp^datam in iittore quod tn littore ',,,^,,iincans)usumesse, matam significansj usum esse, tum
..
weydo, si serpentibus. Hsec inin Dalmatia dicta sit a bois sulaplurihus assignatus exilii locus. spiritus duo codices Vale Loco tractos ad se vi
spiritns, tertius sui spilarsiani habent tractu sasvi
ritus.
f
:
seu reiicta dicitur ciassis iiiapiratica
cymharum
quod in altum multitudo, ea scilicet de causa, petere non posset, sed ad mare, antemna destituta, tantum navigare conto propuisa. Hujusgelittus
orauonc au ..n..impressts tegi nn aiiquot impressis legi: et oratione aa tnriJn ^rnXovô..^^V^^^,nota.^nos.

vyeydus
cavit S.
et
rv,
nerisimaginemvidereest apud Schefferum c. 2. Myoparones naves erant piraticse, inventsea coriis lonTvrrhenis, ex vimine factse, et tectx ^ y, .'J^::, ,/,-: tamen latx ut spoiiorum
,
post
eum Martianay. Sed maie. Populo
^rrLlf:'!"
;
neque populwnevodeest in Mss. iatinis et grsecis; struem llilarion, sed serpentem,quem ligni
conscendere jussit. ig-nem g- Peperit in aliquot Codd. Vaiiarsius : quod sane plebe etc. supposuit, cuncta spectante est. hrevius, sic concinnius ut hrevius,sicconcinniusest.
:
memimt Cicero capaces essent. In quinta Verrina remorum, non vero sex remimvoparonis sex majores Qum ordinum videntur tamen aliee de hic Hieronymus loquatur et quum fuisse haud parvis. viginti remiresfacxle myoparonibus Sed de his iterum Schefferum eis dederis. quo pauio supra Hiecav 2 vide. Lembus, de genus
^'
h De
ad hoc terrce motu aliisque
eum
spectantt-
,,, brevis ronymus, hr^^vi^
//icz7ur dicitur,
quoa Quod aiiquot id q.
^^^_^
DIE VIGESIMA PKIMA OCTOBRIS.
59
navigitx essent
seu duohiis
nsBis
magna satis atque etiam biremia* remigum ordinihus instructa. A Cyre,
u VetereseditionesînquitRosweydus^^ÔQyîiWs.,
aliicitant Bacholia; sed greece his est ôuy.oîx, ut
tembus inventus 'perhibetur eratque ieviset
a piratis ssppe adhibitus; neque multum a jnyoparone distiiisse videiur. Onerarise, quam postea conscendit S. Hilarion, hoc erat proprium ut lata
esset
,
etin Vita S. Antonii, cap. 24, ubi Evagrius vertit Pastoralia. Ex Vailarsio adde In aiiquot Mss. Bo-Jx.oXt ffuuTracxezXrjTat Trpo; BathoUa. Heiiodorus 'Aiyu-nwv 6 to::oc. Hinc etiam Bucolici miti: :
rotunda
planiore alveo
veiis acta
non
remis nisi in necessitate.His exRosweydo ad verha Quis non hsereat, in brevi lembo sequentia adde legens apud Metaphrasten ex versione Heynêti
:
fateor, et vel oh
Appellit berbilimnon eraporinm Dalraatias? //^si, eum iocum Parisiis greecum tex-
tum manuscriptis
'BEO&ihuQov
regiis evocavi,
7r,i
in quibus
y.y.rairiEi
:
.-
ei;
per jEgyptum notaniur a Capitoiino aiiisque a vuigari appeliaiione hujus loci quem insidehant. Hsec quidem itii; nos in Commentario prsevio, num. fjl, ostendere conati sumus Bucolia, de quibus hic sermo, idtra ^gyptum sita fuisse, verisimiliter in reginne Btemmyum. ^ Suriuset Fzcioriiis adcujusconfiniaj Rosweytes
ifj.-n:opiov
Aaljj.aztai
qui
dus ad quem
jus.
Martianay
et
Valiarsius ad cujus
et
non evariat a versione Herveti, nisi quod habeat Berbelimbon pro Berbilimno. Vereor ut frtistra quis portum hunc in Dalmatia quserat. Suspicio mihi est Sophronium, qui hanc Vitam ex latino Bieronymi expressit ex brevi lembo Hieronymi fecisse Berbelimbon ^zrAzlwô^j. Nec vanam conjecturamputo.Similem interpretis gneci errorem habes hic ad num. 17.
,
y Hoc
llilarionis
legatum, inquit Rosweydus,
mox sepeiiri vult in tiinica cilicina, cucuUa et sago rustico. Ne faliare, ut existim.es, Hilarioni, quia quxdam in sepidlurwn retotus thesaurus. Ipse
servat
vei
dupiicia fuisse vestimenta, vei festorum,
p Surius,Martianay, Vailarsius aliique habent: duobus haudparvis myoparonibus occurrissent, et B denuo hinc inde fluctus occurrerent (occurreret),
mundici^ causa. Non fuere. Constat supra num. 4 numquam vestem muiasse; nisi cum p?nor penitus scissa esset. Qiiare quse nunc iegat, recens
ex ministri morte, qui ante paucos De ejusdem vestimentis etpaupertate vide insuperdicianostrainCommenipsi cesserant
dies ohierat, ut hic hahes.

tario prcEvio,
%
omues etc. Rosweydus cujus lectionem probamus et forte veriorem etiam diooit Valiarsius:
remig-es
,
,E
numm.
61 et seqq.
duobus haiid parvis myoparonibus occurrissent, denuo hinc inde fiuctus verrente remiê, omnes etc. Et quidem hanc lectionem in uno Vaticano codice
Hos annos computa a suscepto baptismate, non vero ab amplexa vita monastica qua in re vulgo
:
erratur.
cum
tamen ioco verrente (quod in altero reperit) ohviam habuit Vallarsius.Rosweydus vero in quibusdam Mss. invenit rayoparonibus desedromonem occurrissent, denuo hinc inde fluctus vehementes.vemiges etc. Et in editione vetere Vitarum Pairum myoparon jbus de se dromone occurvertente
: :
aa PalsestinfP suppressit Vatiarsius nii monens; hahent autem Surius, Rosioeijdus et Martianay;
et
quidem retinendum videtur.

.-
PaloistinjE
gig-
rissent
denuo hinc inde fluctus verrente
remig-e.
Ad quce hic annotavit forte dromonem mentum esse myoparonis. Est enim dromou, navis
inte^^reta-
nendi casu pro in Palsestina vix est quod id moneatur. bb Muita de integritate corporum sanctorum in Onomastico congessit Rosweydus muita item Benedictus xv in opere de Canonizatione Sanctorum in singidis nostris tomis plura exempia.
;
ad cursum expedita, quaies fere q Surius et Martiaîay hahent

omisit; Vallarsius his.
r
piraticse.
hic;
Rosweydus
nequit nisi Sola integritas miracuii loco haberi et quidem multos per annos accedit moiiities
, ,
Valiarsius ; audiebat; Rosioeydus Martianay contra fidem Mss. audiebantur.
Surius
protracta.Utraque hicconjuncta :covpnsmtesTam viveret arf ad integritatem per^md, quasiadhuc

moiiitiem
cc
;
adduntur
et
fragantes odores.
Commentariumpr3evium,num.bh. tnerit Est Salamina ad orieniem, Curium ad Paphus ad occidiem, Lapetha ad septenirionem, dentem.Significat iiaque Hieromjmus K.Hilarionis famam totam insulam pervagatam esse.
s
De
his vide
Egregium de invocatione sanctorum testimonium quod argumentum ad hunc iocumplurihus reliquiis prosequitur Rosweydus. De B. Hilarionis Commentario prêvio, . n. dictum est in
;
DE
S.
MALCHO
IN SYRIA
V. D. B.
MONACHO ET CONFESSORE
MARONI.E PROPE ANTIOCHIAM
Unicus. De S. Malchi
BXBHnTE
S.tCVLO lY.
S.
cultu, biographia,
temporibus
et itineribus.
Malchi memoria h fat~

''ilinis.
d diem 26 Martii monuere decessores inter Prxtermissos hac die in Chiffletii nostri legi de S. Malcho XTL^ j^Ms. Synaxario elogium monacho cu)us gesta iiiustrare conahimur. In Menxis vero excusis ad diem UNovejnbris sequens
,
Oi
^vyoTôixTioX G\jyy.a.ziT:rr\<Jctv voic,
Wvyyj
TiaEai,
^Wyt,
^r.v
ff-flv
Kupt^.
quod Siberus (-2) ita vertit Animasferentes, Malche, spiritus ferunt Nunc evolantes ad Deum mentemtuam.
His pr^missum graece monitum
Hac eadem
388.
die,
legitur distichon
(1)
(I)
mnvaiov 70V NoepSpiou,
pag. 182, cd.t. VcneU,
mo.
W bcclesiK graccs
^^ NovembrtS,
'"
&UCTOU
V. D. B.
DB
,
S.
MALCHO MONACHO
24 Novembris
.,v sanotus Malehus

(1)
decessit .PP "^ P^
'g^^mU<t\KmAi.ete.Etquidem,quumdeS.
Equidem cum
Rosu,eydo
dem
Jo ad nostrum Malchum /^X,an ^^1.eraConstantrnopoman^
P/""2"lf;^''Zl
greece
''^^XZSoZ
^^^'.''^'^f'Zlf'ZfdorlZTcum nuem
mns, yafe^ , (fftro de illustribus Desiderium anno deeimo qulmipseinelistola ad dixU IZrto^rincipis Theodosii scriptum fuisse lucemed>ta fuelântLbsolutum annum 892 Ex altera vero parte prodnt quum
^.
;
rt
oportet.
mentiusduhito,quodaliquando nosirz S Malchi

26 alia die,scilicet memoriayn fecerint.
Qttidni similiier hujus
Malchi ? Et tantovehe,
Martii
ut
modo dicehamus,
diem,
scili-
Ad prwcedentem
Prgetermissos monuimus cet 20 Octobris, inter Kalendarium seu martyrologium penes nos esse Scvculoxvn coptitarum Ms., recens tamen, utpote die h. Ronice eccaratum, in quo dicta aut sequenti sed simul diccimus in antx-
nullum sit duhium quin tnter annos inchoatum.publicijurisfacta 388 exeuntemet?.^ referendam putat ad ansit S Malchi Vita. Eam Vallarstus num 390 ant 391 Stiltingus (7), ad 390 ordinem tempons merito contendentes (8) esse Bethleemiscriptis suis recensendis secutum vix mihi certum non sit, ut tem eremitam quod monm. inCommentario de S.HHarione num.Zjam
(6)
:
ita ut
Malchus annuntiatur; nomen desidequiorihus Kalendariis copticis id usuacceprari adeoque ex latinorum recentiori pridie genuin^ diei, quippe tum videri. et quidem sit. Grevenus quiB S. Hilarionis festo impedita primus in Usuardi Martyrosxculo XVI ineunle nomen omtsso logii auctariis Malchi monachi quod addie 21 Octobris adscripsit
,
Vita, ignoto interGrsece versa exstat S. Malchi codice latinam fecxt Genprete eamque ex graeco
tianus Hervetus
quam versionem Lippomannus Verum tomo VI Vitarum Sanctorum insermt. nil curandus nohis ille quum ex fonte bihimus,
;
sancti titulo,
xnpriorem ditamentum accepit quoque Molanus expunsuam Usuardi editionem, sed in posteriori cardinah prxluxerit xit. Porro quum utraque conscrihendo Martyrologio Romano, Baronio in Martyrologio ad prxsensic factum est ut in hoc prima editem diem habeamus. VeruwMmen in 1583 Roynse quae anno tione Martyrologii Romani Dominicx Basx prodtit et in ex ttjpographia apud Joannem secunda qux luxem vidit Venetiis suppressam Variscum et socios, quam utramque
,
decausa îij* tcopus Inprologo aperit S. Hieronymus qua S. Bieronymi Scribere dis- in scribenda hanc opellam in manus assumpserit usque ad no- hac vila ; posui inquit,ah adventu Salvatoris nostn E est, ab apostolis usque ad stram Eetatem id quomodo et per quos Chnsti temporis fecem
3
: .
,
ecclesia nata
et martyriis
adulta, persecutionibus crevent coronata sit; et postquam ad christianos

sit et
principes venerit, potentia
quidem
sit.
et divitiis major,
sed virtutibus minor
facta
Quum
vero diu
tertia quam numquam voluit Baronius, necnon in anno 1584 Frihurgi vidit Baroniuset qu3s eodem titulo : Martyrologium Basi-
Brisgoixprodiit sub
liense, juxta
Eomanum, ad novam Calendani

,
rati-
episcopi Basiliensis, jussu Jacohi Christophori editiombus non editura ; in his inquam tribus Maronise legitur ad diem 21. sed ad 18 Octobris IMalcni monacni; Antiochiara sancti Malchi monachi; Syria in Svria prope Antiochiaia
, , ;
onem et
restitutum, ecclesiasticse historiae veritatem
tantum aliquotaft tacuisset. (quod tamen mensibus ^stimat Stiltiîgus (9), eum eo factum fuisse recte aut prEeparando aut corrigendo sacram scripturam hebraico utiliter laborasse cense ad versionem ex ait, diu tacuisset, sens), quum itaque, ut ipsemet stylum ad digne et minus aptum experiebatur conscribeneleganter historiam ecclesiasticam prius exerceri cupivit in parvo dam, Quapropter Imgu absteropere et veluti quamdam rubiginem latiorem historiam. Quis venire posset ad
ut credat hinc nonnullos assumpsisse
g-ere,
ansam
sperse-
scriptionis?UagdebnTgenses centunendx hujus r^^ ^'^
qu^veL
neque obitus ullaterologiorum scriptori innotuisse vxdeatur synaxarium nus (neque enim morari nos debet antiquum valde), nequaquam dubiChiffieti, non UsuarC tandum est quin ii, qui additamentum ad non dum a Greveno et Molano editum, fecerunt, legendis quod in alia ducti fuerint ratione; quam S.Malclii vitam conjunctam tnvenerint sanctorum cum S. Hilarionis Vita; quod scilicet utraque eumdem agnosceret auctorem (3). Certe in codice S. Maximim nostro Ms. Vitarum Patrum olim
,
d.^ in sequentrhus editicm^busad uhietiamnum leguntur. Quum 21 Octobrisrelata; Malchi morte haheat, vero S. Hieronymus nil de S. dies ulli meneeorum aut martyejus
"C
cuti,
*
'^^^^^
J^ Rosweydus
(11),
Erasmum
'1!^^^^:^^^^^^ prolixiori FO^^^ôri volunt Hieronymum Vitam Malchi
mag-is narratioueconscripsisse. exercendi ingenii explicandi. Sed recte eos causa quam rem, ut esset, suismetverbiscaptatAlanus Copus {12]i Mirantur,
inquit,
quod tothominis scelera prius commemo--
Hieronymus. randa quam damnanda censuerit produnt suamque causam; In qua isti querela se et non rhetorica exeret satis se intelligere serio ista agitasse.AUoquiquorcitatione Hieronymum
sum
contra rhetorem in ficto argumento luqui porro dentem vociferatio ? Hactenus Alanus Magdehurgenses Malcho objiquinque scelera qute
illa
:
Trevirensis. id
monitum preefgitur
"Vita
Pauli
refutat. ciunt,egregie dialogo illo 11 variis capitibus dicetur in annotatis ad Vitam. De his sceleribus
Vita sancti primi heremitffi, Vita sancti Antonii monachi, Vita S. Hilarionis, Vita Malchi captivi
,
siylum Neque proposuit sibi tantum Hieronymus

scriptione exercere;sed utilitatemaliquam ex sua ad finem ait Castis historiam exspectavit. Ipse castitatem custodire castitatis expono. Virgines
:
Pachumii,VitsesanctffiEuphraxi3eetaliorumpatrum
habentur
Vita laline $eripta o
S.
in Passionalibus.
Porro
nil certius
quam
ut S. Hilarion S.
est, sic
Hieronymum biographum nactus

:
quoque
Eteronymo
eirca
annum
:
zmeiTZnymo gr^ce
sanctissimus S Malchum prodit enim id ipse ubi sua scripta doctorin libro deViris illustribus; quarecensens ait (4) In Lucam Homilias triginta usque ad decimum sextucr in Psalmos a decimo tum Tractatus septem Malchi , captivi monachi, Vitam et heati Hilarionis. Novum testamentum
:
:
inter gladios exhortor. Vos narrate posteris,utsciant et bastias pudicitiam numquam et inter deserta deditum posse esse captivam et hominem Chrislo
mori non superari. sanctus 4 Initio ejusdem Vitas manifestum facit unde comperta hahueritS.Ualchige-
unde eomftr(jux acripiii-
hiographus 5(a.Dum adolescentulus moraretur
in Syria,ad papae
(2) Cfr Act. Vilx Pauam, pag. 96. Samls pag'771. -(3)CfvBaTllet, Vies ês
(1)
SS
lom. llJanuBrii, Oclobns. ad 2
Epist.Lvn.nura.3,ap.Migne.Pa|rolos.a, tom. XXII, col. 493. tom. X, pag. .J.J4, (6)CfrTillemont, Mdmoircs cccUsiaslKiues,
674VIII Septembris, pag. B03 ei (7) Act. SS. tom. (9) Act. SS Migne,'patrolo6>a, lom. XXIll, co B3. (H) (10) Centuna .v,cap. tom Vlfl Seplembris. pag 003(12) Dialogo u, cop. 11. VilEE Palrum, pag. 96.
Paris
i70ti.
-(8 Ap
10
Bvagrii,
; :
61
Evagrii.tiecessaTii sui, possessionem devolutus erat,
'jam
est.
capite, coactus fuit
uxorem
alterius admit-
ttlCTOIll
qu3e jaeehat Maronias, trigintafere millibus ah Antiochia ad Onenêm. Erat illicquidam senexno-
tere,
mine Malchus; de quo quumlaudabiliter loqueren^Mracco^^.cupiditate illectus Hieronymus,ndoTtus esthominem, etcuriosius eciscitans rerum fidem, hsec ab eo accepit, qux multo post misitin literas.
Certissime convenit S. Malchum Hieronymus inannum 374 autpotius 375 et S19,quo temporis spatio hunc in Maronise solitudine mxisse multis verisimilius et fere certo ostendit Stiltingus (1)
ter
;
quacum tamen ut fratercum sorore usus Post grande [intervallum annorum forte septem) dum solusin eremo eederet, fugam meditatus
captivitatis socia
V. D. B.
esteamque cum
tam
feliciter
quam periculose
staiim perfecit. Ad Romana per desertum castra ambo venerunt, oblatique tribuno rem ordine panderunt inde transmissi ad Sabinianum Mesopotamise ducem quod anno 359 factum
; ;
ipso initiOt scilicet ecceunte
anno 374 aut ineunte
Zlb; suadetid ipsemet, quum se adolescentulum adhuc fuisse ait, utut natus anno circiter 331 (2),
quandoquidem ilieapud Ammianum Marceiiinum (6) iegatur tunc temporis in Mesopoiamia fuisse magisier militum erravit enim S. Hieronymus, quum Mesopotamise ducem dixit; quod munus tum gerebai Cassianus{1),numquam
sit oportet,
:
annum saltem agens quadragesimum tertium aut quartum suadet id quoque naturalis humanee mentis comparatio, qua quas circum nos nova aut insolita videntur quamprimum rescire
adeoque
;
avemus. Adde beatum virum hominum societatis fuisse avidissimum in ipsa eremo,ut exhis quas tunc scripserit abunde liquet (3) ita ui beatus vir non videatur diu distuiisse S.Malchum convenire,
;
vero Sabinianus. Continuo post ad Maroniam viculum delaii S. Malchus cum socia ibique quemadmodum diximus, anno circiter 375 a S. Hieronymo reperti.Quo annodiem obierit S.Malchus incompertum sed verisimiie est eum anno 390
; ;
FiwS. Malchi incerta
temporadiitributa.
postquam eum primum noverit. 5 Jam modo qualicumque S. Malchi Vitas tempora inquiramus. Ad id tria prasvie notanda sunt primum est, S. Hieronymum,ut modo vidimus, se adolescentulum vocasse quum annum ageret quadragesimum tertium aut quartum senem vero (ubi ad finem ait Hsec eg-o vobis narravi senex).quum annos nat-us esset quinquaginta novem. Unde sequitur verba hsec S. Hieronymi Erat illic quidam senexnomine Malchus, recie intelligipossede aetate quinquaginta octo annorum. Secundumest,credibile non esseparentes eccspectasse ut proponerent S. Malcho' matrimonium, (quodjusto vehementius ei commendarunt,) antequam plus quam viginti annos natus esset etenim vicini judaei vioG patiebantur aliquemmatri: :
quo fere Vitam scripsit S, Rieronymus, sancto biographo mortuum esse habitum secus enim, quid de vivo haec in lucem dedisset ? Quum tamen probabilis hsec tantum sit conjectura, S. Malchi obitum ad exiens sxcutumiv referimus. ^ QPostquam S. Ma\ch\ gesta{quantum fteri li- '''op* WWftim
;
eum
cuit) in certa teynpora distribuimus, superest ut ['uTparuLT in variis quse habitavit locis adeamus. Syrus ieverittimt
natione cra^ et ling-ua,
ut
num.l
tradit biogra'
"<""("'
phus
non iamen Maroniae indig-ena, ut ratus primum iiie idem erat.sed Nisibeni ag-elli colonus,
;
""""^'*'''
quemadmodum
hic ipse pium suum visiiatorem num. 2 monuit adeo ut episcopum habuerit S. Jacobum Nisibenum. Monasticas vitse desiderium
:
ei Nisibi facile injici potuit,
non tantum ab
his
quae de monachis procui positis audiebat, verum etiam ab iis quse ocuiis suis circumcirca cerne-
monium
differre qui astatis

(4).
annum decimum
Jam sxcuio enim iti exeunte monastica vita in his partibus in honore erat. Nam ut nitdicam de puellari S. Pebronise parthenone, de quo alibi
bat.
Tertium est, S.Malchum,gwem ad matrimonium ineib^dum cogere volebant. petiisse solitudinem,quum inter Romanos et Persas non bene conveniret. Ad orientera enim, ut ait ipsemet, ire non poterat proptep vicinam Persidem,
octavum ageret
hinc in Romanorum terras incursiones fiebant, et propter Romanorum milifum custodiam, g^Mi Mêas impedirent illic stationem habebant. Atqui ab anno 297. gwo Persse cesserant quia
scilicet
piura examinata, ipsemet S. Jacobus, qui muita pro Christi fide (ut Gennadius (9) auctor est) sub Maximiano imperatore perpessus fuit,et decrepitus senex inter annum 350 et 361 diem obiit (10), in adoiescentia vitam monasticam iiiic egerat Quee instituta ibi in usu essent accipe a
(H)
.
Theodoreto, episcopo Cyri et S. Jacobi biographo (11) Nisibis, inquit, urhs estin confinio reg-ni Romanorumet Persarumposita, quse Romanis olim
:
Romanis quinquc provincias, per quadraginta

continuos annos pacifice cum iisdem egerunt, et C anno tantum 337, quod restituere ei nollet illas
regiones Constantinus imperator, in Romanorum terras incurrere cceperunt (5) .Ante autemid tempus nit erat cur S. Malchus ad orientem non perfirere^ propter vicinam Persidem. Atque hinc colligimus beatum virum ortum esse anno circiter 317
veotig-aliserat,eorumqueparebatimperio,c?oneceam
anno 363 Persis cesserit Jovianus (12) Ex hacortus mag"nus Jacobus solitariam et quietam vita m est P amplexus, altissimorum montium (Curdorum vocant (13) ) occupatis verticibus, in his vitam eg-it
vere quidem et aestate atque
tens et pro tecto
autumno silvam
;
pe-
quatuordecim fere annis seniorem fuisse Hieronymo et deinde in solitudinem Chalcidos confugisse sub annum 337. Porro illic, reperet
S,
hyerais vero habens coelum tempore in antrum se recipiens, quod parvura ei praehabat teg-umentum. Cibus illi erat, non qui cum laborenascitur etseritur, sed qui sua sponte
tis
monachis, eorum se mag-isterio tradidit.

pergreret.
Verum
post multos annos (g-wmcêcm forte) inciditei desi-
derium ut ad patriam
nere, in solitudine
Beroam
inter et
Quo suscepto itiEdessam a
ex silvestribus enim arboribus sponte natos collig"ens fructus etex herbis esculenta, et quae instar sunt olerura, ex his corpori dabat quae ad vitam tuendam satis erant, ignis usum penitus recusans. Usum quoque lanarum supervacaneum
producitur
:
Sarracenisinterceptusest, decem milUbus ultra magnum ftuvium captivus deductus et pastor ovium eonstitutus. Aliquanto post, incanescente
SS. tom. Vlll Oclobris, pag. *li cl scqq. el pog. 672 el (3)Cfr. ibid.. pag. i48 el i49. Ibid . pag. 672. (i)Cfr. D. Calmel. Diclionnaire de la Bible, v Niice. (5) Cfi". Tillemonl. Empcreiirs, Conslaiilin, arl 76, lom VI. pog. 106, edil. Briuel., 1732. (6| Rerum gestarnm, lib. xviii, cap. !i et >eqq., lib. XIX. cap. ."i.etc. lib. xviii. cap. 7. (8) (7) Ibid Examen historicum el can'nicum de reguloriitra cl ssculaTium De scriptonbus eccle pog. 36. cloricorum juribus el officiis, (9)
(1) Acl.
villi
ducebat, earumque vicera asperrimi caprarum explebant ex quibus et tunica illi iiebat et simplex amiculum. Ita corpus afflig:ens, spiritale alisinsticis. eap.
673.
(2)
lOfit
ap.
(10) Cfr- Acla
sainls. ud 11 Julii,
LVIII, col. 1060 el PotroloRia, lom SS tom. IV Julu, pag. 4tl; Butlcr, Vics des tora. X, pog. 71, edit. LoTanidisis. - (lt(Opp.
Migne,
III, pag. 764; Acl. SS, lom. cmpereiirs, pog. i2 (12) Cfr Tillemoiit. Sl^moires des (13) Jovien, art.4. tom. VI. psg. 239. edil. Bruxelleosis, 1752. 639. S^vestre, Dictionnaire de Patrologie, tom. III, pag.
Theodoreli. inlerpreteSirmondo, tom.
IV
Julii
meatum*
DE
2
.
S.
MALCHO MONACHO.
muUo te^n- B monaeki quos ibidem reperit nondum '-, degehant el duram et difpctlem mvehant ^ôre illic Deiis Sozomenus Zam^Ûe^îs utiHssimi. De iis So.omenus ^|--vitam, sihi et aliis utilissimi. ^!^^^^^ tum ea quae Cffile dicitur cTondit.o. ^yvm veTo,inquit{\h), Lihanum. et Antilibanon prope Damascum),
:
AtCTORE
V. D. B.
^ P,rsevera-' , , mentum assidue suppeditaba ^.'^^; j\;' ' .^^^ vit aeinae toiaern ,it deinde ihidem in ^r^^-î ^ Cn-nm^no instilutum, ut nilcocti eomedendi
^^Z^fZirjZo ^^^^-~
:
est qm Svris finitimos trauseundum mulcontendentes. in immensam tfo um monachis eo tempore .MnTnPm excreverunt. Inter hos autem
cum ^gyp-
{inter
quam
ITS,
bant.
Sem
^.s Abdaleasitem, Boscos, id est pascentes vocaIstos porro vulgo genus tunc pnmum qui hoc pbilosophandi
inveierant.
Sic
Batthûs, Eusehms, qul Siôron dicitur, qui fuU episcoHalas et Abbo et Lazarus etZeno,et senex Hehodorus.
;
supra illam posita est, excepta urbe Christi relijrionem Antiochia, serius quidem ad taraen ecclesiasticis philosophis conversa fuit sed et fuerunt et non caruit. Qui quidem eo fortiores erant incohs earum revisi sunt, quo mag-is invisi crebris insidiis appetebantur
quse
;
gionura, eorumque
virili
iisderaque
animo resistebant,
non
vira
vi
autem eos appellant,
propterea
nec pane aut obsonuod nec doraicilia babent ulla, sed iu raoutiniove.cuntur, nec vinum bibunt ; celebrant, oratiobus degentes. Deura perpetuo ecc-Iesi^ ritum vacantes iiibus et hyranis juxta smguli falce Cumque vescendi terapus advenent, instar pascentmra vagantes. arrepta per raontem herbas comedunt. pecorum parentihus hrevz caperetur et 7 Verum, ne a staluil vUam quod passim reduceretur domum, atque etiam nionusdcom agere procula paterîo limine vxtam
amplecli,
'quodsob an' num 337 in
sedconturepelleDdo, nec semetipsos ulciscendo, illata alacri melias et verbera sibi a gentilibus Ejusmodi fuisse accepi Valen-
animoperferentes. alii ex Arethusa tinum, quem alii ex urbe Emesa, oog-nommem genus traxisse dicunt et alterum isti Yalentinumac Theodorura. Hi duo ex Tittis, qui erant onundi. vicus est in territorio Apamensium, Bassum. Marosam prseterea ex Nechilis ortum, et ac Paulum qui es vicoTelmiso pro;
etBassonem,
gnatus, curaraultosvariisinlociscongreg-aRset, philosophiam competenti ratione ad monasticam
et
monachi adiit amahant,hosmontisS^gori monachosnon secum deliheravit. ahire S Malchus,serf procul namnon eremo a,aici.,_.-,. ^7 nyifitifp.m. Coqitavitpriusad orientem secedere densi fteii : qu^ usqueadAsOsrhoene, B inuniversatantum Adiahenen e.tendehatur "^Zrseu ^^f^^^^ erant{S). Sedid iLosPersastunc monachi jam propter viemam Per^ consilium exsecuius non est qux custodiara sidem et Eoraanorum railitum Haque ad occidenpaulo ante expUcuimus.Flexit Chalcidos, qu^ mter temet pervenitad ereraum austrum seu meridtem Immara et Beroam raagis ad commenChalcidos eremo docte jam
' : ;
,
Jugatum dicitur, raaximam ac nobilissimam monachorum congreinformasset,
tandem
in
loco qui
gationeminstituit.Quo etiam in loco mortuus est sepultus cura diutissirae vixisset ; quippe qui ad
ac
eximiam nostrausque terapora vitam produxerit, rationem secutus. ac vere divinam philosophandi mouachi etreliqui quos supra raeraoraviraus Sed
fere
omnes diu
dem
superstites vixerunt. Ac raihi quiYideturDeusprolixum vitee spatiura iis indul-
sisse ut religio
incrementum acciperet
lUi
enim
Syrosfereoranes et ex Persis ac
Saracenis
quam
sitaest.
hreviomhus nohis taiusestSiiltingus[^], ita ut circumcirca Chalcidem, qu^ esse liceat. Jacehat Eski Aleb seu Yenunc Kinnesrin ah AraUhus ei tempore S. Hierotus Alep a Turcis dicitur ^5) jungebatur aut mter nymi. juxta Syriam Saracenis vastum limitem ducebat Svriam ac Saracenos
; ;
De
et a suplurimos ad religionem suam traduxerunt cultu abstraxerunt cumque perstitiosod^monum ccepissent, monasticae philosophise studiis vacare
;
exustasolis ardoribus, barbarus seinisermo {^yhat habitaculum hic aut tacendum riacus7iimirum) discendus erat aut
.-
horridum mon^cU^ pr^sta-
multossibisimiles reddiderunt. Ad calcemhujus Commeniarii venient et aliquot alia nomina, quiest. bus illo xvo eremus Chalcidensis illustrata vixit injuventute et senectute Ros inter homines vicinia et quidem res Christiana in S. Malchus tam incerta erat, ut etiam diu pOst, tunc
:
Immee
anno
videlicet 415,
Honorio X Theodosio VI
coss.,
Judxi
in
hxc
eadem ex ipso Eieronymo (6). In Malchum suh aneremopositaMaronias,uhi S.

collecta
puerum
oppido eo audacise devenerint ut Christianum, cruce suspensum, verheiilo
num
r
prtmum ubihahiiavitipsemet; verum quum
375
haUtantem
invenit S.
Hieronymus
et
F rihus ceciderint admortem usque (16). itaque natione prava et perserva ^'P'"''"'^;^^^ ^lnmedia
philosomultosannos {diximus quindecim forte) Dein in paphiam monasticam coluit S. Malchus.
^^^^^^^^^
^^^^,,,^ jjyj.
in
ahhinc oXihaspartesvenif^. Malchus, in loco elegit. B^c inter Imquantum disiante sedem
triam perrecturus,
mam et
Imma
et
Beroam magis ad austrum

(9)
sita.
Porro
seu
Emma aut Immestar [1), nunc Iram (H),

inter Antiochiam Syri3e
secundum Socratem
PeuttnChaicidem, sita erat, et juxta Tabulas Antiochia M. P. xxxiii et a qerianas jacebat ah Chalcis vero a Beroa seChalcide M. P. xx (10) Itinerarium Antomm (II) M. 1 Y"!' cundum
,-
Beroam {A]e^),atque hinc Sepublicura iter tenuit Edessam (Orfa) versus. hxc via cundum Tahulas Peuiingerianas (17) hmc xxvii erat Beroa ihaiur Bannos P. M. P. M. xii Thiltaurum?. M. xv hinc Bathnam hinc Zeugma P. M. hiitc Hierapolim P. M. xvni
ivit
--
do.mmi"^'sopoiama:
xxnii
nonautemiWU.V.xxix,
Peuiingerianis (13). mam solitudinem fuisse positam intra trmnguKmne^nn et lum, cujus summitates sunt Imm. enim Alep nunc dicitur. RegiuncuAlep Beroa lam iianc descriptam hahes apud Ritter (14). S. Malchus, 8 Quum eo suh annum 337 advenit
;
ut legitur inTabulis Unde liquet S. Malchi prt-
hinc juxta Itinerarium Antonini (18) duad plex ducehat via Edessam ; prior Zeugma M.P.xxv; M. P. xx; Bemmaris Edessam
;
Bemmaris
Edessam ad In Medio M P. xxii ; ab In Medio deflecti poterat M. P. xvni. Ab Hieropoli quoque hinc Bathas {Bainam) Thilaticomum M. P. xxi M P &Y;hincEdessam M. P. xv (19). Sedde his 'disputans legendus est Ritter (20). Postquam
;
altera vero
Zeugma Canaham, M.P. xxv Canaha

;
fuse
M)
Hisioria ccclcsia>.ticn.
lib. vi.<ai,
31. pag
6pO.
(2) Tjico-
Scmlcri D.R
126.-
Odd
pnR 763
(12) Cfr
RiUer,
Iol-. cil.
-(l.i)Maici Velscn
toro. c.t.,
(U) Erdkunde, S.nai.Halb.nsel. eic,

'G^^^ cl seqq.
(5)Sozomei.us,H.st, eclcs., Iil.. v,. cap. o^ ci^4, _a)Acl SS t<.ni.VniSoi)len.bus poj;. U8.
el 691. UiHer, Die Synon, lom. "y, pagErdknnde, Sinoi-Hall.in^cl. Palaslina und VIII heplembr.s. pag. U. iti) Act. SS. lom. iWiet uossim.
pg. 090
(!j)
nl^? lE-|'el *eqq., poS
Tb^;
b
V
kV..';\iorb,n" 1, etc. tom (lO)Marci Velseri Opp-
c.t..
pag. 1593
collccta,
(9)
Uc. supro
703.
unum
pog.
c.t.
(W) Vclseri Opp 3S5. (19) 124 eH258) Ed.uo Scmleri. pug. E.,|,hr8l-und Tianssyslcm, (20) Erdkunde,
'
an
5rigîl)2.
'6.
- (IS)
(1)
Socrn.es.
H,Muv. rcc es..Mica, Hislona rccle.s,.suca. 703 el se,,q . PBR

>"J-,
P6;,
I,
lom.
y^'i
^^y JJ-'
el seqq.
(11] tdil.
autem
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. eg A autem S. Malchus Euphraten Zeugmee aut alio prior ejus hahitatio Maronice non esset, indicavit loco transiisset cum comitatu (caravaue nunc diciipsemet S. Hieronymo Et quia jam abbas ille mus) interceptus est cum sociis ah Ismsetitis seu meus dormierat in Domino [en ratio oh quam prioSarracenis de quorum moribus in Commentario rem sedem non incoleret), ad hsec loca [sciticet de S. Hitarione sat multa r-etulimus. Per vastam diversa a prioribus) me monacbis reddo, id est
:
*l'CTOBt
V. D. B.
solitudinem
camelis
,
portati
tandera
^raudi
monasticam vitam duco
amni transmisso
procul dubio Mygdonius fluvius est, pervenerunt ad interiorem solitudinem in Mesopotamia, ut ex reditu satis constat. Illic degisse crediderim inter gradus 3-t et 36 tatitu5^"
dinis, et 38 et 40 longitudinis relatee ad meridianum, circutum Parisiensem, decem mitlihus infra Mygdonium. Qiuv ihi egerit et passus fuerit
satis explicuit ipse S. numm. 4 et seqq.

hinc
Hieronymo. Vide Vitam
amo 559
10 Postgrande intervallum, annorum forte septem, hinc fuga cum socia detapsus est. Cumque
Edtst'
perveDissentad fluvium
[Mygdonium sciticet), nam
decem millibus
aberat, utribus
eum
transgressi
sunt, et dein septenirionem versus perrexerunt. Postdiem tertium capti fere a domino, sed mirahititer liberati.
ascensis,
Habuere dein cametos ; quibus decimo tandem diead Romana per deser:
; hanc trado virginibus, curans nempe ut in tugurio meo vitam virginum vivat, dilig-ens eam ut sororem, non tameu ei me credens ut sorori. Atque atiunde etiam ostendi potest Maroniam, in qua postrema vitce te>npora S. U^lQhnstransegit, a priori sotitudine diversam fuisse. Maroniasenim, ut initio habet S. Hieronymus, trigiuia ferme milUbus ab Autiocbia urbe SyriEebaud gTandis ad orieutem distabat viculus; dum prior solitudo iuter Immum et Beroam mag-is ad austrum sita erat, adeoque distabat ab Antiochia M. P. xl aut xlv, quandoquidem Imma ab Antiochia [ut vidimus) distaret M. P. xxxiii ; ita ut prior eremus jaceret ad Euronotum * hnm^, Maronias ad caurum *. Della Valle credidit veterem Maroniam reprxsentari hodierna Ma' arra , sed ei non consentiunt atii (7) adeo ut locus
:
Sud-Esi.
Nord-lisl,
quem
S.
Hieronymus exordiis
vitee
sux mona-
tum
B dira{o/m Smargdis) seu inter Amidam et Daram spatio trium mitliariorum geographicorum a
Nisibi distantem (1), sita sunt et de quibits Procopius (2) his verbis C^tera montium castella quee
-.
quce castra {siquid video) vel ea sint oportet quse in prsesenti regione Mar-
castra pervenerunt
Malchus ultimis suis annis et feticissimo obitu honestavit, ad hanc usque diem ?ion accurate cognitus esse videatur. E
sticee et S.
l^
Huc usque, quantum
ticuit,
S.
Malchl, cid:
Fucile JiUiu-
'h.\nc.[Rhabdio]Q.t(\\iQ
urbe Dara
Amidam usqueper-
tinent (ea sunt Ciphas, Sauras, Smarg-dis, Lurues, Hieriphthon, Atachas, Syphris, Eiphalthas, Bana-
symeon, Sinas, Rhasis, Dobanas aliaque ibi posita ab antiquo) cum speciem munimenti haberent plane
ridiculam,illasolide reEedificavit/^wimmTtwsei
qux
ad meridiem Amidê
nit, et
sita erant
(3)
vet ea de quihus
Ammianus Marcellinus
fuere,
ad annum 369 memiquae a Sapore, rege Persarum, tunc capta
quum
a Bebase loco iter flexisset dextrorsum,
secundum montes quibus Mesopotamia ah Armenia dividitur, per Horren et Charcha, ut transiturus Amidara.
Noni-Est
H^c
itaque posteriora castella Roet
mana ad caurum^ Amidse posita erant
unumRe-
tum, tempora et iiinera explicuimus superest ut eam ab homonymis disHnguamus. Sunt imprimis complu7'es SS. Matchi, de quihus nit duhitandum quin plane diversi sint sciticet S. Malchus, mar^ tyr Caesareie, de quo in opere nostro dicium est ad 2S Martii (S) S. Malchus, 7nartyr Thessaionicensis, iiiustratus ad 1 Junii ('J) S. Malchus, martyr Ephesinus unus e Septem Dormientibus, cujus Passio examinata ad 27 Julii ilO) S. Malchus episcopus Lismorensis in Hibernia, cujus gesta enarrata ad 10 Augusti (U) et demum S. Maichus, monachus Cisterciensis in Hihernia, de quo dicemus ad 3 Nooembris. Nemo enim hos utcumque confundet cum hodierno S, Malcho, monacho Syro. Sed atiud est de Malcho, cujus meminit Theodoretus (12) et qui in monte Antiochite
.-
guitw a
lif
tnul-
hoviony-
mif, eliam n
Matilio, (fui in
vi> iiio
monlc
habilnvil.
nan etalterumBusan appellabatur; multorum opes

illuctranslatae servabantur, utin munimentisprae-
ad Orontem adjacenie commoratus
est.
Hunc
;
eumdem
Sed iterum de his omnibus confer Ritterum (4). In uno eas his castris seu castettis convenit S. Malchus trihunum; a quo quum verisimititer didicisset fieri non posse ut in agrum c Nisihenum, patriam suam, bello maxime expoceisis et fidis.
arbitratus est Baronius (13) ac S. Malchum, cujus Viiam scripsit S. Hieronymus et
situm (5) tenderet, transmissus est cum socia ad Sabinianum, quem jam diximus non Mesopotamiae ducem, sed magistrum militum fuisse, et qui tum pro ignavia SMa,iuter rapienda momenta periculorum oommunium lectissimus moderator belli internecivi [ita merito irridet eum Ammianus (6),) per Edessena sepulcra, quasi fundata cum mortuis pace nihil formidans more vitte remissioris fluxius ag-ens, militaripyrricha sonantibus modulis
,
nostrum in eamdemtraxil senteniiam. Verum quid hic non recordatus est qux jam pridem ante dixerat Rosweydus ? Hic enim in annotatis ad Vitam S. Malchi, ubi retuterai a Baronio confundi utrumque Maichum Non opi-
Boltandum
(14)
quia Malchus Theodoreti vixit in monte qui imminet Autiochiae Malchas Mieronymi in vico Maronise trig-iuta millibus ab Antiochia.
nor,
ait
(15)
;
;
objiciat dici posse miitibus distante, eum civiiati de monte,triginta adjacere, ny.fixy.nixzvov, Rosweydi dictis adde Theodoretum prohe disiinguere inter e?'emum Antiochenam, in qua suus degit Maichus, et inier
Optima responsio. Ne vero quis
prohistrionicis grestibus in silentio batur.

'''i
summo
delecta-
eremum Chalcidensem
Malchus phitosophatus
in
est.
qua S. Hieronymi
Ptures enim
est
ibi ere-
redii
nd
eremum Ckal-
aridis
et socice camelos, belto utique in ptagis utilissimos, soluto pretio emit Sabinianus, qui et Edessa dimisit ambos profuillis
U S.
Malchi
mos enumerat
ciaros
alii
et
singutis
suos assignat prse-
monachos.
Prima
et
eremus Chalciet
densis, in
qua Avitus
Marcianus
Abraames
;
et
ronis-,
uhi
gos. PristinamiiaquesotitudinemrepetiitS. Mal-
C""' eo agit
S. IIiero>iii-
min.
chus; ubi quu7n abbatem reperisset mortuum, atiquantum ah hoc toco septentrionem versus de/ieaoit
vix numerabiies, qui iu patibilibus corporibus vitam perturbationis expertem meditabantur cum
his
et
Maroni^ sedem suam
/txit.
Quod enim
versari potuit Malchus S. Hieronymi. Secunda est Apameeyisis regio ; te?'tia ZeugmatenCyrestensis ; dein de quinta sic sis ; quarta
tom. lU Marlii. pag. 71
(I)RiUcr, Eiiphiai-iind Tignssyslcm, lom. 11, pn}>. 272 et 273. (2) Desciiificiis. tib n, cup. *, pag. 222. ciiil. Bnnriffi. (3)
lib. xviu, cnp. 10. paj;. 183. (4) Enikunde, liim. 11, psg. IIjO cl scqq. png. 57!1 el scqq. win. cap. 6, lib, xix (5) Cfr A.nimianus Marcclliniis, lib el XX. (0) Ibid., Iib. xv in, cap. 7. (7) Cfr Riller, Eidkunde. Sinai-HQlbinsel, eli:., tom. III, parl. ii, pag. i5(i9, (SÂcl. SS.
Renim geslanim,
l9|
lliid.,
lom,
Jitnii.
pug
-4^.
Euphial-und Tigrissyslem,
(U) Ibid. lom. II VlfJul.i, pag. 57. ilU) Ibid.. lora. VII Jul.i (12j llistoria ecclcsia-lica, lib. iv, cap. 28 aiii pa".!61.
AugusU,
2(i.
mihi
in edilionc Hallciisi, lum Annalcs ecclesiablici, ad
111
Opp. part.
370,
(15)
anuum
tom.
II
Jamiarii, pug. 775.
pagnura. 85.
ii.
10118.
(U)
(15) Act. SS.
Vilx Pnlrum, pag. 90.
prosequilur
fcCCTOk*
V. D. B
VITA S. MALCHI MONACHI. pap Evag-rii h, necessarU mei, pogsessionem deV ,. Marianus et VV^^^^ sus Mananu In Antochena ru proseguitur J^ ^^^^ .^^.^^^ ^^^^ ^^^.^^^- ^, "' sum. Erat Eusehius, et Ammianus ^^ i^^!"' derem, unde nossem, quod scripturus ji^_iêm hos aln ^'J^âm ima m _^^_^ ^^.^^^ ^^^^^^ ^^^.^^ ^^^^^^^^ ^^^^ et Ahraames. et pr^ter
^*
-
j
,
etJK>^^^ integram conservantes. Sed rumvitamliterisconsignaviraus.Quinetiammon

prat, maximffi urbi vicinus. '^^}^l^^'''^^^^^^^^^
nos
^^^ j^^^^^^
^^
^_^
^^^^
possumus dicere, Syrus natione ^^^. ^^^1^.^!^^ ^^ ^^^^^ ^^^^^^ ^.^^^^^

,-
hocenimenituitPetrusGalaêtaterh^^^^^^^ et ieno et Romanus et Severus

minis J5gyptius, Moses etiam et
Anus quoque
ft
j J
rirti
valde decrepita, in ejus contubernio, tam studiose proxima v.debatur

:
quidem
lideres?
^^^^^^' Quzd distinctiusae ignoti, sed non J)eo Demum oculos conjtce inMa^pam,quam
f '^,^^"
Sud-Est.
alteritorno^tinerunrsuor^ned^d^^^^^^^^ statim videhis montem, de quo ^jyf/^^^^^^^ Chalciaensis meridiem Antiochi3e protendt, dum * Antiochix situs est, ut ereinus ad euronotum ad Martyrolosatis declaravimus. In annotatis Baronius, scihgium Romanum Ah hoc, inquit
:
^.^^^ ^g^^^t^,^ ^t crederes. et 'Helizabeth de Evangelio johannes inmedio non erat. De his cum ^^; q,^,erem. qu^nam esset eorum spiritus, omnes oTuT: ^âtîmoniiNangumis: an et mira neplac.tos, etmirane ,,^,ona. voce coDbODa, sanctos et Deo placitos, cupiditate illectus, scio qu respondebant, Qua
i-
^^^^^2
^/1^'"
J,
adorsus
sum hominem
et
curiosius
sciscitans
cet
a ^.W.\c\.o,cuiuslaudesvosterUatiservavxt
rerum fidem, haec ab eo accepi ; colonns 2 Ee-o inquit, mi nate, Nisibeni ag-elli
^ ^ ^^---^^^
'
m,
Bic
nwrm
monfljd'.
:^^^
^^.^^^.
,,^ ^,
.j
gtirpem
- nHiavUt
illi
B immensum
nulla enim rnter eos aUa srnnlrtudo sunt omma quatn nominis et vit^ sanciitatis reliqua in altari quointer se distant. Rom^
..
sequut, -nt, ut^pua^
^^^
qui ad Orientem
ire
^^
^^^^^^^^ ^^^.
^^
fi
dam
quix
relttempli S. Pancratii insertae olim fuere si S. Malcho nostro quae Malchi
Persidem, et
Romanorum militum
non poteram, propter vicmam custodiam, ad
S.
(1),
adscriptx
sint,
certe errore id
et
factum
fuertt.
Sequiturjam S. Rosweydi, Martianayi
Malchi Vita, quamjuxta editiones

Vallarsii
Occidentera verti pedes, pauxillulum nescio quid portans viatici, quod me ab inopia tantum defeneremum saret. Quid multa ? Perveni tandem ad
Chalcidos, quae inter
damus.
Immam
et
Beroam n magis
monachis, eorum
ad austrum
sita est. Ibi repertis
SMALCHI, MONACHI, CAPTIVIPROLOGUS.

-
S.
Bieronye
mui,
paro
turus ad icibrndam hitloriam eccletiatficam,
remos
Ox
VITA
,(ui ui
me
magisterio tradidi manuum labore victum quaeritans. lasciviamque carnis refrenans jejuniia.
dimicaturi navali prselio dimicatun sunt
ante in portu
et in
tranquillo mari flectunt gubernacula trahunt, ferreas manus et uncos praeparant,
'^^^*^^1J^J^^|"^^^
dispositumque
scunt,
per tabulata militem
pendente
multos annos, incidit raihi cogitatio, utad Kermcepium addomumpapatriam pergerem. et dum adhuc viveret o mater, mortuum audieram) solarer vi- "'"""; (jam enim patrem duitatem ejus, et exinde venundata possessiuncula, partem erogarem pauperibus, ex parte monasterium construerem (qui erubesco confiteri infidelitatem meam ?) partem in sumptuum raeorum solatia reservarem p. Clamare coepit abbas meus, diap boli esse tentationem, et sub honestse rei occasione,
3 Post
;
hane narra(lonem Buscepil.
consuegradu. et labente vestigio, stare firmiter simulacro puguEe didicerint, in ut quod in

ego, qui vero certamine non perhorrescant h. Ita et me fecit d, cui meus diu tacui c, (silere quippe parvo sermo supplicium' est) prius exerceri cupio in
linguse absteropere, etveluti quandam rubiginera latiorem historiara. Scrigere, ut venire possim ad
latere
antiqui hostis
insidias.
;
Hoc
esse
reverti
canem ad vomitum suum

esse deceptos
:
sic
multos monachorum
numquam
diabolura aperte fronte
b
c
bere enim
dederit. et
disposui
si
(si
tamen vitam Dominus
vituperatores mei saltem fugientem
me
inclusum persequi desierint) ab adventu Salvatoris usque ad nostram getatem, id est, ab Apostolis usque ad nostri temporis feecem , quomodo et per quos Christi ecclesia nata sit et
et
,
se prodere. Proponebat mihi exempla de scripturis plurima: inter que illud, quod initio Adam quoque cum et Evam spe divinitatis supplantaverit. Et provolutus genibus, obsepersuadere non posset, crabat ne se desererem, ne me perderem, nec ara- P trum tenens, post tergum respicerera. Vae misero putans vici monitorem pessima victoria mihi
! ,
illum non
meam
utilitatem
sed
suum
solatium
coroadulta, persequutionibus creverit, martyriis ad christianos principes et postquam nata sit

:
sed virvenit. potentia quidem et, divitiis major, nunc, sit e. Yerum haec alias tutibus minor facta
:
quEerere. Prosequutus ergo me de monasterio quasi funus efferret q, et ad extreraum valedicens non Video, ait, te, tili, satanse cauterio notatum causas. excusationes non recipio. Ovis. quse quffiro ovilibus egreditur, lupi statim morsibus * patet.
:
:
de
al fauci-
quod imminet, explicemus.
CAPUT UNICUM.
Ascesh,
Uaronice prope Anlio-
4 De Berosa Edessam r pergentibus, vicina est puhlico itineri solitudo s, per quum Sarraceni int. certis sedibus huc atque illuc semper vagantur suspicio frequentiam in illis locis viatorum Qute congregat, ut imminens periculum auxilio mutuo
declinetur.
1;^"';.^.^^^^
'^^^^^^
g(,ri(iam r
*
Erant in comitatu meo
viri, fceminae,
Captivitas,
Reditus.
senes, juvenes, parvuli, ginta. Et ecce subito
numero
circiter
septua-
equorura camelorumque
u
chiam cognovit auetor
aronia /"triginta ferme millibus ab Antiochia urbe Syrise, haud grandis ad Orientem distat viculus. Hic post multos vel dominos, vel patronos,
M.
dum
eessores Ismaelitae irruunt, crinitis vittatisque capallia et latas pitibus u , ac seminudo corpore
.
S. Malcbum
ego adolescentulus g monarer in Syria, ad

111
pendebant ex humero phacalliculas cc trahentes laxos arcus vibrantes, hastilia longa portaretr* bant. Non enim ad pugnandum, sed ad praedam
:
f
(l)Act. SS. lom.
Maji, pag. 18.
venerant.
: )
65
corporis.
ACCTOBE
venerant. Eapimur, dispergimur, in diversa trahimur. Ego interim longo postliminio htereditarius
possessor, et sero mei consilii pcenitens,
pulam amato,
cum altera rauliercula in unius heri servitutem sortitus venio. Ducimur, immo portaraur sublimes in camelis, et
per vastara eremum semper ruinam timentes, haeremus potius y, quam sedemus. arnes semicrudse
<
Sperent domini maritum, Christus noverit fratrem. Facile suadebimus nuptias, cura nos viderint sic amare. Fateor,
inquit, obstupui,
et
quam
admiratus virtutem fobmiuae,
conjugem
et lac camelorum , potus erat. Tandem grandi amne s transmisso, pervenimus ad interio-
cibus
Nunquam tamen illius nudura corpus intuitus sura nunquara ejus carnem attigi, timens in pace perdere, quod in praelio servaplus amavi.
:
veram. S Transeunt
amabiliores
rem solitudinem, ubi dominam
liberosque ex more gentisadorare jussi, cervices flectimus. Hic quasi clausus carcere, mutato habitu, id est, nudus am-
quoque intemperies aa pudenda velari patiebatur. Traduntur mihi pascendEe oves, et in malorum comparatione hoc fruor solatio, quod dominos meos et conservos rarius video. Videbar mihi aliquid habere sancti Jucob recordabar Moysi qui etipsi in eremo quondam fuere pastores. Vescebar recenti caseo et lacte. Orabam jug-iter; canebam
aeris
nihil
bulare disco.
aliud
Nam
in tali matrimonio dies plurimi juvamen ex nos dominis fecerant nuptiEE. NuIIa formiearum fugae suspicio interdum et raense toto aberam exemplo. fidus gregis pastor per soUtudinem. Post grande intervallum, dum solus in eremo sedeo, et prjeler
:
:
praeter
ccelum terramque
nihil video, coepi raecum tacitus volvere, et inter multa contubernii quoque monachorum recordari, maximeque vultum patris mei,
me erudierat ^r^r, tenuerat perdideratque. Sicque cogitans, adspicio formicarum gregem anqui
,
V9
gusto
calle
fervere
ferre
onera
majora
quam
forcipe
corpora. Alije
et
herbarum quiedam semina

egerebant
psalmos, quos in monasterio didiceram ; delectabat me captivitas mea ag-ebamque Dei judicio gratias,
;
oris trahebant, aliae
humum
de foveis,
quod monachum, quem in patria fuerara perditueremo inveneram, B 5 O nihil unqnam tutum apud diabolum proposilum mulab hero matiplices et ineffabiles ejus insidiae Sic quoque latentrimoniwn. tem me iuvenit invidia. Dominus videns gregem suum crescere, nihilque in me deprehendens fraudulentiae sciebam enim Apostolum praecepisse dominis sic quasi Deo fideliter serviendum) et volens me remunerare, quo fidum sibi magis faceret, tradidit mihi illam conservam meam, aliquando captivara. Et cum ego refutarem, diceremque me christianum, neo licere mihi uxorem
rus, in
! I
aquarum meatus aggeribus excludebant. lUse, venturae hiemis memores, ne madefacta humus in
herbara
horrea verteret, illata
semiua
prjecide-
bant. Uae luctu celebri corpora defuncta deportabant. Quodque raagis mirum est, in tanto agmine
egredieus non obstabat intranti
quam
quin potiu^ si vidissent sub fasce et onere concidisse, sup:
positis
humeris adjuvabant. Quid multa Pulcrum mihi spectaculura dies iila praebuit. Unde recordatus Salomonis, ad formicarum solertiam nos mittentis, et pigras mentes tali exemplo suscitantis,
:'
ccepi t^dere
captivitatis,
et
monasterii
cellulas
hh
quaerere, ac formicarura illarum soUicitudinem
viventis mariti accipere,
bb
(siquidem captus nobiscum vir ejus, ab alio domino fuerat abductus herus ille iraplacabilis bb in furorem versus, evagiuato me cospit petere g-ladio. Et nisi confestim
desiderare,
nihil
hh medium, cumque cujusquam proprium sit, oranium omnia

ubi
laboratur
in
:
sunt.
9 RegTCsso ad cubile occurrit mulier tristitiam animi vultu dissimulare non potui. Rogat, cur ita exanimatus sim. Audit causas, hortatur fugam. Peto sileniii fidera, non aspernatur u et jugi susurro inter spera et metuui medii fluctuaraus. Erant mihi in grege duo hirci rairae raagnitudinis. Quibus occisis, utres facio, eoruraque carnes viatico prjEparo. Et primo vesperi, putantibus dominis nos secreto cubitare, invadimus iter, utres et partes carniura portantes. Curaque pervenissemus ad fluvium (nam decem millibus aberat), inflatis conscensisque utribus, aquis nos credimus, paulatim pedibus subremigantes ut deorsum nos flumine deferente, et multo longius, quam conscenderamus, in alteram nos exponente ripam, vestigium sequentes perderent. Sed inter haec madefat-tEe carnes, et ex parte lapsa?, vix tridui cibum pollicebantur. Bibimus usque ad satietatem, futurenos siti preparantes. Currimus, post tergum seraper adspicimus, et magis noctibus promovemus hk quara diebus vei propter insidias late vagantium Saracenorura, vel propter ardorem solis nimiura. 10 Pavesco miser etiam refereus etsi tota mente
; ,
: :
fiigam e tertiutite.
altenlalatn
sibi mo7-teni,
brac'hiatendens,mulierem praeoccupassem cc, ilico fudisset sang-uinem. 6 Jam igitur venerat tenebrosior solito, et mihi duco in speluncam seminiminra matura nox et pronubante nobis rutam, novam conjugem
:
rfrf
msestitia,
uterque detestaraur alterura dd, nec
fa-
temur. Tunc vere sensi captivitatera meam, prostratusque humi, monachum ccepi plangere quera perdebam, dicens Huccine miser servatus sum? Ad hoc me mea scelera perduxerunt, ut incane:
C scente
virgo maritus fierem ? Quid rem familiarem contempsisse pro Domino, si hoc facio, quod ne facerem, illa contempsi ; nisi quod forte propterea haec suslineo, quia patriam desideravi ? Quid ag-imus,
jara
capite
prodest parentes,
patriam,
anima? perimus, an vincimus? Expectamus raanum Domini, an proprio raucrone confodimur? Verte in te gladium tua mngfis mors timenda est, quam corporis. Habet et servata pudicitia suum raartyrium jaceat insepultus Christi testis in eremo
:
: :
ipse mihi ero persecutor et martyr. Sic fatus, eduxi in teuebris
quoque micantem gdadium, etacumine

:
pei irutii ab
iiiieiiitriite
contra
ee
habeto
me verso Vale, inquara, infelix mulier me martyrera potius, quara maritum ee.
illa
:
'mia comil
'oniervK,
ff
Precor te, pedibus meis provoluta et per hujus horaenecessitatera adjuro, ne effundas sang-uinem tuura in crimen raeum ff. Vel si mori placet, in rae primum
7
Tunc
securus, toto tamen corpore perborresco. Post diera vero tertiura, dubio prospectu procul adspi. cimus duos camelos sedentes venire concitos IL
dominu,
II
inquit, per
Jesum Christum,
verte
mucronem.
Sic nobis potius
conjungamur.
Etiamsi vir meus ad me rediret, servarem castitatem, quam rae captivitas docuit vel interirem potius, quam perderem. Cur moreris, ne mihijun:
Statimque raens, mali prsesaga, putare coepit dominum raeditari mortem, solem cernere nigrescentera. Dumque timemus, et vestigiis per arenas nos proditos intelligiraus, offertur ad dexteram specus, longe 9ub terram penetrans. Igitur timentes venenata animalia, (nam solent viperae, reguU et scorfervorem solis caeteraque hujusceraodi piones declinantia mm, umbras petere) intraviraus quidem speluncam, sed statim in ipso introitu siaistrEe nos
,
,
garis?
Ego morerer,
si
mihi, jungi velles. Habeto
me
ergo conjugem pudicitiae, et magis animce co-
Tomus
Ociobris JX,
13
fovcEB
; ;
66
iUTOHK
S.
VITA
S.
MALCHI MONACHI.
dics ignoretur.
Grevenum tamen et Molanum,pro. D
BllltOKTUO
ultra P^-^''^^'^^;^^' fove credimus. nequaquam incurramus in raortem ne dum mortera fugimus. Si juvat Don.mus n dque nobiscum reputantes peccatores. si despicit miseros, habemus salutem faisse nob.s an.mi, habemus sepulcrum. Quid putas specum haud procul staquid terroris. cum ante
:
ante ad hanc culdubio eademrationeductos, jam nomen martyrologio intu Malchi raonachi
diem
lisse
num \. diximus in Commentario pr.-evio olim Valicanis, inquit Vallarstus, In duobus

:
500 reginee Sueciaecodicibus, 43^ et
Incip.t actus
rent dominus ad latebras pervenissent

ctata.
vest.g.o indice et conservus. et

?
jam
monachi
captivi,
quam
dictavit
;
quam
illata,
raors.
et labore ling-ua balbutit, specu audeo. Mittit servum, ut nos de mutire non gladio, tenet, et evaginato trahat ipse caraelos exspectat adventum. Dostrum
:
multo gravior exspeKnrsus cnm timore et quasi claraante dom.no,
alio 797 absoluie byterIncipit histona inscribitur; itemque in alio 589 monachi scripta a beato H.eronyrao. Malchi captivi porro exemplaria subdit Vallarsius totus
:
Hieronymus presDe capt.vo monacho
Ad hxc
VitcV coniextus exigitur.
Haec
ille
sed puiem
giilutem obten-
11 Interea tribus
trog^resso
lom per nam;
/e*-
videntibus.
ferme vel quatuor cubit.s inejus faraulo, nobis ex occuUo tergura natura est, (nam oculorum istiusraodi
sint
laborum aliquam quoque rationem habendam maxiynam autem admirahilis mri Mariianayi, Rosweydi, Qui navem in b Ambrosius lib. i Oft. cap. 10
:
>'
)i>i
utpost solem umbrasintrantibus. CEece exite monvox per antrum sonat Exite furciferi, Exite. Dom.nus ^xue .uu._ Qu.d moramin. r turi.Ouid statis? Quid moramini ? turi. Quid .Â.k-.d-\V\Tin3 _ per teneb vocatnn. Adhucloquebatur, f ec:ce et gutture adspicimus lesenam invasisse horainem, Jesu bone, quid suffocato, cruentum intro trahere.
: *'
omma)
ducere, mari regere g-ubernaculis studet, vel rerais
prius in flumine prffilusit. LabiturErasmus, Hieronymuni substhac siinilitudine existimamt ..... argumentum hoc non esse serium, sed
qui ex
^^ exercitandi
fuit? Spectabaraus, tunc terroris nobis, quid gaudii Qui cum domino nesciente, hostem nostrum penre. est duos um suspicatus B videretillum moras facere, sicut Sed et iram differre non valens. resistere.
venit, et furore tenebat gladium. ad speluncara prius a fera rabido servi increpans socordiam oo, perveniret. Quis tenetur, quara ad nostras latebras nostrum, bestia hoc umquam crederet, ut ante os iUo raetu, sirailis pronobis dimicaret ? Sublato autem
interitus, nisi quod ante oculos nostrcs versabatur iram hominis potius pp erat rabiem leonis, quam
causa sumptum quasi vero requid esseet idem tamen assumi ad pugnet serium exercitandum stylum. Serio cogitabat Hieronymus de historixecclesiasiicse compositione quam E matuit ante in ut pro dignitaie tractare posset, inquit, opere exerceri, quam adlatio.em parvo, ut rem historiam perveniret ; serio utique utrobique sunt Heec Rosweydus. Cfr. qu3e dictee
siyli
: ;
;
aciurus.
vo
num.
Commentarii prsevii. Commentario prcvvio num. 2>cum Stiltingo c In diximus videriid sileniium aliquot tantum mensium fuisse.
3
d Quis hoc loco increpetur
nemo facile
dixerit
est
pp
sustineie.
movere quieventum rei inter dem nos ausi, praestolabamur conscientia pro tanta pericula, pudiciti^ tantum muro sppti. Leaena insidias cavens, et visam esse apprehensum mordicus catulum ma-
Pavemus
Intrinsecus, et ne
non enim anno
390,
quo hsec fere Vita scripta
inter sanerupisse videniur simultates, qucv dein dociorem et Rufinu^n ac Joannem Hierosoctum lymiianum iam vehementer exarseruni. In prx-
faiioneadtranslationemlibriJob,qu3esubannum
Audite quapropter, inquit, canes raei, non ut interidcirco me in hoc volumine laborasse ei in pretationem antiquara repi-ehenderem etc
39:1
se sentiens,
99
rr
hospitium. tutina effert qq, nobisque cedit tamen satis creduli statim erumpimus sed exspeillius nobis ctantes din rr, et eg-redi cog-itantes,
:
Neque
prodiit
fig-urabamus occursum.
adventum
ajmd Romarto( et
Sob tali ergo terrore tt et illa transacta die, vidirausque camelos egredimur ad vesperam
12
,
redi-
vocant, quos ob nimiam velocitatem droraedarios uu

missos, prseteritos cibos in bre volvere, et in alvura retrahere xx. Quibus ascensis, et nova
Espreefatione ad versionem duorum lihrorum anno 394 videtur primum lucem addrie, qux sibilet, vispexisse :Unqne, ait, licet et excetra numquara raeum, ctorque Sinon incendia jactet,
iuvante Christo, silebit eloquiura
prsecisa balbultiet circaannum 391 S.
:
tum ab vitam
monaiticam,
U
tiu
iterum
XX
yy
zz
am
hbb
yy, decima tandem die zz ad Romana per desertum castra venimus aaa. Oblaiude tique tribuno, rem ordine pandimus bbb Mesopotamiae ducem, transmissi ad Sabinianum
sitarcia
refocillati
:
cce
camelorum pretium accepimus. Etquiajam abbas ad haec delatus ille meus dorraierat in Domino, hanc trado virginiloca, rae monachis reddo, bus cec, diligens eam ut sororem, non tamen ei me
credens ut sorori ddd. IS Hecc mihi senex Malchus adolescentulo retunarravi senex, et castis histolit. Hsec ego vobis expouo. Virgines castitatem custoriam castitatis exhortor eee. Vos narrate posteris, ut sciant
dire
etiara lingua quibus an Vigilantius, qm Hieronymo detrahere c(epit exorsus est an Rufinus qui hoc quoque tempore Joannem Hierosolymitanum adversus sanctum alius scriptorem incitare orsus est an vero quis durissimis ittis verbis retundatur sese dubitare quos profitetur Siiliingus (1). At si obirectatores,
:
quadriennio post
conscriptam Vitam innotescant, S. Hieronymus habuerit, non bene quanio minus determinare licet quos antea haS.
Mfilchi
ddd
PiidiciUa
buerit
Jam quum
sub
annum
375 in solitudine
numqaam
rapliva
ett.
etbestias, pudicitiara inter g-ladios et inter deserta captivam et hominem Christo deesse
numquam
Chatcidensi ad orientem Aniiochix degeret, monachos sibi graves expertus est propter controversiam de nomine person^ in quxstionibus prosede Trinitate usurpaio (2). Sed quid hsec hostibus infenquor ? Vix ullo viise suas tempore
sissimis caruit.
e
ditum, posae mori, non
po.^se superari fff.
Numquam
scripsit,
.
quam
sibi proponebat,
ATJNOTATA.
Vita a Surius huic Vitge hunc iiiutum prsefixit per D. Hieronymum S. Malchi, raonachi captivi, presbylerum scripta; quam D. Hilarioni subjun;
iragasdiam hisioriam ecctesiasticam S. Hieronymi dictis heterodoxi, his et simitibus ex quo abusi, otim egerint, quis nesciat ? Sed
Quam
tempore
acatholici
ecclesia
spotiata
fuit
suis
bonis
et
antistites
divitiis
mtdto
majorihus passim
,
inciximus, non quod Malchi obitus in hunc diem authorem, cujus Hilarioni Maldat, sed propter ejus libuit adjungere, quod certus obitus
fruuntur
quam
cathotici
non putem
chum
(1)
decessores iltis adhuc vera videri quse eorum jaciaverunt. Atque olim quidem tantopere
et seqq.
pag. K08. Acl.SS. lom. VIII Scplembris,
(2)ibid. pag. 4Sl
quum
; :
DIE YIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.
69
S Rosweydus legit
nem meum. Bona
Vallarsius
in
:
Sang-uinem tuum in sangui-
"
forie lectio ; hasc enim annolat Iterum duo codices, sang-uinem tuum
opuscuto tanta cura etahorato. Sensus est : Quum itaque hanc quoque dlem sub tali terrore exegissemus. Unus Vaticanus habet: Sub tali ergo custodia
et illa transacta dies.
sanguiuem
j
nem meum
tuum,
vel
" si
meum ; alius, sanguine tuo sanguiquartus absolute habet : sanguinem

> ,
uu Decamelis dromedariis dictumin vita S.Hilarionis,
mori, etc.
gg
Sic
Martianayus
et enutrierat et perdiderat.
quoque me
cog-itante aspicio etc.
conira Mss.
mus
fidem, ut ceetera bene essent. Tta Vallarsius. hh Editio Coloniensis, Martianayus Vallar,
xs Sunt enim ex genere eorum quee vulgo dici' rumir.ants de quibus adi zoographos. yy " Hsec, inquit Rosweydus vera scripiio et
:
iectio.
Quidam editiadditainierpretationehabent:
sitarcia, id est
sius
sollicitudinera : similitudiDem. Rosweydus : cui apudVallarsium tres consentiunt Mss.; e quibus unus ubi est lahor in medium. ii Editio Coloniensis, Rosweydus, Martianayus non aspernatur. Vallarsius et Vallarsius habent
; : :
etnova
tamen addit:
Fzcôr., audit causas: hortatur fug-am.

,
Peto silentium. Non aspernatur et jugi susurro. Rosweydus habet susurrio, quod ecc versione Jobi
cap.
6,
ut
apud
veteres Patres legitur, vindicat.
kk Rosweydus, promovemur; Victor., provehimus editio Coloniensis, Martianayus et Vallarsius, promovemus. 11 Lectionem Rosweydi sequimur, qui eam ita propugnat Vetus editio Duos camelis sedentes
;
: :
annona, refocillati. Mutta vox sitarcia occurrit dein adducit Rosweydus. Componitur e gr^cis airo; et ap/.ew aunonam sufficere. Id estannona giossema quoque hahet Vallarsius, opiimus nixis codicibus zz In commentario de S Ililarione diximus quot leucarum iter a cameios sedentibus intra diem peraatur, decem sciiicet ad summum. aaa In commentario prcevionum. IQdiximusde his castriset passimde Sahiyiianouniversoitinere. bbb Ita editi et bene. Vallarsius tamen: " Mss. rei ordinem pandimus, indeque transraissi ad Sabinianum olim erat Sabinum, et penes Uartialoca in quihus
;
nayum
Coloniensis duos camelis insidentes [eamdem habent Martianayus et Vallarsius]. Sed iectio quam dedi est Ms. S. Floriani, et est locutio frequens medise cetati. Hieronymus ipse supra in Vita S. Hilarionis cap. 9 asinum sedens. Ita ibiMss. JElius Spartianus in Hadriano Sederi equos in civitati.-
forte typothetarum errore Sabianum, Diximus in Commentario prgevio Sabiniamim
non fuisse ducem Mesopotamiteferai enim Cassianus), sedmagistrmn mititise. ccc Centu?'iatores Magdeburgenses (1) et Baiiiet
in Vita S. Malchi putarunt aliquandiu inter virgines coiiocatam fuisse hanc muiierem. Sed aiiud
bus non sW\X. Sic Marci cap.
de pidto asinse
Quem nemoadhucsedithominum. Ita citat Ambrosius lib. IX, cap. 22 Luc^ initio. Vutgatus nunc,
super
quem etc.Idem
"
lus sedetur asinae.
lib. ix in Lucam: Et ideo pulAtia exempla dabunt lexica.

,
omnino intendit S. Hieronymus. Adi Commentarium prsevium, num. 11. ddd Vide apud Rosiveydum alia S. Hieronymi monita de consortio muiieiûm vitando
eee " Varia, inquit Martianayus, hic retinent Mss. exempiaria. Petri Pithsei codex tegit hoc modo HEec mihisenex Malchus adolescenti retulit.
:
Sed de equitando tantum
active dicitur sedere.
Concite loco concitos vidit in Mss. Vallarsius. mm. In duobus Mss. vestustioribus reperitValhirsius, fervore solis declinante. nn Sic Rosweydus. Editio Cotoniensis, Martia-
Hsec eg'0 vobis narro senex, castis historiam castita-
Haec exponoe virg"inibus,virginitatem exhortor. Vos narrate posteris etc. Cseteri codices Avenion, et
tis.
nayus aliique, dominus vocat, patienter esspectat. Sed notat Vattarsius hxc patienter exspectat, perperam intrusa videri; certe, inquit, in nullo Ms. invenimus. 00" Vxdgatilib^n vecordiam, renuentihus Mss. Deinde Victor., qui sunt qui hoc crederent, etc.
Ita Vallarsius. pp Vallarsius potius ex Miss., editi tutius quod cum ipse Rosweydus habeat, nescio quid metius.
;
Toios.
Hieronymo
Haec mihi senex Malchus adolescentulo retulit. Hajc ego vobis narravi senex,
castis historiam castitatis exposui. Virginibus virginitatem custodire monstravi. Exhortor denique vos narrare posteris, ut etc. " Addit Vaiiarsius Duo Mss. Castis historiam castitatis expono, virginibus
:
virg-initatis.
r untur
fff
Vos narrate etc. Qux autem interseVirgines virginitatem custodire exhortor
inuno tantum Ms. invenimus.
F
S.
Idem cense de vecordiam, quod apud Rosweydum

quoque
qq
:
legitur.
:
Apprehensum mordicus catulum ita vetus editio, inquit Rosweydus.et Mss. Coloniensis editio apprehensos mordicus catulos. " Quod veteres
"
Malchum damnarunt Magdeburgenses : Parentibus non prsestitit obedientiam contra praeceptum Dei
Ad
finem suhjicio crimina de quihus
tradide?Hnt lesenam primo foetu parere quinque catu-
annos sing'ulos uno minus; ab uno sterilescere. htnc collegit Rosweydus S. Hieronymum forte indicare voluisseultimum partum. Matutma: sic Rosweydus et omnes Mss. Vattarsii et quatuor Martianayi, qui tamen mature loco matutlna scrilos ac per
psit.
matrem. Praeceptis hominura et vita monastica frustraDeum coluit. Matt. 15. Interficere seipsum in animo habuit, cnntra mandatum Dei Non occides. Matrimonium secundum doctrinam daemoniorum [1 Tim, 4) conlempsit. Furtum commisit contra Daei prasceptum ; Non furtum
Honorapatrem
et
Editio Coloniensis utrumque vocabuium Piura in annotatis ad hunc iocum refert Rosweydus exempia de defensa mirabiiiter per
omittit.
Hsec iiti, conciiia evangelica vertentes in scelera; sed iegant S. Paulum, qui utigue spiritum Dominihabuit. 1 Tim. v, 11. Quodvero S. Malchus duos hircos occidit ut in itinere haberet unde
facias.
bestias castitate.
rr
"
Unus Vaticanus
sed spectamus diu
tum
omnes
tt
fig-uramus p7'0 fig-urabamus. Vaiiarsius. Sic Rosweydus et unus Vaticanus. Editio Co-
vesceretur quis cutpet nisi qui statuat nemini licere ex injusta servilute effugere ? Quod semet occidere in animo habuit, non defendo, nici quod erat. Quum enim iiio tevo hsec res tam aperta non
,
Martianayus et Vatlarsius sublato ergo non bona meo judicio lectio paulo ante jam dixerat Hieronymus sublato ergô metu et certe tam brevi spatio non bis idem dixisset in
loniensis
horrore
inter vitam et pudicitiam eligendum videretur, mutti arbitrabantur iicitum sihi esse sponte vitam dimittere, ne, etiam absque sua culpa, poiiuerentur. Vide
supra annotatum
ee.
D
(I)Cenluriaj iv, col. 1304.
"
..
68
Vm
factu
S.
MALCHI MONACHI.
ex acro et akgento
. .r..nnfmssedominnjuris A m professôms '^^^ Zlpatde concepta

et
Quod
T.
^^f^l^^^^Jjf^profecto
statui
In antiquis autem Olosgr>eeo.latino a Bonaventura sariis latino..-r.eo et pro calhcula perpe Vulcanio edit.s, coll. 321 et 640
i?actas.
mr^-rtUS ^rf^choniaUas,
Ne,ue eum
kac de re o,jur,at
.-s.-.
nu,us status. sed de

utilitate.
,.,
^^^^^^^-^^-^-^^^t^PZ^
iu
tXtr.r:/r.
Lsis
editio
:
^.o
^--J^ ^V/^r^^^^^^^ ant.cuissi.i

^:^Zt2t:Lornrn
dam
alterius; tabula
codieis
Ms
M^,^ntZertm i^cjuam
salutem, ut passim im-
TressuMmm^^ Malchi or.pon.Yu. scla.io abbatis. "^7 narecte, ait RosJeydus. Mss. Male ColoDe Beria [seu Berrhoea] ad Essam
civitas.
gr.ci Geneseos tabula vr iu -^*''"'" I^^" tabula xv. in vestimento patnarcha.
Bero-entibus
Est Beroa Aec S!/r!>

:
Edessa
5;. hic Syria^ est civitas. Posterius Edessa; recte assertum Mesopotamiw civUas esl maniet quidem ex reditu S. Malehi e captivitaie festum est eum in manus Sarracenorum incidisse,
minus
xxv m -e^*;^ ^^'^ ^^^;'^ et xxvrn m tabula xxv xxix " ^^ xx.x e xxt Josephi et duorum aliorum tabula xxxvr m vesti^ vestimentis Josephi t^bula xxxv et
;
".V^'
"^'^lf
^Î
;
mentis regis Pharaonis et Jo.ephi . vestimento Benjammi ; tabula xlv > J^^^ Ephraim et Manasse quibus ornnibus
Josephi,
callicnlae iUa. sive trochades rotundas maculas nigras ; uti et.am '
"^
loois
poslquam guphraten Iransiveral. Error Rosweydi hinc ortus, quod credidit g-randera amnem, de quo mox, Euphraten fuisse, dum Mygdonius seuChaioras fuisse videatur. Tenditur, inquit Rosweydus, hsec latissima s eremus ab India ad Mauritaniam usque et AtlanticumOceanum,utscriUtBieronymusincap...
..
l^^P"^''^^"
f^l"J^;^
Eomse subterraneee imagm.bus et 1"' P^^^'?"; Cal J^^P* tabula x sepulcrorum ccemeten. S. *' Mi - ' , ", aliorum sanctorum martyrum, paff.
'
Coloniensis. 1659
in fol.
^'"2^1111
.^
XDe "sarracenorum moribus
vide dicta supra
^^^Zt^^t-Z^^:^^^^paulo Barbarorum manus

sius
:
Unus addif
in Vita S. Hilarionispag.il. Veteres editiones, ait Rosweydus. nudatisque u capitibus Sed bene Ms. cum editione Coloniensi : t' is ; Adhanc usque diem vittata (enveloppes
..
post tres
d'un turban)
ei
crirZ
habent capiia.
X Ita Ms. S. Floriani, ait Rosweydus. Veteres ediiiones calligulas. Coloniensis editio, \_Mariia-
nayus
et
Vallarsius-]
caligas. Isidorus lib. xix
Mss. Galhcas calliculas. Vide infra RegulamS^ ttaUic,',las in f?all.cuUs quidem num. 101 de monacho habente pedibus sermo fit.Sed ^'^^^^ '^^-l^^.^^^^Xoun. loco bonos esse ood^ces f"/-" ^ ^J^^^^,; Sarrarôrum tur. Nil emm erat cur calcev dicerentur et utres ff''-" '^f^Z^^Z;^^:,^^ ySicRosweydus,hcetvulgo:Teîemusvot^^^-
'^f^fMml ^ m
Zt vefqîa
Orig cap.Si
Calicilee caTig>B vel a callo
pedum
ligantur.
Nam socci non
li-rautur, sed
tantum intromittuntnr. De palHis nulla difficul. vulno dicuniur burnous. Scribendum esse tas ca licuraf co .nao Rosweydo sed erudiium mrumfrrare putem. quum Istimat id verbum ad
:
hoc lococorrrIpse enim Vallarsius, quamquam codtczbus gere ausus non sit. iesiatur tn ommbus a se visis legi Hseremus potms. <; f'' ^f" posMalchus se lo.igo postlimm.o tereditar.um
:
^^7
S.
puat sessorem dixU. sensu proprto tntellrgendum voimss^^^^^^^^ Rosweydus. Putem -9-ificare
virum,
se,
rem calceamentariam periinere
califf^ sciUcet.
quum posihrmm^
capuccalitrute seu calicute calcei miUiares sunt,
loZ.calclsimiles,
quod hi clavos non habent: quidergosibiveUentVdtxcaWgts ?C&\hculs aliaomnino res suni. scilicet frusta panni
nisi
''^^f providente adire vellet paiernam, divino numine ,ure mia. moreddiium fuisse quasi posil^m^nn
nasiica;.
z
^^^.
aliusve maleriee, diversi coloris, secta in orbes et assuta vestibus. maxime ad humeros, sed aliis nuoque locis. sa^pius acu disiincia et mulium or-
j^î^,,,, hno semel et iterum dtx^mus hoc flumen Myg-dunium seu Chaboram esse. aa S^cedit^ a qutbus '^'^^^^'^^"ll^^Xis tntrrbusMss. legerit^ Nam aens
Jam
licet
lala Ua ut callicute d^versum vestium genus non Audi de illis disint, sed ornamenta palliorum. lutaniem Lambecium |1) In eadem, inquii, sunramemorataBucheriamfieditionisimagineomissa
:
:
Vallarsius loci illius intemperies prieter

eic. et
inuno tempenes De P^'-^'^fôT^lmulo ^^" ""^'

et
infra referi,
S.
VUam m monasierioded^cerat, adtf ^^^^

.lle
:
etTam sunt omnia iUa omamenta Bunû in ve" itu mensis Uecembris
roiunda, quee cer.

:
^t
m
s
(imaginibus
orâtum erai kalendarium quod expli. eandum assumpserat Lambecius quos imagines
:
,,,,;,, mplacab l.s Rosweydus herus ille placab.l.s, errore (m falor legU loco implacab. is. Inommbus Mss.
:
Hilarioms suprapag.M. bb Oim editi rursus ferus
typothet.
ZudoZvZm
{l)
habes.) Appellantur
illa
orna-
mentaZZel grL o xy,.l quod pulchritudinem silnificat, ca^îclte, gra^ce autem a fuerunt ex purpura, gemrotuîta"e suaf ./3.
Vallarsius herus .lle implacaDUig. Vallarsvus Rosweycc Sic edUio Colomensrs ei brachio tenere muherem pr^. dus Et nisi festinus
:
Tom^Z
au
vide e es
etargemo a i;Tnt quis ma yrum Perpetu^ et
sque diversis materiis

;
ut
Actis Passionis sanetorum

Eelicitatis
cui lecHoni quatuor apudVaUarsmrn musunraganiur Mss. Alius lUdem N.si festmus brachio oceuparem. Non austm lierem tenerem, damnare leciionem RosweyA, surs et Valarsn
occupassem
ubi ipsa Perpe-
codicibus nixam,
cap. 50 dixerU
tione... ipsi
:
ruatseh^cS!
Pridie quam pugnaremus. diavideo in horomate hoc venisse Pomponium et pulsarevehemenier. cfZnadoîll^^carceris qui erat veslitus diet exivi ad eum ei aperui ei ;
:
maxrme quum Umus iib^, Legem de mulctarum a^st.ma.
TiZiam cand^damMbens Mi,x.T.rucEs callicêas.

:
Item paulo post Et exivU vir quidam mirx magnitudinis It eliam excederei fastigium amphiinier duos clavos theairi, discinciaius purpuram
-nerme'diumpecius.habensci.hhiovhAsu\iL-mo&iiss
toiVvircol. llSet lU.
moriem xnferre ad ^^^XXmldÛi^Ter^^^ <;f ^^''''.^."îf;"' lum I^.P"--'''^-' '^^ !

:
praoccupaverunt terre. dd Rosweydus habet alterutrum, Vallarsium Mss. consentiunt. ee J^siimav^t S
cm
duo apud
pria per.re
tatur.
col.
,^ Ueo ubi manu, absque '^'^f castitas per
yv.v
[2)Ibid. loc. c...
(3)
Comment.
1129.
^ RosWCyduS
A ff Rosweydus legit nem meum. Bona forle

:
:
DIE "VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. SanguiDem tuum in sangui- opuscuto tanta cura etaborato. Sensus
lectio
;
69
est
:
Quum D
enim annotat Vallarsius lierum duo codices, sang-uinem tuum

hsec
; :
itaque hauc quoque diem sub

raus.
tali
terrore exegisaetali
Unus Vaiicanus
habei: Sub
ergo custodia
sang-uinem meum alius, sang-uine tuo sanguinem meura; quartus absolute habet sanguinem
in
et illa transacta dies.
uu
De camelis dromedariis dictum in viia S.Hi-
tuum,
vel
"
si
mori, etc.
,
larionis.
gg
Sic
Martianayus
et enutrierat et perdiderat.
quoque rae
cog-itante aspicio etc.

><
contra Mss.
mus
Ita Valtarsius. fidem, ut C3etera bene essent. hh Editio Cotoniensis, Martianayus Vallarsius : similitudinem. Rosweydus : sollicitudinera cui apudVattarsium tres consentiunt Mss.; e qui,
XX Sunt enini ex genere eorum qux vuigo diciruminants: de quibus adi zoographos. yy " Ilaec, inquii Rosweydus, vera scriptio et
tectio.
Quidam ediii additainterpretaiionehabent:

.sitarcia, id est
et
bus unus : ubi est labor in raedium. ii Editio Cotoniensis, Rosweydus, Martianayus et Valtarsius habent nou aspernatur. Vattarsius
:
annona, refocillati. " Mutla vox sitarcia occurrit dein adducit Rosioeydus. Componitur e greecis oiro; et p/ew annonara sufficere. Id estannona glossema quoque
loca in quibus
nova
habet Vatiarsius, optimus nixis codicibus

zz
tamen
addit: Victor., auditcausas:hortaturfug:am. Peto silentium. Non aspernatur, et jugi susurro.
In commentario de
IJitarione
diximus
Rosweydus hahet susurrio, quod ex versione Jobi cap. 6, ut apud veteres Patres legitur, vindicat. kk Rosweydus, proraovemur; Victor., provehimus editio Cotoniensis, Martianayus et Vallar;
quot ieucarum iier a cametos sedentibus intra diem peraatur, decem sciticet ad summum. aaa In commentario prxvionum. lf)diximusde
his castris et passim de Sabiniano universo itinere. Ita ediii ei bene. Vallarsius tamen Mss. ordinem pandimus, indeque transmissi ad Sabiniauum olim erai Sabinum, ei penes Martianayum forte typoihetarum errore Sabianum.
.-
bbb
promovemus. U Lectionem Rosweydi sequimur, qui eam ita Vetus editio Duos camelis sedentes propugnat
sius,
:
<
rei
Cotoniensis duos camelis insidentes
[eamdem ha-
Diximus
bent Mariianayus et Vattarsius]. Sed iectio quam dedi est Ms. S. Fioriani, et est locutio frequens medise seiati. Hieronymus ipse supra in Vita S. Eilarionis cap. 9
;
in Commentario p?-cevio Sabinianum e non fuisse ducem Mesopotaraiap (erai enim Cassianus), sed magistrum miiiii^. ccc Ceniuriatores Magdehurgenses (1) et Bailiet
asinura sedens. Ita ibi Mss. JEtius

.-
Spariianus in Hadriano Sederi equos in civitatibus non &W\\. Sic Marci cap. 11 de putlo asinee Quem nemo adhuc sedit hominura. Ita ciiat Atnbrosius tib. is, cap. 22 Lucas initio. Vutgatus nunc,
super quem eicJdem tib. ixin Lucam: Et ideo pullus sedelur asinee. ' Alia exempta dabuni texica. Sed de equitando iantum active diciiur sedere.
,
in Viia S. Malchi putarunt atiquandiu inter virgines coitocaiam fuisse hanc mulierem. Sed aiiud
omnino
Concite toco concitos vidit in Mss. Vallarsius. mm. In duobus Mss. vestusiioribus reperit Vatlarsius, fervore solis declinante. nn Sic Rosweydus. Ediiio Coloniensis, Martia-
iniendit S. Hieronymus. Adi Commentarium preevium, num. 11. ddd Vide apud Rosweydum atia S. Hieronymi monita de consortio mulierum viiando. eee Varna, inquit Martianayus, hic reiinent Mss. exemplaria. Petri Pithsei codex legit hoc modo Haec raihisenex Malchus adolescenti retulit.
:
Haec eg'0 vobis narro senex, castis historiam castitatis.
Vos narrate
Totos.
:
Haec expono e virginibus, virginitatera exhortor. posteris eic. Casteri codices Avenion, et
nayus atiique, dominus vocat, patienter exspectat. Sed notat Vaiiarsius " heec patienter exspectat, perperam intrusa videri; certe inquit, in nutlo Ms. invenimus. "
,
Heec mihi senex Malchus adolescentulo retulit. Heec eg-o vobis narravi senex, castishistoriam castitatis exposui. Virginibus virgi-
Hieronymo
Vutgatilibri vecordiam, renuentibus Mss. Deinde Vicior., qui suut qui hoe crederent, etc.
00
"
nitatem custodire monstravi. Exhortor denique vos narrare posteris, ut etc. Addit Vatlarsius Duo Mss. Castis historiam castitatis expono, virginibus
;
Ita Vallarsius. pp Vailarsius potius ex Miss., editi tutius quod cum ipse Rosweydus habeat, nescio quid melius.
;
virginitatis.
,
Idem cense de vecordiam, quodapud Rosweydum

quoque
qq
tio
:
tegitur.
:
editio, inquii
Appreheusum mordicus catulum ita vetus Rosweydus.et Mss. Coloniensis ediapprehensos mordicus catulos. Quod veteres
"
Vos narrate etc. Quee auiem inierserwniwr Virgines virginitatem custodire exhortor F in uno tanium Ms. invenimus. " S. Malfff Ad finem subjicio crimina de quibus chum damnaruni Magdehurgenses Parentibus non preestitit obedientiam contra praeceptum Dei Honorapatrem et matrem. Praeceptis horainura et
;
vita monastica frustra

in
Deura
coluit. Matt. 15. Inter-
los ac per
lescere,
irarfzrfermneaenamprimofostuparerequinquecatuannos singulos uno minus ; ab uno steri-
hinc coliegit Rosweydus S. Hieronymum forte indicare votuisseuliimum partum. Ma.t\xt\Qa;
Rosweydus et omnes Mss. Vaitarsiiet quatuor Mariianayi, qui tamen mature toco raatutina scripsii. Editio Coloniensis uirumque vocabulum omittit. Piura in annotatis ad hunc iocum referi Rosweydus exempla de defensa mirabiliter per
sic
animo habuit, cimtra mandatura ficere seipsum occides. Matrimonium secundura doctriDei Non nara daemoniorum (1 Tim. 4) contempsit. Furtum Non furtum commisit contra Deei prasceptum facias. Hcec iili, conciiia evangeiica vertenies in
:
Pauium, qui uiique spiritum Dominihahuii. 1 Tim. v, U. Quodvero S. Malsceiera; sed legant S.
bestias casiiiate.
chus duos hircos occidit ui in itinere haheret unde vescereiur quis cuipet nisi qui staiuat nemini semet lice7'e ex injusta servitute effugere ? Quod
,
sed spectamus diu tum Valiarsius. omnes figuraraus pro fig-urabamus. tt Sic Rosweydus et unus Vaticanus. Editio Corr
"
Unus Vaticanus
occidere
iiio
inanimo habuit, nondefendo, nici quod xvo haec res tam aperia non erat. Quum enim
loniensis Martianayus et Vattarsius sublato erg-o horrore ; non bona meo judicio lectio paulo ante jam dtxer-ai Hieronymus sublato ergo metu et certe iam brevi spatio non bis idem dixisset in
: :
inier vitam et pudiciiiam etigendum videretur, multi arbiirabantur iicitum sibi esse sponte vitam climittere, ne, etiam absque sua cutpa, poituerentur. Vide
supra annoiatum
ee.
DE
(l)Cemuria,
iv, col.
130i,
70
ACTA SANCTORUM.
DE
S.
VIATORE
IN
LECTORE ET CONFESSOEE
LUGDUNI
V.
GALLIA
Antiquissimus S. Viatoris cultus
quo tempore
vixerit
reliquiarum
fata.
CinCA
tNNUM
CCCXC.
S. Viatoris
De
S.
Viatore, gallice saint Vidtre seu saint Via-
Martyroiogio Hieronymiano commemorationem
teur, 7iobis
nomen Bieronymtaiio
gesta ita
brevibus esse licebit; cujus quippe ita implexa sunt S, Justi episcopi
2
genuinam
esse aestimo, et
utrumque Sanctum ex
,
Lugdunensis actis, ad diem
Septembris illustraut, si quis dixerit eco ea conjunctione illius iis (1), ortum esse cultutn, a veritate non procul aberraturus videatur. Utut id est, quemadmodum anti' quissimus est S Jusii cultus ita remotissimis
,
paucissimo eorum confessorum esse numero quorum cuitus in ecclesia iatina ad exiens s^cu-
lum
3
sit
IV seu iniens v pertingat. In posterioribus fasiis sac^Hs celebris perman-
ejmi
(<
ain*
S Viatoris me^noria, quam Ado (13) his sistit verbis: Etipso die, transitus S. Viatoris lectoris, in
""vofojii
"'^"^"'^"-
quoque temporibus exorsa est S. Viatoris veneratio: adeo ut credibile sit Lugdunenses sseculo iv
exeunte,
eremo comitis
rum
quum utriusque sancticorpus exMgypto
eademque forma, vocabuioS. Justi ordine vix diverso, utitur egregium Martyrologium Auiissiodorense seecuii xi (14). Usuar; :
in Gallias relatum est, ccepisse ccelitum honores utrique exhibere. Sane in multis Bieronymianis laterculis, ut S. Justi, sic S. Viatoris nomen comparet. In
dus non multum absimilis Ipso

ris
,
die, sancti
Viato-
rainistri
,
beati
,
Justi
Lug-dunensis
episcopi.
apographo vetustissimo Corbejensi (2) legitur ad hanc diem-. Lug-duno Galliae, Viatoris pueri discipuli sancti Justi episcopi quae genuina
: .
videtur lectio Reliquifere codices jam mireiuxati, jam breviati sunt quam maxime. Videlicet iegitur in Lucensi {3; Lug-duno Galliae, Justi. Beati Viatoris pueri discipuli sancti Justi episcopi; in Richeno:
viensi
(4)
in Augustano
Lug-duno GallJEe, Justi et Beati Victoris ; Lug-duno, Justi; in Labbeano (6) (5)
:
Notkerus qui quemadmodum inter prgetermissos ad diem 20 Octobris fuit monitum, uno die aberrat, S. Viatoris trnnsitum mutavit in translationem ita ut habeat (15) Item translatio beati Viatoris in eremo, comitis s^ncti Justi. Pro jnore vitee compendium dat Petrus de Natalibus (16) Viator confessor, inquit, ordinem lectoris tenuit et sancti Justi Lug-dunensis episcopi comes fuit. Qui cum eodem episcopatum deserente navem conscendit et ad JEg-yptum navig-avit atque ei in eremo sedule
, :
:
Lngduno, Josti et Viatoris in Gelionensi{l) Lug-duno Jubti, Viatoris et demum, in codice S. Gerniani Auiissiodorensis sxculiviiautvni{S) Lugduni, Justi. Contra optimum est auctarium, quod Fioro adscripsit Papebrochius (0) Lugduni Gal;
:
et ipse po.st dies sep tem, prout ipsi sauctus Justus prsedixerat, eum ad coBlos secutus est. Nam et quievit in pace xii kalendas Novembris. Quorum amborum corpora a civibus Lugdunensibus exinde sublata ad eorum civitatem
ministravit...
Quo decedente
liae
natale B. Viatoris pueri et discipuli
S. Justi
episcopi.
Uarlyrologio
delata et in ecclesia sanctorum septem Machabaeorum coodig-no cultu posita sunt iv uonas Septembris.
Quum itaque
in tot Rieronymianis codicibus
Maurolycus
(17)
addit annuntiaiioni Usuar-
intcriptum
aliaque ad-
jancta $Hadent
ijtif
eul.
tum
exeftiiit
iii
reperiantur S. Viatoris memorise aut saltem memoriarum vestigia; probanda non videtur Fiorentinii conjectura,qui, ut interadditamentaad diem 2 septembris retulerat S. Justi laudationem, sic ad
di
Apud eremum
iu .1i!g-ypto.
Baronius
demum in
Martyroiogio
nisi
Romano assumpsit Usuardi verba,
ticulo IV
eepiiie.
hanc diem
Solierius
S. Viatoris
antiquarii additiorem
(11)
encomium vocavit Gallici (10). Neque eam probavit

;
opinionem
quam
,
forte in
medium
non attuiisset Fioreniinius si recogiiasset ex S. Sidonio Apoliinari et ex Coliaiione Lugdunensi constare medio sseculo v eodemque exanni
eunte celeherrimam jam fuisse apud Lugdunenses
(12), adeoque pronum fuisse exeunte utriusque corporis venerabunda transiatioinitium exstiterit annueedeinceps
S. Justi fesiivitatem
quod verbis ipso die subsiituit vocem Lugduni, Quaeut demum claudam, in kaiendario Breviarii Lugdunensis ,quod omnium antiquissimum visum est Joanni de la Mare (IS), tegiiur ad hanc diem Viatoris Conf. si m. Virg. Qynitto S. Viatoris nomen ad diem 14 Octobris in auciario Usuardino Ceniutensi legi; id enim ibi tantum scribitur, quod eadem die iransitus S. Jusii notandus visus fuit. Âtquehicrecurritqu3estio,qu3eincommenta7no '"""" deS.Justoagitatajamfuit,quidnempevaleatapud ff g/',lm
^^*'
ut sascuio IV
Adonem S. Vistons transitus, an secessus Lugduno

in
,(,ei'is
jmi
solemnitatis.
Equidem
S. Justi et S. Viatoris in
jEgyptum,an co?'poris relatioLugdunum,an ad meiiorem vitam profectio. Verumenimvero desi-
s. Ji.sn-m
Daclietii,
Inm. I Sr|il. pif;. jGJi el 01^. (5) Spicilfsiiim (3) Flwrciilinius. inm. II. pas 2t). "dit. rii- la Biine. MarUiuIoaiumS Hierunvmi. |ag. 92.- (4) Acl SS. posl siippl. ,6) Il.iti. pag. 29. (7) Junu ,.ag. 15. - (S) Ilmi- \y.>'A- 22. (R) Ap. Mnilcnc 'I hrs5"iSpicilogiiim DachrriJ. lom II. png, a-^ (9) A"i. SS. tnm. II Maitii, rus AncciloL.. luni- IH- cl, ISIil Marlyrol. Beda;, i>ag. jxxv. - [lU) Martyiol S Hieri.n., png 950.
(II Aft
S.S",
(II) Marlyinl.
p.if;
Sppl., 359.
Gooirii. pag. Itim VI. cnl T2G. (li) .\p. Murienc, Ainpliss. Ciiliecl (IS) Ap. Caniîimi, Leiliones Anlii]., tom. II. pait, iii. pag. 182. (l(i) Calaliigiis SS. lili. i\. cap, 90, (17) Marlyiol. secuiid. morem
365
Uûardi.
(131
pog
61fi.
(12) Cfr. AlI. SS.

ciiiis
lom.
Maityroliig.
Ailiini>.
.
Romana; psg. 278
ccclesiae. fol.
ei
09.
(\S) Hisl. ecelOs-
du
diocfcse
de Lyou,
280.
gnari
DIE 7IGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

gnari ejus ad geternitatem profectionem seu pium obitum manifestum hahebitquisquis disquisitionem Stiltingi deS.Justifestivitatibuslege rit (1). Luculente enim ostendit S. Justi tnortem, qui etiam transitua dicitur ah Adone, contigisse
sancti Justi,
yj
scriptis vel chartis antiquis. de
alio
cum
l'CTUHH
ns facientibus expressnm mentionera. Item in tumulo etc. Relevata dein S. Viatoris
D. U.
aiiorumque
corpora
sa
(8).
ei capsis
ad hoc deputatis
fxdeiiler inciu-
dieU
adventum corporis Lugdunum die A'Augusti et ejusdem in ecclesia Machahêorum

Octobris,
1562,
mams,
Conservata fuere ibidem usque ad annum quo hxc ecciesia S. Jusii funditus a
civiiate potiiis
,
Caivi-
seu 8. Justi depositionem die 2 Septembris. Quum itaque Ado uno loco per transitam intellexit obituro, altero loco eodem vocabuto idem sane signi; maccime quum SS. Justo et Viatori eadem. Acta communia sint. Deinde in utraque 8. Justi Vita (2) mors S. Viatoris vocahulo transi-
eversa est
et
reliquix om-
ficare voluit
^^s^sipaucissimêxcipiantur[%dissipatxfuere. inib)icimus Vitam qualemcumque a Theophilo Raynaudo adornatam, qux, siquid ohscuri super,
sit,
faciie dahii iilustrandi occasionem
tus designatur.
ris
Demum
illis
simiiia sunt
adjuncta obitus S. Viato^nortis S. Laureyitii; qui,
VITA
S.
VIATORIS
a.
quum
tantopereoptasset quam
;
proximeS.Sixtum
sequi, quarto die post ohiit ita ut citus transitns sanctissimi juvenis Viatoris plane conveniat cum dictis Petri de Natalihus, asserentis S. Viatorem
A
O.
Theophilo Raynaudo collecta

Viator,
septem diebus post secutumesse.

cii'i:ii ii'i>f<i'i
S. Justi
ohitum
eum ad coelos
599,- (i,e<-
poit
iranflcl"
5 S. Justum et proinde etiam S. Viatorera ad superos abivisse circa annum Christi 390 visum
est Stittingo
(3), quoniam ille anno 374 concilio Valentino atque anno 381 synodo Aquilejensi in-
Ado juvenemsanctissimum b no minat, lector c fuit ecclesife Lugdunensis, quo tempore sedebat in ea S. Justus. Sancto autem pontifice,
quem
utiniEgyptumabiretc?, clam Turnoneedi

illi
gresso, comes eidera accessit S. Viator, factus
terfuit, et, paulopostcum S. Viatore in jEgyptum H profectus, aliquot iantum annos ibidem, vixisse
videtur- Addit Stiitingus
(4)
verisimile esse tran-
siaiionem ossium utriusque Sancti contigisse paucis annis post eorum ohitum et ante finem
sasculi IV.
obvius jam ag-enti Massiliae et navem conscendere paranti f; quera sanctus senex peregrinationissolaiium admisit et in JEgyptn per annos aliquot, quibus ibi vixit, asseclam habuit donec deducto ibidem ad extrema sancto poutifice, solutus
:
in la-
De hac
transiatione ita
Ado
in Chroni-
Cujus [Justi)os%B. pio araore solliciti Lug-du(5) nenses ad urbem suam reportant ossa quoque Viaco
:
:
toris sanctissimi comministri ipsius. Utriusque ossa sepuiia fuere in ecclesia suhurhana Machahxorum, quae dein S. Justi dicia est. Locus indicatur in epitaphio S. Justi, quod ex vetiisto epitaphiorum codice prompsit Quercetanus et secun-
animo consteruatus, Viator vicem suam deflere ccepit, illud rog-ans sanctum virum Etcur me, domine, relinquis ? responsum retulit his verbis conceptum. in S. Justi Actis apud Surium Ne turberis. fili, tamquam solatio destitutus non ita multo post me sequeris g. Possim et hic illud exclamare quod de uon dissimili sancti pontificis Sixti ad suura ministrum B. Laurentium responso D. Aug-uet
:
crymas
stinus h.
<
consolatio
Non
ait, noli
mcerere,
fiii,
dum eum Raynaudus

:
ei Stiitingus (6). Uttimi versus suni hi Plebisamorpsuae patriara revocatus ad urbem, Cum Viatore pio Christi tumulatur ad aram (Jw-
salvuseris; sed noli raoerere, quod eg-o pracedo, tusequeris; nec consecutiotua differetur. Accepit
oraculum.
vicit
ita
diabolum,
pervenit
ad triumest S. Justo,
phum.
')
Non
multo post adjunctus
nou pereg-rinationis
sius)
autexilii, sed beatitatis comes,
aiim 1287
recondiiiiiur
in
pervifriii vivens pietate nutrivit, Continuis precibus foveat per secula natos. 6 Anno 1287 aperta suni S. Viatoris aiiorumque
Utquos
nempe
21 Octobrise.
ANNOTATA.
a Banc Vitam inseruii Reynaudus Indiculo SS. Lugdunensium. Prgeluxit ei tanium Vita
S. Justi posterior
2 Sepiembris,
capia
el
annol562
diisipantui-
in crypta S. Justi tumulatorum Sanctorum sepulcra visitatceque reliquix ; prout iegitur in insirumento ejusdem anni, quod inter Acta S. Ire-
qux
est
nxi edidit Papehrochius (7). Hsec sunt verba ; Quoniam ig-itur, teste Scriptura, opera Dei revelare
apud Surium ad diem

p
Martyroiogia Adonis et Usuardi, Equilini seu Petri de Nataiibus Caialogus san-
bonorificum
ne lucerua raemoriee Sanctorum diutius lateret sub raodio, quae ad proraotiouem fidei
est,
etampliandam devotionem populi
christiani potius erat super candelabrura ecclesiEeexaltanda, reserato
turaulo sancti Justi ad manum praedicti doraini archiepiscopi [Viennensis, Guiiiieiini), aliorum San-
ctorum et Martyrologium Romanum. Caruit autem Vita antiquiori, edita a Stiltingo ei tempore S. Antiochi episcopi Lugdunensis seu ineunte saeculo v consc7'ipta, non muliis post S. Justi mortem annis.
ad-l Septemhris. grave erat lectorum in ecciesia officium iis saspe demandabatur cathechumenos insiituere et alia id genus. In Vita aniiquiore dicitur (10) S. Viator egTegis indolis puer, qui officiura tunc in ecclesia lectoris g-erebat. Manifeste vosc puer non significat hoc toco tenerie getatis adolescentuium, sed servum unde ah Usuardo et Marc Sascuio IV
;
.-
hln Mariyroiogio
ctorum circa eumdera jacentium fecimus
aperiri
sepulcra, inventasque ibi sacrosanctas reliquias in capsissing-ulis ad hoc speciatim deputatis una cum
sacrista et pluribus
aliis
ejusdem
loci
:
canonicis
reposuimus
et
inclusimus sigîllatim
de sing-ulis
tamen reliquiis seorsura in sacculis posuimus de voluntate capituli supradicti, ad ostendendum po-
opportunum autem Sanctorum nomina sunt ista. In primo turaulo

fiierit
.-
pulis,
cum
prffidictorum
iyrologo
Romano
minister
satis
S.
Justi dicitur et a
Bailleto (U) domestique de saint Just,-
reperimus corpus beati Arig-ii confessoris et Lug*dunensis arcbiepiscopi et juxta ipsum in eodem tumulo corpus beati Viatoris confessoris et comitis
vocabutum esclave
Deum
eiiam StVcuio iv
maluissem enim superque constat, res sucV ecdesise per ea
quse contemptibiiia sunt
mundi procurasse.
Lumina. Histoiir dc
I
(l)Acl. SS-
liitn
Scpi..
lbi'd.
itaR.
*"'
5(i6 ct 5()7.
"''*'
(2)Ibitl. |tag.
'"'f'
'
373
'^*
ikj'^' Ibid. '"" " * loc.cit,
HisL Uu. de Lvoo.

l"^glisetieLvuii,'p96
lom.
37!.
II.
ps^
I3!J:
.SS.
ile
^^^' '*"''"
pBg.SiS.
"' ~((j)
(8) Ibid.
P^^'
"^''
^^'
'
^^^
'
loc
cil
~
'"''
'*'
(7)
Acl.
'
^"^
pag-
3W,
iiura. 29.
(9)
"" SS
lom. Junii, Cfr. de Colonia,
"~ V
(10) Atl
()1) Vics dcs Saiitls,
Topographie,
lom. iyoH.
&e\>l
pag
Tild.
Sedem
VITA
7^
reli.uit S. Justus
.
VIATORIS LECTOKIS.
Tnam vitam effisset S. Justus, et c<.io.um ^rtlJ^riabôribus, regnum spoadens
^^^^^
.^j.^
d Sedem suam êconiw;.^ 5Korfznoceni.rca5r^^^^^^^ cujusdam viri furiosu

.
^,M et^nêmu^
dignua adesset
commiprrantis
-^^ ,^t,emis
sanct^
^^^
Viatov ad.taret. ^^^^ ^t consternatus mente

so at o
secundum Vitam recentioViatore leguntur (2) rmlnantiqui!ri h.c de S. senem {Jusium), latere cuHr*so us beatissimum aojam mter Arevestiîis insecutus est;
^lTjût
reliqua,
.-
pientem. littus maris posito et atque Massiliam supra superveniens, uon sme parato navl^ consceodere solatmm receptoque ei se obtulit admiratione in J.gyptum napetens pereg-rinatioDis, beremum
Lem
vigavit.
plura Ececeremus Sceihzca{3); de qua

.-
destitutus nec turbaretur, quasi sequeretur. Quam utique nuia breve se iUo quoque transitu s.ncUapropbetiam ao revelationem cito septem simijuvenis constat fuisse ômv^^^^ra Justo die UOcionempe diehus posi. morluo S. &ri5, S. Viatore rfze 21. h Tract. xxvn in Joannem (6). de temporis Aligua dein addit Raynaudus i Viatoris moriem S. spaiio, quod inter S. Justi et resecanda visa, quum de hoc argudicitur,
effiuxit.
Ea
superiori [i). dispuiaia fuere in tomo nostro itanarrantur{h) g-In Vita antiquiorihasc
mento in
Commentario prsevio
alia docuerimus,
Oe-
Siliingi prohationihus nixi.
heremo terum eum aliquot anuis iu
ang-elis proxi-
lom.ISopU pg 575.-16) Opp. lom
III,
part. u,
DE
B
V. D. B.
S.
JUSTO
E
ARCHIDIACONO CLAROMONTANO
Claromontano. Distinguendus a S. Justo episcopo
Officium. Rehquise.
archidiacom (4). Condicecesibus Galliae ofjicium -lustum sepulium fuissem stat hinc secundo S. suburhana B. Marice inier Sancios {JSobasilica est tre-Damed'enire-Saints); in qua sepulius annum varia circa S. Illidius ei qu^, post fata Benedictinummutata, dicta
958
fuii
Eius ^tas
et cultus.
ClRa FINM SSCUU IV.

Si/iiOf*is
Saussayusadpr^sentemdtem
in Martyrolo-
ge-
sfottini e "le-
nioria S. Jusli
iii
marlyrof"
paucis aio suo Gallicano archidiacono Claromoniano innodeS 3nsto sancti Claromonte, inquit, Arvernorum. tuere Turonensis sen(ut Gre^ôrius Justi confessoris, qui Justus, sancti ilhdn arcbidiabit)
complectziur
qux
giif.
operibus eonsummato, magiconi cursu vit^ bonis et nomeu pridem Li tumulo meruitsociari. Cujus anniversarns sacns de faBCtorum albo inscriptum. celebratur. Hujus pret.osos more marorum hodie anno Do-
nomine
et merito
AUyre (5). Anno 1796 tot est, secualiarum sedium sacrarum sortempassa
monasterium
Illidii,
vulgo
S.
rim et malleum experta
ei
funditus eversa
(6).
episcopus cineres Albertus,
Arvenorum
miui 1311.
êûias
nec
erueret, ^--est,gav. ; terr^ visceribus quod cum saucti lllidn reperire potuit : forte
dum
sanctorum lUidu et Venerand
rivere permixti
:
vita uno corde ac ammo rullus ît, ut sicut in uno eodemque loco sic post mortem vixerant communem qaietem claudefsTnon et loculo) ad umCastellanus in Martyrologio rentur E^c ille, viro hrevior est sancto lersali hac die de eodem deRocheeum mariyrologi Galli, puia etalii post
essent
quia
ita
proxime
ei
couse-
duorum SS. Justorum 3 Aliquoi abhinc s^culis nosirt vtcorpora in hoc templo deposita fuere, ^^^^ ^^^^ ei alterius iv, ^^ ^,^^,,-,,. Justi, archidiacom sxculo delicet S. de p,ui'. episcopi Claromontani sssculowi; 5 Jusii ejus diem festum Quo diccit Pinius noster ad usque ad medium sa:cu- F 2 septembris (7). Saliem hahehat lum X solus nosier S. Justus suam ibidem sanciis ecsepuUuram. Etenim in scriptione de Claromoniii, quam Savaclesiis et monasteriis antiquior edidit et quae rnno 950 certe
ronus{>^)
est
/n ..oj-|";.
Ehroicens^ et Lehaûf Ihoulri in Martyrologio Autissiodorensu in Mariyrologio leguniurcaS Gregorii Turonenszs
iVerba
in
ili(ere'i
Ou-
'nite^Qlibri
0),eieadem Eistori^ Francorum

in cod^ce
11 (10) In ecclesia S. lUidn, ubiS.IUiaius, et aUare S.Clementis, aUareS.Mariffi, etS.Avolus, et S. JusS.Desideratus, etS. GaUus, Scholastica in corpore reTus et S. Injuriosus et cum. S. Gregorii Tuquiescunt. Quce si conferas mag-istri dictis de arcliidiacono Justo
{% legiturnum.
.-
ro}iionlOTiO
'iXrmtuniur
o^^^^^^;^,
-^
mensiViiarum Pairum
"^Zconsiat S. Justum
capite^{^). Ef'"'f.''^
episco -f -f -^^.f^^ ! quum S. IlUdius, ab anno fere^^l nnem,
IZciaromontanus, diem
anni 385
(3).
obiisse tradaiur f.jumt
ronensis tumulosociatoewdensesiflir^rfe S. Justo nosiro. legitur (11) ; In ecclesia S. Cinci Inferius num. vicus Cirgues; ad quam parceciam aiiinet [S Cirici.ubi sanctus Abrabara, et Durtol) aUare Sancti sauctusJustus,etsanctusSilvinusreqxiiescunt.OM^
Archidiaconi Claromoniam
dicecesis caperei
tunc
ai-
si
caialogis componantur cum Claromonianis
Tlndemunus; quum
umver-
Lm
Arveniam pariemque pagi ^vo fungeretur in piensque que unus tantumillo
Borbomensxs,
Cointio (12), stanemo [puio) disseniiet a Carolo episcopum illum esse, de quo tuenie hunc Jusium cineres tn modo. Verumposiea S.Jusii episcopi
lom.
I
Sq.t., pag. '.59
rl
440,
(SlOneines de Clairmmit, paK.
S. Hlidii
; :
DIE VIGESIMA PRIMA OOTOBEIS.
73
iUCTQsi
V.
A 5. HUdii quoque templum illata sint oportet quum Savoroni (1) 3evo et deinceps sepulcrum illic
cerneretur
cum affixa tahula marmorea

IBI
ne7n producerent. Detectde SS. Galli, Pnefecti, Illidii et Venerandi reliquix verum, ut loquitur scriptor de S. Illidii corporis elevatione et trans:
B.
latione
REQVIESCtT SANCTVS
IVSTVS ARVERHlCft
VRBIS EPISCOPVS-
propter difficultatem quferendi corpus (3) B. Nepotiani, confessoris et episcopi Claromonten,
Adlmc sepui'
tajacentS.
jusii ret<quiw.
Plura de non confundendis amhohus Justis Claromontanis vide apud Pinium (2). ^lntra priorem partem mensis Decembris anni 1311 Arhertus, episcoptcs Claromontanus, et mojj^^/^^ g Ulidii multam posuerunt operam, ut Sanctorum corpora, qux sub templi sui parvimento latehant, in lucem et mojorem veneratio(1)
quod in eadem capella (S. Venerandi sub analogio) sicut et multi alii sancti , sepultum fuisse noscitur, fuit ibidem dimissum. Et eadem ratione
sis,
constat idem
omissum de illo re et nomine Justo, archidiacono discipuloque beati Illidii qui juxta ,
tus.
sepulcrum ipsius sancti Illidii legitur fuisse sepulNihilominus, quamdiu id stetit monasierium, celebratum ihi S. Justi archidiaconi festum die
21 Octohris.
A59
OriR. dc Claiim.. pag.
m.
(2)
Acl- SS. loni.
Sepl
paft.
et
iÔ.
(3) li.id,
lom.
.luaii, pag.
m.
DE
S.
URSULA
E
ET UNDECIM MILLIBUS SOCIARUM VIRGINUM ET MARTYRUM

COLONI^ AGRIPPIN^
com:mejvta.k.ixjs
I.
rii^:vius
;
vd.b.
Libertatis necessitas in conscribendo hoc commentario
dicendorum synopsis.
(n
tUutirimdh
uum ad
S. Ursulffi el
ior.iarnm
mrj,t,e merilo
^sat. Linc stat
Acta SS. UrsulEe et Sociarum illustranda accedo, non possum mecum non verdifficile
Ursulano martyrio ah
his,
quas Behius
et
Crom-
^^sare animo quam
neqotiiim
me ma-
hachius, natione etiam Colonienses,eapropugnarunt contentione qua, pro aris et focis certandum
est.
quorumdam
certa persuasio om-
In ipsis pulpitis pubticis manifestata

S.
:
ali-
mngnu
tiherlat
nia qusB de Virginibus illis traduntur tuenda esse, nec per pietatem licere ab eis latum unguem
discedere illinc acris plurimorum censura, non impiorum tantum, verum etiam optime catholicorum. Speciminis gratia recitare placet verba cardinalis Baronii, h^c in Martyrotogio Romano inter annotata ad diem 21 Octohris scribentis
;
quando Colonix heec diversitasin die festo suIeb. Crombachius (1) rem ita narrat
ecclesiasticus
Ur-
Refert
quidam, se superstite
et praesente,
eodem
S.
die tres pro concione ex
eadem cathedra de
Accidit in bis quidem, ut, deperdita vera g-ermana-
Ursula ad populum verba fecisse; primus historiam veterem juncta Coloniensium traditione ac locorum vestig-iis explicavit alter, repudiata vetere historia Galfredi narrationem collaudavit :tertius
: ,
que earum virgunum historia, quisquis (ut libuit) sivequaesuo ing-enio commentatus fuerit, sive quae C ab aliis levi quodara vulgi rumore aocepit, scripturae monumentis commendarit, non sine magno veritatis detrimento, ctjm gravissimam historiam commenTiTiAM F^NE REDDiDEiiiNT.î qu^dcm oUm nonnulli, sedpauci admodum, in eam ahierunt sententiam nt sibi statuendum videretur Ursulanos manipulos numquam in natura rerum exstitisse verum tot et tam certa de iisdem circumferuntur documenta, ut ferreus ille haberi deheat qui his non moveatur adeoque qui recentius de illarum historia pessime et absque idla verecundia scripsere, ii ausi non sunt eo usque progredi ut Co; :
utramque ex dictis condemnavit Hectorem vero Boethium audiendum etapprobandum esse pronuntiavit; quare vehementer orthodoxorum animi fue- F runt pertubati quae res ne manaret latius, et majorum traditio detrimentum pateretur. constat duos
,
:
posteriores ecclesiastes commonitos, ut aut avitam
narrationem, more patrum explicarent,
vel, S.
Ur-
sulse historia prorsus omissa, proferrent aliquid in
medium ad mores conformandos, ne

offensionis
hsereticis justaa
ansam
,
porrig-erent.
Quihus adde a
S. Ursula?,
R. D.
Vill,
parocho hodierno
in du-
virgines fictitias esse dicerent. Ast eosinter, qui Ursulanum agonem reipsa accidisse afjirmant, quanta zn prxcipuis adjunctis exponendis dissensio ! Quanta in indicandis numeris varietas ! Quanta in tempore statuendo discordia ! Neque heec inter exteros tantum sed apud ipsos Colonienses ohservata sunt diversa judicia immensum enitn distant Rollewinchii et Fleieni , utriusque Coloniensis, narrationes de
lonienses
,
.-
Galtico et Germanico , de templo plice libello S. Ursulae (2), plures de Ursulano martyrio proponi sententias, quin idli magis quam aliisvideatur adhserere. Hsec et alia id genus siquis pras oculis hahere votueynt, eam sattem nohis adhihe-
indulgentiam ut sensa nostra nos lihere ex^ ponere patiatur, nedum cogat ut qux ipse forte ahsque ullo examine mente conceperit, vindicc'
hit
,
lector qucV de BrevHermcertamine itto mentinostrse insideat sententia, nit ponmtur opportunitts arhitramur quam ut paucis gesta et
mus, defendamus. 2 Utautem ah initio cognoscat
{1)S. Ursula Vindicala.

aintc Ursulc a Coiognc.
pag.
J-ie.
(2)
Guide dans fEglise de
,11
KoId, 1853.
Octobris
Wcgweiscr Tomus IX.
zur Kircbc dcr H. Ursula
passionem
DE
74
.oc...
S.
passionem
S. TJrsula.
i.-aK.
î^P-;
URSULA. ET SOCIABUS. restaurata sxculo V aut non diu post
f^^
fuit a Cle^ dictafmt et Virginuin matio et ecclesia Sanctarum )am hoc tembasilica^ suburban^, qute, ut ptures monialibus seu virgmipore monasterium fuit a valmt ad hujus marbus habitatum quw res sane
.-
tyriimemoriamservandam.MaximonumeropuSermone xn constat ex aniiquissimo

giles fuisse
NatJi
et
itrS. '"' " r''f I*'

:i"*pi. ,.*' 7;-7i~
seTcolonia. Agr^ppin., ubi
coluit aliasque
nasterii abbate^ qui
ex Wandelberto, vicim P^-"""^ ^^-Jf,"^^rophâ, testaiur numerosa
p,etate,n
aHuandu
m,
tu-
ad virgineis manipulis erecta, ab ^rnprofuAgrippimv urbe fulgere, atque olrm sanctts, mactata roreinciyta mitlia; ductricibus Coloniensi episcopo qm fuisse item ex Wicfrido, multa bona xUiasceterio
;
Rhemlittora
qu^
Christi sponsas decent
ineuntes^culo decimo
paUstra Us Dur^ autem in hae flurmo^.ûce exeunte anno 450 rumor %arsus est perrumpere quo laUum Attila in Gallias velle Romam perrexenonnulli Rheni accol.v Apostolorum l^nuna Ztauxilium et rolnr ad eteomplunquoque iter a S. Ursula que^situri. jam pridem tradtsusceptum fuisse
;
se exercerent
contulit propter revereutiam
undecim miUium san-
m^
requiescentium: quas qutctarum virg-inum inibi virgines, quumsacerdem liquet non omnes fuisse recenseantur ; sed quod dotes aliique viri inter eas aliorum obscuvirgines triumphi sui splendore
bus sociahus
tum fuit.et verum kabendum
aut
proximum vero
ITtquum
fam eum B
tes
fact^ essent amrcitâm rmtro finsuis copiis Attila,

altigit,
reduces,anquabat
^gnsetbenevoleniâm.Verum.ubipropeCon/luenterrore umversas eiam speransque se comZcZ-um exercitui in mandatis dedxt ut verteret qu^ quutem deque
Rhenum
omnem ammx
pro asserenda rantes daritatem, qui vel alitsque virtuttbus diviMtate, vel tuenda justitia cum pzetate vyustam christianis, aut qui saltem agmtm virgineum moriem oppetierant, universo Atque hanc ego narrasuum inZerunt nomen. potissimis et htstoria^ lUius tionem, monumentis certam esse persuasum hacevi
Christi
^*-^''^"'"^^'
"; Galltas
consonam, omnino elementa omma nuspxam beo.Re quidem vera ejus simulconjunctainveteribusdocumentisreperiunper traditxonem oralem
tur sed
;
quum aUquandtu
Z7es
civitates sus
IZcepta quam impie impleta
fuerrnt dû testata
S%'aJm fm sciXicet Atlilce Bomini per^mebant Matnt, ipsossaeerdotes delebant.

PP congesta rudera. ore gladit milites agros, populos
urbes incendio
nnte altaria
et
conservata fuissent, ea deinde ^^'-f ^^/^^^^f habentur, ut non diffici sunt atque ita sparsim videantur quamrupi^ Uusl^mut componi posse
musivi operis fragmina.
ImZncaru.
compiicitcnr.
armzs usus, avertit Deus aium. AetH aliorumquB coegtt. totorr^,,,,osQue ultra Rkenum repedare "Igrippin^, quod h^c civitas vallorummu. castrum fluvio vaUdissimum
II.
Occasio
Crombachii
misera ejus
libri
de
S. Ursula;
fata.
suiseon. ^*c,,.
nUoneetRheni
Taleretur, confugisse pr^sules voRauracorum episcopum, alwsque quodverzs^mde lunt sed hêc nil habent
;
S.
Pantalum, August^
famosissimo Crombachii opere

Viudicata titulus hrevior est
;
et ^riusquam autem hxe explieenûs videtur ae dicendum rfirmemus testimoniis Ursula

,
^^^^^
ij,,.,
cui:^.
:
vMur
longtor
â et mar-
aut aliquo multas virgines spe.ropius ad veritatem accedit m<^nta pudicitiam suam tuttorasse eadem intra el bonis smspr^si. rem fore multosque alio vit^
;
MuUo fundamento histortcomxum sit.
tyrium
i^^num
S. Ursulse et
sociarum undec.m
miUmm V.r
nfiatum
discriptum,
moniment.s bona fide etc, ex antiquis quibus b.stor.^ notabilibus arg:umentis
posse v.deatur fides satis solide tundari
'
Rhenum Atrebates et Tungros, ultra barbariem et feritatem redeuntium petutantiam, dixertt Ubii nec quisquam unquam r expertisunt sacerdotes Tunc ceesi ouanta pertulerint mala. muUique ex populo sed utnuUorum lomplures, gloriostor fuit passio acerbior,sic etiam nuUorum
norum per
; ; :
diumihidemexpectasse-.heecenimcommumstunc mrgimsPaut ex S. Genovef^, fuit providentia, colligitur. Sed frustra HunVita facile
risiensis,
tomos, auctore Hermanno et in duos distinctum permissu supeCrombach Societatis Jesu sacerdote, sumpt.bus Hermann. riorum. Coloniee Agrippin>B verc tomus inscribitur Mvlii Birchm. 1647. Prior tomus prior, quo pnm.geYindiciaj Ursulans, seu m.llium v.rgiUrsula. et undecim
nia historia SS.
num cum
asseritur,
adversario traditione Coloniensi contra Philippi Bebi. et Hermanm opera EB. PP.
haec demum fuerit) auam S Ursula (qucecumque virginum quse quum omnm et innumerabilium quam virgzsubire paratse essent tormenta
Crombach Societatis Jesu sacerdotum; SS. Ursula. Tomus posterior Vita. et martyrii
aW r
vero^
et So-
operis. /m^^ ciarum,%(c. ut in fronte totius librorum, tn quos totum
mtius
nitatis
tandem, su^ detrimentum facere, sagittis Bunnis proprium erat ouod qenus armorum tantum ex htstoriis pastransfixee fuerunt, ut non muUis sagittis,quiB captsionum, verum etiam ex
singulorum undeeim argumenta: Uibm opus dispescitur, indicasse antiquiss.ma narra.o PU.MUS vindiciarum, qao
tibus,pectoribus aliisque corporis constat. remrt^ fuerunt. quam manifestissime
membrisinfix^
trad.t.onem martyrii juxta Colouiensium augetur. Uxbe. sku.du fontibus illustratnr et sms adversarii cum rat.on.bus
v.g.nti
viudiciarnm quo
confutantur.
tandemresptrare Abeuntibus Hunnis,quum libere beatarum martyrum possent incolce, coUegerunt
sepetterunt, corpora, atque ea ratione eadem sitinnumeros Colomenses incoevidens indicium morti succubuisse, eosque atiter las uno tempore quam qui ordinario beUo autpeste habendos visos
qux
etius. S. Ursnl soda et "av.gat.o educatio, sponsalia, cogregatio QUiUTUS. Colon.am L.BBa litatis ejus e Britannia Ursu ana.. L.bee
Lib
fat.v.tas
Peregrinatio
<in.Tus.
mrierint ita ut ipsius sepuUune fuisse martyrum. niumsit pluramiltiaibi condita post in agrovicino, in quo iisdem Non mutto est basihca, quee exeunte quies data est, erecta
:
modus
testimo-
sodal.um e us sodal.tat.s Ursu L.BBE SEXTUS. Dona et virtutes Sepui Libeb sEmMUS. lanffi seu partbenopaedia. cum elevatio sodalitatis Ursulanj
Komana
sodalitatis
Martyrium
S.
Ursul^
et
tura, inventio et
duobus
tis
libris
LiBEn oCTAVus. Translatioues "rhem :^cum J.b_^ quiarum Colonia fact. iu otum
revelationumanonymi.notisiuusira Ursulanarum reu

Bevelationura XJrsulanarum S. Elisabetlise; illustrato. Liber nonus. Cultus S. Ursulae et sodaliura in loco martyrii et orbe toto. notis
75
AUCTOII
mentis
7
istis,
raartyrium sintindubium vocaturi.

etiara
rei
Movit
in
me
ipsius
indignitas, quod
V. D. B
''111
Liber decimcs. LiBEU undecimus. Testimonia vitse et De miraculis.

martyrii sodalitatis Ursulanae.
5 Scriptionis porro suse originem et causam aperit Crombachius in Prwfatione ad iectorem
;
cum
mitlllJl
Romani
)
rxi'
Breviarii propriis olim lectionibus

S.
iiitlia,
confu-
(cum duplici
Ecclesia
ita
ritu
Ursulam universalis
coleret mventur.
g per
liefe-
martyriura sit decantatum, sicut Basileenses, Argentoratenses, Colonienses et Rhenenses (quibus in locis aliquse virgines Ursulanse decesse-
ro.doxortim
aliquotcMill'"
(ionei reliqi(^
tancioruni
in qua postquam de venerandis sanctorum reliquiis disputavit, his prosequitur Fusius de sanctarum reliquiarum excellentia et utilitate volui initio totius operis disputare, ut lectores pii intelligant, justo me perculsum metu manum ad scriben:
longa majorum accepta traditione, rairaconsensione referunt, et gravissimi scriptores a mille pluribusque annis idem martyrium memorarunt
runt),
quod ea raodo
narratio velut spuria
rejiciatur
fabula vero ex autore,
quem mendaciorum
archi-
dum martyriura Ursulanumadraovisse,ne

:
causa non
unius tantum martyris, sed tot milliura siraul periclitetur quando nostra priraura setate, duce Molinaeo, Calviniani, toti sodalitati vitam ereptum eunt, cathollcorum quam negant unquam exstitisse
;
tectum catholici reque ac haeretici, recentiores et coaevi ejus nominant spretis omnibus sepulcralibus titulis, inscriptionibus, et monimentis, acju:
vero scriptores
statis
gravissimi
patrum
crimine
memoria
Isesae
sic
necis hujus occasionem
cum
maje-
ratisseptuaginta testibus repudiatis, velutunicum et solidum Ursulani martyrii fundameutum a doctissimis etiam viris approbetur; hiuc raeritocavillantur nos heterodoxi ,et ansara arripiunt Vitas
:
implicuerunt, ut causa martyrii si non everti, nutare certe videatur. In reliquis vero Ghristifidelibus merito Colonienses conqueruntur, se per injuriara a quieta raille etquadringentorum annorura agri Ursulani possessione, (qui rivorura exu-
Sanctorum lugendas compellandi, quando

niti
ficto
a mendaciis vocabulo Ursulani martyrii narratio
unico creditur teste, cui civium ipsius, et hsereticorum et catholicorum, judicio quasi poetria Milesias tantura fabulas conflavit cum supersit
.-
B berantium more cfesorum sanguiue redundavit,)

sine
causa
deturbari;
vetustissirase,
et
genuinse
vera milleabhinc annis a S. Cuniberto, utputatur, S. Ursulse concinnata historia vestigiis, et tradi:
historiJfi, certis
stabilitffi,
multorum populorum
traditionibus
tionibus locorum, ac titulis mouiraentorura

formis,
divinis,
con-
clarissimisque locorum variorum vesti-
humanisque testimoniis ducentis
giis confirraatae, prjeponi
mendacissimi
(ut
civem
;
suum Britanni vocant) scriptoris inanera fabulam et sensim adversariorum conatibus testatissima,
quse superant, apertse veritatis monimenta obliterari, utpraacipuarum personnarum sodalitatisUrsulanae reliquise, quse
pluribusque roborata, quse sine causa rejicitur. Quibus malis ut occurreretur quam citissime, Deo
propitio,
pericuclosas
plenum opus
hsec
aleae
suscipere
Mm-i(is d
non dubitavi.
8
Verumenimvero
ante
:
summa majorum
religione
jam
cepit Crombachius.
non primus animo conUt testis est Winheimius,

1605 cogitarat Minutiics
ille
(1),
"'""'"'
"^^"
dubiurarea quingentis annis sunt honoratge, in vocentur, et tantura non ut supposititiae, confictis a male feriatis horainibus, abjiciantur ita subverentur merito Colonienienses ne sancta et religiosa a
:
eademjam
annum
J'
Bgtiiis,
de Minutiis
Minutiis,
Unura doleo, inquit
quod
reverendissiraura atque illustrissiraura D.
Minutium
majoribus accepta tot sanctorum corporum hserequibus ut divis suis tutelaribus ditate spolientur
:
archiepiscopum Jadirensem, sumrai de pontificissecretarium historicum nobilem.Coloniensibus fata eripuerint, siquidem de veritate Ursulanae
Eocietatis ColoniEe passae talem relationem,
debent obsidii non unam solutionem. per miverswn 6 Quod si Coloniensium sola res
orbem
tpitriip
qualem
ad-
verteretur,
docti
numquam
vidissent,
:
acomnessummopere
damnum Idquidem lugendum,

censeretur
;
particulare
conlemptui haberentur,
ei
nunc vero
sparsis orbe toto
tamen Sanctarum
Indiae, in
miraturi, promiserat
coeterum
dum anno
1605 Co-
loniainltaliaraprasstantissiraushicvir rediret, raor-
inprimiit h(
Virginum
exuviis, agitur causa Germanise, Italiae
Biironiiplacita.
FranciEe, HispaniEe, Poloniae etutriusque
tuus Monacbii apud serenissimum ac religiossimum ibideraque sepultus spem principem Bavariê
,
quas scimus orbis regiones thesaurum illum non penetrasse tantura ; sed etiam cultum hactenus Sanctarum Virginum quasi divarura tutelarium, et
locorura prassidum religiossime viguisse, ut nihil Coloniensibus circa venerationem sodalitatis Ursuconcedere vilauffi nationes pene orbis universae
nostram fefellit, /ace5a( itaque id consilium, morte interceptum sed paucis annis post id renovavit Philippus Bebius. cujus laudes dahit Hartz- p heim (3). Hic anno 1616 scripsit nitidum explicatumque Specimen seu Ideam operis quo defensive,
;
tct
loquitur, potius
quum
offensive
:
Ursulanam
deantur. Quocirca si vacillare cansa martyrii incicultus ille paulatim totius orbis consenescet, piat nobilissima reliquiarum catholicse et ecclesise
:
Coloniensem historiam vindicaret quod Specimen Romam ad P. Joannem Lorinum, Antver-
nominatarum pars eripietur. Quod eo magis formido, quo latius disseminatur studio quorundara
narfabulosissima, mendacissimaque de S. Ursula Calvinl et Lutheri semper asseclse, ratio, quam avide recepe(ut catholicos convitiis appeterent) catholici vero quidam, fontis inexplorata runt propinarunt. infectione, incautius hauserunt, et orbi indicia sjc pasadeo ut jam certa sincerse veritatis obterantur, ut, duranondum erasapenitussunt,
:
piam ad P. Heribertum Rosweydum, ad Chiffietium in Burgundiam et [ui conjicere fas est) ad

alios in aliis provinciis degentes Societatis Jesu peritos viros misit. Proponebat quidem sihi Be-
bius
omnes Coioniensium traditionum adversa-
rios [prout fecit etiam Crombachius) confutare; verumtamen ante omnes debeliandus erat Baro-
nius,
sim
nisi
mature conatibus adversariorum occuratur,

iis,
et
cujus narratio, notis ad Martyrologium Romanum inserta, doctissimis quibusque viris, non exteris tantum, verum etiam Coioniensibus Speciin dies magis magisque placebat : quee ex
ex
quffi
superant,
clara veritatis manifestas in
traditiones locis etiam acatholicorum documenta, vetustissima mille cum variorum populorum
,
jam annorum S. Ursulse historia stabiliantur, verendum sit, ne posteri erasisjam omnino funda-
mine seu Idea operis Ursulani constant sedmulRosweydum nosto magis ex sequenti Behii ad qua simul mores litterarii ineuntis trum epistola, s^culi xvn nonnihil innostescunt
;
ReverendeinChristoPater. PaxChristi.Accepi hesterna die per Dnm Hermannum Mylium a

9
Colooieosis, .o P,..,^.., Beb,u.
^j^^Cr^
(1)
Sacrarium Agrippin. pag-
e,
106.
(2)
BibUothcca
KT
"76 76
j)V ^^
gratias ago)
ADCTOkt
V. D. B.
(.iMtur, refel'
lere votuerunt
Baronium.
B.V salutatem (pro qua respousionem respous.onem . aut etu m accusatione . ob dilatam Nisi additionem aculeatasugiUatioueperillam occuparer . histona forte in edenda S. Ursul^ rem tantum abest ut eo Eô vero, Rê Pater, ahquot omnem menses deduxerim. ut jam per penitus abjecogitationem de illa histona
URSULA. ET SOCIABUS. theoem P Stephani Hiberni, T)eUngani una cum tacit^ Sed extremum fasius perscribam.
SS
'
"D
mue
omniuo
cerim,
biicis,
variis aliis
negotiis,
tam
privatis
quam
pu-
,,{,, \l^^^l'^ q logi. ^^ veUt de S. Ursula (in edere ^^,.^ ^^ g^ ^^^^^^ ^,^ V.U. rogo, ut siquid ^^^^^ R antiquam historiam qu^ Sanctis Belgii) uti vel Suno, continetur paucis demptis aut sublatis totam nobiscum (qui sequi veUt, aut certe rem aUis peritionbus conColoni^ ag-imus) aut cum pejora prionbus et cum fiant novissima
m
;
ferat
ne
tam
ordinariis
quam extraordinams,
tantum non oppressus
diver-
V sanctos honorare ac
pietatem
promovere
simode deplorata valetudme, pr^sertim dubia ac prope hoc anno percujus ego non paucas mutationes desistere adeo ut a professione matheseos sensi non hcueopus fuerit, quamquam diu requiescere preefecto ad coUegu rit; cum, patre studiorum humeros anConfluentini g-uberuationem evocato, debuenm. 1-am tiquo atque molesto oneri subjicere litterarura ob rem faciUus, uti spero, veniam de ut, verum raritate a H. V cousequarj quamvis scnbendi scribendi ; prout fatear ) alia etiam causa fuerit non
:
f
distractus, ac
m hac
detrimentum exoptet, utriusque rei incurrat. Hinc valeat, nostn multorum offensione R. Vîndig-nus Coloniffi 8 martii anni 1618
magna cum
memor.
10
in Christo
servusPhilippus Bebius. Quantumvisgraves essent Rebiz occupafion-
fletniofcom
'''"'-mur.
perrea>it tamenea omnia nes et infirma valetudo, conquxrequxad 5S.Ursulam et socias pertineant
etiamPatriKobaeo,cumper Coloniensestraasiret, flagitavi sciiicet indicavi atque ut R. V indicaret collegmmtaiibus quodviderem non parum gravari in quibus saspe litteris, uUro citroque mittendis;
:
B parum
ramut
rei est,
ut
me
aliquando tot
sumptuum
re tantnia puduerit. Itaque et R. P.
Robjeum roga-
qusein alterutram partem re libros congregare et descrihere. Yerum scripta aut disputata fuera7it hahei Cromhachius anno 1622 {annum 1621 Coloniense collegium Epistola dedicatoria), quo -^ flaynmis ahsumpta sunt. ^^^ ^^,a ^^^^ antiquissimi ^^/^j^ maxime Behius interitum quibusdam (maxime de Cy,^ ^^^^.^ ^^^^^^ ^^ eo textu qui a Surio ^^^^^ ^^ Hunnis) distantis ah innotuere ex epistola quam ^^^^^^^^^ Atque h^c ^^j^^^^î^^^ Januarii anniWl?^ adP. Ros-
.^^^
pr^serR.Y"'" moneret, ne litteras, tales bibliopolas aut tim, postffi committeret, sed per curaret. aUos amicos, pro re nata, transferendas
^
^^^^
,^^^ ^^^-^
^^^^^j^^
^^ ^^ prxterea significat S. EliRevelationes veras sibi videri ; et passas

.
Habeo enim adhuc omnes

;
R. V-^ Utteras, quas
sm-
coUegmm exgulari studio conservo ita tamen ut non optem. traordiuario sumptu gravari mea causa
Ad
quod attiuet, communicavi rerum nostratmm (prout quibusea vebebic haberi possuut) valde peritis; arridet, si modo scrupuli ac dubitationes. menter
sententiam
meam
virgines sub Maccimo ah Hunnis seu GoRheni accolis; quam^^^_^ ^^j potius a Sunicis ^^^ ^.^ ^^^ ^^.^ ^_^^. ^g^g ^^ eumdevn RosweyDe tempore videtur probabilius ^^^^^ scripserat universi ^. ^^ ^^^^^^^ referamus. Dein describit
^g
eam cum
viris multis,
quod ^q^^^^^^q conceperatoperisargumentu7n tomo priore S Url^^^^-^^ ^^ ^^ accedit quod in

: .
quse
in
contrarium afl"eruntur,
dissolvi possint.
ei
promittit se ali^^^^ îndicatse legitur. Demum adversaquanto post scriptionem missurum qua sententiam atque suam stahiliat
rios confutet,
;
Sed video
magnam
invidise
nubem
imminere,
doqui historiam istam, ita jam pasne contrariis virorum opinionibus controversam, ctissimorum
ex fundamentis
pro rei veritate tractare cum libertate tentaverit. Quamobrem de ma&nl aliqua viri ac variorum principum cousiUani
ipsis
cujusdam
imitationem judicio ac cousiUo hoc ago ut (ad qui vindicias tutelares scripseruntpro Hispanorum Jacobo contra Baronium) academia nostra seleS.
hanc scriptionem etiam prx ocidis hahemus eamque eruditam esse. compendiosam etnifidam quod fatemur libenter sed hoc inficitur vitio, fidem addiRevelationihus Schonaugiensihus habet parderit auctor. Lucuhratio autem duas res non quidem alteram historicam, qua tes et nude narrantur, sed muliis ex historia sacra alieram polemi-^ profana testimoniis vestiuntur
;
: ;
ctos
quosdam
e suo corpore designet, quibus ejus
bistoriEe corrigendse ac contra adversarios
propu-
gnandse facultas totius universitatis nomine concedatur atque ita historia divulgetur. Et vero eam Octobris, in rem superiori anno circa diem 14 mihi, tanquam facultatis artium decano, Qusecum
;
cam, qux tofa fere contra Baronium est, marmavis contra Galfredum Asaphensem, quem Vicii apud romanus ducem adhihuerat.
s%
seu
tyrologus
Rostveydum
;
stionum Quodlibeticarum tempore, oratio queepiam habenda foret, banc ipsam materiam mihi delegi qua ut osteuderem dignissimam esse historiam, in asserenda academici nostri omnes toto conatu atque unanimi sententia convenirent. Sed propter quandam prseparationem ad actus doctorales, proximo triduo futuros, contra opinionem ac receptam consuetudinem evenit ut ad iUam Quodlibeticarum
Bebius ut in historiam ecclestas- F narratione^n ticam (1) illius receptam viderit intelligerei lecsuam sedprcemisso monito quod reliquis nequator eam ab historiographo illo quam pneferri et quidem in Vitis sanciorum Felicior perrexit Rosweydus sequi Baronium. scriptionis sux apud suos fuii Behius; adeoque
ita
;
[scilipars historica edita fuit cum insigni iaude occuparet Galfredi fabularum) cet ut veritas locum P.Jainter Flores Sanciorum P.Ribadeneirce, a anno 16:iO Colom^ cobo Canisio laiine versos et
primum
Quaestionum panegyrim, quae annis aliquot
inter-
missa fuerat, pauciores convenirent. Interim qui adfuerunt D. Rector Magnificus, quatuor facultatum decani et aUi plures, quorum interesset, ostenderunt sententiam atque consilinm sibinon displicere. Nihilominus quia nec ipsi quicquam ulterius movent, et ego satis multis occupationibus pro
dein typis repetitos. Coloniensis annil1^\Admunum mihi est edifio ani11 Nunquam tamen implevii Behius, quod seu Ideam operis Urmo conceperat, Specimen
excusos,
et ssepius
Crm'"":''"'*'
^^^^
^^î,j,
sulani
ut sed eidem ad finem vitie allahoravit, supplemento Cromhachii[^)maximevidere esi in

;
so-
mtmei^'^'"'
n*,
Hanc
meae valitudinis ratione hoc tempore detineor, non urgeo admodum hujus negotii promotionem, sed consiUum a me propositum est, illis, postquam executionem reUnquo. Accepi eodem mense octobri
Kerckclyke bisiorie van NederlQodt, pag.
12
seqq.
die iiaque perficiendum spariam, quiim [Cromhachius hahet 17 fehruarii) 16 fehruarii anni 1637 vita functus est, reliquit amico et fiUo
spirituali,
eidem Cromhachio quem ex aliqua^ ad Bollandum nostrum epistola intellext anno sequenti jam omnino occupatum fuisse in enodandis quas Ursufana hahet historta
;
ejus
ei
(2)
Harlzheim, Bibliolhcca Colouicasis,
V Jacobm
CanisifS.
11)
difficultatibus
, ,
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBRIS. A difficuUatihus qua in palxstra novem adhue tustatis monimenta deinde posuit annos adeoque, si Behii labores rum Mss. codicibus,
:
77
compides (quipro/ecto computandi

hi
moQasteriorum et ecclesiasacrariis et bibliotbecis eruit;

e
ucToim
V D.B.
suntj,
duo
si~
idem e
inmcem succedentes
viri plus
quam
triginta
annos in vindicandis Cotoniensihus de

et
S. Ursula sociabus traditionihus desudarûnt. Neque eis
Livio, Verrinis Ciceronis et aliis profanis autoribus colleg-it erudita pro reg-ibus SiciliEe et Alpino transitu stabiliendo; quaedam borum suis
defuerunt auxilia;audi
Prsefatione me, ut bene ream. Post primas, ob
scilicet
:
Crombachium
in
ad lectorem
Locus etiam admonet meritos hac de historia non prsBte-
inserentur locis. Deuique Gualterus Muntbrot noster Lusitanica; Valentinus Mang:ionius Italica; Petrus Catzraeus Remensia et Burg-uudica suppeditarunt. Franciscus Labier eg-regîam uavavitope-
Philippum Bebium, (cui jure defero viam mihi patefactam et indicatos

conluculeuter
,.
,
quosdam
e pracipuis et purioribus fontibus,
ram in antiquorum. Breviariorum, Britannicorum. Francicorum, Belg-icorum et Germanicorum lectioDibus, hymnis, antiphouis cougruenter traditioni Coloniensicollig-endis, quibusomnibus. uti debere
futatosque
non enimsine ^ tali duce tam horridam silvam primus subiissem), Joannes Grothaus colleg:a tabulis g-eographicis accuratejuxtatemporis illiusetveterem locorum populorumque appellationem digestis,
adversarios
:
multos
me plurimum
ingenue fateor, ita nro solutione debitivades sisto tot millia virgiuum quÊ solent clientes suos iu vita et morte sing-ularibus prosequi favoribus.
14 Verumenimvero
nis,
niustravit SS. Virg-inum patrias, navig-ationem, et
HomanamperegTinationem. JoannesBollanduspermulta, quae pro martyrio S. Ursulae defeudendo pridemipsecolleg-erat, digesseratque, virginum quatuorcirca Basileamdenatarum historiam, calenda-
immanis
iot
tot adjiUorum opitulatioann07ûm iaboris, incredihilis
op,., condid.t.
'"^"'' '"""'"
rium Ursulanum
inchoatum
et
id
genus
alia
submisit liberaliter,
cum
Belgico cultu Sanctarum
B Virginum.
Simili operaet laudee Bavariae, Suevise, finitimorumque locorum monasteriis, bibliothecis, saerariis plurima Jacobus Gretzerus noster, prae-
prope eruditionis historicce, juridicie, theologiae '*""'^''*""' judicium, sacrx, profanx, quis demum fructus? Coloniensibus plerisque lihrum placuissenon duhito auctoremsibivisum esse causam vicisse certum est; viginti et unum annis lectum fuisse volumen quin ullis adoersariorum tetis puhliceimpetereturnare rat ipse Crombachius [1). Qua tamen in r-e eum
sertim e Zuifaltensi Beuedictinae familia; ccenobio, opera Joannis Rieberae loci professi coUegit, et
ttdiae
elium
txteris.
Philippo Bebio misit ad vindicas stabiliendas. VZ Multum etiam debeo Petro Liphausen Carthusiae Coloniensis bibliothecario selegit is varia ex editis et ineditis instructissirace bibliothecae
:
libris
praesertim quae de S. Brunonis ascetarum

:
cultus Ursulani propagatione refero decessit religiosissimus meique amantissimus pater anno 1644i
festo S. Stcphani, ut in vita. sic in
morte ob vitae Franciscus a "Wartenberg S. R. I. princepset episcopus Osnaburgensis, Mindensis, Verdensisetc. pro siugulari in sanctas hae virgines cultu, quem instar S. Cuniberti sacris
integritatem
hilaris.
,
Dum enimanno 1647 ejusprodiret versahatur Monasterii in Westphalia operis adjutor, Joannes a Cratie, vir olim proiestans, tunc autem et deinceps probe cathoiicus, atque egregie erga S. Ursulam ejusque socias affevtus ; versabatur ibidem Joannes Rudotphus Wetstenius, Basiieensis burgimagister ilienomine cse* saris cum reliquorum principum legatis de pacis Westphalicx conditionibus agens (2), hic procurans ut deinceps agnosceretur confoederatio Helvetica plane ab imperio Germanico immunis
falti arhitror,
iiher,
(3). Actum inter lUrumquede Cromhachii opere; unde contigit ut Wetstenii filius, patri omnino cognomen et in reantiquaria nequaquam hospes,
Dissertationem de Ursula et is miUibus virginum
anniversariis in ara principe factitatis,

Coloniae, testari consuevit,
cum
degit
mihi indicem Ursulana-
rum
reliquiarum Osnabrugeusium et elevationem S. Permerii ac de hoc ipso episcopo Cremouensi exltalia acoepta clementissime transmisit saepius
,
:
me
f^
ad operis editionem maturiorem

apostolicus, vitam
S.
cobortatus.
sicut in
Philippus Rovenius, archiepiscopus Philippensis

vicarius Cunere,
loculo reperit
descriptam
et
miracula nonnuUa
praeter alia
recentiora
magna
humanitatis significatione pro-
eam vocat Sh(jepfiiinus (4) scripserit. Satis laudat hanc tucubrationem Niceron (ij) ve?'umtamen Schospflinus, qui eam adhihuit, nit singulare aut quod in multis tibris ante non leger-etur hinc protutit. Certe non effecit Wetstenius ut deferhuerit Craniiardor in promovendo S. Ursul cultu, quemadmodum ex eximiis testimoniis inferius constabit ; et vix quidem rumorem ulium excitavit Dissertatio, quam quippe ignorarit ipse Crombachius. Cseterum, quantum judicare pos(sic
;
curavit. lUustre
coUegium Ursulanum
complura, quae servire possent, prompte oblata, pontificum quorundam Coloniensium diplomata subscriptionesque similes aUas Jj^gidius Gelenius
:
rerum sacrarum Agrippinensium solertissimus

dagator subministrarunt. CoUegium vero
in-
CEecilia-
num, et ipea inprimis antistita nobili gemma, libro inquam secundo anonymi, totum hoc opus esornavit.
mnit grad
13 Praeterea prjelati
duo Benedictinse familiae
" pmia
Tuitiensis et Schonaugiensis, item Joannes a Blanc-
kenberg
tensis
Cistertiensis ordinis Veterismontis,

S.
com-
mendatores
,
Joaunis Coloniensis et
Argentora-
patres
etiam
S.
Francisci Strictioris Ob-
servantise, CarmeUtae, Discalceati, et alii
nonnuila
suggesserunt. Adhaec Joannes a Crane,
S. Caesareae
Majestatis legatus pacificus, Osnabrugi multa ve-
ese locis qux mihi apud Schcepfiinum occurrerunt (frustra enim ipsum opuscuium anquisivi), in hoc videtur positwi fuisse Wetstenii scopus ut Attiiano betlo CoioaiensesvirginescteS3e haberentur. Hanc quoque riam caicavit Buche rius noster, vir admirandas sagacitatis, in opere suo, quodanno ]6o5 Leodii prodiit, fundamenta Crombachii destruens et Ur.suianum agmen ab Attila csesum fuisse narrans (ti), Ferum quum hsec majori libro inspersa e^sent, nec soio operis tituio inesse indicar-entur, poiuere facile Crombachium preeterire- Ast atiter accidit, dum alter Societatis nostrx p?'esb>/ter, vir quoque singulariter eruditus et in rehus historicis versatissimus, Michaei scilicet Alfo7'dus, qui et Griffdh, ea compendiose scripsit et in lucem dedit, quibus uni' versa Cromhachianamachinasuhvertetur. Porro Annaiium ecciesix Britannicx {quod Aifordi opus
sum
(1)
Auclariura sivc liher duodecimus S,

i.
Ursulie VindicatBe, ia
dedic. pag,
(2) Cfr BuiigeBnt,

III,
Uist. dcs guerres ct
du
Ireili^
de
el
alil)i.
(S) Menaoires
II,
pour scrvir
cl
riiisloire
dcs hoinmes
WesipUalie, tom.
WeitUii^^
pog. 613.
(3)
Biograpliie universelle, Vo
I,
illuslres,
lom.
pag.
U3
U4.
(6)
Cfr Belgium
Romaiium,
est.
han
Rudotphe I". (4) Alsatia illuslrata, lom.
pag. 50
pag. 512.
>
78
itlCTOU
DE
SS.
l/RSULA ET SOCIABUS.
est
mlumen primum
anno
censorihus prohatum ^^^^'^''''''^.JJZ^hjiHmris
uUimum
V. D. B.
^f^-^^^^^^^^^^^^ cumreltquisvolumimhustactuma
sequenti.Continuo Cromhachius telooh)ecit,ahsoluto cat veritatis huic inexpectato duodecimo S. Ursul^ v.ndicat^ auctario seu lihro hwc omma vana et novam victoriam cecinit- Sed quin etiam timorem injecestatim ventosuhlata; quam causam tuendam Tunt Papehrochio (1) ne
rit
clypeum qiiodvo.
ferme assignarint ilh-) Sevmom ^^-^ D undecim miUium. ^-/w^ ^'''^;tali sanctarum virg-inum ^partZ ed^dit Suûs ad 21 Octohris integru.n circiter tempore scriptus ,,,, ,,,^ Cromhachius (1), Quo (7). Certe tucem vidit sit ante omnia inquirendum.
ei
;
priusquam
ria.
ulla de S. Ursula eircumferretur histo-
Cromhachius antiquissimam Passionem Coloniensem, de qua dicemus conti?iuo
Quum
itaque
suscepitCrombachius,difficiliorem long-e reddidePapebrochii judiciumplacmt ipsts Co-
Quod
mihi testis est loniensihus doctiorihus viris, ut preshyter, Eenricus Cuperus, Societatis nostrx
prxstans (2). Die singulari prudentia et pietate Papehrochium 31 Augusti anni IGdG Colonia ad
nostrum dedit
scripsit
et
literas in
hunc modwn De
:
iis
qufe
Cunicujus initium est Regrnante Domino, S. ScBculi vii parte Agrippinenberto, qui priori sem sedem occupavit, aut ejusdem saltem gevo scriptam fuisse nuilo plane argumento affirmain Natali fuisrit, ante idem seeculum Sermonem quidem anno circiter 500 credidit. se hahitumet Yerum quum, ut postea manifestum faciemus, cerPassio Kegnante Domino, non s^culo vii, sed
et
RV
Paralipomeuis
circa historiam S. Ursulffi in Propylaeo hoc sentiunt eruditores Colonice,
ipsis opquod cum fuudamento uihil babeaut, quod aliud scitur poni possit. Neque enim de hac historia hicquam quod P. Crumbach pi memoriae in suo quam acopere sine bistorica crisi, credulus magis
900 conscripta fuerit, rmt omnino illa argumentatio. In ipso autem illo Sermone nullse notcB, quihus firmiter statuere liceat quo fere tempore hahitus fuerit. Diu post felicem Coloniensium virginum agonem factum esse omtissime post
annum
nia quidem verha loquuntur

finita est designatio.
sed hsec vaga

est
et in-
Verumtamen non
curatus explorator veritatis, collegit, et sine in mine quidquid vel leg-it vel audivit promiscue Sepsuum illud volumen comportavit. Et die 14 non hahris h^c alia addidit ; Nomina eorum qui S.Urbent quod carpere possintac velint iu historia
discri-
gendum quin anno 731, suam Historiam ecclesiasticam Anglorum absolquum hujus auctor e vit, Sermo ille posterior sit
;
ambiguo Venerahilis Beda
certe illam prse oculis habuerit, ut
ex sequenti
sul^,
aBR. VV. examinata
et discussa,
non
attinet
specimine videre
licet
4.
scribere
sit,
quum
cui illa
nullus pene eruditorum in hac urbe historia verisimilis videatur, uti a P.
HIST. ECCL. ANGL.CAP.
SEEMOINNATALISS.VIRGINTJM.
qaoA
critice$
regulai nullits
noverit.
Crombach in chartas conjecta est. non ha15 Neque fieri poterat ut hanc sortem Ursula vindicata. Quum enim id judicium beret S. scriptodefuisset Behio et Crombachio, quo de
Anno ab incarnatione Domini clvi Marcus Andecimus tonius Verus quartus ab Augusto, regnum cumAurelio Com,
Siquidem
Antonini
et
temporibus
Commodl
,
Lucius imperatorum ab Britannorum rex

Eleutherio cimo post
,
quartode-
rum
tio;
gestimaxtate, indole et sinceritate recta fiat quum ex Revelationihus historiam repeti
modo fratre suscepit quorum temporibus cum

Eleutherius, vir sanctus,
pontificatui
clesiae
beatum Pesedis
trum
apostolicaB
posse crederent [quod quam incaute fiat sxpe ostenderunt decessoyês nostri, quorum hac de re ;quu7ndicta accuyâte collegit Eusebius Amort (3) insuper non eo essent loco positi ut eam habeque
historica rent animi lihertatem, sine qua veritas indagatur non poterant non induci in frustra ars errores qui continuo palam fierent, quum prodiret e cunabulis. Ne cutpemus tamen, critica
;
pontifice, christianse ca-
Komanae
,
ec-
tholicaeque
fidei
:
praedi-
preeesset
misit
Britan,
catores obtinuit
quam
ad
eum Lucius
ut
et
norum rex
obsecrans
epistolam per
susceptam fidem Britannise populus in omni relig-ione etpacistranquillitate,
ejus
mandatum
efficeretur
:
Christianus
mox
ef-
cutionis
^
"
utrectesuadetPapebrochius {^,Hermanni Cromhagiobachii, viri omnino optimi et quoad vixit laudemus etiam illi amicissimi, zelum grapho cum Bartzheimio (5) Cromhachii lahoris studium cseet singularem pietatem, qua nonnumquam, quum lesti consolatione perfusus, itlacrymaretur
; ,
fectum pise postulationis consecutus est, susceptamque fidem Britanni usque in tempora
Diocletiani
violatara
omnisque perseignaram usque ad tempora Diocletiani

servavit.
principis in-
integramque
pace
serva-
Ursula e^socia&ws totus effervesceret : hxc apud Deum et homines suas hahent laudes, quin ohstent ne de mole S. Ursulse vindicaquam de aliis qui tae eam feramus sententiam,
in colloquiis de
S.
quieta
in
bant.
Hunc Sermonis locum ex Beda,
adhihuerunt Revelationes Schonaugienses aliagesque in itlustrandis Coloniensium virginum scilicet eo genere stis pronuntiavit Baronius (6), scriptorum g-ravissimam historiam commentitiam
paene redditam fuisse.
verhis non ubtexcerpium esse quis non videat? que mutatis, Quod enim ipse Sermo non prasluxit Bedas, vel hinc liquet qmd eum nuspiam Beda [ut alias soiet)
indicarit.
,
confirmari potest argumentum decetate hujus sermonis proposuimus. In quod

17 Aliunde
<^^^ ,cd.o
cmIo i^
""("
Sermone enim
licet
S III.
De
antiquissimO SermOne in ^
1
Natali sanctarum
undecim mille
11
virginum.
taiiZZvn
miiuum virgium, anii-^
Marcellinus etiam romanus pontifex, ordine a primo vicesimus octaCONSTANTIAM DEINDE UESUMENS, fortitcr ConVUS Post dig-nabatur. martyrii corona fligendo annis et diseptem eadem sedes. quem.
DioclHiani)
heec leguntur impellente,
.-
Cujus
ssevitia [sci-
rian-
midio,
decem insuper diebus, gubernaculo

,
prffi-
jerumtamen Cromhachii
i^^m hahcnt utilitatis. ^^^ monumcnta fere omnia quse
Bebii lahores mutEis enim collecta habeet
sulis
ad Ursulanos
manipulospertineant etde quibus dicendum jam locum occupat [quamquam sit. Eainterprimum
Bibliolheca (l)PropyUumMji,pag.-31.- (2)CrrH3rtzheim. vis.oy' Btnri.u. Cuperus. - (5) Dc reveUt.on.bus.
CT CHUONOGRAPHi ASSERUNT prius In quibus verhis duo consideranda sunt resumens, qua ad pericope constantiam deinde commentitium, 8. Marcellini iapsum et pceniten,
privabatur.
;
16.
(:i)
Bibliotheca Coloniensis, pag.

Octobris, nol. 6.
133.
MartyroIosi..m
lomanum, 21
et seqq.
(7)
S. Ursula Vindicato, pag.
9^3
Coloniensis,
nibus,el. pag.2(i3 el acqq.
{i)
Propylûm MDji.pag. 'Si^nura.
DIE VIGBSIMA PRIMA OCTOBHIS.

A,
79
iUCTOnK
iiam alhiditur alterum chronographos asserere septem annis et dimidio, decem (immo xxxv) insuper diebussedem vacasse. Re quidemvera taudatur MarcelUniiS quod constantiam resumpserit et refertur diutina post ejus obitum caihedrse ro;
nostrates appeltet; et sextum
manee vacatio in ea Libri Ponti/icalis parte, que$ anno 530, Felice IV vita functo, conscripta videverum hanc ante Bedx tempora pubtici tur (1) juris fuisse factam et maxime in Germanige partibus fuisse cognitam nemo unus diocerit{2). Verumtamen negandum non vidMur ante Normannorum irruptiones adeoque aliquanto ante me;
demum, ei tamen, etsi Passione Ursulana Reg-nante Domino multo antiquiorsit, scriberenon ticuisse nisi per opinionis conjecturam, utnum. 5 iterum monet. Aiquehinc collige scriptorem bonde fidei hic nobis esse obvium;
et dein ea, qu3e postea tam affirmanter in Passione Reg-nante Domino narraiasunt, exigux auctoritatis esse. Clauditur hoc sermone antiquissima inscriptio derestaurato Sanciarum Virginum iempio; quam alibi sxculo circiter v exeunte verisimitius positam fuisse dicemus, et ex qua constare videtur jam tum ibidem exstiiisse puel-
V.
8.
dium SceciUum ix Sermonem scripium esse, quum in eo num. 9 de Batavis legantur sequentia: apud
quos pleraque loca sanctis his cernuntur honorata simul et illustrata reliquiis; quod ab anno 834 et certe ante medium sxculum ixper Normannorum adventum cessavit, unius deinceps S. Cuneras memoria superstite. Toiaetiim tunc insula Batavica susdeque a barbaris versa est {Z). Quibus accedit scriptum fuisse Sermonem., quum Rhenus duo adhuc sua cornua haberet et insulam Batavicam
cingeret; quod desiit per inundationem [4), quse anno 839 (alii habent alium ssecuti ix annum) im-
lare monasterium.
% IV.
De
setate et auctoritate
Pas-
sionis,
cujus initiura
Regnante
Domino.
Sed
nonnuiia propius de Sermone in Natali Ex Sf*nioiie m consideranda sunt. Quum ex eo pateat S. Ur- rxatali intelliliteris
sulse et
mensa universie Eollandise damna attulit, altero cornu seu atveo obstructo. Neque negtigendum B tertium argumentum. Scriptus est sciticet sermo, quum S. Pinnosa prgecipua adhuc haberetur Coloniensium virginum
occuparet
S.
et
nondum principem locum
Ursula; porro in Calendario Assindiensi, inter annum 889 et 891 scripto, S. Ursula jam in fronte pii agminis cernitur et quarto tan-
tum
loco S. Pinnosa
antiquior itaque Seimio in
Natali. Quae confirmantur sequentibus exSermoneexcerptis verbis Nam cur coelestis hujus eser:
citus a principio gêstasimul et prEelia
non
scribe-
rentur, ut hic
purius et lucidius ad aures posteritatis trausmitterentur, quotus in omne gente miraridebeat, cum causam hujusneg-lig-entire, com-
demum
acciderii tempore, Domino consequens est ut non recte senserit Baronius (5) E fuisse deperditam veram g:erraanamque earum virginum histodam quse quippe numquam exsiiterit. Liquet quoque ex hoc Sermo?ie quates tunc temporis opiniones, quie nunc singidarissimx haberentur, de iisdem martyribus circumferrentur preeterea tunc maxime iaudabatw S. Yianosa seu Pinnosa, non autem S. Ursula. Legitur insuper in ilto Sermone sequens canon historicus Plurima (loquitur generatim de re historica) per opinionis conjecturam probantur esse couscripta quibustamen nuUa umquam auctoritas refragata est. Mendacii namque notam recte nequaquaoa incurrit, qui veritatis indag-ini ex majorum horumque admodum relig-iosorum traditione convenien:
Sociarum mariyrium traditum brevi postquam iiiud
non fuisse gi(w Patsioem Rcgoante
munis pene omnium populorum

ros, his
afflictio
per barba-
tissimoquerationisjudicio,seduIus cautusque, quan-
maxime
is,
reg-ionibus debacchantes, inflicta
perdoceat? Quse
cutum
cendi
tas.
quum ob prsemissa ad exiens ssequoprimum Colonia a Normannis teu'
tum ad se, librator insistit atque hanc legem, qu3e quidem ad mendacii crimen avertendum va:
let,
sed ad iectorem
(si
reticeantur conjectura-
iata estt referri nequeant, et ceeterum similis di-
modus ad
quoque paiet quanta
Qux
vetera tempora respiciat, kinc sit hujus Sermonis antiquisi 7'ecottigamus scriptus fuerit oportet
731,
instituendum parumprodest, in omnibus dein, quceexortx SMW^S.UrsuJEe Passionibus observatam fuisse pianum et certwn
rite
est.
rum fundamenta)
piuru in eo
olnervuluili-
gnn.
quo Beda Historiam suam edidit, ei S34 quo Batavica insuta Normannorum rabiem experiri ccepit. 18 Multa ex hoc Sennone discere ticet:primum, nullam ante scriptam fuisse SS. Ui-suIeb ei Sociarum Passionem, prout paulo supra relata verba indicant secundum, pneter earum martyrium nit cerio fuisse cognitum hinc num. 2 hsec leguntur : Earum conversatio vel media nobis nota non est nu7n 4 Gradus autem et profectuum ordines quibus ad banc arcem (cselum), de virtute in virtutem asceudendo pervenerant secreto quo voluit (Deus) a nobis nunc usquecelavit; tertium, non convenisse Cotonienses inier se de illarum Virginum origine, siquidem num. 7 dicatur atios voluisse eas venisse ex Orienie, sive quod socise destinarentur martyribus Thebms sive quod orationis gratia pro more pie peregrinantiam Cotoniam accessissent; alios contendisse eas ve~ nisse in has oras ex Britannia, hinc in Orientem profecturas ut ibidem martyrii palmam assequereniur; quartum, creditum fuisse easpassas sub Maximiano et Diocletiano; quintu^n, scriptorem fuisse Coioniensem quum num. 5 Colonienses
hic
;
sermo inter annum
20 Atque id imprimis verum esse de Passione Eegnante Domino, omnium aniiquissima, quam Surius et Crombachius ediderunt, nemo cui solius veriiatis
iinii
possc hii-
bere aticlotilaCnii,
iriliud
amor
quam ei Crom'
quum medio
Scvculo xvii
cordi est denegabit. Sane, eam novis typis iterum
haehiUB.
excudendam curavit Crombachius, miris eam

laudibus extulit. Primig-eniam eam dixit (6), g-enuinam, veram, g-ermanara, nuUiserroribus inquinatara, vivis et nativis coloribus suis absque fuco et fallaciis picturatam, et alia id genus. Verum quo hsec omniaprobatmodo? NuHoomnino, nisiquod omniaquse hac Passione clavduntur vera habet, quamquam passim cum Sermone in Naiaii, qui ceriissiine antiquior est, neqmquam conveniant. 21 Ut tamen aiiquam suis dictis auctoritaiem addat, asserit eam Passionem a vetustate commendari. Jam euim, inquit (7), ante quing-entos annos orbe toto celebrata quater vel quinquies a S. Elisabetha (Schonaugiensi,in dicecesiTreoirensi,quce
:
'
NiiUuin
iilaiic
inffimcntum
exttat proplcr
qtiod S,
bertitn
Cuni-
fjutnu-
ciur fiaberetur.
anonymus (B, Hermannus Steinfeldensis) vocat eam antiquam passionem; uterque ad eam velut pharum scriptionem suam dirig-it eamdem explicat et confirmat. Eadem
saeculo
:
anno WQ^ datur;eodem
obiii)
nomme Passionis
S. Ursuiae\&n-
Ibid. (1) Origiiies de ri^glise roirmine, pag. I92ctseqq. ("^l pag. 3!2i elseqq. (5) Cfp Aiinales Xanlenses, op. Pertz, ModumcDla GernQaniiB, lom. II, pag. 22() et scqq. (4)IbitI. pag. 226.
ad '21 Oclobris, (:)) Marlyrnl. Roman. Vindicata, pag. 19. (7) Ibid. loc cit.
iiot.
6,
(6j S.
Ursula
longe
\
^^
tUCTORfi
DE
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
^^t^j^
conditionis aniaiUo, ut aut difflcultate propositae averteret, aut hac opportunitate ejus a se
V. D. B.
annos in ecclesiis di^ longe ante quingentos vetustissima metropoheiuf solebat lectitari. ut brev.na
mum
ZLcoZens.
sescentis,
ecclesi.
lectionaria et
co^vassuassecumDeodicaret;
et
et
ex hoc condicto
qu^dam
annTs antiquiora
oct ngentis etiam, ut arbitror quam 'deo Molanus demonstraut

:
nominat et comprimariam S. Ursul historiam breviSigebertuscontexuit. Auxit eamdem

pendio
Vincentius Belluacensis, niustrioribus adjuuctis Equilinus, Pliilippus BergoS Antoninus, Petrus postea S. B. Ecclesia mensis et Bonfiuius: e quibus
lectiones proprias
Ursulanas anno 1550 dehbatas tuuc cum adhuc festo inseruit Breviario Romano,
duplici
undecim miUium virginum natalis orbe
toto
sumtibus comparatis, per virginibus, trieribus prjeUidia cunctis mirautibus peretriennium beUi vento, ad porgerunt. Tandem sub uno die, agente dicitur, et inde Coloniam tum GaUiffi, qui Tiela monitu Romam appulsiE sunt, ibique ex AngeU Basileara navibus. a BasUea tendentes, ad urbem teEomam usque pedibus profectEe, eodera eundi Hunnis undique nore Colouiam sunt reversiE, ab cuncts raartyrizat^, novo et obsessam:aquibus et Coloniam sangui-
mirabiUmodotriumpharunt,
celebratur...
Imo
circa
annum
700,
cum
S.
Cuduffi
sodales nerain Batavia et Aurelia Argentorati,

S. Ursulse,
miracuhs inclarescerent
et a S. "Wille-
ne clariorem veddiderunt. Passio ante 23 Utitaque Ursulana Coloniensis quoque post s^cuti XI finem certo scripta est, sic
sffi
poitammm
(Eiate
900, u( coUigitur ex
pubhcarentur, prius brordo Res gestse S. Cunerae emanasse, prmcone videtur Ursulanum Martyrium 644. Ut ttaque S Cuniberto, scilicet circa annum hanc Passionem S. Cuniherto ad-
annum
Crombachius
seribat, invocat
Res gestas
;
S.
Cunergeînqmhus
Passioneb. adjuncta aliquot reperire est quae xn nedum S. Cuveyûm Ursulffi similiter occurrunt gestx S.Willebrordo auctori tribuipos-
mamfestum 900 literis fuisse mandatum Cordulam Helentrudt est Narratur enim in ea S. indixisse festi sui celebritatem. apparuisse eique deneget hsec subCui revelationi ne tector fidem est. cum duntur Sed quid his assertionibus opus tam celeest, famula Dei, cui li^BC revelatio ostensa ut sanctse conversationis fuent,
:
li.lliidetfudit.
qn(e
vmonem
S.
sihihaberc vUa
ett
lie
Cor-
duta.
bris
vitffi
tamque
nerxRes
sint
scriptio satis recens estetplane anBreoiaria Coloniensia, quxoctingentisanms
fabulosa.
curanda tiquiora arbitratur Cromhachius,parum scripta essent sunt; quum secus oporteret ut hxc
sxculo nono, quoidgenuslibrorumnondumexsipalxographicss plane steret ceeterum vir ille rei ullas ignarus erat, neque scientia illa ejus aevo id solum certas habehat leges. Reliqua testimonia conscripta sit ante sxcult efficiunt ut hxc Passio
:
testimonio habenda sit. ipsa pro certissimo veritatis usque hoEstenim locus in Saxonia Herise, ibique congregatio, ubi sandie gloriosa sanctimoniaUum sanctissimffi vitae ctaiUa nata et nutrita. peracto nunccorporaUter in pace quiescit; quamvis
cursu,
tas
uUimi temporis
Iburg
vitffi
sui
aUquantura
in
monte, quo
civi-
sita est, in
eadem
sanctitate exegerit.
Hu-
jus
die
quot vel hoet sanctitatis tot sunt testes, Hersesanctimonialessunt, vel ab indefuerunt:
et verisissim, utpote
XI finem
Scripta fuil
atiCe
priusquam 22 Etenim Sigebertus Gemblacensis

,
quod unice tenendum
est.
lante.
annuvi
1100, vtex
Sigel-erio, qui
ejtis
tyn-]tsim
dedil, cont-
inter annum UOO etWnChronicumsuumsecunad annum 453, uhi Atdis curis recognosceret (1), gallicanam narrat, codici suo tilse eoopeditionem assuerat et signum posuerat in textu,
gressus claudis, mfirmi ter redditur luraen cEEcis, obsessi ab iramundis ad usum vits reparantur et Ideoque competens ejus tespiritibus emundantur. dubitare, quod de stimonium fuit; et nefas est sponsa sponsae. de dilecta dUe-
Deo verbis hominum adstipufrequenUsque hodie enim ad turauhim ejus
tal;
schedulam scripta erant ad quod quee in schedula de S. Ursula ilte autograreferrentur. Exstat etiamnum codex
sed deperphus in biUiotheca regia Bruxellensi,
sancta sanctie, de
ctse suffi
Dominus dignatus
est revelare.
i'l
acus foramimhus et dita est schedula, solo signo, adhuc Mi reliquiis superstitibus. Mirseus vidit librarii omnes, qut schedulam; videre quoque guos inter Sigeberti chronicum descripsere (2) Pauli Virdunensis Quum ille sit, qui codicem 5 S. Sigeberti edi36 non secundam posteriorem
;
cognoscere posse24 Exhocitaque locoprohe UrsulanaPasmus quo fere teynpore scripta sit innotesceret quo vixerit sevo^. Hesio si accurate
qiii:
Heti-
^'iirii, Ciiji"
liir /ll<(0'"i
aliisque lentrudis; quamEelentrudem,Hiltrudem
hirviier txln-
secundum priorem descripstt, hinc C certum fit id additamentum prioris editionis esse. Sigihertino porro compendio placet brevem
tionem, sed
num.
nominibusvocatam reperio. historicam Papebroad 31 maji hrevem syllogen ^ aut ^^ vixisse collegit chius ['6)eamque s^culo ah anno 1052 (4) ex eo quod B. Imadus epiPaderhornenszs (5) annum 1076 ad
,
Dedit de hacmomalz
heiw,mOimiis
fiiit.
scopus,
Ex
Ursutance historise synopsim huc transferre, leguntur paucis habeat lector qurn in antiqua illa Sigebertus Omnibus bellis Passione.Ait itaque undecim famosius fuit bellum, quod candidatus
:
ut
su^ ^^""''^"^^7^ m quo ad diem r>ropriis curis commemomajiultimum pr^scribztur facienda

retiquit
ecctesi^
auctum
ratio
Herisia Hildrud^, Dei anciUo. et in hincqmdem P fuit S. Cordula (6). Atque cui revelata
reclusa^
Ursula, millium virginum exercitus bellavitduce S. nobilissimi Britannorum qu filia fait unica Nothi, filio cujusdam principis. Cum nondum nubiUs a nuptias expeteretur, et patrem tyranni ad
ferissimi
constatvirginemillamante medium Nullus alius Sed quanto ante tempore?

vixisse.
s^culumxi
,
suum super
lioc anxiari videret,
qoi
Deum
timebat,
quam Herisiensis asceterii fundatio statmt il), et 891 TaêbroThius inter annum 875 annum saltem 868 referendaest.Id sed qu^ ante concttn hoc discimus ex epistola synodica
Hmes Quam
enim anno Wormati^
devotam nubere cogeret, et tyrausi filiam Deo jam num metuebat, si ei fiham denegaret, divinitus iutyrannoassentiretur. spirata, nutanti patri suasit, ut conditione, at ipse et tyrannus iUi posita
ab archiepiscopo Moguntmo episcopis et sex abbar Liudberto, septemdecim enim eptstota f^ ^^^^' tibus celebrati. In illa
eatamen
sibi decemvirgines, forma, genere et setate electas, ettam sibi. quam singuUs earum miUe traderent, numerum virgines subscriberent, et comparatis ad
vero et MaUUomus tenus (8) edidit, Eckhartus (9) Liudbertus cum coepzjcoP^': (10) contraxerunt, sacerdottbus, choremscopis et abhaiihus ahisque a.-^Liuthardnm Paderbor-
?f
WormatZongregat^s,
earum undecim
trieribus, inducias triennii sibi da:
suae rent ad exercitium virgiuitatis
novo usa con-
suggessisse nensem episcopum synodaU et nonnuUas ahas sororem suam nomine Walburg,
conven
ui
(,)Po.tz.
MonumenU German.. tom

SS.
Vl nag. 273.
""J''
i^
(2) Ibid
Jg'olO,.;o,.a -l5)Act.
lom
VI
P||-
,"
^ J*;i'lP^^V^JLenlar
j^'
T_
de
robus F...nc,^
liu
Ann. Ord.
S. Bened.ct.. Ul..
OrienU o- '^P^^^; xxxv, num. 93, tom. H .
1%W. -
SS. tom. 16) Act.
Vn
maji. pag. 441-
(?) Ibid.
lom.
pa.-
domiceUas
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBHIS.
81
;
sanctimoniali habitu et professione divino servitio se mancipare decrevisse in territoriis villee quae Heresi nuncupatur, quam supra memosuli
domicellas
rata Waldburg- jure mutuario in propriara bieredi-
tatem a Paderbornensi ecclesia mutuata erat quam fundationem patres consensu et auctoritate sua confirmarunt. Datum iu Wormacia anno incarna;
sed recentior manus ad jnarginem hanc apposuit notationem Hic incipit Passio S. Cordulas Post gloriosam passionem beatarum Coloniensium "Virginum erat de etc. ita ut manifestissimum sit divisionem, qiiam Crombachius invocat, 7êcentiorem esse ipsa
: :
:
ut distinctio nuiia ibidem appareat
dctok
^-
^-
tionis dorainicae dccclxviii
imperii vero gloriosisfiimi reg-is Ludovici anno xxviii indictione primaj uhi, inquit Mabillonius, Ludovici regni initium
,
operis conscriptione, etproinde, nedumindejuvetur ejus opinio, omnino eamdem profiigari.

26
Neque
sola Ursuianee Passionis recentior MUa mwefacit ut
3eias (recentiorem dico
a morte Ludovici augusti ejus patris repetendum est. Herisia, qum nunc zn Novam, Nieîheerse,
(uhi asceterii reliquise supersunt), et in Veterem, Oldenheerse, dividitur, binis germanicis millia-
tarum tempus)
comparate ad rerum ges- '^'biiia refliminor ejus sit auctoritas; """"*"* sed eamdem multo magis minuit continua fere ^ZZ'^'" qu3e in ea observatur discordia ciim Sermone in
luoo.
Nataii
ita id alia
omnino
in
ribus Paderhorna distat (1). Initio Benedictinus erat parthenon (iJ), sed a s3eculo saltem decimo tertio (ut volunt {^) J pr^nobitium virginum liherum collegium factum est. Walburgis fundatiHcis
monem recepta sit traditio. Adde multa in ea reperiri qux ita ab universo humano usu abhorrent ut omnem omnino superent fidem.
dotaiitia
c(slitus
eam quam
in Ser-
memoriam
recotuit
Papebrochius (4) cum me-
moria patronarum SS. Saturninae, Valerise et Forlunatce ad diem 20 maji, eamdemque pluribus illustravit Mabilloniustomo tertio Annalium.Hxc cursim quum id nobis unice hoc toco statuendum sit S. Helendrudem, de qua in passione Ursutana mentio est, vivere non potuisse ante medium s3ecuB lum nonum, proinde nec potuisse Passionem illam
:
Pacta imperata fuerint S. Ursulae; jusserit ei Deus ne cum infideii matrimonium iniret exira controversiam est Deum sxpius etiam sub lege nova voluntatem suam miris modis
:
et
porteniosis visionibus, quarum specimina in S. Cypriani epistoiis et in Historia Vandalica S. Victoris Vitensis ieguntur,manifestamfecisse;
scrihi ante initium ssecuti x. Quum vero, ut ex Sigeherto constat, ante seeculi xi finem in usu esset, restat ut dicamus eam literis fuisse mandatam
Poiieo
connubia christianorum cum infideiibus non fuisse ecclesix probata. Sed Deum jusisse E ut spe nuptiarum juvenem luderet quis credat ?
et simiiiter
Quid, quod cceiitus docia dixerit parentihus

sula
:
S.
Urce-
Conditio autem conjugii (quod
numquam
me
in
mn
oiiu(o/'miV
inter annos 900 et 1100. 25 Sed plane hgec non placent Crombachio ; qui eiparti, quse est de S. Cordida, hanc prxfationem
iehândum monuaât Deus)
et conscriptio nuptialis
hiEc erit, ut tu pater et juvenis, qui
amorem
suum
forma
allicit,
decem primsBvae
aetatis
virgines et
SbS CorduL
P^^^^^^^
SauctEB Cordulae martyrium long-e post praecedeus et a diverso scriptum auctore est prius enira majori judicio, maturilate, brevitate, sine
:
et genere lectissimas perquiratis et tam mihi quara singulis harum raille virgines honestissimas
subscribatis, comparatisque ad
trieribus undenis,
triennii
numerum nostrum
parergis, adspersis hinc inde sententiis g^ravibus,

aptis et nuraerosis periodis,
nobis ad dedicationem
cum succo
et saugMiine
virginitatis nostrae dentur inducis; quibusexpletis,
elaboratura est
martyrium ipsum S. Cordulse brevissime expedit; ;apolog-iam autem duplicem pro ea in primo et tertio capite nirais copiose deducit; et licet affectare stylum similem conetur, serpit tamen humi, excurrit juveniliter, nec potest uUo modo cum raajestate prioris comparari si
;
posterius
utriusque inventio, dispositio et elocutio dilig-enter consideretur ; prEesertim cum prior apostrophe brevi et sententiosa Coloniam affatiis apte concluserit,
quod Domino placuerit fiet. Heu! Acceptantur et impientur hee conditiones a sponso baptismate renascitur undecim miliia virginum in regno patris Ursulae et in regno patris sponsi conquiruntur undecim struuntur naves, singutie miile virginum capaces (quas prsetenti Scscuio vix reperire est) nauticis taboribus in modum ludorum exercentur pueilse hrevi insiat matrimonii tempus sed ne castitatis detrimentum faciant
: ;
unde
licet
ob societatem pereg-rinationis
et
maxime
martyrii vicinitatera conjung-antur, in quibusdara tamen exemplaribus abest martyriura S. Cordulse.

Hasciite.
(;
Ursula, omnium regina, ventus divinitus impetratus naves pellit in Qermaniam ; Coionix appuisis mandat Angelus peregrinationeyn roma-
Verumenimvero consideret
lector prioris
et
nam
ut
omnes
instituant
feliciter id
mandatum
partis
quam Cromhachius
vocat majestatem
humititatemposterioris, et facile videbit ovum ovo non esse similius quam utriusque sihi invicem
stylum adeo ut ex sola dictionum concordia, quotusquisque lihero utaturjudicio, decernere deheat
;
martyrium S. Ursulae et martyrium S. Cordulae ab uno eodemque auctore scriptum esse. Coiligantur autem inter se eo simpiicissimo vinculo, quad ssepe in antiquis id genus monumentis adhibitum
Erat autem de eodem sauctissimo virginum consortio qusedam noraine Cordula etc. Quod autem pars, qux de S. Cordula est, ab aliquot ahsit eocemplaribus, quid mirmn, quum postero die de hac fieret memoria ? Sed non abest ah antiquiorihus exempiaribus. Ad manum enim mihi est codex me^nbranaceus, quem a CoHegio nostro
est, scilicet
-.
implent redeuntque Coioniam, ubi ab Hunnis tamquam agnê a lupis occiduntur. Atque hxc, si a testibus ocuiatis narrarentur, fidem non inveni- F rent ! quid vero de iis statuendum, ubi a scriptore multo posteriore perhihentur? maxime quum ex Sermone in Nataii (nam ad hunc iapidem iydium
S3epius
redendum
est)
certum
sit
hxc ex antiquio-
rihus monumentis non fuisse hausta ; et quidem dum Se?'mo iiie habitus fuit, varia a variis fuisse narrata, et quse ah his sunt diversa Se7-monis
auctori preeplacuisse.
% V. Censursein Revelationes S. Elisabethae Schonaugiensisde S.

sulse martyrio.
Ur-
Molshemiensi comparavil Boilandus

;
noster et
qui nunc in bibiiotheca regia Bruxeiiensi suh num. 7984 servatur atque is facile ad S3ecuium xi referendus et quidem ab aiiis palcEographis, qui eumdem ante me versarunt, s3ecuio x adscriptus. Porro in eo aynbaspartes ita interse conjunguntur,
;
emporis ordinem sequentihus jam dicendum esset de S. Ursulse Passione, quse Gaifridi Monumetensis Historiw Brittonum intexitur; sed quum
tom. VMaji.
iiag.
_ X
gi^^îciha
scUonaugienB>t
amw
lltid.
occatiane re(I)
Act. SS. tora.

lil).
Maji, pag. 175'.

9:5,
(2)
Mabillonitis. Annales
BeDed.
xxwi, niim.
tom.
Iir,
pag.
U2.
175*.
(4) Ibid.
pog. 177.
tectionii lefi-
^5) Cfr
Act. SS.
quiarum,
Octobris
Tomus IX.
15
hasc
g^
Idctori
V. D. B.
ptitito
DE
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
quam haheant, ei mserantur; hinc in annotatis, opporqme iisdem Revelationihus suhjiciemus,
aperiendt sentunus erit tocusde iisdem nostram detegendi prcecipuos errores tentiam seu potius autem temports qui iisdem sunt inspersi. Interea rari supersint vindices, ne qui earum adhuc its sentirearsolos Botlandianos tam sinistre de Wernerum Rotlewinck,Cdrrecogitent
,
ntm
ornnino d^ssikôa Coloniensibustraditionibus de deat, placet disputationem ^^J^^^^^^^^l de S. ^^ ferrelocum. Superest itaqueut
nonnullorum
oblocuCioni -
^^f^^"^
Sckonaugiensis%velationii>uss^^^^^^^^^^^
mus. n^cautem heatamrgo ""^^^^^"^^;"^^^^^^ duodecimo in Schonaugtensi edita et anno îatis
B^redU^Lparthenonedi^^^^^^ religtos^ vtt^ conseerata, ec.pit anno

Christi 1152,
""fZZ^ divinisvisitatiomJyus [uthabehantur)

(quemadmodum arhitra-
hitrentur, tusice Coloniensis
donari quas ah Angelo, divulgare.fratrisuo Eghertoapedomiexcipienda. Erat autem anuus
haZiLa
ruit scripto
centesimus Bicae'incarnationis millesimus

fi-esimus sextus et
qumquain
functum, in Notu quod m de S Pontiano dixisset, addidisse immequibusdam historiis habetur. quod Cyriacus dimisit ut cum diate successit Pontiano et papatum
:
alumnum, annoque 1520 vita Fasciculo temporum (9). postquam
teuebatimperiipriucipatum J?n-
tempokis uatio virg-inibus martyrio coronaretur ; sed
autem pontificali dericus imperator, cathedrffi Arnoldus secundus, quum poColonia prêsidebat,
tissimum
sibi
Hoc NON PERMirriT
de Ursulanis virginibusarcana Cujus rei occasio ccelitus percipere visa est (1). super martyres suas erat quod, Domiuo miserente tempora jacuerant sme pretiosas, qu per multa et jumentorum honore sub pedibus hominum
qua notatione Schonaugienses impetuntur meminerint UermanRevelationes num Fleien (10), S. Cuniberti decanum et ex canonicorum SS. Virginum Cotomae
t
cottegio
viri quidam ibi secus maros urbis Coloni^, martyrii earum et apentes accederent ad locum corporum atque rent multa monimeuta sanctorum loca religiosa qu^ inde sublata transferreut ad fuerat ordmatum. erant in circuitu, sicut a Domino sua quum aliquando dees-
manen-
istas vocasse ineunte s^culo xviii, Revelationes mter se somnia, multaque iu iis proferri absurda, prserepugnantia et a veritate prorsus aliena; sed cipue perpendant Eusebii Amort censuras.
30
Eic enim postquam hreviter recensuisset
Amartosien-
theolo- due^tneqmpreecipuos errores historicos atque etiam

gicos,
His enim corporibus e CcBto didicit heata sent nomina, hsec opportune sed et sxngu' Etisaheth; neque nomina tantum,
quibusmacuiatcBSunt S. Eiisaheth^ reve- '^^^ZfZ monebamus) in j;^^,-,-j, lationes et de quihus (ut modo venit dein ad e annotatis ad easdem dicemus causaCrisin (quam vocat) seu ad exptorationem
,
rum
quihus hiec portenta deheantur.
Quam
ille,
ego
lorum martyrum historiam
.-
quam
similiter
docta est, Neque de his scriptatitulis,adeam afferrentur. bonag operationis eam silere permittebant quidam investiganda diatina eam postulaTiri qui ad biec compulerant; quamtionem multum renitentem bmc loquitur ipsamet, quoniam et quam sciret, ut
quum nomina
(ut sa^pius fiebat)
m-
non scriptor Crisin hic suhjicio, quoniam viarum non derisor rey-um sacrarum, nec
impius,
scripsupernaturatium imperitus, sed uhique in quomam opus prudens; et tis reiigiosus, doctus et De requo Crisis itia legitur et cui tituius ejus, in
:
eam Imguis sumpturi essent occasionem flag-ellandi ea. g-ratijE Dei suis lii, qui adversabantur
apparitionibus privatis velationibus, visionibus et Conciliis, SS. Patnbus re-ule tuts ex Scriptura, expUcatae et aliisque optimis authoribus coUectse, apud pteexempUsiUustratffi, smpwiares laudes
dein
cum mifO
$uccetsn, revelaCiones de S. Ursula et
ut continuo, 2S Qua in re tam felix fuit queecumque sihi vidtsse maxime post mortem,
et
rosque theologos sibi promeritum jamillaCrisis,qu3eperpropositionesexactaest.

est.
Seqmtur
et
Bociabus ttbi
habeie visa
ef;
oracuta recepta ueaudiisse visa erat, tamquam operibus inserta et plurirint chronographorum hahita nec, quod hus deinde sxcutis pro induhiis
;
^Tl
sciam, ante
anteannumim episcopum Lodevensem {^.),qui Pontificum collegit, et Catalogum Romano7^m Gohetinum Persoqui anno V6^\ohiit (3), necnon Cosmodronam, qui ab anno 1378 ad annum U18
mium suum
conscripsit, et
Bernardum Guidonis seu de Castro
PKOPosmo'i- OmnesrevelationesEUsabeth^ et phantanon escedunt facultatem imag:iuativam consimiies possunt siam Probatur \\ Phantasias manifeshomini contingere in somno, ut cuivis experientia ; constat est a propria vel aiiena
",,^^,(j.
,,.
tum
excitari etiam multas species in somno recursu d^mone, vei ah Angelis, vel a tiberiore dum interea spirituumcirca objecta famiiiaria,
vei
acrem
,
(4),
sed erudx-
revelationes censw tam simut, in Schonaugienses easdem ram eidem operi inseruit (5) ullus
revocavit in dubium.
Neque ex Bernardi et (ômuttum immtnuta est S. Etihetini impugnatione enim itti profecere saheth^ felicitas. Tam parum
sensus externi, et actio circa vigxtia piuntur. Ergo idem potest contingere phantasia in duas eorum hominum quorum vigilantem, alteram F quasi partes. unam de die somniantem quocumperpetuo indormientem ac
ohjecta negtecta so-
in honore esse Reut postea quoque perrexerint
inde sumptae notitise velationes Schonaugienses et est dissertatto Pahistorics de qua re videnda
Talis divisio que demum casu divisa est. reperitur in muitis am^ dormientis et vigiiantis etc. Eadem datur maiihus V. g. ieonibus, gailis ac maxime in hominihus semidormientibus ;
partis
pehrochii nostri
(6)
An
inter SS-
Pontianum
et
Anterum locus altera Launoyi
esse possit Cyriaco Ursulauo, et Mauin epistota viiiad Carotum

et
enthusiastis et conspicitur in febricitantihus , hominem fatuum qui viphantasticis. Sic novi videre modo regem debatur sihi in ouhiculo suo
papissa ritium Tetterium de Joanna

eas edemu
Cyriaco
fuerit ut '^"'l^Quum autem Papebrochii (8) mens revelationum cum adjeclis ad hanc diem eam S. Elisabethce censuris jum soctabus est, partem, qux de S. Ursula ejusque pridem iioidcirco ad diem in opere nostro ederetur eamque imlti Colodedit, prseternienies eas 18 Junii, qua S. Elisahethge Acta
:
viros et fceminas ; audivi aiios quos nominahat his personis colioquentem. ipsum cum
Gaiii^,
modo papam
modo principem
modo
s^pius
Nonnunquam
easque impacto iraseehatur ahigebat, ut haculo in mensam bacuio tam fortiter domum repleaut seliam excepto sonus totam gravissime conqtcerebatur de Frequenter
iis
,
verit
acerbe habue-
runc;
et quum miserit, reiiquis revelationibus editis ; institutum ferat ut cxterum id operis nostri singulare quidetiam historix fabuiosee, quae
(11
dicehat a qutbusdam flammis intensissimis, quas appi^cart. (nominahat ilios) suo capiti hominibus iliusionem Dicehamus ipsi hcecomnia esse meram
'(^1
iîrn
csp. 2, pog. 205, edn. Ib28. Reveloliones S. Elisabelh. lib. iv, Chroel clalus Sp.c.l. ftom. l. VI, p. vu. el 29; ArM.i Kerum G^rra.iucarum scnpU. ai.. Pisloimra. Mt^no Uele.LO,
"^
(lOi
Histona SS. Ursul
el
soc.arura,
uisciU V.Ub
1, He
u^
Geno.aicarum, lom.
I.
pag. 55 . seqq.
(b) Ib.d.
phantasise
83
phantasise
-iM nn in eo,
at
ille
reponehat
-
Falli non
possum
ram,
et veni
in mentis
excessum; sorores itaque

..11,^ în.- iA
VivrovovifaQ nti. prsesenies, audio loquentes, sentio ignes depascentes, quee major haheri poterit de veritate ohjectorwn securitas ? Similia exempla in historiis adducuntur innui^tinfl caviîi p testantur quod sensus facfnviftif' fi-irlon video
;
Trnleintoo a tQt>T><i liiTroi'0 fiQT-iiif m/iiim volentes e terra levare caput meum
efficere potuerunt, et venit
Angelus
:
etc.
nuUonisuid Et in reve-
V.
D R
lationedeS. Ursula hahet
mera.
ffabenl
dam passio cordis, quam pati primum mihi revelari incepernut

34
nes,
"
Venit super solebam,
me
quse-
quando
i/uia deiiderat
mysteria.
hnhcre visio-
omnes
32
"
Pkopositio
ii.
Reyelationes
S.
ElisabethEB
proprietatei operationi*
habent omDes proprietates ac causas operationis

phantasticce.
quando habet iHsiopierumque eas desiderat, et a Deo postulatac

Tertio. S. Elisahetha,
Pruno. Elisabetha
saepe patitur gra-
tjuia
pia virga
est
gcneralim
melancholica:
ves perturbationes melancholiae et excessivss tristiin taiihus autem hominihus facile perturhatiae tur temperamentum huinorum,dominatur in cor:
exspectat oh aliorum soiiicitationem ; sine indicio iiet, noii interiusadid claro interni instincius, et sine necessitate. Quai
exciteUa;
sollicita desiderii
emooendam
anxietas est apta dispositio ad phantasiam. eamque applicandam ad

:
pore acidus humor inde perturbatur phantasia, f/nrinioc î/tif magis /?'y'ft> K^r ut ab animo tam fn.speciesfiunt M^/T/-i'c p.xse,sic iif nh nmimn f.n.m. facile non expeilantur,quse dispositiones plerumque reperiuntur in personis visionariis. Num. 10. Elisahetha ait Atteode multiplicesangustiascor; :
ohjecta voliia, vei ad illusiones. Num. 5 \ait Praep.pnit. mihi Hnminna oViKao nt nr<an.,r ^-^m nnot: cepitmihi dominus abbas, ut operam darem orationi,
atquea Domino postularem, quatenusdaret mihi
intelligere,
vellet,
utrum
ea, quEe
dixeram, silentio tegi
an non. Cumque per aliquodtempus hac de re
supra quamcredi potest me coarctant. Num. 1]. Propter hoc non cessant ab oculis meia lachrimae, et anxiatur spiritus meus juîter in me. Num. 12. A die, quo sub reg:ulari disciplina coepi vivere, usque in hanc horam, ita confirmata est super
dis mei, quaa
orationi insistendo
me
afdixissem, corrui in exsta-
sim, et adstitit mihi Angelus.
Num
7.
Post hrec do-
minus abbas aggressus est deprecari Dominum una cum omnibus nobis, ut nobis revelare dignaretur ancillse suee, utrum sermonem divulgari oparteret,
et
me manus Domini, utnunquam
sag-ittas ejus in cor-
veni in mentis excessum.
Num.
19.
Convenerunt
pore portare desierim. i^gritudines meas varise ac diuturnEE non solum me vesaverunt, sed et omnes
sororesac fratresdomini videntes angustias
anim
meae, ac decreverunt, ut septem continuis diebus
soroves, quas in circuita mei sunt. Cum ssepe tanto lang-uoris obruerer labore ut nullius membri, exce-
communes preces funderent pro me, cumque cum magno deslderio exspectabam, sperans aliquidconsolationis tunc
dies, et
pta lingua,compos essem, in ruminandis psalmis sedula permansi sed cum et ling-uam paralysis mihi
;
subduceret, lingûje officium mente supplevi. Qnantas autem cum infirmitatibus rerum penurias susti-
nuerim long"um
13.1ndiesancto Pentecostes illius diei soleunitas non me, ut solebat, exhilarabat, sed in quadam obscuritate animi tota die permanebam. Postera etiam die, et tota illa hebdomada in eadem obscuritate animi tristis inest enarrare.iVMm.
me recepturam; venit desiderata dilatatum est cor meum, et vidi lucem magnam in coelo etc. Et in revelatione de B. V. Assumptione Apparuitmihi Domina ccelorum tunc, sicut ab uno e senioribus nostris prsemonita fueram,
: ;
rogavi illamdicens nos digneris etc.
Domina, placeat, ut
certificare
apparilionum tem9"''a
cedebam, nec potui ab auimo excutere tristitiam. Ascendebant in cor meum plus solito delicta mea omnia, et magnificabam singula apud me, et ita mihi ipsi dolores accumulabam. Cresoente igitur paulatim apud me hac non bona tristitia, adeo mente obscurata sum, ut quocunque me verterem, in tenebris me ambulare existimarem. Inter hsec etiam tanto tsedio afficiebar, ut nihil esset, quod noD fastidiret anima mea. Molestae mihi erant ipsae orationes. Psalterium, quod jucundum mihi semperfuerat, longe a me projeci. Iterum recogitans, quid mihi accidisset, resumpsi illud, et leg-i, sed rursus mente concidi. Omnes enim viressuaseffuditin me adversarius meus; nam etiam in fide hsesitare me fecit; pgene omnis sensus versus erat in me; iusistebat adversarius meus, ita me perturbans, utetiam taederet me vivere. Cibum etpotum sumere uon potui, nisi tenuissime, et ibam deficiens et tabescens toto corpore.^â; his omnihuspatet magnadispositio ad melanchoiiam in ista S. Virgine. 33 " Secundo. S Elisabetha semper fere ante
apparitiones patitur vehementem alterationem humorum, ac exinde provenientes cruciatus, et prostraiionem virium ; ex quihus haud dubie pronum est consequi emotionem phantasise. Num. 7 ait Abbate mysteria celebrante, subito dissoluts suntcompagesmembrorum raeorum, et elangui, et
:
35 " Quarto. Elisabetha hahet eumdem modum tendendi in aiiis suisrevelationibus,quemhahet in revelatione de Societate S. UrsulEe ; adeoque sicut ista est opus soiius phantasiae, ita iHce nec est ulia raiio, hanc denegandi Elisabethx, quin omnes denegentur. Patet ex manuscripto a me usurpato, quodidem sit aiithor hujus et illarum
;
frequenter
hahel tempore
jejnnii;
reveiationum,nempe Egbertus frater Etisabethas;

sipotuit
mundo obtrudere
7'eveiationes sucS soro-
uno genere, potuit idem in aiio, et sic fides harum revelaiionum universim concidit, (Eghertus tantum tatine vertit ipsas Reveiationesesse S. Elisabethse certissime constat.) Quinto.Eiisabetha visiones frequenter patitur tempore jejunii. Num. 48. Postquam enumeraverat varias visiones,addit Hiec omnia frequenter intempore jejunii mihi apparuerunt. Constat auiem, stomacho jejuno,insolitos vapores ascendere in caput,et turhata phantasia conciiiari e-^traordinaria somnia. F
7ns con/ictas in
;
:
Sexto. Elisabetha singuiis annis, et aiias frequenter hahet easdemvisiones, quodnonvideiurprovenire a Deo. Semel loquitur Deus, et idi36.
"
hiliel
inHtili-
icr
eaidem
visionct:
psum
prorsus eodem modo pierumque non repe-
pore corpore
morum. Ergo tit, nisi uhi agitur de exhortatione proiteratcB visiones circa eadem ohjecta tantum
veniunt aphantasia,in qua spiritus reiegunt nota
post hajcin secundaferia rursus veni in exstasim, et vidi praedictara visionem utprins. Etnum. 61. Hae sunt, Frater, miseratiovestigia.
ontmo ett commota.
Num.
4-S
ait
veni in mentis excessum

stetit in
et eece
Angelus Dominl
prosternere
compectu meo.
Num.
15. Illo die irruit in
me
gravissima infirmitas,
cumque me
;
vellem ante crucifixum, ita diriguerunt ossa mea, ut nuUatenus genua flectere potuissem et legere me feceruntpassionem Domiui; dum autem legeremus,
apparuit mihi phantasma monachi cuculla induti. Num. 73. Radius copiosi luminis repente de ccelo
effusus estsuper me, faciens mihi aestura, quemad. modum sol splendet inmeridie; et procidi in ter-
nes Domini, quas in primo anno visitationis raese operatus est in me in hac autem secundi annirevolutioneeademfere, quaeanno priore in festivitaevetibus sanctorum circa me accidere solebant,
;
niunt. Aliquoties
autem alteriusmodi verba, quam

viJet vvjtterin
solebant, revertenti mihi ab exstasi, in ore ponuntur. myste37 xSeptimo.S.Elisahetha videt pleraque
descrihuntur ria eo modo,quo de verho ad verhum Scriptura. Quid autem est opus miraculo, aut in reveianda ? Vispeciali operatione divina ad talia
in dentur ergo visiones tatium ohjectorum jatn Scriptura
lU vrrlio ad
verbum ul >uii( in Evan(/elto ei
'
g.
AccToE
BE
V.
SS.
URSULA ET SOCUBUS.
sustinui. Couscienffationes, quas sustineo et SEepe ^""" '/i
tia
.//n^? nhanta' piania Scripturarecelatorum esse operati07ies

si^.
V- D- Bjvmboiicos
Iguamfti-
or. .era^. vitate
eadem cin^^ndomo quasi ^"^^"^f*^^^"^-^^''^^.^^,r .ui. m domo Quasi sedentem cum discipulis
. .
g.
num,
45 ait
In Coena
Dommi
rapta
mea bona
e.t
apua Dominum
ea,
et cevti.sime
1'
^,Mi rinniiniim in
cumque -P^--; ad c<.nandum ^^^ na etponens '^,'^'}^'^'^'^^^^^^^^^^ mcurcavit genua ante retrum. ei accipieus pelvim
;
agnosco, quod per

exoruat coronam
meam.
qu.e pauui, 1^1=^ Ipse operatus est

iter,
me
temporibus nostris inaudita. Vobis dico,
^^^^J^TZl,.. i.lud
quo ad re.num quoniam hcec, qu^ viDei perrecturam me spero. ^*; ^ ^ndistis ex me, vera sunt, et nihil
^Ztl^êi^H^^::^^:^:^^ in
fZadiooZvo. Ellabetha aliûa syr^Ma .; L,>te.^ ..* <n4Un verUatem Zstoricam sic num. 61 et 62 m(er sando. i anS.
îU
TJ^la in
monte
Oliveti,
prout describuntur
in his sin tesUs est. Collaudate Deu. quia etens <=Iau=t'^^"; gularem vobis honorem prs
pra^stUit.
f;Z
et
"'f .^^^"'f *^^ et tissim., hatete certitud.nem 2"^ "^ Dommu mecum eorum, qua= oium verum
'
El num.
mjam
'
"^^;
omnmm
getT^7etiam,uatuor
viqinti
animalia apocalyptica
quatuor seniores, quasi essenl aliquict
operatus est. Kogo et fidem adh.beatis ns, quse fec.t

in
^^^^^^-'J^slZ^Zs Dommus " b'5
^. ,.ra
, ra
"""'
reJleJannes ista videbat tanquam symbola,utpo. Ecclesi^. te ut ordinata ad significandum aliqu^d 38 . Nono. Videt alia non consona cum veritate
Mstorica, aut
55.
me, ueque diffidatis --^---^J-^lZtîZl: bus ejus. et test.monmm ^^^P-^^^^^
Postquam
Dommus
ccEpit
^^^ ^'S"'"/;;'
Zl
^^
'
cum
aliis revelationibus
VidetB Yirqinem indutam quasi

;
Num. 16. casula. Num.

.
tiam ponere
m me. g^--""'^. P^
Discipulifugiunt in latibula Christus levatur agri arati. Num. ; Calvaria est instar 56 CaUgoprimum oritur post mortem Christi; saa:aper agros coiliduntur; genua Christi comDlicantur -copiosus sanguis fluil ex latere. Num. f^TZAscenslnis ChristHs prius comedit. Ita
in cruoem
et
a miquitates meas. non speciahter propter aliquas "^' ' sed ut per meos lahores. I'^^,^''"^..^'!'^ "^ comprobarentur ea. qua= occulte m.h, 0"".^ ê
f ^^X.lS m
3"<'-.,^ "^ monstravit. Ita S. Elisabetha sisancta Ua locuta est de ornmbus sms profecto,
^ ,-
visionibus, inter quas reperiuntur et falsai. 40 Undecimo. S. Elisabetka vemtatem sua.
- -
similia plura
non consentiunt cum
aliis revela-
tionibus.BollandianiadlevationemChristiinCru-
rum visionum nullis probat miraculis, aui ams contrariopotius indiciis characterisiicis ; sed e
circumstanlice, quse in ea co-ncurrunt ese causx et
^^^^^^^ ^^ ^^_
f,,^,.,^
,,.. dtre
cem addunt
ta=
Hoc convenit cum visione S. Birgitcontra quam nunc passim et in reeentiorum
Sanctarum yisionibus concipitur super crucem humo stratam extensus Dominus. lidem ob complicationem genuum ajunt Haec complicatio g-enuum
:
Cur ergo solent causare illusiones phantasix. etiam cum comminatione exigit induUtatam suo Tractatu de mfidem? P. Mallebranche veritate lib. ii, cap 6. explicat,quomodo quirenda
""/"">
competit corpori non contentissime tenso. ac stanti supra fulerum aliquod. non autem. uti concipiebat S Osanna exag-g-erans fere supra caiteros dolores eum qui sentiebatur in pectore ex violeuta iUa brachiorum distensionc. Unde confirmat.ir doctrina a
iraaginatioquarumdam muliercularmmUudatur,
qum putant
conse esse sagas, seque transferri in

:
ventussagarumnocturnos.Sic habet Fastor seu coram uxore opilio in ovili narrat post ccenam conventumagoliberis, qux gesta fuerunt in
et
me
tradita, de verbis factisque ecstaticorum
ad convidi
troversias historicas non trahendis. Et 65 S. Elisabetha dicit : In nativitate
dum num.
Domini
rum cum autem ipsius imaginatio vaporibus ni satis jam sestuet, et se mutotzes
;
vi-
l Virgiuem
fectulo: et
in domo quadam. quasi jacentem in contrectantem manibus Infantulum spe-
'fy^"" enerhuic conventui mterfmsse autumat de eo eloquenpastorz gice et vivide loquitur Ingemta
tia.
cum apla totius
fannUee <^l''P'f'''^'r'
sum etamabilemnimis;quem cum
ci..cumligas-
set fasciis albissimis, deposuit in pra^sepio,
quod
se-
cus ipsam videbatur

lit
observant, B. Virginem
non
^lZarere in komo, cum adhuc reperta fuea pastoribus in stabulo. Aceedit, quod non videantur convenire domus, lectvs et prsesepe secu. lectum cum spelunca Bethtemitica, ubi
imagz '^';^lll'^-^^l'''^2Tai ingentia stne dubio edere debet vestgtarn qmri muber nationibus debilibus, nec fierz potest et tenelli Uberi his ^/^ pentur ac ''^^^'^''''''Zm^^TrlctlsI^^ml "^
adeonovamet terr^brlem
au^s 7-/;"
'^r:"''
^^^^^^.^^^^^^^Z^^^Xâ.
'gZZ^^Zris et llrorlm
magis
et
^^^^^^ttf C^n i/Xr.^"? F

magis
''TS^SôTZ^Z-non
monstrat eam
^T--
nl^;;Imha,entaU.sanct.v.rg^^
earum discrimine
esse divinas, ut etiam vehe:
-^7^1:^^^:^==^
^^^>>--Sunt ; de^n con.pos^Hsjn^^^^^ cordzs d^spositione tpsorum
scit
;
menter indignetur iis, qui idnon eredunt immo deconcHianda iis flde in ultimo agone mirisprorvisus curis est solUcita. Unde tanta fidueia de maninon solum probabitUer, sed etiam S. Ursute, feste musoriis. ut sunt illse de societate
""""^^TiZZssa -^fSâ^psorumcerebroap^^^^^^^
adaperiunturut pei
et
satis
^Zus
monise mag^cee
preesentes
'"r^Z.ZtZauam
[Jj..
^.'^lffZlP^lZTpZ
nisi ex pkantasia? quod si ista fiducia in agone epiest phantastica, qul spes de visionibus ? In
stola
teor
quam
''^J""'''"''^"'^^^^^^^^
ad Rildegldem Elisabetha sic habet Favere, quondam perturbationis nubem me nuper

:
^^^''^^''''''"^'''ZltM^^ rogant, ac srbz mutuo ^^tt^^Z l^Znlfeos modo vest^gxa mswn^s ^"''/^'"'""''3"";;;;,'
ranimo concepisse propter ineptos sermones populimultaloquentisde me, qua; vera nou sunt. Sed ?u ^-Uermones facile sustinerem, si non et hi,qui in habitu religionis ambulant, spiritum meum acerbius contristarent. Nam ethi, nescio quibus stimulis derident. Eadem moriaffitati, gratiam Dei in me suas sorores sic alloquitur : Nolite t^nda mirari super infirmitatibus meis, sicut homines
'"'^'''''""ifZqe pacto pastor perztos fecxt "<'''/^''<'*' " /""f"
imaginatône pollet fortxori, ^ntra imaginariam conventus
J^'^^
plures aUquandoinsUtuent, n* ."f narrandis fabulis et vivida preediti ab qusmodx pr. timore^non terreaûr^ ^^^^^^^_ ^^ ^^^ 4.1 Nemoest. qui nestta,,
.'".' *''" '''''<^'-'' '*'''' ^""ITJ^jtrfor" '*Pf parte objectorumpr^ nullis afficiatur vesligns a
"~
^
^^^^_
Zm.m
neque
spectrorum Ha terrj"nfan^^sjt ô^^fjj^^l^ .
Siperiti.
diffidatis gratia.
Dei propter casti-

vestigium ipsorum cerebro fabulee A sentium ope impressum de integro aperitur, nec raro adeo vehementer, ut spectrum descriptum sibi adesse judicent. Ejusmodi autem histori^ ipsis non obducuntur nisi tanquam fabulie. Qui illis narrant, eum non prseseferunt externum hahitum, quiin veris historiis narrandis geri solet
,
85
gestis, et
tei?Exhis igitur
saiutiferis
animum ad sui
mediantibus verhis erroris detestationem
*""""" ^* ^' ^'
deducit.
43 " Jatn, iicet ynaxi^num sit discrimen inter visiones imaginarias taiium veneftcarum,et inter visiones imaginarias piarum muiierum, conve-
Qiiidcaut.t
^''epo">erii
immo narratio s^pje languida et frigida est. Non mirum igitur est, quod qui se conventui interesse
quique ideo rem confdenter ac vivide narma.xime addictos adeo facile persuadeat circa omnes quas describit circumcredit,
ZlilinUiZ niunt tamenin hoc, quod ambce oriantur ex imîoLmve^pressione vica aticujus narrationis,et quod ambx . habeant objecta. nullomodo connexa cum actionibus ordinariis, ex quarum incohxrentia
faisitas
rat, nonnullos sibi
visionum demonstrari
posset.
Et sicetiam potuit
stantias et vestigia suis similia in ipsos transmittat.
Non raro
contingit, ut per quietem
nonmdli
somnia habeant adeo
vivida, ut expergefacti ittotet^ribitia.
rum
iltud
exacte recordentur,
non versetur circa

;
quamquam somnium Non difficiti
contingere in S. Elisabetha, ut cum famitiaris fuerit habentibus visiones v. g. S. Ritdegardi. Dicam.us ergo, omnes revetationes Elisabethm aut esse conftctas ah Egberto S. EiisabethcV fra-
ergo negotio possunt sibi aliqui persuadere se conventui interfuisse adid enim satis est, si ce-
quod mihi videtur incredibile, eo quod itim jam fuerint ceiehres illo, quo S. Eiisabetha vixit saecuio ut patet ex encomio Emiire,
revelationes
,-
rebrum
somnumfacta conservet. Nec obstat, quod somnia nostra pro rebus actu existentibus non habeamus id enim fit, quia somnia illa non possumus cotligare cum rebus inter vigitandum agitatis hinc enim mera esse somnia comperimu^. Venefici autem imaginarii hoc critevestigia per
; ;
chonis qui prcvfato Egberto in abbatia successit, et ex epitaphio S. Eiisabethae apud Bollandianos aut easdem esse operationem phantasicV quam si quis velit quandoque fuisseemotam ab Angelo in ordine ad ftnes utiles, jion 7-epugno. Neque per hoc aiiquid dettâctum velim virtuti S. Virginis
;
B riojudicarenonpossunt, an ipsorum conventus sit merum somnium.Conventus enim venefcorum

habetur nisi noctu, et quce in conventu agitantur ,nutto possunt coitigari vinculo cum caeteris diei actionibus.Moraliter igitur impossibile
quia et B. detraxit,
Margaritha
dum
Itata nihii sux sanctitati testata est, se credere, suas, quas
numquam
ipsamet habuit, visiones esse tantum vel illusio- nem phantasiee aut dxmonis. Eactenus Amort
est,ut
hoc pacto ab errore expediantur.Nec etiam
necesse est,ut qiuv veneftci imaginariiper conventumvidisse putant inter se, connectantur ordine
^ VI. De
litulis
qui Coloniae re-
perti dicuntur simul
cum
corpo-
enim majorem reatitatem ribus SS. Martyrum. habere creduntur, quo magis habent absu7-ditatis et confusionis. Sufftcit igitur ad eos decipiendos, ut idex rerum in conventu gestarum sint vividae Revelationihus S. Eiisahethx occasionem de- Anmn^^ disse retectionem seputcrorum sanctarum ^""' ^''P'''et terriftcse, quod necessario contingit, quia ibi martyrum, iisque seputcris pierwnque tituios ,"''""",7*', nova, insolentia, et inusitata prorsus agitari crefuisse appositos superitis diximus. Hos titidos /icu uiuH: duntur. ItaP. Mallebranche addens dari quidem
quodam
nattirali; eo
exhiiioi ia
m^xkiarit
veneficx.
veros veneftcos, sedraros. 43 Non midtum absrmile exemptum refert p, Joannes Nider in suo iibro de Visionibus lib.u,
^,^^_ ^^ ^^^- /^^jg^
.
coiiegerunt Tuitienses eosque in cataiogum intulerunt, cuiinitium fecere : Anno ab Incaruatione

nostri Jesu Christi 1155, indictione quarta, continua novem sequentium annorum revolutione,... iu ecclesia Tuitiensi Gerlaco abbate existente, levata sunt corpora SS.Martynim et SS. Viret
Domini
Jiecitobo
excmpium ad
intelli-
plurimi, ut
gendum, quomodo per somnia adeo detudantur jam evigitantes omnino se existiment in veritate vidisse^ quod solo sensu apprehenderunt intetnori. Prxceptore enim meo r-eferente audivi, quod pater quidam nostri ordinis (S.Do-
ginum
in suburbio Coloniensis civitatis

titulos, in
quorum
et
nomina vel
in archivis
eorum sepulcris Jnventos
ejusdem
ecclesiee reconditos
ad postero-
minici) viltam
quandam
intrarit, ubi
feminani
rum
notitiam, idcirco schedulis et apicibus

adnotari. H3sc Theodoricus
.quandam invenit demeniatam adeo, ul nocturno tempore se cum Diana et aiHs feminis transferri
'
duximus
dignum monachus et
C crederet per aera. Cui cum pater perftdiam verbis conaretur expeiiere salubribus, pertinax ista experienticB se pius credere affirmavit. Cui pater : Sines ergo me esse prsesentem, cum proxime recedes. Respondit ista Ita placet et me recedere videbis p7\vsentibus, si placet, testibus idoneis. Ut igitur deiiram animarum zelator convince:
abhate, reperiri cccpta fuerint, eo F c07^pora et titidi tamen anno 1161 vita functo et Eartpe^^to (qui et sedituus Tuitiensis.
ilii
Quamquam, Gertaco
Eartobernus
et
Ha7'tbernus
et
Ilarbernus) eidem
in Tuitiensi ahbatiaii sede succedente (1), descripta sunt ; quin et alter confectiis catalogus, quo
nomina SS. Maurorum, Thebaeorum

S. Gereonis
et
sociorum
cum
U7'suianis
ret,
adveniente die recessus,
quem
vetuia pr^fi-
xerat, affuit pater cum ftde dignis hominibus. Atiiia cubettam,in quapasta formarisotet, supra
volunt : ex quibus qum res pertinent inferius dabimus. Hic vetô quce horum titidorum aucioriias indagandum.
45 Papebrochius in Paralipomenis
Virginihus mixia ad beatas nostras martysit
scamnum positam,
intravit, et sedere ibi ccepit,
ad Conatum
,,
purum
appticatisque verbis maieftcis et unguento, reclinato capite obdormivit. Statimque opere dwmonis somnia de domina Venere, et de aliis superstitionibus tam fortia habuit, ut in jubiio quodam voce
in cataiogum pontificum{Vj deiisdem sicscribit : veri.parum Sepulcrales porro tituli, qui aolis quidem nomini- /"''^'W"-
bus constant, sinceri possent sestimari

verbis
ceteri vero
''"''"*'
submissa ctamitaret. Et in his piausibus motis manibus cubeitam,cui insidebat, nimismovit,qux de alto scamno ruens vetidse subjacentis caput non modicum contrivit. Et ita interrajacentem,nec
de loco motam pater allocutus jam vigiiantem Uhi quseso es ? Num cum Diana fuisti, qux testimonio prxsentium nunquam de cubeiia recessi:
quibusdam additis aucti esse ad fidem faquam nescio fuerat commentus, Leg-endse Sed tautum abest ut additamenta istbaic, vel prsetensarum Revelationum libri credibilitatis
ciendara fabulosee, ut propter evidentia detrahant potius etmagis constare nobis faciant fuisse Coloniffi post
aliquid Leg-endae coucilient
;
quibus scatent
corpora
41,
fictionis
indicia,
inventa, qui
28.
(uti
ante
Titam
S.
Mauri
tljGollia Clirist. tom. lU, col. 7ii5.
(2)
Propjlicm
iMjiji,
pag.
num.
CEesenatis
86
DE
SS.
S.Petrus tesenatisxK Januarii queritur deferenda existimabant, si ad se deferre Deo compofalsitatis argumenta
iaudis eiusTnsignia,
m
.
UBSULA ET SOCIABUS.
nostroindigeretmendaoio, ut ampliori vel sanctiraperent in monia; vel fortitudinis fama mortales Cui S. Pantulus.undeciesmille suiadmirationem?
virginesRomam usque deducens ? Quid ex Ebora

adest S. Jovimus. in Lusitania aut Hispania frater episcopi Basileensis in atque hic quidem ep^scopatum ^l^^^^^, q^^^ ,,, s. Maromus cardinalatu sa;culo in con}uncum
.::tuulos Ulosauas in cU.sesJ^n^_ mus titulos illos duas ^lll^2sZ~rUi. nudahabent^s n^mtna ûarum una t^tulos
genuzna cestimari P'''''f"^l^ j capiat, ,uoru,n '^l^-^l^^^Z^vl^lnqul êrumhal>eripossit,>euquaveromj
neat
et
Novariensem
nomen
âaZluod y
fictUia reiiciantur^
'"
^7,11 1
0!"
î
Sl.XL
narratô de Quirillo presbytero martvrium suum vivente dies ut cum fiammeis visionibus frequenter
Spedmina
aliqvot
S. Ursulffi des'Pantulo, Rauracensi episcopo et martyrii participe, inseruit, henigmor senten4.iÂst vereoromnino ut hsec
.
'
TTncnlop
tia sustineri queat.
De qua
re xd lector tutum
alt-
in Sermone nienses sepelivisse sanctas martyres ; Clematius, quum in Natali Coloniam advenisse incensam jam memoria sanctarum virginum, post custodem ecclesiam, paulatim
ferrepossitjudicimn,juverieum speczmina quot hahereprae oculis.

Titulas
S.
Cyriani papae
sanctorum corporum pectore religioBi ab ore primum, deiode ab ipso divmis dudum populi laberetur neque antea, eo) paradmonitus, flammeis visionibus frequenter
;
S.Cyriaou3 papa romanus qui

et
cum
virgines gaudio susoepit Bacraa

easoepit etS.
tibus orientis in occidentales
oum iisdem reversus martyrium

o. iviaiiui S. Marini
.
Alma
V.
natus
esse.
Sedabsurda
hasc,
pro voto peregriubi titulos edemus,
maqis patebunt.
Titulus tUlUS
ex hoc ca- h cx compa49 Fahulosos itaque hos esse titulos ^ I r(ionecum

-,.v,..v^,
,,,-,.,,,0
B
Verasia V. onm sacris virginibus et S. S.
pitemamfesiumesiiiKî'^^
III
^tinrJ <!ff>r-nli ^ --^
Marculi
Oimiino non habeant. Lomcum aliquot anparet lector titulos Colonienses christianis, qux in tractu
iwautYformam
saoris virgiuibus mariu graoia quicum S. Marculus episoopus
tiquis
tyrium suscepit.
S. Poilani episcopi et
monumentis non Trevirensi aut Luxemburgico, olim Alexander dissito, reperit

noster
(5)
HIC
lACET
tta
a Coloma Wilthemius
sede missua episccpus veniens abapostolica S. FoilanuB luoeusis sepultus sacris virg.nibus est onm istis hoo in loco fuit occisus et
EVSEBIVS
0!.
VIXIT.
ANNM
TITVLVM
'
VHVM
ET. WEHSES. SEI

V.
etferroperemtua.
hic cifittien'
nENUS. DIES
:
47
S.
Pantuli episcopi
POSVIT OVLCISSIWB
tw.
ceptas romamperduzit.unde
virgines saoras Pantulus baaileensis epiflcopus pervenit, ibique reversns, Coloniam

eis
cum gaudio
sus-
FILIO
SVO
NIATER
VITA
^ /^
Vilatis
oum
martyrium
:
suficepit et
S. Gratajumor.
(Columba) <| (Columba)
S. Jovinii
episoopus. frater S. Pantuli. S. Jovinius eborenais
SEOftTVS. ET. PAVLINA
S.
Maronil
fBTRES, DVLCISSIMAE.
FILlAE
novariensis et oardiBalis. S. Maronius episcopus
OVKIWIOLAE. TITVLVM, POSV

ERVHT. QVftE. VIXIT
S. QuiriUi
AIINOS.TRES.ET. MENSES. QVIHOVE

ET.
Martyr QuiriUus presbyter sepultus qui Hio jacet in antro S. martpinm suum. visit dies ses poat
DIES- VIGINTI
Clematii:
Olematius qui manibus suia sepelmt aaHic jacet sepultus S.
1
50
0)
F
;
craa virgines.
Titulus
masimus
S. Florinas virffinis
Ex eodem fonte
HIC.
accipe quoque sequentes
T-retnrenriftuf
frequenter admoniti et virtutis maDivinis flammeis visionibus Clematius sepelmmus ego QuiriUufi prefibyter et gnffi majeatatia.
oorpusS.Floriufflvirginis.
PAVSAT.IH. PACE- EVGEHIft
CVRSOR
T.
CHBISTIBNB FIOELIS. VRSATIVS DOHIHICVS. PIENTISSE
OCTAVM
DECEffl KALEHOftS.
FE
el
ottendanlw
esseex
falii
absurdas 48 Quot fere verba tot res nisi plane imperitus.denegabit, contineri nemo, potest Cyriacus scilicet adhuc placere
his titulis
BARPIAS QVI. VIXIT. BHHOS. XXVIll TITVLVM. POSVIT. OVLCESl
Cuinam pontificum mpa Romanus, omnium catalogorum
ME. SVftE
B
i"
^
chbisto
MATRVHE
Romanorum sileniio et S. dentis S Poniiano certa
Anteri proxtmesucce
(Columba)
(Columba)
eetate profligatus {.)?

HIC.
Mediolanensis sextus, in ommCui S Marinus HUus monummiis ignohus antiquis ecclesix episcopus tn Gr^cia, ratus{2>)? Cui Marculus, papaS^. Urmirabilis quam Cyriacus
laCET.
PERPETVVS
IH.CRISTO.
OEOSVO
v;d,
%
AHHOS
BEHE ME
A gUI
VI
RITVS
M
IIT.
nonminus
sulîtineris nus,quem Ughellius [^) ôUtmm quo aliquando escesserit morcolliqi posse statuens sanctorum prfficlarissima gesta talis audacia, qu^ vel sancti fabellis involverit, quasi Deus
et
passionis socius?
Cm
'^
TITVLVB
IH
6. Jôiiaappellat ; tnde
XXV. LECOHTIA
BBTER. POSVIT
PACE
nunc Ecce alium, repertum Aquis Mattiaticis,
anilibus
(2) Cfr (n Act SS.lom. VI Oclobris, png. 71. V- ., 28el'eati.-(o)CfrSaxius,Archici.iscoi)onimMediolaii.
Propylûm
(M)
Luciliburgensia, sivc
Luxembuigum romanum,
edid.
Aug.
Neyen, labula 18 etseqq.
"Wiesbaden,
; ,

A Wiesbaden,
censendus
qui quo
stmplicior
H1CCVIE
SCIT.
IN.
87
iUCTOHt
eo
antiquior
aingulorum
scriptos
sent.
;
est (1)
PJ
repositi lapides, habentes titulos sibi inquibus dignoscebantur qui aut unde luis-
V. D. H.
HorumprEecipuosetmaxime notabilestransmi-
CE EPPOCV
et
alium Treviris detectuyn

LlCmiVS.
QUI
IN
(2)
me ex supradicta dicta urbe (Coloniensi) iueefatus abbas (Gerlacus) ; sperans aliquid mibi per
sit
ad
VIXIT.
ANNIS
nVIU
HIC
PACE OVIESCIT
Alios multos omitto quosapud Wilthemium, Honthemium et Steinerum videre est. Quos retulimus, ii profecto satis sunt, ut nemo dubitare possit quin in his partihus eadem servareiur in scri-
gratiamDomini de eis posse revelari et cupiens certificari per me utrum credendum eis esset annon. HaBEBAT QUIPPE SUSPICIONBM DE INVENTORIBUS 3ANCTORUM CORPOllUM NE FORTE LUCRANDI OAUSA TITDLOS
:
ILLOSDOLOSE coNSCRiBi FECissENT. Quales autem fuerint tituli illi, et quid de eis mihi revelatum sit, in
memoriis funebrihus forma, quse in aiiis imperii Romani\ provinciis. Sed juverit aliquot quoque antiquos episcoporum titulos in medium proferre. Primo toco prodeat monumentum detectum in pristino Casielio Tingitano, nunc Orbejidis
sermone per diversa loca oculis leg-entium ante ponere curavi, ut hiuc animadvertatur quam dig-ne a fidelibus Christi omni honore prosequenda
prEEsenti
sit illa
sancta sodalitas,
quam tam sublimium
per-
sonaram comitatu divina

nata
et
paternitas honorare dig-
leansville
m Algeria
(3)
est. Ex qitibus novimus, nemine viro jiroho prudente inoigilante fossorihus, in lucem de-
HICREQVIESCIT SftNCTAE
tectos fuisse isios lapides; causas fiiisse cur de
MEMORIAE PATER nOSTER
iisdem duhiiarel Gerlacus abhas

;
et
suspicareiur
REPARATVSEPISCOPVS
QVI FECIT IN SACEHOOTIVni
ANNOS
VIM
MENSES
IH
XI
ET-
HOS PRECESSIT
PACE
DIE VNDECIMA KAL. AVG
PR
ne dolose conficti essent tituli ccelitus detegere voluisse Gerlacum quod per vias ordinarias in~ quirendum erat neque dubia suaposuisse,nisi postquam Schonaugienses ad eum delatee fuissent
;
OV[l]NC[lAEl
CCCCXU ET SEXTA
B
qui titulus
adannum
Christi
sera provinciae Mauriianise,
quum quemadmodum pri4>75
pertinet,
Revelationes, 53 Errorum itaque fontem omnino reseratum putem ; atque is in re archxologica plane hospes
E
Stmilei ftctiones atibi quo-
musostendi (4) etpost me confirmavit numeranda sit ab brugger (5)

,
cl. v.
A. Ber-
initio
anni
ChristiAiO.
e(
nonnullU
epi'ico}]orum
51 Antiquior forte quoque repertv^ (6)

:
est
sequens tituluSf in Africa
cuMvorum.
ROMANVS EPISCOPVS
EXITIOSVS EPCP
IN
PC
<
DP
<
II K
qui sestimarit hanc singularem esse fictionem. Ut falsa in lucem pyôlata sunt diplomata ; sic tituli quoque funehres dolosa manu confecti et martyribus veris aut similaiis apposiii. Specimina aliquot, quihus singulare aiiquid inest, juverit posuisse oh ocuios. Iniiium ducamus ab inin vento S. Caji papse tumulo. Gregorius mandaiis dederat cardinaii Petro Paulo Cresatque hic fratri suo germano Jacoho , centio
est
que facts, ul
oitendilur
hitloriainveinionis
S.
Cajipap*.
XV
Vni KL
tH
< OC
IN
PACE VDV
RVSTICVS EPISCOPVS
PACE DV KV
I...
ahhaii Nursino, sacras reliquias e cwmeteriis exirahere. Impigre operam suam in hac re posuisse legiiur Jacohus, sedulo perscrtUatus Calcum listianum sepulcretum. Aliquando autem
,
Addam tertium, anno Christi 495 scriptum, et in pristinis Tanaramusis Casiris {?), KwncEl-Hadjeb prope Mouzaiaville in Aigeria, detectum. Nomen excidit sed verisimiie est fuisse Donatum.
;
post totius
speleeis
ferme diei laborem ex infimis

eg-ressus,
illis
aurae captandae gratia
pensum
sacerdotalium precum in campo inter basilicam S. Sebastiani et Pauli, sacris sepulcris immineuti
constitisset persoluturus, animadvertissetque exsol-
MVLTIS EXILMS
PROBATVS ET
FIOEI
vendas occurrere vespertinas horas pervig-ilii diei sanctoCajo dicati. oculos ad coelum attolens Uti.-
CATHOLICAE AOSER
lOR DIGHVS IHVEHTVS

IHPLEIT
IN
nam,
die,
inquit, sanctissime pontifex, cujus invenien-
EFISCOPATV
II
darum reliquiarum
tuam
ses
;
AH
XVItl
M.
ET OCCI
desiderio jam pridem ardeo, hae qua cum universo orbe christiano triumphalem
SVS EST IN BELLO MAVRO
recolo
memoriam, meis benig:nus
votis ades-
RVW ET SEPVLTVS EST DIE

VI ID.
quam
prseclare
cum qualibuscumque
laboribus,
MAIAS
P' CCCCLVI.
auctoritate tui successoris a

ceptis,
me
libenfissime sus-
Adjiciam
demum quartum
Noiano
t
DPS
anno 327 positum

:
actum putarem.
lis ita
uon minus animo
S. Prisco, episcopo
(7)
quam
f C
CON
voce conceptis, instantibus tenebris,
domum
HIC- REQVIESCIT. SCE WR'.
sese recepit, totamque noctem piu desiderio Caji visendi transegit. Vix dies illuxerat, adest a Stephano
Fig"ino
,
PRISCVS
EPISC. IH
P&CE
V.
V. KL MAflT'. FL.
MAXIMO-
S. Pauli primate,
ex Benedicti familia Ulustri et basilicae quem pridie urbem petens Cres-
^"jw fictionu
'et
52
Minime itaque duhiiare

.
iicet
non tunt
ohbaies Tui-
fouoreg aut
,,,,. ..,..,,- î-..v .,,w .,.,., suiani tiiuli conficti sint ; quam et Tuitienses monachos (nisi abbatem Gerlacum forte in Tfieodoricum sedituum) minime conje-
quin omnes Urt.^..^ culpam, tamen ^.dr^nm..
centius operar.is pr^fectum reliquerat. missus vir cubautique adhuc abbati nuntiat pndiano ve>pere, statim ab ejus digressu, sepulcnim Caji pontificis de-
tectum. Hle, sumptis propere vestibus, alacritatis

alis
r/ieodoneiM
ce?'i}n,
sed in inventores tapidum

:
et fossores.
Qux
ad optatum locum accurrit; cernit in latere
res
non
alia pi-obatione indiget quam his S. Eiisa-
bethx Schonaugiensis verhis In tempore eodem, q.uo praedicti duo martyres (Verena et Ceesarius) inventi sunt, reperta sunt inter sepuicra virginum multa corpora sanctorum episcoporum atque aliorum magnorum virorum. Erantque in monnmentis
Dbruebatur, secryptEe, repurgatis arenis quibus pulcrum in areuaria tellure tempestatis illius more
extructum, opere lateritio munitum, plumbique juncturae genere fusilis ferramine compactum, quo antea viderat sohdanuUam sepulcralem urnam nota paltam. Media in lateritia tabula ejuscemodi
et seqq.
(I)Steiner, Codex inscriplionum

l2) Ibid.
Uoraanarum Rheni, uum 240.

d^fipigrophie,
(H) Revue Africaine, octobrc

V
Tuni$.
ISSli, pag.
20.-
(C)
Migne,
num.
Vo OWeatnmf/e.
U%
(o)
Mitjne, Diclionoaire
Ditlionuaiie d'Epigrapbie,
eccleaiaslica
- (7) Remondini, della Nolona

muribus
(4) Precis
Listonques, onDfic
IbW, pag.
-HiSct
slom, tom.
I,
pag. 515-
8S
adctobr V. D. B.
DE
et Cliristi
SS.
UESULi ET SOCIABUS
. .
sub.equenti signo maribus literis excisa videbatur,
rami palmEe
nominis
Sil- D corpus a Paulo papa I, et in monasterio S. tabula coeeva^ Similiterficti vestri conditum, quemadmodum ex sunt ceUbret marmorea, siepius edita et recentius a cardinaU AUxandriet
Majo
(4),
;
constat.
Neque
dici potest alterius esse
Afarii tituli,
CAIO PP.
/ /
S. Caji
humi Posjtis cum Ycnerabuodus itaque genibus tempus ^t loc pietas adstantibus, precibus quas gratiarum actione eftus s, Cressuffg-erebat pie pro
centius lateritia invenit reêrat
illa
apertis quippe verbis in antiquissimo ilto marmore legitur Mense April. D. xxii. n. sci Gaii PAP^ Invenire itaque non potuit Crescentius Caji corpus in CalUsti ccemeterio, 1H52
S. anno quod octo sa>cuUs anie e suo toculo suUatum fueseniiemus ? rat. Quid ergo de universo hoc negoiio
munimenta summa dibgentia bumani corporis ossibus mtegris

. ,
indice digito compagera. supino situ jacentem auricalcho pontitidesteree manus annulum ex pia modestia cium iusigne, pro iUorura temporum Diocletiam retiuentem aliquot aereos nummos cum intra corpus indices, effigie, temporis absque dubio cura, cum aliexstantes : quibus omnibus decenti urbem allatis, quot sacris corporibus. coUectis et ad affecit gaudio etc res vulgata Gregorium magno
;
in modum iltusa ? retecta hac fictione, aucqu^ aliis ejus inventis, discedendum a toritas superesse potest ? Neque
quid de
iltius viri fide
mirum
mendace
monumento, quin lectori revocemus quibus in memoriam id unum esse ex sepulcris, levum Chrisii monogramma ante Constaniini prxdtinscriptu7n fuisse voluerunt quod idem sed ut hi caiur de Marii et Alexandri iumulis
illo
;
dequoque a Crescentio invenii (5), ita etiam ejus credutitatem. monsirant nimiam
_
cujat corpuB
seputtum futt
in S. Sixti
cxtneterio,
Eacienus Mamovitius(l]. enim aho dest54 Universa hxc comcedia (quo lectorjudtgnetur nomine) exponenda visa est ut
,
.
57
De
iis
epitaphiis
:
quam maxime
;
atii eruditorum sententia alii confictos esse sinceros ;

,
varia fuit enim voluerunt eos

et alii
qui ab
eodm
viro tcripti
demum non
tunt
quod txculo X\inonpaie~

bal ;
fi
agendt cium ferat de quorumdam indole et ahquis prtus quis enim duUtet quinhdec tione inciderent opecomposuerit omnia quam in ea numquam visum genus
:
ra-
aut quidem confictos neque omnino sinceros Antocoôs, sed positos uno tempore, aut sub
nino, aui etiam. s^cido iv aui v.
Ut lecior ipse
rarii? Mitto juncturee pontifictum inantea; annulum ex auricalcho, (quod nomen Kranctsigne; corpus S. Richardi
judicium
ferat,
exhibenda sunt epigrammata.
cum
inter
nemo) martyres Romanos exspectasset
corpore tunc quoqueetsimulcum S. Caji mirabilta tuOens invenium; hxc aUaque eeque corports tnventio omitto, quoniam soUus S. Caji
satis est. ut
futsse
ALEXAHOER MORTVS HOH EST SED VIVIT SVPEB AS VITAM TRft ET CORPVS IH HOC TVWVLO QVIESCIT
Ut enimmldides nos hic versari intelHgamus. 15^^ ex cam de corpore S. Caji papcV, quod anno ferebatur, erutum CalUstiano quoque ccemeterio Bavariam missum BambergcV prcvczpue atque in insincerum etiam est ;) in tpsa
colitur, (id
fraumedias inter fahulas seu potius
BENE EXPLEVIT CVM AHTOniNO IMP. QVI VBI MVLTVM ODIVM FITII ANTEVENIRE PREVIDERET PRO GHATIA
REDDIT GEHVA ENIM FLETENS VERO DEO SACRlFICft
TVflVS
ftO
SVPPLICIA OVCITVR
TEWPORft INFftVSTA
IN
QVIBUS INTER SACRA ET VOTft HE

SftLVftRI
CAVERNIS QUlDEW
POSSIWVS QVIO MISERIUS

ftWlClS ET
VITft
SED QUID WISERIUS IN
WORTE CUW AB
PARENTIBVS SEPELIRI
PftflVW
NEQVEflHT TftHOEW IN CffLO CORVSCBT

VIXIT QVI VIXIT IV
X.
TEW-
enim
urbe Roma,
est
retectum pore S. Gahini,
anno lb.3i una cum corcorpus illius pontificis quamvis ejus fratri (2); quod
in templo ipsius S. Caji,
putent,veriszmtliter
Aitera est hxc

TEWPORE
ADfllANl
IMPERftTORIS
MftRIVS
quoi hinc a S.Paulo I jam
multa alia loca id sepossidere probvjn S. Caji papse corpus est. parum adnos, 55 Quod si tamen id negaveris,
contendentes solummodo verum corpus detectum non fuisse a
Crescentio, sed
ADOLESCENS DVX
SftTlS VIXIT
WILITVM QVI
DVM ITAM
PflO
CHO CVM SAN

IN PftCE
S. Caji pontt{icis
GVINECONSVNSIT
l
uC oslBndit
Zaccaria.
:
pridem extractum erat.
TftHOEW QVIEVIT BEHEWERENTES CUM LACRIMIS ET METV POSVERVNT

10.
suppositum. Genuiviro, cujus opera utebatur, fuit num enim S. Caji corpus numquam sepultum qu^ ineunte in ea CatUstiani ccemeterii parte, Sixti dicesxculo XVII patebat, sed in ea, quee S. a cl. v. batur ccemeterium et paucis abhincanms illic quietem De Rossi revelata est. Quod autem his S. Dasepulcralem nactus esset S. Cajus, ex restttuere masi papx carminibus, quse nunc fere
licuit,
VI.
epigra58 Verumenimvero eumdem utriusque
phes auctorem fuissehis demonsirat Zaccaria (6) Conferamus, inquit, quaeso utramque Vitam exconPLEViT ita in Alesandri titulo legimus; vitam
:
BUNSiT insci-iptum Marii tumulo.

:
Pauum
vixit qtji
discimus
(3)
.-
TVRBft NORUM HIC COHGESTft lACET QVffRIS Sl VENERBNOft SEPVLCHA CQRPORft SfcHCTORUIfl RETIHENT
Marii autera convixiT illud in Marii trario lusu Qui satis vixit. At quid vin' horum lapide Cum lacrimis et metd posuerunt? verborum interpretationem ? Kecole Alexandri epiO tempora infausta, quibds intee sacba et
sic
Alexandri inscriptio
:
taphium
SVBLIMES AHIWfiS RftPVIT
SlBI REGlft C/ELI
QVI EX HOSTE TROPffft HIC COWITES lYSTI POBTftHT SERVftHT QVI ftLTfiRlft CHRISTl HIC NVWEHVS PflOCERVHI QVl IH PftCE SftCERDOS HIC POSnVS LONGA VIXIT QVOS GRJtCIA WISIT HIC canFESSOBES SftHCTl PVERIQVE SEHES CftSTIQVE HEPOTES HIC IVVEHES
RETIIiERE PVDOREW QVEIS WftGE VIRGIHEVM PLftCVlT
QUID VOTA NE 1N CAVEBNIS QDIDEM SALVAEI POSSIMUS CUM A MISERIUS VITA? SED QDID MISEEIUS IN MOIITE, PAUENTIBUS ET AMICIS SEPELIRI NEQUEANT? Eu eadcm
!
indoles. utrobique orationis series, eadem dictionis inscripliones ab eodem ISIec dicam ego geminas hasce non fuisse parente profectas? Qui styli similitudinem
COHDERE HIC FATEOR OftWftSVS VOLVl WE6

POHTIftHI XYSTl DlOHISIl CORHELII FELICIS
WEWBRA
PIORVM SEO CINERES TIMVl SANCTQS VEXARE

FftBlfiHl Gftl
immerito urgent,
quum
de eujuspiam lucubrationis
MANHVS AHTEROS EVSEeil MELTIftDlS STEFANI VRBftHI LVCI

HVniDlAHl LAOICEl IVLIANI POLICftRPI OPTATI
inauctore dubitatio iujicitur, uUamne ista majorem utriusvenire se posic confidant? At si unus idemque fuerit, que epigrammatis auctor, quis is demum
56
i\\
Porro hinc translalum

Ap
Farlalo,
fuit S. Caji
seu Gaji
aut quovixerit iempore? Sensii Reinesius

Civiliacallolica, lom. VII, rag. 127.
(7) illa
Acla SS
lom.
III
Illyricum sacrum, tom. 11, pag. BEiO. Apnlis, pag. 82 cL sc^q.; FarUlo,
;
(2)
Cfr
(^) Ibid.
lom. V. pag^KGct
sacrum. lom. lefici, tom.
II.
I,
de, pag- HiS cl seqq Novacs, Sloria Mai, Scriptl. vetl. lom V, pDg. o7; 96. pag. l3)
IHyncum sommi pon-
seqq.
0)) Busio,
Homa
soUcrranea,
lib.
m.
cap. 23, pag, 2\b.
((i)Ibid. pag, 107.
(7)
Synlagma, pag. 953.
rhetorem
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBRIS.

A rhetorera
89
queradam quarti quintique seeculi potius sapere quam Antonini tempora etprimBevara chri-
stlanoTum simpVicitatem ,qua7nsententiametargualii deinceps enucleatiiis exposuerunt. Zaccaria saepius mutavit sententiam : primo falsitatis arguit utrumque epitaphium ; pnstea
mentationem
duo^tus dici coepti sunt et qui iis ornabantur duces (5) aiitea vero tam rari erat usus ilia vox, ut quum Miirato^nus (6) in lapide Hispates aliquot
:
^ ^
"ctori ^
no reperisset ducem legionis

rit
:
vii,
continuo addideoccurrit.
Dux
LEGioNTs
nuspiam antea mihi

,
anirao recolens suramam, qna) Kompe adliibitasemper fuit, dilig-entiam tum in custodiendis effodiendisque cosmeteriis tum in cog-noscendis tractandis-
Ai enim, inquies quidni similiter singularia exempla sunt Dux militum, tempdre Adriani etc. ? Sed, quxso, quid omnia singularia concurruni in
Crescentianis inventis? Monogrammata ante Conxvum epitaphia plena antithesibus et ludis verborum adolescentes qui tempore Aduiani sint duces militum; metus et vitx desperatio. cum molliter satis fluerent tempora; martijria,
siantini
; ;
que veteribus raonuraentis, frandi in hisce rebus, ui loquitur, esse locura non posse intellexit, et sen^ sit utrumque positum fuisse titulum sieculo iv aut V, quum restituerentur coemeteria neque hic sietit sed clemum in eam venit opinionem ut Marii epigraphen non coasvam Hadriano esse diceret, quum hêc ecc titulo verba Tempoue Adriani manifesto post ejus mortem scripta fuerint non enim eam de vivis adhiberi solitam et utramque proinde inscriptionem imperante Antonino sculptam
; :
: :
qux nemo umquam fuisset suspicaius etc .Quid:' etiamsi ignohiie fgmentum S. Caji papx tumuii non
fuisse.
pugxani
f\m
-Ô
Verum non omnes a prima sua
avulsit sen-
hitioria ei
Compersuasum habere pergunt, nedum m7ww'"" P^''-^'^^^ sum.ma diligentia ccemeteriis custodiendis semper B adhibita fuerit, summa neglige?itia ea plerumque fuisse ohservata testimonio esse innumera medio
^'"*"
;
tcntia Zaccaria,
quum
ipse ab ea discessit.
^vo, atque etiam dum viveret ipse Zaccaria, patrata furta {!). Interea satisnohis sit animadvertisse parum interesse diligenterne an negligenter coemeteria fuerint hahita, quum falsitatis crimen in eum ipsum redundet, guem Crescentius cooperatorem adhibehat, inpictorem scilicet quemdam, quijuridice damnatus fuit quod ficta in puhlicum
haberemus, vet haec sola sufficerent ut Cresceniii adjutorem fctorem fraudulentum Marii et Atexandri epigrammatum diceremus. Quum itaque ficios dicimus titulos Cotonienses, nii profecto affirmamus quod aiibi etiam visum non fuerit. 62 Ahsitautem ut Papebrochius et Berthodus i,.sanomina censuerint fraudem non esse in titulis Coloniensi- '''"'" Coiobus. Quid ergo ? Suspicaii fuere, quemadmodum ''>"*'' "supra dicebamus, vere antiquos reperios fuisse Zllf"'^''"' lapides at his inscripta non fuisse encomia iila, k qux retulimus, sed nuda nomina adeoque mi obstare quin sincera habeantur tum nomina qu% titulis auctis insculpta sunt, tum quse nude absque uiia laude in iisdem sunt posita. Verumenimvero nulium fundamentum habet ilta suspicio. Qui viderunt itlos tituios, iestantur in citato supra num. 52 ex S. Eiisabethx Reveiationibus ioco, eos iaies
;
;
produxisset monumenta. Exstat etiamnum sententia in archivis Vaticanis. Et sane quis eum hoc crimine liheret ? Imprimis nuspiam a^nplius pr^clarissitni ilti lapides apparent, et dubium. est iine exhihiti fuerint Severano, an apographa tantum inscriptionum ; prcVterea nemo umquam tradidit quo martyrum corpora, quse illis lapidihus ali-
fuisse quibus dignoscebantur qui aut unde fuissent martyres neque timuit Geriacus ne aucti sibi exhiherentur tituii, sed ne inventorescnrpornm sanctorum, forte lucrandi studio, titulos illos dolose
;
quando essent clausa, delata fuisseni, Ex quo hxc inventio magis adhuc sit incredibiiis quam iila 5. Caji; quam tamen nemo falsissimam
capite
etverba o/ia-
conscribi fecissent qux verba aperte indicant suspicionem non fuisse de interpoiatione seu augmento doloso, sed de fraudutenta conscriptione integrorum titutorum. Adde tantum discrimen fuisse inter iiteras sêculi iii, iv aid v et literarum formam sxculo xii usitatam ut faciie detecta
: ,
qwhtibH
habere nequit. 6U lusuper tumMarii, tum Alexandri epigrammata leguniur posita a viris meixxpavidis, quod NE IN CAVERNIS QUIDEM SALVARI POSSENT NEC AMICOS ET FiLios SEPELiuE ; scd quis hsec de Hadriani tempoC ribus dixerit ? quem constat potius favisse christianis quam adversatum esse ; ita ut pauca, quee tunc facta sint martyria, non tam ssevitise et acerbitati temporum quam singuiaribus rerum adjunciis passim ah eruditis adscrihantur. Atque ob hanc quoque causam non parum admirationis creat Marii lapis, quod vitam cum sanguine fuderit Hadriano imperante. Demum, utnildicam de insolenti utriusque inscriptionis modo, quem ab aliis jam animadversum diximus, ipsa ratio qua Adriani scrihitur nomen, manifestum forte
facit esse
fuisset scriptionis antiquse et novse differentia. Sed quid heec disputo? Fac scriptum fuerit
,
S.
CrRIACVS.
S
JACOBVS.
SIMPL1CIVS.
S.
HIC
JftCET
S.
MARiriVS. S
MAR.
CVLVS,
FOILAHVS, MftVFIISIVS,
CLEnENS, PaHTVLVS, S
JOViniVS
e^C,
Quis unquam mdit primasvis monumentis martxjrum inscriptum fuisse voeahuium sanctus,
etc.
et
(quod gravius
esl)
sigiam S?
(7),
j,.
hunc sgecuto xii in monasterio S. Dionysii prope Parisios visum esse antiquissimum tituium
6S Occurrit Crombachius
:
,.
j^rg,,^^
fjneuninj>,-
tituliS.Eugenii
:
HIC
SITVS EST
S.
EVGENIVS IDIkRTYR EPISCOPVS
PRimvS
TOLETANVS
Verum de sua penu sigiam S. ante Eugenii nomen apposuit Crombachius deest enim ojnnino hxc sigia apud Mariana ;8), a quo eum se mutua;
fgmentum
;
recens.
Omnibus
enifn Sa-
driani numis inscripium est Hadrianus, nequaquam ADutANus (2) quos quum chrisiiani et gen-
manu, monumentis similiHadrianuu inscribehant (3). In lapide vero Marii pro vutgari recentique more aspiratio
tiies
quotidie tererent
tum esse tituium dicit Ursuianus vindex deest quoque apud Floresium (9), qui iate disputavit de hoc S. Eugenio, ante Toietanis ignoto. Quisprseterea hunc antiquum tituium dixerit, in quo priMus Toletanus episcopus Eugenius appeltatur ? Ut paucis rem finiam, id genus tiiuiorum appone;
ter
baniur,
rit id S.
quum exomarentur
Et
sepulcra,
quum
reti-
quise transferrentur.
certe, si
genuinum
fue-
omittitur.
'unc iion
wirotrt^
61 Non minus difftcilia sunt verba Dux militum priusquam enim i^nperii sedes primaria transla:
ta fuisset Byzantium, nemo, nisi supremi post imperaiorem iegati, dux dicehatur [i) tunc autem ex versione vocahulorum grsecorum dignita;
Eugenii corpus, quod in S. Dionysii servabatur, ex Hispania in Qaitias deiatum fuerat. Quo enim alio iiiuc pervenisset modo ? Libenter nihilominus damus piurimas exstare veteres inscriptiones, quse formam tituli S. Eugenii (si taquilslis.
S.
(l)*^!''
Murangoiiius,
np
.Ihijiim,
Si:ii[)l[.
471
.i72
473
(3) Cfr insciipii. [)og,
veU.
lom. V,
loiii.
jias.
"
Di't.
(0)
Inscrijill.
1)79,
pag.
dccxvi,
nuni.
!i.
(7)
(2jtli'
lickhul,
DuLlnnu numoruni,
Vl.paj;,
Jtcinesiiis, Rcinesiiis,
UMLL
Liogua; rumanre
Sjntagtna, Sjiitagtna, inde, cap. xxi, Muialoii, Lexicoii, vo Diix; Gessner, ihcsQuru!.. vo Oux. (5) Pitiscus, Lcxicoii anli-
Urûlu VindiLiil.i. pag. cap. cop. 20, lom. 1, pag. 428,

pag. iC6.
(&)
cdit.
!7o5.
De rcbus
(9j
lIispnHiic,
Iib. k.
Espana sagrada,
loni.
(4) Fucciolali,
III,
Octobris
Tomus IX.
16
men
'
I
DB
90
XUCTOBB
SS
-
URSULA. ET SOCIABUS
^.
filiabus ejus atque ac provida. Porro alias de ipsa et AncMra ducissa et filmbus su.s eonsobrinis ipsius, LucenEleutheria comitissa et film sua
l>
B.
men demas wcabulum P""" guoque nobis dandum

.
nnhcant
'
sed id
f ^^; j
']''"''f"J'Znctorum abobttu sanctorum Ihôlogum somniassestaUm

virorum
tattos tales titulos fuisse
beat> a adstruere. appellaiio.e
quatuor et
.
^^^'^^^^^^^^.^^.^,^ traetabitur.
Utrumque
:
prM
-.
Sanctorum
aliqnoi epi-
64 Quod ilaque diximus
"/'^*
""'"^',
sanc .ft.nvXs .
tTamdZZnem
anticapitibus ^,5 extremis libri secundi Aa>par^ sequimur priore de 5"'^ "'';" ^ j,,,i,riore de Anclu-
tcoporum
litxili
referun
'"" inscriptam fuisse numquam,
J.^,^
^^
tar.
terra levata quid s^ncerUat^s >n nala. Quocirca. si

et
exor ""^m/X^ sunt. aut sepulcrapostmodun

t
rTwolnie. de Eleulherix Lucentimê rgPôgen
Colo
f^^^ ^ûa
^^^fjP
UIll
^^^^^^ ^
st^patu ,(.
niensibusmonumentrs';seus^nom^naessentjera
^^^ ^" solw laudes a falsartts Cy^_ ^f au '^7. legeretur sed nude Cyrraeus S. Cyri.eus aw! aim sed Simplicius Tiaco noK S. Simplicius, itaprideinceps. Vin' exempla? Non "ôetsic dem detectum est S. Eutropii San<^'"'2Zr legebatur atqui in eo ml aliud
Mud ^,; ;,,,, quem ad

pra,dioto: , >
alia a se scripta fu^sse
'
Bcce "ZHJum his adhortatur verbis comitum et prmb IZXnr. et vegiaarum. ducum t tnarum, rumrefeu Cl lCgtUMl ""'J :.,^ et matronarum,
crumprimitivum;
(1)
qnam
et
, ,EVTROPIVS Hipponensis antzsttin tumulo S. Augusiini,

' :
virginum eipum, iUustrissimarum smgUlat seriem plurimarum etêxpeditionum plen.orem in <ivuet deseripsimus ik alio i.um,ne finem per legent, si eam usque ad bns lector, laudanobilinm et domicellarum
wg>
num plurimarum
eusdem
tis (2) ''" ^^
Qutneiiam Quin etiam '^"' ' pontifioum nienses martyres
"--ftVGVSTlNO romanorum -nwpf^r i^^^^^^^ nuper retecta nonnulla - quo --'--' r,nr^<^nR Colo- volunt occtsos Cotoejusdem mi
.
religiosam bilem vitam mirabitur, et ultvno caprte et pudicam. Demum^n nem earum Ubri primi, guod ,uasi
eonversat.o-
^^.
^^^^^^^ , ;
^,
.
^,,,,^rn
i^; ^jj
stjium
^ccidit
l^-^'^^^^''^^^^^ quod crebnus et dum

et
(3)
ponere apposuissem pag-io^, jussus

rare
Pennam^no
:
AINTEPii-Eni2(icojro;)
^.ABlANOi EUIS
(jcoTToc)
MPT
(âptup)
EYTYXIANOS EHI^ (v-otto;) AOYKI(o)2 pr^terea in Quam aUurda ^'^.^^^^'^^^^^"^j^f^J;^ nomimbus gr.vcz quanja occurruni nomina t et in grêcus, qmhorum ^' ") passim insciliai oc(^/m. w la^sim inscitia! Clematius
sus pr^nominabatur
^-^f^êTl^ tamen in et boc pr^cipue expeditionum earum nobis subseVnti volumine ferme deficeremus. evenit, ut nimio tjedio
:
penitus scribendi materiam versus medietas, ctiones. commata,
me
syUab^
66
De
simtliter. ,,,uidm.scripiionis tempore constai

t,--
Zlr
Lctor dicitur, aucior aiLtt.iA/ tinaâmgr.ca!Su^reêrgo^^ tina quam gr^ca ma/or.m ra(ron te Jum non ^^2lrm encomtorum. quam quibus onerantur nominum
,
^-^..j^, curasset nominaa mulio melius curas^ "^--^ //7,^1 sa ergo rdunum ! Superest
n^
Prior
enimlLr anno millesimo -0^^^^^^^^^ JJommo pia>iun .i-... .esimotertio. inspirante n-esimo g s mo tertio, i^^^^^^^^^^TTV^^L descr^pius
^
^;^^,
nitrice cooperante n tr.e P
^^Z ^n ^.iola pr..ia prsefert. anno m.Ues mo ipse

OuetZen
cuuuiutLî" .-0eunctorum regina, ^^^^ .^ ..tatî,sea^^^ ^^^^^^ .^^^ ^^;
'-
,,f^
,,,3,.
,-,,,^,
teriorvero.ut titulus terw ; ^^ptimo fuit revelatus :uterquandoqmsimul in lucem datus est.
Censur. in Revelationes B. S VII. Hermanni JosepM de sodahtate

Ursulana.
Demontiralur
duoa libros
fierlolionuH>,
^^t^^lC^^Î^TrrS::^^^^ ^~: r::::^:rr^~s stanfei^-J^^-^-^rrS^:::;/^-/^" arbitror. quamIZlsTEquidem afPrmandum

alia stetennt parteVût sanct.ss^feZtomnia eo collimare videntur Qui hohabeatur. Zlsilie vir eos scripsisse
aZm gralissimi viri ex
fontem Colomen. ^-renmt jam ad quartum Revelatônes qu^ traditônum, seu ad Steinfeldensi. SZ^^Zsteimfddensi. vulgo B.Hermanno
emm
^
qm
iri'ii'in-
YslZ BUermanno ^l nuncupato,

-"^
'
tur B. fier-
Josepho
..,,^.^,., r.rnmhachio. trihuuntur a CromOacmo

fj_
^^^f^^^
:Z
r^^rT^^^^-^ZZ^^tZ â^^^^^^rS
auctorest,
Tiônstratensi
.^^^
sactarûm
^^
inonno io^pho, $eripioris /lUju*

opiif'
6'"
maxime expementia qua ^f " .f ^^J^ multorum scnptorum

hanc
jâ.
^''."''["^^^^Tfuisse Imsse diversis ab imtio descriptos de libros illos in capitenon est quod Ex iUo itaque
canomco de ordinis Prcemonstratensis translattone et môbitu ejus, aulTn J- racm quo in Tractatu de
fênsi
racul^^numJkg^turU
'rbatem nostrum tbatern
stern
pominica vero, qua

^^
voZinibus.
^^^.^^^
aS"- --
"""T" ôrvptoresefmsse Zsiibros ab eodem conditos primo. capUe septtmo Libro

quentia suadent
:
^'
"^
'"^^;/?;
^0*"^%^^ f*
^
9"^^"
Cm.
de Hntannia sum pruicu rlpm sacris v rginibus breviter bio genealogia de"uarum patria venernnt, M.10 in fine histona hnjus ries tangitur. Sed et laet Btatus exponeUrr efnversio illorum
inquU
^'^^'^^'^^XZ
m
'^^lT. i,uu
ret
^.^^raD-psimam div na soronbus celebramam d tenus per qnadrage. ^.^^
.>; nuntias monacistevciensium (ex Eo-
^'""'^
itus etiam quandoque

:
coneedLtur ad tempus
qua
eisdem
etpass
':^::L.
tius.
-; -^
^^^^
Ma-
.,.j,.
secundo.
Porro ibidem contxnuo.
^f/-"'; *^:,
,^J,m cum B.
primi, breve 1 et 8 libri
"^'jf^^^.X;''*, Jcompendium 'P '"'
rum. qu^ fuseposterior^
f^f 7^^"
eadem
riaetSS. Virginibus Coloniensibus Hermannum Jo^Ûaraate eadem usum esse B. pagin.. Tertô îumlmant omnes ejus Vit^ adhuc servabaexeunte s.culo xvr
Slinfetd^.
S.AususUn.,
pas- '*'
utebatur fa.
7iuXiMttt;?gTn::sa"^^^^^^^^
des foites pour la rccouna.ssance M^ R.raeil des proc^dures souterraine de S. Eutrope de r^gHsc .hques trouvies dans ""^^;; ^^; _ Disquis.tio de corpore 2) Fonloniui.
18b4, in (î rfr Ln Civilli caltoUca, p.S. ^; -,^5'_^ jî Aet. SS. tom. l Aprilis, "^' i^/- series n, lom. VII, pag.
tur
DIE VTGESIMA PRIMA OCTOBRIS.
91
ACCTORE
ej)
teitimonio
secundus (1), quem rarissimum fuisse diximus; quin etiam Steinfeldensem codicemautographum fuisse volunt (2) neque in alio monasterio repertus est quam in parthenone ad Piscinam, postea Cotoniam in S. Cxcilise translato, in guo Pr^monstratensiiim statuta et leges obtinehant (3). Heec indicia et vestigia tantum sequentia testimoniorum vim hahent. 67 Raso Bonusvicinus,ex nobiti Gandensi domo
t7ir liber
,-
velationibusearumfueritconsolatusjquomodo cum ^ ad laudem earum historite verba composuisset

-
V.
B.
ipsis
docentibus et prasciuentibus totius pene histori melodiam didicerit, et queedam etiam virg-inum uoraina sua ipsi dig-natre fuerint revelare. In qui-
bus duo valde distincta proponuntur prius, B, Hermannum fuisse consolatum S. Ursulie et so:
fiasoni*
Bo-
tnivicini,
vulgo Goetg-ebuer ortus, sacras theologias licentiatus Parisiensis et apud Steinfetdenses magister novitiorum, ibique anno 1509 mortuus, in Vita B. Hermanni Josephi, quam in modum dialogi (magistro et novitio colioquentibus) conscripsit, postquam narrasset hymnum Ursulanum a B.
mirahiliter fuisse conscriptum, ante caput 13 hunc ponit titutum Multa de Virginum sanctnvnm gestiseiTeve}?[ntuTavcanB..Capitis etiam 12 contextum, in hisverbis desinentem Nuraeros praeterea (prsedicti scilicet hymni) aptavit virgo sancta, quse ilti ex Ursulanis apparuerat, ita ut
; :
dalium revelationihus, et quasdam earum nomina sua ipsi dignatas fuisse revelare altera?n melodiam, quse historia appetlatur, a beato viro
;
fuisse conscriptam ipsis docentibus et prsecinentibus. Atque hxc omnia eo reducit Papehrochius {10) ut vix extendi hac posse affirmet ultra hym-
num
vino.
Eermanno
prjEcitatum et proprias lectione^ pro offlcio diVerum nullas umquam lectiones pro offcio
divino B.
tur; et nil
Hermannus
conscripsisse aticubi tegi-
melodia,quam historiam vocat biographus, quod nay^rationem sapiat hahet, sed sunt merx
jam
frater noster notarii verius partes ag-eret
quam
eoffiui
biogra-
phianonyvii
contextum, inquam, hunc capite sequenti sic conti7iuat Quse de suarum genere comitum (et quidera nominatim per sing-ula) de profectione prEeterea et consuramatione antea cog-nita fuerant nemiui, ex hac virgine verissime condidicit et fiDELISSIME IN EJUS SU,NT CUSTODITA DOMO (4) quihuS aperte descrihuntur amho Revelationum libri. 68 Atque id omnino sensit Henschenius noster sed Papebrochius, qui in Henschenii sctnpta, (5) priusquam ederentur, censoiêm agebat, hiec (ut in Propylseo Maji (6) fatetur) ad. collegcv sui dicta adjecit (7) Sed quomodo rem tam illustrem, imo
dictantis;
:
:
laudes metricse, nullis intermixtce nominibus, in officii ecclesiastici distributx, quale fere est officium vulgare Immaculatse Conceptionis B. M. V. Et quamquam melodiam iltam a virgine Ursulana doctum fuisse B. Hermannum tradat
modum
primeevus biographus
ses
revelationes, sed inter signa

vel hiographus
non tamen refert inter E amorisquo Colonienmartyres prosequebatur (11). Nedimi itaque
,
cowvus
vet scriptor
Tractatus de
ohitu ohstent quin B. Hci^mannits Revelationum, duohus libris comprehensarwm, auctor habeatur,
suadent omnino
10
eum ipsum
esse.
{\'fdtiinlMr
Adversum hcsc quatuor pugnant argumentis; quorum primiim est recentiorem esse B. Herman-
numquamut anno
scrihere potuerit.
1183 ei 1187 has revetationes Verum, ut ostendit Hensche-
peCiia fx atalB
li.
Uermanni,
nhieiitia
ex
omnibiis in Vita relatis illustriorem, aut ig-norare potuit auctor Vitse (cosevse), aut cog^nitam vel orani-
nius
(12),
ma
aprilis
verisimitlime ohiit heatus vir dieseptianni VZSÂ. Fac itaque eum octogena:
rrliijuiarim
iihqnot Stein~
ffl\li<F. f(
no
prseterraittere, vel sic atlingere obscure, ut
non
omnino atting-ere eam vohis midto nimium auctoriluerit ? Veyûm nonne tatis tribuit Papebrochius argumento negativo ? Steinfeldix vidit Raso Revelationum lihros hos fidelissim.e ibidem custoditos dixit fatetur Papehrochius hos obscure indicatos videri his biographi cosevi verbis (8) Nunn adillas revelationes mirabiles et jucundas, quas ipsum de B. Ursula et
possit prudenter credi ut
; ;
:
rium ahiisse adsuperos natus fuerit anno 1150; vigesimum quartum egerit cetatis annum anno Christi 1183 et vigesimum octavum anno 1 IS7 et
;
nmfitr-
gulurium
iimtarum
U.
nfrmami.
a pueritia inter visiones, apparitiones et revetationes vixerit (ut constat ex ejus Vita), quid vetat quin viginti et ultra annos natus duos Revelationum lihros scripserit ? Alia difficultas ex eo petitur quod auctor in iis habere aut hahiturus esse perhibetur S. Caesarii episcopi Meldensis, S.
OlivEe, S. Teclae, S.
quum
comitibus ejus habuisse cognovimus, manum cum animo advertamus... Tantum circa has Domini virg"ines speciosas et martyres pretiosas felis Joseph affectura conceperat, ut illum sig^nis evidentibus
satis aperire
Sinceras et S. Julianffi
corpora
hisc pi-
aut capita
dum tamen sseculo
xvii
omnino
non posset
tanta
illis
familiaritate et
gnora non reperirenturSteinfetdise.Verum Steinfeldix etiam non reperiehatur S. Gertrudis caput, quod eo delatum fuisse ex ipsa S. Hermanni Vita
(13) novimus, neque S. Honoratse reliquias, quas ibidem olim cuttas fuisse habet Martyroto-
anirai fuit puritate connexus, ut
creta cog^nosceret, et aliquse
illi
multa per illas sesua nomina revela-
coseva
rent et in suis
eum
tribulationibus solarentur.
Jam,
gium Germanicum
quseso. quse sunt secreta quee
per
illas cognovit,
^'icripiorisde
obitu potef
"^'
o(uig-
nisi ea ipsa qux, id loquitur Raso, antea nemiui erant cog-nita de comitum S. Ursulse g-enere, de profectione praeterea et consummatione PQuce wro illi sua revelarunt nomina, nisi ese ipsas quse continuo in ambobus libris nomina sua produnt ? Atque his nequaquam ohscure Revetationujn lihri attinguntur, sed digito demonstrantur. 69 Prgeterea in Tractatu item coievo de obitu, translatione et miraculis tegitur{9) Omitto etiam quomodo per multos annos sing-ulis pene noctibus beatEe Matris Domini consolatione meruerit relevari;... sed neque hic ad prsesens explicare pro* pono quantum dilexerit, quanium honoraverit vir:
Waitasseri, vulgo Canisii dijanuarii tot enim et tam varia ctum, ad diem 11 fuere Steinfeldensia fata, ut nemo mirari debeat quemad?nodum deperdita fuisse itta pignora
: ,
sestimat Crombachius {\'C),aut
cum
aliis
confusa,
utmavult Henschenius {l^.Tertiumargumcntum petitur ex eo quod B. Hermannus in Viia sua

CQseva tegitur sotilus fuisse B. Mariam virgineyn appeliare Rosam (16) et UrsiUanas virgines aiiasque omnes Deo dicaias columbellas (17) in neu;
auiem libro heec eis nomina dari. Verum omnino non diciturhaec inter scrihendum. historico sattem more usurpasse multo minus hanc iniisse consuetudinem, quumjuvenii, adhuc esset
tro
;
et
g-ines sacras
Ursulam
et sodales ejus
quantis re-
71
hos lihros scripsit. Quarto opponiiur ioco in mss.auctorem desi-
(l)Crombacli,
loc. cil.
S. Ursula
vindicata.
pag. 61 el 866.
(2) ll)id.
Ibid. pog. 7^1,
cil.
I
(ollbid. pag. 708. Cfr Cetenius, (oloiiife Magniludo, Aprilis. pag. 683. pag. 3j8. Ibid. Acl. SS. lom Propyleum Maji, p. '51, num. 12. ~ Act- SS. lom. - Ibid. pag. 697, num. 29. Apiilis, pog. 683, num.
(4)
I
pag. 697,
(3)
ioc.
num.
I
30.
(())
(7)
Apiilis.
(M)lbid. num.2. (10) Iliid. pag. 683, num. !i. (12}Ibid pag. (13) M.id. pag. 689, num. 29. (13) M:l. SS. loro. (U) S. Ursula Vindicata, pag. 65. (17) Ibid. pog 6ii9. (16) Ibid. pag. 696, num. U.
m.
K.
(8)
(9)
pag. 697, nura 29.
gnart
DE
V.D B
e( m; Hgtii
SS.
UBSULA ET SOCIABUS.
52
tatur Papebrochzus
10-
er
T loco
miûs firma
probare
'-'^
'^^"
^^^Jmio
Equidem nec
i?)
,
^rTa^Tcror^backium
Notarium
^^
demonsirammus. HermannusFLeên Aliam sententiam iniU bunc (scilicet Fratrem T. ut (11): Suspicor, inquit, Tundalnm U.bernum inimpressis legebatur) esse
73
..,t -
r . .
pli$,
msg. co-
dicilm.
;;^';*Xaislimantemhtca ^J'J'S nomine
quo se
qui hisce temporibus Casseliensem Cartkusianum,
fPXtdZtt^^tdui
fal
%eZZ ^
Tr
leai
l"Xue\ut
Fratrem
tra,eclin^. cujus
imprimis nfannellare. Yerum notandum eccemplaribus^ rn omnib.s prelo express^s.scriptumfmantTcrombachium ms. Cartusi^ UlT.; et in exemplari 1
se Fratrem Tniidsit se Dotarium dicercaliud
ortLn
id
minus
scribere promiki placere^
suarum Rcvelat.onum nou tautnm scripsisse, sed et ohm qm latere librum cdidisse legitur. Verum utebantur.sed alus volebant. non tantum litera N de Borbonequ etiam qua ratione F. Stephanus
:
et
Prxdicalorum de Bellavilla. ordinis Tractatm suode septern et B. Bermanno coxvus, (12):tgoir. Li. Spiritus Sancli donis adscripsit
in ordiue
;
tkeologus
C; similiter m mus.o Jusexemplar quoque exstat in marginem legitur annoiae descriptum, et ad sed quum CronZera C designari Conradum mss. tam e Bavama
Jratrem
versione theottsca,
apographum nhiadm^sesl
siglam
fuisse
R. alii in
5"am Iratrum Prffidicatorum min.mus Robertum alii Raymumdum

.
no^
eommutarunt,quamquamnuncconstete,usnomen seu TunStepbanum. Pra:terea Tundalus

.
natione.numnalus.Cassehensisaut Corcagiensis 'nultonnnus quam videtur fmsse Carthusianus usvercerte Colonienses venisse partes.ut
in
(3) moneat qu^êsLiaadseP.Gretsericuratrans^m^^^^^ indicari eonsentzemuslrteâmâ
iachius
in variis
sabatur Revelationum auctor;

est.
et
iuodpolissimwn
Iratrem N.
Quid ergo? An heecim scrintore fuisse positam. Zquaquam sed signumv^m
sis
Z^Zlims?
nomen suum
,-
celari volu^l
dantur laudes, ut certe Porro Zmen suum prodi noiuerU^ s^lendum erajM^ra nomm, quod in usu fuisse ut eptstolis Frotharii, indicarelur, oslendit ex
scriptis auctori
^ '" ^ cur
esset
;~; circaannum
JscoTTullensis. Mabillonius (4); demonslrarunt exMtssahS TooTdem obtinmsse drplomalxca
leguntur. ml comSpeculo BistoriaU xxv.., 88, v^^rgzmbus et mune habent cum Coloniensibus sequenti (U), viginti editx fuere anno 1158 aut guatuorannisanteRevelationesdequibusagimus. E quemdam Angh^ ^ <.w74 Obtrudunt alii. Richardum nonnulh ^_^ cum.religione Prxmonstratensem.quem Wedinglmsanum seu Arnbervolunt ccenobitam Anglia; tertn gensem alii Alb.v-Ecclesiîn ad fontem eamus. Prxmus Verum
_^_
ejus Revelationes.
qu^
in Vincenln Belvacen-
aho ignoto
loco.
ZZTi
Maurmi Tractatus de re stnnsequenti perseverasse scrivtoresli): s^culo et s.cuZrkuncmorem probavit Menardus (6); notanorum consuetutZTveterem kanc
fuisse
Ricardus Baleus (14) scripsit sed cujus lu Angl.a s.um cauouicorum abbas fuit ; nostros legitur; et dempost coeuobi. apud scriptores et sacrum Prcemulta in religionem catkoUcam inter opera eonvicia
:
Pra.mostraten-
de Bergonuo ad dinJmeTepistola B. Venlurini fecerunt Echard monialem palam
monstratensem ordinem
:
MagaretZ
etQuetifd);
Thomas IdVam B. Mari^ Ogniacensis quod coeevus ^fnorntCantipratensis B. Bermanno

,
et
supplemeniz fusius ex inscriptione

,
,
ejus recensuit reapse sisChristivirginibus; quo initio

liber
-Vitam Divai Ursulas, L.b.
i.
Univer-
pmmus
de Oigmes dedicamt rrratris N. Egidio priori demctus posteriori loco omnino
statu^ratscrtpfuitPapebrockL (9), qui itidem Nicolaum attqu^m, sed toremnon esse Tkomara, htera N cujus nomen incoharetur altalium confirmavtmus autem sat multis
Etquidem
sigmficatur Revelationum B. Bermanm Beisterbacensem (15). Quum vero apud Ceesarium conservatione leqereturmiraculum de prodigiosa cujusdam. natione Anghci digiiorum Richardi Westseu Wedingkusano
qui in Arnbet-gensi
phaliamonaslerio mtam Rickardum impenderat. ulrumque
descniendis piis hbris
unum eum-
ConMantur
qui voluiit
nPostquam
.
B Bermannum
RevelatTonum
vere auctorem
habendum
esse
fiaium Rtvflalionwn oncloreB facere
integriscontmentur qua, duobus

ahts adscrrpse-
6) est PUseus demqy-e îrum fuisse arbitratus Mineum (17), Bartzheimtum ISJ, et multos. puta citat Crombacluus Oeorgium (19) aliosque quos C^samuszneunte asseclas Imbuit. Quod vero
(-20).
Tuilieruet,
tum dekts. rint Papebrochius, cum disserens Certe, tnqut (10 ZtkJ^vTsiombus Csesans msula non irrArtorum S Suiberti, in ntamfingendi licentiam cousarP "';?, Cotnia pTr t ' leviterdesignatam ^L torur^^quantamhorrorsitvel videre ad d.em nostro iUa refutante r ue SuiDertinis ac Tuitiens.bus
: ,
mrtZerit eos audisse qurillos deBEltsatum
LcuJo
viveret.assignata est eetas quin tamen hino annus circUer 1190 aut 1200; etdem tmbu^ret impediretur Tannerus (21) ne
XII.
Richardo
\%iiexcurrU. Id Chronicum quod ab 1064 ad Rtckardo msi unum dixerim nemmem de hoc
:
daul
ne temeravzdea supine scrtpsisse qu^ censura etGeoripsos Bartzhemum tur, animadverte
! ii^ co^ror vereri
^ms^cfrTaêu f-it
utri plura fiu.erent

,
Lh
nomine
B. Elisabethae
ist.
sub
t.tulo S.
Mar
discipuli .plliuT coa=vi ac
qmbus verbisquamTuttten-
itmunZB.
Ehsabelhse Revelationes tamen (stsupertora ^ûsfTuaUiis iribuat.mnuit Berman-
ctstdeesjex eadem
officina prodiisse
Znatverum
temera h^c
ommno
conjectura
Ehsabeth. scrtptanon Zeni^ eZs quam B. brevtbus supranum.î tsTZudonyma. quod Bermanmams nos oTJdit Eusebius Amori; de vero Tuittenses non deToTTdixLus satis. Quod supra num. decepti fuere, ,d quoque
Teptores. sed
Mii
(il.
Revelahonum B.Bejgium. qui ulrumque Ubrum eosdemadmanno Steinfeldensi aperte tmbuunt. omnes absque scribereRichardoAnglico; pr^terea PUsei descripstsse verba, ullo examine Balei aut addidennt. nisinovaportenta anliquis ,, s^tqueere -, tandem de kis censendum ^ J^, 75 Sed quid ,^^ natione Anglum, professione lector Richardum. """"" Alb^ ^"'''''^ ^^"f Pr^monstratensem. ^nAngltanul nis monasteriumPreemonstralense Angha abbatem lum exstitit) aut alius abbaltx
"C"
exeunte scriptts suts qui s^culo loquuntur putem adeo enim vage de eo titisse non
x.i
:
elaruertl^^^^
jfiK
r^n"
M-^^
ffr Fabridus.
Biblioilieta laUno,
-31
(21
S. Ursiila
;
Vindicala. pag.
,_
(ajll^^d.loc
c..-l4)Aa
i,
,1
pag.
Scr.p.
*"8'-f' ."'.Ws
vindici.ii.,
,18)'b
l,l,o,l,cc.
Colo,cns,s.
p.R.
S.Ur&ula
pag.
')!
etscqq--
(.il)
tJiunoiiKLu
Hibeiiuca, pag. tii;.
Baleus,

A Baleus, Pitseus et Tannerits, xtt ipsi con/iteantur se nescire uhi ponant pedem, Id unum certum codici cuidam Bodleiano inscripium esse (1). Hichardi Albae-EcclesiiE (de loco scilicet natali) Prsemoiistrati Tractatus de Offlciis Missae.
t7'cV
93
auctore
non ex auxiiio divino, sed tantum ex mentis nosviribus, quas, eiiam gratia etevaicV, Ubere de rehus supernaturalibus cogiiant. Neque aiiter
^- ^-
Novimus
sentiendum de plerisque 7'evelationihus ecstaticorum; nisi quod quum ii exteriorum rerum im,
prwterea in Cantahrigensi
Oxoniensi (3) hihliothecis codices reperiri, in quihus Richardo PrcVmonstratensiadscrihuntur CnTmiuainMissam et Orationem dominicam; sed quum horum initium
('2)
et
piressionem non magis sentiant quam homines vulgo in somno, iidem (no7i secus ac somniantes)
sihi videntur reapse videre et
audire
ilta
omnia
sit
Scribere proposui quid mystica sacra pioriim
quie imaginationis virihus sihi repreesentant. Absit itaque ut singularem Dei gratiam B. Herman-
pridem agnitum est (5) hsec Carmina non Richardi Pr^monstratensis sedHildehei^ti tenomannensis esse (G); adeoque hunc Richardum mere scriham fuisse seu librarium. Quse omnia quum consideramus et maxime nuUum Richardum Preemonstratensem laudari quod revelationihus
{4-),jam
, ,
no aliisque ecstaiicis adfuisse negemus; adfuit profecio ad mirabiliier suUevandum eorum ani-
mum
nobis profecto occurnobis persuadeamus, Richardum Anglicum , prsestantem Arnbergensem scribam manu sua descripet
visionibus fruitus
est, nil
rit
prudentius
quam
ut
cum Cromhachio (7)

,
eumque ahsirahendum ab omnihus terrenis rehus ; sed tiheras phaniasix vires non abstulit quihus quum duos Revelationum libros debeamus, nuUam proin auctoritaiem hisioricam in iis positam esse vix monendum est. Plura qui volet, iegat eruditissimum Eusehii AdiojHH opus de Revelationihus
,
visionihus et appainiionihus privatis.
eosque in pairiam non tantum eorum lidestinasse uhi aliquando brarius, verumetiam auctor hahiius fuerii. Certe in iis, qude de Richardo Anglico Precmonsiratensi
sisse
B.
Hermanni
,
lihros
,
Errores autem, quibus B. Hermanni iibri scaient, hoc ioco indAcandi non suni quum aptior ad id
,
est cur ejus itlos iihros faciamus, ahjudicemus autem B. Hey^manno cujus tituti
traduntur, nit
possessionis manifesii sunt,

Lihri
iiii pie>'i
Annoiatis ipsis iihris apponendis. Id unum iierum monendum superest hos erro7'es nit officere sanctitaii B. He}-ma7iniJosephi: ide-mque i7iieltige de S. Etisahetha Schonaugiensi. S. Antoninus enim visioni seu revetaiioni , factm eidem S. Etisabeihse, (quam male co7ifundit cum
erit occasio in
fiiia i'egis
,,,
'^^
Verum quum amhos illos lihros a B. Herman;
HungaricV ei Lantg^âvii HessicV uxore),
eiroribus
mni,
"'Sf
qwrum
Ho Joscpho conscripios dico, clissentiamne a Pape^rochio (8) in hgec erumpenie verha Quidhbet tolei-averimpotiusquamprocoelestibusrevelationibus talia suscipiam? Nequaquam; pauca tamen ani-
de iempore, quo ccelum assu77ipia est B.Maria Virgo, ftdem non adhihens, sic scribii (U) Nec per hoc detrahitur sanctitati Elisabeth, si nou cieda.-
madversa
vetim.
Imprimis negare non
licet
B.
ec-
tur; quia et sancti viri prophetae aliquaudo creJunt a Deo sibi aliqua revelari spiritu prophetijE quse
Uermannum
,
totam fere vitam in statu egisse
statico; cujus rei tesiem
habemus biographum ejus coaevum sodalem et plurimorum beati viri arca-
ex phantasia sua trahunt in visionibus suis qux calcido suo p7'ohavit Baro7iius (1-2). QucV autem hactenus expiicui, eo nequaquam spectant ut per:
norum conscium; neque ultus (quod sciam) cordatus magni non fecii hanc Yitam. Secundo statum
itium ecstaticum ialem esse ut ex his ierrenis animus omnino ab-ripiatur ad ccelesiia et inier ea versetur eo fere modoquo reliqui mortales inter
terrestria,
suadeam numquam
in ecsiasibus
arcana
histori-
ca, siveprseieriia, sive futuiâ aperiri, sed
tantwn
visiones et ecstases esse posse secundutn sid?stantiam supernatu7'ales ei simulconju7ictascu77iiib7'o

et fallaci
phantasiee exercitio.Quod si sit.nutlam
passim notum
esi
.-
quod
donum esse negarit nemo. Teriio, rum animi illo modo versantur in cceiestibus, non
destituuntur phaniasiee libertate ita ui mutta sibi imaginari queant eaque sihi videantur videre neque et dudire, qux exterius neque audiunt,
,
magnum Dei dum ecstatico-
vi7n hahent.
% VIII. Rivuli ex prsecedentibus fontibus deducti.
vident.
Atque hxc
actio
,
quum humanasii, non
autem passio divina facile inteltigitur locum in ea esse multis erroribus. Adeoque cum ipso Papebrochio (9) et Benedicto XI V (1 0) in revetationibus, visionibus aliisque id genus rehus, suhstantia distinguenda esi a circumstaniiis. Fieri enimpotest ut per graiiam divinam mens humana singulariter suhlevetur eirebus supernaturaliter vehementer inhsereai, quin tamen impediatur ne naturales suas vires exserai etpro prceconceptis opinionibus, desideriis aliisque affectihus plura cogitei,
Ex
Passione Ke^nante Domino et ex Revelalio- fmtioiwn uti)""" nibus SS.Elisabeth le eiHermaînijamprideiii '/""f """"" alicv confectas sunt de S. Ursulae martyrio historiee: [J^^' quaiû^n paucas indicare saiis fuerit. Prhna iiiu- p lum habet Relatio de historia sanctarum Ag-rippinensium virînura, et 77iihi ohvia est in ms. codice
:
S. Vitiin Gladbach. Incipi' ab his verbis tempore pervetusto in partil us Britauniie,
fuit
quam
modo gens Deo

:
incolit prieeh
ta,
rex quidam cnju;;
nominis notam mundana occ luit antiquitas. DesiQuocircaeam (S Cordulam) congrmA nii in hxc
qucB
^Tfiicaiur.
"^^
nequaquam
ei
divinitus communiceniur
Qôt^ ut clarius intelligatitr, ipsius quoiidianse mediiationis experientiam adhibeamus. Nemo plane non sentitper graiiam Dei fieriut mysteriis
hymnorum melodiis et mag-ni udiue honoris vcneremuv, ut cum omnibus sanctis Mostri memor sit jugiadjuvante DomiCi nostro Jesu Christo, et Spiritu cui laus, virtus et potestas '-um Patre sEeculoium. Amen. Convenii, Sancto viget iu saecula in jêhus Oinnihus cum Passione p7'ieter stytum
ter ordinis,
,
pie contemplandis applicemus animuni; jam vero in hac coniemplaiione quam varius singidorum in iisdem rehus sibi repr^sentandis modus ! ad-
Eegnante Domiuo, zn quam videiur fuisse exercitatio scholasiica.
juvatur iamen
aliquantisper divino auxilio elevatur omnium phantasia. XJnde itaque illa reprxseniationum et zmaginum diversitas? Sane
et
Oudinus. Commcnlarius de ScripU ei scriplis ecclesia-ilicis, Biiiannira. png. (j27. (2) Tannerus, Biblio'h lom. 11, col. 1B21. (i) luuncrus, (3)6udinus,CommenUrius. lom, II. col. )521.
(1)
Idem dixeris de alia
Passi07ie,
cujus exeinplar hahemus, excerptum ex codice ms. Vattis Luceniis et olim a Chiffteiio nosiro ad
*31, num 12. - (9) .Ul. nsc 62.- (8) Piopylteum Maji. pag. (10) Dc caMonizalKiiu- hi>. 5S lom. VI Moii, pag. 2^6 cl seqq. (H) Chrooicorum leiUa lom 111, pag. 278. lib in. eap. ull (12) Marlyrologium i-oraa..um, x.x, cap. ll,pag. 175. lil
Bil>liu;li
Cfr Zaccuri, Bibliolheca nlualis. lom. Hildcbeiti. op- Migne. PalioII, pni: 85 (fi) Vide en inUi- Opp. (7) S. Ursula viodicaia, logia, lom. (XXXI, col. 1177 el scqq.
uug,
(B)
627.
par,.
15
Aug
not.
I.
decessores
DE
SS.
.-
UESULA ET SOCIABUS.
in
UCtDRl .."OB.
decessores submissum.
Bujus initium est Fuit
V.D.B.
nibus ceremouiis
est
BritannisefinibusrexquidamDmotusîdest Ueo qui relig-iosus m omDotus tam vita quam nomine; catholic^ profcssionis etc; fims
divinum ac demceps statutum
ad sanctimoFamula igitur Dci (mideirudis) creditumque est; oraculum retulit;
ut,
^ ^
jj^^
^ ^ -q^
Galfredo
n^
MonumetenSl
^;.anP <;PfTliaribllS CJUSque SequaClDUS.

-Yôstquam autem disseruimus de fontibus Colo- s.rcuh nam^ L niensibus Passionis Ursulan3e,inBritanniam 'J"J^,!J^J"jam pergendum est; ubi diu priusquam Passio BrUmZ'''' antiqua Coloniensis scriberetur tradiiiones de mujori tra-beato agmineexsiiiissetraditomniumaniiquissi- d.nmuaii^nvs auctor Sermonis in Natali. Hic scilicei de
, ,
niales
cum
pridie
beatarum
vir-
g-iDumcelebritasag-itur,sequensdiessanctaeCordu-
Iselaudibusimpendatur, ad laudem Domini nostri Deo Patre et Spiritu Sancto Jesu Cbristi, qui cura vivitetregnatperomniasgeculasiEculorum. Amen. ohorece. Nit singuPassio virg-ineffi finit veneranda eapostnarrata^n SS. Virlarehabet nisiquod in Es eo ninuin sepulturam legantur sequentia religîone, non modo jam crescente diviua
;
beaiarum mrginum origine disserens

inquit,... vigilantiusrerum
Plures,
Bri-
^^"J ^J
^^^^^
^^^J!''-
ordinem intuentes,
autem
sacramentum cousuetudo, sed pro consuetudine

civibus inolevit, ut intra
ambitum virgiualis sepultursenemousquehodiecujuscumquemortuicorpus alibi disceptandi erit audeat sepelire. De qua re locus.InIndiculoVitarwnsanciorum,quodanno
Smitius, eccleside 1694 ad decessores nostros misit Passionem hanc in anqlicanx minister , notatur bibliotheca exstaiê cod, Otho A. 12,
Diibito
tanniam insulam tradunt hujus Deo notie multudiuig genetricem et nutricem pariter exstitisse. In qâ sententia concordant procul dubio et hi, qui sanctam agmen misisse dicuntur (Britanninempe)}
g^ qî ge suscepisse
;
nienses puta) Batavix) convenientissimis hoc ipsum ad.struunt JDdiciis, apnd quos pleraque loca sanctis his cernuntur simul et illustrata reliquiis nam et in Batavia, quam Khenus bicornis circumflueudo insulam facit,
:
magnopere gloriantur ('CoZohorum etiam medii fmco^^ msw^^
Londinensi monacho anno scrintam a Rogero Fordunensi

1181
Quum
tamen an eidem adscribantur
hic ejus auctor fuerit. S. Elisabeth^ Revelafuerii,
sedemfundasseibidemquealiquandiumansisse referuntur. Vult itaque de virginibus Coloniensibus ^ traditiones suas fuisse Britannis Batavis suas
,
iiones facile fieri lyoiest confecerat soliius exemplaribus quse

^Qjj^^n^
ut ianium scriba
suum addere
_
aUfBimpura:.
a SS. EiisabeRevelaiionibus. Sequens vero ^^ jiermanni partim ex Passione RegJacobi de Voragine (1) Elisabethse scripiis Dante Domino partim ex S. Undecim millium virgiest lia incipii
79 Utraque illa Passio
pura
esi
quidem jam pridem mens Papebrochii quod sicubi sincera S. Ursulse fy^n in Britannia et sociarum Passio qu^renda sit invesiigationes faciendx suni. Hx jam factee a rnidiis, sed incassum neque scio alicui spem sug^ Coioniensibus
;
et
peresse hujus reperiendi ihesauri.lnierea GatfrefXus
Monumeiensis adhibendus
est.
rollecta
si
De hoc
scriptore nota paucissima.
Monume-
Ga>f.ediu^
In Britannia num quidam fuit nomine Notus; alii rex ohristianissimus abbas Maurrm dicunt ; desinit auiem Quem cum et ille promissionem Quid hoc esset interrogaret enarrasset, credentibus vireiui^ sibi per ordinem redeuntibus, ipsum migrasse paulo post
passio hoc ordine celebrata
fuit.
-.
tensis dictus est, sive
quod diem vidit Monovagx, ^'"^;;^^^ celebris et antiqux Cambriae urbs est, inter ^,J., ,,^,_ ^^^^ Monam et Vagam fluvios posita (5), sive quod monachus ei forte prior (6) in prioraiu Benedictino Monumeiensi fuii {!). kvtnvins quoque agnominaquod tus, uirum quod paire Arturo naius est, an Arturi regis laudes mirifce ceiebravit incertum
ui voluere Baleus
cunctis et
ad
Dommum invenerunt. Nit atiud in ea notandum

:
ieguntur 'nrxter sequentia quse ibi

Kat=o
Passae sunt
trig-esimo octavo. autem anno Domini ducentesimo ut quibusdam, placet, non autem temporis,
{S).FuisseMonumeiensisecciesiârchidiaconu7n, (9) et Caveus (10), difficiie; quum Monumeihae ecclesia caihedraiis non essei, neque
sustinet
quod h^c tali tempore sint peracta. Sicilia Constantinopolis, enim tunc non erat regnum, nec virginibushasreginas. cumhicfuissedicaturcum Constantinum impeVerius creditur quod diu post Gotthi sceviebant, tale sit martyrium quum
ratorem celebratum, tempore
scilicet
Marciaui imperatoris,
ulouidamvolunt,quiregnavitannoDominitrecenScripta est ante tesimo * quinquagesimo secundo. * quadringenprxtuxit Vin^^^^^ ^.^^g et auctori maxime *"""" 1244 Speculum C ceniius Bellovacensis qui anno suumhistoriaieabsolvit{i)aiqueinidintuliinarVoragine etiam rationem (qux apud Jacobum de miraculi de corpore quod ad S. Ursulse
hoc xvo jam Monumeihx archidiaconum fuisse consiituium consiat. An anno 1151, ut idem iradtt Caveus {11) ei Godwinus (12). aui anno Ubl, ut februarn habet Wharton (l^), et quidem dte aut Eliensis ille idem episcopus S. Asaphi (li) in Waliia seu Cambria consecraius fuerit,?mhz quoque dubium quamquam cerium sit virum, Qalfredum, Callofredum seu Goffredum nomine, F
'
^^^0 ad hanc sedem fuisse proynoium.Cardmalem fîsse primus scripsit Ponticus Virunnius (15);
leoitur)
sponte redierat, quohasilicam ex abbatia aliqua hoc quoque niam hic negligeniius haberetur. Ex Natalibus, CapPetrusde fonte bibisse videniur, Cunerse, qu^ s^culo
gôd nemo prudens crediderit (16). Qux quum omnia aut falsa aut ambigua sint, Galfredum Monumetensemnudeappeitabimus;quodc3eterum ûlgare ei apud historicos rei iiierari3e nomen
est.
.
oraviusaliique.DeActisS.
(4) ei
xivauty^^conscriptafuisseosienditPapebrochius
si Historix regum Britanmse , quam scripsit, rationem aperit ipsemei in limine. Cum multa, inquit (17), mecum et de multis ssepms animo revolvens, in historiam
jn
-,.W^^*'
:
.p.ehtstou^
dicendum non videiur, quamquamiisCoioniensesplurimumnixifuerint.

fabulis esse plena,
HUoaendaouica.ad2IOctobris.-(2)Clr
Fabricius,
B.blioth,
regum Bntanuiae mciderem
mirum
contuli.
quod intra mentionem quam de

pag.
^gi.
Jinn v.Wu.de FF Prlu.oru.u, tom.

^t) el
('"'"?"..I,
pag. 233. -
(5)
CfrEchardctQu^.if, B.bl.olb.
(4) Acl. SS,
530, -(ll,lbid
_ (iO) ScripU. ecclesastica hisloria. SiEcuI. VVabicnse, - (12) Dc Pra^.uhbus Angha:. pag.
loc. cil.
6bt.
lom
II
Jun.i,
(,5)
Dc
eccles.
Asaph.
(15)
pî;,
306
(14)
Monaslicv.m Ansl.u- lom-
Bihliolheca Brilannica, acaq - () Cfr Tanncus, ^" Anglicnnm, () Cfr Mona.Ucum r 7l'r .du, A/0M.me/e-. ^ de Praesuhbus Angli, (7) Godw.nus. !i95el597 "v ae lom.n.^'b ^^^^^j,^^ B.bholbeca Br.lannica, v Galhf.edui Guil.elmi NcubriGodîDUs! pag. 65i ex Pra.rat, L'lc(.,.m. Cenluria .., num. 86, lom. I, pag. (y)Scnplt. BritaDni,
VIII, pag. 1503.
BrilanniSE
des. - (16) Ofr lamcn a Joanne Burgens. fredus. (i7) Galfrcdi

x.ii
hislor. hb. vi, pag, 5^, ed.l. Tannerus, citans Annoles medio ssculo
scriplos,
BibUolheca Br.lann.ca, ^- haUoiib. 1,
Monumelensis lusloria Bnlonum,
cct.
..
pag. 1, edit. G.lcs.
gensis
^.^
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRTS.
95
:
eis Gildas et
Beda laculento tractatu

:
fecerant, nihil
Savilii
de reg'ibus, qui ante iacarnationem Christi Britanniam iuhabitaverant nihil etiam de Arturo cEeterisque compluribus, qui post incarnationem successerunt, reperissem cum et gesta eorum dig-na ffiternitatis laude constarent et a multis populis
:
mum
luter libruraseptU et eum, qui hic est octavus, excodicibus raanuscriptis nonnulli duos alios libros interponunt.
(6)
annotatum reperio
iicToae
V.
cl
B.
Benrico ex f uo
Initium prioris
scriptorem
annus qui comprehendit posteriohs De viris illustrihus An:
Hic
Jlmgtingdoneiisi,
est
cOMlntGalfre-
glorum
quasi inscripta jucunde et memoriter praedicentur. Talia mihi et de tulibus multoties cog-itanti, obtulit
tres epiatulEe
quseper eos, In priore libro continentur diiibros tcripprimaad Henricum reg-emejus nomi- to fiiiiK ante nnnwn Il3ti nis primum de serie regum potentissimorum,
et
.-
Walterus, Oxiuefordenslsarchidiaconus, vir in oratoria arte atque iu exoticis historiis eruditus
quemdam mum, qui
britaunici sermonis librum vetustissi-
a Bruto primo regê Britonum usque ad

,
qui per orbem terrarum usque ad sua tempora fuerunt; altera ad Warinum Britonem de serie regum Britauicorum ex Galfredo Arthuro. Tertia ad
aiucer(cli39.
Cadwalladrum filium Cadwalonis
actus
omnium
continue et ex ordine perpulcris orationibus proponebat. Kogatu illius itaque ductus, tametsi intra
alienos
agresti
Walterum archidiacooum Oxinefordiensem consortem snum de contemptn mundi. Posterior liber est de Miraculis ex Beda fere couscriptus. Hos libros,
quamvis, ut loquitur Savitius, ab Huutingdonensi sinedubio conscriptos, omzYaY zpse editor
;
hortulos
falerata verba
non colleg-erim
tamen
stylo propriisque calamis conteutus'
quod
:
codicem illum in latinum sermonem trausferre curavi. Nam si ampuUosis dictionibus pagiuam illevissem taedium Ieg"entibus ingererem , dum magis in exponendis verbis quam in historia intellig-enda, ipsos commorari oporteret. Opusculo igîtur meo, Roberte dus Claudiocestrise, faveas, ut sic,
,
de rebus Anglorum nil novi docerent. Vermn nobis considerandum initium prioris libri (7) Hic est annus, qui comprehendit scriptorem, annus scilicet XXXV regui gloriosi et invictissimi regis
te moniiore, corrig*atur, ut non ex Monumetensis fonticulo censeatur exortum, sed sale minervse tuae conditum illius cente ductore,
Galfredi
Anglorum Henrici, annus lxix ab adventu Normannorum, gentis exeellentissima temporibus nostris in Angliam. Hic enim manifesto sequituranno 1135 ;am Gatfredi Monumetensis exstitisse historiam, quandoquidem eam breviaret
,
quem Henricus illustris rex Ang-lorum g-eneravit; quem philosophia liberalibus artibus erudivit; quem innata probitas in militia
seatur editio,
militibus praefecit; unde Britannia tibi nunc tem-
poribus nostris, ac sialterum Henricum adepta, interno g-ratulatur affectu.

Comus fait
Roberto, comiti Gloce-
slmnsi, Caradoco ian*

carbanenii,
Porro quum Rohertus, quem Henricus I, rex Cadomi ex illicito concubitu susceperai, circa annum llOl per matrimonium cum Sibylla seu Mathilde (variant enim de nomine chronogra8.3
Huntingdoniensis hoc ipso ajino, qiuconvenit cum E anno 35 Henrici regni, anno IIUO incepti, et cian anno 69 adventus Normannorum, qui anno 1066 Angliam occuparunt, Uta tamen videntur quatuor aut quinque annis in antecessum notata. Nam in Epistotaad Warinum, cujuspars Chronicis Roherti de Monte (8) prccmissa est, scripsit Henricus ipsemet $e frustra inquisivisse in res gestas
Anglias,
regum Britonum
tandem anno,
ficisceretur
ante C.Jidium C^sarem, donec
qui est ab incarnatioue Domini 1139
Guilielmo
phi), hserede comitatus Glocestriensis
{\),
ipseco-
(accuratus est hic annics (9), cum Romam procum Theobaldo Cantuariensi archiej)!-
Malmesbu-
eumque titulum usque ad supremum diem, quem pyHdie kalendas novembris anni 1U7 apud Bristolium obiit (2), serGlocestriensis factus sit varit
;
mes
scopo, apud Beccum, ubi idem archiepiscopus abbas fuerat, scripta rerum prfedictarum stupens invenit. Siquidem Robertum de Torinneio, ejusdem
ex hoc capite sequitur a Galfredo librum

fuisse inter
suum scriptum
annum U07
et
1U7
locimonachum, virum tam divinarumquam .sjpcularium librorum iuquisitorem et coacervatorem studiosissimum, ibidem convenit. Qui
historiae de regibus
quandoquidein ipsi Roberto duci seu comiti Glocestriensi dicatus est. Sed accuratius tempus indicare possumus. Scripsit scilicet Galfredus, dum viverent Caradocus Lancarbanensis, Guilielmus Malmesburiensis et Henricus Hungtindoniensis C qu^ ex ipsius Galfredi epilogo constant (3) Eeges autem illorum, ait, qui ab illo tempore (seilicet ab obitu Cadwalladri, qui anno 689 vita functus est) in Gualiis successeruut,Karadoco Lancarbanensi, comtemporaneo meo, in materia scribendi permitto. Keg"es vero Sasonum Guillelmo Malmesberiensi et Henrico Hungtindonensi quos de regibus Britonum tacere jubeo, cum nou habeant illum librum britannici sermouis,quem Gualterus,Oxiuefordensis archidiaconus, exBritannia (Minori seu Armorica) advexit quem de historia eorum veraciter editum in honore prsedictorum priucipum, hoc mo..-
cum
de ordine
Anglorum, ah Henrico Hun-
tingdoniensi
editEe,
hunc ipsum
interrogaret et id
quod ab eo qnaerebat libens audisset, obtulit ei librura ad legendum de regibus Britonura, qui aute Anglos insulam tenueruut; quorum excerpta, utin
epistola decet, brevissime scilicet,
sit.
"
ad Warium mi-
.^neas... reperies.
"
Ex
quibus omnihus se-
do in latinum sermonem transferre curavi. De Caradoco Lancarbanensi nil satis certi reperi (4-).
Malmesburiensis inter
annum
1114
ei
1123 Gesta
regrum Anglorum sc?-ipsisse habetur et, dum Historiae novellffi scribendee incwnberet, anno 1142
mortuus
84
(5).
Quodjam pertinet ad Henricum Huntingdoviii ejus
niensem, ante librum
Historiarum hoc
quitur Galfredum in tucem non dedisse suam historiam anno 1147, ut atiivottmt, multo minus anno 1150 seu 1152, ut dixere alii, sed inter annum 1114 quo Malmesburiensis rehus Angioru7n expticandis coepit dare operum et annum 1135, quo iilam a se adhihitam videri roluisset Huntingdoniensis, aui saltem 1139, qao librum Galfredi reapse reperii apiul Beccenscs. 85 Hinc quoque corrigere licet errores nonnutlos de Waitero, Oxoniensi archidiacono, a quo lihru7n Britannicum accepit Oaifridus et cui Henricus Runtingdoniensis suum de Confunduntur sciiicet a nonnuilis (10) três adminimum Waiteri, nempe Walierus noster ante annum 1135 autsaitem 1139 Oxoniensis archidiaconus, Waiterus de Constantiis similiter Oxoniensis archidiaconus et Walterus Maps ; adeoque singutorum gesta
Guallfraii
OxonieS'i,
f/tio
Gulfenliia
actnpit C/iriiTirrîim
Britimiliver-
nicnm,
(II
eu u Guiil. (cro Hap,
[\]
CIVD. fiouquct, Recucildes

a. el
hislor. de France, lom. XII, pag,

(2)
scriplorcs,
not- a.
pog.
(8j
221.
(7) Cfr
Tanncrus,
Bibliollicca,
pog.
o9t,
764, nol.
x Annalibus dc Margan, ap. D. Bouquel, lom. XIII, pag. 756. Histor. leg. Britaiin. XII, Tannerus, Bibliot. v^ Canidocui. W, png. 228.
pag. 80t cl 802.
^3)
Iib.
5 (i) Cfi
(9) Cfr
ibid. pag.
Monumeola Germaiiix, tom. VI, pag, iai. Chroiiicum Roberti de Moate ad annum 1138 el 1139, i95 ct 'i94. (10) Thompsou, ap. Giles, Gallredi Monum.
Ap. PcMz,
(B)
DuHus Uardy, Opp. Guilielmi Malmcsbur.

lom.
PaUoIogia,
CLXXIX,
col.
1147.
{())
prxf, ap. Migoe, Anglicarum rerum
Uist. fint. praef. pag. xiv.
um
^^
AUCtOSE ..,
DE
tribuntur.
SS.
URSULA ET SOCUBUS.
rali
V-BB-
j^ni n!
Verum
A/rn
ui et
Mnpp.Maps,Mes.^S/t'*'-A;^*^^*^^^^ cus, duum a Rusttoâno

cio,
^"^2L r^Fwe cieri-
Guilielmi de cura destituta; de medio facti uomine Eobertus pastoWarawast, archidiaconus pr^fectus fuerit; et, ubi anno 1155
^^,,
eur
Messire Gautier latur (1). Viêhat

tit
Map Pl'Z-Z\lTyZwel"^;"",
obiit
^' f^Z^^' 'l^ZTvel
'^^^(baint 1^' t historias ^î^" Graal I< gallice fictas aliquot
f
et
Lanoelot du Lac)
quum
^d vulgarûm
poea-
Eobertus Exoniensis episoopus sucoesserit Qmmquam Uaque Robertus decanus Sarum (15). non fulseril Guaiterus Caepiscofaliius infuUs p j' nonpolest virum boni no.
^^'
dicax sum.nil vetat quin ei ecclesâstêo ^nfen,nina latina. universo statu^
rum genus
esset in clericos et
contumehoadseribanlur ahquot ear-
^^f ^JJ
viris
'^^ZeZ munus Oxomense munu
;^,, archidiaconale gravissimis conferri g
,. ...ittm a Gualrer. d, Co-
-"">
Normamua Constantns archidiaconus fuit ante annum LlinOxoniensis quo ad sedem ^J-^ôhnensemassum^^^^ st^ 1183
_ .
sissima
80
{i).
(hcalterius de
Galfredus , /,, Robertum %^^^J^ll^'i;\^,, afnrp^triensem comitem auctoritatem. et fidem fj^^^^^^^^^" ^"^ ^^^,^ êferre eum ad se fuissea Waltero Oxiuefordensi archidia-
,.
rd offieûm rehquU Hugom <^;/^" f^^^'^ trienmum tenutt anno 1186 ad sedm Coêntr^^
(3),
'
'^'^[^l^ro.i.
dito.
arte et exot.cis histori.s eru-
sein seu
Lichfeldensem promotus H). Quanaonam
autem susoeperit Gualterus de Con^tc^tusaj-oh^^ Ka diaconatum Oxomensem. ressahs obscura^

dulfus de Dioeto;
narrans ad annum ii^ 2""" modo Adulfus de Warnemlla, vUam curmlemperosus. Gualtero vices
stantiis
J^^ ^J^
RecogUa insuper laudem huic Waltero da^^ ^y^^.^^ Hunlingdoniensi. t Britannia Armorioa librum a Wallero ^^ ^^^^^^^^ animadverti-
'~
;
a-ifr,do lUo.
^-'^^^^^X^nlZToCol glia^crediderU,nudehuncvocat^M.x^mi^Con
canon.cum
'""f^^"^^".'^-^ J.!^/,^
^J
S"^' "
,f ^^.^^^ ^. ^^^^^^ Galfred^ vlsionem statim fuisse vulgalam per ;;;^^^ ^-^.npiam fuisse qui negarit U- .1 brum Britannicum in Anglia delatum fuisse aut
,
,,^^^.^^. ,^^^^__^.^ ^^^^ ^^.^^._ ^^^^ ^^^^ ^,gj_ j^ .^-^^^ inventum aut hinc saltem aspor- ,.i,
^^^ ^^^^^_
"
nedictus
-Pf "^"'"^^f "/^'l"" f *2 An^fe Angh^ duplioemad annum \m referensjegzs
&ualterum
legationem. alteram tn ^'*; ^' ^" niam alteram, pmor^ loco "^^f^" terum de Constantns
sigiUifernm reg.s
0).
"^
'
'
-^l^^ ,^^ î^^^
ît esse
Galfredum fictionis incusarit; ô uUus suspicioni postocus ne Gualterus hune suo cerebro exvel
ê^ Jdt
^'f^^^^J^^l^^Zi^Z '^ dem Walterum ^;

"'""
^"^f' \met 11"^*^
";"
^"^.
C"*
cuderit oodioem. aut ne Galfredus finxerit (prout nunc aliquando fabularum scriptorcs faciunt) in
Oxenfordia. arch.d.aconum, ^'"^ rta ut mterannum g-is (^)

.
,^, ,L. venisse mcognitum ante volumen. ûe a se latine fmsse versum, dum tamen id
^, excogitasset ipsemet.
;
idto-
ficio
auctus fmsse
/'^f^;/ med.o mense " 1 13o, rehcta quam ab anno^"!;?-*"l. f/ .'^'^^^X/n;/ Ro^^'^^fj";" !"^"f thomagensem '^/^^^.^^; ^''^f ."f ^^^^ neque '"";;"^" oocupasset ^/.^^^^^/^f^. fmsse quandoqmdem
;
;
'"'^;.'";.-
Fuere tllo ô qui apriperstrinxerunt Galfredum atque hi sane ncm ter

taclissent suppositioms orimen. si ei loous fuismulto mznus ullus cogitavit de reo faciendo êt Waltero. Utrum in Anglia antiqui iUius operis Britanmci exemplaria supersint, mihi perquam
:
tta^
Insula^ Det
''J"^''^/^^^ P'^ dedteamt(%)Ex ?*^. ^^^t
dubium
est.
Complures
.^
(17)
eu^nfcjnessenonposseacWaUe^^^^^^^
J
et
J,,,,^
cZ.
,, aooeret,
quidem id affirmant operam suam

inet
Lpn*7
v.
Riohardus SUnpson,
:ot"'rrSnLroiC;f ^; rllrr
bunZto"tZlZar7^^^^
GalUa
(9)
rf-^-- UUiotkeearumperscrutator
scr^pHs
GaUi^
:; r.: Zptores m. Apudmos ettam logUur VUa aUeriusarchidiaooni Oxonie^s^ de quo mentionem tnjectmus. nempe Hugoms de
C^ /
cathosuis historicis, maxime de persecuttombus Anglia. *-;--^ Ucorum in
ZIc^^^Zl^^Z,:^ t^^nt
'^^^^ZT^Zîl
" quem
sed nnllus ihi codex, siGalfredus Monumetens.s abh.buemi^ Ursula et socarit, aut saltem quo ahqua de S bus oapiantur. JuTerit ha;c paulo latms declara ""= v Coo u, Exstat codex, notatu. nf, Ms^ rnUnuUi V
:
-^-J^f^ ^f
"";'"",""
cGu/if,,.,,
,,i cie"r..s
quce superius de Galfredi MonumeleM Jae^disseruimus patet quo oirciter tensts *i"^ u ,,,V,, n,,i. tempore vixent Gualterus ilie. qui ItOrum nri. '
TexUs
*."-,,,.
.
"
tanniouminAngiiamtulitetquivulgoGuaiterus Calenius agnominatur. Jam arohidiaoonum Oxo^ niensem fuisse anno % Eenriei I (ita saltem sigias inteiligoalqueidestannoChristimVvuUTanLrK/(12) ChartuiariumAbbendonensems.aileoans certe hoc officio functus est ante abitum Robertiepiseopi Lincolniensis. quianno miadsuneros abiit (13). Quod benefioium anno U35 te^nuisseexpriorieditioneMonasticiAngltoanidi) idem Tannerus perbibet, et anno 1157 ex Chron oOssenensi ms. Voiunt aUqui eum ad cathe-
re.
.'^.f^^Â. vi; cujus urt.oulo i Cliron.oum WalluB exo dium dncens ab anno 720 et m anno 1293 des,_ nens, scr.ptusque anel.ce "b Humphrey L yd
et absolutus 17
dram episoopaiem Oxoniensem fuisse promotum:

sed heec sedes Henrioo VIII antiqutor non est stare aiii ad Exceslriensem ; verum id quoque non potest, quum iv idus apriiis anni 1138 in con;
Juh. ann, 15o9. Ejnsdem codic.s est ejusdem Chronic. wallioe ab eodem Lloyd.o sxr.pt. et ab auno quoque 720 seu gest.s CadwaUadn exordiens in praeliminaribus .mlla de S. Ursu a ment.o Ven,o jam ad secundum ood.cem. uotatum Claudtus cap. 4, pag. 247. In eo leguntur Annales Camhr.c. .ncert auctoris usque ad annum 1296 quo recen .or s v.dentar Galtredo, uec qu.dqnam de S- U;^"'"
articnlus
n fragmentum
-.
continent. Art.culus v tertii cod.eis, signat, Clau-
dius D.
vii,
exhibet
Fraffmentum de flam.n.bus
cilio
Northamtoniensi Exonieusi
ecclesiae,
pasto-
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBEIS. 97 cum nominibus filiorum Bruti. intermissa videbantur adjeci, in Eomana ma.ime neque al.ud est, ut ibidem notatur, quam flaminum historia (6). mque monebant semper veleZ aZd et arch,flam,num commentum, quod in vetere libro scriptorh ofTieium eum interpretis eoniunJZt Br,tan,co. quem transtuhsse Galfridus nusquam eerte UufHnus nil tale monet
et archiflaminibus
.
OCTO|f V. D. B.
oomparet.
Iltut ,d est, n,l h,nc res
in Eusebii versione
'
vatnr. Pra, erea al,ud reper, n.h.l, cumque ad Galfred, h,stor,am referr, possit sed animadverteiidum est incendio consumptos esse pluteos (romplures in quibus olira custodiebantur
;
Ursulana juquod modo quo-
nequepropterea a sepeecari arbitrabantur, quum non tam de versionis fidelitate quam de UbriutHi-
adeoque plura chronica non amplius reperiri. Quibus adde a cbronicorum prseposito, qui iis disponendis operam suam ponit atque in hanc ., ., ,. , ,, rem jam multa notav.t, mihi dictum esse, numquam a se reFcrtum fuisse Chronicum Britannicum, quod
libri historici,
.
(qu^cumque ejus origo esset) cogitarent Secundum hanc itaque normam, non vero juxlaeas quas nunc in interpretandis libris sequtmur leges, judicandum est de Galfredi Monumetensis versione adeoque. quod ille antiquorum ^^^"^^^ ^^ " Venu nonnulla addiderit, nedum mirandumsit,contra exspectandum erat omnino
tate
90
o,i,af,u auxit ^ton,avit,
'""'"
'"'*
'"
';;"""";".w
prBBiverit Galfredo,
etjam pro
certo statui amplius
dura
uon exstare fundamenta, quibus ille Historiam suam Britonum superstruxit. Dolendum quod praepositus,
quiChronicisBritaunicisstuduerat.mensedecembri anni 185f> diem obiit, neque nunc ullus estcui lingua ethistoriaBritannicasatissitnota.Af^teni7a;2rf observabo, nisi quod Usserius voluit codicem,
Quocircanoniniquacensuravidetur (quamquam sit et parum modesta) Guilielmi Neubri

;
gensis, Galfredo co^vi
qui in pnefatione
rerum
Angticarum hoc Historiam Britonum notavit calculo Quidam, inquit, nostris temporibus pro
:
primo recensitum
loco,
unum ex
exemplaribus
expiandis Britonum maculis, scriptor emersit ridicula de eisdera figmenta confinêns; eosque longe supra virtutem Macedonum et Romanorum impudenti vanitate attollens. Gaufridus hic dictus est,
essequibus contineretur ChronicumBritannicum, quo usus fuit Galfredus. Summum admitti posset
tria
collecta
enumerata scripta partim ex illo Chronico fuisse non secus ac ipsam Galfredi
,
ag-nomen habens Arturii pro eo quod fabulas de Arturo, ex priscis Britonum fig-mentis sumptas et Ex PBOPRio AucTos, per superdictum latini sermonis
:
B Historiam. ^^ Verumtamen nequaquam dubitamus quin qaodiiu veriGotfredus Hbrum depriscorum regum Britannise limiiiter;
propriicovet-
colorem honesto HistoriEenominepalliavit. Qiii etiam ^ majori ausu cujusdam Merlini divinatione.s fallacissimas, quibus utique de proprio plurimum adjecit, dum eas in latinum transfunderet, tanquam authenticas et iramobili veritati subnixas prophetias vul-
lentmm more,
gestis a Gualtero acceperit et ex vulgari sermone iranstulerit in iatinum. Sed quam fideliter id in-
quirendum. Profecto opersepretiumfuisset si quis aiiquando exemplaria britannica cum latinis contulisset; ve?'um quum id a nemine umqua?n factum fuerit, aliunde quid sentiendum sit de Galfredi fidelitate resciri oportet. Porro is sane ?nultum
aberrarit a vero, qui cssiimarit antiquos inierpretes easdem sibi prasstituisse leges quasrecentiores observare sole?it. Nunc eni?n nil exemplari
Specimen additamenti indicare tentavit Hic enim Chronicum, lingua cnmbrobritannica conscriptum, quod ex bibliotheca Hum' fredi Lhuydi, in Cottonianam transiit, et exemplar libri Britannici, quo usus est Galfredus, ei habitum esi, (idem id est de quo supra n. SSJ congavit.
Usserius.
tulit
cum
capiteseu sectione xix libri
iv Galfredi,
addere
iicet,
nii detrahere; sed,
quantu?n
fieri
ubi tradiintur ante Lucii regis conversionem fuisse Britannia viginti octo flamines et ires archiflamines ; quibus dein substituti fuerint tot
potest, versio
specutum
sit
primige?iius liber.
Non
quo ipse reprêsentetur eadem olim ratio et noradulte?'atio?ie libro(1),
episcopi et archiepiscopi reperiique hxc minime in illo Ch?'onico Camb?'o-briiannico (7). Sed non
;
ma. Rufinus in Libello suo de
rum
ergo non in libris ejus aliquid contra id invenimus, quod ab ipso in

:
Origenis
Sicubi, inquit
videtur consentiendum Usserio id Chrotiicum idem habenti ac librum ex Britannia Armorica in Angliam delatum. Ast manet Guilielmi Neubrigensis testi^nonium, aperte declarantis Arturii gesta fabidosa et divinationes Merlini plurimum
ceteris locis pie de Triuitate fuerat definitum, velut
adulteratura hoc et alienum, aut prsetermisimus aut secundum eam reg-ulam protuiimus, quam ab ipso frequenter invenimus nflSrmatam; e/ alibi sese interpretari ait, salva fidei suee ratione
locis repetit,
(2); qux multis Idem factum ab Hieronymo, quum
a Galfredo fuisse aucta.
Quamobrem
legiiiina
suspicio est alibi quoque nonnulla fuisse addita ; sed integras historias de novo fuisse fictas crediest adeoque, quod ad Ursulana gesta de iisdem in libro Britannico nonnuita fuisse narrata qu3e cum Galfredi narratione conveniant, omnino persuasum habeo : ornamenta
bile
;
non
libros aiiquot Orige?iis in latinwn

tulit
:
idioma
t?âns-
attinet,
in quibus
quum
aliquanta offendicula inve-
niantur in g-raeco, ita elimavit omnia interpretando atque purg-avit, ut nihil in illis quod a fide nostra
(j
discrepet, latinuslector inveniat
(3).
Neque tantum
ad summum aliquot adjecerit Galfredus. 91 Quierendum itaque superest qucV auctoritas

Britannico inesse possit. Consideraîda tmprimis sunt S. Giida: Sapieniis, paucis post medium ssscuium vi annis scnbentis, vej-ba (8) Tacens vetustos immanium tyrannorum annos,... illa tamen proferre conabor in medium quEB temporibus imperatorum Romanorum et passa e.st (Britannia) et aliis intulit civibus longe positis mala ; quantum tamen potuero, non tam ex scripturis patriae scriptorumve monumentis (quippe qufe, vel si qua fuerint, aut ig-nibus hoslium exusta, aut civium essilii [Jorte exsulum] classe longius deportata, uon compareant) quam transmarina relatione; que crebris interrupta intercapedinibus, non satis
libro
illi
;
'^ """ff"''"
ubi de fide agebaiur, hanc sibi assumebant libertaiem inte?pretes in historicis etiam eade?n ute:
;'"""""*'"'jity
Ihrontct
(, ,p, cnihgiiu,
t-x
enim nescit versionem Historiae Eusehii Rufinianam neque ubique fidam esse neque integ?'am (4) ? Muita enim p?'0 arbitrio addita, multa detracta, mutata midta (5). Et Hiero?iy?nus i?i Prsefatione ad Chronici Eusehiani versionem tnonet ieciores utgrsecorum fidem suo auctori (Eusebio) assig-uent, et qufe novo (sic
hantur
:
quis
ecclesiasticee
>>-0>iia ecrx
"'"'^'
""
pergit) inseruimus
libata
de
aliis
probatissimis
viris
cog:noscant.
interpretis et et graeca fidelissime expressi et nonnulla quEe mihi
Sciendum etenim me esse et scriptoris ex parte officio usum, quia
(I)Migne,
et tJ50,
1'atrologio,
lib.
I,
Apologis
21,
(G)
tom. XXI, col 122. num. 12 et 15. (5)
- (2)lbid. col, M9
Ibjd.
col. 122.
Scalligeri. png. i- -~ (7)
De
i
Brrtannic. ecclcs. primordiis, pg.

liist.,
87.
8) Libcr qucrulus. part.
cap. 2 de Contutnacia, op. Mignc,
(i) lliid. col.
(fi)
Cfr Pncfalio Heiirici Valcsii ad
Euscbii
edit.
pQlroIogia, tom.
Hisl. eccles.
LXIX,
cul. o3CS.
Clironicum Eusebii, interprcle Hicroitymo,
Octohris
Tomus IX.
17
claret.
DE
,.
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
oamus popularem
iraditionem,
m.
; vi<.Me daret. ExhisautemconstatmediosxcuWYineq
qum sueculo^m
;
ul seauentibus de eis
circumferebalur
neque
irtrum .um Querulum ''"^"^^'^^-^;^^,, comparmse,

scripturas scriptorumve
S.a....m,
rent
;
,;
ad
monumenta
ponderis pu
quam
quse in antiquiori Passtone ColoI
^Jgrtur
""'ZQuamuam k.c
(etpotiti sunt usque
"''.^^'^'"'Y^ *?!r^ .eu Brttannt^ dein relationes transmarmas esse S. Gdd^ quam ArmoMajoris meliores visas transmartnas riLas; iertio has ipsas relat.ooes
^^'''ZivZitsJculo^v ^
complurestamen X;;,,.^,, vix tamen ullos qui ,,J.,, ,^ asseclas habuit Galfredus. ZoxtmeeTsvestigapresserint. Ponttcus Virun- o,.,r,,d, ^'"breviavit ''"
ita sint.
wiliir
non
S.
satis claruisse,
quippequ^ mterrupta
essenf
intercapedinibus:
quarto demum dubUasse tamen
"
^f
et
xvi ineunte
^^,
;"^j;f;',;^
f ^^^^
(3,,
,
Joannes Major.
'"-
^, Qalfredi narratio-
sed prodiit Gualteri. Oxoniensts Britannicus. versati non sint. profecio td
Gildam an civium exsulum classe 1""^'- dePs. qua fuer.nt tata essent scriptorum monumenta. Britanma mnort. unde quum hi exsules in
'^^//^^^^^^^ j,,
J,^,,,aia
tamen
propria
duhium -'^^'f~'J^^^
'nla^Z aliorum ? ^;^ Ursulanas virgines anno 2^5 (4). P^^JZeiemporevivebaiHectorBoethius.ipse Scotus. qui quum Ursulanum
ntquehistoriL 99
"''^^H^m Ponjndum
,
narratibus adiiciens. v. g.
adprêsentemqu^stionem nequaquam pertmet certrssnne Quocirca quum Ither iUe Britanmcus diem kalendarum ma.arum post xtx
scriptus
stt
Q^m^, irruptione com

.
7Z ^^^^
.,
arbitraretur
.^
hujus
temporis
..^^^
^J^
^^^^,,.^
,^
eo
anni
ab
incarnat.one
Cadwalladrus
ôm-n.ca nCLxxx.x ?t narratur. contag.one cariîs eo
f;,-
f.,,,
(,,,.
p.urimum de
et
^J
esse ( ), Eolutus, ccelestis regni ">"" '"Sressus faciendas valde facile intelligit lector non
magm
:
esse traditiones qucS eo coniinentur enim integro sa^culo recentioressun
ad
rmnimum
^,JPj^"l
parum ^_^^^^ ^^^^^ auctoritale nixa, et / Roffensis. proxime sequiepiscopus a J^.^. pig,nentorum rhetorico^,^^.^^^^
/^^ CrombacMus
(6)
quidem altqua
proban-
S. Gildê SapieniiS. cujus dinibus interrupta,. ra( '

:
^w
^.^JJ^jJ^JH.
earum
est
,"or ^^^.^f auctontas quo ad fabulas propensior

:
"
J^
^^^^^ .^ ^^^.^^^ j^^ ^^,,,,^. Qî^êdi Monumelensis librz capiebanthesaurum sibi detexisse E ^^, incidisset Baronius. tamen >ta adMbuit in Annalrbus quem
^^ .^^
.^
visus est
fmt gens BrUannica cujus
asserH^m^m
B
^"
Ut opere nostro exstant probattones.
emm eccesia
intel-
^Notuad Marturologium Romanum âj^^J^.^.^^ ^^^,^,,

^^^f ; ^^\, mu-
ul.quie
,.
,^,
Britannica (Armoricam et uUramar^nam ligo)Sanctorumferacissimafuit,dumpauctssvna

habet Acta Sanctorum sincera. portentosis fabulis referta.
inferius conveniendus erit Baropr^stantissimus vir hanc viam
tnnumera exMbet
,
Yj^^ôqli se sequerentur habuit complu,^^*.^,,
'^J^l^J^JJJ^
Hermannus
Fleie-
,..
.,,uon..
^"fr"'^
^^ Scrtptorpr.terea ille ^^^"^TTal*"" " "* eo Galfredus ^"''"'yf vrndtcand^ causam, sciUcet ^''T^ZbaZab '"^ ^* num, quorum passtm xgnama ': proinde mirum si ut loquxtur historicis. Nil
in hoc 0 mJoniensis S Baronium, quod quum sancta-
Ursulsc canonicus.
qm
Zm^ZZit
Zêm
rum martyrum pala^stram in insula Batamca ZmZeGratiani coUocasset, iUe luculente hanc
et
historiHm vocat,
GmlielmusNeubrtgensis,^.^J^^^J^JJ^^^ impuoenter
quam
petulanter et
^"''f'JJ.^^ î^ milUibus. Partim ad PZTnSeideloco.partimadBaror.tum. "^

'
ColonHe
dandam
esse ostendit et
c^dem
-^^
Verorn.\^rn.r^^^r..^^^J;J^JJl
gnarns amb.gere
0' B.itonum quKcumque in laudibusYftonum contra gensis. J, b. veritatis deliravit, a tetnpore fidem historic^ d.t.ou.s e^se Csaris, sub quo Britones Eomana, Honor.., ut quo Bo coeperunt, usque ad tempus
s.n.tur.
T^Z^îone
sibus; sed biennio ,
accessUanno\mMir.ûs SS V.rg.mbus Cotonienpost anonymus qmdam, seu

de
.
^.
PjJJll~lîi,
/
Basinstochiensis. qm ^. Y. B., maluU nude sequi

Brevis expiicatio
fjplZllibeLcmtUulus:
re.pnbl.c^ mani a Britannia propter urgent.ora Arthurum fac.t negolia sponte recesserunt, ipsnm ''' priEclarum et spectab.lem super "^^^^ "^^:
adeoutdeAn^lis,P..t.setbcot.sadl.b.tum^r,urn^
^^'^''^}'' phet; imo ''^'J^J}^j2lx*"='' ^"^,^ deinde profusiore ment.end. l.cent.a, convenire cum ^'^'^-"'^^^^^sus Arthurum
^^^^^.^ ^.jj.^^ ^j^^,. impressa typis ^.^^perR V B Duaci anno meta^ ^^^^^^^^-^.^ ^^^^^^^ ^^^^^ opusculum fere copioso satis ;,.^^., est Galfredi dictorum cum
im
et de
^^^^^ J^^^^^^.^^^^l,, Innumeri ut Ursulano scripsere martyrio : adeo
alrt
.
de
stqms
veht.ille hiblionraphiam Ursulanamconscribere sU. Sed id "facUelZa miUia nomina reperturus
Ss^^rkrZMedr, rûmS^-: iegonLnostrumnonest. ^!^::^.:^^^^^^^^^^^^^ SX. SS. Ursula. et ad suos habita

devictos, et in concione
soci^ an pass^
'
^10"^^;;^
uno subactos esse : at non trig-inta alio? reg-es a se orbe nostro, prster inveniet fabulator tot regrna in
egnamemorata, quse ublqae
ille
Sinl Circa
dliu.
238. De origine ôu q
ondum subegerat
spectet
loco
,
Cyriaci 03036. r J
p<.m.!/.wnrnl^/ ^nciabus aQitantur rj^respr^cipuede^.^Sv^n\fêtSociaOusa^^^^^^ ,,i.-
Quum tamen
historia S. Ursulse non
proxime ad
extoilendam Britonum gloriam
mmn
eSetr/ream eolm J&ermu.
quo regis
controversi^^quarumpr^maadtemp^l^^^câ^
^,..,
.,.
IXw aesiêtcontranonpeccaremusminus, auctorUatem. Media

^t rnre^'^!^
rfe S.
secundaadlocum.tertzaadnumerummaHyrum^ ReUqu. minoris sunt momenuD^^^^^^

tria
s.Ursul..
\taqulvia incedendum
Ursula
et
est, scilicet
ut
ex iis, qu^
intelli-
potiss^mum
.
sociabus refert Galfredus,

S 18, ,.,-
-"^^fj^-^^^; qu3e opinio p eas passas esse anno ^?>1 aut 238
.ai..
(7)
IZZXo^'^
Histona.lib. v. pg, *8 et scq.i edU.G.les. ici Virunnii Brilan. pDg. 181 (4) Cfr Crombacb, l.b. .. cap. U. (3) De gestis Scotorum. Scolicarom lib. v, cap. 42, pag. 75 el seq.i. et 182. t) Rer"'"
a) GaUred...
HisU rcg. Bnt- Ub. xn.
2.9.
,2,
Fon-
Ed.nbnrg 171.. (6) S Ur.u,a De rebus Scolorum, hb. .r. cap. 41. pOc.
^^^-^^'^^^ '^^^ ^l
êliquis
1878.
reliquis connectitur
cum fdbula dp
Cnrinon
r^ntxn.
oUicirca annur.
383.
ma
al!"malnoltx T.t
sententia convenit cum Coloniensibus tradiêoz6^5, a s^culo x.i eoêunie /e;-e recentis se-
sZuLV
fiTT
'^"""'"' ^--^^-^-^-- -mcn 00.^?"^ ^*'^'''

T'''"'. ^^^^non
;
tfcTom
""","'
^^^ ^"^ ^^^ "^^^ ''''" ahis nititur fundamen- .^,'" "'"
zm arpm.nâ. ûzftus fulciatur, ex historia repetit. De his ordine jam disseramus, prius ta~ men verbo facto de quarta ûadam opilne, qu^ religuis omnihus ant^quior est et qua^. Vr.Z et
.ocâr^m c^ffe. il/aa.fmmni imperatoris regno innect^tur. Auctor sctlicet Sermonis in Natali, num. 7. refert suo tempore aUquot argumentatos
es5esanctasvirg-inesex0rientefuisseadductas/-er-
inesTeZlTf
HerZnnin^^^ ,'^''T'' "^5^*"^ ^"^.^^^^^^^**-'

uot^nno
Elisabethanis et Qîd veH

"^"'^^^'""^
"
<-io.,: aH-
r- -mpfa-
prZ^cfrlauZ^^^
Ct
.t
-^^rwS^
ciab^cs necta
^^^;a.r/ml/l^'^ iTjpenTa^Z^^^^^^
f^ f''"^ ""''^'^ f ^? ^'^""'f ^^^^"^^'
^^^ ^
^"'
"^"'"'"'-
ân.
... .-.. e. male^ntellecto Clemati^ tituto ortus, in terta antiphona ad Laudes ot^m Coloni^ tegebaturK qunsi vel expeditionis obedientia propter Ropacis custodiam curn
77ientums^culnxnPntT
'^'^'^"
eZZmUallT^^^^
Dein quumTalie
martyHbus Thcb..
so-
Germam. et
ta
c.e atis
fuPnn desnmt^;quzbusverbtsconnecttturearum fnenut Passô cum martyrô SS. Gereonis et sociorum, qm s^culo.. âm pars nec forte immerito) Le-
h'^"^"
Coloniam usque direct* vel orandi ^ratia eo tempore loca pro proposito
L^
indicatur
quaquam autem
certe legit
t7Zul^^^^^ '"' fuisseahHZtU auTcnT'^ terrasZL^: ejusque trucutentus exZtll Ne
''''
SlZZ
nescit? Pr.vterea Sigehertus
Lc cum anno V^^conve^Tre ^^^
gtons Theh^^ hahchantur qua opznione censend^ forentpernsse sub Maximiano Herculio xnterannum 285 et 305 quo tempoms spatio Thebâ Legio tam prêclare prope Agaunum, Bon( ) ;
;
videtur reper^sse sanctzssimum buisse anno 238; qutn immo ad

v.
GemblacensisZi Passionem\e^n:.x. Domiuo n .a fZ
maniputlmoZ.
medtum
quo Attita
sZuiZ
E
tot in his
pariibus strages
:
nam ColomamAgrzpptn^ et Sanctospro Deodecertavit
Sed
liie
atteram prsetuiit, vemsse beatum manipulum
tdem scriptor huic narrationi aestimans scilicet ex Britannia

,
tuiU Ursulanum martyrzum ideJZ^sede Ot tone Frisingensi ; quin etiam de Theodorico ^dituo Tuitiensi, qui, ut Crombachius ipse
testts est
(3).
edmtrl
scripsit
annum m-6,dum feyêret
Chronicum ab orbe condito usaue ad
quum hxc
insula
actroc.ssima Cl.ristianorum pprsecutione jussu Maximiani concussa est quo tempore ist^ beat^, soli
;
reiiquiarum eflbssio-in hoc autem hmc legere est n) Q.iorum rex Attila Galliam atque Germaniam pari formidinis
horrore
concussit. et totis pene urbibus
Ueo
omnibus
et,
Europ^
eversis
et meritis notas,
contenderunt
Orientem versus occurrente lictorum immanitate,
hanc AgrrippmaeColoniffi terram effusione sancti sui sang-uinis decoraverunt quibus denuo verhis eorum martyrzum ad Maximiani Herculii êvum refertur, seupotius adannos et 305, quibus in Britanma adversus chmstianos sasviit persecutio,
;
quidquid atting-ere polerat. velut ignis ndurens velut turbo dispergens absumebat. qui inter cetera sua flag-iti:i exercitum undecim miUium virginum
dumColoniam
erant extinxit
cumomnibus quicum ipsis magis consideranda sunt quod scripta fuere aut saitem mutata non sunt,
obsideret,
;
qu^
eo
quum
mn ......
" ^ôceuano
et
Maximiano
indicta.
mum ecgrapha
S.
iZX^Z^mianiHercufi,'.
^^ ^^?"" ^"^"^ ^"""^ temporis crederent Colo^^^^5 S. Ursulam et socias Maximiano imperante, /uisse c^sas, non alia videtur fuisse causa
,
Reveiationes suas habuit S. Eiisabeth Dehabemus Passionis Reg-nante Domiuo, desumpta ex codicibus mss. S. Ghisleni
qiiam quod SS. Gereon et socii, aliique de Legione Thehgea superstites manipuii hoc imperatore cru deiem necem obiverant pronm enim sunt gentes
:
ad res similesconnectendas;pron3e quoquead cru.
delia quseque uni ti/ranno tynhuenda, quorum no men reiiquis noiius sit; ita ut in quibusdamGaitias
Carthusix prope Trajecium inferius (UtrechtJ. Pauii in Sonia prope Bruxeilas, Valiiceliensis abbatiie et inonasterii de Moris ordinis Cisterciensis oiim in dicecesi Lingonensi; atque in nulto ex his ciausuia ilia legitur. 97 Quis autem exemplarihus aiiquot annum 238 adscripserit latet; sed medio s^c. sii, jam in atiquoi codicihus appositum fuisse ex S. Eiisabetha>
,
s,
m^îmhu.
f<"-'"'^"" ^""
'""' '
^
.-
'"""'
partihus, in quibus Juliani apostatse famapiuri
libris
mum increbuit, omnespcene martyres ah
compertum
esse dixi. Capite
enim
vii
ejus
T2TcX<:^
papx
hoc ipso cassare dicantur interrogati et capitis pcena plexi; quamquam ex historia certum et evidens sit eum christianum voiuisse videri quamdiu in Gat-
Reveiationum, ubi 5. Verena de commentitio Cyriaco disserit et qua Ixtitia Ursutanas excejjcrit iUe papa virgines expiicat, hsso occurrunt In tempore, quo ingrressae suraus urbera Romara, prs:
liisdegerit,nequepriusadgentiliumcastraaperte transiisse
(2).
sidebaL apostolicse sedi vir sanctus noraine Cyriaet jam per annum integrum et undecim hebdomadas Romanara ecclesiara rexerat, eratque in numero Romanorum pontificum decimus nonus...
quam ex
iUis ^jrovinciis excessisset
cus:...
Dein considerandum est nil certi de tempore scivisse scriptorem Sermonis in Nataii, sed hxc ab eo dicia fuisse ex conjectura. Quumenimretuiisset traditionejn, qua sanctae virgines perhioehaniur Coioniam ex Britannia venisse qucEsioit apud se qua occasione id factum fuerit; et quum apud Venerabiiem Bedam,ut nu7n. 16 ostendimus, brevem narratum de persecutione Diocie,
Nocte vero que proxima erat post adventura nostrum revelatura estei a Domino, quod, relicta sede
apostolica,
nobiscura esset profecturus... Ipse au-
tem venei-andus pater C'yriacus non prius ab iirbe reg^ressus est, donec ipsius consilio alter ei, nomine
Antherus, substitutus est. Et inferius cap. HQuodam tempore, inquil S. Eiisabetha, a S. Verena. cum videndam se mihi prassentasset, sciscitata sura. sicut mihi a fratre quodam sug-g-estum est,
:
tiani seupotius
Maximiani Herculii in Britannia

iiia
hahuisset obvium, statuit ex

tria
mam migrasse venerandas turmas,
insuia in Germa-
quuminpa-
tam male haberentur christiani Briianni. Verum, quum, ut postmodum 77ianifestum facie"mus, dubitandum non sit quin ah ffunnis trucidata fue7'it B. Vvsula cum sociis Hunni autem eo
;
quisnam
citus
nis,
:
fuerit auctor martyrii
illius beati
exer-
nam secundum
,
considerationem narratioAtti-
quae de praefato papa in praecedentibus facta
est,
la
,
nequaquara
rex
sicut Eestimant nonnulli

,
tempore in Germaniam nondujn venissent

facienda est hcce sententia.
^6
nihiti
Hunnorum
sed
illius
persecutionis auctor
exstitit,
multorura
anuorura spatio
postea
Neque alio argumento indigemus ut conveilaSS. lom.
(1) Cfr Aci,
Octobris, pag. 22.
(2) Ibid.
tom. VII
Oclobris. pag. 802.
[7,)
Pag, 100<.
(1)
Ei ms.
ejui
DE
trcTAKB
SS.
URSULA BT SOCIABUS.
^^^^^ ^^^.^^
conficere liam, spretis caisareis legibus, impune urbis pra^fecto, pontificis Annec Komai a Maximo
:
u , .t ejus persecutio subsecuta '^^^"
Cui ioteiTOgationi
^"
'
V. >.
li.
ita respondit
essemus "'^^' pnncipes ''^" eo tempore duo

:
Cum
"'
erant
Maximus
esse multitudinem inainau nos et nobis assooian,
^ et Africauus, ^'' , ' nostram et "ûlto. <=onfluer^^^^
masnam
^^^ ne lor e p adversum nos, ac metuebant deberet religio '=1"-' t""'^tum crescere ac roboran ectuexplorassent iter -^^rum qu pe
Unde cum
"''"J^^ '"^^Xm qui erat quendam cognatum suum "^'^^/" '"""^ l^ edu hortantes eum ut 'J^^
'
êri interfectore sed nec a coss. Maximo et Africano prajsentibus ac sanguinis Christiani avidissimis trucidari? Atque hanc ob causam discedil Crombachius a clausula Passionis Regnante Do^.^^^ ^^^^ cmterum ut rem sacram a nemine vio:
contendit.
ra,
eramus, m.serunt
princeps gentis ''''''o^''. cto exercitu suo, persecutionem ^

deleretnos. Q'^' ''^
.^^'^''^^.^^,
.^^. ^,^^,_ Quinappr,'n intelleclum est consulatu Severi et Christi 235 designari,quo Alexander tZi annum
g,.,
Verum hiec omnia stare ne;^ô /-asii consuias
--J^^^ J^^^^^
^ .^
^^
J^ ^^^.^
"re
^"
^^^
^^^ ^^ ^^^^ successoris. occisus est
^^^^^
.^^^^^
,
^^.
cnmarmatamult.tud,neeg.-eden .irruit uperno angu. cum venissemus Colon.am, ib.qu eftudit " nostrum. In
x.em
N.,
.-H
"^^
"i;;"',
Maa;mni
..-
;H..( -m
;r"
^-'""'""^^f^ mitos 909e de Cy, '"^.''P'^^^'''!^". ^^ ^^ Szs(ams 7c P.''"'"^^' 98 ;/Xino ao! Aem ^ 238, passiom Regnante Dom.no nullusjd speciai, ncmo ,am negarU
A/-ncam- annum ^^ ^^^^^.^_ ^^^ ^^^^^^^^^ ^^ p^^.. ^^ ^^^ ^^^^^^^^^ ^.. ^^^ ^^<'"*"i^- 0"">- '"'^ ' ''"-''"''^' saltem anno 235 S. Ursula. et sochius. debuissct
.<
.
con.Za sequcntem; an-
1^^!
omr mar(yrim afocri6.r.

a(rorsKm iraa;i< Afarrimtnt e< -,u. u. ]^l^^f'2suMum alii retrorsum traxerc de -*/"'
-.
i^
adsorip(t.m, auctorttalis esse Mitto ^^wf ;" ,,prisimiPass^ suBt anno ^f^ ^'''''^'''Zl 'm^^^^^ Ubi supra de vmiam Ziêr s^c;o xii. ut ad alia
5...on. .n
f-^--;>j7^,^^^^^^^^^^ r.r ^''^^^^^^:^.^^^^"^^"^^:
ridiQuibus Papebrochius (5) Satis, att, videtur quod Macciminus (aliis Maîmus) et AfriLlum cu
:
,,,,,,,.
^.,.
e.,o-
trahantur ad an-
.u.ntur.
:r
conjecturam .I0 "^^^f~i,Jlf Deinde, iâssio de tempore apud Ubios fuisse. x .cnpâ, Kegnante Domino non ante s^culum quemadmodum supra num. "^/;f;; qms contenderet (ettamst '""^^^f
i;";Xaff tw^
E.Pa
si nonU ordinarii (nam liquem ^^^^ E nominantur in Fastis) saltem ut suffecti quodalii que non solum primus /qui utique etiam imperator H secundus donetur titulo principis, i,. ^, ^^,-^,, /,/0 m.^.^z. ^^fj/^^j^^^^^-fj^
:
longe difficiliorem facit
mus
qu^
vero fides
adjectam) aatiinotam temporis ab initio fuisse ipsa re conferaiur, hebitur tam recenti, si cum virgmes monumento ? Tertio demum, Ursulana, quum certo occis^ ibidem ab Hunnis dicuntur his anno 238 Hunni nondum vtsi fuermtm tamen concutmntur partibus. Quopostremo argumento Schonaugienses et Stemfetdenses Revea;
^J^^
^
.^^^
persecutionis gtadius. deducimur Romam impune venire non potuisset Or^.^ .^^^^^ ^.^ ^^^.^^^ ^^^^^^ ^^^^^^^^
mam quum
;
ita
in me-
.^^.^^
J,p,rium
et
in tempus, quo s^-
âxime
^
^^
.^
^^^.^
^^^
deinceps stare traditionihus

^
etiam
qmbus beat^ mariyres ab Hunms quo^ queante medium s^culum ni necat^feruntur.

tiones, in
.,
. .
quo aticu^^ ^^^^^^^ ^^^^^^^ Pa,,fonz. c^s.^ dicuntur ârtyres, et annum 236. quo consules pro-
^^
j^^^-
,-^,^
^nnum
238,
^<^^^^^^
implaior Maximianus
et
Africanus, in
ne-
m n.e
..6.-
probabiUaf.-
Sedaliasnotas habent temporisRevelationesistse, Quas examinasse juverit. sibi coltoqmum 99 Perhibuit S. Ferena, quacum Rom^ visa cst S. Elisabeth, codem quo
i^stituisse
^^^^^^^.^^^^^^ Schonaugiensibus indicati;
Tirr
M.U. a-m
i)nrur6re;
essent tempore ibidem quos. quorum nomma erant

sules latere,
tos in
^ ," principibus conjEstimavit Crombachtus, sub his non quidem ipszus anm, sed designa-
ff^^^^^^^^^^ Maximu^ ^
annum sequentem
(2)
(1).
Quumemm cuniBaVeroMaxili>i
ronio
arbitraretur coss. C. Jutio
C m-ino
Augusio etAfricano annum
Christi
cu-
fonte nossetconsucurrisse, atque ex hoc quoque Afncam cum secundo usurlatum Maximini et et pr^terea pati ab ilto imperii anno convemsse, ab imtio suae dominaiioms Maximinum
^^^^^^^^ ^^^^^ ^^^ iî^r se componere nitatur; ndpnaup si nerearinationem Romanam undecim ^^ 2 ^ J.inum tueri pergat, ad alterutrum nnnum eam referat. Si vero videat, imperante Maximino (s.vissimo Christianorum tyranno, peregrinationem, ut confieri non potuisse hanc 1 ^^tipse Crombachius,) satis non esset ctau^ /^^^^^ passionis Eegnante Oomino et Revelationes anno ^^^^^^^ deserere ut eam peregrinationem, 234 (nam hiberno tempore non fa^^^ seupotius ^.^^ transcendebantur Alpes) a piis virginibus
.^^^.^^^^^^ ^^-^^^ affirmet
^^^^^^^^^^^
Maximinum
videri
vxrgtnumRomanapereposse ut decem mUlium tuebaiur, anno 23K instituta fuegrinaiio, quam

rit.
sîisse adversum christianos
(3),-
vidit fieri
non
,^ p^^îde (6) ^^^^^^ .^^^^ ^^.^^^ notum; et quod mutto magis 234 aut ,^ Revelationes Schonaugienses, anno
;
sed necesse foret ut tunc Rom^, non autem aut in Germania fuisse (7) Africa.-
JJ^^^
autumnum anni
^^
Audi eum
(4)
Longe
firmior ratio nos ad an-
.^^^
/.^^
Romanam
235 S. Anterum promotum Petri cathedram. Nutlum

.^^^
num dum Baronium

revocat,
a
priorem Severi et Quintiani (htc

concurrit
emm secunthristti6ij
^^ ^^^
^^^^^ ^^^
dsedaleum regatur
^
g,,^^(,,(,
cum anno
histonee consensu sacrse profan^que favor enim , indulgentm et s^pius repetita Alexandri voiuntas chnstianos benevola csesaris peregrmationem; cujus efficit Eomanam
:
traditiones. _J^^ Cotonienses posteriores emersere? Quum, ut ^^^ ^^^ ^^^^ demum hasc
.^^^^^
^J
g^j^QyâugiensiumRevelationumnarra,^tus fuisset tapis, aut saltem a fossoriverba ^îatus, cui h^c inscripta erant
:
reveiai>one,
âyie^^''^
l^^^,,^
cMdisVrmia-
perfacilem
auctoritas consules, senatum.
populumque Roma:
quis num a nece virginlbus inferenda retrabebat Maxicum sequenti, vero credibile censeat anno
îms
?k?t.
Romm
^^5^^^,^
"*
"''Vll
^^^ ^^^ ^^^^^^
!';",^/p<.r(."'
shnctas virgines et cum eis
miuus iam immauissimum doctoribus bellum edictis publicis virgines cum episcopis tantum
tot
ecclesi^ prsesulibus et
indixisset. ausas
colohi6M beversus
Kmmm
^Jca(doa>t
po(iyi"""
suscep.t et s. aliha v-
itinens, per ItaPropylxun. MajK
o- ...m lici,adaQ2o8,num.
nj.v LTûla ^
v>ud.c.Lo,
1 1.
,..g, 9.1 ct
91.
(2)
Ann.lcs c.de.u.-
an 23S num. 5 cU.
(olCfr tojui
Pucius, Criucc n BaioDiuin, ad ' rub'"^. (o) vindieata. pag. 89. (4) S. UrsuU
^'^-I^Jj.^^-^^^jf t7)Ur iiiiemoiu, SrcdrE^^^^^^^^^^^ RalUstus, pag. 70. nole 1. oo, cm^. Alexanat e, art. 35, et No(M lur Moximm /, Sîre Alexandre ^.
,.,,.
; ,
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. A hic B. ElisabethsE pro more confirmandus datus esi, seu potius ut coslitus, et quidem a S. Verena,
confirmaiio7iem acciperet. Non tantuni confirmatus est tapis, sed audita quoque S. Cyriaci historia, qui non prius ab urbe regressus est, donec
ipsius coDsilio alterei, noraine Antherus, substitu-
101
V. M
It
XI. Cyriacum
papam plane
esse,
fabu-
losum
tus est
Anterum enim
ta aliquot
circa annum 238, quo juxexemplaria Passionis Reg*nante Domino
Quamquam ex dictis
nemo prudens fidem ad~
B. Ursulara et sociaspassas vidimus, Petri cathedram conscendisse colligere erat ex Ottone Fri-
hibuerit titulis e ccemeterio Ursula?io erutis o^m Z"''" aut Reveiationihus Schonaugiensibus, adeoque in
singensi (1). Non enim visionihus tantum docebatur S. Elisabetha, sed libris quoque utebatur. Ve-
rumtamen nondum tunc Catalogum pontificum Rotnanorum inspexerat. Adeoque posthac cum
perspexisset Catalogura
operis nostri ratione de com?nentitio hoc antistite Romano disserere. Ex quo tempore prodiere lili tituiiet Revelationes,
mur tamen
catalogum pontificum Romanoru7n admiserit Cynacum, ex nullis aliis monumentis notum, cogi-
pontificum
Eomanorum,
neque usquam noraen S. Cyriaci illic reperisset, legit tamen ad S. Anteri nomen eum martyrio coronatura fuisse temporibus Maxiraini et Africani consulura (2) et ad S. Fabiani qui S. Antero successit titutum, hunc fuisse temporibus Maximi et
;
nuliafere celebrior historia. Audi Croynbachium Vix eru(6)

.-
tus e terra titulus iste

loniiE,
fuit,
statim ejus festura Co-
Tuitii, variisque in locis, quo sacrffi sancti Cyriaci reliquite sunt deportat^, fuit solemniter
celebratum
Africani (3); aut si in codicem breviatum incidit, qualis est Farfensis editus a Blanchinio (4), legit Anterum sedisse temporibus Maxim. et Airic. etsimiliter
-^
,,
,
sseculo eum titulum Gerlacus (Tuitiensis) et Egbertus (Schonaugiensis, frater S. Elisabethx), abbates Benedictini; S. Elisabeth Schonaugiensis virgo, B. Hermannus
:
eodemque
f5êm-
Fabianum teraporibus Maxira.
feldensis) et Richardus Praemonstratensis
(quem
et Africani,
Frmngonii,
quot fiustra
considari dignitate prseterita. ^^^ Opportunc itaque hcGC norat nomina, quo faciHor responsio fieret, ubi poslea objectum est
^^^^ ^^""^
LTr.Vco. '^*'"'
Ottonem Frisingensem
(5)
Attitam, dura
ZZtI
^bique terrarura discurreret, undecim millia Virginum apudCoIoniam Agrippinam coronasse.Z/iemw
Ursul ahhreoiat^) ac Rogerius Cisterciensis (auctor alterius (7), sed exemplar ad manum ?nihi est, quod ei etiam tiîbuitur,in quo nii de Cyriaco iegitur}, approbarunt fuitque ad nostra usque tempora cunctis saculis a
S.
auctorem faciunt Passionis
viris
mSos
rum
graviesimis ut certus judicatus. dein in quatuor tribuit ciasses
B
;
qua-
apnd
,crij,it-
quoque in mentem quid ad annum 238 (quem, ut diximus, ad calcem exempta?ns sui Passionis Regnante Domiuo notatum fuisse nieminerat) ab Ottone narraretur; adeoque, quum ibi legisset sequentia : Anno ab Incarnatione Domini 238 Julius Maximus seu Maximinus, natione Trax, 22 ab Augusto, sine senatus voluntate, ab exercitu, eo quod bellum in
objectiis est hic Ottonis locus, recurrit
prior co?itinet Aihericum Trium Fontium, reiomnigcnu Rohertu?n Aitisiodorensem, Marti?iu?n Potonum, ^>''^'^"'^
anonymum scriptorem CompHatio?iis ChronologiC3e, Wernerum Roiiewinck (qui tamen ut confutet

id refert figmentum),
'"'''""
matetn
Jacohum Philippum Bergoauctorem Chronici Coloniensis Geneb?'ardu?n atiosque compiures secunda dassis
, ,
Germania prospere gesserat, rex creatur. Hic propter odium prEedecessoris sui Alexandri, ex christiana matri nati, sextus a Nerone civitatem Dei persequitur; hasc,inquam, quum legisset S. Elisabetha, sibi persuasit hunc Juliutn Maximum, Christianorum hostem et in Germania versantem,
seu archiepiscoporurn et episcoporum, capit Thomam Cantipratanum (quem tamen nu7nqua??i episcopaii charactere insignitum fuisse constat (b) ); Jacobu?n de Voragine archiepiscopum Genuen-
se?n;S. Antoninum, Fiorentinu?n archiepisco-
pum Petrum de Nataiihus, episcopum Equilinum et Ray?nundum, tituio S. Marix NoVc-ep?'es;
Ursidanas csedis fuisse auctoretn
et,
quo-
byterum cardinalem Gurcensem

constat exju?'isco7isuitis
;
quarta dassis
niam nosse non poterat eumdem hunc esse ac Maxitnum seu Maximinum consutem cognomine permota, SEstimavit eum hujus cognatum
,
et
reapse,
quum in
Gios-
sa ordi?iaria receptus fuisset commeniitius iile Cyriacus, strepuit ejus nomen in schoiis et lihris,
fuisse.
ratione
et
velit ea quas de yêvelationum superius nuyn. 76 11 disseruimus, profecto nonmirabitur S. Eli-
Porro siquis meminisse
harum
quum has qualescumque notitias antea mente repositas haberet, postmodum sibi visam esse ex ore S. Vereme audire narratum, quem supra num. 97 ex capite xvi retuiimus et quo iiia omnia, uiut pugnantia, ordine aliquo
sabetham,
in
Universa itaque hsec fabuta hinc S. Elisabetha i?7ip?'oviso, non inspectis pontificum Romanorum iaterculis sed iectis solum Passione Coloniensi Regnante Domino et Ottone Frisingensi (qui tamen spatium nulium inter SS. Pontianum et Anterum Cyriaco vacuum iêlinquit) , sibi imaginata est Cyriaco huic, cujv^ tituius ei indicatus fuerat, Anterum successisse ; reliqua vero omnia hujus coyn?nenti
.
eonnectuntur
orta est
quod primum
quarta demu?yi classis theoiogorum et historicorum compiectitur nomina> puta Vincentii Beiluacensis, Leo?ia?'di de Utino, Henrici Arnoldi Dionysii Ryckeiii Bonfinii, y Maidonati et aliorum. In Breviario quoque Romano, an?io 1550 vuigato, Cyriacum compa?'ere tradit Cro?nbachius quod etiam reperit Papebrochius (9) in Breviario, itidem Romano, anno 1522 Venetiis excuso. Sed de b?'eviariis, maxime Roma?io aiibipiura, ubi de S. Cyriaci cuitu.
ne?nine contradicente
; , ,
'iOb Jam superius num. 28 monuimusa siecuio donetdmwn XIV et XV viros fuisse, qui Reveiationibus Scho- dejeciim fneru ^'"''"""naugiensibus aut tiiutis, ex Ursutano ccemeterio "
consectaria su?it, et quidem deprompta ex connexis inter se modo quaiicwnque notitiis qu3e in Lihiô Pontificali (ubi de Antero), et in Annaiibus Oitonis Frisingensis ad annum 238 continentur.
fidem denegarent, maxiad S. Cyriacum papam spectarent sed eorum vox ciamor fuisse videtur in diserio, donec tandem causam vice?'it Baronius non quod argumenta antea inaudita protulerit in iiiedium,
(ut affii^t?iabatur) erutis,
me
in iis quse
sed ta?itam auctoritaiem dictis suis magnum et venerabiie suum nomen addidit ut jam liberum cuique esset Cyriacum papam commentum appeilare. Prius in annotatis ad Martyroiogiiim RoIV, cap.
!f7.
(1)
Kes ab originc niundi
ge&lae,
lil). iii.
cap. 31 el 33, ap. Tissicr,
28, 3p. Tissier, Bibiiolh.

S.
BiblioUieca
chini.
Il*iii.
PP. Cislercicnsium. lom. Vlll. pag il, (2) BianAiiaslasii IJibt. ViU. Roin. Pontif. lotn. U, png. 1H3. -(3)
pag. 186.
I,
(fi)
Ursub
viiidicatD,
pag. 81.
PP. Cislercicns., tom. VKI, paf!. (7) C(r Crombach. pug.
lOOH.
(8) Cfr yulStif el Echard,

pag. 250.
Scriptorcs Ordinis Prffidicalorum,

Blaji,
{i}
Vide
enm
op. D.
Guiiraugcr, Origincs de
tom.
(9)
PropylEura
pog. '29.
l'glisG romaiac, pag. xlvi. -- [K)
Res ab origine muDdi geslx, Ub.
manum
^Q2
.cTo
V. D.
aperte idporsed deinin Annalibus ecclesiasticis Antero, Pontiani tentum exvlosit Ubi enim de Non audiendi penitus. inquit (2), resuccessore oentioresquidHm.quipostPontianum introducunt
cujus Cvriacum quemdam Romanum pontificem.
exstat mentio in serie Eomanorum BomaDontificum a latinis descripta, ut in libro de Milevitanum, Dis pontificibus vel apud Optatum indices Vavel Augustinum aut Cresconinm aliosve IMicepboticanos- nec apud graecos, ut Eusebiura,
divinandum potius papa luculente dixit quid de Cynaco
manum
URSULA ET SOCIABUS. ptis r^zc nenschenius, proposuit quam

DE
SS.
(1)
sentzret
Schelstraete etEccardus Buckertus autem In eadem jnsula d.scnctus es iv kaleud.s decembns consuhbu. supn.scr.ptis.) Anteros menseuno, diebus decem. Dormit iii nonas
.-
januarii,
Maximo
et Africai.o consulibus.
nuUa prorsus
fateor olim atque etiam nunc a nonnulhs justo pluris factum fmsse td U,^,^.\^^ monwnentum. Nil scilicet juvant rattones mora- rurates.PonlOS
les,
EqmdemUbens
-o,u^
fieri
quibus aliqui persuadere conantur lectoribus, Ua non potuisse ut ecclesia Romana opttmos non
rum chronographum,
Quidem
sit
vel alios
adeo ut ne digna
pe qu^ nio antiquorum. ex commentitiis tantum [titulis en Actis iUis martyrii sanctarum Ursul^ et sociarumpetita.qusem nostris notationibus fao! A/aW^roloQium Romanum) refutavimus. Ex ea namque historia (cui falsi tituli occasionem dederunt) de
quae pluribus confutetur sententia. quipnuUapenitus nitatur ratione, vel testimo-
haberet ab initio pontificum suorum catatogos ; constet itlum ipsum Liberianum, ommum antiquissimum, erroribus scatere maximis. Verum partes in eo disttnguendas sunt plures non
quum
enim uno eodemque tempore conscrtptus fmt. Prima pars. qu^ a S. Petro usque ad Urbanum,
S. Pontiani decessorem, prolenditur, nsevis illis maculata est ; retiqu^, qu3e postea nrlject^ fuerunt, borne sunt et novissimis etiam criticispro^
obiisse dicitur Severo et
Cvriaco papa. qui ibi nominatur, Acta fluxisse v.detur. Sed nec Ula, Ucet adulterina, Cyriacus iUe introsuftragantur. quibus sub Attiia de ducitur quibus ultimis verbis Acta, a Petro Nalalihusconscripta, signifcarevoluissevideiur
;
falsa hfec opn.io
Porro sanctus Pontianu. <bxdem diem Qmntiano coss-, quiprocesserunt anno 235,- et Petri sedem occupasse annos quinque, eamque proin conscendisse anno
bata?
(5].
230,
la et
quo consulatum gesserunt L. Virius AgricoSextus Cotius Clementinus Hiscoss. ejus
B pr^stantiss^mus annalium scmptor. EHsabetha 10.^ Quid ad hoc argumentum B. ^6.u,-.e.J allo^ itcaûra seu si mavis S Venera B. EUsabetham '^ ijo scilicet nomen S. Cyriaci in Catalogo s. EUMia. Romanorum pontificum non iegi, ex mdignatione
.
decessor S. Urbanus dzem obierat, ut tUdem traditur, et successerat S. Pontânus verum consu^
les
anni sequentts,
notantur,
dies
Pompoanus et Pehgmanus, quum mons sit in hoc catalogo ut, ubi

;
cleri accidisse pro eo.
quod
in ord.ne dignitatis su9B
late usQue ad finem perraanere nolui.set. Profecto tantum impedicleri indignatxo, qu^ non
patmt
io iii
vit scrtptores
cataiogorum
Romanorum qui ssacu-
men
usQue ad tantum sed
qui tamen vixere), ne Cyriaci noomnes laterculis insererent, sed et posieriores neque hos ; retectos tituios Ursuianos
vtxere
(si
non exprimitur qua pontificatum imit novus episcopus, consules anni sequentts scnbantur sive id facium fuerit ut voluit Renschemus ne Udem consules bis ^semei pro morte defuncti siatuenda, semel pro novo pont.ficaiu stabiltendo) scnbendi esseni sive quod li consules sigmfi-cent quando primum festis paschalibus novus pontifex
;
incoharit annumeccieszasticum.utconiendiiman-
Orientaies quoque et Lccine quis sobnus admittat, ut ne fidem denefuit) nihil qet tMuio, qm (ui supra iv osiensum revelationibus, quod vetustatem sapiat habet, aut
et
!
Afncanos
chinius (6); quamquam mihi verosimiims sit pnmis s^cuiis novum annum ecclesâsticum tncepisse in die parasceves post absoiuia of^cta d^vz-
na sed h^c zndicasse

;
^^
^ ^^^^^^^
sufflciat
^^^^^^^^ ^^^.
auasmeram^phantasiîudibriaessemanifesquas merapieepnama
''''""
109 Discinctura fui.se ly kalendRS Octobns 5. ,,^,,, Pontianum additur in Catalogo quibus verbis
;
r"
:X7:;;aeoma..o.
mVerum ahud adversum h^c ursit argumeninter Poniianum et tum Pav7roc^^^^^^^ 'Z^X^S^nporaprobe nota sunt, spatium ôn esse pontiflcatui Cynaoi, qui juxta capui vu
Zetau!Ln
utrum
voiuerii auctor tunc sanctum ponUficem defunctum fuisse, ut siaiuere al^qm; an vero
Schonaugiensilm per annum integrum et ndecim hebdomadas Romanam ecclesiam cum Urbem advemt S. Ur.nla cum comi^ ZTkTlatalolo enim Liberii, cujus tres edi-
'
tfonesBucI^^^^^^^
et
Scheistrain, in
aliiie-
IZLurZlorum
ZTabhZTannis
juxia se ^nvicem positas, R. D. abbas Sotesmenszs (3)
(quod mulio veris^mUiu. tiumremisisse, anqmdpiam aliud, oeîant nter verbs se interpretes in hoc tamen convementes sanctum PoniaiiUs srgnificari ab hoc tempore num non amplius fmsse Romanum pontificem; sedem vacasse non dtxemm, qma nonnumquam F vacare ^n hoc et in aliis Cataiog^s sedes tantum depos^tzoms seu censeiur a die f^-^-J^^^^P^^^^^ r^. Quum ztaque obzent aut potms officto pont--
^[^jj^^^^
tr:::^:^Z^s^Z:!^ pr^stantibus,
>
erat,
. ......
;
...o. ,..,..
mês d^sdies
2
1
TessTaique ahis eitam edMionibus Zhocinquam, Caiaiogo nommus hanc circa ex noc, inqtA,u f,j,;,p ûccessionem Rotempus, de Qôagrm^s^ f^ê
septem
ordznatus fuerzi oporte anno 230
Ju-
In, quê dzes
"^^^
po^_
"^nrq^^S^^
FnU temnoribus Alexandri
fani et PelTgniani
.
a consulatu Pompeepisco-
mercurn erai. Ante xi IfndasDecembris seu 21 Novembns, quie sabbatum erat, sed hoc dê ordznatus ^.on habmt estS.Anierusqmmensemdeincepstaniummod^^ sedzt et decem aut poUus tredectmdies vita fun-
,,,,^
ctus in
Eo temôre Pontianns
nonas seu die

S.
Januarir. Nzst
Uaqueh^c
Hippo^tus presbyter'exules sunt deportati Êccardus defn insnram' nocivam SaMiniara
pu
omnia neqms ante

/---^
flocci vet^s facere,
iocum
ommno concedere
poratiin Sardinia, insula Iconia), Severo et Quinconsulibus. In endem insula discinctus est iv
Lno
^^.^^^^^^^' ' ^^^^^^f stolicam d.gn.tatera. jam per annura ^^t^^;"^^^^^^^

'
t^^^f^^^l^/^^^^'^': !!
^"
'
Z'
kXndas
octobris.
et loco ejus ordinatus est
An-
Iros x' kalendas decerabris consulibns snprascri-
t nndecim hebdoraadas Roraanara eccles am rex,s ponfficum decifnissetque in nnmero Eomanorum
mus
nonus.
A
Inanti conlra
/lUiic
103
ADCTORK
110 Quid
ad
hgec Coloniensium traditionum seu
ciaudicat,
calalogi
loi-wi txeepl ioiirs.
potius titulorum et Schonaugiensium Revelationum vindices? Tutum non esse Catalogo Liberiano aliisve catalogis fidere non consentire
;
ex quo tempore Phiiosophumena, qux

TertulHano.
alii Cajo. alii S.
et aiii
alii Origeni. alii
V. D. B.
Htppolyto
demum anonymo
hseretico ad-
historicosdesingulorumpontificatuumduratione, aut de fide adhibenda consulibus, Catalogo Liberiano, Libro pontificali aliisque id genus monumentis inscriptis ;fieri potuisse ut Cyrincus omissus fuerit in Catalogo Liberiano. guemadmodum ibidem omissi fuere Anicetus Eleutherus et Zepherinus, quorum primus medio sseculo secundo, secundus circa annum 180, tertius ineunte
,
scripserunt, in lucem edita fuere.
Quamquam
enim, qux libro ixibidem traduntur de S. Callisto, veneno plena sint et manifesta ubique appareat
sasculo tertio sedit; et

illatos,
quum
retiqui Catalogi inde
desumpti fuerint, hos tres in eos guidem fuisse

sed prieteritum Cyriacura. Verum enim vero ut universa h^c argumentatio subsistereposnecesse esset adstruere res recentiores non magis esse notas quam antiquiores, atque in illis referendiset supputandis tam facile peccari guam in his; prcsierea Catalogum Liberianum ab setate
set,
caiumniandi votuntas; gu^ tamen de vitx ejus serie ibidem perhibentur neque neganda sunt, neque in dubium videntur adducenda. Habes itaque ibidem 5. Caltistum, ex insula Sardinia reducem, adhibitum fuisse a S. Zephyrino ut sibi in administrandis rebus ecclesiasticis auxitiaretur; praspositum fuisse ccemeterio et tantam ei in se da-
tam
listi
aliis videret oculis et

:
fuisse auctoritatem, ut imprudens senex non auribus audiret quam Catquse tamen nit aliud significare videntur
fuisse presbyterum, nequa-
quam S. Caliistum quam episcopum.
B
Vicariui
fuii
S. Pontiani non omnes habere notas, quibus dignoscatur historicum certo incedere passu et res sibibene perspectas tenere ; et demum tacunas, quas in hoc Catatogo sunt, etiam reperiri in Cata-
113 Profecto concedimus S. Caiiistum diutius ,^ ^5 ^ ut ne per saltum pres- IhyrZ prt-' byter factus esse videretur quod vel hinc tiquet ''y'".m
diaconum non fuisse quam

quod quum
S.
Zephyrinum avaritix
incusat ano-
/^"""'
nymusseu(siprsepiacet)dubiusscriptor,Caiiistum
non
Cyriacus;
logis,quosSanctorumPatrumdiligenticedebemus. 111 Inteltexere hiec Bebiuset Crombachius, neque muttum niti audent illis conjecturis; quocirca confugiunt ad aliud inventum,scilicet ad vicaHam
pontificiam digiiitatem,
tamen non criminatur exptendx S. Zephyrini pe- E cuniarum siti operam dedisse cui crimi?iationi facitiime locum fecisset diaconi munus. Simititer
:
quum concussionis,peculatusaut fraudis in administranda re temporaii Caitistus non arguatur a viro, qui totus est in fingendis sceie7-ibus ex gui-
quam anno
suo tribusque
mensibus, oivo sed retegato in Sardiniam insulam S. Pontiano, gesserit Cyriacus; simitia exempta non deesse Linum et Cletum absentis S. Petri
:
buscumque ejus gestis,
(cujus certe reprehensionis
ansam apprime
dedisset diaconi officium.
magna
fuisse vicarios; Peticem Liberii; Vigilium Silverii; et Eugenium Martini hos tamen omnes,
;
vicariiquum tantum
essent, appellatos fuisse Ro-
manos pontifices; quidni Cyriacus quoqueS. Pontiani exsulantis vicarius fuerit ? Verum, si exempta hgec ad rem faciant, equidem sciscitabor quare de his omnibus memoria supersit, nulta autem de
Cyriaco.
Neque respondendum
est
eam ex invidia
deletam fuisse ex catalogis Romanis; nemo enim sapiensdixeriteademinvidiataborasseEusebium, Augustinum, Optatum aliosgue. Sed nonne, inquient, Papebrochius ipsemet.qui Cyriacum Ui^sulanurn tantopere exagitavit, admittit primis S3ecidis continuo fere pontificibus Romanis suos fuisse vicarios? Et quum hos irrisisset passim Pagius, nonne Blanchinius eosdem vindicavit ? Ita est. Sed id genus vicariorum non omnino idem est quod volunt Bebius et Crombachius. Quosenim vicarios introducuntPapeb?'Ochius etBtanchinius, ii auxitiatores erant pontificum Romanor-um jure succedendi destituti, neque in catatogosreferendi, nisi post mortem eorum, quorum erant vicarii,
eligerentur ipsi pontifices; quod si eligerentur, addebantur anni vicar'iatus annis pontificii et dicehantur tot sedisse annos, guos vicario etproprio nomine rebus sacrispnefuerant; guem autem Bebius et Crombachius vicarium facit S. Pontiani, is, guamquam mttnguam vere fuisset pontifex Romanus, inferendus fuisset secundum Reveia-
ex parte in percipiendis et expendendis pectmiis positum); ptane exhoc quoque capite verosimiie est sanctum pontificem non diu in diaconali gradu stetisse, sed brevi ad presbyteratem dignitatem promotum fuisse. Quod vero hac otmatus fuit, coiiigi posse videtur ex imposita ccemeterii cura; huic enim nemo pr^poni poterat, quin presbyter ordinatus esset, guum ibidem ceiebranda essent sacra mysteyHa non tantum in festivitate martyrum.quorumnominacaienda?'ioinsc?-iptaerant
(his enim sotemnioribus conventibus prsefuisse videntur ipsi pontifices), sed quotidie fere in depositione mortuorum ut nii dicam de missis pro infirmis vicinis ad quos deferendum esset sacrion Viaticum. Admittendum itaque S Caitistum, vivo S. Zepherino, fuissepresbyterum. 114 Sed omnino non apparet eum episcopali honore ante decessoris morte?n decoratum fuisse.
;
.
'
ueq^tuquam
v<-ro
epnco-
Phitosophumenttin enim auctor reum facit S. Caiiistum quod, dum S. Zephyrinus adhuc viveret, de conscendendo aliquando throno episcopati Romano cogitasset ; hunc omnium ejus gestoru?n scopum fuisse et conaminu?n finem. Veru?n quan-
P^^^wca-
donam
istuc
pe?-hibet?
Omnino
tandem pervenisse S. Caliistum idem post S. Zephyrini mortem; nec
quidpiam suggerit quo conjicias antea Cai{istu?n Zephy?'ini fuisse vicariu?n. Re quidem vera insimuiat iiium quod continuo sanctum Zephyrinum
deciperet
et
omnia sua
consilia per sene??i i?npe;
ritum
et
blanditiis obcsecatum perfice?'et
sed ne
tiones Schonaugienses catalogis et., licet ante S. Pontianum obiisset, ejus loco (non vero S. Pontiani)
''iCQriorum
1
1
ordinatus fuisset S. Anterus.
Adde systema vicariorum, quod a Papebro-
'"''P/n7oi.
chio excogitatum fuit et a Blanchinio admissum, guoniam anni, dies et menses,primis pontificibus Romanis in prima parte veterum catatogorum
assignati, vulgo justo piures sunt
se
ve?'bum quidem hiscit, quo appareat sanctum Caliistum potioris qua?n p?êsbyteraiis dignitatis fuisse ante S. Zephyrini obitum. eu?nve p^wstitisse auctori Phiiosophument^n, quocumjam tum controve?'sias habuisse dicitur et qui aliquanto
post electionem S. Cattisti antipapa fuisse videtur. Porro, ut ad rem nostram veniamus, Caltistus unusex iispontificibus Romanisest .quos atiquamdiu decessorum vicarios fecerat Papebrochius(l), ut ne decurtandum esset temporis spatiu?n quo sedisse legebatur in Caialogis. Quum itaque vicariatus ejus
guam
ut inter
'Wm
componi queant, ab initio valde vacitlasse :quis enim prudens taniam numeris inesse auctoritatem
vica-
credat, ubi in ipsis consulatibus tot occurrunt errores? Sed multo magis id systema vaciliat et
Maji, pag. *27.
omnino expungendus videaiur ex quo

detecta
(1) Popylaiuin,
10*
..c,c
V. D. B.
DE
SS.
URSULA ET SOCUBUS..
,
, ^,/
detecta suni Philosophumena, ''^^<^'J'^^^^^^^^ fere eadem sors
^'-"7""""'"'^^nacus
ej.i<fo-
pu^vicarir.,
^.e.n,w,.,c 2,,
"^ r"^;^J"' aliquandoemerserintantiquamonumenta usuml tamen 115 Sed fac vicarios fuisse in iiJot^w/""ATnm nuum ex Revelationi' viceriniCotonzenses.Namquume^ ennoûm Cjriacum 6^ reliquorum
assertioms; nara relileatDrimus auctor cujuslibet auctorem et ejus vestifjiis inH^quos primum sequi repenmus. ^ frequentiori usu in more positum
^
5./.onaK5^Wte
^ narGalfridus Monumetensis,
,,
.
'7'""^^"
-"
&"a^rLc;orto5'î-^^^^^^^
rans SS. Ufsulam
et socias
passas
-1"
Sr.SS:r:2*;X rs-ris is;:ir:s,s::t caiMmm Pe^w

Ei:
;.rw5
., ano 383, tempore Ma.i, ""'""""' Tyrai

historia de
con.c.nrf.r.^
irf
e^^
adventu Maximi
in -J^j^
QuumMaximinipersecutiojamferveret;ntltamen ad Rom^ adversus eas fuisse actum, sed hherum datum fuisse constlta eas accessum unicuique tantum capta, quibus ColonicV ^?''^^P"'f,^^^'''; Cromhachxvs alia id genus: qu^
;
IdUUlis. ^ OppOnitUr ejUS fabulis. GalliaS ^,,r.nnitiir PlllS
ntereniur, et
.rjr^.-tfi rtnvi
r^n^semdicavitîdcircoordinem
^ -ônuna sed multix>lex est senientia^^, ^-^^^ cw?n soczaows i^ s. Ursulam "^fy^^^J^^^ cuta
,
iA-
eorum qui
383
Drevis ,.,,.-
''^--...
paioimperi^,
;am inhxsimus.
TiâdtlioneB
tmperu
tu
promovendo cogi- K
^...-'.-.
Joann.r/azpftim
(3),
Sebasttanum Munste-
affectis
Versuas^ssetse ex
hup^J
.^
'""""'-
iSa7e.nsiKm re.iros Aeierodoôs s.d grn r:rien7mimo., oon..nar. 5. Pantulum. dicitur Romam s llr^nlam et socias comitatus nTcotm^m, oirca annum suprascriptum
6
"'';.;* partes cismarznas ,"'/^'f GraXiani ^rmis a conciliamt unde hratianus,
gm
ûs.
L;r 1^yeru.n, pr.ter.uam

^ni. inmtmiiur Hdem
Lugdunum
ii
omnes non
affir-
,5 August, a
Vr-^^^^
Cum
P
^^^Z^'^^^^ ,H,ueeodemanno
i
"Xn.atwe
fugrt
3b3 d,e
testes recentissimi sunt,
ns Qux vero
Baromi
(9)
:
,,,,^ deinde secuia lui^ftn
,v.,.,..
.-
roniisecm-
;:^tS!:::UBre.,ariaetntasSS.V^
Vrsulams et maxxet Revelationibus ortum suum me Schonaugiensibus Crombachius Lucenses, lebebant. Convenit dein
comitum
secuti, quee titulis
C^lfêdumMo^^^.^^^^^l^^tt:^^: Max^njus
âsisset ac vicu os -^^"^"!,;''''
'
u^êt, ,,
ZtZani
BuaZnos
t:ZZ-!ednZ
%TtmUouam
ttlradfptvTha
his
Antiochenos et Mediolanenses. quic.meter,i fossores prolatis tituUs /K^^/ Foilanwn, Marculum, Jacobum et negotio magis profligantur omnium illarum ecclesiarum quod
âcuam provinciam, unde et '''^X ^^\f'^^",^ tr.bu.t ac dms.t utibus nov^ colon,=B
eidem provincia.
^^îejs ,;.
f comp
:
est
nom
n u^
M nor
^
vero eoruui cu a Britannia diceretur. Quo Magna. ^tati consuleret ex
nominibus careant. nedum
X^fslTcenses
T)Jtrael
C
tlsZTg^ntorLnses:
recentiores excipias) habeant Neque feUcius transit Cromqui quidem colunt

^.
hs nxores qua^ri juss.t '^'&"1'\'^'"*'''"''.^"^.^ sunt an >natnmon.um î.giês ex gent.libus suis pr^d.ctorum m.l.tum pr^postulata.. Evat autem dux Conuanus, ..m,s e. Br
^-^^^^^,
%^^,
^,,,,
TZeUam
fut^se
elmque nonnulli
;
Ursula, sociam
post Maximum nobilitatis con3..nx des.tannia. regulis, cui paris Coûb.est fllia Dionoci reg.s cunct.s '=<=t'= ^' u,3ia. Londini itaque
arUtrantur sed nulla exstant documenta ^dZLquibus id persuadeatur (7), multo minus Acta cirek annum 238. S. Cunera^
f^
eamoUisse
frustra aZellat dein Crombachius sed ponderis supra num. 79. Non majoris vldedcta
;
ommno.
.x mzlUbus Pleie^'^^^^^ ^.uicet ex nobiUtate et solum carosque -' J^^l'"^; ; eet, patrium dumque ; onuntur navigi.s
:
.f
J^^
eogitant nauta=,
mox
J^rtdoumenta
r"
de translatione
S. Odilia,,
utpote
ito-ac(ca=Pa.oncRee-nanteDomino/<ata,Bellovacensi, S. Anidemoue cense de Vincentio Rberto Altisrodorensi. Joanne a Le,dis.
j^pût in Germanicum êlga Pictorum et Gaunus

eomparata
'^g"""='f'^" s=Eva proceUa naves ub. dum ess n , Uttus

;
ttZo
ZnneMagno.archiepiscopoUpsalensi.aliisque.
.mpe cum Grat.ano imt' arte eum a vel hac ^^J, ,i,ersus Maximum, ut .ufestandam Br.tan deturbarent, cum ad ,^,
classe, ,cto fcedere
Hunnor^^Xn
f::7e,H:LntiquJstesproducitCrombachius. passionem llegnante Domili enim omnes partim

no partimRevelationesSchonaugiensesautearum. scriptorum epitomas secuti fuere. Nil igitur hoc syntagmateperficitur,rectemonenteBaromo{i<y. bistoricorum ver.tatem Certe quidem non numero
historifficonsuevimusffistimare.sedquantafldepol-
,^1
tenderent, in has ad ut v.m inferend. .Uarum 4 ; ôstes grassat. sunt, caperent. Quae omnes hortaiu jjeitia. consilium
potius oppetere ac g y^^^,^ ê.jem dirissimam
a-
^^^^^^^
lib.dine
decreveruni ^..^ obtruncari christiana constant.a Cumque ea persi ^^^^ ig.iiomin!Osum quid pati.
^^^^,.^4
gii firmitate,
mox iUorum
m
-
Ctr ClinloD
ap. Dollingcr. Bippolylu,
nnd
Kallislus, pag. 70.
-! 2)
mW,
lili.
Dc Rauracis.
[ii
Mtooirc, dc, Empcreur,, Mnx,,n I, arl. i iii, cap, (4) Cosmogropl.ia, lib, Jo, cp, 23,
(3)
9-1.
ctsoqq. (8) """''" ""'j^; ^.^^ sS, lom, VII Oclobri., pg, 27 rom.nun,, 12. (9) MartyroloB.un, slici, sd on. 1 123, nun,
Oclobris, nol.
Ii.
Ad
an.
237. -
bisloriai, cap. 7. (C) Eli.lorac Basil.
(7) Ctr
barbaricum
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBRIS. 105 barbarifium furorem mutata cum alio propera- nienses i7âditiones, non consentiendum videtur rent, ne longiori more distinerentur sing-ulas Papebrochio, scriptorem Annalium ecclesiasticrudelissime trucidarunt, indeque in Britanniam corum hac de re explodenii. Certe tali emissa navig-arunt, nactamqne eam railitibus vacuam agcolonia, exhausta non fuisset Britannia, neque gressi sed confestim, missis illuc a Maximo duabus multum passa maxime siponaiur inde ioijuvemilitum legionibus, indepulsi, solverunt in Hibernes prius delatos fuisse in Armoricam neque niam. Numerum virginum omnino omisit Barovideo quid tantopere obstetissent Britanniff^ prin, ;
hVCTOnt
V. D. B.
in Annalibus ad annum a Galfredi narratione appendicem lx millium, satis kabens si duabus britannicis leguonibus {censuit scilicet Baronius
nius in Martyrologio
883
cipes,
quum connubia ineunda essent cumpopu-
num.
3 resecuit
laribus.
120 Quocircamulio melius aggtêssum fuisse ar- Cofutaiur britor Galfredi, et qui eum secuti sunt, narratio- G^/Avdtw
legiones singulas,
quum plense
essent, constitisse
;
nem Browerum
nostrum, quum, commentarium
"""'>'" ô-
ex sexies mille
stantini
et
centum capitibus
sed a Con-
M. cevo ad ^nille ducentos milites redactx fuerant{\);) si, inquam, pro numero militum qui tuuc in iis reperti fiierunt totidem delectEe virgines sintt oranes numero undecies mille.
119
in Venaniium Fortunatum et Annales Trevirenses scribens, muito post annum 383 colonias in
Britanniam traductas fuisse deynonstravit. Hac enim demonstratione subveriitur fundamenium

universx historias Maximi tyranni, proui apud
H^c
[%)
:
pebrocltU prO'
chius
sequenti censura notavit PapebroCredat qul potest aut in Aremoricatau-
Gaifredum iegitur
quum
heec in eo sii posiia ut
frednm no
(lurcni
tVi
tam
fuissp
muliernm
inopiara, ut exemplo, nuUis in
historiis legêndo, eaa debueriut trans
mare
accerci,
Baronium.
aut t;im facilem futurum Britannorum principum aliquera ut totum fere feminei senus florem ex ditione sua in pereg-rinara mitteret reg-ionem, ma,
ritos
istic inveuturum. Equidem hanc in Baronium censuram probare non ausim. Sane, si
undecim millia nobilium et sexaginta millia plebejarum virginuni nohilium ponantur, ut habet Galfredus Monumetensis (a), res credibilis non quamquam hic numerus minor etiam sit est
;
numero militum quos
Britannia in Armoricam
traductos fuisse scribit idem Galfredus (^],tradens Maximi jussu centum millia e plebe in insula Briiaiinia collectos fuisse qui ad se venirent, et triginta millia qui insidam custodirent. Heec
enim militum muliitudo seque fidem superat quam istud puellarum agmen. Britannia enim non
multo plures
et
doceat Armoricam, Maximo procurante, a Britannis occupatam fuisse ct, 7iovo regno ibidem consiituio Minorem Briianniayn csse faciam sepiemdecim circiier annis ante Scvculi iv finem. Etquidem, quodprimum argumentum adversus hanc fabulam sit, nemo ex aniiquis magnalia hxc docuit ; et quicumque ea tradidere, a manifestis commeniis non absiinent ; quocirca nemo prudens eis facile fidem adhibebit. Secundum argumentum dabit historia. Zosimus lih.w accurate explicat quo primum Maximus, quum anno 383 sceptrum usurpavit, copias, quas in Brilannia collegerat, deduxerit, adversus Gratianum beliaturus Milites, inquit (9), facile ad seditionem impulsi, Maximum imperatorem appellant ;actradita illi cum diademate purpura, confestimque z^paXl^jvifxa trausmisso navibus Oceano, ad ostia Rhenl appuleruut. Exeroitibus autem, qui emnt in Ger, :
mania
quam
viginti sex cohortes seu decies

,-
ter mille mitites hnperio dabat (5) quasi in ictu oculi, dedisset, jubente
et ecce,
Maximo,
centies tricies mille.

collige
:
hinc quoque bus et foederibusomniumcivitaiumvires excivissent, et omnis juventus et quibus cruda ac viridis senectus in unum congregati essent, non multo p^MSTRiGiNTA MiLLiA armatovum adspiciebanlur, Agricoise exercitum in monte Grampio exsp^tanies (6) et una Britannia 70,000, aut si mavis, 130,000 innuptos habuissei juvenes, betlo gerendo
Caledonii,
:
Quam absurda hxc sint, quum legationi-
pares.
Matrimonia
illa
universa
scilicet Galtia,incolas
non minus admiranda. In nunc habente fere
juxta hauc reg-ionem, summa cum benehanc desig-nationem approbantibus, objiciebat ci se Gratianus prffilio congTessurus, quod nonexig-ua parsexercitus adhuc ab ipsostaret. 121 Scilicetvere ejusdem anni 383 Mediolano venerai Patavium Gratianus hinc perrexerat Veronam ubi medio junio versabatur (10) post adierat cum exercitu Aiemannos, et quidem, ut xsiimat Tiliemontius {\\), Juthongos supra Danubium positos. Porro cum his bellum gercbat nuntius ad eum {\%), quando Maximi ausorum itaqiie a Danubio, Maximus a venit. Graiianus Rheni osiiis tetenderunt in Galiias et quinque diebus velitando non procui a Pa7'isiis manus miscuerunt (13). Sed Merobaudis, mag-istri railiet
volentia
et aiioniwi
ve-
lermx historicorum;
C 36,000,000, quotannis 256,000 matrifnonia celebrantur. In Britannia et Scotia 18,000,000 fere incolie recensentur fac ibidem niinc celebrari
;
tum, proditione superatus et fug:iens, Lujj-duni F captus atque accisus est Gratianus (H). Atque hoc
modo
siabiiius
imperium Maximus
accepii, et
128,000 matrimonia ; at vero mille quingentis abhinc annis in sota Britannia, quum, ut S. Gildas
(7) et
venerabilis
civitates
Beda
(s)
testes sunt,
viginii octo
tantum
majores
p7'geier casteilanonnulla
haberet haec regio,

tur, intra
quum agri ibidem vix colerenunum annum celebranda fuissent ma-
sedem suam prxcipuam Treviris habuit (15). Hispaniam non adivit Maxinius, testanie Pacato tyrannidem Maxinii (16) Hispanum nou vidisse eam iamen pacifice hahuit (17), quod vel ex una Prisciliiani coniroversia, quic coram eo Treviris
agitata est
iliuc
(18),
iiquet
quocirca
pronwn
erat ut
toqui-
trimonia 70,000, duos irientes numeri annui matrimoniorum, quae nunc in Angtia et Scotia simul ineuntur ! Heec plane BiHtannica somnia suni, sed nequaquam. Baronii ; adeoque si cum jn-cCiantissimo Annalium scriptore undecies tanlum miiie numerantur quem numerum dant Coio,
quoque milites.destinaret. non ex iur Sozimus (19), Maximus, qui

res sibi succedere putabat,
si solis
Verum, ut
dig-uitate
iis
imperaret
Valennationibus quse Gratiano prius paruerant, de dejiciendo cogitabat, toto quidem illo, tiuiano reg-no illius posêtj sin ea spe frustraretur, de parte
si
40 cl 41, d'AiiglL-lci ic. U.in. I, ptit; Ctr Lint;aril iri'i. Loinaiii. 1827. (2} P(0[)vliEiini Miiji, Parolipnmpiiii. pîg, 59. poj; !2 (i) llnf!. cap. lli. Brji. Iib. v. inp (5) Hisi. n.n dAiislelciTc. pBf;- i\U. |iHg. i)1 i5| Cfr LiNj-aid, llisl (6)Tiiciliis. A^ricolre Vna. inini. xxi. (7) Libcr Qiierulu*. part.
(1)
Sozomciius,
lili.
lib. vii,
ca) ap
13, pag. 720.
1.
cn]i. 1.
np
I,
Mif-iic, i'alruioy;iii,
lotn
LXiX,
ol.
335. -
{V) fii^l.
cecl-
i.h
cap
Ap.
Boiii|iicl.
np Mt;nc, Pulrnlugiii. tnm XCV. col. 2H. - |f)) lUciicil ilis bi>turicii!> dc Friincc. lum. I, piiK, !iS3.
(U)S. jquei.iom. I, pog *ji'J. D. Uouin _ :id iin. Sulpieius Seveius. Ilisloiia sîcru, Iili. II. (l(i) "''' i. ,*'' ViVfr l'"' J^Vyy''.':,"^'," P^^g' oii Bp. l). liouquet, loiii. 1. pog, 73. 5i;4. sp. U. Bouquet, (I/)Ur Tbcudusium.cap.2i. ap. U. Uouqucl, lom- I. pag. 722 (loj 10>. Erkbcl, UucNuiaiiumurum vetciu.n, tom. VIII, |.as.
ad a. 3Si.
1.H-
IT,
ap.
t, U Bouqucl,
lum.
I,
pDg. B83; S
(13) Zosimus dc Calli, Prospcr Aqnil- Clirou.

-
i'iu>pcr
cit
liSlS
:>p-
CH
Ferreias.
llisl.
gfincralc
dEspaguc,
iv,
lib
u, od
,u.. .>3.
om
(HI) Clr'i'ill,Tiiotn. litnpercur-, Oralie. url. xv.
xviu.
(i2) Socralc-s
llisl
ecclch.
Iib.
V, cap.
(H)IIjhI. art. II, pag. 270el
pag. 391 cl scin.

Buiiiiciisis.
(19) Lib.
p.
i2, pag
22i
cl
.c.,.
cda.
Octobris
Tomus IX.
as
aliqua
106
AVCTOBB
m
adeundam Italiam
se parat
,
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
tus,
V.D.
B.
et
cum
eaêunteênsee^^^^^^ exercitu transrt

est.
^'ff
,.
J^,-
D pestis augenda quantum reipublic^ malum pr^ servabat qu^ntam tibi gloriam restiuguenda ^'^"''"''^ cipue cum perfidia ducum, ''^'IZo versum qmdqu.d pro contra rempublicam foret armatum. Qt^ '^^^^''^ r ûblica frerat
clm
Qalfredi narratu, ut mtl^lum ^--"^^-Jj^ ^nfa enim septingenta miUia c^dsummumduodecvnmdha eductos narrat.dum ht gutdem non B, eduxerit Maximus atgu^ alits Vr<yo^rtcusjolU:^^^ natione erant,, sed ex s^nerentRomam quum in suapatria mtlilare non plagas, tn gutbus sedem sed in alienas
guam
fZuc
m^
Irevi alia sorle usus
^'''"['^"
*" ^,,,.
siusimperator, Aguilejam "^''^'''^'^^^^'"^î. p^naamt>i
ônti-
quibuicum
cotivenU
S. Gilda$.
MacoimumcapMah nuo capta, jussit tionem suam luere '^^"'.^"''"/""'.J.triL si collectahtstortcis,si M2Ataueha!c, ex varns gutd facrle intemgemus prTocul^ Taheamus, d in seguenttcarê
tom
subditos,
ZbiTel^t S. G,ldas sapiens taudem, 9 W. tyrannis Britanni,-e : Itemque succrescent.bus, et n imtyrannorum virffultibus .n.vla manem silvam jam jamque erumpent.bus, legemque Komanum nec tamen mores
snam habebant
leqiones, desttnarent.
tneunte c...[..,i . veniunt Galfredo Galelius. Cempnns, domo Bntan ^ ^ __ ^ ss:culo xviii parochv.s in Dieffenbachtus Maiti- ,.,. nus Minor (5) recentius
nAuxMo
nomen
germen tenens, quin potius abjiciens, eom.tante ad Gallias, magna tionis amarissimse .mperatoris in^ etiam eatellitum caterva, insuper
gessit,
suse planta-
siffnibus,
Witime
tum
pagos finitimos quosque arte potius quam virtute, ret.a

vel provincias contra
mili\e
usquam quce nec decenter .n.t.a^ tyrannico et tumultuante sed ritu pr>mum Maximum mittit. Qui, callida
nec
oue atfirmanles pridem pr.-etvtsse. .. IsserZ, sed complures ei jam ab eo futsse rnventa Negue nos contendimus h.c falsa,undenuippeguiponimus tantum ea esse dtxertt ante lumgê eaacceperit. Esto itague, in Septimius imperator regnaMt
hxcaGalfredononiemerefutsse ,,
.. .x,.
eumNennius
Somanum
statum, per
Ipse perrexit cum Britannia, dictus Maximianus. Br.tann.a, etocc.d. omnibus militibusBritonum a et imper.um tenu.t
(7)
perjuriimendaciiquesuifacinoro,soregnoannee ad Ital.am alarum ad Hispanias, alteram
ens^
Gratianum regem Romanorum,

totius Buropa;;
etunam
e^tendens, et thronum insania in dom.nos deTreveros statuens, tanta leg.t.mos ut duos impe,-atores iacchatus est
,
iniquissimi impern
apud
unum
(Valentinianum) Roma,
religiosissimum vita pelleret. apud Aquilejam cap.te nelibus vall^tus audaeiis, totius orb.s cap. a fando caeditur , qui deeorata Ixin cervieibus deiecerat. resni quodammodo militaribusque coarmato milite
:
^Mnm (Grattanum) Necmora tam ferti-
qu. noluitque dimittere m.I.tes ad uxo.-e3 neque cum eo perrexerunt a Britannia, possessioues suas filios, neque ad suas, neq..e ad regiones a stagno quod est sed dedit illis multas Jovis usque ad c.v.tatem super verticem mc.tis occiet usque ad tumul.jm quae vocatur Contguic Hi sunt Br.tones lentalem, id est, Crucochidieint. sunt ad propr.um et numquam reversi Armorici Brihodiernum diem. Propter hoc
, :
;
solum usque
in
extraneis gent.bus et c.ves tannia occupata est ab
Brltannia, omni rectoribus linquitur piis (eductis)

,
.mman.bus;
'
Hibernia.
Circio ftt
oeeideni
(quae comitata êst.gi.s ingenti juveutute spoliata nusquam ultra red.it), supradicti tyranni domum penitus, duabus pr.mum ignara et omnisbelli usus vehementer soevis bcotoffentibus transmarinis aquilone calcab.lis rnm a circione *, Pictorum ab per annos. Mamfeslum multos stupet gemitque e Brttanitagueestjuventutem, guam eduxerat esse vestig.is tyranni,
,
cjusexpulsisunt,usquedumDeusdeder.tauxil.m Silvester Gerardus Cam-^ illis; similia habeant Malmesburtenst (9), qui (b) et Guiltelmus
brensis
ante Galfredum
Monumetensem
scrtpstsse vtden-
postea presserintHenrttur; eademgue vestigia Westmo(10). Matthaûs cus Hunlingdoniensis multi parum hts berte (11) et alit
nasteriensts
: .
nia Maximus, comitatam Armorica neguaguam vero consedisse in

;
guam
tn guadrannumguam vidit Maximus enim non ita
eorum gut volunt omnibus juvatur sententia colontam tn Armortca sieculo IV jam Britonum tlla testimonta compom consedisse; nam recentta ne convemunt negueunt cum co^vis. Quinettam Britanntcts gutbus altt Trtadibus
tur Triadis
suos gulum,sed in triangulum mres Treviris, et una exercttusala utaulam haberet Italiam extenderetur ad Hispanias. altera ad omtstsset
;
dtsposutf.
iuidem cum auctorUatem arbtlranlultam.alti nullam inesse pars dectmiB guartee Utut est. ecce tertia
(12)
:
si tertia
ad Armoricam,
certe id
non
eductois Tertius invadens exercitus

et
plaga scrxberet. Gildas, guippe gui in ea

Ex
Brilaniiiii
ex insula
fuit
lecutn laxtuvi
duxit Maxi,nuB 12,0W)

miliiei, qui
nujnquam in Armoricam
venet-vtit.
ex BrttanQuod vero ingentem juventutem non plures guam duodectes nia evectam dicit, enim agmen,duse milleinlelUgendisunt tantum Conslanttntan^ legtonemve pristinvc aul decem occupare solebant et gutdem nes Brtlanniam juventus eadem est ac iJi S. Gild^ ingens tee militaresque cop.a;, guashaomnis armatus miles itague dtxtt guod Brtbebat Britannia.lngenlem majorem non vtderant sed ianni jam pridem PacatustnPaneerat. Quocirca
V28
; : ;
eL, Lrtem maritimam

g.ium,
domino de
Cynan, fratre ab Helena Lnyddawg Llyda^ (Letavtam. Meirion, in

Britannice Armortcw)
et
;
domiuat.onem et reqa obtinuerunt terram Macsen Wled.g (Maxtrno

tyranno)
auxilium tulerunt con ra reversus est. et eonsedeBomanos, et nemo ex eis Ystre Gyfaelyg, {Letavia) et runt in Llydaâc communitatera. Sed hiec alta sunt efflcientes ibi Galfredus. Nennius et rehqut,
.
ab imperatore
quoniam
ei
rZseexigua ZrcoW,guem
^''xordMsita êieris 'nuntium
de Maxtmt dixit Theodosto. agens non aJ pr.mum nov, Quis dissertt

:
eaqu^tradidere Britannorum ducemfeceoui ipsum Maximum tum guod ex incredibilia

re
hominem
risit?
- --"f^
diffuitatem iracundise videbatur, INCr.NDIUM CONTINENTIS ADONES KT INSBLiW TOTIUS
cum PAUCI homi
Maximo cum mtltS 'Gilda insulam armatamanuvacuara tibus Romanis. est Maxtmum fuZe lum guod mantfestum m vartas
conslat. egresso
et
cseterum
^Zsparsurum
fuisse
mthtes suos
SUBM ILLI EXSULES LeNT. ETItBOAL. UAB.TU EXSULEM quantos pariebat fortuna mo"bis i;duerbnt ? At
exercttum mrtes- (valde enim exiguum guidguam ejus consilits proderat. IZat; ) nec
ha-
P,lrol<.S'.'.';^;.V\'.VTo
(,
V,.,,'al.lc
i.
.lu
pnn-
<,l""', ?',;.'
,,?,e,U. -llOll.i^.
locc.
CU.
(l^)
.^P'
Sl
DIE VIGESIMA PBIMA OCTOBniS.

j^
107
,
si Britanni aliquot in Armoricam anno 383 descenderent. Non enim ibi vincendi erant Gratiani milites, sed occurrendum eis in Gallia orientali.
barbarorum incursibus. Britanni itaque inquit Zosimus (5), sumptis armis et quovis adito pro salute suadiscrimine, civitates suas a barbaris
V. D. B,
immi-
Sed ad Galfredum redeamus.
nentibus liberarunt. Itidem totus ille tractus Arraorichus, ceteraeque Gallorura provincise Britannos
iraitatae,
consimili se
stratibus Roraanis,
modo liberarunt, ejectis mag:iet sibi quadam republica pro
^XIll.Prosecutio ejusdem argumenti:
arbitrio constituta
gentium
Haec Britanniffi Gallicarumque defectio, quo tempore Constantinustyran-
historia reipublicse Armoricanse

sseculi v.
nidein exercebat, accidit.
127 Stabat
adhucArmoricorum respubticacirca
limiliter b
liiiioi-ia lia-
usque ad finem
annum
Pictavus. ut ex Itinerario Claudii Rutilii Numaniiani discimus, Armoricos ad officium seu suh Romanam ditioneni
416,
quum Exsuperantius
riiin
rei/iumIIIIII
'1,
fyii.r
41 6 el
iiiitiiic
436
ttnbal.
Galf' edui
fteyhibfnt
Tertiumargumentu77i,quo fabulas abeonarrari

liquebit,
1'"-
ex historia denuo repetemus. Si Gal-
reducere tentavit. Ha*c enim ad Palladium, Exsuperantii filium,scripsit circa id tempus Rutilius
(6)
BritunnOi
urm ^83
in At
audias,Maximus cum Britonibus, fredum ubi in Armoricam transfretavit, continuo Gallos

sciticet
vicit,
morica
condidiiie.
quindecim millibus armatorumcxsis moo) Rhedones cepit aliaque oppida, ubique viris fuga elapsis aiit CcPsis postremo cura
Inbalto duce,
;
et
Facundus juvenis Gallorum nuper ab Missus Romani discere jura fori

;
oris
Cujus Areraoricas pater Exsuperantius nras
Nunc
postlirainiura pacis
amare
docet,
universas provincias penitus ab

sent,
orani incola delevis-
nife et
munieruntcivitatesetoppidamilitibusBntanproniontona in Hiversis locis statuta. Esin
Leg-es restituit, libertatemque reducit, Et servos famulis non sinit esse suis.
tantam multitudinem collegit,quantam existimHbat

sibisufficereposseadomnemGalliamsubjug-andam.
Verum aut steriles fuere Exsuperantii conatus, aut posteadenuo rebellarunt Armoricani. lierum enim vincendi fuere circa annum 41*6 a Liiorio,
duce Romanorum. Testem habemus Apoltinarem Sidonum in Panegyrico Avito Augusto dicto, vv. 243 et seqq. hcvc de Avito, ex belto Germanico
, ,
tamen sievitiam suam paulisper ulterius ingerere, donec, sedato regno quod ceperat, ipsum
Bistulit
Britannico populo replevisset. Fecit itaque edictum suum, ut centum millia e plebe in Britannia insula
coUig-erentur qui ad eum qna mansuri millia militum, qui ipsos intra patriam, irruptione tuerentur. Cumque omerant ab hostili
venirent. Praeterea triginta
,
reduce, canentem (7) Vix armadomum sordentia castris Retulerat; nova bella iterum, pug-namque sub
ipsis
per universas Armonia perpetrasset, distribuit eos fecitque alteram Britanniam et rici reg-ni nationes,
Jam
patriae rauris periturus

,
commovet
hostis.
'
Litorius schyticos * equites
tura forte sdbacto
nunnos
Tlitntiorifi
eam Connno Meriadoco

seu Armoricani
;
donavit
En
itaque Galli
;
exclusi ex
Armorica
;
novum
;
regnum fundatum aliera Britannia condita et quidem ante medium annum 383 nam non prius
Germaniam adivit Maximus neque cum Gratiani omnia peregiscopiis manus conseruit, quam h^c
sel.
Celsus AREMORico, Geticum * rapiebat in ag-men Per terras, Averne *, tuas. 128 Quum autem a Litorio subacii fuere Armorici, neque deieti sunt,neque eorum agri et pascua data Britannis; sedpaulopost, resumptisviribus, iterum rebeilarunt. Quocirca Aetius patricius,
offensu* superbje insolentia reg-ionis. Eocarichi,
fe-
GDilhi
Avitc.
rl
'X IfljH'
aiUe
li-iiiio
ciliiim B-r-
4-iiliim
V acei-
ileiiint.
refeUil.iy
circa annum 126 Notitia imperii scripta fuit ea autem legitur Sub mspostTiONE viRi 401 (1); in eo capile quod NeRVICANI. SPECTAniLlS DUCIS TRACTOS ARMORICANI ET ineiiiiia ji.iciiGrannona (Garaude ' V Arnioiici Tribunus priras uovjp Arraoricfe eiini udlinc inter ostia Ligeris seu Guerande in promontorio liubiliibitttl, PrjEfectus miSaxonico. et Vicinonice) in littore (seu Blavita, ad flU' litum Oarroiiensium Blabia
Porro ut hiecomnia ruant, satis est post hasc ullam tempora adhuc stetisse Armoricam neque de Brilonibus eorumque regno tunc in hisplagis sermonem fuisse. Accipe monumenta.
, :
ripam rocissimo Alanorum ad sinistram Ligeris

incUnanda pro rebel(8! reg-i, loca illa Uonispr^sumptionepermiserat, qua; ille aviditate imbarbaricfe cvipiditatis inhiaverat. Maxima hinc pendebant Armoricanis mala; a quibus tamen servaiifuereperS. Germanum, AiUisiodorensem episcopum. Hic enim vix doraum de secunda
habitantiitm
cx
Majorem transraarina expeditione in Britanniam leg:atio Armoricani remeaverat anno 447, et jam arabiebat. Et fatig-ationem beati antistitis
Tractus
maritimum). vium Blavet castrum Armoricx

, ,
quidem tam felicem operam impendit

,
S.
Germa-
Veuetis ( Vannes). Pr^fectus Maurorura Venetorum
-PrKfectusmilitumOsismiacorum, Osisraiis (m Ocimor prope hodierno pago Einisterre (>). in -PriefectusmiUtumSuperventorum. Brestum (3).]
Mannatios (imo Nannetibus ?)
meritura sacerdotis nus, ut V^^ intercessionem et exercitus revocatus provinciae rexcompressussit,
Prsfectus raUitum
;
Perrexit deinRavennam ut veniam ab imperaiore Vaienbeaiissimusvir, impeiraret et causam sane ti7iiano Armoricaîis
a vastationibus absolutEE.
;
Martensium
Aleto (ad
rivum Ranciam ex Aleto

circiter 1150 transiata est
sedes episcopalis anno
et securitate ArmoricauiE regionis, obtenta venia arbitnum, nisi perpetua. ad proprium obtinuisset
inSa7ictiMaclovii{i).)Sequiturdeinpaguspostea Normannia dictus. Suberat similiter Armorica sese Romanis,quum anno 408, Britannos imitata,
,
titubationis perfidia
mobilem
et
indisciplinatum
revncasset. Quo populura ad rebellionem pristinam HcSC Constanfacto intercessiosacerdotisevanuit.
scilicet tyranm in in Vbertaiem vindicavit. Tres invicem successerant mititum faBritannia sibi
.
tius in S.
Germani
Vita,circa
annum 488 commen.
data
vorepurpuram induii. Postremus Constannnus in Galnomine, ejusque filius Consians Legiones Britanma exposita lias et Hispanias deduxerat
,
^ ad Armoncam non quo sed ad Tracium Armoricanum, r)ertinere amari Gallice continebaniur tota pars media
l-'9
literis (9).
His
objici posset, hsec
(l)CfrD.BouqUCl. tom.
I,
p.iBf.
(>-.g.
.t cl 127; Cfr
lo.n. 11. i.aj:- :^/S naer. G^ngr.phie ancicnne dt-s Gaulcs, comparê dcs GcoRrn,.hic ancienne i.islon.i..e cl (21 Wakkc.iaiT cnl.que de 255. (3) Cfr d. Ye. tol. llistoiie Gaviles, lom. 11. rag. Gaules, tom. I. di.c. priil.m. NlablisscmenldesBrctonsdanslcs
Walckel 37h
nae 40
p
(<)
I'1,
"",
col
() Ibid.
Mdmoirc. pour
()
servir
Ihisloiic
.\o
.
iLaoe,
'm.
1
tom.
et ti.?.
m. -
Uh-
v..
ep. D.
d.
Bou,n.r tom.
(7)
m.
629. not.
D. Bou.,,c
paom tom.n,p4.20.-l)>îa.p3B.643.
SOS.-(8)Cfriornande8,II.st.cnp.4.,8p.D.Bouqt,cl.
^^^^^
lOS
ircTOHR
(
DE
SS.
UKSULA ET SOCIABUS.
copiie Nannetes no circiter 493 (13), quo Clodovxi muito diuturnior non fuxt Armoobsederunt. Sed Quadrienmo ricorum erga Romanos fideiitas. ab eis, ut se Ciodovô, regi sciiicet post defecere subderent.Audi, ut rem narrareper-
B.
usqueadAurelianum el uUra ). ^^^^^ quatenus ad remrm Armoricanus et Nervicanus,
"
i((EC inteiiigt
neqtteunt de
(livisione
duasAquitamas,Senonensem, Utarem pertinem, Vro^^ncras tertiamque Lugdunenses

complectebatur
utraque Aquttama regiones Armoynca propme dic-^ Armoriean^, non secus ac appellabantur ^ZUuodOceanum ta. a scriptoribus quod potius male tntellecta versus facehant, vel verba de Lemovicibus Arerant C Julii C^saris ea nomina. et quidem tammoricanis (4). Verum nonappaquam propria, in coramuni fuisseusu alii quam vere Armorici liac ret- sane numquam donati sunt eo modo,quo inprxcitato
[%). et
tZcundam
Francorum,
qit
mililari, gu*
Truclus Arnioricanus
dicebatur
el
universas
provinciaa
oceidenialet
capiebal-
Procopius: Nibil vi inquit. proficientes, affimtates junmani (Franci) illos ad societatem et quibus Arborychi (Armorict) gendas invitarunt christiani essent. Eo libenter asseusi sunt, quod
, :
Ger-
pacto in
:
unam gentem
coaliti,
potentissimi evase-
qui erant in extrema runt alii vero Romani milites, redire possent, cum nec Gallia stationarii, (Visigothos) desciscere vel-
Romam
neque ad hostes Arianos

lent- se ipsi
appellatione
Appoilinaris Sidonii carmine Tum forte subacto

Celsus Aremorico;
et
cum
signis regionem,
quam Eomanis
acGerraams ante servabant, Arborychis (Armoricis)

,
:
victoria lionempertinent,cum hac Litorii Celsi essein-coh^reant, satis liquet de vere Armoricis
quum
reliqua, quce
ad hanc diuturnam
rebel-
moresque omnes patrios (Fra7icis) permiserunt se transmissos adretinuere quos eorura posteri ad
exeunte sxcuio v, huc servant. Atquehacratione, nequaquam per per commixtionem cum Francis, a Britannis s^culo iv exeunte ccedes et ciades Armoricana. iiiatas, cessavit respubiica
,
abbate telligenda.Prxterea,siquis cum doctisstmo Galliarum Duhos (5) admiitat quinque preecipuas maximam sxculi vpartem, id est provincias per
rebellasse; plusoctogintaannos. contra Romanos
is
videat
ipsis
quomodo hxc cum Romanorum in his nuspiam propartibus imperio componat (6);
XlV.Prosecutio ejusdemargumen- E
ti.Vera historia de constitutis Bri-
aliique duces hahmssent fecto prcefecti prxtorio adde pr^lia, quse uhi firmo stetissent pede. Quihus Armoricanis rehellibus inita fuere, semper
tonibus in Arraorica.
cum
ad Ligerim facta esse. Sic Apollinaris inPanegyrico Majoriani inducit Aetn uxorem his verbts objicientem viro Majoriani gloriam
Lig-erimque tipenne timentes Excisum per frusta bibit. Cum bella Defendit Turonos, aberas.
Sidomus
Ex
Idem in epistola xii ad Ferreolum, Aetium ad Ligeliberatorem vocat (8); qucB nemo de victis
Ligeris
commenhactenus dictis manifeste sequitur Britannicum, quod titium piane esse regnum Maximus tyrannus ante medium annum 383 funa Gaifredo Modasse et Conano Meriadec cessisse id non minus lucunumetensiperhibetur. Verum advenius Britannolente demontratur ex historia expiicanda est.Tempore rum in Galliam; quxjam Secundi (H) Britannos fuisse inter GessoPiinii
linpermtib!
fioiiiniiis, ]iî-
res Brilanni
iii
conlinentranslatt
tcm
fiiere, sedprenieii[iii't8
bar-
baris, aUi
jilutes venerr
sponte.
rim Armoricanis non
intelligit.
Recogita insuper
ab Aetio Alanos, trans Ligerim positos et excitatos impeditos ut Armoricorum terras invaderent
,
quihus omnibus suadetur vero a S. Germano Armoricorum rempublicam ad ripam dextram extensam Ligeris constitisse nequaquam vero
: ,
ad riacenses et Ambianos, Monstroiium, maris oram, ubi nunc Stapuise, Eesdinium et ager Ponthicus videtur res induac ex reiiquis bitata. Ex Britannia Majori seque
eaque ioca tenuisse
,
copias et in provinciis eductas fuisse auxiiiares
fuisseper
Reliqna hiilorit reipubli-
Galliam occidentatem. Consentiendum itaque D. Bouquet (9), Sharon Turner non piacet immensa respu(10) aliisque, quibus Duhos. hlicana Armoricana quam excogitavit a medio sseculo v, 130 Ex hoc tempore, scilicet
omnem
cx Armo7icunx xisq\ie d
aiinxni 497,
qrto
Romanis amiciores,non tamen plane subditi,facti suppetias tulerunt sunt Armorici; certe anno 451
aiiter egere Aetio adversus Attilae cohortes neque helio Visigothico. Procedente circa annum 470 "Visig-ottbi, facta tempore, inquit Procopius (U).
;
A^nwrici
te misciiere
insulam stationem variis imperii pjartibus extra Saitem viginti sex hahuisse res simiiiter certa. ex lapidihus cohortes, natione Britannas, fuisse inter has Britones ostendit Camdenus {\b) atque cum magistro equitum Galliarum. Ex his autem distributis, Bridelectibus, per varias provincias exteris locis atque etiam tonum colonias in aliquot summe in Gallia coaiuisse quis dubitet ? Similiter ssecuium v, quum converisimile est ante medium in Britinuo fere a Pictis et Scotis, ex Caiedonia incredihiiia damna, caedes irruentibus,
,
tanniam
sciiicet,
Francis.
Roraanum imperium c versam ac provincias Galliffi

in
irruptione,
Hispaniam uni-
trans
Ehodanum
posi-
tas, subegeruntbabueruntquevectig-ales.Militarem operam Eomanis tune navabant Arborycbi (immo
incendia, rapinas,agrorum depopulatioAetium pairines, paterentur; ita ut anno 4,46 ad Repelluut nos scriberent (16] merito
tium jure
Armorici (U):) quibus Germam

cos) utpote finitimis
,
(intellige
Franforma
nos mare ad barbaros barbari ad mare, genera funerum, aut juguinter haec oriuntur duo
repellit
:
et a veteri reipublicae
iraponere, digressis, cura legem ac jugum vellent prsedati , deinde recto marte eos ag-gressi primum Generositatem sunt, agente omnes belli prurigine.
et in
lamur aut mergimur quumque insuper semei a hafame, semel a pesie crudeiissime hoc tempore
,
biti
fuerznt
summe inquam
,
verisimile est
et
Romanos benevolentiam testati, Arborycbi (Armorici) rem in eo bello gessere fortiter. Hsecan(l)Dubos. Hist. crit. de r^lablisspmcnt 6c 104 a scqq I, pg. caisc dans l"cs Gaules.iom.
imi.erii
la
mihi quidem induhitatum singuiis fereannis compiures ex insula in proximas venisse Gaiiix parplagas tes, in Armoricam nempe et aiias vicinas
lib. i, cnp 12, ll D Dc bclio Gouhico. Saxons, lom. 11, pag. \U(12) Cfr Valcsius. Rerum D. Bouquel, tom. 11, pag. 30. ap. critique, ctc. tom. IH, Francic. lib- vi,p8g. 278; Dubos, Histotre lom. lU, (13| Cfr Dubos, Histoirc cnlique. elc. pag. 173 el scqq. Hist. natur. bb. i7, cap. 17, ap. D. Bouquet,
roonarchie frnn(2)
o.
Cfr Noinia
S. Basoli;
ap. U. Bou.,uel, lom.
I. ^.36-
i27.
(3) Cfr
Vua
ap
Bouciuei. lom.
III,
psg.
S.V.ta
111,
S. Eligii,
ibid. pag-
352.
_(4,CnD.
Bouquel,
lom.
pag. SS2, ool.
()
Hisloirc
pag.
94clseqq.- tUl
!a monnrchie franâise, lom. I, pag. criliquc de rdlablissemenl dc (7) Ap. D. Boui]uel, tom. 1. pag- 87, not. n. 543 (6) Ctr D. (9) Recue.i dcs i<02. (8) Ibid pag. 8U0. Bouquet. tom. 1, pg. I,p36.687.- (10) Tbc Bisl. of Ihe Anglo-
tom. I,pag. K6.
- (1S) Brilannia, pag.

i,
part. (16) Gildas, Libcr Querulus, Patrologia, lom. LXIX,col. 542.
41, cdit. Amstclod. Iti-lS. cap. 17 de epistolis, np. Migne,
hisl.deFranec.lom.
adeoque,
DIE VIGESIMA PEIMA OCTOBEIS.
109
alii
adeoque, qitando magis premebantur Britanni, plures patria emigrasse censendi sunt ; sed non
erediderim S3epe factum esse ut pars simul solverit e Britannia
magna
;
gentis
multo minus
ut Armoricam victorton more occuparit; sed poiius novis continuo advenis eorum ibidem cre-
a moutanis collibus, ininacibus prferuptis vallati et densissimis saltibus marinisque rupibus, vitam suspecta semper mente credentes, in patria licet, trepidi perstabaut. Certe transmarina hcvc migratio facta estpost ruptum anno 455 fxdus [9] ; sed simul ante pugnas in Wat:
[Psatm.
xLiii, 12)
'uctom
^'
^'
numerus, donec tandem prsevaCerte Procopius, de rebus ineunte sdeculuerint. lovi gestisscribens, continuas fuisse eorum migrationes narrat: Bvittiam insulam, inquit (1),
verit paulatim
ha annis mei 473 initas [n)),quxa S. GUda aperte

designantur, ubi de trepidatione agit eorum, qui a montanis collibus, minacibus pra;ruptis
densissimissaltibusmarinisquerupibus,
in,
vallati et
nationes tres numerosissimBe, suo quaequesnb

habitant, Ang-li, Frisones (censent
regê,
etiamnum com-
patria perstabant. Liqiiet insuper ex S. Gilda inter migrationem illam et Ambrosii Auretianivictoriam,
plures
flif,(ini6i
habebnui pro-
pmm
(2) prssdones eccteros qui Britanniam initio vexaverunt ex Frisia venisse), cog-norainesque insulffi Brittones. Tanta est hominum multitudo ut inde sing-ulis annis non pauci cum uxoribusUberisque migrent ad Francos, qui in suse ditionis solo, quod desertius videtur, sedes illis adscribunt. V61 Francis autem et Armoricis, qui inter se affnitates inibant, omnino se non miscuere Bri-
episco-
ernni tnper
^g^ colonias novamquc gcntem in Armorica condidere Quin etiam solverunt primi ar^q^^^
.
Ligerim.
duam
ei sit
magno numero migrat
qusestioncm, utrum^ quando gens aliqua in alienam dicecesim, jus
475 de Saxonihus relatam (U), tanintervenisse tempus utinierea domum recesserint crudelissimi pnBdones, ei reliquix Britonum, a Domino roboi-atx, vires recuperare potuerint (12). Neque audiendus est Verioi (13), qui ilta S. Gildse verha : Alii trausmarinas petebant reg-iones de hodierna Scotia intelligi velit. Licet enim alicubi (14) S. Gildas ei secundum euni Ven. Beda (15) transmarinas g:entes Pictos voceni atio tamen loco S. Gildas imperatores Romanos appellai transmarinos reg-es (16) quodvero inprcemisso
anno
circiter
tum
proprium habere episcopum, an vero dioecesano preesidi suhsit. Certe concilio Turonensi primo, quod anno 461 celebratum est, post alios episcopos 5t(&5cnjost7 Mansuetus episcopus Britannorum (li). Nil itaque est (ut id obiter moneam) quod conquerantur hodierni Angli de S. Gregorio M., quasi episcoporum Britannorum jura violaverit, quandoS. Augustinum et plures monachos ad Anglosaxones
rent
(+),
non Scoiia, sed Galiia inieiiigenda est, vel ex hos uno capite tiquet quod Picii non minus inloco
hiaiêni Britannis
quam Saxones, adeoque
Bri-
tanni
Saxones tunc amice inter se usi dicantur a Galfredo Monumetensi (17), qui se lihrum a
et
misit, ut ad eos pro se praedicaeosquepartim postea episcopali dignitate
conscriptum de Victoria Auretiani Am[18). Neque Piciiadeundi erantnavibus, in quihu^ cantareiur ViQ(\\&\.\ nos etc. Vetnimtamen hanc fugam in iransmarinas regiones soli Cantii et vicinarum plagarum incol^ pariicipasse videntur, reliquis provinciis inbrosii hahuisse affirmat
:
S. Giida
auxit,
quamquam
tanni. S. Gregorio
plures adessent episcopi BriM. prseiverat Mansuetus, epi-
tactis.
Hxc enim Britannorum
norum
esse
insania erat vicipericula sua non ducere. et, ut infirmi
scopus Brito. Et sane erant quibus in provincia Turonensi operam suam hic impenderei. Ex epistola
enim quam Arvandus, Galliarum prxfectus, officii suiplane immemor, ad Euricwn paulo ante annum 469 (5) dederat, qua huicVisigothorum regi
oporteredemonstraretetcumBurgondionibusGallias dividi debere confirmaret, plane liquet coloniam illam Britannorumjam valde magnam fuisse. 1^^ î 60 advcnisse videntur anno 457 ; ad quem in Chronico Anglo-Saooonico (6) leguntur secun^g^^ pug-uam Hengistus et .^scus ejus filius iniisse
erantad reiundenda hostiam teia,fortes et invictos ad civica beila (19). Et quidem, si concordes fuissent, non eis deerant vires quibus non Saxones tantum, sed Pictos quoque et Scoios repulissent.
inter alia Britannos super Lig-erim sitos impug-nari
\Z^ Sane paulo postquam anno i-57 complures Britanni in GaUias fugissent et sedem super Ligeritn occupassent, in
Aiiimi$rc
Hqn-i mniii
''**''
quihusdam Briianniie Ma-
""^
*"'''
h ueNcie ex Cmiio anm

4S7. rm/ii a
joris partihus sat vaiidi erant, qui eiiam suppetias ferrent Romanis in Galiia versaniihus. Quum
^|,
j-'"
enim consilium, quod Arvandus dederat et quod

paulo sup7â indicavimus, ianto magis placuisset quo quas suggerebantur facilius fieri posse videreniur ob coniinuas imperantium conversiones
reique pubiicce instabHitaiem, Euricus, Vesegotharum rex, verha sunt Jornandis (20), crebram mutationem Eomanorum principura cernens, Gallius suo jurenisusestoccupare. Quod comperiensAnthe-
cum
p
Britnnnisin locodictoCrecg'anford('Cra?//brrfjj
his csesa fuisse; reli-
quoprfielio quatuor millia ex
qui deseruisse Cantiam et fugisse Londoniam.
Ad
eam enim fugam
pertinere censenda sunt, quse
S. Gildas (7) et secundum eum Ven. Beda (8) referunt. AudiS. Gildam .'ItaquenonnuUi miserarum
reliquiarum in montibus deprehensi acervatim jugulabantur alii fame confecti accedentes, manus hostibus dabant in sevum servituri si tamen non
: :
mius imperator, protinus

vit.
solatia
Britonum postula-
Quorum
rex Eiothimus, cura xii millibus vecivitatem, Oceano e navibus
niens,
iu Biturigas
continuo trucidarentur ; quod altissimae gratife stabat in loco: alii transuarinas petebant regiones
cura ululatu
magnoseu celeusmatis
vice,
hocmodo
sub velorum siuibus Q^ni&nies: Dedisti nos ianquam

oves escarum et in gentibus dispersisti nos, Deus.
Ad quos res Vesegotharum Euricus innumerum ductans exercitum adveuit, diuque pug:nans, Riothimum Britonum reg-em, an* tequam Komani in ejus societate conjungerentur,
eg-ressus, su.seeptusest.
superavit. Qui,
ampla parte exercitus amissa, cum
quibus potuit fng-iens, ad Burgundionum vicinam
cap. 20, np. D Bouqucl. tom, I, de AiiRelen in NciJerlainl. m WjbolTs Bydrayen vun Vadcrlandsche Gcschiedenis, part. iii, fasc. i. pag. KO; Dc Angelcn aen dcn Nederryn. pml. m, fnsc. iii. pag. 221-222; Kemblc, Picfaceio his EdiUonof Bcowulf, loin. Il.pag.-iy. - (3) Maan. Sancia et mclropolitanii ccclesln Tuinnensis. pail ii. pag. 9. (4)Episl. S. Giegoni M. lib xi, episl. iti, tom. U, Opp. col. - \\'Mi\ Vila S. Aiifjusliiii episc. Cauluar. niim. -f, Acl. SS, Oid S. Bencd. sace. i, pag. KOS. (5) l fr Tillcmonl, Lmpcicurs. Anlhime art. VI. (6) The V- Bcdes ccel. hist. of England also Ihe AngloSaxon Chronicle. pBg 310. cdit- Gilcs. (7)I'ai t. i, cap. 25. ap. Mignc, tom. LXIX, col. 5A0. (8) Hist. eccles. lib. i, cap, 16, ap.
(i)
De belloGolihico.
lib. IV,
paR. i2
i2)
Molliuyseii.
Migne.tom. XCV, col.44.- (9) Cfr S. Gildai^porl i. cap. 25; The (10) The Anglo-Sasoii ChroAnglo Saxoii Cliroiiiele, pag. 309, (H)CrrVeii. Beda de tcmpurum ruiioiie, ud A. nicle. pag. 310. M.WSti. Opp. lom.VI, piig. 520. edil. Giles; Tdlemoiil. Empercur."*,
(12| S. Gildas, (inrt. i, c;ip. 2H. ap. tom. VI: llist dcs Brclons. Mi^nc. 1'atroloKia, tom. LXIX, cul 3i6. (lo) Hist. de ri^labliss. des^Brclons. lom I.(iog.2l. lli) l'8rt. i. cap. II, np. Mignc, lom. LXIX. col. 539, (Ib)Hisl. cctl. hb Ltap.l?, ap. BIiRoe.lom.
355.- (17) Ilisl. leg. cap- 2, col (Ifi) Part i. cap. 3, pag 133 (18) Ibid- lib. iv, cap. 20. pag. (19)S. Gildas, part i, cap. 19. (20) Hist. de Geluruiu 7ti. origine, cap. 45, ap. D- Bouquel, tom. II. pag. 27.
XCV.coI
38.
Bril. lib.
*iii,
gentem.
DE
SS.
URSULA ET SOCUBUS.
tasse
D Armoricam ante Francorum advenium.sed

victi et superati fuisse, et
ab his
V.
D. B.
tributum solvere
fuisse
jussi
eruditissimo Adoni
(10)
(S)
scriptorique coaivo
etanonymo Mettensi
ante
persuasum etiam
annum
799
numquam
a Francis Bn/anmam
genus.
exercius
sJreUqum RwthUnus
seu Riothamus
inoZa
episcopus,
veriswuliter^nArvernia. quandoqm-
Minorem subjugatam fuisse, et alia id quis umVerum quamquam hsec ita habent, nec Armoricanis tradideguam qua; de Britannis
Te's. ^^^0"'^.,'^fZ:ûT:Z2ln mtser^t ad eum <^'" ^P"^;

virum obscun
clam gne sibi reddt
,
Z:;i:i:ZsZt:;s^composua,
stanau,nta
loct.
"'
^"7"'
^"^"
^P'^';"^^'-
menv^detur patrun, Turonensiumdictis.
hemm
soUic.tant.buB
^"^'^;:'
jubente
^^ Riothimo
, ,
't6al
QuocircaaffirmarenonausimRiothimimGatlias
qui super Ligeadveniu auctos fuisse Britannos, quidem quid de hts pos-^ rim erant positi; et id latere Mehor ractum sit me piane
tea
unum certum
patebit.
tn habens eos relictos non fuisse Rhedonensi. utexdtcendts diceeesi Nannetensi et tamen voluerit eos additosfmsse
oplimenomssepoterantBritanni^Minoris ratôecclesrast^c^ nes, quum h^c pars esset provinci^ invocant ipsum Nome deinde testem y;.;,s ,_ luroncn^ .,,.-/:, sibt rem noium: qua formula aperte significani certissimam esse; iertio, quod dicunt certosfines advenis Britanms ab initio prxsiitutos fuisse S. Venantii Fortunaii ad confirmari potest ex carminiS Felicem, episcopum Nannetensem m, carmine V Wi eum his bus. Lihro scilicet
;
_
.
Si quis maximamultitudine aUis Britannis qui deinceps
Circa
iiiiiMii
500
iiirepeye
-
Franri. Ai
moricx do-i'
110', e-fijilices
Brii'i'>
notintra
r.et-
Iiim regionis
nmbitnm dmiHere, vl
contlnl ex
concilio Tii-
non obstaho. appulerunt ad Comu Gallix, Armov. quum Clodovûs 135 Ad finem s^culi suos Francos Armomrica potitus est seu poiius nondum multos fuiscanisper connubia miscuit, Britannosew ipso scriptorum se in his partibus Quomodo vero postea silentio concludere fasest. numero ut pristims incohs pree^ tanto advenerint condttionibus receptifuerint, valuerint, et quibus exira est. Verumtamenplane
mihi
saiis
laudat versibus viucens, Auctor apostolicus, qui, jura Britanmca adversis, spe crncis, arma fugas Tutus in apostoquibus laudatur S. Felix quod auctoriiaie adversis Christi auxilio, vires BriUca fretusin Nannetenst tannorum vicerii et arma fugarit e
:
sua
dicecesi.
In carmine autem
:
viii
ejusdem
li-
bri (U) habes heec alia curns, Proque salute gregis pastor per compita
obscurum
dubium videtur
;
noluisse reges Francos utindxceet
Tonenii uinii
849;
cesesseu pagos Rhedonensem marchiam seu hmttem dudiffundereni ideoque quopermissaiisregio termznaretur;
Nanneiensemse
ctum
et
fuisse,
pr^terea
tJmsvch\^
utrum
seu
^dcominiarchisos, qui et custodes postios l.mitis BritanBici (3), aiic

Sed
Exclusoque lupo, tota tenetur ovis. Britannos Insidiatores removes vigil arte arina valent, quod tna lingua facit Nullius Felix, quod serquibus verbis denuo laudatur S. exclumonis sui auctoritate e Nannetensi dicecesi neqmvissent. cohiberi serit Britannos, qui armis rebus scripsit S. Gregorius Turonenlisdem
:
De
haberent eos coercere. Qui pro mandaiis patrz^ venerini Britanni nov^ pacifice
leaessecuturi; an principibusvicturiinahenoregno, bus suisque maccime; quomam an disputatum olim fuit quam hinc dirxmenda erat confeudale essei regnum, scriptores convemt. troversia-.neque nunc inter meam proponere, Quod si mihi liceai opinionem
vero suo arbitraiu, suislegi-
sis,
(13)
Britanni, znquit sed mulio minus magnifice circa urbem fuere eo anno (579) valde infesti
: :
Naraneticam atque Rhedonicam
qui
imraensam
vineas a fruauferentes prsEdam, agros pervadunt, cum ctibusvacuantet captivos abducunt. Ad quos eraendare proPelix episcopus legationem raisisset, implere voluerunt. mittentes, nihil de promissis certos fines Bntanm Jam iiaque sxculo vi intra
essedicionutemmaximam rationem habendam 84-0. Quum anm rum patrum concilii Turonensis tunc Nomenoius, qui Briianniee Minori scilicet Bedonicam ac etiet ^rêrat, urbem Namneticam Cenomanense (4), Andegavense territorium et am
Redonenst et continere se debebant, et dicecesibus Nannetensi excludebantur. amice usi esse Bri137 Quarto, videntur initio qmdquam quodmajoris tannicum Francis, nec Franegisse absque consensu regis
,/(
nmicili
qii!f iniii"
,.,(((
inter
Ki (ineoi Ci
lii-ilaii'>i-',
momenti
^'
esset
Britanni, invasisset Qua reqione inierdicebantur ut Nomenoium ad ipsiinepistola sua synodica,
sunt verbts (5): ofncium reducerent, his affati fiucs ab exordio dom.nauoKec i-noras qnod certi quos ipsi vindicavennt sibi, nis FraDCorum fuerint.
et
certi
Bntannis. quos petentibus concesserunt et bona pace utrinque Peiiverant itaque Briianni
res qesta fuerat. opponi potest id testimo136 Re quidem vera Utigii causa fuisse proiatum nium recens esse fuisse quo iempore IX non bene pey^specium
;
;
bome notcV esi. .ni-ioriialt corum. In Vita S. Maglorii, quse tervaSamson simnl cum h^c leguniur (14).- Sanctns h.iiit regi' tara clericorum hnnc-mm, Beato Maglorio, et quorumdam recessitet adpr^dicandum ,tf ((uiiuMoniquam laicorum coUegio consistenti, /,(. jiiit populo ejusdem linguJE, in Occidente ''" iiiiideiii. properans finibus terntorn Po.(iiriiii
fi"
,
mare
traiisfretavit,
:
lensis
Francornm Chilubi, a strenuissimo rege archiprfEsulatus, reîmine, non sodeberto accepto etiam in omnem Britannorum re
lum mibi, verum
cujii atteriu,
licet alii
pu-
tariin Briiaii-
noi hut lerra$ victricibxtt
urmi ovcon-
cupaiiey
veniuni ctim
hi$ flu* iiwimui de prnfixi$ limittljHf,
s^culo ArmoricamadvemssentBriianm; aut Quomodoin hos huc se contultsse, creditum fuisse a nonnulUs Romani rerum adhucpoitrentur quum GaiU seu esse Ermoldum Nigellum,ubi in his locis lesiem a Lamberio conute de subaciis anno 818 de custode Nanneiensi et Britannici Umiiis locutum quoque Britannis disserit (6); ita eum Poe(7) et secundum
;
,
lateque celebre o-ionem, seu in circuitu ejus longe In Vita S. Samsoms, ab nomen ejus enituit. conscripia, idem rex Chtl-
anonymo subeequaU
Armoricce, circa andebertus ubique perhibetur dominanum 530 jam a Briiannis occupatas qum {15i. In Vita S. PauU Leonensis, ius esse est, Wztswcuio X a monachoFioriacensiconscripia
,
videri
Eginhardum
Lib
1...
hurus.unus e principibusBritanmsArmoric^Mc refertur (Ifi) Lx ad S Pauiumverha habuisse Francorum rex quo vitamihicariorPaulefrater,
.
habendisint Britanm habitam Saxonem[Si,ui

'
'
170
C>1
.lusl.ix. nn. Mi(;..c
Polioloiiia.
U.m.
tom. V.
[.g
^*^-'"'7'
3,..
,^0" _.
M3l
Hi8..
Fr,.ncnruTn,
1.1..
rcîsis^-
S)'>"^-''-^82
itnDc .au. o.us Ladov..
D. Bo>u,..., v.cnp. 32. Bouq-.cl, tom. II, pag. 435.
-', J^j.P;3-;l33 el scqq. (10) ""J' l'-6
- (16)
pag. -432.
Childebertus
DIB VIGESIMA PKIMA OCTOBRIS.

Childebertus hanc reg-ionem mefe soUicitndini regendam commisit, nec per me, nec per fidnra alia transmarinis veniens Britanniis
111
IDCTOIK
quem legâturacnm eocoUoqiiium

tempore (quum
scilicet ille
habni. ^'/rfemwm
(1)
:
in Vita S. Leonorii episcopi legitur
lUo autem
discipulis
sanctus
cum
in Armoricam solvitj Childebertus re\ Franciae imperabat, simulqne BritanniEetransmarinaeseu Armoricanx. Audita itaque sanctitatisejus fama, oravit
cum muUitudine navium, possedit totam Minorem Britanniam tempore Clotarii regîs Francorum, qni Chlodovei regis Francorum, qni Chlodnvei regis filius exstitit. Id verisimitius factum anno 560,$uuz Chonober, comes Britanniao, Chrâmni partes contra hujus patrem regem Clotarium secutus, in fuga occisus
est (5) et
D. U.
ad se venire etc. In iisdem Vitis passim apparet Childebertus rexpagos distribuens. Wi-
eum
Britannise gubernium vacuum reliquit. 139 Accedunt ex Gatlia non spernenda testimo. nia. In Chronico Britannico seu (si mavis) Nannetensi,
et (j-4iivi.>oi-
lig-t-r. îa-
thurum modo audioimus dicentem regionem a Childeberto suse sollicitudini regendam commissam /MUse.Airneasem Leouensemque pag:03 cu m
sibi debitn reditu reg-Jae auetoritatis preecepto acce-
quod quidem recens conscriptum, sed ex optimis monumentis passim cotlectum est, ad annum 513 {immo 511) legitur (6) lodoveo succes
: <
fiolifrut
fl/ i/iiiii<oi'iim
in
liidlm
serunt Lotharius et Theodoricus
filii
ejus,
Chlodo-
Paulus. Non infelicior S. Samson, qui, Childebertoagrosaliasque res necessarias donante, monasterium mag-aifirum construxit. Recole insu per episcopatum per universam Britanniam Mi~ norem S. Magtorio collatum a Childeherto. Consentiunt itaque ipsx Iraditiones antiquiores B?npit S.
miris et Childebertus. Tempore cujus Clotarii vene-
runt transmarini Britones in Minorem Britanniam quibus significari videturnujnerosos colonos tempore Chitdeberti et Clotarii venisse et sane, re:
gnante Chitdeberto, coioniam apputisse tradit

scriptor Chronici S. Michaslis in Pericuto Maris (7). Porro Chitdebertus, paternum regnum
cum patrum Turonensium assertis scilicetsupplices in Armoricam venisse Briiannos

tanniccB
,
a rege Francorum, qui his dominahatur partihus fines assignatos fuisse. Recote insuper Procopii quas supra recitavimv^ verba B Sing-ulis annis non pauci cum uxoribus Uberisque migrant ad Francos qui in suse ditionis solo quod desertius videtur &edea ilUs adscriet certos eis
,
cum fratrihus dividens, Armoricam prxter alias provincias in hereditatem accepit, ut tradit Coin(8) et ut ex Vitis Sanctorum, quas supra delihavimus, certo constat. Tenuit hanc ditionem Chtidehertus ah anno 511 usque ad exeuntem an- B num 55X, quo diem obiens unicersum suum regnum fratri Clotario reliquit intra hoc itaque temporis spatium quod ab anno 51 1 usque ad 558 excurrit longe maxima muititudo Britannorum quse ipsi Ciotario, monarchas Francorum, anno b6Q resistere auderet in ArmorHcam advenit. Sed pauto post, ante 20 Novemhris anni 561, su;?remum Clotarii regis diem, aliam midtitudinem,
tius
bunt.
Btitamovtii
cotilinux
fere fuctx
tunt, maxiiiie
ab ani\0^li.
u( ex nionn-
menfif
eii
Angli
\?>% Jam si qu3eritur quo maxime heecfacta sint tempore, equidem respjondendum putem maxime ab anno 5H. Ad hunc enim annum, ut in Chronico Anglo- Saxonico legitur (2), Saxones occ'dentales venerunt in Hritanniam, tnbus vecti navibus, et appulerunt loco cui nunc noraen Cerc/zVs ore; et Stuf et Whitg-ar pugnarunt contra Britannos eosque fugaverunt. Anni 515, 516, 517 et hl^ vacant in Chronico sed ad annum 519 hxc occurrunt Hoc
; :
annoCerdicetCynricobtinueruntreg-num Saxonum occidentaUum; et eodem anno pugnaverunt con tra Britannos in loco, cui nunc nomen Cerdicsford. Et ab hoc tempore stirps regia Saxonum occideiitalium reg-navit. Vacat dein Chronicum ab anno 520 ad 526 sed anno sequenti nova contra Britannos refertur pugna in loco, Cerdic's lea dicto; et anno 530 insutam Vectim (Wight) iidem leguntur
;
duce Riwatoseu Rivjaione,appulisse non videtur negandum, ut in Geneaiogia S. Winnoci refertur. Piurium coloniarum, quas deinceps etiam in his partihus sedem qucssierint, supersunt vestigia. Verum hsec tnittere iicet, quum una origo comitatus BritannicV Minoris invesliganda nobisesset.
Neque fusius quserere

quo
is
;
iibet in
rationes
gubermi
regebatur paucis tamen dicemus certum videri a medio Scecuio vi ptuyês pierumque ihidem
universam tamen regionem habitam fuisse advenis regnum Britonum, ut unifuisse comites,
usurpasse. Porro jam pridem animadversum est (3) ex yxominihus Devonia, Cornuhia aiiisque
id
versa Gaitia dicehatur regnum Francorum ; eis idcirco placuisse regis titulum, uni pnecipuo datum.denegantibus tamen Francis, et comitcs,
,
genus novx patrise impositis, Armoricse coiopartem ex ea Britanni^ regione nos maximam pa'i
venisse, quse postea
duces.aiiisqueidgenusnominibuseorumprsestdes
appeliantibus
;
initio eos
agnovisse
regnum Saxonum
occiden
auctoritatem
vero
et vectigalia soivisse:
Francorum postmodum
qucc si quis inter se componere velit, faciie videbit quam verisimite sit maximam muititudinem Bntannorum in Armoricam ve-
talium dicta est
.-
ita se tiberos deciarasse ut ssecuio vin exeunte sieculo i% censerentur a nonnuiiis numquayn et
nisse,
lius
ab anno ^\âd 530 Cerdic ejusque (iCynric Devoniae et Cotmubix ptagas cruenta-
dum
anle Caroli Magni ,vvum paruisse Francis. Sed ha-c indicasse satis fuerit (9). 140 Quie hactenus expiicuimus quantum distant
statuit a Galfredi Monumetensis assertis ! His Britannise Minoris conditum ssecuto IV regnum demonfuisse; nos contra ex optimis documentis anîum 40s paruisse Armostravimus usque ad
t^h.a.uum
i'"-^
p'?''^^_
'
rent.
Tunc tamen non cessavit Britannorum Cornu Oaltise migratio sed aliquot annis post
in
: ;
|]''^^'^,[|j/"
novae quoque eductx coionix

55-2,
sciiicet
quum anno
ut in Chronico Anglosaxonicotegitur, Cynric adversus Britannos pugnavit in Seare-bjrig- (vetere

',et anno556, quum quadriennio post in regno SaxoCynric et, qui ei num occidentaiium successit, Ceawlin pug-narunt contra Britannos in Berin-Byrig (Banburg?), in
Sarum). eosque
in fug:am vertit
dies difficilior facta est conditio
BrUannorum
:
in
partibus Saxonum occidentatium unde non spernenda videntur qucs in Genealogia S. Winnoci leguntur (4) Hic autem Riwalus (Britannice dux),
:
(l)Ap.D.Dou.|i.et.
5il. tom,
II,
tnm.
III.
pag. 15*i
Tln(4)
i5)CfiSliai>jn Tuiiici.
pag.
ITifi.
G-lcs. i-ag. li<I't C^) llislory nf llie Anglo-Sax.ins,
Romanis dein rempithiicam factam esse, liberam,jam Romanorum armis subactani jam integram tamen usque ad finem sxcuii v, quo tempore Armorici se miscuere Francis per connuhia a7ite medium quidem ScEculum v admissos sed iitic fuisse ad Ligerimsat multos Britannos; quo demum loeos non diu substitisse et nesciri corum aiiquando perrexermt ante anmun bVo appidisse ad non videvH Britannos magno numero tum incepisse copiosas turhas Cornu Gailicv, sed - (li)U. MoiKe. II, ,..-. 21:5 iv, cap. 21). B|., U.Bouqnn. i....
ricam.
;
; ;
lom.
1,
tol
3.
(7)
Ubbc.
B.blioib, Sh>. toni

31
J,
I.
pa^. 2itf-
(8l
Pan mO. -
D. Moiie.-.
Sl^moiies, loin.
Annules
ccclciiasiici
FrancoHim, aJ aiiimm
ti.
1,
num.
5.
- (9)
iiluc
l,coll,
2U.
(S)S. Gi.f;oi'iusTuioii.,Uist. cccl
Francorum,
lib.
Cfr VDlesuia. Reruiu Fiancicaium lib.
lom.
pog. 2SI cl ^cpi.
jj^
.vcTOB.
,
DE
fldtên^Ve
;
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
Coloniffi
iMC
ceWas sedes
eis fuisse assignatas,
fi-
Pmierrfica-5i)fl?zsAâme(en5ieii2Aerfonen5e;deser.
'tius solum,
fuisse concessum,
supphcxhus i loquitur Procopius, acqmsitum, ut tranon armis

errat
puellarum ossa hodieque de silentto SS. spectentur. Sequuntur dein pauca testimoniis WanAmhrosii, Gitdêt Bedse deque et pone vemunt delbertiet S. Cuniherti hiographi
,
inter
cfetera
non minus didit Galfredus; qui Britones simm regnum in oaptis Rhedonibus scribit ; ante medium Gatlice incohasse
quum a
re^num dictum non fmsse Britanniam sed FranMinorem, neque incolas liberos fuisse, ohnoxios sed tunc tandem nucis et Armoricis mndicasse in quamero magis quamjure eos se quam numquam tamen lihertatem,
ssecutuyn vi
;
Cornu
cum adjecto Bartolomcei Petri et Velseri judicia atque his ab~ loco Fleieni de hasilica Ursutana solvitur universa Disquisitio. nova erat, qu^ phcuu 142 Hc-ec conjectura non omnino proposita fuisset (3) sed v-^^ ^ê,,. quippe ante ab Aventino cotiocata j(,^^,,,^,^^ utprimum ea a Mirseo in novo lumine eamque suo calculo^ tn placuit plurimum
:
,,-.
est
Francorum agnoverint. Quum his itaque prorsusruatuniversumfundamentwn,quonixus

reges
est
Umcumque
annum circiter 383 S. Ursulse superest ut plane liberi ab eo ccvdem referret,

Gatfredus ui ad
Heneamdem euntes sententiam, comproharunt Papebrochius [h) cui etiam schenius noster (4) et Siricio sciliarridere ccepit Cyriacus papa, exS. si hujus senientice originem cei effctus. Verum
;
discedamus.
Monumeteninvesiigemus, iterum ad Galfredum Aventinus enim ipsa Galfredi sem deducimur. nec et quamquam nec Aventim,
verha refert Miraûs, ex GalGatfredi librum tegisse videtur
;
XV.
Sententise aliquot, accedentes
quum fredo tamen indirecte hausit, hahuerit, ea erga historicum ecclesiaprx oculis
Baromum
ad Galfredi
Monumetensis naret
ralum, breviter expensse

B
-T
re-
erga Monumesticum usus licentia, qua hic ipse immutando tensem scriptorem prius fuerat usus, saiis esset ut ferent scilicet ejus dicta, quantum Quam minimam itaque ex hoc captte
verisimilia.
iis inesse
jectse.
heec ita habeant, alii tamen pr^stantissimi viri eam sihi licentiam iique MZTv"r,Un dux est Aunixa Gaiff-cdo sumerc ausi non sunt cujus agminis
Terum quamquam
parim
aiiis
monuv,eu.t.,
1*108 Antwerpix j^^^^^. Mirxus. Hic scilicet anno scriptionem in lucem dedit, adscripto ti^^^^^^^
e auctoritatem nemo homo non videt. atiunde alii prohahilem hanc facere sen- n..mhii mH3 Sed Henschenius ;';;;;;teyitiam nisi sunt; quos inter eminet ostendisset ^^^.^,,,;^,,,. Hic enim postquam contra Baronium MaxtJnus tynon potuisse ut, quum anno 383 fieri in Germaniam atque hinc xn
:
tulo
De
"Virginibu? Colouiensibus disquisitio,

et alihi
qux
vel-
vulgata est (l). postea Parisiis crudeliter Paquot (2), scrihens licamt
stare ex oppositis sententiis
et
Eam
rannus exBritannia Runnos, Galliam perrexit, Gratianus evocarit parttm Galtiam qui partim Britannicum mare,
;
eam
con-
valere solum ad
Sed negiiduhia creanda de martyrio Ursutano.

Disquistgenterlegit censor, quandoquidem hac vult auctor quam suam promere tione nil aliud ccelessententiam de modo quo B. Ursula et socix promeruerint eamque viris eruditis palmam
tem.
contendens eos post incursionihus infestarent popumortem Gratiani adversus Juthungos qui seu Bautone iahantur Rhxtias a comite Banthone verhis evocaios fuisse; his demum concludit qui, sub specie Dicamus igitur Banthonera fuisse Rh^tiis Juthungos, Huunos Alanopque
:
repellendi a
esciveritpostmortemGratiani; eosque, dumGaUias

excurrisse per eas occupat Maximus, populabundos Gerraanise omnes qus illi se prirase adjunxerant
superioris
inferiorisque
expendendamproponere et tanium abest utpretiosam earum mortem et cultum ecclesiasticum

;
regiones
ipso
fortassis
dubia facere
velit, ut,
proposuit, heec (quod nonnihil
staiim ac senientiam suam nova illa videretur)

sic dicta acclpiantur,
addat
Atque
hffic
quidem
Coloniam anno 384-, quando 21 Octobris in eosdem, Agrippinamobsidentes.videnturincidisseUrsnlanae reditu, TunilH scilicet jam e^^sent in
virgines,
gris
cum
ecclesiEE sit velim, ut in omnibus salvum inprimis et cultus houosque fianctarum virginum iudicium
Remisque et aliis plunbus urbibus destructis quumque eorum vestigia iusequeretur Maximus,
deinceps muniret F ut adversus similes incursiones conregioDes illas, sedemque imperii sibi Treviris narrationeea stitueret. Resecat itaque a Gatfredi Armoomnia, qux ad regnum Britannicum in pertinent ; resecat Hunnos, pirica constituium duce, a ratas mariiimos, qui, Guanio rege et in Germaniam missi essent imperatore
cuineminime quiac martyrum maneat illibatus, dem volumus ire detractum. Sed esse universa Baronius Uiraii Disquisitio Ahdo Christi 383, ul ClemensMaAnnalium tomo III supputat, Flavius
:
imperio, ximus, arrepto in Britannia per tyrannidem Sunt autem comiin Galliam cum exercitu trajecit. tatseumlegiones Romanje, quarum milites chrisMatianam proiitebautur religionem. Cumque idem collocasset, turba inximus Trevirisimperii sedem gensmulierum, viduarum acvirginum sexus utri-
Graiiano
ui eos, qui
Maximo tyranno
;
rent et cladihus afficerent
resecat
faverent, inquietatandem ea qui-
usque ad maritos, parentes et consang-uineos suos, ad Batavicum relicta Britannia, properans, navigiis
*
"""">
quidem agmen sive Frisium littus est delata. Quod -^jg pgj. Veronam*,vetus l'risi[e oppidum, recta Coloniam Agrippinam, adversisque Rheno ac Mosella Treviros tendeos, iu Hunnos, Gratiano imperatori adversus Maximum militantes,apudCo!oDiam Agrip-
mariiimis bus Ursulanx virgines in partihus a Gaifredo atque id tanium ex occisx dicuntur ah ejus narraiione admittit, eas csesas fuisse Hunnisquiimperatoriasparies conira Maximum
;
pinam
que
incidit,
atque ab
iis
crudeliter caesum est. Ita-
conjicere liceat fortasse,
turbam islam
fuisse coe-
sequebantur; eos vero Hunnos non maritimos prMones, sed auxiliares fuisse copias, in Germania versantes, assumpsit ex atiis monumentis, 144 Verum enim vero nullos Hunnos tunc iempomaniris in Germaniam secundam venisseptane Browefestum esi, ui jam pridem animadvertit
rw5(6j.Hunui,in5Mi^quiGratiani et Valentiniani imperio in subalpinis emersere, postquam, regione
visi trans Istrum occupata, incurrissent in Alanos,
tum illum virginum, quas inter S. Ursula ut agminis dux et princeps emicuit. Pro hac conjectura capita facit quodmulta eliam puerorum, ut audio,
(2) Hisloirc (l)CfrCrorobach,S.Ursula vindicala, pag. ISi. - (3) Cfr Cromliach, littîaiicdesPays-Bas. ail. Auberldeta Mirc.
valio,
(6)
num.
15.
1)
Propylffium Maji,
iv.
l'ar..lipomena, pag. :i8.

c( 175,
Annalcs Trcvirenses, hb.

203; cl
lib. v.
num. 174
tom.
I,
pag. 262
naa 155 ^
cl
134
(*)
Act. SS. ad 13 Maji.
Commenl. dc
S,
Scr-
gt
num.
62, pag. 2!)2.
quidem
: :
DIE VIGESIMA PBrMA OCTOBIUS.

A quidem
113
V.
m Ehfetiis seu
Mediterraneis Ulyrici et Al-
Ambrosius diserte prodidit, per AlemanniamretropulsosproculhaberiValentiQianus jussit accersitos etiam addit, non Maximi causa, quod unum Gaufredo (Monumetensi) joairocmari poterat ; sed, ut Juthungos, qui ex vicinia Rhaetios populabantur iis regionibus propellerent et hos tamen, ait, Gallise modo appropinquantes, Valentiniani junioris studio, per Alemanniee terras, procul aversos. Vix intelligere est quomodo gravissimi
locis, sed, at B.
:
, :
pium
nera, fronti,verticique saqittas infixas inspeximus.
DemuminPassione^RegnanteDomiuolegiturS.VTsula ictu sAGiTT^ transverberata. Aiia venient in
l).
B,
Gioria Posthuma. Manifestum itaque
est S.
Ursu,
lam ei socias irucidatas fuisse a barbaris qui arcubus utebantur et sagittis quod ita non intel:
viri,
hxc dum
si alia nuila adhibita fuissent conira inexercitu, a quo ca?s,r fuere Colonienses virgines muitos fuisse qui aiiis armis uterentur contendimus, atque eos ipsos, qui sagii-
iigi
votumus ac
:
arma
legerent, sibi in
,
mentem
potuerint
,
imperante Valentiniano in Alemanniam evocatos, auctores fuissemartyiiUrsulani. Nil enim S.Ambrosii verbis de itinere illorum Hunnorum manifestius est. Vidit hoc luculente D. Berthodus, dum 8. Pantidi episcopi Basileensis, (quemjam diximus ad Ursulanum agmen referri), iltustraret, adeoque, Henschenii et Papebrochii relicia conjectura, in Broweri sententiam nit dubitans pedibus ivit. Danda porro hic forent et expiicanda S. Ambrosii dicta, quibus hsec controversia dirimenda est; verum ne bis ide^n argumentum versare cogamur, pra?ptacet hsec sequentibus paragraphis inserere, ubi Hunnorum in B Europam adventus atiseque muUce historige Hunnicse partes quibuscum S. Ursulse et sociarum passio conjungitur, latius declaranda venient.
,
inducere Hunnos
tas tractabani, giadiis munitos fuisse; sed inten-
dimus tantum non minimum
usum
U6
fuisse sagittarum in occidendo virgineo manipulo. Jam vero paj^ci omnino barbari utehantur
''agitlii .
III
hocarmorumgenere, Herodianus,quem in describendis armis sxpius occupatum esse nemo non novit, piuribus tocis memorat Mauros ex Afnca telis pugnasse, Parthos ex Oriente sagittis sequenti autem ioco, ubi de expeditione Alexandri imperatoris in Germanos, addit et Osrhoenos
;
'""" "'"*.""
""""'""'paueii
itiii
barbar
Alexander, inquit {3}, Mauros complures, ac vim ing-eutem sag-ittariorum, quos secum ex Orieme addu-
Osrhoeuorum partim e Parthia transfugas, pecuniave illectos, adversus Germanos iustruebat. Quippe hujuscemodi milites maxime
xerat, partim ex ag-ro
Germauos
XVI. Ostenditur
fuisse
csedis
Hunnos
auctores
infestaut: quum et Mauri long-iusjaculos intorqueant, sintque faciles ad iiicursus recursusque, utpote leves et expediti et sagittarii uuda Germanorum capita prasgTandiaque iUa corpora facile
;
S. Ursulae et sociabellico
eminus,veluti sig-uum aliquod,conting-ant. Studiose itaque coiiegerai Alexander quotquot sagitiariointer auxitiares uspiam habebat et Osrhoenos tantum?'eperitetParthos. Quamquam enim sagittandi ars ommbus fere popuiis nota esset, pauci tamen satis in ea exceilebant, ut utiliter inter prsetiandum arcubus utereniur unde Jornandes {i)-. Parthi... inter oranes pene Asise na; ;
rum. De sagittarum
Ab Bnnuii
Of^cisai fitiste
ii'.
rum turmas
usu.
Supra sxpius
suIje
Virgines
coustal ex
Irndiliniubun
CiiloniCifibnri
ei
Briianiiicm,
ex Uinerif
Qnnnor\nii
ec
exiagitta-
indicavimus tempus casdis S. Urdefiniendum esse historia Hunnorum quam definitionem nunc aliquando aggredimur, prius ostension vere ab Hunnis occisas fuissesanctas martyres. Re quidem vera in Sermone in Natali nulla prorsus mentio fit de Hunnis; quin etiam modum ejus martyrii ignorayH asseritur et duplex proponitur divinaiio, quamjam improba-
tiouessoIis:ig-ittariisuntetacerrimibeIIatores;pene
dixit,
ne exciuderet Osrhoenos, Persas
et
aliquot
supra mare Ponticum positos, arcubus iniendendis operam dedisse coilegit idem Jornandes (5) ex hoc Lucani versu
alios. Gotthos,
rutn pra.ten
liit.
vimu^.Verumtamenambigendumnonvideturquin S. Ursnla et sociae ab Hunnis occisse fuerint. Ex una enim parte id aperte traditur in antiquiori
Passione Coloniensi Eeg^nante Domino, ei ex altera a Galfredo Monumentensi ; qui quum duo diver sissimi fontes sint et in nuUis fere conveniant, sinceri dicendi videntur, ubi secum invicem consonant. Quse si cui nud^ prcesumptionis loco habeantur, is tamen, si sequentia argumenta perpendat, facite, ni fallor. concedei dubitandi non superesse locum, Prius est Hunnos, ex Galliis redeuntes, tam longe penetrasse in Belgiu^n ut necessario Coloniamtransierint,quum hincdextrum
Armenios(jue arcus Geticis iutendere nervis
sed pius, ni faltor, in parandis et vendendis nervis quam in iisdem adhibendis studium posuisse Gotthos sequi videtur ex his, qux Betisarius apud Procopium (6) de prsestantia sui exercitus expli-
hoc demum diflerre inquiens quod Romani ferme omnes (ex quo scilicet tempore cum barbaris
cat,
,
Europam
rum
socii,
incu7'rentibus
pugnandum
(7),)
fuerat, saeo-
giitariam doctrinam coluerant
Hunnique
:
equites sagîttarii sint peritissimi
huic
AUTEM ARTI GOTTHORUM NEMO OPERAM DEDERIT. Scd horum equites hastis tantum et g-Iadiis uli solent
sitgittarii
vero pedibus pug-nant, ordinibus protecii
Alterum, quod primum expiicabimus petitur ex sagittis, quibus piurimx SS. Virgines occiscB fuerunt. Papebrochius sciticet, testimonium dans de iis quse ipse suis oculis hauserat, sic loquitur Vidimusautem, inquit [\),
litius petiverunt.
,
-.
Rheni
militum g-ravioris armaturse. Non itaque Goiihi carebant omnino sagittariis, sed iis paucioribus et imperitis, quod hoc armorum genus genti pro-
prium non
erat.
^,.itimUi-
147 Idetiam inx usitatum fuisse aCeitis,Francis
ipsi
eadem
ossa,
unum
comportata iu locum,
cum
evidentibus csedis indiciis pRAGMiNiBnsquE telorum HINC INDE ADMIXTIS, SICUT II.LA CORPOUIBUS IPSIS ET
aliisqueGermanis passim tradiiumeslabantiquis ler "' [S) ^que ac ab recentioribus (9). Inier Saxonum
nuUiprx""""O'.
g/"
arma
simiiiter
non occurrit sagitta
iIO).
De Scy-
^',','.,1,'"
QU^DAM
OSSIBUS FIXA FUERDNT,
QUORUU
IIS
ETIAMNDM
iNH^REBANTcuspiDES.5im272ierCrom&ac/i2M5.Corpora lustravimus,a2i (2),luculenta craniis escepta vul(1)
midta passim ieguntur; verum, si quid video, iis consentiendum arbilror, qui hanc Scytharum partem, qui sagittis pugnabant, ex
this sagitiariis
27g,
-
/,...
trrupe-
runt. '
Piopylfeum
Maji,
paralipomcna, pag. 59.
(2)
Ursiila
|7J
Cfr Encyclopddie mi^lhodiquc, Arl

Strab...
[>g.
milil.iirc. vo Airlier.
vindicata, pag. 9S1.
(3) Herodiaui
(4j
liistorife, lib. vi.
cap.7. pag
Murntori,
(8) Cfr
np.
liS;
l).
Bouqucl, tom.
dc
art
I.
paK- 30;
Agulbnis.
277, edil. Boeclcri.

Scriptt. Ital.
Iib.
Dc
rebiis Gclicis. cp. 6, ap.

(5)
ibid.
tom. U,
Tacitus,
Monbus
Gerrannia!. caji. 0. \o Arc/ier

I.
lom. Debello GoUhito.

Cfr Dubos, Hisl.
I.
pag. 19.
i,
Ibid.
II
caj). B,
pag. I9K
I,
(f>)
(9) Cfr
Encyclopcdic mililairc,
mililairo.
(10)
cap. 27, loni.

la
0|>p. pag. 129. edil.
Boim.
pag.
Cfr
Sharou Turner, ihe Hist. of Anglo-Sajtons. lom
pag. M"!
crilique dc
moiiarchic fraucaisc. tom.
el 123.
Octobris
Tomus IX.
19
Tatarorum
DE
;
SS. UliSlJLA
ET SOCIABUS.
kVCTMB
V. D. B.
,, ^,^^ A.y.ce fl) non Tatarorum seu Mogotwn genere /^*^f l'^' quo nomme K^.m e:. Slavorum aut Germanorum;
affinihus Gotthos eiiam aliosque
:
hngms
utenies
harharos, qui in tum Euxinum; et certe inter reperi ad stemma Europam eruperint nullos Germanicum pertinentes quibus multus inter pugnandum sagittarum erat usus. De Germams,
,
diverszssiSeytharum enim nomen ad intelligo ah anttquissiHunnos mas gentes ets.^pissime ad mistemporihusextensumfuissereseertaest.Qmn tn sententiam sagittas etiam deveniendum videtur Tatarorum seu Mogolum armof3roj)riam fuisse ad mare rumspeciem, sive in Europa, ut Fenni sive in Asia super PonBalticum (2), habitarent,
partimcircumequitando, partimexcurrendo partim sagittando[x zm twv es opportune oPDortune retrocedendo et ex equis saffittando(r. Scytliarum (idest v.a-7.xoivjovTi^) immensam Itt-wv Gotthorum) caedem edebant. Nonaliter Agathias, Tura baruhi eos a Belisario csesos perhihet {%) ipsos cong-loin se bari, omni ex parte jaculis icti,
:
tueri se merati et in arctum redacti ac compressi,
bellando
{-oiiviiv)
non
poterant.
Neque enim
sagittare
sagittis((3Xatv),
commode poterant, cum neque locus esset neque excurstoues equis et alarum
terga circumductiones facere poterant... Barbari Nam et habenas vertentes incomposite fugerunt... assidue omnes equis laxarant et prEeterea flagella remissionem. Deurgentia praeripiebant celeritatis
jam dixu de Francis, de Gotthis, de Saxonibus pugnasse referuntur, HeAlani gravi armatura autem dicunruti levi, Gepidx tetis (2>) ; Vandali sagittarii periti faisse. nec tur (4) nec jaculatorii,nec
fuisse didicisse prseliari pedibus, sed equites
omnes
autem ipsos prse pavore etiam ars ipsa, qua magnopere gloriari solent. Fugientes enim hi baracriter insectanbari magis propulsant eos, qui sese Procopii, laudantur,retrorsim sagittantes. Verha tisHunnorum sagittandi peritiam, supra dedifecerat
ethastis maxime raque luculente
atque ensibus usi. Atque hxcpleconfrmantur a Jornande, qui
mus. Alihi iterum eam

6vT7.,
extollit,
Tolxrovi a'/o.Qovq
prMium
descrihens, quod harhari ex stemmate
Attilas Germanico pugnaverunt in Pannoniapost Hunnos, singulorum arnia inmoriem adversus
arma, quamexhibens ac si nulla alia hahuisset novimus. Demum quamgladium quoque gessisse sinOlympiodorus, qui ad Hunnos legatus ivit,
sa- E gutaribus laudibus ipsorum regum eximiam
eos dicens
(9),
atque
eos ita sagittis
pugnasse
cunctis,pug-nantemGothumensefurentem,Gepidam
in
est (10).
vulnere suorum cuncta
tela
frangentem, Suevum
pede,
armatura aciem instruere. Ex his itaque omnibussoli Hunnisagittasmittehant;hoc pugnandi more erant conspicui, ut Gotthi ensibus frameaet jacutis suis; Gepidx telis; Suevipedites more; Alani (utui Hunnis stmipro Germanorum gravi armatura, scilicet lorica, galea sculoque
HuNNUM
sagitta pg^sumere,
Alanum
gravi,
Herculum
levi
arcuum samaxime. Marcelligittarumque usu movebantur num memoravimus. S. Sidonius Apollinaris in Panegyrico, quem Anthemio Augusto his consuli
149 Latini simititer, visis Hunnis,
dixit, de aliis
lalinii,
(jiilU-
cis afiijgue
armis yion meminit (11) Cornipedum gens altera
fertur.
idein ac
habitat * teretes arcus et spicula cordi ferend Terribiles cert^que manus, jaculisque
habet
Hc
les)
necnon lancea
gladio et pilo HeruU levi armascuto crassiorique lacerna tecti et juculis tura,vix inferius mittendis intenti. Caeterum ex his, quae Ammianus Marcellinus et Salvianus nobis dabunt
; ,
ii
armoram
faieê
genut pro-
prium
Hunnorum
constat
e,T
manide barbaris qui Coloniam venerunt, satis modo festum erit nullam gentem, qu^ sagittis s^cutum v qualicumque utehatur, ante medium per Coloniam transivisse. 14S Hunnorum contra spem et robur in sagittis jam constat fuisse positum ex prxmissis satis ut placet tamenidmagis confirmare,potissimum quihus praster glaappareat arcum et sagittam,
Mortis fisa fides et non peccante sub ictu Edoctus peccare furor. pr^dicat EsiJornandes soluto stylo eadem de iis forma,sed arguti motibus, gui quidem, inquit (12), scapuhs espeditiet ad equitandum promptissimi
:
parati. latis et ad arcus sagittasque
Audiamus
S Aniani
licet
hiogyâphum, ubi de obsidione Aurelia(sct(13), hostilis exercitus jactabat instantius. Atque ex tela
nensi: Interim, inquit
Hunnorum)
fallor) sequitur his qucB hactenus disseruimus expeditionibus usum omsagittarum in hellicis
(ni
nino proprium fuisse
Hnnnorum
et
vatdeparum
dium utebantur, insigne quoddam eorum fuisse et

indicium, quod in omnium incurrebat oculos et ufc^^reiiquts oaruarx^, quiimpeQuo quo secernebantur a retiquis barharis, tiuc
linus, qui eos vidit et accuratissime
et
qutbus admissum a reliquis barharis, maxime erat et qui Rheni ripas aliasque Germanica origo Ursulanum Gallixpartesvastarunt. Quumautem ., ..../.-- ^-- -^-^
.
^.iîfje
mores descripsit: Eo, inquit

facile dixeris bellatores,
(G),
eorum faciem omnium acerri-
Britannicx, secunris traditionibus Coloniensi et
mos
quod procul missilibus
acumine arte telis, acutis ossibus pro spiculorum coagmentatis.seddistinctis, cominusferrosine mira
dum mucronum sui respectu confligunt, hostesque. abservant, contortis laciniis illigant, et lanoxias resistentium membris equitandi vel graqueatis
beatx virgines ah Hunnis csesse ferunuttra duhites, quin tur, equidem non video quid exstiterint vere Attilx milites earum martyrii harbari, pr^cipui auctores. Insuper quum nidli tam impuaut ut alibi explicabimus, tam crudeles
dum quas
dici fuerint quam

stet
Hunni, quumquesatis certo connumero Colonienses martyres maximo fuisse

tmert Complures Qmm /"
,isier(m
itaque in diendi adimant facultatem. Incredihilem missitibusseusagittisjaciendis atque etiam in tor-
indiplerasque sequioris sexus, inde alia habemus eaque soia designentur. cia quibus Attitce agmina
quendis taqueis dexteritatem admirabatur
apud
150
Quidadhxc
aliter sentientes
o",(( cidii
ctorei
fi*ii*^
aggredi.sed sus neque poterant neque norant hostem

clhonographiquc, ante (l);Cfi ti'Omalms (rHalloy, Inlroduclioii Mignc. img. <7. (2) Cfr Tacilus, Descript. Piction.Elhiiograph. cnp SO, German. cap. 46. (3) Jornandcs, Ae, rebus Geticis.
grapho d Omahus d Halloy

Opp
pag. liG.
e.lit.
(15)
aMer visum
Photii, cod. 80,
Swoi,
j,
"Vt
Dacoi, aw'
Pannones,
Bonn-
- (10)
(12)
I,
Ex
Bibliolh.
edit. Bonn- - (H) Corp.ScripU- Hisl. Byzanl. tom. I. pag. 453, Pcemotum, PanesyricusAnlbcmio<iiclus,Collcct.Pisaur. omoium
italic. lom. I, pag. 216. - (*) l>e hello ap Muralori, SciipU. rer. (ti) De rcbus Vondahco. Ub. i, cap. 8, tom. I Opp. pog. 3i9. - (6) Berum gestacap. 50, ap Muralori, lom. 1, pug- 216. Geticis, pag. cap. 2. (7) Hisloria nova, lih. iv, cap. 20,
lom VI. lom

I
ptiK.
K%
col. 1.
tom.
De rebus
de
gelicis,
cap.
24, ap.
Mun.tori,S.r>pU- Ual.
pag. 6/*3.
pag. 205.
(15)
Ap. D- Bou.iucl,
- (14) Desericius,
111.
Initiis ac
Majonhu> Hunga-
rumlih.xxAi,
194
el
rorum,
195, cdil. Bonn.

etlil.
(8)
Bistoriarum hb. v, cap. 19. pag. 320

bello
l.b. .V. lom. pag. 47. phique, ap. Mignc, Diclion. Ethuogr.
pag. 8i.
(fi)
Introduction elhnogra-
C1521,
Bono.
T-*)
ê
Gouhtco,
lih. u,
cap. 1, lom.
contendunt
DIE 'VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.
115
AUCTOftE
monumentis hritannicis et Colonierrorem invaluisse et loco HuDnorum seu ensibus Hunorum legendum esse Sunos, seu Sunicos, Belcontendunt in
gicarn.
tH
B.
% XVII. Hunnorum
primae
descriptio
et
gentem,
quam
plerique positam fuisse uo-
nunc Trajectum ad Mosam cernitur aut ad orientem hujus loci [I). Sed hsee solum excogitata, quod Vrsulanum martyrium, ut Colonise AgrippintTS honori, sic populo Hungarico dedelunt ubi
sedes.
Gens
cori verti posse videretur.
respondendum Domino codices
est,
quum
itaque vix Passionis Reg-nante

talia
Ad
Hunnica, qualis perseverabai sascuto iv Hnnnorum pura erat et impermixta ita ut nemo f^'"^"' ""'*'" eam, qui semel vidisset, cum ullo ex Germanica
et V,
;
nulli proferantur in quibus Suni seu Sunici scribuntur, quumque Galfredus Monumeietisis, lihris Coloniensibus nequaquam usus, Hunnos quoque habeat, non Sunos seu Sunicos. Quid ergo idem error in diversissimis scriptis
siirpe popuio confudisset. Omnia enim habebat ^MareJaLm^ indicia quibus Mogolica nunc discernitur. Audi
"/"fd""""
Ammianum
inquit
lens,
(8),
Marceliinum Hunnorum monumeniis veteribus leviter

:
g-ens,
nota,
ultra paludes Maeoticas glacialem
omnem modum
feritatis
oceanum accoexcedit. Ubi quoniam

emer-
Sed alii aliter, scilicet nomen Hunnorum genericum fuisse medio 3evo, idque datum harbaris quibuscumque, qui alicubi truculente
legatur
?
ab
ipsis nascendiprimitiis
infantumferrosnlcantur
altius gense, ut pilorum vig-or tempestivus
egerint
(2)
quamobrem jure merito
asseri posse
occisores Coloniensum virginum Dacos fuisse, ex Pannonia ab Hunnis piUsos et errore quorumdam aliquando Hunnos vocatos (Si. Sed quis umquamaudivit in haspartes venisse Dacos ? Verum si Daci non placeant, offerunt nobis adversarii tirones Pannones, quos Maximinus anno 235 in B Germaniam secum duxerat hos vocari potuisse Hunnos, siquidem Hunni postmodum in Pannonia aliquandiu sedem habuerint (4); sic pristinos Gallos dici aliquando Francos, quod Franci eorum regionem occuparint Sed hac prsepostera argumentandi ratione quid umquam proflcient ? Ubi scriptum Pannones tirones, quwn in Ger;
-.
gens corrugatis cicatricibus hebetetur, senescunt imberhes absque ulla venustate, spadonibussimiles compactis omnesfirmisquemembris, et opimis
:
cervicibus
prodigiosse formse et pandi, ut bipedes existimes hestias, vel quales in commarg-inandis pontibus effig-iati Rtipites dolantur incorate. Inho:
minum autem
peri,
cibis,
fig-ura licet
ig-ni,
insuavi
ita visi
sunt as-
ut neque
sed
neque saporatis indig-eant radicibus herbarum agrestiura et
semicruda cujusvis pecoris carne vescantur, quam inter femora sua et equorum terga subsertam, fotu calefaciunt brevi. .^dificiis nuUis unquam sed haic velut ab usii cnmmuni discreta tecti sepulcra declinant. Nec enim apud eos vel aruudine fastig-iatum reperiri tugurium potest. Sed vag-i
:
tmtQotihos,
mania versarentur, c3edem alicubi fecisse Romanorum aut qui romanis parebayit ? Quas dein memoria superest eos sagittis pugnasse et arcubus? ;^5]^ Habcnt et aliud adversarii effugium (5) Maximinus nempe a quibusdam traditur patre Goiiho, matre Alana natus esse jam vero scri: ;
monles perag-rantes et silvas, pruinas, famem, sitimque pevferre ab incunabulis assuescunt. Pereg-re tecta, nisi adigente maxima necessitate, non nec enim apud eos securos esistimant subennt esse sub tectis. Indumentis operiuntur linteis, vel
:
psit
Jornandes (6) usu pleraque nomiua g-entes Komani Macedonum, Graeci Romanorum, SarmatsB Germanovum, Gothi plerumqae muamplecti, ut
ex pellibussilvestrium murium cousarcinatis nec alia illis domestica vestis est, alia forensis. Sedsemel absoleti coloris tunica collo inserta non ante
:
dcponitur aut
mutatur,
quam diuturna
carie in
tuantur
Hunnorum
hinc constare Gotihos prce;
pannulos
dinis;
deflnxerit
;
defrustata.
Galeris incurvis
Hunnorum nomine gloriatos fuisse hinc Maximinum, otngine Gotthum Hunnum eûcem
cipue
capita teg-unt
hirsuta crura coriis munientes hoecalcei,
eorumque
formulis
liberis.
nuUis aptati,
'Knnuovwm dici jôtuisse. Sed fucus fit tectoribus. Jornandes scilicet de alia omnino re sennonem facit. Ubi enim dixerat commemorari a Dione historico regem Gotthorum, nomine Telephum,
subdidit Ne vero quis dicat hoc nomen a lingua gothica omnino peregrinum esse, nemo est qui nesciat animadverti, usu pleraque nomina g-entes iia ut numquam cogitarii Jornanamplecti etc. des Gotthos amasse vocari Hunnos ; sed scripsit usos eos esse nominibus propriis ex lingua hun: ;
vetant incedere gressibus
Qua causa ad
:
pedestresparum accommodatisuntpng-uas verum equis prope alfixi duris quidem, sed deformibus,
etmuliebriter iisdem
nonnunquam
insidentes, fun-
guntur muneribus consuetis. Ex ipsis quivis iu hac natione pernox et perdius emit et vendit, cibura- p que sumit et potum, et inclinatus cervici angustsB jumenti, iu altum soporem adusque varietatem
effunditur somniorura. Et deliberatione super re-
bus proposita
seriis,
hoc habitu omnesiu
commune
reg-ali,
'
seu mogolica mutuaiis, quemadmodum Hunni etiam assumebant nomina origine gotthica seu germanica cujus rei exemptum est ipsius nica
:
consultant. Ag-untur autem nulla severitate
nomen, quo plurimi puiant significari nobilem seu ex g-enere avito natum; aliis tamen seniientibus idmutuatum ex Athel, tartarico fiuminis Yolgee nomine (7). Sed tiedet me alios CromAttilffi
sed tumultuario optimatum ductu contenti, perrumpunt quidquid inciderit. Et pug-nant nonnumquam lacessiti, sed ineuntes prsElia cuneatim variis vocibussonantibus torvum. Utque adpernicitatem
Hungarorum prosequi modos, quibus putant Hunnos dici posse S. tJrsulae et sociarum interfeciores, quin vere Hunni fuerint. Progredior itaque ad Hunnorum descriptionem quo magis pateat quam dissimilis esset hssc gens ab
bachii et
aliis
sunt leves et repentini; ita subito deindustria dispersi vigescunt, et incomposita acie cum csede vasta discurrunt nec invadentes vallum, nec castrainimica pilautesprae nimia rapiditate cernun:
omnibus
et
discretu facillima.
y
Eoque omnium aeerrimos facile dixeris bellatores, quod procul missilibus telis, acutis ossibus pro spiculorum acumine arte mira coagmentatis, sed distinctjs, cominusferro sine sui respectu contur.
appar.
ct
10:5.
(I)
Cellaiius, Nolil
Orbis
Dntiijui.
lom.
I,
pag.
iles
27i
cl
275. cHil.
11,
Hunsariffi,
pag
:(.
I,
Braiidt.;
Wulckcnaer,
Giôgr0[tIiic
nnriennc
Gaulcs, lom.
pag.
iO:i
I,
(4)
(B) llid.
pag. pag.
Crombach, S. Ursula vindicata 102. (6) De rcbus Gcticis,
pag. 287 cl scqq.; Sclmycs, Les I'ays Bas
avant
cl
durant
la
domi-
cap. 9. ap.
Hisl.
Muratori. lom,
nalion
romainc,
tom
I,
pag.
452,
iiol. 1.
(2) Cfr (-rorabach,
d*AUiIa, lom.
pag. Ml, not. 3.
m. - (7) Cfr Am. Th.erry, - (8) Rerum geslBrum

lib.
S. Ursula vindicuta, pog. 105 el 104.
(5) lncliofer
Annal, ccctes.
XXXI. cap. 2.
flig-unt.
jjg
iUfiTOftB
DE
dum mucronum
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
eorum origine dicere. Porro in ori' D ginem hujus gentis, a reliquis onnihus in Eu- ûnni,
breviter de
oUn\
fliguDt,hostesque,
noxias obser-
V. D.
B.
vaut, contortis laciniis iUig-ant, gradiendi stentiam membris equitandi vel
ut laqueatis resi-
adimant
ali-
ropa ante finem

versae,
sseculi iv cognitis tantopere di-
liii
ieplenlrk.
iieiii
rejm
facultatem.
Nemo apud
eos
arat.
nec stivam
primus erudite
inquisivit Josephus de
iinjci comi-
fixis, quando contingit. Omnes enim sine sedibus aut ritu stabili dispalautur, absque lare vel leg-e in quisemper fug-ientium similes, cum carpentis
bus habitant
contexunt, et
ubi
conjug-es tetra
illis
vestimeuta
coeunt
cum
maritis, et pariunt, et
GuigneSy scilicet in commentoTio de Hunnis, Ala- dentet^ irferi l<n- aiino 40 nis, Igurihus et Sabiris (3) qiio viam stravit ad (in(e C/irii(tiiii Utroque operemulHistoriam suam Humxorum. venme ai ta qu^ ante obscurissima erant incredibili asper- mare Casisse luce visus est ; ejusque vestigia dein relegit ipiwm
: :
adusque pubertatem nutriunt pueros. Nullusque apud eos interrog-atns, respondere, unde oritur, etlongius potest, alibi conceptus, natusque procul, Per inducias infidi, inconstantes, ad educatus. omnem auram incidentis spei novse perquam mo-
Desmoulins et denuo nonnulla examinavit Eduardus Biot (4). Secundum eorum itaque sententiam Hunni pars sunt ejus gentis, quam historici Sinenses Hiong-nou appellant et quae aliquando
totum furori incitatissimo tribuentes. Inconsultorum animr.lium ritu, quid honestum inhoflexiloqui et nestumve sit penitus ig-norantes nuUius religionis sel superstitionis reveobscuri,
biles,
:
rentia aliquando districti

:
T>
auri cupidine immensa adeo permutabiles, etirasci faciles, ut fiagrantes eodem aliquoties die a sociis nuUo irritante ssepe desciscant, itidemque propitienturnemine leniente. Hoc espeditum indomitumque hominum genus.
:
j Jornanatm
el
153 lidem non
minus noti Jomandi
s.Sidomum
ApoiUnarem.
tnquU
terrore
(1),
forsitan
mimme
superabant, vultus sui

terribilitate
,,>.
:
Quos beUo,
dominata est immensas terrarum plagee, qux ad Stnx septentrionem sita est et a mam Orientati usque ad fiuvium Irtisch porrigitur quin etiam qux quadraginta ante Christum natum annis imperii sui fines propagavit usque ad fiuvium Jaik, qui in mare Caspium suas aquas infundit ita ut tunc tandem in viciniajn maris Caspii venerint Hunni. Sed non omnibus hasc placuere, quod videntur Hunni in his partibus sedem habuisse duobus sxculis ante. Scribit enim Strabo (5) Eratosthenes tradit... in orbemcircura mare post Hyrcanos esse Amardos, Anariacas, Cadusios,
; -
nimium pavorem ingerentes

quod erat
eis species
(si
Albanos,
Caspios,
Uitios
ac fortasse etiam alios
fug-abant, eo
pavenda nigre-
dine, sed velut qusedam

offa,
dici fas est) deformis
non
facies,
habensque magis puncta quam

anirai
lumina. Quorum
fiduciam
torvus prodit
aspectus, qui etiam in pignora sua primo die nata desseviunt. Nam maribus ferro genas secant, ut
quosdam usque ad Scythas. Porro Uitios eosdem esse ac Hunnos contendunt, propterea quod Dionysius Charax seu Periegetes (6), qui Augusto imperatore floruit, quatuorad ripam occidentalem maris Caspii populos ordine inverso recensens, scilicet a septentrione meridiem versus,
Scythas nominat, Hunnos (()uvvou;), Caspios et Alhanos. Priscianus {!) Dionysii carmina ita latine vertit
: '
(
antequara lactis nutriraenta percipiant vulneris cogantur subire tolerantiam. Hinc imberbes senescunt etsine venustate ephcebi sunt quia facies, ferro sulcata, tempestivam pilorum g:ratiam per cica:
trices
absumit. Exig-ui quidem forma, sed arg-uti motibus, expediti et ad equitandum promptissimi scapulis lati et ad arcus sag-ittasque parati firmis cervicibus etln superbiam semper ereeti. Hi vero sub hominum fig:ura vivunt belluina saevitia. Con: :
pelagus * quse g-entes undique cing-UDt Incipieus numerera primis aquilonis ab oris Quse vergunt zephyro, quas Caspia Uttora claudunt, Primi sunt Scythiae popuU, Saturniajuxta Jiquora viventes, Hyrcanique ostia ponti.... Hinc Thynus * sequitur, post fortis Caspia proles;
Hoc
ig-itur
aspium
Ilunnus
sentit
Sidonius Apollinaris
:
(2j
Gens animis merabrisque minax; ita vultibus ipsis consurg-it in arctum Infantum suus horror inest Massa rotunda caput, geminis sub fronte cavernis
Visus adestocuUs absentibus, acta cerebri In cameram vix ad refug-os lux pervenit orbes,
Hinc sunt Albani bellaces raarte feroci. Jamvero quum Eratosthenes qui Uitios
annis ante Christum 27Qnatus fuerit
memorat,
atquehi
(8),
Hunni quos Dionysius appeldicendum est Hunnos non quadraginta ante lat, Christum annis ad mare Caspium se locasse, sed
iidem videantur ac
ducentis autpluribus. Huic argumento, quod nititur conjectura Uitios eosdem esse ac Hunnos, aliud subjiciunt, scilicet Hiong--nou multo ante id nomen posuisse wi Yuepo seu Yuepan dicerentur,
Q NoD tamen et clausos. Nam fornice non spatioso Magna vident spatia et majoris luminis usu
Perspicua in puteis conpensant puucta profundis. Tura ne per malas escrescat fistula duplex, Obtundit teneras circumdata fascia nares,
t'
quum
ineunte sseculo
ii
refugium in Kirghizium
cer-
Ut g-aleis cedant. Sic propter praelia natos Maternus deformat amor, quia tensa g-enarum
campis qusesierunt. Tertio demum, dicunt

;
Non
interjecto
fit
latior area naso.

:
stant pectora vasta, humeri, succinctasub ihbusalvus; Insignes Forma quidem pediti media est proeera sed exstat, putantur, Si cernasequites sic long-i saepe
Csetera pars est pulcra viris
;
:
tum fere esse Hiong--nou et populares Ouigures Turcarum majores fuisse unde secuturum esse ut Turcce et Hunni ad eamdem stirpem pertineant;linguam autemet corporis formam utriv^que gentis huic consectario non favere. 155 Verum enimvero primum argumentum
valde infirmum esse quis neget ? Secundum, prgeterquam quod non convenit ante saeculum ii desiisse
</(t* Giiigi''
yr.iieiitia
no"
Si sedeant.
Vix matre carens ut

:
constitit infans,
fiyinis
meiilif^
argV"'*"
Mox praebet dorsum sonipes cog-nata reare Membra viris; ita semper equo ceu fixus adhaeret
Rector.
nomen Hiong-nou, parum ad rem
facit.
iur
i'j'i'S'"''
Cornipedum tergo gensalterafertur.
Hebc habitat teretes arcus et spicula cordi

Terribiles certseque
:
manus, jaculisque ferendse Mortis fixa fides et non peccante sub ictu Edoctus peccare furor.
Tertium quod lingua Hunnorum non convenit cum Turcica, ludicrum est, quum de Hunnorum lingua nil supersit praeter nomina exquibus nihil certi deducere est. Vide supra num. ISl. Quodsi
in fiiitie.
Ih^Jamvero
ut
tempus et modus adventus Eun-
norum in Europam luculentius innotescat,juverit

rebus Geslicis, cap. 24, ap. Muratori, lom. I- pag. 205. Collecl. Pjsaur. Poemalum, lom. VI, (2) FaDPgyrieus Anthemii, pag 42. (5) M^moires tle I"acail6mie ties inscriptions, etc. lom. (4) Jourual asialn]ue. No'. 1843. XXVIll. pae. 85 et seqq. (0) Lionjbius Reruiii geograph lib, xi, pug. 749. cdit, Oxon.
(I)
tamen id urgeas, obvius iibi est Parrotius (9), linguarum et rerum Septentrionalium et Asiaticarum peritissimus, qui non dubitat Hunnos et Turcomannos ad eamdem stirpem reducere, quod
V, pag 248 ct (7) Collcclio Pmup., tom. () Viisiicri Bioeraphie nniveiselle, vo Et tiloUhhies. Geschichle, Myihoeincr Enlwicklung'der Spiache, Abstammung. Liwcn, LiilleD, Ecsten, logie luid Biirgerlicben V eihUUnisse der
De
Penegciesv.730.2i9
(8)
(5)
iom"r,yas-39"
1G4, 428, elr.
utrorumque
; .

A.
117
utrorumque linguge satis inter se conveniant. Quod vero deforma corporali Hunnorum et Tur-
ipsos
carum
est,
judicet ipse lector.
Convenit inter
ethnographos gentem Kirghiziumuniversx Turcicce stirpis purissimam esse jam vero hujzis imago et descriptio seque congruit Hunnis ac Calmucorum seu Mogolum. Horum nolimhrevitatis causa lineamenta, naturam et mores aperire; nemo enim negat eorum imagine vultus et
;
nota est suh nomine Ab-Tele seu Telites {quod commune nomen assumpserant) id est ad aquam, seu ad Oxum ; alteram qua3 sedeyn suam hahuit prope Kaschgar et Aksou et usque mare
UCTllHB
n. B.
Caspium
et
vere quoque latini
Captckac protendehatur (9). Cognoet gr^ci plures ad Hunnicam

duos,
nationem pertinentes popuios, maxime
quorum
indolem
trix
Hunnorum referri cseterum dahit viaHommairede Hell (1). Sed audiendus est
: :
Hunni alhi, aiter Hunni nigri dicebantur. Quihuscum conveniunt quae ex Jomande (10) recitata reperio Hinc jam Hunni, quasi
alter
:
fortissiraarum
qui KirghizesdescripsitAnglus
Woods in Itinerario adfluminis Oosi fontes Kirg-hizes, inquit (2), parvi sunt et long-e infra staturam mediocrera ex
:
gentium fcecundissiraus cespes, in bifariam populorum rabiem puUularunt. Adeoque ut occidentales pavenda nigredine et tetri colore a Jomande dicuntur, sic orientales, qui et Ephthalitae et AbtelitEB (U), cute
septem viris qui simul erant unus tantum altus erat pedes ang-licos quinque.uncias quinque et dimidiam Vultus eis mirum in modum fcedus. Nasi pars su-
candida
et
vultu mi-
nirae deforrai perkibentur a Procopio {lZ);unde et albi dicti (13). Hi Hunnorum nigrorum con-
maxime depressa unde ambooculi spatio plano, et pari libella cura reliqua facie, separantur
perior
; :
oculi oblong-i et latentes; frontisinferioris pars prn-
minet, superior fug-ere videtur; genas latas et turg-idas
barba
rara, et in his,
duo diceres carnis frusta vultui applicita quorum densa casaries, sponte
;
mari Caspio dividebantur: ita ut ad septentrionem Persarum essent positiet ad orientem maris Caspii (14), nigri ad septentrionem Caucasi montis inter mare Caspium et paiudem Mseotidem (15).
fines erant; sed
aihi
juria et varietate tempeatatura validis non constant mnscnUs.
minus ardore solis quara indemura merabra Notus insuper eorum galerus incurrus, quem ah Ammaniano Hunnis quoguo trihui superius vidimus Caicei eorum ex pellihus informes; equitandi et sagittandi ars et harbx expilandse usus a multis quoque commemorata; verbo si faciem aspexeris Sultani Kirgkizis et hahitum aliquot incolarum, quales exhibentur in libro L'Univers pittoresque (3), viros ah Ammiano Marcellino, Jornande
cirrata; color fuscus,
.
XVIII. Hunnorum Nigrorum

des ad
in
see
mareCaspium; adventus
;
Europam
sedes et gesta ussaeculi iv

:
que ad finem
scilicet
quantum
pertinent
ad
res Ursu-
lanas.
S. Sidonio Apollinari descriptos te cernere arhitraberis. Re quidem vera solent Hunni comet
cum Mogolibus, maxime Calmucis seu Tartaris, atque ipse eos non semel inter Mogoles retuli; ast kasc nequaquam inter se pugnant,
parari
Verum quxcumque ineatur de Hunnorum origine

trantis
senteyitia,
Bnnni Nigri,
aiicloren cxdii
sive placeat Guignii, arhi-
quum Kirghizes quoque

habeam; nontantum
v.d'Omalius d'Halloy
Mogolicse stirpis partem trihuens colori, quantum cl.

[^),qui,
discrimine ex colore ducto, Mogoles stirpi fiavx accenset, Kirgkizes candidse. Atia enim aliis ethnographis prohantur systemata.
lUic
divUiin
156 Quocirca,
quamquam Ahel Remusat
[h),
Hiong-nou et Hunnos eosdein esse eosque quadraginta ante Christum annis dominationem et sedes suas propagasse usque ad fluvium Jaik, in mare Caspium ad septentrionem influentem sive statuatur eos irihum fuisse Finnorum orientalium (16) aut alius nationis ex famiiia Mogolica ; id certum est pauio post annum 40 ante Christum aiteram eommpartem, Hunnos sciiicet
aihos, descendisse inter
S. 1'rsalaJ,
uique ad anNHi 374 vix

noit
Romanit,
ex Aiiu irrutnpuiil tandeiii
in
Euro-
pa-i.
BuuHoa Nigroset Albos.
Klaproth
rehus geographicis Asix nomina!) abjiciendam existimarint Josephi de Guignes sententiam, equidem non tantum auderem; neque eis consentire possum
(6)
et Ritter (7) (tanta in
mare Caspium
et
Oxum
ah illustrissimo Hunnorum historico,Hunnorum Q et Hiong-nou gentem eamdem esse adstruente, nulla alia proposita fuisse argumenta quam nominum Hiong-nou et Hunnorum similitudinem. Ostendit enim manifeste Guignius Hiong-nou, quos eosdem quoque habet ac Turcas, venisse usque ah occidentem fluminis Volg-a et in Yen-tcai seu Sarmatiam Asiaticam transiisse quam
;
veteres historici Sinenses aliquando Alaun appellent et in finihus Romani imperii positam fuisse referant, quis neget regionem ab Alanis
quum
usque ad Persidem, alteram seu Hunnos nigros inter iacum Mceotidem et mare Caspium usque ad Taumm montem. Quieti illic quatuor circiier consedemint Scecuia, ita ut vix Ro^nanis et Graecis F innotuerint. Augusti 3evo Hunnorum nig?'orum, de quibus soHs deinceps dicemus, meminisse Dionysium Periegetem supra diximus et eorumdem tribuminter Rkoxoianos et Biasternos ad Tanaim positam memoravit Scsculo IlPiolomseus [\l].Alii vero neque latini neque grssci scriptores de iisdem locuti videntur. Hinc literis mandavit Ammianus (18j Hunnorum g-entem monumentis veteribus levitur DOtam fuisse et Zosimus (19) natiouem eos vocai prius quidem incog"nitam, sed quae subito tura
;
occupatamdesignari, quos ex scriptoribus grgecis et latinis ah Hunnis devictos et exiurbatos fuisse novimus (8) ? Meminerunt etiam Sinenses duplicem Hiong-nou gentem : ateram quse apud
L'Univers pilloro-iqiie, Tartarie. Belniilclii^lan, BotiLun et pur Dabeux cl Valmout. pag 171. (2) Ap M-gne. DictionnaJre d'Anlhropologie. col 1019, (3) TarUine. Bi-loulchislan, Boulan et N^paL par Dulicux el Valmonl. lab Xll, Xtll cl I. (4) necherches sur les lang'ies larlarcs. pac xlvi et |iag. 11. (5) Asia Polyglottn, cfr Journal des Savanls, 1825, nov. pa;; 653. (fi) Die Eidkunde, tom. II. pag. 345 el (7) Bullclin de lacadiimie royale de IJruxellcs, lom. XXIII. part. ii. paR. SI5 (8) Mt^moires de Tacad^mie des mscripUons el hclles-lcltres, tom. XXVIII. pag y^ el ^cqq (9) Ibid. pa-. 96. (10) De icbus Geticis, cap. 24, cil. a ct. v. Am. Thierry, Atiila. lom. I, pag. 2u7. Sed nou reperiuutur ap. Muralori, tom. I, pag. 2U3; netjue in
(I)
temporis emersit,
quum
scilicet
anno 374 Gottkos

(20)
;
aggressa est. Simiiia scripsit Eunapius
et
Hieronymus (21) appeilavit Hunnorum novam feritatem, quod ante suam setatem incognita esset.
Bihholh. Palruni Maxima, lom
Pf^pal.
eduionc sum|ila fuire

lib
I,
(11)
XI, pag, lOtiO et 1061; ex alia certe Theopliylactus Simocatla, Hislor.
3W
(15) Ihiil. pag. VS. Û) Ibid. pag. 1(1; cfr dc Guignes, Hist. dcs Huiis, lom, II, pag. 32i ei scqq, M5) Piocopius, de belluPersico, lib, i, cap. lU, lom. 1 Opp. pat-.
cap. 5.
vHi. cop. H. pag. !;i83,eMil. lom I Opp. pag. 16.
Bonn
(1:2)
De
bcllo
1'crsico,
hb.
48-
Geogr
pug,
iHi)Cli .lournal dcs Savanls, 1825. iiot. pag. 6!j.1. 17) lib lu. cap. 5. Cfr Cellarius, Nuiitia orbi-. aotiuui. lom. I,
1
-(06.
(18)
Rerum gestarum
lih.
xxxi,
cftp. 2-
novo.
lib. II,
Iib. IV,
hisloria,
194. cjii, Bunn (2U) Ejcerpia ex ;2U, pog. (21) Adv. Vigilanlium, 34. pag, 75. edil. Bonn Bp. Migne, Patrologia, tom. XXIII, col.2y."J. f3p.
num.
(iy}llisloria
Atque
118
AOCTORE
DE
SS.
UKSULA ET SOCUBUS.
ass^coeg-it.
V. D. B.
Atqueh^cplanesuhruunt Crombachn (1) s^culum ni tn EutJn, Hunnosjam ante medium Chnstiumnatum. ropam venisse,quin etiam ante adversatur, quod quum, Cui asserto non minus
Locrinus
ig:itur audito, associavit sibi fra-
Eunni nigri bellum moverunt contra

tium id fuit eorum tionis),intercertos fixosque fines
lacus
Gotthos {im-
in occideîtales partes irrup-
ommnoadhuc
scilicet Ponti Euxxm, consistebant ad orientem Tanias flumims; nequenos si~ Mceotidis et
nunt suspicari scriptores Marcellinus sedem habuisse. Ammianus

^lacialem ultra paludes Masoticas
cocevi eos alibi
uspiam
(2)
eos
Oceanum
acco-
Imsseplaneafprmat Zosimus
;
(3)
quoque traditse
tremsuum Kambrura etcoUegît totam juventutem patriae et ivit obviam reg-i Hunnorum circa fluvium qui nunc vocaturHumber.Inito erg-o congressu compulit Humbrum in fugfara, qui usque ad fluviura fug-iens submersus est in eo et nomen suura fluvio reliquit. Sed tota hsec fahula inventa est ad explicanda vocabula Britanuiae qux a Bruto, LoegrifE qu^ a Locrino, CambrisB quaâ Kambro, AlbauifB qu<e ab Albanacto, Humbriae quasah Humbro nomina sua mutuata fuisse ibidem dicuntur; et ut nemo sanas 7nentis Bruti inBritanniam adventum commeîtitium non habet,sic mitiori judicio accipiendus non
est
e limo, memorise proditum iu liistoriis reperisse, devehit, Cimmerium Bosporum adterquera Tanais prsebuisse terr formara redactum facultatem eis Europam itinere transeundi. quum restriexAsiain susceperunt bellum. Procopius, de ea
ligo
Eumber, rex Eunnorum. Equidem haud intelqua mente Dieffenbachius testimonia accumu-
let{\2)ali07'um,quieadem exGalfredo sumpserunt;
Gotthicum dicitur, Tauri montis parte, quse mons Caspius Porta Caspia.quam alii volunt esse atque etiam de Caspii, aln et fauces de Dervend, ad littus maris fauces de Terek in medio fere multo verisimilius Hmc monte Caspio (4), locutus, sic pergit (5) verstts) se campus aperit equitabi(septentrionem
:
nullum enim emotumentum expectandum est ex rivis, ubi ipse fons impurus est et fahularum scaturigo. Quavera 7-atione Sigebertum Gemblaceneos inter referre possit qui Galfredi scriptis usi fuerint eaque deliharint multo minv^ capio. Galfredus, ut supra ix satis ostensum est, Eisto-
sem
riamsuamscribereno7zpotuita7iteannum\\25;Sigebertus vero Chronicum
suum
absolvit circa an-
E
el
lis et
ubertim rig-uus. Regionis pars
maxima
equis
num\ll\,et2nonasMajianmsequentisobiit{\S).
ii
ex loco, yer-
accommoda est, spatiisque porrecta planissiquo?Hunnorum nomen mis. Ibi omnes fere populi, babitant, eorumque sedes ad paludem complectitur,
alendis
peram Sige159 A^, inquies, prseivit Sigebertus Gatfredo;et berli Clironico plane a vero aherrant, qui arbitrentur qux de inserfo, osienderc voluit
Britonum origine inseruntur Gemblacensi Chronico hxcinterpolataesseôptima sciticetesse argumenta quihus hsec incusatio refellatur sed heec
;
qui legausque Maeotin pertinent. Priscus quoque, missus fuit et res eorum, quantum tus ad Munnos
eosmutto anle
Christum
i
ex historicv ejus reliquiis colligere licet, Mfeotide sime observavit, /lane nationem ssevam in
palude ulteriorem ripam, dum Gotthi citeriorem vero, occuparent, insedisse refert (6). Hieronymus eorumdem anno 395 in Orientem commemorans h-ruxdionem eos ex ultimis Caucasi rupibus immisinter glacialem sos dicit (7), aut ab ultima Maeotide Messag-etarum immanes populos, ubi
accuratis-
nondum proferre voluit Dieffenbachius {\4-). Verum enim vero superest etiamnum exemplarSigeberti
BriCanniam
venisse.
autographum; eo olim usus est Mirseus,idem
Tanaim
et
claustra Caucasi rupibus feras g-entes Alexandri
coMbent, erupisse Hunnorum examina scribit (8) qui tantam in ita ut nil certius sit quam Bunnos,
:
nuperius adhibuit Bethmannus (15), et ihidemomnino hxc de Britonibus et alia mutta ex Galfredo excerpta omittuntur. Addita?ne7ita illa p^Hmum recepit codex XJrsicampinus, inter annum 1155 et 1200 scriptus; hinc ffuxere in exemptaria DiviO' nense et S. MayHse de Voto; quod postremum quum in editione principe procuranda usurpatum fueatque hsec posieris editoribus, si Mirasum et Pertzium seu Bethmannum excipias, ducatum prcestiterit hinc factum est ut hm farturê in impressis uhique fere occurrant, quamquam a manuscriptis fere omnibusabsint. Cxterum ab initio moniti fuere lectores de interpolatione. Editionem principem prae oculis habeo, atque hic ei titutus inscriptus est : Sigeberti Gemblacensis csenobitae Chronicum ab anno S81 ad 1113 cnm insertionibus ex Historia Galfridi et additionibus Roberti abbarit
,
imperio Romano fecerunt stragem , usque ad et paexiens sa;culum iv inter Caucaswn montem
ludem Mxotidem sit oportet (utidohiterdenuoyixoneam^S.UrsuUm swculum iii et socias ah Eunnis ante medium Colonienses, occidi non potuisse, prout voluere
1
se continuisse. Certum itaque
maxime Behius
'
Canfuiaiur uon u(o(ur
DTeffenbZhixu
quiexGaifredo Monnmetensi
Cromhachius. 1^8 Scd advcrsarius alius hic conveniendus est, BcUo etCrombacMo multo majoris his temporibus auctoritatis, scilicet Laureniius Dieffenbach, suis
et
|.'
tis
inCelticarum rerum origines disqnisitionihus clarissimus. Eic enimsestimat multisante Christum apsseculis et simul aut proxime ante Pictorum
Montis et tres sequentes annos complectentibus, promovente eg-regio patre D.G.Parvo, doctore
theolog:o, confessore reg-io,
nunc primum
in
lacem
emissum cum
privileg-io.
Venale habetur
in officina
Britanniam venisse (9). Fidem pulsum Eunnos narratibus Galfredi Monumetensis de adhihet Eumbro rege Eunnorum. quipugnarit cum Alhain
Henrici Stephani (ubi impressum est) e regione scholae Decretorum sita, et in vico sancti Jacobi in
officina Joaunis Parvi
nacto,
filio
Bruti, ahnepotis jEnecB Trojani. Re-
verba (11): Ulis mittit {\0) quippe lectorem ad hêc {Locrino,Albanaclo et Cambro, ftliis Bruti) deinde
concordi pace diu reg-nantibus, applicuit Humber rexHunnorum in Albaniam (Scotiam): etcommisso
prlio
sub Lilio aureo. Detexerat insertiones Antonius Rufus ope codicis Victohas rini Parisiensis a quo aberant,ut in preemissa editioni illi epistola dicitur. Quse quum ita sint, quis, quseso, aurem dahit Galfredo, unico testi, Eunnos in Anglia versaios esse pluribus ante Christum
Albanacto, interfecit eum, et gentem mediam patriSB ad Locrinum (qui Loegriam seu partem insulse tenuisse ibidem dicitur) diffugere
cum
natum Sceculis? Catalogos insuper hahemus tribuum, qux, Romanis imperantibus, Britanniam incolebant (16J,- neque uUa illic de Uunnis men(8)
Lxxvii scu
())S. Ursula viodicala, pag. 94 el seqq. (3) HiUoria nova. lib. lib. xxx,CBp.2.
(2)
Rcrum gcsianim
pog
col.enO.
Episl.
dc Moilc Fabiolie, num. 8, ap.

(9)
iv, cap. 4,
IM.
lom.
loiri.
Mignc, lom.
269.
XXII.
col.
695.
CelUca
ii,
pari. n, png-
267
1
et
U) Walckenaer, Mi^moires
piciines, elc.
sur
les
diôominations dc Portos Casclc.
(10)lbid.pag-2li7. -(ll)Hisl, rcg.
Bnt. Hb.
268.
n, .-p-
et
Nouv. Mem. de l'acad<;mic dcs inscriplioDs,
2.pag. 25.
-(12)
Ceilica
n, pari.
ii.
pag-
(13)
Anselmi
VII, pag. 210 et scqq.

I
('i)
De
bcllo
Pcrsico, lib.
i,
cap. 10.
Gcimnniic, tora. Gcmblacensiscontinuutio, ap. Perlz, Monumnita
Opp. pag. 48. Muralori. lom.
(f) Cfr Jornondes,

!,
pag- 203.
{7)
dc rcbns Geticis, cap. 24, ap. Episl. t% ad Heliodorum scu
VI
,,ag
37S.
(H) Celticn
I,
ii,
part. n, pag- 89.
(IK) .\p, Perli,
tom, VI, pag.
284ctscqq.-
(16)
Sharon Turncr, ihe History of

tto.
Epitaphium
Nepotiaiii,
num.
16, ap.
Migne, Patrologia,
toni.
XXH,
Ihc Anglo-Saxons, tora.
pag. o9.
119
AUCTOnK
Ho, quamquam certe hwc gens omniurn offendisset qculos, quum a reliquis omnibus longe diversissima esset; mente recole quem, ut primum fuit co-
qi:od
barbarorum stipatus agminibus ItaliEe te infunderes Valentiniands IIunnos atque Alanos ap:
D.B..
gnita,stuporem videntibus
160 Disserendum
egregie dixe-
injece7-it et
ho?'rorem.
PROPINQUANTES GaLLIjE PER AlEMANNI^ TEURaS REPLExiT. Quid habet invidiae, si Bauto barbaros cum
barbaris feoit decernere
:'
runtde Hun-
nunc esset de transitu Hunnorum per lacum Mxotin eorumque inEuropam adventu;
Quoniam dum
is
tu militem se
Eomanum
occupas, dura
adversum
utnnque
hreviter hsec tangenda sunt, quannorum in Europam ad- tum scilicet Ursulanse res id exigant : qui plura vantu volet hxc ei dahit Tillemontius (1), Ignatius A.u.relius Fessler {i),Giiignius {^],pr{e reliquis
verum
medio Romaui imperii sinu Juthung-i populabautur Rhetias; et ideo adversusJuthun^^-um Hunuus accitus est. Idem tameu, quia de finitimo
preett-ndit, in
longe optime
cl. v.
Amedeus
Thie?^ry.
tamen et Hic enim in
proterebat Alemanniam et jam de viciuia mali urgebat Gallias, coactus est triuraphos suos deserere, ne
opere gallico, cui titulum fecit Historiam Attilse et successorum ejus, tantam sagacitatem in investigandis Hunnorum rationibus ei gestis, eam prudentiam in judicandis eorum rehus, talemque copiam et accurationem in iisdem enarrandis cum consummata eloquentia historicoque splendore et gravitate conjunxit ut, siquidvideam,id opus,meo judicio, perennem sit habiturum laudem. HunniccC gentis fata prosecutus est auctor ah anno 375
tu timeres. Coufer utriusque factum tu fecisti incursari Rhetias, Valentinianus suo tibi auropacem redemit. H^c Ambrosius.
:
163
Exhisdiscimus primo
Maximum causam
Uunmt
lui
fuisse ut Juthungi Rhxtias incursarinl,quum {ni (iHtium 383, fallorjper têheliionem suam impedivit Gratianwn Muximi ty ne hos barharos in superiori Danubio considentes 'annitempQre.
hic brevibui
declaraiur.
ad ^'l^;ita utiis,qui prosperam adversamque illius conditionem plene nosse aveant, nil desiderandum relictum sit.Sed re?n nostram ja?n agamus. 161 Quum Gotthi ad occidentem.Hunni ad orientem paludis Meeotidis et Tanais sedes suas haheB rent, aliquot jam pridem inter utrumque populum simultates eocorteeerant, quum tandetn anno S74i Balamir, rex Hunnorum, in Ostrogotthos perrexit eosque sibi subdidit. Hinc Vesigotthi ierrore
perculsi, post aliquot adversos conatus, fugerunt ultra Danubium et vacuam tiberajnque fecerunt
proiereret;secuyido nidlosbarharos inprovincias, Maximo parentes, a Bauione fuisse inducios nil enim atiud sibi vult hsec interrogaiio Quos immi:
.-
sit
barbaros Bauto comes? quaynquam id
ei licuisset
potiori jure quam
Maximo, idem ?ninitanii: teriio seduio cavisse Bautonem etValeniinianum neMaxi^ni ditiones quidquam dammi paterentur.Quum enim Juthungos adorius est Bauto, ad cos sive ex K
orientali plaga per
naii,
Noricum,
sive
ex
septenirio-
irrumpeniibus Hunnis ripam septentrionalem fluvii. Dum illic consister-ent, nondum plane inter
una omnium esset omnes unum siudium hanc induxit postmovoluntas, dumconcordiam Attila.Et quidem per libertatem, qu3s ante Hunnis supererat, et factionum diversitaiem licebai imperatoribus Romanis auxiliares sibi ex Hunnica gente adsciscere copias. Nil proinde mirum comitem Bautonem, quum a Valentiniano Ilmissus fuit contra Juthungos, Rhxtiam devastantes (eosdem scilicei quos medio anno
tribus ita conveniebat, ut
:
transmisso scilicet Danubio, venerat, neque uitam Maximi imperii parton ietigerat quum vero eosdem debeliasset et Gatiiis appropinquaret, jussus est a Valentiniano Hunnos et Atanos ex Rhceiia amovere, cavens iterum ne Maxime provincias contingerei quocirca in mandatis accepit ut per Aiemanniam, (qux secundum Bucherium (5) ad orieniaiem Rheni ptagam inter Mcenum et Lohnam seu Laugonam * protendebatur et parii hodiernorum ducatuum Badensis, Hassiensis et Nassoviensis fere respondehat,) barharos ad septrionalem Danuhii ripam reduceret quibus planumomnino fit Hunnos nequaquam tunc tetnporis
;
:
Lahn
stu
Lohii
Cotoniamâdlsevam Rheni positam,venisse;
quum
383
Ex
'io
S.
Atnbro-
impugnatum ivit lacrymahilis imperator Gratianus), Hunnos in suo exercitu habuisse. 162 Atque hic incidimus in S. Ambrosii locum,
eo usque non porrigeretur Aiemannia, et maxime quod in Germania secunda, cujus mettvpoiis erat,
jaceret
iila civitas, atque eo nomine pars haberetur Gatliarum, a quibus barbari ahsiinere jussi. 164 Etquidem si remoti fuerint a Maxima Se-
o$tendilur
de quo supra num. 143 meminimus. Hic prseclarissimus Mediolanensis antistes, uhianno 3S7 ad Maximum iyrannum denuo legatus a Valentiniano II tnissus est, hanc ohjurgationem se ex ore
6'ofo'iiiiiii
Maximi
accepisse ipse in epistola ad Valeniiniascripsii

:
num
(i)
Quoniam me
lusistis tu
et ille
Bauto, qui sibi regnum sub specie pueri vindicare voluit, qui etiam barbaros mihi immisit quasi eg-o non habeam, quos possim adducerej cum mihi tot
:
millia militent et annonas a
me accipiant. Ad prius
se,
caput respondit S. Amhrosius neque

;
neque
Bautonem eum lusisse, quandoquidem ipse prior pacem cum Valeniiniano poposcerit adposterius caput, quod criminationem in Valentinlanum seu Bautonem, quasi hic harharos in terras Maximo
suhditas misisset, conttnet et simul comminationem se id vise versa facturum, hxc reposuit sanctissimus prxsul: Quos immisit barbaros Bauto comes? Et quid mirum si hoc Bauto fecisset, Trans-
qua7io'rum,qua;Rhseiicefiniiimaerai,quamquam graves ejus appropinquandas esseni rationes, scilicei ut triumphi de Juthungis perficerentur; midto sane magis censendi su7it pr-ohibiti fuisse ne in Germanias excurrerent. Verbo, ui Maximus per arreptam tyratinidem hellum cimie excitavit, quo coactus fuit Gratianus exerciium suum cum Maximi iegionibus conunittere,Jut}' ungis impunibus reiictis et Rha^tiarum via eis aperta, sic contra Vaientinianus II auro suo ex Hunnis auxiiiaiores fecit imperii Romani, et nedum damnum uiium Maximo ejusque ditioni intuie?'it, p?-opulsis e Rhsetia
vmtare
wm
Juthungis, pacem eiprocuravit. Hsec

;
verborum
sit
S. A?nb?-osii significatio
unde
exiidens
Hunnos tunc temporis nequaquam
fuisse in
ColonicB Ag?Hppi?ix partibus.
rhenanus g-enere; cum tu miuiteris imperio Eomano barbarorum auxilia, et turmastranslimitanas, quihus corameatus provincialium tributa solvebant? Vide autem quid intersittuas minitationes et Valentiniani augusti pueri mansuetudinem. Tu flagitabas
enim habent adversarii quod opponant HepeUiliii aitveriario Hunnos nempe geniem indomitam fuisse;poputa- rnm olijeclio, bunda)npe?xurrisseuniversaraGer7naniam;Bau- lielila ex tonem aliosque duces Rotnanos nequaquam eos eoruni (jarl/urie, cohihe?-e poiuisse; faciie factum esse ut aiiqua coexcurrerit et alia id ge?ius. Equihors Cotoniam dem libenter daho eum non fuisse inter Hunnos ordinem et disciplinam quam inexercitu Ra?nano
165 Ai
.-
[i) Mimoircs, Empcrcurs, Allila roi ilcs Huns, posl Tlieodosc II. de Huns, tom. VI, png. 7 ct iiciiq. BruxiIIes 17iO. (2) Fli^l tom. Ij porl. II, pag. 217 el scqq. (3) Die Geschichlen dcr
UDgernund
ihrcr Londsasscn, tom. 1. pag. 15 cl scqq.

U.in.
(J) Rpisl.
XXIV. up. .Mignc, Palroloijin,
XVI,
col.
lOoK
et
seqq.
(S)
fielgium [tomanum, pug.
jl>7.
cernere
120
DCTODB
DE
;
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
veri
D. B
cemere erat ; truculente ah eis gesium fuisse bellum ita ut res fuisset summopere odiosa si in profuissent deducti quodconstare ex ipsius Maximiûtut temeris vanisque, querehs. Verum aliud est inordinate et crudeliter bellum
non
saiis hene inteliecta,
eorum dabat opinioni epistola S, Amhrosii, n Verum nil profecio alleOifffniOn.

rlllUK,
vincias
Romanas
gare posse videtur Dieffenbachius, ubi affirmat Hunnos hoc sevo universam Europam pervagatos ess(?(;i). Quam enim olim vocavere Briianni ormes
ddu,
et
ex
Tjiadibut
"'"iiinnicjii
gerere, aliud longe lateque discurrere vastandi prwdandique causa neque ipsis amicis civitatibus parcere. De auxiliatornbus barharis non aliter judicandum quam de kodiernis Cosaccis russis et Indorum, Britannis stipendiantium, legiotiibus. HsEC enim Romanorum laus, quod brevi tempore dicto audienies facerent omnis humanitatis expertes copias easque militix legibus adsiringerent cujus rei egregia et ad hgec ipsa tempora
:
recentius the black invasion, Invasionem
'"n/einlen
s-chIo IV
nig-ram, hsec nihil
adrem
facit.
Ecceenimquaein
vm,ut
:
dicuni,Triadebriiannicescripta, legun-
'xeuiiie ab
ff,-,^^^,^
'"'"
tur (4) Tres sunt invadentea tribus quse in insulam Prydain (Britanniam) veuerunt et ex ea abierunt. Primi, Llychlynnwys... Secundi, hospites Ganfal Wyddel... Tertii fuerunt Romani, qui, violentia usi, plus quadringentos annos perseverarunt in insula, donec redierunt in regionem Romanam ad repellen-
fume
iinivertam
Buiiipam
Quam
bona
spectantia testimonia habemus. 166 Quum scilicet mense augusto anni 387, ^ro-
dam hostilem incursionem nigrae invasionis; neque umquam postea redierunt in insulam Prydain et
;
dUcipUna
Romaiii cohibereC
auxiliit-
xzme post alieramquamsupramemorabamS .Ambrosii legationein, Alpes iransiisset Maxitnus, adolescentem Valeniinianum II opp7'essurus omnique spoliaturus imperio, Theodosius I auxilium huic spopondit et coniinuo collegit exercitum, cujus magna pars barbari. Quas vero inter eos vigePostremo ret disciplma tradidit Pacaius (1)
:
rei barbaros.
tantum remanserunt mulieres et pueri infra aetatem novem annorum, qui facti sunt pars Cimbrorum. IQ^Hxcverba explicatione {b) aliqnaindigent. Ut discimus ex Zosimo, Arcadto vi et Probo coss. (anno Christi 4-06^, Vandali Suevis et Aianis permisti, superatis hisce locis (Alpibus Coitiis, Pceninis et Mariiimis), nationes transalpinas vustaruut, editaque ingenti csede, Britanniarum etiara exerci-
Osfcndtiur
in
Ti iadibug ayi
dc
belli,
Ho
"lunornm
r-im burbani
f^ciilo V, nin-
inquit Theodosium barorum, ultroneam H
ipsum alloquens,
tibi
populis bar-
ure de
\iiilano
bello
operam
ferre voventibus,
commilitonum munus
iudulg-es, ut et limiti
manus
tibusformidabiles exstiterunt; quosquidem eo perE pulerunt, ut veriti ne ad se usque progrederentur
suspecta desederet, et militi auxiliator accederet. Qua tua benignitate pellectse omnes ScytbicK nationes tautis examinibus confluebani, ut, quem remiseras tuis, barbaris videreris imperasse delectum.
Britanniam, cui nullum fere erat cum reliquo imperio commercium), ad tyrannos eligendos se converterunt, Marcum, inquam, et Gratianum et secundum hos Constantinum. Is (6) ubi Justinianum
(in et
digna memoratu, ibat sub ducibus vexillisque RomaDis hostis aliquando Romanus, et signa coutra quae steterat bequebatur, urbesque Pannoniae, quas
res
Nevigasten Gelticis
railitibus praefecisset, (eos),
Britanuia relicta, transraisit. Gallias porro potitus, Conslantinus barbaros devicit et ne deinceps eam-
inimica
populatione vacuaverat, miles impleverat. Gottbus ille, et Huunus, et Alauus respondebat ad lioraen, et alternabat exubias, et notari
dudum
dem regionem
nivit
invaderent Alpes et Rhenum muHtspaniam quoque sibisubdidit, ei Pyre(7). nseos monies duci cuidam, nomine Gerontio, cu-
infrequens verebatur. Nullus tumultus, nuUa confusio, nuUa direptio, ut a barbaro, erat. Quin si
quando
difficilior
patienter ferebat, et quara
frumentaria res fuisset, iuopiam numero arctarat anno-
siodiendos commisit. Ast hic, quum sihi paulo post Consiantem, Consiantini filium, suhstiiuium vidit, invidia acius, Transrhenanos harbaros in
Gallias
ei
Britanniam
cives,
nara, enraparcendo laxabat; pro omni praemio omnique mercede id unum reposcens, ut tuus diceretur.
hujus insulse
fecisse visi
(8).
illexit. Unde factum est ut omni auxilio destiiuii, suae
ipsi saluii consuluerint,
ah imperio Romano de(9)
Quanta est virtutis ambitiol Accipiebas beneficium quod impulares. At hse vanse panegyricorum laudes ! Audio et facile concesserim justo plures in
;
nio post cruentam
his paries Theodosio tribui
.-
verum reapse bene
compositum fuisse hunc ex barbaris fere collecium exerciium nemo prudens negarit. Non enim C solus Pacaius iesiis est, sed et ipse S. Ambrosius; qui, ut Theodosium dehoriareiur ab ulciscendo
synagogge judaic3p incendio (quod ahsque Christi dedecore fieri non posse videhatur) Chinstum induxit commemoraniem quae imperatori coniulerat heneficia, aique inter haec recensenda his uientem verhis (2) Eg-o esercitum tuum, es multis indoraitis convenara nationibus, quasi unius êntis fidem et tranquillitatem et concordiam servare praecepi quibus hrevioribus diciis eadem capiuniur
,
.-
aut circiier. BienConsiantinus (10), nec tamen Britanniam recuperare umquam Romani potueruni U) non quod resisterent Briianni, sed quod barharis undique ingruentihus, vix
Hsec anno 409
mortem
;
ohiit
ideniidemi aliquot
ad eos tuendos mittere illipos-
sent copias.Inierannum itaque 423ei 431 nuntium omnino remiserunt Romani iuendse Britannix eamque deseruerunt,omnigenis harbaris cohibendis
ad omnes fere imperii fines occupaii {li).Supe-
rius num. 131 meminimzs episiolx, quam Aetio ter consulianno4^4=&dederuntBritanni,auxtliaaliqua
quamvehementissimeexposiulantes.^NGqnehiSGiamenageutes,i72quitvenerabilisBeda{\'<ij
S.Gildam
qiue fusioribus Pacaii. Nil itaque esi quo fulciri queat Henschenii ei Papebrochiisenteniia,contendentium Hunnos, quum'post Graiiani obitum in
sapientem secutus, quicqiiara ab iilo auxilii irapetrare quiverunt, utpote qui gravissirais eo terapore bellis cura Hleda et Attila reg-ibus Hunnorum erat
occupiitus. Jusio
iiaquenimiscontrahiturin Tria-
dihus historiadiscessusRomanorum exBriiannia.
Rhceiias a Baulone deducii atque hinc per Alemanniam reducti fuere, Coloniam usque prxdonum more populabundos vagaios esse.
167
Rea2:)sepropiermvasionemn}gTamseuHujinorum irruptionemnonredieruntininsulamRomani{\\]; sed alia omnino de causa legiones eorum primum

indeeductasfuissepaiamest. Interea idunumad nospertinet, invasionemnigram, dequain Triaditom.
Quamquam, quo nitebaniur illi, fundamenesset ei
tum infirmum
(i)
imbecillum, speciem tamen
lom.
PancgyricusTlieodosiodiclus. cap. 32. ap. Migne, Palrologia, toni. Xlll, col. UU7. - (2) Epist. xl, iium. 22. ap. MjgQe.
col.
1
DcbcUo
Bonn.
Vandalico,
0-^) Cfr
lib. i,
cap.
2,
II
Tillemonl,
M6moires,
Opp. pag. 318, edit Empiicurs, Hisl. dea
XVI. 74 el 7K.
U'9.
(5}
tcUica
nova,
ii,
parl.
ii,
pag. 269.
(4) Ibid.
pag.
Brclons, lom. VI, pag-
l8el 189, Bruxelles, i7iU.
(15) Hist.
(S) Hisioria
lib. vi,
cap. 3. pag. 120 edil, Bonii.-
ccclcs., cap. 14, p. Mijine,
lom.XClV,
col. il
- (U) Vide tanion

VI,
(8) Ibid. (7) Ibid. cap. 3, pag.SSO. (6)lbid.cap. 2. pag. 518. (91 Cfr Sharon Turner, the Hisiory of cap 5 pag. 321 el322.
Tillcmonl, M^moiics,
pag. 190.
Empeieurs,
Hist.
des pictons, lora.
the Aoglo-Saxons, pag. 106 et 107.
liO) Ibid.
pag. ICS.
hus,
^11)
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBIIIS.

hus, n07i anno 383 aut paucissimis post annis signandani esse, sed medio Sceculo v quo plane ruunt Dieffenhachii asserta. pabuirsHft 109 Qn^-g quum ita sint, nit quoque probahiliqux dtGmiKo ^^^^^ ^^ j^^^ Triadum loco accedit ad ea quse Gal" fredus Monumetensis et ex eo complures alii, quos m ct (le citat Dieffhibachius (1), narrant de Guanio, rege regc Mclga
:
m
AOCTOHt
mini adjacet, exceptis tamen munitis civitatibus et pauio post partes quoque aliquot Thyâcice et Daci$e verisimiiiter occuparunt (5). Sed aperta fere erat eorum incursionibus Germania. Quociixajam ineunte ScVculo y Burgundionum terras
tentasse videntur, quas
etfinititnis clausas fuisse
V. D. B. Dannbiirt-
jmm;
i\on
pro(e
cul a Salu
rnntinenl;
eirra
<tiO
Piciorum
Hunnorum,
et de Meiga, rege Pictorum, qui jussu Gratianinationes maritimas et Germanicas,quod Maximo tyranno faverent, dira clade oppressis-
Hetmebergensi comitatu firmo argumento ostenditBucherius{Q).HincBurgundionumpars tiitiores sedes sibi ad Rheni sinistram quxsivit
aitera
suhstitit
;
an^mm
Aldta afferiitt impcrium.
et
suscepta
sent, et qui,
per maris ripas
fide
Christi,
Scevientes, obviassent
S. UrsultB et
sociabus, in partes itlas appulsis,
easquequod secum lascivire nollent maximam partem sine pietate trucidassent. Dum enim Gratianus viveret, ad Danubium inferiorem consistebant adhuc Hunni; neque certe tempus illi fuit, (ut ex his qusssupranum. 117 narravimus liquetj quo eos auxilio contra Maximum vocaret, multo minus quo illi piraticam classeyn instruerent. Hunuorum prseterea natio, inquit Papebrochius (2), ex
eareg-ione,
qu nuncTarturia Crimensis
ac Prasco-
ad Mseotim paludem deducta, tam parum videtur experta fuisse expeditionum maritimarum, quam assueta percurrendis summaceleritate provinciis. Nedum navium, neque majorem B cimbarum regenda?'um usum hahebant Hunnt
pensis dicitur,
anno 436 Hunnos fudit, decem circiter tniilihusperemptis (7). Unde constat ilio xvo Hunnorum ditionem ne ad Salam quidem fluvium venisse, qui terminus Burgundiones ab Aiemannis dividebat adeoque eos non videri longius ad occidentejn excurrisse. Similiter ipso anno 450, quwn Gaiiiis jam minarentur, nondum videntur dominatiesse in Franconia aitt saltem idtra Nicrum fluoiim, ad quem habitabant Franci Transrhenani sin aidem, quomodo alter fHius regis iiiius gentis, nuper defuncti, Hun-norwn protectionem amhivisset, alter Aetii, ducis Romanorum (8)? Cseterum ad Pontum Euxinum multo magis quam ad occidentem spectabant tunc Hun;
;
ni,
quos
maxime audaces
fecerat Constantinopo-
mrrmiu,-
paludes transirent, natantzum equorum caudis in altum sublati, aut convasata corioque tecta supeliectite sua et cum currihus in modum ratium conjuncta, seu etiam minoribus scaphis, ex cavata arhore confectis. Hietiamnum affmium populorum hodierni mores. 170 At Gatfredi narrationcm, ut Baronius, sic Diffenbachius, auctoritate SigehertiGemhlacensis futcivit. Sedquas in editione principe (3) et omnibus fere aliis adannum 389 leguntur ve^-ba Pictorum et HunDorum ducibus Guanio et Melg-a re-
quippequi fluvios
et
et ad E hasquoqueparteshabitabatmalorum omnium incentor, Attila, qui ab ayino 434 simul cum fratre Bieda et decennio post soius regno Hunnorum potitus erat. Cogitavit hic tamen aiiquando non de orientaii tantum, sed de universo occupando imperio. Ingenita ferocia Romanis ionge superior,
litanas curicV imprudetitia et imbecittitas,
dolos ab ipsis didicerat,
et vi
fraudibusque fretus
omnia audebat. Eo usque superbix et arrogantiê venetât ut anno 450 trementihus Theodosio II et
Vaientiniano III imperatoribus significaret per suos iegatos /i.^cm'&(2(9).-Imperatpermedorainu9
gnum
BritanniEe incursantibus ac devastantibus,

et defensore carebat,
ex quo Maximus omnes bellicosos viros secum abduxerat,uunciata est Maximo reg-ni sui tanta calamitas. At ille misit Graquia rectore
meusetdominustuus Attilas.utsibi palatiura consirms se enim imperatorem, iilossuos servosha;
bebat.
Imperium
itaque affectans, causas qusere-
bat continuo quihus belium
Romanis
indica-et
et
tianum municipem cura duabus legionibus ut Britonibus feri-et auxilium qui cum bostibus prseliati fug-averunt eos in Hiberuiam, ea absunt ab exemplari autographo et reiiquis fere omnibus (4), atque unus est e locis qui in Sigeherti opus ex
:
Galfredi Monumetensis Historia translati sunt. Lege supra num. 159. CcVterum Guanius iiie, cu~ jus nomen aiiter ab aliis scribitur, effictus verisi-
Barharia et in Galiia conciiiaret, beliicos apparatus faciebat. Interquie Theodosiusjuniormedio anno 450 Constantinopoli diem obiit et mense sextiii Marcianum successorem habuit.Paulo post Piacidia quoque imperatrix oculos clausit Ravennx, imperii
sibi et fautores in
dum simul
amicos
OccidentalishahenasiiberapermitiensValentinza-
C militerestexGaine Gotthogenere, qui Theodosio 1 barharis aliquot copiis prsefectus, rerum deinde novarum molitor factus, demum ah Uide, rege Hunnorum, qui Arcadio placere studebat, occisus fuit. Hujus res gestas expiicat piurihus Zosimus, Tille^nontius aliique; sed hxc indicasse
satis erit.
no III, nidiius foriitudinisviro. Hac rerum commutatione Oriens reviviscere visus est,Occid$ns in deterius prolahi. Inteiiexit itaque Attila nit a F se prudenter tentari posse adversus Marcianum,
dentale
omnesque conaius in unampartem vertit et occiimperium potiri secum statuit. lllQuumHaqueantemultisquerelisetexpostu;
II ic
cernent
lationibus fatigasset Valentinianum betiique minis terruisset nunc jam novum cum eo ffedus
nmnia
ia'uii
ilalliaf.
mljun-
<la fitvete.
ccum
iiiva-
XIX.
tuit
Attila, viribus
auctus,
;
staiter
Galliam invadere
quod
inire et amicitiam fingere: quo faciiius Romanos deciperet (lOJ. Casterum favebant omnia Altilae ausis. Qux Diocietiano imperante orta erat Ba-
tlere;
gaudiaseu
habuerit.
factio rustica aut serviiis, hseceadem^ licetscepetriumphata,perseverabatsemper,quum
judicum injuricV. rect07'um oppressio et exaciorum
Superius diximvsHunnospedeteniim sedessuas ad septentrionalem Danubii ripam propagaspoHti videntur ea nTwramque *^ "^ alteram ripam anno 427
'
rapimv,
non
cessarent.
in
nobiles,
qux huic rebeitioni occasionem dederant, Vim ei addebant nonnuiii juvenes quamquam esset
csedem specialem nobilitatis (11). sociaiem diceremus,
Pannonicepai^te, quee
(1) Cellira II, pnrl. u,
Sirmium
capit et
Savo fiu-
Armata
De hac factione, quam nunc

(2) PropyJEeum png- 267. 268 el olibi. (3)Sigcl)eni Geml.laccnsis cffinopng. oO. biia; Chronicum, fol. 5. (i) Perlz, flloiiumcnla Girmania:, lom. VI, pag. 505 - (5l Cfr Tillemnnt. Miimoircs. Empercurs. AUila, arl. 11 î II., lom. VI. pag. K el :ii). - (6) Belgium Romanum. pag.
Blaji.
Puialifiomciia
357. (7) Sociaics, Hi-.l. eccles.. Iib. vii, cap.30. pag. 371 cl 372; CfrTillcnionl. M6moires, Empcrcurs. Volcnlinien II, url. xii. lom. Vl^pag, tî) (8) Priscus, Exccrpla cx legationibus, pag. iO, edit.
(9, ChroniD. Buuquct. lom. I. pag.607. nol <>. Paschale seu Alexandiinuni. lom I, pag. :iH7, cdii. Bonnre; Joaimes Malala, Cliionograpbia. pag 3.'i8. cdit. B>iina; --(lO)Cfr TillcmoiU, Mi^moircs. Empeieuis. Allila. nrt vi, tom VI. pog. 62 Vulcsius, ct65; Buchcrius. Belcium Uomonum. pag. tilOcl Sll (11) Eucliansticoil llerum Fioncicarum lib. iv, pag. 1B5 el^cqq. Faulini, np. D. Bouquel, lom. I, pag. 773.
Paris,. i6i8; cfr
cum
Octohris
Tomus IX*
20
vide
^22
.cTo
V- D- B.
DE
(1)
SS.
UKSULA ET SOCIABUS.
^^^^
ridecLv.Amedeum Thierry
;,,, (2).
f f immerito oum Armor^cana ^-\9^ne recentror confundit. Aliaenim hôerai. mcta clad^hus sed sedmlida etiam, neque ulHs
qui
et
Expectare Getas, versat vagus omnia secum

";
tamm ea
Consilia et
mentem curarum
fluctibus urget.
Secwn
, , , 'AurcUanum.
eadiximussuprak^m. oppressa tantum : de har^ s^culo . complures gentes t!reaab ineunte mcolehant, mcxniam har^, qum ante Germaniam Alam, Hunnorum peros^, Gallias invaserant : post quadriennaVanddli et Suevi anno 406 ; sed et Africampetzerant, lem vastationemHispaniam ad ex suis prope Valeniiam * et
aliquot tantum ^.^.^^^^^^ Ligeris rclictis.
Pr^-
itaque trahehat Attilauniversas fere genpositas, ei ut Vantes barharas supra Danuhium Rheno, pridie Kalendaliet Alani Gallias, trajecto dasJanuarias ingressi erani Arcadio et vi Probo
coss. id est
quoque (7). sic per medias hiemis nives ille, pro more nomadum, in Gallias. et glacies agmina sua ducebat
ultima anni 406 nocte
175
Quam
dum, quum
Neque perde,. vero viam tenuerit accurate qucerenUrsulani martyrii hinc ;;-;--. magna pars
Burgundionum pars
in
.u.Bo,nano.
e( veîgouho^,
Quoque Franci impediAquitanix dominahantur. Tot damnis et Briianmaque et meniis accedehant amissx Africa Hispania partim a harharis apprehensa (3). ^' 173 Ut opportunam, qu^ ex his ^f/;/ impellabat Atiitam scehatur, arriperei occasionem
Co77tplures Helveiia et Sahaudia consederat. Belgium et Vesigoiiht occuparant
^,,,^,,^^^^, pendeat. Utramque Danuhii ripam Atttlammumiio- o.,6 fl,.i,, seconstat ex Procopio, testante dextram Danu- ^<-d immiu nes ad tcvvam multoque ptures ad (8). ConsentztSidonius IJ':^;:^ Moimpositasdisturbasse arhorihus usum /-,, ,;,_ Apollinaris eum Hercinice silvx quge silvaut Rheni sic quoque esse significans ; Danubii fontes occupahai, canente Claudiano (9)
'
secutum fms-
uirugue per-
,uadenise.i-
~r
^^^ ^^^^^^^ ^^^^^^^ ij^îia amhiHo et arrogantia, meutem, quoquc excHamenta. Hujus
sed
Prominet Hercynife confinis RhEetia Qu^ se Danubii jactat Rhenique parentem.
silvfE
^n-
ad vastatiouem orbis multis mucomperieus Giserieus. rex Waudalorum, bella praecipitat, metuens neribus ad Vesegotharum ^' rex, fili^ ne Tbeodoricus. Vesegotuarum "^.^'f Hunerico,Giserici (itto, retur injuriam. Hxc enim truculente hahita fuerat in
quitJornanL
paratam
(4).
quie civitas ad ortum fere jacet, loco, qui Ad Rhenum * lacus Constaniiensis Attilam staiuit dicitur , trajecisse id flumen duptici de causa, ut scilicei AuScha'pffinus (10), gustam Rauracorum * venire potuerint Hunni,
Infra Briganiiam
*,
Brcgeniz.
'
Rbcinck,
'Augst.
obmos habue- E dein ut ad ipsum Rheni transitum
matrimonio juncta,
rint Burgundiones. Prior ratio
ei auribus abscissis, Ut viderai Romanos remissa.Quidergo Atiila? dividerent quo continue ineoversaiosuiharharos domarejit, sic ipse facitius sibi invicem oppositos Legatos igiquoque hanc normam sequi consiiiwzi. Italiam ad Valeutiuianum tur, teste Jornayide (5), in ejusamiprincipem misit. adserens se reipublica^
Africa
et in Gatlias,
narihus
minus firma est quamcrediditSchcspflinus. Hascenimeo tanium qu^ sseculo nititur quod Augusia Rauracorum, profligata et in castrum seu vicum ynuIV exeunte ineunte ssecutata fuerat et Vandalorum furorem
lo
citias in
VenuUo violare, sed contra Theodoricum certameu; unde eum segotharum regem sibi esse
epistolffi usitatis saexcipi libenter optaret. Caetera oppleverat, studeus 6dem lutationum blandlmentis
ei V experta videhaiur, dein restauraia quum anexcisa (U). Sed est et iterum ab Hunnis decennio post edztam Atsatiam iltustrano 1761 monetaria nulli tam, detecta est Augustce officina nummi, qm Valeninventi illic aut alibi fuerunt
hahtta
adhibere mendacio.
Vesegotharum
tansut
retque
etiam modo ad regem Theodericum dirigit scriptum, horPari

societate
aRomanorum
prjrlia, quEe
discederet, recole-
recentiores sint tinianoll et Theodosio Magno Wetstemo (12) adeoque jam ante, ut ex Rudolfo ipse Schcepflinus (13), animadversum ohservarat reperiri nummos Theofuerat nutlos in his piagis quamohrem cestimaruni nonposteriores
dosio
paulo ante contra

feritate.
eum
fuerant
et
concitata
sub
uimia
Valentimanus
tur,
AuiUBiabores
ti
Theodoricus nec quidquam prius egisse
vidense his fallaciis illudi passi
quam
pericu-
advevtus
t.
lum proccimum esset. \uContranonquiescebaiAtiila.AudiSidomum Apollinarem hxc in Aetii laudem concineniem (6)
civitatem ilnulline a Vandalis quidem anno 407 moiu et incendio, lam destructam fuisse;sed terrx anie quorum vesiigia adhuc supersunt, et quidem 395 quo diem annum aui saltem non midto post Theodosius (14). ohiit
deicripti
s.
j^^
prsefecturae perfunctus culmine,

:
tandem
Sidonwhpoiu-
g^ dederatruri
numquam tamen
:
otia,
numquam
non magis 176 Alterum argumentum ^^^J;;;. (lo) At^^^^,_ quamqua^n niiitur hoc Pauti diacom loco omnibus belluis crudehor, ha- ^,.,.j, tila, rex Hunnorum, dom inio, ,.,g^ ,,- non bens multa barbaras nationes suo subjectas
^
.-
frmum,
quieto Desidia imbellis; studium et cura subito cum rupta tumultu Armorum semper
Arctos, Barbaries totas in te transfuderat Gallia-
postquamGundigariumBurgundionumreg-em.sibi
aO Aiu^.j^d
pugnacem Rug-um, comitante Gelono,
Burgundio cogit, Gepida trux sequitur. Scerum Tonngus, Chunus. Bellonotus, Neurus, Bastarna. aluit unda Hructerus, ulvosa quem vel Nicer
Prorumpit Prancus. Cecidit
Herciuia in lintres et
cita secta
occurrentem protriverat, ad universasdepriraeudas j;^,., hxc ex ^^^^,,^ ,, deGallias suae saevitifie relaxavit habenas. Sed Aquitani et Cassiodori ,osiraripomale intellectis Prosperi consu- '<-<; '^'^'^^^^^ Chronicis deduxit Paulus. Illi scilicet ad Valeniiniani IV, id est an- ^"^^^^^^-^^^ q,i. latum TheodosiiXVei Gundi- /,^ 435, scripserant (16); [Eodem tempore]
bipenm
no carium Burgondionura regem
[intra Gallias habi-
Rhenum
texuit alno.
Et jam
terrificis diffuderat
Attila turmis
tuos; vixliquerat Alpes In campos se, Belga, milite ducens Aetius, tenue el rarum siue credulus agmen Kobur. iu auxiliis Geticum male castris. propriis pr^sumens adfore
tantem] bello [obtinuit] subeît, pacemque ei redpotitus siquidem didit supplicanti; [qua non diu populo suo ac atirpe deleverunt] Chuni cum
illum
quem non multo

ccedes,
post
Hunni peremerunt. Hiec vero
Incassum Nuntins et postquam ductorem
perculit,
Hunnos
Burgundionum occuqua non ayino 451 ah Attilafacta est, sed anbuerunt, Aquino 437, wi tradunt Idacius[\l) et Prosper
viginii millia
{iO)AlsotiailluslrBln. lom.
2'23 -(U) I, p!ig. 16. not. et pag. - (15) Alsalia iUuspac i7y -(l2)DisseaaUo de Ur,ula. Ibid - (U) Harschcr, ap. Ja.ob-Rolb, Kecl.eiches irata, lom. 1, p.g. 17S. Auben-Pafcnl, ibu historiques .ui- les anliqu.les d-Aug.l.pog. i9; HeHcnsibus, ap. D. Bouqu''t, tom. I,
.
insedibushostem Jam prope contemptum propriis

romaine. lom de laGa.ilesousVadmmislralioii monarchie francaise, lom. H'^- 'lc RuMiss. de Iq
V2)
lU. pag-
(i) UJst
19 el senq
I
naK.51i,5ir.el432.
(3)
^r AmSdee
cil.
Tl.ierry. Uisl.
d'AlUla.
lom l'U.2U9,--tn)
dic iis!
Ib.d. loc.
16)
Panegyncus Av.lo
(7, .'ro.pcr
l>b. ,t
pog.
65.
pog, 2--CoUectio P.aurensis. t.m. VI,

1,
Aqu.t.
c;ap. ..
pag. 649.
(!') De -(l(i)Ap.U. Bouquet, tom.
epistopis
I,
pag.
63l,B
cl iiot.
...
ap. D. Bouqnel, lom.
pag- ti27. -- ()
Uc ^dÛus,
IJ<^ l^'=ll
(i7)lbid.pa{;. til7.
tom
lll
Opp.
p.
286.
edil.
Boim. -
(9)
G"^'
'
^"^'
"
tanus
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBEIS

1 tanus (1) quihus testibus novimus tunc ab Aetio helluyn gestum c\iums> auxiliaribus.g^Mi Gundicarii
;
123
*octom
^' **
**'
et
Burgundionum occisores fuerint
(2).Ptâsterea,
si
Jornandis (3) dicta cum Sidonii ApoUinaris (4) conferas, manifestum erit non prius Romanis auxilium tulisse Burgundiones quam prope Ligerim venissent Hunni (5). Qicocirca affirmare non ausim Attilam ex statione ad Rhenum
(Rlieineck) venisse Vindonissajn (Windisch {e>),aut,
de Francis Nicro accolentibus, qui Hunnos tunc fuerint secuti, et de excisis Hercinix siivx arbO' ribus Sub nomine, inquit (16), Francorum ad Nicrum Sidonius etiam Francos in pagls Miroereve et Salog:eve sive in dextra Mosni ripas residentes comprehendisse videtur. Cum enim referat Hercyniam
:
in lintres recidisse et
texi.-ise,
Simiiiter r>on
t,i(fctur
irant'
iiiu fthenum
jj|^,-
Necker
ut aliis minus recteplacet Bruck (7), hinc Augustam Rauracorum (Aug-st), hinc Argentovariam (Colmar), atque hinc super Ixvam Rheni ripam Argentoratum. 177 Duhos (8), alia sententia inita statuit Attitam Rhcnum transmisisse non procul ab QgHis Nicri *, quod flumen ad mcenia Mannheim Rheno undas infundit. Niiitur hdsc opinio testimonio Sidonii ApolHnaris, auctoris integerrimi et harum rerum peritissimi; quippe qui incoharit
,
Rbenum aluo sive lintribus hoc ipso indicat Hunnos a Pannonia venientes recta via ad Maenum perrexisse. Atque hasc satis conveniunt cum opinioneci.v.AmedeiThierry{ll),
quantum saltem attinet ad agmen quod sinistram seu septentrionalem Danubii ripam secutum erai: (alierum nempe agmen ut partim Schcepfiino consentiret per Augustam Rauyâcorum Galiias adiisse xstimavit :) censet scilicet priorem turbam
,
,
in Gallias penetrasse per viam militarem qiue prope Confiuentes * trans Rhenum ducta erat; unde dein Treviros progressa, hanc civitatem deieverit.
Trajectus iiiesane verisimilis opportuna

: .
etiam
belli Attilani
historiam, ut ipse libro
viii,
epistola 15, docuit.
Hic enim hmc duo conjungit:

transvectos fuisse ratibus
excisis, et
,
Hunnos
ultra
Rhenum
enim quam maxime locorum natura et conditio. Inter Confiuentes nempe et Antunnacum * Rheni utraque ripa clivosa non est aut difficiUs, neque
aiveus ut aiibi depressa vaile continetur sed ex utraque parte commodus accessus. Hinc eo loci,
;
Andcmoch
et lintrihus
ex silva Hercinia
Francos,
quorum sedes ad Nicrum erant auxitiarium numero cum eis venisse in Galtias. Heec reapse
tradidit Sidonius
sed an hinc consequens fit ad Nicri osiia Rhenum trajectum fuisse ab Hunnis ? Negat et magis aherrat Schcepflinus (9): qui, Herciniam cum Marciana seu Nigra Silva con:
prope Cunostein-Eug-ers, Augusto imperante,sectis lapidihus pons exstructus fuerat, cujus etiamnum appareni vestigia (18); et ad dextram Rheni ripam
semi-ieucaabhodiernoKieuv/iedcastrumpositum, quo barbaria Rheno prohiberentur ei cujusrudera (ante an. 260 destructum fuit) non ita pridem detecta sunt (19). Patehat itaque Oinnino hxcvia Hunnis ; atque hac revera eos venisse jam osten-
fundens,eamne eoquidem usqueprotensamfuisse

contendit ut
Hunni hujus
,
saltus arhoribus usi,
Rhenum prope Argenioratum transire potuerint. Sed Schcepfiino non consentit, ipsamque Sdvam Nigram seu Marcianam longius extensam fuisse
docuit Gerhertus (10), qui ex p7vposito de rehus horum iocorum egit.Et aliunde infirma estSchcep-
dendum
esi.
179 Sidonius Appoliinaris

res bene doctum
.
.
fiiisse
quem belii Attilani jam diximus, et qui om,
utcoHirjUur
ex UBUmonio
^" ^*''''""
nium proin accuratissime

est, iradit
TT
scripsisse censendus
-7
,.
argumentatio quoniam nil vetuisset quin Hunni lintres et cimbas adeoque arbores Nicri aquis injectas, ad Rhenum usque deducerent. Verum enim vero hoc commune fere 7'ecentium Gallorum et qui Siivas Nigrge accolunt piaculum est, Herciniam Silvam seu Saltum intra Marciame seu Nigrse Silva? iimites concludere quamquam iiiius minima pars tantum erat. Audi C, Juiium Ccssarem (11): Hercynias SilvfE... latitudo is dierum iter expedito patet; non enim aliter finiri potest, neque mensuras itinerum noverunt. Oritur ab Helvetiorum et Nemetum et Rauracorum finibus; rectaque flumiuis Danubii regione pertinet ad fines Dacorum et Anartium liinc se flectit sinistrorsus, C diversis a flumine reg-ionibus, multarumque g-entium fines propter magnitudinera attingit. Neque quisquam est hujus Germaniae qui se adisse ad initium ejus silva dicat, quum dierum iter lx procesfiini
;
,
m Hunnorum exercitu fuisse Francos

T1
Apnllinarit,
coiuiat
ad Nicrum, Thuringos, Burgundiones

ros
et
Bructe-
Bnnno, tra-
quos in iransitu exercitui suo adjunxisse ; Atiiiam nemo duhitai. Porro Burgundiones, qux pars ultra Rhenum adhuc consedehat, poientissimx oiim gentis reiiqui^ in pristina sua sede,
,
J^"" "Aedo. ^'"*''*''" "'"
annum 360 obtinebant sciiicet inter Nicrum, Mcenum et Danuhium, reperti sint oportet; Franci ad Nicrum ah hoc flumine usque ad
quam
circa
aiteramMceni ripani; Thuringi in pagis Bodegeve et Windogeve, a Boda amne ad Werram usque
extensiypauio
supraMoenum {iQ);Bructeri demum
haud procui a Coionia Agrippime in meridiem usque ad Lohnam, Nassavii fluvium, Rhenanas ripse dextree adsidehani {t\). Uitra Lohnam itaque perrexisse Hunnos dubiiandum non esi; sed non multoiongius.Sidonius enimpro suaaccuratione, p ubi scripsit
Cecidit cito secta bipenni
serit,
aut quo ex loco oriatur acceperit unde ipse Schospflinus, hsec prse ocuiis habens,alibi scripsit (12) Herciniam silvam in iatitudinem, Rheno fere
:
paralleiam, porrigi per liuchoniam Thuringicam
Hercinia in lintres et Rhenum texuit alno; quibus carminibus significaiur qua ratione Rhenum Hunni trajecerint ; continuo addit ad quam
icd propc
Coniiuentet ;
Brunswicensem et Luneburgensem,quse vocabuiis auf dem Harz designari solent. Consentit Chronicum Gotu)icense{V^), Baudrandus {U) aiiique; quin etiam non immerito contendtt Gudenus (15) Herciniam vulgare fuisse nomen, quod omnibus Germanise saltibus datum fuerit. 178 H^cprobecognita habebatEchhartus,quum Attiiam saitem ad Mosnum usque processisse traet saltus
provinciayn aitera Rheniripapertineret.Aitenim: Et jam territicis difluderat Attila turmis

lu campos se, Belg-a, tuos. ISO Ubiconsiderandumquod,iicetuiraqueGer- oumdititr
mania Beigiipars esset, sascuio tamen
ambx illse
Deig>cam pri-
didit.
Recoiens
sciiicet
Sidonii Apollinaris verba
provincix aBeigiodiversse haberentur.Recolever- ^ZuaZl ba Saiviani num.lbZ 7êcitanda. Sic quoque Auso- ,^,^, nius,quamdiuTabe7'nis,qu3einGermaniaIseusu- f,iit<i,uque "'* '"'""'" periori adRhenumjacebat.versabatur se in Belgio
(2) Cfr [\\ Ap. D. Bouquet. lom. I, pog. 631. r^tabhsscmem. elc. lom. I, |)ag. 45!i et scqq. geiicis. cap, 5li, np. Muralon, tom. I, pg- 209.
Dul.os.
Avilodicluj. Collect. PiSDur. lom. VI, pac 52. el 122(()} AmddiJc de riilablissem.. ete. tom. II, p;ig Thierry, Hisloire dAltila, tom. !, pag. UO. (7) SclKEpllinus, Alsalia' illustr. tom. 1, pag. ^"9. - (8) Hisl. de rElaljlissem., elc. Inm. I, pag. 2'ii. lom. II. pag. 10. (9) Alsatia illustrala, (11) De bcllo Gollico, (10) Hisl. SilvK Nigra, lom. I, pag. li.
- (3) De icbus (4) FancgjTrcus (S) DuLos. Hisl.
Hist.
de
seqq
17)
ilist.
lum. i. pag. >^ (16) Ruruui Fianciiarum oncnlalnim (18) Ilonlhcim, "ProdiL__.__ d'AUila, lom I. piig. U^.
rtislon.-c i;
Trcvircnsis,
tom.
1.
pag
20!l,
not- .
(1!l)
Uonmoon,
Zersloerung dcr HotmtrMaedle aii drm Rliemc, pag. \l. FrDncicarum Orit-nt. tom. I, pag. et scnii. - (20) Echbart. Rctum pog. 189. 50. (21) Ruiilierius, Belgium Romanum,
Ueber
die
non
j^
ttcreRK
;
DE
-
3S.
URSULA ET SOCIABUS.
tasse itsque
V D
' *
B.
seu Nonon esse eestimavit aliter uU Nivomagi moinagi * ad Mosellam (1)
ad pontem Cunostem-Eng-ers,
,-
^j^mô
Ncumagen.
DeuzcD. Rbein-Za-
imdique terris PrjEtereo arentem sitientibns * rig-uas pereuni fonte Tabernas *,
Dumnissum
infra Confiuentes atque hic taîdem peneirasse in Belgicam pri77iam ba7'baros. 1 82 Sed an uno taniimi loco Rhenum transiere ?
bero.
Arvaque Sauromatum uuper metata colonis Et tandem primis Belârum conspicor oris Kivomag'um, divi castra inclyta CoDStantiDi... Salve amnis laudate agris, laudate colouis,
:
Ja7n diximus
'
Trevirenscs.
*. Diguata imperio debent cui racenia Belg-fe Animadveriendum deinde est quod, quamqiiam
visum esse alierum agmen per Augusia77i Rauracoru7n, alterumprope Confluentes flumen trajecisse;sed nulla supe7êsse argimienia quibusprius id iter co7%stet. Bucherius de Augusta Raurac07-U7n non ineminii; sed a Coio7iia Argeniot-atU7n usque vidt Rheni ricl. v.
Amedeo
Thierrij
Aliilx exerci' t"& ab Argen-
lomio Colo-
niam uique
Hhcni ripas
occupatie^
s^culo V res militaris Confiuentiîa spectaret ad ducem Mogu7itiacensem{2), provinciatamen Trevirensis seu Belgicap^nmaHheni alveum tetigerit. Plurihus ex C. Julio Cxsare locis Treviros eo usque venisse ostendit Hontheimius, atqueuno Strahonis Julio recentioris (3). In alio opere (4) pro,
pas obsedisse Hu7i7\os, et irajectmn fecisse. Tesiimonio sciiicet fi-etus Historise Misceilse {lO;, perhibet Atiilse exercitum septingeutorum millium numero fuisse; ast hic locus ex Jorna7ide (U), ui
duxit alium ex Suetonio in Caligula, cap. S. De hujus scilicet imperatoris patria disserens,testem Plinius secundus in altegat Plinium his verbis
;
reliquorum verboru7n similitudo manifestum facit, desumpius est et quing-enta millia sm&enc?a simt. Sed utervis admitiatur numerus, Bucherii
argumentaiioni eadem /ere inesi
vis ei auctoritas.
Treviris,vico Ambiatino supra Confluentes, g-enitum

scribit
Uti tanta hominum colluvies, inquit, (12), simul incedere non potuit; ita nec unum Rheni trajcctum
Bopparl.
Erat itaque Ambiatinusvicus, quod a dextris Confluentium Rheni ripa? insidebat, in Treviris. Accedit Ambiaiinum vicum, Baudobricam *, Confluentes, Aniun7iacum,ad lcBvatn Rheni
(5).
pristinx diacesis Trevirensis partes fuisse. Quum auiem divisio ecclesiastica, ad nor^na^n civilis facta, sxcido foyîe iii ei certissime i receniior sit, quumque Strabo post Augusti obitum.Plinius
sita,
Septingenta (i^mno quing-enta) liominum millia eam Rheni partem facile impleverint quae Germaniam saltem primam (angulum Belgicse pri7ncB) et (Germa7iise) secundae seu inferioris superiora loca prseterfluit. Nec suspicari vereor
teneve.
,
vero Secundus libros suos non ediderit ayite annum Ch7-isii IS.non ausim adstiputari nobilissimo viro
de Walchenaer , statuenii provinciam Germaniê primse seu superioris,qu3e anie annum Chrisii 14 instituta est {Q),partiin ex Treviris,partim ex Mediomatricis,qua parte Rheno adjacebant,recisam fuisse (7), atque ex hoc tempore Ambiaiinum virum,Baudobricam ,Conffuentes eiAntunnacum, non Belgicas I, sed Germanise I pariem factam esse. Re quidem vera Ammianus Marceilinus (8)
videiur conterminas facere Germaniam J et II; sed facile potuit bevem angulum, periineniem ad Belgicam I ei inier uiramque Germaniam jacentem, negligere ; ei cerie ejus aucioriiati prsesiat conjuncia cwn Piinii ei divisio ecclesiastica
,
ab Arg-entoratoColoniam fere usque Rhenum Hunnis tum iusessum, tametsi aciem mediam cum Attila circa Mog-untiam trajecisse non negaverim. 1S3 Re quidem vera si una hora omnibus iransiius faciendus fuissei, in im^neîsam latitudinem exie7ide7idus fuissei exercitus at non ita res peractx videitiur. Sed quid, si singuli, ui quidam fingunt {\^, mo7ioxylis liiit^Hbus, quse ex cava alno consiarent et quas piausiris ad Rhenum advectie fuisseni, transmiserini fluminis alveum?
;
seii in vicinia
ConflueiHitun
iitlibns trantiiSBe fihen.um
quin eiiam si iiitegrse silvx adRhenwn vectse (14)? sane laiissimum quoque spatium necessarium
fuisset.
Sed quis ea^n inierpretandi aui potius
absurda co^nminiscendiprobei 7'ationem? Lintres seu naviculas uno lig7io confectas et plausiris
impositas passiiii apud Hu7inos, ut etiamnum apud Tartaros, in usu fuisse resnotaest (15); atque hic quoque aliquot necessarias fuisse evidens est ui raies fierent et ex arbotû7n trwtcis
,
Sirabonis testimo7iiis.
Breviier inOicttlur fuaffi
181 Vellent nonîulli
Hunnos per Moguntiacum
contexii ponies
viam BeculuB
fueril AUiia.
peneirasse in Gallias; sed non probanda hsec opinio. lmp'rimis nullus (quanium norim) veterum tradidit Mogu7iiiacum aliquod ab Eunnis passum
fuisse
sed quu7n maxitno numero equinon tes ei plaustrorum ductores haberei Aiiila, seu poiius rates cymbis, sed per pontes sublicios
;
Eunnos iraîsito Rheno co7xiinuo m Belga7ûm campos se diffudisse; sed, non secus ac Salvianus, alia omnino adhibuisset verba. Eic enhn, ubi nar.
damnum. Dein
S.
Sidoniusnon scripsisset
,
rat Va7idalos nocie ante initium anni 407 circa hanc civiiaiejn irrupisse in Gallias Primum, m:
iransvecios fuisse cum equis et curribus nemo negarii. Neque itigens bellicus apparatus Hunneque nis erat, utpoie maxi^ne in sagitiispositus; car7ie et lacie equmo mag7xa amionse copia, quum equorum ionge fere vescerentur : quo numerus major equiiibus solei esse apud has genies; 7ieque curandus 7nagnopere equoru77i cibus quippe
,
quit
in
(9).
a solo patrio
eflPusa est
,
(gens Vandalica)
ar-sit
Germaniam primam
;
nomine Barbaram, ditione
Romanam
post cujus exitium
primum
regio
et
Belgarum, dein opes Aquitanorum luxurantium;

post hsec corpus
* Batisbonne.
* Nord-Ouesi
omne Galliarum. Qusequumita sint, ei ut paucis qux hacienus dicia sunt compleciamur, videntur Hunni usque ad Reginum * secuios esse utramqueRheni ripam,hi7tcCaurum^ Taunum montem et versus per Franconiam Herciniam silvam perrexisse; devenisse tandem in eam Hercinise pariem qu^ nunc Westerwald appellatur ei in qua Lohna fluvius fontes suos
,
Quod szqui etiam hieme sub dio pascantur. hiemali tempore cubi prata defuerint, horrea, quidem vix plena, facile dederint victum. Et iransibant, videitiur Hun7ii aliquid ciborum, qua fecissereiiquum;quo cogerent integras fere genies
historia^n irruptiose sibi sociare. Cseterum lege
num Tartarorumin
Poloniam, Tamerlaiiiet
aii-
videaiur 07-um. inGallias venisseHunnos ianio nu7nero, unaparte non ausim iamen\aiiter statuere. Et quidem fatebor nonnullu7n scrupuium mihi superfuisse,postcoliieris 7nandaveram, et me scripio
Quamobrem.quamquam mirabile
quam hsec
habei; hinc excidisse lintres et raies, quas per Lohnam in Rhenum deducia fuere prope locum,
venisse viru7n non
minus veieris hisiorise scientia quam 7nilitaribus honoribus conspicuum ut

,
cui nu7ic
nomen Lobnstein
hxc prono
fiuvio na-
Idyllium X, Collcit. Pisaur, tom, V, png. loli. (2) (5) Hisl. Noliiia diguiLalum. ap. D. Boufiuel. lom. I, pag. 128. (i) IVudromus hibloris Ticiircnsis diplomalica, lom. I, pag. 2. (5) Clr Walckciiaor. Gôgrnphie Trcvironsis. lom. I, pag 40. ancienm: dcs Gaulcs. lom, I, pag. 510 ctseqfj. - (6j Ibid. tom. II, (8) Rerum 17) Ibid. paf;. olli, el toni. I, pag. 512. pag. 512 (9) De gubernatione Dei, !ih. vii, ap. cestatum lib. xv. cap. II. (10) Ub. xv, ap. Muratori, ScripD. Bou(iuet, tom. I, pag. 782.
(1) Mosclla.
toKsrer.Italie.lom.
I,pag.782.1,
Scriptores rer. Itahc. tom.
pog. 97.
(10) (11)
Uh
xv
(12)
ap
Muraton,
3S, np. MuraloK. tom
Rcrum Franncanum, lib. xvM.c^p. 3. po* S12. - (13) Valcsms Empcreurs, Attila, rum l.b. IV, tom. I, pag. m. - (U) Tillemoot Prisci Historio, pgnn v. UmiVl, pag,e3. -(IK) Excerpla c
lHo, edit. Boun.
I.
pi-g.
20S
ct
209.
Dc rcbu^
^'"'''^CZ^Bclg.um lloma-
125
"CTURK
eoi
eo sciscitarer utrum fieri poiuerit ut
immensus
AttiLv exercilus ex una parte Gallias ingrederetur, an vero dividendus fuerit in plura agmina. Ad qu3e ipse pturibus disserens de condiiione si-
miiium copiarum, pro sua humanitate respondii rem procul duhio prodigiosam videri sed certo
;
Aimoinus, quippe qui postea Aurelianensem ohsidionem enarret adeoque id hinc voiligendiim Treviros ab Hunnis deprasdatos fuisse: quod exeunie forte Fehruario atino rol factum fuerit. Sed ne Hunni Conflueniibus Treciros veluit
;
umm
V.D.
IJ,
nisse videantur, ohjiciuni
consiare siepius veiustis iemporibus similia pro-
digiapatrata fuisse. Qua auctoritate inoius continuoposui omnem dubitaiionem Sane a Bucherio et ab iis qui eum sequuniur facile explicatur S. VT&n\&martijrium, quum, uiper reliquas uiriusque Germanic-e civitaies, sic quoqueper Coloniam partem barbari exerciius transiissenarrant. Sed ante omnia veritas colenda esi, pr^terquam objectio viianda ex die naiaii petita, qui non ineunte anno, sed autumno celebraiur. Reliquum Atiilx
,
.
viam militarem inter utramque civitatem non fuisse siratam. Re qui-
dem vera neque
in Tabuiis Peuiingerianis, neque in Anionini Itinerario hasc indicatur via. Sed an 077ines in his iibris indicatx sunt id genus via-
rum ? Nonne (ut

repericv
piures
quam iilic sunt notatas (7) ? Nonyie simititer in Africa seu, si placet, in Mauritania,ex quo tempore ea tellure poiiii sunt Gaili, mulio piures deiecix
fuere
(8) ?
de regione vicina loquar) mulio sunt in agro Luxemburgensi
iter
prosequamur.
quam in iisdem describuntur votuminibus An credibile Confiuentes et Treviros, staiiones

ei
^(^^îcinas
AA,
motneniiquam maxijni,inler
Iter
liunnorum a ConfluenAnrpliannm AUreiianum
se
^^^'<^ô.puhiicavianonfuissecon}unctas?Sedquod
tibus USailP ad LlUUb USque aa
^\ at-
.m
l^^Pî ^st>
anomjmusRavennas,qui suh annum
que inde usque ad campos Catalaunicos.

H
Vereanni iSI
scripta sua ad antiquiora documenta exegit ^^^'^^^^^'^^^'^^^^^^^^^^^^^^tviam..certexibisGripsit (10) Itera justa pra-^norainatum fluvium Mosela, quam Franciara Rhinensem Qominavimiis, suut
:
civitatcb, id est
supra Utcum vidimus,

inferre,
TuUa, Scarbona, Mecusa, Ganuia,
Prosper Aquitanus (1) reliquis narrat, bellum Gothis tantum se tamquam custos Romanse amicitise, deniinet ut
Treoris. Nobia, Princtistellum, Cardona, Coubuleutia; nutius dubiiavit cl. v. Walche naer quin
[\\)
Rheno, sEevissimos ejus impetus multse GallicanEe urbes expertEe. Adeoque
tiarat Atiiia. Sed, transito
his indicaretur via publica qua Tuilo ireiur Confluenies: sciiicet Tulia(Tuiio, Tonl) Scarbonam
Eunnos se per omnesfere Gallias diffudisse clamant scriptores omnes. Sed qnumjam aiiquanto
ante Atiilns ad Ligerim accessum vulg-atum e^set
in populo,
(Scarponnayn, Scarponne; miiiiariis Romanis 10 ; hinc Mecusam (Metias, Mctz; 11; hinc Ganniam
quod
suee ferocitatisimpetuGothis
obviam
(Caranuscam, CanachJ 42 hinc Treoris Treviros, TrhvesJ 2.0 hine Nobiam (Noviomagwn, ISlenmagenj; hinc Princasieilum (Bernca.stell) 17; liinc
; ( ;
properans extenderet ad amnera Ligericum, ut subver.sis Aurelianensium moenibus, satiaret sue militifE incrementa (2), credibile non est exercitus ejus
'Nord-Oucst.
partem ad Caurimi * aut septentrionem
ivisse at-
que iunc plures hodierni Belgii civiiates, puta Tungros, Atrebates, Comeracum et alias excised omnino censendum eos perrexisse ad austrum * ei ad occasum hrumaiem - atque hinc
disse
; ;
'Siid-Ouesl.
quoque intelligitur quam parum verisimile sit alterum agmen per Augusiam Rauracoru^n ingressum esse in Gaiiias atque hinc in sepientrio-
Cardenam (Garden) 27; aique hincdemum Conbuieniiam (Confiuenies, CobleaceJ 17. 1S6 Treviris Meias faciiis ducehat viapariim ad dext7'am, partim ad ixvam Mosx. Mctas ipsa Paschatis, in 7 haiendas Apriiis seu 20 Martii iunc incidentis, vigîlia Ilunnos advenisse scribit S. Gregorius Turonensis {VI), qui et eamdem misere depopulatam iradii, consentienie Idacio{VS), auctore synchrono, qui Mettasa&/riwm/5effractas scripsit. Elfraciis Meiiis, ad occideniem flexit
ex Vita S. Edibii, episvopi Suessionensis, quam Ms. habeo, quamque Maurini {li) et Le Moyne (15) noveruni,nemo autem hucusAitila, ui constai
.MeiiiB.
el Treeiii,
Hnmoa unu
iiilere'iagini!
orciileiitem
Vfrsti Siie$'
*ioiiitjiit
et
Paritiitmini'
I
nitr. fieiitnt
ltit'\iii
Aiirr.
tiiinnm
nem
j*(''
processisse.
Tienirot,
185 Confluentibus perrexere Hunni Treviros versus, se per campos Belgicx 1 diffundentes, ut
fere loquitur S. Sidonius Apoiiinaris. Anonymus enim Freherianus, loquens de Francis Venerunt,
-.
que
super fluvium Mosellam, vastantes terras illas, ipsamque urbem succendentes ceperunt. Nam ante a Chunis fuerat disrupta atqueafflicta. Quod si objicias iantidx esse auctoriiatis hunc scripiorem ut fabutatoris cognomen eiadhxserit, neque dicia Namque ante a Chunis eic legi in omnibus codicibits (4) re quidem vera faisaswpius admiscet veris, et in codice Cameracensi desiderantur indicata verba (5) verum non solus hcec habet, quum scripserii Aimoinus Ftoriacensis (6) Qua tempestate etiam Hunni, Rhe: ;
: :
inquii{2i), Treviris civitatera
Sequentia ibidem teguniur Igilui' exercitu pra^raisso ad urbes Ithemensium et Trecensium, iraperante Marciano, reg'nanteque super Francos Meroveo, per Ulcheiura et Cuufi-iacum oppida transiret, misit partem exercitus sui ut Suessionem evertvret, aliam secum tenuit, tertiam ad castrum The'doricisubverteudura
edidii.
:
cum
hic Attila,
destinavit.
Uicheium [Oulchy-la-Villeei Oulcliy
le-
Chatel) quatuor fere ieucis a Suessionihus disiat
meridiemversus. Cungiacum (Coue:ny-les-Oulch}) adjaceiadorieniem, Casirum Theodo?'ici{ChatcixnThierry) iojigius

est
ad meridiem
distat et sai
notum
oppidum
id quoque nom^-n indiciutn est styio
num
transeuntes, Mettis civitatem concremant, Treviros diripiunt, Tung-rense diripiunt territorium.
innocatam esse S. Edibii Vtlam, quamquafn hoa nomine spernendum monumcntum non sit. Versaet Theodorici utrique toco ceque miniians. VerumpreCasl}'um, cibus suis et patrocinio SS. Crispini et Crispinia-
baiur itaque AttHa inter Suessiones
In quibus verbis ordo servatus non est, quum Meiiis, Treveris et Tungris non intreniur Gailise, sed iinquantur quod tamen nequaquam vo;
ni obiinuit a Deo S. Edibius

rOiliûnnais.
ui Suessiones
lom V
Uclolicis,
'(Iit-
(i)
Chronicnm ad uii.iyi, D. Bouquet, lom.

Auiclian. op D.
S, ap. D. Bouijuet,
vti.
I.
pag. 63i.
I,
(2)
Vilii S. Antiini fpisc
Biiin|iiel. Ii>m.
pag. CiJi. pag. M16,
pug.
2M
el seqij.
I.
(9)
Acla SS.
-IG,
(3) (4)
Gcsla Fraiiconim. cnp.
lom.
II,
Tillomonl. Empcreurs. Attila. arl.
lom. VI, pag. 6i.
(!()
auclaimm,
cbcrou,
iles
pag. 19.
[10) Lib. iv.
cap.
pag. 188,
I'oi-
cl ap. D. Bouqiict,
III,
lom.
1^0.
(Il)Giôgrapliic uiicicniic
Goulcs. tom.
pag. 90.
II,
(1:2)
Ilist.
Francorum.
lib. ii.
cap.
Cfr D. Bouquel, tom. II, pug. iiifi. cap. 6, np. Mignc, Palrologia, lom.
(6) Hisl.
Francorum.
col.
eîO.
Iib. I,
6. ap.
I.
D. Bouqucl, lom.
pag. 161.
(13) Ap.
D. Bouquel, lom.
r>3S.
I.
C.WXIX,
(7)
pflg. 611).
(H)
Gallia
Christiana, lom. I.\, coU

lo
(l.*!)
Alexantlcr Willhcim. Luciliburgpnsia. pag. 108 el seqq. Cimssadn. Nolice sur Ipslrnccs tle rocciipation roninine itan*
vincc
(.f
Dc
HisliJirc des
el
anliquiti^s dc
ville
de Soissons. lom.
pag. 1S8
la
pro-
189.
dAlgcr.
iri
libru
Mi^moircs de
In
sociiile
arclidologique de
missas
: :
Ijjg
DE
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
haud long-e de ci vitate qaam
effreg-erant Mettis, Aetio
I>
Neque dubitanmissas copias revocaret Atiila.

V. D. B.
quin h^c eadem Hunnici ^^''^''^^^". S. Genovef^ mtata fuerit Luteci^ Parisiorum, Cum agmine, quod secum orationibus servat^. Trecas,quo proculduivit deinde Attila
dum
duci etregi Theodori, quibus erat in pace societadivino caesa superatis, aperto marte conflig-ens, tur auxilio. Bellum nox iutempesta diremit. Eex
habebat,
Uo
Lupo Priscus Rhetor), eumaaiso (de quo multa narrat donecultraRhenumite^-um que cumexercitusuo, per procedere jussit, divinum auxilium
ubicum
rehctas Remts et arcessivit similiter copias episcopo egit, interprete HuneS.
illeTheodores prostratus occubuit; ccc ferme millia horainum in eo certamine occisa numenmtur,
rediret,
{l). fleec sanctissimi viri prassentiam exspectans quipost omnia077iisitS. Gregorius Turonensis, Attila narratum Mettense excidium sic pergit (2) : multascivitavero a Metteosi urbe egrediens, cum adgreditur adeoque post tes opprimeret, Aurelianis crudelem 18 (8) aliquot dierum o&s^rf/onem bestiam Aniano kalendas Julii in eo fuisse ut gregem, S. novimus; itaut creditum, laniareteo: hujus Vita{^) obduo menses inter Mettensem et Aurelianensem
;
Atqui hxc omnia gesia anie provectum Julium, quum sub hujus initium, ui Garzonius (11) monuit, annos suos olympiacos incoharit Idacius, non mense octobri autjanuario, ut alii voluere. Quod autem aestate incoharet annum, hoc ipso loco liquet quum continuopost recitata verba proMulta anno digia hujus an7ii enarrans, subdat
;
signaprocedunt. Quintokal. Octobris ('scz^zce^ anm 450 secundum compuiumvulgarem) a parte Orientis
luna fuscatur. In diebus sequentis paschae visa quffidam in cselo in regionibus Galliarum etc. Bt
qWB
civilas,
dumsejam
dederel, S.
sidiones facile effluxerint. complures ctvi187 Dum itaque Mettas et alias et opprime7êt Attila, quid Rotates effringeret quid Vesigotthi? Initio, alieri in alteros
qua^nquam qu3e cohxrent aliquando conjungat, post enu7neyâta anni olympiaci prodigia hic subjicit: Occiso Theodore (in pugna Catalaunica), Thorismo filius ejus succedit in reg-no (Vesigotihorum). Hunni cum rege suo Attila, relictis Galliis
post certamen, Italiam petunt. Eêc de tempore. Quod ve7-o ad ipsa^n pugnam spectat, quum intellexisset Attila sibi
Aiuaniei Aelii
ope Uberalur.
damna sibi totidem commoda Eunnos libere procedere siverunt B xsti7nantes, civitates, innumeram sed quian Romani incensas multitudinem mactatam agrosque vahominum
malevoli
et
mani,
aliena
non diutius prassidium fore in E
statos intellexere
similiter
quum
Vesigotthi eos
sibique deletionem ad Ligeri7n appropinquare
nostris, hiquit Prosminitari audiverwxt, cito et placuit, ut furon su(5), et Gothis per Aquitanus
fraudibus, quibus Romanos eeque ac Vesigotthos deluserat eosque in communibus armis suam singulos ja7n qusereresalutem, Ligeris ripasreliquit et septentrionem versus reduxit sua agmina, ad Rhenum redire cogitans. Quocirca in Mauriacos seu Caialaunicos * campos deflexit, quos in Cam-
ClialoDs-
exercitibus, repuperborum bostium, consociatis quod fcedus, cujus historiam Jornandes gnaretur;
pania
Gallica * sitos fuisse
dubiiandum non
est
{}%). Illic
jam nonnihil explicat, ictuin fuisse quum Vesigotthoru7n seu prope Ligerim essent pe sedes Apollinaris (7) Eunni, clare indicat Sidonius itaque mensis Junii anni 451 pactio sub initium porro Aetii patricii profacta sii oportet. Tanta bellafuit, ut raptim congregatisundique
pro(6)
convenit Aetius cum auxiliaribus, et truculentissirnam cum eo inivit pugnam. Ea^n qui descripiam legere velit, adeat historicos (13).
eum
^L^rT^' ^'
^^^^^
videntia
toribus
advers^ multitudini non impar ocsaiis tamen tempestive adfuit ut curreret obsidionem, quam ineunte forteJuAurelianensem
-viris,
(8). Non
Id nobis ex Jomaîde (U) annotandum in hoc famosissimo et fortissimarum gentium bello ab utrisque partibus ci.xii milia cesa, exceptis xv millibua Gepidarum et Francorum, quiante congressionem publicam noctu sibi occurrentes, mutuis concidere
vulueribus, Trancis pro Komanorum, Gepidis pro Huunorum parte pugnantibus (15). Idacius ccc ferme millia hominum in eo certamine caesa me-
*^
Quin etiam, apertis nio incoharat Attila, solveret. repag-ulis. AttilEe proceres ingressi jam portarum innumera de plebis capta erant Aurelianis ; plaustra onerabantur et subditis imminebat dura substautia Anianonon sine micaptivitas quum Aetius, a S. monitus, cum suo ac Gotborum exercitu raculo pervenit, hostes imconcitus perrexit, Aurelianis repperit et maximee caedis stragem super paratos pars Hunnorum, quse ibidem eos exercuit. Eeliqua praesidium expetunt: prostrata non cecidit, fugae vocatur Maudonecjudicante Domino in loco. qui mortis sententiam exriacus, trucidanda gladiis
;
moratj
vult
quo numero Dubos

eo bello
(16)
comprehensos
ceci-
omnes qui derint; Pagius (17) errorem esse sestimat, quod mihi verisimitius. cc positis
:
quacumque raiione
ccc
pro
inquaueqw189 Ad iniernecionem vastatum Runnorum fuga dilapsum Attilam, victoriam ob- ''^"'J^l^ exercitum, tentam ab Aetio patricio cum Thorismodo, Theodo- ,^,^p,; campum rici Vesigotihorum regis filio, Atiilai hunc cum paucis reversum esse et spoliatum
,
alia
(18)
ad genus narrat S. Gregorius TuronenSed et ex eo S. Isidorus Bispalensis aliique.
spectaret
Recedentet,
(9).
.
pugnani cina
initiU'"
Jiilii
pugnam Ca
falaun jrnni
Aurelianensem 188 Brevissimepost obsidionem seu Catalaunica puMauriaca id factum, quam est, exeunte ipso in qua hxc casdes peracta nna pugnata sii Idacius menseJunio aut ineunte Julio seu ad annum enim ad annum 4 olympiadis primum, paucis belValentiniani21,Marciani narrat Gens Hunnorum, inquzt
.
,.
inIdatius (19), multo melior testis, bellum nocte Vesigotthorum tempesla (non Romanorum aut Prosper insigni victoria) diremptum perhibet doctus (quipAquitanus (20), res quoque optime qui Ro7nx apud S. Leonem degeret), neu;
pe
m,
tros
cessisse
afflrmat
cessisse
et
Prosper Tiro
(21)
Atti-
lam grravem cladem

aliter
inflixisse et accepisse.
Neque
pugnam
ex Jornande
apparet,
lum Attilanum
(10)
pacerupta.deprffidaturprovincias GaUiarum. Catalaumcis, Plurimaecivitates effractas. In campis

(2) Hi.l Franpag. 6U el 64. An. D. Bouquel. lom. I, (>) Cfr S.u<iue.. .um. 11. rag- ! .., cap. 7, a,,, D. conim, Uk 57^, cl Valesius WoUUa t-alliaNov |.nR.
quandoquidem
12S etsrq.
Francic.
ct
narret Attilam nocte, insequente
{11
(13) Jornandcs.
lib.
Pagius, Cntice in Baronium, ad an. iai. num. 23. Rcrum de rebus Gcticis. cap. 3i> et seqq Valesius.
Smius.VnajSS.adn rum 1.8K 229. -(*)'"' - (:>) adl7 1Sov.po6.37S.

pa-.eSi. om. I^V^-^
'"'- I.I-ae. 6i5, elSurius. V.lffiSS. Ctiroi>.i.-uin ad an 4!)i, ap D Bouquel,
Am.
(6)
De
rebiis GcUcis, cap.
36. up. Muralon.
209.
(7)
Vide supra num.

I,
174.
(8)
Prosper
127clseq.i.; iv.pag. Itiêtseqq. Dubos, tom. II, pag. De Hist. d'Allila, lom. I, pag. 182elscqq -(14) (l^) Cfr tom. I, pag. 212, reb.is GeiiciJ, cap, 41, ap. Munilori. (Iti) Hisloire de l'El"bl';Pagius, Cr.tice. ad an. 451, num. 2t). 4S1 (17) Cnlice, ad an. semenl.elc.tom. n, pag. 157-et .eq.
Tbieirv,
lom. Aruitanns ap- D. Bomiuet,
pag 634.
(9)
Vua
S. Aiiiani,
an
Boutiuel, lom.
1,
pag. 646.
col.
el
(10)
Cl.romcum, ap. M.gne,
pLLia,
692
lom.
LXXV,
727
seqq.
(11) Ibid. col.
691
el
l-rancorum, hb. n, cap. 7, ap. D. Bouquel, num Bouquet, lom. H- pag. 619 (2U) tom. 11, pag. 163.- (19) Ap. D. De rebus Gelicis, cap. 40, ap. M.iraion, ^21) Ibid. pag. 634.
26. (18)Hisl.
-02)
ittablissement, etc. lom. Cfr Dubos, Hist. de
II,
pag.
lom.
I,
pag. 211.
pugnam
,, ;
127
A pugnam,
quum
suosque intra septa castrorum quae plaustris vallata habebat, reclusisse; Aetium relise
hominum
versus
;
multitudine pedem retulisse
Rhenum
muCeterum,
ucTnfti
et satis validos fuisse ut civitates
^"
^-
noctis scutorura defensione transeg-isse.
Qux
nitas, qualis erat Coionia, effringerent.
quumprobeperspecta hdberet Sigibertus Gemblacensis, Turonensem historicum et Hispalensem
priusquam Coioniam venerint, eosdem plures civitates munitas, diruentes cemere erit.
chonographum corrigere nondubitavit, atquehis
pugnam retulit
tionem
verbis
pis Catalaunicis,
{I) Conserto prselio in campug-natum est usque ad diremp:
noctis. Etiussuperior quidem recessit. Attilam tamen non usque internecionem delevit. CBesa sunt ibi centum octog-inta milia pugnatorum intep
;
XXI. De transitu Hunnorum per Belgium usque Coloniam Agrippinae.
quos etiam cecidit Theoderitus rex Wisigothorum, Attila, resumpta spe ex Etii discessu, repatriavit,
mature rediturus, suppleto exercitu. Neque alia de causa Aetius superior et Attila vicius habitus est, quam quod hic Rheni iter, quod ante instituebat, prosecutus est atque ita sensit Prosper Aquitanus, scribens{i) In quo conflictu (Catalaunico)
;
:
Quoniam magna pars Ursulani martyrii ah

nere
det,
;
iti-
PHma led
^'""corum
in
Hunnorumper hodiernumBeigiumpen-
quaravis, neutris cedentibus, incestimabiles strag-es
commorientium
factte sint
Chunos tamen eo constat
victos fuisse, quod, amissa prseliandi fiducia, qui

leduiraque
superfuerant, ad propria reverterentur. 190 Vesigottkos prxHandi fiduciam

g^^^^ indicat
P**l^^^s
jj
;
pan majime
liwTimMif.
non ami' Jornandes immo Thorismundum Theodonci mortem inter reliquias Hunnorum
:
vindicare contendisse Aetius vero metuens, sic pergit idem [3), nc Hunnis funditus interemptis, a Gothis Romanorum premeretur imperium, praebet hae suasione consilium ut ad sedes proprias remearet reg-num, quod pater reliquerat, arriperet ne
;
:
germani
ejus,
rum regnum
Simili et
opibus sumptis paternis, Vesegothapervadereut. Quo responso suscepto,

redit
relictis Hiinnis,
ad Gallias, idtra Ligerim.

fug:avit
Francorum regem dolo
Aetius
(4).
Attila igitur, discessione cog-nita
Gothorum, quod
de inordinatis coUigi solet, et iniraicorura mag-js

aestimans dolum, diutius se intra castra continuit.
secuta, erig-itur
Sed ubi hostium absentiam sunt longa silentia conmens ad victoriam, g-audia praesu-
idpropius investigandum est et ante omnia "''!?''""' ^ Francorum sedes indagandx. Quod posterius ar- t '"" *;'./". gumentum smgulart cura versavit cl. v. Bartholomseus Dumortier (6), non minus scientix laude quam patrix amore insignis in cujus opuscuio de hac re id unum forte desiderandum est ne optimis probationibus alias interdum minus firmx immixtx essent. Sed faciie has seponere licet, neque his certe impedimur quin optimum hunc ducem sequamur. Porro Francos Salios et Sicambros eamdem fuisse gentem, vei ex his solis S. E Remigii ad Chlodovieum verbis constat [7) Mitis depone colla, Sicamber. Octo autem circiter annis ante Christum Augustus, tesie Suetonio (8), Sicambros dedentes se traduxit in Galliam, atque in proximis Eheno agris collocavit. Id in acceptis referendum Tlherio, qui, eodemteste (9i, bello Germanico quadraginta millia deditiorum trajecit in Galliam, juxtaque ripam Rheni sedibus assig-natis collocavit. Quatuor tantum millia habet Eutropius (10). Horum sedes inter Wahalim, Mosam et insulas Zelandice fuiss videntur [W]. Postea eos agressi sunt Saxones, eosque qui ad septentrionem habitabant peputerunt in insidam Batavicam{\%\; dum alia pars ad tneridiem flexerit,
;
:
muntur atque
potentis regis animus iu antiqua fata
scrihente
videlicet,
de recessu Veseg-otharum, et quod ssepe optaverat cernens hostium solutionem per partes, mox jara securus ad oppressionem Romanorum movitprocinctum (5). In id
revertitur... Attila, nacta occasione
scilicet
Ammiano Marcellino (13) Francos eos quos consuetudo Salios appellavit, ausos
sibi fig-ere
olim apudToxandriam-locum habitacula

prselicenter.
Rodiermo autem vico Tessender-loo
in
unum
studebat Aetius ut vires

et
omnium
harbarorum, Gotthorum
Francorum xque ao
inter se committeret et contereret, vavens tamen ne ulla gens, splendidiori relata vicC toria superbior fieret et potentior. Cseterum quum quatuor provincias Lugdunenses, Maximam Sequanorum et potiores Belgicarum et Germanise primse partes Romani adhuc potirentur, videbat legionibus Romanis adhuc viam patere ita ut, ubi occasio se daret, faciie adire possent siveper Alpes, siveperLigerimVesigotthos eosque opprimere. Francos vero dimittendo, eosdem redeuntium Runnorum furori permittebat. Exsecrahilis profecto in têbus administrandis calliditas et in sociis prodendis fallacia sed vix unum ducem Romanum hoc cevo reperire est, qui non
, :
Sunnorum,
Campinia videtur reprsesentari Toxandria-locus. QucS pars in insula Batavica consistebat et anno 293 muita erat passa damna, anno 358 a Quadis (qucB Saxonicx gentis pars erat) turhata est et partim expuisa [14) ita ut sxcuio v S. Sidonius
:
^ canere potuerit (15) Sic ripae duplicis tumore fracto Detonsus Wachalim bibat Sicamber. 192 Secunda Francis assignata in Betgiosedes teHndaiedet sub annum 291 et quidem in Nerviorum arvis. ' '"'* ^*""" Audi Eumenium in Panegyrico ad Constantium f""''""-'/"*
Apoliinaris de
iis
:
et
Maximianum
[10)
.-
Tuo, Maximiane Aug-uste,
,")",Vsvn/dim
am.icos asque ac hostes luderet aid nefarie traderet. Atqiie ex his quse hactenus retuiimus, facile
inteiiigerefist
tas fuisse
pugna Catalaunica;
Runnomim vires nequaquam contrieos cum immensa
Treverorum arva jacentia Ltetus fm.K postliminio restitutus et receptus in leges Francus excoluit. Lxti Franci iidem mihi sunt ac cenqucs autem Nerviorum suatni seu vectigaies agitata ssepius quasstio. Tempore sint arva fines C. Jutii Csesaris (I7J Ambianorura atting-ebant et Atrebates et Veromanduos Nervii finitimos habebant. Uitra Scaidim adeoque ad mare usque eos porrectos fuisse censent nonnutu Nerviorum
et
.-
txtmta:
(1) Ap Pejlz, Moiiumenia GcrmaniiE. lora. VI, pag. 309. (2) Ap. D, Bimquel, tom. I, pag- l)3i. (5) De rebus fielicis, cap. il, 8p. Muralori. lom. I, pjg. 211 et212. - (4) CicgoriusTurun. Ilrsl. Pianctirum. lib. 11. cnp. 7, ap. D. Bouquet. tom. II. pog. 1G3.
lom.
37j_
I.
pag. 371.
(9|
In Tibcrio
Ncron.
Cjbs,
cap.Q,
sui'
ibid, pag,
()n) Lib. vii, ibid. pag. ii71.

ctc. pag- 9-
(11)
Discours
rtubiis-
semenl.
I
(12)
Zosimus,
lilt, 111,
ap. D. Rouqucl, Inm.
pa". 579-
Cfr
Panegyricus incerti
aucloris in
Maximjannm
cl
(S).li)rniiniJes,
212.
Discours sur l'Elablisseinenl dcs Francs dans lcs Gaules. prononc^ au cungits scicnlirnjue d'Airiis. lc 2i) aout 18^5. (7)
((i)
dc
rebus Gelicis. cap. il. np. Muralori. toni.
1.
pag.
Conaantium,
pag.533.
cap, 4, ibid.
pag.TU.
lib.
21,
(13) Lib. xv... cap. 8. ibid.
(U) Zosimus,
12.
ni, ibid.
png. 579.
ibid. pog.
(l'i)
lianncn
(17)
XIII. ibid. p"j;.
(16) Caj..
7U.
De
Grcgorius Turon Hist. Franc. lib. n, cap. 51, ap D. Bou.|ucl, tom. U, pag. 177. (8)luOctav. Cjes. Aug. cap. 21, ap. D. Bouquet,
belloGallico.
lib.
ii,cap. l^ el Id.
nuUi
^jjy
JiUCTOBE
DE
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
ut tradit Prosper Aquitanus (10) (ita designans regionem quie tnter Somonam et Tornacum est, eûam Franci possidendam occupaverant,) Aetii
Vt
nulli eo indicaH,
quod mulieres, quique per ^ta-
D. B.
locum tem ad puffnam iDutiles videbantur. in eum propter paludes exercitui aditus coniecerant quo paludes nou esset (1) qux loco alibi (2) sestuaria et et qux nonnullis eadem hahentur amollat C-esar acqii^ nunc obvia sunt in partibus septentrionaPoldres nota. Sed libus Flandrix, vulgari nomine haud satis firma hcsc argumentatio, quum facile Nervii extra territorium uxores fieri poiuerit ut Bononia enim seu Gessoet liberos dimiserint. A
comitis armis recepta. Superati itaque, Idacn (11) verbis utor, per Aetium Franci, in pace suscepti
riaco multa tuncper littus gestuaria. 19y Eodem etiam refe7'untur S. Paulini ad S. quhestet traciusNrrvicam Victricium Rotkomagensem scribentis verba (3), limiih. quihus Morinorum terram in remotissimo Nervici
littoris
sunt anno 433 et exclusi Atrebatu7n fimbus. Unde deoccasione pugnse, qux verisimAllime sub annum 4AS pugnata est ad Helenam vicum (eumdem hunc esse locum recte statuit cl. v. Dumortier ac Halfenes-sur-Marais, situm adviam militarem Romanam, Tornacum inter et Atrehates, ad Deu-
lam fiuvium, proxime Atrebatum

:
fines
scri-
psit S. Sidonius Apollinaris [VI) ...Francus quo Cloio patentes
tractu ponit.
Verum an temera
suspicio
Nervici est, ;er&fl Nervici WXioTis scripta esse loco Nervicum littus relimitis ? Nuspiam enim alibi
Rictus Varus, ut jam pridem animadvertit Browerus noster (4), in Actis SS. Quintini, Crispiniani et Macri Nervici LiMiTis prdefectus legiiur et in Notitia digtiitaperitur. Sed Rictius seu
2:>otius
tum, suh iniens seeculum v conscripta, comparet Nervicani vir spectabilis dux tractus Armoricani et Armoricani et Nervicani limitis (5). B seu TRACTUS Quod si limitis, loco, littoris substituendum sit in nil amplius S. Paulini episioJa, facile cernitur jjosse. Ut enim quinque provincias hinc concludi qu^ divisione militari, dicta tractu Armoricani
claudehantur, non a solis incolehantur Armoricanis, sic quoque tractus Nervici seu Nervicam limitis non a solis Nerviis occupabatur, quandoquidem universa Belgica II intra ejus jacebat fines. Sub sxculum iii videtur prsefectura militaris tractus limitis Nervicani conjuncta postea vero fuisse cum preefectura Armonicani, ita ut ineunte sseculo v esset sub iterum disjuncta; dispositione viri spectahilis ducis Belgicee secunAttamen pristinum nomen mansity eoque
limitis,
Atrebatum terras pervaserat. autem Clodio non tantum potitus esse agris Cameracensi et Tornaceiisi usque ad Atrehates, verum etiam Morinensi. Sane, quum posiea regnum ejus in tres partes divisum est, verisimiie est Chararicum regem, quan Chlodoveus prius preshyterum fieri jussit (13), dein occidit{\^), Morinensi regno prsefuisse (15). Quod
195 Videtur
el
in Tarvan-
iieiiti
acu Mv-
>'(tien*i.
vero potioris momenti est, quum iex Salica scripta fuit, usque ad mare protendehatur Fiânco-
rum Tornacensium regnum
scriptaautem fuisse E
videtur paulo antequam Childericus, anno 457 propter luxuriam e regno ejectus anno ^G* jEgidii opera regno ejectus, anno 464 ^gidii
(16). In ea porro de Filtortis, qui Salica lege vivuut, lege, titulo l duplex statuitur temporis spatium, intra quod
opera regno restitueretur
rei et testes malio se sistere debeant (17)
Si intra
Ligerim aut Carbonariam aut citra mare ambo manent. et qui cog-noscitur et apud quera cognoinnoctesxLplacitum faciant... Quodsitrans Ligerira aut Carbonariam ambo manent, ille apud quera res ag-uoscitur, in noctibus lxxx lex ista custodiatur. Ja^n vero quid his dupium tempus conceditur, nisi quod extra regni fines hahitarent ? Unde consequens fit regnum Francorum Tornacensium finitum fuisse Siiva Cai^honaria, quse a
scitur,
dx
(6).
usus
est S.
Paulinus,
quemadmodum etiamnum
etc.
Picardiam, Artesiam
nuncupamus,
et
nudus
titidus relictusduci tractus Armoricani. Quamobrem non ausim sinistram Scaldis ripam assignare Francis, a Maximiano Augusto in Ner-
viorum arva deduclis sed consentiendum cl. v. Dumortier (1) eos fuisse collocaios in pristina dioecesi Cameracensi, qua amplus Brachatensis pagus capiehatur. 194 Tertiam adepti sunt sedem Franci, rege itfiiasedes FrancorwH m Chlodione. Scd do tempore et modo frequens con;
ugris Tornucenti, Canicrareiiti
Vcrba S. Gregorii Turonensis dabimus, pauculis intermixtis notulis Ferunt etiam,

lY-Q-cersia.
:
utilemacnobilissimum Q ingii(8),tuncChlog-ionem,
in g-ente sua,
apud castrum Disparg-ura castrum (Duysbourg, vetus ^wz Diestemii), quod est in terminoThoringorum. idem historicus, scilicet, ut paulo ante scripserat
regem Francorum
fuisse, qui
Atrehatum vergebat ad Sahim secunLii Haitie. *, ad septentrionem CameraSennxporcensis regni, atque hinc ad dextram supra Bruxellas. Liger videtur fuisse rigehatur adeo ut qui nunc Legia, la Lys, fiuvius dicitur mare apud Morinos omnino qucerendum videaLegise sinitur. Reliquam autem Fiandriam ad stram Menapii, Saxones aliseque gentes occupapropagahant. Quarta Francorum per Beigium F tio ad posteriora tempora spectat. 196 Quum itaque Attila anno 451 Gaiiias inva- ranroy^"" lgiticoiii}ioWahaiis ripam sit, pars Francorum utramque
territorio
dumrivum Hanam
'"
li
Ln Loirc.
ibique transacto Eheno, Thoringiara transmearant, criuitos super se creajuxta pag-os vel civitates reges raeridionaverant. In his autem partibus, id est ad Romani usque Lig-erim * lera plag-am, habitabant exploratoribus ad fluvium... Chlog-io autera, missis perlustrata omnia, ipse secuCameracum,
:
occupahat, interpositis Saxonibus, a reiiqua fere cugente separata ; aiia hahitahat Toxandriam, hodierna provincia Antverjus non minima pars atpiensi clauditur ; reiiqua, Limhurgensi reperire est tria loca, in quibus quidem
;
tiiio tcvipo-
re
lielli
AUiia-
que hic
sunt, scilicet maili deprobanda lege Saiica habiti
La Sommc.
urbem adprehendit in tus, Eomanos proterit, civitatem usque ad Surainara * qua paucum tempus residens Camefluviura occupavit; et quidem, priusquam TôrnacQQsem nrbem obtinuit, racum apprehendit,
ut
Zeelhem prope Diestemium * ad Bodogheve Badehoven et Windogorieniem], Thoheve (Wintershoven?) ; qux capiebantur Cisrhenana, de qua inferius, aut certe ringia Francorum pars inei finitima erant. Tertia
Salagheve
(
,
(
Diest.
ter
Carbonariam Siivam
loquitur Freherianus anonymus
annum
{!) Lil..
Haec ante pars Galliarura propinqua Kheno, 428, quo

(9).
cit.
qux sem et eam dta^cesis Cameracensis partem Singulis ad meridiem Carhonarias Silvx jacehat.
Pnc-(It)Chronicum, lom. c.t pag. 617. - (12) (lo| cit. pag 802. Maioriano .lictos. v. 212 et 2i3. lom. cvricus. youqucl tom. Hist. M.- -., cap. 41, ap. D. Grcgonus Tuioncnsis. lI,p3g.l84.-(U}Fre<Jega,ius. cap. 27, lom. cil PS-*"D. BouqucU tom. II, pag. 184,
I
hat; et
habitaet Legiam quarta, huic finitima, dicecesim Morinen-
cap. llK
(2) Uil). cit. rap. 28.
(5)
Episl.
xix,
pag. 650.
LX, col. 259. (4) Cfr. Iliid. cap. -i.ap. Migtic. l-ntrolugio, tom. tom. 1, pag 127. col, 2 (61 'lîd800. (5) Al). D. Boiiquet, col. (7)'D''^fO'" sur rttablisscmciil, ctc. pag. 10. 128, col.l.
(8| llist.
Fraiicorum.
l(i7.
lib. n".
Cap.
9, ap.
D. Bouqucl.
toili.
II,
(15)
Mallnancus
-i
lib. ..,
cap- o8; cfr
uo". 106 cl
(9}
GeslarcgumFroncoium,
cl
cap. 5, ibid.
pag.
nol
rwablisscmcnl. -(IfODumorlior, Discours sur
ctc.
pag.
4St.
(lO)Chronicum, Coss. Felice
Tauro, ap. D. Bouquet, tom.
27 Ctscqq.
(17)
pagAp. D. Bouquet, tom. IV.
IM.
^^.^^^^
129
tribubus singuU prasfuisse videntur reges (1); inier quos tamen principatum obtinuisse videtur Chlodio reco Tornacensis, qui et in ipsos Francos
eis in occiduas partesproficiscensprxfecerat, auctoriiatem exer-
Vitam profero, db Alcuino circa
annum 800 emen-
iUCTOHB
Transrhenanos per filium, quem

est.
cuisse censendus
Atque hoc
data^n (S), et Chronicum Balderici Cameracense et Atrebatense (9j, sêculo xi collectum. Audi quid prior biographus, agens de S. Vedasti in Atrebatum urbem primo ingressu, narret Contig-it
-.
V n
It
loco recitanda
erg-o, inquit, ut ecclesiara iutroiret,
quara cernens
Q7
cordix inter
Z"
'
^r.i"''"''*'-
Prancot a4
Nicrutn
et
Ciirfienano$
in Gallias irrHit Atlila.
J/!l r./r inferendum motus fuerat Attilas, i' ^f^''' bellum Galtus tnquzt in vanas distrahebatur senteutias et ^). dubius h^rebat quos priraura aggrederetur. Tan.-
-.
"''"''!'
^^^'^'' ''^
termissara. veprium densitate oppletara ac sterco''^"' bestiaruraque habitaculis pollutara merao;
riter cordi subdidit
omnique
tristiti^ colla
submisit
majus bellum se converteret. Ilho enira sibi rem maTus'bemr'^rn'' "fl^^, fore non solum cum Italis, sed etiam cum Gotthis
et l<rancis
:
,^-^*^--*^'
frequentabat Neearouorura re-e diruta turpi fuerat squallori relic.a. H.^c /usi^^ ^xpHcata in Vita, Alcuini studio correcta Vir Dei ait
H*c prorsushominis habitatiourbem

olim ab
Attila,
qu*
cum
Italis, ut
Honoriara cura ingenti;
bus divitns in uxorem acciperet cum Gotthis. ut Genserichi g-ratiam proraereretur. Attilse Prancos
4
favore populi suffultus, sinûla civitatis loca 'peragrans, qussivit inter ruinas adificiorum
ecclesise
signum
iuveniri valuisset
si quod Naminantiquis
ferrae temporibus, sacrae in
illis locis
fidei floruisae
iUorum obitus, (qui non potest esse nisi Chlodio, anno 448 vita functus), et de regno inter liberos ejus coutroversia. Major (qui scilicet ad Nicrum Francis prxerat) Attilara, minor (qui patrem Tornacwn secutus
erat) Aetiura in auxilium vocare statuerat,
bello
lacessendi causa fuit reg-is
religionem ag-novit
torum
terrse illius,
sed propter peccata habitaocculto Dei judicio, sed justis
simo, tradita est
cum ceteris Galliae.vel Germanise civitatibuspaganoetperfido Hunnoruraregi Attilse urbs quoque illa depriedanda, qui propter nimiam
Hunc
Eomae vidimus legationem obeuntem, nondum lanuB gine efflorescere incipiente, flava coma propter deusitatera et magnitudinem super humeros effusa.
Quod
quo ad fluvium Somonam pugnatum 432, quo Francos in pace susceptos fuisse vidimus non autem (ut quidam volunt) post Chlodi07iis mortem, quandoquidem tunc non
42^,
est, et
dum num
institutum fuerit oportet, pater adhuc viveret; verisimiliter inter an-
iter
Romanum
anirai sui sEevitiam, nec sacerdotibus Dei honorem, neeeccIesiisChristi reverentiam irapendere sciebat: sed omnia quasi terapestas immanissiraa, ferro vastavit et igne. Tuuc iu similitudinera Hierosoly,
ab impio rege Babylonis facta est, venerunt gentes in hfereditatera Dei, et poUutis manibus profanaverunt sacraria Christi,
effundentes sanguinem servorura Dei circa altaria
altissirai regis.
raitanae vastatiouis, quee
annum
Non
htec
paganorura
fecit fortitudo,
legationem obivisset (quas res necessario fit alieno nomine), sed ipse suas res procurasset. Hunc Aetius in filium a se adoptatura, multisque quum ab ipso, tum ab imperatore ornatura rauneribus, amicitia bellique societate proraissa, dimisit,
sed populi Christiani meruerunt peccata. Invenit vero famulus Christi antiquse ruinas ecciesiEe, inter
tes
murorumque fragraenta veprium crescere densitaubi quondam psallentium chori, ibi lustra et
:
latibula ferarum visa sunt, stercoribus et imraun-
etpostea,
quum
pater decesserat e vita, ejus adversus fratrem majorem suscepit partes atque hinc intet:
omnia plena, ita ut vix vestigium aliquod remansisset murorum. Similia, non tamen omnino eadem, habet Baldericus.
ditiis
ligitur
Pott
cur
Franci ad Nicrum se addiderint
200 In Tornacense quoque

ris
regnum penetravit
Pcnetranmt
''"'"'censcm,
Attilie exercitui,
pugnam
Cisrhenani Aetii. 198 Graves itaque impellebant Attitam causce ut
Attiia, teste Fredega?'io Schotastico, qui hsec lite- nidfinagrum
mandavit
(10)
Wiomadus, Francusfidelissimus
eum, cum a Chunis cura
raa-
Catalavnicam
Atlilapergii
post Catalaunieam
yeromun Cameracvm el
dwoi.
AtrebatSB
versantes tribus consitiis quse per bellum Gallicanum perfecta votebat. Ex campis ergo Catalaunicis perreccerunt Hunni septentrionem versus et venerunt
pugnam Francos in Belgio impeteret, quin immo id unum erat ex
ceteris Childerico, qui
""^^ "dexcru
s./u* Carbo-
tre captivus duceretur, fugaciter liberaverat. Videtur nonnullis aite?'a exercitus Attitani ala deftexisse Teruanam atque hinc visitasse partem lit-
nanx.
toris
Saxonici
quod a-rgwnentum
si?igulari
Augusiam Veromanduorum,
ut collige?'e est
ecc
studio prosecutus est Reverendissimv^
Dominus
C Ratbodo, qui in Vita S. Medardi, explicans quare Veromanduis Noviomutn traslata fuerit Veromanduensis cathedra intolerabilis Hunnorum irruptionis meminit (3). Quin hine Cameracum
,
Maiou, episcopus Brugensis, in singulari dissertatione de vastatione Ftandrise facia ab Attita [\\], quam ad Chronicum monasterii Aldenburgensis, sseculi xi
j,
monumentum,
adjecit
sequen-
iverint barbari, dubitandum non est, quamquam nullum (quod sciam), prseter obscu?mm Batderici {4}, antiquum supersit testimonimn non enim alia nisi per Camerarum Suessionibus Atrebates ducebat via, quo eos devenisse certissime con:
tem, qui in eo legitur, iiiustrans locum {12): In hEC Flandria antiquorum iudustria civitatem statuit, munitara et fortera, ut res poscebat, quum juxta litus maris sita a barbaris insularum crebro impetebatur. Hsec civitas, quondam ab Athalo rege diu
obscfisa et
stat.
l^fi omiiino
fVertii;
tandem
devicta,
decorem
et fortitudinem,
199 Miito anonymos annaies, quos laudat Bucherius (5), ut testimonium inoocem brevioris seu
vetustissimcv S. Vedasti Vitce, quippe quse Henschenio scripta visa sit ante annum QQ 7 (6) et certe
atque urbanam frequentiam. hostili gladio intercepta, amisit et de sibi relictis parvum oppidum restauravit, cui nomen Aldenburg. Veiûm, sive hxc vera sint, sive faisa, parum (ut patet) ad nos attinent
et facile
ab auctore qui dissidiorum, quse olim inter Francos Cisrhenanos et Nicranos efferbuerant, bene memor erat, ita ut Attilam Necaronorum regera
(quod hi sub eo mititarent) appetlet
(7)
;
miitipossunt.
E Tornacensi agro an BaHunni,

et deiesaini-riiilten
gacum ad Orientem
pi-ofecii sint
similiter
verint cast?-um Ambra*, ut seeculo xii iradidere (13), an ve?'0 septentionem versus inter Scaldim
(1) Crr Grcgmius Turonensis. Hisl. iil>. ii, cap. 9. ap D. Bouquet, tom. II, png. 160. (2) Escorpln dc le|;atioiiilius, pag. ^, edil. Pans, l()i8. ad 8 Junii, cl in Atl. 8S. BGlgii, tom. (5) Aci sS II, pag. 13U Cfr. Hemciieus. Augusla Vcromanduoruin vinilicala et illusUala. Iib. I. cap. 7 et scqq. |)ag-15; cl Coliieltc, MiJmoires fourscrviril lliistoirir du Vcrmandois. Iib. ii, cap, 58, lora. I, pag. 19. (4|Clnonique tfAri as cl dc CumLiay, par Balderic, iib. i,
(H) (7) Ibid. pag. -tO. Acta SS. Bclgii. lom. II, pag 28. Grcgorii (10) S pag. b5. (9) Lili i, cp. 7, pag. 2lt. Turoucnsis llist. Fianc Epilumala, cap- 1 1 np. I). Bouquet, lom. sur lcs ravagcs d'Atliln cn (II) Disscrlation pag. .liKi. II, Flundrc. lo Op. cui tilulus : Chronicon monaslcrii Aldcnburgensis,
((>)
Ibid.
cdil
(13)
cap. 7, pag. 20, edil. Legiay.
Octobris
(S) Tomus IX,
(12) Opp. cil. png. .l-t. J-B. iMbIou, pag. 97 el seqit. Cantatorium S. Iluberli, op. Perlz, 5Ion. Geira., lnm. VIII,
Eiti8.
Belgium Homanum, pag. 119.
pag.
21
et
^^Q
V. D. B.
DE
;
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
Rheni incoluisse
dehinc transacto Rheno, Thoringiam transmeasse ; ibique juxta pagos vel civitates et (ut ita reges crinitos super se oreavisse, de prima postea prodicam) nobiliori suorum familia. Quod batum Chlodovechi victoriie tradidere idque iu sequenti dig-erimus. Nam et in Consularibus legi: ,
equidem definire non auet Silvam Carhonariam, posteriorem lanc sim licet probabilius mihi sit Franczs mgznti trzviam, qua Chlodio cum suis venerat pr^hus circiter annis ante Tornacum liberum eratAttii^ latam fuisse non enimplane quum instaret a tergo se qua vellet movere novo impetu iterum in GalAetius, impediens ne Car^ Utut id est, sive inter Silvam
: ,
musTheodemerem regem Fraucorura, filium meris quondam et Aschilam matrem ejus
Eicheg-ladio
lias irrueret.
Sabim Mosamque per viam Pontem Scaldis (Escaiipont), militarem Tornaco GemiBagacum (Bavay). Vodgoriacum (Waudre). Permciacum {Vieuville? Gemblours ?) niacum
honariam
et fluvios
,
utilem interfectos. Perunt etiam tunc Chlog-ionem Erancorum ac nobilissimum in gente sua regem babebat. quod fuisse. qui apud Disparg-um castrum
partibus, estin termiuo Tiioriugorum. In his autem
aut Bran(Acosse seu Epiue d'Aeosse. aliis Perwez (Tongres) (i) chon) atque hinc demum Atuatucam perrexerint Hunni, sive recta Tornaco Lovanium
versus, itinere inter Silvam
41
longe prote-
quenie Aetio,
venerwnt in
Thoritigiant
Belgicam,
quatn a
stris
sitii-
Carhonariam a dexa simstris tris, et Scaldim, Rupelum, Diliamque omninoesteos itinere instiiulo, iverint; cerium seu Tungros usque venisse, aut certe Atuatucam in vicinam regionem. Acczpe testimonia. historia 201 Fredegarius in Fragmentis de quee ex variis partim notis, partim Francorum, plura ignotis scriptoribus collegit, et in quihus Fran(Idacii hisioria, quarn etiam in Hisioria
ad meridioualem plag-!im, habitabaut Romaui usque Lig-erim fluvium. Ultra Ligerim vero Gotthi dominautur. Quibus quidclarius desiderari possit equidem non video. Franci dicuntur, e Pannonia egressi, prius Rheni littoyâ incoluisse dein traThojecisse Rhenmn aique hac raiione venisse in
id est
;
ringiam. Hinc ut se expediat Emstius

tendit
(7),
con-
non
esse
,
legendum Ehenum, sed Reganum,
vulgo Regeu qui fiuvioius nomen suum dedit i2aas&0MH^(Reg-eusburg). Verum hsecopinio cum omnihus îugnat codicibus ; et cum sequentihus
In his autem parplagam, habitabant tibus, id est ad meridionalem Romani usque Lig:erim fluvium quie vera sunt, si referantur ad Thoringiam Beigicam, falsa. si ad E Germanicam. Postea quidem scriptores, procul a Belgio positi, ignoraruni in eo regiunculam adeoque Chlodionis esse Thoringiam diciam
S- Gregorii Turonensis verhis
:
; ,
Rheni,
fi
corum epitomate laudat (2), lano refert quse, quamqua^n prima
uiens) de hello Aitispecie a reltfacile
quis narratihus dissona, in concordiamsai reduci possunt; postquam narravit quihus frauLigerim dihus Aeiius Vesigoiihis suaserit uitra cum suis, etiam abire, sic pergit (S) Agecius vero
:
Francos secum habens, post tergum rum ; quos usque Tboringia a longe prosecutus est; prsecepitque suis, ut uuusquisque, nocte ubi macebant, decem sparsim focus facerent, ut immensa multitudine semilarent. Quievitboc praelium. Ag-edirexit
cii
Chuno-
castelium,
Dispargum nomine
uitra
Rhenum
coilocaium voiuere; sed qui in vicinia Thoringiee Belgicx scripserunt, eam notninarunt non semei. episcopi 203 Scriptor comvus vitse S. Arnuifi
ex biogyapltii
S. Arnulft
Mettensishxcmemorisemandavii
(S)
Temporibus
,
consilio Gallia ab adversariis liberatur. Verum hxc prosecutio ita a longe facta est, ut ne, quan-
in p-rovincias Romanis adhuc parentes irrueret Atiila, sed ut simul iiberum ei suhdendas essei Francos et civitates brevi Francis damnis. Atque haec pluribus aiterere cladihus et
tum
fieri posset,
quoque Dagoberti regis... cum patrias Toring-orum cum eodem rege invisendas intrasset atqui quin hx Toringorum patrise citra Rhenum fuerint quis ambigat ? Agitur enim hoc loco de Dagoberto quem Chiotharius annoxsxviniregni, Chrisii 622.
intra cujus Ruper Austrasios regera iustituit (9), et erat. Accedit Umnoms proinde terras Thoringia
Meiensii, ex
sHperslite
vitla
ijia et
Tlwrin&E gi-
dio Auret
Valiis.
pauio anie de Atrebatibus aliisque civilatibus vidimus, satis nianifesta sunt. Consideranda potius hxc verba Agecius vero cum suis, etiam Praucos êcum habens post terg-um direxit Chunorum quos usque Thoiungia a longe pnosECUTns est, quo usque et quierendum quie sit Thoringia , est. Nequaquayn amhiAetius Hunnos prosecutus gendum quin citra Rhenum siia fuerit. Quis enim admittat Aetium Rhenum trajecisse cum multo pauciorihus copiis quam haherent Hunni, et in
ex
his,
in Vita S. Arnuifi latiori testimonimn (10) deincepstempore, mgwzi.isdempraesulcumprEefato

:
Alio
intraverat, rege Dagoberto Turingorum regiouem provincias pars est GermaniEe senon modica
quse
qua est Colonia metropolis, ubi cum in corapouendis demoraretur etc. Usque ad regalibus ultima iempora exstitit in partibus Lovanii, ThecundEe, in
narum aut
Diesiemii villa, Thoringi nomine; cerie
Q Turingiam,
qu3e
inmedia Germania posita
est,
peneirasse? Ei quidem, ut s3ecuio v duplex erat Burgmidia et duplex Francia, sic quoque duplex
erat Thoringia
;
anno 1786 in cubicuio capiiulari de Hougarde iegecobaiur sequens inscriptio (U) Hic jacet Alpais, EXTRU' MITISSA d'HqOGARDEN, QU.E EX PROPItlO CASTRO ECCLESIAM, IN EADEMQUE INSTITUIT CANONICOS,
:
XIT
aliera colonorum priori nulta est controversia ; sed posteriorem numquam fuisse ego profecto non video quomodo
altera pristina sedes geniis qui e patria cesserant. De
affirmare potuerit R. D. Ernst

aliquoi.
exttitisie
OB'eivlit<ir
(4)
cum Germanis
acerrime im-
DONAVIT HONORIFICE PR.EBENDATOS , QUiEQUE NOBIS NIMIRUM GeLDONIAM ET ThORINOOS. {UmC POSTREMA inscriptio; sed CAP. * S. Pauli.) Recens utique hgec Hougarden vil-^ certum argumentum canonicis de (m lam iunc fuisse, Thoringos dictam, eamdem de Tourinac Tourinnes, caput comitatus
falior)
capellffi
202 Prxtereo locum Procopii

fx
(5),
nes
pugnatum,
S.
Giegorio
stius facessivit,
Twonenii,
quas post alios Ernjam pridem prohe solverit D. Bouquet. Sed audi Gregorium Turonensem {&),
licet difficuiiates ,
qui Alpdidis dominium fuisse tradiiur. ^gidius AurecB Valiis Toringorum BeigicoTuinquit (12) rum quoque meminit Hceo
,
: , ,
cujus quidem verba pariim supra deditnus, sed Traduut multi, iîquit, hoc ioco repetenda sunt de origine Francorum disserens, eosdem de Pan:
nonia fuisse digressos; et primum quidem littora

Gôgraphic anciennc dcs Gaules. tom. Il(, Pays Bas avant el diiraiU la domiiiaUon - (2) Ap D. Bouquel. lom. II, romaine. tom. U. p.>g- 20 el 2M. pag. -iea cl ibS. (4) Histoire du paR 394 -(5)Ibid. tom. H. (Jj) l)c hcllo Gotlh.co. hb. i. Limbourg, tom- I, i-og. 2!i9 ct sc<,q. pni: -lO. - |6) Hi^t Fraiieorum, cun {"> ap. D. Bouqnct. lom. II. el 1G7. (7) Uisl. du Limbourg, lih n cap. 9, lom. cit. pag.
(llCfr
NValckenfter.
les
ringiorum metropolis Francorum Tungrls Huunis jussu juxta prtEsagium B. Servatii coram famosissimaque erat. NeDei corruit, florentissima aid vicique dici poiest ex nominum etymologia nam paulo post nitatehcec ab eo deducta fuisse
, ;
quse
tom.
I.
pas- 2fiS.
11
- tS>
Acl
SS,
lom. IV Julii. paR^
na" 00 ctSch;'VCs,
P.^c,.
S.holîc. airîcum
-rt pour vJ. 1786, p.g 92 Cfr ^ ; viUe 7l lomo \ scriei u B" '^""^''^ le coml6 dc Bruengcruz Es^Qi sur Ge.ta (12) Ap. Chapeuvilie, fiicammissiond-histo.rc, pn|. 192. epiicoporum Leodiensium, lom. I, pag- 17. ^ *^
J^^/-"!-
SciiT^
Jf'^;,-''^*
^lVoin. \%^
scriott
DIE ViGESIMA PEIMA OCTOBRIS. A scrzMt:

Appellata porro traditur Tungris, quasi
ita
131
tuncteris,5ivetuungeris;etznferius:Sicntautexn
civitasTuDgTis,
omnis regio Tungria, incol
verodicebanturTung-ri. Non itaque sensit ^gidius Tungros et Thoringos, licet eamdem fere re-
gionem
tncolerent, eadem fuisse gentem neque idego sensero. Tungri primxvi erant incolee Ihoringiveroadvense, qui verisimititer ssecuto ^
;
neque h^c, ulpoe luculenHssima latiusexplicanda sunt. Quamquam autem altera opinio eo ipsa corruatjuverit tameneam cUrecleabHer manno Fleieno. quem supra num. 93 jamlaudavimus, impugnatam videre. Accipe ejus dissertant
;
V.
B.
tationem
(+}.
i^<-cie
meunte Rhenum
est conjecturis
206 Alteram,az7,de locopassionzs opiuioneradiximuseorum esse, qui tradunt non Colonise Ag-rip-
osiendit
Flcieiius
trajecerint.
i
Sed hujus
erra-
loci
non
indulgere id unum hicstatuen^ septentrionem Sitvee Carhonarias Sceculo V et deinceps plagam fuisse clictam Thoringiam, atque eo usque Aetium a tonge prosecutum esse
dumad
pinKpassas virgines, sed alibipotius et pleraque earum corpora Coloniam fuisse delata et condita. Sic enim Martyrolooriura Romanum Lug-duui impressum. < Apud Coloniam Ag-rippinam
natalis
re
eC
Baronium
Velgernm
leutientes
SS. Virgines
rxtiis fuitte
III
SS. Ursulffietsooiarumejus,
Hunnos.
Vastant
iii
quas
pro virg-initatis
Pr.riorio
Hunei
204
Quum autem
Tungreiue
pronum
terriiorium
in has partes venisset Attila, erat ut hic, non secus ac atibi omnia po-
odSl Octohrig
Coloni^-
ver-
tantur.
putaretur et pessumdaret : neque hujus rei desiderantur testimonia. Tungreuse territoriura ab Hunnis vastatum fuisse tradunt Annales tecti Bucherio {\) et Aimoinus Floriacensis (2). Verumenimvero, quum tam alte in Belgium penetrarunt Hunni, unaeis hinc trans Bhenumpatehat via,
sczlicet
constantia ab Hunnis interfectiE martjrio vitam consuramaveruut, etplurima earum corpora Coloniam delata fuerunt. Venetiis cum Notationibus
..
Agrippi}iit.
Baroniieditum Uoc modo
Apud Coloniam Agrip-
pinam
sociarum ejus, quse pro Cbristiana religione et virginitatis constautia ab Hunnis interfectas martyrio vitam cousummarunt et plurima earum corpora ColoniEe condita
fuerunt.
natalis
SS. Ursulae et
Statuit ergo Martyrolog-ium Virgines Co-
per Coloniam
quocl
nemo
revocarit in
loniee non, sed alicubi
dubium, qui oculos conjecerit velin mappas topographicas, quibus inscriptee sunt veteres vise pu-
martyrio affectas, nec tamen certum aiiquem locum nominat. Cffiterum Baronius, quod in Martyrolog-io prjetermissum est,
aut miliiares, vet in antiqua itineraria. Quum autem Hunni inter Junii,qua sotverunt obsidionem Auretianensem, et initium mensis Julii, quo in Catalaunicis campis pugnaverunt, in Campaniam perrexerint, et dein multas vasta^ rint civitates et oppida, Goloniam Agrippinam profecto venerint oportet post medium mensem
blicce
suppletet certumlocum desig-nat, nempe Germanici maris littus, in Notationibus. Quin et tom. IV.
Marco Velsero Augustano adhuc mag-is expresse eumdera locum

cura
indicat his verbis
:
Annalium ad annura 383
Notis ad
Romanum
Disseruiraus de his in nostris Martyrologiura, Lindanique

viri
;
episcopi Gandavensis
eruditioue
clarissimi
Octobrem, ita ut virginibus Ursulanis mortem intulerint circa diem 21 hujus mensis ; quo etiamnum celebrari earwn passionis anniversariam memoriam non est quod iterum moneamus
lectorem,
adstipulationem adjecimus
in fragraentis
quibus accedant, quse virnobilisetcum prirais disertus Marcus Velserus

itinerarise antiquaa tabultfi
sumraa
peritia illustratishaud
pridem
edidit,
:
Praetorio Ag-rippiuae ad mare sito antiquorum monumentorum fide
ubi agit de cujus sententiae,

certa
testatse,
XXII. An Colonia SS. Virginum

palaestra.
haud invitisubscribimus. Tu velim ipsum consuInsuper verba Velseri hfEc sunt o Ad hoc prstorium Agrippin quod in scbeda invenitur, ubi Rhenus influit in mare, revocanda est ceedes virginura Britannicarum, quam ab Huunis Coloniae Ag-rippin^ patratara fama ex nominis errore orta proditura. " Haec illi.
las.
:
Omniu
lam
cln-
Superius
Hunnis
vtanl S. Ursuei
todns
esse
ostendimus beatas virgines ab ; deinde xix detnonstrare conati sumus eas ab Hunnis fuisse enectas,
xvi
fuisse ceesas
pavat
Colonix.
Gatlias irruperunt, non quum ineunte anno 451 sedquum postpugnam Catalaunicam,^stateejusdem anni summa contentione et incredihHi csede
207 In aliaopinione esse invenitur doctissimus vir

Suffridus Petrus,
lib. i
Sitfffitluni
de Frisiorum origine. cap.

:
9,
Pctri
narran^
ut ex
tiis
ejus verbis intelligîraus
Hiec autem ci-
icin eu* <ifi/iiilitte in
pugnatamMhenum repeterent.Sedjainaudio
qui
vitas i^rongeist, teraporis successu in
Pron-
opp)onant inter eruditos non convenire eas csesas fuisse Cotoni^ Agrippinse; Baronium,Lindanum,
*iLe)(]e.
'Rynenburg RomeDbuig
Velserum aliosque earum martyrium statuisse in Rheni, ubi inter Lugdunum* et Matitonem* Prcetorium Agrippinse* II P. M. ab Lugduno situm erat (3)'; quod cum Cotonia Agrippina confusum fuerit. Verum haeceatantum mente ficta sunt, ut Galfredi Monumetensis historise fides conciliaretur et aperte pugnant cum universis aticujus auctoritatis ^nonumentis. Haec enim omnia S. Ursulae patcvstram Coloniam Agrippinam fuisse ctamant. Eo numero sunt quse inferius de S. Ursulee et Sociarum sepultura disseremus
ostiis
, ;
celeberrimum 9'i"< emporium excrevit. Eam Romani, posteaquam Bataviam etFrisiam istaminvasissent, ob vicinitatem P norainis, quam cum Italiae civitate Verona habebat, etiara Veronam appellarunt. Quae nominis similitudo eos decepit, qui historiara undecim milqui cum audissent lium virg-inum conscripserunt
:
eas ex Britannia .solventes, vi tempestatura Vero-
appulsas, et Veronam non aliam nossent,quam istam Italicam, absurdum rati quod referebatur, pro Verona Bonnara supposuerunt, hoc est, historiara veram inscitia sua suspectam reddiderunt.
nam
simititer antiqwissimus
delberti
Sermo
in Natali,
Wan-
Frisias Veronam eas appuliose nec absurdum nec incredibile erat, eum ex Britannia in hunc portura facilis trajectus esset. Kactenus
Ad hanc enim
Passio Regnante Domino ; deinde ea quse de pturihus Colonise erectis ecclesiis novimus ; insuper plura s^culo x ab episcopis Coloniensihus data diplomata ; verbo, universa historia Ursulana (nam Hunnos umquam navibus Rheni ostia visitasse quis uspiamprseter Galfredum somniavit?) ; atqu^ ea quoque omnia, quse ad Ursutanum cuttum spec-
Prumiensis carmina,
et
ille. Si
hEBC ita habeut, uti referuntur, vel saltem
alterutrum
verum
de
loco
raartyrii
Quare ut nostram
existit, corruit sane quidquid nos paulo ante constituimus. sententiam veram proberaus,
hasc ipsa sunt refutanda.
Equidem non magnopere
laboro de Martyrologio, quod, si sano intelligatur sensu, nihil alienum a veritate infert. Namtotua ille ag-er ab ecclesia S. Gereonis ad Rhenura usque,
Walckenaer, Cfogrophie sncicnDC dcs Gaules, lom. MI, pag. 72. (i) Ap. Lippeloo, Vils SS. lom. IV, pag. 789 et seqq.
(l)Belgiura
CB].. 6,
Romnnum,
p3g. Eir2.
(2)
Hist.
Francorum.
col.
lib. i,
ap. MigNc,
Paliologi!!,
lum.
CXXXIX,
6iU.
(5)
Ctr
in
132
tCCTORE
DE
cum
ecclesiis iu eo jedificatis
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
anuum
quae
in
habenquo campo passim corpora e terra eruta

adurique
exstitit, et
0. B.
tur.
1180 estra civitatem Coloniensem
cumque
riebantur
civitate repereliquiffi societatis in ipsa extrinsecus illatiE fuerunt. Etsi enim So-
Inciderant siquidem in nefandum exercitum Guanii et Melg-ae, quijussu Gratiani natioues maritiraorum et Germaniae dira clade opprimebaut. Erat autem Guauius rex Hunnorum, Melga vero Pictorum.quos
adsciverat sibi Gratianus,
raiseratque in
Germa-
ad ag-rum linus, ut supra diximus, fossaque muuivisse reverentiam Virg-inum vallo
Ursulanum
dicto
niam, ut eos qui Maximiano faverent, inquietarent. Per maritima ergo saevientes obviaverunt priedictis
puellisin partesillas appulsis. Inspicientes igitur earum pulchritudinem lassivire cum eis voluerunt,
fertur, Philippus
tamen archiepiscopus
anno
usque fuerat, civitatem multo ampliorem, quameo tantum agrum Ursureddens, novismoeuibus nou
sed
cum
abueg:avissent puellee in
eas
ambroues
lanum, sed et multa

nieu^îa fol. 176.
cujtti loco
alia pia loca et ecclesias
am-
irruerunt,
maximamque partem
sine pietate truci-
bientibus cing-ere coepit, uttradunt Chronica Colo-
Ve-
ronam
libi
scrip-
tum fmsse
uhBa-
driano Junio
20SPorro nec obest nobis opinio Suffridi P^tri, quippequi neque de loco martyrii quidquam narrat, et manifestissimum errorem continet: nusquam euim in historia virgiuum alicujus Veron^ fit
mentio, neque a
Haec auctor iste, ex quibus nuUum arbitror certum locum haberi posse, in quo virg-ines nostrffi csesai dicantur. Propalam enim dicit appuldaverunt.
sas fuisse in barbaras
insulas, et ab ignota g-ente
trucidatas, et
quamquam hanc
ig-notam g-entem
perperam
peisuudcre
piitsus est ;
quoquam Bouna unquam
fuit
supposita; sed fithoc inhistoria SS. Thebfeorum et
Maurorum
sociorum,
prEesertim Cassii, Florentii, Malhusii et

in
qua aiiud oppidum prater Bonnam
mox nominat,scilicet exercitum Guanii Hunnorum ducis et Melg^se Pictorum ; tamen nusquam nominat vel insulas vel locum Germaniae, ubi in manus eorum inciderint virgines ; de quibus etiam certo affirmare non audet, an caesse, vel an mancipatag
fuerint.
Verouae substitui nequivit.Cujusauctor ipse a me mouitus auctorem nominavit, quem fuisset secu-
Nec
obstat quod a Gratiauo in

et Pictos,
Germaniam
missos dicat Hunnos
quando apertis
errorem nou defendit. Sumpsit autem hanc narrationem ex Batavia Hadriani Juuii, ubi ista leg-untur Indicavit mihi per epistolam interalia multa Nicolaus Vorstius, vir non postremse eruditionis, Lug-dunianee scholse moderator, se a gravis
tus,
:
verbis adjicit, factura hoc ut maritimasnationes simul et Germaniam, istis in locis ad vires Maxirai
frang-endas, infestas tenereut. Ut in dubio relinquit, si societas illa interemta
erg-o auctor ille
sit
:
auctoritatis viro jureconsulto Coloniensi accepisse, inhistoria, qua undenum virg-iuum millium profectio e Britannia insula pertexitur, narrari illas
itaethoc, quo loco, au alibi in barbara aliqua iusula, vel in maritima aliqua natione, vel an in Ger-
mania
littore
perierit
nusquam
definit.
Quare
ex
virg-ines in
illo
:
navibus impositas et foeda tempestate jactutas Veronam appulisse idquod de hac nostrate Verona probabiliter dicitur, quodistud emporium vicinum fueritalveo fluenti illius, quod Caninefacium terg-a claudebat, e Rheno productum, et prseterlabens Crabbedamum, in mare decurrebat ; ostenditurque
:
auctore Germanico et errat judicio non potest evinci meo quidem Baronius id affirmans, errat Velserus certiorem
occisione periisse
adhuelocum ostendeus. Insuper
et
hoc ex superio-
ribus repetendum arbitror,hanc ipsam bistoriam de Guanio et Melg-a incertam esse, et a nostra historia
prorsus alienam.
lonix niensis praeter metropolitanam ecclesiam uumerari mentis sigmfidecem ecclesias colleg-iatas, sexdecim mouasteria cari ibi c*t(it virorum, trig:inta sanctimonialium, novemdecim fuiise S. Ursulameuoparochiales, et quam plurima alia sacella, item CJOt. oratoria virorum ac mulierum. Et cum tot sint templa et fana in hac civitate, omnia tamenreli-
etiamnum apud Veronenses campos alveus

appellentibus navibus.
decli-
210
Addo
et
illud
iu arabitu
civitatis
Colo-
\in\v*Tsi% CO'
monu-
viore solo, ubi ostium et aditus portus fuerit e mari
De qua cum ne per somnium

concionatorum genus quidhistorise transalpinam
quidem
triviale istud
quam
inaudisset, fidesque
illam respueret,proVeronaBonnamnug-atorie(ne dicam falso) interpretatur, praeter rationem omneni.o Haec ille satis petulanter. Quse euim est ratio nostros concionatores verbis
quiis et ossibus terra erutis, ita
SS. Virginum, hic et
non
alibi ex.
tam procacibus
et
con-
tumeliosis proscindendi in historia,

ig-noravit, et in
quam ipsemet
qua quicumque jureconsultus fuit, ag:noscere debet ? c quem sequitur, erratum suum
Sed et ad Baronii ac Velseri dicta facilis est responsio. Quis enim id umquam probet, quod nnllius
gravis auctoris judicio contraomnem antiquitatem, contra publica monumeuta affertur ? 209 At sequitur Baronius veteris historici auctoritatem, qui hoc afBrmat. Seio Baronium ex episco-
snnt referta, ut mirum sit inveniri, putent, tot olim corpora ad milliaria nostra qui Germanica viug-inti sex aut plura fuisse ex loco
passionis Coloniam usque trauslata, ut sepulturas traderentur. Quid, quod nec alibi extat aliquod
vestigium tantsecladis praeterquam Colonia Ag:rippinse,
etnemo veterum alterius alicujus loci meminit, ut jam antea etiam diximus. Denique hoc quoque ut observetur dignum judico, corpora defunctorum ex una regione in aliam
transferri solita, nisi ut honestiori loco
inl
jnvare
numquam
reponeren:
narrntioitcin
Galfredi
Mo;
iiHmeleMis
po Asaphensi contexere in Notis suis historiam virg-inum, in qua verba, quEe paulo ante recitavi,
inveniuntur.
tur ad
Anautem verba
antiqui auctorisvere
expresserit, vel ejus etiam interpretis Asaphensis, recte cog-nosceraus, si verba ipsa paulo diligentius
qnod hic majorem eorumdem honorem non potest, cum non in ipsam civitafactum tem sed in ag^rum extra situm, terrae mandata fuerint. Idcirco tandem conoludimus, virg-ines nosdici
discusserimus. Verba Asaphensis sic habent libro quinto istius historiae, cap.l6 Parato autem navi:
tras in agro Coloniensi martyrio fuisse affectas. 211 Nolim hoc loco omnino intactam prsete- Fabula de
gio ingrediuntur mulieres naves, et per Thamesin postremo cum vela versus fluvium maria petunt Armorioos divertissent, contrari venti in classem
;
rire Passionem quamdam S, Ursulse, quam anno 1855 Franciscus Zamhrinius (1) eoc codice
marit/riQ
S.
UrsulW'"
Magliahecchiano,
56
teri
et
insurrexerunt, etinbrevi totam societatem dissipant. Periclitabantur ergo naves intra maria in majore parte submeraae, quse vero totum pericu-
part. iv,
xxxvin, num. 1U4, car^ num. 104, lijigua vulgari veclas.
Sclavoiva-
in lucem dedit et hus, quoad loca spectat

;
quse a reliquis omni,
omnino
dissentit.
In
evaserunt, appulsse sunt in barbaras insulas, etab ignota gente sive trucidatae sive mancipatae.
lum
rex et reea perhihentur parentes S. Ursulas regis ultramarini filius gina Uungariee fuisse eadem. ejus matrimonixm amhivisse ; pacta fere
qucB
(i)Collezione
ili
Leggcndc
inedile, tora.
1,
pag. 177
203.

A qucB in Passione Regnante Doraino occurrunt,^hic quoque leguntur ; ibidem etiam dicitur S. Ursula
cum undecim millihus virginum profecta ad Limina Apostolorum atque hinc ad Sepulc7ûm Domini, quod est in Jerusalem ; ubi vero Romam intrarunt eatnim comitatu tam vehemenier gavisus esse papa, ut eam cum multis cardinalibus secutus sit perrexisse omnes simul in Terram
;
183 Claudia Agrippina Augrusta (4.); brevius Colonia Affrippina seu Agrippinensis, aut nude Qo\o\i\a.,vel AgTippina (.5). Anno Christi fiO, quum Civilis Germanicas gentes ab bellum commovisset, cietetHs
no-
ADCTOnG
V. D. B.
pluspassi a praedonibus Ubii, quod gens Germanicx originis, ejurata patria, Romanorum
mine Agrippinenses vocarentur
(6)
ita lU bre-
Sanctam, trânseuntes Thusciam, Longobardiam et Allemanniam venisse dein in desertum et ditionem regis Sclavonix, qui cum Sidtano Babylonicv affinitatem et amicitiam inierat hic autem, timens ne h^c turma procederet, Sarraceno7^wn sibi ereptura terras ,7nisisse adversus eam exercitum centum quinquaginta millium hominum et interrogasse S.UrsuIara quae hsec sua gens esset atqueubi intellexit Christianos esse, mortem aut apostasim etigejidain esse dixisse quee ut responderunt se malle mori pro Chri^to, omnes peremptge fuisse. Hujus porro Passionis
;
quo prxteralias immunitates tribuio in caput et tributo in sotum erant liberi (9), Quadrangidum
eratet satis 7nagnum iiovum oppidmn, inloiigitudi7iem extensum perticas ^nensurx Rhename (Rhateu) 200, in latitudinem 190 (10); muris mce-
vissimo tempore cum veteranis colonis in unura coalmssent corpus. Abstinuere tainen ab ipsa Coiomarebetles,sedpaulopost in societatem suam redegerunt{l). Paulus [% siscuto u jurisconsultus celeberrimus, eos juvis italici fuisse dixit;
nibusque firtnissimis cinctum (U),

sidionali tabore
iia ui esset.
sineob-
expugnandum non
scriptori prceluxit procul dubio Vincentii Bettovacensis narratio aut alia simitis ; verum, ut
213 Quum porro Augustus imperaior Gallias Smu, potili in quatuor majores provi7icias divisit, voluit ''''* " '^'''*'" Bet-
eam
magis horrerent Sarracenos quam Hunnos) gratiorem exhiberet,pro

tectoyHbus (quippe qui
ingenio suo mutavit tempus,loca atiasque circumstantias,
omniajuxta tzovam, quam animo

refingens.Sedheecvix
concesunt.
perat,
normam
commemo-
ratione, nulla
autem confutatione digna
gicam,utpotebarbarisconterminam,in tres sepaf^XZoT" rari partes seu minores proviiicias, Germaniam ZveltZr sciticet superiorem, Germaniam infetôron et Belgicam que7nad77iodumex Tacito, PtolontcVO E et Dione, manifestum fecit De la Barre (12]. Singulispnverat Leg-atus proprsetor (]3)/yia"eâng-usti dicebatur quod hcV provincix Ccvsarinn (14)
Redeamus itaque ex hoc
diverticulo Coloniam et
soiticitudini
non vero senaius commendatc-e

quoque
es-
quse medio sseculo v e)us esset facies ante investigemus.
omnia
sent. Titutus eis

(15),
dafits pr^ses provinciffi
consularis(16) et alii
hujuscemodi.Quum nid-
lus
XXIII. Colonise status politicus et
dux piuribus provinciis precponeretur (quod raro tantum fiebat (17)), supremam in provinciis
moralis ante
Hunnorum advenSalviani.
69S
tum.
Colmix
Agrippin>! origo et vetera fata.
^tas scriptorum
C.
U. Ouum annoCsesar, Jidius

C.
quisque sitis habehant singidi potestatem. Ubi sedem habuerit legatus Germanise secund^ seu inferioris ante conditam Coio7iiam Agrippinam me latet ; sed postea eam metropolim fuisseibique habitasse legatwn ceesaris constat ex titulo
Q. Tarquitii Csituli, legati aug-usti, cujus cura prtorium in ruinam conlapsum ad nnvam faciera restitutnm(18). CoionicB Agrippiûv regundcV propo-
has partes venisset

et
ad dexteram Rheni reperit
Ubios, civitatem olim

ceteris
ampiam
florentem, et
Germanis humaniorem, propterea quod Rhenum attingerent, multique ad eos ventitabant

mercatores, etipsipropter propinquitatem Gatlicis moribus assuefactierant. Hos quum Sitevi, gens ferox et prsedie agendee studiosissima, multis Scspe bellis expertz, propter amptitudinem gravitatemque civitatis, finibus expeltere non potuissent, tamen sibi vectigales fecerant, ac multo humiliores infirmioresque reddiderant (1). Hinc Q facite seseeo deduci passi sunt Ubii.ut Romanis, a quibus auxilium adversus oppressores exspectabant, obligarent fidem suatn eamque, obsidibus datis, sacram facerent. Octodecim annis post, Ubios non invitos Ag^nppa citra Rhenum seu ad sinistram ripam traduxit (2) eosque in muito firmiorem fidem accepit. Anno vero Christi 50, ejusneptis, Agrippina, quo auctotHtatem suam sociis quoque nationibus ostentaret, in oppidum Ubi07'um, in quo genita erat, veteranos cotoniamque deduci iinpettâvit ; cui nomen inditum ex vocabuto ipsius (3) et Ctaudii mariti Colonia
'
sitierant decuriones,
qui imago erant senatus
Romani et ordinem seu curiamconstituebant{ld). Anno 321 rescriptum ad eos dedit Consta7iti7ius
i7nperator
(20)
quo permisit judseos atiquot ad

:
unde constet magno iliic hos fuissenumero. Ut prgotorium Coionix e7'at, sic quo~ que theaira,ut ex Saiviano {ll^constat. Tempium aqttarum seu thermas exstruxere Anioni7ius et Hadrianus {^1). Pontem eiiam, gloria^n imperii Ro7nani et ornatum timitis, qui facultate^n facuria77i vocari
cetêt qitoiies tiberet in
^'
tio
hosticum transeundi, teraut quarto suo anno Constantinus imperator
sttper ztsque
Rhenum
incohavit
(23)
eumque deinceps
adoppositum castrum Di oitense deditxisse videtur (24). Colonise literse quoque floruerunt, quantum coliigere licet ex tituUs etiamnum superstiiibus (25)ei ex Salviano, qui inde videtur neque minori in honore reliquse artes ortus ita ut miru7n habitse, scuipiu^â, musica etc. non sit ea^n urbetn a Saiviano (26) referri inter prteclarissimas Galliarum, et a Zosimo (27)
;
.-
Cxsaris Commcnl, de bcllo Gnllico. lib. iv. cap. 5 ap. U. Boui|uct, lom. I. j)ag. 'M (5) Tacilus, Aiinal. lib xji, enp. 27. [i) CSy Slciner, Cudcx ifisciijH. rumiiri. Rhcni.lom II. pn^. 106- (JijCfrAiis Aldcnbriick''? Gescbicble des Urspruiif^s uiiri dei- Rcliîou dcr Allcn L'bicr. loni. I, ya^. lUl el scin cdil. J. \V. Urcwrr. (()) Tucilus, Hisl, lib. iv, cup. 20. - (7) Iliid. c.ip. (i5. (ii. (ib, l^fi. (8) Cfr Jiislus Lipsiiis. arl Annal. lib .\ii, noL. tio, Opp Taeili, iia^. llfi. (H) Cfr PjUscus. LeMcau Aiilit]. vo 7i'8 if(i/i( iitii. llO) Hliiinln, Kur;ic Ucbersichl des^cn wns am Rheinslromp Mcrkwurdigcs creignctc. jio};. 270. Coloniie, 1833. (llj CIV Tacilus, Hisl. Iib. iv, cap- (ii; Zosimus. Iib, i, ap. D. linuquel, lom. 1, pag. 576. (12) Mcm. de racadcmie dcs nscriphoiis, lom. VIII, paR. iOS el seqq. (15) Ibid. pag. M)i ii) Cfi' Sleiiier, Codes iiucriplionum rum&iiaruaiHbcDi, iium. 6SI,
(1)
C.
Jiil.
(2)
Slrabo.
lib. iv,
flU) Ibid. nnm. 6. - (16) Wotitia 7G8, 788. 8Ei2, 34, ii^ elc. digmlaluin, ap. I> BLim|uet, loni. I, pa;;. 123; Cfr lickliel, Doctrina niiiiionim. lom- IV, i)!)^,'. 259 cl >cc|q. (17) De l;i Ujirrc. Mi-m. del'3codcmie dcs inscri|ili'ms. lom. VIM, paf; iQi. (18) Slcincr,
Bimorii, diss. ii, up. Miiralori. (20) Cfr h- Bduqucl, lom. I, |)i(g 7i6. I. col,H2. Iiiscnpll. liTU (211 Ue giibcrnntionc Dci, lib. m. cop. S. ap. Migne, Palrologio, (22) Cfi D Bouquet, lum. I, pag. lom LIII, col. llfiel 117. (25) Eumenius Ilbelor iii l*oiict;yrico Cunslanliiii. B ct iiolc b.
Codex
iiiscnpl.
num 8B2
(I!)) Cfi
Uj
Ponlc Conslunlmiano, pag. 7 (2i)Crr Upus. op. Aldciibruck. ii(. (23) Cfr Aldciibriick, de relijsionc anliquorum Ubionim disDcgubernalionc Llei. Iili. vi, |2(jj scilolio, pas- xxMi cL passim. cap. 15 et 14, ap Migne, Palrologia, tom. III, col. 125 et 12^(27) Ap. D.Bouqucl, lom. I, pag. 576
tlc
vocari
134.
DE
et
(1).
SS.
UESULA ET SOCIABUS.
Germanix secundse aut Colo- D sed nise Agrnppinse non meminit Hieronymus quum per eam in Belgicam secundam pateret
rentur. Expresse
'
vocari maxiraam
V. D. B.
ab Am^yiiano ampVi nomims

Gal-
hujus civitatis conditio, recole eam a fmsse Salolieno imperatore sedem assignatam cxsarem diccerat et cujus nivo filio suo, quem. nomine, utut pueri universas Gallias adminis' occasione urbem cetratas volebat [V- Guu?n ea anno %mcirciter factum est), pit Postumus (quod nomine, eam hoi7isc7Hpto numis col. cl. Aoitip. Unum aut altetnim, signatum nestavit tyrannus. cotisulatuejusquarto, quicum Christi a?zno 264 verisimiliter concurrit, protulit Echhelius (3J, monens alios plures, a Golzio atque etiama Breloero, Aldenbriichii recentiori editore, promptos,
esset
urbem
Quo magis appareat quam splendida
ejus conditio non melior fuisse censenda quam aliarum civitatum, adRheni ripas condivia,
tarum
215 Coss. Felice et Tauro seu anno 428, Aetius, Ante meiimi vcytlum V multis Francis csesis, quam occupaverant propin- Pranci ColoquamRheno Galliarum partem recepii, ut auctor niam cjrcumest Cassiodorus [8) et ante eum Prosper Aquita- aedenc eamque
,
ad ripam Rheni sed tantum ad se subjecorientatem repetendam, tos fatendos imperio Romano et ad facienda stipendia de qua re dictum est num. IM.Certe ante
nus
(9).
Eos tainen non
coegit
sibi vectigalem,
facimt
figrnentaesse. Complures
alii
Agrippinx versati
tyramii et imperatores
sed transeuntes potius
quam commanentes.
A
Fi-ancis
111-
tempus, quo Salvianus suos de Guhernatione Dei libros conscripsit (quod proxime post annum 440 ab eo factum mox dejnonstrabimus), obsidebant
uadtfur sub
Verum brevi minus splendida eammanserunt fata. Mense Julio anni 355 Silvanus Fran21^
meiium sxcus, culum iT ; ted

re$tauratitr,
magister peditum per Gallias, Coloniecque
Franci utramque Rheni ripam et Colonise Agripquod ex ipso Satviano pinse patentissimi erant apertum est. Hic enim, postquam docuit circen;
Agrippime
fidia
circa
annum
inimicorum suorum pereo adductus fuerat ut, quo vitee et honori

consistens,
;
ses,
tis
theaira
et alia
quse vocat spei nostras et salu,
iOO i(erufn
patei barbarit.
consuleret,
diebus post
ca patefacta. Julianus, cui dein apostatse nota inhxsit, C7'eatus csesar et Galliis prsefectus. Tauri-
purpuram indueret sed viginti octo ausorum pamas luit quo omnia cirRhenum turbata et Francorum irruptionibus
excidia inmediis publicis catamitatibus non minus f^êquentata fuisse quam si Deus non signi-
nos ubipervenit mense decembri, perlatus ad eum nuntius Coloniam Agrippinam pertinaci barbaro-
indignationem et iracundiam, ita pe?'git (10) Sed videlicet responderi hoc potest, non in omnibus hsec Romanorum urbibus agi. Verum est. Etiam plus ego addo, ne illic E quidem agi, ubisemper actasuntantea. Non enim hocagiturjam in Mog-untiacensium civitate sed
ficasset his suam accendi
: ;
rum
Brainat
tam prope Brocomagum * Germanos devicit. NuUo itaque post haec repug-nante, ad recuperandam ire
placuit Agrippiuam, ante cjEsaris in Gallias adven-
obsidione reseratam mag-nis viribus et deleRhenion csesar et (^). Pcrrexit sine mora ad
quia excisa atque deleta est. SJE. ; SED QUiA HosTiBus PLBNA.
Non Non
agitur Agrippiagitur in Treve-
rorum urbe excellentissima

est eversione prostrata.
Nou
sed quia quadruplici ag-itur denique in plu;
Agrippinam ingressus.rfecemo circiter mense postquam zn hostium manus civiquam, tas devenerat (5), non ante motus est exinde
tumexcisam.
Ig-itur
ribus Galliarum urbibus et Hispaniarum. Et ideo Quae spes vse nobis atque impuritatibus nostris
!
christianis plebibus ante
Francorum regibus furore mitescente perterritis, pacem firmaret reipublicae interim profuturam et urbem reciperet munitissimam [^), seumcenibus iterum firmaret hcec ent?n munimenta, ut Juliani ad Athenienses epistola suadet, diruta fuisse quamquam et ipsa civitas pluritnum videntur
;
;
quandoquidem ex illo tempore in urbibus Romanis hsec mala uon sunt, ex quo in barbarorum jure esse coeperunt?
Deum
est,
TunctamendominabanturadhucColonixAgrippinx Romani sedpermixti Francis seu Germa;
nis,
quibus consuetwn fuisse pace?n et tranquillitatem pecunia vendere satis i?inotescit. Hinc
passa sit, quam Ammianus deletam dixit et excis&m. Fadeinpotiti Romani, donec Stilico circa
calamitas fisci.Mi loquitur 5aiwanMsetmendicitas jam Romanii Eerarii non sinebat ut Colonise atiisque in tocis iu res nug-atorias perditBe profunderentur expenssE.
annum
Christi 400 Rhenum militibus nudavit, quo barbaris Gallias invasuris viam sterneret. Einc inter annum 406 et 409 innumerabiles et ferocissimae nationes universas Gallias occuparunt.
216
Neque fiscum tantum Agrippinensem ex-
et cives male
Quidquid inter Alpes et Pyreneum est, quod Oceauo etRhenoincluditur, Quadus, Wandalus, SarmaHalani, Gipedes, Heruli, Saxones, Burg-undiobostes nes, Alemanni et, (o lug-endarespublica ) vastarunt. Etenim Assur venit cum illis Pannonii
ta,
!
hauserant Franci, sed in singulos quoque cives multa impie ausi erant. Ex Satviano denuo, ad amicos (ut videturJLirinenses scribente,specimen accipe Adolescens, inquit (U), quem ad vos misi,
AgrippinsB cum suis captus est, quondam inter suos non parvi nominis, familia non obscurus, domo non despicabilis, et quo aliquid fortasse amplius dicerem
nisi
hahent ttex/loufiimf.
Maguntiacum
quesubversa
Worms
nobilis
et
quondam
civitas,
capta at-
propinquus meus esset. Hoc enim

ipso dicere videar, de
erg-o is
fit
ut minus
est,
in ecclesia
multa hominum
dicam, nederae
illo
plura
for-
* long-a obsidione delemillia trucidata.Vangiones urbs prsepotens, Ambiani, AttrebatEe, ti. Remorum
extremique hominum Morini, Tornacus, Nemetae *, Argentoratus translati in Germaniam. RcVC anno 400 adAgurechiamscribebat S.Hieronymus (7)
,
dicendo. Matrera
de quo dico, Agrippinae,

et
viduam
reliquit,
probam, houestam,
dequa
Spire.
sitan audacter dicere valeam, vereviduam. Nam prEeter cseteras castimonise sapientiseque virtutes,
ZocMizone translati in Germaniam, quam classici quoque scriptores novere, significans tot in
queeomnibus seraper ornatibus ornamento est quia sine hac nihil tam ornatum estquodornare possit. Hsec ergo, ut audio, tantse
est etiam fide nobilis,
:
utramque Belgicam et Germaniam superiorem Francos seu Germanos penetrasse agrisque occupatis (nam urbium sedem plerique tamquam
;
disse, ut civitates
retia fugiebant), tanta multitudine ibidem conseRomanse, quas in his provinciis
inopiae atque egestatis est, ut ei nec residendi, necabeundifacultassuppetat, quia nihil est quod est vel ad victum, vel ad fug-am opituletur. Solum quseritans, uxoriquod mercenario opere victum
illic
bus barbarorum locatitias manus subdit.
Ita, licet
conditse erant, in
CPslar. Emncrcurs, Gollien,
media Germania
xv, cap. 8.
iv,
positse videMcmoircs
Bouqucl, lom. I, pog. 744. XV), cap. 3. (7) Epist. nci. ap. D, (9) Ibid. pag. Ao. U, Uouquet. lom. I, pag. 630. i.ol. . Patro(10) Dc cubcrnolionc Dei, lib. vi, cnp. 8, ap. Mignc. cii (if) Kpisl, i, ap. Migue, lom. lom. Llil. col. nii et 117. logia.
I,b.
(DRorum
iii).
(2)
Cfr Tillcmunl.
arl.
pug. 74. (4) Animiaiui^ Miircclljnus. Rer. numorum. [^) Jnlianus imp. in epist. ad Alliciiienses, "cst lib XV, cnp. S. (6) Ammianiis Marcellinus, ap U Bouiiuet, lom. I, pag. 72a.
tom.
I,
lom.
111.
pg. iU.
(3) Doclrini.
(8)
Llll. col.
IbScl 159.
per
: :

per Dei misericordiam viuculis captivitatis exempta sit, cum jam non serviat couditione, servit paupertate.
Quaula
etiet
ia5
ucTun*
Vandati; qui Galtandium quoque in suas partes traxerunt: ita ut iicritici, quibus nunc
Colonix corruplela, ante-
quam Salviantu tihros da

Giihernatioiie
Du7n tam infausta uterentur cotidiHone Colonienses, nequaquam hinc fuovebantur ad demerendam sibi per castigatos mores Dei misericor217
est iterum Salvianus; quiquamquam nomen urbis non exprimat, fortassis quiapatrim, Agrippinam tamen indicasse Bucherio {!), Valesio
(2),
nomen, anno 455 autpauto post

alii
maximum
V. D. B
tibros de Guber^
natione Dei conscriptos affirment.
Verumtamen
diam. Testis
non mfimi subseltii viri aliter sentiunt Titlemontium (lOi, Baluzium (11), Papencordtium ,12) nominasse satis sit. li enim eo nixi quod Attitanm
irruptionis mentio nutla fiat in libris de Gubemattone, eosante annum 451 consvriptos docuere quod vero Litoriictades, Carthaginis
-
Dei n-iberel.
Tillemontio(:i),D.Bouquet{i),Baluzio(b)aliis-
quevisus est. Post descriptos scilicet Moguntiacentium corruptos mores Quid iu alia, inquit (6), non longe sed prope ejusdem mag-nificeutie civitatePNonne eadem et rerum ruinu pariter et morum ? Nam praeter csetera cum duobus illic prjeci:
expugnatio
fraudutenta
et
Sicitix eversio
pnis et g-eneralibus malis, avaritia et ebrietate, omnia coucidisseut; ad hoc postremo rabida vini
perventum est, ut principes urbis ipsius ne tunc quidem de couviviis surg-erent, cum -jam urbem bostis intraret. Adeo etiam Deus ipsisevidenaviditate
ter, ut credo,
439, immo 440. Hiec itti. 219 Verumenimvero nultus dubito quin his assentiendum sit. Re quidem vera, quum hxc Sal^ viani scriptto historica non sit, sed moratis, abstmet fere auctor a nominibus propriis ita ut nemo jure miraretur Attitam ab eo non nominari etiam si post immanem, qua Gallias Hunni affiixerunt, vastationem tibros de Dei gubematione
;
annum
memorantur post
ted ex ipto
Salvianootlcnditur eos
fiiiife
scriplo*
()ro\ime post
obiidionem
ToloiaHavi,
edidisset.
per
quam eam ipsam

seues
mauifestare voluit cur perirent; cum rem ad perditionem ultimam venerant,

Eig:erent
cum
perirent. Vidi eg-o
Fatendum etiam scepius de Hunnis in hoc opere iuentionem fieri eosque referri inter bat^baros, a quibus non nihilpassx fuerant Galiias.
illic
res
et
lacrymabile.i, nihil scilicet inter pueros
diflFere
Una
erat
scurrilitas,
una
levitas:
:
omnia luxus,
potationes, perditiones
simul cuncta om-
nes pariter agebant, ludebant, ebriebantur, enecabantur; hisciviebant in conviviis, vetuli et honorati,
ad vivendum prope jam imbecilles, ad vinum
prsevalidissimi; infirmi ad
ambulandum,
robusti
ad bibendum; ad gressum nutabundi, ad saltandum expediti. Et quid plura ? In hoc per cuncta illa quse disimus devoluti suut, ut compleretur in eis dictum illud sermonis sacris Vinum et mutieres
:
apostatare faciunt a Deo (Eccti. xis, -l). Nam dum bibunt, ludunt, mcechautur, insaniunt, Christum negare cceperunt. Et miramur post ista omnia si
quamqua^n hasc ita habeant, nemo tamen, qui attente expenderit universse lucubrationis modum, infitiabitur hxc qux de Hunnis tradit Salvianus non ad cruentam Attitx expeditionem, E sed ad damna qu$s Hunni, anîo 430 m. auxitium ab Aetio acciti, Galtiis intulerant et adalia idgenusspectare. Qussenim recentius patratafuerant mata, hsec non generaiibus indicat verbis, sed digito quasicommonstrai. Tenendum itaque tibros de Gubernatione Dei Attits; ausis anleriores esse quod tamen mutto vatidiore argumenlo stabilire possumus. Ubi enim exprobrat Romanis quod in prmiiis Dei auxiiium i^nptorare omittunt, his oppomt Gotthos et Wandalos, qui et in discrimine
positi opem a Deo postulunt et prosperitates munus divinitatis appellaut. Denique, ait (13),
Sed
suas
pro-
ruinam rerum suarum passi sunt, qui tauto ante mentibus corruerunt? Nemo itaque urbem illam excidio suo tantum perisse credat. Ubi enim talia acta suut, prius jam perierant quam perirent. Hsec CotonicS constitutio et mores paucis ante
Runnorum adventum
Bi
libri
nou
annis. 218 Considerate dixi ante Huunorum adventum.

fa-
tcripii pott
Bunnorum
aivenlum, ut
pluret votuerc,
Quamquayn enim ad rem nostram plurimum

ceret, si
pkosimo, infelicitas nostra. Cum enim Gothi metuerent, prffisumebaraus nos in Chunis spem ponere, illi in Deo. Ft me?norata continuo, quam inexpectato retulerant Gotthi, victoria et ctade infficta Romanis Itaque, pergit, ag-uovit hoc ille dux nostra; partis, qui earadem urbem hostium quam eodem die victorem se intraturum esse
illo
.-
bavit hoc,
Salvianus post Bunnorum invasionem, adeoque post annum 455 suos de Dei gubernatione
conscripsissetlibros,pronum enim esset adHunnoreferre hxc verba Ad hoc postremo rabida vini aviditate perventum est, ut prin:
priEsumpsit, cjiptivusintravit... Atque utinam hoc ipsum breve malorum remedium cessit, nou diu-
c rum irruptionem
cipes urbis ipsius
g"erent,
netunc quidem de conviviis surhostis intraret);
lUe autem, quautum ad pcenarum magnitudinem pertinet, lougo tempore et diuturna in ergastulo barbarorum tabe consumptus, iu hanc miseriam redactus est ut, quod pleruraque homi!
turna toleratio
cum jam urbem
quamquam
anno 455 aut pauto post scripta essent, muttumjuvaremur, quanto certius faceremus coeevo testimonio Coloniam ab Hunnis occupatam fuisse id tamen debemus veritati ut ante id tempus Salviani tibros conscriptos fuisse fateamur. Valde varie scilicet sentiunt varii scriptores de editi hujus operis anno. Schcenemannus Opus primarium, scilicet tempore in(7) scripsit cursiouis barbarorum in imperium Romanum, anno
his,
inquam, verbis,
si
nes etiam posnis ipsis g-ravius atque acerbius puin miserationem Jiostium devenerit Narrat dein Theodoricum, Gottho^ûm regem, preces ante
tant,
pugnam
fudisse
et
meruisse in oratione
victo-
riam;dein: Non
apud Wandalos
;
dissimiliter, inquit, illudetiam
ad quos
cum
in
Hispania sitos no-
stra pars perg-eret,
tantamque ad debellandos eos
praesumptionisfiduciamferret, qnantam etiam proxiME ad Gothos, pari superbiae fastu, pari exitu corrueruut.
451, aut 452, aut, ut Benedictini volunt, 455. Benedictini autem itti scriptores sunt Historiee litera-
pugnam initam fuisse
riseFrancise
lib. VI, capt.
12
(8), quibus persuasum est a Saiviano memorari obsidionem Romse, quam, (9),
220 Bis itaque affirmat Salvianus proxime hanc ; ita ut ejus scriptio proxime seu btêvi post hanc ipsam jjugnam edita fuerit
111
îM
tiiniu
i7i'J
Liiuimt
CII/JfKI (Mf.
teste
Prospero Aquita7io
anno 455 fecerunt
adeoque inter utramque non intercessit tongius teinporis spatium quam quo dux ilie Romanus,
Hunnis auxiiiaribus praspositus

(t)Belgiuin Riimnnum, pag. (28(2) Rcnim Frnncicartim lom. I. [jag. 1 15. (3) M^moires, Empereurs, Valentiuicn III, nri- S. lom. VI, Rccueil des historiens. tom. I, (i) paR. S-t. pag. 781. (f)} Ap. Mignc, lom, LIII, col. 12i. (fi) De gubcrnalione Det, lib. vi. cnp. 15, ap. Migne. tom. UII, rol. 12i. (7)
I'". II,
captioiiatis
fiibliothcca
Hist.
litt.
Patrum
lat.
lom.
II,
pag. ilLi.
itl<5r. de France. tom. II. pag liSIi. (!)) Chronicum. ap. D. Bouqucl. tora. I. pag. 1135. - (10) Sleiiioires eccli^siaslifiues, lom, -\VI, paa. 1!)!. (il) Ap. Mignc. Patrologia, tom. LIII. col. 27. (l2| Geschichle der Vaail()Ii.schcii llcrrschjfl in Aliica, pag, 5SI. -(i:i) Lih. VII, cap. 9 et iO, ap. Migne, Patrologia, tom. LIII,
(8) Hist.
col. li)7.
moerore
186
AUGTOHB
DE
est.
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
qui,
et
m<jerore affiictus
V. D. B.
losana
est,
anno
ea:pugnaret, ^Pfej>ichts post occisus. Audz Idaet captus est et aliquanto id estanmî^ cium ad annum 4 olympiadis 30i, Bello Gothico sub Tlieodore ;
quum
in eo esset ut
m urbem
Porro infelix illa pugna Topugnata, qua dxtx Litoriiis,
adeoque antequam insularum vastationem
Carthaginis occupationem metnoret, particulam postremo adhihet, significans quse ante relata sunt prius esse facta. Italorum itaque ctades, quas Salvianus indicat, ex maxime sint, quse Alaricus,
ante
reg-e
autumnum
{1)
apud Tolosam
Litorius,
Romauus
dux, incon-
manuirruens, cEesis his (scili' sultius cum ut exprimunt hoc anno Prosper cet Bunnis, vulneraAquitanus, Cassiodorus aliique (2) ) ipse Alia capitur et post paucos dies occidltur.
auxiliari
Gothorum rex, ssepius Italice inflixit ohsidio Romana, tertia, qua idem Ataricus anno 410 Urbem circumdedit eamquedie^l Augusti trucu;
tus
adjuncta in Vita S. Orientii, archiepiscopi Ausciorum, legere est (3). Salmanus affirmat Lito-
expugnavit (S), dum contra Gensericus proprie Urbem expugnasse dici nequit, quippe cui eam aperuerint ijm cives Gallias inundarunt harhari continuo ab anno 406 usque ad ynedium
lente
;
rium
long-Q
tempore
et diuturua in erg-astulo bar-
barnrum tabe consumptum
paucos dies occisum ; et Litorii captivitas propter suam gravitatem bostium exmcestitia^n, quse miserationem etiam compulit, citavit eosque ad eam morte finiendam non procut abelonga et diutuma visa sit iis qui et rant et captivi dolorem dolehant ; hrevis vero (quemadmodum Idapauco?'um dierum, iis qui mitcius) longe distantes rem pturihus annis post longioribus sive tebant in litteras. Quanto enim te^nporum, sive locorum spatiis a rebus gestis absumus et quanto minus eee ad nos pertinent eayûmve fuimus participes, tanto brevius intra tempus ese factx esse nobis videntur contra
:
fuisse, Idacius post quae ita concilianda sunt ut
neque minus deinceps Wandali in~ gressi sunt Hispaniam anno 409, et dominationem suam continuo propagantes anno 420 Bcsticam
s^cutum
V,
occupaverunt,
nio post,
et
firmius
quum anno Quo tempore jam cceperunt maris mediterranei insulas tentare, ut constat ex Idacio, ad aînum Van425 post iestatem incohatam scrihente (10) deprêdantur. Atque ex hoc dali barbaricas insulas tempore alias quoque ab eis male hahitas fuisse^
.-
stabiiiverunt hien427 Hispali sunt potiti (9).
eam
insulas consentiendum videtur Tittemontio, qui
primam
per Gensericum iywasionem, de Cassiodorus (11), ad annum 4^-1 aut qua meminit 432, seu etiam ante ponendayn esse statuit (12). E Quodsi idmi7iusplaceat, hahes Idacium ad annum 440, sestate incepta, dicentem (13) GeuseriSicitice
.-
prxsentia,
nos aliquo modo attingunt, propter cogitationem de iis diutunia hahentur continuam et txdium doloris. Ita ut ex hac ipsa consideratione psychologica appareat proxime, ut
maxime
si
cus Siciliam depriedatur

et
Panormum
diu obsedit,
edidit,
Chronicum
,
vetus,
:
quod Ruinartius
ubi
legereest (14) Quo tempore Vaudali, capta Siciliam quoque deleverunt. Unde gine
Cartaliquet
loquitur ipse Salvianus, post Litorii captivitatem Guhernatione et cxdem scriptos fuisse libros de
A rgumcnta
quK
ii.
gui
volunt kos librot scripios

ftiissn ittb
an-
iium 455, repecunl ex exliugnalione
Dei. 221 Quid vero alii quipost annum Christi 455 hos lihros editos fuisse volunt ? Allegant scilicet caput 12 libri vi, in quo Salvianus, increpans Roma7Xos, quod qui corrupti era/nt rebus prosperis non corigerentur adversis Vastata est, inquit
:
quod, quum S. Victor Vitensis de Genserico scrisciticet bit{lb): Post cujus movtem (Vatetitiniani qui anno 455 occisus est), totius Africae ambiiTi,
(Gensericus), necuon et insulas maxiSardiniam, Siciliam, Corsicam, Ebusum, Mamas, joricam, Minoricam et alias multas superbia sibi
tum ubtinuit
consueta defendit, ad
eamdem rem non
respicit
(4), Italia tot
jam cladibus
erg-o
Italorum
vitia de:
Romx
Ux
el
et
vaSii--i-
shuione
Sardi-
stiterunt? Obsessa est urbs Koma expug-nata ergro desierunt blasphemi ac furicsi esse Romani?Inundarunt Gallias g-entes bavbarffi erg-o quantum ad morcs perditos spectat, non eadem sunt Gallorum
:
qui de eversione Sicilise et ; ad quam loquitur, dum S. Vicior de earumdem Sardinic-e defensione seu potius dominatione quod ex se-
Salvianus
quentihus manifestum
est, Siciliam,
esi
Quarum
illarum, id
Odoacro
Italiae regi tributario
jure
Quomodo accipienda
tirU
coneessit.
criminaquiB fuerunt?Transcenderunt in Hispanise sors terras populi Wandalorum mutata quidem est Hispanovum, sed non vitiositas. Postremo, ue qua
:
probari rationibus, li4-55 scyHptos fuisse ê Dei guhernaiione anno sed contra probo fiimioque argumento bros
223 Certum itaque
sit nidlis
;
qux
tradidil
Salvianut de
conditione
pars mundi exitialibus malis esset immuuis, navigare per fluctus ctBperunt: quse vastatis urbibus
, '
ostensum que ante
est
proxime post annum

,
440, adeo-
mari clausis,
et
eversis
Sardinia
ac Sicrlia, id
abscissis velut vitaest, liscalibus horreis atque anilibus venis, Africam ipsam, id est, quasi Ecquid? ing-ressis captivavere rei public. terram illam gentibus barbaris, forsitan vel metu
eosdem in iucem morali et poirruptionem litica Colom locis fuisse datos ita ut ex recitaiis Salviani ante SunnOcolligere sit quse Colonise esset fortuna decennio jum advet' ante Bunnorum adventum. Misera hasc utique et lum.
Attilse
:
mam
vitia cessaruut
CirtEB
Circumsonabant armis muros atque Carthaginis populi barbarorum etec?,..

;
Alii foris clesia Carthagiuensis insaniebat in cireis. fornicabantur etc. Sed ex jugulabantur, alii intas
Satvianus hoc loco nit deduci potest, nisi quod annum 440. Ut enim hxc non scripserit ante
uterdocent Marcetlinus Comes (5) et Idatius (6), medio fere rnense oetobri que in suo Chronico, anni 439 Carthaginem occupavit Gensericus. Verum, inquiunt, nonne haec verba : Obsessa est urbs Eoma et expugnata respiciunt ad ohsidionem, qua
lacrymahiiis quamquam coloribus teterrimis pepercisse non videatur Salvianus etjusio forte in accusando fuisse acerbior. Neque hoc solum loco scripta ejus exaggerationis labe macidantur confer criyninationes, quibus universos Afros prosequitur, cum (si sotos monachos excipias) Victor Vitensis plerosque, taudihus, quihus S.
;
maxime episcopos,
et
dericos, cumulat
et
imma-
gjândia ne facile invenies discrimen. Profecto
Gensericus anno 455 Romam obsedit eamque mense Junio occupavit (7) ? 222 Equidem non crediderim.Videtur enim toto
refrlhinCiir
Hispausitata fuisse scelera in Gattiis, Italia, in sed ea tam indubitatum est nia et in Africa communia fuisse quamubique oggerit Salvianus, partes, concionatoris potius quam historici agens prudens crediderit. Passim enim sanctissinemo mi erant episcopi ei summa auctoritate utentes ;
;
hoc capite Salvianus ordinem chronologicum

(1)
se-
conjuncta plehes fidei addictissimee qucB duo ubi tan sunt,certepeccari muttum graviterquepotest;
:
An. MiLiic, Paliologia, tom.
LXXIV,
col.
721.
- (2) Ap. .
-
285. lom.
VI. pag. 82. clc.

(II)
I.
(10)
LXXlV.col.7l7. CasModon, hb.

nien IIL nol.
(i,
p3o"".o Sm Llll.col 122 _ (!i) Ib.d lom. U. col. 926, Tmcmonl, M;;mo,rc. m) Ibid. lU. LXXIV. col. 722. - (7)Cfr
Emncreurs, Valcntin.cn
IIl,
ait.
IbTHonorc,
arl.
i\.
lo-n-
^l, lom. V. pag. 257-
^.
pag- ^Ô-
(9) Ibid. pog.
j") 254,
lom LXXIV, 113.-(lb)Ib.d.ps.7.
M.gne. P^ rolog.a, (lo) Ap lom. VI, p.g. U. pagcol.721.- (U)H.sl. persecuuoms Vandalic*,
epi>t, 4.
Ibid.
(12)
tom,
Ap^ M.gnc P^^j^H^ LXiX. ^^"'- ^^^ Em>

IVo.cs snr
'"'-
var
,
Empcrems,
V eo
>
^^^
:;
DIE VIGESIMA PRTMA OCTOBRIS.
137
tCCTOM
V. D
quantumpr^dicat Salvianus, plane ve~ rzsimile non est. Id iiaque teneamus, mores Coloniensium medio seeculo v nequaquam castigatos
fuisse ;adeoque temulentiamprsesertiminvaluisse et avaritiam.Quod vero ad conditionem poHticam
tufn vero
vel hinc consiat quod,
ne ambiga^nus quin barbari miccti fuerint et stipendia non solverint, sed acceperint. An vero dominatio Rom.ana tunc prorsus eversa fuerit, mihi dubium; quamquam alii [I) statuant urbem non tantumatranseuntibus Francis rapiim occupatam fuisse, sed sub eorumdem remansisse domimo. Quodvere dubitem hsec causa
atiinet,
Romanis
f"''"'" nuanda (quantumperveriiaiem liceret) barbaro''"' rumimprobiiateetinlaudandiseorumdem bonis 7Jlu'L7t dotibus, Hunnos hac de re tantum laudat quod, ''"'"<*'< bar. in hoc a Romanis diversi, suos pauperes iniquis '""''*' ''^*"'~
quum Salvianus totus esset exaggerandis Romanorum vitiis et in exte-
tributis et exactionibus
non gravareni Chuni, t!!^'"'" '""" inquiens (6), ab his sceleribus immunes sunt. Sed ahbi ubi barbarorum, qui pagani adhuc erant,
:
confitetur peccata. excusans
tamen quod minus
est,
scilicet
in Gestis
Francorum
(2),
in veteri
Moissiacensi Chronico (3) ei in Adonis Viennensis chronico (4) ad annum cit^citer 463 legi f rancos
cepisse Agrippinam siiper Rhenura, multo populo
erant : Gens SaxoFrancorum infidelis, Gepidarum inhumaua, Chunorum impndica Bt paulo post Si fallat Chunus vel Gepida, quid rairura est, qui culpam penitus falsitatis iguorat ? Inferius
gravia
quam Christianorum
(7),
num,
aii
fera est,
vero, ubistaiuit
^g-idium patricium, per fug-am dilapsum, evasisse quo videantur ad hoc usque tempus Romani potiti fuisse Colonia Agrippina. Atque haec de celeberri^n^ hujus urbis conditione, antequam eam invaderet Attila,
interfecto, et
:
Romanorum
Romanorum,
utpote Chrisiiano:
esse (8) At e diverso, in pag-anis quid horura siraile quae dicimus ? Numquid dici de Chunis potest Ecce quales sunt qui Christiani esse dicuntur? Nuraquid de Siixoni:
rum,
vitia
Christi
opprobrium
bus aut Francis

efFeros
Ecce qujE faciunt qui
se asserunt
esse Christi cultores?
Numquid
propter
Maurorum
XXIV.
,
Fallacia, impudicitia, atrOX

,.
..
T-.-
,,
bellandi ratio
Hunnorum. Patrata
mores lex sacrosancta culpatur ? Numquid 'Scytharura (Hunni intelHguntur et Aiani) aut GePiaarura inhumanissimi ritus in maledictum atque
blasphemiam nomen Domini
salvatoris inducunt?
:
ab
Numquid
eis Coloniae strages.
Cocatholica
dici de illius
quam
istorum potest credunt ? Demum

,
Ubi est lex docet
quum
Postquam declaravimus quo statu res essent

Viiia
Bmno
tion fue-
lonix,
quum
eo cohortes
rum
runt exagge^
raCa ab hisloricis êteribiit,
uC
iioti-
fuerunt, tempus est agendi rationem explicemus. Siplerosqu audias, qicorum senientias de Attila congessit Fessler in opusculo cui nomen fecit Attilarex Hunnorum (5),
:
Hunnorum deducise uthorum quoque moreset
Afros seu Romanos Africx nultas habere virtutes, sed vitia tantum contra barharos, si viiia habent, virtutes quoque habere quibus aliquatenus vitia redimant GothorUm gens, ait (0), pertida,
;
:
sed pudica est; Alanorura irapudica, sed minus perfida Franci mendjices, sed hospitales Saxones
;
;
nulUvolanl;
calumniarum Romanorum, episcoporum maxime et monachorum, victima huc usque fuit Hunnorum rex sapiens scilicet ejus gubernium exag:
gerata ab hostibus ssevitia
quin pulcra facies secus enim non iia adamatus fuisset ab Honoria quod ultimum argumenium specimen sit judicii
; :
ubi nulius locus Hunnis conceditur. Atque haec scribebat SalvianusAnteAttilcB cohortium advenium, quum auxiiiares tanium in Galiias venissent Hunni. Quid, si aliquot annis post, quum scilicet tot ef
:
crudelitate efferi, sed castitate mirandi'
fregissent oppida, taniam ubique egissent preedam, tot CcBdibus et damnis Romanos in Galliis
affecissent, et
quorumdam reformatorum
historise.
Verum
ne-
impudicos suos mores expiicuissent
que episcopi, neque monachi Roynani sunt historici Russi^B et Polonise, qui Tartarorum, toties in has regiones irruentiutn, mores, indolem agendiqite rationem descripserunt neque magis Romani suni innumeri viatores, qui medio et recentiori eevo ad Kalmucos, Kirghises aliosque Asix nomades penetraruni Romanarum simuU tatum non minus immunes tot ethnographi, qui gentium itlarum modos et raiiones quam accuratissime exhibuerunt atque hi omnes de praedonibus illis planeeodem loquunturmodo,quoveteres de Hunnis.Prxterea neque episcopi, neque monachi erant Ammianus Marcetlinus, Priscus, Procopius quos omnes christianos fuisse nedum constet, profecto aliier videtur. At fuere Romani quee objectio si valeat, actum est de universa
;
;
iibere ?
225 Salviani testimonium, quippequipro Hbro-
rum suorum instituto et scopo faveret potius barbaris quam adversaretur, nullis objeciis debiiitari
potest
sic
;
ReecnienHir
aUqmC Bunnoi-um
vilia.
et
ut lucem accipii ab aliis scriptoribus,
miam apud eos fuisse

nandem
(10)
quoque iisdem affimdii. Effrenatam polyga' in usu iestis esi apud JorPriscu^, qui de ultimo Attilx matri' scribit ei jam antea inuumembiles
,-
fere historia. Equidem dum antiquos historicos qui Hunnorum res iradiderunt percurro, hona et
eratg-entisillius, /Misse ex quibus per licentiam libididinis ptene popuium filiorum genuerat (11). Hospiiibus quoque submittebant meretrices ; qu/e cura uxoribus demandata (12). Neque immunes fuere ab infando concubitu, de quo Ammianus MarcelHnus (13) expressim reos agit Taifaios, ejusdem Tartaricse stirpis geniem, ei quo etiamnum maculantur omnes fere Asise
monio agens, uxores, ut mos
mala, prout erani cognita, ab
eis relaia video.
nomades quin per iliorutn impudicitiam non pohjgamiam tantum, fornicaiionem et mulierum
.-
Sane concedendum est Romanis, quum plerumque hostes experirentur Hunnoset multa ab iis damna accipereni, melius innotuisse vitia eorum et pravitates sed hinc non sequitur hanc animorum
;
oppressionem, sed haec maxime monsira inieiiigit Saiviamis. XJt vero famis paiieniissimi erant
Hunni, sic quoque (ubi occasio ferrei) ventri dediiissimi et vere helluones ita Uptarus seu Oktur,
:
corruptionem fuisse fictam neque experientia cognitam. 224 Csetejvim virtutes paucas fuisse numero,
(I) Cli
pairuus, prse nimia ciborum ingluvie nocte quadam suffocatus est {11); atque ipse Attila ebrietatis victima occubuisse verisimiAitiise
90.rum.
1!J. cul. \i2. |I0) Ds rebus GctaMiiiiilon, loiD. I. |iug. 21 S. (11) Ibid. cap. 50, pag, 2<(). (12) LiciT|ila c Pris<?i liistonu. pa^. 1S4 {13) ItcruiD geslaruiti lib. xsxi, iiuin. 9. {H) Socralfs, Hi!. cccl. Iib. tii, cap.
eorum rex et
TiHemonl, M^moirc^. Em|)eretir>, Valenlinien

pa;-.
D, Bouquol, lom. 1, |)og, 540, - (3) Jliitl |iag. (i.i!l. Kon-g tlcr (1) Ibid. pag. l)()lj. (5) Auila. Iluriiien. Vi>n D, Fes^ler. Ureslau, 1791 (ti) De gubennUiorie IJei. lib. V, cup. S, a|i. Migoc. 1'fltrologia, lom. LIII, col. 11)2.
'oni
VI.
Si.
(2)
U,
III, arl,
8,
(9) Il.id
lib.vii.cap,
A|>.
caii. i\\. ;ip,
(7jluid.
lib. IV,
cap.
col. Sti.
50, jiag.
574
(8)
Ibid. Iib.
iv,
cap.
U,
cjI.
Ociobris
Tomus IX.
22
tius
;i38
mcToi..
DE
SS.
URSXJLA ET SOCIABUS.
bani, longe pejus ab eo fuzsse habitas. Ideo miraculi fere loco
Uus tradUur[\).Quodvero fallacesfuerintHunni,

etpotissimum Attila, universa clamat historia;et vasisque profecto fratris Bledee cxdes, de Silvano et ruptade sacris contentio, toties ficta amicitia, ab eo nihilo fcedera, delendaprius forent, quam
crimine purgaretur eorum rex.
:
^' ^-
habitum
est
quod,
quum
saiis
diu
Aureliani omnes eju^ conatus retudissent, civiiatem non continuo destruxerit. Apertis scilicet portarum repagulis, non omnis exerciius, qui caede
ei
De
ssevitia
non
incendio civiiaiem delesset, sed
Attilae proceres
minus certa testimoyiia sed ita ssevus erat Attila subditos et ut, dum clemens et xquus esset erga
in
ingressi sunt Aurelianis, qui
omnes
qui suis faverent consiliis,
immanispro-
bonorum facerent, et tumultuarie ei prxdam non

.-
censum civium et omnia pararent ad captivos

,
fecio esset in hostes, atque eiiam in amicos et consanguiyieos a quibus timerei, et in eos omnes de quibus vindicta sumenda videretur (2). Quas ut pro merito explicarentur, universa fere ejus gesta revocanda esseni in memoriam. Demum ex celeberrimo colloquio quod Priscus habuit cum Greeco, qui longe potius ducebat vitam inier Runnos quam inter Romanos agere (3), nil aliud sequitur quam
sed ordinatim distribuenda quo novimus, quod et aliunde constai, incredibilem in suos aucioritatem fuisse Attitas. Sorteque ad dividendum populum missa, oneravit plaustra inumera de plebis capta substantia (8).
Qiium vero Gotthorum
et
Romanorum
co-
pix,
dum
hcec agerentur, supervenerint et
imma-
quod ex ipso Salviano, scilicet inter Runnos unumquemquebonis, qux sibi fortunaindulserat, tuto fruitwn esse, nequ quemquam alteri per
exactiones, quibus magistratus
Qiiam crudeliier
nem, ut jam alibi indicavimus, stragem fecerint de Hunnis, non satis liquet quid de exhausta civitate acturus fuisset Attila, servaiurus?ie an fiammis sublaturus quod posterius mutto mihi
:
verisimilius.
Romani impoten-
228
tuit
Verum
;
'^
post
beUum
serevetAiiih
r-
tium fortunas exhauriebani, molestum fuisse. 226 Sed placet propius inspicere quo se modo gesserit AttHa in bellicis expediiionibus. Ad /s^riim scu DanuUum civitates ab eo diruias fuisseex Przsco (4), ut alios omittam, novimus.
"
De
lialias vastatione
nemo
recusa^nt Jornandis.
ruinarum
leja>
oculaii testis, asserta. Porro de Aquiexpugnaiione hasc paucis tradit (5) Hunni,
:
duce Attila, maehinis constructis, omnibusque tormentorum generibus adhibitis, necmora, invadunt
civitatem, spoliant ,dividunt, vastantque crudeliter,
"ita
non magis magisque accendi crudelissimi ^^^^^, neque ullus profecto miratus fuerit qux de Atrebatum deletione et Tungrensis territoriivastationesupramemoravimus. Quum autem Coloniam venit Atiila seque plane liberum vidit E ad prsedandi et csedendi licentiam, Aetio cum Francis a longenon amplius prosequente; quumque vindictas et rabiei susb hanc uliimam prgedam paiere intellexii quid a Fiagello Dei, qui omnes reliquos barbaros immani saevitia superavit, quid
hostis furor
;
puqnam Catalaunicam non po^.

,.
,
Co'"'*
^-
,.
culenttBime
ut vix ejus vestig-ia, nt appareaut, reliquerint....
ah ejus cohortibus, sanguine effundendo ei diruendis civitatibus assueiis quid ab hominum collu,
Mediolanum quoque Liguriae metropolim et quondam regiam urbem pari tenore devastant, necnon et Ticinum lequali sorte dejiciunt, vicinaque loca
ssevientes alliduut demoliunturque pene totam Italiam. Hic Atiilse modus, hsec ratio belli gerendi
si ei resistereiur, aui vindicta sumenda seu etiam terror videretur incutiendus. Neque aliter bellum Gallicanum pugnavit anno 451. Prosper Aquitanus, tesiis cosevus, auctorest, ut jam supra vidimus, eum in accessu amicitiam cum Romanis simulasse ; sed, transito Eheno, sse-
vie,
maxime
esset
,
quibus alienus luctus summum gaudium erat, exspeciemus ? Adventantibus hostibus viam claudere nonpoterat, totjam cladibus affecta et partim a Francis occupata, civitas. Quod si quem resistendi conaium fecerii, ianto vehemeniior in eam incubuerit Hunnicus furor : saiis excitaius prxsentia multorum Francorum, quos omnium pessime oderat barbarus rex. Ric itaque non secus ac Mettis et Atrebatibus incredibiles cêdes
factse
setati, non sexui, non sacernullus tocus sacer reverenter dotali majestaii; habitus, aut quo magis sacer, eo majoribus pericuiis objectus quod rapipoterat, abreptum ; quod non poieral, fractum et ruptum ; pudicitia non
;
non parcitum
vissimosejusimpetusmultasg-allicanasurbesexpertas fuissej similiter Idacius, alter testis, omni exceptione major, gentem Hunnorum, pace rupta, deprcedatum esse provincias Galliarum plurimas
;
{^
atque has inter Mettas. Quid civitates effractas autem effractio, quam Idacius appjellat, valeai accipeex S. Gregorio Turonensi Chuni, ait (6), a
j :
Pannoniis egressi (utquidam ferunt), in ipsa sancti reliqua dePaschffi vig-ilia, ad Mettensem urbem,
populando, perveniunt, tradentes
et
vita, supellex, diviiice ; quin virginalis castiias omnium maxime peripotiu^ clitata. H3ec itaqu Colonide infausta sors, quum anno 451, mense Octobri, ab Hunnis, ex campis Caialaunicis per Belgium. et Francorum Cisrhe-
magis tuta quam
urbem incendio
m,i,onte%e
'7,iLl
laies.
civi-
populum in cre gladii trucidantes, ipsosque sacerdotes Domini ante sacrosaucta altaria perimenprseter oratotes. Nec remansit in ea locus inustus, beati Stephani primi martyris ac levits. rium 227 Vcrumiamen in adiiu Galliarum Hunni non omnes iam male habueruni civitaies, utliquet consiliis [7). g^ GeneveStB, patronx Parisiensis, enim, exeuntesono Attilam Hunnorum regem Quum
Galliam sEevissime vastaturum, terrori perculsiParisiorum civesbonaac stipendia facultatumsuarum ipsa alias tutiores civitates deferre niterentur,
in
terras ult7'a Rhenum repedantibus, occupata est- Hxc ex his quse alibi acta sunt cotligimus heec sepxdcra, de quibus mox, certa faciunt; his consona est ipsa Passio Coloniensis Kegnaute Domino. Aderat tum ibi (scilicei Colonice), verba Passionis sunt cap. 14, barb;ira Humiorum
nanorum
;
gens quEe, peccatis hominum exigentibus, tam Galliarum quara GermaniEe (utriusque nempe, infe7'ioris et superioris) et Italiee (hxc tamen anno tantum 452 ab Runnis invasa est) terrus caedibus
;
jam vastaverat
et incendiis, ita nt, eversis urbibus,
ecclesiis crematis, religionis divinae vix aliquoe re-
suadebat ne bona civitates, quas esse tutiores credebant, gens irata vastaret unde patescat civitates, qua? munimentis suis confisce ejus cohortibus obsisieviris
sua a Parisio auferrent
nam
illas
manerent reliquifE. Eadem itaque barbaries, cum per idem tempusingenita feritateetiam urbem Coloniam arcta obsidione vallaret, noudum hoc advenientibus prodente fama, virgines, jam pridem cognita humanitate incolarum, sine omni hujusmodi suspicione
(7) Cfr cjus Bauiiuei, lom 11. pag. 1! ap. ViU S Aniam Bnuqu.-i, lom. 111. |.aR. 569. Aureliaucnsis episc. a. D. Buuqnel, Um. I, pag, 046. ^
lil,
II.
(1),Cfr Am. (2) ;v(ei|iLa c
Tliicrry.
l'nsci
Hisl. d-Atlila, tom. Hisloria, pag 18.
I,
pa};. 2-J7 ct ^pqri.

(.i)
Ibid. pug. 191.
inp.
,
().
^.;,^
'u
i.,d
pat;.
U7.
"loro.
171, 172,
l79.
ip. Muraôn,
l','pas."2l2.
(3)
Dc rebus
Ceiicis. cap. 4.2,
(6) Hisl. ecclcsiastica
Fraucorum,
JH

A
in terrara e^ressffi sunt
139
iOCTOU
V, D. 8.
(supponuniur hic Basilea
fuerint.
sunt.
advenisse); et ecce barbari raore suo, per velocisBimos discursores explorata re, subiti cum clamore
Anno
1640, quo fossse aliquoi apertx
fueruni, hiec
omnium civium
ocutis conspecta
super eas irrueruut,
et quasi lupi in
oviliaag-norum
irruptione facta infinitam illam multitudinem inliumana crudelitate peremerunt.
Sed hsec paulo explicatius. 231 Civiiatem Coioniensem, tempore martyrii, sepultwK loquadrangulari specie adsitam fuisse Wieni rip^ c\ii deieribi' lur. occiden tali dixim us supra Compiectebatur
dux}s colles,
XXV.
et
Sepultura sanctse Ursulse
nem eum
a utem ad austrum Capitolinum, ad aquiio.
cui meiropolitana 8. Petri cathedra incumhit. Post hunc auiem consurgebat extra
civiiatem, itemadaquiionem, tertiuscoilis, Greeshergensis oiim dicius, magnam pariem dein solo
sociarum. Insigne testimonium
de earum martyrio.
Qaomodo
SS.
ae-
p\iU* fuerint
non Diu Coloniasad substiteruni Hunni, mens erat
quorum
Vivginet
ai'tf
jam
**ex
ciiium
xti
intpectis
aper-
pulcrit
!iB
narraviC
aw tor Pationi*
Re-
gDaate Domitio.
alteram Rheni ripam iransire; neque sivisset forte Aetius, a longe eos persequens. Fug-atis ergo hostibus, iterum verha Passionis Eegnante Domino adhibemus, conclusis civibus, insperata pax reddita est; longoque luctu soluti Colonienses portis eruperunt, et ecce passim super nudam inhumata virg-inum cadavera invenerunt.... Quia facile animadverterant devotas Deo virgrines
eequatus et Ursulanus appellaius. Quum autem eo 3evo neque per civiles neque per ecciesiasticas leges iicerei inira civitatum mcenia defunciorum corpora, eiiam sanctorum, sepelire, passim in suhurbiis extructa erant ccemeteria, cum minoris formoexdicula, quse hasiiica dicebatur, aui saiiem cum aitari subdiaii quarum rerum innumera
;
adhuc
in Gailiis supersuni vestigia seu etiam
specimina. Heec pieraque postmodum muiata in monasteria, quihus intra civitates vix erat locus.
tyrii occubuisse,
ritis
pro conservandae pudicitige signaculo in ag-one marseque earum patrocinantibus me-
quoque actum de septentrionaii seu Ursuiano cosmeterio Coloniensi; quod fossaquoque ei muro
Ita
cinctumest, quo invioiabilius fieret; douec, inquit
non modo mortem, sed etiam cruciatus barbarorum omni morte g^raviores evasisse unanimi consensu, non quasi homines, sed quasi Deum in humanis corporibus venerantes, non privatis, non publicis sumptibus pepercerunt, dum non modo
:
Crombachius
{!},
civitatis aucto pomserio, racenibus
ejusdem clauderetur, domibus et ecclesiis perraultis E in eo paulatim aedificatis, quee fines illius agri satis indicant. Nam qua civitatem res])icit ad austrum, teraplum S. Maximini, Societatis Jesu, S. Pauli,
S. Andreee, PP. Preedicatorum, et Marige Indulgentiarum continet; inde foveis antiquis hEeret hodie
humanitatis
offlcio,
verum etiam humillimse vene-
rationis studio pro se quisque satagentes, alii dilaniata, disjectaque

alii
martyrum membra congerunt,

,
vestibus cooperiunt, alii terram effodiunt, alii sarcophagis imponunt brevique tempore, sicut hodie illic est cernere, sanctissimEe virginum reliquise ad ternam Coloniensium gloriam pausave-
noraen, quae a porta aleatoria basilicam versus Ursulanam, et liinc ad arboretum Grani, post mouaste-
rium Machabaeiticum ad
S.
Cuniberti coilegiatam
Stpultr fuere
ut alibi
lyret;
mar-
runt in pace. 230 Hxc manifesta iia enarraniur a tesie oculato qui sepulcra retecia viderit. Dilaniata iiaque
usque ecclesiam olim porrig-ebantur, ut jig-er ille sat capacis oppidi spatia quinasque paroecias complectatur, totus virgineis tumulis a clero populoque
Coloniensi consecratus.
membra congesta fuerunt; quemadmoin ccemeteriis quoque subterraneis Romanis reperiuniur sepulcra in qiiibus ossa jaceni, non
et disjecta
dum
232 Hisce in campis latissimis, pergit Cromba- i{fm fatiarum chius, operose, mag^nis etiara irapendiis, tot miliia formaec commartyrum corpora eives funerarunt nam ut es {Qtilioi
:
inventionibus diversorum
collig-i potuit,
temporum
et
corporum
foveas oblong-as quadratas, ad lineam
unius sed plurium corporum reliquise atque hmc quoque martyrum exuvias esse voiuni (1); quam:
rectas,
solis
quam ossuaria Coloniensibus sepiUcris aliud omnino suadei recentior , ut infra diceiur eorumdem inspectio. Vestibus cooperta fuisse cadavera, res aliunde etiam ceria : olim enim vestes simul cum corporibus extract^ et iêliquiarum ioco habitx. Speciminis ergo sii sequens locus Catalogi reliquiarum sancti Trudonis in Belgio Multas praeterea, inquii auctor (2), visere est reliquias aliorum sanctorum, multa redimicula, multas exuvias un/leri posset ui hiec nil aliiid
sini.
quam
ad amussim fere Eequales, et ab occasu ortum versus porrectas, per agri vasti apatia
passira efFoderunt, in quibus centum, ducenta, vel
De
quinquaginta corpora tumulavunt. Couatat S. Elisabethas terapore talem unam fossam sacris ossibus plenam inventam esse Magnum, inquit, etenim acervum eorum in quodam sacro ioco reservatum
:
esse audivi.
episcopi,
Tempore Conrardi, Coloniensis arcbiquingrenta sunt una vice detecta corpora

:
decim millium
g-enus alia.
linteola,
flammea, retiola et
id
Neque mirum quod vestibus exornatiB sunt; id facium pro veteri ergamartyres reverentia. Eutychianus enim papa, ut ex Libro Pontificali['6)novimus, constituerat ut, quicumquefidelium martyrem sepeliret, sinedalmatica, qusevestis manicis breviorihus erat, et candida, cum clavis purpureis, aut colobio purpureo, qux iunica sine manicis erat, nulla ratione sepeliret. Alia sepulcra effossa, in quihu^ jacehant singuli; alia, inquibics integri inanipuli, iia ut ociona aut dena corpora pro fossse latitudine, una in linea taieraliterjuncta,
per Belgiura distributa; et Rayraundus Gurcensis Cardinalis ait Ci^xa tempora fel. rec, Nicoiai Quinti papse inventum est quoddam reservacutum ossihus sanciorum pienum, quod eiiam eievaium, et aiiis sanciis appositum existit. Sic cum S. Constantia centum alia sunt eg-esta corpora cum Gorg-onio episcopo supra ceutum et triginta proximis
:
e locis eruta.
233 Nec turaen perraixta temere vel inter se confusa membra collocarunt neque proxime cor, :
o>'(Jo, alibi
mn vi*u$,
terviitxu in
ilepu II endit
poribus imposuerunt, sed decenter, ordinatim

honoi-ifice,
et
fere singula
magna
diligentia, cura-
iiirp'inbut,
iitiioletcit
que sita sunt, quantum temporis angustia, mar tyrum multitudo, reJeuntium subinde hostium infestatio patiebatur. Id
ex
veleril/ut pi-
quomodo
fliiriift
et
contigerit, licet
ii,
tum
ita
niodica interjecta humo iotidem aiia, aique piures in una fossa ordines quietem adepta
intpecixone
qui diversis inventionibus, variis sseculis priefue- lepuicrarum runt, vel easconscripserunt obscurius insinuent, et anm le-lO;
(t)Cfr Marchi, Monuinenli
delle
aiu' christiane primitive, pag.
118etH9; Marangoni,
Crombachiuni, pag. 683.
Acla S. Viclorini, pag
lU.
c&rius, tom.
II,
pag. 24i et 2i9.
(i)
S.
(Jrsula
Tiodicata,
(2)
Ap.
pag. 470.
(5)
BiaDchini, Anaslasius
Biblioihe-
picturae
140
AtCTOU picturee
DE
SS.
URSULA
M SOCIABUS.
etiam quarta. His rursus arena tectis, mutila et manus, coxse, crania, truucata brachia , pedes vertebrae, vel quidquid mutilorum mandibulse, membrorum uspiam repertum est, ea supremo in loca aparsa, vel uno in loco decenter sunt coUo,
y. D. B.
tam nonnuUae sarcophag-orum lapideorum manuum bractiiodispositionem corporum, quam multo rumque compositionem satis ostendanl cum in hac histona tamen apertius licuit iutueri, proviUmauda desudarem. Nam admirabili divma corde, vel etiam centro dentiaprorsus accidit, utin Ursulani fovea persimilis eis, quas
,
D
qitebelli, ne-
luepeHitlem.
pore timilit ordo servacnr; reoentio-
cata
quurum etiam corporum sanguis vel instrumenta necis reperiri potuerunt eadem, urceoUs,
: :
ra invenla.
fere totius agri
descripsi, deteg-eretur, in
qua cum sexcentis violentse
martyrii tolerati prseclanecis, et, ut malti putant, centum corpora anuo Societatis ris indiciis supra
positis, phialis vel vasis aUis juxta siugula corpora excepta diligenter sunt, pieque conservatti. Atque
hic
Jesu seculari IGiO, a 3
julii
sequentibusque diebus
nostra refeet mensibus praBsertim, quibus Societas jubilabat, suut reperta * quas -juxta came- rendis Deo gratiis situm teriumhoipideceuter et accuratione maxima tumulata,
:
passim per agrum totum et esse dUigenter observatus; nisi quod sanguis saceUum remutila membra prope Magdaleuieum perta, sint effusa in puteum preealtum eoclesise, de
quidem videtur
ritus
quo infra
fusius. Ita
tali
SS. 00.
g^n^tiem omnino referebant,
quem
veteres picturffi
quadringeutorum et plurium annorum in capitis ut coUocatione nobis exhibent et bracbiorum inventis corporibus velut arex his ipsis a nobis adumcbetypis illa credi possent ectypa fuisse hsererent adhuc multi dubu, sed cum
,
contagio serpente , perimeute, vel ingenti militura ceesa multitudine observatur) in fossam aUam nuUo ordine congesta muUacadavera sunt, terra diligenter aggesta, ne sed ordiuatim pestis exspiret, et aerem inficiat
;
nou temere (qui modus hodie multaque mortalium raiUia
brata
C^sarius D. biennio post, cum illustris legatus prope tumulumS. Ursulse, novum Joaunes a Crane, et sacellum elegans et sumptuosum moliretur ,
arena prope templum sabulo situ deretur, corpus persimile conditum iu statim apparuit quas ut mmembrorum eodem
,
pie, per camporum vastissima spatia corpora sunt locataque, decenter et honorifice ritu fidelium sita, egestisjcorfossis artificio.^ê tectis, et aeqaalibus summaque accuporibus deinde seorsim ab aliis pie
iu vinea calci
misceuda
effo-
ratione versus
ortum ad lineam
,
dispositis, adjectis
indiciis martyrii, vel necis iustruraentis, ac arenis
fi
ideo dubitatas exuvias Ursulanse sodalitatis omnes confitentuv, quod coustet, eo loci nemiuem hacteuus
buob fundi sanctitatem fuisse praeter martyres Deinde nummi veteres , inter corpora matum. et recens inventa depositi, qui Domitiani, Augusti Antonini prae se ferunt imagiues, satis M. Aurelii sepulturae vetustatem. Funerationis Ursu-
ne quis posset de nece talibus propter fidem illata dubitare. Recentius etiam similia sepulcra retecta; et, ut cl. v. Didron in Fphemeribus publicis [1] anno 1840 narrabat ,
sanguinolentis
pauci prxterlabebantur menses quin,
quum
fos-
arguunt
lanse
modum
licet
hinc et ex
aliis
inventionibus
siones caveis exstruendis aut sedificiorum fundamentis jaciendis fierent, detegerentur id genus potysoma structurx antiquissimse in quibus jacehant octo et aliquando decem co^yora, sibi
,
pteraque
terra sine
eor-
pora sunt tn
tambit; sanguii appo(i(uE,-
talem coUigere. -lapideis 2di Quamvis praecipuorum corpora sint quorum permulta licei quoticondita monimentis, nominibus et die in ba.silica Ursulana ceruere
,
picturis adjectis,
qua membrorum
:
dispositione, et
lilu
corporum;
plerique quibus cum capulis iu terra sunt ordine pulcro martyres siue quadraugudepositi, simili fere ratione. In fovea
indiciis sint sepulta
lari octo
tameu
sedecim circiter lata, triginta, quinquaginta vel sexagiuta pedes quadraginta,

pedes
alta,
longa, certis in locis receptacula
qu^dam
et
egesse-
runt, in
qu sanguinem concretum
-.
glebas
cruentatEis, effuderunt
'
vel exargilla, lateribusque
phiasecreverunt locum, et lapidtbus operuerunt,

lis,
poculis, et aliis vasis fictilibus vel vitreis, sanguine vel areua sanguinolenta plenis intra cavum firmatis, ne terrê aggestae mole fran-
coQclusis et
est, gerentur. Deinde area tota iustrata corporibus vel semipedem aliquando a sequenti uuo palmum corporum hic vel viciniore sejuncto. Situs autem Non caput tantum, sed et humeri cum fere fuit. sunt coUopectore recta versus orientem solem supra pectus cata, brachiis et manibus decussatim ecclesise fuit compositis, qui mos initio nascentis suspensum (cujus fideUbus, quasi Christum e cruce directa fuit) adspicerent, facies versus occidentem sperarent imejus virtute resurrectura sua
invicem jucotaposita et superposita. Mtiityrii 236 In hoc ipso agro, in quo S. Ursulse et sociamoriatn ibirecondita, easdem martyrum corpora fuerunt dem fove n( rium subiisse scribitur in Clematii titulo, anni nomitui Agri circiter 500 monumento. Favet antiqua Passio Ursuluni e( S(ii"juit\if Col07iiensis Kegnaute Domino in qua quippe perab Hunnis, ut ex Plaiex; hibeaniur virgines occisse fuisse navibus, quibus Basilea Coloniam vectis fuerant, egrediebantur Verumtamen nolim contendere omnes omnino, sed solummodo plurimas hoc ipso ubi sepuliuram loco enectas fuisse virgines Legenda porro suni quse de his tradit adepise. Crombachius (2) qux, sin minus ad beaiarum virginum martyrii locum, certe ad earu7ndem F sepulturam et cultum illustranda speciant. CoIIis terapoerat, inquit ille, elevatior suburbanus, tunc dictus, ris a loci natura Greesberg ob nativura coUem hodieque nomen idem Boreara versus retinet, is a csesis virginibus ager Ursulanus, rautato nomine, annis est appellatus; ita quingentis fere ab hinc
;
. ,
fiie-
vocatum
verbis
.-
fuisse
in
diplomate suo Philippus de
Heinsberg, arcbiepiscopus Coloniensis, testatur. his
Noium facimus omnibus Christi /idelibus, quod capellam in memoynam SS. Virginum in
quidiciiur S. Ursulse ager, in Colonia consiruciam, concessimus possidendam, anno U78.
loco,
quod proxime mortaUa corpora. Post primam Uneam ortum, deinde versus pede&i aUu8 ordo corporum usque longitutertius, quartus. quintus ad finem
dinis fossse dispositus fuit. 235 Area vero tota semel instrata, desuper arena vel duoyel terra corporibus est injecta, ad unius
Porro coUis declivitas, Rhenum versus protensa, per quam in Rhenum usque defiuxisse sanguis martyrum perhibetur, Sanguinis Platea appellata fuit per quam et porta civitatis eodem venit nomine, exoneravit. Haeo cruor in prfleterfluentem se
recta
centum ab hinc annis ms. codex ex archivo Macha:
corpora plu...p.,-^.-^
ribus teriebuK
$ibi
invicem
^^^ palmorum
ordine ordine;
;
altitudinem
tum iterum
locus
cujus baîtarum collectus de hoc loco testatur Ad memoriam hsec ipsa adhuc rei perpetuam
platea, quce
terit
,
luperpoMfo,-
traintuprefc^^r.upremaierie; ne-
^^^^^ lotidem fere cadaveribus impletus fuit quibus iterum sabulo coopertis,
eodem
tertia
portam
ccenobii (Machabseitici)^/'^vi-
Rhenumque
versus declinat, Sanguinis
prioribus imposita senes est
et
quibusdam
m locis
'j^-^^f^^^^^^^.^^sii^turusquehodie; /'/cus,vmgo
dicala, pag. 473.
(1) L'Univers,
Samedi 27 ddcembrc, 18W.
^2) S.
Ursula vin-
porta
'porta itidem urbis
angusta, eodem se
ad Rhenum, licet humilis et gaudet nomine insignitam.
Ul
au.tom
CoQsentit P. Canisius in Martjrologio ad diem 21 Octobris his verbis Locus Mariyrii (Ursulani) ubi
:
ad ea principia quibus nunc mari,/rium defimtur, omnes fuisse martyres sane non dixerim. Quibus enim hoc ^vo martyrii laus datur,
esset
*
gmm
candi .,-.
'!/'''>'
ad Rhenum
fatetur.
(iffliWerPu-
"
occisas sunt,
usque hodie Platea San-
tutis
guinis nominatur. Idem D. Eieien in sua historia

237 Esstat in eodem SS. Machabseorum teraplo quem cives videntur intra saeellum loci, quod tunc S. Mag-dalenee sacrum erat, nunc am-
voluntarie propter Christi fidem vel alium viractum, in Deum relatum, mortem toterave-
""'"'
Hinc requiritur ut tyrannus seu persecutor ex odio in fidem vel in aliud ad fidem pertinens morte^n naturalem intulerit
vel
rint oportet.
"'"dS!""
puteus,
causam
pliatum SS. Machabaeorum honori consecratum est, opere tumultuario excitasse in hunc omnis, qui colligi potuit, coagulatus cruor cum g-Iebis etiam eo purpuratis cong-estus est et is videtur
: :
mortis necessariam posuerit. Neque satis est ut martyres ab impio et virtutis inimico tyranno occidantur, sed insuper exigitur ut martyrium acceptent per voluntatis actum adeo ut qui in fuga necentur aut inviti, inter martyres non habeantur: qu3e omnia late explicaiBenedictusxiv{2)
;
fuisse, qui in declivitate coUis
ex confluxu sanguinis diversorum corporum coUectus est. Nam quorum
martyrum cruor, ex corporis situ ab aliia separatim discerni potuit, cujusnam esset ; is testaceis ampullis exceptus ipsis sarcophagis sing-ulorum
inditus est, vel appositus
iis
severos non fuisseeosque
Verumtamen quum nil certius et lucuteniius sit quam antiquos in assignanda martyriipalma tam
marlyrum
loco habuisse
cum
rebus
aliis,
quas
apud singulos
quoscumque novissent cum pietate immeritam obiisse mortem, sive eis ex odio in virtutem ch^Hsiianam, sive nude ex odio in personam, seu etiam
simpiiciier ex errore infligeretur ; sive libenter oppeteretur, sive invite (dummodo pie); hinc flt ut recentiores canonistce et theologi alterum quoque
repertas sunt, ut de pectinibus etiam

:
infra apparebit
unde
in
ipsam Italiam
S.
Ursulae
cruor quotannis ebuUiens potuit transportari. (Alludit ad sanguinem, quem Thomas Bozius (1)
genus 7nartyrum admittere cogantur, quos maretc. Neque uno ordine habuisse putandi sunt, quum discrimen sote darius stt. Attamen quum martyrium non tam arcte definirent, atque eos, ut innuimus, martyres dicerent qui pie obivissent cruentam mortem sibi per sceius aut errorem iitatam, idcirco non tanium late et improprie, 5erf absolute vocabant martyres vivos bonos qui ab inimicis occisi fucrani superiores probos
Amalphi asservari
B
licet alias
et
quotannis die 21 Octobris,
tyres vocant late dictos, improprie dictos
induratus, liquescere et in modum aquse bullientis agitari et postea paulatim subsidereet iterum durescere tradit). Huic puteo, SS. Martymm sanguine locupletato, saxea moles forma cyUndri et pyramidaU operimento
sit et
concretus
ipsi antiqui cunctos
fastigiataincumbitcircatempliang-ulumextremum, qui ostio primo objicitur ibidem sacri sanguinis in prgealtam scrobem effusio artificiose depicta cerni:
tur
sanctimonialium continuata confirmat qu e S. Ursulana sodalitate praestantissima pig-nora , cum SS. Machabeeis et S. Joachimi cranio, pie et religiose conservat. Cui
;
quam
traditio loci ilUus

;
quos irati inferiores necaverant eremitas aliosquepios homines quos fures, ut demortuorum res
;
affixa hEec est epig-raphe
Sacrum earumdem
san-
guinem, huic S. Magdalense quondam infusum

sacello, reverenter colunto.
comZ^Colo
nixcxias
fniuess.
Martyres.
ig-itur sedem hujus martyrii testamutato nomine, Ursulanus nominatus et DC opponas ob solam sepulturam ita appellatum,
^^^ Coloniam
morte straverant principes quoque veneno aut gladio ab iis interfectos, qui eo7-um captabant sceptrum et coronam; virgines etiam et matronas qux, quod stuprari se 7ion siuerant, ab impudicis, propter delusam tibidinem in furorem actis, occisx fuerant; et atios id genus.
;
facilius abriperent,
t^r ag-er,
240 Ne vero hsec a me pnefidentiiis asserta videantur, audiatur Papebrochius qui, quum jam
;
oitvinutrn/
'**''"'"'"'''"
clamat vicus
ille,
qui sang-uine virg-ineo redundavit,
clamat puteus sacri sanguinis receptaculum, plenus adhuc glebis cruentatis ipsi etiam sarcophag-i proprio multorum sanguine adjectis nominibus p ditati sunt quae quomodo allatis aliunde corporibus fieri potuif^sent, eg-o non video, Tota funeratio tot millium sejunctissimis Ificis facta est quaquaversum ad OQcidentalem et orientalem agri sang-uinei plag-am ad ea usque spatia, quse S. Cordulas et S. Gereonis fere templa complectuntur unde in S. Cordulse templi pomario, et S. Masimini immunitate supra centum reperta aliquando corpora sunt,
: : :
annos p7'ope quadraginta Actis Sanctorum conscrioendis dedisset operam, prooe quee aniiqua martyribus nuncupandis disciplina esset noverat. ExordiensitaquedeS. Bonmercaio,qui anno 1378 innocens Ferrarias mortem accepit ab hominibus
mereinf pi
cvueninm
''"'""''"'
"""'""'
prxcipiti jusiiticB zeio actis commentarium Priusquam, inquit (3), pia fidelium ehristianorura
,
simplicitas ccepisset, ex placitis theologorum scho-
lasticorum scrupulosius discernere sanctorum titnlos

aureolasque,
erat,
omnes
eos
mos plurium saculorum usu formatus mariyres nominare et ut tales co-
et S. Odilia circa S.
Gereonem
est
exhumata
quam-
vis qui
munivit agrum, versus occideutem ejus
spatia contraxerit.
vitam morte cruenta saucte fiuieraut; non causam mortis vel intentionem ipsam inferentis; an scilicet ad scelus is impulsus fuerit odio relig"ionis aut christianae alicujus virtutis.
lere, qui
discutiendo
Nempe, quemadmodum
tus
iis
titulus confessoris, primi-
solis dari
solebat, qui tidem
coram jndice
vivere
XXVI. Quo sensu Colonienses Hunnici furoris victimae martyres

dicantur et virgines.
|''V"i'ws
nttii
confessi erant, post carceres et tormenta
permissi vel divinitus e persequentium manibus liberati deinde vero talem titulum usus, hodiedum
;
perseverans, communicavit omnibus quorura vita jug*is fuit christianae religionis perfectionieque coqfessio; sicidem ususmaWi/rwmnomen, a priraasua
signicatione abstractum, comraune fecerat universis,
\tr,,Jl^"" 6bttiâ'i^""'
'fles
itaque incursione beatum agmen -ôccisumfuit. Verum hinc prima exsurgit quse-rjj
Uunnorum
quorum mortem per vim, undecuraque
et qua-
in vindi.
^^^0
quo titulo mors, a barbaris illata, martyrium haberi queat. Re quidem vera, si res exigenda
(l)6ozius,
curaque ex causa illatam, testem Deus esse^voluit suEB erga sanctos providentiEe, eam mortem sibi pretiosam fuisse ostendens per miracula (neque
seqq
De
Signis ecclesise,
lib.
xv, cap. 10, sigo.

lib.
(iU.
ap.
1
(3) Acla
SS lom.
III Juiiii,
pag. 938.
Crombach, pag. 096.
(2)
De canunizatiouc SS.
in, cap. 1
ct
hsec
14B
iOCTOBE
DE
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
Nec eum
consecuta, omuibua adscribi omniumque beatiticationi et canonizationi prodesse possunl (3); quam
hxc semper exspectata) ipsam

abrogatum
tribuere,
consecuta.
V, D. B.
usum,siquidemantiquitemporispossessionemtatur, voluerunt posteriores pontifices hoc titulum cuiquam tempore, quo alias cavetur martyrii sedes non definient ex apostolica
esse. Easc ille. Non odio fidei virtutisque necatum Martyres. inUcet brevius aliter Mabillonius, pios horaines, qui injuste aut quit (1), appellabant hoc nullam ob causam necati fuerant. Et qiiidem
:
quem
distinctionem lectori relinquo expendendam ad ea qux Benedictus KIV explicuit de causa martyrii ex parte martyris (4). 243 Equidem, ubi martyrum multiiudo vindi- quam canda est, tam morosus non sim, quam quum
imqw,
ma7-tyrum genus, cultu publico honestatum, in quo preeter cruentam mortem nuUa atia martyrii
in sinratio observatur, ianta est multitudine ut operis nostri tomis plures celebrandi gulis fere invasione sint. Quocirca qui olim in barbarorum ii haberi poterant inter martyres, enecti fuerunt,
pie morti succubuissent ^naxime si anteprobi fuissent et vitam duxissent christiano nomine dignam. Unde facite cernitur nil ex hoc capite obstare quin Cotonienses, ab Eunnis occisi,
unius tantum causa examinanda est; maxime si qiuestio instituiiur de minoiHbus seu particularibus ecclesiasticis concedendis honoribus, qu^ vulgo beatificatio dicitur et quas exploraia omni-
'^'J>^'
'^^"^^.
"^'^^^
mode absoiutaque
nitiiur{b)-
sanciitatis notitia
nequaquam
Durum
piane esset
ei
severum nimis
dummodo
privari ab ecclesia cceiiium in ierris gloria et veneratione veros genuinosque martyres, ea tanium causa et preetextu quod, quum atiis muliis sociati fuerint et singuiorum mortis adjuncta non innoiuerint, in magno numero aliquot forsan
minus pie profuderint sanguinem. Ccrte

terrena, quum
in mili-
fruitro inquireretur on
ntUli inter
martyrum catalogo accenseantur. 241 Re quidem vera, ut ex Salviano multis ostendimus, tacrymabitis erat ante Coloniensium conii omnes qui ditio et profiigati mores. An itaque tumulturarie a barbaris trucidati fuere, ea occu-
tegio atiqua strenue acriterque tia singulorum vix habetur ratio, sed unicertavit,
versum agmen cumutatur iaudibus
et
preemiis,
Colonienses
martyrei
tinl.
minut hoi- nomine digni
mors pretiosa sitin conspectu Domini ? Sponte quidem enascitur haec quiestio potens est ex sed ille solus eam solvere novit qui
bueruntpietate, qua
: ,
quamquam fieri potuerit ut inier muitos fories validosque pugnatores ignavi aiiquot timidique fuerini. Neque aiiter actum videtur, ubi magna passi est martyrum corona, potissimum si eo
fuerint cBVO quo pro
eorum vindicaiione miracuia e

(6), et
dixerim, lapidibus creare fitios kbrahac- Id unum probe vidissent quum superstites Cotonienses amplexatos multos, maxime virgines, religiose
possent quoesse mortem, nec tamen discernere crudelitate necem modo singuli itlatam sibi tanta Iwnore sustinuissent, maluisse omnes singutari solemnitate eis sepelire atque hac ipsa seputturcB initium aliquod cultus ecctesiastici adhibere, quam o^nnes communi vulgarique habere modo
,
non requirebantur
fere ignot<e erantjudi-
ciorum formuise, quae nunc in Christi pugitibus aibo sacro inscribendis observantur nemo enim non videt iunc muito minus de singuiis cogitari
:
potuisse quam de universas cohortis gloria. 244 Cieterum dubiiandum non esi quin magna
^tngva pa-f.
universum potius agmen, quantum sanctum esset,venerationeretigiosaambirent,quamunumita ut
pars Ursulani agminis pro castitate martyrium J^^HP^"' exaniiarii. Supra ostendimus 24 hoc Hunnis p, ,( fuisse singuiare viiium, quo a reliquis barbaris jmmen: ^mmimpusecernerentur, immane^n infandamque impudipiurimum '^^^2''^^^ citiam. Errat certe, et quidem quam Wnm.i, u(
Papebrochius, quum Hunnos cum Tataris com ponens eosque sibi invicem omnino similes esse reciestatuens, neuiros muiieribus capiarum civitatum graves fuisse narrat. TavXnri, inquii (7), nunc fere promiscui sexus captivos abducunt ex iis
quas incursarunt
terris.
nnc
Tatari.
quemque
qaod qui uaderent, debe-
singillatim coslestium
gaudiorum
dice-
rent payHicipem. qut, 242 Neque putem illum esse virum doctum mittia martyrum ubi videt decem aut duodecim
reni
domnore
tiiarty-
beaii/icai io-
nem
rum, qui nuHi

aimu( oc^tt
fuere;
Nicomediensium ad unum diem martyrologiis contineri inscripta (quo numero videntur ii omnes occisi Dioctetiano qui Nicomedix, imperante et indubitatum eos ad fuere), sestimet certum esse unum omnes tali fuisse animi preeparatione, quas, requiri solet ut ubi de singulari mariyre agitur, adscrihatur. Quod adeo verum est beatorum atbo martyrium vindicetur, quin ut, etsi nunc nullius mortem secuta, examinata et promiracuta, ejus integro bata fuerint ubi tamen de canonizando martyrum agitur, necessarium non sit manipulo invocatiout prodigia facta sint ad singutorum qucB ad sufficiat ut aliquot acciderint, nem sed comiiatus gloriam multo magis propter universi
, ;
barbarie
et
iuclementia
quantum mulieribus tamen mag-nopere suut eraves ; hacteuus inaudiimus, non cum et ipsi durante expeditione parvo parcoque incrediassueti victui et facti ad serumnarum pene equitationeraque quotidianam tolerantiam
magna
sic abductis,
biliura
captitunc temporis minusproni in venerem siutj et etintegraadducere ad F vorum corpora cupiantsalva mang-onium, eoque vel maxirae virg-iuibusparcant. quam Profecio Tatari vitam agunt eerumnosam itineribus tantum, sed domi maxime, neque in ubicumquesint, etiam, si quam habeant. Verum,
mortis societatem quam propter vocationemredundarecenseantur.Quiprocedendi modusin causis confessorum pericuiosus habetur,
siraul contigere possit ut inter plures, qui non sit, et taraen invocantur, aliquis Deo acceptus
communem
in-
cum
omnia libidinis monstra proclives sunt, et belto Lege libros forte magis quam quovis aiio tempore. scripsit Tott, HistoriamSobieskiquam baronisde et passim obvias Tatariie descriptioSatvandius beiio tanium novenes. Quod ad Hunnos speciat, omnibus runt eos Romani atque eo pras reliquis
in
;
sanctimiraculum Deus operetur ad ostendendam essent, adeoque ex tatem aliorum qui ei accepti fuisse Deo concessione miraculi non infertur oraues Albertus Cavalacceptos (2). Insinuavit quidem cardinalis, chinus, fideipromotor et dein S. R. E. periculum adesse ubi in hac judicii forma minus martyrum causa agitaiur, quam ubi de confessore decernitur, quoniam. in illis sola mors
experienia barbaris impudicitix deditos fuisse ubi didicerunt, ut supra retuiimus : adeoque, sibi futsse civitates caperentur, certae videntur
in, quemadfemincs vim sibi ab Hunnis iiiatam Aquilejensis, historia modum ex Dignae, feminae
coitigitur,
mam
hanc
Ubi enim Attiia expugnarat munitisstcivitatem Diripiuntur, inquit unus ex

:
beaiificando fult in ejusque causa spectatur, quse sicuti eadem miracula, omnium sLmul invocationem omnibus, ita
pag. S30, edil. (hAnnalcsBpnedicl lib, xviii, nuni. 45. lom l2)BenedictusXlV dc CaiioniZBt.onc Sanc orum hb. Luccns - (3}Ibid. loc. cU- -(4) Ibid.l.b.m,
1
dinvi^ntuToîfS, Historiee Misceiiie auctoribus {8), trucidantur cives, residuum direcaptivantur vel
(G) ibid ^\;^^P-^Î?' can.ty. -(y)ib.d. i,b. ., C8i.. 42.par.!.pon.e..a, pag. o9. - (8) L.b. (7) PropyliEum Maj., scqo il"oi%y, ap. Muraiori, lom. I, pag- 97.
'^
rvTprrt:.,caM.m.m.l6.
ptiom

flamma consumit. Fuerat siquidem in ea civitate feminarum nobiiissima Digna nomine, forma quidem eximia, sed candore pudicitiae amplius decorata; h^c dum liabitacula
aupra ipsaurbis mcenia haberet, turremque excelsam euiEdomui imminentem. subter quam Natissa fluyius vitreis labebatur fluentis ne sordidissimis hostibus ludibrium fieret. animaque
,
ptioni igne supposito
143 conjugata quselibet esset aut vidua, quibus licet centesimus ejus fructus, utputa virginitati specia:
UC10M
V. D. B.
liter deditus, ante martyrium negaretur sexagesimus tamen et trigesimus per rectissiraam Deoque acceptissimam suo loco hujusmodi conversationem, ipse etiam maximus per raartyrii gradum
humania
nem
pulchritudi-
vel vi iUata libidine vitiarent,

se
mox
gressum hostium captamque urbem prasensit
[ac] in-
summa
eadem
e turre obvoluto capite in g-urg-item
meritissimis purissimum redderetur. Nam quis umquamomnium raulierum, nondicimus tantummodo virgmum multitudiDera tantam. sine sexus alterius interraixtioue crederet convenisse.
praecipitera dedit,
sed quae luculento testimonio est non per bellicos lahores

;
quamquam eam licitam xstimarit S. Hierony. mus {\)et innumersspatrarint virgines
metumque amittend^ pudiciti ^^ômhili exitu termmayit.Ressaneimprobaîda
de amazonibus legitur
cunei
Nec enim quod

:
huic sanct* spiritualis

esse
virtuti comparandum namque c^dendo, ut ductor
putamus
:
illae
suus, ist morieDdo.

possibile
ut sponsussuus, victoriam qussierunt
praedse amditatem, captivos colligendi studium'
quotidianam equitationem
omnino facile fuit illi, qui credentibus etiam omnia possibilia fore et promisit et dedit et hoc quoque modo in solis virginibus,
et
si
autem
longx
veilet
^rumnas
obsidionis
et solitam victus parcitatem Hunnos impeditos fuisse , quin captas civitates stupris et impudicitiis conspurcarent.
dr de Coionieniium
marlyrum
virginilalf
245 Atque hic incidit qu3estio qitx vulgo pluridifficultatem habere solet, scilicet an Ursulana turma ex solis virginibus
plusquam duodecim legiones Angelorum exhibendas sibi a Patre potuit obtinere regnans in ejusdem carnis
:
mirabilis cunctis gentibus et populis innotesceret' nam humanitatisfragiiitate circumdatus.
mam
aeterna
majestate
cum
Patre
constiterit.
Quum
agnum iramacuiatum minus quam duodecim

virginum non potuit exhibere?
;
ad sequendum se
millia
intltiuuiUur
quxilioneg
fi
inter
losum habeant et cachinnis explodant alii fquos Natalem Alexandrum (2), virum doctum
;
kalendariis, passionalibus aliisque scriptis undecim millia virginum inserta vident plerique arbitrantur eo ipso asseri eas omnes fuisse virgines; quod quum minus probabile videatur, hinc alii eo ducuntur ut universum martyrium fabu,
E 247 Recte dixit Dewn totidem coltigere potuisse sttjlo eccleiia' virgines quod nemo revocarit in dubium ; sed iiico fliam non minus recte statuit nil obstare quin in itlo puilU viiiat* el uxoret agynine comptures fuerint conjugatx et viducV. Vocabulum enim virginura in antiquo styto eccte- svpiiis dicunsiastico
nequaquam ad
.-
tur virgines;
solas puetlas
itUbatas
utique
non
in re historica versatum, reperiri nemo mirabitur) ut paucissimas eas fuisse numero

et
,
sibipersuadeant. Quod ad priores spectat quandoquidem, suadenteSpirituSancto, stutto respondendum estjuxta stultitiam suam,placet id telum
repellere responso consulis cujusdam Coloniensis peracuto quod is patrura mumoria, ut loquitur Crombachius (3), priucipi vero ex electorali Saxonica farailia dedit. Hunc senatus exceperat epulo mag-nifice sed cum is inter pocula contra catholicos varia congereret dicteria,ac joculariter perstrin; :
designandas pertinet de conjugatis enim et viduis corruptisque virginibus seque adhibetur ac de vere virginibus. Etenim quamquatn sacra esset Romanorum consuetudo nullas virgines morte plectere, aut, si plectendce viderentur, prius vitiare;
quamquam ex
certissimis
monumentis
speciatim constet imperatores jussisse ut prius christianae puettx corrumperentur quam occiderentur; quamquam prxterea a S.Basitio
(t)
geret Colonienses, quod crederent undecim millia virg-inum, nec unara quidem reliquas inter corruptam, salse reg-essit consul Jure Colonienses,
:
constanti traditione, tenere et venerari hactenus tot millia virginum ;

et
majorum nixos finna
aliisque acceperimus muttas reapse fuisse stupraias antequam inartyriwn perfecissent de nutla iamen omnino tegitur eam fuisse viotatam i5j, non quod nuttee vim sint passie (certo certius innumeris vis facta est), sed quod studiose hxc probra tacerentur. Quod autem ipsx C07ijugatx virgines dictas sunt, constat id exemplo S.
:
gundis. quas
fitias,
quamquam virum
;
tamen celsitudo sua cor^-uptam ex iis unam demonstraret, iltico eam e virginum numero a Cotoniensibus segregandam. Simile responsum, pergit itle, nostra meraoria tullt in ipsa S. Ursulae
si
habuerit
et
Moneduas
basilipa comes Mauritiu?, archistrateg-us HoUandorum, regiuam Angliae desponsam palatino comiti
ab Adone tamen et Rabano virginis taude aid 2 Jutii honestatur (6) et simiiiter S. SaK bina, Valentini viri clarissimi uxor. ut in Breviario Romano tectione ix ad diem 29 Augusti ap-
ad
Colouiara comitatus, jussus et ipse monstrare,
quam
violatam ex omnibus existiraaret, ut mibi retulit oculata et aurita testis hKeretica femina. Est sane juris conforme legibus, ut tamdiu milie et quadringentis annis possessores virginitatis in jure suo
hc-ec
peltatur, in nonnullis editionibus etiam recentibus virgo et martyr in oratione dicitur qui titutus ei quoque tribuitur a venerabiti Beda tn Martyroto;
gio
(7) et
a Wandetberto in Martyrotogio metrieo
defendantur, douec actor probet contrarium. Sed animi gratia. Ad seria veniamus.
ad dictam diem (S). Quibus id unum intendo, non quod nultx sanctx conjuges sacris fastis adscriptB sint (in promptu enitn sunt S. Felicitatis martyris et SS. Perpetuie et Feticitatis martyrum nomina). sed quod mariiatse quoque
feminsein tihris iiiurgicis nonnumquam virgines appeiiatw fuerint. 218 Accedit communis hominum usus, quoa parte inajori autsaltem insigniori universa muititudo
tio7ie
'"ti'i<ii
Co.
<liliot,
'"'"
eraut
viri,
24.6 Re quidem vera qui Passionem scripsit Regnante Uomino et simititer Galfredus Monume tensis, aliique qui olim atterutrum ducem secuti fuere arbitrati sunt omnes fuisse virgines sed
:
'I
iiOliort
par-
Ir s.ipf
np'
'Onjugair^
hascpristina Cotoniensis ti-aditio non est. Vetustus enim aiictor Sermonis in Natali sanctarum virginum undecim miltium, retiquis oynnibus longe i/w*H,/,6 uitaecun miuium, reuquis oynnious conge antiquior, ita hoc argumentum explicat Potuit
;
nomen suum mutuari
pellantur inle/jra
sotet
quodexptica-
agmi-
non videiur indigere. Quem usum si consiissiimaois aeres, deres, non sestimabis cum pterisque Coioniensihus pierisque Uolomensibus
scriptoribus viros,
betur)
quorum
rêliquiie et
(utpcrhi-
quippe
fieri,
inquit
num.
2,
ut tanto
earum numero
num
(1)CommeiiIariu8
loni.
ertil.
nomina cum exuviis Ursuianarum virgireperta fuere^ superaddendos esse undecim
ui
Jonam. cup.
I,
XXIV,
Mansi. (3) S. Urûhi vindicata. pag, 11:2. - (*) Liber de era virginiuie, cap. S2, lom. lU Opp.pug.636.() Cfr Guyelus,
col
11-21).
v. 12.
(2)Ilisl.
eccles.
aii. aiigne, Pulrulonia. siEculu.n iv. png. 330,
(fi) Cfr SoII.tius, MarljTologinm (/sunrdi. Aila SS lom. II Mariii, png. xxi. (8) Clr AclaSS. loni. VI Aug. pag. 857.
Heoilolnt-ia. pag. 135
pag, 377.
(7)
Cfi
mitlibus
144
DE
,
SS.
URSULA ET 80CIABUS.
bat cog-itatio, Undecimillam esse nomen, fecerunt ex uno verbo duo et diviserunt Undecimillam, unde ortus estnumerns 11,000. Amanuenses Martyrologiorum, ait Sirmondus, disjunctis vocis hujns partibus, undecies mille afflrmarunt. Sed quo funI)
D.B.
numero conten' millihus virginum, sedpotius hoc viros scilicet et agmen ium esse universum exercitibus nunc feminas. Quamquam enim in tameî, ubi generattm aliquot adsint feminse, nemo a viris supputat, sed eos censet, feminas seorsim numero utrumque sexum complectiunomilitum
tur.
damento
id asseritur,
eodem
et destruitur, ut recte
adhiberetur Quce ratio ut Colonias quoque enim catalogum ptura suadebant. Numquam unaparte occisorum habuisse videntur quo ex et quum essent viri, ex altera feminse notatx quam viri, ut ex longe plures feminee essent
,
auimadvertit auctor g-allicus Diss. Meditation. pro rebus hifesio S. Ursulx, Si ita conjicere liceat in
storicis,
cumento
sine teste, sine codice adjutore, sine doprobato, actum erit de sinceritate. Aut
erit in
aperlis sepulcris
est {1),
et effbssis
reliquiis
manifestum
universa historia? Quam facile et pluriraa alia verba compositase ita disjungi sinunt,
quid certi
quid pronius quam nomen inderetur univei^sse muUitudini? Erat insuper midto insignior mors virginum midtoque virorum, certius mariyrii modum habebat quam impudicis Hunnis quum ipsx ante omnes ab
impetitx fuerint et sponte moriem prsetulerint perdit^ castati. Atque ego quidem putem fuiurum venerandis fuisse ut numquam cogiiaretur de nisivirgineus cruor Hunnico furore interemptis, gloriam suam communicasset toii occisorum freundecim queniix. Planum itaque sit dictionem accommodo accipiendam esse millium viuginxjm modo;adeo ut frustra a nonnulUs congerantur ex scriptoribus classicis loci, quibus demonstretur omnivirg-inum vocabulum latissime patuisse, et
vide genis hominibus fuisseapplicitum. Hos locos saltem his non multum re?n illuin iexicis. Ego
strari arbitror, quum nienda videatur.
ut a majori numero
unde
long-e
alia
oriretur
denominatio? NuUibi
etiam apparet socia illa Undecimilla. Et quis demonstrabit ita litteris, ut supponitur, fuisse scri-
ptum ? HcBC Binterim. 250 Et quidem ex mera conjectura id protulerai Sinnondus, nisi potius id ei affixerit Valescilicet, quum feminis Romanis non sius (6) alia saspius darentur nomina, quam qu^ ad naiivitatis suee ordinem spectarent, eaque frequen:
de Vndecimilli ttare tion

poteit..
ter diminuta, ut Secundilla, Quartilla, Quiutilla, Sextilla, Septimilla, Decimilla, etc, quorum exempla sculpti iituli exhibent, sic factum esse ut virgo
quxdam, quoniam undecima ortu erat, Undeci- ^ milla dicta fuerit (7). Quantum ad hasc, recte
Binterhn; sed in hoc errat quod Undecimillam nuspiam scripiam fuisse putavit dum tamen in Missali Sorbonas, cujus patronxerant Colonienses
;
ex
stylo ecclesiastico defi-
virgines, legitur
.-
Ursulaeet UndecimillEe etsocia-
XXVI I-
De numero undecim mil-
lium martyrum.
Bmierim
cen,nu
ei
rum virginum et martyrum (8). Sed quis non videt singularem et receniiorem hanc lectionem nullius essepretii, eamque positam loco Ursulae etundecim millium sociarum virginum et martyrum ? Ipse Oskar Schade (9) in idplane consentii. Prxterea licet Spirse reperius sit lapis, cui Decumilla in:
scripta
re
fûum
modo dc
\Jsociabus
decira millia
virginitatis laude S. Ursulae et tributa, ageremus, his diximus un;
dubimn est annullus uspiamin lucem venerit cum nomine Undecimilla. Reiutit quidem Monnius in Disseriaiione de piciuris
sit (10),
c,Tflmirtai.i(
specmiiopn-
virginum adeoque in fronte hujus De SS. Ursula et unde^Q^yy^Qntarii scripsimus

:
falso S. Lucee adscriptis (11) inscriptionem in qua Undecimila legiiur sed an genuina sit sese vehe:
"iTnuL.
ss.r.rsim".
opittio Vuieiu
cim miilibus forte sane admirationem intulerint et nonnullis ^y^gpicionemstatutumnobisessefabulisindulgere: opiniones quos id unum rogamus, ut prseconceptas judicium ferre, causa seponere velint et
tantisper
virgmnm exm^riyvnm;quxmultis
menter dubitare profitetur erudiiissimus RaoulRochette (12). Occurrit quidem mihi titulus in quo duodecim fitii mairis Quarianae memoyHie consuluisse referuntur et haec non posse esse non rara
,
cognita et perpensa. Porro de
numero sociarum circumferuntur opiniones. PoS. Ursulae muU^ Kalentissimas retulit R. D. Binterim in editione Germanicse Coloniensis exeuntis darii ecclesise olim Asseeculi noni, quod e Ms. codice monasterii
n sindiensis eruit ac adillustranda?n hisiojnam SS. commenUrsulse et sociarum virginum singulari necnon preefatione historica instruxit et tatione, anno 1824 Colonix ad Rhenum edidit. Neque solum recenset in hoc commentario varias eruditorumsententiasjsedhrevibuseasexaminat,utsuam tandem proponai quce an probanda sit, inferius apparebit. Interea ecce ejus verba auctorum tan;
.-
quotusquisque cernit ; sed rarius eiiam fuerit oporietpuetiamVndecimUlsim fuisse dictam,quum hxc duo concurrere debuerint undecim filias pofuisse in una domo et ibidem in more fuisse nativiiatis ordine nomeneisinderetur siium ut a jam quis probet conjecturas, non quotidiano usu, sed fundamento maxime exiraordinario nixas ? F Sed ad Binterimium redeamus. sed non longe 251 Rem alii aliter exponunt inquiuut , ad 21 nes eorm ^* absimili modo. Scriptum erat dixere milOctobris in antiquis codicibus ita Natalis SS. Unlium effietMd decim iittrium Virg. Ursula? etsociarumetQ.Jje- esse ea illusgendum erat Undecim illustrium Virginum, sed Irium, CT ^^'
: , , : :
lectores, nescientes
eam abbreviationem, ex verbo
rabilium,
tum
aliquot
et
nomina
inquii
in jnargine inferiori addetextid.
illtrium (illustrium) conjungentes illud
ultimo m,
sigla m.j **
mus, Sirmondus
nonniini
paucas observationes inseremus

[%), (3),
orta verbi undecim, conceperunt millium, et sic
Ximilliaauf
en Ximarter;
Valesius
(4) et
post
tios
suntilladuo verba:
i.
undecim millium.
quo
alii
(5)
;
tantum unam
putavere, pra:ter Ursulam fuisse nomine Undecimillam. In antiquis

..
quam
possibilis sit hic error lectiouis,

;
Astquamcaret tamen
omni testimonio
et
artificiosior est
excogitata
manuscriptisjuxtaeositapositumfuerit.-iS. Ursuia Virg-ines Martyres. et Undecimilla V. M. id est

: <
conjectura, eo improbabilior. Alii millium effictum
dixere ex abbreviato Mirabilium
sed
tiil
horum
Imperiti scriptores, queis ne
minima quidem
subi-
serium
proferunt. est. Aliam igitur nonuuUi (13)

llhcni.
Paralipomena. pag. 29. (llCfr Pauebrochius. Pro|)ylffium Maji, (5) Knlcndarium _- (21 Cilatus a Valcsio, Valcsiana, pag <8. pag- 29 cl scq. (4) Valcsiana, ccclesiiE Gcrmanica- Colonicnsis. Anliquilales MichucUlcincnses el Ame(!>) Uackfeld, nae 48 Lipsicnsia, Supplem. unxborncnscs, pag. II d 12: Acta cruditorum - (6)Cfr Jouinal dc Trdvoux, 1/19. pag. lom IV P3R. 420, clc. (8) Giaiil7)CfrBaiilcl. Les Vics des Saiiits,2l Oclobre. 702 Slrasbourg lom. 1 png U7 (9) l),e didicr. Hisl, de rBglise de (10) Slciuer, Codex der heilige Ursula, pog. 2^.
Inscnplionum
memo.re sur
Sage \on
N^myn^nx antiquiles Cbr.iUcnnrs des CalocomW-s XIH, png. lo^m.5moires de l'Aciid6mie des inscnptions, clc. lom. taiicei(15)Zaccuna, Serics episcoporum Cremonensiiim, n\}. lelieiscri/ioni. ctc, pag. II; cl Mona Iicri, Disscrlaz, sopra due Raoul-Rocbclie. pcu^ciCmc ...^moire, raria d'Ualia. lom. I. pag. 165; Memoiic antichc di "^crcio.pog. elc. pag. 182. nole 2; Tarlaiolii. Michaelsleinenses, pag. 12; KeUSer^. 3*6; Lcuckf.:ld, AnlrciuUatcs
lc-
num. 178
(II)
Pag- 15-
(12) g^-uxii^me
Positum
Positamerat; Natalis SS. UndecimM.
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBEIS. V Ursulm oitpr ^.,. imn
145
^
.
t
tOGTOU
mutantes in numemm, scribebant dein miliium.^Rea mutameinnumemm.s.nh^PhnnrHl3Z^^^^
"t.on.s bujus Virginis specialiter
.dhuc con-
V. D. n.
non tamen concordat cum antiquis scriptionibus. In antiquis enim Kalendariis et Martyrolog-iis, si non omnia recensentur distinctim nomina martyrum, littera M, significans martyres, in fine semper ponitur, non ante positionem nominis principalioris. Dein plerumque adjune'untur alise
facilis est dictu,
litterre,
sig:Qatur iu Kaleudario pridie Kalend. Martii. In Litaniis majoribus codicis Mss. Bibliothecie Dusseldorpiensis inveni quoque bffic : Sta Sentiu ora pro nobis. S. Palladia: 0. p. n.
:
est
254 Unde erg:o vox 7niilia in posteriores inserta ulque hii hbrospiuquies. Ex inadvertentia aut inscitia poHta pei-peram inlrrtaa
:
ut
communius
unica littera
et
Mar. non vero M. Alii conjecerunt nomina Ursulam

scribatur
amanuensium ? respondeo. Apertissimo

strabo exemplo, et quidem exipsomet bn. In Mart^Tolo^no Romauo
leg-itur
:
illud
demon-
eise mtllia
mense Octo-
Ximillam primitus fuisse scripta (1) ; atque hinc librariorum errore natas esse Ursulam et xi mille Virgînes sed mera divinatio est, nulla prorsus
;
Roma natalis sanciorum quadraginta sex
ad diem 25 Octobris
miiitum, qui simui baptizati a Dionysio papa,
prommtateni.aSprens
(2)
aliucl^n.enit
muUo
moxjubente Claudio imperatore

ac .ia
mirabiiius, sciiicet teuionice primitus scriptum fuisse S. Ursula Ximartor; unde ortum S. Ursula XI M., dum S. Ursula martyrio affecta significare-
SaXar^Z^mi
vtginti et unus positi sunt, inter 'quos fuerunt quatuor miiites Christi, Theodosius, Lucius, Mar-
"ZZ^.o^Zk
decollati sunt,
Sed heec denuo divinaiio est, nuHo fundamento nixa, et cum iingua teutonica pugnans, quum scribendum saltem fuisset chimartort, getur.
cus et Petrus. Ita quoque habet Ado, Usuardus, Rhabaims, Notkerus et alii. Sunt hsec verba it-i cliira, ita definita, ut vix alicui locus errori superesse videatur, pr^sertim cum ea omnia etiam in actis
S. Laurentii, dubiie licet fidei, occurrant.
martorot, gimartirot, kimartrot eic.
De
his vide
B Schade
neque senten-tia Natalit
(3).
irrepsitin
ita
Alexandri
253 Natalis Alexander quEerendo aliam proponit senteutiam. Die 20 Octobris, inquit, Usuardus ad-
Et tamen textum aliquorum martyrologiorum error, ut loco centum vigiuti in antiquo martyrologio
:
Saulam confundeiiti ciirn
Ursulaef o-
ciarum nu merum minuentis.
passionem SS. Virginum MarthcV et Sauise cum aiiis piuribus et quidem CoionicV, ubi Martyrolog-ium Romanum et alia recentiora SS. Ursulse et sociarum passionem ad 21 consignant an forte ex his verbis Usuardi et Sauix, Ursaulse ac
scribit
;
:
Rotnx nataiis sanctorum (6) legatur quadraginta sex, seu mHlia centum viginti quatuor, Saturnini,
Gellonensi
Maximi
etc. sicut igitur hicirre-
pere potuit vox millia ita et potuit ad 21 octobris, ubi de Ursula etsociabusagitur. Exaliis, queeeam-
dem ad
deinde UrsuIsE
nomen interpolatum
25 octobris referunt passionis historiara,

sive
Sed
si
itaest,
mendum
cur Martha, sancti ag-minis duxtrix altera, est omissa?Si utraque celebratur, VTandalbertus consentiet Usuardo, cum plures agminis virg-inei ductrices
rigi potuit; in nostro
antiquiores et
additamentum Gellonense facile corautem casu deficiunt codices probati. Inmanuscriptisenim ediiissceculi nostra historia fere
que martyrologiis noni
Duciricibus inclyta sanctis. Verum quia Natalis conjiciendo qu^rit, et modeste quaerendo proponit nos tantum respondebimus Non sic se res habet, non sic. Si Wandulberto sua niti velit
prsedicat
;
numquam,
dus?
in illis sEecuIi
:
decimi et undecimi raris-
sime occurrit
quo ergo ex fonte error emendan:
255 Dices forsitan

ces virgineê turme,
ills
undecim, quje iu Kaleneraut sequaces.
i[uniii(juam
jir.vler tfla
commenta, et alia admittere cogetur. Nam ipse canit ad vigesimam primam Octobris (4) Tunc numerosa simul Rheni per littora fulgent
Christo virgineis erecta trophfea maniplis
dario nostro nominatim
referuntur, eraut ductri-
cseterffi
Non
Hiideiim videaiilur udfitinc alir
refragabor.
Sic
enim concordat nostrum KalenDuctricibus concedendum, mille

:
dariura apprime cura Wandalberto
mille
Agrippinse urbi, quarumfuror impiusolim

Millia raactavit ductricibus inclyta sanctis.
inciyta sanctis. Sed tunc est
sequacium seu sociarum
fuisse, ut pariter
Wandal-
Scio
quidem
nil certi ex
WandaJberto
sit
erui posse
dicunt,
cum
poeta sua licentia
usus et pro plumil-
bertus habet. Inde et cogitatu facilis est error, uude opinio de uudecim millibus sit orta. Erant enim
duclrices illustres ac nobiles tautura undeci/n. Nobiles praeprirais adfuisse duces,
ralitatc fixura posuerit
numerum. De undecim
libus aliuude altum observat silentium.

licentia
uon utitur in aliis c historicis Wandalbertus, sed numerum accurate exprimit ; cur ergo hic ? Cur ductrices discernit ab aliis millibus? Cur nominat nwwerosa tropbâ? Facile potuisset alia uti structura, si non voluisset fixum et certum dare numerum. Estporro Wandalbertus scriptor accuratus, et antiquissimus qui nostram rgfert historiam.
Centet
Sed hac ejusdem generis rebus
Acta referunt apud F
Gaufredura. Sequaces autem et de commuui, sed bonesta plebe miHe. Consentiunt iterura Acta. In antiquis tunc raembranis fors ita lectio adornata fuerat
Colonix passio SS. undecim ei miliiuyn virginum Ursulx et sociarum ejus. Error facilliraus, omisso eiconjunctivo, originem deditopinionisde wwcZecm
miiiibus.
256
Non
est dissiraulandum,
in antiquis
monu-
adliuc tMciilii
xiififbat
Bin-
^rim undecim
fuine virgi-
253 Kalendarium nostrum aliterhabet, etnon solum numerum refert definitum, sed et uomina socia-
raentis aliquoties occurrcre historiam Ursuls; et
nunc assignari tantum undecira,
alia
autem
sermodoundc~ vice (im tantum

,-
", quarutn
^''"oria in~
rum, hucusque incognita. Estetiam nostrum Kalendarium aliisomnibustestimoniisprsefereudum, quia

ecclesiasticum, publicum et ejusdera patrise et provinciae, ubi res coutigit. Quid igitur refert? Ad xii
plures. In chronico abbatiie S. Trudonis', quodscri-
"^pla Eaffndariit.
Kal. Novembris habetur

sule,
Sanctarum
xi. virg.
Ur-
Sencie, Gregorie, Pinose, Marthe, Saule, Brituie, Satnine, Rabacie, Saturie, Palladie. Hebc
internomina apparent
lala
;
Martha
et
illa quoqueab Ursuardo reSauia. Habetur pariter Pinnosa,
psitRoduIphus abbas hujus monasterii SiECuIoduodecirao ineunte, tantum undecim virgines reccnsentur. Altare ad sepuichrum beatorum Trudonis et Eucherii {scribit ad finem libri x (7) ), est consecraium in e07'um honore in eo contineniur reliquise istx: de capiilis sanctse Marise, de vestimentis sancti Jacobi apostoli Domini, de reiiquiis sancta7'um undecim virginum. Sub Horneo episcopo lxxxiii
;
cujus meminit martyrologium Coloniae editum'cirKircliengescliithie
Dculschlunds. tom, I. pag. \\\ ct seqii. op. Schade. pag. 26; Ayola. Onisiianus eiudilus, \\h. viii, cap. 3, pog.
37fi.
tom. V, (-t) Dacherius. Spicilegium, Ton der H Ursnla, pag. 26. (0) png o5C, cdil primfe. (5) Op|i. lom. II, parl i. pag. 18H
(1)
Leibnilz. ap, Sclmdc, pag.
2H; Lcurkfild, Anliquitales,
Ap. Dachcrium, Spicilegium, lom. XIIIJ pag. *1
5.
(7) H-id
loin.
Michaclsleinrnses, pag. \% ~~ (2) Des Chrislhichcn Raurachs und Basels Urspriing iind AUcrtlnim, pag. vii, 1756. - (3) Die Ssge
Vn,
pag. iT6.
Octobris
Tomus
IX.
%Z
Leodiensi
j^g
AucTom
V. D.
8.
m
sepulchrum
S-
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
cttravit
Leodiensi apertum est J^ Ursureliquiae de sociabus fa. qiio et adposit^ eraut miUibus sed simL. Nulla ibi mentio de undecim Unum caput de soczabus S. Ursul^
pliciter dicitur
:
LamberU
Monasterium sanctarum virginum ex- U laudationem Dei et tra rauros Coloni erectum ad ipsarum undecim millium virginum,.., S MarifB ac
(5)
:
fundatiouis documento monasteru a) E contra in Basnagius ad au Wmdberg-ensis, quam Canisius et
requiescunt; et infeubi tot pretiosarum corpora atque Dei orauipotentis. ao S. Mariae Iram rius
virginum earuradem sanctarum undecim millium

currat
;
in-
annum
Cunc tandem
oiias ese fa-
1167 fiserunt, occurrunt

('2).
modo undecira
mil.
ei rfe côno
Vassi, viri
nobiltssimi: Quod
lia virffinum
bula$ UraU'
lana$.
ineunte falsam opiuionem exeimte, et duodecimo virînum exortam esse, quie de undecim millibus Capincrementum accepit ex spuriis Actis a Joanne
257 Esterg-o
maxime
probabile, sfficulo
undecimo
virginum famulatum ad sanctarum undecim millium Coiomensts antidelegavit;ei Wichfridus, item Mariae: Sororibus, tnstes, in unione ecciesiee S. sauctarum virgmum Deo quit (C), quEB iu eccIesijE ex nostro ad earum refideliter deserviunt, aliquid
propter reverentiam fectionem addere curavimus,...
XI
:
Legenda Angli editis, ubi, sicut revelanarrata plaue So nova asseritur, ita omnia quoque Novua et adliuc inconova et fig-meuta noscuntur. iu Actis nognitus est papa Cyriacus, sive Cyricius
gravio in
miUium virginum iUic requiescentmm. Venerabiles sorores anno 927. Idem anno 941 (7)
in ecclesia
Hxc
sanctarum virginum extra muros
civi-
Meldensis,novus minatus,novus Csesarius episcopus
omnia nova,et rex Oloferues Ursulai sponsus, caetera unde merito explosa. Hscomnia, novissima sunt, accommodeadillustrandam vexa-
honorifice constructa.... tatis Colonia^ publice et sauctarum undecim milActum publice iu prsefata
quamquam
tam
tamen ad agitataecontroversiie minus sufdecisionem multum possunt. Vero verius in ficientia quibusdam videri
illud Plinii Secundi in pr:
satis sunt; sic et intricatara historiam dicta
Warinus lium virginura ecclesia. Demum undecim miUmm 980(8)- Adecclesiam sanctarura
virgioum
tatis
anno
martyrum extra muros Colonite civiconstructara et ad honorifice iu Dei honorem

et
B oranibus deprehenditur
,
fatione historiEC naturalis
Res ardua
,
vetustts
ohsoletis
ôvis auctoritatem novitatem dare nitorem,obscurislucem,fastiditisgratiam,dubtis sequis censoribus raea fidem. Lubens etiam relinquo et si quid melioris notae adjudicandi facultatera.
etiam corrigendi. refellendis 258 Doctissimus ifaque vir, quem in Eiral Binielibenter itilimuiis aliorum sententiis valde feiicem fuisse rim, numeruiH 1 Sceculo xi exeunte aut xu ineunte dedero, censet decim niitlixiin opinionem, quam falsam vocat, de unferre possint,
ciiea iniens
ad mstaucontinuauda ejusdem ecclesi^ luminaria, etiam custodura vires randatecta, ad sustentandas pernoctantmm. Bezeinibi circumspecteet solerter donatione Ursulse, cha, sanciimonialis ad S. Ego. inquit (9), lo Dei noprxdii Walfordensis: Christi in congremine Bezecha, ultiraa ancUlarum uudeoim miUiura virgmum gatione sanctarum monasteno Actura hoc Colonia publice iu Dei Anno Inca:-sanctarura uudecim miUmm Virginum.
15
nationis Dominicge lUl-7,
indictione 16
(^mmo
15),
ortam
esse
ssroihim XII
^jiimtm invahiiste
/itisseundedecim raillibus virginum; ii" eas reapse millia infausto cim numero iantum, ita ut vox
imperantis. Item Sigeanno 6 Henrici regnantis et annum 1080 indonaloinus archiepiscopus circa Ob felix itaque tale remedmra tionenovalium (10)
martijrologiis librarii lapsu irrepserit aiU si id nonplaceat, 3 eas fuisse libris ;

;
aiiisque
undecim c.vterarum etmille, undecim sciiicet prsecipuas et adeoque unducirices, milie inferioris subseiiH et exorta decim millia ex omissione particuLv postremam sententiam quoque
esse.
scUicet apud Deum nobis irapetrandumsanetasDei auxilmra mvoundecim miUia virginum nobis in cupiraus etc. Unde appareat
cantes,
notum
esse
scecido XI exeunte
multo antiquiorem esse iradivirginum. Sed id tionem de undecim raiUibus
araumentumpauio
260 Tres
latius
expendendumvtdetur.
-
Quam
propugnavit eruditissimus presbyier sua de S. Ursula disseriatione (3).

optiini viri
,
Flos
in
di-
monumentain monumenta
At pace
,
jam
in Christo
quiescentis
haberi tradicere liceat eimuito recentiorem miiiibus virginum. Non tionem de undecim minus sequenti enim sxcuio xi exeunte, midtoque Coionienses undecies mille ccepium virgines
asseri
SS ..^^^^ ,vgu>.{.u. Prima ciassis eorum ^.^^^, hahent nomina secunda qux ,^j est QUcV sinqularia teriia qu^ ...n..-- -j-indefinitum numerum significant Sermo ^n NataU ;;;.m;;-;. undecies miiie produnt, Quum
<;..
possunt sciiicet in ciasses distribui Virginum ^- quious afi nu,n^"^ in quibus de numero ^<^' y
;
,i,u.e..m.
quaiiacumque indicia sunt.
^,.^,
rf,,.
scripius
enim Sermonis in nataii fuisse numero. Titulus hic est Sermo in natali sanin codice Coloniensi millium, et in exemctarura virginum undccim lu festivitate beatissimse societatis piari Leodiensi virginum [i). Nec dicipoiest hsec postea
: :
erant cognitffi ; m- _^^ fuisse asseverabatur re- p ter quas inclyta et iusigni.s Britanms) o.isBritannorumfiUa, ab iWis (scilicet Piunosa nuucuVinnosa, a nostris (Coioniensihus)
est,
paucissims
nomme
^^^^^^.^^,_
XI millium
ascribisloco
enim quod midtitudo. Vomone passim indicaiur maxima virginura agraina cantur enim Colonieusium
iaudatur tautuseavum numerus,
titudotauta; comparawiwr
;
tituii abjecta fuisse: prxierquam tpsoser^ heec inanis conjectura est, tn
Cave tamen ne hinc concludas S. cognitam; aliarum seu Vinnosam soiam fuisse sed paucissimarum quoque innotuerat nomen, Quceautem aiix Pinnosa auteyn prxcipua habiia. Usuardus, qui anno 8aJ dictu.
pata.
Pmuosam
fuerint
difficile
aut
in pri7nam Martyroiogii sui ediiionem memmzt 20 Octobris iucem emisitiU), ad diem

8(30
ei
virginum muliegio-
(12)
cum duodecim
nibus Angeiorum chorus virginura quam duodecira miHiaVirgiuura;

tot
pauciores tamen dicuntur
MarthEC ad diemsemina eruditus theologus Fioss reperit videtur,x),oim Kalendario (sceculi, ut
sanctarura virgnmm Civitate Colonia passionis pluribus ; eademque noet SaulEe cura abis
jam $xcuh
Itic
ix
iiHinents
innotueral.
patrocinium undecim miilia alluditur. de mona259 In pluribus item dipiomatihus Coloniensiidemnumerusoccurrit. sterio Usuiano Hermannus, Coloniensis praesui, in charta puscribenda de dotatione templi, hsec anno 922
btica
(nAl>
m.Uinm coraparandus; appellatur nullis numero quibus aperte ad extollitur etc;
quentem in notaio in Assidiensi nunc Dusseldorfiensi,
hibliO-
thecapubiica D, 3. Iniitaniis swcuio capituii Colomensis nunc que oiim in bibiiotheca ÔSOoUra sigiis cod. Darmst.
in Darmstadiensisub scriptor legii nomma sanCol SSservatis, idem Brittoi^ et Lr.ul ctarum Marth^, Saula, Paul^,
;
xi scriptisat'
Cbapcavnie,
Gesla Ponlificum Leodioiisium. lom.
III,
216-12)
eiscoa
-l5)AstWmhs
Caiiisium, Vell. leclt. lom. III, part. iii, pog.'2i2 Ai>. UrsUî, allgemciues Kirchciilcxicon,
lom IV
pag. I102clscqq.
-(i) Crombachius,
S. Ursula
vmdi-
Martyiulosiiito, ct8. -- (12) U5Urd,
cJit, SoHc.ii. pa;;.
61o.
^^
; ;

rt
147
*itoi>i
et in alteris
uno
2106,
sasculo antiquiorihus, notatis

olira
cod. Darmst.
thse, ShuIse,
sae,
Col. 106), Britlolae.

Greg-oritis,
Sambatite, Saturnise,
(1).
MarPinDo-
In Kalendario Assindiensi exeuntis sa^culi x, guod edidit Binterim, legi sanctas xi virgines Ursuiam, Senciam, Greg-oriam, Pinnosam, Martham, Saulam, Britulam, Saturninam, Rabaciam, Saturiam et Palladiam jam vidimus ; quas nomina in litaniis insertis codici Darmstadien^
PalladiEe
emerserunt ; quum monumenta, qux ilta habent nomina. visionibus Schonaugiensibus pura sint. Porro quando S. Pinnosa prai cxteris clarescebat, paucissimas notas fuisse vidimus quotautem et quxnam, quis dixerit? An Martha et Saula, qu3e et Paula ? An prxterea Brittola et Ursula
:
^' ^' ^'
An
Sarabatia insuper, Saturnina, Greg-oria et Pal\adi& ? An ênim quoque et Saturnia ? Hcvc

aiienee sagacitati
omnia
permittenda videntur.
Cotoniensi 45 et inter annum 950 et 1000 scriptis alio ordine iterum reperit Fiossius, scilicet Mavihsm, Saulam. Brictolam, Gregoriam, Saturninam, Sabatiam, Pinnosam, Uryulam, Sensi ;2040, otim,
:
263 Idunumnobisnotasse sufjiciat nitomnino nn hinc tequihinc conciudi posse de mimero sanctarum vi?'gi- ''"' 9'""^ '"-
nwn,
quse Coio?iice truculentam morie?n obierunt. ""

his monumentis antiquius est in Nataii;etpteraque rece?xtiora siint re-
"''''"'"*-
Nuiiu menim ex
tiam, Palladiam et Saturiam. Inpristino breviario
Sermone
Zm
Ms.
ecciesicV collegiatas
SS. Apostolorum Colo;
niensi in fine lectionis quintee tegit C7'ombachius (2) ; Quarum Doraina sunt ha3c Pinnosa, Maxirai ducis filia, Sentia, Georg-ia,
Martha, Saula,
Palladia,
Brittula
Rabastia, Saturnina
:
Satura,
Clementia, Grata omissa^.'\]v&n\&., cujus quippe laudes ante celebratm essent. Demum in Adonis auctario (H) In Galliis apnd Coloniara AgTippinam sanctarum virg'inum uudecim milliura. Una dicitur Ursula, Sentia, Greg-oria, Pinnosa, Mardia, Saula, Brictula, Saturnina, Saturnia, Rabatia, Palladia, ^ Clementia, Grata et aliarura nomina scripta sunt
;
:
undecim milliavirquod in iitaniis pauca occurrmit nomi}2a,/icVc earum natura ei lex est ut singuiaiês tantum sancti expressim invocentur. Eaiendariis autem id fere commune, ut, ubi piurimo?'u?nsa?ictoru7H festwnindicatur,pleg-inura clare teguntur. Prasterea,
citatis dipiomalibus.in quibus
rumque praecipua tanium
7-ecenseanlur tiomina, reliquas3ppius 07niitaniur, adeoque ipse socio?'um nui7zerus taceatur : sic in Medioianensi, quod
prxfixum
siano,
repe-rit
Georgius
(7)
Breviario Amb?-o-
in libro vitaa.
divenis
anno 146j scripto, ad s.ui kale?idas octobris nude tegitur Sanctae Ur.su Ise virg-. Atque ad E omnes fere dies similia exempia in ope?-e ?iostro,
:
im-
pQnbnspUn
mimaeeie(,,.,
261 Haec si recoiiigamus, mdentur quatuor distinouenda tempora p7-imum quo S. Pinnosao??j,' \ ., ^ nzum celeoerrtma fuerit ; secundum quo SS. Marth et Saula tertium quo S. Ursula prx reliquis cla?'uerit ; quartum quo S. Cleraentia accesserit
: , ,. , ;
ubi de ??iarty)'um turmis, maxime Hiero7Ujmia?iis sermo esi, obvia su?it. De?num quod Trudqîense Chronicu?n undecira virginum meminit, hincor-
Unde autem orta sit hsec vayHatio valde obscurum est. Certe in vetustiori kalendario Assiiidiensi, quod sseculo is exeunte scriptum diximus, ad uttimam Februarii diem tegitur trnnslatio S. Pinnosse; unde conjicere piônum est
et S;
Grata.
twn videtur quodtotidein tantum e tei'ra levatx essent agebaiur enim de inse?'endis altari iêiiquiis, 263 Secunda monumentorum ciassis ea compiectitur in quibus Ursulana agmina sanctas virgi:
i^sinmda
das-
*'"'""""'
""""*'"*'""''
nes appeila7iiur,
7iuiiis exp?'essis
nomi?iibus ?ieque
numeris. Verum hsec nequaqua^n separanda a

teriia classe, qua 7nonu?nenta ciaudii7ius, quibus undecim millia desig^tantur. Sciiicet, ut jam anno Q)l'Zet'.^21 dicebatur U?'suianu?n temptwn eoclesia sanctarura undecira milliura virg-inum, sic
habuisse tyanstationem eamque singidari veneraiione cuttam fuisse, qiiamdiu hujus transtationis memoria viguerit. Verumtamen in Sermone in Nataii, in quo nutia hujus iransiationis mentio ft, aiio ex capite universee iurbcV princeps dicitur^. Pinnosa ûorf videiicet
eam celeber^nmam
eodem tempo?'e
virginura
et
:
?iude dicebatur ecclesia sanctnrum dupiex no?nen semper pe?'severavit
ut tiunc aiiqua?ido die Kirche der elf tiiusend
ferebatur esse regis
Britannorum
fiiia,
neque his
insuianis minus nota erat qiiam Coionicnsibus : que dein iaudes in S. Ursulara ti-anstata; sunt. Neque continuo S. Pinnosa iocum cessit S. Ursulee; sed prius SS. Martha et Saula pr^cipimm locum aiiquandiu habuisse videntur Quis hsec extricet? Tres pfHores mutationes sxculo nono exeunte an.
Jung-frauen, atiguando Saucter Vilgen [quod ex lati?iQ Sanctarum Virgiiuim corruptwn est) appellatur, sic oiitn
quoque p?'o?niscue
et
saipius in
iis-
dem
diplo?7iatibus utroque noniine designabatur
ita ut
quod antigiiius sit ambiyi queat, quamquayn
in a7iiiguio?'i dipiomate ecclesia seu monasterium beatarum virgiuum occu?'rat; immo ut verisimiie
sit
teriores fuisse
(;
ex kalenda^Ho Assendiensi conSS. ClementiEe et
hanc appeliatioimn breviatam
esse
ex altera
stat
quartam seu accessionem

virg-ines in
uudecirarailliura sanctarumvirginum, Ututidest,
Gratse posteriorem videri vel hinc colligiiur,
guod
legitur monasteriura beatarum virg-inum

natio?ie Gu?itha?-ii
[li],
i?i
ordi-
undecim
dicu7itur
eodem halendario expresse
Coioniensis episcopi ;
quam
; et in Chronico Trudonensi (i) de consecratione aitaris, anno 1117 facta, tegitur sepuicro insertum fuisse de reliquiis sanctarum undecira virg-inum neque aliud signifcant siglcE SS. bi. xi. virgînum, qux in katendario Frisingensi ssecuti [ut videtur x) scripta sunt (5). Contra verba dipio;
xviii kaleudjLS februariiiinno Cliristo jiropitio, reg-ni
sm'
XI, indictione xv,
Aquisgriini jialatio reg-io in
Dei noraine feliciter Lotharius roboravii. Reg?ii initium ducitur a die 25 junii anni 811, et i?idi'
ctio S.V an?iu?n S52, no?7.hb'6 [ut pie?-ique habent)
matis de monasierio Ursutano Cotonietisi, anno 101-7 editi, in guo id sanctarum undecira virginum dicitur (6), verisimititer hiatwn habent, eiapso scilicet millium vocabido, quum vulgare ejus asceterii nomen esset Sanctarura Virginum aut sanctarum undecira millium virginum. Post sxcuiiim itaque nonum, immo post annum 1117 additx
fuerint Clementia et Grata verumtamen ante mediwn Sceculum sii, quo Etisdbethanx Revelationes
;
designat. Indiplomate autem, quod publice Colouia civitate reg-nantibus christianissimis reg:ibus Carolo i?) et Ilenrico, indictione x, in idus augusti,
id est a?ino 922, co?ididit Hermannus episcopus et quo piures donationes, quas rex Conradus,
ejus
uxor et
iltustris vir
sterio
fece?-ant,
C07i/ir?navit
Vassus Ursuiano mona(9), ipse moniales
vacat Deo sanctisque virg-inibus rite faraulantes; sedbisquogue z&erfem sanctarura undecim raillia Yivg\nnmme??iorat quod et Vassus etiam, utjam animadvertimus, fecerat.
;
Ascbbacli, Ur*iiln,l.\V, (3) Georgius, (2lS. Uisula vinc!ic!.la, pas- 991SMarlyiologiiim Ailonis. pag Gii. l4) Lib. \ ad llnem ap. Daclieriam, Spicilcguim, lnm II, pog. (197, edit. 1723. (!>] Ap. EccarduiD, Francia Oricntalis, lom. I, pag. tSS(i. ^6) Ap. Lnconiblet,
(i)
Algemeincs kircbenlexicon von
pag. 1104.
v ~
(8) Crombuch, i7)flIartyrolo^Juni Adoiiis. pag, 71S. pag. 182. S. Ursula vindicala, pag. 77(1 ci 777; Wurdtwein. Novo sub*idia {i>) Ap. Cronibacb, dijiloinaiica, tom. IV, pag. 23 ci scqq.
pag. 77H.
264 Wichfridtis
DE
iOCTOKI
SS.
UESULA ET SOCIABUS.
exercitu ejus. Hseo codicis aetas deducitur es pagina duodecima, in qua visitur imago picta ejus, qui li-
V. D. B.
scilicei diplo~
annu in diplomale 2C4 Wichfridus episcopus ecclesmm indicamnus, 927 i\),qôdsupraquoque simul tamen reco-
tnata tKCuli
is
sanctumm vir,nnum
appellat,
brum
scripsit, ofiêrentis
librumipsum Egberto
:
pree-
s,
ilUc undecim millium v.rginum lens reverentiam diploquinquenmo posi
requiesceutiam. Idem ecclesia sanctarum virgimate, condito publice in anno briorio.-issimi reîg num, XVI kalendas augusti sanctimouialibus ad Henrlcl iv iierum prospexit famuSanctas Virgines Doraiuo devote studiuseque
lautibus.
suli, utex versubinc iude expresso Douum fevt Ruodprebt, quod prsesul suscipit
Egbreht.
Non
alius
hio
est
archiepiscopus, qui
quam Egbertus, Trevirorum eam rexit ecclesiam ab anno

imaginibus ia
979 ad 993.
Nam
sancti, qui pictis
ejus
Eodem fere tempore Alfuinus ei dilecia sunt conjux Ada proprietatem suam iargiii
,-
vocabulo ad ecclesiam Sanctarum Virginum quo in charta subbis utuntur. Contra Wichfridus
Psalterio et grandioribus et aureis literis repraesentantur, suut pariter episcopi Trevirenses. Ergo noster inter memoratos annos 979 et 993 codex exaratus fuit et quidem in urbe Trevirensi vel loco
alio ejus dicecesis, in
anno gloriosissimi regis Otionis vi, indiNostri ctione xiv, anno incarnaiionis Domini nuncupai ecclesiam Jesu Chrisii cmxli semel
scripta
cipitatum habuisse
Sanctarum Virginum, semelvero praefatam Sanctarum undecim millium Virginum ecclesiam (2). Qui
successit S.
Bruno
dedii tesiamentariis suis tabu-
lisad sancta.s virgiues vasa
duo et
alia nonnulla
(S).
qua etiam Geltrudam prinsuspicari licet; quin codianno 961 scyHptum coniendit Laureniius a cem Turre, quod in eo vi hai. aprilis Resurrectio Domini notatur verum id omnibus fere halendariis commune (13), neque hxc notatio eadem esi ac Paschatis, utmalecredidit Turriusjunior. Porro
suum
-.
Warinus, is Qui exeunie s^culo x Colonix praefati Sanctarum quoque in diplomate meminit
sedit
in antiquissimo hoc Trevirensi Caleixdario ad In Colonia sacrarum xii k. novembris legiiur

:
Virginum mouasterii, prius locutus de ecclesia Alia Sauctarum undecim millium Virginum (4). satis superque omiito (5). Qux enim retulimus, demonstrani nil elici posse ex eo, quod in scripiis mdloaddito nuB de basilicaUrsulana hxc ssepe, appellatur. Immo symero, Sauctarum Virgiuum nonymumesse Sanctarum undecim millium Virginum vel hinc liquet, quod utraque dictio vicissim iniisdem diplomatibus occurrit. ( kattndiiria qtlibus proin 265 Neque aliter censendum esi depaucis halenfesmice sanclodariis, in quibus ad xiii kalendas novembris rum undccim NiTgmum inCo\om&le gitu?', prout tum Sanctarum millia virgiMissali Annum eC sancl3 legit Crombachius (6) in vetusiissimo
virgioes di-
virg. XI milia.
266 Uinc judiciuon fer de his Hontheimianis ani^nadversionibus (14) ; Uudecim millia Virginum Martyrura, quEe 21 Octobris Colouiaehouoran-
UmcredarJ.""^'"^,j^""
r,xxieiSoikni;
ad Treviros equidem non pertinent; convenit tamen ex domesticis caleudariis, qufE edimus, obiter advertere, in horum primo (sciiicet S. Maximini sub annum 934 scripto) eas plane non memorari;
tur,
in
Simeonis seecuio xi exaraio) poni Sanctarum virgiunm.... millia, relicto spatio, quo numerus millium definiendus erat; non obscuro apud indicio, tum de numero necdum convenisse
secundo
[S,
glicano,
cuntur.
reperitur in Martyrologio Corbejensi, conanie annum 986 ex Atrebatensi Vedastino his quidem verbis (8) xii calenscripto (7), atque Colonia Pasdas sancti patris uostri ex Hilarionis. Virginum ; seu etiam in additamensio Sanctarum Bedae Wircehurgense, tis ad Martyrologium aliquantum auctis exaratis et IX
et
.-
omues. Quam a vero aberret hxc conjectura manifestum facit Gertrudianum Kalendarium quo constat integro fere seecuio ante apud Trevirenses receptum fuisse numerum xi millium virginum.
;
Sed hoc jam pridem omnium fere erudiiorum

consiiium fuii vanissimis telis Coioniensium virginum impetere multitudinem. Vanissima dixi, nam in multo receniioribus fastis, scripiis eo tempore, quonemo deti millibus dubitabai, simidicto les hiatus occurrunt. Sic in kalendario, est Psalterii olim ecAquilejensi, sed quod pars
ciesiee S- Michceiis in
Sceculo
die sxculo XX, ubi ad xu kal. novembr.... Eodem tanSanctarum Virgiuum occurrit (9). Hxc emm tumdem valent ac si scriptum esset : Sanctarum quod eodem arguundecim millium Virginum quo diplomatum vim demonmento conficimus fuisse stravimus, videlicet eodem tempore in usu numekalendariis inscribere uudecim millium
;
medium
oppido S. Danielis, et circa saecuium xiii conscriptum, ad xii kal.

;
rum. Testimonio
sit
kalendarium Hornbacense
dein Solodorense facium,
in dimcesi Metensi,
:
scriptumque sxculo ix (10); in quo ad 21 octobris ix mil. in Colegiiur (11) Nat. Scarum Virgiuum in kalendario lonia civitate. Reperitur quoque
etpasTrevirensi inier annum 979 ei 99:i scripto hisverbis Philippusa sim dicto Gertrudiano. Id CoTurre, Adriensis episcopus, descripsit (12) et Liianias contidex, Kalendarium, Psalterium regisfiliffi. Lantnens, sanct^ Elisabeth, Ungarise
;
millia virg. (al. Scor novembres legitur [Ib) et Gertrudiano jn&n.et Xem-p.).ExHornbacensi F kalendariis patei quoque quid sentiendum sit de qui, quod Hieronymiani Sollerii nosiri censura Mariyroiogii codexS. Udalrici Augustanus, cui
;
posteriores, nulli inscripti sunt sancti seecuio vni nov. habet (16) Col. SS. Undecim milad XI kal. lium virginum, idcirco scripsit (17) ; Patentissivero augraentum praebet xxi Octobris, unde:
mum
cim miiiium virgiuum; unde de
codicis Ktate con-
graviiducisTuringiffi conjugis.
munusjquod cum
nuUo, quod sciam, vel Usuardino jicias, Martyrologio seculo xii antiquiori, harura virginum uureperiatur memoria rotundo undecira millium
cum
in
dedit hohortatu Pertoldi patriarchffi Aquilejensis... coUegio... Conestissimocauonicorumrorojuliensi

fuerat in dex vero ante ducentos annos scriptus {quam quse soror erat UBum alterius GeltrudEe
Berioldi patriarchge et geniirix S. Elisabeihx.) pnnCujus genus in obscuro latet j quamquam ex progenie fuisse ex eo liquet, quod non semel cipum uuico et ipsa orat pro Petro (ut loquitur) filio meo
l\)
mero expressa. Et jam ante in sua Usuardi Martyroiogii editione ad 21 Octobris, in Obserscripvaiionibus, de undecim miiiibus virginum istas Usuardinas serat (18) Hoccertum hodiernas autiquum omuino non esse, nec apud uUum cognitas. Certe martyriographum sub eo numero sed Uusuardus sub eo numero eas non dedit
:
nulli eas cognitas fuisse
antiquo martyriogra-
Ap. Cromboch, pag. 779.
pag. c.L
-W
IbiJ. pag.
785. -
(2) llud. pag. t) Ib.d. pB-
78^
78o
- C
Ibid.
IM. pag-i79.87.
ct seqq. Cfr
- (15) Cff Act. SS. tom.
(12)
png 86 ot Ap. AUhanum, de CalendBrns * Vlll Octobns, peg. 926 ct .eq.

Hist. rrcvirensis
lora
DeHonlhc.m, Prodromus
Ap.
nrûla vindicflia. pae. 998.

r.
?orum .om 11
Francia Orirn.oli.. lom
(7) Maitenn.-. Thcsaurus Aneedo16U2. col (9) Eck^rtus, coi.^lb-i? l^) Ib.d. (10) Gerb.rUi. Monamrn a pag. 829.
(16) AHhonum. de Culendauis. pag. 206. Hcronymiana controcla. Act. SS. posl '.V"'"'^? P'S- ''^ Usaardi. pag. 61B. Ibid. pfsf. png. V. -(18) Mortyrolos.um
r-^S"
^;';-iiy Marljrolo m
^'''
vclem
circa UlurgiiB AlemaniiicsE, parsi,prf.
medium.
(U)
pho

pho plane falsum
et
149
tHCTitHI
est^
nisi
monUmenta
sseculi ix
e(
explicantuf
Wandeêrti
cartnina.
omnibus vetustiorem Sermonem in natali antiqua nonesse dixeris. 267 Porro quum ex dictis certum sit sxculo ix numerum undeci^n millium receptum fuisse hinc quoque intettigitur quse sit signiflcatid ca^rminum Wandelberti, qui medio sdeculo ix PrumicV in dicecesi Trevirensi Martyrologium metriet
,
reliqUis
historiam calamum strinxit, placet latina facere ejus verba: Haec fabula, inquit (2), ioquens de S. \Jrs\i\x gestis, prout in passione Regnante
sulae
V. D. B îiom purvtt
vxdtt,
Domiao
sequioris cvvi libris nanâtur, hsec fabula, quod huic rerum generi coramune est,
aliquid veri continet,
et in aiiis
quam
ab Bunnit
faittnn admitlit
cum
atque his verhis Colonienses virgines laudavit ad xii kalendas novembres: TuDCDumerosa simul Rlieni perlittora ftilg-ent
conscripsit
,
lineameuta vag-a sint et ambig-ua. iûUi enim alii quam Attila ejusque Hunni latere possuut sub persona victoris universte Europfe et barbarorum, qui trucidasse dicuntur sanctas virgiaes. Veram Attila ejusque viri
licet
0k(ir
fêfiade;
fti-imsi iMilla
rntio hiiheie-
(r
(o(
moiiii-
mnrof'iim,
fjuibai
st
non
Christo virg-ineis erecta tropaeamauiplis Agrippinee urbi; quarum furor impius olim
Millia mactavit
ductricibus iaclita sanctis.
Quibus verbis nequaqua^n innuitur, ut nonnulti voluere martyres Colonienses numero fuisse omnino mille praeter d.uctrices, quas dicunt esse S. Ursulam et decem alias in Assendiensi kaien,
Coloniam fecerunt stragem. (Nun haben diese aber nachweislich bei Coln kein grosseres Massaker uerw&i.JQuidni ibidem parva non secus ac alibi ab iis facta fuerit? (Dass kleinere statt gefunden haben, warum solite das nicht geschehen sein hier sowol wie
magnam apud
mHlM
ti-aduntw.
auch
dario notatas
milliers.
sed inclita millia, numerus indefinitus, idem indicant quod gatticum plusieurs
;
?) Pieri potest ut hac strage etiam virgines feque ac viri mulieres, ptieri; sed hfe singulares fuere casdes quocirca arbitratur opitiionem de maxima undecim mil-
anderwarts
perierint
mi et
eruditissimi viri,
Neque possum non mirari quod gravissiquum hunc Wandelberli
locum examinarunt, in scopulum impegerint. Ingens scilicet discrimen est inter mille et millia;
lium muititudine ortam esse paidatim ex memoria de immensa strage in campis Catalaunicis. At nolim examinare quid undecim miilia virginum, Coioniie Ccvsarum, commune habeant cum
ducentis fere miiiibus in campis itHs occumbentium;hasc lubens prsetereo sed id unum quxro ubi iegaturin effractis civitatibus paucos tantummodo ab AttiicV Hunnico exercitu necatos fuisse. Profecto nemo unus ex antiquis histoi-icis, qui
:
enim adjective et substantive adhibeiur, utidemsit ac grasce yO.m et ydix-, et dicatur mille annorum et mille anni. W\\\f\.itaque plurale est, ut mille, substantive usurpatum, singulare neque umquam millia nisi depluribus millibus dicitur qu^ sexcentis exemplis demonstrantur a lexicographis. Haud scio an ipse Sollerius fateatur plura millia intellecta fuisse a Wandelberto, ubi scribit {\) Numerum hic pro
mille
ita
:
AttilcV gesla piôsecuti sint, ita toquitur ut
non
indicet
eo passim facta fuisse detrimenta et occisiones. Sed id argumentum xsiv prosecuti sumus; adeoque finniter per-
immania ab
poete
arbitrio
determinari
perspicuura
videtur.
suasum nobis
testimonia
et Aqxciiejensi
est
futurum esseut,
de
Mettensi
et
,
siquis altctta
Caeterumet mille et millenas fuisse illustrissimas virgines tam iudubitatnm putamus, ut ferreus sit
oporteat (loquor ex magistri Papebrochii sententia)
maxime
Atrebatensi
vastatione mente recoiere voiuerit, is (etiam nulia ratione habita
expugnatione
qui hisce et antiquis fundamentis nisae Coloniensium traditioni fidem neg-are sustineat. Verume-
tot
tesiimoniorum quibus de undecim miUibus
nimvero,
stulavit,
si indefinitus sit
millia cajnens),
numerus (plura tamen quem car:.iinum forte ratio po-
constat) mutto probabiiius habiturus sit undecies milie Colonise occisos fuisse, quam paucos
unde definiendum quse scripioris fuerit mensetconsilium, nisiexaiiis ejusdem fere eevi documentis ? quibus undecim miiiia tradi jam satis superque diximus.
Admillendi
268
Manet itaque inconcussus numerus unde-
mdcciei mille marty-un(

ret Colonien-
eim millium virginum, antiquissimo Sermonein nataii, kalendariis Hornbacensi et Gertrudiano

et
m; qui numerns mttUo

probabilioieti
piurimis diplomatibus Coloniensibus de basiseu monasterio Ursulano confirmatus qum basilica seu monasterium quum longe antiquior esset ipso Sermone in Nataii atque in id genus c xdibusplane optime rerum veterum conservetur memoria, equidem non video quid vetustissimas traditioni Coloniensi opponi possit. Pyôfecto nemo eidem repugnaret si, non undecies mille, sed undecim tantum referret martyres at quid, quseso, tutior traditio de undecim quam de undecies miiie ? Sed horret ad tantum virginum numerum animus ! Recte, si de tot iiiibatis pueiiis ageretur; at supra xxvi satis ostendimus hoc numero pueros, viros, mulieres et viduas xque ac virgines contineri. Verum paucos iantum Colonise trucidavit Attihv exercitus. Id primus, ni faiior, objecit Oskar Schade, qui, quamquam eum in lucubratiuncuia sua passim dicerês 7iil aiiud veile quam meram fabuiam esse universum Ursulanum martyrium, victustamen testimoniorum fatetur non semel antiquitate et midtitudine aliquid veri subesse et quidem ab Attila Colonise stragem editam fuisse; sed eam non magnam
lica
: , :
,
tantum, verbi gratia undecim (quse mens est, ni failor, Oskaris Schade), aut miile et undecim (qui numerus placuisse videtur RR. viris et BinluimaneB terim et Ftoss.) 270 Non enim nostra humanitate et moribics erant cirdct barbarorum gesta metienda sunt. Horremus palratx H biivbari, plane quum mentis aciem in undecim miiiia imlci l'um/iicadaverum convertimus ; sed quae nobis horro?^, lis, Hunnis aiiisque barbaris fuere gaudio et oblectamento. Quie ut ciarius paieant, quamquam bene muiia de Hunnorum feriiate jam retulimus, strages aiiquot, quse a harbaris patratse P suni et de quarum amptitudine certius constat, juverit
indicasse.
cosevus et
rerum
S. Hi-ronymus testis sui temporis, etiam Galiica,
ru7n, scientissimus, narrat
pio Moguntiacensi, ubi hsec cioitas a
fuisse contendit
269
(1)
Quod nuperius et quidem aeerrime in Usuardi Marlyiologium. \\â. (il5- (2) Uie Suge
127.
S.
Ur-
HeiligcQ Ursula, psg.
(o)
von dcr Epist. xci ad Agerucbiam. op. D.
in temVandaiis aliisque barbaris capta est, ptura hominuiyi millia occisa fuisse (3). Verbd supra dedimus. Inprologo Carminis de providentia divina, quo describuniur mala, quee ab anno 4.06 ad 416 a Vandalis et Gotthis perpessi sunt Galii, hsec leguntur (4) Heu caide decenni Tandalicis gladiis sternimur et Geticis. Non castella petris, non oppida montibus altis Imposita, aut urbes amnibus aequoreis, Barbarici superare dolos atque arma furoris Evaluere omnes ultima pertulimus. Necquerarextinctam nullo discrimine plebem, Mors quoque priraorum cesset ab invidia, Majores anni * ne forte et ffiquior tetas Offenso tulerint quse meruere Deo. Quid pueri insontes.^ quid commisere puellae ? Nulla quibus dederat crimina vita brevis?...
! :
ad annum 409
annis.'
Bouquet, lom.
I,
pog.
7W.
{i) Ibid.
pag, 777 et 778.
Non
150
V. D. B.
DE
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
postquam ostendit quam late olim extensa esset Victoria, quam validis mceniis munita quantisque opibus locuptes quumque
Non honor innuptas devot virginitatis, Nec texit viduas rellig-ionis amor.
ducere Ipsi desertis qui vitam
Hoffmann
,
antris
dieque Suerant. laudantes uocte
Deum
ptoplia[niis
:
indicavit ex
inventis
nummis
et
titulis
eam
:
malos. Idemturbo bonos sustulit atque nominis almi Nulla sacerdotes reverentia populi. Discrevit miseri suppUciis
quisque Non aliamsubierenecem.quam
et Gotthorum: ffxc Vandalorum crudelitas quibus, Attila Hunnos misericordiores dixerit a Danubium deprobe duce, septuaginta civitates
quis
non iii paulo ante deletam, sic demum progreditur Ssevum in modum Gerraani ulti sunt Romanoy et omnes banc cladem plaue horreremus, nisi memores essemus hanc sibi sortem ab avis nostris promeritos esse trecenaria tyrannide Romanos, quo-
medio sxculo
fuisse superstitem, sed
rum erimina impunia
esse nefas erat.
Jam
vero
Tatari$,
Tureit
aliif~
ac Hunnos 271 Tataros ejusdem esse stirpis monuimus siepius lege itaque apud Rainaldum
:
letas fuisse
novimus ?
que
qiiOK crM.
delilaie iipe-
rarnnt Bnuni.
c^des pue1241 et sequentes quot illi quantasque senum virorumrorum, virginum, fceminarum, Silesiam aliain Russiam, Poloniam,
que,
in Continuotione
Annalium Baronii ad annum
accipe quae de hac ultione ex Victorise ruinis tamquam ex aperto libro leg-i. 273 SUMMA VI ET IHPRESSIONE PACTA,EXPUGNAVEnUNT GeRMANI CIVITATEM ET CASTRUM CERTATUM DEIN IN IPSIS DOMIBUS, qUO HOMINEB OCCISI ET ANIMANTIA. Ubi
;
Piignodim
i;tig
in
domibMi;
attimaulia
xquE ac
lio:
telluseflfossaest,
edere essent sque vicinas regiones irrumperent, dicam, Mogole quosoliti. Quid de Tamerlano
quum
apparuereossa humana seque ac bovina, suina, canina,- neque sing-ubestiaria, puta laria tantum, sed maxima multitudine adeoque in;
'ninescîa
teg-ros sceletos
nue natione, quem Attil^ vestigiis coltecta luissediceres?Nemo nescit in Ispahan capitum, qu^monstrum fuisseseptuaginta millia eamdem exB istud pr^cidijusserat: et passim crudelitatem. Partim ex et
plicabat insolentiam
inststere vo-
humanos. Sic in prfftorii aula detectaintegraossium compag-es, ad cujus pedesclavi,

olim calceis suffixi, jacebant et reliquise solearum, in quibus eerug-inosa foramina supererant; sic quoque in prsecipuo ejusdem praetorii cubiculo sedebat
ad parietem alia ossea forma; cui adjacebat clypeolus sig-ni arg-enteus, gêrmanica cuspide transverberatus; et simul cassis instructa arg-entea lamina,
inscriptis literis
qujfi
eodem sanguine
Turc^; atqueah his novem anno 1S22 occupamillia Chiensium, utpHmum

creti
E*
vere urbcm, trucidata fuisse
ommbus notum,
tot alia millia,
et
COH. V
et g-enio
veteranorum etc:
In utroque loco
mstea per integrum mensem qu^ insula centum viginti

,
ut,
sig-niferi fuisse
indubium
est.
millia incolarum hanc stragem et quadraper ante habebat ad octo mitqinta millium servorum venditionem
lia
prope sceletumeratjaculum, profecto demortuorura telum. Eodem modo passim reperta sunt Romana Eeque ac Germanica arma, quse magno numero coUecta sunt.
aliquando redacta fuerit. Ab ipsis christianis factas nemxnt mcomper^ infandas cxdes fuisse in circo ium: ut uno exemplo rem confirmem, juhente Theodosio, septem aut, Thessalonicensi, militinarrant, quindecim millia civium a
ut alii
omitto. Nebusoccisi fuere: recentiora lubens
virquaquam itaque numerus undecim millium incolarum (nam eo numero ginum seu potius
Quomodo autem
haec tanto
numero ossa
et
armaubique sparsa
essent, nisipug-natum
fuisse in
plateisatqueinipsis demumdomibusPnisi victores, civitatis et castri domini, occidissent quoquepartem pecoris, eoque pasti, ossibus terram conspersissent?
omnes qui
Coloniae Agrippinde ah Hunnis prosatis inculcare possutrati suni, contineri non aut stuporem ingerere debet.
274 PaKS TANTUM PK^D^, qVM IN TAM DIVITE ET FLORELIQUA E.ENTE CIVITATE ACTA EST, POTCIT AUPE11B.I Ex Ceutum fcrC INCUEDIBILI PUUOKE DESTRUCTA FUIT.
,*
jmrit prxd-1
ubacCa,
quit
leli-
frmtatim
;
ilestrurlit
mus) admirationem fuisse Neve dicasneutiquam constare numeratos
omnigênis rebus vix una integ-ra est, sive quod Germanis vilioris pretii aut esilioris formae visa sit, sive quod contempta aut prBeterita. Pluries mille
deomni re martyres. Hêc mera suspicio, quales possunt; sed nullum fundamenhistorica ^noveri ium habet. Qui tradidere numerum undecim quam mittium illi sciverint quare potius undecim
decem dixerint aut duodeciyn. Neque
ita difficitis
multis locis plenis corbibus collegi, fragmenta detecta sunt paterarum, catinorum, lancium, urceorum et similium ustensilium; sed in imscilieet, quae
mensa hac
fictili supellectili,
maximam partem
co-
C
Singutarc
supputatio scimo ordine

rint,
fuit,
et
quum
in
communihus fossis ma-
quinaria, nulla vasa, praeter exig-ua aliquot, erant integra. Inventa quoque incredibilis vitrea supellex, sed nil
reverentia corpora deposita fue-
esset. Quin etiam quse ut molEe versatiles, columnseex fractudifflcillima,
quod fractum non

regrionis
272 Verumenimvero
ri-
quamquam
haec zta haoe-
j.
optimo hujus
lapide, altaria
marmorea,
spedmen
ant,
guum tamen
sa?pius post discessum harba-
vitalif a bar-
haru dirut*.
denuo inhabitari a civipost iterum vastari bus rnmi7nus et paucis annis hominum deper innatam henevotentiam, qua cogitatione minuiattinentia licta ad nos minus inducimur ad potius quam augemus, facite
rorum
civitates dirutas
ferro tofus albus et ruber, et durissima ex eere et instrumenta, hsec omnia rupta summa confecta est. adhibita vi, cujus vestigia facile recog-noscere maxime, ubi longse altarium, statuarum Praetorium
et
idolorum erant
series,
hostium furorem exper-
mus
aestimandum scriptores antiquos, terrore

perculsos,exaogerasse damnaquae
:
mmio
illo
asvocivita-
quocirca placet hic coromtibus itlata fuerint specimen, quod quidem dis loco ob oculos ponere spectat. sed quo generaad Hunnos directe non
rudera redacta. Neque quis tum fuit. umquam banc sibi deletionem recte imaginabitur, adstet, aut salnisi effosionibus quae fiunt continuo marmorea tem cubiculum intret in quo millena
Omnia
illa in
praeprimis ettofina fragmeuta congessi. Furorille marmorei, intelligitur ex majori fragmento altaris
dirutx civiiatis iim innoteseat quse effract^ seu atque id quidem non minus insiesset conditio; Herculani ei Pompejse, Vesuvii cinerigne Victoria, insibus coopertarum. Id autem dahit
cujus
toties
superficies acuto
mento, quod juxta

275
gravique lapicidae intrurepertum est , tantopere et

[.agmenli'
qmm
concussa fuit ut impolitus lapis videatur. satis habuere Germani omnia corrum-
Neque
qyiuquaVtf'
prope Niewied gnis ad dextram Rheni ripam duplex civitas, cujus rudera descripsit una aut collegit Steiner (2). Porro (1), titulos,
PERE, sed
quaquaversum sparseuunt fragmenta.

fuissent,
Si
num
diT^'-"''
enim frangendis rebus contenti

(2) Rezcisi habeo. Niewicd. 1833. rum Rhcni, lom. II, pag. Cl el scq.
frusta
possent. utique juxta posita essent et redintegrari
Hoffman
driuen
iimorsladlo nii licm Rlieinc zwiillUcber dic Zer*iariing iler W.cd. durch die pculs.he in der Mme dcs scl en Labn m.d bcy Niewicd Jobrhunderts, ivie sie die Nachgrahuogeu
Codcx inscnplionum
Roini.i.o-
At
151
At Duspiam ita est. Altarium scilicet frag-menta, quffi ex marmore, forma et inscriptionibus unius
conspiciebam , ing-enti spatio minora frusta long-ius a basi, majora propius similiter earumdem statuarum membra et pretiosissimarum paterarum frag:aiina, ex proposito ad quatuor ventos projecta, integro interdum octiduo post a fossoribus retecta sunt. 276 POSTQUAU AUTEM HOC MODO MOBILIA DESTHUXISSENT GeRMANI TUNC TANDEM APPLICUBRE zEDIBUS FLAMMAS ET CIVITATEM INCBNDIO DELERUNT. CarbOUeS
dijecta erant,
; ,
quas ab antiquissimis temporibus Britannis

:
xque
tUCTOIIt
olim molis
fnisse
ac Coioniensihus persuasa sunt, suhesse unde emm hxc concordia esset orta ? Media ilaque via
V. D. B.
^ncedendumvideturetlproinadmittendumaliqxLot,
ex
iis, et
forte celeberrimas, natione Britannas
fuisse; et
ftiimmti dein
domtuei
civi
quidem eo verisimiiius est prxcipuam laudem feminis ex hac gente cessisse, quo certius est pudicitiam earum singularem fuisse vifHutcm, ut his verbis testatur Procopius Tanti enim (1)
:
m dileu;
pudicitiam fHciuat
conjug-ii,
barbari (Britanni), ut eam prostituissevideaturfemina, eui solum no.aenpacti

illi
et incendii reliquifE ubique apparent jam in pavimento cubiculonim, jam in imis ruderibus. Planum quoque erat ut quo majores essent ledes, eo acrius
non
res ipsa contig:erit.

Eatinter plu
if^ fvitSB Bri(iiiirint
arderet ig:nis et majora inferret

his
damna atque ex
:
279 Qiiod autem antiqua et venerahitis est traditio de Britannarum prgesentia et aede, ex Sermone in Natali manifestum fit. Ah
initio
quidem etiamnum de {edium mag-nitudine sestimatio fieri potest. In prietorio autera, in quo trabes
fuit incendii
auctoream innuit
enim
su(ii/<f
SanctaColoniensiuTi virg-inum ag-mina. inquit, [inde enim, ex Colonia sciiicet, eas

-.
^cnn'1 in
Satali;
carbones redactae inventae sunt, tantus ardor ut non tantum spississimum vitrum, verum etiam frag-mina cenea ruptorura idointeg-rEB in
rectius cog-nominamus, ubi vitae instantis seu ccelestis quam ubi, nempe in BHtannia, mortis futurae
lorum
et alia similia fusa siut;
adeoque
in prjEter-
currenti rivo teg:ulas in vitrum versas reperi et imbrices in quibus fusurm iuitia cernere est.
qvx
inceti-
diem habuere natalitium) nobis hodie non minus sunt admiranda quam veneranda. Continuo eas laudat quod veniendo Coloniam ipsam in qiia natEe sunt patriam non cog-noveruut canmliter. Num. 7
confutat opinionem eorum qui eas ex Oriente Cotoniam advenisse volehant et num. 9 eorum
prohatsententiam,quip\ixresni(meroetvig'nanti\is
277
QUUM AUTEM
dtutn relique-
INCENDIO COMBUSTA ESSET TOTA
rat.iM deque
uerfn.
ÎÎTAS,
TDNCTANDEM ALLABORATUM UT LAPIDEiE ^DES,
1'ALATIA, MURI, TURRES ALIAQUE SUS DEQUE VERTERENTUR ET QUANTUM PIERI POSSET SOLO ^QUAUENTOE. Mtt-
nifestum enim
est,
quandoquidem
hsec vi diruta
fuerunt, ea vel ah ipsis harbaris vel muito fardius ab accolis eversa fuisse; quod autem accolse harum
rerumordinemintuentesBritanniara insulam tradebant hujus Deo notse multitudinis g-enetricem et nutricem pariterexstitisse. Quod tripiici testimonio
confirtnat Brilannorum,
Batavorum
:
et Coionieyi-
ruinarumauctoresnonfuerint^colligiturexprX' sentia ferri, tegularum aliarumque multarum
sium. lu qua sententia, inquit, cnacordant procul dubio et hi, qui sanctum agmeu lisisse dicuntur,
videiicet Britanni; et qui se suscepisse mag-nnpere
rerum utilium
(qUcV hi certe, si superstites di-
ruissent muros, inutilitatemconvertissent suam-J sed nil simile actum est. Atque hxc siquis constderarit, prohe intelliget quanta sanguinis copia, quantaque xdifciorum vastitate indicarentur
Coionienses inteiiige; horum etiam medii seu Batavi convenientissimis hoc ipsum adstruunt
Iffitantur;
sig-norura indiciis;
liis
apud quos pleraque loca sanctis cernuntur honorata simui et illustratp reliquiis
harharorum vestigia, quacumque malo in civitates animo perrexissent. Absii itaque ut arhitremur casdes neque magnas fuisse, neque crudeles, et potissimum Hunnos,' Coloniie versantes, non niultum civihus maxime pueilis fuisse graves. Atque hcvc nisi manifesta videantur equidem
, ,
,
nam et in Biitavia quam Rhenus hicornis ciroumfluendo insulam facit, sedem fundasse, ibique aliquaudiu mansisse referuntur. Gaifredum MonuPassionem Reg-nante Doniino Britnnnon est quod moneam. Apud utrarnque gentem singidaris de S. Piuuosa seu Vjnmtsa erat notitia; num. enim 1 Se?'monis in Nataii hsec habentur Inter qua.s
et
metensem
niccB et Coioniensis traditionis vades es.se
nescio quid de historias luce et facibus homines loquantur.
.-
inelyta etinsip-nis fulsse a.-^severatur regisUritauno-
rum
fiiia,
ab
illis
Vinuosa, a nostris Pinnosa nuncu<viM(m migralionifn vcn'i-
$
c
XXVIII. An Colonienses martyres

natione
pata.
Britanna
fuerint
et
an
ante martyriura instituerint pere-
grinationem
Romanam.
/>'"" qu.\,a-
''" 1 Colo"tfiiies
'J/''e
inur-
domo
f"cri)U.
expiicuimus, certa nohis videntur et historicis nixa fundamentis. Reiiqua prohabilia tantum et inuito minus firma quocirca hreviorihus ea expediemus. Prima autem quse proponi solet qucBsto versatur circa virginmn iiiarum ortum et patriam. Domo Britannas fuisse communis opinio est. Verumenimvero siquis hêc ita inteitigat ut omnes Coionienses martyres ex Brttannia Coloniam advectas fuisse arhitretur, huic profecto expiicandum est quid in Britannas poiius inhumani fuerint /lunni quam in Coionienses, et quo signo alterx ah aiteris discretse fueriyit, Ex altera vero parte, si quis flocci habeat
-.
QUce hactenus
28U Aiiunde verisimilis est nonmdiorum utrius que sexus Britannorum in has pcrtes migratio. Supra^xiv ostendimus quantutn Jamante medium sxcuium V in insuta sua a Piotis et Scotis premereniur Britanni; ita ut anno iHi adAetium si Hberent (2) Repellunt nos barbari ad mare, repellit nos mare ad barbaros:interh8Bc oriuntur dno y-enera
:
mileut fmii
>(iit\ti poliii %i*
lirilanniat
rl
mciiinria
l'r.X'<-ittiJ
Dntiiniiorum
ud
ni;
OBtia tikt
funerura, autjug-ulamur aut raergiraur. Creve7'unt
eamdem traditioneni, non minus forte

scopidos,
incurrit in
quoniam
credibiie
non
est nil veri iis,
eorum etiam pericuia, quum anno 449, ducibus F Hengisto et Horsa, Angti et Sao. nes specie auxiiii ferendi contra Pictos in Britannium apputerunt et aiiis continuo ex Germanico liltore advenis ostenderunt via7'n. Ptôfugisse Britannos potissimum in Ai-moricanas plagas diximus num. 131; sed in aiias quoque pwrtes 1'ritannige opposilas, adeoque Bataviam ma.xime verisimiie est, Et quidem, quamquam admitti omnino non possit in Bataviam tot numero ixmisse Brita-mos, ut quin etiam stiffiheec a Procopio dicta sit BrUt: ciat iegisse Procopii tocum ut cia?'e constet eum libro IV de Belto Gotthico (3), non de Batavia (ut quibusdam {4) piacuit), sed de Britannia majori
, ,
,
!i63.
^l)Debello GolUiicu, lib. ix. cup. 20. tum. II Op(). png. {iG2 ct (2)Ap. S. Cildam, Libir [iupruliK, p.irl. i, cap. 17, up, MiSne. Palrologift, tom. LXIX, col. iii-2. (5) Cap. 20, Opp. tom.
piiB. 53!) el
BriUcnburgio, malriliiis
Dtillis,
liriiiimiivu
Ilrpbi. Biiltin rroeopio
")
seqq. cdil. Uoiin.
(i)
CuanL-gietcri Dissertatio de
memoruiii. Ilag^p, 1737; I'ut.*fi Vaiidfi' ScliclljniJ. Cnlli, uliuii-iiitf Balavoruni, dat is : Uc K.nltrii Af VDoroiidersdtrBnllnviercii oftt dc Iwce Kalwyltcn, pog. 7;) cl alibi passim.
esse
jgjj
rcTo.
DE
SS.
URSULA ET SOCIABUS.
item ac prlucipes, ipsas fuerint usque Coloniam comitatu. Adde quod Rheni ac Mosse commune
ostium (nam de veteris Rheni medio alveo , etsi tunc adbuc patente sed taraen propter deductos in Leckam et Vahalim aquas exili, cog-itare non
,
v.D.B.
insupor arss ad Castra esse locutum; quamquam miUtibus legioms xxx vetera, in vico Birlen, a Victricismnmsmimpositcs (1), mt forte
Ulpix mtUtes BriaUud innuant quam in his partibus et Aschaffentannos fuisse, qualeset Coloni^ (2) nommus neque hwc hurgi (3) constitisseex titulis utpote idololatrica, ad sa>culum v, de quo agimus, quamquam hdec, inquam, ita sint,
;
licet)
vioram
ostium, inquam, illud, duorum tantorum fluin Oceanura effandendorum capax, et multo
pertineant;
tunc etiam
tera ex
quam nunc
araplius,
nuUas a
;
raari na-
quum tamen prope Neomagum vicus supersit cui nomen Briten et in ipsa insula Batavica Brittanquod norum memoria ita adhuc vigeat ut ^dificio, coUapsum imperator Septimius Severus vetustaie nomen seu Huis restituit (4), vulgo Brittenbiirg-i (quo jure videant Britten incolx indiderint
teu
alii
ves long-e ultra Roterodaraura transmittit
quEe au-
HoUandia Coloniam usque subeunt navigia planioris carinse necessario sunt, quam quorum in
mari usus est ista autera vix ultra confluentiam Rheni atque MoseUse aut saltem Mceni pervadere possunt, quin minoribus opus sit, ut Arg:entinam
:
ut ex poeta theotisco Brittenhurgum in his Nicolao Cotino (6) constat, celebre fuerit h<EC ex nullo alio fonte
(5),-;
et certe
a s3eculo
-.
xii,
nhi
enam fidem nonniiiil

videntur pro-
partibus s3Pculo v derivaia esse videnturquam quod reapse aliquaexBriianniaMajoricoloniahucconfugertt. christiana reltgio 281 Qwo eiiam factum fuerit ut propagata sit, licetjam {n hac insula aliquantum divini seminis fuisse ^^^^^ ^^^^ omnino cxpcrs
hinc vero Basileam, propter suramam fluminis rapiditatem, non datur ascensus, nisi forte exiguis lintribus, muUiplicato rerai-
usque perveniatur
gum
nunc
nisu impulsis, ut mihi Arg-entina scribit nostri

ibi
coUeg-ii rector P. Carolus Darsonval. Ruit
igitur etiara ex
^"^'""'
^videatur-.quemadmodumjampridemcomperium Wahalim onyche et sarda seu carneola, ad

est
inventis et cruce in cameola, utrumque anchora in onyche, cum appositis ad latus piscicuUs (quod tum crucis tum anchoree insculpta (7). christianum ceriissime signum est) (Voorbur^) antiquitatis Adriani quoque
ex
infra
Neomagum
bac ârte navigâtio ex Britannia etiara eo casu, quo, mutata identidem navigiorum qualitute et quantitate, sulcatum aheuum volueris dicere; quanto enim lisec minora feceris Basileara pervenire, tanto magis oportebit aug-ere numerum, eumqae facere tam enormem ut incredibile omnino
Jn Foro
Et quamchrisiiancc nonnulla cijneUa reperta (8). post, quum hiec loca occupaquam non ita multo hcvc noet dein Frisii, non potuere
runt Franci detrimentum valia non magnum hinc accipere destructie fuisse videntur wdes non tamen omnes Majori ab AngUs et sacrx; quod in Britannia Batavis Saxonibus etiam factum non esi; ita ut, de Sermonis in NataU heec liieris scribens. auctor
quot sit, totsimul inveniri paratascymbaspotuisse, miUibus animarum deporopus fuisset XV aut xvi tandis. Hsec ille etplane inconcussa sunt. Alicujmta283 At nullane paido ante Atiilse adventum ex est peregrinatio ? Coloniensi tractu Romam facia "'Jj"^^J/^"" Equidem quantum abhorreo ab admitiendo unde- ,Qriantpercim millia virginum cum congruo comiiatu Ro- rsMn .Semont
mam perrexisse,
tantum probabile habeo aliquot
>" wt''.
mandare poiuerit Apud quos pler^que loca

.-
sanctis
bis cernuntur honorata simul
et illustrata reliqnus.
unius S. CunePostea tamen hxc pcriere; adeoque Rhenen seu veteri(ut nunc volunt{9)) rx, qux in superest. Carvone colitur, metnoria in illo tractu
Colonienses incolas utriusque sexus, quos inter Britannos etiam, Romanum circaid tempus instiNatali tuisse iier. Certe quum auctor Sermonis in suam edidit, supererat memoria lucubrationem peregrinationis alicujus a Coloniensibus martyribus suscepice, adeoque contendit ille ea de causa Britannicas virgines Coloniam venisse, quod hinc inquit in orientales partes pergere vellent Tunc, num. 10, et istse beatfe soli Deo in omnibus et meri:
Quod damnum factum

pius anie
sit,
quum Normanni sap-
tis notee,
850 et sxpius deinceps loca pta habeBatavix (de Thiela certas satis notitias (10)
annum
mus) destruxerunt
Ahtnrda ni
vngv^fio
Be
ei
(11).
nanma
dc itincre Romano in Passione Ke282 Schonaugiengnante Domino et in Revelationibus plane absurda ^.^^^ ^^ Steinfeldensibus leguntur,
Qux
nobis in perpetuum venerandaa virginum sponsum turmEe, caput sequentes oranes omnium unanimiter suum Christura Dominum nostrum et orientem versus, unde et prius fidem receperant cupientunc persecutionem ortara fuisse didicerant, contenderunt. tes paratam sibi percipere g-loriam, designet Quibus Romamne an imperium orientale
,
ZZ::Z
su.. îuniu
esse
...
nemo unus,
cui pepo loco cordis
non
sit
(Ter-
scriptor
S.
de.cn(*/'ur
,.,.....
Uc-
tulUaniphrasiuior),negabii. ^^ Papebrochiide hac re animadversionesrespon-
Quidemmumquam
^gj.^^^g
?:".iaii.mhn,
.vc/i(y.mw5ietirfciis.
jôjj potest, inquit Britannia solvere apparere narratio, qu^ simul ex navig-iorum classem facit plus quam ducentorum opus erat ad transvehenda xi /jjgf, gnijQ paucioribus uumero clericalis. millia virginum cum cong-ruo comitatus), earaque adverais familiaris ac nautici ostium, ventisactam, totam impellitinaliquodRheni
(12), facilis ereditu
quum missos fuisse dixerat sed aliera ex parte, eas regiones quse in stylo ecclesiastico Oriens fere imperio orientali subfuerunt designet; quumque viro insuper haic cum iis quse num. 6 de Clematio, partibus Orientis Coloniam transconsulari, ex demum gresso, narrarat, colligata videantur; et persecutione, in Oriente mota, ea quse de
;
obscurum mihi esi paulo enim anie a Eieutherio papa prsedicatores in Britanniam
;
quum
subvecta incredibilis tali per quod Basileam usque multitudo, reliquum iter per tempore peregrinarum confecerit, in tanta Vindelicios Ebetosque terra
ad Nicomediensa mariyria factle perhibet possint, esi sane cur ambigui hsereamus. spectare sint, id Utrovis auiem modo hasc intelligenda ad nos; quum id unum velimus ex hoc loco
,
parum
nota memoratave; tunc scribentium copia neraini memorabilis, quod pro majon imprimis
constare superfuisse,
quum
scripius est
Sermo
in
eotamen
odore parte virginibus constaret, omnia martyrii fama sic replentibus, ut suae et futuri Italicarum civitatum episcopi , reges
sanctitatis
quse NataU, memoriam alicujus peregrinationis ab Ursulanis virginibus aliena non fuerit.
284
Eodem pertinentdictaS.
Gregorii Turonen-
complufes
i\\
-
DeariseUapirtil.usvotivisadNconiagum et Sanrlnnum - (2) Cfr Stc.uer, C Vnneri ei.istl n. tK; Cfr Siciner. n. 48.
effos-
rcfercnlc
Val
,1"
ol s
ei sc(ii|.
jaclnm inFva Keomngum non n<l nuartum lopidis l.m SmCm.. Auhqn.l. Weomg. p 3.^ npa "nvcta. In domi J(H) Cfr Sihavcs les Pavs-Bas avaul cl penrlanl / y f^ Wahkenaer. Oeo-
P-^ncuI a
'
?om naS'
'
i7ol
(M ^^0.3^6. lon. 11. pog. 395. i08 MonoRrammala Ins.ona! Bo.ava;. i-ag^*. 75 cl êqq. clbax.ns, .om I. pg. Gaules. ^GlCtrwllckcnacr, Gôgra,.lue des cl i>..e.culos -("jSmetius, deSardaseu Carncola cruccm
c,
scqq.-
Clr
IV.,
lom. II. paK. 2ib cl .ci\q ap Pcrlz. Monnmcnla Gciinanice, et 3J. Proujlffium Maji, Paralipomena, pag. 08
U^
SiS
DIB VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS

sisdeS. Servatio Tungrensiepiscopo i^Rumoverat,
apvd S. Gregorium Tnronemeni,
ei
1^3
tOGTOIli>
inqxiit
(1),
Chuuos
in Gallias velle
prorumpere.
Erat autem tunc temporis apud Tungros oDidum

Servatius eximise sauctitatis episcopus, qui vigiliis ac jejuniis vacans crebro lacrym;irum imbre
,
sedulotegi quxHenschenius, Valesius, Pagius, Ruinartius, Tiltemonlius, Calmetus, Chaussier atiique scripsere, plane nescire in quam par-
quam
V. D.
I).
tem inclinandum
Servatius
ille.
perfusus, Domini
misericordiam precabatur, ne g-entem hanc incredulam, seque semper indig-nam in Gallias venire permitteret. Sed sentiens per spiritum, pro delictis populi, sibi hoc
umquam
sit. Nam quum Aravatius aut qui AttitcV coxvus dicitur, iemplum in suum honorem a S. Monulfo constructum, ut testis et ipse S. Gregorius (H), Trajecti habuerit, neque nunc ante omnem hominum memoriam et Leodienses alium norini quam Servatium, qui medio ssecuto iv cum Arianis deceriavit, valde durum est eis atterum obirudere
Trajecienses
non
licffi
fuisse
concessum
;
urbera
Eomanam
consilium habuit expetendi scilicet ut adjunctis sibi aposto;
virtntis patrociniis. quse humiliter
ad Domi-
num
flagitabat, mereretur facilius obtinere. Accedensergo ad beati apostoli tumulum, deprecabatur
Servatium aut ignoto nomine Aravatium sed non minus durum duplicis erroris (nam loci
.-
auxilium bonitatis
ejus, in multa abstinentia, maxima inedia se conûmens ita ut biduo triduoque sine uUo cibo potuque maneret, nec esset interval lum aliquod, in quo ab oratione cessaret. Cumque
;
per raultorum dierum spatia in tali afflictione moraretur, fertur hoc a beato apostolo accepisse responsum Quid me, vir sanctissime, inquietas?
ibi
:
Servatio Tungrensiet Auctore Mettensicohcvrent) S. Gregorium Turonensem et qui eum fere secuiiis est Paulum diaconum criminari quamvis certum sit in similes errores aliquando incidisse S. Gregorium sed non minus quoque certum sxjnus inter se confusos fuisse sanctos, ita ut unius
; ;
de
Ecce enim apud Domini deliberationem prorsus sancitum est Chunos in Gallias advenire, easque maxima tempestate debere depopulari. Nunc ig-itur
sume
oUiteratum fuerit alterius nomen. Quocirca hic nodus secari quidem, non autem soivi posse videtur. E 286 In medio itaque hac reiicta quxstione, id liificumque unum ex S. Gregorii ejusque sequacium narra- mmlii fiXC
celebritate
consilium,aceelera veiociter, ordina do:
B mum tuam,
sepulturam compone require linteamina munda. Ecce enim mig-rabis a corpore, nec videbunt oculi tui mala, qus facturi suut Chuni in
Galliis,
sicut locutus e^t
Dominus Deus
noster.
<
Hoc5 a sancto apostolo pontifex responso suscepto, iter accelerat Gallia.sque velociter repetit ve,
:
tione coltigimus, brevi ante adventum Hunnorum ijiianiiiv. episcopum Tungrensem, quiscumque ilte demum "^'1"^,""'"'"' fuerit, Romam ad limina apostotorum perrexisse ViJitZ, ad etin reditu transiisse Mettas. Ut autem per Co- "firmm toniam institueret iier, suadebant qucvatiaseum ''"''''""' in Belgio, a Francis fere occupato, mansissent
II
nieusque ad urbem Tungrorum, quse erant necessaria sepulturEe

clericis ac
pericula. Pr.vierea, quum tunc in usu esset ut T2yv hlvt episcopi equis pidUicis currerent, neque id (iori
'^.^-jj^J""
secum
citius levat
valedicensque
reliquis civibus urbis, denuntiat
cum
posset absque codicillis, ab imperatore, priefectQ pyâîorii aut magistro officiorum concessis, (quos
codicillos evectiones, combinas et diplomata appeliabant et de quibus suprapag. 51 ad Viiam S. Hilarionis jam diximus). quumque insuper Tungrenses pfcvsides absqueepistotis formatis episco-
fletu et laraentatione quia
non
visuri essent nltra
faciem illius. At illi cnm ululatu magno et lacr^^mis eura prosequentes, supplicabant humili prece, di Ne derelinquas nos, pater sancte centes ne
:
obliviscaris nostri, pastor bone.

fletibus revocare
"
Sed
cum eum
'
MsGSlrichl
non possent, accepta benedictione cum osculis redierunt. Hic vero ad Trajectensem urbem * accedens, modica puls;itus febre recessit a corpore ablutusque a fidelibus, juxta ipsum aggerem publicum est sepultus. Cujus beatum corpus qualiter post muUorum teraporum spatia sit translatura, in libro Miraculorum scripsimus. Htvc S. Gregorius Turonensis {^); de quibus multge
;
porum Cotoniensium (quippe qui metropotitani essent Germanix secundcc) peregriyiarn non posseni, aiicV hinc
nascebaniur rationes ob quas Coioniensis viaprtvferendavideretur. Quidni itaque

Cotonienses atiquot atque etiam adveutV Britanni
Tungrensem episcopum comitacuni eo divinum auxitiu7n adversus instaniia pericuta imptoraturi Romam pergerent ?
exitaii fuerint ui
et
rentur
Tunc enim piarum peregrinaiiommi morem jam

valde usitatum fuisse confltentur ipsimei hodierni heterodoxi (7), quorum patres tam vehementer hanc disciptinam adorti sunt. Atque
cie
disputationes.
eujwi dicra de
285
Non tantum
;
Swumto
Aravalia
HiK
am plerique
editi fere omnes, sed mss. eticodices Servatii Aravatiura seu Asava-
Tmgreitsi
eipenilurifiit.'
tium habent idemque in libro de Gloria Confessorum (o) et in Historia S. Gregorii ab Fredegario epitomata (4) ohservatur. Neque ex codicum antiquitate res dirimi posse videtur.Re quidem vera in antiquissimo codice Corbejensi, partim Merovingico, partim Roynano charactere sseculo viii
scripto legitur totus hic locus, et xior, sub sancti Servatii Vitae titulo
eo animo cottegitnus non quod prsefrahanc peregrinatione^n tueri veiimus, mutto minus quod fidem prudenter addi posse arbitreh3ec
quidem
;
proli'
quse nominis
forma
in subjecto quoque hymno retinetur ; quin etiam Pautus diaconus in libro de Ordine episcoporum Metteîsium, que^n circa annum 784 scripsit, Servatium certissime edidit (5) sed ejusdem (Bvi est codex San-dionysianus libri de Gloria Confessorum, in quo kizvîms tegitur. Hinc alii incusant S. Gregorium erroris, quod S. Servatium Trajectensem, quicerte Scecutoiv /ioruit,ei S. Autorem Mettenseyn ad Attitie tempora traxerit ; hinc alii duos Servaixos Trajectenses sta:
mirabitibus adjunctis, quie in Passione Ke- p Dommo et mirabitioribus quie in Reveiationibus Schonaugiensibiis occurrunt ; sed tantum utprobabile videaturperegrinatiotiem Romanam nonplane commentitiam esse, sed ab atiquot Coloniensibus tnariyribus reapse fuisse susceptam, aique eam fundamentum esse. quo qu<v postea incredibitia prodigia adjecia suni nitantur. Multa aiia de Cotoniensibus virginibus qiueri possent sed quum hsec omnia passim recitrrant in Annoiatis ad Sermonein in nataii, ad Passionem Heg-naute Domino el ad Revetationes Schonaugienses et Steinfeidenses aliaque monumenta litus*
^nzixie
;
mur
tuuntauiunumServatiumsseculoiêtAravatium medio sxculo v. Equidem candide fatebor me, post-
iranda, ne ad idem bis agendum cogamur, prsestat itla hoc ioco omittere. Superest itaquc ut pr<vcipua de undecim mitiibu^ viryinum docu menta historica edamus, et dein disseramus de
gioria posthuma.
(1)nist. Finnrorum,
IfiO.
11.
lili. II.
|2)
Hisl.
el
IS80.
Fraiicorum,
161.
iia^.
llil)
LXXl.
col.
np. D. Boiiqucl. tom. II, pagcap. 5, ap. U. Bouquel, tom. (3) Csp. 72, ap, Mignc. P.trolog(a. lora.
cap.
lib.
f.
Piilrologia,
lom.
XCV,
col.
701
et
702.
(6) col.
Df Gtoiio
881.
roiilcs-
ii.
sorum, cap. 72 ap.

el seqii.
Mie"e. 'om.
L,\X(.
III.
(7)
C(r
Augusti, Ilaiidlxjcli dcr clirisllicliem Arcliiiologie, lura
pag.
364
(i)
Cap.
{.
il)id
col.
87.
(5)
A Migne.
Octobms Tomus IX.
24
Sermo
154
tVcTOKB
SEBMO IN NATALl
SS.
VIEGINUM XI MILLIUM.
inquit,
estis
AKOWTUO.
SERMO
SS.
IN
NATALI
a.
quod vos, gui reliquistis omnia, me, in regeneratione, cum sederit
et secuti
filius
ho-
VIRGINUM XI MILLIUM
Cawa
eur
SS. Virginet
voett auclor
Colonienier,
mn autem
Brilannicas.
Oeuim eas rectius cognominamus, ubi vitte mstanfutur diem li;ibuere natalitis, quam ubi mortis quam tium) nobis hodie suutnon miuusadmiranda, non sufFecerat in orbe suo quibus veneranda
:
Cvancta Coloniensium Tirginum
agmma (mde
minis in sede majesiatis su^, sedebitis et vos super sedes duodecim judicantes duodecim tribus Israel. Martyrium autem quantse dignitatis existat, nemo fere *qui neseiat, in cujus quotidiana raemoria tanta per universum mundum frequeutautur ubique
tripudia.
adde cst
4 His procul dubio meritorum gradibus , vel potius aequalitatibus ad se suas virgines Virgo
il/ii//a
de his
virginibiis
nobis ignota.
nisi Domini sponsique sui mancipari praeconio quos olim amore ejus etiara cura caruis affectibus,
,
remunerando Virgiuis fiUus hortando perduxit beatificando feterna gloria sublimavit. suscepit,
,
spreverant, renunciarent simul omnibus, quae pos-
nec patres, nec raatres, nec propinquos cog-noalios, nec ipsam in qua natas sunt patriam causa Dei, cui cosperant scentes carnaliter, iu
sederant
;
Gradus autem, et profectuura ordines, quibus ad hanc arcera de virtute in virtutem adscendendo pervenerant *, secreto quo voluit a nobis nuuc usque celavit quos laudibus non solum triplicis earum
:
'
pervcne-
lUlll ?
spiritualiter adbaerere, tidelissimi
propositi devo-
tione currendo,
et
et
ita
dilectum
suum candidum
rubicundum, electum ex millibus, jug-iter inclamaudo Trahe me post te, curremus in odore ung-uentorum tuorum. In harum ergo festivitate nobis omni tempore celeberrima, quod raeritum earum primura, quod dicamus ultiraum iguoramaximura scimus. B mus nullum enim in eis uisi putandura est, quod earum 2 Neque abs re esse PrAcipua lM)i(tti gfsta conversatio vel prima, vel media nobis nota non
: :
supra memoratifi perfectionis, sed et simplicis unius beatus et sacer ille vircujnsUbet irapares novit. chorus perfectissimus, merito nuUisnuraero ginum comparandus qui martyrum innocentura lactenti agmini junctus, non illud tantum admirabile cum
:
omni terra canticum novum, sed et illud speciale quod sequens agnura carmeu sibi concelebrat ierit muUitudo sola virginum cantat quocumque 5 Nou autem proetereundum, nec silentio supprimendum esse videtur, quod iu ore nostratum c tenaci memoria semper omuino diUgentissime ser,
!
Tradido Cq/oiijeniiuin
110 (ontem-
ncnda
lieet
est,
caium
(iiF-;
iciuii
Tioii
cou-
slat
omnes
videlicet ut de his ea tantura a fidelibus recolantur, quibus majora nuUa esse alia non dubiest
:
faiiBe virgi-
tatur.Potuit quippe
fieri,
ut in tanto earum
uumero
historia coUoquiis volvitur, vatum mi ginum credibile etiam, et aut verum, aut verisimillimum iionait hactenon uegatur. Denique plurima per opiuionis cou- iins scripla
,
religiosis frequenter
licet nea et iie 71- coujugata queelibet esset, aut vidua, quibus dem fetnintis. centesimus ejus fructus, utputa virginitati specia-
jecturam probautur esse conscripta

nulla
tatis
sexageliter deditus, ante martyrium negaretur ettrigesimus per rectissimam Deoque simustamen acceptissimam suo locohujusmodi conversatiouem,
:
unquam namque notam
quibus tamen mendacii autoritas refragata est

:
ob vaatadonts
barburorum
ec
iricensam
uequaquam incurrit, qui verihorumque admodum iudagini ex raajorum

recte
, ,
ecclesiam
Ursul-anam.
ipse etiam
maximus
per mavtyrii
gradum humanis
meritis purissimum redderetur, Nam quis unquam omnium mulierum, non dicimus tantummodo vir-
convenieutlssimoque rareligiosorum traditione se, tionis judicio sedulus cautusque quantum ad Ubrator insistit. Nam cur coelestis hujus exercitus
a priucipio gesta simul et preeUa non scriberentur, posteritaut sic deraum purius, et lucidius ad aures
tis
ginum raultitudinem tantam,

,
sine sexus alterius
intermixtione crederet convenisse ? Nec enira, quod huic sanctse spiritualis de Araazouibus legitur
illas cunei virtuti comparandum esse putamus caedendo, ut ductor suus, istae moriendo, namque
:
transmitterentur quotus iu omni gente mirari cum causam hujus uegligeutise, coramunis peue omniura populorum afaictio per barbaros his
debeat,
-,
ut sponsus suus, victoriam quEesieruut possibile autem, et omnino facile fuit illi, qui credeutibus etiam omnia possibilia fore et promisit, et dedit, vellet, et hoc quoque modo in solis virginibus, si mirabilis cunctis gentibus, et populis inuotesceret; nam humanitatis fragilitate circumdatus, plusquam duodecim legiones augelorura exhibendas sibi a
:
maxime regionibus debacchautes inflicta perdoceat? Per quam etiam hoc factura est, ut earuradem sanctarum virginum raeraoria, post incensara sanctopaulatim ab rura corporura custodem ecclesiam d, primum, deinde ab ipso pectore religiosi dudum ore
populi laberetur.
Clemntius ex
Oriente voca-
Patre potuit obtinere regnans in ejusdem carnis ad sequendum se aeterna majestate cum Patre
:
agnum iramaculatum minus quam duodecim

Maxima
iit
millia
HEec nihilominus negligentia de honorandis theauri pretiosissimi loculis in nostratibus adeo vehementer induruit, ut ex remotis valda orientalium regionura pavtibus Cleraatiuse quidam vir, ut rerum exitus docuit clarus simul, et reUgiosus,
6
lur nt Colouix restaurel

ciwi
jêr
;
vulgat
Europam
vtariyrium
Ursulanvtn.
e
de-
manserunt
lanluvi tradila; tcilicel
virginum b non potuit exbibere ? 3 Ad vos ergo majorum nostrorum studio de sanctis bis virgiuibus ea suut tantum perducta, neque singularia fuerunt, sed mulquffi maxima
:
atque ad houorandas illustrandasque faraa pariter et muuere sanctarura virginum f sepulturas idocrebis visionum prodigiis , terroribus et neus documentis Coloniara invitatus accederet, et qu,
vifginilas
tiplicia.
Nam
virginitati soli, per se iu humilitatis
cumque coactus
in suo loco
primum timore
.
spo-
plurinm;
custodia fine tenus excellenti,
nemo culmen
aliud
comlnnpim
lerreiioruvi,
inperegrinatione, el ntar-
iyriwn
atque facile judicaret aBquari. De contemptu vero, et possessionum oraniura amissione parentum abnegationeque sui , ipsaque peregriuatione pro testaraenti Domini veritate assumta, quid diceraus?
,
ponderat, hic in reintegranda beatarura virginura basilica religionis devotione perficeret cujus mo-
nimenta lapidibus istic servantur incisa, quse et huis operi verbis iisdem putavi inserenda divinis FLAMMEIS VISIONIBVS FREQVENTER ADUONITVS (vT VIE,:
virluUbus
cum
ipsa veritas juveni evaugelico de
possessarum venditione et
tione, si se
solarerum eleemosynarum largipro-
tandem sequeretur, perfectionem

alios judicandi
miserit, et apostolis pro hoc merito etiam potesta-
tem
in die judicii
condonarit.
Illi
VinGITVTIS * MAGNiE MAJESTATIS MAIITYBH CJiLESTIVM EX PARTIBVS ORIENTIS EXUIBITVS NVM IMMINENTIVM) INLOPRO VOTO CLEMATIVS VIH CONSVLARIS DE PROPRIO BASILICAM VOTO, QVO DEBERiT, A FVNDACO SVO HANC veriMENTis BEsTiTviT. Quod quia breviter designari
bona opera sua demonstrans Si vis perfectus esse, vende omnia, quce habes, etda pauperibus, et habebis ihesaurum in ccelo, et veni, sequere me. Xstis vero ejusdem perAmen dico vobis, fectionis prsemium spondens
:
protestanti
excellentiorem viam
intentas ipsa poscebat, quosdam minus diligenter totius sodentes. sensus ejus verus, et ad senteutiae omuiraodis aptus hucusque latebat. Unde
lutionem
propter
quod Clematius de proprio a fundascnbitur mentis sanctarum virginum ecclesiam

id,
erexisse,

erexisse, putant
buisse, in
155
Britannia
,
eum proprium hic prsedium haquo eamdem resedificaverit quam prius

;
sedificatam
fuisse
quamvis multo jam tempore
trausmarinarum partium insula, longitudineatque in latitudiue veheraenter extenta,

feriata,
batur.
Quo tempore
AUCTOII
ANftwnio.
tam diuturnse
est
:
destructam, nemo fuit, qui vel hactenus dubitaverit: aed e.x proprio pecuniEE suae pretio melius eam aliunde veniens religiosus idem Clematius creditur recuperasse qui non solum in loco proprio pretiosorum corporum venerationem debitam
;
pacis
dudum
otio
atrocissima
Christianorum
persecutione
jussu
Virginei ex
auxit verum etiam in exteras unde venerat, et per quas iter fecerat, famam tantam eundo et redeundoperduxit. 7 Propter hoc vero, quod ex Orientis partibus
redintegravit et
provincias,
multique in ea martyrio corouati, multi de ea in peregriuatiouem expulsi, multi sponte profecti, mnltimodam palrife suK calamitatem in ecclesiarum, et mouasteriorum deprsdatione, vastatione, destructione, concrematioueque, et civium nece sic quodammodo felicius evaserunt. Tunc et istee beatae soli
Maximiani concussa
Deo
in
omnibus,
et raeritis
Orienle nvn
venerunt.
per crebros dicitur visionum terrores exhibitus, sanctas virgines ex Oriente sirailiter arg:umentantur adductas quasi vel expeditionis obedientia propter Roraanae pacis custodiam cum martyribus
,
virgmum
sponsum suum Christum Dominum nostrum, unanimiter Orientem versus, nnde et prius fidem receperant, et tunc perseoutionem ortam fuisse
rant,
didicesibi percipere gloriam,
nobis in perpetuum venerandas turmse, caput sequentes unura omnium

notffi.
Thebsese societatis h huc usque directse; vel orandi gratia ad heec pag-anorum eo tempore loca pro proposito fuerint destinatfe. Nulla ergo ratione credihile videtur quod Oriens eas transmiserit Occi,
cupientes
z.
paratam
contenderunt
11 Inter quas inclyta, et insignis fuisse asseve- S. rinnosa ratur regis Britannorum filia, ab ilHs Vinnosa, a omnf iim prx nostris Pinnosa
denti
etsi religionem excellentiorem aut vitam quietiorem appeterent, iUuc potius, ubi vel vestigiorum Domini, passionisque ejus, et sepul:
cum,
aa nuncupata: banc omnes

:
aliiB
ciima
reli-
in Christi caritate concatenat^sorores pari voto et
giKinim vir(Mfet.
Coionix
studio sequebantur
quarum paucissimas nomine,
omnft ncciliirnliir,
turse insig-nia, vel totius esset fastig-ium ecclesiae
^'
tenderent.
Quod adhuc
videlicet
hic non minus,

:
oranes virtute et pietate, experimentis assiduis edocti cognosciraus. In hoc procinctu dominico ad
quaraibi vulgâta cernimus accidere quando illuc ex omnibns hujus plagte partibus fideles studiis infaligabilibus euntes, indeque redeuntes allo-
acutissimum veras sapientiae intuitum corde etiam corporeque directo, quanta prudentias viguisset sagacitas
,
justitise
squitas
illi
temperantis veritas
quimur
Cotonix pat-
k.
fortitudinis auimositas,
8 Martyrii
quoque
g-loriam, si pro-fide testimo-
IK Munt.
nioque Christi, quodhabebant, raori ardenti animo prseoptantes, morseque irapatientes desiderarent
tantura feliciter, et sobrie probare possunt, qui feliciter pro more suo imitari parati sunt. Ceterum nos hodierna non so-
lum
quodquidem eas ubicumque locorum ita qusesisse non ambigimus, sicut hic invenisse didicimus, credidiraus, amplexati fuimus, et nunquam vita comite venerari cessabimus ibi nimirum facilius hanc proraereri potuissent ubi Romani Iraperii
: ,
Isetitia, sed et omni tempore in hoc raagnitice gloriaraur. Occurrente lictorura iraraanitate, hanc
Agrippinse Colonise terram, non ut hospitam solumraodo prstereundo salutaverunt; sed hic martyrii
victoria coronatae eara ut propriara efiûsione sancti
sui sanguinis
manendo decoraveruut bb
corporibus tantum
principem, et christiani norainis persecutorem solum aut maximum oficndissent l. Nam in his regioi
in pretiosis suis
patrociuii,
nobisque contulerunt
.-
bb
uibus
absque ejusdem decreto pariter et edicto movebatur uUa christianorum persecutio. raro
9 Plures autera, quasi rubica
directa,
quautum tot millia digne supplicantibus possuntirapetrare remedii apud misericordiam nostri Redemptoris unici Dei Patris, qiiisequocumque
ierit,
EBrilamia
orix.
n per unum oculum
sequentibus sanctarura virginumagminibus,
id est, rationis gequitatesagacissimi histo-
etafiectumpronobisorandibenignusinspirat.etafiêraisericors praestat. Qui cum ipso Deo Patre suo amborumcaritateSpiritusancto unns omnipotens Deus vivit, et regnat in saecula sEecuIorum. Amen.
riarum et temporum ducatu perspecta, vig-ilantius rerum ordinem intuentes, Britanniam iusulam o tradunt hujus Deo notse pmultitudinis genetricem C et nutricem pariter exstitisse. In qua sententia concordant procul dubio et hi, qui sanctum agmen
misisse dicuntur; et qui se suscepisse magnopere gratulantur; horum etiam medii convenientissimis
ctum
et
ANNOTATA.
a Prhis edidit Surius in Vitis Sanctorum partem hujus Sermonis, scilicet quse hic numm. 5 et G continetur postea Crombachius eum integrum edidit ex codicibus Coloniensi et Leodiensi. Jn illo codice titulus erat quem et 7ios pr^/iximus
;
hoc ipsum adstruunt signorum indiciis, apud quos pleraque loca sanctis his cernuntur honorata simul
r
s
et illustrata reliquiis r.
Nam
et
in Batavia,
quam
s, se-
Rhenus
bicornis circumfluendo insulara facit
dem
Briianniu
Catliotica
fundasse, ibidemque aliquamdiu mansisse re-
feruntur.
10 Siquidem temporibus Antonini et Commodi imperatorum Lucius, rex Britannorum, ab Eleutherio, quartodecimo post beatum Petrura apostolicae
sedis pontifice, christianae catholicEeque fidei prasdicatores obtinuit ; quam susceptam idem Britan-
in hoc: In festivitate beatissimEB societatis xi millium virginum. In Commentario prxvio 3 os-
me Diocleîani ei
tendi verisimillimum, ne dicam certum esse Sermonem hunc conscriptum fuisse inter annum 731
et 839.
Maxi
tniani perse-
b Legiones olim constabant

ducentis
mille
:
ea>
sexies mille et
'^tionem.
niffipopulus, in
tate
,
omni
centum capitibus;post Constantini temp07'a mitte

videtur scriptor supponere eas habuisse qum cxterum vulgaris ; opinio seu potius loquendi ratio est. Hinc dixit virgines Coionienses pauciores quam duodecies mitle fuisse, quum eas undecies mitle fuisse persuasum habuerit. De hae re dictum in Commen-
religione, et pacis tranquilli-
inviolatam, omnisque persecutionis ignaram usque ad tempora Diocletiani servavit t. Cujus sjevitia irapellente, Marcellinus etiam Romanus pon-
tantum homines
[n(,j,g
ordine a primo vicesimus octavus, constantiam deinde resumens, fortiter confiigendo corona martyrii dignabatur u. Post quem uudantibus sine more * per omnes terras persecutionum tempestatitifex,
tarioprsevio 27. c Nostrates Colonienses ei sunt^ ut ex non uno

ioco,
bus,
eadem sedesprincipalium utique
principalis,
maxime ex num.
1 e^ 2.
11 patet*
septemanniset dimidio, decem insuper diebusa^gubernaculo prfiesulis,ut chronographi asserunt, priva-
d De hoc templo diceiur in tractatu de Gtoria
posthuma,
e Cle?natius
156
SEEMO IN NATALI
SS.
Clematius ille, vir consularis, plane ignotus. Nomen est reapse orientale et sseculo v ab episcopo PaLvslince (1) et a moiiacho Palsestinensi (2) gestum. temportf Colonienses virgines ab antiquissimis
e
VIRGINUM XI MILLIUM. k Insignis locusde peregrinationumHierosoly- D mitanx et Romanx sxcuto viii aut ix frequentia.
DiQcletianum, qui, instigante GateOrienie anno 303 persecuiionem incohavit et auctor fuit ut alibi quoque deinde excitaretur. ra Gallias innuit; in quibus reapse mota non fuisset persecuiio, nisi Diocletianus ea adegisset
1
Intettigit
rio, in
bus Siincts aitt BeatfB Virgines tamquam nomine proprio dictie fuerunt; quod in vulgari sermone sub forma Santer Vilgea eiiamnum perseverat. Eo tamen non excludebatur altera appetlatio ua;
Constantium
Chlorum
ut, si ipse
non juberet,
qu^ promiscue cum decim millium virg-inum sanctarum virginum nuncupatione usurpahatur.
Vide qucB dicta sunt in Commentario prsevio
27.
h De martyribus Thehasis, quorum S. Gereon et socii pars sunt, in opere nostro ad plures Septembris et Octobris dies fuit dictum. Sed recentius anno scilicet 1855 cl. v. J. W. J. Braun Bonnie
eximium librumdeeodem argumento
edidit
(3),
saliem in chrisiianos ab aliis inquiri sineret. n Rubica videtur posita pro Rubrica, ut Rubicella pro Rubricella apud Cangiu^n in Giossario. Rubrica autem Siepe diciturpro quavis Keg-ula secundum quam aliquid dirigiiur ut in eodem Glossarioad verbum Knhvioa. videre est ; adeoque secundum quam, hic pro linea seu regula ut acutius videamus et situm alicujus rei cognoscamus meiius, unius oculi aciem dirigimus,
, ,
cujus epitomen in diario Parisiensi 1'Universflrf 5 Maji anni 1856 et in diario Bruccellensi Journal
de Bruxelles ad 7 Maji legere est. Mense scilicet Majo anni 1845 Colonias reiecta fuerant seccaginta septem sceleta, quorum quadraginta octo trunca;
aliero oculo clauso.
Intueri itaque,
qnasi rubica
unum oculum directa, nil aliud hic significare videtur quam bene recteque res perspicere.
per
Cfr de ortu sanctarum virginum Commentarius prasvius, 28. p De diciione Deo notse cfr. infra annotaium b ad caput 1 Passionis Reg-nante Domino. loco Commentarius prsevius r Cfr de hoc
]l
novemdeciincapita ad tatusdextrum longis clavis perforata. Heec illic deposita ante Constantini sevum, ut ex inveniis nummis compertum. Unum caput adhuc superest quod junioris feminx ^gijptiacx fuisse judicavit M. D. Mayer. Poy^ro trunca sceleta militum Thehceorum,quos Cotonise numero quinquaginta decotlatos perhihet S. Gregorius Turonensis, et novemdecim capita uxorum fuisse qu3e pro more maritos secutse fuerint et martyrii fuerint participes (nam et feminas inter martyres Theheeas fuissein antiquis refertur historiis), quis non videt ? Heec omnia multo fusius
in Braunii commentatHo explicita vide, maxime quce ad icxores, natione orientaies et maritos milites in Germaniam secutas, pertinent. Ihi enim exhibet plures tUulos hujusce^nodi uxorum cen-
num.ll
s
et'Z19.
;
E
:
Rhenus bicornis e Virgitio (6) sumptus ad quem locum Servius Aut quia commune estomnibus fluviis (cornua enim amnibus tribuunt poetae} aut quia duphci alveo fluit uno, qua Romanorum imperium est; altero, qua interluit barbaros, et insulam Batavorum faicit. Alterum cornu Wahalis erat, Mosx quoque undas excipiens alterum
:
turionum prxfectorum cohoriium eic. Atqui nonmdlos suo eeoo ColonicS versatos esse qui arbitra?'entur sancias virgines ex numero uxorum MartyrumThehseorum fuissehicperhibet Sermonis auctor eosque simul confuiat. Quod hicdi,
Rhenus propriedictus, aique olim alveuspotior. Sed anno 839 per inundationem totiiis fere Hottandicc factum ut ohstructus fuerit hic alveus et cessarit insida Batavica, donec anno 1804 novus canalis apertusest (7). Ex hoc ioco etex pluribus aiiis collige hunc Sermonem anno 839 antiquioreni
t
esse.
cuniur sanctae virgines nonnullis visseex Oriente venisse, vide infra in Gloria Posthuma, ubi de earumdem officio ecclesiastico disserimus. In hoc enim officio, scilicet in tertia antiphona ad Laudes, reapse dicuntur ex Orienie venisse. Hierosolymam, ubi vestigorum Domini, pasi sionisque ejus et sepulturae insignia sunt, et Ro-
Hic locus excerptus ex Venerabili Beda, qui anno V6\ Historiam ecclesiasticam absolvitet quadrienniopost sanctissimam hic in terris conversaiionem.Cfr. Commentarius prxvius num. 16. u Hccc excepta ex Caialogo Summorum Pontiflcum suh Felice IV conscripto. Cfr. Commentarius
prsevius num. 17. X Nuili quod sciam Catalogi, nune superstites, decem dieshabent; sed vig-inti quatuor aut quinque. Cceierum pturimi ipso Marceltini nomine
mam,
C
(1.J,
ubi totius est fastig-ium ecclesiiE, indicat. Vesiigia Dominijam memorata a S. Hieronymo scribente Certe adorasse, ubi steterunt pedes
:
carent
Domini, pars fidei est. De fasiigio ecclesix, Romse posito, passim Paires. Quid, quod scriptor ethniscilicet MarcelUnus, ejusdem rei Ubi enim narravit S. Athanasium a testis est ? synodo inultoru^n episcoporum depositum fuisse a sede patriarchali Alexandrina neque hac re contentum, Constantium imperatorem conaium noluisse esse ut a Liberiopapa condemnaretur Liherium inauditum hoyninem damnare auiem
cus,
Am.mianus
de ejus sedis tempore inter se maxime varii sunt. Nunc plerique eum sedisse statuunt a die 30 Junii anni 296 ad 24 Octohris 304, annos quatuor. scilicet oclo, menses tres, dies viginti Hiecex Venerabiii Beda, cui S. Gildas pr^y luxerat, desumpia et nonnihii amplificata. Scriet
^,
pserat Venerabilis
Oriente,
Beda (8) Maximianus Herculius
.-
Diocletianus
in
in Ocoidente va-
Ptari ecclesias, affligi interficique christianos decimo post Neronem loco priEceperunt (A. 304) qujB per:
secutio
omnibus
fuit
;
fere anteactis diuturnior atque irn-
manior
adeoque aperte recalcitrasse imjjeratoris arhisubjicit Id enim ille (scilicet imperator) trio infestus, licet Marcellinus (5), Athanasio semper auctoritate quosciret impletum (asynodo), tamen
; ,
ecclesiarum
nam per decem annos incendiis caediproscriptionibus innocentum Denique bus martyrum incessabiliter acta est. Deo etiam Britanniam tum plurima confessionis Aihani, ^loria sublimavit. Quod dein SS.
,
,
devotse
que, QUA
poTiouES ^ternjE urbis episcopi, firmari
n exeunte aut Hierosol^jmiianum IV ineunte peregrptiaiionem jam diu in usu fuisse, certum verisimiilimum,
desiderio nitebatur ardenti. S.^cuZo
;
aliorumque complurium utriusque cruciatisexus martyriis demonsirat; qui diversis membrorum discerptione labus torti et inaudita graudia percerati, animos ad supernje civitatis
Aaron et
Jidii
Romanam.
(HAct.
SS. lom.
J
III
FeUuarii. pa^.
6U al.
(2)
Ihul-
tom
II
riim hb
11.
XV ca
7.
(6)
yEncid,
'''
lib.
viii,
v.
727.
P'
'
(7)
Cfr
U) E|>M. XLvii, !^^Mê' ktiolos.a, lom. -\XU. eol.

l^cionvon
-W.-J-
cuv. ad Dcsidenuu),
png. 5i.
i-J3.
(5) ftcruni gcstn-
locia, lom. "
-(8) '^lXCV, col. 52.
t:"!"-
'
*^^f*' **'
fecto
DIE VIGESIMA. PRiMA OCTOBRIS.

fecto
157
ttiCTOK
ANONTMtt.
agone miserunt.
Num tunc in Brilannia mo-
lestis
hereditatem eos praecederet, eisque succdeen-
nasteria fuerint, ut innuit Sermonis auctor, amhigi potest; certe in aliis tunc fuisse partibus ostensum est pluribus locis in tomo VIII Octobris atque etiam in pr^senti, in Commentariis nempe de S. Hilarione et de S. Malcho.
bona siue fine mansura prjBpararet. Iluic itaque, quia exemplo David immanem ursum, scilicet diabolum, quandoquesufFocatura erat, Deo dispotibus,
nente (qui quos prxdestinat, vocat) a parentibus illi in baptismate praesag-am nomen Ursul^ c indi-
In Commentario prxvio discedendum putavihoc loco ab auctore Sermonis, caeterum po' tius ex conjectura quam ex firma traditione dis'
z
tum
mus
est Quaa cum. utreg-iam prolem decuit, regali ambitione educata. naturalibus increraentis
proti-
ceret, teneros aetatis
annos raorum coepit maturitate

viluerat, evan-
serente
et
Attilani belli
sanctarum virginum martyrium ad tempora retulimus^ nempe ad an,
prascedere, et cui
gelicis
jam tum mundus
num
aa
S.
451.
,
De S. Vinnosa ut Britanni vocabant et Pinnosa, utnomenefferebant Colonienses, pauca dicta in Commentario pnemo num. 261. In Passione Reg-nante Domino num. 8 dicitur maximi cujusdam ducis filia et secunda post Ursulam quasi
mag-istra
virginalis militise.
imbuta prsceptis, in lege Dofnini, die ac nocte meditabatur, et quia ad spiritualem sponsi
thalamum corde et auimo suspiravit, omnis compositio ejus, et gloria noa deforis, sed ab intus
sui
fuit,
utjam tum
liquido daretur cunctis advertere,

ecclesige
quod ad magnum aliquem
ornatum summus
In breviario Ms.
illeartifexraarg-aritum hocvellet expolire. acsi ei jamtum patenter dixisset Aierfi ^/â. et inclina
:
ecciesix collegiatae SS. Apostolorum Coloniensi Maximi ducis filia; quem Maximura ex adjectivo
aurem tuam, quia
concupivit rex speciem tuam.
maximo effctum
nibus dicemus
esse
nemo non
videt.
Sed plura
in Gloria posthuma, ubi de reliquiarum elevatioet calendarium Ursutanum dabimus. bb Insignis locus quo constai sanctas virgines Colonise occisas fuisse. Cfr Commentarius pras'
3 Prseter has aliasque spiritualis gratiEe dotes. Exoplaiur erat etiara incomparabilis formae et mir pulchri- ciinjugium tudinis, etomniumoculisg-loriosa; sed wrô sola, S. Ufsula!
qu3e
se,
Domini erant,
sui
cogitans, minus hoc amabat in
oculis sciebat, non multum placere. Cura de tanta nobilissim virginis iudole
quod sponsi
vius
22.
longe lateque fama percrebuisset, ad aures g*entilis cujusdam tyranni perraanavit, qui prapotens viribus, in robore militari g-Ioriabatur, et barbarica feritate latius reg-nabat; cui cum magnopere ad
PASSIO
Sanctarura
undecim millium
ginura a.
vir-
regalem magnificentiara prospectura vellet, reputare secum ccepit regnura suura propagari, noraen suum, et prosperitatis gloriam nobilitari, si filio
suo * d tara celebris puellEe raatrimonio contigisset copulari. Itaque filius non minus pervicax, (utpote qui jara pubertatis annos intravit), patre anuuente prosequentibusque, qui capita populi erant,
tos ad patrera
tiosa trausmittens;
Conano
d
C,
CAPUT PRIMUM.
S. Ursulae ortus et propositura con-
legavirginis destinavit, multaque pre-
sed plura promittens, urbes
jugium.
iMiupali
i
Regnante Domino Christo Jesu

passionem
, ,
nostro,
cum
post
totum denique patris regnum, et quidquid raundus deliciarum habere potest, vel putuit, in dotis computationem dictavit. Minas etiara pro magnitudine nominis sui quasi suramam raanum imposuit, ut
,
egregias
situs terrarum, et tractus maris,
S.UrsuIae,
'
leniporibiis
ascensionem et resurrectionem ejus, conversis ad Deum cunctis finibus terras, nec Oceani angulus aliquis se a calore fideiejusabsconderet, in conveniendo populos in unum et fuit in Britanniae reges ut servirent Domino partibus * quidam Deonotus tam vita, quam no, ,
:
saltem terroribu.s quod volebat, exigeret,

ditiis
si
blan-
muneribusque minus profecisset. 4At illl acceptis arege raaudatis, profecti sunt, eraensoque grandi itinere ad patrem virginis perjussi sunt, diligentissime peregerunt, et post blanditias
,
peiilur
apa-
tte ftacluanle;
veuerunt, dataque fandi copia, quje a Domino suo F
Gratiani cl
mine
*,
qui religîosus in omuibus ceremoniis eatho-
quod effiiâcissimum
arbitrati
ValenUniani
in
sunt
quasi
Cornubia C.U.
'
licae professionis sic
principare novit supra homines,
scorpiones, minas et terrores belliccos iutuleruut.
qui fiain
lu
ut non oblivisceretur, qualem suo Creatori subjectionem deberet; sic a subditis tributum exigere, ut semper se meminerit Reg-i suo eoelesti id, quod ab eo factus est, debere. Is erg-o cum subjugoChristi, sub quo iste irreprehensibiliter militaverat,
aliis irreprehensibiliter,
At senior providus,
et totus caritatis visceribus dif-
fusus, fluctuare cospit intra se, indignissiraura re-
Karadoio
ccsserai
'egnum suc
(,'.
putans, filiam suara, ccelesti sponso arctius inhseren-
V.
tem, ab Eeterni regis amplexibus renitentem avellere, et barbarse libidiui poUuendara subjugare. At
et justissirae imperaret, in
ex altera parte,
etsi
proprii sanguiois
prodigus
benedictione seminis
Abrahfe tam generositate
esset, pro catholicareligione et zelo justititB (quippe
quam
virtutura
:
specie
cumpetentem
ivee
eibi
accepit
uxorem
sed sicut in vasis
duplici contritione
feriendis, ita justitia Dei hic inchoat, ut ea in ju-
cui vivere Christus erat, et mori lucrum) taraen quia sub illo cura regni erat, et tam efiferam barbari illius violentiam suis viribus desperabat posse
sustinere, jara sibi videre visus est sub oeulis suis
dicio irreparabiliter
disperdat;
ita
misericordia
ejusdilig-entibus seplerumque etiam in hocsseculo

divitias bonitatis suEe concedit prsegustare, ut ine-
CEedes
hominum
promiscuaeaetatisfieri, urbes dirui,
raatronas et virginesconstuprari, ecclesias cremari,
narrabilem illara g-Ioriam, quam nec ocidus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit,
sancta profanari, etquidquid miseriarum aliquando accidit victis, praesertira christianos vincentibus
paganis.
5
cum
S.
patientia discant exspectare.
UrsulE
ia-
2 Itaque
virillis
cum summa spe utriusque
parentis sexus
In hoc ergo regura cardine
''f'"i8,
iwmi-
'"ifgtufi.a''0,
edncuiio.
exspectaretur, qui terreni regni sui suncessor existeret, provida Dei misericordia, que etiam
pius,
depreheusus rex quod unicum tunc perfugium patebat, ad

misericordiam,
l<iiltr
orul
cuni ovf
Oc
.1
divinara
quasi ad turrim fortitu- S
(IrsiiliC,
vota novit excedere, dedit eis prolem
tunc femicce-
neam
que plus
quam
virili
animo ad regni
dinis a facie inimii;i. cucurrit, totusque in lacrymas eftusus.
teufl'itiir
ntitni ei
con-
158
ACCTORB
PASSIO IPfCERTA
auxilium de
ccclo indefessis
SS.
XI MILLIUM VIRGINUM.
gracili junctura coaptant; alii hunc, alii iUum ornatum, auro, argento, aere, coloribus, sculpturis-
ANOKYMO.
yregalionis
precibus postuvirg-o Domiui, vultum patns, lavit. Inter hfficcura

effusus,
mariyrin'
dissimulantis, turbulentum deprehenquod ipsa perturbadisset, latere eam non potuit, Itaque pro se nimis suUitionishujuscausafuerit.
quamquam
que praeparant: siugulisque pro sua arte et ofBcio satagentibus, certatim ubique fervebat opus.
cita,
paternie
sollicitudini
condoluit,
moxque ad
ANNOTATA.
a Passionem hanc damus secundum editiones Crombachii et Surii, quibuscum contulimus antiquwn codicem bibliothecce regix Bruxellensis no-
Esther sua arma convolans, sicut sancta Judith et patrise, jejuniis et orationibus perproliberatione
nox incubuit, in auribus sponsi sui celerius obtenspiritus tura, quod petiit, cum quojam vere unus Cumque noctem diei, imo noctes diebus in vifuit.
o-iliis
tatum num.
7981-, et
apographa codicum
,
S. Gis-
mani
huet jejuniis continuaret, ex infirmitate corporis fatiseeutibus membris, cum in Deo
cor ejus vigilaret,
ad modicum obdormivit,
,
et
per
leni, Carthusice Ultrajectinse S. Pauli in Sonia et monasterii Cisterciensis de Moris. Sed vix aliquidquod notatu dignum videretur occurrit.
visionem divinarevelatione de toto vitae suaeordine, de g-Ioriosa de coag-onistarum suarum numero rerum martyrii palmaperdoceri meruit, quodpostea
exitus comprobavit.
b Qusestio difjlcillima est utrum id nomen com~ 7nune an proprium sit. Ut commune haheatur hsec suadent primo, in Passione quadam S. Ursula,
:
in vetusto codice Gladbacensi reperta,

:
et
secun-
^_., S. Ursula divimuts cognoscit
qH^fa-
aurorse diluculo 6 Ig-itur sub pvimo surg-entis die tyranni p^tris moestitiam relevatura (eo quippe blauerat) hilaris ad eum venit
i^^^tjg responsurus deque arridens Noli, inquit,
:
"^li^XL
miUiuvirgi^
nuHi
mi pater super hac
re
dum Passionem Regnante Domino et ?êvelationes Fuit temS. Elisabeth^ composita, cum iniiio Deonotus hac periphrasi pore pervetusto nomen Rex quidam cujus nominis notitiam explicatur
:
serf aliquo ulterius mcerore contabescere,
/acia co-
gitatumtuum inDomim, qui nondabit tn seterpuellaribus num /licctuaiionemjusto, Ne tamen ex

stimes scito, quia prseterita consolationis vox ad me nocte per visum divin
annis,
que dico
, ,
mundana occuluit antiquitas. Et quidem certuni est olim anonymos dictos fuisse Deonotos testimonio sit sequens Gocelini de S. Augustini Gan;
tuariensisScEculo\iexeuntetranslationelocus{\): Pro noto patronoLaurentio quem quaerebamus (nam
licet
ut indig-nam famulam suam facta estjubens, a spe affectat, iuvenem, qui me in matrimonium non repellerem, ipsa tamen conservato nuptiarum Consiffnaculo ad innuptas transirem.
virgiuitatis
conscriptio uuptialis hsec ditio autem conjugii, et juvenis, qui me in amorem erit: ut tu pater, et decem primsevEe setatis virgines et
non solius S. Augustini quasrebatur corpus,sed cxterorum quoque sanctorum Cantuariensium antistitum et virorum) ignotum consortem invenimus erescitque duplicatum gaudium nostrum, dum utrumque habemus; quis sit nescimus nisi
: :
suum
mihi,
allicit,
quod illum de intimis patris Augustini pignoribus autumafuisse, qui tali loco consepeUri meruerit mus. Nomen vero quia antiquum perdidimus, novum et familiare sibi fideliter imposuimus, ut usque diem revelationis vocetur nobis sanctus Deonotus. In Sermone in natali sxpius eadem occurrit dinum. 9 legitur Britaunia hujus Deo not^ ctio multitudinis genitrix; num. 10 beat^ soli Deo in perpetuum in omnibus et meritis not^, nobis in turmae etc; ita ut seque in Anglia ac venerandas Germania usurparetur hic loquendi modus. Czterwn in Italia quoque similes formulae in usu erant. Prudentius de his, quse Romae in catacumin
:
forma
et
genere lectissimas perquiratis,

singulis
et
tam
ad numerum simas subscribatis , comparatisque ad dedinostrum trieribus undenis, triennii nobis inducise, quinostr dentur
quam
harum
mille virgines honestis-
cationem virg-initatis fiet. Attahus expletis, quod Domino placuerit, consilium men incommutabile divin pietatis qui possit quod disposuit super me, nemo est
,
Infirmare.
Sjimsusjabeiur fieri
Cftriitiainis;
elamis paratur.
accitis pater prEescriptamcoram legatis, quod petebant, annuit, virg-o poque quasi conjugii conditionem, quam pro summa poscerat, exposuit; id cautissime, quasi
7
His
filise
vocibus
exhilaratus
bisviderat, hsec cecinit [%) Sexaginta Ulic defossas mole sub una-
dotis
statuens, ut juvenis salutari cathorenatus lavacro, his tribus annis per fidem auditis, legati institueretur iu Domino e. His
conscriptione
licam
jam quasi compotes

nerant, prspeti
voti sui, per viam, quam veitinere alacres reversi sunt ad
ReUiquias homiuum mededicisse hominum, QuoRTJM bol-oshabetcompertavocabolaChristus. p 1 Et in tabulis marmoreis, quibus Paulus papa aninscribendos curavit sanctos, qw)s paulo ante
rm
num
honosuum dominum, utpote pro bona legatione expositisqne accepturi, gloriam et prffimium
rem
perordinem mandatis
titise.
,
patre jam laetissimo, juve-
nis prae amoris mag-nitudine
modum
excessit
lae-
Audita itaque ut fit , tanta exsultatione triprincipum factum est totius regni generale nuptiarum libenter acpudium. Conditioue igitur
,
ex catacmnUs transtulit saspius occurrit locutio': Quorum nomina Deus scit. Secundo, Regnante in antiquissimo exemplari Passionis Burgundica seu Domino notato in bibliotheca DeoRegia Bruxellensinum. 7984 scribitur, non Domino notus. Tertio, notus, sed Dno notus, id est
761
,
,
in
ardentius insistere, ut cepta, juvenis coepit patri desideriis, per baptismi ad satisfaciendum puellae legibus statim initiaretur christia-
consecrationem militiam novo delectu, nis. Indictio etiam ad novam et speubique per regnum queesitae sunt ingenuae ad palatium pro virgines, adductaeque
ciosffi
,
ornamagnificentia regali muliebrem acceperunt sumptu et utriusque regis pari tum. Nec minori alii enim diligentia, navium stetit fabricatura ;
exemplari, quo ineunte swculo xii aut xi voexeunte usus est Sigebertus, omissum fuit Mirasus, qui Sigeberti aucabulum Deo unde tographum edidit, in sua illius Chronici editione unicaNothi, habet de sancta Ursula (3) Quse fiUa Britannorum principis. nobilissimi et ditissimi B. HerQuarto S. Elisabetha Schonaugiensis et videntur Deonotum ôco mannus Steinfeldensis htc scihcet habuisse ; nominis communis
; :
num. 2 satis habet rum rex quidam de

nobilis et
Ceteloco Deonoti scribere Britonnia minori fuit oriundus

:
ad littus alii convehunt ligna in silvis ceedunt alii tabulata alii transti-a fabricant aliicarinas;
; ;
ve\ig\oms;Hlaautem,utsibidonumvi' plane debatur habere divinandi nomina, Deonotum
Pcrislhephan. Hymtius (llAcl SS tom. VI Maji, pag.ii7.- (2) Monumenta Germani, tom. {">) Ap. PcrU, XI. inS.Hippolyl.
VI,pBs.310.
omisity
Maurus nomine, vir fidelis. Probabilia sunt argumenla, non tamen certa sed o-perse pretiwn non est ea in examen vocare. Quo autem ex altera parte suadeiur S. Ursulae patrem reapse Deonotum, seu potius Dionotum dictum fuisse, Galfredi Monumentensis, non dicam auctoritatem, sed concordiam cum Passione Reg-nante Domino eo facere. Nam, ut
;
omisit, sed revelante S. Verena , PaterB.UrsuI, rex BritannijE Scoticag,
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. scripsit mim. 7 nullis (parum doctis)

:
jgj)
creditur,
quod D. 0.
II.
dedi-
-..t..
"''"'^''-
catus est lapis.
Non minus Romas notum Ursidx

est
notnen
ex CaiHsti enim csemeterio erutus

(7).
hic iapis
VltSVLA ACCEPTA SIS

IN CHRISTO
Daeadem
et
^
(S),
revide Gruterum
Schcepflinum
alibi fusius dixi,

vacillet, ubi
venit,
is
quamquam solius Galfredi fdes tamencum Coloniensi traditione conscriptor nequaquam negligendus est.
Unde enim de kujusmodi adjunctis orta esset apud utriusque gentis scriptores eadem sententia,
nisi ab initio utrobique perseverasset veritas? Esec quippe soia una est, error in infinitum varius. Praiterea Dinoot seu Dinootb
Hontheimium (10). Ex eo autem gworf Ursula latmum nomen est, Dinoot Britannicum, hinc nequaquam concludi potest iltam hujus non esse flItam. Re quidem vera Britanni, postquam insuia eorum excessissent Romani, omiserunt iatinano^ mtna assumere sed id paulatim factum est c.vterumnataforte S. Ursula. priusquam omnino Brttanmse occupandae nuntium misissent Royna;
(0)
nomen Britan-
quod vei ex solius ahbatis Brancorensis nomine, qui cum S. Augustinio sub Aug-ustinass ac de paschate disputarit (l), perspiruum est Dinotum autem, cujus significatio Co; ;
nis usitatum olim erat
m.Quodaitnomen in baptismate impositwn vetustisstmus mos est nomina, quum nova 'vita
imponi adeoque mutari
suscipztur,
(U). Qui o. visus est B.Hermannus Steinfeidensis, cap. Slibrii.
men dederint explorasse sibi
loniensibus ignota fuerit, in Deonotum flexum essepronum erat. Utramvis, quse sibi placuerit, sententiam eligat iector. Sigebertus (2), ut supra monebam, exempiar habuit in quo non Deo notus,
d De nomine hujus fiiii atque etiam parentum vide Revelationes S. Eiisabethie num. 12. e B. Hermannus Steinfeldensis in Revelatio-
num
libro
i,
cap. 18, tradit^. Ursuls
sponsum
B sed nude Nothus seu Notus tegebatur ; unde non mirum, siin Legenda Aurea Jacobide Voragine et alibi quoque decuriata hsec forma inveniatur. Inter tituios, repertos seu potius flctos tempore Earberni abbaiis, sequens iegitur Sanctus Notus martyr et rex Scottorum et uxor sua Sara occisi sunt in eodem loco qucv excogitata videntur secundum exemptar simiie Sigebertino. De Mauri nomine dicetur ad S Eiisabethê Reveiationes
.-
MogunticB baptizatum fuisse.
CAPUT
S. Ursulse et
stituta
et
II.
Sociarum nautica initinera
Coloniense
et
c De nominibus ani^yiaiiim assumptis a pri^nis christianis fuse disputat Cancellierius (-3) humilitatis causa id factum esse volunt. Equide^n nii
,-
Romanum.
Concordi
itaque duorum regam studio, juxta regalem mag^nifieentiam mirifice perfectaclasse,
s.Pim.osa J.
>'<>"S.
detractwn velim de iaude eorum qui dicti sunt

Ag-uella, Ag-nus, Aper,
Ur>a-
Aquila,
Basiliscus,
Bos,
completoque
diviuitus
electissimarum
,
virg-iuum
disposito
'"'" ^",^'''-
Buteo, Capella, Caper, Castoreus, Catulus, rolumba, Columbanus, Corvus, Corvinus, Delphinus, Draconius, relicula, Galba, Gallus, Hippasus, Leo, Leporinus, Lupercus, Luperculus, Lupus, Merula, Mursena, Musca, Ovidius, Porcus, SuiUus, Taurus, Taurinus. Tig-ris, Ursus, Ursicinus e^ Ursa; dum-
numero
inter
iuuumeras nobilissimaj
J^jl';;',^^,,''!!.'''
prosapi^ puellas , Pinnosa a , maximi cujusdam ducis filia, tam genere quam virtute emicuit quaj secunda post Ursulam quasi mag-istra vir^^-inalia
;
f}i,m.
"
militias fuit;
quam
pater ejus, ut nobile pur,
fiiiifi
specialis dilectiouis foedere sociavit.
Omnibus
igi-
modo
tamen detur ab hac humiiitate deterritos non fuisse gentiies. En speciynen quod ex
veritati
tur magnifice perfectis
condicta die
,
virg-iueae
schedis Barberini protuiit Canceiiierius
(4]
D M.
VOCONIiE
conveneruut et quasi ad navalem palaestram succinctse, jubentis imperium prEBStolatae suut. Tunc B. virg-o Ursula, quod diu
desiderabat, virg;ineo vallata exercitu, bilari vultu,
et
cohortes ad regiuam
VRSVL^
auimo primum debitas Deo gratiarum aclioues

;
Q.
C^CILIVS
exsolvit
deinde quasi fidissimis commilitonibus
SECVNDINVS
suis consilii sui
arcauum
innot'iit b,
easque iu divini
VXOB
hcvc ex Gerberto (5) adde Haud infrequeus fuit apud Romanos atque etiam in Germania nostra Ursuii nomen. Ausonius epistolam xviu inscribit Ursulo Grammatico Trevirorum sub Valentiniano I. Exhibet Schopflinus in Alsatia illustrata (G) fragmentum columnae lapideae quam i. o. m. avgvst.
:
amoris observantiam
piis exhortationibus erudivit
Ad
et corroboravit, puellares autem cunei saluberrima regîuffi suee monita arrectis auribus avidissime audientes, corduque cum manibus ad coelum
levantes, quasi
in
jam
militari s.icramento conjuratse
et Muranum.473,A/".Awre;m2 vRsuLVMbeneficiarum consulis, qui eidem Jovi Optimo Masimo et eênio loci aram votivam prope Coloniam AgrippinamTusco II et Dextro Coss. anno Christi 225 posuit in lapide Narbonensi item Vaierium Ursum, alibi vrsvlVm Junianum ; in Dacia vero Lupulam vrsvlo
VKSVLVs TAVG. posuit uotatquc ex Grutero
torio,
Christum ad omnia divinte relig-iouis muuia devotionem spopouderunt , mutuaque alacritate seipsas in hoc studium cohortatae sunt, utpote quibus jam tunc cor unum et anima una erat, supernaque dulcedine praegûstata in mentibus earum mundus, et g-loria viluerat.
erat,
quia mare contig-uum 9 PosthffiC dato sig-no raptim ad naves convolant, armamentaque
, '
fi>ff*"
r-Mini/-
fratri posui.sse
monumentum,
ti,
quas christiana non-
explicant, altumque petentes, moJo concursibus, (10" ft rcrr * * ' ' modo discursibus, interdum fugam, interdum bel- lumimh;
'"""""^""'
(1)
Vcn.
Beclae, Hist. ccclcs, lib
XCV,
"'^-
col. 83.
(3)
cap. 2, ap. lUignf, Pairol. lom.
pag.
utULXi.
I,
1,
(2)
Ap. Pcrlz.
Dis>ertazioDe
Monum. Germanis, lom. VI, pag. epislolare ûpra Due iQscrizione delle
Ursa
e di
illustiala,
tom.
parl.
niarliri Simplicia.
<
madic
Ibid. pag. 12.

(6)
di
un
(7)
allra Ursa, pag.

I,
el
seqq.
iiot.
iium. 7. (8| Inscriptiones, pag. 9. (9) Alsatia I, pay. 475. (10} Pi odroiiius Ilistoria; Trcvircnsis, pag 13. (Il)Cfr Binterim, Denkwurdigkcitcn, lom- I, pag. ^M elseqq.; Moruni, Dizionanu di eruoizione, V^' But-
lum
(K) Hist. Silva:
Tom.
i,
tuL. VII, onra. 8.
NigriB, tora.
pag. S,
tesiino,
Comparalico,
Confcrmaztoney
iVoMie,
Padriiio,
Vieovo
Muratori,
Inscripliones,
(OrdinaBioiie) etc.
lum
160
PASSIO INCEKTA
SS.
X MILLIUM VIRGINUM.
quia bonum ceriamen certasiis, cursum consummastis, fidem servastis, de cetero superest vobis corona justitias, quam uta justo judice plenam aocipiatis,
g-enere lum simulaut, omnique ludorum occurrisset, intentatum tatse, nihil. quod animsB
exerci-
assumpto, rex cum grandavis patnerg-o spectaculum pius primatibus frequenter adetus, cunctisque vegm etiam promiscuum (ut semper novarat
:
puellanter sicque per dies sinûlos alimeridiem aliquando circa paljfistrizantes ludis die toto quando ad nonam c, aliquaDdo hujusmodi ad vesperam revers!B sunt. Ad
relinquuut,
pro bona nominis ejus confessione, cervices
vestras persecutori dabitis, depositisque hic cori-uptihilibuscorporum sarcinis adcoelestem thalamum
cum
gloria martyrii pervenietis. His dictis vir, qui

tantse
vulg-us
loquebatur, disparuit. 13 At illa nihil de
auctoritatis oraculo
postquam virgiueis lusibus suis applaudebat. Sed assiduitas aluit audaquotidiauis exercitationibus
spectaculi ciam, lung-uis a litore remiântes, cum quaedara etiam nagratiam populo subtraherent, minime ves flabris ventorum disjectge ante noctem
redirent,
rum rerum cupidum
est)
postpositis seriis suis,
ambigens, mox ut dies terris reddita est, convocata virginum concione, quse audierit et videritin
auribus
^'iÛalit R_ "< lininHjuf
^S ApoiiolKM(tn,
tfidii
omnium
exposuit. His auditis,
communis
rutn wicgiiiilitts
exsultatio facta est, quia digngs habiiee essentpro S nomine Jesu contumelias pati ; immolatisque lau-
Coloniitm
Ursula.
dum
hostiis,
unanimi dehberatioue statuerunt

:
iter
diuUna exspectatio,
et
satietas
ludorum
spectatoribus fastidium genuit, sing-ulisque ad sua
Ingtante
nupliamm lemp"e Deo

se
utdEHtius
operadiscedentibus, paulatim turba defluxit. celebrato per 10 Sic ergo cum multa jucunditate prEeludio, cum adornatis triennium hoc martyrii amosponsalibus condicta nuptiarum die juvenis in
hoc festinantius peragere cupientes videlicet;"aw dissolvi, et cum Chrisio esse. et ne quam divina praedestinationi moram facerent, secundo vento
velificantes Basileam
g applicuerunt,
religatisque
ibi trieribus, pedestri itiuere Romam ptrvenerunt. Ubi cum per dies aliquot, perlustratis ubique di-
commeudaiil;
rem
perurgeret, B. Ursuhi, quamincredula, pro vis divino promissionis oraculo nou convirgines solicita humana taraen intirmitate
virginis
animum
versis sanctorum liminibus, pervigiles iu oratione Deoanimas suas cumraendarent, lacrymisque inte-
Domino tam verbis, quam esemarticulo divinre plis erudierat, ut in tali rerum instantius pulsarent, admomisericordiEe januam
suas, quas
jam
in
riorem habitum, quasi jam ad aeterni regis tricii- E nium processurse studiosius componerent, peractis taudem votis, itinere, quo venerant, Basileam reversae suut,
nuit,
ue
castitatis
procinctum perderent, sub quo
militassent. His regi suo coelesti irrepreheusibiliter currentibus stimulum addidictis cum quasi jam corde in lacrydisset, devotae Deo virgines ex toto quam pro sua singulee mas profusa; tam pro conservauda, surperuum ccepereginae virginitate contritione inruut auxilium ardentissima spiritus
, ,
ascensisque navibus, per decursum alveo defluentes, et armis spiritualiEheni prono bus, tam contra spirituales nequitias, quam contra
omnes persecutiouum pressuras tandem Coloniam applicuerunt.
se
communientes,
ANNOTATa.
a Vide quas
litera aa.
vocare.
Ventut iihripit clasiem
iii
ad Sermonem in Natali notavimus
portum
Tilf; dei'1 ionlff api<li-
cant.
d
'
atia$ Diclc.
Tiele. Tyle.
est prope 11 Pius autem Domiuus, qui semper se in veritate, tam pia vota omnibus invocantibus suisprodunon distulit sed ventunt de ihesauris classem sub unius diei noctisque xit, impulsamque quiTile*rfdispacio, secundo cursu in portum, navium quam puellarum nucitar, iutegro tam quod conmero' pertulit. Itaque arrepto litore dux femina facti, quasi Maria cupieraut, tanti
:
b Codex Ultrajectinus Carthusianus loco innotuit habet insiuuavit. Sed innotescere idem aliquandoest ac coguoscere,- et scriptorihus Histo-
rix Augustce et Soliloquiorum S. Augusimi et S. Gregorio M. idemac notum facere cfr Forcellinius ad F""' innotescere et Crombachius ad hunc
:
prophetes Pharaonis exercitum per mare rubrum sponso coelesti debitae laudis epithalaevasisset
,
ipsum Passionis locum. c Si ab ortu solis ad ejus occasum horas duodecirn ponas, sequinoctiis respondebit nona horae
tertise
mium
ret
;
puellaris exercitns non sed pari cordis concebtu resonaclamoso strepitu ; cauticura hoc Isetitiae usque ad aures Domini
preecinit.
Quod cum
pomeridianas
aliis
temporihus alia
in
erit
convenientia.
d Tile, Tiele, Thiel
elc.
non apparet
monu-
Sabaoth cum odore suavitatis pervenit. Ibidem coraergo cum nocte illa pausasseut, sequentidie
ad paratis utensilibus (nam mercatus ibi erat) e sunt, adductisque anchoris, adverso naves reversEe suhremigantes, ad insiguem illam Germaflumiue
nise
metropolim Coloniam, ubi nunc corpora earum pervenerunt. in pace requiescunt, tandem
12 Egressis itaque,
mentis publicis anteannum S90 (1) seu potius^^^Q, quo ejus mentionem fecit Zuentiboldus (2) in diplomata quo con/irmavit bona etjura, olim ecclesix Utrajectensi ah antecessoribus concessa. An sseculo V in hoc oppido, ad dextram Wahalissito, jamp07-tus esset, plurimum ambigo, in negantium partem proctimor.Certe in antiquis itinerariis nullus locv^ Tilse respondet. ad ea qucB sascuto xi obtinebant e
Angeliii
sul<e
S Ur mandat
iriafio
ctionem somnus
post vespertinara refediurno labore fessis obreperet,

in angelicffi casti-
cum
pereg'
ntm Roma nam el ;i' flliicil
Deo B. virgo Ursula, qua3 jam professione complacuit, vidit in tatis

licffi
somno ange-
murty
rium.
virum, qui adsisteus virgo primo an vigilaret, inquisivit. Quem cura illa
claritatis,
et auctoritatis
videntur (quod sciam) antiquior hujus conficta neque ulla mercatus memoria exstat. Batavice mercaius videtur in Foro Adriani, nunc VoovhuT g,fuisse. quid i In Commentario prsevio xxviii diximus
Hxc
bubito viû puellariter exhorresceret,

:
ille
timorem
quia inquit, ejus blaude compescens Scito, Dei cceh quod multum concupieras, in protectione cum dulcissimo hoc sororum tuarum contubernio peractisque votis, integro copervenies
tilia,
verisimilius de hoc itinere sentiendum sit. g Quam difjicile, ne dicam impossibile, fuerit
navibus,
quidem marinis, Colonia Basileam ire, dicium est in Commentario prxvionum. 2S2.
et
Romam
/;
mitum tuarum numero, iterum huc

:
reverteris
in seculum pace. Hic ergo vobis a Deo requies pace pausabitis, et hic in seculi prsede.stinata est
(1)
CfrSmidB, Schatltamer
iler
Ne.icilaiidsche nudheden. vo Thiet.

t,
(2)
Van
Hollaiid. Mieris, Charterboclt van
I.
p. 2B.
CAPur
161
AUCTOBB
AKONTMf)
,
CAPUT
.
III.
1
perfruautur, et societate angelica. Ecce juxta vocem Domini bona ferra fnictum .'êxagesimum panter et centesimum in patientia attulit et qufe ad horam eimtes ibant, et flebant mittentes semina
,
Marty riUm SanClarum UndeCim millium

Aderat
ciE-
-1
^*"^'
^^^^ venientes, et manipulos suos portantes exsultatione venerunt, imo depositis corporum
Vireinum.
barbara
paleis, mundatum et bene cribratum tritieum in horrea Domini intulerunt. 17 quale hac die in ccelo factum est tripudium,
g-ens, quse
Clonia, fuga-
tura
ibi
Hunnorum
At) Brtnnii
qualis occur.sus supernorum civiumr' Que exsul- '""'"9"
peccatis
CoioiHnm
hominum
exig:entibus,
quam Germanise
et Italiae terras
ita
tam Galliarum, cKdibus jam varema-
duninr yiygi-
staverat et incendiis,
ut eversis urbibus, ecitaque barbaries,
""
l
apostolorum? Quam communis gloria martyrum et sanctarum virg:inum de aug-mento ordinis sui glonantium? ut etiam Colouia illa beata, et
sacratissimis virg-inum cineribus, houoris et reverenti semper deberet, in suaÎiberatione experta est, quam preciosa in conspectu Domini
tatio
^;f'>''/'"
,i,one
liber.m
'n'*ii'SS.
clesiis crematis, religionis divinse vix aliquae
incomparabili hoc thesauro beatior, sciret, quan- ^"J""""
nerent reliquiaB
b.
Eadem
cum
tum
""''^''''-
per idem tempus ing;enita feritate etiam urbem Coloniam arcta obsidione vallaret, noudum hoc advenientibus prodente fama, virg-ines jam pridem cog"oita humanitate incolarum, sine omni hujus,
mors earum
fuisset, et
quam
mng-nifice in coucilio
modi suspicione in terram egressee sunt, et ecce barbari more suo, per velocissimos discursores
explorata re , subito cum clamore super eas irruerunt, et quasi lupi in ovilia agnorum irruptione
sanctorum viverent, quarum uuda forsitan corpora tantum jiotuissent. Nam peracta tam belluina
mjinifesteDeus calicem dati sunt in reprobum sensum videruntque tot armatorum acies quot virg:inura corpora trucidaverant, persequentes se, ad quarum irapetura effera illa barillis
rabie, quasi tortoribus
irse, virtig-inis et insaniee raiscuisset,

,
B
c
S. Ursula,
facta, infinitam illam
multitudinem inhumana cruc.
delitate
peremerunt
15
Cumque
belluina
illa
rabies ad B.
Ursulam
baries, et post triuraphos
jam
fug-ere nescia,
non
fnutra ab
Atliln (entalu
blandittis.
giliis
jugulando pervenisset,
la-
satellites moti, admirabili
auderet subsistere.
Eug:atis erg:o pacis
hustibus,
necalHf.
pulchritudine ejus conspecta, manum, animumque represserunt, ipseque princeps scelerum libidinis
fervore
conclusis civibus, insperata pax reddita est, long-oque luctu -ôluti Colonienses, portis eruperunt,
et ecce passim super nudam virg-inum cadavera invenerunt
quasi fulmine percussus, depoiito pau,
humum
:
inhumata
lulum rigore ccepit ad blanditias, et amatoria verba descendere. Vere, inqulens, forma tua mag-num dat specimeu, quod de ing-enuis magnisque
puella natalibus orta
dicens, quia
si
es,
juravitque in diis suis
e,
pridem ad intercedendum ascendisses, nullam in comitatu tuo jacturam pertulisses. Sed consolare dilecta, et g-aude sorte tua, quia et noli dolere de morte virginum tuarum
,
uec multum eos res fefellit; quippe qui jam pridem transeuntium ibidem sanctarum puellarum vestes, habitus, et naves noverunt. Sed quia facile animadverterant devotas Deo virg-ines pro conservandae pudicitisB
dig-na habita es,
qu me
totius EuropsB victorem f,
quem etiam Romanum habere maritum. Virgo autem cogitans, quse Domini sunt, cum hujusmodi sponsum liberrima vocis et habitus indig-natione, quasi principem tenebrarum, exsufflasset, barbara meus, et effera bile tumens, belluae instar infremuit, et repulsam suam nou
sufferens, iu B. Virg-inem,
tremit imperium, merearis
agone martyrii occubaisse, seque meritis non modo mortem, sed etiam cruciatus barbarorum omni morte g-raviorcs evasisse unanimi conseusu, nou quasi homines, sed quasi Deum in humanis corporibus venerantes, non privatis, non publicis sumtibus pepercerunt, dum non modo humanitatis officio,
signaculo,
in
earum patrocinantibus
:
verum etiam humillimae

se quisque satag-entes,
venerationis studio pro

dilaniata, disjectaque
alii
alii
martyrum merabra
coug-erunt,
,
vestibus coopecer-
quaejam dissolvi cupie-
riunt, alii terrara effodiunt
alii
sarcophagfis impoillic est
C bat
Christo, seutentiam mortis dictavii, picque caudidissimi cxercitus regina, ictu sagîttse g
et esse cum
nunt, brevique terapore, sicut hodie
nere, sauctissimEe virg-inum reliquiEB ad aBternam
transverberata , super nobilem comitum suarum acervum, velut coeleste margaritum corruit, purpureoque sanguine , quasi secundo baptisraate dealbata, cum tot victricibus turmis ad coeleste
Coloniensium gloriam pausaverunt

18
iu pace.
ji
Ex
eo
autem
jara crescente divina relig-ione
rem,-i'n
non raodo consuetudo, sed pro consuetudine sacra-
cnV/iMr, tfand
mentum
nalis
palatium laureata migravit, suppletis fideliter qu3e deerant in corpore suo passionibus Christi. Perfectus est igitur admirabilis ille calathus Domini, qui ne liliis tantum virgînitatis albesceret, totidem martyrii rosis distinctus est, quibus ante
^'iimp/nm
civibus inolevit, ut intra arabitura vivgi- ciemadus titiitmi vc sepulturae nemo usque hodie cujusquam
P't/ii:il.
mortui corpus audeat sepelire. Aliquauto autem
tempore evoluto, diviuitus frequeuter per visioet quasi leg-atione sauctarum virg-inum accitus, vir religiosus, nomiue Clematius,
nem admonitus,
superni inspectoris oculos decentius ruberet. 16 Fallant nunc, etfallantur, qui seculari g-loria
''^'i])lws
'oiiamrum.
triumphos reg'um suorum infinitis laudibus quasi ad coelum extollunt, scribentes illa, et illa bellorum insig-nia, utpote victos reg-es currum praecedere, infinitos captivorum greges minari, victores autem milites discoloribus armis fulg-entes, sua sing-ulos militaria sig-na ostentare, duces autem
atupidi,
,
ex Orientis partibus advenit, qui pro voto suo ecclesiam super sanctissimos cioeres a fundamentis constructam in honorem sanctarum virg-inum conplevit. Lauda ergoColonia Dominum, quoniam confortamt seras portarum tuarum, et posuit
fines dixit
tuospacem
filiis tuis in
et tanto
te.
promisso pignore, bene'
ipsos in aureis quadrigis residentes, auratis vesti-
bus radiare. Addaut preeterea, si placet, diem urbi festum, IfEtitiam patrum, vulg-i clamorem et commune tripudium. Sed haec si cum hoc triumpho sapienter fuerint collata, miseria potius dicenda
purpurati et aurati desceuderint ad tenebras et Eeterna supplicia ill autem, stola immortalitatis indutse, visione Domini
sunt,
ANNOTATA.
a Hunnos medio mense octohri anni 451 circa Coloniam facile versatos esse ostensum in Com-
quam
gloria;
cum
illi
mentario preemo, xx. b Esec de nullis aliis Hunnis intelligi possunt quam de iis qui sub Attilla duce militarunt.
25
c Atibi
Octobris
Tomus IX.
162
tUCTORB
pASSIO INCERTA
SS,
XI MILLIUM VIRGINUM.
Dei,
cAUbinonmitiusabiisactumesseinCommentario
ad probationem,
noa
ad
reprobationem,
D
Appatei S. Cordula Be~
lenlrudx,
et
aNUHTMO.
prsemo dictum fuit xxiv. d Attila designatur, libidini ut tota
dilata sit.
Hunnica
prasvtum gens,deditissimus. Vide Commentarium

num.22b.Matrimo7iiaraptimquasiettranseunter adeoque celebrarein more habebat positum Attita; erat. grex uxorum et populus fitiorum ei habebantur e Quos deos colerent incompertum; aliasque id genus athei. JDivinationem tamen
fere superstitiones frequentabant. f Btiain ctarius designatur Attila.
20 Long-a igitur temporum serie revoluta, sancta, quam praediximus, Cordula, inclusse cuidara, incomparabilis tuuc vitm et specialis meriti, He-
indicii feBti
111
lendrudaB b per visum apparuit, eamque quasi contubernalem suam an se ag-uosceret, requisivit.
,
celebrita-
lem.
h -
Illa
autem quamvis sancta, et mente Deo jam proxima, tamen adhuc corruptibilis, et quasi corruptio incorruptelam non sufferens divinjB venustatis et g-ravitatis, personam exhorruit. Erat enim
virgo Dei ultra omne artificium hominis vestita mirifice, coronaraque liliis, rosisque alteruantihua intertextam gestans in capite, famula erg-o Dei ex pavore respirans, indig-nam se tantae majestatis agnitione esse respondit. Cum eg-o, inquiens, carnalis peccati sim leg-ibus obnoxia ; tu autem jam in ordinem coBlicorum assurata totius sis corru-
g Idarmorum genus Bunnisproprium.

quias sagittarum
,
Reli-
ossibus infixas, repertas esse diximus supra num. 145. Atque hine egregie confirmari reapse ab Hunnis occisas fuisse Colo-
nienses Virgines quis negarit
CAPUT
ptionis aliena.
Tum
illa
Noveris, inquit,
me unam
,
IV,
ex sacro Colonieusium virginum numero fuisse, una quae illis in agone Christi triumphautibus sequentique die mortis cupida, supervixi nocte
,
Martyrium S. Cordulse
et
revelatio
a.
ultro
riens,
tyrii
me
carnificibus obtuli
sicque in Christo mo-
B. Helentrudi facta
nec sorores meas deserui, nec socialem marcorouam amisi. Itaque cum illarum glorio- E
sissimi transitus
S.
Cordula
limore morlis
o^cullata,
rat
autem de eodem sanctissimo virg-inum contubernio quEedam nomine Cordula, quee ceteris
occumbentibus, sola
virg-inibus in ag-one Christi
poHridie
le
diem debita jam devotione tota Colonia veneretur, mei nominis, nec brevis aliqua adhuc recordatio agitur. Proinde nunc veniens, id ad tibi injungo obedientiae, quo sanctimonialibus corpora nostra devote excubantibus, denuncies ex
me, ut cum sororum mearura triumphalem gloriam celebrant, prosima sequenti die et mihi aliquid venerationis impendant, quia minime eis expedit, ut inter omnes, quae illic pausant, mei tantum nominis reverentia nulla sit. Cumque illa de nomiue ejus requireret, jussa est a virgine frontem ejus intueri, ut hoc sibi uomen luisse indubitanter sciret, quod illic exaratum inveniret:
paruit
illa, vidit,
et iu unius uavis alveo sub eadem nocte delituit, ai moriem. crnstinum ultro se morti, quam fugerat virili in animo ofFerens, triumphales catervas cum pari
offerl
,
subsecuta est. Sed nemo in hoc scandalizetur, quasi beata illa virg-o coroufE suaEs nec parva hac formidine aliquid derog-averit, cum apostolaPetrus neg-ans, nec Thomas dubitans, ab matus honore dejectus sit. Divino enim nutu ad quasi de gnum ecclesiffi fructum Petrus de se,
gloria martyrii
homine prsesumens,
et
magistro commoriturum
et legit, discretisque syllabis
vocem utiliter pertimuit, qui tamen postea usque ad crucem perveniens, nec Romae urbis principem expavit. Forsan
se asserens, ancillse ostiariae
Corduta, distincte scriptum invenit. 21 Eamula igitur Deiad sanctimonialesdivinum oraculum retulit, creditumque est, ac deinde sta-
Institmlur
fettmi
S.
Co
de anteact vitse puritate et fidei constautia prassumens, ad tolerandam passionem aliquid in se fiduciae habuit ideoque humiliauda
et beata illa virg-o
:
erat,
sic
utnon in se, sed in Deo humiliata ad ccelestem thalamum gloriosius transierit. Sic et fidelis David, cum Domino diceret
et
g-loriari disceret, et
tutum, utcum SS. quens dies S. Cordulae laudibus impendatur c. Sed ne cui visio hsec quasi minus auctoritatis, ludificante somnio, dubia habere videatur, revocet ad memoriam, quia et Petrus dormiens in disco vocationem gentium vidit, et Paulus virum Macedonem in lllyriam se vocantem non dubius audivit, et
patriarchae nostri,
Virginum
celebritas agitur, se-
didx. B. Beleiilnniiiil-
luslrat vil
saiicttmonia
tlerite
Hiono-
sieriuni.
n Juravi,
statuicustodirejudiciajusticixtuas,
mos
Humiusquequaque: ne autem infirma membra liatus sum

quasi in se revolutus, subjecit, dicens:
Abraham
scilicet,
Isaac et Ja-
de salute desperarent, si quando in passionis articulo pro humana infirraitate paululum hebescerent, personam infiripse mediator Dei et hominum
,
cob, Joseph quoque, Gedeon atque Daniel, multa magna coelestium mysteriorum sacramenta vide-
mantium assumens dixit usque ad mortem. Pater,

,
Tristis est
anima mea
,
si fieri potest
transeat
Ecce qui potestatem pocendi animam suam et sumendi eam habuit, transire a se calicem petivit passionis, nec filius a Patre exaudiri sed caput pro iufirmantibus aliquando potuit membris loquebatur, quorum tunc sibi personam
me
calix
iste.
runt; magi etiam de mutando reditu dormientes edocti sunt. Ipse quoque uutritius Domini, Joseph ab augelo admonitus est in somnis in ^gyptum fugere, extinctisque persecutopihus Christi, propter metum Archelai Nazareth secedere, ibique habitare. Sed quid his assertionibus opus est, cum famula Dei, cui haec revelatio ostensa est, tam celebris vitae,
tamque
sanctse conversationis fuerit,
assumsit. Forsitan etiam superius ille agricola/rwctificantem patmitem ut fructum ptus ferret,
,
ut ipsa pro certissirao veritatis testimonio habenda sit. Est enim locus in Saxonia Herse d , ibique usque hodie gloriosa sanctimonialium congregatio,
vitEe
adhuc purgare voluit

,
quemadmodum cum
sig-ul-
lum aliquod sculptoris studio subtilissime expressum.omnisjam populus videtet laudat,artifex tamen
adhuc imperfectum
aliorum jam
videt, et limat; ut quod oeulis placuit, etiam suis in aliquo displicere po.ssit.Sed quis cognovit sensum Domini? ideoest occulta Dei judicia discutere
ubi sancta illa nata et uutrita, peracto sanctissimae cnrsu, nunc corporaliter in pace quiescit, quamvis ultimi temporis sui aliquantum in monte, quo civitas Iburg sita est, in eadem sanctitate exe-
non que supervacuum
liquido salva fide, sine periculo licet neseire, cum constet, semperque constiterit, quod athleta. hoc
Hujus vitae etsauctitatis tot sunt testes, quot vel hodie Herse sanctimoniales sunt, vel ab inde et verissimEe, utpote Deo verbis homifuerunt uum adstipulante. Usque hodie euim ad tumulum
gerit.
:
ejus frequenter redditur
lumen
ccecis,
gressus
claudis
163
tnCTORS
EGBF.nTO.
claudis, infirmi
sessi
ad usum
ab immundis competens ejus testimonium fuit, et nefas est dubitare, quod de sancta sanctse, de sponsa sponsse,
:
reparantur, et obspiritibus emundantur ideoque

vitffi
Dei e, quos hic perhibetur habuisse ad anclllam Dei Elisabeth, quosdam quidem ex toto proferebat
latino sermoue,
loquela,
de dilecta dilectge suae Dominus dig:natus est revelare.

Bxliorlalio
quosdam autem omnino teutonica quosdam quidera ex pnrte latine, et ex
ad
fnetnoriam el
cultum SS.
Vitginum
iii-
2a Glorietur ergo superna Hierusalem et coecivibus ampliata, ubi non est servus, aut liber, masculus aut femina.
,
parte verbis teutonicse ling-uae pronunciabat. Ego autem Eg-bertus, g-ermanus ancillfe Dei, munificentia Dei ad Scho&caug:i en.se cosnobium de
lestis illa curia, tot ing-enuis
Bonna g
attractus
et
f primum quidem monachus,
(lanimandum.
Glorietur Britannia, quamvis in

virg-ineEB
Adam
flores
,
generanSj
exoipiens,
deinde g-ratia Dei ad abbatiam h vocatus, conscripsi omnia haec, et alia, quge de revelationibus ejus
leg-untur
:
tamen
tot
indolis
foecunda.
Glorietur Ger-
ita
quidem
mania,
Glorietur
ut ubi erant latina, verba

:
lectissimos
,
Oceani
ang-eli iramutata relinquerem
Roma
ubi vero teutonica

,
numerum
virg-inum
,
quem
acce-
erant
perat, reddens. Glorietur Colonia
talem apud se
latinum transferrem prout expressius potui,nihiI mea prEesumptione adjung:ens oihil

,
in
thesaurum
retinens. Glorietur beata illa sanctimo-
favoris
testis
humani
i.
nihil terreni
,
nialium^cong-reg-atio, tot sanctarum virginum, qui-
mihi est Deus
cui
commodi quferens: nuda et aperta sunt
bus devote famulatur, potrociniis de perpetua salute prsesumens. Benedicta ergo gloria Dominide loco sancto. Vos autem sanctimoniales , tot ccelestium
omnia
g-emmarum
servatrices
si
speciali obsequio
ANNOTATA.
mus
a (ûid de his Revelationibus tenendum in Commentario pnsvio v.
sit
specialiter satag-ite, ut
gesimum fructum nou

vestig-ia
ad centesimum, vel seccaperting-itis , saltem post
dixi-
earum
diviuEe misericordiiE spicas leg-atis,
comrauai sanctissima earum patrocinia humillime fiag-itemus, ut quia ad socialem cum ipsis gloriam adspirare nec audemus, nec possumus tamen quia in domo Patris mansiones
Omnes etiam
in
b Papebrochius ejus Acta edidit ad liijunii (I) brevem synopsim dedimus supra v Commentarii
;
prasvii.
g
est,
Notandum
fuisse
inquit Hartzheimius
(2), tripli-
cem
multcV sunt, earum meritis patrocinantibus , in vel novissimEs sortis municicoslesti Hierusalem patum capiamus prEestante Domino nostro Jesu
,
Schonaugiam. Prima monachorum

in
urdi-
nis S. Benedicti in sylva Hercinia sub ditione comi-
Christo, qui
g-Ioriatur
^
cum
e.
Patre et Spiritu sancto vivit
et
Deus
in ssecula sseculorum
Amen.
Passae
sunt auDO 238
ANNOTATA.
Crombachius hoc caput plurihus sascupostquam (ut sibi imaginatus est) S. Cunibertus Passionem Regnante Domino scripsisset, adjectum fuisse sed minus feliciter. Vide Commentarium prasvium num. 25. Quum autem omnia, quas
a Voluit
lis,
;
extrema dioecesi Trevirensi Egbertus S. Elisabethee frater, post annum 1 1 54., prius canonicus ecctesias SS. Cassii et Florentii Bonnse (3), et ab exeunte anno 1 167 ejusdem Schonaugias abbas factus (4-). Altera Schonaugiaest monialium, ordinis ejusdem, priori vicina,
tum Ngssaviorum
hanc ingressus
est
quae circa
annum
1590 vel 1600
desiit,
fundo et posquae et S. Plo-
sessionibus in
primam Schonaugiam,
rini dicitur, translatis,
Porro secundae Sclionaug-iaB
rectrix) fuit Elisabeth, soror Egberti hujus, Tertia Schonaug-ia est raonasterium ordinis Cisterciensis monachorum dioecesis
quondam
abbatissa
(immo
in hoc capite de S. Cordula traduntur,

tione,
eoc
revela-
"Wormatiensis altero ab Heidelberg-a lapide.
quam
;
sibi B.
accepta sint
dictis in
Eelentrudis habere visa est, quid de his sentiendum sit collige ex

prsevio,
Commentario
num.
77.
b JEtatem et atia ad B. Helentrudem pertinentia vide in Com^nentario prsemo num. 24. c De B. Gordulae cultu dicetur in Gloriaposthuma, sed mascime ad diem sequentem. ^ A De Herse seu Herise monasterzo vide Com'
d Huic Praefationi sequntia prcemisit Crombachius Quoniara non ignorabara viros quosdam eruditissimossubdi-ibitasse nura haec aS. Ellsabetha raanarit narratio autog-raphum censui consulendura esse, quod in superiore Wesalia reperi apud.
: ,
abbatem Schonaugiensem, Casparum Schwan
vi-
rum
mentarium prsevium num,
24.
religiosissimum. Is mihi illud Egberti abbatis manu, ut ipse testabatur, exaratum legendum p in cujus fronte pulcherrimara prffifatiotradidit
,
:
anno 23S inter annum e UOOet l\b6 addita fuisse dictum tn Commentario
Hxc verba
num.
.-
PassEe sunt
nem
varit.
explicat
hactenus ineditam iu qua juratus modum quem in dictando libro S. Elisabeth obser,
prasvio
Ha?c PrcVfatio convenit
cum
iis
qux
Trithe-
69.
mius de
liquit et
S. Elisabethse Rei'elationibus scripta re-
Papebrochius
(5)
infronte actorum hujus
Lider revelalionum a seu imagina-
virginis edidit. Videtur asstimatê Crombachius hanc prgefationem pertinere ad librum iv Revela-
tionum S. Elisabethse
naugiensis
sociabus.
PrcBfatio
tiones
c
Schoeet
tionum seu ad reveiationes de sacro exercitu
vir-
de
SS. Ursula
ginum Coloniensium sed non quippe quam proxime ad tibrum

;
:
ita est
iii,
spectat
cui est titulus
Egberti abbatis in
seu imaginationes
revelaS.
Hic est libre viarum Dei qui annunciatus est [6) ab angelo Dei altissimi Elisabeth ancillae Christi et Dei vivi in quiuto anno visitationis ejus, in quo visitavit eum spiritus ad salutera oraniura, qui paternas admonitiones Dei gratabenedictione percipiunt. Et erat in anno dominicse incarnationis milleslmo
Eli-
sabethce d.
centesimoquiquagesiraosexto. Verumquum Revelationes Ursutanae eodem habitae sint tempore, quo
Omnes
qui lecturi sunt verba libri istius, hoc indubitatum sciant, quoniara sermones ang-eli
,
Annuntiationes Angelicx, adeoque libri iii et iv inter se cohasreant, nit vetat quin de Revelalionitom
SS.
III
(IjAclaSS. tom.
III
niensis, pag, 72 (5) 2, pag. 17b el Atla SS
Junii, pag. 65;). (2) Bibliorheea ColoCfr Revthliooes S. Elisobelli, hb. ii, cap. tom. III Juoii, pag. 17. (4) Acia SS.
Junii. pag. COi.
(B) Ibid.
pag. 007.
(6)
nevelotioDCS
Virginum Hildegardis
et Elisabclbte, pag- 187.
bU3
164
l!LI^VDBinA.
VIRGINUM. BEVELATIONES IMAGINARIJ5 DE XI MILLIBUS

Gerlaco
Jjus lihri iv intelligatur
quoque Egherti Pnefatio. Annotatum proccime prxcedens. e Cfr c. f Vide Annotatum ad literam Annotatum ad titetâm c. g Vide h Abbas Schonaugiensis factus est anno 1167,
biennio ante S. Elisabeth, ejus soror
m,
qui ad collig-enda et honoranda illius
sanctae societatis corpora

fervebat.
Quae
dum
rum,
qui
eam
pia multum a conventu fratrum nostrosuscepturi erant, ad ingressum
devotione
ecclesise
esspectaretur
eg-o
in
conclavi
ejus
nostro
quwn
set
;
obnset
residens,
antequam
,
de adventu
quidquam
ita
pohendi ut post ejus mortem curam
audissem
latine vertendiejus libros assumpserit. hocjuram,ento, fidem ei i Etiam seposito
omnino hahendam arbitror, quippe qui virprobus passim appareat doctus et religiosus (1). Sed facilior fuit
in admittendis Revelationibus divinis ; ipse sibi aliquando visiones costestes habere visus (2). Si-
testimonium sanctitatis ejus tale accepi vidi in via, a Domino. Veni in mentis excessum, et quasi flamraam per quam sacra ossa ferebantur,
habentem formam globi quam candidissiraam antecedebat Ang-elus speciosus nirais habens in mauu sua thuribulum fumig-ans , in altera vero candelam ardeutem. Sicque pariter in aere Iseto
,
,
miliautem
mos
et
quoque doctissipientissimos viros, ahsque ullo sanctimofacilitate
nimia
alios
meatu migrabaut usque
intra ecclesiam n.
Cumque
nixsua>det?-imento,laborasse quis ignorat? Neque desunt ejusdem rei recentia exempla. Quocirca ferendi non sunt qui, uhi tale quidpiam erratum Cerest, nit prxter fraudes et lucri spem vident. omniaab Egherto in ordine?n tum itaque sit hxc
solemnia die altera iu ejus veneratione Missarura et apparuit raihi spiritu celebrarentur , fui in eadem virgo stans in ccelesti claritate mirifice coronata , et palma victoriae gloriose adornata. Ego
;
jgitur
redacta et tatinitate (uhi opus erat) donata optima fide: sed hinc nequaquam sequitur Revelationes soninia. S. Elisahethx non fuisse pia vigilantis
alloquens interrogavi, an vere ita esset nomen ejus, sicut relatum nobis erat o, pariterque sciscitata sum de nomine cujusdam martyris, cujus
eam
corpus absque certo uoraiue
CAPUT PRIMUM
Et respoudit dicens. Ita est pene taraen per errorem aliter scribi debuestis rat sed ipsa ego scribentem prohibui venit autem mecum Csesarius martyr quando introivimus in hunc locum, intravit paxnobiscum. 3 KursuP die altera cum de eodem martyre
: : : :
cum ipsa erat allatum. nomen meum, ut audi-
CkV.
111.
Revelationes de S. Verena, Caesario,
Apparet divinum officium celebraretur apparuit et ipse S. Cxsarius et cura ab eo requisissem, cumihi gloria raagna, et refert pasjus officii in sseculo exstitisset , et qua occasione lionemmum.
,
Gyriaco papa et plurimis episcopis.
cum
virginibusmartyriumsubiisset; ait: Miles fui iu sseculo, filius marterterse hujus sacrae virginis, cui nunc adjuuctus sum. Dilecta mihi valde erat, ideoque cum egrederetur de terra sua, comitatus
illis
T Tobis
S. Elisabciha,
b,
qui pios affectus ad ea, quae saucta sunt,
sum eam.
negtigem obloquenlinm
lingaas,
Elisabeth famula c ancillarum Domiui, quae sunt in Schonaug-ia. aperio ea, quae mibi per gratiam Dei sunt revelata, deillo virginali exercitu
g-eritis,
me
Ipsa vero ad martyrium suscipiendum confortavit, et ego videns constantiam iu pas,
sione
S.
Ursul* Britannicae
reg-inee
d, qui in suburbio
Coloniensis civitatis pro Christi antiquis martyriura passus est e

silere
uomine
:
in diebus
simul cum ea passus sum. Eueruut autem longo tempore ossa nostra ab iuvicem separata, et nunc irapetravimus a Domino, ut sic conjungerentur. Hoc igitur sermone in magnara dubitationem
de his enim
me
viri,
non permittunt quidam bonae opiniouis
qui ad baec investigauda diutiua postulatione me multum renitentem compuleruut /". Scio quidem, quoniam et hi sumpturi sunt occasionem flag-ellandi me ling-uis suis g, qui adversantur gratiÊ Dei in me sed voluntarie sustiuebo quia aliquid merce: ,
adductus sum. Existimabam euim, quemadmodura opinantur cuncti, qui legunt historiam Britannicarum virginum p, quod absque virorum coraitatu peregriuata fuerit illa beata sodalitas q. Prseterea et aliud quiddam comperi, quod nihilominus hauc
I'
<l
dis
CkV.
II.
me recepturara spero, si tot martyrum honor aliquid incremeuti acceperit ex his, quse per meos labores Domiuus de eisrevelare dig-uatur. super 2 Quando complacuit Domiuo misereri
martyres suas pretiosas, qu8B per multa tempora jacuerant sine honore sub pedibus homiuum et
opiuionem vebementer infirmabat. 4- In tempore eodem, quo prsedicti duo martyres inventi sunt: reperta sunt inter sepulcravirginum,
CAP.
IV.
Eodem
iitpi>-
multa corpora sanctorum episcoporura, atque aliorum magnorum virorum. Erantque in monimentis
lapides habentes titulos sibi dignoscebantur, qui, aut uude inscriptos quibus fuisseut. Horum praecipuos, et maxime notabiles
le imtUii
alia cfirpnra
leperui
(û"!
singulorum
:
i-epositi
iittilu, deipnbtis esi diibilf
uperii foce
iDinO
Itim.
11S6 el deiitceps audiil
ex ore
S. Vcrense,
riijili
cinpns
SehoiKiugi"'
Selaluiit fiie-
jumentorum, secus muros urbis Colonite h accidit, ad locum ut viri quidam ibi manentes, accederent multa monimenta et aperirent martyrii earum sanctorum corporum, atque ea inde subiata trans:
transraisit ad me ex supradicta urbe prfefatus abbas; sperans aliquid mihi per gratiam Doraini de eis posse revelari, et cupiens certificari per me,
utrum credendum
quippe suspicionera
corporura
:
eis
esset
nu(, et iviprinii
de HUh
iiomine.
/i
erant in circuitu ferrent ad loca religiosa , quse ordinatum. Erat autera ansicut a Domino fuerat nusDominicjelncaniationis millesiraus centesimus
de
an non. Habebat , inventoribus sanctorum

,
ne forte lucrandi causa
titulos illos
quinquag-esimus sextus i, his fieri incipientibus, et Fridericus tenebat Romani Imperii priucipatum autem pontificali in Colonia cathedrse
Iraperator,
dolose conscribi fecissent r, Quales autera fueriut tituli illi, et quid de eis mihi revelatum sit, iu
praesenti serraone per diversa loca oculis legen-
praesidebat Arnoldus Secundus.
Tunc
:
inter ceteras
cujus uua pretiosa marlyr Ibidem inventa est, in Sancta Verena titulus talis leg-ebatur sepultura
tium anteponere curavi, ut hinc auiraadvertatur, quara digne a fidelibus Christi omni houore prosequenda sit illa saucta sodalitas, quam tam sublimium personarum comitatu divina paternitashonorare diguata est. his 5 Eram aliquanto tempore cogitans super accipere a Domino quae dicta sunt, et desiderans
Virgo
k
l
et
Martyrj. Hsec per
mauum
veuerandi ab-
nostrum l batis nostri Kildelini k, inde iu locum domino translata est, data ei a Tuitiensi abbate,
pg. 72
(,)
Coloaiensis. Cfr Hartzheim, Bibliolhcca
ot
scc,.
(2)
V..ionum
S.
EHsabeth,
lib.
w. cap.
6, pag. 212.
revelationes

(nierrogai S.
et
165
:
revelationes, quse exspectabantur a me. Et factum est, ut f?uperveniret festivitas BB. Apostolorum
Verenam
Simonis et Judee
dis,
de quibus
jubeturquO'
lannii jejiiiiare;
celebraretur, venit super
dum officium MIsseb me quaedam passio cor-
Et alius secus hunc repertus est talis Sanctus Vin centius presbyter cai^dinalis bb. De quibu* cum B. Veneram interrogassem, ait In tempore, quo
:
AtiCTOBB
S.
BLISkBISrA.
bh
ingressae
sumus urbera Roraam,
pati solebam quando primum mihi inceperunt mysteria Dei. Cumque diu fatigata fuissem 5, veni in ecstasin, et sic quicvi.
,
quam
praesidebat apo:
stolicae sedi vir
revelari
meo, sicut mos mihi est, in martyres de loco claritatis, in quo visiones sanctorum videre soleo , long-e in iuferiorem aerem procedentes eosque fidelis custos meus Angelus Domiui prffice* debat. Quos ego ita, ut oram in spiritu, allocuta sum, dicens Mag-nje beniguitatis vestrae hoc est Domini mei, quod nunc ita rae visitare dig-namini, cum nihil servitii vobis exhibuerim. Ad hiec beata Verena ita respondit Seusimus quoniam multum nos invitavit desiderium cordis tui, et propterea
erg-o in spiritu
t
,
Cum
sauctus nomine Cyriacus hic inde finibus nostris, et cum esset virprudens, ct nobilis. omuibus acceptus, sublimatus erat in apostolicam dignitatem, et jam per
gressus fuerat
Komam
coelum intuerer
vidi supradictos
annum iutegrum, et undecim hebdomadas Romanam ecclesiam rexerat, eratque in nuraero Romanorum pontificum decimus uonus; qui oum uos advenisse audisset. Iietatus est cura omni cleru suo, et in magna honorificentia nos suscepit. Ilabebat quippe
cognatas
quam plurimas
inter uos cc,
Nocte vero,
quae proxima erat post
tum
est ei
adventum uostrum, revelaa Domino, quod relicta sede apostolicii
venimus
visitare te.
Tunc interrogans
dixi
Domina
nobiscum esset profecturus, simulque martyrii palmam nobiscum accepturus. Ipse vero erat celans apud se revelationem hanc deditque tacri bapti:
mea, quid hoc sibi vult, quod in loco martyrii vestri etiHm corpora episcoporum sepulta inveniuntur? et numquid credendum est superscriptionibus titulorum, qui in quibusdam lapidibus illic
reperiunturP et quis fuit scriptor eorum? Et disit ad me Ante multa tempora ad hoc ipsum preeele:
smatis benedictiuuera multis sodaliura

quae
no.-,ti-arum,
nondum eraut Cumque opportunum
renatas
iu
Christo
,
dd.
terapus
accepisset
,
mani-
festara fecit voluntatem suam atque in conspectu totius ecclesi^ resignavit offlcium dignitatis suse ee , reclaraantibus cunctis, priEcipue cardinalibus, qui velut deliramentum arbitraban-
git te
Deus, ut ea, quse hactenus
-de
nobis iuco-
g-nita fuerunt,
per se faceret raanifesta. Propterea
quorundam precibus solicitaris. Sit autem iujunctum tibi, ut omni tempore vitie tuse per singulos annos in vigilia passionis nostrie in pane et aquajejunes aut si hoc implere non potes, unius Miasse celebratione redimi te facias, quatenus tibi revelare dignetur Dominus ea, quee de nobis manifestare disposuit, et ut tu nostro consortio quandoque adjung-i merearis. Post hec ccepit loqui ad me sermones istos in mag-na vultus sui hilaritate
:
noli ferre moleste,
quod ad
hjec inquirenda
quod quasi post fatuitatem rauliercularum admonitionem diviuam, quoB eum urgebat. Ipse autem constanter in proposito suo perraauebat, propter araorem virgiuitatis nostrae. Nam et ab iufantia sua ipse immaculatam
tur,
decliuaret, uescientes
virginitatem
custodierat iu
seipso.
Ab
illo
ergo
tempore umnera gratiam, quara iu conspectu Romanae eccle?i8e prius habebaraus, araisimus; et
obscuri
nobis
facti
sunt, qui prius applauserunt
nobis. Ipse
autem venerandus pater noster B. Cyprius
riacus non
ab
ei,
urbe regressus est
douec
substiff
dicens.
CAP. vi. S.
ipsius consilio alter
nomine Antherus,
Veuera
de ud-
Quando primum in patria nostra congreg-ari incepimus, sacra fama nostra late dispersa est, et
6
tutus est
ff.
8 PosthiEC
cum
perspesissem Catalogum PnntiS.
t*P. VIII.
mnal
scopis,
}<invlii epi~
maxi
niede S. Panlulo Baailieiisi

et
paire S.
Ur
spectandum nos undique confluxerunt. Contigit autem, Deo ordinante, ut etiam quidam episcoporum Britanniae nobis adjungerentur, atque in nostra societate mare transeuutes usque Humam nobiscum pervenirent u. In quo itiaere et B. Panmulti ad
tulus Basileensis eplscopus
et
ficum Romanorum, neque usquam nomen

riaci iUic reperissem,
Cy-
"""'""'
"'
rursum interrogavi B. Vere-
,, ^.t..
uam, cum
inter
fuisset
:
se mihi die
ceteros
quadam pripsentasset, quare Romanos prEcsuIes adscriptus non

hoc ex indignatione
in
mhiji* ih""""""''i
'""'"^'^'*"'-
et dixit,
cleri acci-
suiie.
usque ad
Romam
a> nobis associatus est, nos perduxit. Factusque est
disse pro eo,
quod
ordine dignitatis sua^ usque

!//
ad finem permanere noluisset gg.
nostrEe passionis socius.
Hujus
titulus
lalis
,
erat
Pantulus Basileensis episcopus qui cum gaudio susceptas Roniam perdiixit unde reversus Cotoniam pervenit;
Sanctus
virgines sacras
:
ANNOTATA.
a Liber iv Visionum seu Revelationum S. Etisabethse initium
sumit in editione Coloniensi anni
ibique
cum
eis
martyrium
suscepit. Post hae cob-
jeci dictis ejus illud,
tur, videlicet,
quod in historia ipsarum legiquod cum esset B. Ursula, quasi ludens in mari secundum consuetudinem suam, cum associatis sibi virginibus, ductis plus solito iu altum navibus, quas ipsse virgines gubernabant repenti:
1628 a visionede assumptionc B. Mariie Virginis. Sequitur deincaput primuvi sew Protestiitiu angeli de annuntiatione libri Viarum Dei. Post venit caput
secundum seu
Seri;io Elisabeth
aliisiiue
cim milUbus virginum

inter eas Coloniae:
de undemartyribus p;is<îs
secuti edi-
gwew jam edimus,
no vento adspirante, cunctae naves a tinibus illis ablatge suut, neque ultra redierunt illuc. Juxta haec etenim verisimile est, quod absque virorum comitatu
perrexerunt. Adhsec ita respondit Pater B. Ursulee rex Britanniae Scoticee z, Maurus nomine, vir fideet quid de lis, conscius erat voluntatis filiae suae
:
tiones Parisiensem Henrici Stephani anni 151 a, Colonieytsem Brigittinorum 'inni 1628 et Crombachii anni 1647 et codicem Ms. CarthusicB Uttrajectinse.
cognoscebat, quemadmodum hoc quibusdam, quos familiares habebat, detexit. Acceptoque consilio caute prseordinavit, ut filia sua, quam tenerrime diiigebat,
ea Deus ordinasset,
et ipsa:
b Quibuscumque piis lectoribus hsBcdictasunt. magistram vocat, non abbatissam quippe qux proposita quidem esset sororibus
c Alibi se
atque
viros,
quorum
solatio
tam
ipsa,
quam
exercitus
C>1'.
VII.
ejusindigebat, iu comitatu suo discedens haberet. 7 Excellentium titulorum, qui maxirae uotabilis
Schonaugiensibus, sed ipsa cum iolo parthenone subdiia abbati vicinse Schonaugix virorum. d In passione Reguante Domino regis iantum p7'0pter filia dicebatur; hicjam regina, sciiicet titulum yEtherii, qui, apposito monogrammate
n
{^"1 liitioitam
S. Cyriaei
^fpa uartat
oa
hunc habebat modum Cyriacus PapaRomanus, qui cum gaudio suscepit sanctas virgines, et cum eis Coloniam reversus martyrium suscepit aa.
erat,
:
^ w t
HEx
converso, a S. Elisabeiha sponsus

S. UrsulEe.
assignatus est
Mtdlo
166
REVELATIONES IMAGLNARI^ DE XI MILLIBUS VIRGINUM.
Midio verisimilius est magnampartempassim. percivitatem Coloniensem esseoccisam, sedinsue
hurhano coemeterio sepultam. Quum haec dictavit urbis anno 1 156 S. Elisabetha. nondum pomoerio quod circa annum inclusus erat ager Ursulanus; USO aPhilippo Heinsbergensi factum. aperit maxime Gerlacum Tuif Brevi post tiensem. harum rerum studiosum fuisse. g Passim in suis libris de adversantium linguis
conqueritur.
umquam audiverat. De eo scripsit D. Bertho- D dus in Actis nostris ad diem 12 Octobris, huc remitte7is ut recognosceretur ejus commentarius. Porro quum omnia, quee de S. Pantulo feruntur,
conficto titido nitantur et S. Elisabethae Reve-
lationibus
ex his quse de
titulis et
Revelationibus
sat aperte dixi, facile intelligere est quid de hu-
h In Gloria posthuma dicetur de situ quo diu jacuerunt Sanciarum Virginum ossa. Ccepit Gerlacus, abbas Tuitiensis, anno 1155 i reliquiarum effossionem; vide Commentarium
jus sancti gestis sentiam. Hic solum animadvertam stare non posse quse de Rauracorum destructione tradidit Berthodus, statuens hanc civitatem, cujus episcopus fuerit S. Pantulus, deletam
fuisse bello Attilano. Ostensum est in Commentario praevio, xix, Rauracos sasculo iv ruinam
traxisse.
z
prxvium, num. horum titulorum dictum j De minori fide prasvio vi. in Commentario
44-.
Ex
hoc
loco,
esi
Britanniae ScoticEe, et
ubipater B. Ursulae dicitur rex ex capite 2 librii Revelatio-
num
k Hildelinus fuit Schonaugi3s virilis et puellallQl ris abbas usque ad nonas Decembres anni nostrum dixit S. Elisabetha , 1 Quem locum
B. Hermanni Steinfeldensis, ubi rex de Britannia minori oriundus perhibetur, compositis cum
dictis
non est Schonaugia puellaris, sed virilis; iiide factum ut ignorare potuent reliquiarumadventum. m Gerlacus fuit abbas Tuitiensis usque ad annum 1161 quo ei successit Hartbertus seu Har;
plurium veterum geographorum collegit Crombachius [1] Hiberniam fuisse patriam S. Ursulse. Sed haec tradiiio non convenit cum Sermone in Natali, duobu^ saltem sasculis antiquiori, ubi
,
num.
tur,
bernus.
n Visio haec nil aliud refert quam quas vulgo aut in reprdesentandis tiânslationibus pingi
sculpi solebant.
9 Britannia proprie dicia aperte designaneque cum Galfredo Monumetensi, cujus etiam ratio habenda est. Si quid divinare liceat, fabulam de Hibernia S. Ursuls patria natam dice-
rem
S.
Scotorum seu Bibernorum E Martini monasterio, de quo in Commentario,

in Coloniensi
Passim videbimus dubitantes de sinceritate
nominum
tituUs inscriptorum.
Domino. p Intelligit Passionem Regnante scriptus est Sermo in natali, compluq Quum res arbilrabantur viros etiam inmixtos fuisse
de S. Eliphio nonnulla explicui (2). Scotis enim, Hibernis et Britannis hoc commune fuisse ut propter nominum gentis suse confusionem sanctos sibiinvicem eriperent,passim notum est. Ex ea-
dem
est
officina o?'tum arbitror,
quod nunc primum
Virginum
agmini. Vide Commentarium prae-
apparei, S. Vvsulai pat?'is
nomen Maurum. Id enim
vium
r
XXVI.
Vide de hoc loco dicta in Commentario praevio Colonix, sed alibi quo VI. lllo cBVO non tantum fraudutenti erant homines qui ex confictis que reliquiis et titulis quasstum facerent. Passim
obvia sunt. Animadvertendum taabbates aliosque praelatos ecepiscopos men ssepius videri talium fraudum victimas, clesicB auctores (quantum sciam) numquam.
ac Britannicum seu Hibernicum Mor (3) aut quod idem sonat ac latine Mag-nus aut (4) Maximus; encomium nonnuUis regibus Hiberniae
Mawr
exempla
concessum. Et sane erat cur hsec laus daretur S. Ursuls patri, ne ulla in re inferior videretur S. Pinnosse patre, quem Maximum fuisse agnominatum alibi videmus. Cfr. Annotatum aa ad Sermonem in Natali. Non ausim itaque fidem ullam addere cl. v. Miorcec de Kerdanet (5), tradenti
S. Ursulaa
Ad hxc Crombachius Modus

:
;
revelatiouis de-
patrem britannice dictum
fuisse Dinot
scribitur
prsecedebat cordis palpitatio, corporis-
Mawr
si
que defatigatio ob
commotionem humorum et spirituum, iu cerebro maxime existentium hac animus ab externorum sensuum usu revocabatur, ut vaca:
aa 2>e
Mawr loco nominis proprii habeatur. S. Cyn^copapa Romano sat multa dixiCommentafHo prasvio
;
mus
in
xi.
ret
Deo
et
sanctorum alloquio, qui visione imagividebantur

:
naria prceseutes ipsi sopitis jam externis sensibus, et lumen in intelleipsaque visio imaginactu diversum a speciebus corporis comparatione ostenria. Sed ex hac ipsa
:
succedebat quies
bb Innumeri fere de cardinalium origine et dignitaie scripsere nemo vero huc usque ostendit documentis genuinis appellationeyyi cardinalid preF sbyteri medio sasculo v fuisse in usu. Hinc judici-
um
cc
fer
quantum
valeat
ille
tituluset S. Elisa'
bethse
de eo revelatio seu explicatio.

detexisse sibi
visus
est
Amortius (vide supra Commentarium prsevium num. S'i) visiones in taXi statu habitas imaginandi viribus non autem divinisillustrationibus (quod saltem ad res aut species speciat) tribuendas esse. t Hunc morem figendi in ccelum aut in alium quemcumque locum oculos aptissimum medium esse yion tam ad divinas percipiendas illustrationes quam ad iniendendas phantasiae vires passim animadvertunt scriptores derebus mysticis. u In Passione Regnante Domiuo, multo minus
dit
Earum nomina
B. Hermanus, lib. i, cap. 17. dd Aliquot nomina iterum dabit B.

lib.
1,
Hermannus
cap. 16.
ssecula insonuit in juris prudentise
ee
Plura
scholis id
exemplum
(nullo alio
nixum funda-
menio quam titulo et malefidis revelationibus), quo demonstraretur posse Romanos pontifices
dignitatem suayn abdicare ff De S. Anteri ordinaiionevide Commentarium prasvium ^ x. Porro quum S Anterus ordinatus fuerit exeunte anno 235, qua setate valentibus baptismus non dahatur nisi in vigiliis paschatis et hinc seque7'etur undecim millia peniecostes Virginum cum suo comitatu ultra medium an.
in Sermone in Natali, de episcopis Britannis comiiibus nullum vesiigium est. Sed B. Hermanus Steinfeldensis, qui multa quae in S. Elisabethx Revelationibus plena non erant supplevit, lib. i, cap. 7, designat SS. Wilhelmum, Columbanum, Iwanum, Eleutherium et Lotharium; pler-aque nomina Britannis inusiiaia. X De S. Paniulo ante detectum titulum nemo
SS. lom. (-^) Acla (1)S Ursula vindicala, pag. 253 ci setjq. (5) S. Uisula viodicata, pag. VII Octobris, pag. 819 et seqq. Kerdanel, Ja Vie desSaints de la Bretagne 238. (4) Miorcct dc
num Romse
substitisse.
gg Quamahsurdasit
Armorique,
loc. cit.
pai-
hsBcobjecise difflcultatis so-
Albeit-le-GfBnd, psg. 655.
not. 6.
\,'6)
Ibid
lutio.
r
lutio,
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. mde in Commentario prsevio num. 1 U. Non vican congruebat
dinaverat, et
167
UCTORR
s.
enim de solis catalogis Romanis agitur, sed de successionepontificumRomanorum,prout inpatribus orientaltbus xque ac occidentalibus exhi*^^"''"
f. Hic secum adduxit ad nos B Claudium Spoletanum, quem ipse in diaconum or-
ELisAerrBk
Focatum adolescentulem laicum
fra
trem
^li
ejus. qai
uondum ad militiam
fuerat promotus.
et dilig-en-
duo adhaeserunt episcopis

eis
nostris,
ter
CAPUT
^
,,
II.
miuistraverunt. et martyrium cum eis subierunt. Hffic dicebat quia et de his fueram sciscitata, propter titulos eorum, quos videram ^. Adjecit etiam ultrodicens Cuncti episcopi, qui
. :
iu
LoelltUS COgnOSClt S. EllSabeth laU-
o
,
T-ii-
**^"^ nobiscum fuerunt, segreâtas a nobis mans ^^êbant. sed in diebus Oominicis in medlum
nostri
venire solebant
et
des SS. Jacobi

lani,
tise,
Maurisii,
Foi-
sermone,
^therii, Marcuh, GonstanGerasinae et Dorothei.
Habebam
peram
,
confortantes nos divino Dominici sacramenti communione. quodam tempore iuterrog-andi deside,
rium de duobus
talem
episcopis,
quorum
:
titulos acce-
habentes formam 5. Foilanus Lucensis episcopus ab apostolica sede missus, hoc

in loco fuit occisus, et ferro peremptus, et cum istis virginibus est sepultus h. Item S. Simplicius
Rnrsus
CkV. IX.
die alia
dara Jacobo, cujus

Ja,
cum eam interrog-assem de quonomen in sepulturaejus abs:
Ravennensis episcopusi. Et factum
est,
Satrat
iler
S.
cobi Auliticherii
lioina
itum, curatn
in
tciibendii
eC piig-
liCnli
lionem tridii
potlalios.
que omni adjunctione scriptum inventum est visa .,. , , mihi est quodammodo gratulari super interrogatione mea, responditque mibi hilariter dicens Fuit in tempore illo quidam nobilis pater venerabilis vitK Jacobus archiepiscopus qui de patria nostra a in Antiochiam profectus fuerat, ibidem ad ho:
Domin ii^striB S. Mari^, et ostendit mihi faciem suam secundum solitam benig-uitatem, cumque mecum plu^ f .. rima verba contulisset, iuterrog-avi eam de eisdem
B. Virg-inis
,
.
dam
ut qua-
die ag-eremus
memoriam
norem
rexerat
prgesulatus adscenderat
et
septem annis
audisset B.
aposto-
ecclesiam
,
illam
Hic
,
cum
,
Hi duo in terapore ilio profecti fueraut Coloniam, et inde revertentes obvium habuerunt sacrum exercitum, sicque associati sunt papae et clero, qui iliic erat. et cura eis iterum re:
episcopis, et ait
deuntes palraam martyrii
virum licam digrnitatem sublimatum

suai g-entis
: :
Cyriacum
cum
eis adepti sunt.

CAP.
Eoraee in
venerat visitare eum jamque nobis advenientibus nuper de urbe fuerat egressus quud cum nobis indicatum fuis-
missus est velociter nuncius ad revocandum eum , et inventus est in castello quodam quod erat remotum a Koma duabus diastis. Curaque audisset de adventu nostro, continuo reversus est ad
set,
,
Rogata eram ut iuvestigarem de titulo cujusdam veuerabilis monimenti, quod intitulatum erat hoc raodo Ricjacet in terris ^therius, qui viccit annos viginti quinque fidetes, inpace recessit k. Et subscriptum erat capitalibus literis rex et erat
:
m.
"""'""'""'
moJo
rntrri
dectaral
iiiuUm^gciiui'
S.
/ElhcA
ni
figura
R g-randis E
et
atque
ita disposita.
ut in ea notari
:
posseut duEe
literee
literse, scilicet
et
R A
erantque dufe
in sinistro latere fig-urse
ejusdem
in
nos, et factus est socius itineris nostri et particeps
passionis nostrse in Colonia. Habebat
autem
et ipse
neptes aliquot in nostra Societate. Hic, exhortante B. Cyriaco papa, cum esset vir prudens, raag-nam
dilig-entiam adhibuerat, ut sciret
nomina sororum
parte
,
nostrarum
atque ea ex
magna
cum
in-
teremptEe fuissent,
tuisset,
lapidibus inscripta corporibus
antequam hoc perficere podepreheusus est ab impiis in hoc opere, et trucidatus est in medio nostri. Hinc est quod qusenostris adhibuit. Sed
scriptum erat. Itemque iu lapide quodam juxta iuveuto scriptum leg-ebatur Demetria regina. Interrogravi ig-jtur B. Verenam de his, simulque de infantula quadam quaejusta inventaest, habens titulura Ftorenlina puetta. Et respondit mihi ad omuia diceus .Etherius rex sponsus fuit S. Ursulae reg-iuEe, Demetria vero fuit mater ^therii Plorputina autem soror ejusdem et addidit ultro dicens Narrabo etiam tibi, quid sig-niticat A litera, quae titulo reg-is ad
latere
: :
dextero
autera
capitale
inveniuutur, quaedam autem autem hora passionis suEe, cum jam non C feriendus esset, hoc solum a percussoribus postulavit, ut tantum difPerretur passio ejus, quousque
b. In ipsa
dam ex nostris tituIatEe
scripta est. Surae tribus vicibus
eamdem
P.
literam
et
A, et adjung-e
bis
ei
tres literas X.
est
R.
habe-
AXPARA
quod
quod
nomeu cujusdam
:
ducissae,
quEe in vicino reperta est

teras -Etherii,
fuit
autem
filia
mater-
sui ipsius
nomen
posset lapidi iuscribere, et con-
magnoque
dilectionis vinculo ei ad-
cessum
est ei c. luterrog-avi
etiam de die passiouia
stricta ita
sig-nificare voluit tituli scriiitor.
cum
non erat credibile secundum narrationem hanc, quod eodem die, quo virg-ines pass^ suut, ipse quoque fuisset intereraptus. Ad hoc quoque ita respondit Post diem passionis nostrse tertia die passus est ab eodem tyranno, qni B. Cordulam
ejus, quia
:
hoc manifestius exprlmi non oportebat, quia faturumerat, ut per te hEec omnia raaDifestarentur L VI Cum ergô essem mecum admirans super his,
:
admi^cuit
nomen
ejus nomini regio
^^^
j,,
CAPUT X.
interemit d. 10 Addidit etiam de

lus erat
:
omnino incredibile esse, secundum tenorera historiae m, quod et spousus S. Ursulae huic
et cogitans
A.ujîHtuar'"'
*'
*"'o'-"'"'
S.
quodam martyre, cujus tituMaurisus episcopus, et ait. Adjunctus
''isii
Lnvictiii
S.
Foilaiu
tiieeniig.
etiam nobis B ]\Iaurisus episcopus, cnm adhuc Romae essemus. Hic fuerat episcopus in Lavicana e anuis duobus, habens et ipse orig-inem de patria nostra filius cujusdam comitis de grenere mag-norum principum, eratque avunculus duarum virginum Babilae, et Juliauae, cum quibus sepultus inventus est. Fuit autem vir sanctissimse vitEe, et virtutem mag-nam habebat prasdicatio illius, eratque maximum ei studium, ut quicuuque infidelis
est
,
obtulit mihi quadam die martyrio interfuisset speciesua Ang"elus Domini, qui rae vijiitare consueDoraine quo vit, et iuterrog-avi eura diceos modo factum est, ut etiam adolescens ille, qui B. Ursulam desponsasse legitur, ei in pfissione jung"eretur, cum scriptum sit ipsam a counubio ejus Cum reverteper fug"am se abstraxisse? Et ait retur a Roma exercitus BB. Virînum, in ipsa nocte,
: ;
'^''r'
^,,,j
j^
(jp.
uIib.
'"
qua
sextae diei iter
eonsummatum
in
erat n; Êtherius
,
rex, qui
erat
manens
Doraino
Britanuia Anglica
est,
per
visiouem
adraonitus
ut
matrem
:
sive JudBeus, sive Gentilis ad
eum
discederet ab eo, quousque sacri
non baptismatis aqua

venisset,
suam Demetriam
o hortaretur
fieri
Christianam
,
nam
pater ejus Ag-rippinus io primo anno
quo
ip.so
eum
lavisset
et ita recte offlcio ejus
nomen La-
168
AltCTORR
KEVELATIONES IMAGINAEI^ DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

Simulque annunciatum
.'=ua,
vita decesipse baptismatis susceperat gratiam, e

serat.
est ei,
BLISABETnA.
quod egres-
surus esset de terra

sponsEB
suse,
et
qutB
jam
erat a
venturus in occursura Roma regrediens,
in urbc Colouia cum ea passurus esset, immarcessibilem coronam a Deo accepturus. et Qui coufestim divinae admonitioni aequiescens matrem suam eshortationi ejus consentieutem re-
quodque
scribendus erat titulus ejus, hoc nomine scriberetur, et proprium noraen ejus, quod erat Constantia, negligeretur, quia res cum festinatione gesta est. Idipsum et aliis multis accidit, ut eadera occasioue negligerentur nomina earum, et adscriberentur eis
alia, quae
propria non erant.

:
generari fecit in Christo. Assumptaque ea, et parvula sorore Florentina etiara Ghristiana p, properavit in occursum beatissimse sponsi susB, et factus
est ei socius in passione, et in
:
huju.smodititulus adme S. Geraduxit sacras virgines, de qua, ut intersina, qu3e rogarem, sfEpe et multura rogata sum pro eo, quod
15
Mi.^^sus est
CAP. XV.
Revelantw
ei
Tiomina
magna,
et
notabilis fuisse videretur,
quae
Irinm corpotanti cum Sclwmu'

transla'
ei
exercitus ductrix esse debuisset. Sed
cum
SEcpe op- giam

(orum
g-loria coelesti.
Ad-
huc autem interrog-avi dicens Quid est Domine, quod dicit titulus ejus, vixisse eum viginti quinque annos fideles, cum ex historia habeamus, eum non-
portunitatem, et voluotatem interrogandi haberem, non est concessum mihi , quod labebatur a rae-
JsS. GerasiiE
ct Dorolliei.
moria mea interrogatio;

rarer, cur ita eveniret.
ipse, qui
ita
ut
mecum
ipsa
mi-
Tandem autem
contigit, ut
dum
auscepisse fidem christianam,
cum
inciperet
quod tribus imbui fide cathoannis ante nuptias debuisset Quamquam hoc ita fuerit, talica ? et respondit
tractari de nuptiis ejus et B. Ursulae, et
:
de ea me interrogare rogaverat, raitteret ad nos tria corpuscula sancta u, quse fuerant ex societate prsefatarura
virginum
et erat post
triduum
festivitas B. Andrese Apostoli, et apparuit
mihi ipse
men antequam
fidem christianam suscepisset, tam modeste, tamque innocenter vixerat secundum statum vitas illius, quam tunc g-erebat, ut videretur scriptori
tituli
inter silentia Missse, et
cum
:
gloriosus, et virgines duse
eo raartyr unus valde et intellexi eos esse,
B
CAP.
ejus recte
omnes annos
illius
fideles posse appellari q.

XIU.
l'.
13 Post haec de
erat
:
quodam
sancto viro cujus titulus

et
quorura corpora venerant ad nos. Interrogavi ergo quia oranino B. Andreara de norainibus eorum Ab ipsis inquire, et nesciebantur et dixit mihi respondit una dicent tibi. Quod eum fecissem
, :
:
M. pauca
B.
S.
Clemens episcopus,
die,
:
martyr
r per B.
ei dicii
de S. Clc-
Dominam nostram quadam

tur, instructa sura
cum mihi
loquere-
nicme
copo.
epit-
quod praefatus rexde patriasua
Ego Albina vocata sum, et haec mecum est Emerentiana sorores secundum carnem fueraraus filiaB cujusdara comitis, cujus nomen
virgo, et dixit
: :
r
CiP
AtigeluB
S. Marciili, ejiUcopi
XIV.
egrediens secum illum adduxerit. 14 Cum requisivissem de quodam, cujus titulus erat S. Marculus episcopus in Gr^cia, responFuit in urbe, quae sum tale ab Angelo acceptum
:
Aureliauus hic autem martyr, qui nobiscum venit, Adrianus vocatus est, et erat filius regis; et cum esset decera annorura, passus est pro Christo marDomina, quomodo discernemus tyrium. Et dixi
: :
Con-
staniinopolttani,
Constantinopolis dicitur, mine, de Sicilia oriundus, et
rex quidam, Dorotheus no-
corpora vestra,
nomen
uxoris ejus
ciS.Cnn-
stanliic tcs tifjiti/icnt:
rirmindina, eratque illis filia unica dicta Constanet factum est, ut morerentur parentes arabo, tia
:
dura adhuc filia esset absque <olatio mariti, et incognita viro. Desponsaverunt ig:itur eam proximi ejus cuidara adolescenti, alterius regis filio in con-
et ait, quod cujus nominis sit sororis meai; meraaximura meum est, rainimum dium autem S. Adriani non adjeci eam amplius interrogare. Posuit autem Deus in ore duorum testium hoc verbum. De nomine praefati raartyris, quoraodo, et quod hoc esset uomen ejus, et quod filius regis fuisset eidem fratri, per quem allata
:
:
jugem
ante nuptiarum tempora morte praeventus est, et Isetata est illa de absolutione sua, et vovit Deo integritatem virginitatis suse, orans,
;
sed et
ille
fuerant corpora, in prascedeuti nocte per visionem fuerat revelatum. Post haec cum essem cogitans de eodem martyre, et cupiens certius aliquid de eo
cognoscere, nocte
et petens,
ret alteri
ut nuraquara
viro.
eam
alligari
perraitte-
quadam visum
est
mihi in
visio-
Kt accendens ad virum Dei episcopum prEefatae urbis, ipsura de quo interrog-asti, qui secundum carnem erat avunculus ejus, petiit ab eo consilium de custodia virg-initatis suse, et ut in hoc esset adjutor ejus instantissime postulavit c qui dum circa baec solicitus esset apud se, revelatum est ei nocte quadam per visionem a Domino, in rie S. Ursula et exercitu virg-inum ejus, quod proximo Bomara essent venturae dictumque est Constantia regina ei, quod assumpta nepte sua
:
ne somnii
scriptus;
quasi daretur mihi liber aureis literis eo sermonem magnum de et legi in

,
ipso, et de parentelaejus, et qualiter cura sororibus suis fuisset egressus de terra sua , et quomodo
cura
eis
martyrium
susceperit.
Nomina
:
autera
earumdem sororum,
,
quae ibi
legebam
hsec erant
sed quamvis Babila, Juliana, Aurea et Victoria et diligenter in eadem visione leomnia sEepe
gisse raihi viderer,
retinere in
tamen ordinem rei, sicut erat, memoria non potui. Post paucos au-:
festinus perg-eret illuc, earuraque societati pariter cum ea adjungeretur. Et credidit revelationi
tem
Domini,
et
omnia
,
assumensque illam spernentem reg-nura quse sunt huic mundo, propter Domi-
et cum de eo dies aderat festivitas B. Nicolai Missse oflacium celebraretur, apparuit raihi secundura solitam benignitatem, et rursum cum eo tres
num
venit
Romara
cum nondum
illuc
venis-
quibus revelationem acceperat. Curaque non post longum tempus advenissent, adjunxerunt se earura consortio, et cum eis Coloniam venientes, martyrium pro Christo susceperunt. Ipsa autera Constantia hsec est, quam in proximo frater
sentillse, de
martyres prsedicti. Rogavi igitur eum, ut de S. Adriano aliquid certius mihi indicaretur : pariterque tunc menti meae incidit, ut de S. Gerasina, de qua prsedictum est, sciscitarer mihi cum magna benevolentia, et ait
:
et
S.
respondit
de qua interrogas, fuit regina Sicilise erat de fideli radice Aaron, ethabebat spiritura Dei
;
Gerasina, x, et vere
tuus
di
:
hunc locura advexit. Ad quod ita responDomine, hsec, quse ab eo huc advecta est, ut dit
in
abundanter virum suum Quintianum regem, cum esset primo tyrannus crudelissimus, convertit, et
quasi de
cunt.hoc
et
nomen Firraindina in titulo suo habebat quomodo tu dicis eam Constantiam fuisse appel: : :
lupo,agnum mansuetissimum
et
fecit.Hic
eam
sumpserat de Britannia,
sii
erat
soror S. Mauri-
latam ? et ait Multi in teraporibus antiquis cog-nominari solebant nominibus parentura .suorum ita ut vel binis, vel ternis nominibus nuncuparentur.
episcopi,
et
Dariae raatris S.
:
Ursulae reginae.
Unde
et hsec
nomine
et
raatris sueb Firmindinse co-
gnominata fuerat:
ex hoc forte accidit, ut quando
Tres hahebat filios, et filias sex et erat minimus de quo interroin eis S. Adrianus martyr, hic gasti frater ejus senior Dorotheus erat rex GrseciEe, qui erat pater S. Constantise, quae ad vos delata
,
;
est.
io9
B. Ursula de saucto suo proposito occulte tractabat, pater ejus mag-nam
est.
Eo autem temporei quo
habeus solicitudinem illius negrotii, lam ad B. Gerasinam, aperuitque

filiee
direxit epistoei
voluntatem
revelationes quas divinitus acceperant ei detexit et quEerebat audire consilium ejus quia sciebat eam esse mag*naB scieutiae muet
,
:
su,
giensibus inter episcopos Lucenses relatus est. Deeo dicemusin calendario Ursulano. i Ex iisdem fontibus, ex quibus emersit S. Foilanus, prodiit S. Siraplicius Ravennas. Ipsa forma Ravennensis loco Ravennas indicium est fictionis hujus tituli.
lierem. Illa
lig-ens
autem divina
virtute iuspirata, et iutel-
cum
et
verbura exisse a Domino, iter ag-gressa est quatuor filiabus suis Babila, Juliana, Victoria-,
filio
k Non dubitandum quin hic titulus sincerus sit (nurnquam enim sêculo xii eum ad antiquam for-
mam
effingere potuissent iidem qui tot alios ab;)
Aurea, et parvulo
suo Adriano, qui amore
surdissimos protulerunt bendus, scilicet

.-
sed paulo aliter scri-
sororum suarum ultro se ingessit peregrinationi, et relicto regno in raanus unius filii sui et duarum filiarum, usque in Britanniam navigavit. Ejusitaque
consiliis totus ille exercitus sacer virg-inum coUectus et ordinatusest : et erat ductrix omnium, in
HIC.
lACET
(IN.
TERRIS)
cunctis viis pereg-rinationis earum. per consilionim
AETHERIVS
ANNOS. XXV
IN.'
QVI.
VIXIT
suorum g-ubernationem et ad ultimum cum eis martyrium passa est. Haec cum dixisset sensit
,
PIDELES *
fidelis
quia valde mirabar intra rae de hac ordinatione; et ait ad me Merito adrairaris, quia omue hoc neg-otium divinadispositione mirabiliter ordinatum
:
PACE.
RECESSIT
adhuc dicens Pretiosi valde sunt martyres, quos misit Dominus ad vos, propterea
est; et adjecit
:
estote devoti
ad exhibendum
eis
honorem
et ser-
EtenimquamquamRomgeelinaliisltalisepartihus formida ;Hic jacet rara sit, ejusque ioco fere dicatur:
llic depositus, Hicquiescit.
vitium
quia adventus eorum magnse gratiee prin-
Hicdormite^c.
in
cipium
est.
quibusdam tamen
ex
tocis usitatissima erat,
deducta
gy^tsca 'W^x^z xiirat. Sic
m Sardinia insula, ut
ANNOTATA.
ante Cyriacus papa natione Britannus dictus fuerat ; ecce nunc Jacobus, archiepiscopzis per septem annos Antiochenus, atque hic quoque ecc Britannis oriundus, Frustra monerem nil de hoc Jacobo in serie patriarcharum Antiochice rea
periri.
constat ex opere Bonfanti de Sanctis Sardinix

putatiis (Sanctorum
Jam
enim corporum loco habuerunt ea omnia, qux in ccemeterio quodam cum literis B. M. tituto inscriptis repererant) ; neque in Sardinia insula tantum, sed etiam Treviris, ut constat ex inscriptionibus, Amiaiibus Trevirensibus Broweri inspersis, iisdemque a Wittheimio in Luciiiburgensihus et a Steinero in
Codice inscriptionum Rhenirepetitis. Ecce speciminis gratia :
HIO. lACRT. PERPETVVS
IN. CBISTO. DEO.
b Alibi animadvertimus nomina latina generatim in fictis titulis bene scripta esse, grxca ssspius mala : hinc collige quam verisimilis sit hsec nar-r ratio de titulorum conscriptione. c Ex hoc loco manifesto patei S. Elisabetham totam fuisse in cogitando de Sanctis Virginihus ita ut minima quceque prceviderit et difficultatibus solvendis sponte occurrerit. d Ecc hoc locopatet S. Cordidx Passionem, quee altera pars est PassionisRegnante Domino, medio saeculo xii a S. Elisabetha lectam fuisse* e Ecc Martyrologio Vsuardi nomen viê Lavican^procul dubio didicerat S. Elisabetha; quoC modo vero sibi imaginata sit in via, guee urbis Romeepars censebatur, constitutam fuisse sedem episcopalem contra ecclesi^ leges, illo xvo omnivm maxime venerandas, equidem non video, nisi dicatur beata Schonaugiensis virgo credidisse Lavicanam seu Lavicam fuisse civitatem subur;
unum
SUO
XIT.
-f
ANNOS
BENE. ME
qVI vr
^ ^
niTVS
XXV. LECONTIA MATER. TITVLVM

POSVIT. IN. PACK
Appositum: In terris rarius est; sed ex initio hexametri sumptum Cceterum dubitari Xiotest an adscriptum fuerit, quum in codice titulorum Crombachii non legatur in nostro secus. .Ethe- p rius, nomen, vix in tituiis apparet sed ideo non inusitatum quo quippe in indice universaii ope;
7'is
nostri sex saltem Gailicanos episcopos appet-
banam.
i
Putavit
scilicet Lavicanse vocis
originem esse
communissima formuia est. Vox fideles a codice tituiorum Crombachii ahest; sed yêtinenda, quum de ea S. Eiisabeth iyxferius agat. In aiiis quoque Germanicis tituiis ocurrit.
latos repererim. Qui vixit annos xxv
:y
Quod si hsec deductio etymotogis displicitura est, non minus dispticebit archseolQgis gwiS. Maurisio tribuiturmos, sciiicet neminem gentilem a se dimittendi quin eum prius baptizasset- Id enim non ferebat ejus xvi disciplina,
lavare.
verbum
Wiitheimius in LuciiihurUEQVIESCET
gensihus
fig. 6y id Trevirense specimen exhibet

..
IC.
JN. PACE. riDELIS, VIGVB
(Columba)
certa habens baptismo conferendo tempora. g Hi fictitii tituli hsec insculpta habebant
(Columba)
LIVS. PSIVS. 1'ATRI PI

:
S.
Claudius raartyr Spoletanus. S. Maurisiusepiscopus cum Babyia et Juliana est sepultus. S. Maurisius, de quo pluribus disputavit Crombachius {!), quiescit cum iisdem virginibus apud SS. Macchabccos Colonice pars ejusdem reliquiarum in Monte;
entissimo. titvlvu pro

5V1T.
Fidelis
autem videtur idem
esse ac neophytus, qui
sabanum seu stolam baptismaiem nondum deposuit. Certe in anonymo tituto, a Muratorio (^)
ubi vox fidelis occurrit, reprsesentatur vir baptismum accipiens. Oculos conjice in sequentem epigraphem
edito,
pag sidccclixxvhi, nura.
U.
veteri.
S.
Foilanus, gui et FuIIanus et Frollanus,
titulis
Coloniensibus
et
ex Revelationibus Schonaucl 351.
(1) S.
Ursula vindicala. pag. 350
(2)
Inscnptiones,
Octobris
Tomus
IX.
26
Innocenti
170
EEVELATIONES IMAGINARI^ DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

iNNOCENTi sro * QVEM ELEGIT. DOMS * PAVSAT
ACE
IIS
A
Spiritui
repr^sentandum cssB duximus
Dominus
SEPT
SEPT
EMBER
Loco hic vacuo cernere
est in lapide
neophytum,
pedibus in balneo humili stantem, et perfiisum aqua, quê a Spiritu Sancto, speciecolumbce supra caput apparente, effunditur dext^ns adstat epis;
copus, a sinistris patiHnus. Sed alihi de significatione vocabuli fidelis aliquid disserere conatus sum (1), atque ejus quidem ope seram provincise Mauritaniae stabilivi. At vero, si .Etherius cum S. Ursula mense octobri anni 451 ab Hunnis caesus est, quomodo paucissimis diebus ante baptismum in paschatis et pentecostes vigiliis tantummodo conferri solitwn, recipere potuit ? Ad hsec nulla alia est responsio nisi quod, Hunnis advenientibus, collatusbaptismus fuerit et quidempluribus exemplis ostendi potest a disciplina ordinaria discesmus fuisse quum subitanese ingruerent
:
,
Ejus elementa desumpsimus partim ex titido Salonitano, partim ex Roynanis. Monogramma,

inscriptum Salonitano vi inter titulos christianos (7), dedit figuram literm grsecee rho P, forma latini R monogramma cruci superpositum exhibuere duo tituli inventi in ccemeterio S. Agnetis (8) Romse facile detegere ibidem est fig-uram R grandem atque ita dispositam ut in ea notari possent duae literse, scilicet P et R; capitale A in latere dextro et in sinistro E germanicum jacens, ex u confictum, {sic eniin omega ubique in monumentis Trevirensibus depicta reperit Wiltheimius (9),) difficidtatem non habent quod X quoque in sini; : ;
calamitates (2). De forma fideles loco fidelis dicetur infra. Prseterea quod additur In pace recesB sit nequaquam rarum est. Oboium promo ex Bol:
dettio
(3)
exemplum
.-
positum fuisse dicitur, planum non est sed quis miretur aliquid in indicando unius literaslocofuisse erratum ? Stat itaque Broweri{\0)
stro latere
;
IIECESSIT SABBATIA IN
SOMNO
PACis
p.
M.
xsvmi
novem
;
id est : Vixit annos plus minus viginti hoc alte?'um ex Floresio (4)
;
et
hic
IVLIANVS FAMVLVS XPI. EPISCOPVS ECCLESIAE EBOEENSIS H. * SITVS EST VIXIT ANN. PLVS. MIN. LXX. REC. IN
PACE KAL. DECE. EKA DCIIII
id est
censura, his verbis S. Elisabethce revelationes explodentis Subscriptum rex et eratfig-ura Rgrandis. ; ad latas sinistrum E et X, ad dextrum A capitale. Mox in viso cog-noscit hunc /Etherium B. Ursulae fuisse sponsum, aliaque non idonea ut hic repetantur. Ex quo certe intellig-itur imag:inem tituli apud veteres christianos pervulg'at), ritum in pace quiescendi vel recedendi,sy mbolum nominis
.;
.
Christi,
rem adeo claram
et certam, a virg-inis noti-
anno
ChristibQQ.
Veniojamadmonogramma
tia refugisse et
quamdam
obscuritatis latebram
Christi. Teste Crombachio (5), in codice titulorum Tuitiensi autographo ftgura, lapidi insculpta, In titulo S. picta non fuit sed scriptum erat
;
;
habuisse.
Demum notandum est ex hoc lapide eou'
iEtherii regis corona,
crux
et alia
quaedam regalia
signa descripta videntur, quee nos preetereuntes scripturam solam digessimus. In codice autographo Egberti fratris S. Elisabethse, qua ille sororis
reoelationes latine conscripserat, similiter reprse-
sentata nonfuit titulo apposita fgura, teste iterum Crombachio (6). Vnde manifestum est figuras,
quas in codice Herbipolensi Hermanni Mylii et in Leodiensi P. Roberti Crombachius reperit atque inde exscripsit, nequaquam fidas habendas interC esse, sed librariorum, S. ElisabethcV verba margini pretantium genio excogitatas esse et
,
appositas. Cseterum ingens quod inter utramque apparet discrimen argumento est eas librariorum
figmentum esse. Ecce priori et juxta Leodiensem
loco
Herbipolensem
firmari sanctissimum agmen, siquidem pars ejus fuerit S. ^therius, mortem non toterasse anno 237 aut 238. Hoc enim aevo Christi monogramma nondum erat in usu, post divictum anno 312 Licinium tandem introductum. De ea re fuse disputavi alibi, demonstrare conatus non constare per ulla monumenta genuina chrisimon seu Christi monogramma ante Constantini aevum in usu fuisse, sed omnia historica et archaeologica elementa eo ve7'gere ut tunc tandem ccepisse nonnihil frequenter adhiberi dicendum sit. Postea editus est egregius cominentarius cl. v. Joannis Baptistae de Rossi de christianis monumentis IXQTN exhibentibus (11), inquo de Christi monogrammate, quod antiqui temporis non esse dixerat, hxc legere est (12) Quidquid enim plurimi, iique doctissimi viri, hac de re scripserint, ego certe nullum adhuc reperire ^Qiwi christianum monumentum quodvel mediocri mihi se fide probaverit, quodque monogramma ^'i' anteConstantinum incisuma christia:
Sed neutra admittipotest. Imprimis omittitur corona, monogrammati et expresse memorata in titulorum Catalogo Tuitiensi. Sed prsestat oculos iterum conjicere in quod hic denuo suprapositum monogramma
Christi
,
sê circumscripta
nispictumve fuisse indubie demonstraverit. Attamen non is ego sum, qui hujuscemodi raonogramma ante id tempus vel nondum a christianis excogitatum, vel ne eorum monumentis nec semel incideretur leg-e aut more cautum putem fuisse quare nonnulla hoc Christi signo nohilitata monumenta ante annum31'2, quo Constantinus ejus signi ductu auspicioque victoriam adeptus est, facta fuisse, nec negare profecto possum ; et si paulo certiora suppeterent argumenta
:
(l)Exnlifation ile dcux ^pigrnphe-; cliri^liRnncS Irouv^cs, l*une Siui el raulrc 6 Tiharel, cn Algdrie. ou dîermiiialiou lie Tfire ii Maiirilaiiic, in co'lcclione ; Pri^cis liistorlques, ile la provincc cn I, (2) Cfr S. Augnsliui Scrm. xx, cl 18W, poge 478 elseqa. Inm V Opp. col, WJ. - (5) O-îservazioui sopra i cimltcri tJe (4) Espiinn sagradn^ lom XIV, SS Martyri, tom. II, pfig- 507. Ursula vindicala, pag. 754. ^6) Ihid. loc. pag lU. tt>) S.
cit
(7)
Marmora Sulouilana,
II
tum. po5l lom,

vazioul,
el
pa;;
ZU
illustrala a Zaccarin. ap. Farla(8) Boldeui, OsserlllyriciSacri, pag- xl. fig. i9, t3, cl oS2. (9) Cfr Lucehburgeusia,
67 68 71,72,74. (10) Annales Trcvirenses, tom.
I,
393.
(11)
Ap
pog. 548 ct scqq.
D. Pilra, Spicilegium Solesmense, (12) Ibid. pag- 532.
png. 289 lom. III,
ultro
DIE TIGESIMA PRIMA OCTOBEIS.
171
:
ultro ipseaffirmarem. Interim, dum hsec argumenta desidero, et coDJecturis trausigrenda queestio est,
Sciiicet
Egbertus
de quo in Annotatis ad
a.
iOCTOHI
LISJLOGTHA.
hoc unice statuo, quod monumenta ipsa aperte me docuerunt, ejus monogrammatis usum secundo et
ineunte tertio eccIesisB sfEculo, vel nuUum plane fuisse vel certe rarissimum, exeunte vero tertio et ineunte quarto facile aliquem, fortasse etiam non infrequentem, pervulg-atissimum demum ac plane
Preefationem hujus libri, u Tria hxc corpora sxculo xvii Schonaugise adhuc servabantur.
'^ Siciiia,jai7i piura ScBcuta inprovinciam redacta, neque reges habebat, neque reginas.
solemnem inde ab anno Constantinian^ victoriEB 312. Qu3s ille prudenter concludit suadendo ne
quis tiiulorum,
ffitatem ultra
1
CAPUT
IIL
monogrammate annum 313 attollere
signatorum,
prjESumat.
Quis talia legens quge hic de imaginaria S. Axpara perhibentur, cum Papebrochio (1) non excla-
Manifestantur permulta de martyrio

et gloria
met Quidlibet profecto toleraverim potius quam pro coelestibus revelationibustalia suscipiam? Tenor historiEB esi Passio Keg-nante Domino. "nNarrat eamdem remBMermannus per antici:
SS. Virginum.
Quodam
a Fratre
pationem
lib.
i,
cap. 10 et 18, et supplet hic
prx-
tempore a S. Verena, cum videndam se mihi prjEsentasset, sciscitata snm, sicut mihi
C*P. XVI. S.
Vercna
aii-
termissa de haptismo Moguntiee celebrato. Didicit S. Elisahetha Demetriam S. .Etherii
quodam
sug-g-estum est, quisnam fuerit au;
ctores cxdii
ctor martyrii illius beati esercitusa
UrmlanK
indicat.
nam
secun-
matrem
fuisse ex eo quod in ejus, quem sibi obtulerunt, titulo legeretur : DemetriaREGiNA.
B
to
Numero proxime preecedente de S.
Florentinfe
considerationem narrationis, quae de preefato in prfEcedentibus facta est, nequaquam, sicut sestimant noDnulIi, Attila rex Hunnorum illius per-
dum
papa
titulo diccit S. Elisahetha. Illius
inclusum et asservatum. q Hic denuo mirabilia habemus. Quis ignoret passim in imperio Romano maxime in Galliis, vulgatissimum harbarismum fuisse quo i hrevis mutaretur in e ? Sic in monumentis funebrihus Trevirensibus (2), etiam gentilium, qui plerumque melioris notae sunt, seepius tetulus quam titulus legitur, menus occurrit pro minus. dulcesime pro duIcissimEB, aliaque id genus sed quid hsec
;
hrachium argenin Coloniensi S. Cordulx templo
secutionis autor esstitit, sed

spatio postea ejus
multorum annorum
subsecuta
:
persecutio
interrogationi ita
iniqui,
respondit
eo
Cum
me, fuerunt ibidem
tempore
erant
est. Cui essemus Boduo principes
quorum nomina
Masimus
et Africa-
Dus; qui videutes mag^nam esse multitudiuem nostram, et multos confluere ad nos, et nobis as.sacia, ri, iudig-nati sunt vehementer adversum uos, ac metuebant, ne forte per nos multum crescere ac roborari deberet relig-ioChristiana. Uude cum explorassent iter nostrum, quo perrecturfe eramus, miserunt
refero,
quum
(3)
.-
titulus christianus inter illos repefideles loco fidelis inscripta ?
cum
festinatioue leg-atos ad
quemdam cog-natum
riatur, cui
vox
Ecce
autem
HIC-
IN
PACE
guiESCIT
'suum nomine Juhum, qui erat princeps gentis Huqnornm, hortautes eum, ut educto esercitu suo persecutionem nobis inferret, ac deleret nos. Qui cito
acquiescens voluutati eorum, cum armata multitudine egrediens, irruit supra nos cum veaissemus Coloniam ibique eflfudit sang-uinem nostrum.
:
DIGNISSIMA.
flOELES
I.
qaiE
OVA
*.
VIXIT.
AN.
M.
VIII.
0. V
DIGNANTIVS. ET. MERQPIA

*
parentes
PATRIS
TITVLVM
POSVERVNT
17 Sed nec hoc silendum, quod

ipsius B. Ursulae
fidelis
cum
de corpore
:
ClkV.
XVII.
(Columha) ih- pbce Supra in annotato k diximus verbo

babilius significari neo-phytum
:
pro-
eam interrogassem, dixit Non est levatum corpus ejus unquam super terram nisi
,
cC
rorpiu
S.Ursulae
nundum
b
quce vero hic di-
in diebus istis
fuil-
et vere illic est, ubi servatur super-
se lcvatum
quos S. .'Etherius rex vixerit, nigro calculo, neque alia animadversione Q digna sunt. r Hujus S. Clementis corpus Colonix apud Macchabxos quiescit ; pars capitis olim apud Crucigeros Colonienses; nonnullae reliquicB Uiyssipo-
cuntur de annis
fidelibu?,
scriptio ejus b. [Feci
ipsius S. Verense et dixi ad
quoque inquisitionera capitis eam Ecce, Domina,

:
corpus tuum apud nos est repositum, sed quid faciemus de venerabili capite tuo, quod omniuo
deest
nobis? Indica, obsecro, nobis ubinam
sit,
nem deiatx.
s
ut tentemus requirere illud et adjug-ere capiti tuo. Et respondit mihi Est in loco qui dicitur Cluinstat,
:
Totus hic numerus stuporem excitat.

:
Quum
et parvi penditur
sed magis
ibi esse
vellem ubi est

ita his
ohiatus esset S. Elisabethee fictus tituius S. Marculns episcopus iii Grsecia; atque hsec non aiiam
veneratio eorporis mei.]

18 Et ad hoc addidit dicens
:
Qaod
diebus
CAP. XVtll.
ct ali/]iiando
qua medio sevo non distinguehat commune vulgus Thraciam) nosset civitatem prxterquam Constantinopolim sibi visa est inteiligere Constantinopolitanum episcopum fuisse, quamquam anno 238, quo S. Ursulampasforte in Grascia [a
,
manifestata sunt nostra corpora, oratjones nostrae
impetraverunt a Doraino, qui jara ultra ferre non gêmitus nostros, quos habebamus pro eo, quod tam negligênter absconditaa eramus neque aliquid dig-nura laudis Doraino pro nobis exhibevult
:
iiiimifetlatutit
iri
totam
S. Ursulcc
tocietaiem.
sam
credidit Schonaugiensis magistra, Constan-
batur.
,
Futurum autem
est
adhuc ante novissimum
tinopolis nondum condita esset, sed vetus perseveraret Byzantium. Dorotheus, Constantinopolitanus rex, et quidem ex Sicilia oriundus, inau-
ditum monstrum anno enim post Christum natum 46 Claudius imperator (4.) aut certe 73 Vespasianus (5) Thraciam, deletis regihus, in provinciam redegit. Et quasi satis non esset hic fictititcs rex Thracise, paulo post additur aiteiHus regis vicini filius, quamquam omnia vicina regna jam pridem cessassent.
;
ut manifestetur totus exercitus noster. diem [Quoniam c autem B. Verena revelante didiceram, quod S. Jacobus Antiochenus episcopus sepulturas SS. Virg-inum titulasset; orta est dubitatio apud me, et quosdam qui de hoc mecum conferebant,
quomodo hoc
fieri
posset, ut
cum
die tertia post eas
habet supradicta narratio, passus virg-inum, aliorumque martyrum titulos in tam tot
fuerit,
sicut
brevi spatio conscribere potuisset

Claudc. orl. XIV, tom. I. paR. 92. QOte XI, tom. II. pag. 14 cl 200.
magnum
ete-
(\)
Fro|>ylffiiim
Maji.
Codex inscnpUoniim Rheni. lom

pag. 105, nura.
8*1.
paialipompna, pag. *3I. (2) Steiner, II, pog. 87elseqfj. (3) Ibid. (4) Cfr Tillemonlj M^moires, Empereurs,
(H) Ibid.
VcspasiCD,
nrt- xiv, et
nim
;,
172
AUCTOIIE
SEVELATIONES IMAGINAEiiE DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

nostrse
nim acervum eorum in quodam sacro loeo reservatum esse audivi. Et factum est die quadam, cum
ag-eremus, de ipsis SS. Virginibus solemne offlcium circiter duodecim quadam ex eis mihi apparuerunt
ceteris omnibus miet antecedebat eas una, qua; praeeminebat. ro quodam et notabili decore
humationi cura
illi
festinatione conquireret.
Dum autem
cum duo
circahaec solicitus esset, venerunt ad

pontifices,
audisti, videlicet Lucensis f,
de quibus jam quaedam et Ravennensis, nar-
Nam
ipsa
banc ergo cum quidem erat ipsa Verena dubitatione me exrogassem, ut de supradicta Non sopediret, responsum tale reddidit mihi
:
raveruntque ei, quomodo per visionem eis fuisset revelatum a Deo, se in loco illo matyriura suscepturos ; sed adhuc incertos esse fatebantur, qualiter, autqua occasione id esset futurum. Is autera
qui ab apostolica sede missus fuisse in titulo suo dictus est, a praesule sedis apostolicoe consilium
lum
titulationes
nostras scripsit
Jacobus episco-
pus; sed clerici cum eo plurimi, Eleg-erat enim ad hoc opus XI clericos, et siugulos singulis millenariis virginum prgefecerat, et cura eis commiserat conscribendi nomina earum. lUi ergo cum adjutoribus, quos sibi singuli adhibuerant, uomina,
quce
illic
de itinere suo antequam nos advenissemus acceperat. Cum autera etipsi a praedicto prtesule Coloniensi ejus
sent, rursus
visionem^quam de nobis viderat.audisper viam, qua venerant, revertentes,

in finem.
dixisset, subjeci
obvii nobis facti sunt, sicque adhseserunt nostrse societati
inveniuntur,
scripserunt,
et sepulturis
usque
nostris adhibuerunt. Nomina autem quaedam, quae
21 Hsec
cum
:
ipsisignota, perB. Jacobum,

taverat, cognoverunt,
quaedam velatione manifestata sunt plurima etiam omnino

:
qui diligenter ea noautem eis divina re-
modi dicens Scire velira, notabilem causam habuerint coutra vos adversarii
vestri,
ego verba hujusDomina mea, quara
CAP XXl.
Discic iiHjiutH
martyrii
S. Ursulffiet
ut trucidarent vos, ac specialiter de te ipsa

:
duos Cleia-
CAF.
XIX.
neglecta sunt.] qui19 Heec verba revelationum Domini non meis

sed meritis SS. Virginum Martyrum Christi impetrantibus, per diversas festivitaSanctorum, sicut Domino placuit, accepi ; et
Infeaio S. Ursulae vide'
dem justilicatiQnibus,
tes
S.
EligabHhn
toiam sodalilatcm.
infra anui unius spatium, et paulo amplius
cou-
summata
est d. Et factum
his,
est completis
pene cun-
morte fiuieris vitam et res lios esse disling\iendos. pondit dicens : Impius ille tyrannus, qui fuit et auctor nostrEB interemptionis, hoc et terroribus, blandiraeutis exigebat a nobis, ut sponsum no&trum, qui in coelis est, Dominum Jesum Christum E negaremus, etsuis suorumque amplexibusjungeremur ; sed non ob talem causam veneraraus illuc ;
certificari cupio, quali
ctis
sermonibus
SS.
aderat festus dies passionis

;
earumdem
lectione,
Virgiuum undecira millium

officio divino, perlecta
cum-
que interessem
evangelica
veni in excessum meum solito more, et oculis vidi in regione luminis, cujus adspectus pras jugiter est, multitudinem copiosam mentis mihi spectabilium virginum coronatarum quasi auro
recusavimus consentire iuiquEe voluntati ejus, et elegimus mori magis, quara a sponso nostro separari. Fropter quod diversis ego autem ictu cruciatibus dessevieruut in nos meo percussa sum. Nobis ergo sagittae in corde omnibus in sanguine nostro jacentibus, venerandus ille praesul, sicut praeceptum ille fuerat, opus maet constanter
:
purissimo, et in raanibus earum similitudo palmarum coruscantium valde. Vestimenta earum cannivis, dida, et micantia apparebant in similitudinem
cum
irradiatur a splendoribus
solis,
,
et in fron-
guaa pietatis operatus est in nos, et cum magna diligentia, et honore sepeliendi officium uobis impeudit. Ipsiautem, et his, qui cura ipso laborabant in nobis, adfuit majestas Dei, et ministrabant illis
turae nostrae.
tibus earum rubor sanguineus

cruoris
,
in
testimonium
quem
et
in
Apparuerunt
cum
:
confessione sancta fuderunt. iis viri gloriosi perplures,
Angeli Dei, et velociter impletum est opus sepulNos autem non distulimus rogare
cum
cali
signis iisdem
inter
quosetiam
raulti pontifi-
decore insigniti prsefulgebant. desiderium adhuc interrogandi de
Habebam autem
eis;
Dominura proeo, ut redderet ei mercedem laboris sui factumque est, ut cito posthaec subtraheretur ab hac vita,deditque ei Deus honorem siugularem
:
sed propter multitudinem earum nesciebam, quam ex eis alloinsignes qui possem et confestim duse earura valde
:
pro ea honorificentia, quam exhibuerat nobis. Non postraultos autem dies completa humaiione nostra venit Cieraatius vir venerabilis, et tulit corpora
de ccEtu aliarum progredientes stabant sensim ante

alias adspicientes coutra
;;
me. Et
intellexi,
quod proeas di-
pter
me factum
;
esset hoc; et allocuta
sum
quaedam, quEe in loco quodara adhuc supererant, et sepelivit ea cum honore magno, sicutetipsea majestate Domini praemonitus fuerat g. Et contiuuo
subjeci interrogationem dicens Numquid,Domina, hic erat ille Cleraatius, qui ecclesiara vestrara dicitur construxisse ? et ait ; Nequaquam sed post lon:
Oro, dominse meas, ut dignemini mihi indicare, qu!E sitis, et quae sint nomina vestra et ait una ex eis Ego sum TJrsula, et hsec quue mecum
cens
stat soror,
Verena
:
:
est,
filia
patrui mei, cujusdam
principis
ad eam, quae mecum loObsecro, sanctissima Domina quebatur, dicens ut quoniam tam multa mihi indignas peccatrici de tu nunc divobis per gratiam Dei revelata sunt cousummare, meque velis expedire de gneris rem
magni
et ajo
cura consuramasset dicens Etqui renovahosserraones, in fine adjecit verit passionem nostram, reddat ei Ueus mer-
gum
terapus
ille
advenit
et
cedera operis sui. Et nunc ei h, qui absconditorum acciest coguitor, et quibus vult ea revelat, neque magnorum, neque despiciens hupiens persouam
sepultura; vestrse quiuam illi fuerunt, qul sacra in tempore tantae persecutionis tam diligenter composuerunt, tamque hqnestas vobis sepulossa turas exhibuerunt? Ad heec ita mihi respondit
modo
militatem parvulorum, benigno etmisericordi Domino sit bonor et gloria.et gratiarum actio iu saecula
saeculorum.
Amen.
ANNOTAXA.
a
CAP. XX.
20 Fuit in Colonia in terapore illo quidam sacer pontifex, plenus Spiritu sancto, qui quartus post B.
De
S. Atiuiliiiiim
ri(>-(ue
earain
fniiui.
Hic cum essemus regressurEe a Koma jamque ad reversionem nos praepararemus , vidit demonstrante sibi Deo universam multitudinem quara nostram, ac totum ordinem passionis nostrse, perspexit. Audivitetiam vocem eramus suscepturiE,
linus
e.
Maternum ecclesiam
illic
gubernabat nomine Aqui-
hc-ec
universo hoc numero et de fontibus unde hauserit et inter se composuerit S.Elisahetha

,
diximusin Commentario prsevio
x.
hDehocnumero
diceiur in\Gloria posthuma.
dicentem
sibi,
ut
ad sepelienda corpora nostra
essent praeparatus esset, ut cuncta, quas necessaria
Uncinis clausa addidi ex editione Eenrici Siephani. sumpsit Crombac Qux uncinis inclusa sunt exemplari Ms chiusex Weierensi llbl conA Einc sequitur hasc ab anno ll^Q ad
scripta
DIE "VIGESIMA PEIMA OCTOBRIS.
^173
scripta esse ; neque titulos omnes explicuit S. Elisabetha, sedpriorem partem tantum.
e
Qui ptura de eo
29 Januarii
(6).
volet, adeat
Acta Sanctorum ad D
Equidem notim
implicari difJicillimcB qu3e;
stioni de primis Coloniensibus episcopis
verwn-
tamen,
sos
quum
decessores nostri inter prxtermis-
ad 26 Maji et 29 Sepiemhins ad preesentem diem disceptationem qualemcumque de S. Aquilini habendam remiserint, per nos non siat ut de eo taceamus. Porro in omnibus fere recentioribus
f S. Foilanum Lucensem intelligit et S. Simplicium Ravennatem, utrumque ex fictitiis titulis notum. g Hcec non coiiveniuni cum Sermone in Natati, quo constai diu post,forte medioscVculo,advenisse Ciematium, sed hausta sunt ex fictitio tituio
:
cataiogis episcoporum
intelligo
,
Democharis
Severtii
,
Coloniensium , trium editiO'

,
HIC jacET SEPTVL VS S. CLEMilTIVS OVI MtNIBVS SEPELIVIT SflCRftS VIRGINES.
num
Gallice Christiange
Cratepolii
Gelenii,
Harzheimii. Kolbii, Mo?xkensii, Binterimii aiiorumque Aqmliui nomen legiiur; aliis id ad annum 237 aut 2:JS, aliis ad -ISl, aliis ad utrumque, aliis eiiam ad alios quoque annos id reponentibus. Neque hic dissensionum finis, quumatiieumdem eum habeant ac Solinum, atii contra ah eo distinguant. Sed Cra^ner {\) tutius arbitraius est eiim omnino omitiere ;quod et laudavit Georgius Franciscus Edten von Blum {%) ; neque Morckensius videtur multum ab his dissentire, claudens disputaiionem sua d.e Aquilino his verbis (3) Mii-or equidem Greg-orium Turonensem de illo ne meminisse quidem; quod suspicari me facitnum ante Greg:orii tempora Colouias Agrippinse fuerit episcopus uon tamen quod fuisse neg-em sed quod eum apud priscos scriptores necdum invenerim. Minoris momenii est siteniium S, Gregorii Turonensis tot alias res silentis; sed quod rei caput esi ignorâtum fuit S. Aquilini nomen donec id demum deiexerit S. Eiisabetha. Audi Atbericum Trium Fontium ad annum 23S ita disserentem (4) Passio sanctarum undecim millium virginum apud Coloniam mi:
Opportune iiaque hahuit S. Elisabetha hanc visionem, qua solveretur difflculias orta ex errore ficiorum hujUs tapidis.
hAnteha^cverba
ptari visio
S.
qumlam
;
in jiervetusto Weirensi exemaiia narratur de eo, qui
Ursutam
interfecit, et sagiitis
duabus, quihus
:
confixa est
infra
eam visum
est
atte.xere
Post Iubc
octavam diem ejusdem
festivitatis,
qnando
nobis
in
memoriam
illius sanctse sooietatis ag-entibus,

officii
tempore divini
g-loriosa
illa regîna,
cum
comitum suarum.quasi duodeclm, iterum adspectui meo se offerre dig:nata est, et allocuta sum eara, sicut a quodam fratre prasmonita fueram, dicens Dixisti
:
mihi, beatissima reg-ina,

tuje
te
cum
de
modo
ictu
passionis
interrog-assem,
quoniam
sag-ittte in
corde percussa finieris vitam. Comperi autem postea per eos, qui hoc vidisse testantur, quod inventione sacri corporistui reperta fuerit s;jg-itta brachio tuoinfixa,que ut fertur ita adhuc permanet, ei adhrens.
Numquid
ille,
erg-ovulnereilliussiigîttas, vel ulte?
rius occisa fuisti
Adhsec
ita
respondit, dicens
Ty-
rannus
per
rabiliter facta;
etquorumdam dliorum.quiin eadem
tam brachio mead mortem superatam,secundam

:
quem interfecta sum, primam sagitmeo injecit et cum vidisset noodum

in
cor
meum
societate fuerunt, episcoporum etmilitum, etipsius
papEe Ciriaci memorat seeundum visionesElysabeth;
de quarum sanctarum tempore et de revelatione hujus historiEe omnes usque ad tempus Elysabeth istius
errabant historiarum scriptores et chronog^raphi. In eisdem etiam visionibus contineturquis in hocanno
erat Colonieusis episcopus. IIoc
sulae
autem continuo per judicium Domini reg:ressa a corde meo, percussit cor iUius, qui miserat illam moxque ille demens factus est, et radirextt.
Illa
:
pido cursu ad flumen
Rheni properans, seipsum

est.
aquis immersit, sicquemortuus
modo verba
S.
Ur-
ad Elysabeth
Fuit, inquit, in Colonia etc.
De
omnibus
igitur aliis episcopis ColonieDsibus, qui
Revelationes seu imaginaiiones
Her-
fuerunt a beato Materno usque ad Effratam, quem sanctus Servatius depoûit, nusquam nomiua reperi prseter Aquilinura raemoratum (notion ex S. Etisabethee revelationibus.) Ex quo aiUem pnevaluere hse revelationes, locum in caialogis Cotoniensibus C reperit S. Aquilinus eodem jure quo Cyriacus in Romanis; quod si quceriiur an legitime, equidem satis aperte dixi quo pretio habea^n Schonaugien-
manni
Josephi, canonici regularis
SteinfeldensiSy de
tmdecim millibus
Virginum.
LIBER PRIMUS.
Incipit epistola ad Virgines, Christi
Neque dissentiam a decessoribus meis, qui in Commentario de S. Remigio ad diem I Octobris (5) osienderuni non minus a vero aberses visiones.
qui in Annaiibus Francoyûm ecclesiasticis, nutio nixus fundamento, anno 509 S. Aqailiuum Coloniee sedisse votuit. Hic S. Aquilinus ab aiiquibus idem est ac S. Aquitinus qui Medioiani colitur die 29 Januayni et qui, fugiens
Coiniixf.m,
rare
universas,
super
Itistoriam
no-
vam undecim millium Virginum

coelitus
nuper revelatam
a.
Cotoniensem et atteram episcopaiem cathedram ad quas etectus fuerat, Mediolanum tandem venisse dicitur ibique post veneratas S. Amhrosii reliquias ei impugnaios Arianos pie obiisse ;seduniversa hiec historia tam incerta esi ut lectio de hoc S. Aquiiino, quse in Breviario Ambrosiano anni 1635 legebaiur, jam non amptius appareat in eodem hreviario, anno 1841 excuso;sed nude me-
Universis
Christi virginibus piis ecclesite sanctae
allaiTaatC
moria
{I)
fiat
S. Aquitini presbyteri et martyris.
salutem ac iuterminabilem perennisvittejucunditatera Anuo millesimo centesimo octogesimo tertio inspirante Domino, piaque ipsius genitrice cooperante cunctorum reg-iua, novam undecim millium virg-inum historiam describentes, admonitione persuasi sumus divina.
filiabus Frater
{l) Leiboitz. Acccs4iunes histor. pag. 33. pag l I. Oclobris, SS (3) Acl pag. '2i. SS. lom. II Januaiii, pag. 97U et71.
N*
De
velerum Ripuariorum
CoiiiniiE slalu civili cl

Kiili)ischeii
huDg, pag.
mclropolis Die Loge der den erslen Jahrhunderlen ihrer EnlsleKirche in 40. (dj Scries episcoporum el arcbicpisc. Coloct ecclesiaslico,
prECcipue pa^. !i2
eorum
(2|
iiiensium,
mm
(C)
loin.
il,
Acl.
hanc
174
ACCTOnB
B,
REVELATIONES IMAGINARIJi: DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

:
HBau&NNO
STE1H7BLUEMSI.
hanc veatrae caritati dedicare, et sanctitati. Haec enim sunt verba coelorum reginae tiicentis Ta communi universorum utilitati providere dispone, hoc opus virg-inibus dedicando. Ie:itur eis ex pater mei
scribas,
toribus illarum pie opitulati non cessat. Deuique in passione ipsarum satis ostenclitnr illustris glorla
earum,
et
virginis
cujusdam memorise
martyrii triumphus, evidentius taraen in felicis Elisabeth viprofectio, et magnificentia
eisque
dicas,
imitentur, et sanctitate.
quatenus illas et castitate Vos itaque virgines vene-
sione, nobilis illarum
raudte, atque in Christo diligendse, cordeque devoto suscipite munus
animo
laetanti,
vobis coBlitus
trausmissum, scientes, quoniam si eisdem sacris virg-iuibus debitam exhibueritis reverentiam, devotoque honore, et studio eas dilexeritis, meritis illarum apud Dominum sufFragantibus^pr^mio vos douari perpetuo. Porro et fratribus Praemonstratensis Ordinis
eamdem quoque
illos
dedicari jussit histo-
millium Beata virg-inum Ursula earumdem sanctissimarum domiquoque narum princeps, et magistra, hoc opere ferme
riam,
dicens,
et
amatores
undecim
veneratores
esse praecipuos.
peracto,
cuidam visibili specie apparuit, dicens Cum bic idem Notarius hoc opus describeret, noa undena virg-inum millia corara Domiuo stantes hujus oravimus, quatenus ipse Dominus pro labore retributionis illi mercedem restituat. opusculi, subito Lectores igitur monentes obseeramus, ne
:
mentis vulnere scandalizati saucientur, dicentes : facta, Quis diebus istis et modernis antiquorum
scire personas, nomina, conditiones, et g-enealogias Amice Christi, poterit, aut stylo veraci depromere? his ambigendo dubitas ? Nonne idem Spi-
habetur conscripta. Praeterea et Dominus ipsarum sponsus et amator, ampliori eas adhuc volens gloria clarificare, nuper anno millesimo centesimo octogesimo tertio, quae huc usque super illarum peregrinationis itinere latebant, et gestis, diguatur revelare. Inexordio itaque narrationis hujus juxta ejusdem B. Ursulae admonitionem, quse ceterarum ductrix exstitit virginum, et magistra, pasîonis earum seriem tangemus, et quee, vel unde fuerint atque genus, et patriam ostendemus. Plures saue qui ignorabant penitus, religiosorum vidimus cujus conditionis forent aut nationis. De diversis siquidem partibus erant, Anglorum a, Britonura, Wallionura, Scotorum, atque ex aliis adhuc pluribus regnis, et regionibus fuerunt oriundae. Porro comites, ac principes et reges quidam, duces, plerique cum eis sunt profecti, atque episcoporum et raatronarum plures, gloriosum cura illis martyrii subeuntes tropseura 3 Ceterurarex quidam de Britannia minori b fuit oriundus, nobilis et religiosus, uxorque illius ge,
E
CAP.
11.
nerosa similiter erat,
illustris et
religiosa.
Qui,
Hex paânui S. Ursulam

filio
suo iponrogat b
cum
liberis carerent, quotidianis beneficiorum ob- sam
cur super ritus, qui

ipso
quondam patribus nostris ea, quse ab mundi exordio acciderunt, ccelitus inspirando manifestavit, potest et nunc sacrarum virginum
suarum expeditionem sanctara
rum
dilectoribus
ad laudem,
atque
ad
?
plurimorum
mirabilem illagloriam suam, sedificationem pandeudo

et et
jugique orationum instantia obtinuerunt a Domino filiam, qui se filium speraveruntimpetraturos. Quam educantes secundura legem Domini eam docebant incidere, Ursularaque proprio noraine appellabant. Hsec cum ad annos pervenisset nubiles, elegans valde fuit et decora, universorumque
sequiis,
oculis gratissima.
Denique
et
morum
illius
honestas
revelare
ANNOTATUM.
a
atque modestia ubique praedicabatur, ubique laudabatur. Faraa tandem ipsius felix et suavis, odorquebonae opinionis ejus ad regem quemdara pervenit paganura, sed divitiis atque potentia hujus
Hanc
epistolam declaratam habes in Com-
mentario prsevio vn.
Incipit revelatio
sionis
nova
itineris
etpas-
Rex siquidera hio idem seduxor illius ab infantiabonis poUebat moribus. Qui filium habebant juvenem et honestum in omnibus. Porro juvenis bonje exstitit indolis, speciosus forma et decorus. Cui pater et mater ejus praefati regis boni filiam in matrimopuellse
patre fortiorera.
austeri erat anirai,
undecim
millium virginum.
nium copulare
mittunt legatos,
quasrebant. Cousilio sane habito,
cum
blanditiis tentant, et promissis

allicere,
parentum aniraum ad cousensura
cum
CAPUT PRIMUM.
C
etiam minis gestiunt nolentes corapellere. Quid plura?Religioso rege super filia nihilorainus religiosa et pudica titubante, nimisque fluctuante quid sibi esset agendum, mittitur de coelo angelus hujus copulee paranymphus, suadet filiam prsebere
S.
Ursulse et sociarum gesta usque
ad
susceptam
peregrinationem
Romanam.
CAP.
I.
consensum legatis, sponsam vocari, dotalitia suscipere, et proprium patrem de imminentibus periculis eruere, alteruraque regem una cura filio
proraissis
nuptiis lEetificare.
Prseterea suadet Ur-
Ursulae, casione nuptiarum nobilissimEe virginis etpraeclarissimi, totius tau anno 11S3 suique sponsi juvenis regii a S. Ursula nobiliores domicellas virgines, et juvenculas,
B. Oermaiiaecipit
Deus ab seterno
orbis
cuncta sapienter disponens, oc-
sulam virginem undecim millia virginum expetere,

ex societate triennio instruatur praeparanda nuptiis futuris. 4 Suscepto igitur nuncio bono, legati revertuntur in regionem suam, hilares; bona nunciaut, regera et filium laetificant. Continuo universarum provinciarum convocantur filiae, regum, ducum, prinet militaris cipum, comitumque ac nobilium plures siquidem reges, et generis puellje. In regiones tunc temporis illa fuere regna divisa c.
quarum
qvx
ei
et
consentit
de ejus
so-
ciarum gaCis adhuc la(ebaiil.
suo concilio, ac providentia ad ccelestes Filio suo regi ffiterno invitare dignatus est nuptias, desponsandas, perpetuoque secum permansuras,
sapienti
in prxstitu(05 conditio-
nes.
virginum sacrse quare beatarum undecim miUium sunt parvi penreliquiffi apud Christi fideles non Colonia unidendse. In uno siquidem loco civitate coelesti et amatore martyrii versse pro sponso suo assecutae sunt gloriosam. Nunc itaque per
Rex tamen
acies
idera
pater juvenis labore
permaximo
prse-
palmam
virginum electarum plures congregans
suis veorbem Dei providente clemeutia, dispersae apud Dominum predbus assiduis sucneratoribus et meritis pia currunt, ipsarumque suffragiis, earumdem ductrix et patrona amacoelorum regina
dictaevirgini Ursulae,
et
cum
gloria. Pater sane
ingenti dirigit apparatu ejusdem virginis, virgines

colligens, et
electas,
elegantes,
nobiles, ubique
adunans
A adunans
175
hic fuit
fi
illi
donavit.
Quas
transmissas susc.p.eos
velut coelitus sibi fide Christi et religione ,

illa
vlZ
'
^'^'^'^'^
^'*^^'^'-
f^"''"'^ Venerun s^pms angeh mtereas de

visitare lU.s, atque
ccelis directi,
du^ nobinobi nuar.m "^ ^^^^têvie. dictaest,etalteraJosipn^T; ^

lis,
maritum habebat Eusebium. Et

et tres in
IDCTUni
D.
hoc c<Btu sancto habui'
a'
UBRttAKHO
siiinrBiDGN51.
bouo corroborare proposito.
Den.que
Dupt.a
e
et
angeh tenebrarum crebrius venerunt
vero Nestoria. qu^ de alia uxore procreata Eleutheria nempe post S. Ursulam
Cordalam
versis,
eis suadere legitimas atque opera maiigna, desideria carnis adimplenda incitare. At ilh-e Dei adjut^ gratia atque angelorum sanctorum munit^
f Piunosam ei snper omnes virgines st constUuta magistra, posteaque beata Florentia pr^fu t un
.
custodia,
m rehgioso
fuerunt quotidie proficientes

ccelis B.
qu^ filia regis exstitit cujusdam ndyt qii dictus est ^gidius. uxorque illius Helena vockba
tur.
studio
angeh s.quidem. de
Ursulam om-
Hic idem sane rex^ cousobrinus erat
Tegl
nem futun triumphi senem

tropô omnes coronandas r
CAP
III.
edocentes. pr.dicunt eas Colon.am ituras pariter, glonosoque martyrii

5 Interira
B. Ursul^patris. Sanctasiquidem regis filia, sororem secum
FlorentlrM
centiam,
magn*
virtutis,
r.^^.
habebat nomi'nt^PIavirginem valde illustrem musxrem
dum
ei mciytam. qu^ et inclvtnni n>
in fide
Christi et
amnre
tot vir-
mique constantia
tit
InttUaenti
S.
UrsulfB
cum
sociabus iler,
comitet se
danl episcopi.
^rincives
ei
instruuntur millia ad iter dispositum, a rege virginis prseparantur navigia. Exstiterunt inter eas etiam puellsB plures parvulD lactentes, et iufantuljE, quae cum adhuc inveniuntur^^, non mopatre
.
ginum
prs rl morum suorum virtute, aniet suavitate, tam Deo cara exstihorainibus commendabilis.
et amabilis,
quam
ambffi illustrissimis fuerunt desponsatBe juvenibus multum nobilibus. Porro sponsus virginis
Placentiffi nobilissimi ducis cujusdam filius, nomine Florinus, ipsius amore illectus, cum ea ceteris adjunctus, proficiscitur. Porro sororum pnedictarum altera Thelindris filiam quoque iuter ceteras habuit Placidam. Tertia vero Eulalia secuta
Qu^
-^ A^ dicum quibusdam generant ambiguitatis scrupuTa^Z'p.ei^^"^' Quarum quaidam septeuues, vel quinqueunes (ê(,an(aet mfra fuerunt, unius etiam anni. quasdam vel dimidu, ac duorum mensium vix exstiterunt. et
h^c erat ratio (quemadmodum nuper earumdem B virgmum qu^dam apparentes testatge sunt) Ex
:
est vir-
gines sanctas, exulans et ipsa pro Christo. Inter illas nihilominus virgo quEedam exstitit illustris
Celindris. filia materterje reo-is virgmis UrsuIiE patris, et hec mille virginibus praerat /; Cujus soror dicta est Virgilia, cum ea in eodem
nobis, inquiunt, multae fratres habuerunt, et sorores , cognatas , etiam et sibi propinquas atque caras matronas, quse quando, Augelis sibi annun,
nomine
ciantibus, peregrinationem praescierunt instare futuram, coronam quoque martyrii, virginitatis prse-
existens comitatu. Cordula siquidem virgo illustris-
mium
cum
sibi coelitus
promissum, sorores
et
cognatas
consequi
filiabus parvulis sibi associantes, retributionis
fieternae
prtemia,
et illas pariter optant
jam supra mentionem lecimus, filia iUustrissimi fuit comitis, qui appellatus est Quirinus, uxorque illius est Hadwigis dicta, quEe filia fuit Harderici illustrissimi comitis. Mortuo itaque
sima, cujus
secum. Pervenit prseterea rumor earum et fama felix ad episcopos terrse illius, ad nobiles quoque
et militares, qui scientes vere, eis
,
quod Deus erat cum
per quem talia fiebant , relictis quamplures illorum divitiis dignitatibus et terris, patria et cogngtis, associati sunt eis, peregrinari et ipsi cupientes, atque mori pro Christo. Erant nihilominus inter eas regum qusedam , ducum , comitum ac principum filias , quarum priores exsti,
terunt fratres et amici quidam etiam sponsi, qui eas in proximo fuissent (si in patria remanaissent)
,
connubii legitimo jure ducturi. Interea dum expensje ad iter peregrinationis atque navigia praeparantur, Angeli veniuut de coelis, aUique sancti
ac virgines sacrEe, consocias suas visitantes, illasC que ad propositum salubre et sanctum confortantes.
"P.
IT.
eam HeWidius frater ejus patruus uxorem. Hardericus vero comes, vir multje probitatis, avunculus erat pise regiu^ matres Ursulfe virgines, cujus uxor Ursula dicebatur, et erat de Dauia nobilissimi cujusdam principis filia de regali prosapia, qui proprio nomiue Ebbo dictus est. Duas itaque filias virgines illustrissimaa in hoc coetu sacro habebant Juliam et Ebbinam maguEe virtutis etprobitatia domicellas. 7 Beata Lucia virgo prudentissima, et illustris genere, ac moribus, coguata fuit S. Cordulas, et ss.lutixet haec secum sororem habebat nomine Sapientiam, Sajiienn, quarum pater rex erat, sed paganus. Hujus autem ""'""3"' consobriuus sanctusfuit Donatus, qui postea Romse """""'S- ^tflacius fuit papa, mntato nomine dictus est Cyria- ,(S. Eusiachii cus g, qni etiam relicto papatu easdem virgiues cmfatnHiii
Quirino, duxit
B. Ursulge in
est secutus,
cum
illisoccubuitinteremptus. Prsefata
""
p''''/''^'""
6 Praedictus itaque res pater sanctse virginis Ursulee, tres
itaque Lucia prudens et generosa exstitit, una de

principalibus undecim virginibus, que capita fue-
S. UrsulEE et
oiijuoi alia-
habuit sorores, et tres fratres; una sorodicebatur, et Thelindris alia, tertia
'Tm
seneo/o-
rum, Josippa
runt,
et princlpes
totius
sacri collegii
et hasc
vero Eulaha. Porro fratrum unus Helvidius vocabatur, secundus Ludvicus, tertius autem Herwi-
mille praefuit virginibus, magistrn, illarum existens.
Uxor namque Ludvici Hermegardis est appellata, quorum filia beata fuit Pinnosa, quae post S. Ursulam totius collegii beatarum virginum
cus.
Sancta quoque Osanna erat filia Rogerii ducis cognati B. Pinnosae. Porro sancta Sapientia, virgo
,
sapiens et nobilis. cujus paulo ante mentionem

fecimus, B. Ursulae consobrina, una etiam de principalibus
gerebat principatum. Cujus soror sancta Evodia secum profecta est, sequens eam. Herwicus siquidemuxorem habebat, quae nuucupata est Hadewigis, et tres in
undecim
avunculum
in
eodem habuit
hoc sacro exercitu
filias
habuerunt.
comitatu sacro, Eustachium uomiue. Qui comes illustris erat et potens, cujus uxor Sibilia vocata est. Hic idem sane comes septem habuit filias,
Quarum una
'
Sapieutia, alia Serena, tertia Eulalia
quarum una
reliquae,
in terra
jam
obierat nativa, sed sex
vocabatur. Beata sane Sapientia super mille virgines magisterium habebate.Denique dux Helvidius*,
^dii. H. S. ptttlim
^'^
Relindius.
probum juvenem, Helvidium nomine, de uxore sua, quse Malcha est appellata,
filium etiam habuit
virginum beatarum secutae sunt agmina, quarum nomina haec sunt Margarita, Florentia, haEusebia, Margarita, Walburgis, Eleutheria rum siquidem sororum tres maritis copulatte, et
: :
cujusdam. Sane uxor junioris Helvidn, illorum filii, Anna vocabatur, qui duas in eodem comitatu filias habebant,
et filia erat nobilissimi principis
tres reliquae virgines fuerunt. Pater itaque filiarum
earumdem
sex, et mater,
cum
illarum affectu,
tum
quarum una
Spes, et altera
Euphrosyna dicebatur,
spe martyrii excitati, relictis dignitatibus et terris, secuti sunt filias, pro Christo mori destderantes.
Josippa siquidem, illorum fratrum soror prima,
Denique idem comes Eustachias fratrem habebat

episcopum.
,,
,,
176
IDCTOnB
0.
EEVELATIONES 1MAGINARI.E DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

,
episcopum
qui Eleutherius
est appellatus.
Hic
BERMtNNO
STEINFBLDBNSl.
similiter, abjecta pontificatus dig:nitate, fratrem secutus est et neptes, exulans et ipse pro Christo. Porro comitissa uxor Eustachii jam dicti comitis, fratrem habuit nobilem principem et probum, qui
sunt sorores, beatae Juliana, Luciaet Eugenia. Undecima beata Lucia virgo prudentissima, et illu-
dictus est Macharius, et hic cum quatuor filiabus adjunctus est illis, quarum una Margarita dicebaHelvidius etiam tur Serena Aleidis Micronia filius patrui beatse junior dux nobilis, supradictus UrsiflEe, cum Anna uxore sequebatur duas filias,
, ,
animo et genere, regis filia cujusdam, et haec cognata exstitit sponsi sanctae Ursulae, quas solam secum sororem duxit parvulam nomine Placidam. Porro istse undecim virgines super universum sanctarum virginura ccetura gerebant raagisteriura , et qujElibet earura raille praefuit virginibus, regens
stris
eas et gubernans.
sanctam Spem, et beatam Euphrosynam. Adhaesit nihilominus eis beata Blandula, comitis cujusdam illustrissimi filia, cujus mater erat matertera B. Sapientiae, et S. Ursulae cogûata.
L*F. VI.
est
9 Euerunt praeterea inter eas ut supra dictum principes et nobiles quaraplures episcopi
,
aed adtunt
alii tnulti.
earumdem virginum plurimarura parentes. Quidam etiam ipsarum sponsi exstiterunt multarum, sed ad illarum nuptias necdum pervenerant,
sponso
liter
Iiulructio et
Dei,
8 Beata Ursula ceterarumdiictrix et regina, nutu episcoporumque consilio, qui cum ea fuerunt,
,
coelesti eas pr^veniente. Comitissaa simiinterfuerunt quaedam et ducissae, atque re-
cO'"paralio
exercitvs
naviîis prseparatis
acies, constituunt
ad se accitis prudentioribus
eliguut sanctiores,
ginse,
exceptis
Ur-
suleni aditer:
tam virginum, quam virorum,-numerant sodalium

principes,
pluribus.
derio
Exstiterunt
,
nobilibus adhuc matronis cometiam inter eas nutrices
prxtnnt undecitn virgi-
quaraplures
quae simili ardore raartyrii et desi-
net
animoque constantiores undecim virgines. Dlvisis itaque virginum millibus, cuilibet millenario unam deligunt ex his undeeim magistram et principem. Super universa quippe sociarum virginum agmina
filius beatae Ursulae,

,
BeataCrsula, primce esstiterunt et majores piissimi regis filia omnium erat caput princeps prudens valde et mente sagax. Post quam beata
istse
: ,
,
Pinnosa
tia
illustris
cujusdam ducis
exstitit auimi.
filia
patrui beatse
UrsulEe, et ipsa virgo fuit prudentissima, ab infan-
semper vivacis
filia
Post
quam
sancta
Denique rex junior sponsus duas illic sorores habebat unam infra annos puellares et alteram nubilem quae comiti cuidam nobili desponsata estjuveni. Quae cum sancta Ursula et ceteris virginibus Christum habere sponsum recusavit, comitem illi praeponens, ad matrem rediit nuptura marito. De qua fraterejusB. Ursulae sponsus ait: Soror mea plus gloriam et dignitatem dilexit terrenam quam coslestem , reversa ducens coraitem
passionis
anhelabant.
-g
Cordula,
nobilissimi comitis cujusdam. Post quam B. Eleutheria, filia amitse S. Ursulse, et ducis cujusdam. Post quam beata Floreutia , quae
filia
maritum, qui postmodum in brevi male obiit interemtus. Tuuc illa sero poenituit sacrarum virglnura deseruisse comitatum, et ipsa in brevi post
erat regis ^gidii, qui consobrinus fuit patris
beata; Ursulse. Islse quinque virgines quasi capita

et
mortua est. 10 Regura
priores
exstiterunt
h. Post
,
super exercitum
omnem
virginum
has undecim elegerunt virgines regum filias ducum principum ac comitum animo prudentes, mente intelligentes atque saga,
qui cum eisdem episcoporura Christi sacris virginibus de Britannia sunt profecti, et de illarum patria venerunt, breviter hic geet
,
CAP. TU.
nuniera(io
epitcoporum
qui exercitum
ces
quarum
quaevis mille praeficitur virginibus,
illas instruendo,
sunt nomina Prima fuit beata Jotha, filia regis cujusdam, virgo sapientissima, moribus insignis, et ornata virtuti-
quarum
ista
nealogia et series tangitur; sed iu fine historiae hujus in alio volumine conversio illorum et status esponetur latius i, Quinque siquidem episcojji eas de Anglia sunt secmi, sed plures illis postea sunt
additi in diversis regnis et regionibus.
Urivlanum
seciUi tant;
Priorum
bus. Et heec
habuit secum
duas sorores Gemi-
autem episcoporum haec est series et genealogia : quorum unus sauctus erat, Wilhelmus dicebatur,
qui proprie vocatus est Michael ; pater vero illius Wilhelmus dicebatur inde iste traxit cognomen vir sane prudens et sapiens erat, nobilique ortus prosapia, ac de regali stirpe progenitus. Conso: :
beatam Justitiam, quse beatae Ursulse fuerunt cognatae. Secunda erat sancta Benigna, cujusdam ducis filia illustrissimi, quam quatuor sequebantur sorores sancta Sibilia, MobJlia Eu-
nianam
et
P phrosyna
et Eustachia.
Tertia beata Clementia
brinus etenim erat regis

tas in
filia potentissimi comitis, quEe duas
secum habeJulianam etbeataminductam. bat sorores, sanctam Quarta sancta Sapientia, principis cujusdam nobiS. Ursulae, et ipsa virgo illustrisdecora, quae duas secum duxit sima, sapiens, et sorores, sanctam Eulaliam, et beatara Serenam.
filia,
S. Ursulae patris, et mul^ hoc sacro virginum comitatu habuit coguatas. Porro S. Jacobus vir streuuus, frater ipsius, et beata Gerasina soror illius matrona illustris
lissimi
patrui
cum
regis cujusdam filia Quinta beata Carpophora quEe duas secum habuit et religiosi boni hominis sorores , Eutropiam et Pallodoram. Sexta sancta
,
:
tribus tiliabus secam proficiscentes fuerunt. Alter episcoporum sanctus Columbauus dicebatur, vir nobilis, de regali ortus prosapia, filius fuit sanUrsulas ctae Alexandriae illustris ducissse , sororis
matris. Vir
Columba et ipsa similiter filia erat regis cujusdam, et hauc sequebatur soror una beata Cordula.
,
erat , castus , maguiconversationis. Tertius vero que consilii, ac sanctae episcoporum beatus erat Iwanus , vir grandsevus, bonaeque vitae, sagax et prudens, atque ab utero
namque prudens
Septima sancta Benedicta,
filia
principis
cujusdam
seinclyti et devoti, et isti quatuor erant sorores comitautes, decorae et prudentes, sanctae Corcum
nula, Prudentia, Sapientia, Ulustris. Octava sancta Odilia, cujusdam filia potentis, et ista duas sorolares secum habebat, unam adultam et alteram Urstitiam. ctentem , beatam Juliam et sanctam
matris suse semper castus exstititj erat enim ipse de nobilissima stirpe progenitus, avunculus raatris Ursulfe virginis, et beatae Alexandriae, ac sanctae Eulaliae. Quartus episcoporum sanctus fuit Eleutherius, vir nobilis et sapieus , magnique consilii comiet industrius. Iste frater erat beati Eustachii expeditis, cujus uxor Sibilia secum fuit in eadem
tione
Nona
beataCelindris, quEe exstitit
filia
comitis viri
potentis, nobilissimi et divitis, et ipsa illustrissima
pus sanctus Lotharius,
moribus et genere, prudensque valde fuit et elegans. Quae solam secum habuit sororem sanctam Virgiliam. Decima sancta Sibilia, quae filia fuit resecutae gis viri prudentis et strenui; et hanc tres
sex filiabus. Quintus itaque fuit episcoet ipse vir generosus, ac de regali stirpe progenitus. Consobrinus vero nobivir prudens lissimi juvenis beatge Ursulae sponsi et et boni testimonii castus , animoque strenuus , postmobene discretus. Porro de episcopis qui
cum
dum
A dum
k
sunt in itinere associati, nihil nos scimu. excepto Caesario Meldensi episcopo, nobili viro, cujus nos caput habemus, partemque
illis
DIE VIGESIMAI PRIMA OCTOBRIS.
^^
Denique
felicis
memori^
de illorura serie scribens exponit, qu interceteros epjscopos sanctos sanctum Maurisium esse narrat fratrera matris Ursulse virginis.
imitiierrc-
corporis ejus k virg-o Elisabeth, hiec satis
bUia. virgo prudens et honesta valde, de princina
n^:^
"^^'^^^"^^-'-^^'evirginilgr-
ns^si.
" ""^'-"
valde juvenculam conversua, illam sequitur
11
Nunc de regum quorumdara
juu-
serie,
gumeiprinci-
quce nu-
P""-
per suut coelitus revelata, narreraus; quorum quidara patres ac fratres, avunculi et eponsi exstiteruntqnarnmdara virg-inum illarum, quas ipse rex coelestis rairabili sua et dulci gratia per easdem
virg-inesraimbiliterconvertit. Priraus illorura fuit sanctus Holofernes juvenis prfeclarissiraus rex , etfilius regis, B. Ursul^ sponsus. Hic cura eis non est profectus; sed postmodura illis de Roma revertentibus raagnifice associatus, pergit
m,aduc,s dc Sa.ouia, viri uobilissimi, qua" stud,os,ss,ma circuit, qu^,.ens, quos ad Dom num convertat. Nos saneomnes
01
ap
duces et comites scquentcs, non audemusaffl mare

.âs,
hosVs et reg-
leg.timos, scd
tamcu
virtu.e, potent o
d îUi^s
cum
eis
una cura illis martyrii est adeptuspalmam. Hocautera nomen Holofernes neque illi est proprium sed propter virtutem anirai mul;
Coloniara, et felicem
Nos.taque veritatem dilig-cntes, pui.ffi veat,stram,te .ncedentcs, revelata scribimus, fall squc ambag-inem prorsusdctcs.antcs. Erntenim tunc tempcr,s reg-um rcgrna modica,
r
appellar,.
ree^m
Icg.tur,
sicut i libro
quod
trig-inta
adbcllum veucrantprieparati;
reges et
duo regcs coutra

et
tres
etiam
filii
tara,
et corporis pulchritudinem, ita est cog-nomi-
ducum
regum
appel'^'
duces, et
comitum comltes
Elisabeth yEtherium vocat. Secundus autem erat inclytus juvenis rex Oliverius, nobilissimi reg-is Oliverii senioris fiiius, qui per sponsam suam virg-inem Olivara illustrissimam est conversus, quaa magni regis Cleopatri fuit filia, qui patruus exstitit Ursuls patris. Tertius
fuit
natus,
quem domina
lari solcnt.
n
tu
illa
amur parvitatem.
Et autoritate aliorum et testimonio nostram

virginis Christi Elisabeth de-
votiE in
raedium proferemus tcstimonium, et quid de tam sublimium personarura

profectione
^p "-
v...
"^*''''"""'"
^*'
^'""'"""^
Crophoriis juvenis prKcIarissimus rex et regis Pinnosi filius illustrissimi, qui cum uxore Cleopatra virginum associatus est collegio, ctiam erat hic
,
idem Crophorus virginis Ursulse cognatus. Quartus rex erat Lucius,
pater Jothae virginis, qufe
virginura principaliura. Vir etiarn erat nobilissimus et potens, et vitje bouEe. Hic, uxore piissiraa regina mortua, per Jotham
filiam et duas 'flllhs sorores conversus
proficiscitur.
prima
fuit
undecira
ostendemus Ait euim de Colonia se titulos t:!:!Z7: sibi transmissos vidisse episcoporum virginum, --. ..jl. regmarum et ducissarum nobilissimarum '""""* w-pbunde""' cimmiilium sociorum et sociarura. Inter quos B. Gerasiuffi Siciliensis regin^ reperit tituhim et quatuor fiharum ejus virginum, uniusque filii sui adhuc pueri. El hanc totius exercitus virginum
.
''
sentiat,
cum
illis
Erat et ipse virginis Ursiilffi cognatus. Quintus sane rex Clodoveus fuit, vir strenuus
et foftis, et religiosus, qui
cum uxore regina

per filiam
no-
et reginam Constantiam regni Constantinopolitani imperatricem, et virginemasseritinterfuissecuraS. Marculo episcopo ipsius avunculo. Sanctam quoque Axparara illustrissimam ducissam, et filiara materterm
psit.
dicit esse principera et ductricem atque sororem reginas matris Ursul^virginis. Prjeterea
mine Blandina pia
et rellgiosa
uobilera ducissam, et
Eugeoiam per maritum ipsius ducem
prfficlarissimijuvenis UrsuIffispoDsi,adfuis,se descriNos itaque Christi ancill, quam numquam
pissimum Alexandrura convertitur, et duas filias secum ducentes sacris associantur virginibus.
Sextus siquidem rex erat Canutus vir nobilis et grandaevus, magnaeque probitatis, honoris et virtutis,
vidimus, testimonium in hac parte perhibemus quodquae de jara dictisscribendo protulit personis,' vera sunt. Et raulto minus,
veritatis cxposcat, scripsit
quam ejusdem
:
materiEe
una cura uxore Balbina

,
:
illustri
regina et
hiEc
conversus est qui filiorum duorura ac quatuor filiarum exemplo attracti atque C exhortatione persuasi, uni filiorura suorura Carolo
relinquentes, peregre pro Christo univeret Domino profecti sunt. Septimus reg-um Pipinus de Orientali terrffi illius plaga, cum
prudentissiraa
Domino per nos latius eadem et ducissa fuit
quod tamen juvante supplebitur. Axpara sane

et regina sapiens valde Porro alias de ipsa et filia-
et industria ac provida.
regnum
bus ejus atque consobrinis ipsius Anchira ducissa, et filiabus suis quatuor. et Eleutheria comitissa, ac
sua virgine Luceutia prjeclarissima traotnbitur. Aderat etiara Sibilia regina raagnEe virtutis juvenfilia
i-'
sorum rege
uxore
sane
cula, S. Eulaliffi
filia,
illustri
Margarita
Ursulee virginis matertera.

filia vir-
proficiscitur. Erat autera
ipse rex virginis Ursulae consanguineus.

filii
ReginaveroNorwendorum Hodicrnacum
eorum, tres
filiae
Quatuor religiosura regem, et

et
matrem devotara reginara

filiabus
gine Hodierna adfuit. Regina prasterea Suavoriira Benedicta, cum duabus filiabus virginibus Iliacyntia
piara cura
,
filiis
et
undecim liberis sequuntur pro Christo vero rege contemnentes omnia. Octavus etiam rex Adulphus, jam dicti regis Pipini filius, homo
uxore Dionysia honesta valde regina et virtuosa, patri et matri adjunctus pergit cura illis. Pilios vero et filias secum ducentes
,
tha et Sophia similiter aderat. Regina etiam Lucrejam ante pagana, ab angelo Christi admouita,
reginis ac
filia
cum duabus
sanctissima
ejus decenui virgine
cum
,
religiosissimus,
cum
eis proficiscitur.
Regina siquidem
et
Clara nomine
religiosa valde,
eleemosynaria
maxima, cum duabus

13
filiabus virginibus Sapientia
omnibus mundi pompis abrenunciantes, ]ffiti Dominum sequuntur. Nonus quoque regum Avitus noraine vir dives et probus filias duas secutus illustrissimas virgines, beatara Columbara et Cordulam sororem ejus. Sancta denique Columba ex
,
et Caritate, sequitur iilas.
Res sane Bonifacius jam ante paganus cum Hem aiiquot Bonifacia virgine religiosissima aderat. Rex rrgum earuvietiam Laurentius jam ante paganus, atque Chri- '/"fA''i"'"i
filia
fuit virginum undecim principalium. Ayunculus prffiterea erat Odiliae virginis, quae una fuit virginum principalium. Decimus sane regum Siranus, qni multa morum probitate pollebat, et hic
numero
cum uxore
Sibilia illustrissimam filiam
Sibiliam,
beatissimam regis Corchaniae filiam de Hibernia. Denique et ipsam reginam Resindem sponste suae raatrem cum duabus reginis Eustora et Maginorach secum ducebat, quarum
27
stianorum inimicus nutu Dei correptus , lupo agnus efficitur. Resindem virginem
ac
sffivus tyrannus postea mirabiliterque conver.sus ex

,
Qui sponsam suam sequitur
To77Uis Octobris IX.
una
178
AuctonB
B.
EEVELATIONES IMAGlTÂRIiE DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

soror erat ipsius. Adfuerunt
una
BBRMtltNO ,,..K. ..
quara de ceteris et comitissarum, ducissarum filiae, et regum beata Wareg-is de Britannia, filia etiam Arthuri cura sorore Julia talia, atque sancta Polodosia lUuipsius cognata Polycarpi regis filia, virgines comitatu. nobili virginum aderant
de Hibernia,
. ,
,
adhuc plures tam regnis principum
e S. Sapientia
non recensetur inter undecim, D
quarum nomina primum innotuere

f
et quae vulgo dicuntur singulse pr^fuisse milte virginibus.
Neque hxc
inter illas
undecim occm^rit.
sua,
g Usummutandi nomina
pontifices ante
qnum
(1).
Petri ca-
thedram ascenderent, non adoptarunt Romani
strissirafE
cum
medium
sacculo x
Anno
9B6
Filia
nihilominus adfuit mag*ni
reg-is
et
ducis
inclyti Nicomedis. Eustemia virg-o prudentissima, Eug-enia et devota valde, cum sororibus Eudonia et vlrg-inibus praedictarum virg-inum cog-natis. lilise qui nunc vero quondara regis Normannorum comes appellatur de Normandia. Beata Dorothea, et soror ejus Lucia cum suo adfuerunt comitatu
:
Joannes XII, prius Octavianus dictus (2) et anno 974 Bonifacius VIII antipapa, anteaFranco nuncupatus (3), primi aliud sumpsere nomen. Anno
Petrus, episcopus Papiensis, ad Romanam sedeyn promotus, pro S. Petri reverentia, item suum nomen posuit et Joannes XIV vocari voluit frequentius usurpatum. (4). Id institutum dein Verumtamen post Joannem XIV luere adhuc ali984-,
nobilissimo. Eilite prseterea
quondam
reg-is
Flan-
drensium, qui nunc coraes dicitur, Lucia, Germana cum matre Theodora praBclarissiraa raatrona adfuernnt, pereg-riuantes pro Christo. Filia sane ducis
Brabantini Lovaniensis Gyana, atque cog:nata ipsius
Hywana
filia
avunculi ejus, et duse

et
filiee
comitis
Hywanensis Isanna
scuntur. Filia
Herdara cum iUis proficietiam ducis Frisonum EUsabeth co-
quot pontifices qui pristinum suum nomen retinuerint, sed ii rariores. h Neque hic B. Hermannus singutis millibus prxposuit undecim, antiquioribus temporihus notas, exceptis SS. Ursula et Pinnosa, Revelationum. Cfr i Designatur liber secundus
B
ttalianm.
gnata reg-inae Danorum, et soror ipsius similiter pergunt cum iUis; dux vero Alexander cum uxore, et tribus sororibus, dusetiam Sincerus Iwani reg-is filius cura uxore et filia Thaisi et duabus sororibus
illis
14.
Commentarius prxvius num. 65. k Medio ssecido xvii Steinfeldix non amptius
id e?-at caput aut certe scheda, nomen continens, deperdita. Vix est quod moneam S. Caesarium a Meldensibus non agnosci; qutppe qui sibi anno 237 episcopum proprium habuisse non videantur.
,-
adhasserunt.
praeterea cura ceteris principibus, et comitibus adfuit Hardericus comes illustrissimus avunculus reg-inae virginis Ursulae matris, cum uxore Ursula muUere devota et strenua, multumque lau-
Fru1 Quot fere verha, tot fere ahsurde dicta. adeo patentes destra tempus tereret qui errores
texerit.
Ab ista Ursula comitissa regina virg-o Ursula nomen accepit. Habebant sane secum tres Julianam et Ebinam virg:ines praeclaras fiUas
dabiU.
,
CAPUT
Peregrinatio
II.
;
Romana
;
reditus Colo-
atque Hadwig-era ducissam, Cordnlse virginis matrem. Elisabeth virg-o sanctissima Joannis mag-ni
principistiUa, cujus mater Elisabeth dicebatur, et erat soror S. Cfesarii episcopi Meldensis. Inter cetera, quse ag-ebant opera bona, mater hsec et fiUa
niam
martyrium.
^^^^^
,^
nostrara intimo affectu dilexerunt. Unde ipsa regina ccelorum materiam dans fratri expeditionem earum scribenti, injunsit, ut eam scriberet;
Dominam
virg:inum earumdem a Deo dispositum peregrinationis terapus instaret, sacraeque dies expeditionis adfuisset, divinitns admonentur iter arripere, atque ad naves confugere. Tunc surrexe-
Dumque
^(cfentibiu
' J'_^J|^"||^'^''^'^^^^^^
J^^,J*^^
enim series expeditionis ejus pulchra. Sancta etiam Nestoria virg-o adfuit illustrissima, cujus mater ^g-idia filia fuit Hunerici regis mag-ni WaUiorum. Pater siquidem NestoriBe virg-inis dux erat
est
runt omnes virgines illae cursim ad navig-ia festinantes, et nuUi dubium, quin sanctorum multi, tam angelorum, quam ceterorum adfuissent, illas ducentes, illisque congratulantes. Aderat prjeterea et Satan cum innumerabilisateUitum suorum multitudine,
Eusebius, et eadem virg-o soror EleutheriEe et Josippsevirginura ex parte patris. Ecce prEedictornm regum, et reginarum, ducum, comitum et principum, iUustrissimarum virg-inum, et matronarum expedi-
impedire volentes. At illK divinaprotectione munita;, et maUg-ni spiritus vacui revertuntur et inanes Quantus ibi luctus cum fiUse tam quantusque raceror et planctus
aUquas ex
ipsis
nobiles,
tamque
decorEe et eleg-antes
a parentibus p
,
tionum seriera pulcherrimara singiUatirau descripsiraus in alio voluraine, et pleniorem , in quibus lector, si eam usque in finem perleg-erit, virginum pUirimarura nobilium, et doraiceUarum laudabilera
vitam, mirabitur, et relig-iosam conversationem ea'
atque spes et amicis ab invicem separarentur remeandi ? Gladius tui amoris nulla de cetero foret hoc fecit, bone Jesu , bis acutus, qui separavit notis. Confilios et fiUas a parentibus, a caris et itaque oculis parentum, amicorumque obtufestim
tibus veUficantes subducuntur, Ang-eUca visitatione
rum pudicam
l.
ANNOTATA.
a B. Hermannus, qui censidt Colonienses virgines anno 238 mortem exanilasse, Anglos hoc
g-audentes confortantur, illorumque praesentia delectatae, quse retro oblitEe sunt, ad gaudia sibi promissa festinant. Porro lactentes infantulas quce
,
uberum
lacte nutriri solebant,
jam nuUo prorsus
xvo
in Britannia fuisse credidit
Neque magis
captit
placent Walliones.
alebantur; sed digitos in ora mittebant, et statim de ipsis digitis rorem cujus vigore sibi cceUtus ministratum sug:ebant
mamiUarum nutrimento
b Vide de hoc loco velationum S. Elisahethse. c Apprime falsum est Britanniam sseculo in in plura regna fuisse divisam in provinciam redacta erat, et regibus plane vacua. d Locus valde notandus, quo constat omnis ^tatis homines inter Colonienses virgines rez
;
annotatum
ad
I Re-
sustentabantur.
Nuraquam
est et
in
eodem
itinere
ut
parvulorum mos
defacientes
;
natura, sordebant se ma-
sed nec plorantes vagîebant. aliis molestiam, et istae in nuraero undecira inferentes millium non fuerunt, sed supra sunt adnumeratEe, quarura numerus parvularum fere ad quingentas
habebatur.
censeri.
(1)Cfr Pupebrochius,
Propylaeum Moji, Conatua, pag. 136
(2) Ibid. pag. 160'.
(3) Ibid.
pag. lOO-.
(i) Ibid. pug.
m.
16Sed
DIE ViGESIMA PRIMA OCTOBRIS.
Qu* de infnnlibui referiiii-
lur excmplis
16 Sed ne alicui ista incredibilia videantur et fnvola, qu^ de .ps:s infantibu. diximuB. ecce qu^ nuper uostra parochia cont.gi.se percepimus, ad
179 cissimus ab ipso virg-inum earumdem ,..^ ^ ..umuem pere^rinapereffnna tionis exordio semper Illis aderat in bô ^0^0^ aus proposito, et usque iu fiuem eas
ADCTOHK
D.
nEHSttKno
pT ^^0^0'
STBtNFBLDBnSl.
confirmanluf.
r'^"!rr.".i:^f^.P?!!r!"^^^.^^ trona qusedam tres uno partu edidit infantulas,

barum
tribus
^,"^---t. Cumque idem juvenisûrsuisômi!

tibus vjrg-ines sacras sumraa insequeretur festinantia, d^mones illum frequenter
una quiudecim supervixit dlebus, alia hebdomadibus, et tertia quatuor. Nulla siquidem earum vel uberum vel cibi alicujus alebatur nutrimento, dum adviverent. Ecce adbuc in medio proferemus, quê ab honestis abbatibus quibusdara, et
sanctseque
lecto
viris, et
impetentes re-
trabere
mala suggerentes. Qui Dei protectus custodia angelicoque munitus priEsidio coeptum iter devotus prosequitur. Jam enim ani-
nitebantur,
mulieribus pro certo comperigetatis,
mu3. Virgo quasdam provectioris existens

conversationis
et vitas,
mus multo dilectionis ardore sponsam utpote rex inclytus,

prffisentia,
testuans,
pius,
eamdem
gloria
sua raagDa, nobili apparatu, et hoet mitis
multis annis
decumbens, in inferiori cprporis parte preemortua ferme, nullum cibi vel potus degustat alimentura, aliquando tamen parum escae iugerit ori, qua mastieata ipsam substautiam exspuens egerit, ac sic solo illius succo alitur. PrEeterea vix ovi
et baec taliter
regio visitavit. Unde secretorura ejusdem virgmis, quae coelitus revelata illi exstiterant, conscms, coustanti auimo institit,
et fideli,
nore
honorifice secundura Uei dispositionem summata perficerentur.
quatenus omnia cou-
unius testam viuo plenam haurieus sumit, est dieta illius. Idem sane vini tantillulum
IH Quemadraodura quondam Moyse de ^gypto populum Israeliticura in terram repromissiouis
CiP. XI.
MirnbiHter
uiwigaitt Coloitiam, Hl
baustum intrinsecus consuraitur naturali sbstu, et non eget, ut saltera raro de lecto moveatur. Sed nec propter requisita naturae movetur de stratu
Item ex pluribus Dei miraculis, quaeipsepia dignatione sua in quibusdara bene notis operatur, ad illorum testimonium, que de ipsis adhuc sacris
suo.
ducente aderat divina custodia, nocte dieque illos protegens; ita uuucvirginura istarum sanctis agrainibus angelorum adfuit frequentia, et tanta
san-
tiiiiefiomam peCanl
:
ctorum, ut siipra
et
circa couversantes,
eis metum auferrent et mcestitiam, dulci aua visione et prssentia. Denique et infantulje, qus in
omnem
E
ceterarum uluis gestabautur
et sinibus,
virginibus
sumus
visiones
dicturi,
et
narrabiraus.
Quamdam
Dei famulam novimus
virginem, quse frequenterin oratione, dum Spiritus Sancti succenderetur calore, sursura in aerera sublevata stabat orationes
suas perficiens. Quod similiter abbati cuidam religioso, quera satis cognovimus, accidisse percepi-
angelicas adrairantes, insolitasque illarum personas, et effigies rutilantes, et sursum in aere dlgitos extendentes prae adrairatione sonos eraittebant,
dicentes
Ha, ha. Velocissimo siquidem cursu naves mare secantes ad magnum Rheni fluvium
:
tranquilla navigatione,
mus. Denique aliquando de rebus suis quEedam

cistellge nostrae
ferrea
arca,
firraantes,
imposuiraus, diligenti cura, clave quse postmodum illa obserata
Deo duceute angelicoque ductu regente, prospere pervenerunt. Ubi contra eju.sdera Rheni cursura et impetum velificantes
tertia
die circa
sestam Colouiensi
civitati appli-
raanu
si
tenebat nobis osteudens. Quid ergo
mirum,
cendo,
Dominus sacrarum virginum sponsus
Romam eas dedureducendo ? Ecce cura nuper hic idera Notarius super quibusdam, quaein hoe voluraine continentur, dubius haisitaret miraaliqua mira
cum
illis
operatur,
cuerunt, et plusquara octo dierum iter in duobus et diraidio perfecerunt. Porro scriptor passionis earuradera virginum a dicit, eas inter diera et no-
atque
Coloniam
ctem a portu, quo ingressie sunt naves, ad dietam prope Coloniam pervenisse in vicum quemdam,
qui dicitur Tile forense. Potuit enira
fieri,
ut aliet sic
culis,
coelitus
illi
dicebatur, quod quae scripsisti,
quorum principum
tertia die
caritate
detinereutur,
omnino vera sunt, atque adhuc tanta, et tara admJranda inter easdem virgines Dominus patravit
miracula, quae si scripta forent, vix aliquis hominura illis credendo fidem prEeberet.
CAPUT X.
Brilannifi lu~
gel
scopo et
exceptffi
licis
Coloniam pervenerunt. Illic ab archiepicivibus ejusdem civitatis honorabiliter
17 Maligni autem spiritus, qui ad illarum discessum venerant, tentantes, si aliquid sui juris in
eis reperirent, frustratos sese dolentes
quieverunt. Necdum sane advenerat feillarum triumphi tempus et agonis, quo in eodera loco pretioso erant coronand martyrio.
Nam
discetsum
aggrediunet
SS.
et
Virginum
regis
tUe
tur
principes,
quorum
filiae
sorores abierant,
nr. Comilaiur
S,
cognatse, dolore nimio illorum corda sauciant. Adeo
gens Hunnorum barbarica et crudelis longe adhuc aberat, a quibus fueruut pro Christo periraendse. Unde rursus angelico admonenlur responso, quatenus Romam proficiscantur, ibique Deo
ac Genitrici ejus, atque apostoUs, et sanctis, quorura illic reliquiEe babebantur et corpora, sese com-
Joannes
,-
apoitolw
nei.
0''-
vero plurimorum moeror exstititgravis super illarura absentia, ut vixmultis temporibus cousolationis raedelam reciperent. Sicut
istml dustiw-
enim ^gyptii quon-
dam
suis spoliabantur principibus et caris iu mari

ita
rubro demersis,
illustrissimis
nunc multa terrarura regna

matronis et
luctu, flentes
spoliantur virginibus,
mendent. Asserentes etiam pollicentur, quoniam de Roma reverteutes, in eadem civitate beati agonis adepturae sint triumpbum. Quorum acquieseentes monitis, naves repetuut; atpue ab archiepiscopo,
reliquisque civibus et nobilibus, ciim
principibus. Quocirca gravi
numquam
filius
reversuras.
gemunt Adhuc autem
summo
de-
dolor additur
dolori letbalis ferme et esitialis, cura in brevi post
regis rex junior liolofernes inclytus et pius, totique populo carus et acceptus, beatte virginis Ursulse sponsus, gratia inspiratus diviua,
regnum
exstitit
patriam et deserere disposuit, qui spes totius regni

illius.
ducuntur honore b, a quibus etiam necessaria, quibus indigebant, copiose rainistrantur. 19 Igitur Domino, gloriosaque Matre ejus virginura sacrarum regina, nec non angelis sanctis eas prospere duceutibus, denuo contra ictum fluvii et
CAP
III.
A'lmirnnda
modetta
el
m-
cursum tendentes,
tribus diebus et dimidio, plue tum

iter
firocei'
quidem divino fretus sponsam auxilio, coelestique adjutus adminiculo suam,esercituraque illiuspiarumvirginumagmina animo insequitur virili, angelica protectione deterrae
Ipse
quam
octo
dierum
expleverunt,
Basileara
fio
ii\
Bat\~
adeuntes civitatem. Quo eum perveuisseut, ab ipso episcopo nomiue Pantulo, civibus et raaguatibus
honorifice
leam.
excipiuntur.
Illic
naves
relinqueutes,
ductus. Beatus quippe Joannes apostolus, atque angelici quidam spiritus ssepe illi adfuerunt et pie
Doraino, suceque Matri benedictae se corameudantes, ad iter se praeparant desideratum, acies instruuut pulcherrimas, processiones ordiuant decentissimas. Praefata etenim Elisabeth virgoChristi
ducentes eum a malignorura spirituum infestatione defensabant. Hic idem vero evangelista dul-
êvota
'
180
AUCTOKB
B.
IIBRUANKO
5TEinPHI.I>BHSl.
devota scribitprofectum, atque martyrii palmam Coloniae uua cum illis consecutum. Siquidem big-is nou subvehuntur, nec quadrig-is ; sed nec mulorum et
REVELATIONES IMAGIXAEL^ DE XI MILLIBUS VIRGINUM. rum incommodo g-ravari fatebantur, Basileensem episcopum cum eis Romam
tur modico
vel arctari,
atque adjicientes dicebant, veluti si multce anirase in parvo alicujus paradisi regno, vel loco teueren:
ita et
equorum relevabantur
ministerio.
Habebant tamen
aretabamur gravamine
nos in ipso itinere nullius vise nuUaque via nobis fuit

:
episcopi et principes, nec non de ipsis matronis et virg-inibus, quse inter eas fuerunt excellentiores
angusta. Quaj cum sEepe ad rivos, ad flumiuum vada, ad arctissimos fluviorum transitus venissent
:
quEedam, ferme ad centum equos fortes, et mulos somarios, qui eorum apparatus deferebant et sarcinas. Porro decenti ordine suas instituunt acies
absque
difflcultate,
et
absque
uavigii
sui
IfEsione
transierunt
pontis.
sine ministerio
ista
alicujus aut
undecim omnium millium virginum processio; beata sane Ursula quandoque in medio, quaudoque etiam in capite omnium cum episcopid quibusdam et sacerdotibus prsecessit,
et processioues.
fuit
Una
QuaUter duas incederent
fierent, et
vias, ac
quomodo per armontium arduatrauscen-
derent et fluminum vada transirent, penitus ignoramus, nec etiam utrevelentur, oraudo investigare
cum matrouiset
virg-inibus ad hoc sihi assumptis;
habebat vero secum sororem patris sui B. Eulaliam, et duas matris sueb sorores matronas honestas et prudentissimas S.
Eulaliam et B, Eug-eniam,
audemus. Nos sane cum mirantibus pariter admiramur, et iu his, sicut in ceteris Deum mirabilem preedicamus. Divina siquidem opera et judicia nostro sensu comprehendere nou possumus, nec sestimare audemus, revelata scribimus et ad ea,
:
qusB Alexandria dicebatur. Goncordi
cessione
illis
incedentibus, uuila,
namque prout mos est, ju-
quse non sunt revelanda,
Deum
et sanctos ejus,
ut revelentur,
veucularum ac virgiuum, bacautillac prurumpeus, sedisjungebut. Tanta denique ang-elorum ac virgiuum sacrarum, frequeutia de coelis ad earum cu-
nequaquam cogimus. Legitur, quod Dominus quinque millia hominum dequinquepanibus

et
duobus piscibussatiavit, et quod duodecim
copbini pleni de fragmeutis supererant comedentibus.
stodiam aderat directa, ut illarum personas miro viderent ubique splendore refulgentes. Non solum adulttfi et majores illarum adspectum mirabantur
et priesentiam,
est, in
Operabaturibi Domiuus iuhominibus, opevult in virg-inibus

:
ratur et hic prout

ipsjB virgines sacr^,
sed
cum
],;
quomodo
hEec fierent,
summa
verum
et parvulfe, ut
supradlctum
ilio-
instantia interrogareutur, adfuerunt statim plures
eorum
iutuitu jucundabantur, etsuper
rum
splendore jocantes
vehementer gaudebant.
Summa namque
Expliculur
Pussin
disciplina gTadientes incedebant,
modcslissime in verbis et gestibus se habebant. 20 Porro plerique lectorum, qui passionis ea-
Kc-
rumdem virginum
tur eas
gnanle Dotnino.
legebant historiam, arbitrabanvirorum carere solatio et comitatu, quia nuUa ibi fit mentio virorum; sed tamen diligeutius si eadem consideretur historia, facillime auimadvertent, illas virorum gfubernari consilio, adjutorio et miuisterio. Legitur in passione illarum, quod sub uuiu.s diei et uoctis spatio prope Colouiam velificantes venerunt ad oppidum forense, ubi navium vela demittebantur, anchoras exponebantur, hospitia eis prceparabantur, vela in malis suspendebantur, classesque gubernaculis regebantur. Per quos ista fiebaut, nisi per viros in hac arte peritos? Audemussane coufirmare, ut paulo ante diviuitus
est
Quid nos tantum distringitis interrogandop absque difficultate, et sine laesione nostri transivimus. Sed scias pro certo, quia plura de nobis non scripsisti, quse sint admiranda. Qute cum sero vel mane dietam sibi deliberantes proponerent, ibi, vel ibi peruoctabimus absque dubio, et sine impedimento cum permaxima sui cordis
respondentes
:
jucunditate illuc sero perveuerunt.

2'Z Ex quo sane ab aula regis B. Ursulte patris discesserunt, nullo perfundebantur imbre pluviali, euntes Eoraam, sive redeuutes; quia divina eas
t*P. XIV.
Pluvia iiOH
er/'!!/' 'f^L
i-s.
clementia ab omni molestia protesit. Sed ne alicui hoc incredibile videatur, narrabimus quoddam simile, quod multis bene corapertum est. Denique
B. Beruardus abbas Claravallensis,
Angei
dum aUquando
fratre
sub divo, videlicet sub aere

sedens,
literas
cum
quodam
alterque illas scribendo nataret, ecce ubique iu circuitu pluebat, et ipsi a

dietaret,
revelatum, plus
quam
trecentos fuisse viros iu

et
eodem comitatu, quorum ducenti
pauci plures
pluvia scribentes illtBsi permanseruut et intacti. Aderat sane virginibus sacris in omnibus piissimas
cum
eis voluntarie martyrii palmam subierunt. Propter numerositatem vero virginum multarum, nuUa in passione illarum fuit mentio matronarum aut virorum. Domina siquidem Elisabeth, et viros et matronas, reginas et comitissas in earum scri-
coelorum regiuae custodia et gratia fida illorum ductrix, pia fideliter eas ducens, quam imitatse
:
sunt
virginitatis
suse florem
fiUo suo
virginum
piarum spouso
sinibus
est,
offerentes. Porro iufantuli, qui in
quorumdam
bit societate fuisse,

CVI'. Xlll.
quod
et
nos approbamus.
cibo vel lacte alebantur

ori
EayMni peregrinalio conii-
nuis ntiruoulis
Porro vestimenta illarum, et calceamenta nullo atterebantur labore; sed nec magno aliquse earum tusdioiaborabant, aut gravi difficultate. Nec
21
tum
gestahaptur, nuUo, uti dictum sed cum forte digiimponerent, nutrimeutum sibi divinitus
:
iUusfrala eU.
etiam a3gritudinis alicujus senseruut dispendium, neque miuimo lassitudinis gravabautur fastidio. Omuia eisexstiterunt jucunda, uuiversa illis succedebant prospera. Deuique etpuellaeocto etquinque aunorum cum ingenti alacritate ibant, et vix ullam quandoque lassitudiuem sentiebaut. Mirabile est satis, quod uunc referemus, sed duris cordibus, et obturatis auribus fere videbitur incredibile, quia
fuerit, et
datum suxeruut. ReUquarum vero quam plures virginnm uequaquam multo indigebant cibo, quoniam Dei gratia, qui illas forinsecus conservaus
guberuabat, intrinsecus aderat confortaus eas et Qui autem horum, quas scripsimus, incredulus fuerit, legat Vitas Patrum, et iuveniet plures semel in hebdomada raodico cibo g-ustato sustentatos. Legat et vitam B. Mariae .Êgyptiacifi, et inveniet eam duobus panibus et dimidio per decem et septem aunos sustentatam, ad postmodum
sustentans.
nuUa
eis via,
quantacumque arcta
paucis herbarum radicibus vixisse. Deuique plus
angusta, esse potuit impedimento. Adeo sane expedite in laboriosis gradiebantur viis, quemadmodum siin planis ireut ac spatiosis. Sicut
quam valerent istae virgînes in edeudo consumere, omnium illorum adrainistrabatur copia.
23
Angelorum euim quidam ipsorum

nostra nuper
ait,
ductores, earmuvicm
v^^"^^'^^*
enim quasdam earumdem virginum sacrarum nuper respoudebant,
rogarentur,
et
super ipsarum viis iuteritinere, si aliquam iu angustis

paterentur, nullo se
via-
cum
eas semper praecedeutes, honestorum species virorum sibi assumpseruut, accedentesque ad majores civitatis
et primos,
quemadmodum Domina
itinqribus difficultatem
quo nocte fuerunt veuturae, super
illa-
rum

181
devotione fervent offerentes ferventi necessaria. Fertilis quidem erat annus, tempusque abundans bonis universorum copiam prsebebat. NoctibussjEpissime in pratis quiescentes dormirunt, nullius molesti^ sentieutes gravamen tota namque nocte immensi lurainis claritas
plebei et villani,
cum
0^^!:
^^
et
ccnmt
'
isia noiie operari
" ^.'^" sunt possibilia,

,
in suis vir,-inibus
^"'^"^m*'-
si Passiones sanctorum ka-it Vuas, atque sanctarum virg-inum et raatronarum raartyria et gesta, nec non et Vitas Patrum
in raeraoria babuerit.
b.I.ter
Dominuraque
in illis
eas,
atquem
super
nfec
operantem cognoverit. credet,
mira-
arduos tandem montes Alpium venientes, non ad ipsum montem, qui ceteris
prEeeminet, et
rere
soJet
Ad
circuitu illarum coruscans radiabat.
in h.s etiara virgiuibus
et coguoscet,
.suis illum magnifice agentem. Legitur etiam de beatissima Maria -Egyptraca,
et altitudine
neli- o pede sicco

nitc, et,
^^^^,^7'"-'^^ octe, siguo crudsêdito

per Jordauis fluvium ad Zosiraum perve: et sang-uiue iterum viginti diorum iter
horrore accedentes, qui solo etiam
adspectu robustissimorum
corda,
facilitate
quoque
virorum
ter-
^nta
summa
sumpto corpore Doraiui remeans.in spatio uuius horr.
quippe agiUtate, ut
qu.d.m
infantulas gestabant iu ^t ist.. qu. absque onere nihil portantes, scandebant adeo revera facile, ut illa dixit, ipsis patuit ejusdem montis ardui adscensus et alti
v.re-.num,
tam
a.^
transilierunt.
:
/"^^^'^^'^ nrf;:;;;.:?""!:^^'^-^p^-^^-.^î"tenora Z^Û ^ '^.^'
ill^,
qu^
m^^^^r'
postraodum
angeli
et
^l^
est in enta
^^:::'L^^^-^^^^^' ^-^^
,
queraadmodum
ahcui nostrum in domo aliqua commanenti concederetur, usque ad ostium ejusdem domus perve-
monte, atque :-:;rsuper^s-is 'r " ejusdem

aliis
itinerisdifficul-
tatibus mterrogaretur, ait
f-""-^:^;^:^;: nam Romam

*
couver-antes apparerent. quod tamen non audemus adstruere, quod qualibet die, et quavis hora visibili specie, velut apparentes ab eis cernerentur. 26 Qu cura ad unam dietara prope Komam "'' "'" venissent, B. Casarius ^"'"'" '^Meldensis episcopus vir denvieitai^ Drudensptlinnr.cfns .. ..
et ipse sirailiter
jiiitijiiur.
supra
Tr bs mn. et^ctca^Zs^^^S^^^ visibiliter
'
"'
''"^
quod
ipsum moutem conscendentibus, quasi sima via mcedentes, atque bene

rent.
videretur
illis
in planis-
spatiose ambula-
Quoraodo autem h^c

iguorare.
fierent,
fateormepe-
uitus
.
Cil'.
XV
mirabili feliciliiie
Cntnieinil
Beata siquidem Ursula, uti testabatur, nec quEEdam, cum super harum difficultatibus viarum interrogareutur, tunc temporis sese vehementer admirari dicebant , et qualiter eosdem montes, ceteraque itinera difficiUima transierint. Porro Domina nostra dulci sua eas gratia
cum occurrissct, cognita illarum itineris junctus est eis pariter cura iUis profioisceus In eodera sane virginum coUegio hic idem eniscopus sororem reperit S. Elisabeth matrouam religio.am et valde honestam cum filia sua Eli.abethpriBclarissima, virgiue devotissiraa. FiUum etiam iUic reperit alterius sororis suie, juniorem Ilelvidiura,
erat profecturu^
Qui causa
non
et alite
crebrius coufortans
ipsius beniguissima,
et
laetificavit, ita
ut consolutione
omnis
illis
labor levis fieret
delectabilis,
lectamentum
iUis
orane prasterea cibi corporaUs demultis fastidio erat. Aderat plane dulcis virg-inura regina gubernando eas, et
ducera illustrissimum uxoremque ipsius filium patruiB.Ursulae patris.Invenit etiam ibi duas tilias ejusdemducis S. Spem etB. Kuphro.ynam. Sed et plures inter eas reiierit cognatas. Qui Spiritu Dei accensus, sequitur etiara virgines sacras, corpusque pro Doraino traditurus et animam. Hunc etiam duo de suis sequuntur capellanis, et quatuor de comilatu suo laici.
, ,
27
tate
regendo
diens.
cum
Cumqueprope Romam omni mentis

sanse
et
suis angelis et
alacri-
.;
Cy, ...
sanctis illas custopredo-
incolumes venissent
Uude nuUus latronum, furum aut

eis
ipse
quidcm
/"'/""^< ''""/.
aut corruptor. Plures siquidem virginum et raatrouarum nobilium, qu occurrerunt eis visitantes illas, bono exemplo ipsa,
num
obesse
potuit
rum
apostolicus cum clero et cardiualibus, principibus matronis. virginibus,plebeis,et civibuscum magna exsultatione. nobilique processioue,ut dignum crat, iUas cscepit. Pr^terea et de vicinis
civitatibus,'
'/""'""'"'''"'^'''
"Z"
Christique gratia ccelitus operante, patriam, et ipsje, atque parentes reliquerunt, Chri,
attractae
stum secutas sunt omuium regem verum. Poterit

c
aliquis lectorura super his et ceteris,
properabant tam nobiles quara plebei gloriam earura certatira videre. Tota deni-
vicis et
castellis
que
civitas
iUis obviara
venit adrairatiom-
capti
qu supra
probare
diximus, vaciUando dubitare, aut irridendo ea imdissimulans Dei omnipotentiam , ejus,

:
demque clementiam considerare qui quando vult, et quomodo vult, in suis operatur servis et ancillis, ipse mirabilis Deus mirabiliter agens. 25 Consideret primo, earumdem virginura quanta
fwrini.
simul et novitate. Virgines autem Christi virgiuaU P gratia refulgentes, mirabilem dese cunctis opinionem virtutis, et decus sparserunt insigne coelestis gratiiB, et boni odoris fragau'iam omuibus ministrarunt. Qujs cum illic qu^ntuor' diebus raorara
traherent, oratiouis gratia Sa:ictorum loca circumeuntes et ecclesias, agonis sni triumphum, atque martyrii sacri calicem, queni in proximo enmt bibiturse, Domino etsuae Genitrici gloriosic, atqueapostolis,
sitmultitudo;quanta nobilitatis et teneritudo, quod coelesti responso, angelico nunoio, dum adhuc in
terra forent nativa,
sci.
prsedicuntur Romara profici-
reliquisque
sancti- devote
commenda-
Navigio usque Basileam venientes defuerunt tantae muititudini bigae et quadrigae, equietmuli; pedes ire non valebant, nisi Dominus illarura diri-
runt. Fueruntinter eas virgines quaraplurescate-
chumenEB, quse
cum adhuc
in
palatio regis essent
S. Ursulae patris,
acceperunt ccelitus responsum,
dam
geret gressus, pie operando in eis. Qui sanequonIsraeliticum populura de .'Egypto fugieutem
quoniam
tibus,
itorate forent baptizandae. lUae vero
tunc
teraporis, adstanteclero, et cardinalibus, et
magna-
duce Moyse per mare rubrum sicco pede, atque per desertum in columna nubis et ignis in terram perduxit repromissionis multisque signis et pro:
ab ipso apostolico
cum
ingenti gloria bapti-
zantur et honore. Quarum prima; et nobiliores beata erat Lucia et sancta Anastasia, duorum tilice
digiis illos certificavit.
Hic idem Deus potens
et
regum
quae arabee exstiterunt cognatas juvenis

''"
''^"-
clemens suas etiam virgines teneras et nobiles , atque pueUas, signis, virtutibus, prodigiis et magnalibus quibus ipse magnus et mirabilis voluit,
,
iUustrissimi B. Ursulae sponsi.
per vias arctas, semitas et silvas, montes arduos et Alpes, rivos et fluvios traducere potuit et per-
28PaucisitaquediebusiUicsacraevirginesmoram licentiam espetunt redire proponentes. 'Quarum exeraploCynacuspapa tunc EomantB sedi
facientes
^y""^""^"',îH-ado
preesidens accensus, resignata sui apostolatus dignit;ite,
jionii/icuu Ht'/"0 'Cfiuendis.
m
iCCTOnB
D. HEtltiUNNO
REVELATIONES IMAGINARI^ DE XI MILLIBUS VIRGINUM;

Romanis multis tamen eum retrahere voearumdem comes efflcitur virginum, atque
et gaudii universis
g-nitate,
lentibus,
super ejus adventu
ilElKFELDENSI.
caput de cetero illarum et mag-ister. Ipsi denique papae Cyriaco tres in visu sancti apparuerunt candidi, exhortantes eum, quatenus relicta digrnitate
ingens oritur exsultatio, quoniam omnes fuerunt jucunditate immensa gratulantes. Egredientibus eis de navibus occurrit cum clero archiepiscopus et civibus, excipientes universas virgines atque socios illarum
nobili processione in laetitia
cum sacris virginibus comitaretur, exemplumque bonum ceteris praeberet tantse sublipapatus
sui,
Biduo sane
ibi
pausantes
magna etexsultatione. moram faciunt. Interim
mitatis contemptu; promitteutes etiam poUicentur marei, quod et ipse coronam foret aBternam per tjrii palmam adepturus. PrEeterea inquiunt asserentes,
juvenis regius beatEe virginis sponsus jam triennio ante catechumenus exstiterat; cnm ingenti nobi-
quoniam si Romse remanserit, in brevi sit Qui quod contra voluntatem cardinalium, Romanique senatus consiliumillincdiscedens
moriturus.
:
proficiscitur
de catalogo
Romanorum pontificum
lium gloria et principum, a B. Cyriaco papa baptizatur. Qui corde devoto baptismi gratiam suscipiens, Deo et hominibus dilectus, universisque, qui eum noverant et viderant, amabilis erat et gratiosus: adsistente illi B. Ursnla ipsius sponsa, cum
nomen
vitse
ipsius deletur. Cujus revera nomen coram Domino inter Christi martyres pretiosos in libro
omuibus episcopis
principibus,
cardinalibus
et
regibus
et
atque universo
illius civitatis clero.
perpetuo descriptum continetur. Habebat et ipse quasdam in hoc sacro virg-inum coUeg-io cognatas proxima sibi consangûinitate conjunctas. Denique S. Sibilia usor B. Eustachi martyris et
comitis cum sex filiabus suis ejus exstiterunt cognatee; insuper et alife de coetu illarum quam
plures. Porro ducente illas Jesu Christo ccelesti pio duce, g-ubernanteque eos mundi regina semper
Baptizati sunt etiam
cum
qui
cum
ipso venerant,
eo quidam sociorum ejus, quoniam jam ante catechu-
meni exstiterunt.
directi
Aperto siquidem ccelo angeli lucis a Deo veuiunt illuc praesentes, cum aiiis compluribus sanctorum personis, huic tam festivse solennitati congaudentes. Denique ipse juvenis regius
31
tantae virginis sponsus
CAP. JIU.
1311
laut
el
fogiio/it',
jioii
ncf-
patrit
cnnversio.
virgine Maria, denuo revertuntur. Inanes siquidem et vacuse redire non poterant, quoniam nutu Dei, preeceptoque divino iter istud perfecerunt. Sane
adhuc virgo existens numquam mulierem cognovit, aut uxorem, custodiente E illum matre sua, et doctrinante optima muliere, et regina piissima. Quae iu omni castitate, munditia,
et
eundo Romam, et redeundo, juxta virginis Elisabeth bonee memorisevisionem, plures illis adjuncti
sunt episcoporum, itineris earum et coronee facti
participes.
c*p.xvni.
Cardinale aliiqueea$ co-
honestate
et
morum eum instruens
erudivit. Discant
ergo matresabista sumentes exemplum, etdoceant

filios filias
suas, atque familiam caste vivere,
29 Beato siquidem Cyriaco papa; subrogatur in summum poutificem Hiiarius e vir prudens et bonus, multaque morum honestate conspicuus, mirse
juste et pie incedere. Porro et ipse ex earumdem sacrarum virginum ccetu plures habebat cognatas, de quarum numero istae fueruut Beata Benedicta,
:
et
Lucia, quae de undecim principalibus erant
vir-
niitantur;
e
vero fuit abstinentiae, castus amator Dei et pauperum. Porro beatum papam Cyriacum duo sequuntur Cardinales, Pontius et Petrus, quorum unus Petrus Vincentius dicebatur, quod binomius erat. Sequuntur et illos diacones duo, Calistus et Kilianus:horum prior filius erat sororisCyriaci papae, etalter cog-natus. Proficiscuntur cum eis subdia-
ginibus, atque Anastasia, virgines illustrissimae, et prudentes valde, nec non aliasque plures. Fuit etiam beata Lucentia cum eo, virgo prudentissima,
et
nobilistam animo,
et
genere,
filia
patrui patris
ipsius
Ursulae sponsi,
cum matre
honestissima co-
mitissa. Pater itaque
ejusdem juveuis vex senior
Ambrosius, Justinus atque Christianus. Sequebatur similiter eum B. Florentinus ecclesiae RomaniK archidiaconus, qui et ipse cognatus fuit ejusdem apostolici. Principes etiam duo comitabanconi tres,
de lupo et urso crudeli mutatus in ovem, in proprio regno baptizatus bona obiit morte , et vera Christi confessione. Quanti tunc gaudii jucunditas
universos
et
lastificavit,
cum juvenem tam generosum

in
uobilem sponsae nobili viderent
omni probitate
turcumeis, S.Eugeniuset B. Nicostratus, parati et ipsi una cum virginibus animas suas dare pro Christo. Denique et septem de familia ipsius papBe secuti sunt eum. Porro raatrona qnsedam nobilis
ejns neptis, quse dicta est Herrengardis, cum filia sua et tribus puellis eum sequebatur. Exercitus
coaequari et honestate. Elegantissimae vero erat illa pulchritudinis, elegans et iste nimis fuit, et decorus.
Viginti sane et quinque annorum et septem men- V sium ferme eo tempore ipse idem juvenis, et illa
verodecemet septemannorum sium. Quid plura? Filius ille
erat et trium
men-
regis, et rex junior
itaque Christi tantus virginum et tam sublimium personarum de Roma proficiscens cum ingenti gaudio, ad civitatem Coloniam exsultationis tripudio
,
inclytus et iUustris, atque ipsa nihilominus filia regis inclyti et regina nobilis ac generosa immen-
sam cunctorum
laetitiam
qui ad tam admirandi
tendebant, coelitus
sibi
promissam
felicis
triumphi
coronam prse ocuhs habentes, totoque affectu illam desiderantes ad bravium festinant. Paucis sane diebus civitatem Basileam, ubi naves suas reliquerant, adierant. Quasdenuointrantes insigni civitati
Moguntiae applicueruut, quae estsuper
el
gaudii spectaculum venerant, subito convertit in lacrymas: mceroreque nimio universos sauciavit. Festinant ergo quantocyus ad bravium j properant
Rhenum sita.
Moguulir
invetntur Bolofernes,
pervenissent, repererunt ibi juve30 illustrissimum beatae virginis Ursulje sponsum. nem
Quo dum
ad diu desideratum sibi martjrinm. Filiae regum, principum et ducum, imo reges ipsi cum reginis et ducissis, festinanti cursu pergunt Coloniam. 32 Quo cum pervenissent, repererunt gentem
S
itîdcm
Ursulffi iiitin-
MMflui
baptizatur:
moribus et genere nobilissimum. Hic pridie ante ductu angelico cum pluribus sociis, quorumquidam ^^^^^ christiaui et quidam catechumeni, venerat ^^^^^^^ 5^35 gt comites cjus pariter cum sponsa sua pro amore Christi proprium sanguinem fundere.
Hunnorum barbaricam, ipsam obsedisse civitatera. Princeps igitur eorumdem barbarorum extra raurum residens, super tanta puellarum multitudine,
atque domicellarum exercitus admiratus, eas sibi fecit praesentari. A quibus mox genus, patriam, atque adventus illarnm causam diligenti inquirit investigatione. Beata quippe Ursula cum sponso protinus oculis suo pariter prsesentata tyranno
,
,i,,in iJi"""'
,,,.,
Coferuar-
obiideuli""'
iami'"<'
Denique virgo Christi Elisabeth dicit illum et matrem suam cum filia parvula et episcopum quemdam nomine Clementem adduxisse. Cajus adventum Ursula triduo ante, quam illuc venisset, Angelo
B.
sibi
ejus placuit, et
animum
in illam
totum
injecit, ad-
annunciante, praescivit. Continuo itaque
lcetitiae
mirans virginis elegantiara, pulchritudinis expavit decorem, eamque sibi sociari concupivit. Quem
virgo
BIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.
183
"ijctom
^'
virgo
jam antea
ccelesti sponso, et regis filio seterni
subarrhata ecelestibus contemnens, nefandis ejus acquiescere desideriis refug-it. Porro

dotalitiis
occurrerunt;viciniustamen nobis erant, propiusque ad nos accesserunt sacrarum virginum

multitudines. atque
""'"o
antequam
et salubri
beatarum matronarum
in
manus
acies,
incidissent tyrannorura,
:
bono
qum
"'"''"'>^'
utebantur consilio atque B. Laurentii exemplo, qui thesauros ecclesise dedit pauperibus, ag-entes, quidquid illis expensarum, vestium pretiosarum, thesaurorura, atque ornamentorum erat residuum, civitate Colonia expendentes, eccleeiis,
Christi pauperibus
quasi certatira ad nos properantes farailiarius nobis adhaeserunt. Et cura jam apertis ccelis,
ab angelis. ceterisque sanctis. qui nobis gaudentes occurrerant, cum ingenti tripudio introduceremur universi ferme sancti, qui in coelo remauserant, cum
:
summo
eroganda reliquerunt. Conside-
rent ista devites, prselati, et nobiles, episcopi, et comites, qui ecclesias Christi, etpauperes spoliant,
nobis gaudiooccurrerunt ; omnia cantibus dulcisonis ac jubilatione replent suavissima, in prEcsentiara Domini atque in conspectu matris ejus
nosglonose perducunt. Qui
qui de alienis laboribus se ditant, et post mortem res pauperum imperatoribus, et divitibus in vanos usus consumendos relinquunt, sibique infernalia
nostriB continuo congratulantes victoriê, jubem angelis, quatenus stoiis induaraur virginalibus, coronisque
fulgidis.
lutroducimur siquidem
^
apxx.
/pioS. Ursula
Ecce virgînes duces et principes, reg-iuEe, comitissae et ducissse, terras, divitias, patriam, honores, dig-nitates et parentes contemnunt, essultantes pro Christo corpora sua tradiderunt pro Deo ad supplicia, pro quibus Eeternae vitse consecuti prEBmiaperennis g-audii jucunditate reg-nantescum Christoperfruuntur. 33 Item princeps ille Hunnorura dirus nimis et
istse,
supplicia
raercantes
conquirunt.
reg:es,
suique comites,
quamdara a ceteris nobis a Domino prseparatam ubi pariter nos undecim millia virginum, cum pereuui sumus
:
adoruemur prsin mausiouem virginibus sejunctam, jam aute

jucuu-
ditate lastantes.
35 Juxta autem dos in parte una, meus est " nguUi sponsus, etB. Papa Cyriacus, cum reliquis sodali- """"""'ff'"
truculentus,
cum
mansione quadam perlucida, Ex latere sane uno matron sacr consortes nostrae deputatam sibi haviris
bus nostris
in
"""'"""^
aeterua laetitia gaudentes.
virg-inis
ipsius Ursulaesodalium:
bent mausionem
ineflâbili
uvm
ei
toaa.
claritate
n.or(ynum.
^^^ suarum invictara cerneret mentem nec ad ea, ^"* voluit, illas posse deflecti, astutia circumventus diaboli agit,
ut
socijfi
coruscantem,
.loannes,
in qua et ips felici gaudio sunt exsultantes perpetuo. Porro B. Michael et S. EvangeUsta
virg-ines,
sociique et
qui
comites individui fuerunt,
sodales viri prius sub B. Ursulae interimantur praesentia arbitratur enim quod illa ceterarum nece
:
itinere nostro exstiterunt,
cum
custodes toto pluribus angelorum
ac
territa, tanto celerius ei consentiat, voluntati ipsius prgebens eflcctura. Porro sponsus felicis virg"inis
inclytus a latere sponsae suae gladio percussus interimitur, optatara felicis martyrii palmara pro
Christo jug-ulatus accepit. Dehinc grassantur carnifices;
obsequiis et sanctorura, cum ego fere omuiura novissima interimerer, animam raeara cum .summa latitia suscipientes, Domino suaeque genitrici eam offerunt prassentantes. Hic revera beatus exstat
innoxium sang:uinem fundeutes, noxio se maculavere piaculo. Ipsa denique virgo beata debacchari cernens in sodalium nece malig^nos, stat imperterrita, nec minis tyranni vincitur, necpromissis delinita circumvenitur. Porro haec eadem virg-o Ursula nuper cuidam adsistens super serie
passiouis ejns sciscitanti sic ait
virginum beatissimarum undecira millium, socioruraque illarum laudabilis et sanctus qum universae triumphalis necis palmam, perennisque
fiois
:
coronam rosei eflûsione cruoris adeptie sunt gloriam, atque coelestis sponsi amplexibus beatis perpetuo associatge, pro cujus dulci amore patriam,
vitae
parentes, divitias, atque delitias relinquentes flo rem virginei pudoris et iramaculati mundiciam
tabat mentera
meam
Princeps ille puad amorem suum inclinare

:
conservaverunt candoris, ab ipso saue in

beatitudinis
ffiternae
thalamum
introductie, perpeti cura eo
unde omnes prius fecit coram me interfici virg-ines, quo territa facilius ipsi consentirem sed cum
;
gaudio jucundantes perfruuntur.
nollem iniquis ejusconsiliis pravseque acquiescere voluutati, omnium fere novissimam me fecit occidi, et sagitta in corde percussa interii. Universis
(j
ANNOTATA.
mino
b.
a Intelligit scriptorem Passionis Regnante Do; cujus vide verba num. 11.
sic
sociabus raeis intereraptis et
soclis, rae
in sui
Solmtur hic [quam hene videant
alii)
impli-
unde accidit, ut a sponso meo unius lapidis jactu semota perimerer. Ecce hfec suut virg-inis ejusdem verba ita sane loquebatur, latine autem adhuc adjung-ens, dixit Cumque jam essemusinterficieudffi, en infinita daemouum multitudo adfuit, diversas species etformas habentium qni armis variis armati, per totura campum ubi eramus jug-ulandae, hac et illac discurrentes, ad nostrum interitum excitant interfectorcB. Denique et aer totus usque ad coelum anpraesentiam, ibique uecari
: :
:
jussit adduci
administratione ecclesiastica Coloniensi, scilicet an Colonia haberet episcopum proprium, an vero Tungrensium aut Trevirensium prsesuli suhesset quodsi hahuerit episcapum proprium, an huic essent jura metro;
catissima quaestio de
polilica.
sasculi,
De his multum disputatum superiori neque nunc inter omnes convenit. Monet hic Crombachius addi in muttis mss., puta Weierensi
et
Uttrajectinse
Garthusias
.-
Per biduura
quieverunt.
Vitis pati'um,et quidem in VitaS.MaMgyptiacx, auctore Sophronio et interprete Pauio diacono, leguntur cap. 22 (IJ. d na;c in eadem Vita habes, cap. 26 (2). e Operse pretium erit hic recitasse unum ex iocis, quibus Crombachius, ut Papebrochius ajebat, muitomagisincredihiiemfecitPassionem S. UrSubrogatur sulae. Scripsit autem ad hunc tocum in sumraum pontificem Hilarius Hic lapis quidam
rise
:
:
g-elis
etsanctis atque virginibus sacris et matronis
zUxcin
beatis apparuit plenus, qui ad uostrum venerant
"Mxi.
n.ni'sVT''
!'"">6m.
agonis triumphum. 34Universiscoelestium ordinum chori rara ange''""^>
Quam reliquorum sanctorum
(inquit
eadem
""
"^rgo) de suis consociis plura nobis obviara millia
miserunt; praeterthronos, qui paucos de suo agmioe in occursum nostrum direxerunt. Throni namque
Dei proesentia sunt confirmati, ut facile ab eo separari non possiut. Sed cum ab angelis in coelum deferremur, ipsi sancti uobis ubique leetantes
ita
in
oflênsionis est cur apertffi faisitatis et cum B. Elisabetha repugnantiae condemnetur hec revelatio,
(1)
Ap.
Hoswcydum, Vils Pairum,
pag.
590.
{2)
Ibid.
pag. 591.
nostraque
184.
*UCTOBE
D.
REVELiTIONES IMAGINARI^ DE XI MILLIBUS

:
VIRGINUftJ.
noptraque chrouolog-ia prorsus destrui videatur
BERUHNNO
sineret damnari. Sed

historiiE et
cum
vice
STEIAPELDEUSt.
anno 461 pontificatum auspicatus est, demortuo Leone Mag-no, sub quo Attila Romanum vastavit imperium, ut B. Uermanus favere saltem Attilano tempori credi possit, si nolimus eum penitus. id comprobare. Sed expedita respoasio idem qui liic latiua voce Hilarius a B. Hermanno, grseco et genuino nomine Antheros a B. Elisabeth aliisque nominatur nam grasca vox AvOr,rjo- latine idem quod Floridus sie'nificat, seu Hilarus vel Bilarius. Uiec ille ; verum errat bonus vir, quum S. Anterum grsece AvGvipo; dictum fuisse credidit ex lapide sepulcrali, quem supra num, 61 attiili, {ut alia 7nonumenta omittam,) de vera ejus nominis forma
Hilarius pontifex,
successor
Cyriaci,
;
:
nam
capituli Notarius
quadam ejusdem legentium apud ,se

:
sententias taîtus revolveret, coslitus illi dicitur Pro certo scias, quod si infantes in matrum uteris
moriantur, damuantur, sedpiaillorum

tio.
erit
damna-
Sed hoc scias, quod si mater pro Christo occidatur, puer in utero matris, confessione matris et sanguine ejusplene cum matre salvatur. Non attendas, inquit, quid raagistri super hoc loquantur nusquam enim divina severitas habet in liis, ut
:
damnentur
que
quia sicut divina justitia ubique se : estendit, ut feriens corrigat, ita divina pietas ubi-
Item alia vice : sicut divina veritas, ipsaque Dei ju^^titia et severitas ubique sese extendit, quatenus nihil im-
se dilatat, ut salvans subveniat.
Nam
constat : dictus scilicet fuit AvOy;pw:, idoli impurissimi nomine. Qiium enim tunc nondwn prodiissent Benedicti xiv decreta adversus ritus Malabaricos, partim a Patribus Societatis Jesu toleraios, atque his
puuitum
relinquat, ita inefiâbilis ejus misericordia etcaritas se ubique dilatat, ut innocentibus misericorditer parcat a.
"'''""ir.
nondum vetitum esset ne christiani,exemplo trium puerorum quise passi sunt appellari Sidrach, Misach et Abdenago, nomina
gentilia,
36 Puellas siquidem parvnlEe, quae inter eas fuerunt, et lactentes, quse cum virginibus pariter
^'""^P''""""
tamquam rem natura sua indifferentem,

,
sunt jugulatae, supra undecim millium numerum u.fZmm* reputantur istas vero licet inter sanctos Innocentes lieciaraiw no maneant, qui sub Herodiana persecutione sunt """""""fer
:
fi
servarent idolorum nomina communissima erant ; ita ut media fere pars martyrum nomina habuerit quibus aliquid gentilitatis inerat. Sed
eos paucos, quibus Crombachii merces adhuc placent si enim Floridus idem ac Hilarus, quanto magis amoris reciproci deus eis Hilarus habebitur? Immo laudabunt B. Hermannum quod illi 7nonstro Hila.-
interemti,
prsemium tameu innocentife ac
seternsE ZZllmlJ'^'ginibuscnr'"'"'*
hcSc
parum morabantur
Adhasc sane quibusdam non modicum ambiguitatis generat, quod tanta multitudo undecim millium virginum dicaiis
beatitudinis
cum
sortiuutur.
tur, et
non aliqua earum saltem

sit
in
domo
patris sui
sub habitu
virginali corrupta.
Dum
itaque die
quadam harum Notarius stans super his mente revolveret, ecce coelitus cogitationi ejus respondetur :
Quia non est ita, ut tu putas, nam integer nuraerus undecim millium ibi erat virginum b. Cui et alia
rum
substiiuerit.
GAPUT
Explicantur
prsesentia
et
CA|i.
III.
Tirgo illusti-is de illarum nuraero interrogata dicebat Erant in terra illarum, ut tu existimas, in
:
difficultates
ortse
ex
quarumdam domo paterna tres aut quatuor juvencuIec, quarum aliqua ex his fuit corrupta, et uudo
capite ac virginali habitu incedens, dissimulabat
infantium,
adultarum
virorum.
inter
corruptam c ; sed cum ad id fuisset ventum, ut virgines eligerentur, nutu divino actum est, ccese fuisse
lestique providentia gestum, ut vere virgines eli-
XXII.
iii
gerentur ad B. Ursulam mittendas, ac corruptse in
virginum earumdem sacrarum miiUi iiifmucf reliquias et corpora, tam parvula inveniuntur inter .NS. Viiginee rcperian , ossa et corpuscula, ut vis trium mensium tempus *'"v et spatium a die conceptionis eorum videantur habere. Unde sane plerique titubantes uon modice quid ea portendant, sunt admirantes. Super quibus C B. Ursula interrogata respondit, dicens Matronarum aliquae inter nosexstiteruut, quarum qusedam, cum de terra nostra egrederemur, fueruut praegnautes, noviterque in utero concipientes, amore
Viide fiui
uandoque
domo paterna
relinquerentur.
Unde
accidit
ut
pleuus undecim railliura sacrarum virginum numerus, atque integer foret, et perfectus. Ecce quantum etquale miraculum, acsatis super earum elec-
admirandura, quod sic tantus virginura numerus absque corruptarum interraixtlone eligi
tione
potuit ac discerni.
Christi, et ipsae nihilominus spe regni ccelestis nos

secutae,
Harum
infantes,
uobiscum pariter occubueruut interemptae. quEecumque in matrum nterospi-
ritum vitse habebant, auimamque viventem, cum matres occiderentur, licet gladius eos non attingeret, in morte tamen matrum et martyrio, atque in iUarum sanguine baptizati, absque dubio ab angelis una cum matribus ad regna coelesfia perducebantur. Et haec est ratio verissima parvulor.um, qûi cum ceteris inveniuntur robustioribus. Huic capitulo inveniuntur lectorum aliqui refragari, prEetendentes illara Domini sententiam, dicentis Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu, non po:
57 Accidit saspe, ut magna corpora inter easdem inveniantur virgines, et robusta. Quorum quaedam pr^dictorum, qui cum illis pariter perimebantur, sunt virorum, qusedam etiam matronarum, quarum multse cum eis raartyrizatse exstiteruut d quaedam vero quarumdam virginum illarum sacrarum. Porro ut quaedam virgo sacra de ipsarum nuraero asserens nuper attestabatur, quod fuerint
-.
F
CAP. XXIV.
QiioiiiodaiiUei'
riiJi
repertx
'
"3'"'^""'"'-
'"'
,^
inter
ctse,
virgines
qusedara adultfe, Eetatisque prove-
qu^ Domino, gluriosaeque Matri ejus, virginitatera suam devoverant, se usque ad raortem
illibatara servare.
Erant prasterea inter eas qusesetatis,
dam
tiis,
satis perfectae
quae
viris
exstiterunt
desponsatse,
et
quarum sponsi
bellicis
intenti nego-
morte praeventi, sive etiam quidara inter:
erapti, sponsas suas reliquerunt intactos
ita
enim
testsalvari. Plures
autem abbatum
et literatorum,
pietatem Domini, ac
dilectionem,
matrum tidem, atque in Deo puramque illarum confessionem ad
martyriura pro Christo sponte pp-operantium com'
Dei providentia, qui solus novit, quid de illis sibi foret agendum, nuptise illarum sunt dilatce pluriraarum et haec est certissiraa causa corporura robustorum, quje passim inter.ceteras virgines te:
menJant, dicentes, eosdera infantes iu coufessione matrum et sanguine earura baptizatos. Pace dixerim lectorum, quod pietas Christi multura foret dormitans et languida, si pro suo nomine occisos
nellas inveniuntur.
in
38 Personarum sublimiura, atque virorum, qui earumdem virginum beatissimarum fuerunt

societiite
Virifi"-re
>"''""*

Societateintererempti.numeruserat aliquantulum
sic euim duobus constat Fuerunt etiam inter illas matronie, qu de virginum iUarum non erant nuraero, plus quam ducent^, Licet enim in Pas-
^gS
plusquamducentorum:
coelitus esse revelatum.
sione illarum nulla virorum, qui

tiat
cnm
Crombachius sed minus feliciter, quum jam priaem ante diem obiisset venerahilis ille vir. b Scriptor Sermonis in Natali non audehat asserereomnes fuisse virgiîes, et ne quidem omnes femmas.
;
*..
"
""*(>
OBNSt
"'""" FEL-
illis
erant,
mentio prse numerositate virînum et multitudme; tamen quivis horainum, qui san fuerit mentis, faciUime intelligens advertet, iHas virorum, sicut supra diximus, non potuisse carere obsequio et ministerio, tam uavigîo,
c Insignis locus de habitu
zn
virginum illibatarum Germanise partibus Sccculo xii. d Alialectio, inquit Cromhachius, habet Mul:
tffi
cura eis occidebanturmaritatEe.
Romam tendente... Funiculus, ut quidam tnplex difficile rumpitur. Tribus sane coelitus revelatum est, quod virorum quidara in earum fueruut comitatu, et matronarum
itmere,
ait.
;
quam
pedestri
B, Hermannum et unam ex ambabusvirginihus S. Elisabetham Schonaugtensem,rescerta; quee altera virgo,
evatTemfuisse
prodztur. Alluditforte ad Helentrudem Herisien-
nuspiam
fratri
quidam
sem. Cfr Comm.prsev.
\ iv.
duabus e. Felicis memori^ virgo Elisabeth scribit Cyriacum papam cum cardioali Vinceutio illarum interfuisse coetui et societati. Et nos scribimus eumdem papam cum duobus cardinalibus Fontio et Petro, atque cum pluribus
adhuc
personis, qui
atqiie virg-inibus
LIBERSECUNDUSa.
EPILOGUS LIBRI PRIMI ET PROCEMIUM
SECUNDIfc.
eum sequebantur,interfuisse.Binomius siquidem erat unusiilorum cardinalium nam Pe:
trus Vmcentiusappeliabatur.
^'^
Itlt'
retesconua-
^"''"^^^ quidquam derog-at

scripserimus,
veritati.
illo
quod
:
Qmd Notarius
Virginum
^li^
non ^cnpsent plures fuisse eum

noa plures
hujus
Passionis
cceli-
comitatos,
dicimm.
et
eum
fuisse
secutos
tusest admonitus expeditionis

describere.
SS
e
ita
enim
evang-elistae videntur
locis.
impares inter
Scribit
se,
discordantes iu pluribus
rum, Dumiuum
erat legio
unus illo' quemdam dEemoniacum, in quo

curasse
:
dKmonum,
scribit alter
duos
Tlj^ccein longum extensa est virginum, tuarum,
de sepulcro prccessisse, atque a iegîone daemonum per Chnstum curatos. Scribit uuus latroues Domi-
i-/Jesu Christe, novsB historiEe materia, et multo factaest prolixior, quam in ipso scribendi exordio
ne,quia vix
bendiinitio
num
couvitiantes scribit alterunum solum. Porro virgo l,lisabeth prsdicta docet plures episcoporum
:
eam putaremus extendi. Testis enim mihies, Domiduorum aut trium foliorum in ipso scri-
virg-iuibus
sacriaineodem
itinere fuisse associatos,
me
coiisumraare seriem existimabiira.
quod nos
exstat
satis approbamus. liic revera beatus virg-inum finis sacratissimarum undecim millium, sociorumque illarum, sanctus et laudabilis ; quie universaj triumphalts palmam, perennisque vit^ coronam rosei cruoris etfusione sunt
quoniam frequenter contra volunlatem meam ad scribendum multo tEcdio atfectus excitabar. Accidit quoque crebrius, dum siylum apposuisem paginae, jussus ponere pennam,
iguorare me penitus scribeudi materiam sed quemadmodum cum pueris agitur parvulis, cum
:
Nosti etiam,
adept, atque
coelestis
spousi amplexibus
beatis
perpetuo aosociatas. Uuiversarum siquidem virginum sanctarum, reginam coslestis Sponsi sui Genitricem imitantes piam, usque ad finem virgines immaculatae permanserunt, sanguinem suum pro eo fundentrs, ab Angelis in co&Ium suis consortibus
sanctis, videlicetvirginibus,
priraum
literis
;
sunt imbuendi,
sjllabse,
ita
stepius
nobisver:
cumagebatur
dictiones,
commata,
sus medietas, iuteger versus prjEnominabatur et hoc prsecipue tamen insubsequeuti volumine expe-
dittonumearura nobis eveuit, ut nimio

deficeremus. Sed
tsedio
ferme
tur
^'
associandEe perferunubi felices sponsse, dulcissimo Sponso summi Patris Unigenito, benedictge virginis Marise dilecto
:
cum
repente
religiosissimarum
juvencularum, nobilissimarum regum filiarum, etpriucipum admiranda religio tam paganarum,
conjuiictse Pilio,letitia inenarrabili, et exsultatione
quam
gaudentes terna, sine fine regnabunt ; qui est una cum Matresua, virginura sauctarum pia etperpeti
regiua, benedictus in saecula.
Christianarura, earumque laudabitis castED et arctEe vita; conversatio, caritatis et abstinentJEe,

sobrietatis et modestiffi virtus, totiusque honestatis
et fervoris
Amen.
decus nobis coelitus occurrisset,
mox
Ita
omne
prorsus tjedium
ab
animo pellebatur.
et
ANNOTATA.
Eanc quxstionem post hene multos theologos schclasticos versat Benedictus X77(l), eamque
a
solvit
desperationem, iuter mentis fastidium spiritusquedelectameutum, expeditionis illarura seriem cousummaremus. Prseterea
nobis aliquotiesacciilit, ut impatienti animo menteque parata, pennara ad scribendum aptaremus,
sane fiebat, ut inter sjêm
eodem sensu quo B. Hermannus, docens

infantes in utero matris
cum S. Thoma aliisque
eu subito coelitus dicebatur
Dimitte
quidquid
pro Christo occisos eodem titidoessemartyres ac adultos et inter ambo genera id tantum intercedere discrimen quod infantibus non competit aureolasew prxmium accidentale, quodest gaudium quoddam de operibus factis quee habent rationem victorise excellentis quandoquidem in infantihus pugna deest et proin victoria proprie
,-
mendacium. Gratauti siquidem corde ccelicam admonitionem suscipiens,

enim
scripseris,
totum
erit
ilico
manum
retraxi,
otio
mediam diem,
lectorum
dat,
te his,
quousque
vacans aliquando per mentis perturbatioue
sedata, sperata tranquillitas rediret.
Enquicumque
uemiuem
teste,
quae diximus, credere voluerit, creallicimus ; neque propriam laudera,

;
Jesu
ab hominibus quairimus
scilicet in
dtcta.Qui fuerint abbates aliique literati viri qui faverint sententiae B. Kermanni^ me latet eos
:
inter Gerlacum,
abbatem Tuitiensem, recenset

lib
operibus nostris et studiisgloriam tuam, benedictaaque genitricis tuas universorura reginse laudem amplificaridesideramus, ac magnihis, et in cunctis
(1)
Dc canoiiizationeSS.
iii.cap. xv,
numm. 4
el
\j.
Octobris
Tomus IX.
28
ficentiara
186
AOCTOM
B.
EEVELATIONES IMAGlNARliE DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

qui una
ficentiam sanctissimaruin virg-inum tuarum unde-
cum
illis
de Angflia proficiscebantur, atque
BBKUkNNO
TBINFELDBnsi.
cim millium, quas miro et ineflfabili honore sublimique gloria coram te incoelestibus fulg-ere fecisti
nos, prout tu dederis et concesseris,
regum
mag-nificamus
interris et g-lorificamus.
Confidimus enim etspe-
ramus, quia quicumque debitum nunc honorem impenderint et reverentiam, post hanc vitam gloria et honore donari perenni, perpetuaque beatitudiue et g-audio perfrui cum Christo earuradem nec non matre ipsius reg-is virg-inum Sponso seterDi, sanctarum omnium virg-inum regina, quae
:
reginarum conversionem, seriem et g-enealogiam hic descripsiraus plurimarum. Adjuncti sunt eis postmodum, Romam pergentibus inincque revertentibus, episcoporum plures, nobilium matronarum et principum. Venerabilis describit Elisabeth virgo Christi devota. Bed de his pauca noR
et
scimus
sicenira divina providit gratia, ut
qu a
jam
dicta Elisabeth Christi virgine sunt omissa,
pernos ceterorum sedificationi profutura paudantur. Porro sacrarum virginum multarum hic generationes et
eodem filio suo in ssecula sit benedicta. Araen. Explicit Deo juvante nova undecira millium
una
cura
reginas agitur
dispersa,
nomina sunt descripta et hoc coelestis providentia, quod per universam

:
passio,
earumdem
Christi virg-inum interventu nu-
Chrieti ecclesiam illarum sunt reliquiae et corpora

si
per revelata.
quando per aliquem Dei servorum vel

credant,
dilectione
ancillarum, nutu Christi et spiritu, earum
ANNOTATA.
Fuse expUcat Cromhachius (1) quomodo hunc secundum lihrum, diutissim.e tenebris latentem, tandetn repererit. De ejus origine diximus in Commentario prxvio vn.Scribi ccsptus est anno 1187, qua driennio post priorem. b Vocat hunc Prologum Crombachius Epiloa
revelentur, facilius
nomina majoremque fidem

illas
adhibeant, majore
amplexantes.
Sed
cum
fere
hoc eodera opere
perconsuraraato
si reges universi, duces comites hicdescriptiforent legitimi coelitusnobis
orantes investigareraus,
dicitur, quia etsi
uequaquam cuncti
legitimi fuisillis
sentelecti,
cum
virtute,
potentia et nobilitate
merito exstiterunt comparandi.
Deum
itaque testa-
giim praecedentis libri et quasi prooemium aequentis et reapse horum locum retinet. Similium
;
mur, qui universarum conscius
est conscientiarum,
Prologorum
curavi.
geiius
cemere
est
in
Hymnis
quoniam plura hujus historias descripsimus capitula, et quidem invitis injungebanturnobis.seriesque

ipsarum
ccBlitus
et raateria
Abxlardi, quos in Patrologia
Mignii edendos
sigillatim revelabatur, et uno
perscripto.interim aliud, velut coacie, imperabaiur
Incipit liber
secundus expeditionis
millium
virginum,
:
describendum. 42 Episcoporum quinque, de Britannia cum virginibus Coloniara proficiscentium, primogenealo-
C*P.
11.
S Willjclmus
^/'"^^"P"*
'^""'
undecim
et
giam narrabimus, ac deinde regum acreginarum pandemus conversionem. Beatus itaque Wilhelmus
episcopus illarura unus consors et consocius, de
nobilissima progenitus fuit prosapia,
patris,
^^,0^^
pie,
^^ .
peregrinationis
series
earum
in
quo
atque
cum ex
parte
narratur
illarum,
,
earum
qui
sociarum
et
matronarum,
principalio-
sociorum
resintereos fuerunt, anno

revelatus a.
1187
ex parte matris, de regali erat stirpe oriundus, virsiquidem strenuus, justitiaeque tenax et veritatis. Consobrinus pii regis esstitit virginis Ursulse patris, atque SS. Virginum cognatus, Pinnosae, Sapientise et Margaritffi. Tres namque fratres habuit ac duas sorores. Frater autem ipsius et hic cum duabus eum senior Jacobus dicebatur filiabus, uxore jam mortua. Filiarum sequebatur sane una Florentina dicta est, et altera Verena.
etiara
:
tum
CAPUT PRIMUM.
Quos comites de genere suo adduxerint episcopi.
cAP.
I.
Porro sororum ejus prima Gerasina vocabatur, et hsec cum filia parvula, quaa simjliter Gerasina nuncupataest, ambos secuta est fratres. Alteraquippe sororura Morentina dicebatur, quae duas cum eis K
dixerit filias,
S.
Gelasiam. et Florentinam. Alter
-f-)
ex coelestis Jesus Christus, pius SS. Virginum
illis filiam misit nubilem, quae Gerasina est appellata. Tertius siquidem illorum duas direxit filias, S. Genovefam etS. Bilonuam. PaterS. Wilhelmi sane fratrumque ipsius
namque fratrum unam cum
XA.sponsus, piJssimEe Virginis ManaeUuigenitus, },ara,B.BerYii.g.iiies suas uudenovum milUum agmina, episcosocietate consoIhgZJmaxi- porum ct rcg-um, atque reg-iuarum me/ior liUro latur ct comitatu. Prseterea ct ducum, coraitum ac proieqHitur. principum quamplures eis adhEerentes profecti sunt
Ji.va.ife />ei-
magnuserat princeps, filius regis cujusdam habebat quoque in eodem ccetu virginum cognatas
:
plures
cum
cum
illis.
Denique
et
filii
reg-ura plurimi,
juvenes
illustrissimi,
earumdem virg-inum
fratres, et sponsi
.palmam martyrii pro Christo universorum reg-e adepti sunt. Harum siquidem virg:inum temporibusreg-na reg"ura non adeoeraut, uti nunc dilatata sunt, uec tam immensa quoniam
ipsis perg-entes
:
in plures divisa fuere lunc temporis regês, qui passim eis principabantur.Nos itaque reg-inee coelorum
piissimae instinctu, admonitione simul et exhortatione, quae fida et fidelis
consobrinorum itaque suorura filife quaeeo mittebantur virgines. Denique treceutas ferme virgiues ipse et frater ejus Jacobus, atque soror illorum Gerasina adsanctam duxerunt Ursulam. 43 Secuti sunt illos et juvenes duo prseclarissimi nobiles, probi, quorum ipsorum consanguinei, unus Antomus ducis cujusdam erat filius, qui sponsara habebat in eodem virginum agraine honestissimam comitis unius filiam, quas Sirapionia
:
dam cum
enruniqve
/""'' ^''*"'
,,tenui
sii(.
vocabatur. Alter vero Sigemundus dicebatur,

comitis nobilissimi, et ipse sponsam
illic
filius
habuit
ha-
earumdem virglnum ducepiscoporum quinque,
magUBe
virtutis et probitutis virginem, et hsec dicta
trix exstitit et gubernatrix,
est Pionia, de stirpe regali exstitit,
avunculum
(1) S.
Ursuia viniiicala, pag. 565 ct seqq.
cl
798.
bens
DIE VIGESIMA PRTMA OGTOBRIS.
189
B.
eis,
Margareta, Serena, Aleidis, Micronia. Denique sorores quatuor praedictse, novem filias cum eis miserunt inter quas B. Justina, Perionia, Regedia et Alstrides, nobilissimis gponsis desponsatse. Quorum unus Oriones juvenis prjeclarissimus avum reg-em habebnt. Qui ambo divino inspirati amore, suas sequuntur sponsas, atque sorores quinque houestissimas, quas in eodem virginum costu habebant virg-ines, quarum quatuor fuere viris desponsata; nohilibus una sane illarum Tiberia, fllium regis cujusdam sponsum
hjec
: :
rum quarum nomina sunt
pro Christo se et omnia sua relinquens. Filiasane tres virg-ines fiierunt, et una matrona
Porro soror ipsius
Carpophora virgo
exstitit
prudentissima, et vicacis valde animi, atque misericordissirai, omnique probitate virginali eonspi-
"""*"'"'
STBlNltBLUBItSI.
cua
Quffi pariter
cum
fratre profecta est
nam
multo se invicem amore dilexerunt, uterque sane eorum, magna castitate vigebat; hsc
:
eadem virgo Ciirpophora una postmodum de principalibus uudecim fuitvirgiuibus nam mille prêrat
virgiui-
bus sibi subjectis. Porro una raaterterarum ejus Evodia nobilis ducissa, ipsi virgiui suaj uepti, fratnque lilius Euphromo associatur
adoleseenti re-
gio
dnas secum filias ducens, Sophiam et Mariam. Valde revera istEB sorores dus
:
hahuit.
Eutitius
fuerunt valentes
itaque B.
Philogenffi
sponsus,
sponsEB tractus amore, illam sequitur, ceteris associatus. Prater B. Euticii, adolescens bonse indolis,
multaque prudentia, sagacitate. atque eloquentia,

virtute poUentes. 53 Denique Petrus, qui et Vincentius dicebatur, eardimti cardmalis, qui S. Cyriacum secutus yhicenlio ei est papam, cum 1730 virginisacris virginibus proficiseentem, B. Evodije fuit lius.
morumque
Eolquinus nomine, ac multus pro honestate ipsius gratus et amabilis, sponsam nubilem in tlomo paterna
relinquens,
Germano
adheerebat,
cum
eo
proficiscens.
Mater nihilominus eorumdem juve-
num
illis
Tiburtia comitissa nohilis cum tribus filiabus adjuncta sequitur eos, omnia relinquens. Duae
filiarum virg-ines fuerunt, B. Margarita et
harum virginum duarum avunculus. Ilic idem sane cardinalis, cum earadem sororem suam,
frater,
quidem
eodem habebalsacro collegio, cognatas esse comperisset, ingeuti gaudio repletus, summo illas honore excePrafatus igitur Lotharius episcopus, atque matrona jam dicta, et B. Carpophora virgo, fraterque ipsius adolescens regius, in suo habueiunt comitatu virgjnes mille septiugeutaset triginta. Profecta eat etiam cum eis nobilis qusdam matrona, qu* dicta
pit.
fihasqueipsius, ac ceteras virgines, quas in
S. Tiburtia, tertia
juvenis matronaEusebia nomine.
B cum
hfec
raatre pergebat,
eam sequens. Habebatautem
eadem comitissa Tiburtia sororera ducissam, nomine Praxedem, quse cum sola virgine Europa
sorori adjungitur,
ficiscens.
cum ea et ceteri.'! virgmibus proMatrona siquidera quaidara jara setate
est Sapientia,
cum
filiabus
duabus
illustrissimis
provecta nobilis, quee 'dicta est Eustragisilis avia regis cujusdam viri magnifici et divitis, proficiscitur cura illis ducens et ipsa secum virgines decem
:
virgmibus, Beuedicta et Juliaua. Sane et neptes ejusdem matrous Sapienti, tres filiae
cum
sororis ejus
ea profectae sunt, Viventia, Justina et .Emi-
filiorum et filiarum suarum, prudens et honesta,

CiP. VI.
S. Loiharius
episcopus eo-
femina. 52 Veuerabilis Lotharius episcopus vir fuit autenticus et nobilis, Eetate vero juvenis, sed castus
pollebat. Consobrinns siquidem exstitit regii juvenis, qui B. Ursuiae sponsus erat, patrem habens illustrissimum
erat,
magnarumque virtutum
liana. Venerat quoque cum eis et alia qujedara matrona nobilis Evortia de stirpe regia et haec secum qumque filias duxit et neptes novem virgines
:
filiarum
milem ledat
multarumque virtntum gratia
ejus hsec sunt vocabula, Evortia, Epheraeria, Sincera, Alexandria. Erant etiam cognata raagni ducis Alexandri, et B. Joth
autem
Palladia,
virginis. Quse
cum ad
S.
Ursulam venissent,
ipsa-
ducem. Matersane episcopi soror
erat reginae raa-
rum mater
Domino,
atque
terrse
Evortia iilustris matrona mortua est in
tris praedicti juvenis. Quse duos fratres habebat, totidemque sorores, Ipsa vero regina Lothariura nepotem suum cpiscopum ad beatara direxit Ursulam filii sui spousam, cum raulto virginura comitatu stipatum. Fratersiquidem ipsius reginaesenior duas cum eo direxit filias virgines, Daulam et Genovefam. Alter sane solara raisit filiam Eusebiam. Sororum autem prima nobilis ducissa, duas misit
et honorifice
Deo commendata
est aniraa,
corpus ipsius. Quod autera episcoporum quinque prsedictorura seriesregibus ac regiuis praspouitur, hoc suggestione actura est Domiuae
nostrae
:
ita
enim ipsa
fieri
persuasit.
ANNOTATUM.
a Hunc lihrum in codice Coloniensis dbbatise, cuiprius nomen de Piscina, quie dein ad S. CsecilicB translata est et Pnemonstratensium gubernabatur legibzts, 7'eperit Crombachius.
filias,
Syraphroniara et
duas, Euphrosinam et
erant nubiles, et
res.
Magmaram. Alterasimiliter Procham harum qusedam sponsos habebant illustres. Jam

:
dictus episcopus duos fratres habuit, et tres soro-
Prima siquidem sororum tres cum illis filias Ellederara, Zoyam, Phylaedriam. Altera duas, Genovefam et Pallodorara. Tertia unam Pallemoniam, quai raagnse fuit probitatis virgo et vivacitatis. IIebc autem honestate morum, et auimi
direxit,
CAPUTII.
Quem
num
probitate, raultis potuit comparari reginis. Quam filiuscujusdara regis, Euphromus nomine, desponBaverat prohissimus adolescens, illustris valde,
comitatum reges miserint.

virgi^^p
y_
multa vigens animi honestate. Vix enim erat decem et octo anuorum et tamen serius fuit in mente, satis modestus et raansuetus, humilis et pudicus. Hic quippe sponstB suse invitatus amore pariter cum ea ad Ursulam pergebat virginera, tres secum ducens virgines sorores, Carpophorara, Eutropiam et Pallodoram novem pr^terea virgines consohrinas secum duxit nobilissimas, quarum quEedam
: :
Regum atque reginarum, quK in sacrarum

regum
et
comitatu undecim millium fuerunt, revelante Doraina nostra, qute gloriosa universorum
s. llolofcrnes.
^.
VrtnU
reginarum exstat regina,
series hic et
"y"Jj,.'""^
genealogia describitur. Regeasiquidem.relictister- occwru renis regnis, quorura Deus dulci sua gratia tetigerat corda, filias suas secuti, patriara, terras, digni-
fuerunt illustrissimis viris desponsatce. Tres sane fratres habebat quorum priraus tres cum illo misit filias, Serapiam, Nazariara, Eutropiara; alter vero fratrum duas direxit filias, Eleonorara et Eudoxiam.
:
tateset divitias contemnebant, et coeleslia perpetua regna possidere merueruut. Quorum summus ju-
venis fuit illustrissiraus B. Virginis Ursulae sponsus,

qui ob probitatera
morum, animique
virtutem, et
propter
168
tQCTMB
X. IltftMAMtO
EEVELATIONES IMAGINARLE DE XI MILLIBUS VIEGINUM.

et veritatis amatrix, et
prfficlarus,
sima virgo, eequitate severa,
frater S. Benedictse virginis prsefatEein
cum
suo sponso
:
illustri
viro, sag"aci,
STEINFELDBRSI.
commendabili
exstitit filius.
qai
prlncipis
cujusdam
multum magni
alia societate
suam
sequitur
sponsam iUustrera
Sa-
Seg:emundum regem habebat avunculum. materque ipsius filia reg-is erat unius,
Ilic
pientiam filiam patrui Ursulae, qute mille quoque praefuit virginibus, una ex undecim principalium virginum magistra , ilUus amore illectus atque
,
et aliai
ex
practpui*.
nomenque sponsi illius Sicherus dicebatur, 47 Tres siquidem virg:ines istae S. Pinnosa, Cordula et Eleutheria cum sorore Josippa super
avunculi Iwani episcopi sororisque ipsius Benedi-
ctK tractus dilectione,

erat nobilis, ac
omnem
illis
excercitum
S.
tum. Atque
erat,
virg-inum habeant principaFlorentina ipsarum consobrina ex

:
49 B. Eleutherius episcopus, et ipse siraiUter vir bonae couversatiouis et vitae, hic
CAP. V.
S, Eleutkeiiut^
per fratrera
efficitur
suum comitera Eastachium conversus
fralre
Ew
itachio conyersKS, nami-
mag-isterium habens
sed
in alio hsec
Multas sane de sua cognatioue jam dictEe secum duxerant illustres et decoras virgines. Sequebatur autem B. Pinnosam atque sororem ejus Evodiam adolescens reg-ius, pulcher et decorus, nomine Siphredus, animo valde prohus et hofuit comitatu.
nestus atque maturus
qui multis pras honestate

erat
comes itiueris, et soeius virginura sacrarum. Qui comes sex in illo sacro virginum conventu filias habuit, quarum tres erant virgines, ac tres matronse nobiliter viris populatge nobiUbus prima B. Margarita fuit comitissa secuuda Florentia, cuidam nobilissimo comiti nupta. Tertia Eusebia, quae uxor sirailiter exstitit illustrissimi
:
(nturhujut
filias
morum mag-na esemplo

ginibus. Illarum
filius
tam
viris,
:
quam
vir-
principis,
et
prsedivitis
atque potentis. ReliquEe
avunculi fuit
praeterea in
tres fuerunt virgines honestissimae etsagac^s, Deo-
earum comitatu magnificus, et filius Sigemundi Tegis prEeclarissimi. Hic idem princeps proprio nomine Magnus vocabatur, vir vitse honestate animique virtute multa vigens uxorque illius cum illo pergit matrona nobilis, multumque valens, nomine matrona. Et hc soror erat Iwani episcopi,
:
que devotae.
Harum prima
illustrissima, et B.
S. Margarita erat virgo Walburgis, atque S. Eleuiheria.

istae
Tres siquidem virgines

viris
S.
tribus illustrissimis
fuerunt desponsatge ; sed B. Margaritae, et EleutheriEe sponsi Felix et Euticius, duorum
mulier prudens
et religiosa.
Beata siquidem Bene-
dicta virgo prudeutissima; ac valde univerîs accepta, quge fuit ex undecim principalibus, mille
regens virgines, illorum exstititfilia. Habehat sane hic idem princeps cum S. Benedictaquatuorfilias, duas virgines S. Sapientiam et B. lUustrem, matronas duas S. Cornulam et B. Prudentiam. Porro
S.
coraitum filii sponsarum juncti amore, eas et patrem illarum sequebantur, se et omnia sua relinquentes. Porro ipse comes pater earumdem virginum, cum uxore Sibilia nobilissima matrona, et multum commendabili, sacrarum virginum comites
cum eis profecti sunt. Denique prima filiarum triura matronarum tres cum illis direxit fiUas, S. Eunomiam Praxedem et JuUttam secunda
eflecti,
,
:
Cornula tres secum duxit filias, B. Columbam, Ursulam, et Melchiam virgines honestissimas. Altera fiharum Prudentia duxit duas filias Luciam et Euticiam. Aderat in eodem coetu B. Odilia, virgo sapiens valde, omnique animi virtute conspicua et et haec mille praefuit virgiDibus, una de honesta principalibus undecim existens. Filia siquidem so:
duas,
Herraolaara et Gertrudera
S.
tertia similiter
duas,
5U
Genovefam
Praedictus sed
fraterque ipsius
Ermingardem. enim episcopus Eleutherius, comes Eustachius, tres fratres haet
neptes neples
et
ab
bebant honestissimos, valde vero probos, quorum Hardingerus dux fuit illustris. atque alter comes Florentius tertius Rogerius princeps magnus
:
roris
nB,
Magni
fuit principis
jam
dicti,
optimae matrosorores vir-
filiaque comitis viri prudentis et strenui. Haec
eadem virgo illustrisduassecum duxit

gines, S. Juliam etUrsiciam.
magnaeque poteutiae, ac vir bellicosus. Quorum primus tres fiUas raisit virgines, S. Pallodorara, atque quarta fijiarura Aracenam et Florentiam
:
ejus nobilis coraitissa Herraolaa illas sequitur. Se-
cum Magno et Si$imul

baldnplnri-
busque Je
48 Habebat sane hic idem princeps secum probissimum fratrem nomine Sibaldum, fortem, strenuum et decorum cujus uxor Cleopatra dicta est,
:
cundus etiam fratrum
tres cura iUis filias direxit,
B. Philoraenara, Helprodiara et Helpridiam. Tertius duas, S. Juliauara et B. Hermolaam. Tres quo-
eorum
lia.
cujusdam, qui ambo secum filiam fumiducebant parvulam, quae similiter Cleopatra diceC batur. Sequehantur vero eum duas sororia virgines B. Formosa et S. Eligentia. Praeterea etiam de consobrinis suis septem eum secutae sunt virgines noet erat filia regis
que filios habuit idera coraes, Hionam, Florentiura, Galonem. Quorum primus comes duas misit fiUas virgines , quae prEeclarissimis fuerunt juvenibus desponsatae, S. Eunoraiam et Filademam. Secundus
filius tres
cum
illis
direxit filias, B. Julittam et Flo-
bilissimEe.
filios
Porro princeps pr^fatus

:
Magnus
tres
ram virgines
:
praeclaras, atque tertiam, quse
ma-
quorum unus Sigemuudus nomine habuit adolescens praeclarus secum pergens a multis pluillius
rimum
diligebatur, ob tem. Piliorum namque direxit filiam virginem

fratres isti
morum bonorum honestasenior unam secum

S.
trona fuit nobili viro nupta, quae Philadelphia dicebatur et haBC cum tribus filiabus sequitur ceteras. Tertius autem filius tres misit fiUas, S. Vetres sorores
illius
ronam, Eutropidam et Illustrem. Habebant quippe idem Eleutherius episcopus, et frater

Eustachius illustres et honestas quorum una, Gertrudis nobillissima matrona, ducens secum tres
:
Philogenam. Denique duodecim virgines secum duxerunt, consobrinorum filias et consobrinarum. Quarum tres inter ceteras fuerunt
ambo Magnus
et Sibaldus
valde prudentes, magnaeque virtutis et honestatis, S. Agatha, Emerentia, Immeria, quae nobilissimis fuere sponsis desponsatae. Primus itaque illorum dicebatur Evodius, et erat filius comitis unius, et
alter ducis
cum illis proficiscitur ; quarum ista suut nomina, Margarita, Gelamia, Probantia. Reliquae vero dnaa quinqu-e cum eis miserunt filias virgines secunda tres filias, Eustragiam, Meldoniam, Prinfilias,
:
cipalem. Tertia duas, Praepotentiam et Amantiam. 51 Denique mater sex filiarum comitissa Sibilia
ducis cujusdam erat
illustrissimos,
et
filia,
cujusdam
fiUus, tertius dictus est Sira-
ei Sibilix
prO-
quae duos habuit fratres ximos

fiiiei.
cotiJiiH-
nus, et hic filius fuit regis cujusdara probissimi. Tres vero juvenes isti, cum spousarum amore illecti, tum ceterorum, tam juvenum, quam virginum capti exemplo, et contemnentes omnia, secuti et
ipsi
quatuor sorores viris nobilibus
311111605 eC af'
Unus fratrum dux inclytus et potens duas cum eis misitfiUas virgines, B. Genelaam et S. Balnuptas.
Dominum cum
binam. Aiter Macharius princeps

vitae,
virginibus proficiscentes. Porro
et fiUus sororis B.
Iwani episcopi Selantius, juve-
nis regius ac valde egregius,
morumque
cum
nobilis, bonaeque honestus et multum commendabilis, quatuor fiUabus istis adjunctus, pergit cum
vir
honestate
eis
iQi
qui uxoris
su duas
misit sorores Polodosiam et
discessura virginum
Gelidoniam. Polodosia siquidem optimEB indolis domicella erat, virg-o casta et prudens, que spon-
denuo ad maritum
rediit
tncTont
D. UEnil\.SNO
sum habebat juvenemnobillissiraum ducis cujusdam filium. Haec omnibus exstitit amabilis pr suavitate morumet honestate. Mater vero illarum
optimiprincipiserat
filia
ditissimi etprsepotentis.
Denique soror reg-is prior duas misit filias, Euticiam et Sacrosam. Secunda solam nomine Laetitiam virginem omnibus adornatam virtutibus, quaa juxta noraen ipsius multos bonae conversationis sue exemplo et opinionis Igetificavit. Modestissima quippe animn fuit, et verbo, loquens raro utilibus
:
non enim venit, ut cum illis proficiscens abiret, sedut ductrix foret regalium juvencularum dolorem siquidem permaxiraum et mcerorem hic idem rex juvenis, conjunxque ipsius regina suis post discessum eorum reliquerunt. 61 Res etiam quidam magnificus, animi virtute et morum honestate refulgens, nomiae Lucius pater S. Virginis Jolh^ prsclarissimse, relicto uni filiorum regno, secutus est universorum regera Jesum Christura per filiara Jotham conversus .Erat enim haec eadem virgo illustris in numero undecim
:
Dlflll.
Ckp. I.
S. Lucius.
/iha,nb.So.
tiim, pro/fti.
'"'''"^
intenta colloquiis. Ista sponsum habuit adolescentem regis cujusdam filium Fucheling-um nomine,
qui sponsae suEe moribus et virtute per orania erat coraparaQdus. Porro hic idem adolescens regius,
iiimio virginis tractus amore, suis omnibus notis, cognatis, parentibus dolorem ejus discessu relin-
principaliura virginura, prima, sapiens valde, oranique anirai virtute adornata resplenduit et hic duas habuit secum sorores, Gerrainianam et
:
Justi-
tiam. Hic idem vero rex septem
filios
habebat, toraaritis
tidemque
filias.
Quatuor itaque
filiarura
exstiterunt copulataa
uobilissimis.
Reliquse
trea
jam
dictae sunt virgines ingenti castitate,
quens, sponsge suae adhaerens
cum
pruden-
illaproficiscitur,
martyrque gloriosus efflcitur.Quiquura cumsponsa sua, ceterisque virginum sodalibus Coloniae Hunnorura principi trucidandus prassentaretur, constanti anirao tjrannum super sua reprehendit malitia et
tiaethonestate fulgentes. Porro rex pater illarum aS. Joaune apostolo per visum admonetur, quateousrelictis orauibus Christum sequens, cumsacris proficiscatur
tyrannide. Qui si in pateruo regno permansisset, utique res esset futurus, legitirae coronandus.
virginibus. Denique uxor illius reginapiissima, jam ante ab hoc seculo moriens migravert. Krat itaque hic idemrex cogoatus pa-
Denique mujtumincomitum suorum
et
virginum
conventu, suo profecit exemplo. Sorores equidem duas secum duxit virgines, S. Lucretiam et Helenam puellara parvulara. Ipsa sane Lucretia soror
ipsius,
state,
multavigebat
virtute, et
tamraorura hone-
unde B. Jotha cum suis sororibus invitatur ad cognatam suam venire Ursulam, illamqueinvisere, ac virginum aliquas ducere secum. Soror etiam istarura virginum una S. Eugenia illustris ducissa, cum duabus filiabus Margarita et Verena proficiscitur cum illis. Quos ipse dux
tris Ursulaevirginis,
quamgeneris
nobilitate
insignis refulgebat.
Sicherus nobilis maritus

ritu Isetus sequitur,
tres
filiae
illius
divino afilatus spi-
CoDstantissima verofuit animoet discreta.fratrique iu omnibus comparanda. Quae sponsura habebat
omnia relinquens. Reliqufe
regis istarura sorores matronae, quiuque
regem
ciavit.
cAp.ix.
s.
cujusdam regis
filium,
gravi doloris vulnere suo

60 Eex siquidem tertius,
siquidem et ista discessu multos sauin
filias virgines clarissiraas, Eutropiam, Evodiara, Marcellam, Dionysiara, Syn-
cum
eis
direxerunt
qui
earumdemvirviri
Crophorus
cuvt
ginum sacrarum
.
prnficiictCuf
limiiiier
erat collegio, Crophorus vocabaexstitit Pinnosi nobilissimi
''"^'
^* *^'"^^
''^S"'^
:
theriam 62 Deniqueseptera tilii regis, B. Jothae fratres, Doveracumillis filias direxerunt virgines. Primus namque illorum frater rex Illerus, unamdirexit
filiam
'"'"
pomituta
"^0""'j"'O
magno romi'nlu.
cujus uxor regina Pallodosia est nuucupata, matrona nobilis et honesta valde. Horum sane filius iUustrissimus juvenis Crophorus prudentissimi fuit animi, probus et honestus,
et sagacissimi
nomine Balbinaro, virginera valde

virtute
pra^cla-
ram, multaque animi

illustrissimus
prseditam.
filius
llauc
regis
adolescens Honoratus
omnique morum probitate ornatus,
filiam ducis Harderici principis nobilissimi Cleopatrem nomine duxerat uxorem. Hic cngnatus sanctae fuit Ursulffi
'-'
et B. Pinnosae,
atque
S. Sapientiae.
Porro et ipse Cro-
phorus, uxorque ipsius
Cleopatra,
ambo, prius-
quam
hec
nium ante
sacra virginum foret expeditio, biencoram principibus regni patris sui
legitime sunt coronati.
Quoniam consanguineus
invitabatur uxor ejusregina Cleopatra visitare filiam illius, ac ceterarum virginum sacrarum conventum. Venerunt ergo de Australi terrae illius parte cum nobili vir-
erat regis virginis Ursulae patris,
subarrhando despousaverat quem illa convertens de milite seculi martyrem fecit et militem Christi. AUer vero fratruraduas misit filias, Mariam et Martham. Tertius etiam duas, Margai-itam et Joanuam. Reliqui fratresquatuor direxerunt filias, Venustam, Placen- K tiara, Sibiliam et Euphrasiara quarum qutedam nobilibus viris exstiterunt desponsatae. Regina siquidera Justitia mater illorum, uxor regis Luoii duos habuit fratres, atque sororem unam. Quorum unus Alexander dux egregius et illustris, vir hofrater S. Nobilianae
: :
cujusdam
nestus valde, amatorreligionis
et
pauperum quinmoribus dul-
que
filias illuc
misit.
Alter aane fratrum solam
ginum
et
juvencularum coraitatu,
virgines fere
direxit, quseMellifluadicebatur, quia

:
ducentas secum habentes. Denique res ipse et usor ejusregiua,ambo fuerunt Ursulae virginis parentum consanguinei ille ex parte patris, et ista ex parte matris qui dura apud virginera Ursulam, ceterasque ipsiussodales mnram faoerent, summa jucunditate laetantes, manifeste cognoverunt, evidentissimisque signis viderunt, coBlitus illic per:
:
cissima fuitet eloquio quae taraen proprio nomine dicta est Balbiua.Soror autera istarum unara misit filiam, quae Symphoriana dieebatur, et erat raagnaB
ab et bonae opinJonis ista, multumque omnibusdilecta. Pilium itaque regis cujusdamhabebat spousum, magntB probitatis juvenem, qui post discessum virginis multo languebat dolore
indolis
petratis,
quoniam
Deo
facta sunt omnia, et ipsi
super
illius ab.sentia.
De jam dicto Alexandro duce
divino admoniti responso,
consenseruiit sancto
et
illi
virginum aggregari costui.Porro
comitassa quaepariter
in
nobilissimo et viro eximio.et super ejus conversione, uxorisque illius alias suo ioco post regum scriem
tractabiraus. Habuit vero rex idemtrecentassecum
dam nobilis, ipsius regis Crophori cognata, cumea profecta est, ducens et ipsa virgines
comitatusexaginta
quje
:
suo Berengardis enim vocabatur,

filias
virginesetfere triginta. 63 Rex similiter Clodoveus, totus de

illis
duasquoque secum
duxit,
quarum una
...... religiosus,
partibus
,^,""
'-
bonaeque
vitse existens,
..
cum
u\ore
S.
Clodoveus,
p,,.
,,/,,,,
Berengardis, et altera dicta est Lucia, quae post
Biandina bene religiosa valdeque honesta regina, <;miopxra exemplo ///>,
190
UeRUAKNO
REVELATIONES IMAQINAR1.E DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

corporis
et
propter. elegantiam
B.
pulchritudinem
alterius regis nobilissimi,
ITtlNEFLDENSI.
dictus est Holofernes. Hocautera nomen nequaquam erat ei proprium. Hic siquidem juvenis communi patris sui reg-ui consilio, a principibus in regem
est electus, atque leg-itime coronatus, qui tamen cum prsedictis non est tunc temporia virg-inibus profectus, sed postmodum divina revelatione ad-
qui Cleopater est ap" desponsaverat virginem valde honorabilem, et omni populo acceptabilem, quae Oliva vocabatur pulchra nimirum ista erat, elegans facie sed morum fuit prsestantior honestate quocirca ab universis diligebatur, gratiamque mapellatas,
: :
gnam
opinionis bonse
monitus, iUis de
g:untiee.
Roma
revertentibus occurrit Mo-
mater Nicostrata dicta

honeatissima,
et
omnibus praebebat. Cujus matrona et regina est

,
Spousa namque sua virgo Ursula si in patria remausisset propria, patris sui foret reg-num habi55 Porro pater ipsius juvenis Holofernis prffifatse
comitis
cujusdam
filia
strenuissimi
tura, quia parentes ejus liberis carebant aliis.

el
hominis optimi. Cleopater autem rex ejusdem virginis Oiivse pater, patruus exstitit regis B. Ursulas patris vir potens, fortis et probus atque per
:
mull' ex
ej-i$
gcnere
virgi^*
ad
mit-
eamdem
luniur
:
armis potens et divitiis, quinque fratres habuit, totidemque sorores, quorum quatuor nobilissimis eraut conjug-ibus juncti, quinto adhuc adolescente existente. Unus saue illovirg-inis sponsi nobilis rex,
omnia
illi
posuit
sequiparari
virtute, divitiis
et
probitate, sed tantte
non erat
religionis. Porro ipsa
virgo Oliva ipsius

in
filia
illustrissima,
coram omni
principum conventu patris sui
et concilio celebriter
rum
filiam regis
cujusdam duxerat
in
uxorem
sorores etiam nobiliter nuptse viros habebant prasclarissimos. Primus itaque fratrum duas ad B. Ur-
reginam est electa, et nobiliter coronata, quia parentes ejus filiis carebant. Habebat tamen sorores duas, quarum major, quae dicebattir Luminosa,
sulam
direxit filias virgines, Philippiam et

:
Euno-
secum ad virginem Ursulam

que
profect.i est
nam
et
miam
reg"is
quarum
:
Philippia multa vig-ens astutia,
ipsa soror virgo erat illustris et decora,
multumfuit
virtute et
prudentia,
cujusdara
sponsum habebat fratrem secunda sororum unam misit
commendabilis. Invitata siquidem
hsec
filiam Nicolittam. Tertia duas,
Europam
et Nobilia-
tres misit filias, Euchodiam, Probam nam. Quarta sororum et Hiacyntham. Denique hsec priraa
B. Nicolitta
cum eisdem
profecta est virginihus,
ducenssecum filias tres, Nicolittam; Euphrasiam, et Eunomiam. Haec autem matroua sapiens erat monbusque honesta unde ductrix fuit valde
, ,
eadem virgo Oliva et regina a patre virginisUrsulse venire ad filiam. Denique soror ipsius Luminosa ^ cuidam adolescenti filio regis cujusdara erat desponsata. Cumque postmodum rex junior Oliverius sponsam Oiivam pergeret iuvisere moramque ipsius, atque absentiam asgre ferret, ab eadem
,
sponsa conversus, patri et matri, terris et regno abrenuncians, peregreque proficiscens, sacrarum
totius expeditionis regalium juvencularum, quse in suo fuere comitatu, et princeps. Reliqui vero
fratres
tres,
Prasterea et
quiuque direserunt filias virgiues. multae adhuc domicellarum de prosa-
]iec
mii alnr
m\tltir,pirfecia S.Liicia;
toiiiitatus fitit
piaregali sunt directffi, illustres valde et prseclarEe plusquam ducentse virgines Holofernis cognatae. 5() Inter ceteras juvenculas mittebautur illustrissimffi siquidem virgines duse, B. Lucia atque
Anastasia,
duorum regum
filise,
jam
dicti Holofer-
mH),
ductore
epiteupo.
nis consanguinesB, in illa fuerunt expeditione, cum ingenti apparatu et pompa regia. Quarum virgo
Lucia postmodum una de principalibus eflfecta est uudecim virginibus, super mille virgiues gerens principatum, quse sororera secum habuit puellam nomine placidam. Virgo sane Anastasia, illustris alteriusregis filia, ipsiusLucisefuitcognata, comes et individua sodalis, quse duas secum duxit sorores, Eusebiam et Chelindrem. Sancta denique Lucia tres habuit fratres, et
illa
virginum socius eificitur. 68 Regina siquidem mater olivae virginis et reginae fratres duos habebat, et sorores duas. Quorum unus duas filias cum Oliva virgine direxit, et alter fratrum unam, Pinnosam, Vulturam et Luminosam, virgines honestissimas. Miserunt et alias etiam cum ea virgines quasdam praeolaras. Denique soror eorumdem fratrum unasolammisit fiiiam virginem Simeram, bonae opinionis juvenculam. Inter ceteras siquidem virgines, quse in illius fuerunt comitatu, virgo Tecla, filia patrui ejusdem Olivse virginis et reginae, multa morum honestate, animique virtute ingenti resplenduit. Cujus mater filia erat regis cujusdam potentissimi. Associata est etiam huic Olivse virgini illustrissima virgo qusedam Natalia
'^'mmuitud
^'"^"
*""
"
magni nominis,
thuri principis
ac bonae opinionis,
filia
regis Arillustrissi-
magni cum nobilissimo
marum virginum
comitatu, Porro de his duabus F
unam sororem quorum Eumorphiam quinque secum duxit filias Splendidam, Choriudam, VPillenam, Porthuram. Porro virgo Anastasia fratrum et sororum filias secum duxit octo, Euchodiam, Venustam, Resindem, Ipochridiara, Lacedomiam, Verenam, Apollineam Eloram. Habebat etiam consobrinorum tilias et consobrinarum virgines secum quamplures comitum et ducum valde inclytas juvenculas. lu istarum siquidem virginum coatu fuerunt mille sexcentse quadraginta virgines. Harum omnino ductor erat episcopus quidym, atque frater regls
; , ,
B. Virgine Tecla atque Natalia nobili domicella,
plura rebtant cougruo loco referenda. Habebat tamen Oliva virgoet regina in suo comitatu proprio, excepta illustris Nataliae virgiuis societate, centum quadraginta et duas virgines honestissimas et de-
Silvanam virginem praesuavitate, animique honestate omnibusex.stititgrata elegans enim forraa

coras. Altera tres direxit
clarissiraam, qnse
morum
fuit et
nobilis prosapia,
quse nobilissimo juveni
cuidam erat desponsata Balduino, ducis cujusdam filio, atque hsec secum duxit duas sorores Eunomiam et Geramiam, Puerunt prasterea in earum
comitatu S. Juliana comitis unius filia, illarum coguata, ac B. Sincera virgo nobilissiraa, earum etiam existens consanguinea, illustres etplaeclarse. 59 Rex siquidem, senior Olivse et Luminosse virginum pater, quinque fratres habuit et duas sorores, qui universi undecim cum illis direxerunt
cujusdam, nec nou et B. Nicolitta soror regis supradicta. Episcopus autem et frater regis cum ad
virgiuem pervenissent, relictis ibi virgiuibus, reversi sunt in regionem suam, Quas omnes cum summo gaudio rex et regina S. Ursulae parentes
exceperunt, honestlssirae illastractantes. 57 Rex etiam alius sancto virginum interfuit sacrarum ccetui adolescens strenuissimus , multumque commendabilis Oliverius dictus, probis,
h-juique
]>^-
^^
'l"l^l[
Fucheiingo
CJiP.
VIII.
S.
OUvciius
juiiior coii'
verlilur a
simi regis cujusdam

dicebatur, uxorque
Filius itaque illius
ipouaaS. Oliva et profifiicttur
illius
qui similiter Olivedus regina illustris Luminosa. rex junior Oliverius filiam
filius,
,
Primus itaque fratrum duas raisit filias, Eustachiam et Menandram Secundus solam Alburgem castissimam virginem et bene morigeratam. Tertius duas, Walburgem et Alquinam. Quartus solam perpetuam virginem praeclaram et bonae opinionis juvenculam. Quintus sane liberis carebat
virgines.
qui
idem rex Sidoniura adolescentem filium suum cum

sponsa Praeclara virg-ine prfficlarissima et amabili cunctis, atque filiam suam virginem Sincerara nomine, commendabilem valde et
virg-o erat
relig-ionis
193 etsororipsiusCordula, atque neptes illarunl jam dictfB, Agatha et Agnes, nobilissimisfuerunt
viris
IlCTOnB
"'
"""""Mtt
STHmFKlUBHSl,
vivacissimi sensus et ing-enii,
sagacem nam pur^que

:
cum multis
eonianguiDni
et affinihus
amatrix, et bas cum multis aliis direxit. Porro etsponsum ejusdem fili^ su cum ea dixerit Eipredium nomine, filium duois cujusdara, bonis ornatum moribus, et valde probura. OS Denique rex Adulphus filius regis tres filias,
Eudoxiam
desponsatJB, qui raulto dolore sauciati, super iUarum absentia languebaut. Porro duo filiorum regis Aviti fuerunt uxorati, quorum unus filiara reîs duxerat oujusdam , et alter dncis filiam illustrissimi. Tres autem reliqui siue uxoribus erant adolescentes. Porro prior fiiiorum duas misit filias
et
c\m ,
et
comi
quas habuit. cum eis misit, Encleticara, Sinceram ^* Nobilianam. Duo sane fratres residui tres filias
direxertmt Pinnosam, Ilermolaam etGeminianam, virgtnes probissimas et valde lionestas, quas illustris.simis
Ursulara et Luciam.
Philomenam. Alter similiter duas,
laiu
260 vir-
ginibus iier
initiluil.
fuere viris
filise
nobiliter desponsat^.
Dnss
siquidem
nomia
filias
regis ipsius illustres matron^ Euet Juditta cum illis pergentes tres secum
mis exstiterunt prinnipibus despousatffi. Posterior naraque sororum tres direxit filias, Juvenalem
Vlatiraalem
et
et Viventiam. Altera duas, Melchydem Euphrosynam. Ipsa siquidem regina eonjunx
70 Denique ipse rex tres habuit probatissimos ej,udcm fm. iratres et strenuos comites et duces, atque duas " ( /ei;.w sorores nobiliter nuptas. Fratres .sane illius septem "''"' """"'" """ ^" ^^'fihas miserunt virgines, quorum qui^dara nobilissi- lindrn
duxerunt Hermolaam et Nicolittam sorores, atque Praeclaram virginem oastissimam et religiosissimam, quas semper patri restitit duci nobili
Euticio atque matri Judittee, ne marito copularetur. Habebat itaque idera rex quinque fratres et
Aviti regis, mulier pietate plena et rai.sericordia,
jam biennio ante defuncta

caritatis
est,
multie virtutis et
rum
matrona humilis existens, atque panpeHasc
quatuordecim miserunt filias, et tres sorores illius septem direxe3 runt filias. Porro fra.rum suorum quidam duces -D i-i. ^ et corailes exstiterunt ac principes mfio-nifim p..^. nr nn np.s magnifici. Fuerunt vero iuter easdem virgines quaedam majoris
isti
. , . .
tres sorores.
amatrix.
Fratres itaque
nempe
fratres
duos Jiabuit et
tilias
septem sorores. Qui universi quatuordecim
direxerunt virgines nobilisîmas, quarum tres ma''"?'"" ''''""' jo ;; jwres erant nomin norainis, ac virtute nrjEcIai-iorp'; cptp "^mc picL,i<iiioub ceteillustrissimos et decoros. fuitEuIalia, altera Tiburtia, tertia Machariadicebatur; sponsi uamque duarum virginum
_ ris,
mnt
'
ZZT'
sponsos habentes
noraiuis et e.\celIeutiori genere, et pra^claris viris despousatED. Ultima siquidera harum Magna dicebatur, quse magnaa probitatis fuit virgo et honestatis
:
Harum una
istiirura,
Eulalise
et Tiburtiae,
regum, quorum
vocabatur, qui
ficiscuntur.
prior
filia
sororis ipsius regis, et haec
sponsum
duorum erant filii Nicolaus, et alter Nicauor

illis
habebat illustrissimum filium regis cujusdam probatissimum. Denique et ipsa illustris Margarita regina duos habuit fratres et septem sorores. Fratres
ambo cum
S.
Porro
Chelindris
peregrinantes provirgo priEcIaris-
autem ambo septem direxerunt
filias
etqua-
6ima,comitiscujusdara filia cum sorore Virgilia in hujus virginis ColumbEe fuerunt expeditione. Erat
enim
et illa
tuor sorores
novem
:
raiseruut
cognata virginis Cohimbse, ducens

:
se-
filias.
ReliquEe vero
sorores tres virgines fuerunt, Philadelphia, Philoraenaet Pallodora erantetiara istarum quamplures
nobiliter illustribus viris desponsatEe. Fueruntsiquidem in illarum coraitatu ducentse sexaginta virgi-
cura quadraginta virgines nam et ipsa sapiens valde, casta, et multa probitate animi fuit vigens, atque una de principalibus uudecim exisi.ens. De-
nique
et
ipsa
ducem habebat sponsum mobilemet

virtute juveuera.
probatum omni
71 In
nes
electse, exceptis
matrouis quibusdam ducenti-
bus illas. Cumque postmodum fama felix earumdem virginum uudecim milliura dulci odore dilataretur,
venit ipse pius rex Pipinus cum Adulphofilio rege piissimo, filias suas ac virgines atque B. Ursulam invisere cognatam suam. Qui cura pro certo co-
trecentte fueruiit h fa,ntu virginesprsEclarjE, nobiles et decorae ad S. Ursnlam ^fô virgnum,
harum siquidem comitatu
tendentes, Conjunctse sunt virgines

T,
puncti et
gnovitsent, quod expeditio hjec a Deo fieret, comipsi, uuura de filiis regem pro se et pro
Rex quippe Avitus instaute peregrinationis sanctarum virginum tempore, suorum filiorum uni coelestis regni desiderio regnum terrenum reliquens associatur p virginum choris et cum illis proficiscitur. Hic
,
B. Wilhelmi episcopi simul pergentes.
TTr-iu
-1
istEB
,.
oxpeditioni '[""MT'' ^. Udilia.
rege Adulpho rex constituit, atque iugenti apparatu revertentes cum uxoribus etmultis adhuc
filio
idera sane rex avunculus beatae fuit Odilia? virginis,
que similiter exstitit una uudecim principa-
virgiuibus sanctissim^ sacrarura virginura juncti societati, pro Christo omnium rege mortem subire desiderantes, peregre cum illis profecti sunt.
cAp.
liura virginum, et hoecduas
habens secura sorores,
Juliam
et Ursitiara, quae filia fuit potentissimi co-
siv.
(i(^r"""' (i(/J(.flsSS.
Columliani ei
Cofdiilain
^taginta
d<;
quidam Avitus nomine, vir ^^^^^"^ ^^ potens, pius et mitis, duas iueodemvirginum beatarum couventu fiiias habebat, S. Columbam et B. Cordulam. Quarum CoUimba ex his undecim una fuit priucipalibus, quse magisterium
prseterea
69
Kex
viri. Sane rex iste raultis bouorum raorum virtutibus poUens, animique vigens multa probitate, Dominara nostram intimo dilexit nffectu, atque circa ejus obsequium tota-mentis intentione fervebat. Ecclesiam quippe nobilem in ipsius
mitis et boni
honorem
praediis
:
construxit, multis ditatara honoribus et
super universas gerebant virgines, singulge mille virgiuibus principantes. Denique sic idem rex vir
bonusexistens, justitige tenax, acpietatis exsecutor, quinque fiUos habuit et tres filias. DnEe autem jam dictae yirgiues ipsius filie cum nobili comitatu virginura patrem prascesserunt ad S. Ursulam proficiscentes.
iiatu,
unde ipsa
piissiraa coelorum regiua raise-
ncordi raater perennis, beneficiorum nequaquam immemor sibi ab eo coUatorum, materiam Fratri et
seriem ista scribeoti dedit universa, quae hic coutinentur, in corde, et iu ore ponens illius. Affiuis
erat rex iate
illi
"^
regi
patri Ursulae virginis,
proxima
'
Tertia
siquidem filiarum
illius
raajor
consanguinitatejunctus.
^jipjjv.
,
regi quidara uupta,

,
omnibusque accepta
hffic
bons opiniouis exstitit, qute Agatha dicebatur. Et

direxit .sororibus
72
Eex prterea Sirauus uomine

habuit, et totidera
filias.
dives et in-
s.iirantis
K-iHii (iliot
dii'i* iiliijiquc
clytus,
multaque anirai virtute pollens, quinque
filias
duas cum
praefatis
fiUos
Quarum quatuor
,,o\iomop,m
Agatham Agnetem
illustrissimam virginem, acsororem ejus

,
cum
iugenti apparatu, porapaque multa et nobili
piam virgiuem
raittens
cum
eisdem
re-
filiabus sexagiuta virgines,
quorum plures de
gali exstiterunt prosapia. Beata
siquidemColumba,
comitatu ad S. Ursulam diriguntur. Duae siquidem illarum virgines erant, S. Sibilia et Eugenia ; reliquse duse matronae, B. Juliana comitissa et S. Lu29
cia
Octobris TomxiS IX.
192
REVELATIONES IMAGINAEI^ DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

filiae
exemplo
B.
H8RHANN0
STEINPBLDENSI.
supradicti
suse EugeniaB pii Alexandri ducis uxoris, ipsiusqne ducis g-eneri sui exattracti,
tronas duas, Sperantem et Florentiam. Quarum Florentia duas secum duxit filias, Pretiosam et
D
f' aliig multii
hortatione
reg-num Hermolao
fiiio
suo
relinquentes, viro forti etstrenuo, se sacris virg-i-
nibus Christi associarunt, cum eis proficiscentes. Quatuor itaque filios habebant, et quinque filias,
quarum
nuptse.
duae virg"ines fuerunt,
et
tres
nobiliter
easdem virg-ines filias secum duxerunt, Walburg-em sanctissimam, et Sabinam Deo et hominibus acceptas. Porro filius eorum rex duas cum illis direxit filias, Sapientiam et Ilhistrem, honestas valde etdecoras quae ambae duobus erant ducibus desponsatae. Tres sane reliqui, tres raiserunt filias, Evodiam, Deponentiam, Salutariam. Prima namque filiarum, duas direxit filias, Evodiam et Clementiam altera, solam Mariam tertia duas, Eunomiam et Eracleara, Quarum qusedam nobilibus erant viris desponsatse. Sponsus siquidem S. ClementiEe nobilissimi cujusdam principis filius Eutropius nomine, sponsse suse tractus araore, aliorumque juvenum exemplo per-
Rex sane
et reg-ina
Caritatem. Altera solam B. Caritatem. Habebant de domo tufi "gmini Vrtv. quippe raatrome istse raaritos principes nobilissi'ano le comi. mos, et valde honoratos. Filias siquidem virgines 'em da(. jam dictae nobilissirais et illustrissimis erant viris desponsatse, coraitum et ducum filiis, Porro rex Carolup illorum filius nullam cura eis filiam direxit;
sed uxor ipsius regina duas cum eis raisit sorores, Euphrosynara et Euticiam. Duo vero filii eorum residui quatuor mi.^êrunt filias, Justinam, Cordulam, Luciamet Cypriauam. Filiarum una ex his duabus, quse remansernnt, tres direxit filias, Sperantem, Florentem et Floram altera duas, Eugeniam et Felicissimara. Consobrinas etiam secum duxerunt virgines tredecim prseclarissimas, aliasque quaraplures de parentela sua juvenculas, qua:
rura multae illustribus

desponsatae.
relicto principatu, dignitatisque honore, conventui se virginura sacrarum jung-ens, cura illis
suasus,
sponsis nobiliter fuerunt comitatu namque suo duxerunt virgines centum septuaginta tres, et quatuor matronas, quarum S. Sperans et Florentia filise regis erant Canuti, et du^. cognatas illius, Eugenia et
In
Felicjssima, nobiles raatronge.
Harum
quaevis duas
H
profinicilur
proficiscitur.
cum
2()!i
vif
ginibtts.
duas Quorura priraus dux inclytus, duas misit filias,Europam et Alexandriam. Secundus tresfilias direxit, Euchoniam, Silvanamet Historiara. Tertius duas, Ichoniam et Probara. Porro sororura prima, duasmisitfilias, Plenariam etEuchoniam. Secunda
6i Ipse denique rex tres habuit fratres, et
sorores.
tres,
secum habuit filias, Praxedemara, Genovefara, Alexandriam et Polemiam. Sequebatur quoque E

illos
adolescens regius Alexander cognatus illorum
Praeclaram,
Fulgenam
et
Eustajam.
Quarum
Prseclara virgo, juxta noraen
suum, claruerat nomineacbona opinione. Fuit quippe in omni mo-
regiscujusdam cum sororibus tribus, Eugenia, Felicitate, Perpetua. Secutus est eos prseterea juvenis quidam Anacho nomine, illorum consanguineus nobilis, cum sponsasua, quae Hildegundis dicebatur. Fuit siquidera haec virgo de stirpe regia, dulcis moribus, honesta valde et defilius sororis
rum
virtute
composita,
facieque
dceora.
Haec
siqnidem sponsum habuit probissimura, prudentem et honestura, Isichiura nomine, regiscujusdam filium, qui sponsse ejusdem attractus amore et atque exemplo, per eam secutus est Christum avunculo sponsas suse Clodoveo regi pio illustrique regiuEeadharens, cum eis peregre profectus est, cnrpuset animam pro rege CGBlesti traditurus. Hic idem juvenis reg"ius, virginem honestissimam sororem secum duxit, noraine Blandulam. Denique et ista a quodam g-Ioriosissimo juvene filio regîs cujusdara desponsata est, dotalitiisque nobilibus subarrhata. Porro et alia? complures de g-enere et
:
cora, ac prudens. Praeterea et prEecIarissimae fuerunt inter eas virgines B. Berta filia araitje illorum, et B. Pinnosafilia avunculi eorum, et S. Generosa,
Felicitaset Perpetua, prudentissimEe virgines, et

raulta virtutura gratia valentes,
potentes.
quae sponsos suos
secura duxerunt nobiles valde et praeclaros, atque

67
Rex etiam quidam Pipinus nomine, deorienplaga

erat,
CAP.
SI11.
tali terraeillius
uxorque
illius
illustris
S. Pipinus
prosapia
illius virg-inis nobilissimse,
curaeocomi-
tantur. In ejusdem
autem regis
piissimi, uxorisque
C
CAl'. SII.
.S,
ipsius reginae bonse comitatu, virgines fueruntducentce et quinque.
65
Hex
etiara
quidam
nobilis et virtute insig-nis
CantiUis
1'xotc
^tim
Canutus nomine, una cum uxore Balbina illustri etoptima regiua, filiorum atque filiarum exemplo
persuasione eliara illorum admoniti, cum sacris virg-inibus iter arripiunt, dantes prius uni filiorum Carolo regnum. Habebat saneduasfilias
attracti,
Margarita dicebatur. Illustres ambo exstiterunt genere, atque morum nobilitate fulgentes, ingenti etiam Dei amore ferventes, desiderabant et ipsi peregrinari proChristo, sacrarum virginum associari conventui. Erat autem ipse rex virginis Ursulse cognatus, atque B. Jothae atque sororum illius. Habebat nempe quatuor filios, et tres filias, quorum Adulphus noraine rex est electus, alque in regno confirmatus una cnm uxore Dionysia illustri regina, qusereligiosis pollebat moribus. Rex siquidem junior Adulphus incredibili Christi ardens
dilectione religiosnsfuit, et
pius,
cuni
it
xore,
(Hio S. Adul-
pbo
Deo devotus, humilis,

veritatis
raansuetus, raisericors,
amator
et
justitise,
tit,
pauperum atque hurailium defensor
exsti-
Floram, orani animi probitate conspicuas, prudentes et honestas valde, secum proficiscentes. Quarum B. Fides nobilissimo cuidam juveni desponsata fuit. Porro sexfihas habebant,
virgines,
Fidem
et
sui fere et totius dignitatis ac regni contemtor, In cibo parcus ac potu, moderatus in vestitu, atque in orani animi virtute conspicuus. Porro duo fratrum illius erant uxorati, sed tertius adolescens
quinque filios, Ijrbanusdux illustrissimus et religiosus una cum uxore Cafinea, quffi filia regis erat cujusdam, honestissima matrona. Frater illius juvenis quidam valdeprobusetcommendabilis, nomine Philippus, cum parentum aflêctu, tum sponsae suse Beatricis
et
quorum duo cum
eis pergiuit.
Sidonius nomine, honestus valde fuit et virtuosus, morumque probitate raulta vigens. Qui alterius
regis filiam desponsarat, optimam, rara etiara virtute fulgentem,
nobilissiraEE virginisillectus amore,
associatur eis,
filia
nomine Praeclaram. Rex itaque Adulphus junior duos habuit filios et tres filias, quarum duae sponsos habebant generosos, fratres germanos, unius regis filios. Rex itaque senior Fipinus apatre .simul et a matre invitatus est, revirginum agmine
ginae virginis Ursulse parentibusfilias illorum cum sibi dirigere. Qui volentes ipsopetitioni parere et voluntati,
cum
illispergens: erat etiamhasc
eadem virgo
ducis strenuissimiviri, juveuculafelix.etsecundum
nomen suum, beataque

filias,
Beatrix est appellata.
rum
66 Duxeruntsane rex et regina quatuor secum virgines duas, Fidem et Floram, atque ma-
de regni sui ditione et potestate gantes Ursulse virgini mittentes. Accepit autem
eligunt virgines nobiles atque eleidera
DIE YIGBSIMA PRIMA OCTOBRIS.

A
cum
tixore
196
virginis AnnEe
.
76 Porro illustris dux Leo virginis UrsulsE et

B. Jothse exstitit cog-natus, multasque propterea in illo virginum coetu saoro habuit cognatas et
sponsatK
erat regis
quorum unus
sponsus
B.
tUCTORI
HBIIMiNnii
Honesta
propinquas. Unde uxor illius Houesta ab iisdem virginibus est invitata. Regio apparatu et nobili militum comitatu et virginum venit illas invisere araitam etiam suam ibi invenit patris sui sororem
:
cujusdam filius et alter Amat sponsus filius fratris cujusdam regis fuit ducis cujusdam. Deuique juvenes hi duo earumdem virginum sponsi duarum, quatuor sorores in hac eadem societate habebant Donatam et Pretiosam (quffj filie
regis fuerunt) atque Eleutheriam ac Vedastem sorores, quse filiae ducis esstiterunt fratris ipsius regis, et ist similiter illustribus sponsis erant desponsatee.
STBlNFBLDSnSl.
Euchariam nomine, matronam valde honestam, et illustrem comitissam cum duabus fihabus Eucharia et Blanditia. Verum cum per octo dies moraretur in liBtitia magna gaudens et exsultatione, atque in tam stupenda virginum sacrarum et admiranda societate jucundaretur nimirum et ipaa S. Spiritus ardore succensa illarum comes
, :
79 Tres siquidem fratrum ducis Sinceri filiorum regis Iwani erant uxorati, et duo absque sororibus adolescentes illorum trium fratrum. Primus tres misit filias virgines,Aldegundem,MobiIiam
et Prie-
rwii neptibut
el {iic/iaro,
iiitligante
efflci
desiderat et socia
quEe
cum moram
faceret,
Leo dux ipsius maritus cum amore conjugistractus,
tum etiam
ginum,
captus
,
claram alter duas, Mobiliam et Devotam tertius soiam Odiliam. Porro soror fratrum istorum
: :
novitate opinionis bonse earumdem virquat itaque dulcis et felix spargebatur,
tertia
insequitur illam.
Isetitia
Quo cum
reperisset
regis Iwani Methildis vocabatur, et erat regina optimi regis Oswaldi uxor et ditissimi matroua in
filia
:
pervenisset,
summaque
omnes
gaudentes,
omnibus honesta, bonaeque conversationis et vitEe optimjB, Dei atque pauperum amatrix existeus,
ipse siquidem rex maritus ipsius piissimus in omni virtute et bonitate conjugi regiuae comparabatur.
cerneret tanto affectu desiderantes, insistente conjuge, sororibus, cognatis, amicis, flectitur animo dans fidem
illas
:
peregrinationem quoque pro Christo
cum
illis
proficiscendi
iter
revertitur
cum Honesta
uxore ad
dispositum se prEeparaturus. Sed
cum jam tempus instaret profectionis universarum, congregata multarum virginum acie nobilissimarum, dux illarum factus, sanctarum conjungitur agminibus, uua cum Honesta uxore honestissima et multum commendabili quae licet legitime coronata non foret, tamen diebus jucun:
Erat sane humilis, religiosus, mitis, misericors, et totius honestatis amator tres namque fiiias virgines direxerunt ad Ursulam virgiuem, Eunomiam, E Praeclaram et Eudoniam. Habebant prteterea tres
:
filius
nobiliter uxoratos,
filiam habuit
quorum medius Richarus coujugem ducis uuius nomine MelreligiosissimEe
chiam
qui
ambo
patri
couversationis
fuerunt.
Nam
Oswaldo
religiouis honestate
inspirati,
comparari potuerunt. Tandem divinitus

relictis dignitatibus, divitiis et
filia
ditatis suEe, utpote filia regis, et
uxor regii mariti, coronam gestabat in capite. Hsec omnia velut stercora pro Christo, aniversorum rege, reputans dereliquit.
fl
houoribus,
cum
sola
Placida abeuntes
virginum se
sacris choris
associarunt.
335 virginitequitur
biii
S.
Ursulam.
suocomitatu virgines trecentas triginta quinque, atque matronas quiuque qua3 illarum fuere ductrices et custodes quarum duabus revertentibus, tres remanserunt,
in
, :
77
Habebat sane idem dux Leo
80 Dux autem Sincerus regis filius per Sibiliam uxorem conversus est uxor itaque ipsius Sibilia
:
itxoreSibHia,
fKljirofeclui
mulier
fuit
prudentissimi
ingenii, atque sagax
n(ni230uiryiuibui.
Euticia
dis
filia
regis comitissa illustris, et S. Gertru-
cujusdam principis uxor, atque B. Gyafridis cum duabus filiabus Geminiana et Beatrice virginibus habebant vero et ipse dux Leo uxorque ipsius S. Honesta secum consobrinas et neptes ho:
nestissimas, inter quas sancta fuit Anacleta, virgo illustrissima, amabilis multum morumque suavi,
tate et virtutum gratia valde commendabilis. Ista

filia fuit
amitge Leonis ducis, cujus mater erat illu:
stris ducissa et ditissima
tres
enim sorores secum
virginum habebat nomine Prseclaram, virtutis magnse virgiuem; et hec fih'a regis erat Elpronii, Sibilise avunculi, multoque sese invicem fuerunt amore diligentes IiEeo vero ab illa invitata, simul et a patre virgiuis Ursulffi evocata venit cum duce marito invisere Ursulam beatam ipsius cognatam, atque jam dictam virginem Prseclaram, aliasque quamplures in illarum collegio cousanguineas et virgines, et matronas. Quo dum paucis diebus moram facerent, cum divini amoris instinctu, tum virginum aacrarum admonitione et exemplo persuasi, cum et nobilisin coetu
:
valde, quae
cognatam
habuit virgines, quarum una fere adulta prudentis erat animi, nomine Sophia reliquae duiE Sapien:
tia
et Chelindris dicebautur. Ipsa

filio
cleta prudentissimo juveni

fuit desponsata,
:
siquidem Anaphncipis cujusdam
multum illius obstitit vise, ne mitteretur dilexit etiam Domiuum toto corde et animo, matremque ipsius Dominam nostram intimo dilexit affectu. Beatum etiam Joannem Evanqui
simorum juvenum exhurtationibus admoniti, consenserunt ire cum illis, atque universas mundi divitias, omnesque seculi delicias spernentes peregre profecti sunt pro amore Christi se et sua relinquentes. Puit saue uterque illorum tam dux
:
Sincerus,
ribus
quam uxor
Sibilia virginis Ursulae co-
gelistam sincera mente dilexit. Porro et soror ejus Sophia similiter sponsum habuit illustrem, comitis unius filium. Erant prasterea in hac eadem societate
cum duabus suis soroAnna et Amata prjeclaris virginibus venit, atque cum nobilisaimo virginum conventu supragnatus. Porro hic idem dux
dictarum
adhffirens
;
et
aliarum
plus
multarum remansit,
illis
virginum quamplures
et
praeclarissimae, sponsos
habentes nobilissimos
78
valde praeclaros.
naraque quam ducentae quinquaginta virgines venerunt in suo adductse comitatu quarura plus quam quinquaginta de re-
secum
S.
Sinccrus
filiu. ei
nim
<ttiit
roittan-
9""irii ei uffi.
etiam quidam Sincerus, Iwani regis fortissimi et potentissimi fiUus, cujus mater regina Gyslah dicta est, cum uxore Sibilia, in earumdem virginum fuit comitatu sacrarum. Habebat etiam solam secum filiam, nomine Thasim, puellam decennem. Eratres quoque habebat quinque et tres
sorores,
Dux
galiexstiteruntoriundaeprosapia,virgines honestae,
elegantes et decorae, multaque fuerunt refulgentes.
pompa adornatm
quarum
devotse,
duae virgines
Anna
beatissima et
Amata,
vitate
prudentes,
castse,
:
omnique sua-
morum
erant ornatse
quse contra
suam
de-
voluntatem
sponsis exstiterunt
nobilissimis
CAPUT
, ,
194
4ucToi>i
cia ducissa.
REVELATIONES IMAGINABI^ DE XI MILLIBUS VIKGINUM. nam mille preefuit virginibus. Porro uxorejusdem D Beata vero Juliana comitissa una se,
"''"*''"
STBINFBLDENSI.
cum
duxit virffinem filiam Luciara et altera ducissa r> i duas, Euplirosynara et Eudoniara. l'orro et mater istarum reg-ina Sibilia dicebatur, et erat cognala
i.
ducis Eugenia mulier erat christianissima,
omnium-
una
matris virgrinis Ursulte. Filia sane ipsius S. Sibilia exstitit es his undecira virginibus, quse super
que virtutum gratia ethonestate virum imitabatur. Tresnamque filios habuerunt etseptem filias, quas summa nutrierunt diligentia, omni castitate etmodestia. Filiarum sane duas in claustro virginum
erant et sanctimonialiura.
fica.
ceteras erant principales, quEe et ipsa mille prasfuit
Quarum una
exstitit
virginibus.Quintanamquefiliaregispuellafuitabsque marito. Filiorum itaque reginEe quatuor erant
abbatissa, femina valde religiosa et virgo
magni-
Altera similiter sanctee fuit conversationis,

religionis et
quinque filias divirgines, Elpidem, Gelasiam, Fulchiram, rexerunt Gelasiam et Euphroniam. Ipse autem rex solum habebat fratrem et quatuor sorores, qui universi Dovem miserunt filias virgines decoras et eleganquarum S. Euphronia et Virg-ulta, atque Cartes pophora, et Julitta, multa morum honestate vigentes, sponsos habuerunt nobiles. Sponsus sane
usorati, et
isti
omnes cum
illis
cunctis sororibus exemplo existens

speculo. Sorores
autem quinque
reliquae patrera
et matrem in honestate virtutum et castitate fuerunt iraitantes, quarum ista sunt vocabula, Angelina, Mathildis, Symphoriana, Veronia, Hedewigis.
Sane illarum duae fuerunt adultas,

lari
et tres in puel-
statu et aetate
illustris
degentes. Pater vero earum

et
dux
Alexander
mater Eugenia
nobilis-
B. Virg-ultEe illustrissimus juvenis filius exstitit
simi regis Clodovei
filia
virique prudentissimi
regis Artburi
strenuissimi et
praepotentis atque
Jotham virginem atque sororem suam, neptes hoadnestissimas cum filiabus quinque sequentes junseruntse virginum sacrarum collegio, cum illis
,
ditissimi, frater nobilissimffi virginis Nataliae.
idem vero juvenis et prEedictse Arthurus dicebatur qui amore tractus sponsse ipsam sequitur, virginum choris adjunctus sacrarum, Qui sponsus, si in terra remansisset nativa,
,
Hic virginis sponsus
proficiscentes. Praeterea et
tres
duxerunt
filias,
Ivorittam et
duorum filiorum seeum quorum unus duas misit filias, Phileriam alter unam Martinam
,
:
Multis revera hic idem juvenis, ac soror ipsius B. Natalia, fuerunt exemplo nam multa pollebant animi virtute, prusine dubio rex erat futurus.
:
multo revera
dolore adjacentes
ille
regiones et
-^
subditos suo vulneravit discessu. Erat enim prinditae
dentia,
discretione,
honestate,
elegantia et pul-
ceps magnificus et valde honestus, plebis sibi subdefensor, non sinens milites et praedones violentiam inferre villanis. Habebat siquidem in
chritudine refulgentes.
cu"i
comitaiu
73 Quid plura
Centum
et octoginta virgines in
ei
180 virginum tepiem ma~
istarum fuerunt societate, ac septem matronae illustres illarum custodes. Quarum tres cum ad bea-
suo comitatu ad virginem Ursulam proficiscentes centum quinquagintaocto virgines electas. 75 Leo, dux inclytus et regis Ancharamni potentissimi filius, cujus raater illustris regina
"
Âr kth.
*'
tromrutn.
tam pervenissent Ursulam,
relictis ibi
virginibus
denuo revertebantur. Natalia siquidem virgo praefata in istarum non erat collegio. Quatuor denique matronarum, quaeapud B. Ursulam remanserunt,
beata erat Juliana, et snror ejus Lucia,
Sirani
,
dicebatur, tres sorores in

societate
^ ''"^, Martha cum soyoribnt hac virginum sacrarum g[ nepHbui
habebat inclytus
et illustres
quarum
filiae
regis
duse virgines Eutonia et Euphrasia dictje sunt. Porro prior illarum acutioris erat ingenii, et virgo
Lupina nobilissimi cujusdam principis filia, et usor prseclari viri, multumque divitis et egregii hominis quse tres secum duxit filias virgines, Eugentiam, Elegantiam et Prsepotentiam. Quarta namque matroua fuit cognata viratque
S.
,
:
multae probitatis, multaque animi probitate et virtute vigens. Sponsura habebat illustrissimum ju-
ginis Sibiliae, mulier bona, misericors et devota,

Christi pauperibus et egenis raulta
venem, optimis etiam moribus pollentem et pronomine Pipinum bura filium regis cujusdam cumque ipsius sponsa ad S. Ursulam mitteretur, valde ei obstitit, ne dirigeretur. Denique et ipse
,
bona
faciens.
idem regius juvenis duas sorores habuithonestissimas,
Et hsec dicta est Serena, uxorque fuit nobilissimi comitis. Denique et ista duas secum duxit filias, Eugeniam et Geminianam. Hegina quippe Sibilia, mater virginis Sibiliag, tres habebat fratres et duas sorores, quae oranes septem cum eis direxerunt
filias,
Anchiranam
elegantes et decoras in istarura collegio, et Venustam; quae nobilissimis dejuvenibus.

Itaque
,
sponsatse fuerunt
filia
regis
'^
Ancharamni soror ducis Leonis

:
Euticia dicta
pulchras et elegantes, ac decoras. Ex his quinque sponsos habebant illustres divitiis opi,
Sed cum postmodum ipse rex Siranus Dei admonitus spiritu, filio resignato regno, cum uxore Sibilia regina ad sanctas proficiscens virgines pergeret duo jam dictarum virginum
busque
ditatos.
comitem habebat maritum illustrissimum, viruraqui duas virgines filias que bonum et honestum Eudoniam et Amphyteam, cum eis secum ducens, quarum prior comiti cuidam erat proficiscitur desponsata, virgo illustrissiraa, siquidem ipse Leo
:
sponsi,
beatarum
videlicet Serenae et Euticiag, il-
dux, inclytus regis filius, S. Alexandri ducis piissimi fuit consobrinus setate quidem juvenis erat, juvenis sed probitate mentis ingenti pollebat
: :
lustrissimi juvenes Ealconius et Nitidius,
cum
eis
exstitit
atque bellicosus, negotiis intentus bellicis,

:
pergentes pro Christo animas dant et corpora.
CAPUT
Ducum
CtP. XVI. cp.
qui regis cujusdam filiam nomine Ilonestara, magna virtutum gratia pollentem, duxerat uxorem juvencula quidem erat tetate, sed religiosis et honestissimis moribus pollebat, pia existens, casta
III.
profectio et genealogia.
enim studio et industria Leo conversus. Quse tres sorores in maritus ejus est sanctarum virginum collegio liabuit virgines. Paet misericors
:
ipsius
./\.lexander frater regin illustris Justitise.dux erat potens el strenuus, consilio pru.hixcMnuxo(jgus^ honestate et probitate animi prsestans.omni pop^ô acceptus Avunculus siquidem erat beat^ rt/."''''i's eMbS virgiuis JothsB prudeutissimse , regis Lucii filiae ; virgimbui pro/iritcitur. qujg prlma fuit undecim principalium virginum
S.
Alcxaadcr nobilis et inclytus,
piam, MariametResideam quarum Papia ranltum erat animo composita, prudens eloquio, et magna morura gratia poUens. Habebat namque sponsum probissimum regis cujusdam filium. Leonis ducis consobrinum, Quem tandera haec eamdem sponsa ipsius, atque ducis Leonis conjunx Honesta con:
vertentes, quatenus et ipse

ciscerelur.
cum
virg-inibus profi-
Porro

qui unJversi novera filias- miserunt virînes. Sesta vero sororum Victonna mulier erat
filias,
demque
197
prfeclarae
maritum habebat illustrera, comitis Sig-ebaldi filium, juvenem strenuum, fortem et probum, qui tres habentes filias, solam direxerunt virg-inem infra annos puellara nomine Placidam.
CiP.
orans,
conversationis et honestffi et atque in lectione assidua. Hsc

.
multum
Benignam. Nieolittam Zovam quarum Benig-na virg-o per omuia fuit honesta prudens, animique virtute insig-nis, cunctis ama,
c(Btu
virg-ines,
ucrnna
D.
UEIIMANNO
STEINmDENSt
XXI.
S.
c'S!r'" Fideana,
^^^^
85 B. Oliva virgo dulcissima, et regina illustrisb'^'^^*a regîs Antipatri filia, qui patruus
'
specie decora, moribus dulcis et affabilis. Haec autem sponsum habuit nobilissimum Dag-obertum, regis cujusdam filium, tres sane sorores istffi, cum pluribusadhuc virginibus, ad Ursulam virgmem suut direct. Beatam
bilis,
namque Benignam
erat virg:inis Ursulae patris,
spoususillustrisipsius Dag-obertus insequitur, grat.a Dei inspiratus. et ip.e
multum
in serie
Oliverio, nobili et juveni, fuit desponsata, uti jam supra

reg-i
cum nolnh sua
sacrarum virginum una
sponsa societat, ag-g-reg-atus.
descriptum. Hc ad virginera Ursulam cog-natam suam cum uobilissimo virg-inum coraitatu venit invitata. Venit prgeterea
regum habetur
cum
simi
filia,
ea Fideana ducis cujusdam Herding-i nobiliscujus illustrissima mater matrona nomine
niius peregrre proficiscitur. 87 Cumque Frater, harum vi.îonum notarius vice quadara orationi et precibus iusisteret. vidit corpus quoddam apertosepulcro supinatum jacere
cum
CtT. XXII.
It.
Hennanno
tevelatur $v
coronamque auream
in
capite
itcceptunim
S. Olivtc reti-
illius.
Pida reg-is unius erat filia. Porro eadem virgo Pideana ing-enua exstitit generis nobilitate, ingenua quoque multum erat mentis et animi generositate, atque universis, qui eam noverant bonfeque opinionis ejus faraam audierant. comraendabilis valde
,
siquidem ejusdem Olivaj fuit reg-in, et proprio noraine Pideana dicebatur. Qu tres secura duxit sorores, duas virg-ines Placentiam et Placatam quarum prior illustrissimum sponsura ducis oujusdam filium habuit. Tertia namque sororum, quee secum g-radiebatur, Methildis vocabatur, matrona nobilis et honesta co:
et accepta. Cog-nata
Frater adrairatus, sciscitans a Domina nostra quaesivit,quidnam ista portenderent. Cui raisericordi^ mater respondeus ait Nonne ante annos quatuor virginis cujusdam Oliv tibi corpus est promissumPEcce haec eadera virgo est, cujus tu corpus habebis; regina siquidera erat coronara in capite gestans; adhuc, inquit, sub terra latet sepulta sed tu corpus habebis illius. Super quo Frater gavisus adhuo evideutius scire cupit, si certa foret
:
Super quo
visio;
a sacris virg-inibus quierit,
quEc fuerit illa

conditionis
;
Oliva.
cujusque
sit
stirpis
et
cui
mitissa, solara seoura ducens filiam virginem Endaram nomine juvenculam valde prEeclaram,
,
sponsum habentera
B. Cleopatra, S. Marcellffi coraitissae filia, respondit, dicens Pater Olivje virginis ejusdera Cleopater dictus est, et erat patruus regis Ursulre patris, cujus raater Nicostrata dicebatur insig-nis reg-ina.
:
nobilissiraura principis cujus:
Qui cum
Oliverii
ter,
filios
dara raagni tilium, qui Eucharius dicebatur iste autem cum amore sponsge iUectus, tum divina inspiratione admonitus, cum tribus sororibus, Anna,
verio juveni
filio.
quidara
non haberet, desponsabat illam Oliprobissimo , reg-is senioris Cleopater autem, OliVEe virg-inis pa-
Cieopatra et Juliana nec non et ginibus cog-natis suis, aliisque

;
cum novem virquam pluribus

cura
illis
regni sui priucipes convocans, ambos coronavit tam spousura tiliEB, quara ipsara sponsam.
:
die vero desponsationis illius celeberrim
sacrarura
plus-
virg-inum
ccetui
associatus,
virg-inum qufedara fuerunt, prteclaros habentes sponsos. Porro virgo praafata nobiles Fideana, fere quadrag-inta secura virg-ines ducebat illustres et g-enepraeclarissirasB
proficiscitur.
Harum denique
trium raensiura defluxerat spatium, quo jam in brevi erat legitimo connubio ducenda. Interim
quam
convocantur virgines, ad
dirigendffi.
S.
Ursulam virginem
nuptiis volcns in-
Tunc
et Oliva
virgo et regiua venit
cognatam
teresse;
ejus visitare, ipsius

nobili
rosas, atque decoras.

S.
quae
comitum stipata conventu,
Thecla
aUisquemtiltit
comiCalut
S.
Ursulam.
86 Prasterea in comitatu Olivse virginis et requEedam venit virg-o nobilissiraa nomine Tecla, quiE et probitate morura, animique virtute,
gmsd,
ac g-eneris nobilitate
tnit
:
virg-ini Oliva; coraparari po-
adduxit secum virgines fere trecentas.Insecutus est ejus rex Oliverius, ducens et ipse de regni sui ditioneadolescentulas et virgines fere trecentas.
eam postmodura sponsus
nam
P
ef 'Ojitit
filia
leg-a fidelis.
patrui ejus erat, ipsius etiam colPater itaque virg:inis Teclas Keforraius
,
88 Hic vero idem Frater,
cum
alia vice orans
vocabatur, et erat frater reg-is Antipatri Olivae patris, princeps nobilis et honoratus qui Jara ante ex hocscp-culo migTansobierat; et raater Anacleta
:
sanctam nominaret Olivam, adstitit illi virginum quaedam dicens Quotiescumque beatam uominaveris Olivam, statim nominabis et Teclara juxta
:
S. Tliccla;.
Viriuiiue
itcm fitsloria
relegitur el
lancliliu
icri[iliiii
sequitur Teclam cum Olivo proficiscens. Porro heec eadem Anacleta, virg-inis Teolae mater, filia cujusdam exstitit inclyti reg-is. Fuit etiam
filiam
,
Et quas est, inquit, illa Tecla; et si tu es eadem Tecla? Sum, ait illa nam S. Oliva mea fuit cognata et collega.etnon crat mulier, quam tanto diligerem afi"ectu. Tu hrbiturus es corpus
illara.
:
tnarjni/iir
exioUilur-
cum
prdictis virginibus, et illustrissima virg-o Na-
illius, similiter et
caput raeum
sed scias,
nequa-
talia, nobilis valde,
cum suarum
virg-inum colleg-io
associata, regis Arthuri filia potentis et mag-nifici, de qua loco suo latius, ut dig-nura est, tractabitur.
quam quia ab invicera separari facile volumns, vix unquam in vita suraus ab iuvicem sequestratae,
unde nec
lateri ejus,
in
morte separamur. Adhaesi namque
Denique rex idem Arthurus, duos fratres habebat, quorura unus episoopus dicebatur Benedictus, et
alter Pipinus,
driae
dux
eg-reg-ius et uobilis, B.
,
AlexanPater
maritus existens
virg-inis Ursulse materterce,
illustrissimse et
multum
fuit B.
valentis raatronae.
quippe dus idem

ris
Columbani
episcopi, fra-
trisque illius Evodii ducis nobilissirai, atque soroillorura S. Marcellae optirate coraitissae. Tres siquidem fratres illi, rex et duo reliqui, sororem habebant egregiam nomine Zaphirinam, quae raul-
interficeretur jaculo, et ego interempta gladio occubui. Scias, iuquit ilia, pro certo, quia ex quo civitas tua fundata est, nuraquam monachus eam intravit, qui tantura in ea profecerit, quantum tu profecisti et adhuc proficies. Thesaur|is enim te magnus exspectat et pretioaus, tam martyrura sanctorum, quara virginum .sacrarum,
,
cum
Tu sane nos
in terrisjuxta posse
tuum
exaltas, et
tum
erat honesta, corameudabilis, ei vitte bonae, comitis Hogerii , viri prudentis et honesti uxor existens. Tres filias ex illarum sacro habuerunt
nos tamen in terris, quam in ccelia juxtanostrum posse exaltabimus. Sed tu nostra nequaquam iudiges exaltatione, quoniam Doraina nostra, quam tanto diligis affectu, et jam exaltavit, atque adhuc in miro modo exaltabit. Cumque hic idem Frater
htec
196
AUCTOBE
B.
BEVELATIONES IMAGlNARliE DE XI MILLIBUS VIEGINUM.
lltllUANM>
STBINPELDEKSl.
CAPUT
IV.
per ad pacem maritum ac oeteroa, quos potuit, instigautem. Porro et illi tres filios genuerunt et septem filias quarum quatuor virgiues Ursul mittebantur. Verena virgo houestissima et multse
,
Genealogia feminarum de comitatu

S. Ursulse.
C*P. XIX.
intelligentiae ac prudentiae fuit,
raagnumque locum
Secunda sororum
inter principaliores ac prudentiores habuit, propter
multam auimi
sui probitatera.
MatriiS. Ursulffi /"ralrcs,
Regina
nobilis et inclyta raater Ursulae virginis

,
Verenia, et tertia Jerouia, quarta Illustris. Quatuop saue virgiues istae optiraara raatrem iraitantes,
sorores
sex sorores quorura Maurisus episcopus atque comes Nicolaus, et GerasiuaSiciliensis reginaexparte patris,dematrealtera
octo fratres habebat
et
:
animo
fuere constantes, in
omni honestate
et pro-
bitate virginali vigentes,universisgrataeexstiterunt

et acceptae.
erant fratres. Pater itaque ejusdem regiuffi Gelasius nomine, prima ipsius uxore mortua, quas filia erat regis de Siciiia, utpote princeps fortis, magnus et inclytus filiam dusit strenuissimi regis
illius
nobilibus
sorores
illustribus,
Omnes denique viris erant desponsat namque tres maritis copulatse septem cum illis filias miserunt, qua-
rum
tres
Alexandri
Sibiliam
;
viri probissirai et
de qua sex g-enuit
filios, et
valde honesti nomine sex filias. Ge-
lasium et Alexandrum, etMagnum, Eugeniam quse Alexandria vocabatur, Marcellam, Eulaliam, Euticlam, Gerasinam, et Victorinam. Porro Gelasius fratrum horum udus erat ; princeps prseclarus erat et robustus : cujus uxor de stirpe fuit regali
oriunda,
quatuor nubiles. Porro Alexandri quatuor filiaa direxerunt virgines, et uuam matronara prudentem valde et honorabilem nomine Metildem, 83 Tertius nempe fratrum regina^ matris Urtres puellae fuerunt, et
prtefati principis
filii
CP. XX,
sulae
nes
Magnus dioebatur, et paucas misit virgiquia nequaquam multa probitate vigebat,
Malerterx
S.Ursuls aeu
sorores mairit
ignavus siquidem erat corde , satisque stolidus mente, a ceteris fratribus et cognatis degenerans
exorbitavit, potationibus et ventri deditus erat, cujus vestigia uxor foeda aequebatur, mulier pro-
ejus,
magni comitis
Hilderici
filia,
quse dicta
Hic idem Gelasius junior ex ea tres genuit filios et sex filias. Denique tres ipsius filii quinque filias virgines ad UrsulaR nuptias direxeest Hildelina.
terva et linguosa. Potest aliquis lectorura mirari,
runt, decoras valde et honestas. Quarum tres optimis exstiterunt desponsataejuvenibus et uobilibus.
Margarita,
quae speciosissima
fuit,
multumque
decora et amabilis, Mobilia houestissimae conversationis et vitse erat laudabilis. Meandra virgo
sapiens
fuit,
optimis poUensmoribus, reliquae duae
erant puellse, praedictarum siquidem sex filiarum. Horum fratrum sororum duae virgines erant, et
quare quorumdam per nos vitia detegantur cum virginum sanctarum virtutes illarum et probitates debeant propalari, quod et fecimus, et adhuc facturi sumus non enira a nobisraetipsis loquimur; sed haec quae spiritu Dei ccBlitus nobis suggeruntur ea pandendo scribimus, et notando. Nunc praedictarum sex sorornm seriem tangemus; quarura prima fuit B. Eugenia, quae cognominata est Alesandria, propter multam raorum bonorum
,
in serie
quatuor matronae honestissimis copulatae maritis. Itaque due jam dictse ad Ursulam mittebantur garrul^, procaces et linguosae, quEe multum sgepe sua superfluitate verborum socias gravabant turbantes. quam indecens est signum iu juvenculis etjuvenculabus, in adolesceutibus et virginibus domiPer celiis praesumptio mentis et obduratio cordis procacitatem et animi proterviam, anim linguee
!
probitatera,
sandrum avum suum magnae

,
animique virtutem, quee regem Alevirtutis virum et
probitatis imitabatur. Qualis ista fuerit, satis osten-
dimus cum seriem ipsius atque filiorum ejus Columbani episcopi sapientis viri, fratrisque B.
illius
Evodii ducis inclyti virtutem, et
S.
MarcellsB
virginitas perditur et integritjis mentis.
Unde
si
ipsorum comitissEe describeremus. Porro et S. Eulalia soror ejusdem Alexaudriae du-cissae, matrona nobilis animo et virtute, cum duubus
piissiraae sororis
facultas daretur, occasio atque opportunitas,

violata perderetur.
facil-
filiabus
Hodierna et Odilia virginibus honestissimis,
iime castitas corporis, integritas et virginitas carnis
ac tertia Sibilia vigiuti

sorori adhaerens
annorum raatrona
et
regina
Bonum signum,
ait
Seneca, est
C
nii^queconiiuigmnes
a/fuiet.
ei
in adolescente verecundia. 82 Ceterum sorores earumdem
virginum duarum
matrouEe
noD laudabilium
honestie qusecumque
:
Christam sequitur regera verura. Haec eadem siquidem Sibilia regina fuit, magnffi virtutis et opinionis matrona. B 84 Deuique Marcella sororum una, mater Ursulte quam
reginae,
B. Her-
novem
filias
miserunt virgines
puellae fuerunt
necdum
,
nubiles.
quarum qusedam Quinque autem ex
his erant adultse
prfeclarissimis viris desponsatae.
Harum prima Margarita

dentia
,
sagacissimae fuit mentis,
et iugeniose prudens, quEe valde decoraj alia
Pru-
nequaquam infructuosa exstitit, filiara enim quae. caput princeps et ductrix misit Ursulam totius virginum sanctarum fuit exercitus. Hanc siquidera reginam domina Elisabeth alio vocat nomine binomia sane erat, eadem Marcella re, , :
mannus Marcellam,
i. '"'
labeiha Da-
riamvocai
plures qiioqw
mitlunt /ilitis-
amabilis et accepta, prae multa animi sui virtute et suavitate; modesta fuit composita in gein verbis moderata in moribus stibus. Tertia Amantia, et ipsa nihilominus viguit
oranibus
erat
gina. Euticia
quarta
mulier
fuit religiosissiraa,
Dominum
clemens
timebat, et hominera propter Deura reverebatur. Sapiens siquidem erat, valde raodesta,
multa
morum
houestate et gratia. Quarta Melan-
dria, speciosa fuit ac
mente composita, ac sagacis super omnes erat prudens atque animi. Quinta devota, multuraque orans et psalraos jugiter habebat in ore. Dorainumque frequenti meditatione
gestabat in corde; ista in habitu, verbis et gestibus, religionis exeraplum atque honestatis cunctis praebebat. Prudeutia siquidem dicebatur ista,et Iwana: Istae quinque virgines a B. Ursula exstiterunt mul-
maritum etiam habebat virum edacem et vini raulti potatorem, nobilem, sed quem tamen illa frequenti admonitione et pia ex
et honestii,
parte
magna emendatum corresit; qui filios habebant duos, et novem fij.ias, quinque autem ex his virgines erant, et quatuor raatronae viros habentes
honestos
:
filiae
namque
virgiues mittebantur, qua-r
rum quaedam
honestate multa praeditae matreni imitabantur. Praeterea et quatuor sorores illarum quinque direxeruut fillas virgiues unus saue fra:
tum
fortis
Alexander fratrura reginae secundus potens, inclytus et dives. Hic filiara regis cujusdara duxerat uxorem Benignam nomine, optimam matronam, animo pacatam, semdilectae.
trum uxoratus, duas misit
filias
virgines. Quinta
erat robore,
siquidera sororura reginae Gerasinas nobiliter nupta filio regis cujusdara nobiliter se gerens honestate
praecipua vivebat. Ista quinque
filios
habuit
toti-
deraque
qui univerei virgines. Sexta vero sororum Victorina mulier erat prseclarK conversationis et honestffi et multum orans, atque in leetione assidua. Haec maritum
filias,
,
demque
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. novem filias- miserunt ccBtu virgines,
197
, :
Beaignam, Nicolittam Zovara quarum Benigna virgo per omuia fuit honesta
B.
UrhmaNNo
habebat illustrem, coraitis Sigebaldi tilium, juvestrenuum, fortem et probum, qui tres habentes filias, solam direxerunt virginem infra annos puellara nomine Placidam.
prudens, animique virtute insignis, cuuctis amabilis, specie decora, moribus dulcis et affabilis.
STEINFELnENSI
nem
H^c autem sponsum

istie,
habuit nobilissimum Da"-obertum. regis cujusdam filium, tres sane sorores
cum
virgmem sunt
spousus
pluribus udhuc virginibus, ad Ursulam

directffi.
CkT.
XXI.
S. oiiva
cum
S.Fieana,
85 B. Oliva virgo dulcissima, et reg-ina illustrissima nobilissima regis Antipatri filia. qui patruus
,
Beatam namque Benignam
erat virg-inis Ursulae patris, reg-i Oliverio, nobili multum et juveni, fuit desponsata, uti jamsupra
in serie reg-um habetur descriptum. Hffic ad vir-
Dagobertus insequitur, grati Dei inspiratus. et ip.e sacrarum virginum una cum nobih .ua sponsa societat. aggregatus, cum illius peregre proficiscitur.
illustris ipsius
g-inem Ursulam cog-natam suam cum uobilissimo virg-inum comitatu venit invitata. Venit pr^terea
cum
sirai
ea Fideana ducis cujusdam Herding:i nobilisfilia, cujus illustrissima mater matrona nomine
reg-is
Cumque Frater, harura visionum notarius, quadam orationi et precibus insisteret, vidit corpus quoddam aperto sepulcro supiuatum
87
vice
CAT.
XXII.
B.
Uermauno
coronamque auream
jacere
revelatur iv
in
capite
actfittnmm
S. Olivie reli'
illius.
Fida
Porro eadem virg-o Fideana ing*enua exstitit generis nobilitate, ing-enua quoque multum erat mentis et animi generositate, atque universis, qui eam noverant bonieque opifilia.
,
unius erat
iTater admiratus, sciscitans a Domina nostra quassivit, quidnam ista portenderent. Cui misericordi
Super quo
quias
nionis ejus
audierant. commendabilis valde et accepta. Cog-nata siquidem ejusdem Oliva; fuit

reginoe, et proprio
famam
tres
secum duxit
nomine Fideana dicebatur. Qua sorores, duas virg-ines Placen:
tiam et Placatam quarum prior illustrissimum sponsum ducis oujusdam filium habuit. Tertia namque sororum quse secum g*radiebatur Me, ,
mater respondens ait Nonue ante annos quatuor virginis cujusdam Olivse tibi corpus est promissum? Ecce haec eadem virgo est, cujus tu corpus habebis; regina siquidem erat. coronam in capite gestans; adhuc, inquit, sub terra latet sepulta sed tu corpus habebis illius. Super quo Frater gavisus adhuc evideutius scire cupit, si certa foret
:
visioj
a sacris virginibus qusrit,
quic fuerit illa

conditionis
;
Oliva,
cujusque
sit
stirpis
et
cui
thildis vocabatur raatrona nobilis et houesta comitissa, solam secum ducens filiam virg-inem En,
daram nomine juvenculam valde praeclaram, sponsum habentem nobilissimum principis cujusdam magni filium qui Eucharius dicebatur iste autem cum amore sponsse illectus, tum divjna in,
B. Cleopatra, S. MarcelljE comitissffi filia, respondit, dicens Pater Oliva; virginis ejusdem Cleopater dictus est, et erat patruus regis Ursulffi patris, cujus mater Nicostrata dicebatur insignis regina.
:
Qui cum
Oliverii
filios
verio juveni
tilio.
non haberet, desponsabat illam Oliquidam probissimo regis seuioris

,
spiratione admonitus,
.-
cum
tribus sororibus, Anna,
Cleopatra et Juliana nec non et ginibus cog-natis suis, aliisque
cum novem virquam pluribus

cura
illis
Cleopater autem, Olivse virginis pater, regni sui priucipes convocaus, ambos coronavit tam sponsum filiffi, quam ipsara sponsam.
:
sacrarum
die vero desponsationis illius celeberrimffi
virginum
plus-
coetui
associatus,
proficiscitur.
Harum denique
virg-inum
qujedam
praeclarissimEe fuerunt, prasclaros habentes sponsos. Porro virg-o prsefata nobiles Fideana, fere quadrag-inta
rosas,
S.
trium mensium defluxerat spatiura, quo jam in brevi erat legitimo connubio ducenda. Interim convocantur virgines, ad S. Ursulam virginem
dirigendse.
quam
Tunc
et Oliva
virgo et regina venit

nuptiis voleos in-
secum
virg-ines ducebat illustres et g-ene-
cognatam
teresse;
ejus visitare, ipsius

nobili
atque decoras.
Thecla
aliisqne
tii
mul-
comitatur
86 PrjEterea in coraitatu Olivae virg-inis et regrinae, qusedara venit virg-o nobilissima nomine
Tecla, quse et probitate
S.Ursulam.
morum, animique
virtute,
ac g-eneris nobilitate virgini Oliva; comparari potnit nam filia patrui ejus erat, ipsius etiam colC leg-a fidelis. Pater itaque virginis Teclae Keformius vooabatur, et erat frater reg-is Antipatri, Olivee
:
stipata conventu, adduxit secum virgines fere trecentas.Insecutus est eam postmodum sponsus ejus rex Oliverius, ducens ei. ipse de regni sui ditioneadolescentulas et virgines fere trecentas.
quae
comitum
88 Hic vero idem Frater, cum alia vice orans sauctara uominaret Olivam, adstitit illi virg-inura quaedaiu dicens Quotiescumque beatam nomina:
ei lafiut
S. TliccliC.
UtriuBiitie
honoratus qui jam ante ex hocsjficulo mig-ransobierat; et mater Anacleta filiam sequitur Teclam cum Olivo proficiscens.
: ,
patris, princeps nobilis et
veris Olivam, statim nominabis et
Teclam juxta
S. Oliva
item
lintttriii
leteyility el
larictilai
illam.
Et quae
est,
inquit, illa Tecla; et si tu es

ait
illa
:
eadem Tecla? Sum,

fuit
nam
Porro haec eadem Anacleta, virginis Teclas mater, filia cujusdam exstitit inclyti reg-is. Fuit eiiam
cognata
et colleg-a, et
non erat mulier,

:
mea quam
icriplmi
magni/ire
exioUilur.
cum
praedictis virginibns, et illustrissima virg-o
Na-
talia, nobilis valde,
cum suarum virginum

filia
colleg-io
es corpus caput meum sed scias, uequaquara quia ab invicem separari Jacile volumns, vix
illius, similiter et
tanto diligerem affectu.
Tu habiturus
associata, reg-is Arthuri
potentis et magnifici,
unquam
in
vita
in
de qua loco suo latius, ut dig-num est, tractabitur. Denique rex idem Arthurus, duos fratres habebat, quorum unus episcopus dicebatur Benedictus, et alter Pipinus, dux egreg-ius et nobilis, B, Alexandriee maritus existeus, virg-inis Ursulse materterae,
Pater Colurabani episcopi, fratrisque illius Evodii ducis nobilissimi, atque sororis illorum S. Marcellas optimae comitissee. Tres siquidem fratres illi, rex et duo reliqui, sororem
UlustrissimBe et
unde nec
sumus ab invicem sequestratie, morte separamur. AdhBBsl namque
multum
valentis matrome.
quippe dux idem
fuit B.
lateri ejus, cum iuterficeretur jaculo, et ego interempta gladio occubui. Scias, inquit illa, pro certo, quia ex quo civitas tua fundata est, numquara monachus eam intravit, qui tantum iu ea profecerit, quantum tu profecisti et adhuc proficies. Thesauriis enim te magnus esspectat et pretiosus, tam martyrum sanctorum, quara virginum sacrarum.
,
Tu sane nos
in terris juxta posse
tuum
exaltas, et
habebant egregiam nomine Zaphirinam, quae multum erat honesta, commendabilis, ei vitEB bonte, comitis Kogerii viri prudentis et honesti uxor existens. Ti-es filias es illarum sacro habuerunt
,
nos tamen in terris, quam in coelis juxtanostrum posse exaltabimus, Sed tu nostra nequaquam indiges exaltatione, quoniam Domina nostra, quam jam exaltavit, atque adhuc in miro modo exaltabit. Cumque hic idem Frater
tanto diligis aflêctu, et
hicc
198
4UCT0BB
1.
hsec scribens
EEVELATIONES IMAGINARI^ DE XI MILLIBUS VIBGINUM. praeclarae, necnon et S. Euphrosyna notaret, ipsa virgo Tecla cum pluri-
ipsius co-
nERMAhNo
sTE>FELDENsi.
Duciiguoque
le
capxu
'^
'
S. Smccrte
^'
'
ponens haec verba in ore jpgi^g^ Adcrat et Oliva rog-ans, ne ipsa et B. Tecla ab invicem separentur. 89 Adhuc virg-0 Tecla subjungens ait Cumque ego et mater mea ad B. Ursulam pergeremus, qugeclam etiam cog-nata nostra nobilis matrona nobiscum venit, quae dicta est Elisabeth, cum tribus filiabus, quarum una cum Elisabeth, juncta erat
bug
jui adstitit virgrinibus,
gnata, comitis cujusdam nobilissimi filia, cum ea sunt profectas. Harum quamplures sponsos habe-
bant nobilissimos, comitum

tiis
et
ducum
filios,
divi-
Gyramanus puer prseclarissimus quidam sedecim annorum filius avunculi ejusdem virginis Nataliae, immenso illius
multis ditatos. Praeterea et
,
tactus amore, illam sequebatur
pergens cum ea clegaDtissimus et decorus valde. Hic idem puer

;
:
matrimonio,
sed reliquse duae fuerunt virgines,
Sincera et Nicolitta.
Tu autem
scias
pro
certo,
eundo Romam et redenndo illi adhaesit, pariterque cum illa trucidatus occubuit filius siquidem
illustrissimi erat principis et ditissimi,
habes cognatse meae virginis nobilissimae. PrEeterea te scire volo, quod corpus quod habes virginis Julianae, quae et ipsa mea est consanguinea, multumque mihi est afflnis.
quoniam caput
S. Sinceree
nam
soro-
rem parvulam
in illo
habebat comitatu, Placidam
Pater itaque ipsius, patris erat consobrinus mei, comes iUustris et valde valens. Denique etipsa so-
nomine. Porro quidam episcopus cum tribus viris nobilibus et matronis quibusdam virgines ducentibus veuit cum egregio apparatu, et sumptibus,
rorem nobiscum habebat, nomine Teclam, quae

ambse
atque
.
muneribus et donativis ingentibus, qui cum ad S. Ursulam venisset, ingenti gaudio sunt ab ea excepti
ibi
j
illustres exstiterunt, et bonse conversationis,
sed
cum
viderent nuptias
difiêrri,
relictis
cum summo
desiderio
martyrii
palmam
virginibus et matronis quibusdam redire nolen-
subierunt. Beata siquidem Juliana et S. Sinceracum sororibus suis S. OUveb virginis et reginae proximae
tibus, episcopus
cum
paucis reversus est in regio-
nem suam.
B
c\p. xxiii.
S. Natalia.
fiiiauiienn
Arlhuri qimwi
de guo/iifc../fli.18
fuerunt cognatae. 90 Natalia virgo beatissima, elegaus et decora, tam morum honestate nobilis et inclyta, quam ge^^^.^ pôs^pja jHustris et generosa. Begis Arthuri c i r
erat filia Britanmci et hominis magnirici, hsec
.^
.
In ejusdem virginis Natalise societate trecentae fuerunt virgines, sesaginta quinque, exceptis matronis
92
Inter
ceteras
quibusdam nobilibus. virgines undecim
E
millium,
^cap. xxiv.
cum
ei( G<i/-
nobilissimo virginum comitatu venit a patre virginis Ursulae invitata, quatenus et ipsa filiae illius nuptns luteresset. Bex itaque pater Ursulae con-
Joannis nobilissimi principis fuit filia Elisabeth, devotissima virgo, de stiipe regia, honestae conversationis et vitae, timens Deum ac diligens valde.
Eiissbeiha
""'"f"'''
''""
gpQ
j,^,.
/.ed..s,tuni
sanguineus erat regis Arthuri, B. Nataliae patris. Trecentas sequidem et octo secum duxit virgines, et matronas nobiles septem, sub quarum disciplina virgines erant et custodia. Licet hic idem
Arthurus rex
fuit
a
Quse cum multis animi floreret virtutibus, praeci- demi pue tamen, et super omnia ipsam omnium Dominam virtutum, matrem misericordifie Mariam, et
sanctarum virginum reginam toto corde et aflectu dilexit, Porro et mater ipsius Eiisabeth dicta est,
nobilis matrona, et
prffi
honestate
fuit
magnus, potens
:
et fortis,
non
erat amabilis et gratiosa.
Denique
et ipsa
morum cunctis Dominam
historia
tameu ille bellicosus rex, de quo tanta in erat tamen illi Britonum narrantur a proxima consanguinitate coojunctus. Uxor namque Isenbaidi fratris Natalise virginis S. Porphyria, regis cujusdam filia nobilissimi et prEcpotentis,
ea comitabatur, relinquens omnia. Beata sane Porphyria duas secum duxit filias virgines valde prasclaras, Eusebiam et Jotham, sponsos habentes nobiles. Porro el B. Natalia Pbilippi ducis uxor
nostram plurimum diligens, filiam docuit, quatenus eamdem coeii reginam, totius gratiae matrem prae omnibus diligeret, eamque jugiter in corde haberet et memoria. Multas prfeterea, prae amore Dominae nostrae, pauperibus et egenis eleemosynas
largienserogabat.devota.BeatussaneMeldensisepiscopus Caesarius, vir honestissimae vitae, totiusque virtutis et probitatis amator, matrishujusmatronae fuit frater, qui Romae ipsis virginibus est adjun-
cum
magnifici, quasi coosobrina erat prsedictae virginis Nataliffi, pariter illi associata secum comitabatur,
sequens eam cum tribus filiabus, Egera, Hermolaa, Ermina. Quarum hsc prudentissima virgo et multum commendabilissponsumhabuitillustremfilium
regis cujusdam. Prseterea etcomitissanobilis ipsius Nataliee virginis consanguinea, quae dicebatur He-
earum factus est socius. Habuit eadem matrona sorores quinque nobiliter nuptas, quarum una ducis Helvidii uxor fuit, virgictus, passionisque
etiam hsec
junioris,
nis Ursulae patrui: pater hic idem erat ducis Helvidii qui cum beatis profectus est virginibus,
ducens uxorem secum Euphrosynam virgiues

9;i
et filias duas, S.
Spem
et
F
,(m pons"
praeclarissimas.
,
lena, venit
cum
ea,
filias
duas secum ducens,
Helenam
lis
et Elisabeth. Similiter
etEuphemia
nobi-
prsefata, et
Beata siquidem Elisabeth virgo illustris et genere nobilissima exstitit et morum
tiiusqîe
mui-
matrona, de regali existens prosapia illius cognata, cum sola filia Hodierna illam sequebatur. Sancta itaque virgo Natalia una secum duxit sororem Octoniam, atque duas filias sororis suse Perpetuam et Gerburgem parvulam. Sanctam quoque Agnem fratris sui filiam, ac ducis avunculi sui Prfilias Liburtiam et Adelinam secum ducebat. Gibonia illustris virgo et cognata ipsius terea et S.
virtute,
sponsum habuitillustrissimum strenuissimi
"' "'"'
regis Herderici filium, ingenti probitate conspicuum. Cum virgines ubique ad B. Ursulam elige-
rentur mittendae, venit et ista jam a cognatis suis S. Spe et sorore ipsius virginibns evocata, pulcherrimo virginum comitatu stipata. Quinque namque
cujusdam magni principis et coUega viri optimi, atque B. Simenia virgo valde filia, et omnibus amabilis unius comitisfiiia, ejusdem
dilectissima,
,
habuit fratres, quorum quivis filiam unam secum Amabiliam et FIodirexit, Eustorgiam, Resindem rentiam. Denique virgo praecipua constantjor fuit ceteriset virtuosior, majorisque famas et nominis,
,
muUi$que
cogmuis
affinibiu
ei
Kataliae virginis consanguinea, cum ea venerunt. 91 Deuique et sorores duae ipsius materterae sunt, Flofiijge ilH adbaerentes cum ea profectae
prudens fuit et astuta, ac morum probitate refulgens insigni. Habebal prEeterea sponsum nobiliseimum regis cujusdam filium, adolescentem probissimum. Quaedam et ceterarum sponsis exstiterunt
nobilissimis desponsatffi.
et alteram ducissam,
Ur-
i,ii,,**oMWu-
Porro et S. Benedicta et soror iiiJusEuphrosyna, ipsius Nataliaecognatae nobilisj-gj^tja
et Elora.
Virgo
itaque
Elisabeth
sorores duas habuit matronas, comitissam
unam
filias
nec non et B. Brigida, Euphemia et Eulalia, sorores etiam duae unius masecutffi sunt iliam virgines terteree ipsius, B. Benigna atque lllustris,
simse
:
misit,
quarum Eleutheriam, Boninam
prior tres
secum
et Florentiam; altera
sane duas, Floram et Elpridem. De consobrinis

suis
Genovefam, Vultumm, Amabiliam, Cleopatram, Despondeam, Electam, Amarantiam quarura quEedam nobiliter fuerunt viris nobilibus desponsatse. Habuit
illustres,
,
suis
secum duxit virgines septem
199
nobilissimi principis filii, qui ambo sponsarum dilectione juncti, ductores illarum sunt
effecti,
",0
"e.mtel-
Ursulam virginem
comitis
fihabus,
prffidicti
ad
illas
ducentes. Porro
secum colligara suara et cog-natam, comitis cujusdam filiam, castam, et verbo et g-estu modestissimam. quee proprionomine Modesta dicebatur. Et ista plures secum duxit virg-ines consanguineas, neptes et consobrinas, atquesororem par-
et virg-inem
harum virgiuum
filiiE duee sorores matroaEe
""*"
lilustres,
Andolphia
Germana,
tum eis custodes virginum efficiuntur et ductnces. Sponsi sane virginum Lucis et
tur
:
et Blasilla, cum tribus suis Blasilla et Felicitate comitan-
deregah
duxerunt
GermantB
vulam aomine reregrinam. Beatam sane virg-inem Modestam mater secata est nobilis matrona, qu Peregrina vocabatur, ducens secum sororem maerat animi, fortis et constantis, quffi dicebatur Elledera, et hffic duas ducebat filias,
existentes prosapia triginta virgines ad:
tronam,
qu strenui
illis addentes quarum tres sorores illoerant Nicolitta Suffragia et Adwigis, illustrissimae virgines qu^ quippe illarura
rum
habebant
sponsos
habe-
prêclaros. Prsterea inter easdera

:
Siquidem virgines ista Elisabethet Modestavirginum aciem habebant centum nonaginta, decem miuus ducentis. Erat autem Csesarius episcopus supradictus, et soror ipsius mater B. Elisabeth virginis, de nobilissima regum Francorum oriundi prosapia.
Sinceram
et Elisabeth.
dute Rigildis et Aleidispr?eclar virgiaes, nobilissimis viris exstiterunt desponsatie juvenibus regiis;
bantconsobrinasseptem
harum
namque
prsdict
virgines Lucia et Germaaa complures de sua consanguinitacis parentela secum
venculas elegantes
duxere iu-
et
deeoras.
quarum quatuor.
multa animi
93 Quicumque erga prsefatse virginis Elisabeth manniinDei- corpus habucrit, sciat se magnum habere thesaurum, Dominseque nostrse coelorum regiuEe dilectum. Ipsa denique sanctarum virginum regina,
PietatB.Her-
Aleidis, Residis, Prothera et Nicolitta, virtute erant refulgentes.
nestate msignes,
exstiterunt.
qu^
filii
honobilissimis viris desponsatffl
maguaque morum
96
Quorum dun
et
Genitris Christi pia, Fratri ista scribenti, et

virginis, et
regum
nomen
genealogiam illius sponte revelatam, verbaque in ore posuit scribentis. Quam et mir
testabatur esse sanctitatis virginem. Ubi vero corpus habeatur virginis ejusdem penitus ignoramus prjBsens autera capitulum exhortatione piissimas ccelorum reginse constat esse couscriptum
, :
:
Theodora maxim fuit virtutis matrona, honesta valde et misericors, cum septem nobilibus matronis associatur iUis, ducens et secum materteraa et cognatam suam virginem nobilissimara illustrissimi
,
Lucis
fuerunt, mater vero

illustris
Germauae comitissa
L.,..
S.
"'
Thco.w
"''" """'
^'
^"
^'""'"
""'"''
ducis Brabaatini principis filiam, nomine cum regio apparatu et regaiibus
Gyanam
que sibi pure famulantibus seraper et ubique misericordissimo affectu, utpote mater misericordiae, misericorditer succurnt, juvando, justificando confirmando et glorificando illos exaltat. Beati sunt ergo, qui tibi sunt pura mente servientes,
coratam
qu^ sexaginta
:
iu
ornamentis desuo comitatu habuit
virgines electas hsec eadem Gyaua virgo prjEcla. rissima, sapiens erat multum, animoque constans
domina virtutum, unica spes

lantium
et salus omnium, perennis es vita ferventi tibi corde et affectu famu-
totiusque honestatis gratia insiopinionis illius j;im in multas respersa pervenerat regiooes. Quam dux
et fortis, pudica,
:
gnis
fama nihilominus bonae

illustris et
Saxonum
magnificus,
,
dotalitiis
Quer una cum Eilio, universorum creatore etdomino, in saecula sseculorum sis benedicta,
regiis
Amen. Amen
glorificans.
ui..
^
dicat omnis spiritus, laudans te et
subarrhando desponsaverat atque iufra quatuor mensium spatium legitimo illam connubio erat ducturus in conjugem. Sed ccBlesti virgiuum
Sponso,
Virginis Mariae
Unigenito prffiveniente,
XXV.
i,LuciaA'm
'im.su,
Virgo Christi Lucia sororque ipsius Germana de nobilissima fuerunt lYancorum prosapia qua94.
:
^^^
co9lestibusdotalitiissubarrhatur. Igitur ignorante spoaso, Saxonum duce potentissimo, cum sodali-
P^ter comes exstitit terrae Flandrensis. prin:
bus suis Flandrensis comitis filiabus

virginibus, atque
prceclans
disillu-
cepsque maguificus Gundefridus enim dicebatur, et ex parte matris de Anglia fuit natus, multtque
reges et principes ejus cognati fuerunt, ex parte vero patris nobiliores Francorum princiQ pum proximailli consanguinitate pertinebant. Erat
et regis illustrissimi virginis Ursulae patris consanguiueus, uxor siquidem illius Theodora vocabatur, et erat de nobiliore Sasonum stirpe oriunda, mulier bona et fidelis raatrona, humilis, pia et mitis, multa denique morura honestate insignis refulgebat. Tres sane filios habebant et quinque filias, sed
filiorura
teriiE illius
cum
nobili
earum matertera
cessit. Proficiscitur prteterea
cum
illis
virgo
strissima, nobilis et decora
filia
avunculi ejus Iwana
nomine, cura decem virgiuibus, et ista sponsum p habuit probissimura, adolescentem mgenuum, de genere regio progenitura. Denique illustrissimi
comitis
tur
erat
filife
duse
Hymwanensis
regiouis prfEcIaillis
rissimae virgines Isamia et

:
Herdara
adjungun-
quarum
filio
prior nobilissimo
ducis cujusdam
desponsata. Virgo siquidem qusedum no-
bilissima, hujus IwaoEe collega et cognata,
nomine
Filiarum itaque duse nobilissimis copulatae maritis quarum una filio regis erat in matrimonium juucta, et altera
,
nullus erat usoratus setate adolescentes esstiterunt.
quoniam adhuc
Sibonia, valde honesta et
magnae
ea
:
virtutis, ei ad-
haerens proficiscitur
cum
quê similiter plures
ducinobilissimo, reliquaetres exstiterunt virgines, B. Lucia et Gerraana, sed quinta adhuc puella fuit parvula. Cumque in diversas partes terras et regna rex pater Ursulae mitteret, virgiues convocari no'y torore
'^
secum duxerunt virgines de sua ditione existeutes, plusquam quiagente virgiues electae in earum omnium societate Anglicum mare transeuntes ad Ursulam Christi virginem felici navigio felices sunt
profectEe.
Despoliatse suut regiones istJE virgiui-
bus suis nobilioribus, quas lougo post tempore

luctu
flebili
'po,^^,'*^/
comes filias suas dirigere. 95 Pater utique istarum utpote nobilis princeps, *^^''^^ ^^ dives, cum ingenti apparatu et nobili oriâtu,
biles, invitatus est et iste
defleverunt
si
autem scissentparentes
iliarum, quia denuo non forent reversurae, nequa-
quam
eas sivissent abire.

ctp. xxvi.
'''?'"('.
viv.
illustrique
virginura coraitatu
ambas
illo
""('1.
direxit filia.% fuerunt

:
generosissimis dicebatur et alterius sororis virginis dictus est Adamans. Fratres quidemerant Gerraani unius
:
.
nerape sponsis despousatae quorum sponsus Lucige Saphyrus
97 Dorothea virgo et virtute animi nobilis et generis prosapia fuit insignis; ha;c erat illustris-
ss.
Dorothr
loro-
simi regis Dorothei
filia,
et Lucias nobilis reginae,
"' ''"cia
qui regno Normannorum principabantur. itegina siquidem ista comitis erat Flandrensis consobrina , beatarum
200
iUCTOBE
B.
EEVELATIONES IMAGINAEIiE DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

et
beatarum virg-inum Lucise
GermaufB
illustrissi-
ipsam sororemque ipsius Dorotheam ac ceteras

gines
cere
vir-
HBniNKO
marum
reg-is
STrvmFELDBNSI.
es parte patris. Deuique jam dicta filia Dorothea sororem habuit uomine Luciam
cum
illis
proficiscentes peractis nuptiis redu-
virginem aimiliter omni morum virtute praeclaram. Porro filius regis cujusdam jevenis honestit^simus, nam uno ante Dorotheae virg-inis exstitjt sponsus anno priusquam sacra foret virginum sanctarum
:
ipse aliorum
sed secus accidit, illaqueatus est profecto et juvenum quos ibi reperit, persua,
expeditio, nobile more regalibus illam dotalitiis subiirrhando desponsarat. Erat virgo hsec eadem ex nobilissima Ei-ancorum, Anglorum, Elammen-
et reginarum e.xemplo patriam, terras, parentes, delicias et divitias relinquens,sponsseque suffi adhaerens, suisque sodalibus peregre proficiscitur, corpus et animam
sione captus virginumque
irretitus,
sium
nie
:
et
Normannorum principum oriunda
proge-
elegantiasima quippe fuit pulchritudiue, ita ut vix uUa aliqua virginum aut feminarum specie comparari et elegautia posset prffiterea et virtute
:
pro Christo universorum rege traditurus. 100 Beata virgo Nestoria iUustrissima, et genere nobilissima, virtuteque morum et suavitate exstitit iusignis. Pater itaque virginishujus Eusebius, dus
inclytus, fortisque robore et potentia.
illius
C'P-
MVH,
S.
Nesloria
ciim lorori-
Mater quippe
jEgidia vocabatur, et erat

fuit
filia
magni
:
regis
soror
auimi,
gratia
filius
morumque
,
composita
honestate et suavitate ita erat ut nihil ei videretur in ulla deesse

,
Walliorum
siquidem
rise
Hunerici, prfRdivitis et potentis
jam
dicta virgo Nestoria, B. Eleuthefilise
Quocirca spousus ipsius regis multis urgobatur amoris stimulis, vehemeusque sui pectoris eam ig-nis inflammans, accevirginali.
,
virginis et Josippas, ex parte patris, quae

;
lerare nuptias persuasit
divinsB dispositioni quis ohviare potest
sed coelesti consilio et ? Dei siqui-
dem actum
est providentia,
ut
aliis intervenienti-
erat vero B. Nefuerunt araitae virginis Ursulae storia setate sororibus junior, sed animi virtute nequaquam inferior. Sancta denique Eleutheria illustrissima virgo, soror ipsius super omnem virginum exercitum post B. Ursulam principatum ha-
buscausis et negotiis, dulcium nuptiarum negotia impedirentur optata. Soror equidem ipsius virgo B Lucia nobiiis, elegaus, honesta et decora, elegantissimum sponsum quoque habuit juvenem et decorura, omnique honestate praeditum et refulgentem, de regali ortum prosapia, nomine Sioharum,
illustrissimum ducis cujusdam filium.
evociiix n
bebat
de primis quarta existens. Porro tres
istse
sorores praeclarissimis viris
desponsatse fuerunt.
Sponsus namque Nestorise illustriserat etiDcljtus, filius adolescens pulcherrimus magoa morum virtute poUens, nomine Simeon.
regis cujusdam
,
rum suarum non
Hfec eadera sane virgo Nestoria in comitatu- sorofuit nara magno virginum
:
98
Cumque tempus
instaret per universas re-
SS. Ursula
Pinnosa
et
giones, regna et provincias in Anglia virginum coadunandarum, excitfE sunt nihilominus et istse,
et evocatas a suis cognatis virginibus, Ursula, Pin-
agraine stipata nobilium, postea ad Ursulam tendens illas iusequitur. Beata siquidem Jotha, prima ex principalibus undecim virginibus , ac soror
ipsius S.
Sapicnlia.
Geminiana consanguinitate
et
illi
proxima
cum S. Jolhu eC A ngelf) hxe
sct-ipca
nosa fuerunt
et Sapientia
quarum
patres consanguinei
et
sunt conjunctae.
101 regis
regis
Dorotheae patris
Luciae.
Pater
Unde
filiii,
eadem Regia virgo Jotha optimi
itaque virginum
earumdem rex regem
constristare
nolens et reginam parentes Ursulse, elegit virgines ex regni sui ditione nobilissimas, honestas et decores,
pi-imo Fratrem hujushistorise notariura eshortando monebat, quatenus et praedictfE virginis Nestoriae seriem describeret. Aderat et ei nihilo-
proet
banlibus,
ii^virginibus
suis associans
eas filiabns. Porro rex hic
idem solum habebat filium puerum, et filiam matronam preediclarum sororem filiarum, viro nobilissirao et duci optimo copulatam, quse duas cum
eis direxit filias virgines,
Elmoidam
et Spretianara.
minus Augelorum unus, qui earumdem virginum exstiterat ductor, monens ut ea notaret, et dicens Quia cetera, quse de ipsis scripsisti virginibus, vera sunt. Habebat haec sane virgo in comitatu suo inclytas virgines et nobilissimas centum quadraginta
:
comites^mt
S. Uriula!.
Habebat sane
tres fratres et
duas sorores, quorum
tres filias misit primus,
Hermolaam, Erdelaam et Eudoniam. Secundus duas, Eustochiam et Amoenam. Tertius duas similiter, Evioram et Virgiliam, harum qusedam nobilissimis fuerunt viris de.sponsatae
quinque. Sequebatur prseterea illam adolescens Simeon sponsus illius, atque frater ejus adolescens probissimus et bonae indolis nomine Alphûs.
Virginum itaque illam sequentium qusedam con' sobrinse ipsius fuerunt, avunculorum filiffi, et materterarum, plures etiam cognatge et sodales carissimae inter quas B. Pinnosa virgo quffidara, et Nestoria, atque Virginea, atque lllustris, Sapora, Sephronia, et Balbina exstiterunt illustres, majo:
valde
illustribus
sponsis.
,
Porro
sororum
prima duas dixerit filias Eustochiam et Virgineam. Altera vero sororum solam misit filiam Alquinam. Sponsus namque virginis Lucife sororis
S.
DorotheEe, tres
illi
virgines
Armingeram
et
duas Ermoniam. Tertia quippe

adduxit sorores
,
risque opiniouis. Tres etiam juvenes praeclarissimi B. Virginese et lllustris atque B. Saporse sponsi eas
rum
coiiii-
matrona, nobilissimo viro nobiliter copulata, quae Adela dicebatur, quse solam duxit filiam Eimoniam virginem prohissimam et sagacem, illustrissimo juveoi desponsatam. 99 Centum siquidem atque decem et novem in
illustris exstitit
subsecuti ad beatam proficiscentes Ursulam, cum illis pergebant pro Christo exulantes, cum quibus mater S. Balbinse pergens filise adhas-
postmodum
rebat.
."atii 1
19iP(r-
harum comitatu
valde et
virgines faerunt electee, nobilesque
102 Axpara consobrina regis Holofernis Ursulse sponsi, fuitfilia sane materterae illius, gloriosissimi
regis Authmari, et Lucise
exstitit filia.
CiP. xxvui.
S.Axpara
cm
giuuvi se vix
davt.
ac quatuor matronse virgiimm earuradem custodes et ductrices, apparatu sane

deeorse,
nobilis regin commendabilis Haec autem Axpara
multum
filiabtts eC tO'
roiibus
regio et nobili
pompa
exstiterunt adornatse, atque
iugenti gaudio ad virginemUrsulam proficiscentes,
ab ea
et a ceteris virginibua
secnm degentibus ho-
norifice excipiebantur. Piliusitaque regis Dorotheae
de comraendabili prosopia fuit atque et prae morum suorum virtute oriunda exstitit exiraia qua pollebat honestate, cunctis cara duas et accepta. Septem siquidem fratres habuit et
regina
et ducissa,
,
virginis sponsus, super sponsse suae absentia plu-
rimum
ciatus
languens, fere usque ad mortem nimio sau-
dolore deficit. Sicharus autem B. Luciffl soror-is ipsius illustris sponsus, assumptis secum virginibus multis et nobilibus, sponsam suam insequitur, illius
Porro regem maritum habebat nobilem valde et illustrem, et quinque ex eo genuit filias fuerunt et tres filios. Eiliarum namque illius tres
sorores.
amore
attractns. Arbitrahatur
nimirum
Rubetha Lucia et Godelviach. Prima Rubetha cuidam erat duci desponsata. Lucia vero sane regera legitimum sponsum hahebat et coronavirgines
, ,
tum,
/1

A tum, juvenem iUustrem.
fuit.
^qj
,
Cumque
Tertia parvula infra annos Tirgines dato decreto ubique nobiles
Axparam reginam
electffi et
et
Anchiram ducissam suut
adunandffi collig-erentur in reg-no patris Ursulje sponsi, reg-nisque finitimis, Axpara regina et ducissa iUas coUig-ens, elegit et probavit mittendas et refutandas. Erat siquidem hc eadem matrona
regno regina, atque iUic unde fuit oriunda iUustris ducissa. Denique dig-nitas optime per eam gubernabatur viriHs itaque fuit animi, magnaeque inteUig-entiEe et ingentis sapientise, atque
in mariti sai
:
fu.t
probatae nuptii regalibus dignfe. 105 Erat praeterea in illarum societate B.Lucentia virgo illustrissima, nobilissimi comitis Placidi filia cujus mater Eleutheria dicebatur, et erat de prosapia regali, cognata regis patris Ursula snonî
^"
DBNSl,
^'
S.
Lu-
^'^nti'"''?^
^''"'""""
""'""'"" etcognata sspe dict^ Axpar^ regin* et S Anchira3 lUustris duciss. Denique et S. Lucia tilia
dam
constans enim erat animo, et in omnibus prudeutissima, qase duas

:
honestatis, et
summee moderantise
et
direxit fiUas,
Kubetbam
:
Luciam, contradicenti-
vero iUius du reliquEe matronffi fuerunt bonestissimse viris copulatse praclarissimis atque principibus magnis, quarum nomina sunt hasc Juliana et JuUtta. Quaevis namque
filiee
:
bus illarum sponsis
iUarum duas direxit fiUas virgines Juliaua misit Qenovefam et Prudentiam JuUtta misit CheUndrem et Cleopatram. Harum prior Chelindris muUa
: :
qumque sorores, quarum unam secum Euparam nomine virginem formosam et mdoUs juvenculam. Fratrum sane iUius
et
,
Lucentia matrem propriam convertit, eamque secum auxit, ac martyrem fecit ex ea preciosam. Habebat sane sponsum inustrem valde et nobilem, nomine Zacharlam, qui post discessum iUius multo dolore languens moerebat. Pratres it^que quatuor habuit
duxit,
regis pra^clarissimi et B. Natalia, regis etiam cnjusfiiia, Ulius exstiteruut cognatK.
Hwo eadem
bonae
uxorati
:
tres,
septem cum ea
filias
morum
eimuUoro-
virtute vigebat,
sponsum habens illustrem

filias
regis cujusdam filium.
103 FUiorum sane iUius primus tres misit

^^^6'^^^'
Itd^r'"^'
Euphrodiam, Thelindrem
et
ApoUam.
Euphrodia siquidem virgo prudens et honesta, omnique

rata. Hsec
honorabilis erat virgo," atque in cunctis honesti^sima, omnique vivtutum decore ornata, magnaeque opinlomg exlstcnsjuvencula, et haec praeelarissimo fuit deponsata juveni nobilissimo. Erat etiam cum ista soror ejus Praxedes
quarum una Lucentia vocata
direxerunt virgines
exstitit speciosissima,
morum
virgojuvencula, Porro sorores supradicta Lucentiie,

Placidi comitis
ris
filiffi,
:
probitate deco-
sponsum habebatnobiUssimum, atquein omni refulgeotem honestate, Eolquinum nomine, Eolquini magni regis fiiium. Quem iUa pulchritudinis su zelo, specieique laqueo, morumque ipsius
suavitate cepit,
illaqueavit,
et coilvertit,
fecit.
tres matrouffi fuerunt, prjecla-
quarum quEevis cumilla virgine Euchariam, Eusthodiara et Mellifrodicam. Denique et Praxedes virgo illustrissJma,
viris
copulata
direxit filiam
secum
ducens gloriosum martyrem

filiorum iHius reUqui, liberis
Duo namque carebant. Quorum
cognata, secum profecta est, matrem relinquens nobilissimam et sponsum refuKiens honestissimum juvenem et decorum, Christi efflcitur
illius
,
dam
quae-
sponsa. Matertera praeterea

centiae virginis,
illius videlicet et
aUer puer. Supradict siquidem ilUus fiUas nobiles matronae, JuUana et Julitta cum matre proficiscuntur. Fratres denique ipsius Axpar*
et
unu3 adolescens
Lu-
reginse et ducissEe
filias
direxerunt octo virgines et
matrona nobilis et prfficlara, soror matris ejus cum duabus filiabus, Pinnosa et Ilirmegarde, cum eis proficiscitur qua^ dolo maritum decipiens nobilissimum duosque filios ejus, non re:
duas matronas nobiles ad custodiam virginum. Primus itaque illorum rex, qui pro patre fuit regnaturus, duas misit filias, Luciam et Axparam, decen-
versura discedit
sentia
cujus maritus super conjugis ab-
nimium dolens languebat. Erat enim mulier

:
multum honestas, quEe ambse praeclarissimis exstiterunt sponsis dote magna

tissimas virgines
,
atque
prudentissima, magnai virtutisetconsilji matrona bmomia sane fuit, quia Eusebia dicebatur et Praclara.
Siquidem hasc eadem Eusebia
et soror ejua
easdem octo virgines beata siquidem Rubetha et S, Anacleta multa viguerunt animi honestate et virtute. Sorores sane ejusdem
subarrhatae, inter
:
Eleutheria comitissa mater Lucentiae virgiuis consobrinae exstiteruut prsefat Axparte reginae et ducissae
illius
materter
filife b.
(,
Axparae reginse, Athlea et Liburgis, cum quinque filiabus abierunt sequentes Christum, matremque C ipsius, coelorum reginam, per sororem Axparam ducissam et reginam quarum prior Athlea duas
:
ANNOTATUM,
a Videiur hinc constare B. Hermannum legisse Galfredi Monumetensis libros. b Cum tandem ad finem secundi libri Revela-
"P.
^jim.
richira.
A/jnfc,,
1252
^gixibu*.
lilias Euchouiam et Protheam altera Liburgis Annibalem, Luciam et Chimceram. 104 Habuit secundo in suo comitatu Axpara regina consobrinam moribus et genere nobilissi^^ multaque animi virtute pollentem, Anchiram uomine, ducissam honorabilem, multumque insi*
duxit
tres,
tionum B. Hermanni venisset Crombachius, universi agminis recensionem insliiuens, hxc disserit
:
Comitatus
fuit
(S.
Anchir^)
1232. Ilis addi
possunt 3370 ex cap. 6 et 7. Consurget uuraerus virginum, quas Êtherius sponsusmisit, 1602. Heliqufe vero virgiues
invitatu
S. Ursulfie
,
gnem, prudentia
et directione praecipua vigentem, Hsec quatuor fiUas secum ducens proficiscitur cum sacris virginibus, tres siquidem illarum virgines
aliis in
capitibus recensitiB
et
parentum
agnatarum videntur
praecipue accessisse.
erant, et una matrona Quarum haec aunt nomina prima dicta Prochdea, secunda Hiacyutha, tertia Sophia quarta matrona Penechia et hEec duas secum duxit filias Feneam et Prodieham virgines
: : :
igitur S. Ursulte hoc in libro
tur virgines convenisse, ita
agnatorum vel Ex parte circiter 5214 numeranut nuraerus virginum

:
hoc libro descriptus totus sit circiter 9816 desiderantur ergo 1IS4. Unde has petemus, ut undecim
chiliades conficiantur?
honestas. Porro de sua stirpe et prosapia

illustres
istae
du
Quod
si
dotalibus ex pactis
matronse Axpara regina et Anchira iUius cognata, houorabilis ducissa, multas duxerunt nobiles virginesregales, elegantes, tam genere quMm moribus honestas, illustres et praeclaras, valdeque conspicuas. In suo itaque comitatu virgines habebant ad Ursulam proficiscentes mille ducentas et triginta duas universae quippe virgines, quas ex
:
colligere exercitus parthenici debuit (quod vetus insinuat historia), restabant a sponso virgines 898, u S. Ursula 286 supplementi loco conscribenda;. Sed id
medium uterque
sponsorura
numerum
supplementum facile et cum usura reperit Crombachius non tantum in Anglia, verum etiam in
Dania, Gerrnania, Belgio,
Sicilia,
Grsecia etc,
parte regis et reginae,
Holofernis Ursulee sponsi
parentum
mittebantur,
Octobris
Tomus
per has duas matronas IX.
Sed quibus hanc incredibilem credulitatem mdere libet, ii adeant ipsum Crombachium.
30
NOMINA
202
kOCTOII
KEVELATIONES IMAGINARI^ DE XI MILLIBUS VIRGINUM.
nOUBiCBlO.
NOMINA
VIRGINUM ET MARTYRUM
Anacleta V, filia amitae Leonis D, Anacleta uxor Reformii cum fil. Tecla Anastasia V. f. R. consanguinea JHtherii
17 8
7
ALIORUMQUE,
Quce in revelationibus S. Elisabethce
Anchira ducissa cum 2 fil. Anchirana V. fil. regis Audolphia f. com. Flandr. cum filiabus Angelina V. filia Alexandri et Eugeniae Angelina V. abbatissa filia eorumdem Anna V. soror D. Sinceri
et
29
27
24
16
ibid.
Anna V. f. Magni principis Anna uxor Helvedii cum 2 fil.

Annibal V. f. Liburgis ducissae Antonius f. D. sponsns Sirapioniae ApoUa V. neptis Axparae ex filio Apollinea V. neptis Anastasiae ApoUonia V. f. consobrini ^therii
13 21
24
28
2
B. Hermanni continentur
tim in libro ejus secundo
libro
:
prceser*
nam cum
duo sunt
28
7
primo
citantur,
6 26 15
28
Elis.
appositi numeri, prior librum, alter
Armingera
V.
f. f.
ducis
caput designans
sola
cum
secundo,
capita
numerantur.
Capita
Arthurus f. R. Arthuri Athlea soror Axparae reginae Avitus rex pater CordulEe et ColumbaB
Aurea V.
f.
Gerasinae reg. Sicilia;
14 15
28
ubique notantur secundumpristinam

divisionem.
Aurelianus comes Axpara V. neptis Axparae ex patre Axpara regina Babila V.

f.
ibid.
ibid.
Elis. 15
Gerasinas
f.
BalbinaV.
D.
Uleri R.
Adamans
Adhamara
f.
principis
25
Adela f. D. cum f. Eimonia Adelina V. f. ducis avunculi Natalise

V.
f.
26
23
3
Elis. 15
Gilonis,
fr.
Dariae
Balbina Balbina Balbina Balbina
V.
fil.
10
ibid.
Melliflua V.
V. consangaineaNestorlsB
uxorCanuti regis
27 12
ibid.
Adrianus decennis f. GerasinEe Adulphus rex cum uxore Dionysia Adwigis V. f. principis Adwigis ducissa mater S. Cordulae Adwigis uxor Herwici D. cum 3 fil. ^gidius rex cum uxore Helena et 3 fil.
jEmiliana V. soror Viventise jEtherius rex Britanniae sponsus S. Ursulse
Beatrix V.
13 25
1.8
f. D. Beatrix V. f. Gyafridis Benedicta V. chiliarchis
17
f.
magni
principis
4
6
}A
ibid.
6
1.7
Benedicta V. f. Sapientite Benedicta V. cognata Nataliae Benedicta reg. Suavorum cum 2 fil. Benigna V. chiliarchis cum 4 sororibus
23
1.8
1.6
Agathae Ag-atha f. R. Aviti, mater Ag-athae Agathya V. cum sponso Evodio
Agatha V.
f.
14
ibid.
Benigna V. soror materterae Benigna V. f. Zaphirinae
S. Nataliae
23
21
9
ibid.
4 14 23
AgathaK f. regis Aviti Ag-nes V. neptis R. Arthuri Elis. 15 Albina V. soror Emerentianae 1.4 Albina V. soror Juliae 8 Alburgis V. cognata Olivae reginae 18 Aldeg-undis V. neptis R. Iwani 5 Aleidis V, f. Macharii principis 25 Flandrensis Aleidis Y. consanguinea liUciae Aleidis V. consang-uineasponsiLuciaeElandr. ibid.
Agnes V.
f.
Berengardis V. f. Bereng. Berengardis comes, mater Bereng. Bertha V. f. Eustachii fratris Dariae Bertha V. f, amitae Alexandri Bilonna V. neptis ex sorore Wilhelmi episc. Blandina uxor R. Clodovei
Blanditia V.
f. f. f,
3 12 2
H
17 11
l.B
Euchariae comitissae
regis
Blandula V. Blandula V.
Blasilla
f.
comitis
Blasilla V. neptis comitis Flandrensis
25
ibid.
comitis Flandr.
f.
cum fil.
Alexander filius regis sororis Alexander dux cum uxore Eugenia et 5 fil. Alexandria V. f. Evortiae Alexandria V. neptis Clodovei ex fr. Alexandria V. f. cognattE R. Canuti Alexandria uxor D. Pipini cum 3 fil. Alphaeus fil. regis, frater Simeonis Alquina V. cognata Olivae reginse Alquina V. neptis R. Dorothei ex sorore
Alstrides V. neptis Sibiliae ex sorore
12
Bonifacia V.
BonifaciiR.
1.8
ibid.
16
6 11
Bonifacius rex
cum
filia
BoninaV. neptisEIis. ex sor. Brigida V. consanguinea Natalise

Caesarius episcopus Meldensis Csesarius miles
24 23 24
Elis.
12
3
27 3 26
5
Cafinia
f.
R. uxor Urbani D.
12
1.18
Calistus diaconus
Canutus rex cura Balbina ux. Canutussponsus Pinnosae

Caritas V.
Caritas V.
f.
12 4
1.8
Clarae regiuEe
Florentiae
Amabilia V. consanguinea Elisabeth Amabilia V. neptis Eiisabeth ex fratre Amantia V. neptis Eustachii ex sorore Amantia V. neptis Gelasii ex fil. Amarantia V. consauguinea Elisabeth
24
ibid.
5
fil.
12
ibid.
Caritas V. soror Sperantis
191
Carpophora V. chiliarchis Carpophora V. neptis R. Sirani

Chelindris V. chiliarchis Chelindris V. soror Anastasiae
15
24
18
1.18
5
H
7
Amata
soror D. Sinceri
Ambrosius subdiacouus
Chelindris V. cognata Leonis

Chelindris neptis Axparae ex
filia
17 28
ibid.
Amoena V. f. Hardingeri D. Amoena V. neptisDorothei R. ex Amphytea V. f. Euticife Anacho sponsus Aldegundis

Anacleta V.
f.
fratre
26
17
12
Chimaera V. f. Liburgis ducissae Chorinda V. neptis Luciae Christiauus subdiaconus
1.18
fratris
Axparae
28
Clara
203
29
17
ibid.
iDCTABl
CltflHOtCHIO
Clara regina eleemosynaria
1.8
Claudius diaconus Clemens episcopus Britanniee Clementia V. chiliarchis
1.18
Elis.
13
1.6
Eucharia V. neptis Lucentiae ex sorore Eucharia V. filia Euchariae comitissae Eucharia cum 2 filiabus Eucharius f. principis magni
21
7
ibid.
Clementia V. neptis R. Clodovei

Cleopatra V. Cleopatra V.
fil. f.
11
8
Marcellae
Cleopatras et Sibaldi
A
21
Cleopatra V. f. magni principis Cleopatra V. consanguinea Elisabeth Cleopatra V. neptis Axparse ex filia
24 28
9
EuchodiaV. f. amitas /Etherii Euchodia V. neptis Anastasiae Eucbonia V. neptis Clodovei r. ex fratre Euchonia V. neptis Clodovei r. ex sorore Euchonia V. f. Athlese ducissse
11
ibid.
2S
18 26
1-8
Cleopatra coronata uxor Crophori R. Clopatra f. R. uxor Sibaldi Clodoveus rex cum uxore Blandina
Eudomia V. Eudomia V.
f.
r.
Oswaldi
r.
neptis Dorothei
Norm.
4 11
Columba V. chiliarchis f. R. Aviti Columba V. f. Cornulse Columbanus episcopus f. Alexandri

Dorothei R. Cordula V. una 4 principalium,
Constantia V.
f.
f.
14
4
3 1.8
comitis
1.4
CordulaV. f. R. Aviti Cordula V. neptis R. Aviti Cornula f. magni principis cum 3 fil. CrophorusR. cum Cleopatra regina Cypriana V. neptis R. Canuti Cjriacus papa romanus B Dagobertusf. R. sponsusBenignae Daria mater S. Ursulae Daula U. f. avunculi ^therii Demetria mater sponsi j^therii Deponentia V. neptis R. Clodovei Despondea V. consanguinea Elisabeth Devota V. neptis R. Iwani DionethusMaurus pater S. Ursulae
Dionysia V.neptis Lucii regis Dionysia uxor Adulphi R. Donata V. f. ducis Dorothea V. f. regis Dorothei Norw.
14
12 4
9
12
1.8
21
Elis.
15
6
Elia. 11
EudoniaV. f. r. Nicomedis EudoniaV. f. Lucia^ fili^Sirani r EudoniaV. f. EuticisesororisLeonis Eudoxia V. neptis regis Aviti Eudoxia V. neptis regis Eugenia V. f. r. Nicomedis Eugenia V. neptis regis Engenia V. f. ducis Evodii M. Eugenia V. f. r. Sirani EugeniaV. f. Serense Eugenia V. neptis r. Canuti Eugenia V. f. soror Sibilise Eugenia uxor d. Sicheri cum 2 fil. Eugenia uxor Alexandri d. Eugeniacognata r. Canuti Eugenius princeps Romanus.comes Cyriaci EugentiaV. f. LupicinsB
Eulalia V. soror Sapientiso
15 17
14
6
1.8
12
3 15
ibid.
12
1.6
10
16 12
1.18
16
1.4
11
24
18
Elis. 6
Eulalia V.
f. sororia uxor Aviti regis Eulalia V. consanguinea Nataliffi
14 23
1.4
Eulalia V. soror Dionethi Eulalia soror Dariae
r.
fil.
10
cum
S
7
13 18 26
1.4
Ebina V. fil. Harderici et Ursulee Eimonia V. f. Adelse ducissee

Eiprediusf. D. sponsus Sincerae Egera V. f. Nataliae ducis Electa V. consanguinea EUsabeth ElegantiaV. f. Lupinse
26
13 23 24 15
6 5
EumorphiaV. neptis regis Eunomia V. neptis r. Clodovei Eunomia V. f, Nicolittae Eunomia V. f. materterae Olivae Eunomia V. f. Hionae comitis Eunomia V. cognataÊtherii Eunomia V. f. Margaritas Eunomia V. f. r. Oswaldi Eunomia f. r. Pipini cum filia
Evodia V. soror Pinnosae
11
7
8
6 7 G
18 13
Elemora V. neptis regis

Eleutheria V. Eleutheria V.
f.
4
10
11
ibid.
comitis Eustachii
EvodiaV. neptisLucii regis

Evodia V. neptis r. Clodovei ex fil. Evodia neptis r. Clodovei ex filia Evodia ducissa cum 2 fil.
f.
ducis
18
(;
Eleutheria V. neptis Elisabeth ex sorore Eleutheria V. e4 principalibus Eleutheria comitissa mater Lucentiae Eleutheria f. D. Eusebii soror Nestorise
Eleutherius episcopus frater Enstachii Eligenda V. soror sponsi S. Agathse Eligentia V. soror Formosae
24 4 29
1.8 5
6
3
Evodiusdux
fil. r.
AlexandriEe
com
Evodius nepos Evortia V. f. Evortiae

Evortia
spousus Agathyse
stirpis regise
4
6
ibid.
2 4
1.8
cum
fil.
ElisabethV. Elisabeth V. Elisabeth V.
f.
f.
D. Frisonum
Helenae comitissse
Elisabeth princip.
23
Euphemia V. consanguineaNataliae Euphemiacumfil. Hodiema Euphasia V. f. r. Ancharamni

Euphrasia V.f. filii r. Lucii Euphrasia V. f. Nicolittse Euphrodia V. f. consobrini ^therii Euphrodia V. neptis Axparae ex filia
2.3
23
17
filia
24
ibid.
10
7 6
Elisabeth V. f. Ellederae Elisabeth cogQotaOlivse
cum
fil.
22
Elisabeth uxor Joannis principis EUedera V. f. consobrinae jEtherii
24
6
28
6
15
ibid.
Euphromus
f.
r.
sponsus Palamoniae
reginje Sibiliae
EUedera soror Peregrinse cum 2 fil. Elmoida V. neptis Dorothei R. Norm. ElpisV. f. filii reginseSiciliaa
Elpris V. neptis Elisabeth ex sorore Emerentia V. cum sponso ducis filio
24
26 15
24
4
Elis. 15
Emerentiana V.
Encletica V.
f.
com. Aureliani regis Adulphi

f.
13 21
6
Endara V. f. Mathildis comitissffi Ephemeria V.f. Evortiae Erdelaa V. neptis Dorothei R. Norm,
Eraclea V. neptis R. Clodovei Ermina V. f. Natalise ducissae
26
11
Ermonia V.
f.
ducis
23 26
Euphronia V. f. filii Euphronia V. neptis Sirani r. Euphrosyna V. f. Lucise r. Sirani filiffi Euphrosyna V. f. sororisuxor Caroii r. Euphrosyna V. f. d. soror Benignae Euphrosyna V. f. amitae ^therii Euphrosyna V. f. consobrini jEtherii Euphrosyna V. f. sororis Aviti r. Euphrosyna V. cognataNatalise f. com. Euphrosyna V. soror Benedictae Euphrosyna V. soror Spei f. Helvidii Europa V. f. Praxedis ducissae Europa V. f. amitae Miheni
ibid.
12
1.6
6
ibid.
14 23
ibid.
4
G
7
Europa
'
204
WCTOM
ciouGicHio
revelaTiones imaginari^ DE XI MILLIliUS VIRGINUM.

fratre
Europa V. neptisr. Clodovei ex

j;îora neptis Dorothei
r.
11
Norman
26
Folquinus f. Tiburtise comitis Formosa V. soror Eligentiae

Frontonia V. soror sponsi Agath Fuchelingus r. f. sponsus Lsetitise
Fuichira V. f.filii SibiliaB rpginse Fulgena V. neptis r. Clodoveiex sorore Gelamia V. f. Gertrudis
Gelasia V. Gelasia V.
Gelasia V.
f. f.
f.
4
2 8
Eusebia V. f. PorphyriEe Eusebia V. f. annuuculi /Etherii Eusebia V. soror Anastasise Eusebia soror Eleutherise matris Lucentise Eusebia f. Eustachii com. uxor principis Eusebia maritata f. TiburtiEe Eustachia V. f. ducis, soror Benig-nEe Eustachius comes cum 6 filiabus Eustaja V. neptid r. Clodovei ex sorore Eustochia V. cognotaOlivaeregînffi Eustochia V. neptis Dorothei r. Norm. Eustochia V. neptis es filia r. Dorothei Eusdodia V. neptis Lucentiae ex sorore Eustorgia V. neptis Elisabeth ex fratre Eustora reg-ina cum r. Bonifacio Eustemia V. f. r. Nicomedis Eustrag:ia V. neptis Eustachii ex sorore Eustrag-isilis avia reg*iscum 10 nepotibus
Euticia V. neptis reginae Sibiliae
;Euticia V. soror
2^
6
7
29
6
ihid.
15 11
5 2
Jacobi sororis
fiUi
1.6 5
regin
Sibiliae
15
ibid.
filiiejusdem Sibilise
11
8
16
GelidoniaV. f. principis filiaa Geminiana V. soror Jothae Geminiana V. neptisr. Pipini
10 13 16 17 5
26 29
24
1.8
ibid.
Geminiaua V. f. Serense comitissse Gemiuiana V. fil. Gyafredis GenelaaV. f. ducis Generosa V. stirpis regiae Genovefa V. f. fratris Wilhelmi episcopi
Genovefa V. f. avunculi iEtherii Genovefa V. f. consobrinse ^therii Genovefa V. f. Eusebiasfil. Eustachii com. Genovefa V. f. cognata E. Canuti
12
2
6
ibid.
5
ibid.
15 12
uxor Caroli
r.
r.
Euticia V. Euticia V.
f.
PrudentiEe
sororis
4
Cleopatri
2
fil.
fil.
8
17
ibid. ibid.
Euticia
Euticia
f.
r.
Ancharamni cum.
Euticia soror Leonis ducis

f. f. f.
Genovefa V. consauguinea Elisabeth Genovefa V. neptis Axparse ex fil. Geramia V. f. materteraeOlivBe reginse Gerasina V. neptis Wilhelmi episc. ex fratre
Gerasiua V.
til.
12 24 28
8 2
^^]^-
Gerasinse
r.
Euticius
comitis
TiburtiaB comitissae
5
ibid.
Gerasina soror Jacobi
Euticius
Eutonia V. f. r. Ancharamni Eutropia V. f. Eustachii fratris Darise Eutropia V. neptisregis EutropiaV.filiar. Eutropia V. f. Lucia r. Eutropia V. f. r. soror Carpophorse Eutropida V. f. Galonis Eutropiusf. M. prinoipis
17 3 6
ibid.
Gerasiua regina Gerasina soror uterina Darise dubium sitne M. GerburgisV. neptis R. Arthuri Germana V. soror Luciae Plaudrensis
cum fil. Ger. SiciIiEe cum 5 liberis
ibid.
19 20
23
25
il>id.
Germaua
V. neptisharum
f.
10
1-6 5
Gertrudis V.
Florentiae
Gertrudis soror Eustachii
cum
fil.
ibid.
Gertrudis uxor principis
11
Giramanus puer
Gyafridis
f.
priucipis
filia
Eupara V.
soror Lucentiae
29 15 12
fil.
Godelviach neptis ex
Axparae
23 28 l^ 25
1.8
Falconius sponsus Serense Felicissima V. neptis Canuti r. Eelicissima coguata Canuti r. cum 2
Felicitas V. neptis regis
Eelicitas V. Felicitas V. neptis
cum
f.
fil.
Gyana V.
ibid.
ibid.
ibid.
ducis Brabantini Hardericus comes cum uxore Ursula HectoriaV. f. consobrini ^therii
consanguinea r. Canuti com. Fland.
25
5
Hedewigis V. f. Alexandri Helena V. f. R.

tlelena V.
f.
et
Eugeniae
16
1*
23
ibid.
filab.
Felix
f.
comitis
f.
Helense comitissae
Fenea V.
Fides V.
Penechyfc Canuti Fideana V. filia d. Hertingi Filadema V. f. Hionae comitis Firmiudina dicta Constantia
f.
29
r.
12 21
5
Elis.
Helenacomitissa cum ifiliab. Heleua uxor ^gidii regis cum 2

Helpridia V. Helprodia V.
f. f.
1.4 5
ibid-
Florentii comitis
Florentii comitis
Flora V. f. materterfe Nataliae Flora V. neptis Elisabeth ex sorore Flora V. filia com. Florentii Flora V. neptis Anastasise
Flora V. f. regis Canuti Flora V. neplis Canuti r. Florens V. neptis r. Canuti
Florentia V.
f.
13 25
Helvidius dux jnnior cum uxore Anna Herdera V. f. com. Hymwanensis regionis
24
25
1.18
24
5
7
Herengardis cum 2
fil.
12
ibid. ibid.
d.
Hardingeri
FlorentiaV.
f.
materterse Natalise
23
Hermegardis V. f. marterterae S. LucentisB Hermingardis V. f. Eusebise Ilermolaa V. f. HardingeriD. Hermolaa"V. f. Florentise Hermolaa V. f. Rogeri principis Hermolaa V. neptis regis Pipini ex filia Hermolaa V. neptisr. Pipini ex filio
Herraolaa V,
f.
29 F
5
ibid.
ibid.
13
ibid.
Floreutia V. neptis Elisabeth ex fratre Florentia V. neptis Elisabeth ex sorore

Florentia V. ex principalibus
>lorentiaf.
r,
24
ibid.
r.
Natalise ducissee
r.
Hermolaa
V. neptis
Dorothei ex fratre
fil.
23 26
l.^-
4,
f.
^gibii
1.4
Canuii
Florentia
f.
c.
cum 2 fil. Eustachii cum 2 fiL
12
5
Herwicusfrater Dionethi cum 3. Pliacyntha V, fil. amitae ^therii
Elorentina V. soror Êtherii Florentina V. f. Jacobi principis Florentina V. neptis r. ex sorore Jacobi Florentius S. R. E. archidiaconus
1-18
2
ibid.
Hiacyutha V. f. Hiacyntha V. f. Anchirse reginse Hildegundis V. stirpis regiae

Historia V. ueptis
r.
Benedictaereg. Suavorum
1.8
29
12
Clodovei exfratre
U
25
3
1.18
1.4
Elis. 10 Eiis. 9
Hi-wana cognata Gyauae
Florinus D. f. Flocatus fraterClaudii diaconi Foilanus episcopus Lucensis
sponsus Placentias
Hodierna Hodierna
Hodiernia
V. V.
V.
f. f.
Eulaliae
Euphemiae
HodieruEer.
23
1-^
f.
Folquinus
f.
r.
Folquini
28
Hodierna regina Norwendorum
cum
fil.
ibid.
Honesta
Dlja
VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

17 10
A HonestauxorLeonis duois Honoratus f. r. sponsus BalbinsB Jacobus patriarcha Antioclienus Jacobus nepos reg-is cum 2 filiabus
Ichonia V. neptis r. Clodovei ex fratre lerouia V. f. Alexandri fratrls Daria
lUuptrisV.
Illustris V.
f, f. f.
205
EUs. 9
2
Lucia V. f. R. Normann. Lucia f. R. Sirani, uxor ducis oum Lucius rex pater JotbfB. LucretiaV. f. R. soror FucheUngi
Lucretia decennis f. R. Lucretiae Lucretia regina cum 2 reg-inis
26
fil.
iOCTOII
16 10
8 1.8
ibid.
11 19
5
Galonis
Mag-ni principia
reg-is
lUustrisV.
Hermolai
]1
Hlustris V. soror BenigDSB lUustris V. consang-uinea NestopiEe lUustris V.
23 27
19 4
1.6
Luminosa V. soror Oliv Luminosa V. fil. avunculi Oliv Lupina f. principis oum 3 fil. Macharia V. f. sororis uxoris Aviti regie
Macbarius princeps cum
4.
8 ibid.
15
14
5
fil.
Alexandri fratris Dari Immeria V. cum sponso Inducta V. soror Clementiffi

f.
Magmara
V.
f.
ducissEe
6
1.8
Mag-morach reg-ina a Laurentio R. adducta Mag-na V. neptis regis Pipini
Joauna V. f. filii Lucii reg-is Joannes princeps, dubium sitne martyr

Josippa V. soror Eleutheriw Josippa V. f. JosippfB Josippa soror Dionethi, uxor Eusebii Jotha V. chiliarchis f. Lucii r. Jotha V. f. PorphyrisB f. r.
10
Magnus
ppinceps
f.
24 27
1.4
ibid.
Manandep
uxore et 4 fil. com. sponsus Evodiae
cum
13 4
ibid.
10 23
7
Marcella V. neptia Lucii regis MarceUa f. Alexandriw cura 2 fil. Marculus episcopus Byzantinus Margarita V. f. Eustachii comitis Margarita V. f. Gertpudis
Marg-apita V. f. Mapcharii principis Margarita V. f. Tiburtiaecomitis Margarita V. neptis R, Lucii ex filio Margarita V, f. Eugenia; ducis
Marg-apita V. neptis Gelasii
10 3
EUs. 9
5
ibid.
ibid.
Isamia V.
Juditta
f.
Ipochridia V. neptis Anastasiffi f. comitis Hymwanensis

p.
25 II 13
1.8 1.4
ibid.
Isichiusf.
spousus Prseclarae
Pipini
10
ibid.
r.
cum
filia
B JuUa
V.
f. r.
Polycappi, soror PolodoxiflB
19 19 13
Julia V. soror Ebbinae Julia V. soror OdilisB
4
5
Marg-arita V. neptis ejusdem ex filio Marg-arita uxop Pipini R. cum 7 liberis

f. Eustachii com. cum 3 Mapia V. neptis R. Lucii ex filio Maria V. f. ducissae Maria V. neptis R. Clodovei
Juliana V, Juliana V.
f.
Rog"erii priucipis
Marg-arita
fij.
f. r.
f.
soror SibiUae
16
6 8
Juliana V,
Sapientite
10 e
11
JuUana
V.
f.
comitis
Juliana V. Juliana V.
f.
f.
Magni
principis
21
com. cog-nata OlivaBreg, JuUanaV.f. com. sopopClementse Juliana V. f. Gerasinae reg". Siciliae Juliana uxor principis, f. Axparae
22
1.6
EUs. 15
28
15
5
Maria V. soror HonestEe ducis Martha V. neptis Lucii R. ex filio Martiua V. neptis Alexandpi D. Matpona uxop Magni ppincipis cum 4
MathildisV.
17 10 16
fil.
4 16 19
JuUana
f.
r.
f.
f.
Sirani
cum
fil.
Alexandri D. Maurisus episcopus Lavicanus

f.
JuUtta V.
Julitta V.
Margantai
Plorentiae comitis
r.
Meandpa V.
neptis Gelasii ex
filio
ibid.
ibid.
filii
ibid.
Julitta V. neptis
Siraoi
f.
15
Julitta usopprincipis
Justina V.
f.
Axparae Willebrordi fratris Dariae

Sibilia;
28
3 5
Justina V. neptis
ex sorore
Justina V. soror Viventiae Justina V. neptis r. Canuti Justinus subdiaconus

Justitia V.
,,
12 18
10 16
Melandpia V. neptis Gelasii ex filio Melchia uxop Becharrii cum fil. Melchia V, f. Cornulae Melchis V. f. sororis Aviti R. Metildis fil. Alexandri principis Metildis f. D. Hardingi cum filia Meldonia V. neptis Eustachii ex sopore
Mellifrodica V. neptis Lucentiae
18
4 14
19
21
5
29
8 5
1.6
f.
R. Lucii, soror Jothae

Aviti
Dariae
Menandra
Mobilia V.
V.
cognata OUvae reg.

D. soror Benig-nae
Ivoritta V. neptis Alexandri
Microniaf. principis Macharii

f.
Juvenalis V.
f.
sororis
r.
14
4
Iwanus episcopus, avunculus

Killianus diaconus
1.18
7
Lacedomia
Lgetitia V.
V. neptis Anastasiae
Mobilia V. neptis R. Iwani ex filio Mobilia neptis ejusdem ex filio alio MobiUa V. neptis Gelasii ex filio
18
ibid.
19
f.
sororisr. Clodovei
Modesta
V.
f.
com. coguata EUsabeth

R. Arthuri
Laurentiua rex Leu dux, f. r. Ancbaramni cum ux, Honesta Liburtia V. f. d. avunculi Nataliae
Liburg-is soror Axparse reg-inaa
1.8
Natalia V.
f.
24 28
ibid.
17
Natalia uxor D. Philippi
cum
fil,
23 28
6
Nazaria
V. neptis regis
f.
Nestoria V.
D. Eusebu
27
ibid.
Lotharius episcopus Lucentia V. f. EleutheriiE
29
ibid.
Lucentia V. neptis es fratre Lucentiae Lucia V. f. Bereng^rdis comitis Lucia V. f. Liburg"is Lucia V. f. PrudentiEe Lucia V. f. R. sopor SibiUEe Lucia V. chiliapchis, f. R. Lucia V. neptis R. Canuti Lucia V. neptis R. Aviti Lucia V. neptis R. Sirani LuciaV. f. com. Flaudrensis Lucia V. f. Axparae Lucia V. f.R. fratris Axparae
Nestoria V. consanguinea Nestoriae V. Nicanor f R. sponsu.s Tiburti Nicoiaus f. R. sponsus Eulalise

Nicolitta V.
Nicolitta V.
f. f.
f.
14
ibid.
9 28
amitae Gtherii
Zapherinae
21
4
1.6
7
Nicolitta V.
EUsabeth
principis
NicoUtta V.
f.
22 25
ibid.
12 14
15
Nicolitta V. consang:uinea Luciae Flandr. NicoUtta V. neptis Pipini R. ex filia NicolittEB, sororEuphrasise Nicolitta V.
i".
13
7
ibid.
25 28
ibid.
NicoUtta mater Nicolittffi, araita Êtherii Nicostratus princeps Romauus Nitidius spoasus Euticiae Nobiliana V. f. amitse .^theru
1.18 15
7 Nobiliaua
m
cTOM oMDAeaio
REVELATIONES IMAGINARI.E DE XI MILLIBUS VIRGINUM.

13 10 23 4 3 18
8
7
Nobiliana V. f. regis Adulphi Nobiliana V. f. B. soror Honorati Nataliffi Octonia V, putatur f. R. soror
Odilia V. chiliarcliis,
f.
Praxedema V.
f.
cognatse Canuti R.
comitis
Dariae Odilia V. Eulaliaesororis ex fil. V. neptis E. Iwani Odilia
Praxedes V. sororLucentiae Praxedes V. cognata Lucentiffl Praxedes V. neptis com. Eustachii Praxedes ducissa cum fil.
Pretiosa V.
Prtiosa V.
f.
12 29
ibid.
5
ibid.
R.
Florentise
18
Oliverius R. sponsusOliv sponsa Oliverii Oliva V. reg-ina coronata,
f.
Marcellse
f.
8
12
6 7 11
Pretiosa V.
Oliva uxor Residi regis
Danorum
1.7 5 1.5 6
ibid.
Principalis Y. neptis Eustachii ex sorore
Orionesavum habeHS regem Osanna V. f. ducis Kogerii

PallatliaV.
f.
Evortise
f.
Proba V. f. amitae ^therii Proba V. neptis Clodovei R. es fratre Probantia V. f. Gertrudis
5
6
Pallemonia V.
Pallodora V, Pallodora V.
f.
consobrinae Jjltherii
Harding-eri D.
Procha V. f. amitae Jltherii Prochdea V. f. Anchirae

ProdichaV.
Prothea V.
f.
29
ibid.
f.
consobrinse iEtherii
6
ibid.
Benechyae
Athleae
Pallodora V
f.
R. soror Carpophorse
f.
Pallodora V. soror reg-inse Marg-aritse Pantulus episcopus Basileensis Papia V. soror Honestae ducis
13
Eli3. 6
Prothea V. consanguinea Duciw Flandrens Prudentia V. neptis Gelasii ex filiabus
28 25
19
ibid.
17
29
Peuechya
Anchirge cum 2 Peregrina V. f. Peregrinae Peregrina comitissa cum 2fil.

f.
Prudentia V. neptis Gelasii ex filiabus Prudentia V. neptis Axparse ex filia
28 4
18
1.7 5
fil.
ibid.
PerioniaV. neptis Perpetua V. cognata Olivee reg. Perpetua V. neptis regis cujusdam Perpetua V. consanguinea Canuti B.
Sihiliffi
cum 2 fil. Recharus f. R. Osswaldi cum uxore et fil. Refridus rex Danorum cum uxore Oliva
Prudentia
f.
M.
principis
Regedia V. neptis
12
ibid.
Sibiliae
ex sorore
Residea V. soror Honestae ducis

Residis V. consanguinea LuciaeFlandrenfl. Residis V. f. R. Corthanite de Hibernia
17
25
1.8
7
Perpetua V. neptisU. Arthuri Philadelphia V. soror Margaritse reg.

Philadelphia neptis Eustachii com. cum 3 Philsedria V. f. consobrinae ^therii PhileriaV. neptis Alexandri
fil.
23 13
5
Resindis V. neptis Anastasiae Resindis V. neptis Elisabeth ex fratre Resindis regina Hiberniae cum 2 reginis
24
1.8
16
7
PhilippiaV. cognota iEtherii Philippius f. R. Canuti Philogna V. neptis Magni principis Philogeua V. sponsa Eutichii comitis Philomena V. f. Willebrordi
12
RigildisV. regiisstemmatis Kubetha V. f. Axparae Rnbetha V. f. fratris Axparae
25
28
ibid.
i
5
3
5
Sabina V. f. Clodovei R. Sacrosa V. soror Cleopatri R. Salutaria V. neptis Clodovei R.

Saphirus f. Principis Sapientia V. chiliarchis
11
8
11 26
1.4
1.5
1.8
Philomena V. f. Florentii com. Philomena V. neptis R. Aviti

PhiloraenaV. soror reg. Margaritse Pinnosa V. f. D. Ludvici patruiS. UrsulSB Pinnosa V. f. avunculi R. Oliv Pinnosa V. f. avunculi Alexandri Pinnosa V. neptis R. Pipini Pinnosa V. consanguinea Nestoriae Pinnosa V. f. raaterterse Lucentiae
Pionia V. stirpis regiae Pipinus rex cum uxore Margarita et Placata V. f. D. Herdingi Placentia V. f. filii Lucii R. Placentia V.f. D. Herdingi
Placentia V. f. ^gidii regis Placida V. soror Luciae f. R. PlacidaV. f. Thelindris Placida V. soror Giraraani
7
14 13 4
8
12 13
27
SapientiaV. soror Luciae Sapientia V. f. Clarae reginae Sapientia V. f. Magni principis Sapientia V. f, Hermolai R. Sapientia V. f. consanguineae Leonis
Sapientia nobilis cum 2 Sapora V. consanguinea Nestoriae Selantius nepos R. Simeonis
fil.
4
11
17
6
27
29
a
1.7
4 27
6
libens
Sephronia V. consanguinea Nestoriae

Serapia V. neptis R. Serena V. neptis Sibiliae reginse
21 10
21
15
1.4 5
14
1.5
Serena V. soror Sapientiae Serena V. f. Macharii principis Serena uxorcomitis cum 2 fil.
Sibaldus
f.
15 4 15
1.6
1.4
R. Sigemundi
f.
23 18 20
11
Sibilia V. chiliarchis,
Sirani R.
PlacidaV. f. Richardi D. PlacidaV. f. Victorinae fratre Plenaria V. neptis R. Clodoveiex Canuti Polemia V. f. cognata R. PoIodoxiaV.f. PoIycarpiR.
Polodoxia V. sponsa f. D. Pontius episcopus cardinalis Porphyria R. f. cura 2 fil.
Sibilia V. sororBenignae
Sibilia V.
f.
filiiLucii regis
10
Sibilia reginafiliaEulaliae
Sibilia reg.
20 15
12
1.8
Sibilia Sibilia
8
Elis. 9
uxor Sirani R. uxor Sinceri uxor Eustacbii com.

f.
18
cum6 fil.
1.5
Sibonia V.
Magni
principis
23
25
23
7
Porthura V, neptis Lucis

exfratre Praecipua V. neptisElisabeth neptisClodovei R. ex sorore Praeclara V.
PrfficIaraV. neptis Pipini R.
Sibonia V. cognata Iwani comitis Sicharus f. D. cum 3 sororibus
26 10 11 IS
24 11
13 18
ibid. ibid.
Sicherus dux cum uxore Eugenia Sicherus sponsus Eleutherias Sidonius

f.
R. Pipini
Praeclara V.
f.
PrJEclara V. f. praeclara V. neptis R. Iwani V. sponsa Sidonii

Prfficlara
R- Oswaldi R. Elpronii
Sigemundus f. Magni P. Sigemundus sponsus Pioniae

Silvana V. f. materterae Olivae R. Silvana V. neptis Clodovei R. ex sorore Silvaria V. f. consobrini ;Etherii
4
12
8
11
6 8
19
5
exsorore Praepotentia V. neptis Eustachii V.f. Lupinae Praepotentia
15
Simera V. materterse Olivae reginee
Simenia
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. A Simenia

V.
f.
207
21
ibid.
IDCTOII
comitis
23
27
Simeon K. f. sponsus NesloriaB SimeoQ sponsus Cordulae Simplicius episcopus Raveunas Simphoriana V. f. sororis Justitise Simphoriana V. filia Alexandri Simphronia V. f. amitaa ^therii
Sincera V. Sincera V.
f. f. f.
f.
Zaphirina soror R. Arthuri Zoya V. f. Zaphirinae
"""ciio
4
Elis. 12
Zoya V.
f.
confiobrinae /Etherii
10
16
6
ibid.
PASSIO S URSUL>E,
Auctore Galfredo Monumetensi.
Excerpta ex ejusdem Hisioria regum Britamicejib. v, capp. 9, 10, 11,
12, 13, 14,15, 16,17, 18 eH9,'
Evortiae
consanguinea OlivBB
regis Pipini
reg-is
Sincera V. Sincera V.
8 13
ibid.
Adulphi
Sincera V. f. Elisabeth Sincera V. f. Ellederse Sincerus dux cum uxore Sibilia Sintheria V. neptis Lucii R. Siphredus adolescens regius Siranus rex cum uxore Sibilia Siranus f. E. sponsus Immerise
Sirapiona V. sponsa Antonii D. Sophia V. f. ducis
22 24
18
lo 4
13
4
2 17
1.8 6
secundum editionem
Giles.
Sophia V. f. BenedictBB Reg-inse Sophia V. f. ducis Sophia V. f. Anchirse ducis Speraus V. neptis Canuti R.
"pvenique a senio confectus [Octavius], disponere -L-^populum volens, quaesivit a consiliariis suis,
Seiictcente
Octavio,
liritannix
29
]2
ibij^
34,
quem
post ipsius fata in reg-em de prog:enie sua
erifilio
fege, aecerii(itr
gere affectassentPUnicam tantum filiam habens,
ex Italia
Sperans f. Canuti R. Spes V. soror Euphrosynaa Spiendida V. neptis Luciae

Spretiana V. neptis Dorothei R. SuflFrag-ia V. f. principis Thasis V. f. Sinceri D.
caruerat, cui reg-imen patriee permitteret, Fuerunt itaque qui laudabant ut filiam suam alicui nobilium
yf'ixm\ia ui filiam regii

glioniain li-
Romanorum cum regno

riadocum, nepotem ejus,
maritaret, ut pace frue-
tftti^
ciini
FB-
26 25 18 21
rentur firmiori. Alii vero censebant

in
Conanum We-
tjiio
icripiat:
solium reg-ni iuitian-
Tecla V.
f. Reformii principis Tecla V. soror Julianse
filiam vero alicui alterius reg:ni principi cum auro et arg:ento copulandum. hfec inter ipsos
:
dum
Dum
22
28 25
5
ibid.
14,
gererentur
accessit
Caradocus
ut
Cornubiffl
dux
Thelindris V. neptis Axparae ex filio Theodora comitissa Flandr. cum 4 fil.
consiliumque dedit
invitarent, filiamque ei
Maximianum senatorem cum reg-no douareut, et sic
Tiberia V. sponsa
filii
reg-is
Tiburtia V. Tiburtia V.
f.
f.
Tiburtias comitissae
sororis Aviti R.
perpetua pace fruerentur. Erat autem ei pater Britannus quia Leoninus Constantini avunculus, de quo superius mentionem feceram b, ipsum g:enue:
Tiburtia comitissa
cum
5 liberis
rat.
Matre vero
et natione
Romanus
ex utroque
Vedasta V. f. D. Venusta V. f. Lucii R. Venusta V. neptis Anastasiae Venusta V. f. R. Verena V. f. Jacobi principis Verena V. neptis Lucii R. Verena V. f. Alexandri fratris Darise Verenia V. f. Alexandri fratris Dariae Verenia V. neptis Anastasiae Verona V. f. Galonis C Veronia V. f. Alexandri
Victoria V.
f.
28
10
7
sang-uine reg-alem ferebat procreatiouem. Idcirco

pacis stabilitatem promittebat, quia sciebat illum,
et
ex imperatorum g-enere, et ex orig-ine Britonum
I7
2
jus in Britanniam habere. Cura itaque tale consi-
10 19 19
7
lium dedisset Cornubiensium dux, indig-natus est Conanus, reg-is nepos, qui omni nisu in regnum anhelabat, totamque curiam propter talia turbavit.
At Caradocus coeptis suis desistere nolens, misit Mauricium filium suum Romam, ut ea Masimiano c indicaret. Erat ipse Mauricius magnae et puIcrEB
staturae,
16
Elis. 15
mag-nEeque probitatis atque audaciê
et
Gerasinae
Vincentiuspresbjter cardinalis
Virg-ilia V. sororChelindris
EUs. 7 14
26
ibid.
qui ea quae indicabat, arrais, si contradictio fieret, et duello probabat. Qui ut Maxiraiani prffisentiam adivit, ab illo ut decebat receptus est, et supra
Virgilia V. neptisDorotheiR. essorore
Virg-inea V. neptis Dorothei R. Virg-inea V. consang-uinea Nestoriae

Virg-ulta V. neptis Sirani R.
27 15
6
commilitones honoratus. Erat tunc maxima inquletudo inter ipsum Maximianura, etduos imperatores Gratianum, fratremque suura Valentinianum, quia
passus fuerat repulsam de tertia parte imperii quam petebat. Ut ergo vidit Mauricius Maxiraianura ab
f. sororis Aviti R. Vlatimalis V. soror Viventiae
Viventia V. Viventia V.
f.
Sapientiee
14
ibid.
imperatoribus oppressum,
tur
:
eum
in hsec verba effa-
Urbanus duxf. R. Canuti cum uxore Cafinea

Ursitia V. soror OdiliEe
12
4 4 14
8
Ut quid Gratianura times, Maxiraiane; cum tibi pateat via qua ei iraperiura eripere poteris? Veni mecum in Britanniam iosulam et reg-ni dia
:
Ursula V. Regina Ursula V. fil. Cornulse Ursula V. neptis Aviti R. Ursula uxor Harderici cum 3 fil. Vultura V. f. avunculi Olivê reg". Vultura V. consanguinea Elisabeth Walburgis V. f. Eustachii com.
S.
dema possidebis. Octavius enim rex et senio et langruore gravatus, uihil aiiud desiderat, nisi ut
filia
-5
11
aliquem talem inveniat, cui regnum suum cum donet. Masculina namque prole caret, consi-
liumque a proceribus suis quaesivit, cui unicam

filiara
24
5 S
suara
cum
regûo copularet, et ut affatui
qtii
Walbui-g-is V. cog-nata Olivae reg.
Walburg-is V. f. Clodovei R. Wilhelmus episcopus
ejus parerent heroes, decreverunt ut tibi concederetur regnum et puella, et direxerunt me ad te, ut id tibi notificarem. Si igitur mecura veniens
2
7
inceptum istud
perfeceris, auri et argeuti Britaonia:
Willena V. neptis Lucie
208
niae copia,
CALFRBD
PASSIO >'AliULOSA SS. URSUL^ ET SOCURUM. ret. AUi concedebant regnum mihtum muUitudine etiam belHcosorum
valebis redire, expulloquelse nobiU, qui
tibi
fiUse,
efc
alicui nostrEe
HONUUBTEASI
ibidem manentium, Romam Sicemm egit sisque imperatcribuseam subjug-are. pluresque reges nostn Constantinus cognatus tuus,
qui imperium ascenderunt. ejue Maximianus 2 Acquiescena igitur verbis Francorum urbes subBritanniam petivit, petendo
post obitum succederet.
A/axifiiui,
("
Britanniam
appultu.
caute
puguam
jugavit
:
cum Conano
vilai.
subjugando aurum et argentum coacerPostmodum vabat milites undique sibi aesociabat. in portum Hamonis seOceanum mare ingressus, nuntiatum velis applicuit. Cumque id regi
:
Major autem pars laudabat, ut ex genere imperatorum mandaretur aUquis, oui nata cum diademate donaretur. Promittebant enim firmam et stabilem pacem inde proventuram, si Romana potestas ipsos protegeret. Ecce ergo tibi dignatus est Deus istum subvectare juvenem, et ex Romanorum genere, regaUque prosapia Britonum creatum, cui filiam tuam meo consiUo maritare non difleres. Quamquam
cundis existimaus hostiesset, expavitstuporevehementi, Vocato igitur Comino lem exercitum supervenisse. militem nepote suo, jussit eum omnem armatum bostibus obviam procedere. insulffi coUigere atque CoUegit itaque Conanus omnem regni juventutem, sua venitque ad portum Hamonis, ubi tentoria Qui ut tantffi muUitudinis ereserat.
tur, quia
autem
in
illud abuegares, quidjuris tibi contra

Britanniffi fieret? Constantini
est, et
iUum
regnum
etenim
d
consanguineus
filiam
nepos Coel nostri regis,cujus

>
Maximianus cruciabaadventum comperit, maximis angustiis quid faceret. Paucioribus namignorabat

que catervis comitatus, dubitabat
ei
Helenam d nequimus abnegare hereditario Cumque hcec retujure regnum istud possidere. lisset Caradocus, acquievit ei Octavius, communique consensu iUico regnum Britauniae cum filia sua iUi donavit. Quod videns Conanus Meriadocus, indignatus est ultra quam exprimi posset: sccessitque in Albaniam, et exercitum coUigere vacavit. ut Maximianum inquietaret, Multitudine ergo consociata, praeterivit Humbrum flumen, quasque proviucias uUra et citra depopulans. Quod cum Maximiano nuntiaretur coUecta tota fortitudine sua,
:
virorum mul-
nuUam spem titudinem et audaciam, quia de pace natu et Mauhabebat. Convocatis igitur majonbus quid contra talem advenricio, dicere pr^cepU, nobis foret ? Cui Mauricius " Non est tum agendum miUtibus pugnandum, nec ea de beUicosis
:
festinavit
obviam
ire
et
cum
iUo praeliatus est, et

deficiebat Conauus,
cum
cum
victoria rediit.
Nec lamen
tot
causa venimus, ut Britanniam
praelio subjiigare-
sed resociatis catervis, destructioni provinciarum
donec sciamus. Dicamus nos missos esse ab animum regis deferre, imperatoribus, eorumque mandata Octavio
mus. Pas roganda
est et hospitandi licentia,
et caUdis verbis
que id et oUvro decim canos proceres sapientiores ceteris, Conano obramos in dextris habentes venitque igUur Britones viros reverend viam. Videntes
:
populum istum mulceamus. Cumomnibus placuisset assumpsit secum duo-
immiuebat. Redibatergo Maximianus,etcommissie prseUis quandoque cum triumpho, quandoque supemaxiratus revertebatur. Denique cura alter alteri annuentibus mum damnum intulisset, concordiam
amicis fecerunt. Maxi4 Emenso deinde quinquennio. superbivit
Mxmui
a,-
mianus propter infinUam auri

quEe iUi quotidie affluebat
:
argenU eopiam paravitque navigium

et
...rieamu,
setatis,
et
oUvam
in pacis
honorifice assurgunt et
signum gestantes, viam patefaciunt, ut ducem

eis
maximum, omnemque armatura miUtem I3ritauniie coUegit. Non suffieiebat ei regnum Britanniae, quin
affêctaret Gallias
";f^[;^^""^^^'
^^,","2^
Uberius adeant.
riadoci
stantes,
Mox iUi iu prsBsentia Conani Meeum ex parte imperatorum et

.
subjugare. Ut ergo transfretavU,

,
adivU primitus Armoricum regoum
senatus salutaverunt Gratiani missum ad regem Octavium, ut mandata
dixeruntque Maximianum
quod nunc GaUicum, qui inerat, Britanniadicitur, et populum debellare incepit. At GaUi duce Inbalto, obviam
in venientes, pugnam fecerunt contra iUum sed periciitati fugam inierunt. Ceciderat majori parte
:
eidem portaret. Ad hffic Conanus virum inglorium sine com Non decebat tantum propter BomiUtonibus incedere prsesertim cum manam potentiam, et propter actus avorum suorum
et Valentiniani
: :
namque dux InbaUus,
pluribus regibus odiosus babeatur.
Nam
si
raro
et quindecim miUa armatoomui regno convenerant. Ut ergo rum, qui ex tantam cladem ingessit Maximianus, maximo flu-
reipubUcae comitatu incederet, fortassis ab inimicis quod ex perimeretur. Pace venU, pacemque petU,
sciebat ctuavit gaudio, qui interitu tot virorum
namque appUcuiactu ipsius credi decet. Ex quo ut nemini injuriam sic nosmet ipsos habuimus,
mus,
intulerimus. Expensam nostram ut gens nihil vi cuipiam mus, quia necessaria ementes,
pacis feci>
patriam leviter deinde subdendam. Vocavit ergo Conanum ad se extra turmas, et pauUsper subridens P Ecce unum ex potioribus GalUae regnis ait subjugavimus. Ecoe spem ad cetera habere possumus. 1'estiuemus urbes et oppida capere ante:
Cumque hffisitasset Conanus, an subripuimus. dux CorprseUum committeret accessU Caradocus

:
accesserunt cjEteri proceres, et dissuasenubise beUum ingerere. runt Conano post hanc petitionem armis, conQui Ucet dimicare maluisset, depositis
;
quam ruraor hujus periculi in ulteriorem GaUiam Nam evolans, universos populos ad arma provocet. regnum habere poterimus non hffisito si istud
,
Ne quin totam Galliam potestati nostra subdemus. ergo, regnum Britanniae msulee mihi cespigeat te
sisse,
cessU
eis
pacem. Uuxitque Maximianum Londonias

et
Ucet possideudi
eam spem
habuisses, quia
Conienlir
Or(atiii'> >"
fliismairi-
adregem, assumpto dux 3 Tunc Caradocus Cornubise semoveri secum Mauricio filio suo, jussit astautes longo regemque in hsec verba adivit Eece quod
,
:
rem ordine
manifestavit.
restauquicquid in iUaamisisti, tibi in hac patria hujus regni, rabo, promovebo te etenim in regem ex genere et erU hsec altera britannia, et eam Patrianamexpulsis iudigenis, replebimus.
nostro,
momuni; him
bellum oritur
inter Cona-
tempore
desiderabant
qui
fidelitati
tuse veriori
num
Meria-
docuni, qui id
quogue ambiebtii,
ei
disponente Deo, sucaffectu obedientiam servant, namque procecessibus tuis accessit. Prceperas de fiUa tua, quid ribus tuis consiUum dave, quid in tibi agendum foret: cum tua aetas
Maximuvi.
de regno tuo tuum tantum his diebus repugnet, ut populum itaque censebant diadema diutius gubernes. AUi
flumina piscosa eunt, Nec est neraora perpulcra, et saltus ubique amceni. Ad hoc inchuspiam, meo judicio, gratior tellus. promisitque se nato capite grates egU Conanus. mansurum donec î^^^^f^' fidelem in obsequio ejus catervis iverunt Redo5 Post hec convocatis eodem die ceperunt. Audiia nam-
que
fertilis est
segetibus
et
pidw
'"'
tuam aUConano nepoti tuo tradendum, fiUamque

timentes civium extercubi digne maritandara linguse princeps superveniminationem si aUerius
:
num, ipsamque queBritonum s^vUia, peremptorumque
piaiU B'"""' ^^^__
casu, dit- metmaxi-
reliotis fuo-erantcivescum festinatione, ipsorum fecerunt cetên atque infantibus. Exemplo
muUeribus
^^^^
."
'
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS,

per urbes et per cetera oppida, ita iit facilis aditus Britonibuw pateret. Qui quocumque intrabant, interticiebant quicquid erat niasculini sexus, solis mulieribus parcentes. Postremo cum universas provincias penitus ab omni incola delevissent, munierunt civitates et oppida militibus BritannijB et promontoria iu diversis locis statuta. Ssevitia igitur Maximiani, per ceteras Galliarum provincias divulg-ata timor nimius quosque duces et quosque principes invadebat ita ut nuUam aliam spemnisi
, ,
:
200
DCTOm
C4LFnHDr>
suum ad affectum ducere quivissent. Parato autem navigio, ingrediuntur mnlieres naves, et per Tamensem fiuvium maria petunt. Postremo cura vela versus Armorieanos divertissent, contrarii veuti in classem iusurrexeruut, et in brevi totara societatem dissipant. Periclitabantur crgo naves intra niaria, in majori parte subraersaB qufe vero totum periculum evaserunt, appuls! sunt in barbaras insulas, et ab
:
diversa juvarent, si optatum
XtmMBTBNSI.
in votis diis solvendis habei-ent. Diffug-iebant itaque
ignota gente sive trucidatee sine mancipatje. Inciderant siqnidem in nerandam exercitum Guanii et
Melgffi, qui jussu Gratiani nationes maritiraorura et
ab omni pago ad civitates et oppida et ad qusecuraque loca quse tutura praestabaat refug-ium, Maxi-
mianus ergo sese timori esse comperiens, majorem resumit audaciam exercituraque suum profusis donariis augere festinat. Quocumque enim aliena captare callebat, sibi associabatj et nunc auro, nunc argento , ceterisque muneribus illos ditare
:
Germaniae dira clade opprimebant. Erat autem Guanius rex Hunnorum, Melga vero Pictorum, quos
asciverat sibi Gratianus, raiseratque in Gerraaniam, ut eos qui Maximiano faverent, inquietarent. Per
maritima ergo
lis
ssevientes, obviarunt prsedictis puelillas
in
partes
appulsis.
Inspicientes
igitur
Maximus iniplelx Armori- existimabat sibi sufficere posse

cx Brilannis
non cessabat. 6 Exin tantam multitudinem coUegit, quantam

ad
earum pulchritudinem,
runt
:
lascivire
cum
eis
volue-
omnem GaUiam
miliiibusprxficil
Conamim
Meriadocnin,
et ipse, Galliii
subjug-andam. Distulit tamen sajvitiam suam paulisper ulterius ingerere, donec sedato regno quod ceperat, ipsum Britannico populo replevisset. Fecit
itaque edictum
rent.
suum, ut centum miUiaeplebe
ia
Gei-maniaqitc
t}ibacia, se-
Britannia insula collig-erentur, qui ad

PraeLerea trig-inta miUia
eum
veni-
sed cum abnegavissent pueUse, in eas ambrones irruerunt, maxiraamque partem sine pietate trucidaverunt. Deinde nefandi Pictorum et llunnorura duces Guanius et Melga, qui partibus Gratiani et Valentiniani favebant, cum didicissent insulam Britanniae ab omni armato milite vacuatani, iter festinatum versns illam direxerunt associatisque
;
dem
cat;
mam
miUtum,
qui ipsos
sibi
collateralibus insuiis, in Albaniara applicue-
Treoiris collo
intra patriam,
tione
qua mansuri erant, ab liostiU irruptuerentur. Curaque omnia perpetrasset
ruut
Agmine
igitur facto invaserunt
regnum quod
rectore et defensore carebat, vulgus irraUonabile

csedentes. Abduxerat enira secura Maxiraianus (ut
distribuit eos per uoiversas Armorici regni natio-
nes
fecitque alteram Britanniam, et

Ip.^ê
eam Conano
Meriadoco donavit.
vero cura ceteris commi-
praedictum estj omnes belUcosos juvenes qui reperiri potuerant inermesque colonos atque iucon;
GaiUamj gravissimisque prseliis iUatis eam subjug-avit, necnon et totam Germaniara in omni prselio victoria potitus. Thronura autem imperii sui apud Treveros statnens, ita debacchatus est in duos imperatores Gratianum et Valentiuianura, quod uno interempto, alterum
iitonibus suis, ulteriorera adivit
Conanus
tihi
Quos cura Melga compererunt minime

snltos reliquerat.
prffidicti
Guanius
et
resistere posse, stra-
gem non minimam

ut
facientes, urbes et provjncias,
Cum ergo tanta calaraitas Maximiano nunciata fuisset, misit

ovium
canlas, vastare non cessabant.
:
peiil
aDionolo.
filiam
et
rcge Cormibij.
ex E.oma urbe fug-avit. 7 Interea inquietabant Conanum Armoricosque Britones GaUi atque Aquitani, crebrisque irruptionibus sEepissime infestabaut. Quibus ipse resistens,
et
Gratianura muuicipem cum duabus legionibus, ut auxilium subvectaret qui ut in insulara venerunt, prEeliati sunt cum prsedictis hostibus, et acerrinaa nece affectos ipaos in Hiberniam fugaverunt. Interea interfectus fuit Maximianus lioni ab araicis
Gratiani et Britonesquos secum duxerat, interfecti suut et dissipati qui evadere potucrunt, venerunt ad concives suos ad Armoricam, quae jam altera
:
Ursulam,
mutuam cladem
reddebat, et
commissam
sibi
mililibut suis
aliusmulieres
patriamviriUterdefendebat. Cum autem ei cessisset victoria, voUiit commilitonibus suis conjuges dare, ut ex eis nascerentur heredes qui terram iUam perpetuo possiderent. Et ut nuUam commixtionem cum GaUis facerent, decrevit ut ex Britannia insula muUeres venirent, quse ipsis maritarentur.
Direxit itaque nuncios in Britanniam insulam ad Dionotum regem CornubiEe, qui fratri suo Caradoco
in reg"num successerat, ut
Britannia vocabatur.
ANNOTATA.
Ante narramt Galfredus Octavium, ducem ^ Wisseorum, post Constantini Magni ex Britannia discessum, insurrexis&e in proconsules Romanos, quibus insulse regimen permissum fuerat, ipsisque interfectis, solio fuisse potitum; post a Constantino missum fuisse S. Heteme, matris su3e, avunculwn, nomine Trahern a quo victum Octavium et in Norwegiam fugatum sed hujus insidiis brevi prope Londonias occisum Trahern quo accepto nuntio, rediisse Octavium in Britanniam et regnum ab itto tempore usque in dies
a
;
;
curam hujus
:
rei susci-
peret. Erat ipse nobilis et praepotens
et cui
Maxi-
mianus insul principatum commendaverat,
dum
ipse preedictis negotiis iotenderet. Habebat autem filiam mirae pulchritudinis, cui nomen Ursnla, quam
Conanus super omnia exoptaverat.

li.imnobile
<!
60,000 plei-
Armoi cam vcnus

fieix,
navigauies,
veiitopellun-
8 Dionotus agitur, viso Conani nuncio, volens mandatis ejus parere, coUegit per diversas provincias nobilium filias, numero undecim miUia: de ceteris ex infima gente creatis sexaginta millia
et
omnes
;
intra
urbem Londoniae convenire
praece-
tw
"is
ad
et
oiii'i
f^*eni el
a Pi-
Hunoig
naves quoque ex diversis littoribus jussit adduci quibus ad prasdictos conjuges transfretarent.
pit,
Graiiani et Valentiniani fetioiter obtinuisse. Hsec meras fabulas esse non est quod moneatn ; neque sequentia meliora sunt. Non tanien est quod singula confutem ; in infinitum disserendum foret, Quod ad rem nostram attinet, satis de Gaifredi
Cidnnittr.Ui
deinvattant
Quod licet multis in tanto coDtu placuisset, tamen pluribus displioebat, quae majori affeotu et parentes et
^rilanniam
""ajotem, do
patriam diUgebant. Nec deerant forsitan
narratibus diximus in Commentario prsivio xi. Sicui vero libet veram historiam de rebus Britannicis hujus 3evi legere, adeai Titiemonlium (I). b Supra, scilicet cap. 8, vocatur Leolinus et
S. Heiense,
necvmca(,
" Groftuno
"""licipe.
aUquEe, quse castitatem nuptiis praeferentes, maluissent in quaUbet etiam natione vitam amittere,
quam hoo modo
divitias exigere.
Quippe diversas
origine Britannam fuisse voluit Galfredus, avuncuius dicitur et a Consiantino Magno, e Britanniadiscedente, Romamadducius.
quam
(1)
Wimoires des Empcrcurs, Hisloirc des Brclons. lom. VI, pag.
187 et seqq.
Ootobris
Tomus IX.
31
c Inteiligitur
210
trCTOHt
GLORIA POSTMUMA
SS.
URSUL^ ET SOCURUM.
fuisse traditur Cml, ducis K^rcolvin, zdest Colecestrix, et victo Ascleprodoto, r,^ /i,a.^,/c. insigmtu Ita Galf^ edus.
V. D. B.
arreptum tTnfdliaitur Maximus aui post ob inteuigitur Maocimus, quzpu Tyrannus dtctus est. imperium Helena iterum intelligitur, qum cap. 6 filia
c
....
regm diademate
d 5.
GLORIA
SS.
POSTHUMA
fatis
URSUL^ ET UNDECIM MILLIUM VIRGINUxAI ET MARTYRUM

antiquitate et g I.De basilicae Ursulanae Colonieasis
monis auctor) circumferrentur
:
Batylicam,
loCO
i'S.
111
7110
Virgines
inili_)e gloria posthuma sanctarum undecim lium m^^ginum dicturi, iniiium facimus ah eccpli-
manifesium
in-
pro uominc
Clirisli
an-
fuere. Si
guinem suum
fuder^^nl,
xdificnlam.
restUuit Clemuiiii, ul
tilulo
ex
mvi-
cando cultu, qiiem in ipso sepidturx loco adeptse Crombachio aliisque, quibus SS. Elisahethde et Hermanni Revelationes aliaque id genus toco historice fuerunt, fides adhibenda foret, ab origine nit incompertum esset aut ohscurum, sed clara omnia et in meridiana luce posita. Verum enimvero id genus ptacitorum tam exigudc auctoritatis sunt
dicium, tantumjam a posito lapide elapsumfuisse^ temporis spatium ut memoria gestorum Cieruatii iittereaperirepotuerit. Neque aiiquid in hoc tituio
occurrit quod ah iliius ssvi moribus ahhorreat. Imprimis usitatissimum fuisse ut in titulis, non secus ac in diplomatihus, indicaretur ob quam causam atiquid feret, conveniunt omîes et innutestificantur monumenta. Re quidem vera nuttum ego novi prseter praesens Coloniense monumentum, quod aîtiquum sit ei sincerum et cui simul inscriptum sit iempium fuisse co?iditum aut restauratum propter caditus hahitas visiones; verum mdtum etiam inveni quod ad temptum uilum pertineat, quod feratur Deo juhente aut visionibus invitante exstructum. At hcvc visionum
mera
mxi$ ;
ut frustra
apud operam
ipsos eruditiores Cotonienses, coliocare viderer, si vet mini-
mum me
vitandus non passim audias minus eoccessus oppositus. Si enim viros, etiam non indoctos, de rebus Ursutanis disserentes, cidtum SS. Virginum ssecuto denum XII, quum magna pars ossium tevata est et
iis
detine^n paterer. At
fahulosm Revelationes conscriptse, adotevisse disces qiice antea facta sint jacere in tenebris ; monumenta nulia esse aut fere nulla. Quam h3ec
;
memoria titulum falsum esse ostendit et fictitium Parum eequum id judicium, Siquis enim ita animo comparatus est ut omnes visiones totidem
figmenia habeai, equidem cum eo non dispuiaho, sed ad opera remittam in quihus fuse de hoc argumenio adversus increduios agitur. At parum saiiem fidendum id genus narrationihus ; facile
falsa sint,
jam
;
inteitigere fuit ecc his
qux
in
Com-
mentario prsevio retidimus. esse notumus adeoque tantam hic afferemus aut saitem indicahimus monumentorum copiam quantadepaucis admodum antiquiorihus Sanciis omnia eccstat; neque hgec recentia sed pleraque anteriora. Sed hanc rem jam agamus. s^cuto XI Supra in Commentario prsevio xxv ecc retectione sepulcrorum, quse anno 1640 facta est, intelteoHmus quanta reverentia primum seputt^ fuerintSS. Virgines. Tnsuper in ioco, ubi sancta virgines pro nomine Christi sang-uinem suum fuderant, (verha sunt tituti de quo mox,) circa id tempus xdificata est sanctorum corporum custos ut eam appeltat auctor Sermonis in ecclesia natati. Hsec incensa, ut idem iestatur; sed aii;
Verum
his contenti
enim fieri potest ut quisputet sihi
ccelestia ostenta
visa esse, quum nil aliud quam phantasi^ iudihria internis mentis ocuiis conspexerit. Modesiior hsec animadoersio sed cavendum tamen ne ge;
nerali suspicione
omnia suhvertantur. visio3. Quis enim prudens in duhium revocet condendse viam stravit ? Quis nem qucV Cartusix
nihili
quumnegari
''^'^^^'^l^^
post a fundamentis restituta curis Clematii, viri clarissimi, Qiuv postrema nituntur tituio lapideo, de quo modo et qui etiamnum su-
quanto
Actis passionis ^^TsiZ^' Feticitatis teguntur, quihus qux reverafaim, SS. Perpetux et prxnuntiabantur, paucis diehus post impieta cernere erat? Quis fiocci faciat visiones quibus, teste snepius S. Victore Vitensi, persecutio Vandalica prxnuntiataest? Eas inter non una qu3e visio
faciat
visiones
qux
in
flammea
perstes est et choro tempti Ursutani calce inserlus (1). Accipe hunc titidum : divinis flammeis
VISIONIBVS FREQTJENTER ADMONITVS VT VIRTVTIS MAGNiE MAIESTATIS MAILTYRII COELESTIVM VIRGINVM IMMINENTIVM
Nam ferme ante bienniumdici potest inquit S. Victor (2), quam fieret [persecutio) , vidil quidam Fausti ecclesiam solito in ornatu fuJg-entem,
;
cereis
quoque fulg-entibus, palliorumque velamine

;
ac lampadibus rutilantem dore tanti fulgoris, subito,
et
dum
Isetaretur can-
EX PARTIBVS ORIENTIS EXHIBITVS PRO VOTO CLEMATIVS VOTO QVO V. 0. DE PROPRIO IN LOCO SVO HANC BASILICAM DEBEBAT A FVNDAMENTIS RESTITVIT. SI QVIS AVTEM SVPER TANTAM MAIESTATEM HUIVS BASILICÊ VBI SANCTj; VIRGINES PRO NOMINE XRI SANGVINEM SVVM FDDERVNT
CORPVS ALICVIVS DEPOSVERIT EXCEPTIS VIRGINIBVS SCIAT SE SEMPITEHNIS TARTARI IGNIBVS PVNIENDVM. 2 Hunc ego titidum et sincerum haheo et omnium, qucV de Coloniensihus virginihus supersunt
luminis illius eoncupiscibilis exstinctus est fulg-or... Alius conspexit rug-iente ccelo atque turbato sulphureas nubes ing-entes lapides jaculari : qui lapides dum cecidissent in terram plus accendebantur et majoribus
ait,
flammis ardebaut, atque intrantes in penetralia domorum, quos invenerant incendebant; qui autem
quia cum se in quodam cubiculo absconnon disset, miseratione divina ad eum flamma de Tertuiiiano aiiisque potuit pervenire. Et ut taceam, quis vanas imagines haheat quas S. Cyprianus ssepius viderit et quibus frequenier et quse
vidit, ait,
ijuem nil imjirdit
since-
rutn eaee vtiionei de qui/iMi> tii
documenta antiquissimum. Ejus enim prior pars, quaeani^wi^ flammeis visionibvs usquead
,
fil
vientio
RESTiTviT excurrit, recitatur in Sermone in natali; adeoque sseculo ix seu etiam an ie tantx jam era t an-
tiquitatis
tur, seu potius ut diversae tione senteniice
utnon amplius ahoinnihus intelligerejam de ejus significa-
(quemadmodum
aperte tradit Ser-
aut patienda prxsciverii ? Sane fuerunt etiam tunc temporis qui haec ^nderent, ita ut scripserit beatus Carthaginensisprxsut{^) Quamquam sciam somnia ridicula et visiones ineptas quibusdam videri, sed utique illis qui malunt
agenda
sibi esseni
(llFr. Vill, Guidc dans l'liglise de Sainle Ursule fi Colognc, Ursula viudicala, pag, 98i. pa-. 23*elsc([.; cfr Cromboch, S. lib. ii, cap. 6, pag. 2(i el scqq. Hisl. pcrseculionis Vaudalicuff,
cdil. Ri dil. Ruinarlii.
{T^)
Episl. Lxix,
ad fiDem; Opp. pag. 2C6,
cdil.
Baluzij.
[^f
contra

contra sacerdotes credere quam sacerdoti et quidem quse continuo accidehant, plenam sacerdotum
;
ou
cteterum
eliamti puta(ifix essent,
nil obilarenl.
visis fidem faciehant, quemadmodum et historia satis constat. ^ Profecto qnxprodigiirationem habent, singulari auctoritate confirmanda sunt, quum ordinario rerum usu et consueta Dei ordinatione non nitaniur, neque proin illa eis insit verisimilitudo,
Dei
Vetitum ne alia in hasiiicam inferantur cadaiOCTOHI V. U. R. vera ibique sepeliantur convenit quoque citm timiUiev veii^ illius a>vi moribus. Ecceexemplum a Fabrettio (3) tum ue cadaacceptum tiera
7
:
jii/tran-
AVIl.
SATURNINVS. DlAC, SIBI. ET AVR. VENERI/E. DVLCISSIM.E
tVkr;
quse ex ipso ordine naturali sponte enascitur. At licet hsee ita sint, ubi nil est quo impediamur quin
eis
CONI *. DE. PROPRIO. SIUI. FECERVNT ROGO KT PETO OMNEM CLEUVM ET CVXCTAU FRATERMTATEM VT NVLLVS
'
coujugi
addamus
DE GENERE VEL
fidem, difficilior
ille fue?-it
qui koc
ALHiVlri IN IIAC
SEPVLTVRA
solum nomine quod visiones sunt, non maxima testium auctoritate stahilitx, eas omnino negligendas esse ducat. Quocirca quum quse titidus Coloniensis de visionihus coniineat plane non abhorreantah his quae aliquando factafuisse Vitse
PONATVK.
Sanctorum etHistoria ecelesiastica perhibeant[\], nil est cur hsec rejiciamus; quod si tamen alicui libeat acriorem censorem agere ad summum licebit ei sestimare Clematium hsec sibi videre visum esse ei divinarum visionum loco hahuisse
,
Neque satis habebani precibus amovere komines ne aliena corpora inferrent sepulcris sed pro more, qui gentilibus et hehrseis quoque fuit communis, omnigenis diris eos avertebant. Accipe a Jacutio duas id genus formulas (4)
;
.-
MALE, PEUEAT. INSEPVLTVS

lACEAT. NON. RESVRGAT CVM. IVDA. PARTEM. HABEAT
SI. QVIS.
SEPVLCRVM. HVNC
quas phaniasia ipsa sibi creaverat imagines. Utrumlibet eligatur, nit hinc patiiur titulus: quod B unice hoc loco contendimus.
Confirmantuf
verba
lituli
VIOLAVERIT.
NEMO SVVM VEL ALIENVM CADAVER

SVPER ME MITTAT QUOD SI HOC PU/E SVMPSERIT SIT MALEDICTVS ET IN
PI:RPETVVM ANATIIEMATE CON.STKICTVS.
Quod additur ex partibus Orientis venisse Clematium, mirum plane non esi, quum mos esset,
5 si
e\ partibus
Orientia, pro
voto, de
prio.
pro-
CV;
quid ah aliis quam inquilinis feret, titulis inscribere id a peregrinis factum esse, Hotata atiquando patria regione civitate, tribu, vico,
,
via;
aliquando generalioribus adhibiiis verbis
revocasse tiiulum Remi et Archontise fratriset sororis , qvi nationegalla... VNA DIE MOBTVI PARITER ET TVMVLATI SVNT. DictiO prO
satis fuerit in
,
memoriam
Alias formulas dabit idem Jacutius. Quod si opponas has prohibiiiones ad sepulcra spectare, ecce aliquam quse ad hasiticam S. Petri Perusi-
nam
pey^tinet
(5J
MEMMIVf SALVSTIVa
SALVINVS DIANIVS VS BASILICAM SANCTORV
voio innumeris insertainscriptionibus;neque rara de proprio aut aliasimilis: siglae v.c. quibus virum consularem significari perhihet auctor Sermonis
in natali, alii multo melius virum clarissimum significariajunt,passimquoqueobvige:quxomnia simul videre est in sequenti titulo, quod olim in S. Joannis de Laterano musivo opere ewstabat AVLA DEI H/EC SIMILIS SYNAI SACItA IVitA FEltENTI VT LEX DEMONSTIIAT QV^ FVIT EDITA QVONDAM LEX HINC ESIVIT MENTES QV.E DVCIT AB IMIS ET VVLGATA DEBIT LVMEN PER CLIMATA SECLI
ANGELORVM FECIT IN QVA SEPELLIUI NON LICET.
Sed de sepulturis in hasiiicis inferius. 8 In Coloniensi titulo vox majestas bis occurrit, ^, j^,, ^g. mira significatione et inexspectato loco. Ai nedum caMa majcid fatsisaiis indicium sit, sinceritatis probum testimonium est. A sascuto enim ii aut saliem
'". ei
immi-
'"'""""'
FLAVIVS CONSTANTIVS PELIX V.
C.
MAGISTEE
Uem
suo;
in loco
VTRIVSqVE MILllI^ VATIIICIVS ET CON. ORD. ET PADVSIA EIVS FCEMINA VOTI OOMPOTES DE rROPRIO FECERVNT. C.Fah.FiaviusConstantiusFelicCfValentinianilll exaliera uxore Placidiapaier, consul ordinarius fuit annis 414, 417 et 420 ita ut ad unum ex kis trihus annis pertineat illa inscriptio (2). 6 Neque est quod hsereas ad hwc verha loco suo
; :
quum enim passim iituli rationem habeant diplomatum, hinc omnia hrevibus nsdeni inscripta
legere est quee chartis fusius inscribi solehant quod autem in diplomatihus non secus ac in histo:
riis seepius
villa,
non omittereiur in cujus loco, domo, vinea a;dificata esset basitica aut monasie-
adhihitum fuit id vocabulum ad significandum quidquid in quibusvis reiigiosis rebus eximium esset; ita ut, quo minus vera ejus intelligeretur significatio, tanto pronior esset ejus usurpatio greeco verho f.i-:-/aXt[oryi; respondehat (6). Imminentium, quod in Sermone iti natali legiiur, non vero miuentium quod edidii Villius, idem est ac instantium, urg-entium; quo sensu jam a Tertuliiano libro de Pcenitentia, cap. 6, adhibitum est (7). Sensus porro universse inscriptionis hic videiur esse Clematius, vir clarissiraus, frequenter admonitus divinis flammarum visionibus, quae tamquara virtutes et prodig-ia erant, patrata a Deu ad glorificandum martyrium sanctarum virginum petentium ut sedes suas restaurarentur, adeoque ex Orientis partibus Coloniam transg-ressus, pro voto quo se
:
:
j>
obstrinxerat, de proprio in pristino ccemeterio, ciijus
rium, non est quod moneam. Id autem fiebai ne aliquiddebeneficiimemoriaperiret,velnepropter leges de non eedificando in alieno fundo ulla injuria irrogaretur novo asdificio. Ctonatiu^ iiaque aut incensi templi locum, ab aliis anie occupatum, sibi coemerat, aut certe licentiam adeptus erat
renovandse hasilicee
.-
sediculaincendioperierat et quodFranci aliive occuparant, ipse vero denuo acquisivit, hanc basilicara a fundamentis restituit. Si quisautemin tam aug-usta
basilica, ubi sanctae virg-ines pro
nomine
Christi
exprimi dictionihus
.-
quse res solebant in titulis In loco coempto, concesso,
accepto, impetrato, adsignato, aut
magis genera-
sangûinem fuderunt, corpora alia deposuerit quam virgînum seu monialium quEB hic habitant, sciatse sempiternis tartari i^nibus puniendum. 9 Bx hac itaque inscripiione constat jam anie cenanon Clematii adventum illic stetisse basiticam, quales rmatur
lihus in loco proprio, suo eic. Neque hxc in privatis tantum structuris ohservabantur, verum etiam in
publicis
(I)
exemplaahundant.
M
passim in coemeteriis antiquis reperire erat; hanc basilicam multum fuisse passam, scilicet ab incendio, a Francis forte civitatem occupantibus excimiD;i qua;
in
^^"^'^1^^.'^'"
aemaitu
i)a$iiicam^
Cfr Index Annalium Barnnii et Rajnaldi vo Vitione. exiruclis, (2) Cfr Ciampini, de saens ffidificiis a Conslaniiiio pag. ]G; ['Ait dc vi^rificr 'es dales, lora. I, pag. 3bO. (3) loscriptiones, pag. 757, (4) Chiisltanorum autiquilatum speci-
veterc
Boniisac
et
Menoaa
iiov.
titulo...-
jllustrantur,
pag.W. -
IB) Mfti,
ScripU. VcH.
Cangii,
Collectio, lom. V. pag. 0.
(fi) Cfr Glossarium \o Imminet.
Majettas
("}
Cfr idcm opus,
iato
, :
212
jlWeTOVB
V n
B.
URSUL.E ET SOCIAEUM. ibique accidisse rem singularem, quod prodigio- D tato; et tandem eam a Clematio a fundamentis sum omen fuisse videbatur eademque persuasa fuisse restitutam. De his quidem dubium mdtum
GLORIA POSTHUMA
SS.
quo tempore hxc a Clemoveri posse matio facta restauratio ? Cernitur ibidem sepulcrum cujusdam S. Viventice quam Pippini Reristaliensis filiam esse voluntet de qua in opere nostro jam disputavit Benschenius (I); atque in
videtur; at
,
fuisse popido, quandoquidem ea ex tyâditione orali retiderit biographus. Quod si hsec non considerentur singillatim, sed junctim cum tituio
uno
latere hujus niausolcBi legitur heec inscriptio

A^
462 BESTAURANS IN EO CLEMATIVS HOC TEMPLVM SEPVLTVUAM SUR PCENA TETVIT ; ALIOUVM CORPORVM
at recentior est hic tituius (ut indicatur vel solo anno Christi, sive arabicis, sive latinis literis
superius illustrato, faciie cernitur quantum ambo documetita sese invicem confirment; ita ut certum sit (qusecumque demum de S. Cuniberti Viia, seorsiminspecta,sententiaineatur)initioStecuiivn jam exstitisse in Coioniensi suburbio S. Ursulse
basiiicam 12 Sed promissis, quse modo faciebamus de in- OBiendHw '^"^ quirenda xtate VitieS. Cuniberti. satisfaciendum ^|.^'"J,^.^jam est. Atii eam ScBcuio vii scriptam voiunt (6); }u,ccalnlT-
quam ut fidem faciat, Multo etiam recentior alia inscriptio [2)

scriptus fuerit),
TBMPOllE
ET
SS.
SEVERINI EPISC. COLON. BASILICA S. VRSVLiE VIRQINVM RESTAVltATA EST PER CLEMATIVM KLEIN3.
:
GEDANK DEMOMMERSLOCH VBIO-ALESANDRINVM VIRVM HINC EST MONVMENTVM.
sed cocevse Vitse solent accuratiores esse et res tur, acnptam diiigentius expositas continere. Meiius xstimavit /""'enornoeruditus presbyter Floss (7) eam non fuisse scri- ^^'^xm''" ptam ante sêcuiumix; quo tardius etiam scriptam
eam
Placuit scilicet aliquando patridis viris Coloniensibus genus suum connectere cum vims, quorum sanctitatem aut nomen singulari esset Colonise
sibi videri dixit Oscar Schade (8). Equidem Schadio consentire non possum, quum ad finem
iltius
VitcV heec legantur
-.
Completisque
demum
feliciter
B
probubiliter
veneratione. Aliud nuiium suppetit quo accurate annus determinetur.

10 Conjecturis itaque
argumentum
;
lamen aub
annum
ntlum
tiOD ft
certe ante sxVII,
indulgendum est atque quidem putem sub annum 500 Clematium ex ego Oriente renisse Coloniam ibique t-estaurasse sanctarum virginum basilicam. Quamquam enim clarissimatus omni sevo fuit notus, ut apud Moronium (3) videre est, siglx tamen "VC non semper fuere inteliectx ut vel ex Sermone in nataii
,
quadraginta Tillicationis suse annis, pridie iduum novembris perveniens ad diem lucis hujus extreraura, creatori suo ditandum bonis omnibus reddidit spiritum. Corpus autem ejus, sicut vivens positum est cum magna g-Ioria in praeceperat
,
j;
ecclesia sancti Clementis,
quam
ipse construxerat
reg-naute Doraino nostro Jesu Christo, qui vivit et

g-loriatur in
sempiterna saeculorum saecula. Araen.
Ex quibus verbis planum est scriptam fuisse hanc

praesulis corpus
constat, ubi in virum consularem mutatse fuere
neque pidem in Galiia ullum earum post sxculumv vestigium superesse. Huc accedit quod Clematii, quorum setas innotuit, ssecuio iv aut v vixeynnt, ut alibijam monuinus. Stylus preeterea implicatus et difficiiis, qui in illo tituio observatur, faciie
Vitam priusquam e terra levaretur beatissimi quod ab Hermanno I, qui anno 890 Coloniensem cathedram cteri popuiique suffragio adeptus est, initio sui pontificaius factum fuisse novimus. Susatum, inquit Morchens (9),
;
corpore S. Cuniberti effosso et istuc translato, ab iniquis et injustis invasoribus duello defendit et
ad id cevum reduci
de his
iector,
potest.
Verum quidcumque
statuat
est
conjecturis
aut
divinationibus
(Susatum autem, obtinuit, auxitque raoenibus 1821 non ampiius dicecesis vulgo Soest, ab anno
:
nequaquam ambigendum ScBcuium VII basilicam Ursulanam

matiits.
iif
quin ante
restituerit Cle-
ex
his i]u.v
11
S. Ctmibirlo.
ibideiii facrin
623
Etenim in Vita S. Cuniberti, qui circa annum ad Cotoniensem cathedram evectus est (4), hasc
(5)
:
Cotoniensis pars est, sed Paderbornensis (10) ). 13 Videmur et altius conscendere posse quitm êrum etiam scripta est S. Cuniberti Vita, templum S. Ciemen- ume an. 8i3. tis nondwn suum posuerat nomen ut S. Cuniberti
:
leguntur
ptionis
Quadam
die
dum
sing-ulare
redem-
operauli. accideriinl colli-
gere
e8f.
mysterium et solum intirmitatis nostrae remedium plenus Deo super mensam dominicara in basilica sanctarum Virg-inum immolaret,
nostrsB
assumeret; aiqui anno 852 id ei n07nenjam erat, ut constat ex Lotharii imperaioris alibi jam indato xviii Calendas februarii dicaio diplomate
,
anno Christo
propitio regni Lotharii g-loriosi regis
XI, indictione xv.
adstans clerus et populus
vidit
columbam
splendi-
Eo enim confirmans ordinationem Guniharii Agrippinensis ecclesise gubermatoris,
dissimam primum hac et illac per omnem ecclesiam circuravolitando vagari, deinde pontificis insidere capiti : mox deinde reversum et juxta tumu-
in sancta
lum cujusdam virg-inis,

tibus
universis qui
elapsfim.
stupentibus siraul et miranest confestim
aderant,
Acclamntum vere dig-nura hunc esse qui ministraretDoraino sacersequuntur dotera, felicera fore ecclesise pastorem nonnuiia, quibus pateat hsec ad initium epiaiia scopatus S. Cuniberti spectare. Porro nostri non interest quierere prodigiosahaecne fuerit columba annaturalis; sitne commentumpopulare an proba (quamquam aperte fatebor mihi hanc traditio historiam plane veram haberi et solummodo naturam columbse incertam esse); sed id animadvertamus oportet seecido ix, quo hancjam scripto servatam fuisse S. Cuniberti Vitam statim ostendemus, scriptori Coloniensi prudenti nec inerudito indubium fuisse ineunte ssecuto vii seu ducentis annis ante Ursulanam basiiicamexstitisse,
i
ab omniura oculis ab omnibus
qui statuerat ut deinceps cauonici servirent matre ecclesia et in ceteris monasteriis quse ad eumdem episcopatum et ecclesiam sancti Petri pertinebant, inter ea recenset monasterium quoque sancti Cuniberti (11). Certum itaque sit
-p
ante
medium sxcutum ixjam

S. Cuniberii Vitam;
literis fuisse
man-
datam
quanto autem tempore
ante quis dixerit ? Satis autem est eam iegisse ut coniinuo appareat eam fabulatoris non esse opus, sed viri qui quse vulgo de S. Cuniberto iradebantur et doctioribus probabantur sedulo collegerit. Quee tamen res sufficiens non videtur ut ei pienam auctoritatem conciiiet sed tantum ut nihili non fiat, quin etiam ut facile admiitatur aliquid veri subesse iis etiam locis qtuv minorem fidem inveniant. Sed ex hoc diverticuio in viam
,
redeamus.
\^ Controversiaest an idipsum tempium, quod adhuc exsiet, seu potius pars sit hodierni templi, Re quidemvera R. D. Vili, de
restituit Clematius,
cata,
Uirtimteniv^'"']'\^^^^^.
"'"'""
fl)Acl SS. lora. lIMarlM.vag-GOtelseqq.- (2) Vill, Wegwei28. (.) Dizionano di scr in dcr Kirchc der H. Ursula, pag. Moickens, Chiaritsu>-o. (4) Cfr cnidiziortc ccclcsiaslica. vo cpiscoporum, elc. Colonite, Conaliis clironologicus Bd catalogum Surium, Vilffi Sonctorum. ad 12 novembns, (S) A|) paK Vi Ursula viQdipag 27S edit. 1618. (U) Cfr Crombachius, S.
passim,
Ursula. po8- ^*- "T vo (/fWH. (8) Dic Sage von dcr heiligcn |I0) tir pag. 70. (9) Series episcop. nrehiep. elc. Coloniens
(7)
Allgemeines
Kircheulexikon von Aschhach,
1. Binlerim et Mooren, Diealleund neue Eizdiozese Kolii, tom. diplomai. lom. pag. 501). (11) Ap. Wrndtwein. Nova subsidia
IV,pag.24.
antiquissima

lum ad hanc
uique dietn
m
VCTIJII
antiquissiyna parteagens : Nullse sunt, inquit (1). inscriptiones quibus quae Betate exstructum sit tem-
miel'i
phim innotescat. Modus, quem vulg-o Romanum [Romanische Bauart, siyle Roman) dicunt et secundum quem navis media et ambas laterales Eedificatse sunt,
id
abanuis fere quadringentis fuisse nominatum, ip8um moaasterium S. Lamberti, seu chorum templi primarium, in festo S. Lamberti dedicatum, unde appareat tunc quoque refectum fuisse hunc vhorum. Posteafornix imposita tempio et exstructa
turris
(4).
D.
U.
temporis spatium sapit quod inter
esiens SiKculum si et iuiens xiii lapsum est. Neque alia est sententia omnium fere scriptorum qui recentius scripserunt de hoc templo. Architectus Coioniensis Weyer (2) cestimat id exstructim
IG Ineunte ssecuio xvii sedificaius perpuicher /I't(e tnedmm chorus styio quem vuigo gothicum appeiiamus, et "xtuUtm XVII SlraviiU, additse alse septeyitrionaiis et meridionatis
(5).
fuisse a S. Stephano, qui anno 1002 imperatorio diademate caput cinxit sed non atio videtur niti
;
argumenio quam quod statua

altare S.
ejus deaurata juxta
Anme
coiiocala est.
Verum
his nequa-
guam movetur cl. v. Bartholomeeus Du Mortier, jam aliJji a me laudatus cujus judicium tanto
:
Muita alta quoque tunc accesserunt ornamenta dequibus Geieyiius, anno 1645 iibrumsuum edens, sic scripsit (6), Ad nostra tempora venio. TempU restauraudi primam occasionem dcdit Poloua femina, nomine Ursula, quiE c-cntum feve imperiales ad dealbandam ecclesiam subraisit. Postea revereu;
Cranixu
'lue
alii-
idem
lemptum
dissimus et
piuris faciendum est quo mojorem posuit operam in investigandis originibus templi cathedratis Tornacensis : quorum studiorum fructus etsi omnes non probarint, nemo tamen est qui neget clayHssimum virum sagacitatis eximise dedisse signa atque ea omnia accurate perscrutatum fuisse qucB ad xdificia ecclesiastica piHtnorum
illustris D. Georg:ius Paulus Stravius, Joppensisepiscopus, suffragriuieus ColKuiensisejasdemque colleg-ii canonicus, aram priucipem opere magnifico splendidoque construsit, totara auro
decoravit
veuuatavit, nobili pictura martyris virginis Ursulffl anno 16iU (7). Anno HS\% StiâviiexQm'
a Crane, qui olim evan(8),
plum secutus D. Joannes
geiicorum piacita secuius erat
sacrai cffisarete
temporum
pertinent.
Hic
itaque, nulia ratione
hahita testimoniorum quse modo ex S. Cuniberti Vita, ex Sermone in Nataii et ex Ciemaiii tituio supra dedimus ; quin etiam me pey^mictatus quo eevo vixisset Ctematius, cujus nomen in Passione Keg-nante Domino apud Surium legerat sed ea tantum recognitans quee oculis suis Colonise inspexerat; nuiius dubitavit partem tempii anti;
majestatis legatus, sepulcrura S. lirsuJEe virg-inis nobilisacello long-iuscule in vineamusque porrecto exornavit, pavimentum tessellis marnioreis Pariis
nigrisque varieg-avit;
ruta,
et, ara veteri S. Nicolai di(in cujus raeditullio vitrum cura sunguiue adhuc fluido et canie Sauctarum Virginum continebatur) novam elegantera et coucinnum e.\citiivit,
eodem saug-uiue novee
pariter arte incluso.

:
Hinc in
quissimam sxculo
vi
aut
vii constructa^n censere.
summo
MATRi
s.
:
hoc altari iegitur
deo opt.
m.\x. vuigini
Id templum, inquit in iiteris ad
me
datis,
(navem
ibi
:
intellig-oômnesliabet characteres.quos ego adillud
autem
tantum terapus
referre
possum. Cernuntur enim
NicoLAO Ep. AC s. vksvla: patuonvE. Infra ioannes ckan]3 sac. c^s. ma. consiliarivs IMPERIALIS AVLICVS ET VERENA HEGEMmLERIN COF. ANNO M. DO. XLiii (9). Sacravit id aitare Stravius die 12 Octobris anni 1642 (10). idem geuerosus domiuus, pergit Geienius, pro buo in
portEe greminEe, altera viris, altera aperta foeminis
NivQESF.
quas reperire tantum estintemplis antiquissimis, puta in Tornacensi li. MarisB Virg-inis, in Hierosolymitano et Arelatensi. Reperitur etiam ibidem duplex narthex, alter usui virorum, alter foemiuarum destinatus. Demum omnia architecturae elementa,
S.
Ursulam
iucredibili affectu ct pictate autiquara
columnse scilicet, capitella, abaci, tori aliaque id genus Eevum Merovingicum sapiunt. Neque uiia
et fuligiuem, parietibus et hieruthecis inductara, laxavit, augûstiori sacrario recens aedificato. Aram loci marmo-
caraeram aureara ob angustias fjus
vea,m,addit Crombachius
sis,
(11),
episcopus Joppen-
uspiam memoria est hanc ecciesiam dejectam fuisse, iicet a medio ssecuio nono abundent documenta quin etiam iicet accioâte sciatur quando
;
Alexioet S. Ursupropterea consecravit, quod hujus aedificationis occasione necesse fuerit ultare S. Alexii diruere,
S.
Iffi
Georgius Paulus Struvius,
reiiquse partes additse fuerint.
Verum
aiii virit
dote translata.
17 Mausolseum quoque marmoreum splendidis- mrum ntosimum, in cujus sujjerficie jacet ex marmore at- ilnm ornaiit
rei archxoiogicse etiam peritissimi, qui Coio-
nienseS. Vvsn\se tempium examinarunt, nequaquamprobant hsec asserta. Affirmant enim inter
Moseiiam complures esse ecciesias seequge portas geminas et dupiicem narthecem habeant prseterea architecturse eiementa Coloniensis templi eisd^m videntur omnino sxcidum xi aut xii sapere ita ut eadem de
et
Rhenum
cuii XI et
XII,
bo perpulcra^. Ursula; statua, ornatu regio et coiumba ad pedes sedente, suis quoque sumptibus Cranius scuipendu7n cu7'avit a J. F. W. Lentz,
cujus ibi adscriptum nomen. Htsc quoque aiia adscripta (12) sepulchrum s. \ rsul/E indicio coLUMBA; DEDECTVM IONNES CRANE SAC.CAIS. MAl.CONSILIAKIUS IMP. AVLICVS ET MARIA VERENA IIEGEMILERIN 00NIVOES HOC VIVO MAKMORE INCLUDI FECEKUNT A" 1659 ; ita ut vetus S. UrsuIiE sepuicrwm int^â id mausO' iasum nunc lateat. Hujus figuram in fronte edi.-
tiinC
Cirea aTinum 113S acteiii

(^ftorwi. Corditlx,
potiea
et
fornix
rit.
tur-
hoc tempio exs^gant dubia quse de Tornacensi. Deinde exeunte s^cuio ix videtur id tempiumt non secits ac atia Coioniensia, piurima damna a Normannis perpessum ita ut facite ssecuio x renovari debuerit. Sedaiia veniamus. 15 Pauio ante annum 1135 Uasuianse Basilicae porticus vei nova absis et quidem prope turrim, oppositaque choro pr^cijûo, accessit. Ea per Reginbernum, canonicum S. Pettn Coloniensem,
;
tionis Gailicse et
Germanicw
Vili.
iibdii sui
sul tempio edidit R. D.

ante,
de S. UrSepte^ndecim annis
anno
scilicet
1642,
absoiuia
Sitiiîg.
nova ara
Sic de ea
sumpiibus docioris Cornelii
ffe^^nezw (13); Curaaltaremediura in navi templi,
solum elaborata
fuit.
Atque
ibi
anno
1135, indi-
ctione xiii, Bruno secundus aram consecravit. Diploma ex quo hsec certa sunt infra dabimus. In eo mentio fit de monasterio S. Lamberti : de quoutiet deporticu S. Corduisehasc notat Crombachius Disting-uit Bruno, inquit (^), a porticu
:
prope igressum chori, prospectum ad aram principem impediret, collegium S. Ursulae remoto eo et valvis amotis adeoque etligneis clathris, ferreis prEemunivit chorum et illustrem fecit ara proxime choro admota et [S. Ci-uci], S. Cuuiberio [et S. Leonardo] consecrata; proxime quam, intra
:
S. CorduliE,
(1)
quam
postea
chorum
S.
CorduljE video
zui Knclic (tci- 11. Ur=ulu in Kolit. pnf;. :2t;. (2) Sanitnliing voii Ansichlcn...- in Kiiln. p. (io. cd. 1^27- - (3) (il Vill. Wegweiscr, elc. pa^. 2K. S. Ursula vimlicala, pup. 788.
Wcgwciser
(5)lbtd.
loc. cil.
(6)
Ue MBguiluilmc Colouis, pag. 3o3.
(!i) i\U. (8) Vjll, Wegwciscr, pa;;. 35 lH)S.Ursiila vin(Kl) Cnjmbacb, pag. flU. pay.Sv. dicum. (>ag. Illi. (12) Vill, Wcgwciser, pog. 35 cl 54. (15)
(7)CtombacIi, png.
Ibid.
De
AlagniludiuG
Coloiiia;,
pag. 53().
chorum
214
OCTORE
chorum rudera
pus
GLOBIA POSTHUMA SS. URSUL.E ET SOCLiRUM. Mabiilonius alibi (6J non tam visuntur arse veteris, ad quam
columba, reperit corest; et certe
affirmate iocutus
V.D.
B.
S. Cunibertus facieus, indice
suscepit S. Ursulae; quam arara esornandam clarissimus U. J. doctor Cornelius a Silling-. De indicio illius columbx dicetur inferius id unum hic ohservamus rudera hujus arse aliquale testi;
/urri tnePTt-
monium fortevisum irinumquam penitus destructarn fuisse ipsam navem, inira quam sita erat. 18 Anno 1680 fulmine incensa fuit turris qu^
;
ecBdem dicuniur asdes sacrx ij]. Insuper conaliquando siderandum est prseter monasteriaies et cathedrales (quibus junge parochidies) ecciesias, oratoriafuisse, capeilas et sedicuias ccemeieriales ; de quihus nil profecto dixit Valesius adeoque ne cogitasse quidem videtur num, ut Romas [de qua re duhiiari nequitj ccemeteriales sedicuias basilicae
ecclesiae et basilicse
:
promiscue
dium; prxseni status.

fieliquix.
non sola pariim in cineres redacta est, sed pars templiquoquedamnapassa. Hujus rei memoria
servata estpicta tahula, quam in sacristia hodiedum cernere est. Cxterum iemplum, tot nomini-
nuncupahantur, sic quoque in Gaiiiis eadem appeiiatione ornarentur idem gedicularum genus. Et quidem Flodoardus, loquens de priscis templis
christianis Remensihus, aperte basilicas ccemeteHales distinguit a monasieriis his verbis (8) :
hus venerandum, nunc ruinas trahit; adeoque ne omnino cotlabatur, propera restaurationeprxcavendum est (1). Faxit Deus ut ne Coionienses patiantur tam celebre, tamque vetustum monumen-
Plures denique apud nosquondam sanctorum fuere basiliCEe, sed et monasteria infra "vel circa Remensem hanc urbem, quae raodo non haberi probatur;
hahet id tempium accurate recenset R. D.ViU{i). In camera aurea, cujus superficies seocceniis sexaginiapedes esctenditur ei qux quadraginta est alia, crania Ursulanarum virginum servaniur,vario modoomata, septingenta sepluaginta ocio ; quse inter cranium
tum perire! Quee
cimelia
exque suburbanse
basiiicas tot
erant numero ut
poria, qua ad iiias ihatur, basilicaris diceretur, seu basilicarum porta quod autem ccemeteriales erant, consiai ex sepuliura S. Balderici, in ecclesia 56 basilica S. Mariae exira muros civitatis Remorum condita (9). Bx hoc itaque capite
:
diademate exomatum. B Alix quoque ejusdem sunt reliquiic, puta ejus annutus sponsaliiius,_ fragmenta vestium, sagitta mariyrii i7ist?ûmenium, brachiumejus dextrum, pes et reiiculus. In ipso tempio ad altare maximum in fereiro ex aere deauraio, cujus imago ante alterum Cro^nhachii iomum expressa est, et
S. Ursulae, prcnetiosissimo
quod ecciesia
S.
Ursulse
tum
in recitaio tituio
in S. Cuniberti Vita basilica vocatur, coiiigi posse videiur eam ab initio monasteriaiem
fuisse. 20 Neque juvat
tum nequaquam E
eam
in
:
eadem
Vita dici basili-
rieâe ex ap-
quse asdiculx formam hahei, servaiur S. Ursulae corpus et in aliero S. .^therii preeterea in reliquiariis capsis seu poiius byssinis tegumentis
;
milte
et octo
sunt crania; insupcr in chori amhi;
cam sanctarum virg-inum sane sa^pius moniaies rum virgidicuntur sanctee virg-iues, ut in hoc SS. Bovseet nura, tti tz Dodae Viix ;oco(10) Gregeque sanctarum virg-i- licemia aepenum inibi collocato ; sed in Viia S. Cuniherti basi- liendi ibidem virgines collicam sanctarum virg-inum idem vaiere ac basili- lata cum vocam S. Ursulae et Sociarum iiquet ex Clematii tituio c(d}ulo basi.-
potito saDCla-
tu, aliae muttae reliquiae spatium occupant pedes octoginta longum, decem altum, duos latum et
hasc capiente verha
Hujus
basilicse ubi
sanctae
lica, colligitw
clauduntur novemdecim sepuicris, Cyriaci e regione camerae aureae. PluradaUtR. D. Vili.

aliê
demum
quee inter S.
suum sanguinem fudeminus ex his quse in Commeniario runt neque prasvio num. 264 disputavimus, ostendentes sanvirg-ines pro nomiue Christi
;
lemplum
Vr-
sulmum ab
iniliofuim
monaiieriaU.
ctas virg-ines, ubi de Coioniensihus agitur,
esse ac
undecim
millia
virg:inum et
easdem utramque
II.
Fata monasterii
Coloniensis
a sse-
SS. XI millium virginum

culo VI usque ad
introductse fuere canonissse.
annum 922, quo
esse. Atque hsec, ut ne fuvideremur. Ai si hsec argumenta cum facere veile parum haheant roboris, aiiud indicium iatet in Ciematii titido, quo virgines seumoniaies ihidem degisse significetur. Non enim vetuit Ciemaiius
diciionem
synonymam
c
Ex
salo voca-
buh
hasilica.
X ostguam hujus iempii hisioriam, quaniumiicuit, explicuimus,prima occurrit qudestio, fueritne ah initio hasilica monasierialis, an ccemeterialis
ne quis omnino in hasiiica sepeiiretur sed escequae non alias esse possunt ptis virg-inibus dixit moniaies quae ibidem habitarent ut supra quam num.Sveriimus in tiiuio Ciematii. Quaesiconjungas cum ordinaria hoc iempore vocabuli basivis, ui F licffi significatione, ita crescit argumenti
; : :
tantum. Ohscurum non nihil id argumentum impiexum satis paucis tamen respondere conahimur. Imprimis, si civitaies patriarchales
ei
:
nii ei deesse videatur,
21
Manifestum iiaque
est
ex
tituio
Ciemaiii et
saecuio vi
Videntur
tiW-
excipias
chiam et
Alexandriam, Aniioforie Hierosolymam) una tantum intra
[Romam
intelligo,
S. Cuniberti Viia, inier se coUatis, jam iiiic fuisse pueiiare asceterium. Quum autem consciîpius est Sermo in nataii, diceres non am-
nialei eo rediictie afite
uniiui" S52i
ijuo ibidetii
mcenia civitatum episcopatium ecclesia erat (3) sed circumcirca erant posita alia tempia, quse
vuigo hasiiicse dicebaniur.
Has omnes
in Gailiis
piius ibidem exstiiisse. Aucior enim, licet hisioriam Ursulani tempii conscribere velie videaiur, ne minimwn quidem verbum profert imde conjiceres monasierium tunc ihidem fuisse. Verumiamen exsiabai anno 852, ut ex ssepius citaio Lotharii dipiomate quo confirmavit ordinationem Guntharii,
eiiam constiiuti
cfinomc'-
fuisse monasteriaies censuit Mabillonius (!) scrihens Optime probatum fuit a D. Valesio in sua
:
contra D. de
Launoy de
et
basilicis dissertatione basi-
septimo saeculo apud Gallos semper cathedrales et significasse monachorum ecclesiam

licam sexto
:
Coioniensis
et
episcopi
de
monasteriis
videiicet,
civitate con-
urhanis
suburhanis.
Guniharius
parochiales ecclesias appellatas ecciesias. HcBC ille, Re quidem vero osiendit Valesius plures basilicas
clero S. Petri in
memorata Ag-rippinensi
reapse monasieria fuisse ; adeoque videri rarius id nomen datum fuisse ecclesiis cathedralibus, datum tamen aiiqu^ndo (5) ; atque ipse
25. (2) Ciiide dns rfiglise dc Sainle (1) Vill, Wegwciser, pDg. (o) Cfr Exomcn hislorit;um el canoniUrsule, paR o2 el seqq. (4) De anliquit S. Dionysii. Opp. po.Ktliiima. tom. cura p, 139. {S) Disccpt. dc basilicis. cap. 2, pag. 11. edil. Paris, II. pag. 3îfi Beneditti, lih. vii, num. 7, lora. lUK?. (6) Annales Ord. S.
comconsensu parique voto ordinaverant atque muni solemniterroborandostatuerant ut deinceps canonici ceteris in eadem sancta matre ecclesia seu et in
sistente et reliquis sanctae ecclesise fidelibus
I.
pag. 1(il.
(7)
Acla SS. tnm. V[I

iv.
Ilisl.
Kemcnsis,
tJ.
lih.
cap. oS.
(9)
Oclohris,pag.9U, 9ISel!U8. -(10)
(8) Oclobris, pag. 952. Cfr Acta SS. lom. VU Ihid. ad 2.t Apiilis, cap. 1,
Dum.
monasteriis,
monasteriis,
ipsam civitatem quam quse et extra, quse ad eumdem episcopatum et ecclesiam S. Petri pertinere noscebantur id est raonasterium martyris Christi Gereonis et sociorum ejus, sed et monasterium S. Cuniberti, monasterium beaTARUM viRfiiNUM, necuou et ecclesia S. Pantaleonis, qusead thesaurumetluminariaejusdemmatriseccleinfra
:
tam
215 centibus castellis, scilicet Tulpiacum, Juliacura et Nuisam igne comburunt.Post haec Aquis Palatium,
ÛCTONK
V. D. B,
Indam, Malmundarias et Stabulaus monasteria iu favillas redig-unt. Egec Annaies Meitenses (S). Qu^ ad Coloniatn speciant Annales Fuidenses pauio tuculentius tradunt {U) : Ag-rippinam Coloniam et
Bunnam
;
civitates
cum
ecclesiis et Ecdificiis incen-
siEe
pertinere dig"noscebatur, sed et hospitale inibi
ob pauperum receptionem constructum, deinceps absqne alicujus sumptuum indigentia pereunibus

temporiburiconsisterequivissent.
Quxquummedto
mense Januario anni 852 probasset Lotharius,

suhstituti fuere presbyteris ssecularibus qui antea puellare hoc monasterimn in spiritualibus administrabant aliipresbyteri qui regulam canonicam, illo sevo a potestate ecclesiastica et regia tantopere coinmendatam, sequebantur,
Anmnnie
dettructum
derunt qui autem inde evadere potueruut, sive canonici.sivesanctimoniales, Mog-untiacura fugerunt, thesauros ecclesiarum et sanctorum corpora secum portantes. Nequaquam itaque dubitandum quin anno Hyi Ursuianum asceterium, tion secus ac reiiqua pia Cotoniensia instiiuia
Normannis detrimenta
piurima a
acceperii.
UermaninK,
Coloiiieiitis
22 Volent
mannis
(1) anno antequam hasc fierentaNorocciipatain fuisse Coloniam et cxsis civi-
USedlicuiihiecineunie proximo sieculo nonmhiiresarcire,pluribus a nonnutiis coilaiis beneficiis sed an redierint esedem moniaies qux id prius incoiebani mihi incertum et minus
.-
ai'c/iiepi$eo;iiM, tiioiiaif*-
non fueral id
mceieriu
ma
Normmnis,
buspenitusdevastatam;quaoccasionemultumpassa fuerit Ursulana basitica non secus ac reliquse,
proCerte vacasse videtur anno 922, quo ab Hermanno Coioniensi archiepiscopo in itiud introductse sunt GenHtzheimenses sacrx virgines,
babiie.
lio
iri
GerriU//itii-
lieim ab
'jurU inceiiio,
iramfeil wio-
Verum scriptorem
novi
neminem probum
et anti-
quum satis, qui iradiderit anno 851 Coloniam usque venisse Normannos. Re quideni vera in B Chronico S. Martini Coloniensi (2) legitur, regente Heyniano qui ab anno S17 adSid abbatiate et aliquando etiam episcopate pedum tenuit, destructum fuisse moflasterium S. Martini a Normannis; quoiêferuntqux in Annatibus Xantensibus (3) aliisque monumentis ad annum 852 iraduntur: Ferrum pag-anorum incanduit; nimius ardor solis et faraes subsecuta est et pabula animalium defecerunt: et pastus porcorum esuberans: unde apud Colonienses chiônographos legere est Nor^nannos hujus penurix auctores fuisse. Verumtamen hxc non placent; nam Chronicum S. Martini Coioniense quamquam maximam
; ,
quarwncwnobium, anno 87U ad orientem Dus- nialet seldorpii fundatum (10), iyicenderant Hungari, anno 917 et^%% ipsum Rhenum transgressi {i\). Pariem Rermanni diptomaiis dedii Hermannus Fieien (12j, alteram partem Crombachius {Vi); E
quintamenambosimuiiniegrumdederint.Uiramquepartem, quumpius noniiceat, accipiai tector, et prius quidem eam quam dedit Fteienus Qui
:
loca sacra
famulantibus, stipendia augmentaudo deliherat, remuneratiouem in futuro sibi pr^p:irat ideoque in

:
rationabiliter gûberuat, eisque
no-
mine sanctaj et invividua: Trinitatis, ego Hermannus sanctae Coloniensis eccIesiEe divina opitulante clementia archiepiscopus, omnibus sancta; matris
ecclesijB tiliis ac filialibus
scilicet
notum
in
fieri
prtesentibus et futuris volo, quia exusto per Ung-ari-
partem ex bonis fontibus haustum,

est
(4.)
7-ecentius
cam tyrannidem monasterio

nuncupato
dein Annales Xantenses, nedum faveant, obstant omnino ne admittamiis anno S51 aut sequenti vastatam fuisse
;
quam
ut soium fidem faciat
iu Joco Gerritshcim lioRorem sanctiSulvatoris ct sanctae MariEesanctique liypoliti martj^-ris constructo, cunctisque et ipsius venerabilis abbiitistiiE Lncsuindffi *
'
Luiitgwuidu'
Coloniam. Sane ad
annum 851 i?âdit (5) Nordman-
omniumquehonorabiiium sororum divinitus utique

subjectarum habitaculis specialibus sibi proet coramunibus pari modo Hammivomis consumptis iucendiis, mancipiis interfectis et captivatis atque in exilium ductis, omHibusque que habuere direptis; ipsa etiam pra;nomiuata Deo devota abbatissa cum sanctimonialibus sibl unauisibi
nos in Fresia et circa Rhenum fluvium nocuisse; sed eoc alHs Ch^ônicis novimus vastationes has fuisse factas in insula Batavica et aliis vicinis locis [G) quin etiam, quum propius Xantum acce;
fecto
derent Normanni et majora monasterio pericula, non omitiebat hsec annotare Xantensis annaiista et quidem, quum prius Xantense vastassent illi
-.
C ccenobium quam Goioniam usque periingerent, hanc tot nominibus metnorandain irruptionem
indicasset clarissime,
miter adhaerentibus sororibus ex improviso et subitaneo Ung-arorum impetu mortis periculum Ibr-
quemadmodum ad annum
864 fecit, quo a barbaris incensum est et direptum

fd
'<*
midando Coloniensiscivitatis confug-ia adeuntibus, nullumque per omnia in praefato loco castellum, vel aliud quodcumque tutamentum habeutibus, ut in
Dei omuipotentis famulatu, veluti propitia divioiin primis cosperunt, perm.iuere raererentur, per amicorum probabilium interveutura mouasterium sanctarum virg-iuume.xtramuros Colonijeeretate
detrinieit-
grdvisimii
pm\tm amo
8S1.
monasterium (7). 23 Omissa itaque hac fabuia, ad annum 881 deveniendum est, quo Coionia iruculeniissimo habita modo. Hoc nempe anno atiera Nof^mannorum turma Uheni ostia ingyêssa erai, sed brevi abire coacta. Aitera felicior. Etenim eodem anno mense novembrio duo reg-es Norraannorum, Godefridus et Sigefridus,
ctum ad laudationem Dei
et sanctin
MariiB ac ipsa-
rum undecim millium virginum

ratione quo
sibi a nostra
cou-
cedi mediocritate devote proposcerant, ea procerta
cum
ineestimabili raultitudine
'
nasl(e
peditum et equitum consederunt in loco, qui dicitur Haslon * juxta Mosam. Et prirao quidem impetu finitima locadepopulantes Leodium civitatem, Trajectum castrum, Tuugrensem urbem incendio cremant, Secunda incursione Ribuariorum finibus effusi, cffidibus, rapinis ac incendiis omnia devastant. Coloniam Agrippinam, Bunnam civitates, cum adja(I) C.fr E<:thartus, de lebus Fiaiicia; oriciitjlis, lom. II, pafj. 11.5; Miirckcns, Series Chroriolog, episco)) Coloniensium, pag. 64 etc, (3)Il)iJ. (2) Ap. Perln. Moiiuinenla Gerrannne. lom II,png.2H. - (5) li>id pag. 229. Pag. 229. ((i) (4) ap il.id. pag. 214. Cff D. Bouquet. lom. VII pag. (ifi cl 153. Ap. Pcilz, pog. (7)
secum sibi subjectisomnibus subpatrocinium ac defensionem primitus Christi Domini ac almi patroni nostri Petri, necnon et sub alas pastoris ejusdem sanctaeCoIoniensis ecclesiae cum ipsius praefati martyris reliquiis submittendo quidquid pra^dii vel haereditatis sive ex traditione Gerrici bone memoriae viri, vel quidquid post ejus obitum
2oU
et 251.
Binterim et Mourcn. dic allc und ncuc Erzdioêsc pag. 89 cl 223. (lli Cfr Dus-ieux, Essai hisiorii[iiB sur les inTBsioos des Hungrois cii Europc ct spt^cialcmeiil cn Fmnce, 12) Ap. Lippeloo, Vitae SS. toni. IV, pag. 771) c\ pag. 32cl34. (13) S. Ursula vindicata, pag. 777 et 77. jcq,j.
pag. 40.
KiJln. (10)
tom
I,
(8)
Ap. D. Bouquet, lom. Vlll, pjg.
()3.
(!))
lljid.
ab
ai6
4UCTunB
GLORU POSTHUMA
SS.
imSUL.^ ET SOCIARUM.
sita vel
V, D.
B.
traditum fuisalâliisreliîosisviris sive fominis integ:rum ad altare et ad set sine diminutione totum pnncipali loco infraColoniam honorificc in S Petri voluntate suscontraderent
extranea persona, qul eontra hanc dona-
tionis chartam venire tentaverit, et eam infregerit, aut immutare voluerit, primo iram Dei omnipq-
fuDdatum
cepturse.
spontanea
tentis ac sanctaiMarias atque earumdemsanctarum undecim miUium virg-inum incurrat, et a Umiuibus
traditionem quid25 Item e contraperhujusmodi tii Vrtulanum virorum seu honestarum quid bonorum traditione MionMfefiutn, tradebatur virea condilion'', mulierum ad ecclesiara sanctarum Mt Gerritshei' perpetualiter Domino largiente in sic
miiim, quan-
,.
.,
ipsius sancti loci
excommunicatus appareat,
et
in-
super veniat super

cescat in radice,
eum
lepra
Naaman
et
.sic
mar-
tum
fiei-ipot
ginum et eodem'sub
utrumque
tet, reiiinte-
regulari constitutione deêndo loco possidesuis usibus deputatum sine ulla
ut non florescat in palmite, et si aUquid exinde repetit nullo unquam tempore evindicare prjevaleat, et adhuc pro totius rei firmitate
inferat, eura constring-ente socio fisco. juxta leg'um decreta auri libras quinque et argeuti pondera vig-inti,
grarelur
rentcontradictione,minimPtameneaintentione,quo loco constructum, illud monasterium in memorato laudibus, sine cura ubi antea divinis invigilabant
ilUc prout omnino relinqueretur sed aliquatenus relictis sororibus cum precongruum visum fuerit canonicum sbytero missarum solemniaet omnem
:
ne factura nostrum prsesens traditionis charta

,
inumpere valeat, sed omni tempore firma sta-
cursum,
aliarum frequentia supplicationum earumquecalaquotidie explerent. Quê audientes, compatientes, sanctum quoque mitatibus ex animo corpora quieslocura, ubi tot preciosarura Christi procurare uitentes. consultu fidesummopere
cum
cum stipulatione subnixa. bUisque ijermaneat Actura pubUce Colonia civitate, reg-nantibus christianissimis regibus Carolo et Henrico, Indictione feliciter. Erat X, tertio idus Augusti iu Dei noraine Gallise et Henis annus 922, quo Carolus Simplex
ricus Auceps GermanicV potiebaiur, et Hermannus ecclesix Coloniensi adhuc prdesidehat, anno tantum 925 tertio idus Aprilis vita functus. 28 In lacuna, quam sponte in hoc diplomate
fecit
cunt,
quam lium nostrorum tam clericorum idoneorum,

et
Re/erun(ur
''""'"'''
petitionem etiam laicorum nobilium, juxta earum sug-g-estionem vota suscepimus, et
nostrorum
super altare martyris Christi Hypoliti reliquias totius circumstanalmi Petri ponentes in conspectu omse humiliter subdidere dominio, tis populi ejus usibus communiler deputata, Ewerwmi nia ipsorum secundum subadvocati sui manu in medio posita, submitteutes sententiam , tali itidem scriptam
tenore.
'
Fleienus, recitabat rorwjn et feminarum qui de templo virginum urtuhmmguam optime erant meriti, ajebatque inter ca^tera, naneno ftim familiae no- A'erant, teste Cromhachio Reliqua vero loca et virorum, seu feminarum, strê aliorumque piorum quibus divina hoc pietas inspiravit, donatione ad:
Hermannus nomina
vi-
dita acquisiviraus
sane atque
tradidimus, coram
Laiitswinti.
electio-
vi tiC
mstanti 26 Quatenus eadem Lanchuind *, quae abbatissa tempore, omnibus vitae suse diepreeest
beatae meraorige Conrado rege, ipsopariiertradente, in ac reg:aU majestate nobiscum pariter firraante, Burgedestat ecclesiam in pago Momacensi in villa
honore
nem
e
abbaliisx
iio
bus sine alicujus objurationis impulsu

tur privileg-io
,
prsefixo uta-
corpore
liberam servuient
niules
'
w-
vopostque ipsius, electionis su^ omniraodis luerit, decessum liberum et habitursearbitrinm, interse lUam quse optima, devotissimatunc in sanctimonalibus vitse proposito contemporis inventa fuerit, cum consensu atque ilhs temporireverendi antistitis, quicumque
silio
cum Dominus
dedicatam mansa 28 etc. Item in Vinzernm ecclesiara unam cum duobus mansis. In Plaradeshim mansos duos etc. Praeterea addidimus
S. Mariae
ad
eumdem venerabilem locum
inloco Zummerde-
nuncupato dominicatam cum duabusterris

sielde
in pag-o \^''inckepfeldensi
salaritiis, et
curtem
cura 12
cum mansis, cum mancipiis utriusque sexus, et jure pertinenUbus. Et infra reditad omnibus illuc
Conradum: Insuper
rabilis
bus jam
prêsse sacr^ videbitur sedi, ab inatque monastefantia secum multam ac reg-ularem ex nobili progrerialis vitaenormabene instructam, honore. Nec nie ortam, in abbatissse sibi prseferre successorum nostrorum aliquam cudictae
tradidit prffinominatus
memo-
rex Conrydus Bopardiensem ecclesiam unam
cum
ecclesiasticis signis et libris atque omni sacerSubdit dotaU ministerio, cura horreo et torculari.
ullus
unquam
de repzna
juslibet famulationis
in
eisdem
ancillis Dei potenisi
statem sibimet vendicare prêsumet,
tantum
paterno aflfectu sanctarum precum C abbatissam, conSU8B cognationis vel familiaritatis prEepositionem attentra earum voluntatera ejus atque petitio cum adjutorio tet, sed ipsarum electio prmprimi pastoris, sanctissimi Petri apostolorum munitaque permaneat. in omnibus
exercitia.
cipis
,
Nec
tradidit reg-ina in pago Tulpia; Etiara CQXii\'mm\\3.îvG-a\\t\ni.Iêcprastereundaillustris milviri Vassi donatio, qu3e virginum undecim meminit Praeterea tradidit nobilissiraus Vaslium
:
Juliasus post finem vitae suse quidquid in pago Lintelcensi, in marca vel vUla Pirna ex traditioue esset, big-i^ sanctimonialis feminse sibi traditum
in usus
parentum suorum,
id
et in ipsius
jam
fatse
honorabilis feminae, ejusque patris vel matris elee-
firma
(Hoc loco interjiciuntur hona

sterio assignata
;
et curtes
mona-
mosynam,
et illis
enumeratis, pergit in
i/ita
oimiio
fundatione his verbis.) 37 Hsec omnia et superius
comprehensa cum
tolitit cofii-
Kiiiiiiliuiubi"!
rintfiiiiiHiilW
doraibus, aediomnibus ad haec jure pertinentibus aquarumve silvis, campis, pascuis, aquis ficiis, cunctisque apdecursibus, ing-ressibus et exitibus totum et ad mtependiciis omnia et ex omnibus, pr^grum de jure nostro, in jus et dominationem sororibus ibidem et sanctiraonialibus
fatse ecclesise,
estcurtem cum casis dominicatam, et quinque, ecclesia, atque terrasalaritia.cum mansis domini regis CaUlo excepto prsedio, quod eidem (qiiod ad S. Gereonem roll collatione donatura est vestituram ejus, quod ad donandum disposuit) ad delegaSS. undecira raiUium virg-inum famulatum
vit,
singulis ad suae commemorationis ofiêrtorium triUcea farina se daturum spoannis modii duo de
pondit.
Deo sanctisque virginibus rite famulautibus certa condidimus atque transfundimus ea, pro
tione
tra-
III.
Donationes
et
alia
quae ad
pertinent'
quatenus illic perpetualiter in divis lauomniumque dibus pro animse nostrae remedio vel feminarum, ausupra nominatorum virorum capiendo proficiant. Si quis vero quod fieri
, ,
statum
temporalem
usque ad sseculum xh.

Quinquenniopost nova huic asceterio
collatadO'
gmenta minime credimus,
si
nos
ipsi,
quod
absit, aut
uUus
opposuccessorum nostrorum, seu quaeUbet aUa
conjuge na ab Alfwinno nobili viro ejusque ardiplomate Wichfridi, Coloniensis Ada.ut ex chiepiscopt,
DIE YIGESIMA PEIMA OCTOBRIS.

anno 927
""""'*
"'
217
tUCTOna
A chiepiscopi, quod ex autographo edidit ReiffenMf- horgius (1). Icce illud cum suppletis ex editione
^"' Lacomhletii
tis
[i]
lacunis
Ille
caducis rebus praesen-
donnnl vtonialihui
sm-
cioriint vir^
ex his Eeterna comparat prEemia. [Sciens quod Cbristas Dominus noster non in tantum conspicit muneris quan [ti] tatem in quantum devotionis offerentis]; ideo eg-o iu Dei nomine Alfwinus ac dilecta conjunx mea Ada ad ecclesiam sanctarum virg-inum quEe est estra
ssECuli feliciter utitur, qui sibi
testium subter nominatorum fijmari fecimus. Signum Alfwini et Adse, dilect ejus conjugcis, qui hauc cartam donationis et prfestarije fieri rogaverunt. Signum Wichfridi archiepiscopi; sig-num Everhardi comitis; sig-iium Adalhardi comitis. Scripta
iiij id.
V. D. R
martii ab Heriberto presbytero atque can-
cellario et
auno dominiciE incarn. dccccxxvii ana. vero Henrici ^loriosi reg:is viiij, Actum publice in civitate Wormatice in Dei uomiue feliciter. Amen.
31 Verw7i quum Alfwinus et Ada rerum, quas donarant, non secus ac illuslrisvir Vassus, usuinQuomodofie'' '". '''
muros Colonise
civitatis publice constructa, ubi vir
venerabilis Wichfridus, gratia Dei archiepiscopus,

preeesse videtur, pro animae nostr remedio, et pro
seternEe mercedisintuitu nec non et propriae nostrEe recordationis debito, donamus nostram proprietatem et in proprium tradimus [ac de jure nostro in jus et domiuationem illius ab hodierna die trausfundinus,
uthcec eadem proprietas sanctis sororibus Domino die noctuque fideliter famulantibus omni tempore proficiat in aug:meutis perpetualiter in Dei noraine possidenda] hoc est curtem unam sitam in Kunin
KoDigsson-
gessundere
-wiWz.
lcrn
Birsiai?
*, in comitatu Everhardi comiiis, in Birgides-Statt* Aici^, cumcasisdiversis, cum xqyvh salaricia, pratis, campis [silvis, pascuis, aquis
fructum penes se retinuissent, hinc parum pro/i- "''''"**"'' ciebant Ursulanx moniales. Re quidem vera "ilJZlZ prxter ecclesias, curtes aliquot aliasque terras, rcoimoge.. ab imperatore Conrado et Hermanno archiepi- """ scopo quadraginta quatuor mansos acceperant, quorum singuli ad minimum duodecim bunnaria seu jugera cepisse censendi sunt (3), tmiversim vero hectara 673, aut potius (quum sxculo x singulis mansis bunnaria viginti aut hectara viginti quinque cum dimidio assignare liceatiA-],) hectara
' ,
=
'
aquarumve decursibus,
viis et inviis, exitibus et
reditibus,
qucesitis
et
inquirendis]
omnibusque
rebus ad
;
nentibus utriusque sexus eainhabitantibus, quorum haec nomina sunt [Ruothg-oz et uxor ejus Euotwich, Hupolt, Bateri et uxor ejus, Prithegart cum filiis III, Sigithrud et filius et ejus Rantalach, Heribolt, "Warburch, Routhrud, Waldrat, Nitzo, Folcolf, Criemilt, Eugila, Imma, Focko, Thiedo, item "Waldrat, Wanburch, itera Ruoth-wich, Unano, Boagrat, Garaman,
eamdem curtem juste legîtimeque perticum mansis xxx totidemque mancipiis
IVZ'Z. Verum quum maxima tunc esset in his administrandis difficultas, passim magnis oneribus essent gravata bona domicalia et exigua essent locatio7iis pretia aut census (5), ita ut longe minor redituum pars in manus possessorum veniret (vide de hoc argumento Rev. D. Tostium in Historia abbatix Casi.iensis, qux ditissima olim videhatur, licet vix sibi sufficeret et Bruxeilis etiamnum exstat pueiiare monasterium, quod insigni baronia dotatum fuerat, sed tam cxiguo commodo ut, dum ea fruereiur, nedum aliquid utiiitatis ex hac fundaiione perciperet quotannis ducenta fiorena addere de suo deberet rediiihus, quibus
: ;
,
Werinbrat, Wielant, Hugibrat]; et
cum duabus
par-
tibus ecclesiae inibi constructge et census exinde proveniendi, ac terra salaricia, pratis, vinea, et nominibus his mancipiis ad eam pertinentibus Jacent autem ipsee Hezo, Alfg-art cum filiis suis.
,
scabini aliique id genus homines stipendiarentur); quum, inquam, ex ianta mansorujn copia
non magna emolumenta haberent Coionienses moniales, tanta premebaniur penuria ut propter stipendii inopiam vagareniur et divinum officium
remisse peragerent. Quodsi id mirum videatur, oculos conjiciamus in dipioma, wio ssecuio posterius.
XXX mansse subtersignatis
locis,
in preefata villa
ErsbcimWiikcit.
Birgides-Statt viij, praiter terram salariciam [in Clopheim IV, in Ersinesheim*IIII, in Wickara*IIII preeter terram salariciam] et ecclesiam qufe ibi constructa est, de qua annis sing-ulis ad ceusum
solvendi sunt
in
sol.
Hermannus
II,
Coloniensis archiepiscopus,
anno 1013 dedit
S. Severini monasierio
:
quasdam
xv; in
pago AcAôwe
appellato
res proprietatis suse hoc est, inquit (6), iiii mansa, invilIaOhtenethincdicta,jacentia, libram unam
persolventia; atque in Saxonia, in villa Berenberg
comitatu Kuonradi comitis, in villa BlitgeresWilere viij, praeter terram salariciam. C 30 Hsec itaque omuia prjelibata eg-o supra merttufruemsibi rciervato. mopatus Alfwinus et dilecta conjunx mea ad anteut jam dictam ecclesiam sanctarum virg-inum
,
diota VI mansa, quaa emi erga militem IVethericum,
Cobbonis
filiura,
nonaginta
;
libris,
iterura libram
unam persolventia insuper cum communi consilio meorum fidelium, tam laicorum quam clericorum
de ecclesise rebus mansura unura addere curavi, in villa Kestenich dicta jacens, libram dimidiam aut vini carratam persolvens. Ex quo loco paiet nonac.
dictum
'consiiiuiiE
est,
tradentes
fuit
nostra postpetitio
ut
sanctiraoniales ibi constructie * nobis ea in benefi-
cium prasstarent eunctis diebus

et
vitse nostrae,
quod
fecerunt ea videlicet ratione, ut ipsa tantum usualiter possideremus, et ne haberemus potestatem alicuhi vendere nec condonare, nec per ullum
ginta librarum fcenus vix unam fuisse Hbram, et undecim mansorum redilus libras fuisse duas
ingenium de parte saepe memoratse ecclesiae abstrahcre et ad censum exinde annis singulis ad missam 8. Martini sol. vde arg:ento persolveremus; et post nostrum quandoque de hac luce discessura cum omni melioratu et superaugmentatione ilhic iterum reverterentur. Et ut hsec quidem prasstaria firmior stahiliorque manere possit, rog-avimus hanc cartam inde conscribi, manuque nostra subtus illam firmavimus, manibusque bonorum et probabilium
,
cum dimidia. Atqui singutcV iibrcv pendebant francis B7, et dux cum ditnidia francis 217,50,- et sieodem vaiore sestimes 44- mansos, hsec dederint annuatim libras 10 seu francos S70. Ast siecuto decimopecu7iicV potentia octies circitermajor erat
quam qux nunc
tritici
est (7), ita ut,
quo pondo nunc
saccus emittur, tunc eode^n ocio emisunus adeoque quadraginta quatuor mansorum aut ses, 880 hectaro7'U7n terrse arabiiis redilihus non pius facere ptoteraîi Colo7iienses moniales qua^n qux nunc prcBstare possumus anno censu francorum
6960
:
gw/E pecunia feiê
impendenda
-
est sartis
Ucomtdct,
),
tom
la commission royale d"liistoire, 272. - (2) Urkpinlcnbiick. tiir die (ieschicluc des (3) Ducange, Glossaritim, Nicdenheins. Inm. I, pag. 47 el W. (i) Cfr GudTO Mauiii*, Csrpenlici', Supplemcnlum. vo ilautif. tom. I, prorard. ârlulaire de rabbaye dc Sint-P6rc de Charires. de Palaiscau h \m lln du l^gomincs. num. 22i^) Id- SlatistK|ue rbgae dc Charlcmasnc, in opusculo lissai sur lc syslfeme des dlfi-
(1)
Complc-rcntlu dessdances de
Vin pag
{0) sinnslcrriloiialcftde la Caulc, pap. tSfictsrqq. Urknniii-nlaich fiir die Gescbichle dcs Niederrhciiis. Idim.
pny.
1 1
1.
lu lorde his omnilus Leber. flU^nioires ^nr rap|ilici.iinii dc pardiTcr* savaiitj luncpnv^^c i.u moycn lige, in BliJmoirc pK^^rnK^s prcintiJro Tocadi^mic royale des iiiscriplions cl ielles-lellics, h siSrie, toin. I, pag- 250 el seqq-
(71 Cfr
Octobris Tomus IX.
32
tectis
218
tectis
V. D. B.
alia
GLORU POSTHUMA
templi fjublici
id
et
SS.
TJRSUL^ ET SOCIARUM.
praesentium scilicet et futurorum industria, quallter nos divina inspiratione adraoniti venerabilibus sororibus, qusB in ecclesia sanctarura virg-inum
solemniter agendis divims

utilitate
officiis.
paradoredili-
32
Et quoniam
argumentum neque
Deo
.-
die
xa de
but lonofun^
tirculo IX.
caret neque singulayntate, atque hinc intelligere illis temest quomodo monasteria, qu^ remotis poribus egena erant, deinceps quum ordo politi-
noctuque
illarum
fideliter deserviunt, aliquid
ex nostro ad
nobis quo-
refectionera
addere
curaviraus
namque
inquirentibus
compertum
est, illas in
cus nonnihil immutatus est et melior et facilior ulla nofacta est bonorum administratio, ahsque vorum mansorum accessione ditissima facta sint; placet aliud addere exemplum quo constet 7iecesse possidefuisse ut, quce nunc immanis mderetur,
rent fortunam, ne
esset,
tidiano victus sui alimento raag-uum habuisse dis-
cum paupertate luctandum sibi
Concitium Aquisgranense anni 816, canone 122, statuens quss mensura potus et cibi danda communem vitam agentibus : esset canonicis CommuDi voto, inquit (1), comraunique consensu
,
pendium. Non enim ignoramus quod ad peragendum divinum offlcium tanto minus desudabant, et quanto raajorem cibi penuriam sustinuerint quod ab illis unum nou exigetur, si alterum subtrahitur. Unde juxta conseusum corarauneque consilium nostrorum tideliura tam clericorum quam laicorum propter araorem Domini Salvatoris, propterque reverentiam undecira milliura sanctarum virg-iuum inibi requiescentiura, nec non et propter
,
sacro conventui statuere placuit, ut iu oranibus locis, majoribus scilicet et miuoribus, accipiaut sing-uli
nostri recordatiouera
cauonici per singulos dies quatuor libras vini.
concessimus eis habendam ad aug*mentationem illarum prsebendae ecclesiam post obitum Sanctie MariiB proxime statutam
, ,
In locis vero ubi majores facultates sunt ecclesise, verbi g-ratia, tria aut quatuor, aut certe octo et eo amplius millia mansi (mansorum), si eadem regio vini ferax fuerit, accipiant per singulos dies quinque
libras vini,
si
Ruithberti presbyteri, scholaris videlicet raagistri, qui ipsam nunc jure beneficiaro tenet, cum omnibus
tamen
sterilitas
impedimento non
fuerit temporis. Si vero vinifera plene non fuerit, tres libras vini et tres cervisise. Et si penitus vini
rebus ad se pertinentibus, id est ecclesia in honorem sancti Desiderii confessoris prope constructa LX jugeribus per circuitum illius in suburbanis jacentibus, et manso dimidio in villa Niele habito. In-
super etiam cum altera ecclesia in
villa
Bozilesthorf
est
libram vini et quinque mediocribus enim locis, mille aut libras cervisi^. lu
ferax
non
fuerit, accipiant
nuncupata fundata,
et
suis
appenditiis, hoc
raille quing-entos, vel certe
sorum) habentibus,
ferax
si reg-io fut
duo millia mansos (manprjpmissum est) vini

:
ferax fuerit, quatuor libras vini
et
si
plene vini
duas libras vini, et tres potus ex diversis materiis confecti. Quodsi etiam vini ferax minime fuerit, quatuor libvas memorati potus, et libram vini accipiant. Porro in rainoribus locis, ducentos aut trecentos mansos habentibus, accipiant
non
fuerit,
jurnalesx ex quisolvetur; cum duobus etiam raanbus solidus uuus cum sis servilibus, de quibus solidi v reddentur aliis quorum ij jacent in Walathorpe, tertiam tribus in villa Lunrikc, de ipsis autera tribus solidi xiiij
aedificiis, terra.âllaricia, praeter
;
annis singulis provenient, Eamuli ea incolentes in
mense Junio de capitibus suis solidum unum persolvent. Uxores autem illorum denarios v ad raissam priEterea quoque cum vj vineaS. Martiui dabunt
:
duas libras vini. Quod et si eadera reg-io (ut jam dictum esl) vineis caruerit, tribuantur eis tres librse
cervisiie, et,
si
rum
particulis
circa Riog-oraagara jacentibus et
facultas suppetat, libra vini.
Fac
toca a t^Hginta fratribus et decem pueris habitata fuisse; mediocria a viginti fr-atribus et
majora
quinquepueris;parva adecem fratribus et duobus pueris a Scecuto ix locupletia censebantur mocentum et nasteria quse sexaginta , octoginta sexaginta mitlia hectarorum possidebant; mediocria, quieviginti, triginta aut quadrâginta mittia habebant; egena, quw quatuor aut sex miitibus tantum potiebantur. Addidisse juverit tibram canonicam Aquisgranensem ex citato canone 122 et
:
ij et dimidio in Gunderespumere aitis etiam speciali ad porcos xx juxta supra cum nominatara villam Walaihorpi, et manso dimidio juxtacastellum Juticham. Heec orania ssepe memoratis sanctimonialibus ex nostro addere curavimus, quatenus propter stipendti inopiam usquam vaâri
arpennuis
silva
occasionem non haberent. Sed ut potius victum necessarium habentea in Dei cultu absque ullo impediraento devote perseverare possent. Et ut hujusce nostrEe auctoritatis largritio firma stabilisque in perpetuum maneat jussimus banc cartam inde conscribi, manuque nostra subtusillara firmavimus
,
ex canone 13 ejusdem
comparatis
concilii
pro m,oniatibus,
cum
capite 39 RegidcB S. Benedicti,
manibusque testium probabilium roborari fecimus. Signum domini Wichfridi archiepiscopi qui hanc p
cartam
Sigintm
fieri jussit.
mderi quartam fuisse parteni librse Benedictinaa hanc autem sesquilibram Romanam (2) ita ut in ditioribus capitulis pro prandio simut et ccena litrum fere vini daretur; in aliis capitulis minus pro cujusque facultate. Sed quamquam hgec a rebus monasterii S, Ursulse non omnino atiena sint (observabatur enim in eo Aguisgranensis Reguta, ut inferius patefiet), in viam tamen re:
Odilonis
Eifjjisi
]ircposiU.
Signum
Alurici
presbyteri.
id.
presbyleri.
id.
Adilini
ThruJwici
Alberti
Gauberli
Engilberti
id.
id. id.
id. id.
id. id.
Gerberli
Gerhardi
Ruelbbcrli
Tricdrici
Wanonis
UildclLerli
id.
id. id.
Hetiwordi
Meginolfi
id.
id. id.
Adalbardi
Engilgeri.
Gerbcrli.
deundum
y<(iio927
est.
Trancolfi
Wichfridut,
Colonien$is
itaque moniales asceterii SS. Virginum licet muttis ^nansis dotatx, ita paupeiês essent ut mendicato vivere deberent, eodem anno
33
Quum
,
Wolthardi
Rallibcrti.
id.
Uroldi.
Tliicdonis.
Reginoldi viccdomini.
Olhherli. Heriradi.
Mallirndi.
nrchiepiico-
pu$, [iropler
quo Alfwinus et Ada, nonnulla etiam eis contulit Wichfridus, Cotoniensis archiepiscopus, Tcvcrenliam XI millmm cujus diptoma ex autographo edidit, quem supra SS. Virginum taudabam, Reiffenbergius. Ecce id quoque Ci) In
927,
:
Eiquini,
Everwini.
Ilildiboldi.
Wolfridi.
Dcimcrici.
Halbngeri.
Bcrolili.
Witarii.
Liiilberti.
inibi reqiiie-
sccntium non-
nomine
sanctas et individuEe Trinitatis. Wichfridus
Ruolbpoldi.
Almarici.
nuUa
II
(is
do-
a(.
divinaopitulanteclementiaColoniensisarchiepiscopus. Noverit oranium sanctse Dei ecclesiae fidelium
Salelbonis.
Data
iiij
kal.
Augusti
et scripta
ab Heriberto pre-
(!)
Labbe, Concilia. tom. VIII,

in
col.
1392.
(2i
CommcDlarius
Regulam
S.
Bcnedicli, pog.
51tJ el
Cfr Martene, 517. (5)
Compte rendii des sianccs de VHI.pag. 294.
la
commission royole
d"bIsloirc, lora.
sbytero
DIE YIGESIMA PRIMA OCTOBKIS.

sbytero atque cancellario anno dominicae incarn. Dccccxxvn, an vero Heinrici g-loriosi et invictissimi
reg-isviiii, indict. xv, in
t( alia
219
in prsefata
dendum. Actum publice
decim millium virg-inum ecclesia
ix
sanctarum unKalendas De
vi ind. xiv.
itCTOIlf
V. D. B.
Dei nominefeliciter.Amen.
liberalitas.
cembris. Annog"loriosissimi reg"isOttonis
anno
3*
Negue hic stetit Wichfridi
Anno
Ego
927 aut 929,
Henrici aucupis iv, initio regni ducto, non ab anno 919, ut supra, sed ab anno 923 vel 925, (triplex
nomine Heribertus presbyter, atque concellarius scripsi hanc chartam anno incarnationis
in Dei
enim
sera in chartis occurrit,) aliud dedit diplo-
ma
cujus partem edidit Crombachius (1), integrum Lacombletius (2) In noraine sanctae et individuse Trinitatis. Noverit omnium Dei ecclesise fidelium praesentium scilicet et futurorura industria, qualiter nos dilig-enter perscrutari jubentes de congreg-ationibus sing"ulis monasteriorum in circui:
domini nostri Jesu Christi 941. 36 S. Bruno, Ottonis Magni frater, hnperii Germanici columen, Wichfrido, circa Julium anni
953 successit
:
v.
Bruno^n"^
vir
ad omnia sumnia natus, eloquio

:
"*"'/''*'
commissorum, quara in dinoa ai eis victualia ad peragendum die et nocte ecclesiasticum beneficium abundarent, an non nostris enunquod sauctimonialibus ad ciatum est auribus
tu curse nostrse divinitus
vinis ferverent, et doctrinee insisterent, nec
; ,
devote, studloseque famulantibus, panis alimentum per sing-ulos annos
sanctas virgînes
deficeret.
Domino
Unde
nostris tidelibus clericis et laicis
in
unum
coadunatis, juxta illorum
commune
con-
prxcipuus, philosophicis scientiis excidtissimus, bellica gloria nulli secundus nam fêgnum Lothariense, non imperio tantum universo, sed infidcV adjecit Coloniensi maximam partem. Idem tamen quod mireris sanctitatis eximiw laude claruit, cujus vitam Surius et decessores nostri ad 1 1 octobris recensuerunt a coievo luculenter scriptam, quam JEgidius Gelenius in Hierotheca Engelberti etiam illustravit et nuperius novis curis in Monumentis Germanise edidit Pertzius. Is in testamentariis tabulis meminit Ursulani templi, quod in legato siio recepto more, ad sanctas virg-ines nominat sic enim ait Ad sanctas virgi,
iiS. Vtrgiiiei,
silium, dedimusillisecclesiara, qusein villa Kelse*
nes vasa duo, candelabra duo, pallia duo, cnrtina,

tapete
nuncupata constructahabetur, \cum terra salarica et otmii decimatione et quatuor mansis, tribus in
unum,
scaranalia duo, ipsis vero sanctimo-
nialibus auri librae decera mensale.
eadem
villa,
sito{2>); ef] baec
uno in villa qu3e vocatur Wudesheim omnia sicut ad nostrum opus ha-
37 Eodem annum 980
sieculo
Warinus vixit
et floruit
circa
E
^^
concessimug habenda, ut ob eleemosynam et meraoriara nostri ibi proficiant incrementis perpetualiter, in Dei no-
buimus
praefatis sanctimonialibus
mine ad possidendum,
j
et ut ultra propter alimenti
qui similiter captus religione toci, et ; insigni pietate virginum illic Deo mititantium, multa targitus est confirmat numerum undecim millium, vocat martyres, testes temporis siti priBpositos et alios adjungit hoc modo[h) Quibusdi: :
^Varin.i*
'"
""'
lui:
"'''"
defectum occasionem derelinquendi officium divinum non habeant sed magis voluntate in eo die nocteque perseverent. [Quocirca hanc chartam describi jussimus manuque propria sirailiter cum aliorum plurimorum probabilium testium subter descriptorum (ea nomina omissa sunt) manibus quatenus ab muniri ac corroborari decreviraus
;
vinitus inspiratus aliquid sibi refrig-erii solatiura fore prospexerit, qualiter inconvulsum ct durabile
adnotitiam posterorumfiat, consulto opus

eg-o in Dei
est.
Ideo
nomine Warinus divina prseveniente gra-
tia Colonieusis metropolios, licet nullis sutfraffanti-
bus meritis, infulatus archiepiscopus, trado et transfundo in meraoriam decessorura nostrorura archiepiscoporura, quasdam ccclesiEe nostrae res, usui nostro quotidiauo habitas, ut nostra etiam intersit,
hodierna die ac deinceps
firraa et.
inconvulsa in
perpetuum vel emutare
perseveret. Siquis
voluerit, divina
autem ea infringere
ultio eura
digna plaga acinsuper omnipotentis Dei simul et afficiat omnium sanctorum iram habeat.] Actura publice in ecclesia sanctarum virg-inum 16 Kalend. Aug-usti
mos
ad ecclesiam SS. xi millium virginum, et raartyrum extra muros CoIoniEe civitatis honorifice in Dei honorem conslructam, ad contiuuauda ejusdem eccleluminaria, ad restauranda tecta, ad sustentandas etiam custodum vires, inibi circumspecte et solerter
siEB
anno
g-Ioriosissirai
reg-is
Henrici
IV.
Heribertus
ilem anno
presbyter et cancellarius. Sb Aliquot annis post copiosis his largitionibus novadona adjecit Wichfridus sequenti diplomate, edito a Crombachio (4) Wichfridus diviua annuente clementia sanctae Coloniensis ecclesias archiepiscopus. Noveritomnium sanctse Dei ecclesiiE fidelium
industria, qualiter nos superna inspiratione
pernoctantium,
scilicet
ecclesiam in honorem xii
apostolorumconstructam.cumniimansisetdimitno quoque in villa Gunderstorp dicta sitis mancipia

:
XVII, el in suburbio juxta dictam ecclesiam mansum dimidium cum iiii territoriis.appenditiis infra urbera
habitis. Insuper etiam ut in processu temporis Dei
admo-
niti, cura consensu fidelium nostrorum tam clericorum, quam laicorum , de rebus domini uostri
servitium in praefato SS. Virg-inum monasterio vig-ivictualantius, instantiusque suppleatur, trado ad eg-reg-ie pro viribus lia sanctimonialiura ibidera Deo
almi Petri, ac ejus sanctae matris ecclesice, venera"biles sorores in ecclesise sanctarum virg-inum extra
muros
civitatis Colouige publice et honorifice constructa, Deo die nocteque devote ac relig-iose famu-
militantium curtera dominicatara in villa OssenColumdorp. Meminit ibidem etiam parochice S. Si quis successorum nostrorum et concludit
bx
lantibusâlimoniamsuivictusaug-mentandoampliavimus, dedirau.s atque illis de jure nostro in jus et donationera illarum transfudimus in villa nostra,
quffi
hanc donationis chartara infring-ere, aut diminuere, quod absit, in aliquo attentarit, audiat vocera terribiliter
minantem
Engelstat nominatur, in pag:o Wormacensi, in comitatu Leonardi coraitis, cartein unam cum casa,
diversisque
aliis
sedificiis,
Sig-num Warini vicedomini (fuit

berti prEepositi.
positi
Mihi vindicta, eg-o rctribuara. archiepiscopi. Sig-num Evergeri

successor ejus) si^num RuochAichfardi presb., Virduni prffi,
is
cum
terra salaritia, et
mansis xxx cum mancipiis cunctis utriusque sexus ea incolentibus, cum arpennis xx, cum oranibus hodierno die et cultis et incultis, etc. quatenus, ab
r. TuTmentTs perpetualiter iu Dei uomiue ad possiin augmentis perpetui
Urkundcnbuch fiJr dic (3) Binteria Gesc!.iclilcdesNicderrlieins,lom. l,pag.S0et51. I. pag. 197 ; alle und ncue Erzdioicse Koln, lom. et Moorcn, die
(l)S. Urstilavindicala. pag.780,
(2)
Ego etc. Dissonis praspositi , Gerardi et peccator hanc traditioMullibertus indig-nus

nis chartam scripsi.
de S. Adel38 Mitto qu<v hoc loco dicenda forent

nis aliquando incola
Lacorablel, lom.
mUto Uem
(() S.
qu.v S.
Henn.
780 ct
1,
pag. 0.
Unulo
vindicala, pag.
781.
(:i)Ibid.pa5 781.
bertUf
, : ;
::
220
AUCTOBR
GLORIA POSTHUMA
peregit; ut
SS.
URSUL.E ET SOCIARUM.
moranda
locis
bej-tus, Coloniensis prcesul in
V. D. B.
tiberalitaltm
num honorem
iui
sanctarum virgidiploma recitem Riche,
esset
sed prcvplacet de eis inferius suis

S.
D
^lii confert
agere. QuumSigewinus, cui vivens
Anno
qHoque in Vr-
tulunum aiceierum mnuifetHtt fli-
suosqiteposteros culzx, regince Polonice, quo se annuo censu pacto obstrinxit earumdem
viginlilibrarum; in templi archivo id repertt Crombachius (1] In memoriam et laudera sanctis:
infulas Colonienses prcedixerat, hac circa annum sequenti anno 1079 dignitate aucius fuisset omnem suamerga undecim miliia virginum pie,
""10 1080
îrcluepiteo-
/" tiivocani
Sanctas Dei,
sc(7iceUimi|.
cheza, regina
Polonix,
simffietiudivituEeTrinitatis,
Dei.
omniumquesanctorum
['sive
bonuni]
Quamplurimi Dei fidelium ecclesiisdedicari se de suis rebus a Deo collatis sibi, et prEestitis effecerunt hoc autem vel ob amorem futurorura bonorum seu metum infernalium tormentorum, quibus ooudig-ne remunerandi, prout gessernnt, * sive malum, cum que nostrura *
venerit, qui veturus est, actus cujuscura:
tatem expiicuit, sequenti daio diplomate (7) In nomine sanctae et individuEe Trinitatatis. Sigewinus, cooperante gratia Spiritus Sancti, licet indignus
:
ba virginum
Coloniensis ecclesise archiepiscopus. Cum incerto fng-ientis ssecuU, et brevi teneainur spatio, solicitos nos esse eportet, ac in futuro remedium aliquod nobis providere ; et quia humaniE fragilitatis occasione peccatumadjicimussupra peccatura quotidie, optimum est et salubre sanctos Dei et patronos nostros rare,
quod ego Richeza
ssepe
animo
vol-
'[discussuru.^]
vens, et mutua confabulatione cura araicis meis disserens, insuper animata a doraino ai-chiepiscopo Pilierimo, cnra essem ing-enua, deliberavi esse an-
cum
precibus,
cum
facultatibus nostris implo-
quatenus eorura interventu Dei misericordia
sub tributo. Quia vero post pnsilhim facillime quocumque casu obliviscimur, quod hodie factum fuerat , manuscripto petii fieri memoriale quatenus sic sit manifestum tam futuris, quara prsentibus Christi fidelibus, quoraodo vel quo facta sim sub tributo. Ego enim Kicheza, alicujus cupida cura cssem patrocinii ab insuryentibus in me, archiepiscopum PiligTiraum advocatum feci in omnibus, nullo excepto, exchisove, donans me in urbe
ciila, et
nos liberare digrnetur a tanto peccati contag:io, et expeditiores suo reddere servitio. Ob felix itaque tale remedium apud Deura nobis impetrandura, sanctas Dei scilicet xi raillia virg-ines nobis in auxilium
esse cupimus cunctis Christi nostrisque fidelibus, qualiter iisdera sanctis virgi-
invocantes,
notum
nibus,
tissEe,
dediraus ad suppleraentura scilicet abbain priebenda soronbus danda, pro interventu
et servitio iutimo ejusdem loco domnse Mectheldis abbatissjE, quidquid novaliura nostris in terapori-
Colonia adsauctas virg-ines ea professione, videlicet, quatenus sing-ulis anuis persolverem duas denariatascerffi et ut mei posteri sintejusdem conditionis
bus erutura fnerit, in terraino ecclesiae S. Dionysii in Lunricbo *. Huic traditioni testes aderant HuGero *, precht praepositus, capellani Gerardus
,
Loiigerich
Bcro
ut detur obitum etiam id stytui supradictarum virg-inum mea pretiosa ad altare vestis, seu meorum successorum, videlicet, quae fuerit elaborata nendo vel texendo, nec deinceps
:
post
Hermannus, Joannes, Hezel, Reginaldus, Gerardus, Wilhelm, Fridericus *. Laici vero Huprecht, Giselbertus.
ThiediTicIi
Facta est
indictione
autem traditio ista anno vi* V idub Novembris episcopatus
1080,
nostri
V?
suraus
ulli couditioni subditi,
sed nostri
sumus
li-
anno secuudo,
41
in basilica praedictarum virg:iuum.

Teiiipore S.
.J(i/ioH(i
beri arbitrii.
Adhancmeara traditionem
testes ido-
nei prassentes fuerunt,
nomina
.111.1'
quorum subscripta tenentur archiepiscopus Pilig-riraus, comes Cathelo
1039 Fredericus cathedram conscendit Coloniensem seditque in ea usque ad medium an-
Anno
timn-
numlVil
ycujus
tempore qucvdam reperta sunt
cipin S. UrsuIffi
eOM('Ji(/ue
1035, \u
ex itabilifa
clirumlogia
III
fraterejus, Idelolphus prjepositus. 39 Hsec acta ante viii kal. Sept. anni 1035, quo obiit Piligrimus (2). Richezam enim, cui regni
et solemniier elevata iranslataque in varias orbis regiones SS. Virginum corpora diviniius indi;
liinleri of-
fcrniit uiniiie
chiepitcoColopii-
;iort(tii
viemium
h-/il.
habeneepost mortem mariti Micistx II creditce fuerant, sed quse abparvum gubernium cum filio Casimiro ad Conradum imperaiorem confugere in Saxoniam atque hinc Coloniam debuerat
,
diioNorbertus olim archiepiscopi, hujus ccrnm caia rwn dejioriofamiliaris et domesticus, Ccelesti comperit admo- iim. nitione locum reliquiarum ejusdem parthenice sodaliiatis quibus et aiiis compiuribus a Fride-
et S.
rico donatus,
cce
Belgium
et
Franciam decoravit
jura basiliprxtermitten-
adidto dicio anno venisse cej-ium est. At, inquies, Piligrimus, Coloniensis pnesul, qui RichezcV donalionem accepit, viii kal. Septembris anni 1037
obiit
.
unum hujus archiepiscopi facinus ad
'
Exeunte quidem an[3). Plane error hic est. no 1045 currebat Hermanni II, ejus successoris, episcopatus annus nonus, ut ex clausula Theodorici cujusdam chartx constat (4) Anno domi:
S. UrsulEB defendenda non est dum. Invaluerai exempio Richeza; regiuce consuetudo Colonice mancipandi se serviiio SS. Virginum cum omni posteritate quem in finem annuum censum ad earum altare sub divinis of:
nicje incarnationis mxlv, indictione xiii, ii kal. Januarii, anno vero reg-ni gloriosissirai reg-is Henrici
VI, et
sulis
Hermanni
S.
Coloniensis ecclesiae archipraeviiii.
Aique secundum est alterum Hermanni hwc forie corrigendum diploma (5), quo narrai se in S. Seveynni monaxi, et iii sterii dedicatione, anno 1043, indictione
venerandi episcopatus
reg-nijuniorisHeinrici regîs atque viii praesulatus sui nonnulia contidisse hujus asceterii frairibus
quEe acta sunt publice ante cornu ipsius altaris, cum Komam ibi ante prseibat sexto idus septembris.
ferebant cum hasc mancipia niterentur alii sacrilego plagio emancipare, Friderici hujus sententia reducia sunt in sanctayn sei-vitutem. Rem ipsam, inquit Crombachius (8), iubetex Ms.perveiusto codice transcribere quo cuitus iiiius an: :
tiquiias firmius stabiiiaiur : Temporibus S. Aunonisarchiepiscopi Bertolphus presbyter, et filia sua Enesa tradideruntHeriburg-am et ejus posteritatem
ecclesiEe sanctarura
virginum, quce est in Colonia,
denariatas tali constitutione, ut annissingulis duas post pro capitali censu illuc persolverent cerse
:
Etenim hwc corrupta suni, quum a mense Junio anni 1043 cucu?^rerit Henrici regni annus iv (6)
iiaut legendum forte sit iiii reg-ni junioris HeinConsiderandum rici reg-is atque vii praesulatus mei Hermannum annos suos nimerasse ab orenim dinatione sua, quse, teste Sigeberto, anno 1037
-.
mortem autera vestis, quce operatione propriarum manuum suarum esset confecta, persolveretur. Postea tempore Friderici archiepiscopi quidam Beheec relbinus nomine exparte raulieris piiE volens Walburgim, Weresomancipia ecclesiiE subripere,
nem, Terzerardi, Richmodin, Theodoricum, Helvicum, Mereg-ardum, Hardungum, Walburg-im, Richfecerunt raodira. quod rectori ecclesiaeac suo votum inter se utrique taliter conveex quo factum est, ut
nirent, ut Christianus, qui praedictum
facta est. 40 Bezechce,sanctimoniatis Coioniensis,donaiio, commenecnon S. Annonis et aliorum pietas jam

(I) S-
censum
reci-
Ursula vmdie p. 839 ct scq.

1.-87 el.t;qq.
(2) Cf.'
Morckcns.
-.eries,.
cp,Colo,mnsium
loiL.lIl,col.
^(5)
Galha
I,
chmUana
p.
nov,
Ib.d.
657
et
6S9 -{i)Lacoinblcl, lom.
US.
{X>)
tom. II, pBg.15. 16) Cfr rArldevtiifier lc^dale", Dac Ul Lacomblel.Urltundennirrombach, S Ursula vindicola, pag 786 ; (8) S. Ursula vind.eala, p. 787. buch, lom. I, p. Ii9.
pere
21
praepositus S. Petri.
pere consueverat, jurejurando hunc ecclesise retinuit et abbatissa, Guadegilt, et Heresuin custos ecclesiae praedicto juramento hoc ita esse confirma:
nomina
subscribi, Arnoldus
Hugo
S.
decanus. Arnoldus praep, S. AndretB. Thiedericus praep. SS. Apostolorum. Gcrhardus abbas
Pantaleonis. Albanus abbas S. Martiui. Walterus abbas de Gladebach. Widego capellarius. Thiepoldus, Gerhardus, Rudollus cappellani. Walravea dux, Gerhardus comes de Juleche. Adolfus comes de Saphenberg. Goswinus delleimesberch. Ileiuricli
V D.B.
rent ; comes autem Gerardus judes illorum postremo etiara jurejufando, uti prasdicti fecerant, sanctis virgînibus sua mancipia detinuit que omnia ar:
chiepiscopus
stabilivit,
sua sententia hoc modo ut quicunque Dei adversarius postmodum

Fridericus
hsc
sanctis virginibus abstrahere couaretur, a Deo omnipotente, beatoque Petro, et sanotis virginibus
Eeternaliter
de Aljjheim ministerialis
ministerialis.
S. Petri.
Thidricus de Ulft
Lambertus de Palraeresheim ministe-
Brxm
s-
Hcoii-
damnaretur. 42 Friderico Coloniensium archiepiscopo, fatis

subrogatur. Is cullus S. Cordulce vir-
riaUs.
Ministeriales SS. Virgiuura Kudolfus, Thie-
dricus, Rudolfus,
iccraiaUare
Go'-''"'* ^'
suUato, suffragiis communibus Bruno comitis de

Altena filius
TûiTwit
Zm.
cum Ursuginis insignis propagatur fuit. basilicse porticus vel absis potius nova aclanse cessiseet, in ea constructum altare S. Cordulee
consecravit
:
Nam
Ne quis autem futurorum hanc assertionem nostram iufring-ere moliatur banni nostri auctoritate et sigilli irapressione confirmure curavimus. De porticu et ara S. Cordutx deque
,
monasierio S. Lamberti nonmdla supranum. 15
quod Regnibernus meiropoiitanus

:
canonicus dotavit, cujus superest instrumentum, authenticum, hoc tenore (1) In nomine Sanctae et individuJeTrinitatis. Quia sicut piEesens ecclesia a
Christi fidelibusdefenditur, itaab infidelibus defenditur, ita ab infidelibus impetitur; idcirco statuta
animadversa sunt. ^'6 Anno\ibb,quwnmagnaoperaccVpitimpendi ^"o HtiO exhumandissanciarumvirginum corporibus, Ur- '*'*''""*"' sutano parthenoni prxerat Gepa, Reinoidi pauio 2sanci(tpost creati Coloniensis archiepiscopi soror. Fuii ram
ilia in
Viriji-
Deum et sanciorum
sux,
cultum religiosa, bona

abaiienata, soiiicHe inilli
""'"
ecciesice
qux fuerant
nostri temporis ad notitiam faturorum transmittere curavimus. Siquidem eg-o Bruno secundus Dei mi-
vestigaoit,
ei
soierter restiiuit, voiuitque sedis
apostolicce defensione
communiri eam
: :
Rei-
sericordia sanct Coloniensis pus in porticu ecclesiEe SS. Virg-inum altare quodecclesiiP,
archiepisco-
notdus,tunc in Itaiia Friderici Barbarosste grammaieus, ab Adriano iv obiinuii quam is paucis
dam dedicavi j ut vero sanctimouialibusillic devote famulantibus aliquod temporale subsidium eshibeatur,
ante
moriem suani mensibus eidem Gepx

:
iibenter
imperiifi hac bulla,
qua veiusiissima tempti no-
ut qui altario deserviunt, de altario vivant, consilio et auxilio Regniberni canonici S. Petri ad
idem
altare
dotandum
'Ô
solidos Colouiensis
mo-
netEe contradidi, ex quibus sin villa Greverode, quse est in parochia Walda, persolvantur ad Vincula Petri 12 solidi de decima, quos abbatissa Gepa consensu sororum et Kegniberni ad aug-endam dotem
minatio ioties repeiiia confirmaiur (2) Adriauus Episcopus servus servorum Dei, dilectis iu Christo filiabus Gepae abbatissie ecclesiEe sanctarura virginum ejusque sororibus tam prsesentibus quam futuris canonice institueadis in perpetuum. Dicatis
, ,
Deo
altarisaquodam Kudolpho ministeriali SS.Virginum, quieas in beneficio possidebat, quadam corauna videlicet preebenda redemit. De mutatione tribus caraeris in pavochia S. Columbae 5 solidos,
dicti
,
virg'inibu3, quin spretis connubiis maritalibus, ac relicto raundo ac pompis cjus, se totas contulerunt in obsequinm couditoris, ct sub relig'ionis haet
bitu,
proposito
voluntatis, mortiticata
carne,
acceusis lampadibus,
leste
cum
Christo Doraino ad cjb-
couvivium sutaguut introire,nustrum convcnit
sictamen ut in Purificatioue
et
S.
Marim 30
denarii,
ad Vincula S. Petri reliqui solvantur. De domo quadam juxta claustrum sanctiraoniulium 21 dedeWevelinncknarii solvantur in die SS. Virginum ;
adesse prcesidium, et contra mundauorum fiucluum tempestutes apostolicum munimcm impendi, ut apo-
hoven undecim denarii de decimis

dulte exhibeantur.
in festo S. Cor-
muniraen irapendi, ut apostolica tuitionc vailatce, ab omnibus reddantur secuite molestiis, et in Christo se recuperare Igetentur opem, quam in
stolica
Ex
his vero 20 solidis 40 denarii

dis-
sieculo perdiderunt. Eapropter in Christo dilectffl

filiae,
congregationi in dedicatione ejusdera altaris
vestris jubtis postulationibus
clementer annui-
totidem in festivitate S. Cordul. Quinduo luminaria sing-ulis noctibus, C que vero solidi ad prsedictum, alterum in raonasterio unum ad altare anniversario autem BegînS. Lamberti erog-entur. In
pensentur
mus, et prsefatam ecclesiam, in qua divino mancisub beati Petri , et nostra patiE estis obsequio
,
quem solum haec omnia elaborata sunt, ob memoriam suê devotionis 20 denarii sub hac discreberni, per
protectione suscipimus, et preesentis scripti tradistatuentes, ut quuscuraque tione comraunimus possessiones, quEEcumque bona eadem ecclesia in
:
quatenus ex illis sacerdotibus commorantibus quinque; et ad luminaria ibidem

tione distribuantur
:
disponenda,veluti
tissarura, alii
fieri solet
;
inanniversariis abba-
prEesentarium juste et canonice possidet, aut in futurum coucessione pontificum, et lareitione reg-um justis vel principum, oblatione fidelium, seu aliis adipisci, firma praestante Domino poterit
modis
quinque
et
sororibus, pro qualicum-
et illibata vobis, et ipsis quae post vos successerint,
que consolatione quje
eis placuerit
decem
contin-
permaneant. Enumeratis deinde bonis subdit

Decerniraus ergo, ut nulli
ex congant. Prseterea 5 solidos presbiter unus accipiat; qui fratribus praedicto altario deserviens
abbatissie, etiam, electione sororura et dono ipsius suscipiat. Huic etiam statutos reditus procuret et ad suppleprocuratori 20 denarios qui supersunt quid in supradictis caraentum constituimus, ut ne universos meris labefactetur restaurando, simul et coUigendo. diligenter provideat et reditus prafatos temporibus sine querela dispenset. Ut
omnino hominum
liceat
aut ejus priEfatam ecclesiam temere perturbare , possessionesauferre, vel ablatas retinere, minuere, sed illibata seu quibuslibet vexationibus fatigare ; pro quaet integra conserventur, earum,
omnia
rnm gubernatione et sustententatione
concessa sunt
salva sedis apostolicai usibus omnimodis proficua, episcopi canonica justitia auctoritate, et dioecesani secularisve igitur in futurura ecclesiastica
:
si
qua
constitutis
autem
hffic traditio
firraaperraaneat, hanc inde car-
tam
anno dominicae incarnatioms testes aderant Mcxxxv,indictione xni.eorumquequi

fieri jussiraus,
gna
personathaucnostrae constitutionis paginam sciens eecundo contra eam temere venire tentaverit, commonita, nisi presumptionera suam ditertiove honorisque satisfactione correxerit, potestatis
(1) S.
Ucombtet, UrkuodcnUrsuU vmdicau, pag. 787 et788;
bucb, Vom.
I,
p.
2i3.
(2)
Crombach,
S.
Ur.ula vindi.t. p- 788.
8u J
2aa
lOCTOAB
GLORIA POSTHUMA
careat, reamque se divino judicio
SS.
URSUL^ ET SOCIAEUM.
D
sui dig-nitate
Indicatione viii.Regnante gloriosissimo Imperatore
V. D. B.
et a existere de perpetrata iniquitate cog-noscat, sang-uine Dei ac Domini sanctissimo corpore et
redemptoris nostri Jesu Christi aliena

in extremo examine
districtae
fiat
atque
ultioni
subjaceat.
Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus, Jesu Christi, quatenus et hic sit paxDomini nostri bonffi operationis percipiant, atque apud fructum
districtum judicem priEmia seternse pacis inveniat,
anno regni ejus ix, imperii vero v, prsenominatffi ecclesias pontificatus nostri nono sanctarum virginum Gepa venerabili abbatissa providentiam gerente, Rodelbino * magistro scholarum S. Plorini, pastore ecclesijE de Reinse esiPriderico,
,
'Rudewino
stente et consentiente. Jta,
quem
iter
aggressum
morhus
num
virgiin via deiinehat, cultui etjurihus intendit, is pene soius inter
dum sanctarum
Amen. EgoAdrianus catholiese ecclesise episcopus. Ego Georgius Sabinensis episcopus. Ego Hubaldus Hostiensis episcopus. Ego Bernardus Portuensis et S. Eufinse episcopus. Ego Gualterus Albanensis episcopus. Ego N. presbyter cardin. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego lacinthus diacon. cardin. S. MaEgo Guido presbyter card. tit. ria3 in, Cosmid. Caiisti. Datum Laterani per manum D. Hermanni S.
D. Papae subdiaconi, et scriptoris x Kal. Junii, Indict. vn. Anno IncarnatiODis Dominicae 1159. Pontificatus D. Adriani papse IV anno v. 44 Fa iempestaie Trevirenseyn meiropolimregeiai Eiilinus. Is
Germania; archiepiscopos a schtsmatis contagio liheratur sic enim de eo Bamhergensis episco* pus apud Radevicum cosevum scrihit ad Fverardum Salishurgensem itidem dissentientem Arela:
tensis, Viennensis,
Lugdunensis,
et Bisuntinus epi-
scopi, per literas et nuncios
consenserunt. Solus Trevirensis de regno nostro superest in parte illa de numero archiepiscoporum qui non consenserint,
,
ejus
tamen suffraganei omnes consenserunt.

:
Annoim
Eillinus, ar-
anno 1152 AWeroni successerat,
chiepiscoput
Trevirens is,
adjudicat
SS. Virginibus
moderaiio, prsestans philosophice, ceierarumque disciplinarum scieniia sed imprimis insignis in Deum ceelites-
quem preecipua qu3edam animi

:
duat parCcs
decimx
lieinie.
in
que religio commendabai.CumFridericits Barbarossa anno 1160 ad schisma diriynendum e Ger-
B mania
itineri se accinxissei
episcopos accersivisset, et Hillinus jam morho correpius suhduxit se, ne schismate pollueretur, st Confluentice suhubi conventus a Gepa, Reinoidi tum Colostiiit niensis archiepiscopi sorore, pro decimis oppidi
;
Rhens
et
dicecesis Trevirensis, ohtinuit Hillinipium religiosum diploma pro jurium ecclesise sanctarum virginum defensione (1) : Hillinus Dei gratia Treviroium humilis miuister et servus sanctarum virginum in Colonia iu ecclesise
4* Alia multaprseierea diplomaia recitat Crom- Ouam pr/bachius sed quu^n origines hujus ccenobii tan- clare ex iMis eiwcescit S5. tum illusirandce videantur, atque ex maxime Firjiiium partes, quibus consiet cultum SS. Virginum Co- cuUut. loniensium non clancidarium fuisse (ut multi sihi persuadent) ante medium S3ecidum xn, quo generalis reliquiarum elemtio factaest, sed splen- E didum, solemnem et muitis diplomaiihus confirmatum ; hic sisiendum arbitror, id unum monens ex sequentibus chartis constare sasculo xii eoiewite gravi cum penuria adhuc confiictasse moniales sanctarum virginum ; quod ordinarium et commune illarum nomen, addito inierdum Coloniensium eeu in Colonia, erat. Sed jam iier nostrum reiegendum et quxrendum prius quse instituta ei leges sequerentur hujus domus incolee.
IV. Fata varia disciplinae et constitutionis canonissarum sanctse Ursulse.
perpetuum. dn
auctore
sumus loco licet indigni eo ut unicuique jus Domino constituti et quo possumus suum debeamus conservare munimiue, quia in modico plerumque fundatur
,
J\,nteannum
852,
quo canonicos introduxitGun-
Qiiw
canofiiei,
occasio malignaudi, confirmare. Eapropter dilecta in Christo soror G. abbatissa SS. Virginum in Colonia de petitione vestra, quam benigne suscipere di-
tharius Coloniensis archiepiscopus in beatarum virginum monasterium, jam monasticam illic disciplinam observatam fuisse, videiur cerium ;
iiieutiie tie\i-
lo IX maxitne
tniroducti,
gnum
judicamus, ecclesiae, cui prseesse et prodesse cognoscimini.duaspartesdecimseinvilla Eeinse, et pastori tertiam partem, ut de cetero totius ambiguitatis scrupulus toUatur de medio, auctoritate qua
nos possumus, et debemus in perpetuum confirmamus. Ab hac vero solvendae decimationis universitate dominicalem terram, quse vulgariter dicitur
quum
nasteTinm
Manovercli
Manelberg
*, ipsi ecclesiie
sanctarum virginum ex-
l.e.
cipiendam decernimus, statuentes, utsiqui ejusdem loci parochiani aliquid de prsedicta decima sibi usurpare contenderiut, et ipsi vel aliaquee alise personse ecclesiasticse, secularesve hanc nostrEe confirmationis
paginam
scientes
ei
contrarie tentaverint,
indignationem omnipotentis Dei, et beatorum apoet Pauli, et sanctarum virginum quousque resipuerint, a christiana 'incurrant, communione alieni fiant. Huic confirmationi inter-
stolorum Petri
et
coniextu satis patet, vox moecciesia, sed pro monastica sede significanda usurpetur. Incoierentne viri an mulieres, ex apertis iestimoniis definiri nequit ; sed longe verisimilius est constitisse ibidem moniaies, quum secus, quando istuc introductcB sunt anno 922 Gerritzheimenses mo- P niales, perrexissent viri prascipuum occupare locum ; quem penes eos nequaquam fuisse brevi manifestum erit. Prseterea primiius ad hanc hasilicam degisse virgines seu moniaies ex Clementi titidonum. 21 osiendimus. At quas leges servavere prim^v3e iiix moniaies ? An S. Columhani regulam, an S. Benedicii ? An syllogen quamdam quse sanctorum Patrum instiiuia seu regula diceibidem, ui
ecc
non pro qualicumque
Petrus fuerunt testes, quorum nomina hsec sunt archidiaconus TuUensis, et ecclesioe Trevirensis custos ; Eupertus vicedominus S. Mariae in Pala:
tiolo prsepositns
'
Keginerus cappellauus,
ecclesiae
Thcdericus.
Trevirensis canonicus ; Conradus, Theodorus *, Gerardus, Fridericus capellani ; de laicis Walterus camerarius, Ludewicus dapifer. Actum est hoc et da-
baiur? HdCC in medio relinquetê dehemus, divinandi iicentia asserta lectoribus. Canonicorum legesprobe notce.Sequebantur ii statutaAquisgranensia, anno 816 condiiade quihus pauca ani^nadvertemus, maxime Largium {%) secuti.Tesie Joanne Sisiaricensi in charta anni S12 (3), erant illo cevo plerisque locis regulares canonicae, zn quibus
canonicus ordo plenissime servabatur a clericis canonicis aique ab episcopis, qui devote ac religiose cum sibi subditis canonicam tenebat institutionem (*). Tunc etiam imperatori Ludovico
Lahbe, Concilia, lom. VII,
col.
tum
(i)
Confluentise
anno incarnationis dominicse 1160.

789
et
Crombach,
S. Ursula vindicaU, pag.

l.
790
Lacomblel,
1308; Mouumcnta ecclesix Vicn-
Urkuiidynbuth, lom.
ps
276
el 277.
(3) Ap. Mftbillouium, de rc rum, rcgularium pag. oU9 el scqq. (4) PfKf. concil. Aquisgrauensis anui 816 ap. diplomaUcQ lib. vi.
(2) Dc
ordini tunonico-
5*. nensis, ap. Caluziuin, Capilul. re^. tom. II, Act. velt. cap. 23, 27,
lU,
etc.
Pio
DIE YIGESIMA PEIMA OCTOBRIS.

Pio persuasum fuit religionem canonicam, quae sic a multis servabatur, olim ab omnibus cleri-
223
UCTOtt
inter veniebat cellerarius, cujus officium art. 140 explicatur et hospitalarius qui quam curam
, ,
V. D. B.
corum congregationibus susceptam, deinceps
qiio-
pauperibus exhibere deberet,
que servari oportere. Itaquepius imperator statuit ubique imperii Gallici clericos canonicos auctoritate sua ad claustrum revocare et canonicie religioni in c(snohiis addzcere. Sed quoniam cano-
art. 141 docebatur. Art. 43, 44 et 45 stabiiitas in eodem ioco prascepta canonicis. De castitate servanda nii est quod mo-
neam, quum
nicam institidionem, lU qux non privati cujuspiam legislatoris proprium opus sit, sacris canonibus ac sanctorum patrum dictis, actisque apostolorum, seu aliarum sanctarum scripturarum documentis passim consignatam reperit inde in animum induxit canonicorum regulam unam
,
hsec res per se pateat. Atque hxc omnia canonici, legihus Aquisgranensibus subditi, communia habebant cum monachis. 4S Sequentia vero iilis erant propria. Quamquam vi professionis sux monachi pars cleri
?n'"6/ii<
*""*""
censerentur adeoque professio monastica loco suhdiaconatus aliquando haberetur (2), aliatamen
omnino erat
ricorum,
nisi
initiatio;
excerpendam
esse, ut iis
maxime
proficeret,
aitefâ
una scilicet ordinaria clecommunis monachorum. Dein
quibus forte dh tarditatem ing-enii seu inopiam librorum sparsim dig-esta compreliendi non possit. PrcBcipuam in colligenda hac regida operam navasse dicitur Amalarius Metensis ecclesiee diaconus (1); tametsi eamdem tot ecclesiasticorura virorum vig-ilanti studio cong-estam essepronwniiei
ipsa synodus Aquisgranensis,
fomwiniiifi
liaberent ciini
monachi ad
ordiîes sacros non promovebantur, foras adpaiôchias et dioeceses regendas emitterentur, aut quantum necesse esset ad
quum
ofpcia ecclesiastica conventualia; conira ex art. 97 communis conditio canonicorum erat sacris
occupari ministeriis, Art. 125 reprehensibilis et ecclesiastica emendatione ^\^n\is,dicititr usus, quod
47 Vatde fusa est h^c regida, utpote integra sanctonim patrum toca continens atque eo maxi-
monachi
me B
spectans ut clericorum vita pia

et
sit et
decora.
Multa in ea prascipiuntur quse monachis communia sunt

canonicis, nonnidla satis diversa
:
movem ecclesiasticura cueuUas monachis utendum est, induant; sed art. 124 prxcipitur ut vestem et calceameuta vel leccualia ex moderato et competenti habitu habeant, nec nitida niraium, nec abjecta plurimura. Vix uila
canonici contra
,
quibus
solis
prxcipua tantum attingenda. Art.

sit
142, 143, 144 et
145 siatuitur ut quamvis canonicis proprias licitum

sint,
canonicis, prneter ecctesiastica (de quibus cfr art. 68 et 69j, impositajejunia, secus omnino quodad
habere mansiones, hx tamen intra claustrum quod ptane interdictum sit feminis ; et ut
frater
eligâtur
probabilis vitse
cui officium
sit
monachos attinet atque his quoque prxcepta perpetua a carnibus abstinentia, dum earum usus per art. 63 et 05 canonicis est licitus. Sed paiqjcr;
portam canonicorum competenti tempore claudere

ac reserare, ut nulli per eam nisi per licentiam aditus pateat intrandi aut exeundi; dein ut quotidie
tatis
aut proprietatis ratio
impritnis diversa.
ad coUationem veniant, ciantur; quibus etiam
et in refectorio pariter refi-
in refectorio coraedeutibus
le-
et relig"iose silentium tenentibus continuatira
gatur lectio; pr^terea lU

infirmitas detinuerit,
in dorraitorio, nisi
quem
omnes dormiant; qui vero
in/irmi sunt, occupent mansiones suas, ita tamen ut debeat a prcelato mansio infirmorum et senura intra claustra canonicorura fieri, ut qui suam forte non habent in eadem suam aptissimepossint tolerare
imbecillitatem; insuper ut mox, ut sig-num datum fuerit, ad ecclesiara omnes festinato veniant et horas
Permittehantur scilicet canonici per art. 120 rerum proprietatem servare, et prxter cihum et potum, omnihus communem, certa ab ecdesia siipendia accipere, qum in usus suos pro voiuntate sua converterent; placuit iamen a^^t. 89 ut episcupi, presbyteri, dianoni vel quicumque clerici, qui nihil habentes ordinantur, et tempore episcopatus vel clericatus sui agros, vel quscumque prasdia nomine suo comparant, taraquara rerum dominicarum invasionis crimine teneantur, nisi admoniti in ecclesia
eadem
ipsa contulerint. Si
autem
ipsis proprie ali-
cum omni relig*ione prseceptum etiam ut sing-uli, juxta capacitatem suam, diversarum artium erucanonicas non neg-Iig-enter, sed
;
pariter celebrent
quid liberalitate alicujus vel successioue cognationis obvenerit, faciant inde quod eorura proposito cong-ruit. Quod si a suo proposito retrorsum exorbitaverint, honore ecclesiastico indig^ni, taraquam
reprobi, judicentur.
Nihiiominus
art. 120
laudan-
diantur disciplinis, ut nullus in coUegio canonico inutilis appareat, nec vota fidelium otiosus commedat; art. 135 erg:a pueros, qui nutriuntur vel erudiuntur in cong^reg-atione canonica, instantissima
tur, qui nec suas, nec eccleslEe velint habere possessiones, stipendia scilicet et forte pnehendas, et juheniur prselati horum necessitatibus providen- ^
tissima g-ubernatione de facultatibus ecclesise aubvenire.
adhibendacustodia commendatur; quam ob causam in uno atrii conclavi commorentur suh custodia
fratris quisit probatissimussenior; art. ISl et 122 deciaratur quod in hac societate, seclusa perso-
49 Quceritur autem utrum ii, qui id vitcV instituium sequabantur, TeWgiosi dicendi sint seu canonici r^gulares. Qui omnem proprietatem abdicahayit, eos
Quxriiur e$lencnevere
'*^'?""''
narum
esse
;
acceptione, una debet cibi et potus qualitas
ut in proposiio suo perseverent gravissimis incuicatur verbis art. 85 ; qui semel

in clero deputati sunt, aut tiverunt, statuimus,
demum
Habebant enim
profecto relig-iosos fuisse quis neget? propositura seu firmum staium,
monachorum
vitara expe-
neque ad militiam, neque ad mundanam aut hoc tentantes et non ag"entes pcenitentiam, quominus redeant ad hoc quod propter Dominum primitus elegerunt, anathematizari. Obedientix iege constringebantur quoque canonici, et prxlatos habedig-nitatem aliquam venire
;
vi cujus obedientice, casiitatis et omnimodie paupertatis legibus ohiigabantur, eumque ab ecclesia agnitum qux soia ad reiigiosum statum requiri
;
consentiunt prsetantissimi canonisise et theologi. An vero alii, qui bona sua conservahant aique ad id tantum obiigabantur ut mediocriter ex iis viverent atque in
iis
dispensandis a suo proposito rerelig:iosi ei
trorsum non exorhitarent, etiam

nici reg"ulares dicendi sint,
canoest.
bant, quos, ut art. 139 tegitur, praepositos vocari usus obtinebat; atque oportebat, quemadmodum
art. 138 dicitur, ut hi de cong^regatione sibi cora-
obscura quxstio
missa tales eligêrent boni testimonii fratres, in quibus onera regiminis aecure possent partiri. Hos
Ademarum Chabanensem. in ExameD hisloricum et caoomcum
(I)
Certe id eis nomen difficiiius com^Jeieret secundum prxsentem ecctesix discipiinam, qua jure ordinario nemo retigiosus habetur, nisi omnem proprie-
tatem abdicarit, aut saitemvûmtiberum. Verum enim vero olim non esedem erani leges suffciebat
:
Chronico ad an. Sffi (2} Cfr tle sscularium ei regularium
clciicorum juribus
etofliciia, p. JKO.
enim
iCCTOKI
V.D. B.
moetiam monachus esset (1); etccrte antiquiores Hilarionem [%] ahosque nachos, ipsum Antonium, suis absque priscos patres cernimus de rebus
disponentes; et ullius licentia, etiam iestamento, ut ne avaritix essent dedtti videtur fuisse
satis
et
GLOBIA POSTHUMA SS. XJRSUL^ ET SOCIA.EUM. cum antistitum bona veîia ad aliam religiosam D enim vestempuUam induere cum animo segregem domum transire possent. Sed qnseriiur an pera mundo ducendcB vita^, ut quis rehgiosus atque
224,
petuse castitatis voto obsiriyigerentur seu an, relicta canonicali
ceret.
domo, matrimonio jungi eis liNequaquam licuisse manifestissimum est.

dicuntur sponsae
Christi; art. 9
Art.
6, 7 et aliis
ob
mediocrevitx genus ducerent. Hanc qui amdehent plectuntur opinionem, certe consentire canonicos, Aquisgranensihus capitidis inomnes
regidares seu religiosos ; qui negent, ii ut aliter de iisdcm sentiant oporautem adeoque omnia pendent a definitione status tet religiosi, maxime ah iis quse sunt de paupertate. Porro quum Aquisgyânenses leges conditx fuere,
stitutos, vere fuisse
:
amorem Christi castiraoni se dicavisse ; art. 8 vinculum continentia; et virg-initatis arripuisse ; art. 10
66 castimonialis nominis professione Domino devinxisse; art. 12 ob araorem Christi sanctimoniali proposito in unasocietate se vivere proposuisse ei aiia
quod
id genus. Accipiehant itaque virginum velum, art. 10 velamentura corporis, videlicet peculiare, appeltatur; et ibidem vestibus nigris ex iana
indutce fuisse perhibentur, quibus velum capitis tantum intelligitur, quum reliquse tinese et quidem alhse essent, ut inftrius apparebit. Porro art. 6
natanondumerattheologia scholastica,cujus pars non minima posita est in disputando de rerum definitionibus; unde febat ut saeculo ix, x et xi
parum aut
nonicorum
nihil versaretur zd
institutio
argumentum
et
ca-
optima habebatur
Evan-
monebantur ut vestimentorum habitum nec uimis abjectum, nec notabiliter pomposum aut periculose eleg-antem habere consuescerent; hunc ipssemet,
gelio nixa; de
monachorum
:
condiiione prcvclare
etiam sentiebatur Ast ne videar hxc in suspenso relinquere, paucis aperiam ipse meam senientiam et quidem quum
:
sed nil qu3srebatur ulterius.
quamobrem nisi infirmie essent, conficiehant enim prseposijubehantur art. 13 abbatissse (hoc
;
tarum nomen) ut darent etiam
eis
aunis sing-ulis
plurima ex
Vitis
Patrum
loca considero;
quum
lanam et linum, e quibus sibi conficerent necessaria indumenta. Ccvterum non secus ac canonici interdiu habebant mansiunculas privaias, noctu dormitoria communia; carnihus vescebantur et vino; quin etiam per art, 21 licitum erat Deo dicatis ca- E nonice viventibus vernulas secum famulandi gratia
in monasteriis habere; ei
quum mutta veterum sanctissimorum monachorum et monialium de bonis patrimonialibus verso; quum
librosSalviani de avaritia volvo;
testamenta
decreta lego, quse
etiamnum vigent de hereditaad

,
tihus adeundis per religiosos, pro^notos
epi-
quidemunaquaque habe-
scopatum; quumresponsa cong7êgaiionum Romanarum et facultates concessas religiosis quos turbo proxime prseteriti sseculi ex claustris ejecevideo, salva rat, perpendo; afque hccc omnia fieri equidem mihi in anisubstantia voti paupertatis
:
bat suas, et necessitas exig-it sibi ad serviendum congregarent. Omnibus idem potus dandus et cibus, art. 13;
cavebatur ianium ut non amplius quam
inducere nequeo omnem proprietatem pugnare cum. essentia hujus voti, etiam solemnis omaut per id votum retigiosum incapacem fieri quidem vera proprietas hsec nis proprietatis Re nunc per ecclesice leges et ordinum religiosorum regutas interdicitur; qusedejure ordinario sancte servandce sunt. At quis dubiiet quin in his ut in
mum
eieemosynarum ohlationes interomnes sequaliter devidend^, eodem articido; et alia lU in canonicis. 51 Quod speciai ad paupertatem, erant eiiam,
ut art. 13 legiiur, quse nihil proprium habere vellent et qulbus misericorditur studerent abbatirisas necessaria quEeque prsebere
.-
^' ">^''n
^3^""
omnibus vero
hsec erant
possit epikeicV, v. atiis ecclesis^ tegibus tocus esse agendum esse suadet propter g. uhi necessitas ita
statuta art. 9 Providendum est his quae ob amorem Christi castimonise se dicaverint et in coUegio sanctimonialium se admitti postulaverint, ut res suas, antequam mouasteriura ingrediantur, ita sapienter
legum civilium immuiationem

:
Certe vulgarihus
parosmiis iraditur Necessitas non novit tegem; vivere et dein philosophari. Ven Prius est
prudenterque deliberent atque disponant. ut ad vitam tendentes aeternam, nuUam earum occasione patiantur perturbationem. Proinde si aliqua sanctimonialium res suas proprias ecclesise
lerit
ita
contusuffi-
et
rumtamen aperte simut fatendum
est,
quum
so-
ut nihil
ex.
his sibi
proprium
vindicare, sed
lemniias votorum plerisque theologis eijurisconecctesise sidtis videatur dejure esse ecclesiastico, esse declarandi vota nulta, porro prsepositis jus fore, nisi religiosi omnis proP emissa, solemnia incapaces fant quaie tamen decretum prieiatis ssegenerale nullum hacienus, muito minus ante
.-
tantum rebus sustentari
velit ecclesise,
huic
necienter in cong:regatione stipendia lagiantur tradiderit et usucessaria. Si autem ecclesiae eas
utpote fructario habere voluerit, qusestor ecclesise, eas ecclesise conferre ecclesise, defendat. Quod si connoluerit, abbatissa et ceteris sanctimonialibus
hsec de cula decem, latum fuisse novimus. Atque
statu canonicorum Aquisgranensium ad canonissas speciant.
qu^ etiam
Ex capitaUi
Aguiigranen
50
tuia.
Veniojam advirginum Coloniensium instiHasquoque canonicas seucanonissas fuisse,
niventiam abhibentibus, comraittal eas per scriaho ptura publice roboratum aut propinquo aut bouas fidei amico, qui eas jure fori (alii) cuilibet fordefendat. Secundum hanc igîtur constitutionis
mam
idui describilur cano-
niiiaruin
vilx atatus
Aquisgranensibuslegibusinstitutas,pianecerium temporibus hanc est. Nec receniioribus iantum tempore, quo vitse formam ohservarunt, sed ah eo
sanctimoniales suas proprias res deliberent quibus et disponant, et aut servis aut certe aliis. fideliter libuerit, eas ad procurandum, sibique illis fructus administrandum commendant quo-
monasierium inlatere troductcB suni. Quid vero anie factum sit, illa jam manifesta in tenebris diximus. Atque facienda sunt, initio ducto ab ipsis Aquisgranensihus regulis. Inprologo autem vocantur ese caGerritsheimenses in
S.
UrsulEe
earum niam ante ing-ressura monasterii cuncta, ut missum est, rationabiliter illis disponenda
ut,
pree-
sunt,
remota quarumlibet forensium rerum occupa-
tione,
suum
liberius et quietius possint custodire

cjy." ^"^;_
propositum.
52
nonissse sanctimoniales canonice deg:entes, eisque deinde illa omnia prsecipiuniur quce superius
Hujus imperfectx paupertatis exemplum da-
hitdipiomaBezechm,uitimcvancitlarumChrisiiin
congregatione sanctarum virginum xi milhum, eta anno ChristiWl confectum et a Crombachio{2>)
vindicalo, i>Bg.
J'J"^j,,p.
,a(e9uorf
monachis nisi quod de

et
(li Cfr
canonicis
communia fuisse diximus,

:
eodem loco iisdemque nulla uspiam fii mentio ita ut ohservationihus

stabiiitate in
cl
ioi7 Bm'*^-
Exomeii bistoriruin
caoonicum.
pflg.
16
cl
icqq-
Uilarione. siipra, peg. 32 Cfr Commentarius dc S.
- (5)
l^) S, Ursiila
783
et 784.
Lacomhletio
DIE TIGESIMA PRIMA OCTOBKIS. 226 A Lacombletio {l)editum Oportet unumquemqueho- essentne canonissse veri nominis retigiosx. Sane miuem semper esse paratum ad orane opusbonum, passim dicuntur in Aquisgranensibus
decretis
qualiter cog-itando et operando terrena despiciat
:
^"
cTom ^ ^'
et
caduca hujus saeculi, ut inveniat propitioDeo indulgêntiam etmisericordiam de peccatis suis, et apud
deest ap.
millium Lacombiet.
bonorum operum veniam consequi mereatur. Ideo egoin Dei nomine Bezecha, ultima ancillarum Christi in cong-reg-atione sanctarum undeeimmillium * Virginum Dei, permanumadvocati
retributorem
sanctimoniales; habitatio momisterium appeltatur; de proposito, seu de proposito sancta; religionis, quod in re monastica tantumdem valet ac nunc vota religiosa, sxpius mentiofit; abbatissiE
jubentur,
mei Xristianide Lomundesheim dono a die prcesenti, seu trado de jure meo injus et dominationem ecclesieb sanctarum virginum, in aquilonari parte extra muros Coloniensis civitatis constitutK, ubi vir venerabilis llermannus secundus praeesse videtur, pro remedio animse mese, seu parentum
ducatum sanctEe religionis art. 7 priebere et passim ita de iis fit sermoiU atibi de veri nominis monialibus unde affirmandum
-.
videatur Patribus Aquisgranensibus pe^^suasum

fuisse nihit in cis defuisse
qux ad statum
re-
meorum,
quidquid prajdii hereditarii possidere videor in pago Bonnensi, in coraitatu Sickonis, in villa Walathorp, videlicet lastilem mansum i, ha-
ligiosum necessario requirantur. At si quis ita hunc statum definiat ut omnem bonorum aut redituum liberum usum exctudal, ab Aquisgranensibus Patribus dissenliat oporiet nam certe non minus sanctimonialibus illis quam canonicis
;
indultum dare
et accipere, proprias res et ecclesi
bentem jurnales lx, cum vineis appendiciis, solventem ipsum mansum solidos x singulis annis, insuper et vinum quod de appendiciis vineis
provenire poterit; ea utique ratione, quatenus prBBfatum prsedium, diebus vit^ meae, sub usu
post meura autem quando Deus voluerit discessum, cum omni emelioratu aut B
humilitate et justitia habere, quemadmodum cap. 115 regulxviyôrum fraditur.

51 Porro non temere a nobis assertum fuisse ihcrapuuh Ursalanas sanctimoniales Aquisgrancnsibus le- obie.vata gibus rectas fuisse constatex fundationis diplo- /"'" '"momate, supetHus recitato, in quo iegimus Gerri- '""'"'"' ^'^tzheimenses moniales specialia et coramunia, IZ.lZu^'
;
.-j,
cum
fructuario possideam
amplificatione
res
absque ulla diminutione, ad supra nominatum sanctarum virginum monasterium valeant reverti eo raodo, quatenus nulla abbatissa, vel aliqua preeposita persona congregatiouis in ipso monasterio habeat ullam poteprspfata^
:
quum in prima adhuc sede degerent, habuisse quod institutum canonissis proprium eiât sed E mutto clarius idem iiquet ex Vita S.Adetheidis, Megingozi cotn itis fiii^.llaic enim ut in cjus Vita, a Bertamonialicoxva conscripta,traditur{i),mn;
yua
statera, in ipsis rebus alicui dandi, aut praestaudi,
dum transcensis annis puellaribus, adeoque prius quam aniraal esset rationale et quum vix dulcis
praesignare posse^ infantia quanta:probitatisfuturae
sed
secundum petitionem meam
electio sit in ipsis
raoniulibus ejusdera raonasterii,
cuicumque
soro-
rum suarum
velint supradictas res a rae traditas
sub raanu tantum, et conscientia suae abbatissas, quse tunc temporis ibidem prseesse videbitur, taliter commendare, ut quidquid inde usus fructus
provenire
poterit,
exornanda esset prffistantia, iu mona.sterium Coioniense sauctarura virginum subiit suavejugum L'omini secuiidura regularem iiistitutionem S. Hieronyrai. Porro regularem hanc institutionem S. Hieronvrai eamdem esse ac regidam canoffitas
sanctimonialibus ibidera
possit,
Deo
nissarum Aquisgranensem,
tor, si octdos conjecerit in
faciie consentictiec-
faraulantibus, in
eieeraosynam raeam, seu paren-
Aquisgranensis vonciiii
S.
tum meorum provenire

tione
disi,
non in computa:
librum
ii,
quiest de institutionesanctimoniaiium.
constitutse stipendice suse sed tantum, ut pro remedio auim?e mese tribuatur. Sed quia patres antiqui, et statuta eurum sanxerunt, quod et
Exordium enim ibidem ducitur a

scriptis
;
Hieronymi
nobispro futuris teraporibus conservare oportet, ut quicumque de rehus suis propriis, ad loca sanctorura, vel ad necessaria Deo famulantium aliquid donare, vel firmare voluerint, hoc corara testihus, per scripturarum seriem oranimodo plenius debeant obligare, ideo ego ipsa Bezecha, pro posse meo C non acquievi, quoadusque hanc ipsam paupertatis meae, sive voluntatis mcEe traditionem corara domino venerabili Herimanno secundo diguse memoriae,
adeoque primum caput est c\cer]itum ex epistola Hierouymi ad Kustochium, sevundum ejusdera ad Demetriadera escerptura, tertium item ejusdem ex epistola ad Turiara quin ctiam hsec sequentium capilulo7'um fundamentum sunt
;
et basis.
55 Educanda porro tradiia est S. Adelhcidis in Coloniensi partiienone ihique subiit suave jugum
s.
AdviMdU,
''-
'/"'*'""'
cum
testibus idoneis confirmavi, ideoque
eam
ejus sigillo feci subtus notari. Actura hoc Colonise publice in raonasterio sanctarum undecim millium "Virginum anno iucarnationis Dominicae mslvii,
indict. XV, anno vi Henriciregnantisetimperantis. Signura ^zelini domnicati preepositi. Signum Isaac domnicati decani. Signum Hezelini pr^positi. Si-
Domini secundum instituiionom S. liieronvmi seu Aqmsg7-anensem circa annum Domim 000 ; id ex sequentibus colligitur. Cum sciiicct Godefridus fmterejus proce.^jsisset in robur virile, imperatorem, Bohemos cum exercitu adeuntem, cst comitatus honorifica suorum militia omnique benico apparatu heriliter stipatus; ubi factus belligerator insignis et fortis, meruit accipere victoriam gloriosse raortis {3J. Quse anno 976 acciderwii, qiium imperator Otto II in Bohemiam profectus est, deheiiaiurus Uenricum duccm Bavarorum, qui iiiic cum suis copiis apjud Boiezlavum, Bohetnorum ducem, manebat (4). Asi hacoccasione Godefridi et S. Adeiheidis paiêntes uni Deo dcinceps
'""'"^""''^
yô
ji'
gnum
positi.
rici
Thederici prsepositi.
Signum
praepositi.
Erimfridi prfB-
Signura AYolraari
comitis.
Signum Heiu-
palatini
Signum
Thederici comitis.
Siguum
mitis.
Kristiani comitis. Signura Gerbardi coSignura Hoperti advocati. Signum Willerii
camerarii.
Bahiix ,
111 ^nito.iM-
famulari statuentes, in loco, qui Vilika dicitur ei ad dcxtram Rheni e regione Bonnx situs est,
53 Bcc his ilaque patet prietatem ab canonissis

hi^sse,
omnem bonorum
pro-
templum houorabile Domino erexerunt
a funda-
oLr*^"'*' 910.
illis abdicatam non tantum ne earum administratione impedirentur a custodiendo tiberius
sed cautum
mentis, illud decenterpraediorum vel mancipiorum cumulantes suppleraentis... Tunc in pnedicto

loco
adunata
virginum virginum
sedulitate,
filiara
a
a
quibus
raonasprsediis,
et
quietius suo proposito. Redit hic itaque quxs,
diviua
terio
excolerentur
servitia,
tio
quam paulo supra

Urkundenljnch, lom.
pag.
I.
de viris propoîebam
sanctarum
redimentes
(1)
png. 113.
pag.
710.
(2)
Februarii,
713. (IJ) Ibid. Octobris Tomus IX.
(i)
Act. SS. lom. I Cfr Thieimari
SIcr-iilnirRcnsis CliroDicum
III,
ap. Perlz,
Monumenla CcrmaniBB, tom.
pag. 760.
33
tradiderunt
asie
*UCTOH
GLORIA POSTHUMA
illi
SS
ursulj: et socurum.
ut liceret D 57 Quajido autem introductum fuerit Auper plwa iibitu nuptias canonissis abire e monasterio etpro ixcula
znicontrahereobscurares est et incerta habens Auceps, qui ab Traditur quidem Henricus tia fundasse captanno 918 ad 936 regnavit, primus paterent; xdque ab eo tulaquxnobiiibuspueilis fdiabus milUum fuissefactum ui refugium esset in acie cecideQui, adversus Hungaros beiiantes, fuisse asceterta rant; iisque canonissis liberum suadeserereetmaritissematrimomodare[i).iied
UrtulanM
canoniisa
tradiderunt
curam regiminis
(i).
Atque hgec
V. D. B.
.^^ ante finem anni 983. quo obiit 980 tdem antequam mense septembri anm milius Consiat saltemex di-^ imperaior Italiam petivit.
Otto 11,
f ^j^'"
catiHalem
februaru plomate Ottonis III, datoxvkal.
anm
profenx
fuerinl.
Gerbirga conjuge sua monas987, a Megingozo et dicitur. pii parentis Otterium, in loco qui TiWVt augusti auctoritatis consensu tonis imperatoris Adelhetdt constructum fuisse (2). Verum quumS. est, aperte dtcitur abiocura reoiminis tradita graphondhmJMêmsfuisse (3); qua^ si conferas
cum
its,qucesiipravidimus depuerih ejus ^tate est, facite qua Coloniensibus monialibus addita sanctissimam virginem parthenocernere erit annum 9bU nem Coloniensem ingressam esse circa Aqmsgranensem atque tum ibi S. Hieromjmi seu
institutionem fuisse in usu.
et consuetuj6 In Villicense monasteriumusus transtulit S. Adedines. quas Colonice didicerat, ut regulam S.BeIheidis. Ast optassentparentes quum pugna aiiqua nedicii amplecteretur unde Berta biographa, oria fuerit, quam descripsii
;
Engulhusio, excipe ea de reLeibnitziicensuram:S\ crediraus(quem quemsecutifuereMaurim,ait (5), apparet),Henricus inter aha bene
tamen exagg-erare
vigmti ecclesias acta fundavit in Gerraania ultra dotavitpro dominabus siBcalanbus, abundanterque habitu canomquae canonicse nominantur, utentes ordinis S. Augustini, uuUara tacorum regularium religionem (id est nuUo se voto
men
profitentes
el
qw eadem
obstringentes),
instituta in
parthenonem
Vitlicensem
introduxil,
pQgiea lamen
ea mufani
est
mm Benedictim*.
Colomenunde paulo vlarius discamus qux Quum ztaque ro^ sium moniatium esset conditio. ut,mutato habitu, gassent Megingozus et Gerbirga
B muuachicEe conversationis =,ubiret cultum vestmm suae Iheidis, quia adhuc juvenis multura concupivit, humili relio-ioni cougruentium
re^^pousione
vttam, S. Ade-
lunt Inventtfi sustentatione nobiliura puella(nt addit idem) pro Christi cum infiderum, quarum pareutes pro fide Ubuspugnantes ceciderant, quasinter Quedlmburdictura, rex voluit gense, prudentum virginum Saxomco carerainere. Hsec Ule. Sane in antiquo quod Everhardi de Gaudeshemensibus rebus,
Dominn, quandovosunt autem hujusmodi institutiones
qu nubunt
in
mine tomo scriptorum nostrorum Brunswicensium

exstat, ejusdera
tertio
Uenm
tarii
non
redire sed Deo nonica vita deserta, ad s^culum vehementioribus precibus non placere vim quam parenies,eam ad vitam moei inferrevidebantur amplectendam zmpeinasticam et perfectiorem inteliigenda coacta servitia, quilentes. De hac vi
;
qu^ verba cordis simplex offert munditia fuisse S- Adelheidi casignificant liberum
:
illorum petitioni contraivit, afflrmans quod volunnou quifirere coacta servitia, sed
appeUationis vestigium apparet, witte en gude vrawen, ubi Quedlinburgenses vocat virtute. Cieterum voto candidas a veste, bonas a retmuisse et libertatera exeundi
iUic abstinuisse haud facile reperietur,
Hactenus Leibniizms. Lt
in Hisiorta
[Q)
quidem Gottfridus Chrisiianus Voigt

Quediinburgensis parthenonis
aperie profite-
/^zav^-S-ovoIuutariicordismuudittam. feusoppo5Mif per canomcse Quod enim suijuris non erant. sed capituio seu leges incorporabaniur
reliqionis
Lutheranas rerum tur sibi non constare ante Quediinburgensem conversiones uilam umquam sxculo mutasse et ad canonissam ^nonasterium deinde confutat quinuptias transiisse, aiiaque religioscc vitcV bus nonnuili siatuere voiuerunt
:
monasterio virgines, id instUutum non poterant, vel ^roin id pro arbitrio deserere quotl S. Adetheidis ^ ex hocsolo tiquei capite, prffidnsredimenda monasterio sauctarum virginum Viiiicensem ejusdem generts dofuit utpossetad illas non setransire. Quo paiet canonissas
professce, et
Duplex leqibusmoderaiasnon fuisse iiiaspueiias. insiituta canomssaitaque opinio est aiii voiunt aln sasrum s^cuiarium S3eculo x orta esse; ex regulartumcaneque aiiundequam
cuio XVI,
disciplina nonissarum cxnobiis, in quibusfides et negligentia pessum prccsidentium

religiosa
iverat.
mum
servas Dei habttas fuisse, cus ac monachas vere arbitrtorequx non magis quam mancipia suo consistxt solemqua in re etiamnum lictee essent
utramque sentenesse scilicet omnes canomstiam viam tenendam per discipitnx sas initio fuisse regulares, sed
bSSedpuiem mediam
inter
;
Esettnte
sxcxdo
sii et
rerte inennte
XIV CailOHMsa' (fftiifarci
nitasprofessionis religios^.
Porroquum
aiiquot
mater Gerbirga, aiia C annis post diem obiisset Adelheidiset ca??jii repuiniit S.
sensapaulatim
mouasticam tare qualiter ad forte sufficere Voiuit itague experire si Tjosset. B. Benedicti. Quoregulam posset ad subeundam spretis carnibus quotidianffi refectiouis hora, circa alimentis, monachihs exquisitis ceterisque variis et Lineis etiam tantum contenta est alimentis. edulii oculos hominum, subtus indumentis foris nitebat ad asperitate se afQixit propter autera lane* vestis corpus nobilis et mollis naturse
religionem pervenire
Scccuiares corruptionempiures exeis factas esse introduciam muito tamen et nubendi iicentiam exeunte antesceculum xvi. Squidem crediderim virginum moniales ad consxcuio xii sa?ictarum deflectere ditionem canonissarum Scecuiarium insiiiutuni et cerie anno 1244 ccepisse (cfr n. 67J
; ;
facix mt.
earumnon amplius habebaiur religio (cfr n. IV; jam facta adeoque incunte seecuio xiv saecuiaris dipiomatis consiat ex hac erat earum ecciesia, ut Hermannus de Lindeberg armiger Ego
mrte
abbatissa notumesse cupio me recepisse a Y. D. virginum ecclesiEe sanctarum xi miUium
saecularis
(7)
:
Deura edomans legis durffi. Hiec ad sufferendara institutionem experta, vitam monasltQuum per annum esset parthenonem hoc cam introduxitin Viiiicensem nolentibus. sed retro s^SJ^nuibusdam subditarum
:
Juliaoeusibus decimam sui bladi sitam in campis u&z vocabulum adsex annos.Datum anno 1317 scecidarisreferturadecc\esi?e, non auiemad^^:
batissse.
lum abeuntibu.,
Quibus
iUa
(namipsa S. Benenequaquam severa est ;J vidert tamen dicti reaula qux iiio ^vo ad profes sionem nil defuisse ex iis
nicam
saiis facilem fuisse,
ommbus
faciie
veheraenter condoluit. J^x coiiigere est vttam cano,
caquippe qucC iHo saliem a^vo debebat testamenio constitaiem professa esse ; item in
dito circa
xi miUiura virginum cularis ecclesi^ sanctarum sesimiliier in diplomatibus
annum
eic,
1334(8)
Nos
Aleidis D. 0. se-
in Colonia
quentium
annorum
(9)
occurrunt
dicttones
eccie-
reltgiosam requirerentur
MlAct SS tom.lFel>r..ani.pag.71(i
:!!"'rArt
abbatissa, canouica. capitulum
saecularis
_ (2) Lacomblet, U.W

II,
dTv^rEr
les
LL,
ôm.
p.S- 0.
(5)
Aaoalcs
lom. I. pas- 8li. 101'j cl (9) Ibid. pag. 1014, iOI5.
- l7)Ap.Crombach.
pag.
1U12.
()
seti-i.
BlS
DIE "VIGESIMA PKIMA OCTOBRIS.
227
,
sanctarum xi milliuin virg-inum. Quo tempore Ursulame vendebant etiam domtis suas claustrales aut pro annuo censu locahant personis qUcV erant honse famge ciijus rei insigne specimen eocstat, ad annum 1338 referendum (1). Porro canonisScE ut loquitur Concilium Cotoniense anni 1536 (2), siBculares ob id appellantur, quod perpetuBB castitatis ac reliqua vota monastica
siae
cem supra
dicto anno,
relati diplomaiis
qiiod Sigeici^tus
wtoiii
canonissse
v idus novembris in basilica sanctarum virginum condidit neque illo tempore ulli alii capiiulo Coioniensi videiur quispiam piw;
^-
"
positus
stiiit
interiit id pnepositi
;
nomine Humhrecht (4). Postea nomen, si tamen certo exadeoque inier testes chart;p, quam anno
fuisse
non emittant. iVegwe heec corrupfela Colonise tantum irrepserat, sed passim in Germania et vicinis regionihus vigehai aliquanto ante medium sxcidum XIII, ut ex Jacoho de Viiriaco constat. Hic enim postquam docuit quomodo ex canonicis sic pergit regularihus sseculares facti essent
,
1171 Philippus, Coioniensis pr3esul, de emptione alodii cujusdam confieri votuit, sequentes tantum
veniunt (5) Adam presbyter, sanctarum virg-inum canonicus, Eg-ilolphus, Gerlinus, Theodo.-
ricus ejusdera
pccle-siffi
canoa,ici.
Dicimtur iidem
fratres.m dipiomate, quod anno llli Phiiippus, Coioniensis archiepiscopus, ei Gepa, in ecciesia
universam earum miserrimam conditionem deAd imitationem et exemplum praescrihens (3)

;
sanctarum virginum ahbatissa, conscribendum

curarunt (fi). Hoc vero nomen eis in concHio Aquisgranensi jam assertum ; sedposiea ptacuit
eis
dictorum canonicorum in partibus Hannonite
et
Brabantise, et in quibusdam Teutonicorum et Alemannicorum proTinciis quEedam sunt raulieres , quascanonicns speculares seu domicellas appellant.
Non
enim moniales nominnri volunt, sicut cano-
dominis dici conira quem iisum nonnihil invehitur Eckardus (7). Ineunte sxcuio xvii canonici erant numero qidnque (^) idemque numerus perseuerabai anno 161-7, quum Crombachius
: ;
nici sseculares
monachi non dicuntur. Heec
siquifilias
dem adeo personas accipiunt, quod nonnisi militum aut nobilium in suo colleg-io volunt
pere, religioni et
suum absotvii opus (9). (iO Eodan tempoiê dicehantur adhuc canonissse
otim eis in Aquisgranensi quoque synodo datum nomen,- adeoque iotus conventus fratres et sorores appeiiahantur (U); sed eodem diplomaie anno et quidem in eodem anni sorotnbus jam placebat dominarum nuncupatio, quam canonissx sieculares singulariier amasse
sorores (10),
Cimamttarmx
""'.( wa-
reci-
morum
nobilicati seeculi nobiet
I^!"*'^
(j^nu
litatem prEeferentes.
Purpura autem
bjsso, et
induuntur
pellibus g-riseis et aliis jocunditatis suse vestibus circumdatEe varietatibus cum tortis
,
WH
y,,_
crinibus et ornatu pretioso circumamictse ut similitudo templi, g:audentes cum g-audentibus, liberales valde et hospitales. Pellibus autem agninis
monuit supra Jacohus de Vitriaco. Tunc abhatiale
pedum
fecio
tcnehat Ctementia, cujus

fuit in
maximum
pro-
quantumcumque
subtilibus
et deiicatis utuntur...
Clericorum autem et puellarura et juvenum servorum etiam sibi ministrantium cinctae obsequio, in doraibus propriishonorificeetsplendide epulantur; nec desunt mensis eorum c-onsanguinei, in primo
propinqui, quos cog-natos suos appellant. Xn dormitorio autem juxta ecclesiam suam de nocte quiescunt... Facile eis conceditur causa recreationis et relevationis in domibus propriis aliquanto
gradu
sibi
augenda Srvcuiari honestaie, qux ante eam introducta jam fuerat, ut inferius constahit. Penes moniaies imicersarum rerum, si excipias sacramenlales, adminisiratio. Rinc monquam in aniiquiorihus diplomatibus, raro autem in recentioribus, pida in diplomateanniUlQ {VZ) et 1202 [Vi), sermo /it de consensu fratrum, sed tantum de consensu omsiudium positum
niura dorainarnm aut sororum totius cnpituli (14). Laborabant scilicet ibidem fratres primis ssecidis
terapore remanere, vel amicos et propinquos suos
equitando visitare. Sunt autem in eisdem ecclesiis pariter canoniei seeculares, in diebus festis et so-
lemnibus ex altera parte chori cum

:
praedictis do-
stipendia meêbant, capeiianorum vice fungenfacta sxmt heneficia absque sed postea unde intelligiturquare feminx uilo fereonere
et
tes
mem
micellis canentes... Similiter et in processionibus canonici ex una parte et compositffi et ornatae dominse ex alia parte concinentes procedunt. Quae-
dam autem
ecclesiis,
^'
ex
ipsis,
postquam diebus plurimis de
et Christi patrimonio vixerunt, relictis prsbendis
carioribus sibi personis matrimonio copulantur, filiosque et filias procreantes matresfamilias efficiuntur. Aliquas autem ex earum congreg-atione vidimus, quse saniori usfe consilio,... sumpto Cisterciensis ordinis habitu, ad magnum perfectionis curaulura pervenerunt. Quam plures etiam inter
prxcipuas haherent partes. Dum ssecuium xii erant in Ursuiano monasierio ad adoiesceret minimum quadraginia moniales sed ante medium idem ssecidum suppressx sunt pnehendx duodecim, ei nonnuil^ aiix venditê ei donaix, et anno 118H emissx fueruni pauperes atiquoi soro- p unde factum fuit ut tunc in parthenone res
,
eas
commorantes ag-novimus, quae cum omni humilitate et castitate salutem animjirum suarum studiose procurantes, tanto Deo magis acceptabiles
exstiterunt, quanto io ignepositoe non arserunt.
hxc nomina Ciemeniia ahhatissa, decana, retiquse sorores seu domime Jrmidrudis altera Clementia, Friderundis, Mabitia, MetinGerirudis , Sophia Euphemia Beatrix dis Elisaheih, Christiana, Jutta, Beatrix, ConstanAgnes, Hewigis, tia, Benedicia, Ida, Heiiewigis,
re?nansertnt
;
CanomcivideniHvpietuniqwevtin..
^^
Postquam itaque
in pristinas sanctarum
leges
virginum monasterii
'"**"'
inquisivimus , nonQuot initio nulla spcciatia indicemus canonicas, nuspiam, ni falessent canonici, quod sequentes legiiur. Verumta^nen anno lOSO
oportet.
for,
universx viginti et una ; (If!). In ditriennio veroposi soium septemdecim recensentur tantum abbapiomate anni iiOl (17) quihque tissa et novem sororum nomina et
ei
Friderutiis (15),
virorum qui canonici fuisse videntur

;
et
in
sacris operati in viri videntur canonici fuisse et
sanctarum virginum monasterio
pnepositus, capeliani Gerhard, Bero, Johan, Hezel, Regenold, Gerhard,

Thiederich.
(H (1)
Humhrecht, Hereman,
Wiihelm,
dipiomate anni 1207 (l^), abbaiissa, sex nomina sed prsecipuas sororum et quaiuor virorum tantum moniaies indicari vel inde constat quod rem peragi non earum tantum consensu, sed et capituli subditur ita ut sex ittcV haben:
Hxc enim
occurrunt nomina ad cat-
saecuio dcB sini quae choro inserviebant (19) et qux canonissae illustres dict<B fuere et XVII ineunte
.1)81.-18) Winlicim, Sacrarii.m Agriy.ina;.
pjiK-
Ad r.ombacl.. pag. 503 el HOi. Ap. ''^'"","' f , 500. 'î

T^^ê".!
(2)
(3)
Ap. Ilarlzheim, CoqHisiona Occidci.lalis,
78,
(!))
l?f col "
semi
-te?lb.d
'om. p.g. il5 seqq. el U.on.hlet. Urkundenbuch. C.ombach. S. Ursula v.n.i.cala. pag 791 el 792 Ar Francis oncolalis, lom. 11, pag. 794.-17) Hisiona
(S)
Ib.d.
pag.Tye. -Û)
ll-id.
pag.ut. -(19)Unb.d.pag,
79;,.
ad
,;
22S
itCTOtlB
GLORIA POSTHUMA
SS.
URSUL^ ET SOCIARUM.
virginum monasterium
extra muros Colonix erectum, adeptse fuerunt, ahbatissa eis prseerat LiNTSuiNDA. Quse continuo post successerint tatet
,
V. D. B.
ad minimum comitiss^ esse debehant (1). Baronissam tamen videbimus, quie etiam abbattssa
Ali^ moniales inferioris subselhi paulatim desierunt. Jam pauca de prasbendarum natura decreta 61 Quum per Aquisgranensis synodi moniatriplex intra ejusdem monasterii muros
electa est.
in tenebris. Sed
anno
,
1080,
die 9
Novemhris
,
quum
Sigeivinus
Coloniensis archiepiscopus
Pr6endariim
varia ratio,
et
Bxculo
XII
initium datum
deBiruclioni
Vits commxinit.
lium genus esset, aliarum omne proprium abdicantium, aliarum resermntium sibi usum fructum, aliarum demum proprietatem et usum fructum,sola administratione viro extraneo concredita
:
sanctis virg-inibus dedit ad supplementura scilicet abbatissas in priEbenda sororibus danda, quidquid novalium suis in temporibus erutum fuerit in ter-
minosancti Dionysii quodest iu Lunreko, abbatissa erat domna Mehtheldis. Gerritzheimense monasterium restituendum esse neque a sanctaruni
facillimse profecto hae pauperiatis leges
nequaquam obstabant ne prsebendse beneficiorum

rationem haberent ; atque hasc reapse prgebendarum species videtur ab initio exstiiisse , et quidem eo modo ut nonnullse moniales ab his prêbendis excluderentur. Certe inter canonicos, secundum art. 120 regulse, erant qui non suas tantum, sed ecclesise etiam facultates habebant,
virginum prorsus separandum vidimus supra num. 25 hinc anno 1106, die 9 Januarii, HeizzeCHA, in Gerichesheim et apud sanctas virg-ines impetravit a ColoniEC tunc temporis abbatissa
;
Coloniensi archiepiscopo, ut in GeFriderico richesheim advocatus tria tantum quotannis haberet placiia, eique in unoquoque piacito quaI,
dum
,
alii,
licet
omnem proprietatem non
objecis-
ecclesiae non haberent possessiones ; quae sent possessiones seu facultates ecclesitB 7iil aliud esse
tuordecim tantum solidi solverentur (6). Dum Fi-idericus lah anno 1099 ad 8 Kalendas Novembris annii\?>\ Coloniensem occuparet cathedram,
GuADEGiLT, abbatissa et Heresuint custos ecclesiê sanctarum virg-inum erat. Ille autem statuit ut decem mancipia, quse iempore S. Annonis Bertolfus presbyier et filia sua Enesa dederant, pergerent annis sing-ulis duas denariatas cer pro g
capitali censuillic persolvere
vestis,
possimt quam prsebendse canonicales. Quod ad moniales aitinet, iis nonsecus ac viris, omnibus eadem ex eleemosynis assignata portio necessaria lana et linum data, ex quibus vestes sibi conficerent panis etiam etpoius prwscripta certa mensura reliqui cibi communiter sumpti. Sed preeter hcvc alia eisdem trihuebantur quum com^
;
;
mortem autem quEeoperatione propriarum manuura suarum

;
post
esset confecta, persolveretur.
Fusius id monumenSacuid III

pvxsunt dwt-
mendeiur art. 13 regulae pueltaris ut iis, quee nil proprium hahere volebant, n^cessaria qu3eque prxterea coticederentur quod aliis nequaquam
;
tum supra recitatum

63
;
est.
faciendum innuitur sed eis aliunde hsec acquirenda, scilicet ex prsehendis, nisi forte
;
sibi
sibi
servassent bona propria.
Verumtamen
Colonise
usque ad finem seeculi xii, nisi abhatissse prsehenda excipienda sii, singulis prsehendis non assignahantur -reditus ex certis honis, sed merse poriiones erant redituum, qui ex communibus honis percipiebaniur anno autem 1202 decanse prsebendaa communihus bonis separata est quo
; ;
Veniunt dein diuv ejusdem nominis ahbaquse quo anno sibi invicem successetissx Gepse rint laiei, uti eiiam ex quo genere prior orta sit posterioris contra domus probe cognita est. Porro prior Gepa anno 1135 consensu sororum et petitione Reg-inberni, canonici S. Peiri Coloniensis ad nug-endam dotem altaris, quod Bruno, Cotoniensis priesul in novo porticu ecclesise sanctarum
,
Gepa\ quaHtn posterim-
cjmHibM
de Dassel.
virginwn dedicaverat,d. quodam Kudolfo,

riali
raiuiste-
sanctarum virginura
qui decimas in villa
Greverode beneficio possidebat, quadam commuta-
exempto porta aperta fuit ad constiiuendas singulas prxhendas in certis bonis. Paidatim, quse retiqua de communi vita supererant vesiigia,
deleia.
Dormitorium et coenatio communis sseculo Renomta xii et xui adhucin usu, dein sublata (2). communis dormitotamen s^pius ssecido xvi Reliqua rii lex (3). Sed non diuturno effectu. atque eo res exenon minus male composita
;
una videlicet praebenda, redemit. Diploma Brunonis hac de re supra num. 42 dedimus; quo multa alia explicantur. Adpriorem etiam Gepam spectare videiur diploma, quo Robertus Gtadhacensis ahbasanno UIQ statuit ut fructus beneHude (Oedt) ficii cujusdam in ecclesia apud
tione,
constituii patrihus
unte sxculo xvi devenerat in sanctse Ursuvirginum, ut quemadmolae collegio nobilium Rureniundensis episcopus, ad dum Lindanus,
ea Gladbacensibus cedo-et de causa ut octava paschEe in cappis celebraretur et anniversarium pie memoriBe domue Gebse abba,
tissfe SS.
Virginum
Coloniae in plenti
memoria ha-
berent
Baronium anno
ad
15b5 scribcbat
(4),
una vix aut
eas altera superesset sanctiraonialis, lutheranismo malebbndos a .suavissirao Christi jugo thahmos
ablicientp
Hsec tum jam decennium et forte ultrâ ohiisse videtur ; adeoque quum anno 1160 Hitlinus, Trevirensis episcopus, ecciesise SS. Virginu7H in Coionia duas partes decimse in Villa Keinse
{').
nec mirum vix enim biennio anie Truchsesius de Walburg a Coloniensi apostaia sed paulatim meliorem sede depositus fuerat
:
asseruit et G. venerabiiis abbatissa prîiomitataj ecclesije providentiara gereret ; ut in diplomate, quod num. 44 edidimus , fusius legiiur hsec
;
deindefaciem pai-thenon induit.

g.
V.
Abbatissarum
calalogus
et
praecipua gesta.
Abhatittx
Dc ^
et
iMuliuindu,
Mehlhetdii:,
Dionysius Samabbatissis 'e abbati.sis S. vix quidquam nobis suppetit ac marihanus (5), dein tria tantum recitat nomina. Quidni aspexit
Ursulffi, Ursul^,
ait
Beizzecha,
Gxutdegill,
9 uoruni geitit
explicata
luperius.
saltem diplomata, numero conspicua, quse edidit Crombachius ei alii ? Hanc lacunam, quanium Gerritzheimio licebU,conaOimurzmpcere.ûum.erru.n....... licebit, conabimur implere. Quum [fugere mo Hunqaris incenso, Coloniam confugere moah nialesseucanonissx ihiqueanno 922 sanciarum
(1)
Gepa videtur posterior fuisse et quidem soror Retnaldi, qui ah exeunte anno 1159 usque ad 19 Kal. Septembris anni Utl7 Coioniensem sedem occupavit. Hsec ex nohiiissimo genere comitum de Dassel (quod oppidum esi Westphalise) progesimiles enim naiales legibus, fundationis nita in quibus diplomaii inseriis, conformes erant juherentur moniales unam ex sms ab inquippe fantia secum multam ac reg-ularera atque monanobili sterialis vitse norma bene instructam, ex
: ;
progeuie ortam,
in abbatissse sibi
pneferre hoiiore.
^^'^^^'^'^''"^^'f^,^^^^^^^^^ preesiderci,recruduiisuhannum\\Q-lconiroveism
/'^^^^,^^.^^
jampridemagitatainterMachabceitzcumconvenua"
Winlicim.
Srttraiiiin,
Aj;ri[)|.mie, |>ag.
78.
(2)
Crnmbach
\ I, liag.
m,
ad21
PBB 7ili 645 7S0
(3)
clc
Clr llarulieim. (*) Marlyrologiuiii
Cuiicilin (iermaiiia;.
lom.
lUrci.l. 77-2.
Ocl.
(tj)
i.i
nolis.
(S) Gallia
Chrislinna
tora.
I,
iiova. lom.
Lutomblel, Uikuniictibucli,
pag. 173.
llomanuin, cdil. Kosweidi,
[7)'lbid. pag. 5Uti.
tum

k-
229
kUCTUtl
tum etUsulanum{\); dequa inferius*Actuosissimas

naiurge videtur fuisse hcec abbatissa ; prxterquam enim quod adversus Machabseiticas moniales, quantum potuit, singularem domus suse laudem et gloriam tuita est, anno 1169 Alberonem, saverdotemde Kentenich judicio vicit quocirca
;
non vindicas nos, Domine sabaoth. quiagens ista non reveretur nos, et iu multis pauci sunt, qui
nos honorant, qui magna sustinuimus piopter te, sed calcat nos terra cum gênere suo. Ecce, tili, maculastis lectum meum, in quo requiescere de-
V. D. B.
voluit Philippus, Coloniensis archiepiscopus , literis publicis constare decimam praefatae ecclesisB ad prsebendam cougregationis SS Virginum ita libere
quicumque pastor iii eadem ecclesia fuerit de terra et quadam decimatione sibi specialiter adsignata, censum episcopalem [et] servitium archidiaconi suo tempore absque omni contradictione persolveret nec aliquando omnino ab abbatissa vel cong-reg-atione requireret. Duas autem, sic pergit, partes lumiuarium ecclesiffi nocturualium
pertinere ut
:
bueram cum sanctis raeis redite ad cor, et recordamini quomodo prsBcesseruut vos antecessores vestrae, et cum omui humilitate et castitate amaverunt spousum suum coslestem imitatse sunt etiam in mortesua, ideocoronanturet accipiunt palmam.
: ;
Convertimini
a viis vestris, et sequimini eas et
estote paratEe, ut
quando veniet sponsus vester

:
et
pulsabit ad ostiura vestrum, confestim aperiatis ei et iutroducatis eum ad cor vestrum certe si placue-
abbatissa administrare debet; tertiam vero sacerdos

procurabit.
Eadem Gepa
et
universus conventus,
inita pactione pro 112 marcis ad tenuitatem prabendarum supplendum, per manus advocati sui "Wilhelmi comitis Juliacensis acquisiverunt ecclesije
locum noraiuatum in regnosuo, quod vobisprmstare dignetur, qui nuuc est et semper erit, et regni ej us non erit finis. Aique hsec adUrsulanas moniales scripsit Schonaugiensis Virgo unde hiec in lihro v, cap. 8, inter epirit
ei
esse ibi, dabit vobis
.-
mausos cum molendino in Emmicbove a Rheinoldo de Olpe ejusque uxore Kunegildi (2) quae confirmavit Philippus, Coloniensis prassul atque hic idem, quia in ecclesice sanctarum virginum Coloniensium stipendiis pr^bendarum tenuitatres
;
divina(ut ajunt) inspiratione scriptas, reperiuniur. Quo anno visa et literis mandata sint non satis constat, certe inter annum 115fi, quo magis ccepit S. Elisahethade S. Ursula occupari
stolas,
et
annum
1164,
quo diem
obiit
supremum.
66 Utrique Gepxsuccepit Clementia,
qu^ omne
C/eHign{fa,
invenerat, concessit anno 1172 ejusdem loci venerabili abbatissse Gepee, ut silvam quam Coloniensis parthenon habebat in parochia Marae
tem
magnam
auctoritate sua extirpavent et terram arabilemiude
facerent
vero ejasdem terrae decima ratione novalium archiepiscopalis juris esse dignosceretur, ipsam quoque ad supplementum pr^bendarum (S). Porro eis in perpetuam possessionem tradidit
;
quum
îif- luecenit, etiam studium posuit in curandis et augendis muU in prMpneheridis. Confirmavit imprimis seu etiam lieiiiU, extendit nonnulla acta Gepas de Dassel, eodem tiiiiiu grali* spectantia. Hsec scilicet, considerans fratrum ibi eic. mutat; laborantium stipendia in vino rainus sufflcere, cum consensu omniura dorainarum totius capituli, quffi
iti
minus sufficiebaut, suppleverat quod anno Wl^ Clementiaraium hahuit. Gejijadominabas quoque
;
his laudibus hanc abbatissam prosequitur CromObiit sequeuti, ut reor, auno Gepa hachius (i) nomine felicior omnibus ante se loci abbatissis, hoc quod novem illis annis etiam praefuerit, quibus Deus Opt. Max. multa SS, Virg-iuum millia mundo, cum
.-
per licentiara abseutibus, pietatis et misericurdiaB intuitu, id iudulserut ut vinum suum, qnod totum
abbatissae debebatur, per
decem
abseutiae suie se-
ptimauas, et
rent.
si
minuri spatio abessent, sibi retine-
Extendit hanc concessionem Ctementia, ita domincS omni absentias suie tempoiê vinum ut
viderit in iisdem inmag-nis prodig-iis declaravit numera martyrii sig-na, decoraritcongruis ornamenut cultus tis, et per orbem terrarum distribuerit,
:
suum sibi
ohtinerent, ea tamen lege ut, quod ipsa amitteret, sibi a conventu suppieretur ptuhinc rimum his concessionihus legem de claustro inco:
SS.
Virginum
latius propagaretur.
Eadem multum
:
alienaecclesiae profuit, utlatifundia deperdita, vel plurima de aedificiis recuperareutur. Instrusit

ta
lendo solutam fuisse quis non videt ? Jam Gepa a concitiis Coioniensi et Trevirensi iantopere deinde improbatum (5), induxe-
annum grati^,
rai
;
suo comparavit, et acquisivitecclesise
auxitstipen-
ita sciiicet ut
mortui prcehenda integrum
instrumentum dia canonicorura et oanonicarum, vasis argenteis, vestibusque sacris SJicrum mirifice
exornavit. Denique quamplarimas anni festivitates, stipendiis dout solemnius perag-erentur, lautis
navit.
annum
vacaret et inierea 7'ediius vivis cederent triginta diehus annum ittum auxit Ciementia; quee omnia anno 1174 prohavit diplomate Philippus I Coioniensis priesui. Biennio post, confirmante eodem Phiiippo, Ciementia sancta-
sed ipiyilun-
65
Verum ego quidem
vehemeîter dubito an
sit
Um
latiine-
singularihus laudihus prosequenda

Dasset.
Gepa de
altera
rum virginum ahhatissa totusque conventus ad supplementura teuuitatis prjEbendarum suarum ex

communi
consiiio
ecclesiiE sua; coiiqui.sit'runt pro
gkxii.
Ea enim
abhatissa, nisi
jam sub
Gepa rerum facies conversa fuerit, introductt mores sunt in monasterium sanctarum virginum in libro iv Visionequaquam religiosi. Quocirca
duodecim raarcis liberu^

fratre ejus et anno 1176 pactio inita ticuio, cive Cotoniensi, votione_êt
allodiura, videlicet inanet
suraunum,a Conradode Asmundeslo

Aistradi, uxore Conradi
Winrico
{(!).
Eodem
ali-
num
S. Etisabethx, cap. 4, hcvc leguntur
SimiU
cum Wernero
de Mon-
qua monasterium
ritmiratrs" l. tonans in os eujusdan. verajestatis

virgimiculi hominis, clamat ad sorores sanctarum Eiliae raese sunt quasi Colouia, diceos num in et vunitatibussuis derelictae, et evanuerunt in huc atque illuc, sicutaruudo, qu u vento movetur viis suis, dicit Domisic sunt filiai mese in omuibus sanctorum meorum, qui effusus
: :
de.uaten,,
."-, jcc e..
sororictarum virginum gessit, a fratribus et promeruerat ut in frutrem bus ejustlem capituli stipenab eis assumeretur, et licet laicus esset, pnebendEe acciperet. Qui ftiam dium taraen unius
ab eadem ecclesia beneliciatus

lazgut
erat bonis fuoda-
nus
Sanguiuem
est in terra, calcat pes vester
et
sub pedibus
:
vestris
vulgo teengut et libus et bonis cen.sualibus, qujB dicuutur. Cura autem procedente tcrapore
sunt qui vos accusant coram me dicentes
Quare
idem Wernerus prole caren;t
et
majori devotione
CrLbacli,|.og.7yi.-(5)ilMd.i,as
7'J2'
- (*)
Ibid. pog. c.l.
atque
'^
230
AVCTOFE
GLORIA POSTHUMA
ip-se
SS.
URSUM
ET SOCIARUM.
atque dilectione ecclesiae traheretur,
una cum
feodalia
reliquas, quas bonse meraoripe Philippus archiepi-
V.
B.
uxore Gertrude prsedicta censualia sub tali forma conditionis addisit et assig-navit, ut tara ipse quam uxor sua Gertrudis
bona omuia tam
quam
scopus praedecessori suffi et sibi ad supplendum praebendarura defectum et curtes monasterii restaurandas concesserat, auctoritate apostolica Caelestini III cqnfirmari (5). 69 Anno 1202, quo Ungelo.unus de fdelibus, majori securitaie et diligentiori cura laborarei in
ea orani tempore vitae suae possiderent et fructus inde pro arbitrio suo perciperent; post utriusque
'fiiquarjiu
'^"
bona omnia ad ecolevero mortem quod nullus hteredum sive prffisiam redirent ita fati Werneri sive uxoris suaFi Gertrudis quicquam juris in eis obtineret. In compensationem Wernero et uxori pro amborum vitse tempore nova assignata preehenda, quse penes Clementiam ahbatissam erat. Esec denuo confirmavit PhilippKS
ipsa prEecriitta
;
"''" '"""'
curte
quadam
in
Germrode, quam
ipse,
quum
cura
$orores puu-
perr
i'ide
archiepiscopus (1). 67 hivenit Clementia aliam etiam viam, qua rem domesticam sui monasterii egregie promoveret, sed spiritualem
emiiiit,
unde
Sammaxiniraiiiu Co/>))it.v
i-onvenesi'.
tutorliu
(meo judicio) magis magisque pessumdaret, Non procul a sanctarum virginum parthenone, in cujusjus et rem iransierat, distabat S. Maxi?nini templuin. Porro anno U88 cura licentia ClementisB perDei misericordiam abbatissse et totius conventus ejusdem loci adecclesiam S. Maxiraini et omnem locura ad eamdera
spectantem ob honorem Domini Salvatoris et santissimse Matris ejus libere diraisste sunt pauperes
B aliquot sorores et pia consideratione accepta liberaliqua dos, Uberalitate? tate * ecclesiaB adjutse {l).His assignata sed certe jninor quam preebendse qualescumque,
bellorum calamitate in miserum starestaurare, eam eidem colono, uxori et posteris jure hasreditario concessit Clementia, constiiuia annua aiiquot maldedorum tritici pensione quse. singiUa maldera seu malira ctausiralis mensuro' unum modium cum duobus irientibus capiebant (6). Quoniam vero, sic pergiiur in diplomate (7), usque ad hoc tempus decana nostra nuUos aut indivisos habebat reditus, placuitnobis ettoti conventui atque immutabiliter statutum est ut prsedicta maldera decana recipiat. Biennio post 7iovi reditus additi decanias sed smperius jam aliquid de singularium preehendarum ereciione diximus Obiit Clementia anno 1205(8), Eam laudai Crombachius (9) quod iurbulentis' simis temporibus mulium de sibi debitis reditihus libenier remisit, ut augeret stipendia congregationis. Eadem in ecclesias et eedificia resiauran- e da mulium impendit pecunise Utinam, qusesub
sterilitaie et
tum redacia esset, cccperat
utraque Gepa pessum iverat, regularem
discipli-
quibus ante fruehantur. Favit tamen eis magis Deus quam majoribu^ suis ; ita ut vitam canonicam,suscepta etiamregula S.Augustini,observare perreccerint, dum Ursulance dominx ab ea prorsusdesciverint. Etquidem,quum Sammaximiana colonia vere regularis fuerit, hinc novum exsur-
abolevisset cui, quum 70 ClementitV- successit Euphemia juvencula adhuc esset, virgines duee Ursulanae loca sepulturee sux manifesiasse feruntur ; quce
;
nam communem
restaurasset
nedum magis magisque vitam

GestaEupht-
mis
ei Fredt-
''""**"
gitargumentumquoconstet Ursulanumparthenonem tunc temporis regulare adhuc institutum fuisse. Sed verisimitiier pauperes illse inde translatce, ut reliquae
deinde sequerentur ssecularium
canonissarum
nliit tmiliil
iii
instituta.
posiea reperta Heisterbacum ab itla missa fuisse perhihet Cxsarius [\^), scripfor coasvus. Eadem anno 1207 subscripsit fundationi, quam WilhelmuSy canonicus ad sanctas virgines, fecit pro festo omnium sanciorum solemnius celebrando (11). Quum circa annum 1222 diatogos suos de
illustribus
prxheiidis-
Sequentibus annis, quum schisma Fridericianum ejurasset Philippus archiepiscopus et iamen ipsius imperatoris gratia domi betiique validissimus facius esset et imperialibus pariibus formidandus, contraColoniensem ecclesiara domini imperatoris offensa exsurrexit, ut in diplomate Clementix abbatissx legitur. Hinc nonnulli sibi neque ex res ecclesiarum vindicare ausi fuere verum etiam ex grandine et hac tantum causa impositis a Cotoniensi et Trevirensi pnesulihus conirihuiionibus nonnihil reditus Ursulani atfiS
;
miracidis scriberet Cxsarius (12),
ante paucos annos defuncta erat Euphemia (13), et successerai Benedicta ; inter quam et S. Enget-
hertum, anno 1216 Coloniensem archiepiscopum creatum, orta esi controversia super horainibus quibusdnm, Ludvico scilicet de Hagane et suis sororibus et materteris, quos hic Coloniensi ecclesise
pertinere dicebat, etipsi abbatissseseu ecclesiEe jure censuali attinere asserebat; sed abbatissa cura suo
conventu de voluntate et assensu preenominati Engelberti coram ministerialibus sculteto et scabinis

de Kempena justeet rationabiliterhomines obtinuit ^ prsenominatos (14). Posi Benedictam abbatissa creata est !Frederundis, qu3e anno 1229 collatis atiquot bonis novum parihenonem de Piscina Co-
'
Quocirca, ne couventus, inquit (3), gravem queriraonia dig-num pateretur defectum, prsebendara raeam D. Gotscalco ejusque conjug-i Richildi, filioque Wilhelmo ad decem annos cum orani integritate ptipendiorura exposui, certa pecunix ratione percepta Neve miretur lector quod Clemeniriti.
.
duas abdicet prxbendas sex penes se iniiio habebat, ut ex sequenti ejus scripto constat (-i) D. Gepa felicis memorise, in ecclesia nostra abbaprasbentissa, ob multiplicem defectum duodecim
tia
;
.-
alia, das in usus suos retinuit. Qua defnncta, et substituta, perordinaiioquse etiam Gepa dicta est, nera doraini archiepiscopi et priorum sexei ad supplementum defectus concessae sunt, et alia; sex illis, quse in choro servirent, coUatEe sunt. Ego vero
loniensem sub regula S. Norbertijuvit, et mense augusto anni 1234 idem heneficium preBsiitit Brigidiano puellari asceterio in Marienforst prope Bonnam. Neque res sui monasierii neglexit; quas quippe mense Junio anni 1238 obtentis a Conrado ,electo archiepiscopo Cotoniensi, decimis novalium in Oisendorp auxerit, et plura anno
sequenii statuerii et contulerit ad incremenium susieniationis ioiius collegii, quo magis fioreret divinus cidtus (15). Alia miito. 71 Elisam, inquii Crombachius [\Q>],post Frederunden priefuisse docent vetustae subscriptiones. Primayn ejus mentionem anno 1241 reperi.quo
contidit Ahelino apothecario, beneficiatijure,no-
7emv'>^-^
^^
Clementia in ejus dignitatis sollicitudine, licet indigna, perraanum Dei assumpta, ea.sdem sex pras-
^^J^lgraaimw ?''
(1.'
bendas
retinui.
curavit sibi
duas ahdicasset xiv Kal. Maji anni 1192 quatuor

his posiquam
Fx
valia
qucvdam in Oisendorp. Ejus tempore Conradus archiepiscopus oh varios bellorum tumultus,

(10) lllustrium miracul. el hi^lor., iib. viii. Ibid png 796. (1 1) Crombai-h. pag. 79-86. pag. Ii57ct 6o8.eilil, 1^99. (13) Ibid. lib. vm. cap, Hli. pag. Lib. X. co|.. ^H, pag. 7ti5. (lii) Ib. png 798 cl (U) Ap. Crmi.baeb, pag. 79(J ci 797. -(Ili)lb. p.ig.Tâ.
(2) Celeiiius, (tlLaconiblcl. UikunJenbuch, tom. I, pafi. j21. magnUudine, (K.g. 546. - (3) A|. Crombi.ch <Ic admiranHu Coloniit (5) Ibid. pag. cil._- (6) (i)lbid. pag. "llK. n,, 974cl79:j. l7oJ. frin Ciiiii-iuni.Gtossurium, vo IMd-rt, aiidnioiies anni {!) (8) Ibid. pag. il25. l'Bg. 795 el 79(i.
cap.
(12)
6.i7.
799.
|'7)
A?:
CromrcC
coacttis
231
coactus est carUativum suhsidium ab ecclesiis postulare-.vicissim QTatus et munificus,utmonstrant ejus litterx templo SS. Virginum coUatse de secundo anno gratim: qui quis essei supra indicavimuSf
virginum concionibus promovebant. Quam ab causam trecenta sodalitaiis hujus corpora dono
coilegii et antistilee
1)
11.
obtinuerunt
eidem
ut se
pa- ZtlmlTplrtxcepa (joo-
tres vicissim gratos exhiberent,

toti
anno 1210
in co-
num.
66.
Conradus P. G.
S.
Colonieusis ecclesiee arEli::.e
mitiis generaiibus Argentinensibus congregaiioni
'""*
<>''>'".
chiepiscupus dilectis in Christo
abatisjÊe,
et
conventui ecclesise SS.Virg-inum in Colonia, salutem in Domino. Cum vos nostris compatiendo necessitatibus, et
Inntate spontanea
damnis de vestra mera liberalitate, et vodecimam fructuum prjebeudarum vestrarum, et praesentis anui vicesimam in nostrum subsidium donare decreveritis nos vestriE bene,
sanctarum virginum, id flagitanii, communionem bonorum Ordinis totius obiulerunl dipiomate: quod revitat Crombachius (1). Manei hodie, addit iile idem, singularis unio dictorum pattûm cwn coliegio Ursuiano. Id premebatur iilo tempore magna rerum necessariarum penuria, et ut
antea i?isinuatum, vix ut ritu consueto divina
volentise g^ratam vicissitudinem rependere cupientes,
peragi valuerint
indulgentiis,
et
.-
ideo obientis sedis apostolicie
vobis indulg-emus, ut prteter
annum
gratiEe,
consuevistis, unura annnm bonorum, sive moriamini in claussive relitro vestro in statu, iu quo nuuc estis gionem intraveritis, a tempore istius nostrae concessiouis tam vos, quam successores vestrae in perpetuum obtineatis ita quod decimam, et vicesimam dantes, quidquid de fructibus prEebendarum
quem hactenus habere

gratise sing'ulae
assumptis sanctarum virginum reiiquiis, non provinciam tantum Coioniensem, et sedes ejus suffraganeas sed et cxtra eam varias GermaniiB diwceses eieemosynarum corrogandarum gratia peragiârunt magna frequentia popuiorum, addccejiier augusteque reliquias excipiendas religioso cum apparatu se ejyundenie. Duorum hac super re episcopo?-um Paderbor:
.-
vestrarum anni gratiJB vobis concessi sive per nos, sive per fideles vestros fuerit ordinatum, ratum et firmum permaneat. De successoribus vero quia
,
B decimam
et
vicesimam non dederuut,
ita statui-
mus, ut omnes fructus anni g-ratiae sequentis cedant integTaliter ad usus ecclesiEe, et vestris successoribus similiter annum gratiaB concedimus, sub
forma prEescripta districte prEccipientes, prsedictam nostram concessionem sive indulgentiam sub pcena excommunicatiouis jam latie iuviolabiliter in perpetuum observari. Datum Coloniae anuo 1244 mense Julio. Observatione dignum est jam tum canonissarum institutum non amplius habitam fuisse religionem; verumtamen vix propterea Uberum eis erat redire ad siecutum et vulgo vacabant tantum prgebendae per obitum canonissarum aut transitum ad retigionem. 72 Eadcm forie beltorum tempestate, nisi pauio
citius malis,
ijidutsit
nensium mandata, tota dicecesi pubiicaia, recitavit Crombachius (2). Priu^ dedit Bernardus auno Domini 1247, feria u post Misericordia Do mini, seu n Dominicam post Pascha; alterum Simon anno Domini 12(i7, feria u post Jubilate, seu III Doininicam post Pascha. Sed de his infra. E 74 Ut ecctesiam Ut-suianam prcssam inopia pnrochiu Keisublevaret Conradus archiepiscopus anno 1218, cni <t"ii\^>IV Kaiendas Septembres eidem parochiam Kel- "idtm raticgiu; sensem, in qua jus patronatus obtinebat abbatissa, univit dipiomate, quod edidit Crombachius {'S) et Lacombietius (4). Anno sequenti confirmavit camdem imionem sedis apostolicse poiestate, cujus iegatione fungebatur quod operse pretium fucrit
:
adnotare
Conradus Dei
Gratia
S.
Coloniensis
ecclesise archiepiscopus et apostolicae sedis legatus.
Cum
nos ad preces
dilectae in Christo Elisae
abba-
pnthendada-
tissae, et capltuli ecclesiie
""
/w'*
Eiisa cuidarn, prxcipua
sanctarum virg"inum Coloniensum, ecclesiam de Kelse, de cousensu viri

niensis propter
'"""''^
quadamoenerationesanctasvirginesprosequenti, quidquid ad vitx susientationem annuo stipendio canonissis tribuebatur ; id enim retigiosum ducebatur, ei ad fovendam in cceiites pietatem oppor-
venerabilis loci archidiaconi raajoris praepositi Colo-
piam
et
rationabilem cauaara ipsis
concesserimus, ac suatentatiunem in dicta ecclesia
tunum, eorumquasi familiaribus accenseri abbatissa totusque conventus SS. Virginum in Coaffeclonia. Cum Sophia relicta vidua Gerardi ut fructus unius tuose a nobis saepius postulasset,
:
Elisa
Deo servieutium, nosearadem concessioncm nostrara ratara haberi volentes, et abomnibus inviolabiliterobservari
:
ipsam autoritate legationis nobis
a sede apostoliea coucessa confirmamus, et excommunicaraus omnescontradicentes, et impedientes
C pr^bendse
sibi
ad terapus
vitJE suae
vendereraus
tam pium
et laudabile factura
nostrum, et omnes
nostrum Conraquia durante g-uerra inter archiepiscopum ex una parte dum Colouiensem
R. P.
qui se praemissis opponere, aut ea infirraare raotiuntur. Actum anno Domini 12 19 IV Idus Aprilis.
ex altera, et ducem de Liraburg, et alios coraplices incendiis, rapinis et exacecclesiae nostrae

curtes
defectionibus adeo essent devastat^, ut propter stipendiorura non possent diutius subsistere tum
Interea ffenricus de Vienna, major prwposHus,

electus est
Trajectensis episcopus, obienio sedis
apostolicce priviiegio reditus beneficiorum suo~
aliquatenus in eodem, nos pensato atfectu,

praedicta
quem
rum percipiendi, quorum administtândotmm in parochia Ketsensi potestaiem (unc fecit abbaiissx
EUsx,
ut iitterw probant, anno 1251 datcV. Et idemipsequadriennioposthisfateiurpatentibus: Henrjcu.'; de Vienoa 0. G. Trajoctcnsis elcctus raa-
gerere Sophia circa nostram ecclesiara vidclicet, ex hoc insuper spe concepta. videbatur omniquod eadem bona fide promisit, quod modis
:
bus ecclesiEB nostrae intendere debeat pecuniEe unius fructus praebendas pro certa surama quo;id vixede consensu coramuni sibi vendidlmus,
rit
promotioni,
jorque in Colonia pnepositus et archidiaconus, cum D. Papa de sedis apostolicae bcnignitate consueta nobis gratiara fecerit specialem, ut omnia nostra
ecclesiastica beneficia, ante nostram conlirmationera habita, ad certum tempus retinere, vel ha-
percipiendos
ita videlicet,
ut in paue, vino,
corpore denariis, aonona, et orauibus, quae suut de singulis annis percipiat , et prEebenda , tantum quantum in ecclesia personaliter servieutes percipost obitum suum annum g-ratiie piunt annuatim
:
bere
possiraus
nos etiam
aliis
gratiam
,
facere
''f")}
Prxdica-.
ffacimt
nihilominus habitura. 73 Florebant eo tempore Coloniae Patres Dominicani prcesertim cum Albertus M. ibidem philosophiam profiteretur : iidem cuitum sanctarum
:
quae a nostram de Kelse volentes, ac D. N. Conrado archiepiscopo de nostro et V. P. capituli majoris consensu est ecclesiae sanctarum
ecclesiam
virginum Coloniensium adunita in augraentum prEebendarura, et ad sustentationem Deo servientium ibidera concessa, liberaliter resignavimus ad petitionem dilectae nobis abbatissEc, et conventus
(3) Ibid. DBg.
(!) S.
Ursula vindicala, pog.
80().
(2) ibid.
p3g. t)92 el693.
800.
- 14) UrkundenbucJi,
lom.
II,
pog 174
ct 17!.
ejusdem,
232
tUCTOBB
GLORIA POSTHUMA
SS.
URSUL^ ET SOCTARUM.
19 Fehruarii. Post venit Margaueta, comitissa in Hohengeroltzeck et Suliz, quw requievit die 10 Novembris anni 1602. Vacavit dein ahhaiialis sedes usque ad annum 1604, quo etectaest Mahga1'
V. D. B.
ejusdem, reservantes nobis fructus ejusdem eccletempus a D. Dapa sise, sicut nobis sunt ad certum
concessi et contirmati.
Datum
ColoniaB
anno 1253,
V kal. Aug.
componitur
lis
75
Fuerunt Juliacenses comites multo tempore
cum
co"'i-
((6ia Julia-
collegii Ursulani advocati ; quae occasio videiur repeiunexstiiisse, ut Elisa Walramum comitem
Isenhurg Grensaco mortua Joanna Helena, badiem ohiit anno 1638, ronissa de Siauffen, qu3e
eeta, comitissa de
;
anno
1607.
Ejus
loco electa est
cen$ibut, advocati collegii
darum apud Conradum

tis fidejussoribus nohili
egerit
.-
is satisfecit obla-
die 2 Octohris.
(Crombach
(6)
hahet
die 30 Ocio-
Vriulani;
viro D. Ottone de Wilke-
Gerardo rode, Godefrido Rufo de Angersdorf, pondo. Actum Colonix in prfesentia Aquensi de D. Coloniensis archiepiscopi in suo palaiio anno Doniini 1255 in die Lamberii episcopi et martyris.
Eadem
Elisa hiennio post
cum a
dimcesis
bris.) Ejus loco elecia esi eodem anno die 9 Novemhris Ehica Ckistina sx comitihus de Manquas derscheidt Geroldstein et Blanckenheim Cromhachius lihrum suum ahsolanno 1647, quo vebai, adhuc collegio Ursutano preeerat. Longius non procedit catalogus Ms. quo usus fui, et frus,
Moguntinx
lissei,
non levia damna pertucum Gerardo Moguntino electore feliciier

inquilinis
;
tra Coloniam dedi literas, quibus de reliquis ahhatissis scisciiabar.
set
qui in diplotnaie morem recenveterem, vindictam ccelitum cultu reliquiarum supplici eocpetendi : Gerardus D. G. S. Mog-untineusis sedis arcMepiscopus. Notum vobis esse volumus quod super quaestione, quam habent contra nostroshomines D. Abbatissa et conventus ecclesise
litem composuit
:
% VIII. Lis de nomine agri S.

sulse agitata inter
Uret
Ursulanas
sanctarum virginum
de xxiii vini vasis et rebus aliis, per nostros homines, apud Laynstein Ea adablatis, ita inter nos et ipsas convenit etc.
in Crdonia,
si
Magdalenseas seu Machabseiticas

moniales.
K
(Xtra mosnia civitatis stetit Ursulana basilica usque post mediuni s^culum xii unde in prsemissis diplomatihus toties occurrit monasterium sanctarum virginum extra muros Colonia* erectum. Hanc locorum conditionem mutavit Philippus 1 seu de Heinsberg. Hic enim, anno 1180 auctus ah imperatore Frederico ducatu Wesiphaliae et Angarise (7), quum decessores pene omnes suos gloria superaret, ut recte loquitur Crombachius (8), inag-rum ursulanum mGenibus g-ens molitus opus iutra pomerium urbis AgrrippinaR consticlausum, disceptuit, ne pateret hostium insultibus. Multa de eo agro, de quo in Commentario taiio fuit
;
,
jecta conditione, quod
aliquo
eorum terminorum
conin solutione defecerimus, eEedem abbatissa et iraprecatioventus, humiliationem reliquiarum et nes contra nos facere poterunt etc. Prfeterea pro-
E.
de nomine
;ign Uisiilaiii
iiiiei1111$ et
VrulaAfagila-
mittimus bona fide, quod ipsas in bonis suis in districtu nnstro, et alias ubi poterimus, promovesubditis bimus, et injuriatoribus earumdem nobis
leiiAai
mo-
niules auno
i
1!2
(tei
cum
requisiti
fueriraus
eis
justitiam
faciemus.
iioldo ari-hi-
Actum
de Ruuckel, nec non
prffisentibus Ottone de Everstein, Burchardo Wuldenberg, comitibus, Siffrido prjeposito de

et Ulrino
episcipo in U-
larum
ItllV
favo-
iCHi d'rimi-
cantore Majoris, Joanne
de Rennenberf-' S. ginum cauonicis , actum
Andrese, Henrico ipsius SS. Virin
domo
D.
Udalrici
vigilia Pentecostes. Anno Domini 1257. Eodem anno liiem aliam Elisa cum curione ad SS. In in ejus tractadulgentias feliciter composuit Ego Elisa D. G. Abbatione hoc se modo nominat tissa SS. undecim millium virg-inum Coloniens. Sequeniium. ahhatissarum nomina tantum, quse
:
:
prcevio num. 236 nonnulla retuHmus ; qase repetere necesse non esi. Exstahat auiem ihidem ante
Heliqu.r ab-
batissx usque
ad mediutn
meulvm
xvii.
innotuerunt, indicabimus. 76 Successit Elisce^FniTi^mms circaan7iuml2Q9, qux in controversia quadam. appellavit ad sedem apostolicam. Post Friderinem venit Eusabeth, pro cujus memoria soror ejus Aleidis, canonissa
sacellum S. Marise Magdaerat parthenon. Quum lenx ssecido xii celehris fieri ccepit is ager autem medio oh retecias sanctarum virginum exuvias, exoria Ursuest lis inter Gepam de Dassel, abhatissam
hominum memoriam
,
eique adjunctus
lanam Reinoldique archiepiscopi sororem ei Magdaleiiceas moniales,
quod hw
S.
Ursulse et sociarum F
:
sanctarumx\ millium virginum, maldera circa annum 1334. Successit duo dedit Pevuonetta seu Peunetta ex comitibus de Arnsparherg, cujus diplomata ah anno 1337 ad 13fi6
item scvcularis in
in suo sciticet ampomerium suum earum sanguine consecratum ibi puteum in que?n receptus glehis purpuratis coagulatus cruor; agrum sang-uiueum,
glorise fieri vellent participes
biiu eas cxsas

;
tim a Cromhachio reciiantur
(1).
Juccta Catato-
gum ms. ahbatissarumS. Ursulse, quemadmanum Mailgaueta haheo, successit anno 1371 Greta sew Isenhurg, cujus priinum diploma, quod indide
Crombachius i^l) daium est anno 1374-,- ultimum, anno 1379 (3). taGAunis de Isenburg Margaretx occupavit locum, ejusque nomen legitur verum in diplomatihus ab anno 1384 ad 1391 (1-) legitur id munus gessisse usque ad annum 1398 Septemhris in pnecitato catalogo. Ibidem die 23 Aones de Wede, ahhaanni 1486 ohiisse diciiur tissa ad S. Ursulse et 1 Julii anni 1499 Makgahetha
cat
;
Ursulanum aliisque honorificis appetlationibus sedem sua appellandam basilicam quoque suam titulum sanctarum virginum mereri et alia id genus. Non 3equo animo heec tulisse Ursulanas canonissas quis miretur ? Verwntamen sedanda
,-
haec dissidia.
Quod
ut preesiaret Reinoldus, dedit
monialihus S. Magdaience anno 1162 irium Magorum corpora et anno sequenti septem Machahxo rum et matris capita cum aliis multis reliquiis, quas, Mediolano expugnalo, Coloniam transveagri xerat (9); ea lege ut ne deinceps Ursulani usurpareni, sed canonissis hasilicde nomen sihi sanctarum virginum integrum relinquerent. Lis
von Wesierburg, quse illi successerai. Margarethx locum occupavit Agnes von Dauhn, comitissa in Falkenstein, electa anno 1501 in festo
Ociobris Inventionis S. Crucis ; ohiit die QM"^ successit Justina von Lugffen (5), anni 1534. comitissa in Butingen, decessit anno 1572, die
(U
04
Ap. Cioml.ach.
tamen ideo non cessavit. 1167 78 Quum enim Reinoldus anno 1166 aut
.o,U''aaPI'i
lipiio fl'"-
Romcepesteextinctus esset, Philippus Heinshergi- i.eigico i iniit },uuriorMf cus, qui ei successit, aliam omnino mentem intro- grawm afino et quidem, quum in S. Magdaiendebasilicam li7S duxit moniaies ordinis S. Benedicti, capellam vocaChristiann nova. tom. 111. col. 682. Hisloria SS. 795. î) Crombach,
pg
cil.
801.
^6)
imi,
10i:i c.
oc. cil.
lUKl.- (^
(ti)
Ibul. loc.
(2) S. Ui-sula vindicala, {i) lb.d. cap. 1016.

Ibid.
paa.
pog.
U4o.
17)
Gallia
if-
(8) S.
Ursula illusliala.
pi-p-
Trium regum Mogorum,
vag.
Giyelscqq.
Vtt

A
vit in
233
iccTou
^- ^-
memoriatn sanctarum virginum,

in Colonia,
dicitur S. Ursulse ag-er,
in locoqui constructam.
platese
reret.
nomen deinceps a SS. MaohabEeis adhaePium Eng:elberti mentis propositum, mar;
"
Res ipsa clarius ex fundationis

tur
:
literis
cognosce-
Philippus Dei gratia Coloniensis ecclesiee archiepiscopus, universitati fidelium tam praesentinm,
tyrium ejus praematurum intervertit nam nnno 1225, dura Schwelmensera parat ecclesiam dedicare, in itinere gladiis
sacrileg-as
impiorum occubuit, quorum

vitJB pro-
quam futurorum, notum facimus omnibus Christi fidelibus, quod capellam in memoriam sanctarum
virgriuum,
in loco,
manus
Christi patrimonio
dig-us averterat.
qui dicitur S. Ursulae agrer, in

,
cum omnibus pertinentiis Colonia constructara suis, sanctimonialibus ordinis S. Benedicti in eadem
Deo et sanctis virgînibus iu perpetuum servituris, de communi fratrum S. Cuniberti assensu (intra quorum terraiuos ipsa capella sita esse cognoscitur)
praesentibus etiam Colouiensis ecclesiEe prioribus,
80 Perfecit tamen laudabile decretum successor Charm, ûom ejus Henricus Molenarck, qui Joauni Mithylenoeo nw/uiraf, episcopo, sedis apostolicae leg-ato, comraisit anno '^'''"'"''
122S, ut recens adjectum chonim ad SS. Macha"l^^^^l^^^l bffiornm honorera ritu solemui sacraret {3). Leg-a- mineSS. Virtus, translatis partira in priucipera
pro reverentia sanctarum virgînum, nec nou et pro eonsideratione religionis, et honestatis sancti-
monialium earumdem, quiete et pacifice perpetuis statuentes, temporibus concessimus possidendam ut nuUi omnino hominum liceat ea ipsa auferre, diminuere seu exinde eas quomodoUbet temere
: ,
aram SS. Machabaeorum ciueribus, partim in elaboratam opere magnifico lipsanothecam, locum dedicavit, et araa snmmajliteras indidit testes, utad poateros ea, quffl de tot saeculorum contentione dicta sunt, certius
pervenirent. LiterEe siguis integris in ara principe casu repertse sunt. Cum enim chorus fatiaceret, et
sinum.
templum incendio funestatum
eg-eretinstauratione,
perturbare, ex autoritate S. Petri, et nostra, bannum et damnationem omnibus deuuntiantes, qui
Helias Mercasus director conscientiarum sanctimonialium eam in se suscepit curara ; et araota meusa
principalis altaris, literas iu
adversus hujus
facti
veritatem aliquam
rei
injustitije,
membrana
sig-natas
vel violentiae audaciam tentarint inferre.
Ad im-
invenit
P mortalem
ig-itur
hujus
pag"inam sig-illi nostri muniri. Facta sunt haec anno duminicEe incarna-
memoriam, prEEsentem impressione fecimus com-
quse loci vetustatem et hactenus narrata, testimonio nuncii apostolici roborata, complecte;
bantur. Ita enim Ortuinus Gratius Helie ajqualis, qui hec ipsa jussu ejusdera monimenlis tradidit,
affirraat
tionis 1178, Indictione v. Opiis erat, ut severiori-
tus 'nnnis arceret violentiam, quod multi studiosi fautoresque Reinoldi et Gepce sororis, demortuorum, rem iegrius ferrent, arbitrati decedere nonnihil honoris Ursulanx Basilicee, ubi recens invenia, solemniter elevata, maccimo concursu fidelium Ursula regina colebatur, nomen tamen agri Ursulani alteri parthenoni tribui. Archiva loci breviter rem gestam his consignant verbis Successu proinde temporis Philippus de rieinsberg*
.-
Quo facto, ait ea omnia, quse anteaa nobis narraia sunt, luce ciarius a prcedecessoin:
bus
tis
et majoribus nosiris in eoiiieris et monimen' commendata, munita atque recondita conspi-
ciuntur{]]. Inventatuncetiam talisepigraphe fuit;
ANNO INCAUNATIONIS DOMINI 1228.
VIl KAL OCT0BRI8 UEniCATVM EST UONASTERIVM ISTVD ,ET HOC ALTARK A V. lOANNE MITUYLENENSI AHCUIEPISCOPO, IN HONOUEM S. MARIiE VIUQINIS, ET SS. MACHABiEOBDM, ETSS. PETRI ET
PAVLI, ETALIORVH APOSTOLOllVM, ET
S.
MICHAELIS, ET
archiepiscopns, Keinoldi successor meritissimus templum illud, quod Solinus erexerat, et ob hanc
OMNiUM sANOToitvM. Huuc tnndem finem habnit tot annos continuata dissensio, utrum in Cleraatiani
templi
praememoratam pertlnacem Ursulanarura
.simul et
fundo
vel
Machabaeitico sedes praecipua
'
pi..rum?
vestrarum virgînum coenobitarum contentionem in eum usque dieijj. non consecratum fuerat, in Dei oranipotentis, et matris Dei, neciion undecim milliujjj virgiuum, priorum * videlicet raartyrum omnium honorem mag"nifice consecravit, et ipsorum
sacris reliquiis opplevit
(1).
adeoque uni loco per excellcntiara sanctarum undecim millium virginum nomen delanienae fuerit,
beretur. Clematianas virg:ines ob S. UrsulEe et
prffi:
cipuarura
virgînura
illic
coDditarura reliquias
cruoris
ag-ri sibi
Machabaeiticae vero
ob
sacri
martyrum
Credibile non est id

;
custodiam, Ursulaui
nomen
:
vindicabant,
sacellum a Solino extructum fuisse
neque ulla
nemine
talis
tot seculis
umquam
de paltestra Colonieuai
C hujus
Fiivets.
Bu>>
geioerins
rei exstant vetera tesiimonia. 79 Veiûmenimvero causa in perpetuum se non cecidissc arbitratis sunt U^^sxdame canonissce ;
martyrii dubitante
licet
amborura hicorum
incolae vix ducentis passibus a se disjung-erentur,
Bniami
ob$u,a-,t heneflciit
wi
bidnincii:
^^^^^ immeriio meliora pnesiolatie sunt tempora. Quumenim anno Vn6 Coiomenses znfuias i7iduisset S. Engelbertus,dis^\icmt sancto praesuli, iy^gûii Crombachius (2), g-liscere adhuc occultis quod factionibi.s litem de nomine agri Ursulani
:
Philippus Heinsberg-icus
clivi
Greeusberg-ensis par-
thenoni (scilicet monialium S. Benedicii), frustra multis obnitentibus, impertierat. Probabat sapiens
nominis tamen sibiprEerog-ativam, pari studio vindicabanl, donec, translatis ad alterura locum san- F ctis Machabaeis, horum denominatio litera composuit. Anno 1802 quum ex centum sedecim mlibus sacris, quas Coionia habcbat, septuaginta sex suppressse sunt quadraginia tantum reiiciis misera iila fata quoque expertus Machabieiticus parthenon ei dein ut pleraque alia suppressa
,
,
templaet monasteria, destrucius
(5).
rum
Eeinoldi consilium, qui translatis eo SS. Maehabasoreliquiis, ab iis locum optarat norainare, hoc
pactosuaviter controversiam omnes sopiturus. Sed jam res amplius integra non esse videbatur, templo jam sanctis virginibus consecrato itaque re mature
:
VII.
nulla
Examinatur
in
fabula
quod
sepeliri
agro Ursulano
deliberata
virg-ines illas Benedictinas beneficiis
queunt cadavera.
hveniendum nunc tandem est ad sanctarum virginumexhumatacadavera seuad difficillimam
nisloiisthc Bescl.reil.ung derDom-Kiieiic zu Koln,
cl sci|i|.
sibi variis oblig-avit.
Nam
templi chorum
iis
a fun-
damentis
erexit,
bseorum que consecrandam
pig-noribus
aramqueprincipem saeris Machaopplendam esse censuit, ipsis,
D,
ut ita
ccenobio
vicinfeque
{1}
Crombach.
S. Ursula' illuslralB, pag.
792
a|j,
el 7!i5
(2) ll)id.
diploma.
(î
pag- 7116. ag.
(3)
Vide commissionis diploma

<i72.
Cromlincli, llisloria
von A. E. d H'", pag. 3S1
SS.
Trium magnrum rcgum, pg.
(1)
Cfr
moiio ulalum
Octobris
Tomus IX.
34
de
234
AVCTOtlG
V. D. B.
sanctorum cultu) nec minori animi lihertate urBulanitm. studeho. (veritatem quippe anquirimus) versare quod ntque gentthum Imprimis non putem audiendos eos,qui ../.v.r Prancnrum ^ i> velint. veUnt. neque genlicadavera in Ursulano agro sepulta fuisse passim cadalium Pomano' Romanos enim gentiles comhussisse rum et, diciest neque minus notum pristitwaha ntim- iZTesnotissiL defunctorum quamtulitte nos Christianossummopere curasse ^. ut cum noYi. esse / îjvw gen corpQ*' quam suorwn corpora, neque passos innuSS. Virginum. tilium confunderentur quod argumentum
Ccemeterium
;
.
GLORIA POSTHUMA SS. UBSUL/E ET SOCIARUM. quam stagnante ibidem csesorum cruore, qui e coUe, in D de reiiquiay^m sinceritate controversiam Qua etiam ex quo passi sunt, plenis rivis defluebat. egosumma qua potero reverentia (agitur emm de intra eara parcECiam sepulest, nemini
;
causa fama
esse, solohic sanctituree jus, vel etiam facultatem cadavera excipere. ficato non sustiuente 8A rnJnvjjpvîum traditioYiem complechlur tabuiapnbu. 84 "^"^\""1 ; ^^ ceinb.m:. ^ in templo S. Ursulse , ;^.,,, ^,^,1^^^ aniitahula ^f ^p '''^J^J et mzragui s^culi eo^perjentzam rei mamfestat,
.
cula templi prsedicat. Tsta leirat civis. pen Ista leg-at civis, peregrinus
et
advena
quivis,
tractarunt , maxime qui de romams catacumhas ccemeteriis christianis , quas vulgo
meri
revelet, Hebc tria non celet g-ens g-enti, sepe meraorem sacris concessit honorem Quffi Deas ob
appellamus,scripsere. Neque
Francorum aho-
Virginibus, quarum caput Ursula, Cbristus esse Sponsus, utexpressedeclareteas nimis
earum
rumve
Germanorum
sepulturse esse possunt
quum eorum
cultas,
seputcra aliam omnino haberent formam. Verumtamen his nonprasciditur diffiquum hwc in eo posita sit utrum ante et
S.
Munere magnorum claras magno meritorum. Primum miracuium, quod aiieni non possint
sepeliri
hic
Primus honortalis,
et gratia
tum
specialis,
post
Ursulse
martyrium ihidem tumulata non
Quod
sacer hic vitat locus. et sibi
nuUa maritat
fuerintchristianorum corpora, etproin an inter feruntur, hmc, qux de S. Ursuls comitatu fuisse christianorum non sint. Nonplura vulgarium Ursulam nulU rem facile ahsolvunt,affi.rmantes S. conditas, in quo nutia et socias in loco fuisse unquam antea posita fuerant cadavera; et post earum sepuituram iocum, tot sacris pignorihus consecratum, non amphus tuiisse aiia corpora,
ejectsse. sed divina virtute, si quw inferrentur, est, nullo testimonio firPrius mera conjectura mata neque nos morahitur posterius assertum aliquot nititur sed non satis antiquis
;
sibi signans, Corpora, dedignans aliena. solum virgineorum Septaque, qua florum quondam data retinere Sunttumulis, temere tumulata nequit
Funera qu^cumque,
[et]
mira
virtute,
solumque
E
a><jueamo.
probata, Projicit oblata ; sunt haec bis terque Testis ut esse solet Pipini regia proles,
Nobilis
85
istarumquam conventusDorainarum.
calculo
Co-
Banc traditionem suo confirmavit

;
circaanno 1350
Franciscus Petrarcha, cum

ita
lonise sacras reiiquias inspiceret
emm scrtsacrarum
^;;^^^^
^^^^^^^^
t.rfan.
documentis
quce
et cseterum ineluctahilihus confutatur. Atque hsec jam expliprohationihus
fdem
faciant,
Crombachiue
ftoc
limilatn
biitilica"
ad
Vrs"lanum,
propognal,
nixtis titulo
CUmatii,
canda et demonstranda sunt. qui quum 8*2 Audiatur imprimis Crombachius, basihca dixisset in more non esse positian ut in virginum mortuorum condaniur corsanctarum pergit (1) pora, quod Clematius id vetuerit, sic Asserunt etiara bumari possint, disceptatur. Sed an Fleien, posse noimulli, quibus favet D. Hermannus
quia apud Macbabseos passim alii corporum refuSS. Virg-ines consortinm alionim reg-nagerent, cum quibus in coelis sunt aeternum
tura;
?
funerantur, et cur
&en3)-Vidi tot simul trunca merabra dicatam reliquiis, Virginum, et terram generosis espultricem. acdegenerum, et ajunt, cadaverum Ursulana historia Initio ScecuU superioris prodiit in qua res sic memotypis Martim de Werdena, ambitu virginahs ratur Ex quo in illo loco seu mortui cujusquam sepulturfB nerao usque bodie Quod patet per quemcorpus ibidem valeat sepelire. Britaunise; quo mortuo, dam puerum filium regis hunc sepeliri m mag-na devotione affectavit pater virginum quo humato. ecclesia undecira miUium cum puero ejecta, omni mane reperiebatur tumba hoc^sancto loco meriquod in et supra terram stans, vero nuUum cadaver requiesceret. Lindanus
Bromn.
to
Efjo
tamen plurium
puto sententiae doctis,
simorum
virorum adhEereudum
qui
antiquam
ibi
Coloniensium traditionem, (quod etiam sepulta
removerit), suo calculo alia corpora terra saepius admiratione comprobarunt. Moveor primo tanta
noRuremundensis episcopus apud Baromumin Huuc autem locum, refert tis ad 21 octohrishxc coUegium virg-mum ubi Dunc visitur S. Ursulae arenara, inde pu non nobilium fuisse certamiuis tempU area nulimperite videntur adstruere. quod
:
majestatis Clematii, ut ipse ait, virtutis magnx qua num. 8 est dictum) ex exsecratione subjecta:
(de
(3
lum
suscipit
baptisepeliendum imo pueros recens

;
zatos de nocte quasi evomens
,imiUhm
rxempiit,
basiiicae Si quis super tantam majestatem hujus majestate non corpus aiicujus deposuerit, ut ea s^pius ejevideatur aliud significari, quam factam a civibus ipsi ctationem profanorum corporum commemoratam ita ea, (quam incidi templo fecit) Dei comminatio, monitio quiedam est ne iram corpora cum salutis provocent, ibi condendo alia majestatem virpericulo,qui offensam suam.et loci s^pius declaravit. tute 6ua, et ejectioue cadaverum inusitatum 83 Nec novum id, ut prosequitur, et {l), ait, auctor est dehet. S. Gregorius
,
:
visendos,
cujus rei
rejicit in superficiera non miracula narraut incolai

:
hujusviri non alibi temere inveniantur Baromus e)us auctoritas eoplurisfacienda, quod narratione judicium prcecipue de Ursulana sua verhum recitet. exquisierit, idemque de verbo ad Browerus, Favet ad annum 151 Christophorus
rara, quse
..
videri viros sanctos demo7-tuos

,
contaminaH flagitiis etiam infantes Alia tamen hic urget causa, cur
recens haptizaU, ab hac sepuitura episcopus Rureceantur, quam refert Lindanus ossa sacra cum profams misceanmundanus, ne Rainaudus noster tur ; nec id 7iovwn et inauditum Sanctorum Lugdunensium foi. 123, in indicido traditione ioci de ecclesia S. Romani idem ex Ferunt sang-uinis locum in ima valle commemorat ecclesia, collectum eo loco, ubi nunc est S. Komani
-.
non passos, pi^gesertim si eorum ecclesiis inferrx.
divimtus ar-
aiiiqueveteres et recentiores. coMrtposse apua ^^^^^^^^^^,,,. 86 Objivit D. Hermannus Fieien loci ^^.,o,.,( Machabxitas sepeliri ahos. Sed aiia est ratio tota tpm]>li fi,,,i. alia basiiicx CiematiancV,cujus hujus; sanctione inviulata area uni virginura memoriae in hac enim custodita est, ut recte Browerus ait totiussoaa prxcipui reges, episcopi, virgines et ^therius sunt /unelitatis duces Cyriacus, Ursula. muti' rah ipaucula vero corpora et concisa fere sacro sanguine iaque martyrum membra, cum cujus condita in exiguo S. Magdaieme saceiio episcopo anno 4.0^ cum angustix a Sohno augustiore, facite laxarentur, cedifcato tempio reliquias certis in tocis virginum
:
fuit sacras
satts amhonestioribus coliocare, ut in reiiqua Ciemahus sepeiirentur. pia tempU area fideies aiii
cai).
(1)S.
Uisnlu
illuslrato, pag.
<7G
et scqq.
(2) Lib. iv Dialog.
53ct
M. -
vii ci^.st. cap. i. r>) Lib.
^^^^

A
vero,
235
;
cum
totius basilicas suse
fundum oppletum
,
sanctarum virginum reliquiis consuetudine receptum, ne quis alius ibi sepeliretur, foi^te et prodigiosajam tum facta ejectione cadaverum (quam videtur virtutem magnse majescerneret
iot
et
ut idem R. D. Vili{S) perhibet sed, quemadex his ipsis locis, quas supra cum Crombachio recitavimus, planum est totum agrum Urtias,
*vciom
^'
modum
**"
iie7-umque basilicse majestatera appellare), addidit recte adjuraiionem, quam Deus postea sxpe ratam habuit, et tum imprimis, quandoPipini proles Viventia ibi sepulta est, quam terra rejecit. Nec ideo lividas dicemus sacras.virgines cuperent et ipsee alia secum condi corpora, nisi
tatis,
.-
voluntas obsiaret Numinis, qui martyres potissieo loci multis et prodigiis et visis nobilitati voluit ceiebrari, et eorum sacras exuvias secernere ab aliis, ut, cum ex fida S. Elisabethse revelaiione liqueat, cunctas aliquando orbi manifestandas, facilius verae reliquise ab aiiorum corpo-
sutanum ita sacrum esse habitum ut nulla prxter sanctarum virginum corpora ferre crederetur. Et sane, nisi hsec ita fuissent mente concepta, quam auctoriiatem habuisset, quod hinc proinebatur argumentum, ad demonstrandum corpora, non in basilica tantum, sed in universo Ursulano agro condita, S. Ursulje comitum fuisse? Profecto hsec erai vuigaris opinio. Neque hoc mihi mirum quod invaiuerit sed id psene incredibile, (nisi
;
mum
experieniia quotidiana doceret quam cvedidi sint homines et ad vulgares narraliunculas examinandas pigri,) perstitisse hanc opinionem, ticet in
monasterio Machabseorum, quge potior fere pars agri Ursulani habebaiur scepius sepelirentur
,
Vtrum Crombachiiarsumenta, pefita
citvaiiiioxe.
n^qxiaqua'
tQiidatmi;
Hsec Crombachius. 87 Vei-umenimvero universa hxc oratio nil om~ nino evincit. Si enim, ut consentit Crombachius Q^^Qy.âia fuit lcx, prgestHuta a Clematio (de qua tamen vide quge diximus num. l, 7 et ii;J quid ergo experieniia disci potuit sepeliri ihidem non posse cadavcra ? At etiamnum servatur in S. UrsulEe templo mausolseum, coiumnis supra terram
ribus distinguantur.
<>
cadave7'a.
Hermannum
Fteien teslem hujus rei

;
adducit ipse Crombachius audiatur et ErharSciendum pro dus Winheim, Carthusianus (4) colophone quod Colonienses post SS. Virgtnum funerationem in tali honore nou diu post erectam basilicam habuerint, ut nuUius raortui corpus (excep(zs m>(/mt6ws), ibidem umquam sepelieriut; quod
:
dum
imperiti ig-norant, videntes tot mausolfflfi per-
B eievaium,
in cujus aiiero iaiere iegitur (1) CLEMATIUS HOC TEMPLIUI A" 462 RESTAURANS TN EO ALlOltllM COBPORUM SEPULTURAM SUB P(ENA VETUIT
.-
suasum sibihabent, quasi templi area, SS.Virg-inura cruore purpurata, nuUura suscipiat sepeliendum
;
in altero ; VIVENTIA BIS HIC SEPULTA
TOTIE:^ A TERRA HOC MAUSOLÔ INCLUSA E3ECTA MODO in fronte tandem A" 644
-.
iramo pueros recenter baptizatos, de nocte, in surejiciat; quos in dictis perficie terrae visendos mausoljEis (iu quibus corpora certnrum virg-inura repausant) asservari putant quod et ipse olim cre,
:
didi.
Verum
id recentioris esse 3svi
supra num.
;
9 vel
ex
Sed stare non posse inde coUig-i potest, quod in ecclesia Machabseorum. in qua magno quoque nu-
solis annis incarnationis coliegimus, sive romani sive arabici numeri adhibiii fueyînt quod sua-
mero ex
societate SS.
Virginum corpora
rt^pcrta.
inde ab initio passionis coluutur, quotidie adhuc

Christi fideles,
detur quoque
invectis.
sit
siglis A^,
non
ita
pridem in usum
quos tamen certaminis arena non
Neque
diffcile sciiu est,

ibi
undehxc
opinio
evomit, sepulturBe mandantur; ita ut tidera meara
sepultam ioties a terra orta ejectam fuisse. Quum enim popuius cerneretmausolceum id columnis supra terram elevatum ,
Viventiam bis
pro obside interponere ausim virg-ines illas uon tam lividas, ut in Dominoobdorraientes, reg-ni Dei cohffi*
redes, confratres et consortes, multo
minus raodo
neque intelligeret id ad beatificationis rationes pertinere, et Ciematii iitulum ita interpretareiur acsi nemo ibi sepeiiri posset qiiamquam ab hac communi lege exceptas ille voluit virg-ines (quibus
,
genitos a suis cubilibus excludant. Hxc ilie. Profecto pudet me his tamdiu inhsesisse ; sed quum hwc fabula omnem nondum amiserit auctoiHta-
inteUigendas esse moniales iliic habitantes supra num. 1 diximus); pronum erat ut (quimi vuigus res sanctorum, eiiam maxime ordinarias, vix sine prodigiis et miraculis esse posse sibipersuadeai) corpus id e terra semei et iterum propulsum nil C fuisse diceret. Reliqua omnia qu3e afferuntur aliud indicant nisi quodjam siecuio xiv narra-
nemo me jure reprehendet quod eam iterum ad examen revocarim.

tem,
$ VIII.
De
elevatione et translatione
corporis S. Ursulse. Alise translationes ante sseculura xn.

F
returnuila cadavera humari cipi in agro Ursulano ; dum sxculo
posse nec terra rexi
aucior
Passionis, Reg-nante Domino et dissimilis, qu3e in codice 7ns. Vallis Lucentis reperia est, satis habuerit scripsisse pro consuetudine sacramentum inolevisse, et intni ambitum virg-inalis sepulturse nemo usque hodie cujuscumque mortui corpus audeat sepelii-e. Unde prodiit popularis illa narratio quod nulla ibi anie sepulta
alierius non muiio
\Juum
itaque faisum
sit
nulla
umquam
in Ur-
,.,, s. ifr,ul(r
sesuiano agro prxterquam sanctarum virginum sepulta esse cadavera, ex certis peliri potuisse aut
rovpiu
'''"'"^"^"^
'
indiciis distinguenda fuerunt

;
ramitatu erant et habitam fuisse videbimus, dum eiemtiotionem hisionum, qux facia> fuerunt, periustrabimus
sint sanctariam. Quando auiem primum ccepta eievari corpora rum virginum supra terram
eaquxde pio quidem horum indiciorum
co-
^^^
'^H^^.
erant corpora, aut postea sepeiiri potuerant. At hxc ne admittebatur quidem ab iis, qui toti in corporieffodiendis erant sanctarum virginum
êquetradi
ti"
df i.Q,tica
"<i/.,rdrf.
"ilZ
S'."M
urr^"'
.m
bus ut enim inferius videbitur, habebantur sacra corpora aliis intermixta et certis indiciis recognoscenda ; de qua re plura occurrent testimonia. sanc88 Nequc hwc traditio ad solam basilicam speciabat, ut innueiê videntur iarum virginum Crombachius et R. D. Viii (2) mulio minus alibi on fuisse sepulta defunctorum corpora quam prope para^ciaie templum S. Marias ad Induigen: ;
verisimile nuliis aniiquis docutnentis constat ; quum Ctemaiius resiituit tamen id esse factum, supra basiiicam; et certe aliquot jam
humum
vii irieunte, quum, eievata erant sepxdcra sceculo Cuniberti Vita jam inteUeximus, cout ex S. operantis, iumba, qux hujus pontifcis, sacris cuju.>dam vircapiii insederat, juxta tumulum Tunc itaque ginis ab omnium ocuiis eiapsa fuent. iumulus cujusdam virexstabai jam et eminebat si^niies tuginis; quxdictio innuit aiios quoque
piua;, pag. 10(i.
9ucii(i,nn,
(1) Vill
*"
25.
Ursule S Cologiie, pog. Giiide dans rtgli-e de Saiiitc (i)Saeraruin Agnii(5) Ibid. pag. cit.(2)'lbid.pag. 29.
mulos
,, ; ,
236
iocTOBi
GLORIA POSTHUMA
eccstitisse.
SS
URSUL/E ET SOCIARUM.
cabitur. Festivitas porro, quasZSJanuarii solemnis erat, in editione Usuardi Lubeco-Coloniensi, in Greveniana et in aliis nonnultis recentioribus
mulos ibidem tune
Qucenam auiem
sit
V. D. B.
'cirgo^juxta cujus tumulum elapsa est columba, in S. Cuniberti Vita omittitur. Votunt S. Ursulum esse ; et idcirco nonnumquam ejus beatissimce
virginis imaginibus et staiuis apponitur columbae figura; quam avem cernere eiiam, est in mausolceo, quod Joannes Crane in basilica sanctarum
virginum collocandu^n curavit de quo diximus supra num. 17. Equidem refragari huic sententise non ausiyn, non quod moveor inscriptione quadam alterius sepulcri, qua Croynbachius (1) ostendere conatur reapse suo aevo adhuc exstitisse vetustum illum tumulum, brevi post intra mausoIseum, Cranii donum, includendum hiec enim
:
:
inscriptio mutto recentior est quam ut fidem faciai sed carminibus, inscriptis tabidae juxta id
:
quas ad diciam diem inter Preetermissos in opere Apud Coloniam tegitur ("i) nosiro videiê esi Agrippinam translatio S. Ursulee reeînge (Grevenus virg-inis) et sodalium ejus undecira millium virgiuura et martyrum, quse facta est per sanctum Cunibertum, Coloniensis civitatis archiepiscopum ejusdemque festivitatis meminere Getenius (3) Crombachius (4) aliique. Re quidem vera eorum ceiaie jampridem interierat, aique in iliis mariyrologiis verisimiiiier annotata tantum fuit, quod scrihce eam in antiquioribus reperissent. Sed quid mirum id non midio post medium ssecu, : ,
:
lum xu
perstitisse?
Nonne cum
transtatione
sepulcrum affixae, vim et bitror quippe qux, etsi non

;
auctoritaiem inesse arcOcBva,
medio tamen
ssecido XII antiquiora videantur, quo alteri corpori affinxerunt S. Urûlae nomen, contendentes
hanc beatam virginem prius

levatam,
qnidem Ua
e terra
non
fuisse
Referturautem iisdempriorilocomiraculum tt traduur in ^q cadaverHbus e terra propulsis, dein hxc meveim<a tabntn ^^ântur Post illud signum sequitur memorabile dig-num, ^ Ut raanifestetur Deus^ indeque mag-nificetur, Dum foret incerta cunctis novorumque reperta Urbula, quae tumba niveo candore columba
90
:
Sic tua raonstravit, hoc ordine, sicque probavit,
Cum
'
sacer iunumero populo, praesenteque clero

iii
PrEesul
JEde sacra
istarum Cunibertus relliquiarum staret, Missaeque sacrum celebraret Offlcium, celeri volatu nuncia veri, Ecce columba viri recipit se vertice, miri Splendida candoris, rediens et iens tribus horis, Post medium tandem populusvidetomnis eamdem Condere se pulchfo, quo quondam sancta se-
a Gerlaco ahhaie facta, pugnabat omnino ? 92 Cura scilicet domini Gerlaci, abbatis Tui- ?"* re m^"'" ponderii tiensis seupotius fossorum opera inventus immo fictus est anno 1155 aut paulo post titulus S. Ur- y^.oJo^S*! sulae reg-inse, beatissim^ virginis, cum hac epi- tuMiotaiia graphe sancta ursula regina (5) cui apposiium "nstafionii /""""" cufuisse corpus affirmabant operarii, idque pro quan- ^^^ more extulit Theodoricus sedituus. Porro tam admirationem hsec inventio crearit comptu- e ribus, quum in feretro aureo jam sanctae Ursulse coi^pus servarent canonissse sanctarumvirginum, quotusquisque facile inielligit. Et quidem seligendum videbatur inter vetus et novum corpus neganda translatio, facta a S. Cmiiberto et amiua memoria celebrata, vet inter figmenta habendi titidi continuo a fossoribus obtaii. Dum itaque animi suspensi essent Gerlacus suique, itum ad S. Elisahetham Schonaugiensem, quam divinitus destinatam arbiirabantur ad dubia omnia sotvenda. Hcvc quam primum S Veneram, sibi ap2m?'ere solitam, hac de re sciscitata est quod vero
:
puIcLro Ursula membrorum loculura sortita sacrorum Delituit, tota dubioscrupuloqueremoto,

InJicio certo,
responsum his consignavii ipsa num. 17 Revelaiionem verhis Sed nec hoc silendum quod
accepe^-it
:
mandato corpus aperto

venitur
Pr8Bt;ulis extrabitur loculo reg-ale,
Ad tumulum, leîtur nomeu cum re reperitur. clerusque Deus sibi Quas populus g-audens
,
de corpore ipsius B. Ur.suliE eara interrog-assem, dixit Non est levatum corpus ejus uraquara super terram nisi in diebus istis et vere illic est, ubi servatur super^^cripto ejus. Et quum hsec fidem paulatim invenirent apud ipsas canonissas sanctarum virginwn, debuit profecto oblivioni tradi
: ;
cum
plaudens,
Meute piashilari laudes dat nesciofari. Hinc opus exstruitur auro, g-emmisque politur, Cella beatarum custos bona reliquiarum. Q 91 Secuudum hsec ttaque carmina, quum in sanei eonfirtnatur feBiiviiate ctarum virgiuum basitica nonnulti eminerent
9uo(un28
hu^>r'ram/udo.iis ic-
lumxdi, qui quarum singidi esseni nesciebatur, quu7nque prodigii loeo habitus fuisset cotumbee volatus (quem naturalem etiam esse potuisse
Post medium vidci nam quod additur tandem populus videt omnis eamdem condere se
moriavi age'"'"""*
ncmo non
sepulchro a S. Cuneberti Vita abesi) ; quum ha^c, inquam , siupereni omnes, mandavii sanctus Cunibertus loculum aperiri, in quo invenit corpus
I
prior iranslatio adeo iit mirabile esset inscriptionem, versibics conceptam, non fuisse aboliiam, sed servatam, nisi qux publice proposita sunt difficilius amoverentur. f in- Ex.-epiionei 93 At quid de his Cromhachius ? Potuit Vro-f"'''"' Quit (0), caput a S. Cuniberto fuisê sepulchro ornamentis; cor- (^lj.j,^,etea' exemptura et pretiosis decorutum pu.^s vero, carne tunc nondum forte redacta in ci- jfigemiini neres, relictam esse videtur. Sepulcrum S. Ursulse, S. UisulEed'""" licetu S. Cunibertocognitum coelitus, long-a tameu et ob crebras vasta- (^-Qionienn sexceutorura aunorura serie tiones. Long-obardorura, Huug-arorum et aliorura populorum ignorari potuit, uti S, Gereonis, Inde
; ,
J^'^'[j,'Jl
S. S.
Elisabetha divinitus didicit

esse, in
eum
ipsura turauli
S. Ursulie nomine. Extrahihas saexuvias jy.ssit sanctus prcvsul cras Hinc opus exstruitur auro g:emraisque politur Cell:! beatarura custos bona relliquiarura. Neque ego hsec negare ausim, quum de hac translatione olim Cotoniie festum actum sit ad 28 Januarii, quse res tanto majoris pondens est, quo
cumapposito
Ursulaelocum inventus est ; quera a
quo
titulus ejus sepulcralis
S. Cuuibt^rto olira
inspectum,
conjec-
repositura fuisse suspicor.
Sed
nil
harum
:
turarum
stare potest. In veteri
enim tabida non
tegitur caput e loculo extracium, sed ..... Mandato cuiipus aperto
Prsesulis extrahitur loculo regale.
minus timendum videatur

aitributi.
7ie
orta
sit hoec
solem-
Pneterea sieculo
:
nitesex tJânslatione alterius corporis,
S. Ursulae
Hwc enim posterior
translatio
natione Hariberni, Tuiiiensis pjost batis, celebrabatur die 4 Juliiy ut inferius expli{i) S. Ursula viiidicntn. p. l!<5.
ex ordiGeriacum ab-
vii ineunte nondum moris erat in Occidenie (de Oriente non toquor) sanctorum membra separare quemadmodumjam docui alibi (7), frustra contradicente R. D. Pitra (S). Pneterea
rologium. p:'(; '7 S. Uisula ilki^tnUii,
(2) Snllciivis,
UMianli Miiily-
(i) Coloniic MagnUmrmc, p. 6(iri. f^) De pjig. iV^Ti i:l 884 ('.i) Vide uifrn Lalaloj;um
7/^. p:is. 711; crr p.ng. Wj, iS/ liluloium. ((!) (jonibacli. In Cil82.'. () blutlcs sur (7) AcU SS. loin. VII Oci.biis. png. lcciiuii (li^s Bcles des saints, pog liti.
qUOd
"
237
quod a S. Cuniberto repertum traditur corpus, id

in ipsa basilica sanctarum virginum tumulo clausum erat ; contra quod sub annum 1156 detectum volunt, repertum est cum aliis multis in subdiaii
sione olim gloriantes (sunt autem complures), ea-
demdeinde seposuerunt
et
iterum inhumarunt
D.l),
Nulieeprofecto. 95 Tuitienses itaque, faisis titulis delusi,

S.
suum
Oecepnuem
'""*'"*
cosmeterio secus muros urbis Coloniae, in loco ubi permultatempora jacuerant sine honore subpetli-
bus hominam et jumentokuii, quemadmodum loquitur ipsa S. Elisabeth, num. seu cap. % Revelationum. Quid vero tum egerint sanctarum virginum moniales altum est apud historicos silentium abjecerintne quod prius servabant S. Ursulae corpus,annovumadmiserint;pass3enesinthocaliQ transferri,an vero in suam receperint ecclesiam : hsec totidem prima specie asnigmata videntur. Recensentur enim a Crombachio (1) quatuordecim S. Ursulse corpora aut capita variis in locis religiose hahita ; et quidem in templo sanctarum virginum S. Ursulee reginas, universo agmini prsefectee, corpus in tumba olim argentea, nunc exsere deaurato custoditur, caput vero in capite argenteo, ditissimo diademate circumdato, et simul ibi habetur alterius Ursulse, qux et regina
:
; quin etiam anno 1170 ejuspartes aliquot communicarunt cum monachis S. Martini Tornacensibus, qui hujus transtationis memoriam celebrabant die 6 Junii, ut antiquo hujus asceterii Martyroiogio docet Crombachius (S); ex altera vero parte sanctarum virginum motiiales perrexere venerari, quod a S. Cuniberto reiectum fuerat, S. UrsuljB corpus quod testatum est vei hoc solo, quod veterem tabulam (de qua supra) caute retinueruni; quamquam aliquando cessarint translationem, a S. Cuniberto factam, festive celehrare, atque etiam nonnuUa receperint corpora, aiiunde non nota quam ex maiefidis titU'
UrsulKe cot^pics servarunt
Murtmi Tor"" "

^'''*' ""^
^"""'
'".c\'i^r~
(..,
dm m-
pviet.
iis
et
reveiationibus
non enim
iogicse apices ob*
quoque et prioris Ursulas neptis dicitur, caput, olim clausum sacrophago lapideo dein capite
B argenteo
Moniale^
(2).
nd-
mi$ernt
rapiil iinn
Verumtamen, si consideremus moniales sanctarum oirginum partem habuisse nullam in

94
ejfossionibus quas curabat Gerlacus ahbas, neque ad ea7'mn basiiicam ulla tunc transtata fuisse
servare solent honiines in rebus agendis.Quocirca nuiius dubito (quanium in hoc rerum genere veritatem investigare licei), quin corpus, in tumba mrea deaurata Coionise ciausum, ei caput, pretiosa corona circumdaium, veree et genuinse sint S. \]v&\xix têiiquicV, oiim a S. Cuniberio retectxet eoc apposito nomine cognitse. Coronidis ioco hsec ea> Crombachio {9)adjecerim: Ara quidem, ad quam S. Cunibertus sucris operatus est, mille stetit ad leta
temuaque nostram
dio
:
annis, ad iuitium, chnro iu
me-
genuinum, sed
ideo
tun
neqne velorpui,
neqiie capul
abiecenml
quam
ler
dilficvl
abire sentencorpora, nonpossumus iiias nil initio motas fuisse ea quae tiam moniaies prsedicabatur sanctse UrsulEB inventione quin
in
;
eam non
sed arcuato diligenter opere, clatris etiam ferreisundique ciicumsepta, mensatamen altarisaraota, rei vero gestaj series in muro veteri expressa videbatur. Sed ara principe recensarevereudissimo
edomnuitf
abjiciunlur
etiam easexeorum fuissenumero, quibus retecti tituli habebantur figmenta et S. Eiisahethx revetanto facilius id esse factum quo acrius eas increparit pia virgo,cujus epistoiam supra num.Qbdedimus ; easque piôinde
lationes
;
D. Georgio Paulo Stravio Joppeusi episcopo, proepiscopo Colouiensi, sumptuosissimo opere con^tructa,
ptetidonymx
reliquix
mera somnia
cum prospectum
:
iu
chorum
et
aram priinariam
vetusta moles impediret, eara dejicere visum eat capitulu
ruderibus tamen arae Cunibertime reliquis
perrexisse oetus venerari S. UrsnliE corpuset novum libenter permisisse Tuitiensibus monachis. Negue hae nudse sunt conjecturce. Die 4- Julii a temporibus Hartberni, Gerlaci successoris, pera-
stantibus, et ara novu priori adsita, S. Cuniberto ad rei memoriam ab eodem episcopo Joppensi consecrata,
nerei gestje memoriaaepeliretur
ideoque eidcm
arin S. Cuniberti sacrificantis effig-ies imposila
cum
gebatur quotannis
g-inis et
Tuitii translatio S. Ursulas vir-
martyris, ut loquitur Theodoricus Tui~ tiensis cosevus (3), seu ceiebrahatur in monasterio
Tuitiensi super littus Rheni.Translatioquarumdam reliquiarum sanctae UrsulEe virg-inis et reifiDBede

civitate Colonia, ut in
Usuardo Greveni et Lubenecnon apud Crombachium ieco-Coioniensi (4), gitur (5) quam soiemnitatem, quod in ea partem
,-
columba visitur. T.amftnuidG Anie 7nedium sc-ecuium ix alia quoque tranexSermonein ''^[Jl^Z' siatafuisseSS. Virginum corpora Nataii, quem ante id sevum scriptum fuisse todes ,, ^^ ,. jam adstruximus, manifestum est neque tran- ciamm virgislatatantumetintraamhitum basiiicx Coioniensis '^'"'* 21^"' servata, sed asportaia in insuiam Batavicam.
;
habuerat mdlam,plane ignorahat sanctar-umvir-
Sermonis, de hujus insidx incoiis ioquens, hsec adhibet yerâ Apud quos
Scripior enim
iiiius
:
2!iZa"m:
(,.
e^ .an,fer.
.r,,
c ginum
basilica.
Prxterea
difficillime adjicivete-
pleraque loca sanctis his cernuntur honorHta simul

et iUustrata
reliquiis.
H\)\,
res reliquias quis ignorat? Quum enim medio ssecuio prseteriapso ab omnibus fere agnitum sit
PrMerea ante annum.
HHl)
"/lllf-tOtl,
seu saiiem
intra quod iemporis spatiumca-
atque ab ipso Benedicto papa XIV (6) palmas, tumulis insvriptas, neque esse, neque itmquam fuisse sincerum marti/riiindicium, ubi iocorum iterum terrse mandata sunt e catacmnbis Romanis olim eruta cadavera et sacrarum reliquiarum ioco passim expQsita? Et quum mense martio anni 1845 R. P. Marchi detexit tumulum S. Hya cinthi, martyris Romani, integrum adhuc et hene clausum, cuni hac epigraphe
:
lendarium Assendiense scriptum fuissejam dixtmus, translatum certissime fuit S. l'inii'iSiB co?"' Februarii pus. quum kaiendario ilii ad uitimam
diem inscrihatur traiislatio S. Pinnosie (lOi; (^fw^ ansoiemnitas quoque nutia addita expiicatione Mar in Greveni Usuardo.in Waiiasseri notatur
(11)
his annuntiatur verbis
Truiislatio S.
S. Ursulffi
Fin-
nr.
III
IDVS SEPTEBR
nosse virg-inis et
martyrisex societate
:sed
YACINTHVS
MAItTYR
et probe ostendisset S. Proti sepuicrum a Leone IV apertum fuisse et caput transiatum in basilicam SS. Quaiuor Coronatorum (7); quse,qu3eso,
nuspiam annolatur quo transiatum fuerit id corsil pus atque ego vix dubito quin hxv iransiaiio
:
mera super tey^ram elevatio siepe enim translaqua san tionis nomine vocari hanc ceiebritatem aut in ctorum exuvice fereiris imponuntur
:
Gallix et Germanix civitates, sanctorum Protiet Hyacinthi corporum et capitum possesItalise,

(l)S. Uisuhi illu.lraUi.
collocantur, mausolceo super humum eminenti quidem ex hts, compiures demonstrarunt et

,
paR
/."i".
\%
llmK
ij-ik.
cil.;
Xill,
i
_- (7lS|.miiiiK'i.iiil.-lb-rii
i-;insli,iii.-
Gmd ndc
ms
dniis
S5. ijisiib iUuMiaHi, \>-ii caiionizalioiic SS. lib. iv, part. n, cap. 72,
(3) S.
fO'liiT
(i)
TKkUm-
-I.-
Saiiilc Ui-miIi-. ('g. TYl,.ii pt
aS.
>)
-S.ilkTiiis.
Usuai.li
marivtolo;;.iiin.
(<i)
iia;;.
En 381.
U:
beali(icalion_e ei
2(j,
{) S. Ur-ul.. .il..<..i^., p;..:. '"'.****,J.' (;.-rm..inL. *>'>''7''; '-f ' (Hl i ,.,..r,m. K.l.'d..nu. e.Tlcar Cluniffi Agrii.pn.cn.is Mas.)ilu.).n.-. 15-- 01) Ue noni. !'.;;
K)
m. ~
i.iimilivc.
i'i*K'
^'
^'
/n-
Il;|'
Dum.
cdil.
i;88.
pBK. 073. ^
'
quie
238
iucTOR.
GLORIA POSTHUMA
S. Ursulae
SS,
URSULiE ET SOCIARUM.
nataiitiis
qux praecedenti paragrapho de
corpore
anni \\M';eBavaria
Romam
miserat
V- D- B-
tempore vidimus, id facile colHgere est. Quo nuspiamtrairanslatio illa seu elevatio sit facta spatium, quod inter ditur. Putem intra temporis Calendarium scriptum Sermonem in Natali et
Assendiense
affiuxit.
legatos,
quod forte eam apud nulmine celebrem repererat. prseclare celebret, facit. lam tamen de ejus translatione mentionem
Licet enim. illius auctor Britannos sub VinnosjB no-
qui nomine suo schisma abjurarent seque absolvendum curarent juramento quo patri se divinxeyât. Continuopost collegerat copias,patrem adoriturus .\Verum hic a suis desertus,in Bohemiam confugerat atque hinc in inferiorem, venit
Lotharingiam
et
mense Novembri et Decembri

:
anniWOb
Colonise resederat aiiquandiu
ubidum
Hm
ab
scilicet
solum tradit
Inter quas inclyta et
insig-nis fuisse
illis
asseveratur reg-is Britunnorum filia, Vinnosa, a nostris Pinnosa nuncupata hanc

;
omnes virtute et pietate experimentis assiduis edocti cognoscimus. Et quidem, quum singulares hae laudes S.
Pinnosas datae fuerant,
pronum
.
erat ut
moraretur, cives novis fodiendis vaiiis exstruendisque muris operam aiiquam dederuni. Brevipacis iciendee spe ductus convenerai Henricus 1 V filiwn sed ab eoin carcere fuerat conjecius. Hinc feliciter aufugerai, venerat Coioniam,dein Aquis' granum, Leodium, et congregatis quotquot potuerat miiitibus, post festa paschaiia anni 1106
;
quamprimum et tumuli tenebris-inapertam lucem educerentur ejus reliquise Utut id est,certe ejus nunc sit id factum ante annum 891 Ubi vero Pinnosarum corpus, quisdixerit? Complurium servantur sed corpora in ecclesiarum thesauris
.
geberius
Coioniam redierat, coloniensibus, ut loquitur Si(3), fidem imperatori servantibus, at eorum

1] filium
archlepiscopo [Friderico
imperatoris con-
tra patrera suura aniniante.
morari nos non debent, utpote afficta novidetur de mina. Benignius judicium ferendum et non ingrato capite, quod integerrimo capillitio
hcec
formam odore olim in hierotheca, quse hermse Martini Majoris (de habebat, in monasterio S.
quopluraintomoVIIOctobris in Commentario deS. Eliphio disputavimus) servabaiur{\). in insu97 Quandonam autem prseter corpora SS. Ursul et Pinlam Batavicam delata, necnon sxculo ix conos, alia novem, quarum nomina deprompta fuerint, gnoscebantur, e sepulcris
quxri potest. De hac iterum translatione nulla uspiam exstat memoria verumtamen, ut verisiexstitisse mileest earum sepidcra supra humum quoque probabile est inbasilica Clematiana,sic earum corpora ex iisdem fuisse sublata saltem quandoquidem anno ante iniiium sascuii xii videbitur, Weissenburgum 1113. ut paulo infra
; ;
Coniinuo urbem vallo et fossis munit Henricus IV, ui iegiiur in Chronicis regiis S. Pantaieonis (4) eipost incohatum J uiium mensem advenit cum exercitu Henricus V (5) Verum, licet obsessio tres durarit hebdomades (6), Coionia obsessaoppugnatur, nec tamen expugnatur{^). Cessavitpauiopostidbellum, Henrico patre vita functo Leodii die 7 Augusti ejusdem anm 1106. Qui piuro voiet adeat praestantissimam E historiam Limburgicam R. D. Ernst (8), doctissimis curis ci. v. Eduardi Lavalieye editam. Porro dum autumno anni 1105 vaiio et fossis civi;
tatem suam munirent Coionienses, detecta fuerunt tria corpora sanctarum virginum Coloniensium, deinde Waiciodorum *, olim insignem dicecesis Namurcensis abbatiam, transiata. 99 Quishujus reihistoriam sc7npserit, accipeab auciore cosevo Chronici Walciodorensis. Hic de Widrico agens, qm ab anno fere 1101 ad 1129 abbatialepedum tenuit (9) In diebus ejus, inquit (10),
.-
^vaulson.
q'ixuhan"'''"''5^
,,,,,,,.
//,,,,
,,
aliquid ex corpore
S. Saulae,
unius de undecim,
altare consecratum
translatum sit, et insertis sepidcro sit in S. Trudonis monasterio reliquiis sanctarum undecim virg-iparticuiis de
quibus verbis significari videtur aiiquid fuisse de singularum corporibus usurpatum immorari, quum fere conjeciurse sed noiim his xii rationem habeant. Usque ad iniens seeculum sepulcra (si excipias quw corpora omnia
nura
(2)
; :
anno U\l
florebat ecclesia praeîens arcta religîonis censura et hoioMm '-^" i;.m( rerum temporalium affluentia; cuius fama tacti sa^
fii-
pientes et litterati vin undique conveniebant jug-o

levi obedientEe colla subraittere... Hujus g-nstata suavitate dulcedinis, m:ig-ister Wilbaldus et mag:ister
...
ilie-us
fflOiifi-
^^^__^
Richerus sine ulla deliberationis mora praefatum

illi
abbatem adeunt, atque

consilio ipsius
sestus suos conlitentes,
alia
continebani jam pridem ante delata in Bataviam) omnino intacta videntur esse reticta. Nulla saltem de earum aperilione exsiai memoria.
vestem cum spe priori mutant, relig-ionemque sub eo profitentur. Exstant mag-istri Richeri penes'nos prceclari monimenta ingenii in
opusculis quEB de translatione corporis martyrum Candidi et Victoris, et ,sanctarum virg-inum Colo-
^ IX. Corpora inventa

et
anno
1105
sub annum
translata.
1143 Walciodo-
rum
Anuo
llOli,
niensium edidit. Posterioris transiationis des- ^ cripiionem in antiquo Ms. codice, quem Petrus Poiinache, ibidemabbas, Rayssioexhibuit, etqui Walciodorensis ccenobii oynginem referehat, iegit Duacensis ilie canonicus; qui et exemplar Athiin Hannonia impressum vidii [llj quce omnia anno:
tare iibuit,
,
dwm
occat.iO'
nebeiii iuter
-rj oceodem s^cuio xii vix incohato ccepta suni x\.corporacoemeterioffodietin alias ecclesias translationum appeitransferri quam secundam
;
quoniam in historiis literariis omittuntur. Porro ecgraphum Richerii scriptionis

Januarii anni 1612 in Hasteabsoiutum, et oiim ad decessores riensi ccenobio transmissum a Gamasio. Id hoc ioco describemus, quod Athensis editio periisse videtur et primx transiationis coseva historia esi. Titulus sequens auctor est, nisi quod initio prdeponitur incipit, et designatur. Quae uncicis [ ] inclusa sunt a non
hdbemus,
ix Kat.
Benricum IV
ejmque
fitium
l
Henfic<'Vi
Coloniensrs civitnletn
fuam
occasio.Palabo seriem .Hujus autem rei haec fuit renovarat die 2 Apriiis anni 1102 schalis papa II excommunicatioms sententiam, jam antea inimoccastoperaiorem. Henricum IV latam. Quam
dictus, periseejus filius, Henricus V deinde imperaregii tituli, lucro sibi apposuerat ui sus corona caput cingeret Absolutis itaque festis toria
mwiireut,
retectn tuut
nem
aHffuoi a'in-
ctarum virgi-
scriba interserta fuere ; italico characiere glossas nostra distinximus.

Ecr.ii(ium. lom- II, jiat;. tl24. Hi-luire ilu I..mb.njrg. """ "
novi..
lo.n. 111.
col.
num
corpoia.
(11 Gflciiius. <io(;olonia;
inagniliHliiip,
i>!ip-
577; Cromlmcb.
ib
S.
Clnonica
S.
Pai.loleon.s,
loc.
cit.
a|i.
(7|
('i')
7ri* l2) nrM.U.vii.di..l8. Dochc..u.n. S,m-.lcf:u.nMom. ,| r,n..n. ..|.
Fg
Cl.roiHcum T.i.donn.sc
II, ,,ag.
Sisiol-eiiiis.
(8)
-r
Ap. l'ciU. Monimicnln

op.
Ccrmannc. lom
lom.
M,
II.
puj;
b9/,ed.l. 172 . 7'. -(4)
191-222. (tljr.alUaChnstiana
37o
(!1|
1"'?.
Dacbeni.-^picilejîura. lom Il.pnp 72^. edil. lium ad Nnlales SS. Bclgii, pag. 223 ct 224.
1725.
AucU-
(4 Cfr Ano:.hsta Saxo.
Eceardum.
coU 612.
((.)
TRANSLA.TIO
DIE VIGESIMA. PRIMA OCTOBRIS.

gratia fossores ad propria remeasseut,
239
uciunK niCUBRU
TRANSLATIO
Trium corporum sandarum virgimm
Coloniensium
millium,
e
monialibus relatum est aliquid compacti instar carcophagi in fovea apparere, indeque reliquias sine difficultatis
molestia extrahi posse.
excitae nuntio,
>v*UIODMBHSl.
Tum
laeto
sanctimoniales
prsefato presbytero
cum
cruce prEefractoque
eral, sacro
cedente, ac cereis, aJiisque quse
tam
sanctis con;
numero undecim
gruuut obsequiis, eo
dUigenter sarcophago,
festine
id,
venerunt
quod interius
cum
Auctore magistro Richero

ciodorensi monacho.
Wal-
corpore, quod adhuc recenti rubebatsanguine, reppererunt et ad sanctarum ecclesiam virginum asportarunt, sanctimouialibus cum hiranisetcanticis
devote sequentibus, iUudque in condigno loco
deposuerunt.
Haud omittendum existimavimus
Dum
urmu
Quum anno Domini millesimo centesimo quinto,

Coloniam Agrippinam bellum a nobili quodam, (tacet nomen Henrici V, quodadhucviveret), patrem suura caesarem persequente pararetur; illius universitatis incolae, obsidionem formidanin
,
\m Colonienset inui\ireitl
nian
civUalem.
quod, cum preefatus presbyter mauus suas ablueret (quippe qui reliquias cunctis qui aderant intuentibus contrectaverat), de manibus ejus defluebat quasi uuda sanguinis. Miraculum succedebat miraculo, gaudium continuabat gaudio. Quid autem eis, qui ossium aut cinerum portiones sustuleraut, contigerit Domiuo Deo favente, aperiemus.
III
duf virgines nuntianl sua

ctirpora el
epiicopi brevi
tes et praecaventes,
repertum
ab urbis tuitionem portas muvallo vallum adjiciunt. niunt, muros exaltant a civibus conducta, muri Cumque rustica manus,
,
FeminaquiEdam diuturniB
:
imbecillitatis fati- Femina
fditi-
iri-
ambitum sine reverentia fodiendo vallarent eis extemplo venusti ornatus incredibilisque speciei duse mulieres habitu apparuere , dulcique affatu
;
gata anxietate, de eisdem, dum forte fodereutur, reliquiis subripuit sperans vel sic sospitatis subsidium se adepturam. Eas vero dum in loco non
decenti coUocasset, puellam
sibi astare couspexit,
inli redtlilur
fntlqitam reilHuil abreplaa riUquiai.

l!)
quamdam
iu
somnis
monentem
ac minantem, nisi
cautius fodiendum dixere, g:lebasque

tius
illas
decen-
amovendas.
quibus tantEe auctoritatis quse-
reUquias, apud se non decenter locatas, amuveret, optatae salutis gaudia minus adepturara fore. Qu
nam
forent feminae sciscitali sunt. Nos, inquiunt,
ex undecim millium virginum coUegio sumus, circumcirca quiescentium, nostrumque ductorem ac episcopum in medio nostri tumulatum vobis nuntlamus, post modicum temporis inveniendum. Qulbus prolatis, disparuere. Statim itaque fodientium turbam perculit rumor, ac per operum magistros
sanotas fama divulgabatur quibus non sperabatur locis
:
a somno excitata, jussioni statim parere studuit, diuque amissam sanitatem cum gaudio recepit. IV Quidam Alemannue gentis, Sueviam, natale
repetens solum,
silvara, inclinato
.SuKtiiiitfui
cum muUa
stadiorum spatia per

sole,
reliijMiaa
fltiamtum-
jam ad occasum
transegisse
pseritl,
1'OleK'
HOH
gauderet, retrogrado fessus itinere, qua intravt-rut

parte, se in frustrato reperit labore. Curaque se delusura ignoto semitarum orbe crederet , iterato
povru
p-rgerc,
fifiiiorjuam
rttt
scilicet
virgines in
,
rtKtiluit,
delitescere
suique
conamine
alia nutiori via repatriare maturat, tribns
spiritus apparitione
tumulos suaque membra sûi alloquii obtestatione revelasse. Ab omnibus sexus utriusque, ordinis et setatis ad tantse rei novitatem
concurritur. Deus in sauctis suis cunctorum ore mirabilis acclamatur, ac summis htudibus attoUitur; harum denique patrocinium, ut ab imminenti urbis
continuis diebus, ignorans sibi di vinitus fieri itincris obstaculum ob sanctarum reliquios inique prjesumptas. In se taudem reversus {quia singulis
,
diebus, vergente ad occasum die, mcereret se udvenisse quo nnllet), sacrarum virginum teraplum,
sui spiritus
dit,
angore victus, ingreditur, reatum pan-
obsidione subveniant,
obsecratur.
Preces quoque
C
Reliquiir ali-
suas exauditas fuisse creditur, quia tunc liberatam ab excidio, absque suae partis periculo aut sanguine, urbem, haud beneficU immemores, usque hodie
furtum aperit, ultro sublata reddit, liber sic abiit, nulla ulterius obviante Uineris gressuumque
difficultate.
K
Siivit
<i
commemorant.
II Fides
denique in miraculorum
ostensione ad-
V Alter denique, Anglus natione, ad littora maris descendens, navira scandit paratara;sed excUata ventorum proceUa, motu maria conteri navis periclitabatur, adeo s^vissima terapestate orta. ut nec
nau
frutjia libera'
tur, '/uiim
At\t/lut,
litei
timi-
rdi'i\tiafiir,
quot, a pre-
hibetur
nam
abyteio suinplx, ssîus

niiro
lumine
repe-
contigua tit, qui hora
ecclesiEe beati Cuniberti, quae operi erat, vitee commendabilis presbyter exstivespertina, coUaborantibus se ingessit,
coruitcant el
TO7)iii
sanctaet'quod occurrebat, quamvis raodicum de aut reliquiis, humili rum virg-inum pig-noribus
ad aridara navigare, nec ancorara ad sistendum figere possent. Ita navi undique crebra fluctuum coUisione quassatn, jara vita functos credercs. Anglus autera ille, velut Jonas, conscifiitiaj reatu gravatus Scio, inquit, scio quare mei causa mors opus nieuni, ha;o heec ingruit repentina. Hoc euim
:
lum
tpo-
piindit te aa
('iitnitinm
re-
lulurnm.
rittLr sitng!'
ne ndhuc ruliens.
'
leff
prnfu-
luriim.
devotione sibisuisque profuturas*. domura retuUt. sanctis Sed quia pro brevi teraporis spatio, quas de cong-ruo cura honore locare, coUeg-erat reUquias, scrinium ut decebat, nequivit; secus beati Cuniberti posuit, ut postera die decentius ibidem quiescentis domesticis parere eas reponeret. Inde amotus et studens, subito luraen miratur succensum rebus
,
sanctarum pignora pertinaci

audacia. cujus praesumptionis
sumere
prajsurapsi
me
et vos ultio ab-
intenessiosorbebit insontes. Quod si earum, ait, Deua placatus, imminentem hanc mortem nibus
aut
diflêrre
aut moderare dignetur;
mox
terris
ilUco extinctum; actertio ecclesiara tertio ardens ut praefatam repetens, iterura lumen divinitus accensura intuitus est, espavit; illudque deputans, pie omnibus credens, ac ipsarum meritis aperuit. Fuit denique inter mirandum istud postea
per
manus suas
indulta quiete, ad redditus, nulla diei vel noctis regressus, digna sasacrarum virginum
expiabor contagione. Ad tisfactione hujus sacrilegii cordis sponsionem. suffragiis [ut hanc compuncti
tumulura
virginum. insperata pie creditur) sanctarum

adfuit clementia; quare
ffiquoris mitigati sunt, et
D<'i
aura
raitiori
tumuUns
sanctarumque virgi8ancti Cuniberti presbyteros non parva pro eisdem reliquus
num
quia
sanctimoniales
sibi acclamabant, contentio. Ute enira reddendas sodalium corpora in sua continebanipsarum
ad terrara advecta navis. sua se Iiberaturus. Eraittitur Anglus, sponsione miraquEe de earura revelatiouc ac
Pauca itaque
eas assumere conabaatur ecclesia. lUi autem sibi terminos reperiebantur. tur quia infra sus ecclesiffi
scriptorum incnria neculis diximus [quia cetera

glecta esstiterel ^
nunc
satis sint.
Harum autem
pr{esent'-m
In ipso itaque tam devoto
litigio,
dum
reficiendi
240
iUCTOBK
niGlIBBO
GLORIA POSTHUMA
odveDtum aut
,
SS.
URSUL^ ET SOCIARUM.
nos vetustatis contagione peccatorumque rubigine D inveterata absolvat Omnipotens, earum devictus
intercessionibus, nostraque remittat facinora,- ac ad virtutes nos inflammet exercendas; vitamque quoque nostram in melius corrigendl, moresque emendaudi, nobis praestet hoc in tara calamitoso
pr^sentem
basilicam
translatio.
WALCIODORBKSI
nem , divina freti ope succiucte ad prolixitates subterfugiendas, quasnauseara generant, perstringemus.
Uonachut
Walciodoreni$ intignci
VI Quidam
pollens sanctitate
Don exigua
ex
reliquiat obtineCi
eagque
Wulciodorum
porlal.
Walciodoreusis coenobii contubernio. sub prselati regimine (dequo supra satis, scilicet Theodorici II, gui ab anno Wlâd 1148 aibatialepedum gessit{\) Candidi et et de qno in historia translationis SS. egerat), vitsespiritualisamore Victoris martyrum arctiorisqueinstitutionisetpropositi gratia,adbeati
Pantaleonis in praefata Agrippinensi universitate coenobium se contulit ea tempestate, qua hsc sacra-
tempore gratiam; et gloriam ac aeternse felicitatis jucunditatem in altero nobis impertiatur, qui cum
Deo Patre ac
Spiritu Sancto vivificante vivitetregnat
in sseculorum sa^cula.
Ad laudem
et
gloriam san-
ctissimae ac super beatissimse Triuitntis ac Deiparae
rum virginum pignora

patri
e terris
assumpta fuere.
Is
virgints Mariae ccelitumque omnium honorem. Reliquias has condidere Walciodorenses in altari, non autem in toculis portaiilibus quod eo sevo ita
:
ac domino Herimanno, ejusdem
cosnobii prjE-
plerumque actum fuisse apparebit
inferius.
lato, adeo, gratus charusque extitit, ut
cum ejusdem
benedictione
piissimi abbatis consensu et permissione liberalique (ille enim tunc temporis illara puella-
X, Reliquae translationesusque ad
rum congregationem sanctarum undecim millium virginum regebat) tria ex integro corpora ex collegio undecim millium virginum et martyrum, ea qua pr^misimus revelatione repertarum, quoquo a custodibus pacto, emendicata et acquisita emeruerit. Qui exinde, pie suorum memor hoc in coenobio degentium, his margaritis nostram dotavit ac decoravit basilicam. Appropinquante igiiur praefato fratre cum sanctarum pignoribus virginum (velut Martha circa Dei ministerium occupata}
sollicite
medium sseculum
xn.
E
^,,^^^
Postquamfortuitoinitiumfactumesteffodiendis sanctarum virginum reliquiis, pronum erat ut non staiim cessaretur. Tuitienses, quos paulo
7)081 totos in hoc opere desudantes cememus, vi' ,, j-iTy-tj dentur jam tum id negotium corai haomsse. Certe ex eorum thesauro depromptum videtur corpus S. Palmatiae et potior pars aliarum reliquiarum (dens S Saulae unius de undecim acceptus probabiliter est ex monasterio sanctarum virginum), quae anno WVSad Weissenburgense olim in Alsa-
j,,_
yhimreiiq,
'"cinnmvir-
"""""
"jr(iir
gf,
""""'f'
Weu-
(,,.(,,
fratribus
claustralibus
thesauri pretiosi
ex-
adventum nuntiari procuravit. Insperato bono

necessariis
,
hilarati fratres, ordinatis decenter prseparatisque

eis
solemniter
obviam prodierunt
iia inferiori et dicecesi Spirensi

lata> fuerunt.
atque in
monte, qui vulgnriter Solotanus dicitur, subsistentes, sacrarum reliquiarum esspectarunt adventum. Plebs etiam plurima ex vicis et oppidis circumquaque sitis in laude Dei canora occurrit,
De
et
his pignoribus
monasterium deex 7'eliquiarum
illius loci indice et codice
ms. membraneo hoc
vetustissimum
tavit
forte coanvum testimonium reciCrombachius (2) Anuo dominicae incarna;
quam cum
comitati,
nostris fratribus fratres sancti Perpetui
tiouisllia, indictione vi Henrico
imperatore,
magnae cum
exultationis tripudio, hasc
Wolframus apud Tuitium
Coloniae
secundum mo-
sanctarum virginum pjgnora in beatse ac perpetuae virginis Marias basilicam Walchiodorensem transtulerunt.
ubi hoiiorifiee
nasticamprofessionera laudabilitereducatus, corpus S. Palmatise virginis etmartyris oum aliis quam-
recipiunlur
t
iervanlur.
VII Sciendum denique non uno eodemque die horum exstitisse adventus exceptionem nam sexto kalendas, Junii unius totum ex integro corpusobtioctavo kalendas novembris nere promeruimus cum portione media tertii corporis, ac non alterius multo post tempore reliquam partem dimidiam. Temporibus domini Theodorici II, scilicef postquam anno 114S SS. Candidi et Victoris reliquixeo delatx sunt, has excipere meruimus reliquias, necnon
: ,
plurimis reliquiis in coenobium WeisKenburgense sub abbate Meningaudo, qui eum in fratrum suorum consortium dudum collegerat, solemniter transtulit. fuit in ordine S. Palmatia, de qua diximus, tertia
primatus ex undecim miUibus virginum, quKColouiae passjB sunt propter Dominum, sanctissima Ursula regiee dignitatis
tiente
;
nomen
in illa expeditioue sor-
Pinnosa quoque sequae sauctitatis dueatus F signum uobiliter administrante. Unde tunc innotuerit
S.
Palmatiae
nomen
latet.
De
piis reliquis
:
sanctorum martyrum Candidi et Victoris MM., ut superius liquet. (Prxmiserat enim Richerus, ut dictum jam est, historiam translationis horum 7nartyrum). Gaudeat itaque felix ^^''alchiodorensis ecclesia de tantorum, ac tot patronorum perenni Pelix, inquam , quam sic honor divinse gloria
!
cimeliis hscc alio scribit loco Crombachius (3) Erat inter alia sHcra pignora caput S. Corouse virginis et S. Eidei martyris,
:
cum
dentibus
S.
Salnae
diguationishisluminariis condeeoravit. In eanam-
que misericordiae mater coelorumque regina piissima semper Maria, virgineis Isetatur virgo choreis. E regione virgineae sponsEe gaudent de virgine matre. Semper denique fatendum has gratuita sanctffi Dei genetricis mediante opitulatione, locum
hunc, consodalibus suisrelictis, in suEehabitationis domum elegisse perpetuam. Omnes itaque, charissimi fratres, congregati Dominum pariter collaudemus, eique immensas referamus gratiarum actiones pro tantis in nos collatis beneficiis. Denique ad nostrarum recurramus auxilium patrona-
[i7nmo Saulas) de undecim ac S. Fidei quidera caput archiepiscopus Coloniensis igne explorarat cuju.^ cranium cum flaramae applicitum nullam ustionis notam relinqueret, vos querula de medio ignis insonuit Cur me iterum crucias? Visus est antistes temeritatis luisse pcenam, qui duos intra menses
:
:
occubuit. Necesse
non
gium
falsum esse demonstre77i
esse arbitror ut id prodinon videt : quis
rum, earum implorando suffragium, ut ab antiquse
permiitere non posse Deum ut sancti prxter veritatem dicant se iterum cruciari, quum male habentur eorum reliquise ? Neque archiepiscopus Coloniensis intra duos menses diem quum Friobiit ut te^neritatis tueret poenas I ab anno 1099 usque ad annum dericus 1I3I Colonise sederit (4). Id unum hinc colligendum denies aliquoi S. Saulae, unius de unde,
(1)
U-a\a,
GalliaChiisliana. tom. 11!, col S75. Ibid. pag. 6K7. (") pag. 1002.
(2) S.
Ursula
illus-
Dova, lom.
111, col. (i/f
(4)
Gallia ChiisUaiia
cim

cim (guas verba confer cum dictis in Commenfario
prsevio n. 262 et 263 et in Gloriaposthuma n. 97J, Weissenburgum delatos una cum aliquot novis reliquiis, quas Coloniensis prgesul pro more tunc usitato igne probaverat. De hoc usu lege MahilloExennie /iniw
1121
Jf.
zil
trasxii
Ric idem chronographus haec ad annum 1 142 dit (9) Anno Volmari abbatis Hirsaugiensis
:
V D.n.
Nof>""'
(1), Martenium (2), Gerbertum (13), aliosque. lOZ Nonanno 112S, utinauctarioSigebertiPras' monsiratensi {4-) traditur, sed exeunte anno 1121,
nium
Henricus ex raonacho hujus coenobii Hirsaug-ienais spcundus abbas raonasterii in Breittenawe, de quo supra diximus, quatuor corpora de collegio sanctarum undecim raillium virginum et martyrura
S.
berius, [ti*
jif-ei''b(ii
quemadmodum ex Prasmontrati (5) et Floreffix (6)

fundationibus, intra quarum quippe spatium res peracta est. Colonias reliquias sanctarum virginum adeptus fuit S. Norbertus. Negotium idnarrai ejusbiographus coc^vus sequentibus verbis (7) Post hec (post plura scilicet Prcsmonstrati patrata miracula) devenit Coloniam, ubi et libenter suscipitur et libentiusin sermone etconfessioneauditur;
.-
cici("*' cQi'-
pM
ab ArnoIdoColoniensiumarchiepiscopo impetravit, qui in soleranitate Visitationis B. Marife semper virginis, hocest vi nonarura Julii, admonjisterium suura cum reverenlia introduxif. Eadem sed paucioribus verbis reperit Crombachiv.s (10) codice ms. Breittenawensi. His procul dubio excitatus
est
calii*
Mdicaltivi: id
[faii-fert })ar-
lim Fliiref.
fiitM pnrlii"
Bernhelmus, Spanheimensis
in
eadem Mogun-
tina dioscesi abbas, ad similem sibi thesaurum
p,X'i'niislrulutn.
eo quod ipsum prius juvenem noverant, et
modo
mirabiliterimmutatum videbant.Etquiapopulorura consuetudo uovitatum imitatrix esse solet, multi

ad verbum
effecti,
acquirendum. Et quidem ille idem Trithemius in Chronico Sponheimensi hxc tradit (11) Auno 1143 Eernhelraus abbas duo corpora de collegio undecim milliura virginum et martyrum, ])er interveutura Megenhardi comitis de Sphonheim
: ,
et
exhortationem ejus tam clerici
quam
fundaioris
illius asceterii (12),
ab Arnoldoarohieet
laici concurrentes,
imitatores paupertatis Christi
piscopo Coloniensi impetravit; quce cura iufrenti
ipsum seculi sunt. Habebatetipsejam tunc voluntate gedificare ecclesiam, in qua coadunatos in
reciperet.
honore accipiens, huc ad monasterium portavit,

in
Ob hanccausam
petivit
ab archiepiscopo
Frederico et ceteris fidelibus ut aliqua sanctarum

reliquiarura mereretur patrocinia suscipere, e qui-
duobusscriuiis ligneis deauratis collocavit; capita vero confracta fuerunt.sed singuIiB partes cum suo corpore dispositse. Quomodo auiem repertse
fuerint et de comitatu
S.
UrsuIjB
agnitcv
antiquo repleta et dotata erat felix Colonia. Annuit episcopus, annuitclerus justara esse petitionem judicans, et populus. At ille fratri-
bus non
minimum ab
tum g
Breittenawiam tum Sponheimum translat<e virgines, neutro loco indicatur. Ea de re judicium

tulerat
Amaldus
;
I,
Coloniensis archiepiscopus,
bus
quos secum habebat, et quos ibidem Deus ei contulerat, jejunio indicto, hoc pretiosum donum quatenus venerabile patrociDeo comraendabat nium daret invenire. Nocte vero eadem, virgo ex et nomen nuraero undecim raillium virginum ipsius virg"inis, et locus ubi jaceret, per visionera et in crastinum ex orcuidam desig-natus est dine visionis, corpus ibidem quaesitum, integ-rum repertum est. Quo cum hymnis et laudibus Dei et
suis,
,
, ;
judex (eheu!) non omni exeeptione major, lUpote simoniacus (13) in quo iamen idcirco nullam tnalam fidem suspicari ausim. 104 Hoc eodem anno 1143, inquit Dodechinus, scriptor coccvus et monasterii S. Disibodi, in quo
res gestcvsunt, abbas{]i), indictione vi dedicatum
est
mmomm
^ oitiboH
novum monasterium
in
monte
sancti Dysibodi...
rcli-
Ipso niliilominus anno vel die reconditEe sunt

quiae sancti Dysibodi, patris nostri,
a supradicto
g-ratiarum actione suscepto, de reliquiis etiam alia-
praesule
bris, in
sitse
rum virg-inum aliorumque quorumdam martyrum, videlicet Gereonis, Maurorum, duornm Ewaldorura, duo vascula, in modum feretri, ad efferendum ei irapleta sunt.... Assumptis non post niultum reliquiis, collectoque fratrum tam clericorura quara laicorum coUegio, quos Deo per verbum prgedicationis g-enuerat, redeundi iter ag-g-ressus est; qui
Henrico Moguntinensi, lu kalendas octotumulo lapideo retro principale altarc, poin loceliis duobus plurabeis altero eorum
:
scilicetminoreossa contineute,aItero majore ciueres,

Impositse sunt ip.so tumulo tria corpora srtnctarum de collegio undecim millium virginura in loculis ligneis, et qutedara de Thebaea legione. Acta sunt hsec domino Cunone cooperante, ejus loci quarto
ubique
congregationibus cura processione mag-nifice suscipiebatur. Audieus autera transitum ejus matrona quaedam nobilis, Erraenin
ecclesiis et
Non dubitandum quin hxc quoqueab Arnoldo Colonieyisi accepia sint pignora. Sucvviajn quoquedelata 105 Eodem nnno 11 13
abbate.
sendisnomine, Naraurcensis comitissa, u^cor Godefridis comiiis, velociter occurrit ei ; obnise depreut ad imponendos fratres et religionera cans quaradam ecclesiolam suam in villa FloreflSa vellet suscipere... Videns autem ille affectuosara mulieris
,
sunt duo sanctarumvirginum corpora, inZwifaliense nempe cccnobium. In hujus scilicet ascelerii Chronico, quod anno 1138 sc7-ibi ca^ptum eidein eontinuatum atque anno demum 1784 a Gerardo Uess, Weingartensi monacho ct priore, editum
est,
ei
Zwifalium^
devotiouem, respexit eam et suscepit quodpetebat. Et ibi altero reliquiarum vasculo derelicto, festinavit Praeraoustratum (erat enim instans Nativitatis dies) habens clericorum et laicorum fratre^ circiter
triginta novitins.
haec
ad annum 1143 leguntur
(15)
.-
Duo
cor-
pora de xi raillibus virginum a Jicrclitoldo abbate sunt allata ui nonas septembris. Paulo tatius hsec expiicantur ab Ortliebo, qui usque ad annum 1141 Zwifaltimoyiachum egit.dein assumptus in ahbatiaiem sedem Nereshemensem anno Hi obiit ( (i). Scripsit autem hic librum de Zwifaitensibus originibus, ab atio Zwifaltensi co^rvo monacho continuatum; cujus excerpta quipdam edidit Sutger in Annalibus imperialis monasterii Zwifaifensis,
I I
I
Anm {H>
tiansfrniti.
1" irliqiiii
103 Inpristina
Moguntina
dicecesi olim
siium
î eiienuwiiii
erat Breitenawense S. Benedicii inonasterium, quodanno W^lmoderabatur S. Henricus, divinis ei humanis literis instructissimus, cujus laudes
et scripta
^poiiheiini.tii.
ad annum 1132
celebrat Triihemius
(8).
reliqua. fere
pag
|>af;.
iaudatus Gerardus Hessius in Monupuj;.
(l)
Ouviagcs posthumes, tom.

ecclesiffi iitibus.
I,
28S
495
et 8eiii|.
('))
(2)
De
parUs Chronica insigm duo.

pag. 253. --(13)
l
20,
c.lit.lGOl.
(12) fbid,
amiquis
lilurgia
lom.
11,
111,
cl sciiq.
Vcius
fr
Ciillin
Clu-ielian
nova.
Uim
Itl. col,
7K.
alemanuiea. lom.
i>ag. !i^(i.
(i) A\i-
Peilz, fllonuI
m.iiL. Cci maniK. lom. VI. pag it8 ct W9. Jumi. [jag. 8r>-2. num. 40 el pag. 835, nol. /i.
(8|
(lijAd
Cliroiiica
Mariam
Scoli
cnunnuola;
lintoriffi,
ap. I'ii-
(li)
Acl. SS. lom.
(6} Ibid.
pag. 35.
lonum, Scri(itorPS rcrum gcrmonicarum, tom, I, |iag, ti7Ii. Moiiumenlorum Guclticoruiri |);irs liislorico, pag. 'i.2ii.
Sulger, Ann.iles
pog,
)m|icrialis
(13)
(1(1)
num.
cl
nol. d.
1,
(7) Ibid.
pag. S35.
1690.
Clironicum Hirsaii*1U.
monustcrii
Zwifallcnîs,
|>ars
|iiior,
giense,
tom
pag. 594,
pag.
cdil.
l9) Ibid. |.ag.
(10)
IM
Clir>9.
S. Ursulu vindicata.
1002.-
(11) Jo.
Tnllicmius, secundie
Octobris
Tomus IX.
36
mentis
242
DCTOBI
GLORIA POSTHtJMA
SS.
URSULJ) ET SOCURUM.
quoque ex-
mentis Guelficis. Porro
V.
B.
Bertoldus abbas Brnestus, postea in anno 1141 loco cessisset et S. Oriente martyr, ejus occupasset sedem, ille ne sua ex priEsentia successori molestiam generaret, aut scandalorura aliunde. ut Ortliebus habet, aliqua Saxoniam et inde Coloniam zizania g-erminaret, in reversurus secessit, suo tempore non sine manubiis continuatorem {%) Duo integra Audi Ortliebi
quum
sanctse crucis dominicae. Fecit itaque id
perimentum
S. Bonifacius, et particula ligni sta-
(1).
et corpora sanctarum undecira millium virg-inum sanctorum martyrum martyrum. Reliquiie item Gordiani et Epimachi, S. Sebastiani martyris, de
tim descendit in fundum ad modura lapidis. Quam quum dein levasset ex aqua, exierunt guttae muL tae sanguiuis spissi de inferinri parte ejusdem ligni, una post aliam descendentes in fundum scyphi qux ter repetita sunt, aliis quoque comitantibus prodigiis. Sed de his satis; quum hxc ea tantum mente retulerimus ut constet non igne tantum, quod eruditissimis viris persuasum est, sed judi;
cio
quoque aquee frigidee examinatas fuisse
reli-
dorani cista S. Ag-athifi et de capillis ejus pio labore

Bertholdi patris hujus loci quarti uobis suntacquidum Coloniam sitffi. Qiiippe in Saxoniam perg-ens,
quias.
Agrippinensera pertransiret, auxilio cujusdam presbyteri religiosi, nomine Luitolfi de titulo S. Marise, qui dicitur de Pascha (seu in Pasculo vulgo S. Maria im Pesch) duocorporade numero xi millium virg-i-
XI. Generalis corporum elevatio

coepta
fictio.
Amio \\% hsec secuta est tertia series translationum i}e,ueraii% inseu generalis, quam dicunt, inventio et elevatio
'
anao 1155
et
titulorum
num
ibidem passarura acquisivit. Haec itaque inibi Bub cautela per aliquod tempus tutavit et postea rediens illic millesimo quadragesimo tertio anno ad
nos ante Nativitatem sanctse Mariee
virgini.s,
Post
j/)if
reliqMia,-
pro
B magnis
tifii
xeniis ea transferri curavit.
corporum sanctarum virginum, quas anno 1155 fieri ccepit. Occasionem, inquit Crombachius (5),
inquirendi ea tempestate sacra pignorareperi in mss. codicibus, carthusise Coloniensis, natam ex diversis
factiscivibusSS. Virginura visionibusqualis S.Norberto fuit, oblato indicato sepulcro. Porro S. Eli-
ftim dtvalio;
tnille
marlyrii
recogno-
scuntnr per
aquam frigidam;
106 Nos vero, utpote homines rei veritatem ignorantes, ne forte pro certis incerta susciperemus, prmissis jejuniis et orationibus, perjudicium aquae
frigidee veraciter et clara luce, cunctis qui
&igHis iiiiin-
J5
aderant
Deura coUaudantibus, virginea corpora sancta pro virChristo Coloniae passa ac de numero xi milliura qua examinatione comprobavimus ginura esse peracta, albis et cappis ornati easdem reliquias con;
sabeth num. seu cap 2 Revelationum indicat iocum ccemeterium subdiale fuisse, his verbis Quando complacuit Domino misereri super martyres suas pretiosas, quas per multa tempora jacuerant sine
.
gruis laudibus gaudenter suscepimus. Deinde rogatu prsfati patris alterum quidem de ipsis corpo.loannera ribus apud nos retiuuimus, alterura apud S.
iionore sub pedibus
hominum
;
et
juraentorumi
se-
Baptistam in monasterio virginum coUocavimus. Judicia Dei quxcumque, qux ex India Orientali germanici (ubi etiamnum in usu suntjpopuli indo
cus muros urbis Colonias accidit ut viri quidam ibidem manentes accederent ad locum martyrii earum, et aperirent multa monimenta sanctorum corporura, atque ea inde sublata transferrent ad
loca religiosa, quae erant in circuitu, sicut a Doraino fuerat ordinatura. Hos inter eminuit Tuitiensis
Europam, iniroduxerunt theologi verumtamen docent

in
;
num
simplicitati cessisse et
passim ssepius Deum homieximia patrasse, ut

illicita esse
diffi-
perhcecveritasinnotesceret. miraculanemo
cui certum non
sit et
ahbas Gerlacus doctrina et vitas integritate qui, quum non unum tanium, sed novem annos Coloniensium incredibile studium sacras reliquias
:
prcefixum testatistebitur, luculentissima prodigia negare. Ast, licet sima et
hxc ita habeant, nequaquam sequitur judicio aquse frigidx aliquid probari. Id enim ea fiebat ratione ut inter preces homo aut reliquice iminitterentur in aquam frigidam, et, si ad fundum descender&nt, habereniur probcV et sincerse si autem natarent in superficie, viderentur ab aqua rejici et
;
inquirendi duraverit, quoad vixit, (nam operi sancto immortuus est), nuili pepercit labori, nuilam subterfugit molesiiam. Non tamen ipse, ut vuit Crombachius, sed Theodericus, cedituus et chrotiographus Tuitiensis, titulos e sarcophagis
extulit,
sacra corpora manibus suis ievavit, ut hic testatur inms. codicehis verbis Quia devotionem SS. Martyrum, quas preeter opinionem cunctorura
:
improbari (3). Porro quum ossium et plerorumque viventium hominum corporum pondus aquse pondere, pro eadem quantitate seu spatio, majus aqua. Atque idsit, naturaliter itla merguntur circo raro prorsus judicium aqiuv frigidee in adhibitum proba?idis reliquiis adhibebatur
;
viventiura ocuU*s nostris transferri vidiraus, et quorum insuper corpora, vel titulos e turauUs manibus
nostris eruiraus, in quibus etlam
miUe martyriorum
signa et adspexiraus, et venerati sumus, arctius
posterorum memorise commendare curamus. Quidni clarius dixit quce hsec essent miUe martyriorum
signa quae adspexit? 109 Videmur tamen nohis non temeri esse, si urdiMne t3r asseruerimus hsec vidgo sagittas fuisse capitibus giUt lî"^
qux formn
jiidicii
tamen aliquando est cum evidentissimo miraculo. 107 Exemplum esto quod accidit iu dorao claustrali
Dei
doraimivura ordinis B. Augustini quse dicitur
rnro in explotfoidii reli-
qmti adhiUebatur.
Hodunc, Leodiensis dicecesis, in terra ducis Brabantite, anno Domini 1244 mense augusto in octava B. Augustini. Id relatum est diplomate publico (4] a S. Bonifacio episcopo Lausanensi qui, tunc versans in Belgio, prcvcipua universi negotiipars episcopo fiiit. Didicevdt scilicet olim LausfinÊ ab abaUo, quod Uguum Gebennensi, qui hoc didicerat
;
sagittarum ictihus cranio impressa. Certe in dipiomate, quo anno 1256, 16 Kalendas Augusti sociatum voluerunt moniaies conventus SS. Machabcvorum Coioniensis corpus cujusdam virginis, in Saisiniensem
infixas
et
capitum
vuitiera,
rtifilibui OVt
(017*0 ''''"'
ih/Sj*.
dominicaecrucisiu aquam missum desccndat
in fan-
dura, cura aUa ligua in aquis missa soJeant naturaliter supernatare: quo experimento usus, afflrniabat
se cerlum esse quod haberet particulam
prope Namurcum parthenonem deferendum Nuper inquiunt unum iia de eo loquunlur corpus Virginis de eadem sancta societate per fuit apud nos revelationem divinitun factam
: , ,
,
inventum
siGNo
,
quaradam
cum certo et evidenti martvuii sui CAUELLO (id cst sugitta seu telum. Cfr
,
11)
Pd'.
SnlscT. Ann.ics in.,eril.s mona.lern Z.ir.U..n.-s p... p..or. 11(1 r->ilUi(i. p!;. 111 P1112.- (o)Cfr Dnn.nscvo7..<i,-
r.l.im.. ,om, IIl.
p.^
ifil,l
SiMuon.is,
iSlScliS/.
p.g.
292
se.H-
H) ^^'^'{. Uiûla
[o)b.
^^^''ZS^X P
illu^t.ui,
ciwHDei,pcr wjMam fig>ditm;
Mi.ilpnivis,
dc Antiqnis
ecflcsia;
CanoiuS
DIE YIGESIMA PBIMA OCTOBRIS.

Carellum) videlicbt tn capite suo quo FUERAT SAGITTATA TEMPORE PASSIONIS, ad siinilitudi-
24S
c.
Cangius
TiTDLtJS
s.
siMPLicii
S.
SimpUcius Ravennensis
itmont
THBOnfllllCO
archiepiscopus.
TiTULus
nem B. UrsalEe, quas tunc extitit reg-ina et dux earumdem virg-inum beatarum. Mullis capitibus et
adhuc servanadhuc infixas esse diximu^ in Commentario prmvio num. 145. Adde inter inumeras, qux in Monie Veteri sasculo xvu servabantur, reliquias complures fuisse in quibus sagittse careliquiis, qu3e Colonise
corporum
tur, sagittas
Hicjacet S. Marinus Mediolanensis sextus, qui veuiebat de Roma cum sacris virgiuibus, et S. Verasia V. TiTULus s. MARcuLie. S. Marculus episcopus in Grces.
rf,
MAHiNi
TVlTIRnSI.
cia,
qui
cum
sacris virginibus,
martyrium
sus-
cepit.
TITULTJS
S.
FOILANI EPISCOPI ET
rtb
pitibus adhucinfixas ostendebantur fl). Insuper in Catalogo reliquiarum sancti Trudonis tegitur Anno salutis 127i ossaSS.iEg-idiifratrisS. ImajDae,
;
f. S.
FoilaUUS LuCCn-
sisepiscopns veniens
apostolica sede missus,
qui unus de grege xi millium virg-inum earum, quae Colonise ob Christum a barbaris trucidabantur, per medium pectus jaculo confixus periit (9,).Demum in Pragensi S. Clementis templo, dum Societatis nostrx esset, servabatur pars posterior cranii,
hoc in loco fuit occisus, et cum ietis sacris virgi* nibus et sepultus, etferro peremptus. TiTULUS s. MAURisi * EPiscopi ET M. Mourisius episcopus cum Babila et J uliana est sepultus.
CLEMENTis.
TiTULUs
s.
Mauricus
S. Clemens martyrct episcopus. PANTULi EPiscori g. Pautulus Basileensis episcopus virgines sacras cum âudio susceptas
quse S. Ursulse fuisse dicehatur, atque olim a Coloniensihus Carolo iK regi Bohemice, donata fuerat, atque ex ejus thesauro venerat in manus maironae Manriquez et ex ejus manibus in id tem-
Romam
S.
perduxit, unde reversus, Coloniam per-
venit, ibique
oum
eis
martyrium
suscepit, et
Grata junior.
plum. Id sedulo examinavit annol648 Theodorus Moretus noster, et de eo ad Boiiandum scripsit apparere in hoc Pragensi pignore ictum sagitise per cranium penetrantis, ita ut auyncularis digitus per vulnus immitti posset. His pr^missis, sequitur jam scripto Theoderici, Tuiiiensis moB nachi et êditui, qui horum omnium longe maxi-
TiTususs. JoviNii/t. S. Jovinius Eborensis episcopus, frater S. Pantuli.
TiTULuss. MAROMii.
i.
S.
Maromius episcopus Nova-
riensiset cardinalis.
viNcENTii. Vincentius presbyter et cardinalis.
TiTULuss. visMARi k.
S.
Vismarus martyret episeo-
pus de Monte Jurano.

NiCETii. S. Nicetius capellanus et sacerdos.
ma pars
fuit.
TiTULUS
s.
QuiRiLLi. Ilic jacct iu autru S. martyr Qui-
rillus presbyter sepultus, qui vixit sex dies post
martyrium suum.
TiTULus
s.
coRiMii.
S.
Corimius martyr et cardi-
Incipinnt
reVelationeS
titulorum,
et
Vel
nominum SS.
Martynm
SS. Vir^
^^'iloss.FiRMiNi.S.Firminusmartyr.etcardinalis. titulus s. polimh. S. Polimius mai-tyr et curdinalis.

TiTULUS
s.
JusTiNiANi. S. Justiuianus martyr ParcLAUDii. S. Claudius Spoletanus martyr.

ÊTHERii REGis coroua, cTux, ct alia quae-
ginum, auctore
Tuitiensi a.
Theoderico cedituo
minensis.
TiTULus
s.
iN TiTULo
s.
dam
Annoww^
atvtarepniri
forpiira
"lajlMO liurnero
el t'luli/i>igi.
reg-alia sig-na descripta videntur, quse nos
praetereuntes, scripturam solam
dig-essimus
'
j!\nno ab incarnatione Domini

sti
nostri Jesu Chri-
1155, ludictione quarta, et continua novem Romanum resequentium anuorum revulutione

,
Hic jacet /Etherius, qui vixit annos viginti quinque, in pace decessit. Demetria Regîna. TiTULus CLEMATii m. Clcmatius invenit ista corpora
occisa
RomaniE quoque gente imperium pontificatum Adriano papa IV admmieccIesiEe

Friderico cEesare,
cum
aliis
virg-inibus,
et sepelivit ea in
pace.
strante , prassideutibus etiam per successioues archiepiscupis, videlicet ArS. Coloniensi ecclesiEe
TiTULus
fuit a
s.
poLOCRONii H. S. Polocronius, qui missua

SS. Virg-inibus.
0.
Roma cum
noldo
in
11,
Friderico 11 et Reiuoldo archicancellario,
TiTULcss. GENEsii
sis consul.
MARTYRis
S Gencsius Anconeu*
vata
ecclesia Tuitiensi Gerlacu abbate existeute, lesuut corpora SS. Martyrum et SS. Virg'inum
TiTULus
s.
succEssi MARTYRis. S. Successus martyr et
in tiuburbio Coloniensis civitatis. vel titulos in
Quorum nomina
et iu ars.
fratres S. Genesii.
pocEMii. S.
eorum sepulcris mventos,
Pooemius martyr
et fraters
S.
Pam-
chivis ejusdem ecclesisB reconditos ad posterorum notitiam, idcirco schedulis et apicibus dignum
phyli.
s.
QuiRiLLi. Hic jacet S.

S.
Quirillus martyr et fraler
duximus adnotari rum, quos praeter tium aculis nostris
quia devotionem SS. Martyopinionem cunctorum viventransferri
Marculi.
s.
vidimus
et
quo-
pOLiFEMus, martyr. Carriarius. Focatus martyr. ALiusp. Hicjacetsepultus S. Clematius, qui mani-
,.
rum iusuper corpora, vel titulos e tumulis manibus nostris eduximus, in quibus etiam mille martyriorum
sig-na
adspeximus,
et
venerati sumus, arctius

;
bus suis sepelivit sacras virgincs, rtiubnari[111. Quaecumque ergfo sanctonim martyrum '"'-"'> descripta sunt, eorum corpora in diebus hactenus
Titul, uffiri,
posterorum memoriae commendare curamus singillatim ergo sing-ulorum titulos, uti in lapidibus cum eis inventis exaiatum esse perspicitur, iucipientes a majoribus, hoc modo digessimus. II.TiTULus s. cYEiAci PAP.a: &. S. Cyriacus papa Ro-
domni Gerlaci abbatis devotissJmi eorum translatoris advenerunt; quse vero jam deinceps sequuntur, in tempore domni Hartperni, successoris ejus
TiTULUs
""rjKiribus
virorutn Mnb
manus, qui cum g-audio suscepit sacras virgines, et cum iisdem reversus, martyrium suscepit,
et S. Alina
advenisse noscuntur q. s. EVERGisi ARCHiEPiscopi. Sauctus Evergisus Agrippinensis episcopus.

TiTULUs
s.
joHANNis. Sanctus Johannes martyr et
Gtiiiwo ab~
'ate
V.
Jacobus.
patriarcha Jerosolimitanus et Caelestinus capel-
TiTULus
s.
JACOBi. lu titulo S. Jacoti uihil aliud TCest, nisi
pertum
(i} S.
Ursula illuslrala, pag. 66i.
pag. l2) Ibid.
10(1.
lanus.
241
*i>cTM
GLORIA POSTHUMA
SS.
URSUL^ ET SOCIAEUM,
TiTULUs
s.
hic marlanua, qui divino cutu huc venerunt et
MACHARii. Sanctus
Maoharius dux
et
1>
THsoDOBico
'""'"""
tyrium susceperunt. Sanctus Cassinus patriarcha qui venitde Grseoia. Sanctus Macharius archiepiscopus et martyr de
Constantinobili,
iTEM. Sanctus
tiochia.
martyr. iTEM. Sanctus Abararius martyr et dux ejus Earavix,
iTEM. Pater sanctfie Pinnosae virg-inis.

et episcopus
Nonnus martyr
de An-
TiTULUS
s.
FLAViNii. Sauctus Flaviniusmartyr
Roma-
nensis.
ALius TiTDLUs. Sanctus Aquilinus martyr et episcopus de Aquileja.
TiTULUB
s.
MARSiLii. Sanotus MarsiUus martyr. San-
Sanctus Notus martyr et rex Scottorum et uxor sua Sara occisi sunt in eodem loco, iTEM ALius TiTULUs. SaDctus PapuDius martyr etrex Hiberniensis frater sancti Noti qui venit visitare
ITEU.
ctus Florentius martyr de Italia. iTEM. Sanctus Bonifaclua martyr. Sanctus Marinus
martyr.
iTEM. Sauctus Eabarius martyr, frater saucti Johannis patriarchse Jerosolomitani. Sanctus Malusius
corpora sanctarura virginum.

iTEMTiTULUs. Sanctus Picmenius martyr et rex de Ang-lia, ex cujus terra venerunt ii miUia et regina
martyr et signifer sancti Gereonis martyris Thebeorum. Sanctus Valerius martyr unus de
sociis.
Alpsint et filia ejus Eria ALius. Sauctus Cendeboldus rex qui tunc temporis fuitet Theophenilla regina qui reg-navit xii annis. TiTULUS s. EusEBii. S. Euscbius Parmiuensis episcovirg-o.
TiTULus
s.
FLORENTii. S. Florentius martyr de coUe-
gio S. Gereonis martyris unius ex Thebeis.

iTBM. Sauctus VitaUs martyr de
eodem
coliegio.
TiTDLUS s GAYi. Sanotus
Gayus martyr Albanensis
pus.
humiUs,
s.
TiTULus
TiTULus
KALENDiNi.
pONTii.
S.
Kaleudinus martyr
et epi-
TiTULUS
scopus.
s.
CANDiDi. Sanctus Candidus martyr qui martyrium suscepit [cum] sancto Gereone. Sans.
Sauctus Pontius cardinalis epi-
otus VitaUs martyr unus ex Thebeis princeps.
scopus. TiTULus
s.
TiTULUss.CHARCHARBERi.SanctusCharcharberusmarMALLUsii. Sanctus Mallusius martyr et

FociFEiii.
episcopus Laudi.
TiTULUs TiTULus
s.
Sauctus Fociferus martyr et eplSauctus Csesarius martyr etepi-
scopus.
s.
Maurus de Ethiopia.] IV. Uescriptis in priori pagina nominibus tituUsque SS.Martyrum, qui vinhs sexus robore, gloriam calcantes, pro amore Jesu Christi, mortis atrocitatyr et
""/<""""-
,^^^_
ciESAaTi.
scopus Boeuuensis. TiTULUs. s. 30CUNDI. Sanctus Jocundus martyr et epi.scopus Mascunensis. TiTULUS s. EUTicu. Sauctus Euticius martyr
et epi-
tatem oppetiverunt, operaepretiumduxi,sanctarum etiam virginum, quse cum seculo et sexum vicerunt,
nomina
et iuventse sunt
sissirai
titulosque paginae sequenti inserere, cura domini Gerlaci abbatis studioin

eis
scopus de Bara.
TiTULUS
TiTULus
s.
coUigendis, fovendis, honorandis pervigiU studio dies pariter continua-
earum, qui
iGNAcii. Sanctus Ignatius
martyr
et epi-
scopus.
s.
bat et noctes. TITULUS S. URSUL^, REGINiE, BEATISSIM^ VIRGINIS. Sau-
HiRENEi.
Sanctus
Hireueus martyr et
ctaUrsulaRegina.
TiTULUs
TiTULUs
s.
s.
epi^jcopus Achonensis.
TiTULUss. SEBASTiANi. Sanctus Sebastiauus martyT ct

episcopus. TiTULUs s. KALENDii. Sanctus Kaleudius martyr et
tuUt
S.
FLORENTiN^. S. Plorentina puella. ORTMARiyE. Hic jacct S. Ortmaria, que atUrsulse de Scotia ad dotum suum mille
virgines, quae fecit titulari
omnes
exceUentissi-
episcopus,
TiTULUs.
s.
mas
virgines.
s.
BARACHU. Sauctus Barachius martyr et
TiTULUs
duxit.
ALBiN^ viRGiNis.
S.
Albiua Britauica, de
episcopus Hiberniensis frater S. Noti reg-is. TiTULus s. MATUEi. Sauctus Mathous martyr et epi-
undecim, quarum
TiTULUs
s.
qneelibet
mUle virgines
ad-
scopus HiberniensisTiTULus sANCTi ?iMENii, Sanctus Pimenius martyr et
ESSENTi^. S. Esscntia virgo,
una de
ilUs
episcopus Parmensis. TiTULus sANCTi MARCii. Sanctus Marcius martyr et episcopus Corbonensis. TiTULUs sANCTi AMANDi. Sauctus Amaudus martyr et episcopus de Lauduno quod est in Anglia. MARiNi. Sanctus Marinus martyr et episcopus
uudecim virginibus. ^ iUis uniTEM S. Baragi^. S. Baragia virgo, una de

decim virginibus.
iTEM. S. Pinnosa virgo,
cini virginibus.
principaUum una
undeITEM TiTDLUs. S. Pauafreta virgo, uua de ilUs

iTEM. S.
Tisma
virgo, et soror S. Cordulae virginis,
Geneve.
TiTULUss. MONOLDi. Sauctus Monoldus martyr et episcopusTtajectensisfrater Cendeboldi regis.
ITEM. SanctusTutunalus martyr abbas Aquicliensis.
undecim. una Gerasina, quae duxitsanctas virgines. iTEM. S. virgo, ITEM TiTULUS. S. Aspara ducissa. S. Carisma
de ilUs
filia
dncis.
TiTULUSs. BASSANi. Sanctus Bassanus martyr Cremonensis.
TiTULUS. S.
Secunda virgo, fiUa ducis,

S-
vixit an-
nis28.
TiTULUS
s.
SALVU. Sauctus Salvius martyr et diaco-
iTEM TiTULUs.
TiTULUS TiTULUs
s.
nus, Trater sancti Ever^îsi. SANCTi PAHMEn.n. Sauctus Parmerius martyr et capellanus.
EUPHROSYN^.
PAPHiiE. S.
Ursumaria virgo, fiUa Ararisi ducis. S. Euphrosyua virgo, filia
ducis.
TiTULussANCTiARiMUNDi.Sanctus Arimuudus martyr

et capellanus.
Paphia virgo, filia ducis. saucta TiTULUs SANCT>E coEDDL-E r. Hic cst scpulta fuit occisa. EaeUx Cordula virgo quae sequente die
s.
TiTULUs
s.
poLiMii. Sauctus Polimius
martyr
et epi-
est
quitimet Deum.
scopus Adiatrensis, quod est in littore maris. TiTDLUS s. FiRMiNi. Sauctus Firminus martyr et caTiTULUs
pellanus. Valerius martyr et sas. VALERii. Sanctus
cerdos.
flamTITDLUS MAXIMDS S. FLOBIN^ VIBQINIS. DiviuiS frequenter admoniti, et virtutis meis visionibus et maguEB majestatis, ego QuirUlus presbyter,
Clematius, sepeUviraus corpus

ginis.
S.
ElorinEe
vir-
TITULUS
245
ûctmi
A
jynnerB.
TiTOLus
S.
Perimeni^. S.Periminia
PinnosBB virg-inis.
virg-0,
quartaso-
rorum
S.
S.
S.
ptione fruiti sumus, sive nota per nomina fuerint, sive ignota, dilig-enter descripsi; si vero, ut opto,
1-
S.
Penera * virgo, soror S. Pinnosffi virginis. Femellea virg-o, soror S. Gratse virginis. Femellina virg-o soror sanctae alterius VerenaB
,
aiiqua deinceps venerint, sive ego eo descnbam, sive alter, pro hoc alteri idera quod mihi exnpto.
scilicet
tricis
,
...
"""""'c
TiilTlltMl,
virg-inis.
S. S.
el sanctorura
Paragia
virg-o, scror S. Sigillindis virginis.

S.
JElernae
peccatorum veniam, Christi ejusque geniistorum gratiam vitieque consorcium promereri.

,
Carasia virgo, soror
Verense virginis.
S. S. S.
S.
8. Essentia virgfo, soror S. Pantula; virg-inis.

S.
et
AlmaV.
Pusinna V. Pantula V. Columbina V. Sanbaria V.
Fala V.
S. S.
S.
S.
Venapia V.
Victorina V.
Juliana V.
S. Sigrillindis S.
V.
VII.Sed]oquammagnamultitudodulcedinistu8B. umUtnu- coquam valde redolens odor uug-uentorura tuorum, i"n>* feiiriiu Doraine Jesu Christe qui hos sanctos martyres de ''/'"'""< UltimoOceani litore, et delonginquse finibus terrtB ','1,'"''^"** coadunavit, et non solum virgines, uti secundum textum Passionis earum cuuctorura viventium habet opinio, verura etiam ipsum apostolicffi sedis
!
S. S. S.
PaphiaV.
Grata junior II V.
Casia V.
Patmia V.
S. Caila II V.
S. Brittula S.
V.
Hebora V.
Ceuraata V. Teumata V. SafParina V. Finnini V.
S. S. S.
S.
S.
S WerumiaV, 8. Barginia V. S. Sympbonia V, S. Secunda V.

S. Corbilia II S.
S.
et quosdam patriarchas, ac raat>-narum urbium archiepiscopos episcopos, cardinales, presbyteros diaconos et omnis ecclesiasti ordinis
prsesulem,
ministros, reges quoque, duces, comites, milites, et totius professionis christiansB homines, utrius-
que videlicet sexus, in

leg-ionis ag-g-regavit,
unum
corpus hujus beatsB
V,
quosomnesad generale quod-
Bobbilia V.
dam
Vania V.
Alva II V.
Getramia V.
V.
Terentia II V.
S.
concilium in campis AgrippinEB convocans, pro corruptione incorruptionem, pro morte carnis animae immortalitatera, pro diraissione terrenarum
dig-nitatum
vel
S. Flarinia S.
S. Carissa V.
patrimoniorum
;
coeleste
et o
reg-nura
raira-
S. Palladia V.
S. S. S. S. S. S. S. S, S.
Beta V. Karisa V.
Valeria V.
Urbina V. S. Viraga V. S. Udia V.

S,
divitiasque perpetuas contulisti

bilis
quam
Babyla V.
UrbinaV.
Firmindina V. Cansia V. Esspara V. Juliana V.
V.
Triphonica V. Foraminia V. S. Acarisma V. S. Balag-ia V. S. Juliana V.

S. S. S. S.
adhuc in his sanctis existis, qui slcut In primordio mundi de tenebris lucem, et postliieo in homine apparens de tenebria errorum et infidelitatis
lumen fidei et veritatis splendere fecisti sic nunc absconsa revekns, eos, qui hactenus erant
;
ignoti,
cum
titulorum et
nominum ipsorum
,
testi-
Caradumia V.
monio ad omnium horainum salutem mundo quoniam in notescere volulsti. Quapropter
inliac
S. Barg-a S.
ei-ufiffar(-
Carthagiana V. S. Patripalia V. S. Samia V.
causa altitudinera sapientiae tute et scientiffi investigare nequimus, tibi immortali regi saiculorura honorem deferimus et gloriam in saecula sseculo
fienw;
Smarina II V. V. Hsec quoquc virg-inum corpora sanctarum, quarum nomina subjecta pagina deacripta continet in diebus domni Hartperni abbatis advenisse noscuntur; in cujus utique tempore majorem sanctorum virorum numerum quam fceminei sexus huc advenisse manifestum est. S. Pannafreia, una de illis undecim virginibus.
,
rum. Amen.
t.
ANNOTATA.
a Maacimam partem edidii Crombach ius ex libro Tuitiensit qui videtur fuisse scriptus ab ipso auctore Theoderico xdituo. Ecgraphum quoque habeinus quo qwP omisit Crombachius supplevi-
mus, ea uncinis [ ] includentes. De ficlione plerorumque titulorumdiximuspluribus locis,maihime

VI
S. S,
S. S.
Lefania
virg:o, filia
filia
ducis Britta.
reg-is.
Lufra virgo.
Carumi
filia
Comm. prsevii. De ficto hoc S. Cyriaco dictum

xi et inferius
est in
Comj,-
Fenag-aria virg-o,
comitis.
S.
mentario prtevio
dicetur.
c
de ejus cultu
Romana
Frigta
virg"o Britta.
S. S. S.
Raoximia virgo.
virg-o.
S.
S.
Clamata V. Terentia V. Sannia V.

Tamarla.
Glimaria V. nobilis
martyr.
CaraoxmiaV.
AssabariaV.
Marg-aria
S. Pallipadia. S.
237 aut 238 ignorant Raven natenses caialogi; annovero 451, quo Attila Colo niensem edidit stragem, RavenniB sedebat sanctus
Hunc ad annum
S.
S. S. S.
Neon. qui anno proxime antecedenti

Chrysologo successerat
{!).
S. Petro
S. Saturnia. S.
Faravina.
Bobilia V.
d Hic quoque Mediolanensibus plane ignotus,

seu potius abire jussus (2). e Fecit ex eo S. Eitsabetha Revetationum nutn. episcopum Constantinopolitanum. Vide dicta nostra ad hunc iocum.
S.
S.
S.
Miiita oiia
DumianaV.
Gadamia
Verena
virgo.
virg-o.
Sorores Verena V. Bennivia V.
eperia cor-
[VI. Pi-aeter s hasc ig-itur sanctorum pig-nora, quorum nomiua hic notata videntur, sunt et alia apud
'"""
"'""'
niuincd.ia.
<
nos sine nominibus quidem in terra sed in c<Elum lumiuata. centenarium numerum excedentia; quo,
quem et Frolanum appetlant, feagunt Lucenses die U Octobris. Hunc stum adhuc ex his tiiulis et S. Elisabethie Reveiationibus sibi accepeyûnt ; sed merum figmentum essejam prif S. Foilani,
rum media
scriniolis
fere pars
principali
altari
vero arcis justa idem

inscripta
altare positis; caetera

dispositis
quaedam quoque
inclusa
tenentur;
quEe utique promiscuo sexu non dubitamus esse permixta; et quidem ea quorum hactenus susce-
dem siatuit Ugheilius (3). g De S. Paniulo, episcopo Basiteensi, integrum commentarium sanpsit in opere nostroBerthodus addiem \t OctobHs ,eoque osiendere conatus est S Paniuium reapse in rerum natura fuisse. Verum,
Stric ardiie|..sc,.urui
Mt.<I.ula(K-m.uin,
(DCfrUKhenius. ll8liasacra,tom. lI,col.333, ctBacchiminola: inAgnpIlilibrumponlincatem Ravenncr.sem. ap. Muratori. Scriploresrcrum ilalicarum.
tora- H, pag.
tom,
I,
r,
,,3^.06^
(.1.
supra. pap
ti.
(7.)
lUlia sacra,
lom.
col
7y3cl7l)i Cfr
3?, 3
etc.
(2)
Cfr Saxius,
supra, pag. 80-
qyx)d
246
GLORIA POSTHUMA
SS.
UESULiE ET SOCIARUM.
Anconensis consul ii consules ori% ssecuto xii, P jEmulati videntur inierse fossores in egerendo Clemaiii tiiulo. Ecce jam alier apparet, q Sequentes virorum tiiulos omisit Cromhachius, quod ad finem adjecii sunt aliquot S. Gereonis socii quorum primus S. Mallusius verumtamen nulla adest confusio. Nolim tempus terere indicandis erroribus manifesiis quas in his apparent; uno verbo dixerim adhuc pejoris esse furfuris (si possibile sit) quam prsecedentes. r Omisit Crombachius S. Cordutas titulum,quoniam admittendum duxit veram S. Cordulam translaiam fuisse a B. Alberto Magno. omisit etiam Croms Quse uncinis inclusimus
: ; ;
A quod laboris sui forte viiium est,nullum auctorem nullumque m.onumentum in medium adducere
potuit,
quodnon
nitatur iitulis
et
Revelationihus,
ex quihus orii suni Cyriacus papa, Marinus Mediolanensis et tot alia somnia. Heec tamen nequa-
mens mea fuerit preefracte negare Basileensem prmsulem comitem se dedisse
quam
S.
scripsi quasi
iter in has partes redeunti alihi facile enim enim id verisimile esse diximus feri potmt ui Basileensis prxsul (uhicumque deUrsulffi,
: ;
Roma
mum
tus.
Rauracorum
Coloniam venerit
cum
episcopalis sedes tunc fuerit) pio agmine , tutius id
refugium adversus Attilanum furorem arhiira-
Adde
in historia coseva Translationis trium
corporum sanctarum virg-inura Coloniensium, quee anno 1105 aut 1106 detecia fuerunt et quadraginta fere annis post translaia sunt Walciodorum, meniionem fieri de earumdem ductoreac epiecopo,
ut titulus forte fictus sit secundum hanc traditionem, quse non potuit latere fossores. Sed haec
hachius.
t
In eodem codice legehaiur dein accurata no-
hactenus
viderint Basileenses.
temporis translationis S. Heriberti; post veniebant festa qu3e Hartheryius in honorem SS. Virginum insiituii et de quibus nos alio loco et demum sequehaiur Chronicum ah imtio mundi Ad calcem harum usque ad annum Christi 1162.
iatio
;
h Neque inter episcopos neque iniersanctos suos Jovinio locum dani Ehorenses (1). Maromius ignotus in prohis Novariensium episcoporum catalogis. De eo sic Coletus in noiis ad suam Ughelli editionem [2) S. Maromium Novai
:
commonumentis quee in mune habe7-e cum tapideis basilica Ursutana cernuntur nominibus et pic-
annotationum adjiciam
titutos illos fictos nil
iuris adjectis
quam membrorum
dispositione et
:
riensi
in cathedra per hsec
tempora
(scilicet helli
obiisse ColoniEe
Attilani) sedisse sunt qui asserant, martyremque dum sacrum D. Ursulffi comitatum
sectaretur. Et haec satis sint (quod nempe Simplicius tunc sederit et anno 451 concilio Mediolanensi
quibus cum indiciis fuerini sepuita de his in Commentario praevio num. 234 secundum Crombachium diximus. Hsec enim pteraque vetera sunt sepulcra, in Coioniensi agro reperia, quae caice
suhscripserit, successerit vero Victor) ut ig-notum

alias
Novarienspm episcopum
numquam
exstitisse
recte censeant cordati. Ceeterum reliquias S. Maromii, quas e Coloniensi dioecesi ail Benedictum
cardinalera Odescalcum tum Novarise episcopum missas et ejus jussu in cathedrali repositas enarrat
aliquando obducta fuere atque iiiis figuris ei nominihus ornata , pristina inscriptione deieta. Hujus generisei monumentum, quo ciaudebatur unius Ursuiansevirginis corpus, et quod in superlita caice imaginem exhihebat pueiice , pecius sagitta iransfixse; ubi vero caix suhiata esi, tiiulum AVoLLONi^ viCTOKiNiE ostcndit [4). Fieripotest ut prius hoc ei simiiibus monumentis etiam gen-
Cotta in Musseo Novariensi , haud negâverim alicujus sancti et etJara episcopi exsistere, sed in qua
sede quove tempore vixerit ulterius inquirendum puto neque enim fidendum recentiori mseriptioni,
:
quam
circa
easdem
reliquias exstitisse docet

:
idem
fuisse
:
Cotta, hujus tenoris KiENSis ET CAHDiNALis.
S.
Maromivs eviscopvs nova-
Equidcm martyrem
non
ex
iis,
quos occidit Attila
inficias ibo
sed
enim mausolxa et iitulos in suos usus converteruni (5). hnprimis muita id genus quee a solis reperta in coemeteriis Romanis christianis occupata fuisse jam extra controversiam est.Inferius in Commeniario de S.Mauronio Massiiiense exemplum etiam occurret Hucquoanno 1643, cum Joannes que sequentia faciuni
tilium cineres conditi fuerint. Seepenumero
christiani hujusmodi
,
.
non ex meliori documento consiat fuisse episcopum, quam episcopum Novariensem. k In ecgrapho nostro legitur Ursmarus. Behius et Crombachius putant Monie Jurano designari n Aventicum, unde postea sedes episcopalis translata est Lausannam. Verum ego putem ficiorem iitulorum persuasum hahuisse Montem Juranum, in quo olim S. Claudii monasterium nunc
,
Cranius. aesareus iegatus, quem sxpius iaudavimus, reficiendam curaret et exornandam cameram auream, in qua Ursuiani templi thesaurus servatur,magna loculamenta reiiquiarum
in aitarihus
et
cistuige
sacris
ossibus
et
pienae
*'
apparuerunt; suppedaneis autem
parieiinis
quidam
cippi
et
iapides sepuicrales
immurati
episcopalem civitafuisse. Cseierum dictionem Montem Juratem num primum in Roherti Chyônico reperii Valeautem. sedes episcopalis est
,
erant, forsitan a g-entilium sepulcris, inquit Gelemus, ex quo hsec depromimus (6), in honorem et opus sacrse structurse mutuo accepti; quorum
sius
1
(A).
De hoc
titulo,
qui sincerus
esi,
plura diximus
:
dein duo refert specimina ; verum ut auctor illorum usus non fuit ilie recte suhdit, alius quam insedificationis, spoiiis ^gypii in filiorum
,
supra in annotato k ad caput ii Revelationum S. ElisabethcB. In codice nostro tegiiur Hic jacet in
terris
Dei utilitatem traductis. Omni xvo
id
facium
cummaximo
studio
et
Ktherius
qui vixit annos xxv fideles in pace
ssepe damno : cujusrei exemplumesto preiiosissima aniiquitatis monumenta, ianto
recessit.(Demetria reg-ina.)
m Quinquaginia forte annis post hanc caedem Coloniam advenit Clematius. n Fingitur Clemaiius scribendos curasse hos titutos: et ecce quamquam ex Orienie advenerit,
multo magis peccal in nominihus origine grsecis quam in latinis. Polychronius intelligitur. Similia
Luxemhurgi coliecta,
lahore ah Alexandro Witthemio nostro quee sseculo proxime prseteriapso in pristinarum asdium Societatis nosirse fundamentajacienda visa sunt {7).Sed his iongius
forte
quam par
est
ficiis titutis
Coloniensibus
abducti fuimus.
animadverte in nominihus Polimio, Pamphylo,

Polifemo
etc.
tatp ad sui) dclle eiiiesc, pag. 46, Dc Coloniffi mognitudine, pag. 531j.
Cfr Fiorez. Espaon sagrads. tom. XIV. png 413 et pse. 116 IV, col. 691 ct 692. -(3) Cfr Noutia (2) Italia sacra. loin. (4) Weycr. Sainmlung von Ansichtcn Galliunim, ô J"' <* mant. (5)Maiangoni. delle Cose Gentilesche liasiiorKoln, psg il>.
(1)
293
et seqq.
(7)
in
(G) 31* et seqq. Cfr Luciliburgensm sivc
Luxemburguni RomaDum, pag.
xi.
XII
DIE TIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.
247
% XII. *^
,
SineulareS
j
. .
aliquOt
narra.
Neque intacta relicta est eadem translatio in libro de Fundatione ecclesise Viconiensis secundum f^^f^^^^^îcolaumdeMontegniiiS); nequeinAnnalibus Hannonise Guysii (7) multo minus a
;
V. D. B.
ificQ orfiuliu,
iiblimt S.
I
Ka-
isso!
corpu*.
tiones de inventis
*i,
et
Ty
COrporibuS. Vetltum Bonifacn
17 x-i
translatis Tv *f
IX
Crombachio (S). Descripsit etiam Nicolaus de ^<^^^^9^^îbrumdetranstatio7ievirQinu7n, Quem
manibustnmtBlanpinius.illeidemquinotasad
^^^'''^^^^P^^d^^tioneViconiensiejusdemNicoiaii de Montegni adjecit. Com^êniunt autem hgec om-
nealia deinceps ex Colonia transferrentur corpora.
niascriptainterse,nisiquod Crombachius abbati

Viconiensi Gerardo male substituerit Guarinum, quod nonuiias notas temporis non adscripse7'it. Satis fuerit hic exhibuisse primam narrationem inspersis pauculis noiis prxpiacet sequi editioet
;
Ampliu
tnille
corpora $uh
aunum
tur in
1 1
82
E.X catalogo Theoderici, quem modoprimi integrum edidimus, nequaquam judicari potest de
copia yêliquiarmn, quw, Gerlaco
lran$feran-
Mon-
tem Veteremx
Hartberno abbatibus, ex agro Ursulano effosge sunt. Quanta vero fiterit hinc potiu^ intellige quod Goswinus anno 1182 abbas Montis Veteris seu Aldenberg-, quatuor a Colonia milliaris distantis, amplius quam miUe corpora diceretur accepisse (I). Similiter Hemmerodensi, pristinee dicecesis Trevirensis monasterio, prseter multa integra corpora, septuaginta supra trecenta capita donata (2). Quse ubi ex Browero indicavit Crombachius, adet
nem Martenii.Postquam itaque Guarinus,qui \Vi
donispHmiabbatisViconiensislocumoccupaverat, dbbatiali sedi S. Martini Laudunensis impositus fuisset, sucoessit alius, nomine Geraldus, proafixi
ccenobii Viconiensis ca,nonicusr egutaris
Prxmonet in
stratensis.
Hujus itaque teraporibus, cum
spiritualibus et in temporalibus ecclesia nostra,

nostris
m-
quit chronographus, floreret, quidam e fratribus
ob araorem
et
honorem sanctorura vas quod-
dam, quod
dit
Prodig-i tunc erant Colonienses, neo centurias

et
tantum, sedet chiliadas capitum

larg'iebantur.
corporum
aliis
vocatur, ipso couseutienteetcooperante, Eedificaverunt auro et argeuto ac pretiosis lapidibus decoratum. Cujus rei causa,
feretrura vulg-o
Atquehoc maxime tempore factum,

Belgii, Wesphalias aliaque vicina
ut
omnia fere
monasteria, quin etiam in Dania et Anglia maxime ordinum Benedictini, Prsemonstratensis et Cisterciensis sanctas reliquias de collegio S. Ursulee acceperint. Neque dubitandum quin Colo,
ne tanto vase vacuo remanente, frustra laborasse dicerentur, ubicuraque potuerunt ab ccclediistam vicinisquam long-inquissanctorum pignora
scilicet
perquirentes, raag-nam ex eis copiam

runt... Accidit prieterea ut Balduinus,
ag-gTeg-ave-
comes
liai-
noniensis, Coloniam orationis gratia proficisci pararet

:
niensia quoqiie templa et asceteria de eodem thesauro participarint iis enim refertas fuisse om:
cujus peregrinationis faraa
cum
fratrura no-
nes, quse tunc temporis exstabant Coionias xdes,
quis ignorat
Sed quce singularia sunt,

Csesa7'ius,
hsec tan-
tum
indicabo.
de diversis visionibus
agens, introducit Apollonium
hxc qu3erentem [3)

beatarum
Cum
in stratis et hortis oivitatis Coloniae
virg-inum undecimmilliumpassira ossareperiantur,

videtur mihi
vix fieri posse quin ssepe aliena eis ossa admisceantur; quibus verbis vulgare videtur
strorum ad aures usque pervenisset, suaserunt jam dicto abbati. ut aliquem de fratribus cum eo dirigêret, qui ejus auctoritate et precibus ab Gerlavo abbate S. Heriberti Tuitiensi corpus intcg:rum unius virg-inis de societate xi millium virg-inum mereretur suscipere nobisque deferre : quod factum est. Enimvero, Domini cooperante grntia, precibus comitis nostri necnon et auctoritate atque imperio Henrici ducis Lemburg-ensis abbas S. Iferiberti
exprimi duhium. Ad hasc C<esarius Retulit mihi monachus quidam de Veteri Monte, in quo amplius
:
pulsatus, imrao victus,
unam
pluribus
virg-inibus, quae in sacrario conservabantur, cujus
quam
mille
dicuntur esse corpora, quod
niillas
nomen
est Karissa,
protulit nobisque transmisit.

virg:inis sacras
falsas inter se esse patiantur reliquias.
Relationem
IIujus erg:o sacrEe
reliquias
cum
autem, aliquantum contractam accipe : Cum monachi, tot corporibus ditati. pie recepto more la vissent ossa, eaque nitidis substratis pannis per
sedilia
sent,
hymnis et laudibus die sancto Pascha; susceiiimus, et post Penteco.sten couvenientibus quampluribus viris relig-iosis atque abbatibus ac multa plebe steculari, a doraino
tensi,
domus
capitularis, ut vocant, distribuis-
iVumaldo, archidiacono Atrebadebito iu
quo facilius siccarentur, tam tetra mephttis

:
cum honore
Sacrum
jam
dicto
feretro re-
afflavit prsesentes, ut loco depulerit
Goswinus
stipatus
positse sunt.
abbas, tartareum
dotum subodoratus,
112
et
pig-nus
in capsuhi,
auro,
arg-ento
<i:iii't
folemni-
comitatu sacerdotum, linteatus carmine sacro exesse cacodesmonem adjurat : inde facessat etiamjubet omnem fcetoris originem. Vix sacra verba protuierat, cum aitonitis visu novo cunctis, praegrande quoddam os equinum exsiiit etextra
.-
g-emmis coruscante, repositum esse
sacro die
ii'
rfi}>il'<r
Pentecostes anni 1157, prresente Atrebatensi archidiacono Frimaldo, episcopi Godescalci, tunc senio coufecti, postraodura .succrts.sore, non iramediato tamen, tradit Bianpinius, nixus aucion-
in fttUi
Pa-
iclialii fi in
feio l'eieri,i/ei
friHro
i-irluililut
fenestram excutitur veiut tm^bine. Continuo fmtore suhlato gratissimus odor pr<vsentesreficit, index ccclestis fragantise, quam virginitatis lilia Tosseque martyrii virginibus conciliarant. 111 Neque videtur ab his donationibus omnem avaritic-e speciem [ut ne simoniam dicam) abfuis6a Viconien*'*.
de Transiatione sanciarum virginum dubitandwn qmn reapse reliquix Viconeque

tate libri
:
niam advenerint
anno 1157 in
rint
in 31
in festo Paschatis,
incidente
Mariii
et
feretro ciausx fue,
non parpecuniu
ccni
"t
a comite
et
Bannonix
''ce
ex historia translationis Viconiensis. qux narratur in Hisioria hujus monasferii. Hujus priorem partem, translationi huic cocBvam, edidit Dacherius (4) eamdemque cum
se, judicet iector
tamen mense
iia festo Peniccostes seu VJ Maji ut hujus celebriiatis soiemniias integro
posi
deinceps
acta
fuerit
Cromba
iimbur-
continatione Nicolaiprioris repeiiit Martenius{6).

(1)
l^jEîaiius
chius enim, quocum optimi de hac re commentarii communicati fuere ,sequentia habei :Uoi.: ccenobita; lieti S. KarissEe corpore accepto, inquit, paschalibus feriis Viconiam redierunt. Excepti
(li)Ap, Ilogi., Sacra; unli.|uil(ili "mo.iVI,col.290cl291. MI. l>g(7) Histoiie dc Ilaiiiout. lom. II. pai!- i02 vindicala, poij. n^cise.in ed.l. Fortuia.lU.bam. - (8) S. Uruta
loni
Hpilerbncon'*i,
HSil.
r.fr
viii,rnr>-88.
piig
66fi
lib.
vîi (3) CoeiariiH

v.ii. cai..
fol.
MirsicuIoPiim ct Iiisloriarum IjI). (2) Ibirf. Cronibachius. pa-. (>63.
menia. lom
{iliSclOti.
mrum
pag. 8*7; edit. in
S8.
lleisicrbacen-is Mirafiil.)ruin ct iuslo(4) Spu-.lciiium lofo. M, pas 039. (3) VcU. ScnpU. aiapbs ima coHcctio,
pompa
a4S
AVGTOHI'.
GLORIA POSTHUMA
:
SS.
imSUL^ ET SOCIARUM.
thiensis seu S. Bertini ahbas, quum quatu/yr corporibus donatus est, non satis liquet. Heec tan-
pompa solemni, etcum harmonia melioa
theaau-
V D.B
ut tamen ea rus eacer inductus et in ecclesiam pompa perag-eretur, abbas translatio celebriore communicato cum Atrebatensi episcopo consilio. indixit solemnem sacri corporis
in Pentecosten
tum
tradit coaevus Siihiensis
monachus, qui vulgo

;
Simonis continuator audit

tertio,
Regirainis sui anuo îihii-nfi*, qui erat incarnationis dorainicse [raillesimns fmvttr nn,
(2)
'
translationem.
Ad quam plurimi
ecclesiastica, et
centesimus] septuagesimus octavus.cum, secundum
ici(n ciir.
;jora.
abbates seni, seculari diûitate illusires viri,

binde dies 19 Junii
.sic
oum
antiquamcoDsuetudinem.nuntiusabbatieeColoniam
Suinnumera hominum multitudine confluxerunt.

deoretus
est,
Agrippinam pergeret pro redditibus
nostris, jussu
qui quotannis
ag-eretur.
virginibus officio duplici et sanctis
In
venerabilisSimonisabbatis. sanctarura reliquiarum cupidi conquisitoris, missis cum eo utriusque status

personis,
felix prxcanunt Yiconienses. cujus Prosa prxest omnis cura rerum spiritualatura, cui
Colonia, lium, sed felix Viconia, cui prwbet
Iseti-
Ahti refrrl
ipie Geraldur, alta obUnet
tiam et gaudium. Vicomenst lia Sed cum primo chronographo
de coUegio undecim millium virginum quatuor fere corpora cum multis diversorura sanctorum rcliquiis ad nos detulit, et ad raonasterium suum transferri fecit; et in feretro de argento, cu-
pro et lapidibus cristalinis decoro opere fEibrefacto

et ornato, ctoris
pergamus
per legalum.
hujus unius sacrse araplius acquirendi virg-inis adeptio acrioremsitim succendisset, visa opporin corde abbatis Gerardi
:
Interea, ait,
cum
cum raagna
Audomari
parte corporis sancti proteet
nostri
pigneribus sanctorum
sibi fratribus tunitate temporis, ipsemet, nonnullis est; et quantum associatis, Coloniam profectus
Columbani abbatis et Vualberti, duo corpora illarum virginum reposuit; reliqua pignera earum in
scrinio
eburneo recondidil
cum magno gaudio

circiter
et
potuit, a
opportune imporab ipso etiam tune precibus, douis ac promissis, Henberti, jam sEepius memorato abbate Gerlaco S. virginum ignorantibus licet monachis, sanctarum
quibuscumque
potuit,
alacritate.
E
\\T6 ad
Mi6 (ii\fm iiridi XII iibbag
B etmartyrum,
recepit, et
qui
cum
eis passi sunt, sacra ossa
sauct Trinitatis ignis attulit.Verum cum necdum semel accensus lentescendo, ut suo suadere posset
huc ad uo5 die
festo
Cementia ab anno 1206 abbatissa esset sanctarum virginum, degebat ibidem monialis, nomine Friderundis seu Friderindis, de qua apud Ceesarium Heisterbacensem (3) narratio est, quam nonnihil contraxit Crombachius (4). Fam accipe, ut hinc constet sseculo XII moniales quoqv^ Ursulanas, licet initio
\\Q
Dum
Fnlcheiiriili-nii:
viiio-
liiif-XCIlll*,
mnii
tiKiiri
Colo-
ad
[ib-
'"'((urn
CU-
"iiiain.
desiderii cordi
:
non quidem suum. sanctum ipse sed per priurem legatum semel et iterum, sic locura Coloniffi adiit, et sicut mart^yrum et virginum vicesanctorum
diceret
sufficit;
tertio nihilominus,
hxc nequaquam curasse videantur, corporibus

quxrendis dedisse operam, quin etiam fossorem
habuisse,
roipnra rogn'KIIIK
quoplurimum utebatur
abbatissa in ri-
mandis
etiam tertia ecclesiara nostram, corpora coUegil; de quibus magnitice ditavit. Horum ut rei veritiis probat, paratis loculis ergo martyrum ossa, Deo sacrata, lignea, auro et coloin quadam structura
ligueis,
apostoloribusvenuste composita, desuper altare

ecclesiae, ut intuentibus iu ipso froute capitis et timore collocavefaeile patet , cum revereutia hodie venerantur merita ad runt ubi eorum uj^que Jesu Christi. laudera et gloriam Domini uostri
et eruendis sacris corporibus ; ei demum visionibus illo sevo incredibilem adhibitam fuisse fidem. In Thuringia, itaque ait Cromhachius, situm est Cisterciensis ordinis coeuobium, Folckenei preeerat archimandrita insignis rode vocant sanctarum reliquiarum cultor; unde meruit per
:
rum
quietem taU a Deo visione
illustrari. Coloniae
puta-
el
quidem dahuit
et
tis
minime ipse Geraldus Coloniamivit, promissis et quum postea lega pepercit donls et
114
Quum
batseconsistere eoloci, ubi basiUca Ursulana con surgit, ac prope raurum certum sibi monstrari turauU locum, in quo virgines ternse Theomata, Cleomata et Christantia conderentur, Lastus Colo-
niam
tol"ta pecu
mo.
Poslea
Kicoriiciisfs
etinm
tilia
pecunia. Audi tum misit, oneravit quoque eum suum eodem destmat; Priorem Cromhachium utipium.ita in exsequendis negotus mdu:
oblatum per quietem
pergit, adit antistitam, declarat ei sibi coelitus visum, potestatera exorat
quterendi latentem in terrfe visceribus thesaurum, etrepertum ad suum asceterium transferendi. Erat
virum
obltnueruni
quibus informat raandatis, quod adeat; sententia transigat addit ei mapatronis rem ex tbesauros ne gnam argenti vim, qui omues mundi
strium
: :
AgTippinsB Ulricus quidam fossor reliquiarum industrius, quo plurimum utebatur antistitain rimanhunc conducit dis eteruendiseterrasacrisexuviis
:
venire
quidem cum sanctis exuviis

Gnaviter rem urget
:
in
conteutio-
nem
volebat.
prior, et
ex voto
prselati
perurget
:
nam
multis allatis corporibus
abbas. Qui dum alte terrara emolitur, duos reperit F sarcophagos, unoque patefacto ecce tibi pectinem cupiditute, eum in elegantissimum, cujusiucensus
:
reversus est quffi eam ita ditarunt, iUata in ecclesiam Viconiensem, coenobia sanctarum reliquiarum ut vicina orauia Adquse Blanpithesauro louge Viconia superarit. aevi scriptore hoc annotatum nius ex sequioris
refert
feetiva solemnitate
auno
U59
cbirotecara abdit
sed
is
manu
subito praegravi
fo-
dientem impedit ergo educit, et loco eminentiori super egestam humum coUocat Forte transivit una
:
canonicarum, Frideriudis dicebatur, quae invitata

pectinis elegantia, sublegit
eum,
et
pedem
inde
c jro/'>""'
ne reliHlo enim tempore nondum fuerat, existerent. constitutum. Priusquam nui^venales deseram, annotanauiem Geraldum Viconiensem
concita retulit 117 Jam corpora tria efibsa scrinio decenter incluserant, ut cum iis postridie coenobiarcha in
li.i
ofiml. 7""'
dum videtur errasse Crombachium,quum ad

Postea
eumquiede PhiHppo, abbate Parchensi dem retulerit, (I) referunprope Lovanium, a Joanne Le Paige jEgidius de Lewis, xi abbas, ahquot
tur.
Thuringiam
discederet,
cum
nocte concubia tres
(ii.
auctoritate Joanalia obtinuit corpora gratia et

nis, comitis
itineris ei virgines adstant, negantesque se comites Quare, obtestatur, ita doet fore. Mirari abbas, minse mese P Cui una, quia pectinem perdidi, quem abbas, e patria discedenti mater reliquerat. Rogare
:
Flandrix; eademque de causa NicoValencenis destinavit in Allemanniam, laum de Aquisgrano Vicoqui anno 1236 nonnulla corpora
quisnam illum sustuUsset; a Friderinde virgine sublectum cognoscit. Experrectus mane couvenit accersito, antistitam, fossoris noraen indagat quo eum percunctantur qui a se eductum e pectine
:
de
niam
115
detulit.
An pecuniam
quoque
solverit
Simon,
St-
JS! Ltulaire
de )'.bbsye de Si. BerUc,
34)
e,
5i2
S. Ucsi. ,)lus.r.,., p.g. 0,).
ôniireDtO,

raonimento, a Priderinde sublatum, confitetur rogareabbasvirg-inem pectinem, ut martyri loculoque restituat, quo sublato, neg-are virgines looo
:
249
V.
nardinas aiebat, exstructum S. Bemardi xvo, cujus sedem sacram Innoceniius II papa anno
1130 dedicavit. Praeeratei Rymana, Conradiarchiepiscopi Coloniensis soror uierina. Hsec cum venisset eo tempore Coloniam, quo multee e terra
n.
se
commovendas
tum
eo recuperato maturatoque
discessu nullo neg-otio in Thuring-iam
cum
sacris
li-
psanis remeavit; quEemag-no honore tam ipse,quam relig-iosi omnes sunt prosecuti donec refrigescente
:
sanctarum virginum exuina^r eruebantur, avida taniorum cimeliorum, ab antistitaad SS.Machabseos coy^pus pro suo tJtonasterio fiagitavii. Comeo temporevirgo qusedam per quietem
jlla
veneratione, virgines eEedem Coloniam redie-
abbatissa facta esset ; el quidem reditum illum sponte a sanciis virginibus susceptum narrat CcBsarius. Simile
runt,
illa
quum
Friderindis
modum
visa,
certis
monstraio sepulciH loco fuit exhumata, martyrii notis in corpore insignita, quam
:
prodigium narratur in Historia translationis hrachii S. Simonis apostoli in monasierium

Prgemonstratense in Sein de tribus virginibus, quarum corpora servabantur in monasterio Thuringise in Ollersleuben, quod reliquisse dicuntur quoniam diciplina corruerat (1). Hgec parum
certa.
Ope
iiiiioniii"
lubens ei cessit, ut tatius SS, Virginmn veneratio diffunderetur atque ut ea posteris testaiior 7'edderetur, ipsa chirogyâpho sigilloque suo se7'iem 07nnem historise cominMiivii hoc tejiore (3) Universis Christi fidelibus prEesens acriptum inspecturis sororEIisabeth, totusque conventus monialium SS. Machabseorura in Colonia orationes suas in
:
duodetegiinlur corpora.
118 Hle idem Ccesarius tesiatur paucis annis antequam anno circiter 1222 librum sum scriberet, Euphemiam ad D. Ursulx antistitam decessisse
Domino
etc.
volumus constare
Universitati vestraj prEesentiarum rescripto : quod cura per divi-
nam
providentiam
multa corpora sanctarum undein loco uostro requiescant,
tenera in ccenobio S. Ursulae educaretur, duas vidii intempesia nocte virgines ese graviter querebantur, nullo se culiu et
;
qu3e
cum xtate
cim millium virginura

quse in
veneratione habentur, nuper unum corpus virgines de eadem sancta societate per reve-
magna
honore delitescere extremis in cedibus sprevit puella rem, interpretata somnium sed cum conB firmata jam eetate bis terve eodem loci virgines
;
:
lationem divinitus factam fuit apud nos inventura, cura certo et evidenti martyrii sui signo, caiello
videlicet in capite suo,
quo fuerat sagittata tempore
vidisset vxdtu speciosissimas, umbilico tenus emi-
passionis, ad siniilitudinem
exstitit
nentes
%U
nam
opem
reliqua suiparteterra condebantur: ffagitare viderentur, quo e terrse visce;
educerentur Euphemia non immemor primae visionis teneris in annis sibi oblatse, eam, quse inter ipsas princeps esse videbatur, rogat de
ribus
B. Ursulas, quae tunc reginaet dux earumdem virg-inura beatarura. Igitur cum esset venerabilis domina Yraana, venerabilis domini Conraili Coloniensis ecclesise
arcbiepiscopi uterina, abbatissa vallis

sibi reliquias
S.
Georgii,
ordinis Cisterciensis, ColonisB constituta, etaliquas
nomine, quse se Anastasiam dici affirmavii tum Euphemia urgere antistitam, ui loci illius structuram ad finem usque dormitorii produceret, foreenim, utduo sanctarum virginum corpora reperirentur persuasit antisiitee,et aliis sancii: :
de undecim millibus virginum connos ob reverentiam praedicti domini nostri Conradi Coionienais archiepiscopi, fratris sui, et ad preces ip.sinsdevoferrianobis humiliter supplicasset
;
tas,
corpus praBfatiE virginis secum
sibi
deferendum
trjinslatum
monialibus, accitoque Rembodo (qui postea Cisterciensem professus regulam, rem omnem, ut
gestaerat, Csesario exposuit) curam illi omnem is humo ejecta, sub totius operis demandavit
:
contuliraus. In tantura, ut
ubicumque
ipsis
muri fundamentis prxsente Euphemia
re-
perit duo corpora, quse ante, quam Ursulanis virginibus preeficeretur eadem virgo, Heisterbacensi iransmisit ccenobip quocum pervenissent, de iis solemni riiu ccenobiise Deo sacris sunt operati. Hiec quum paido fusius retulisset Ctvsarius,
:
domini Crynradiarchiepifuerit Coloniensis, ob cujus reverentiam hoc fuctura scopi est, fraternitati damus ipsius, perpetuo in.scributur. Ut autera prjeratura corpus de undecim raillibus virg'inum sodalitatis S. Ursulae uon dubitetur, praesaepe dicti
nomen
sentesliteras eidem tradidimus, sigilli nostri raunimine confirmatas. Datum Colonite anno Domini
1256, 16kalend.
august. Superius diximus c&rol-
lum telum
esse seu sagittam, utique
probum maret
ad Apollonii, quocum colloquium ibidem habere

fingitur, nonnidlas de admirabili visionum nocturnarum virtuie animadversiones, subdit : Ste-
tyrii testimonium.
120 Salsinenses paulo post acceperunt
alias
iîaiiaiub
multas reliquias
quaruyn inventionem narrat

Julianee Cojneliensis
:
""i""' '258
pe per ardentia Inminarla corpora earum bstenduntur nec tamen eadem luminaria, ut ajunt, quis videre potest, nisi corpore sitvirgo. Quibus simiiia
;
scrHpior coeevus Referre, inquit (4), solebat ipsa venerabilis abbatissaf^ymanajpraedixisse hospitam suam Julianam
Vitie S.
*^''^""j|"|J',
cor,w.ii*
]>rpheuaw.
1'
ad annum 1229 narraniur

Belgico
in
Magno Chronico
long-o
tempore postea futura, idque
in
rebusquum
inquit ejus audor, Nus: ApudColoniara, canonicus (2), ineunte augusto sunt viginti siensis quatuor corpora inventa de societate uudecira raillium virginum. Ubicuraque autera corpora istarum virginura debent inveniri, candelie videntur ardenpostes super tumbas apparere, quas candelas non
plurimis se percepisse. Exquibushoc unum ex pluribus non credidi reticendum, quod ipsis qnodam die ad invicem de illis beatis undecira millibus virg-inum colloquentibus,8oror Juiiana dixitabbntissse
quod peripsara (Ilymanam) etejussororem videli[olim in dioecet dominam Aleydem S. Walburgis

cesi Eichstadensi monasterii) vencrabilem abbatissam dictae virgines honorarentur. Quod dictum
sunt
nisi
genus
id virgines videre, pueri vel puellfE. cce^neteriis passim apluminibus, qu3e in
Ex
parent,nil manifesta^n, quum mere naturalia est sint, nemo nunc ignorat ; sed operse pretium ea quoque in effodiendis corporibus annotasse
observaiafuisse.
Byynnm,
pogt obitum prophetiss8e(o6K*?

sic
adimpletum
est.
yw/ianoanno 1258) Memoratsesiquidem ahhatissae

fodiendi in
et sorores, obtenta licentia
coemeterio
119 Extrahendis sanctis corporibus operam quoque dederunt moniales SS. Machabseorum
Colonienses, ut ex Salsinensi translaiione conPorro Salsinense asceieriu^n prope Namurcum ad Sabim fiuviutn Deo dicaias virginesBerstat.
(1)
Coloniensi sanctarum virginum pr;i;dictarum, in altum fodi terram fecerunt et ex insperatn inventa
<"eei.il ani\o
1286 eorpui
f(ltu* rnje-
sunt quingenta et eo amplius corpora virginum earumdem: thesaurus videlicet in agro absconditus, desirabilior auro, pretiosiorque argento. Quffi per
curam dictarnm sororum

fi75.
et soHcitudinem in Flani70et i71.
'a'"m,
cum
'"/Sm togit-
manUrum
Crombachius, pag, 1007. -(2) Ap. Pislorium Rprum ger(a) Crombaciuus, p3g. scnpiores, tom IIL pag- 2S6.
(4|
Aci.SS lom.
Aprilis, pag.
Octobris
Tomus IX
86
driam
250
ADCTOtlB
GLORIA POSTHUMA
illustri
SS.
URSUM
ET SOCIARUM.
driam deportata, ab
PlandriEe comitissa,
terrse
matrona Margareta,
illius
V. D. B.
cum exultatione universse

illis
Sanctorum igitur reUquiae, quorum in ooeUs re- D quiescuntanimfE, et apud Deum sentimus patrocinia, sunt a Christi fidelibus dignis venerationibus,
suscepta sunt, et in
loeis
etab
iUis per-
sonis quibus distributa sunt, habitain summo honore et immeusa reverentia. Sicque factum est, ut vera fuisse probaretur illa, quse per dictas reve-
laudibus, et prajconiis excolendae.
Cum itaque frater Joannes, dictus Nouilan, Eppa, ordinis sanct^ Crucis, B. Aug-ustini alias
123
*"ei((i(ur
"^J^^'^^'^'^''-
rendas abbatissas sanctas virg-ines prsedixerat honorandas. Qidbus signis recognitum fuerit hasc sanctarum virginum corpora esse, nullo indicatur
domus
villae Parisiensis,
vir religiosus vita et con-
versatione laudabili, reg-ula et habitu approbatis

victualibus et commodis coenobii sui Ucentia superiorum suorum pro exquirendis de et exstumulandis reUquiis corporum de coUeg-io sanctarum undecim miUium virg-inum derelictis, ad laudem Dei et preedictarum virg-inum se pauinsignitus,
pertati
et mendicitati nunc, ut alias,
:
modo sed quum uno die retecta fuerintt 'oisc duhitandum quin ea inventa fuerint in fossis, quales in commentario prxvio, ^xv descripsimus. Atquehgecsepulturxraliomanifesium no;
bis martyrii
Mvlla corpora ebiinel
signum habeiur, multo

facile
certius
quam
in Doraino
visiones et alicp id
121
Nemo
genus res. enumerarit
decreverit
ecclesias oynnes
spiritu,
submittendum hoc ut didicirausmotus quodsicutanno prasterito Parisiis existens
Margarela
fomilitaa
Flandri*.
quibus distributas voluit comitissa Margareta has sacras reliquias, Flinense monasterium indicat Crombachius (1), Tornacense S. Martini alias ante acceperat capitulum (2), quod jam
Marcolense{^),ecclesiam S.Petri collegiatamDua-
intrina visionereceperat se iturum, utfecit, Coloniam, in tria corpnra, quorura uni nomen est
Christina, alteriBasilia, tertio
Imma, reUquiarum
11
pneter alia multa (5) monasterium Cisterciense Bisontinum, dictum de Battand (6). Exstant etiainnum testimoniales litterce, quas Nos Marg-areta comitissa Planedere visum est
cenum
(4),
et
de collegio dictarum virginum inventurum, quod facti ut sciraus experientia veraciter demonstrabat quas reliquias deferens in diversis ecclesiis
:
collegiatis honorifice et solenniter collocavit.
Ite-
ratoexistens in suocceuobio similes de IdaetOdilia virg-inibus dicU coUegii receperat visiones, propter
infra fossatum,
tia divina
drensis et Hfiynoneusis uotura faciraus universis
quodnos desacrosantis reliquiis undecim millium virginum, quae olira apud Coloniam Agrippinam martyrium susceperunt, et quas apud Coloniam
effodi
quod, utprius, veniens Coloniam earum reliquias quod propriis effodit manibus, gra-
ob merita dictarura virginum dignus est invenire in loco, ubi dictura sanctum collegium in
antiquis codicibus scribitur felici martyrio ad ccelestia transmigrasse. Circa quas reUquias, ut sse-
fecimus in loco martyrii earuradem, uuum sanctum corpus per sororem Alaydim mouialera S. Antonii Parisiensis, monasterio de Battand ordinis Cisterciensis Juxta civitatem Bisontinam, duxi-
pius visum est in aliis ejusdem coUeg-ii, inventa sunt vasa et clenodia, in quae fuerunt reconditae
areuffi
mus transmittendum,
gamus
ut prEedictum
beatum corpus
sangnine cohserente,
aliis,
in praedicto monasterio honorabiliter coUocetur. Ko-
circumstantiis, et
fico
ita quod ex hujusmodl odore suavissirao et miri-
universos, ut praedictis reUquiis debitam
Amo 1287
donatur
reverentiam exbibeaiit et honorem- Datum anno Domini 1267 dominica post exaUationem S. Crucis. 122 Translatio Huyensis in Belgio multis de
Bvyum
quiit,
reli-
juxla
qmt
vaga,
plena arenx
tanguinc concre^T,
nominibus celebranda, maxime quod ex diplomate curi^ episcopalis Coloniensis constat circa reliquias coUeg-ii sanctarum ssepius inventa esse vasa et cleuodia in qdê fderunt reconuit^ aren^ SANGUiNE coniERENTE, ita quod cx hujusmodi ciret aliis, odore deiisdem reliquiis refragante, firmiter crediraus eas esse de coUeg-io sauctarum virginura numerato. Et quidem, quumiietiam, qui non omnes phialas rubricatas quse in catacumbis Romanis reperiuniur sestimant martyrii
de iisdera reliquiis refrag-ante, firmiter credimus, eas esse de collegio sanctarum virginum numerato. Diesautem exaltationis, et exhumationis rpUquiarum dictarum Idae et OdUise estanno Dom. 1287 [dies excidit, sed est xv kal. Septembris) Kal. Septembris. Rogamus igitur et hortaraur
reperla
cumstantiis, sic pergit officiatis,
inDoraino universos Deo devotos, quatenus ubicuraque ese reUquise delatJE fuerint, digne ob laudera Dei et sanctarum virginura venerentur, ut ex hoc peccatorum suorum veniam, et post hujus
vitgecursum, cum ipsis et earum meritis possidere ccelestera patriam mereamur, in cujus rei testi-
erant,
suavissimo et
rairifico,
monium
est
scriptis.
sigillura
appensum. Datura anno Domini
Curise Coloniensis prsesentibus et die praej^,yper,,,(, deafr-
signa
ea taynen vasa quse arenam sanguine cohmrentem coniinent genuina iesiimonia fusi pro Christo sanguinis habeant {!), nonvideo quomodo consentiendum non esset officiali Coloniensi
esse,
124 Aliis quoque collataa grandes reliquiarum copice. Circa annumVmS. Trudonis in Belgio monasterium nonaginta accepit capita cum anno 1280 Dunense item innumeris ossibus
;
,entiaden''""' '"
''" ^-
/""J^ ""
eas reliquias esse de collegio sanctarum virgi-
in Belgio asceterium duo corpora
num. Suavissimus odor minus robur habet,quum priscis temporibus in more esset positum tumulos thure aliisque odoriferis rebus onerare. Quis verba ignorai hac de re Teriulliani Juliani apostatcc et tot aliorum veterum ? Sed eccejam diploma (S) Omnibus prassentera paginara inspecturis
:
iai3
Osnabrugum
multo plura
sub annum pieraque in;
venta anno 1327 in pomario Joannistarum Coloniensium. In coeevo Osnaburgensi caiaIn caplogo hcec notatu digna leguntur (9) sinistris dicti aUaris versus aquisella vero a
gratiara, officialis curiae Coloniensis prsesentis vitse serapiternara. Non faUit, neque etfuturse g-loriara faUiturfides cathoUca, quam tota per orbem sancta contitetur ecclesia; sed quod aUquoties quidam peccatis exigentibus in fide tepescant,
lonera positura requiescit corpus B. Cordulae virgiuisoctodecira annorura; cujus caput caruitdenUrsulse tibus maxillaribus ; unade stirpe regali 3. fuisse,progenita ex Britannia nara hocest creditur illarum virginum, quia carent illis denti:
signum
boc divina pie-
tas sanctorum et prodigiis ac coelestium
meritis,
et intercessionibus, sig-nis
spirituum suasionibus
Cabus; similiterincaialogo Remmerodensi (10) unius virgines de consanguinitate S.Ursulse, put propterea non habet dentes molares. Has inscrip:
Tisa est
frequentius
quamplurimura reformasse.
tionesphysicorumet medicorum judicio discepzioni
(1) S.
Ursula illuslraU, pag. 678.

vag07*^-
|2) Loc.
ti^Û
cit.
.
(.")
Loc
cit.
Cimclerioli,
pag. 183.
(8)
Crombachius, pag. 68S.
(9)
(i) Ibiil.
678
elseqii.
(^)
ll'**-
Vag-
cl ''Sl
(li)
IbiJ. pag.
Ibid. pag.
687.
(10) Ibid. pag. 667.
(7)
Hujusspecimen vidc apud BoldeUum, Osserva-
tandas
, ,

tandas relinquit Crombackius [l].Quod mira persuasio
^nnol520
tranBferCur
S, Vicloriae
251
ecTMl
V. D.
H.
equidem tantum refero. 125 In ipsam Hispaniam penetrarunt anno 1820 Ursulani cineres. Solemnis maxime S. Viest,
supplicationibus inclinati, ut uullus cujuscumque dignitatis, status, gradus, ordiuis, vel conditiouis
exstiterit,
etiamsi archiepiscopali
prjefulgeat po-
testate,
corptu Biirgoi in Hiipania.
Colonia facta, cujus celebris perennat cultus Burgis, et festum ejusdem martyris occasionem ejus indicani lectiones horarise, quas visum est inserere Laudabili consuetudine fieri consuevit, ut ubicumque sanctorum corpora requiescunt, ibi devotius et festivius honorentur. Verum quia Doraino disponente corpus integrum beatissimae Victorise virg-inis ac martyris Christi in illa Burgensi ecclesia quiescit, et specialiter a clero et a populo festum fit, ideo tantae causa solemnitatis non debeta fidelibusigoorari. Ne igitur ex temporum mutatione fiant in oblivione gesta nobilium in futurum, cur in ista ecclesia hujusmodi festivitas
ctoriiB translatio,
: :
reliquias sanctorum in ecclesiis, aut aliis sacris seu piis locis dictae civitatis reconditas, veudere, vel emere, seu alias quovis quEesito colore aliquo ab ipsa civitate alienare praesumat, sub
excomraunicationis poena,
quam contra facieutes ineurrere volumus ipso facto, et a qua vel aliquo alio, quam a Romano pontifice priEterquam in mortis articulo, absolvi nequeat, auctoritate apostolica tenore prEesentium districtius inhibemus.
,
Decernentes ex nunc irritum et inane, si sccus super his, a quoquam, quavi.s auctoritate scienter vel ignoranter coutigerit attentari. Nulli ergo
omnino hominum
liceat
hanc paginam nostnB
in-
hibitionis et constitutionis infringere, vel ei ausu
celebretur, juxta ingenii

vidi et scivi,
et in
mei imbecillitatem, prout

corporaliter Inboravi
temerario contraire
parte
rise
de translatione videlicet ipsius sacratissima VictoV, qualiter de Colonia in civitatem Burgensem

translatam fuerit corpus ejus, veraciter intimabo. Nisi enim talia scripto prEesentibus exarentur, cito
si quis autem hoc attentare prffisumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se uo:
verit
tertio
incursurum. Datura Romge apud S. Petrum, nonarum Novembris, pontificatua nostri anno
quarto.
a futurorum memoria dilabuntur. Accidit igitur anno Domiiii 1320 regnante in Francia illustri rege Philippo, quod reverendus in Christo pater et dorainus GundissalvusDei providentia Burgensis episcopus, ad preces et instantiam devotissimae feminse D. Mariae reginEc CastellSe usoris illustrissimi
XIII. Translationes
XVI. Societatis
factae
sseculo
Jesu
in
hac re stu-
regisSancii, etad preces similiter lldefonsinepotis

ejus regis Castellae, statuit ire legatus ad dictum re-
diura et opera. Translatio Ulyssi-
gem
Franci, pro negotio D. Elisabethae, filiae dicti regis Sancii, uxoris D. Joannis ducis Britanni^su-
ponensis.
(X eo tempore remisit ea sacras retiquias ecc- Cim t>cmia portandi Colonia frequentia nec nisi sedis apo- p'""0>"' "'o
:
per dote, quje sibi ablata fuerat, ut sibi per dictum regera Frauciae fieret debita restitutio, et justitiffi complementum. SedquiajudiciaDeiabyssus multa, qui pro arduo negotio ierat, Domino revelante, pro alio magis arduo laboravit. Cum ergo esset Parisiis, pro causa dictse ducissse expedienda, suse tamen Burgensi ecclesiae veluti sponsse suae mentaliter preesens erat.
E.
stolicie
accedenie consensu, virisetiam principit)us,vei regxous triouebaniur: ut e sequeniibus ap-
""''"^*"^*'""
a, 0
ca-
parebit: Nosdominaetmagistra totusqueconventus iBiSduo

B, Maximini civitatis Coloniensis in Germania constituti,
pi**-
omnibus
et singulis utriusque
sexus
Cliristi
Semper enim
posset
et assidue cogi-
fidclibus, quibus prEBsentes venerabiles
reliquias
tabat,
qualiter
eara
raargaritis pretiosis,
ostendi
nara.
biles
contigerit
salutera in
in
Domino sempitervirginis
hoc
rito
sanctorum corporibus insignire. Unde meposset psallere cum Propheta Meditatio corest
:
Noveritis,
reliquiie
quod
ecclesia nostra venerasanctissiraEe
de
societate
dis
mei
in conspectu tuo seraper,
Domine adjutor
,
et martyris B.
Ursul reservatse
,
existant, et in
meus. Insuper eteadem ecclesia sponsa sua volens verura etiam non solum Burgensem civitatem Hispaniam margarita praefulgida decorare, totam
rege praedicto Franad archiepiscopum CoIoniEe et ad abbatissam ciae et conventum ejusdem loci literas impetraret
sibi divinitus inspiravit, ut a
sumraa
ut dignura est
veneratione habeantur.
et praecipue no-
Tandem quorumdam magnorum,

bilis viri
domini Prancisci de Prado Calderor lUarchiepiscopi Rorisanensis,

legati apostolici secre-
spani
reverendiseimi
per universam
tarii,
Germaniam
devotioni et petitioni duo capita,
quorum uni
^nno 1381
t>e(Q(
Bonifa-
quatenus sibi pro dicto episcopo unura corpus integium de illis undecim millibus virginura, quae ibi conservantur, concedere dignavetur. Exc eoc Breviario Burgensianno 1502 zmpresso. 126 Quum autemtot efferrentur Colonia sanctarum virginum reliquice,iimuit tandem civitas ne
ipsa
B. PrudentiEe, alteri
praedicta societate S.
vero B. Beatricis ossibus de

UrsultB et undecim millium
S. Sedis
ipsiusfiodalium sanctarura de speciali

stolicae
apo-
desuper concesso
indulto
ad
communis
populi, ubi eas transferri contigerit, devotionem
" am;<(iu
minus
dives
aHquando
fieret
quam
;
alia loca
prout donamus per praesenduximns donandas tes, certificantes quoque eosdem omnes, et singu:
flferautur
exiera. Quocircaadiii BonifaciiimlX, quivetaret
los supradictos, et
quemlibet eorum, quod hujua-
ne deinceps sacra evehereniur corpora

torpora.
atque
.-
ille
Bonifaid prsesiiiit anno 1381 sequenti bulla (2) episcopus servus servorum Dei, ad perpetuam cius rei memoriam. Sincerge devotionis affectus, quem
modi capita et ossa verae et indubitatie reliquiae existant, prout nos easdem pro talibus, et ut tales
cum populo
et venerati
Coloniensi reputavimua, honoravimus,

et ante raille
positis.
sumus,
annos eimulatione,
magistri civium, consules, et commune civitatis Coloniensis ad nos et Romanam gerunt

dilecti
filii
et dubitatione
post
In
quorum fidem
et
ecclesiara, proraeretur, ut votis illorura,
illis
prae-
testimonium prapmissorum, prtesentes nostras testimoniales literas exinde fieri et consueto conventus nostri sigillo sigillari fecimus et mandavimus, Anno domini 1545 die 20 raensis Junii.
sertim, quse ex devotionis fervore prodire conspiciraus, quantum cura Deo possumus favorabiliter
annuaraus. Hincest, quod nos dictorum mugistrorum civium, consulum et communis in hac parte
128
Eodem
fere tempore per societaiis nosirse
homines
(liceat quee
vera
et
manifesta suni absque
(1)
Crombacliius,
loc. cit.
(2) Ibid.
pag. 698.
ullixts
;:
m
JkUCTOBB
GLORIA POSTHUMA
SS.
Adhffic sacris capitibus parata erat sua sapsa, pulchris distincta imaginibus, certis oruata versibus,
V. D. B.
Anno iHii
PelruB Faber
obiinel lex
crania, qux
jn Lti*i(antam
deferl.
ulliusinvidiapromere) renovatus est et insigniter auctus sanctarum virginum cultus. Princeps fmt eriPetrus Faber, primus S. Jgnatii in societate collegiorum genda socius,primusque in Germania Colonia discesSocietatis auctor. Hic anno 1544 ccenohia surus, nec eo rediturus, cum ibi varia ea sponte, non sermonibus asceticis excoluisset parsenatu,sex crania virginum comitatus
,
undique auro refulgens. Sunt hseo fateor uon pep

se satis,
nequead pietatem prorsus necessaria, sed quEe tam religiose gesta vidimus, ut vel impios Germanos ad pietatem aliqinm excitare potuerint.
Quasi vero Sanctus ille sanctorum idcirco contemnatur, quod in aanctis suis prffidicetur martyagnoscatnr, aut ribus, quod in divorum rehquiis Ego felicem sane in sacris imaginibus intelligatur. semper Coloniam putavi, cum ccelestibus illis thefeliciosauris, et sacratissimis pignoribus affluat bona si sua norit, ut debito rem vero dixerim, cultu scilicet, ac majore indies reverentia ditissimum penum reliquiarum prosequatur, Deumque etiam sic laudet, sic veueretur in sanctis suis, ut
:
invito
hominem thenici e sacris thesauris suis pro sua in obiuierunt; vel observaniia et liberalitaie eidem
quodoblivionifui videtur) datum esset pontificium quod diploma id genus donationum vetans vel
,
missionem habens aposiolicam
ipse
Faber
suffi-
gaza et ciente auctoriiate potireiur. Lieius tania periculoso Lusitastipatu martyrum, in iiinere niam versus felicitiier solmi, quando jactata tempesiaie navi
,
cum
se in preces dedisset
ei
duhio
exteri hoc g-isque
procul sanctas prcesentes, quaruyn sacra servabat pignora, deprecatrices adhibuissei. tranqudOrlandilato mari porium h^êvi optatum tenuit. faciuni scripia ejus de nus testatur et fidem penes animse sux negotiis, quorum exemplar ms.
exemplo pietatem confirment, aut certe
suam aug-eant, maquidem non immi-
nuant. puum ttnm 130 Accepta? prasterea aiise sanciarum virgireliquiee, qux in Lusitaniam aique hinc in Barziim num
et
me
esse facile cogiiaiione, nedum siylo assequi, quam mulius esset Faber in cultu beaioest,
non
rum,
et
sacrarum eorumdem reiiquiarum, non
B modo ad eorum Deique gioriam, sed eiiam ad degeniiiim in ierra prsesidium: nam cum tantum inpublic3e,summo'rumquead eum cuiprincipum hahere propensos animos ipse tum Faher interiore prsesensii admoniiu, eoque periltersitpieiatis
;
mire profuerunt augendo Ursu- Anioniut Goculiui. Rem in hunc modum ex societatis no- niiiM diwsit iano navigiis instrx annalihus explicai Crombachius [%) Aduo Francisco liius pelereui, 154:1 Societas Jesu primum duce sancto nii-aquenam Xaverio penetravit in ludiam Orientalem in eam- E dem rogatu S. Xaverii crebro es Europa coloniae
Indiam
detaice
omnium, ut lusiri, tanii esse suffragia ccelesiium prwsidium plus haheai efficacitatis ad unius
vel
submittebantur sacerdotum, qui novis statim oppiaditis vedis, regnis, etregionibus etiamnumquam reliquas xilla crucis primi intulerunt. Nobilis inter Lusitaea profectio fuit Indica, quae anno 154S, ex Gaspar Barnia est instituta in hac eminebant. P.
:
corrigendos
edicta
hominum mores, quam cunctorum
ZEeus et Antonius
Gomius
diversis
distributi navi-
regum ei conatus indusirii. Ideo cu7n Lusiianiam salvamFaher cuperet^cujusregisJoanmerita illa nis ea exstabani in Socieiatem Jesu compestaie, ut vix in orhe profusior in ea fundanda reperiretur aiius ; siaiuii etiain has tuteiares Ursuianas regi et regno conciliare, quarumpre-
Ursul cultus natoto Oriente propagator, hic vero duorum iu hac deprecationem vigatione per sanctarum virginum prodigiorum patratorum occasio. Sacrum is secum sumpserat cranium sodalitatis Ursulan^, quod et
bus; IUe
quidem summus
sanctse
solatium
esset,
ac praesidium
,
in
naufragiis, et
alia obtinet
multitudinem tantss sodaiiiatis plurimum apud Deum semper vaiuisse. Ergo solemni luce D. Matthix apostoli e sacris craniis virginum, qux Coionia tulerat, geminum regi ei reginx dedii, ea prxfatione se cupieniem earum virginum honorem, nec potiiisse hactenus excogiiare quemadmodum cumuiaiius honoraret quajn si in taiium regum manihus collocaret. Gavisi sunt eo donoprincipes, et ah ipsomet voluere Fabro in oratorio reginse decora in capsa reponi C scilicet verebantur profanis iam sancta pignora contrectare manibus. Hiec ex Crombachio.
ees noverai ob
,
origo parthenicffi sodalitatis dipropagaudi. Utraque navis ventorum turbiue

visa,
cultusque Ursulani
ingens naufragii discrimen adiit, et quidem tantis agitata ea, qua Gaspar Barzaeus vehebatur, unquam se sifluctibus est, utnegarit navarchus, milijactatum tempestate. Profuit ea procellarum
vis ad
quos nulli incorrectionem vitee, et sacrHm ferorum metus ad exhomologesln perduxerant, hsec immitis tempead frugtm F stas adegit ut continuo flagitiis expiati
se
morum emendationem; nam
receperint.
131
V. Petrus
niiiiis, qii*
Ca-
Homam
atqtte
inde in Sici-
liam uiporlat.
129 Aiia deinde a Carihusianis pai^Hhus aucioCanisius, riiaie apostolica accepiij. S. D. Petrus Romam ad S. Ignatium detulit ; a quo ad qui eas Messanense nostrum coUegium, quod Canisius
cum
Sed altera navis, quse Antonium Gomium Carcapite uno sodalitatis Ursulanae (quod
affir-
viuxioif^'*'
'i.esii
pe''""''
thusianorum Colonieusium ms. codex diserte
lum
naxifra-
gii ndiii!
rheioricam dociurus peiierat, destinata sunt. In ad Careo soiemni pomparecepta quayn epistola, thusiam Cotoniensem e Messanensi collegio die 5
,-
mat paucis annis ante summi pontificis licentia disColoniEB a patribus fuisse impetratum) majus Pridie quam tenerent adiit naufragii crimen Mozambicum, prope in portu passi naufragium,
cum ab
Junii anni 1551 data, descripsii Canisius. Integram edidit Crotnbachius (1) ;particulam accipe Addam nonnihil de sacris reliqniis undecira millium virginum et martyrumColoniensium es his capita
:
nou amplius abessent leucis, et sibi navarchus mein anchoris starent, quod jam neque frustra tuerat ne ab aqua destituerentur; enim in scopulo stabat navis, quod bolide iam non demisaa, quia plenus erat sestus, navarchus
eo septem
:
duo mihi jam pridem ColoniEe data
et auctoritateapo-
adverterat
deportata, huc stolica Romam uti postulaverara sunt nostram templum denique transmissa. Igitur ut in deferrentuT, solemnis honestissimaque habita est
verum eo paulatim recedente sub ad quartam noctis horam navis subito alliditur
: ,
scopulum
ignavos
:
primu^ impetus parura terruit caus cum enim ex eo unum e tormentis exci: :
pompa
totius civitatis ordines eonvenerunt
praece-
debatcumcanonicisepiscopusjcomltabauturnobilissimi cives; fratrum stratus. Quatuor, ut dicimus, ordinum, et sodalitates aderant, concinebant musici, aliorum clangebant tubae; scholasticorum cerei coUucebant.
(i) l-ag.
suum teuebant locum
araplissimi
magi-
tormenti casum navis concussionera impingeret, dejecerunt at cum jam secundo navis erat suspiterritijam permulti, coeperunt id quod qua studiose interim qui navi praeerant, cari explorabant, ut ea parte profundius esset tequor
disset, in illum
,
:
die
712
el
7!5.
(2)
Pog- 715 cl7i4.

die insequenti discederent
:
258
tULTURa
quod cum
faciunt,
non
et Leodiensis respective dioecesis clericis salutera

in
procul a patrura tug-uriolo asseruit e nautis unus, stare in sicco navira quem cum mendacii impo:
Domino sempiternam.
SincersB devotionis
et
V. D. B.
aflFe-
ctus,
quem erga sanctorum,
sanctarum, reliquias
tenter navarchus arguisset, permisit Deus
litis se-
dandEecausa, ut jam
suis e retinaculis
tertio sic navis imping"eret, ut

exsilierit.
gerere comprobabiraini, nos indacit ut vos specialibus favoribus et gratiis prosequamur. Ilinc est,
omnibus clavus integer
Inde a lite ad salutis curam versi, ad clavum accurrunt sed altero etiam impetu plane etiam e loco suo excussus est oneraria contremuit, omnes prtesentis mortis imag-ine obriguerunt tanto enim impetu allisa fuerat, et tanto fragôre, quauto turris aliqua corruisset. Hactenus discrimen ingens, et desperationem omnium ex pr^senti mortif! imagîne audivimus nunc prodig"ium admirabile seqaitur S. Ursulae et undecim millibus virginum precibus obtentum, quo totus Oriens et Occidens, postea plasquam Europa unquam ad cultum S. Ursulaepropa: : : :
quod nos per dictee sedis literas (ad quarum insertionera non tenemar) sufflcienti facultate raauiti
vobis, et cuilibet vestrum, ut
qaascumque sancto,
rum,
et
sanctarum reliquias vobis

et
et
unicuique
et aliis
vestrum, ut
asseritis, in istis Gerraauite,
inferioribus partibus douatas,
nandas recipere
alias
et
imposterum doad partes Hispauiurum seu

,
regiones, provincias, terras, civitaies, seu loca ad quEe vos, seu quemlibet vestrum declinare
contigerit
,
asportare
et
in aliqua
ecclesiis, capella, vei capellis,
ecclesia, seu aut alio loco sacro,
vel sacris oratorio, vel oratoriis,
ubi debita
,
cam
,
gandura incubuit.
fi/ prolulo
reverentia venerentar
reponere
et depositare
132 Vehebatur, ut ante dixi, ea navi Antonius
Vrsul'to f Bpiie, servnii-
Gomez designatus Goani coUegii rector qui in tanta omniura desperatione insigni religione pro:
seu per qaemcuraque aliura, vel alias personam, vel personas, idoneura, vel idoneas vobis fideles,
ad hoc per vos eligendos, hujasmodi reliquias no-
tur
itnie
inoxime
pi-r
tulit
unum
e D. Ursulse sodalibus cranium, recens

:
mine vestro
tari
recipere, et recipi, et sicut

et reponi,
priemit-
Indiat creoit
ixilitisss.
Vir-
gtnum.
allatum Colonia, quod Goam deferebat et universos gravi oratione ad implorandam Dei opem hujas divae patrociuio adhortatur. Hic permulti cereis accensis patrem cingere, eas quisque preees fundere, ea concipere vota, quae cuique extrema vitse necessitas, grande semper pietatis invitamentum, suggerebat. Tandera ubi quinto irapegisset navis,
e
titur transportari, transferri,
ac reposi-
facere,
absque aliquo couscientise scrnpuio,

incursu libere et
possint ac valeant,
et alicujus poenje ecclesiasticse

licite possitis et valeatis,
ac
illi
licentiam ac
vincialibus
facultatem concedimus pariter et indulgemus. Nou obstantibus apostolicis, ac pro-.

,
et
,
synodalibus constitutionibas
et
vadis emersit, mirabiliter
inqaam
nam
inter
ccepit
ordinationibus
ceterisque contrariis qaibuscum-
duos scopulos utrimque divino plane ductu

iter
que. Datura AugustEB anno a Nativitate Doraini,
angustum, ut ne quidem navis
latera caperet:
1551
III
XIII Kal. Maji, pontificatus S.
D. N. Julii Papee
itaque navis nullo adjuvante mortalium, in alteram partem ita se deposuit, ut tantum non aquam
hauriret,
Anno
II.
S Archiepiscopus SipontinusNancius
Apostolicus.
qaa adversa parte sublata Argo
in
arctum
Loc. Sig.
quodammodo
se contraheret: atque ita evasit, ut

poetse fabulantur,
finis
:
Nicolaus Driel Secretavias.

yiostrx
ipsa navis vere, quod de
134
tres,
Uoc diplomate muniti Societalis
pa
;
Celelierrima
traii*lalio
animata videretur. Sed nondum prodigiorum

supererat clavi cura,
rarent
miramoperam
collocarunt in acquirendisa
Oli/itiponen-
quem cum suo

Gomez
loco nulla arte
restituere potuissent, et jara de portu tenendo despe:
Agite, clamat P.
in
ac etiamnum po:
Coloniensibus sanctarujn virginum reiiquiis et III fiKla quidem tam feliciter illa eiscessit. ut brevi pauca ms. essent collegia aliccque domus quie nil de hoc the-
anna
hajus virginis nomine tentate si neque sic fieri potuerit, illius erit etiam nos, sine clavo in portusecuro collocare. Dixerat, atque illi parendi magis studio, quam spe rei perficiundEe iterum con-
stremo
negotio perficiunt, sentientes nituntur, vim aliquam diviuiorem cum suis conatibus concarrisse. Atque ita postridie sexto augusti Mozambi-
nec magno
sauro haberent. Abundant Societatis nostra> uniabundant promnciarwu historia^ narratibus de translatis et pie cultis Ursidanis pignoribus neque desunt gratiee quie naturam miraculorum habere videant ur. Sed nolim ea prosequi, contentus eoo Crombachio referre regium apparatum et triumphum quo anno 158S undecim
verscv annales;
;
C cum tenuere.
iVuiifJuf
capita sodalitatis Ursulanas in templum Olgssi-
apo-
133
tius,
Sxc
et
tvlicM rO'i-
usum ab
initio
similiaquumper literas, quarum summopere commendavit S. Igna-
<-edil
Pulriljun
>'ui.'ieia'i
Jetn
generuUtn
fcnUiilein
elffrendi Coloiiia
per universam nascentem societatem circumferrentur, incensa magis magisque sunt pectora studio adipiscendi sacras sanctarum vit^ginumreliquias.
continiio
ponense S. Rochi Societatis Jesu illata sunt. Id specimen esto rationis qua tunc temporis h;e Dum furit, inquit Crombafierent solemnitates chius (1), haeresi limpliala Gerraania, diporamque
, ;
Quumautem Bonifacii IXdipioma

esset (singulis
taitcfa-
'''"
viigtniim
impedimento
enim vicibus
sacros cineres impio sacrilcgoque pcde proterit, inde, dono priEcipue Roduiphi secundi iraperatoris ac archiducura Aastriae, per Joaunera Borgiam et
'etiqitiai
a sede apostolica aut a nuntio ponti/icio per Germaniam facultas petenda erat) boni consuluerunt
Canisius et Kesselius, collegii Coloniensis rector, a nuntio apostoHco. ad Carolum V imperatorem quam legato, generalem postulare potestatem coneessit diplomate (1) Sebastianus hic sequenti
; ;
Franciscum de Aragonia undecim parthenici (-(etus transferuntur, et Ursulani capita Olyssiponem totius urbis confiuxu, triumpho vix haadmirabili
ctenas audito, summa et incredibili omnium ordinum aetatis, sexuset conditionis horainum pietate,
in
aedem S
Rochi transport;intui-. Ac
et
licet etifira
Pighinus Dei et apostolicje sedis gratia, archiepisco pul Sipontinus, etsacri palatii apostolici rotas locum tenens, adinvictissimumprinciperaCarolamRomanura imperatorem semper augustum, ac universam Gerraaniara S. D. N. Julii diviua providentia Panuncius cura potestate pae III et apostolicae sedis Dilectis nobis in Christo Petro Nolegati de latere.
aliorum divorura esuvifB conjunctaj fuerint
colltgii
magnitudine rcliquas taraen Ursulani numero multum superarunt. Res intcgro simul sumptas
vulgata
libro, selectis
praecipuis,
ad
unum
capat
riis,
contrahetar. 135 Exarainatis igitur attestationibus impcratopontificaltbus et alioram vii-orum principum,

fuerant, ut a quibus htec sacra pignora tradita indiveritate nullus maneret dubitandi scrupulus,
rlt*
Cui'll'lllUl
pQUIIIIt
KT
fiuei I. fOliti-
viomago theologo,
et
Leonardo Kesselio Coloniensis
linuiliu*, re-
(1)
Crombaehms. pag. 700
et
701.
i2) Ibid. pag.
706
el
seqq.
cta
,:
254
AOaOBI
V. D. B.
ligioiit, clero
et
GLORIA POSTHUMA
8S.
URSUL^ ET SOCIARUM.
:
januarii.
25 cta solemnis urbi toti est supplicatio in diem Nox quae eum praecurrit, tota consumpta
in viis ornandis,
g-ulis,
singulEe tribus distinctae
quam
sacerdoCi-
domuum
foribus,
et
plateis sin-
chori singuli angelis plurimis, suis quique propriis insignibus, diverso musicovestibus ornamentis variegati
, :
bu3 ferenlibus rcliguiai
per quas ducenda pompa fuit, tela varia et pretiosa peristromatum vestiendis, ad quod invi-
rum instrumentorum genere

gaudia resonabant.
instructi, melicis vocoelestis patriae
cibus et harmonia prorsus angelica,
compani pulsus, et lumen continuum, quo tectum templi S. Rochi coeli steldie, lati more renitebat. Ipsa conversionis S. Pauli sub horam nonam es asde primaria coepit eg-redi prEBvium pompae parvulorum agmen coronatura sertis: et ramos virides dexteris prsetendens. Sequebantur pueri monastico vario vestitu, decorati videre iisdem insig-nibus, quibus priores redimiti in his erat Jesulum, quem Lusitani duo pusiones blanditiis variis ad epulas invitabaut, quos ipse
tabat nocturnus
aeris
:
subductis vel sexaginta primse hierarchiae genii subito effusi caelo prodeunt, et melodia dulci sic Ave concinunt sanctorum exuviis:
Tum
Salvete o cineres, ossaque principum
Qui jara
sidereis
moenibusimperant:
Ad
vosaligeri labimursethere
Rapturi inpatriara dulcia pignora, Dulces exuvias ni foret impiura

;
Kectores mediis toUere fluctibus,
vicissim ad coeleste
regnum evocabat;
varia passim
ab his pueruli Christi emblemata

:
de scripturis
expressa literis. et picturis illustrata, populo spectanda ferebantur hic eum Agnum Dei. ille lilinm convallium, coronam capitis nostri, vel titulo simili
prfeedicabat.
Ductores gravibus demere praeliis. Ollis digna polo templa locavimus, Templorura volumus figere postibus Insignes clypeos, quos vioIentiEe
Pulsavit toties ira tyrannidis
:
Hos officiorum urbis insignia
cum
in-
terpolato gravi et modesto saltu excipiebant. Succedebant sodalitates quinquaginta, propriis ornatae
vestibus, et signis coloris varii, sodales ipsi floribus
gestabant manu, cruces in medio variorum ordinum fercbantur. Postea trecenti religiosi, quos inter de Societate Jesu linteati, funalibus coUucebant. Sequebatur clerus frequenredimiti
lilia
Pulsarunt avidae tela cupidinis, Pulsarunt stygii fulmina tartari Dum non vos patria sede reponimus, Lusitana damus templa nitentibus QuEB fecit pietas aemula sedibus.
Hic jam Lysiacae vos

Geutis religio
;
colit inclyta
Addet,
cum
quid polus amplius patrijE vos Deus inferet?

te-wid*
tissimus sed reliquiae argento, auro, gemmisque fulgidse, inter utrosque in feretris duodecim ditissimis religiose ferebantur a sacerdotibus dalmaticis
:
138 Subducto dein sypario, media prodit aureo e caelo fulgens hierarchia junctura se ceteris, pari
concentu, sic intonans.
exornatis.
Ursulano
agtnini occut riC eccleBa
Quid non
in his
136 Eminebant
capita brachia et ossa
terras sperare jubent Debita coelo pignora divum ?
varia sodalitatis UrsulauEe,
triuntpham.
tam episcoporum, quam diversae partes de etiam nominatarum virginum coUegii parthenici, de S. Cordula, S. Ursula duce quse postridie mortem oppetiit, de S. Ynes, Odilia ossa S. Joet de aliis ad quinquag-inta quatuor
:
Urbs consiliis clara vigebit, Cui tot capitum ducitur ordo
Dum
Lysiadse pia bella gerent, Haec firmabunt brachia dextras Dum rite colentsacra dona pedum,
:
sippEB sororis patris S. Ursulae

,
brachium
et S. Cle-
Pede calcabunt fera tartarei
quem secum sponsus mentis episcopi Britanni adduxerat. integrum cranium, cum denis JCtherius aliis ejusdem coetus virginei capitibus, quasi chiliarchias singulEe symbolam ad hunc triumphum admirabilem contulissent. Hoc erat corpus totius supplicationis, quasi militantis ecclesiae cui trium:
CoUa draconis
Spes
ducite
pompam,
:
cives ducite vestras.
His stare potest ossibusorbis Nil suffultum pietate ruit,
Has nescit opes gemmifer Indus,

Nescit tales Babylon merces, Deus hoc pretio vendetOlympura. 139 Jam spiritus illi coelestes mortaUbue se conjunxerant: demum
reductis
;
phans
ex
iis
in via, quasi caelis efiûsa, prodivit
obviam,
delecta divis, quos Lusitania prsecipuo honore, ut prsesides et custodes regni veneratur.
,
ei lerii*
gia-
Praeibat S. Engratia
ribus, quorura
:
cum
octodecim
.sociis
marty-
hierarchia suprema se
summis cortinis efFundit prodit obviam salutat ossa

;
'"*"'""'"
sacrum cruorem Gallicanum solum bibit equis vehebantur omnes, ornatu raro, decori palmis. Agminis pnnceps, sic verbis salutat venieutes
sauctorum, et laudes melice talibus celebrat versi-
bus
Quisquis haec divura monuraenta cernis,
Cerne, quae divi docuraenta praebent, Hi quibus coeU studiosa plaudit
Nosco solum patrite cum Gallica regna petebara, Lusitana mei sceptra parentis erant. Templa licet teneam procul hinc distantia divum, Huc amor, huc patriae me trahitalma fides.
Gratulor hospitibus, felici gratulor urbi, Unica thesauros urbis et orbis habet. Munera quaerebam, sed abestsua gratiacarapis,
Ruris odoratas
Aula, coelestem coluere vitam, Audit attoUi sua facta cantu, Qui suas laudes sapiens tacebat.
Incubant auro, gravibusque geramis
Membra,
Quas
quae duris jacuere saxis;
sacri tollunt
humeri, profanis
bruma
negavit opes
Sub tyrannorum pedibus jacebant.

Nescit extingui generosa virtus
Et tamen agmen ago, rubro quod flumine raersum Vertit in albentes sseva pruina nives.
Cum
cadit,
numquam
ruitura surgit,
Hos
aliis
igitur pro floribus
efiêro
divos
Sit precor hospitibus laeta
Postea
137
e(
cum
corona raeis. suis intpr cruces urbismiscuit
se,
jun-
xitque turbae supplicanti.
Cum
specie
iriplex
calatii
letli
hierar-
ecce tibi progredientibus coelestis paauro luceque renidens occurrit ad
In polum terris volat, unde ridens Turbines rerum nihil extimescit. Sancta virtutis pete castra miles. Sperne vibrantis fera tela mortis, Quo Deo, quando moriere. vives.
Horum
claudit
agmen
coelestismiUtiaspoleraarchus,
:
chia. Prtmar,
aedium usque fastigia summa faberrime educta, et constructa quadraginta gradibus adscendebatur triplices apparebant hierarchia; loois, et ordinibus
:
Michael omnes pariter coelo reUcto jungunt se mortaUbua, et supplicantes pie

et ecclesije defensor
coraitantur.
140 Novura
DIE YIGESIMA PRIMa OCTOBRIS,
255
*uctom
^'
A
Saneli
i
140
Novum
ecoe coelum radiat columnis fabre
palro-
Braccaren-
sustentatum, e quo Lusitani indigites et patroni prodeunt, coetum supplicantium, et in his sacra
et fastidiosum per sing-ulos, ac civitatum sing-ularum tutelares suis insig^nibus, ornatu, comitatu vel ipsis etiam nominibus recensere. S. Petrus martyr et praesul primus Bracharensis cum sanctis reg-ionis Interamnis tali plausu excepit venientes ire
, :
Irradiant, Giliusque Erebo virtute tremendus Hyrenem sequitur Scalabim. quee uomine clarant,
" "
divorum llpsana excepturi. Longum
Mancius Eborese primus pater urbis et alter Morte mihi et vitse similis Vincentius adstat,
Cui Christeta soror, fortisque ad bella Sabina. Huc nos vester honos, et ccelo g-Ioria traxit
Non
Coierat
erat hospitio par terra
.-
adscivit
Olympum.
cffilitum
jam cum
militante
triumphans
Deseruere polos superi, coelum adspice, nostra Clauditur urbe suos en Lusitania divos Evocat et ccelo, vos ut sacra dona salutent Brachara ad obsequium studet officiosa prEeire.
;
ecclesia, sua ut praesentia festivum
novorum
tute-
larium divorum ingressum in Lusitanam Olyssiponem decorarent novis igitur prffisidibus arcus
:
erecti triumphales,
Pastor eg-o primus tanti gratator honoris
rias et tropEea venienti
Agmen
ag-o
quem sanguineo mors purpurat
palmas eorura, decora, victopompaa prsidicabant. 143 Primus occurrit quadraginta latus palraos:
ii
Arcut triim.
'"''''^"'""'"
ostro.
altus
decem, qui
fastig-ia
domorum
plateje
pul- piiii*cum
*''^''""'
raititiUis
Insignes baculis et majestate tiaras, Hinc Martinus adest hinc stat Gerardus, et iUe Cui fructu nomen virtutum exuberat ardens Ig^nescit radiis Victor, cui palma triumphi Purpuream intexit chalmydem Gonsalvus; amico Arridet vultu roseoque Rosendius ore Victricis monimenta necis, cui dextera servat, Adspice Pantaleon ille est lux maxima reg"ni. Idem omnes simul ardor agit, sacrata tueri Ossa, triumphalemque sequi primo ordine pom: :
cherrimaj adsequabat. Frons priraa episcopis, doctoribus et confessoribus erat consecrata quorum
,
nonuUae reliquiEe
tur
:
sublimibus portubaninerant emblemata, symbola, lemmata, rarB

feretris in
picturae et inscriptiones,
cum
statuis praegrandi-
bus. Praetereo puncta;

faciunt. Altera facies
parum enim ad institutum
viduis erat dedioata
ejusdem sacris virginibus et eminebant statuae majores,

:
una cum leone frenato, adjecto lemmate nua pugna, rara victoria castitatis. Aderant
nitas et Pudor
ContiVirgi:
pam.
Hesperiae primas eg"o
sum
nunc cedere
praestat,
Primus ad obsequium
Qjmnitiricen-
titulo meliore praeibo.
141 Sic
sibi
S.
Damasus
pontifex maximus. adlectis
sodalibus Conimbricensibus tutelaribus, una

ipsis majestate
:
hac epigraphe Ornamentura Virg-initatis Pudor. Et Purpureo velo obnubens pudor afflat honorera. Casta sub hoc ostro pulchrius ora latent, Custos alter Virgiiiitatis Rigor hanc praeferebat
et
:
cum symbolis
cum
magna hoc
elogio venientes
fronte inscriptionem
Defensor Castitatis Rigor;

;
excipit
carmen subjectura legebatur
Lysiaci
quondam
reg-ni caput,
semula Athenis,
Huc me sidereo Conimbrica traxit olympo, Divinas ut opes, aug-asta sacraria divum Excipiens, patriis gTatator honoribus adsim.
Ultro se comitem, vultu reg-iua verendo,
Virginibus dat tela rigor, rigor arraa ministrat Hunc habet armigerura regia virginitas. 144 Videre erat et aureolas virginum in ccelis
cj-i>(}ue
mer-
Elisabeth meritis,
quam
sceptro ipg-entior, addit.
Accedunt alta socii de stirpe Minorura, Qui Marrochfeas calcarunt ter pede Lunas, Grandia pro Christo pug"nando vulnera passi.
Consortes aquilas
titulis et
honore Columba
Pone sequens,
fert
diva sui monimenta triumphi.
Stemma crucislectum clauditTheotoniusag-men,

Inconcussa Dei qui nomiue numiua servans, Altius setherium sub pectore figit amorem. Erg-o omnes nova cura movet, novus allicit ardor
Obsequi sed me vinclis propioribus arctat Dulce solum patriae, meritas exsolvere grates fiospitibus jubet, et solemni iucedere pompa, Ibo pedes dulci ccetu stipante meorum
:
ag"num choris diversis florido in monte sequentiura omni fidiura psalteriorura ac melicorum instrumentorum g-enere vocibusque delioatissimis carraen novum concrepantiura, spargebant interim coelestes g-enii desuper plenis canistris fiores, rosas, lilia et oculis visendam offerebant hanc epig"ra[then Hi emti sunt de terra, prJmitiifi Deo et agno et hinc sequuntur Agnum quocumque ierit; virgines enim sunt. Cantabunt canticura novura, Amoris item et Timoris adjectie statuae versum hunc ostentabant. Hinc timor, hinc custos, virginitatis amor. quorum schema varium, haec subjecta declarant carmina. Araoris quidem, Crux mihi pro pharetra atque arcu sic pectore
, : : :
'''*
!>'
fig-o
Celsior in solio,
quam
agmen
illi
cura
me Roma
locavit,
Et pedibus totum provotvit ad oscula

fi
Uliutipo-
142 Coelestium
sibi jara
clausit S.
mundum. Vincentius, cum

:
Viucitur alter : at hic orania vincit araor. Timoris hfec faciem exprimunt Judicium raortemque iuter cceli arma tremiscit
:
nenKi simililer ialvere
patronis Olyssiponis, Ebora; et Scalabis
coelum
fir-
Praestet hic in terris
omnia tuta timor.

coraitum varias statuas,
Ment
novai
quoddam
videntur Olyssipone habistellEe
Praeter
alias
castitatis
tdvenut.
tare,
quod deinceps
tot indig-ites velut

:
mamentum
vermiculabunt
horum non possum

:
syrabola, leraraata, Josephi patriarchiE continentia at solis et stellarura subraissione remunerabatur

:
salutationem festivam prasterire Queis vos obsequiis, queis vos sacra fercula
orbis incontinentia flammis et undis obruebatur,

his adjectis
pompis Excipiam? studiis urbs haec sua facta minora Demiratur amans, nec vota aequare valebit, Ars licet, immensusque labor desudet honorum. Hactenus urbis eram patronus jam mihi cisli
:
epigrammatis Hinc atque hinc gremino Josephus pegmate surgens Bina verecundae sidera lucis habet.
:
Patronus videor, quantum coeli instar in urbe est? CjBlituum spectanda cohors, quos gloria tangit
Urbis Accurrunt faustum imprirais Antonius astrum Plurima per totum spargrens miracula muudum
Sidera terna dehinc rubro lita sang-uinis oslro
Ulyssajse, et stimulis proprioribus urget,
Disce hinc quid possit castae vis inclyta raentis, Et quantura mittat sub sua jura pudor. Hicsolem et lunam, numerosaque sidera fratrum
Subdita jure sibi vidit at ille Deura. Contra juncta neraesis in prostibula castitatis sic detonabat In Venerem quatit arma tonans, hic sulphure
:
ccelura
Kurapitur,
256
V. D. B.
GLORIA POSTHUMA
:
SS.
URSUL.^ ET SOCIARUM.
I)
Rumpitur, hinc validis terra voratur aquis. Poenarum exhaustum satis est sed ut improba
cesset
XIV. Quod judicium ferendum

ginum, quse passim servantur
templis.
vi-
Luxuries, non est flamma, nec unda
deatur de reliquiis sanctarum virsatis.
Castus amor satis est armis
namque
hic coelestibus
in
Arma
pharetrati vincit amoriP amor.
sta145 Progressa dein pompa longius in via Aicu$ triumpliali$ apo(ovirtutum habuit, quffi digito tuas Oculis obvias loriim et nmiarctam cceli viam divorum tritam vestigiis intenlyriim. S, ttodebant. Sequebatur arcus triumphalis alter. apochui excipic
J. ranslationes
reliquiarum prsecipuas
eoo
,
retuli- Exlra
conlro
eii
mus, easque
maxime
quarum
historiis aliqua
vpfiiam
uova rrliquiaf.
stolorum
et
martyrum
:
tropseis inclytus
via duci-
quibus veras eas esse intelligerentur indicia virginum reliquias statutum fuerat. sanctarum
m-ilia exre'clis
corpo-
libui verf
tiinriy,nr)<
et arcus ultimus victoriosse et g-loriosae Dei Genitrici Mariae dediChristi cruci
bus virtutibus directa

catus,
silentio
potius
involvendi,
quam
verbis
Multa elata fuisse corpora, quibus apponehantur mdimus vasa plena sanguine arena mia)to multa, quibus capita, pectora aut alia membra
,
ei'e
artem et elegantiam non asseobscurandi. Ventum tandem ad S. Rochi quantur.

imparibus, quse
basilicam, aulaeis, auro gemmisque fulg-urantem. hospites novos graS. Rochus visendus prodibat. festivo plausu excepturus. Ejus haec tulabundus
imag-ini carmina subjiciebantur Divorum sacra ossa, quibus cffili aurea templa Debentur, nostrae tecta subite doraus.
:
sagittis et telis transfixa,offendimus;multa,in qui-
Nostrum hoc limen

inclyta posthffic
erat
vestrum hinc
erit
bus mille martyriorum signa adspexere Tuitienqux omnia quin vere marses, obvia habuimus tyrum corpora sint quis ambigat ? At(/ue hoc loco vellem relegat scriptor quas superius in Commentario prasvio numm. 232 et seqq. retulimus de retectione aliquot polysomorwn seu fovearum, quibus mulia capiebantur corpora cum sexcentis violent^ neeis prxclaris indiciis. Hasc scilicet E
:
vos titulo nobiliore date. procul binc petiisse mei penetraiia templi, Vos erit Id mihi divini stemma decoris mihi sal tanti cumulo contentus honoris
Nomina
inventio recens est, quippe quae anno 164.0 facta fuerii heec descripia a iestibus oculatis Cromba;
chio
Gelenio et a suppare Papebrochio; haec accurrate cognita ita ut ne res quidem minima videatur lateat; et ut qui ejus descriptionem legat,
et
,
Id
Aut cedam, aut hospes,

Respondent
:
si
retinentis, ero
coelites,
quorum
reliqui
templo
non posse exclamare cum Papebrochio ferreum esse qui se his victum non fateatur. Atqui veieres
seu etiam antipicturce Colonienses seeculi in sepidcris conditos quiores sanctos martyres,
xm
inferebantur Gallorum decus, et dubiae spesfidasalutis, Quem canit Europse dedita fama plagis, s^pe vocatam, Hic ubi sensit opem, gens Lysia
liic te
tibi
perpetua posteritate colet

;
semper honos hujus tibi numina templi Hic Semper erunt, meritis nec satis illa tuis.
Nos, ubi tanta vig-et superi Excipere hospitio te voluisse eat est. celebratum 146 Postridie festum translationis de omnibus cantato in pontificalibus solemni est continuatae per dies octo supphcasaiictis sacro
:
eadem exhibent capitis et brachiorum composiQuocirca tione, qua illi anno 1640 inventi sunt. quin ut nemo prudens negadubitandum non est ante medium rii vere martyrum fuisse queepaxdo
SEeculum xvii inventa sunt corpora sic quoque martyrum fuerint quae quatuor aut quinque S3escilicet tahulae culis ante extracta fuerunt, quum pictx. Neque minus favens judicium illee sunt ferendum videtur de reliquiis, quas aliquando
,
reverentia regni,
Quanta tunc
etnicuil pieta$
ti
Dei bene/i-
judicio Dei per
ignem examinatse
et
prohatae
si-d fieri
i((
ceniia.
tiones, ad
dem
S.
Rcchi, variarum sodalitatum

civitatis
:
ingens studiosorum etiam et pauperum dictas rehquias concursus populi ad honorandas Multa multam indies noctem product preces.
:
iu
contigere nihil in per totum illud tempus mira uspiam nihil in urbis C tanto tiiumpho turbatum defluxerant deperditum totius divitiis usurpatis paulatim uniones ex S. Elisabethae reginse veste omnes eodem die reperti redditi mille quingenti
: : :
fuerunt. sint 148 Yerum quseri potest an nulla effossa corpora,nullis martyrii signis comitata,sed nudis posindicata visionihus (quee quam facile fallere solis multopejusest, sint, ignorat nemo) et, quod
p<'U"
iiiierea
siul ifiixad
(.'([[(oilWI
r.giiie
10"
quamplurima D. sunt, similia referuntur divinasque Paduani meritis inventio adscribitur tempore divorum suffraprovidenti. Sanitates eo donec exactius discussae o-iis impetratae reticentur,
:
Antonii
ignihus fatuis seu volaticis. Equidem tnducti bito quin foderint ssepius terram,non aliis corpora, qu^ indiciis, sed quum incederent in martyrum esse nil aliud suadebat, an tunc ea extraxerint et reliquiarum hahuerint lopo, dicendo
nullis du-^
lierliaeiil!
J
non sum nil habens cur affrmem, nil cur negem. rite Dici quidem poiest prsesumendum esse omnia gesta sed dn praesumptio h3?c et prudenter fuisse
:
.-
probentur. Proposita deinde pontificali auctoritate quam elaborapoetis, qui de SS. reliquiis
pr^mia
tissimos versus
referret catos obtulit.
ac ei, qui pa mam pangerent Mascarenas quadraginta duEerdinandus

:
duhito, validis nitaiur fundamentis vehementer id negotium parum curasse viquum universum deantur Colonienses episcopi rehus politicis omindunino immersi, et unusquisque, cui liheret
,
H^c
fusius
retuli,
ut
omnes cum
judicium forment, nusLusitanis hoc de reliquiis impendi, qnam gloriosius divitias omnes
quam
sacris his exuviis
exomandis
nusquam mgenn
divorum
vires exerceri melius, celebrandis. S. D. Sixtus
quam
in laudibus
plissimum contulit
nerarentur.
postea jubilaûm amomnibus. qui in festo S. Ursulae
adhihere {ossQTes,reliquias exirahere posset. Quse Hcsc mihi pro veriiatis amore fatenda suntmihi est persuasum ut paucis complectar, plane ^.'Ursn\^,qu3Soltm plerasque reliquias de collegio vera et gecultx sunt aique etiamnum coluntur, posse ui imnuina sacra esse pignora ; sed fieri
strios
:
sacra synaxi vesodalitatem partheniam percepta
honorem mixtce sint nonnullx qux eumdem (si excipias cormerentur quin distingui possit servatur pus S. UrsulEe quod in sede sua primaria
non
cum capiie corona ornaio ix, qux duhiee originis,
pretiosa) quse sini cer-
altquia ve149 Neque hisego ullo modo detractum abhinc annts lim de cultuillorum cinerum.duohus
,fHproftrt'
translationemprocuraviipsemetuniusejuscemoai firmiter capitis,quamquam quse modo scripsijam
tuadtiur
0'-
:: ;

cioritaie it
-
thJ
AUCToac
A inhcerebant animo. Quid ergo ? Liceat inihi hic deuuo repotere quge alio de hac re scripsi loco (l)
pomnnm,^ Ipi^^^^ sententia dociissimi Veronensis episcopi Iinilziiel Ga et aliquando concilii Tridentini prxsidis, Aloysii brielif a ^Vincentio,
textu quod dubitari potest utrum nil falsi subsit; et nedum ea severitas pietati faveret et religioni,
officeret
V n
R.
quam plurimum absque
ulia spiritalis
Lippomani, a
qiio
priusquam describerentur
damni compensatione. Recte itaque sacra congregatio interpretum concilii Tridentini in causa
Ciesaraugustana 20 Ociobris I5SI ei in Alhana 3 Martii 1668 respondii (5) reliquias, si antiqnte sint,
(etiamsi certis documeniis demonstrari nequit eas genuinas et sinceras esse,) in eadem veneratione esse habendas. Utique ahjicienda ossa ei aiia id
rarx
aliquot Veronenses reliquice, fuit per archifacta admonitioprofide ipsurum reli-
presbyterum
quiarum..nimisscrupulosum esseinsauctisreliquiis honorandis rairabile non esse, cum eo majorsit honor Dei in sanctis reliquiis, quum etiam eas, qutenon
vere essent reliquiae, fideies populi amore Dei
devotionis
,
sf
udio
quaudo compleotantur
(i).
Placent
eamdem in rem ipsius Leibnitzii verba; qui, postquam sanctarum reliquiarum prohavit cultum
,
hgec sapienter subdit
(3)
Qnoniam autem
pii tan-
tum
affectus res est, nihil refert, etiamsi forte con-
genus, quxvere supposita videntur aut ad mdtum sit, referuntur ; non enim umquam antiquitas errorispr,vjudicare potest perpeiux novitati veriiatis; sed mitius agendum, ubi vaga tantum emergunt dubia, maxime si ii, quorum reliquix dicuntur, certe in sancto-
sanctum, qui probe cognitus
tingeret reliquias,
sitias esse.
qu
pro veris habentur, suppo-
rum
habentur numero.
Votitiiia
Interea dauda opera est ne imprudeuti

risui,
161 Niliiaqueestquodcutpemcuttumetvenera-
certa
devotione uos
ecclesiam contemptui exponamus apud eos qui foris sunt. Placent demum prinquibus innixus est prcsstans theotogus cipia
,
tionem quihus passim prosequentur fidetes reliquias de societate S. Ursulib unum iamen mihi
:
vanda, ntqnt etiam

ea
quum,
Gabriel a S. Vincentio , quodam de reliquiis, de quibus dubium erat essentne sancti cui tribuebantur, sententiam suam hac de re aperuit
carmelita discalceatus
intei^rogatus ab episcopo
non ptacet, quod, quemadmodwn superiora, sic ommunia summo quoque candore proferre atque explicare fjHam tirojiria liceai. Corpus S. UrsuUe et caput corona pretiosa nn', redimiium (estenim alierum caput, dequo aliud R
sit judicium), in basilica Cotoniensi asservata, rectissime hujussanct/e virginis reliquias haheri, arbitror saiis manifsstuma meesse factum. Titu-
qu potiu
Habent, inquit
(4),
sancti jus ut
blicae venerationi
exponantur
sit, si
eorum rcliquiEE puquo jure non sunt
f/utirii
cu/die
reHqxiiarum
relafivH
tit
non esse essemus in dubio de reliquiarum veritate ad illarum favorem concludere deberemus. Nam in rebus ad animam pertinentibus juris apices non attenduntur. Id ipsum pro jure et honore Dei et sanctorum, in quibus Deus honoratur, dici debet. Et si episcopi in rebus aliis dubiis v. g-. dispensationis matrimonii , quando sequitur priejudicium, possent declarare in favorem matrimonii id multo magisfacere poterit idemepiscopusin favorem cultus erga sanctos. I.^jO Rectissime enim dixit Leibnitzius cultum reliquiarum pii tantum affectus rem esse, seu cultumrelativum, quo nonproprie inanimatos cineprivandi, nisi luce clarius
alicujus siincti... Item
,
tales reliquias
lum quoque
Nomina
.^therii genuinum esse quisdebitet? preterea SS. Senciae, Gregoriaa, Pinnosje,
Marthae, Saulae, BritulEE, Satuina;, Rabaciae, Saturiie

et PalladiEe in
usu erant, priusquam opera data

.-
fuisse videiur procudendis nominibUrS
verwyi ubi
harum nunc
loniensi
rit.
sint reliquise, qu3e olim certe in Co-
suhurbana xde seroabaniur, nemo dixe^

,
omnia nomina inceriae originis, et meo judicio (si atiqtca forte excipias de quibits tamen non consiat) pro tihitu eis affcta. Neque id
Alia vero
institutum
tit (6),
(si
recte intelligatur et observaturjim;
probandum est quum, ut Ferrandus animadverexperientia usuque quotidiano videamus fide-
vestimenta et alia hujuscemodi veneramur, sed ipsos sanctos ; neque singulare id obsequium diversi ordinis est quam imaginum veneratio adeoque, ut omnes plane consentiunt parum interesse xdrum imagine vera sanciorum facies exprimatur necne (idem est de honore qui regibus et principibus aliisque viris eximiis per puhlice proposita simulacra adhibetur) sic quoque, ut
res,
-.
multo minori affectu, studio et pietate affioi et erga divorum illorura exuvias, quorum nomina mortales latent, quam adversus eas, quae certis nominibus indigitantur; potentius enim nobis nota et
les
ferri
certaquam obscura, ignota

aniraos, ideoque major
et incertasolent raovere
divinEE g-loriie atquc cselifit.
tum
cultus ac venerationis plerumque accessio
recte conclusit Leibnitzius, nihil refert, etiamsi forte conting-eret reliquias, quae pro veris habentur,
supposititias esse.
Verumiamen
quamquam hxc
ita sint et certissime valeant
ad superstitionis avertendam calumniam, procul absum ut inficias eam quin, quemadmodum optandum esset ut omnes imagines accuraise esseni et ad vivum expresS3e, sic quoque omnibus votis expetendum sit ut nullce uspiam essent falsee reliquiae, et ne dubiae quidem longe enim in omnibus prgestat aperta veritas. Idcirco ut hxc (quantum feri potest) procurarentur, jussit conciliumTridentinum ses;
,
addit Mabillonius in opusculo, cui finem prgefixerat castigationem nxvorum, quos in venerationem sanctorum el reliquiarum irrepsisse dolebat (7) certe recens inventum non est sanctis martyribus, quorum noraina ignota essent, adscititia imponere nomina, modo ut de vero ac legi-
152
Ei
certe,
//iiBHia(I"iiliiiii
gravit-
Miii
virlsna-
dciil.
timo eorura mirtyrioconstaret. Bseraplo ait Audauctus, qui cura S. Felice martyrecolitur tertio caleodas septembris: cui, quod ejus nomen ignoraretur, Adaucti noraen tributum ab ecclesia est. Ita sanctis quatuor Coronati-!, ita muitis aliis veris ac indunobitatis, quo^ ab antiquo colit ecclesia, aliena
sione xxv novae reliqui^ ne recipiantur,nisi episcopo recognoscente et approbante; qui simul atque de hiscompertumhabuerit.adhibitisinconsiliumtheoveritati et pielog-is et aliis piis viris, ea faciat quEB
tati
mina imposita sunt, ut ab aliis distinguercntur. Nou ergo recens inventum est (tametsi forte rarius qualea sunt olim fiebat) quod sanctis anonymis plerique illi, quorum corpora e Romanis ccemete,
riis
cum
eruuntur, aubdititia imponantur nomina, modo receptis et authenticis non confundantur
consentanea judicaverit. Sed durius esset reliquias amovere qu3C non novse seu nuper detectx, sed jampridem in honore sunt; eo nomine aut prse-
quod Romani vJtari student. Et certe jniquum videtur innumeros martyres, qui siraul uno in loco
unaque
die passi sunt, quales fuere
quadraginta
pa^ 333 ,2, *p B,,co,ii, pag ]U.> - {-)) Svilema iheolngicum, - (4| Ap, BoldelU, num 40, p.ig. 116, edit, LrtvnniensH 1845. (Ki lliid. (5i it.<>r<.i.Tini tni.rn sauU marlin, pBg. cimiteri Osscrvazioni sopra nmiipn dc' saQli marlin. dbb. 704.
, AO.
SS. ,0.. Vn,. Ooobri,,
11.
ilei
VewoTidi Vcrona.diss.
i i
V^J^^J^^^î^Z 'SZ^H '^lô^:^^ '"i^l^rl^l ae cuiiu fianciuiu. .gu

(7)
tpisloi.i
pag o.
Octobris
Tomus IX.
37
quatuor
^58
iccTOM
V- B-
GLORIA POSTHUMA
SS.
URSULJ) ET SOCIABUM.
edicto decimi quatuor millia in Mgyîo , qui ex coronati sunt, teste noni anni Diocletiani martyrio
Igiiatio patriarcha
D
^ ^
Antiocheno:iniquum,iuquam,
frandare cultu eo tanvidetur tot martyres debito Domina eorum ignorata smt.
yy
^
JjQjJj^g^
martYrum UrsulaJ
eX
tltUllS
tum prstextu quod QuômntapostquamcalculosuoprobavitBenedictusxiv{\),quceritqucenominasanctisi9notis imponendasint Adqucerespo7xdet{^):]îcimns autem uominaesseappeliativa,quffiommbussan-
narum
Collecta
.
SepUl-
CrallDUS,
,^^
j
et
ID
A\(.\U..a
ettlUbld mClDUS ecclesia-
lUm,
nuibuS reliquise COrum 4 ^ , _ ,.. ,

.
recilat in hanc rem ctis communia sunt. Dein decretumsacrxcongregationisindulgentiarumet sacrarum reliquiarum, editum die 23 junii 1G70, Actum est de nominibus in quo hxc leguntur
.-
adservautur, Vel tuerUDt, Ct alUS

o.ioJririhnc quibusdam aUCtoriDUS.
et
.
kcm
consr
'atio dixit
nim Mirr^ro^dlLnis
In decretis. Statuerat C.e,nens papa IX ea sola

=
nominaadhiberi qu omnium sanctorumcommunia Canatque appellativa; omnes enim et Justi, et
an e ver. olo interponere licet ^ni-a ,u cons universa êreor ta titulis sepulcralibus probem
, .
b catalogi
ne in
(b)
quoad singula recensenda
nomma
"nt
A\A\
p,opr,>n.m
Pt
Deodati
et Victores vocari merito possunt.
men, quaedam irrepsennt
quosdam
-"-:
-^'--^-^^^^^t' unde tanlum auctoritatis tn
r!pcenta
sunt sed aliam omnino regulam secuti
unde depromta sunt. Multo mtnus ipse meam iiaem
:::.r
'""""
'z:;:nz:zrz:::i::;!rX'nuito
B
'neiui est
s.cuioets.cutoô.ê,r^t^^pso.tt^
et
aimm ante omnia
S. Ursulce reliquia: et
monastena destructa
,
et in alios
usus conversa
^ZrZ:l"nornina vere nota erant.a fidedixere esse tibus expeterentur. plurima corpora Baldellio S Ursula- S. Ymnoî>> et similium. Cum
sunt
innumera: duoque in sanctorum reUguns mutationes contigerunt. Abaranusdux, catal Tuitiensis.

Abbatissa, caput Med>olani
Morig-i, in
Lndacium.ideceptionemerfocaBen.rftciu.xiy afferendss apiissimam cum (3) el rem confusioni viderentur Mabillonio. Quocirca laudandi ii mihi Pinnosaaui abolerent suppositarum Ursularum, reUîis affixa T.mealiLm fdgenus nomina,
qua^ in Coloniensi S. Ursul>e basilica retineant servantur. Quod ad reliquos spectat
aliis
S.
Petro
Paulus
Med.
cat.
Acansma V.
T. >ens.
.
quam
Aoar.sma V. cat. ad albas dommas. Coloni^ ^3. Aconina V. translata Osnabrugum -c Magnus cat^ C^c.Uanus. Acytus f. reir.s dictus Adalecta, pars cap.tis ejusMagdeburgi.
Cyriacus,Pantulus,Permerius,FoilanusaiH?uesa epinomina. sed ponlificis seu vicarii Romani. etc. depovrnni Rasiteensis, Parmensis,Lucensis Uemque faciant fictUn reges et nant Z!^nJpes satis sil dixise eos cum S. Ursula mar-
'^'!J"!' "^*'
Franc k T'''', Valte Adjutus, mand.bula ejus Abbatis-Valte, in

,
IXtU
^^^
,
ZrZnfecisse. Nomina qurppe eorum si non communia ejus tamen sunt generis ul confusio cumaUis sanctis timenda non videatur contra mdiZracio et deceptionesuntpleni. Quod vero Hermannus tanto attinet ad alia nomina, qux B. JeUexisse msus est et qu^ numerosibi cÛtus Z^ZtL excogitarunt h^c pleraq^^ ejusdem mox s^nt generis ac Cyriacus aliique de qmbus
. : , ,
Goozaga. . T.r u v, Adrianns decennis f. regis, pars ad Machab=Bos, pars in Schcenaw, cat loc. ntrmsque. Adrianus frater Anastas.oe, Par.sus, Gonzaga. Adwigis duc.ssa, ad S. Caec.l.am. Co.Egidius rex cum uxore et l.bens, ad Joann.tas S.C.c.lia, ub. vocatur nepos D.oneth., lon. pars in
oaput .n Horto Mar.ai Colon.ae. .Egidius F. S. Imayna,, ossa ejus Trudonopoh tumba argentea, sponsns, ad S. Ursulam
.Etherius
clara. pars cranii in veteri Monte. m.racul.s
^^
pondus dicebam Sed tanla consuetudinis vis est et audeam quemquam fore qui his ut vix sperare aurem adhibeat eaque exsecutioni mandet quamquam pro/ecto communi ecclesi^ sensu mtantur. qui et jurts canonici mterpretibus
;
.Ethiops M. Cnechstemii. Afra V. Cnechsteinii caput. Afra V. ad Joann.tas. Greffgen.

f.503. Afra V. Mar.a; celte. Hond.us m Metr. Sal.sb. S. CseTertex ad corpus Cbnst., corpus Afrina V.
et
a theologis
hasresversarunt.passim tradanturetinculcencatalogum relitur Sed hcec hactenus. Subjicio quem oiim contexuit Crombachius ea ouiarum
,
^ Agalisa V. Magdeburg., cat. Magdeb.

,,
,
eilia.
Znteut.qui aUquid de
his ttpsanis
apud
sc ser-
vent iisciantdehismentionemfecissehuncscrt-
ptoremapudquemforteimultaenimqu^deretinuii^habetCr07nbachius,neqiiepaucioraqucVeum Muerunt pselubens oJsi) historiam transla-
AgariainCarthus.a Col .,,= Agarius dux pater S. P.nnos. Tu.t. et M.nores. Agancus M. Carthus. Lolon. ferreo Agatha V. ad S. Gereonem cum sp.culo
caput.
,
.
uZZperfuH
sint.
Gatlice vertit
hunc
catalo-
gum Damasus a S. Ludomco (4) eique inseruit lonnulla nomina quorum ipsepleraque capUa aut corpora Cotonia in G^ttias deiulerat. Sed operce 'pretium visum non est ea hucinti-udere, multO'
que minus hunc catalogum augere nomimbus
oua? qux
racite daret Italia. 7r,axima copia , 7haxi iJ
,
A^nes V. ad S. Gereonem, qu^dam ejus reUqui^. Agnes soror Ursul. et Barbar.. C-cilmnus. Agnescorpus totum in Hemmenrode C.ster Ord. Agnes cum Marta et Afm. J"^^"'_^^. ."^^ ^^^f ad npam Agnetis V. reUqaias m Carthus. Rutelana
,.
Mosie.
.
Agonida V. caput Gorneu
m
.
,Gonzaga. Noi-mandia. n^r,,oD-

-^,
AlaudraTrudonopol). PaulusMorig:). Albana V.Mediolani apudUrsuUnas.

r.um.
et
(11
Dp conooizBtionc
SS,
lili.
iv. parl.
ii.
cap.
28.-
(2) Ibi.!
ciii.
(!J)
S.
Ursula vinJicftla, pag. 743.
1K. __ ^5) Ibid. loc.
cil.
(t)S. Lrsulc iriompbanlc,
p^g. 44iJ
Albinus
DIE VIQESIMA PRIMA OCTOBRIS.
259
tonoai
CBOMOiCHlU
Albinus Monachii caput etos, ex lit. S. Michaelis. Albina V. translata iu Schcenaw, ubi hodieque est. Albina V. adduxit mille virgines, Tuit. Albina matrona Trudonopoli. Albinfe caput Gerundae iu Hispania, Gonzag-a. Albina V. regâlis ad S. Claram. Albina ad albas dominas alia. Aldegundis caput in monasterio Aldenberg-ensi. Aldegundis V. caput in Carthusia, corpus Magdeburg-.
Assuerus rex Caebilianus. Astradia V. ad S. Claram.
Auctamia V. in Beninghausen. Audoontus archiepiscopus sacellanus

Raise91.
S.
Ursul.
Avina
Magdeburgi. in Beninghausen. Aurea caput Cremome apud Sanctimoniales. Aurea V. Minores item in lit. Monacensi
V.
Avitania V.
S.
Mi-
chaelis.
S. Cseciliam.
Algundus, ad
Aleidis V.
f.
comitis Csecil.
Aurea V. f. Gerasinse reginie ad Maclmbasos. Aurea Corona caput Monachii, in lit.

,
S.
Mi-
Aleidislzannorum Osnaburgi. Greffgen.

Aleidiscaput in Steinfeldt.
Aleidiscaput in Cnechstein.
chaelis.
Aurelia V.
et filia
non martyr Argentorati febrientibus
opitulatur.
Alexanderdux cum uxore Eug,

Caecil.
Angelina,
Aurelia
Alexanderdux Monachii ex
Alina V. Tuit. Alva Tuit. et Trudonopoli.
lit.
Michaelis.
caput in "Weissenburgensi monasterio Coccius in Dagoberto. Aurelianus M. ad albas dominas.
Alepsindis regina. Tuitiensis.
Aurelius rex Dardaniae.

Australia V. ad Minores.
Auta V. translata Olvssiponem. Osorius,

f.
lib. xiii,
AlmaV.
Tuit.
315.
Alverna, caput ejus Biturigis. Gonzaga.
Amanda ducissa, ad S. Masiminum. ^ Amanda neptis ^therii, caput Mediolani apud

Amandus
do-
Axpara ducissa, Tuit. Babyla V. Tuit. Babyla Trudonopoli.
-g
minicanas. episcopus de Lauduna, Tuitiensis, Tremoniae, et pars Trudonopoli.

Hispania, ad
BabylaV.
alia, Tuit.
Babylia reginae Gerasinaefilia ad Machabaeos. Babylia, caput ad Gradus Marias. Sacrarium Coloniense.
Amandus miles, ad S. Ursulam. Amandus psedagogus pueri regis de

S. Ursulara.
Babylia V. ad
S. Cificiliam.
Babylia LiesboruEe.
Babylia, pars apud Cruciferos Coloniae.
Ambetta in monte Andacensi, Chronicon. Ambrosius cardinalis Osnabrugi. Greffgen.

Ambrosius, ad Joannitas. Ambrosius episcopus, caput ad S. Ursulam. Amerusres Portanife, ad sanctum Maximinum.
Babylia Magdeburgi. Babylia translata Viconiara anno 1108. Raise.

Babylia, parscapitis ad SS. Apostolos.
Amicus, Trudonopoli. Ammetta, cat. Conradi L. Rechlinghusani. Amor, caput Baraduci in Franoia. Gonzaga. Anastasia neptis S. iEtherii, ad S. Maxirainum. Anastasia, Heisterbacam translata, Caisar. lib. viir,
cap. 86.
Anastasia V. Magdeburg. Anastasius comes de Antiochia,

Ancilla V.
f.
Babylla Venetiis adS. Jacobum. Gonzaga. Balagia V. Tuit. Balbana caput in abbatia Carapoliliorum in Austpia. Balbina regina ad S. Maximinum. Balbina ad S. Ursulam. Balbina ad S. Pantaleonem. Balbiua regina raatrona, Trudonopoli. Balbina V. consocia S. UrsuIiE ad albas dominas.
Balbina Magdeburgi. Balbina V. caput in S. Gertrude Colonite. Baldinain raouasterio Bonaaspei, Raise f. 118. Balthasar M. ad Minores et in Cnechstein. Balthus Caecil.
Csecil.
regis, cognata S. Ursulte, Caecil.
Angelina Anna V. ad S. Gertrudem ColoniEe. Annasoror regis Hispaniaebrachiumad carmelitas,
V. filia Alexandri et EugeuiES, Caecilia.
pars a Cruciferos.
Anna Anna
V. socia S. Cordulae, V. Csecil.
ad Joannitas.
Annerius de Antiochia, Brulae.

Antia, Cat. Conrardi L. Rechlinghulsani. Antonia V. in Cnechstein. Antonina V. Osnabrugi, Greffgen.
Bapcaria V. Viconiae, Raisef. 5^29. Barachia V. Tuit. Barachius episcopus Hiberniensis, Tuit et Carthus. Baragia MagJeburgi. Barbara V. soror Agnetis et Ursulae, Caecil.
Barbara V de Hispania,
CtEcil.
Barga
V. Tuit.
Antonia V. ad
culis.
S.
Joannera Baptistam claret mira-
Apollinia dens ejusTrudonopoIi. Apollonia Y. in S. Ursula. Greffgen. ApoUonia V. pars capitis in Horto Mariae Coloniae.
BargariaV. LisbornfE. Barginia V. Tuit et Trudonopoli. Bargona V. cognata .S. Ursulae. Caecil. Bargonia V. ad S. Clarara.
Barthurius M. et miles de Britannia.Caecil. Barthymia regina in Cilicia soror ArtheraiEe, ad
S.
Aquilinus M. et episcopus de Aquileia. Tuit. et Trudonopoli. Arthemia Argentorati, ad Joannitas clara miraculis. Arthemia regina in Cilicia ad sanctam Ursulam. Ariapila V. corpus Andaini in sancto Huberto.Raise.
Ursulam.
Basilaad Minores. Basilia anno 1286 rpperta, Bannelius. Basilius dux, cognatus /Etheriiregis,
Ceecil.
Arimunduscapellanus etmartyr Tuitii. Armonia V. digitus pedis ejus Magdeburgi.

Ascabaria V. Tuitii. Asbaeus Romanus et Caecil. Aspasianova V. Magdeburgi. Aspasia V. regina caput in S. Gertude Colon.
Asteriolus
Basilla ad Minores. Basanus M. Creraonensis, Tuit. Magdeburgi, Trucorporis raaxima pars cum capite in donopoli
:
Monte
veteri.
M. ad Minores.
Beata V. ad albas dominas. Beatrix ad S. Maximinum, anno Ibib donata Hispano cuidam. Bela
280
iorTOKo
cBOMHACBto.
GLORIA POSTHUMA
SS.
Cassia V. in Monte veteri.
Beia V. M. Monacliii etlit. S. Michaelis. 3enedicta V. ad Joannitas. Ursulam. Benedicta V. capite abscisso, ad S. adJoannitas. alia cum 4sororibus, Benedicta 529. Benedicta corpus Viconiffi, Raise caput Gerundse in Hisp. Gonzaga. Benedicta monastenum Benedicta translata a Caricampense
Cassiaua V. Venetis, ad S. Jacobum. Gouzaga. Cassianus patriarcha de GrtBcia, Tuit. caput apud
prEedicatores.
Casta V.Minores. Castor presbyter caput in S. Michaele Coloniae.
anno
1262.
Benedicta V. Borburgi in Flandria caput.

Benedictus
Csecil.
CastuUa V. caput Araosiae, Raise. Catharina, quae sagittam in capite habet, ad sulam.
S.
Ur-
Cathanna
V.
fil.
comitis. CfEcil.
Benig-na V. Maura, ornata crinibus, ad S. Ursulam. Benigna V. Prag-se, in insula. August. eremitarum. Benigna Monachilin lit. S. Michaelis.
Benigua matrona regina Trudonopoli. Benigna ad Clarissas. Benigna Mediolani in S. Maria, Paulus Morig. Benigna V. caput in horto Mariae Coloniffi. Benignitas, caput ejus Mosilise. Gonzaga.
Berdunis, cat. Conradi L. Reclilinghusani. Berengaria V. M. rex HispanitB filia cum Christicola Pragae apud Augustinianos, Felix Milesius.
f.
Catharina pedissequa S. UrsulaeadS. Maximinum. Catharinacujus caput Caesaraugustae. Gouzaga. Cathariaa regina, caput in Carthus. 'Wesalien. Catharina V.in S. Gertrude, Coloniee. Celerinus diacouus, ad albas dominas, Trudonopoli
et in
Monte
veteri.
Cemmata
V. Trudonopoli.
Centeboldus rex, Tuit. Ceumata V. Tuit.

Chelindris V. pars cranii Mechliniae, Raise fol. 496. Childegonia, exlit. S. Michaelis Monacensi.
Christantia V. caput in Carthus. Trevirens.
Christantia V. ad S. Ursulam, eo rediit e Thuringia.
215.
Beta V. Tuit.
Tj
Biraiana V. cat. Magdeburg. BinnidiaTrudonopoli. Bipinnariauna ex principalibus, Greffgen.

Blichtildis V.
Blitthildis
Christantia V. ad S. Caeciliam. Christautius miles, ad S. Caeciliam.
Biunida V. et M. corpus in Monte veteri. inWeissenburgenai monasterio.

ad Minores.
Bobilia V. Tuit.
Christiana V. caput in Majore Nazareth Coloniae. Christiaua V. f. Clodovaei rex, caput in Normandia.
Gonzaga.
Christiana V. non martyr prope Basileam. Christianusdux, ad S. Ursulam, Greffgen.
Christianus M. et miles, Csecilianus,
Bobilia V. alia Tuit. et translata qusedam et anno 116G ad S. Mart. Laudunensem a Guarino.
Bonifacius M. Tuit.
Brictulamartyr. Adonis additiones. Brittula Tuit. etTrudonopoli. Brigida V. nala de Hispan. CasciL Brigida V. Trudonopoli caput olim Brulae. BrigidaV. f. Kiliani ducis, adJoannitas.
:
Christianusad S. Maximinum. Christianus, Tremouise. Christianus. Osnaburgi. Greffgen, Christicola, in Chuechstein. Christicola Pragae apud Augustinianos, Felix Milesiusin alphabeto f. 235. Christiuiana V, Magdeburgi.
Brigida V. neptis S. Ursulae, caput olim fuitColon. apudPatressociet. Jesu. Bugsta, cat. Conradi L. Recklinghusani.
Christiana V. caput, in Horto Marise Coloniae.

Christina
f.
Romaui cujusdam
in
S.
nobilissimi, caput
in S. Cuniberto.
Bymiana
Csecilia
V. Leisboruse.
Christina
V.
Ursula servat adhuc roseum
Csecilia V. Trudonopoli.
cruorem.
matrona Magdeburg.
S.
Ursulse ad S.
Maximinum
et
Christina V. ad S. Gertrudem Colon. Greffgen. Christina V. Regina caput iu Carthusia.
Caecilia,
cujus caput in Cautabria. Gonzaga. CEBsarius episcopusde Moldeder, ad S. Ursulam.

CsEsarius episcopus Boemiensis. Tuit. Cffisarius miles, Schcenaugige.
Christiua V. regina Tremouiae. Christiua V. caput Vieuuae iu Austria. Gonzag. Christina V. corpus Viconiae, Raise Christina V. ad S. CaBciliam.
f.
529.
Caila V, Tuit. et Minores.

Cancianilla, adMiuores.
Caucilla, cat. Conradi Recklinghusani.
Christina V. Mariae cellae Hond. in Metr.
f.
471.
Candida V. Magdeburgi. Candida V. Dertosas in Hisp. Per. 22 Oct.
Christina inventa, anno 1286 cum aliis. Bannel. ChristtnacaputGerundae iuHisp. Gonzaga. Christophorus infans Argeutorati, caput in S. Margareta. Cirinus M. et miles, Caecil,
'
Candidacum
Flora Friburgi Fer. 22 Oct.
Canibaria V. in monte veteri.. Capiena V. ad Minores. CaraoximaTuit. etin S. Salvio, Kaise.
Caradumia, Tuit. Caradumia ad albas dominas

Caradurnia iu Salvio.
et Trudonopoli.
Clamata V. Tuit. Clara V. caputGaunagi in dioecesi Trecensi. Gaudiana V. ad albas dominas et ad Minores. Claudius Spoletanus M. Tuit. Clematius caput, ad S. Pantaleonem. Clemens episcopus Brit. caput Olyssipone ab anno
1588.
Caradumia
V. corpus in
Monte
veteri.
Carisia soror Verenae, Tuit.

Carisia, Tuit.
Carisma
V.
f.
ducis. Tuit.
Carissia, Tuit.
Carissa translata Viconiam, anno 1157.

Carofera, in Coroua
cfieli.
Clemens episcopus caput ColoniseapudCruciferos. Clemeus item apud Machabaeos. Clemens abbas Osnabrugi. Greffgen. Clemens sacerdos cognatus Cyriaci, Caecil. Clemens M. ad Joannitos. Clemeutia V. ad S. Ursulam capite contuso.
ad Prffid. Clementia V. f. rex ad Joanuitas, caput cat. Clementia V. regina, Csecilianus Greffgen. Clementia cum Paulina Osnabrugi. Gonzaga. Clementia caput Gerund in Hisp. Clementiana
Carthagiana, Tuit. et Trudouopoli. Carumna, ad Minores.
Caesa in Benninghausen. Cassia V. Tuit. et ad Minoree.
261
tCCTOIIB
Clementiana V. ad S. Ursulam. Greffgen. Clementiana V. capita in M. Nazareth Coloniae. Clementina V. capita in M. Nazareth ColoniEe. Clementinus rex Hispanije ad S. Maximinum.
Deodota V. Viconise, Raise f. 521. Demetria regina mater^therii sponsi.Tuit. Diasina V. TremoniEe et ad Minores.
cnouttcBio
Digna V.
f.
rex Csecil et Trudonopoli.

S. Ursulae, CEecil. dicitur
CleomataV. ad S.Ursulam reversa eThuring:.

Clerithoa comitissa cumfil. cat. Conrardi L. Rec. Clivaria V. in monte Andaciensi. Chronicon.
Dionethus rex pater
prope
Weyer cum
militibus inventus, pars capitia Madriti, Gonzag-a.

15
Clodoveus dux ad Machabaeos. ColendusM. corpus ad S. Ursulam. Colloboua V. Mag-deburgi. Collochilla V. Minores. Columbina V. Tuit. etad Minores.
Columbina V. M. Pobleti in Hisp. Fer. 21 Oct. Commertia V. in Cnechstein, et ad alb. dom. Composunda, Minores. ConcordiBB caput Gerundse in Hisp. Gonzaga. ConstansM, caput Oropress, Gonzaga. Constantia rex ad Joannitas, anno 1327 reperta.
Constantia junior, ibidera simul inventa. Constantia translatain Schoenaw anno 1166.
Constantia, caputin monte Andacensi. Chron.
Constantia, caput CsesaraugustBe, Gonzaga.
DionysiaV. caput in majori Nazareth Colon. DionysiaV. minores, Dionysius miles, Caecil. Dog-omenia V. miuores. Domicella M, Mouachii, ex litan, Michaelis. Dorologia V. de Sicilia, TremoniiB et Cfficil. Dorothea V. C^cil.
Drugildis V. minores. Drusiana, soror regis, minores, CsBcil. Dumiana V.Tuit. Eclycha regina, ad S. Ursulam.
Effriata V. caput in S. Gertrude ColonieB.
Einbetta V. non martyr

S. Aurelise.
ArgentinEe, socia
fuit
Elevena V.
Constantia Trudonopoli.
Consfantia, Aureae in GallEecia Perrar. 22 Oct.
in Drolshagen. Eleutheria V. ad S.Ursulam.
Eleutherius
Constantia, caput in S. Vincentio, Colonias.
f. Valerii ducis Britan. Osnabrugi. Eligiata V. regalis progeniei, in S. Cuniberto.
Constantina V. caput ejus Gerunda;, Gonzaga. Constantinus miles, de stirpe reg-ia, Caecil. ConstantinusM. et miles, Caecil. Corada caput Gerundae, Gonzag-a.
Corbilia V. Tuit.
Elimphanus M. de progenie S. Ursulee, Elisabeth V. Osnabrugi, Greffgen. Elisabeth V. decollata, Trudonopoli.

Elisabeth, caput inCuechstein.
CiBcil.
Elisabeth V.
cum
sorore Gerasina, in Corona
cseli,
Corbinella V. caput Mediolani, Gonzaga.
Eraenia V. minores.
Cordiana, in monte Andacensi, Chronicon. Cordula V. ad Joannitas iuventa anno 1278. Cordula caput ad S. Ursuiam. Cordula V. regina 18 annorum Osnabrugi. Greffgeu. Cordula, totum corpus Viconiae, clara miraculis. Cordula corpus in Marchianensi monasterio, Raise, Cordula caput AntverpiEe, apud patres soc. Jesu. Cordula, caput et pars corporis in Andacensi monte. Cordula, caputCEesaraugustae, Gonzaga. Cordula Monachii, in lit. S. Michaelis. Cordula Tremonise. Cordula, caput Mediolani, Gonzaga. Cordula, caput Parisiis in parochia SS. Lup. et
Emerentia V. et M. Caecil. Emerentiana V. caput in Mommersloch, Emeria V. Magdeburgi. Emerita V. minores.
Col.
Emma
et Jutta inventae
cum
Odillo, Brev. Crucif.
in Glindfelt.
Engela, Magdeburgi. Engela, Trudonopoli. Engelina, caput ad albas Dominas. Engelmarus M. in monte Andacensi. Chronicon. Engardiscaput Gerundae in Hispan. Gonzaga,
Erasma
Eria
f.
V. Trudonopoli.
Cfficil.
regis i'igmenii,
Tremoniae, Tuit.
Catharina.
Ermentrudis, TremoniiE in
S.
<;
Mgidii, Saus. 21 et 2 Oct. Corimius card. Tuit. Coruelius M. caput in Monte veteri. Cornula V. inventa apud Joannitas, an. 1327. Corona, in Weissenburg-ensi monaster. caput. Corona, corpus Viconiae, Kaise f. 529. Costinus dux, caput ejus Brulae. Crescentinus M. minores. Crispina V. ad albas dominas, para Trudonop.
Eruvinus rex avuoculus Constantiee Ceecil. Eruvinus miles, ad S. Ursulam frat. S. Cordulae. Eruvinus M. de genealogia S. Ursulffi, Cecil.
Essentia una de prsecipuis Tuit. Caecil.
Essentia, ad minores.
EssentiaV.sororS. Pantulae, Tuit. in Monte vet. Eva jEthiopsOsnabrugum anno 1313 translata. Eucharia V. filia regis SiciliEB, iu majore Nazareth,
Colonise.
Cruna V. Trudonopoli. Cunera f. regis Orcadum, tranguiata
Evergisla uxor Ameri regis Portamiae, ad S. Maxiin
Rhenen.
minum.
Eufra V. Trudonopoli.
Eufratia
Sacrar.
f.
Cunera, caput in Swiveck, Eaise f. 500. Cunera, caput in S. Vincentio, Coloniae. Cyneg-undis reg"ina, Csecil. Cunegundis V. non raartyr prope Basileam.
Cyriacus papa Romanus in S. Ursula, Tuit. pars capitis Mediolani ; Gonzag-a, pars ad S. Cunibertum, osin Carthusia Colon.
j
Loycae, reginse caput ad corpus Christi.
Eugenia uxor ducis Alex. in Caecil. Eugenia V. cujus caput in Cantabria, Gonzaga. Eulalia V. caput Methymnee, Gonzaga.
Cyriacus Daria V. apud Glastonenses, ab anno fere 1170,

Usserius.
episcopus, aliua, in S. Caecil.
Eunomia V. ad minores, Eunomia V. alia ad minores.

Evodia sponsa Menandri, caput ad corpus Christi,
Sacrar.
Daria V. ad MachabEeos. Daria reg-ina mater S. Ursulae, os

Societatis Jesu, Colonise.
Euphemia
V. S. Ursulae neptie, caput translatum
unum apud patres
in Bavariam.
Decentius M. minores. DelphinusM. in Carthusia. Demodis Treviris in S. Paulino,
Euphemiana carthus. Colon. Euphrosyna f. ducis Tuit. Euphrosyna iixor Clementini regis Hispan. ad
cat. loci.
S.
Maximinum.
Eusebius
262
MCTon
cEOMBAcmo
GLOEIA POSTHUMA
Monte
veteri.
S.
SS.
URSUL^ ET SOCIAEUM.
S. AzelinaJ,
Eusebius episcopus Parminensis, Tuit. pars capitis

in
Plora in monasterio
indicavit.
qui
nomen euum D
Eusebius sacellanus in
1166.
Martino Laudunensi,anno
Florena V. ad minores. Florenia V. ad minores.

Florentia reginaad S. Ursulam.
Florentia
filia ducis Maurorum, ad S. Ursulam. Florentia V. unaprincipalium, ad Joannitas,
Eustachius, caputin Erancia, Gonzaga. Eustaja vel Austaja Cappenbergse in Westphal. Eutropia, cap. Mag-deburg*. Euticia infantula in Schcenav. Elis. 5. cap. 14. Eutichius episcopus de Bara, Tuit.
Florentia V. Magdeburgi.
Expara V.
Tuit.
Eabarius, corpus in Monte veteri. Eabiana V. caput in Francia. Gonzag*. Fabiana V. caput in naajoreNazareth, Colon.
Florentiana V. caput in majore Nazareth, Coloni. Florentia iEtherii sponsi soror, ad Joannitas. Florentina V. caput Gerundse, in Hisp. Gonzaga.
Florentina V. caput apud Muisenses, virgo, Raise. Florentius de Italia, Tuit.
Florentius M. et comes, Caecil. Plorentiusdux, ad S. Ursulam,
Florentius sororius regisdeHispania, ibidem.
FloretaViconise, Adrianus David.
Facundinus episcppus, Minores.

Eala, Tuit.
Eala
alia, Tuit.
Earagia, soror Sigillindis, Tuit.
Paramina, Trudbnoijoli. Paraminia, Tuit.

Paranina, Trudonopoli.
Floriana V. f rex soror Ursulse et Mobiliae Magd. Floriana V. ad minores. Ploriana alia. apud minores.
.
Paravia uxor Abararii ducis, Tuit. Paraviua V. Tuit. Paravina alia, Tuit et in Carthusia. Paravina, corpus Viconiae. Itaise 529. Paravina caput in Monteveteri. Paustinus comes cum uxore Gertrude,
thus. ad albas Dominas.
Feliciaria, cat. Conrardi L.
Plorida V. Magdeburgi. Floridain reliquis Ernesti archiepiscopi.
Plorigera cat. reliquiarum Ernesti, Florina V. cognata S. UrsulBB,

Florina V. in reliquiis Ernesti. Florina sepulta a Quirillo etCIematio.
Csecil. Car-
Recklingh.
f.
FlorinatranslataTornacum anno 1170. Florina, Magdeburgi.

491.
Felicitasin Marchianensi monasterio, Raise, Pelicitas, adClarissas.

Pelicitas, incapitolio.
Florinaet Valeria, Lingonis, Saussaius. Ploriuus comes ccnsiliarius regis Hisp. CsEcil.
Pocatus de Britannia, iuventus Tuitii, testemanuscripto codice
Pelicitas in S. Gallo, Canis. tom.
ant. lect.
f.
mon.
S. Alexii.
Feliculaiu monasterio Bonaespei, Raise Felix dux, cog"natusregis. PelixV. Mag-deburgi.
119.
FociferusepiscopusetM. Tuit. etminores. Foilanus episcopus Lucensis , corpus ad Machabaeos.
Pemellia V. soror S. Gratae, Tuit. Fenagaria V. f. comitis,Tuit. et ad S.Pantaleonem.
Fenegaria V. Magdeburgi.
Peuella in reliquiis Ernesti archiepiscopi. Fenellina V. in Monte veteri. Penellina,Tuit., translata in Schoenau, Elis.
Foi-mosa V. ad minores. Pormosa V. ad Joannitas. Formosa V. trauslata Osnabrugum. Fortunata V. catalogus SS. non canonizator.
1.
5,
c.l4
Prandemia V. f. regis Aquilini, ColoniEe. Frangia virgo translata Viconiam anno 1158.
Prigia. V. Tuit.
Peramna, ad Minores. Pevagaria V. Trudonopoli.

Pevellina V. Trudonopoli. Fidelitas, caput Gerundse, Gonzaga.
Fides, caput
Prenella V. minores.
translatum anno 1113 ad Weissen-
Prigia V. alia,Tuit. ctTrudonopoli. FrigiEe V. totum corpus in ecclesia S. Martini Laudunensis anno 1166 a Guarino translata. Bib.
Praem. Prinderna regina de Britannia, caput in S. Gertrude Colonise. Frondelicisma f. regis Ciliciae, Coloniae in S. Cuni-
burgense mon.
Fides, caput Gerundae in Hispan. Gonzaga.
Fides nomen suum S. Azelinae indicavit. Finnita V. Tuit.
-t
Firmindiua uxor Tbeodi regem
Sicil.
ad
Maxi-
berto.
minum.
Pirmindina V. Tuit. etTremonise. Firmundina, adalbasdominas. Firmundina, Trudonopoli.
Pirminuscardinalis, Tuit. Pirminus, Trudonopoli.
Prondelina V. caput Mediolani, in

Morigi.
S.
Maria, Paulus
Frondelina V. caput in majori NazarethCol. Fulgentia V. minores. Gabila V. et M. f. rex Sicille,Ca^cil.
Gadamia V.Tuit.
Gadiagia V. Trudon. et in Monte Galla V. Ruremundae, Greffgen.
veteri.
Pirminus sacellanus, Tuit.

Firminus, Tremoniae. Flarina virgo, in Monteveteri. nobil. Plavia, caput Mediolani, Paulus Morigi de
Med.
PlavinaV.Tuit. Flavina ad Minores. Plavinus Romanensis, Tuit. Flavinus, ad albas Dominas, etTrudonopoli, cor-
Galla ad minores. Galatia V. ad albas Domiuas. Gaudentia cat. imprei?sus, ad Machabseos. Gaugericus episcopus Ravennas, Viconige. Gebertrudis, ex veteri lit. monasterii Ewick.
Genesius Anconensis consul, Tuit. NazaGeorgius presbyter, capitis pars in majori

reth Colonise.
pus in Monte
veteri.
Flora V. Friburgi. Ferrar. 22 Oct. Flora V.Magdeburgi. Plora V. Minores. Flora, ad Machabaeos in cat. impresso. Piora iu Phauostnensi monasterio, Raise
Gerasina Gerasina Gerasina Gerasina

fol.
regina Treviris in ecclesia S. Germani. regina Siciliae cum 4 fil. ad Machab. mater Theodori rex Sicil. ad S. Maxim. caeli. parvula, soror Elisabeth, in Coron.
S. Ursulae familia, Caicil.
4S0.
Gereon miles de
Geremanus
DIE YIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. A Germauus episcopus martyr, Csecil. Germanus miles de Britannia, Csecil.
Germatia V. minores, et Binninghausen. Germeria V. minores, item et in Beniughausen. Gertrudiscaputad S. Ursulam.
Gertrudis parvula obtenta a B. Herm. Vita ejus. GertrudisV. caputadalbas dominas.
263
koaott
croiid*cuio.
Jacohus episcopus alius, in S. Caecilia. Ida Trudonopoli. Ida cum S. Odilia Huyum translata, oflScialis
Colon. Iguatius episcop. et M. Tuit. caput in S. Ursula. Ignatiusepiscop. et M. caput in Monte veteri. Imayna V. frater ejus Êgidius, Trudonopoli.
Imma V.
inventa anno 1286
cum
Basilia.
Csecil.
Gertrudis uxor Faustini comitis, Caecil: Gertrudis matrona Trudonop. et de ejus Gertrudis V. in Corona ca;li.
Gerwig-is V. alhas dominas.
filia.
Immeria V. regis de Mauritania, Immeria V. et M. f. regis, CEecil.

Inclyta V. cat. Caecil. Inducta V. in Cnechstein.
Getramia, cat.
Caecil. et ad S. Pantaleonem. Getramia V. minores. Getromia V. Trudonopli. Geva M. et virg-o de progenie comitum.Caecil.
Joanna V. caput Hordumiffi, in cat. Gonzaga. Joannes archiepiscopus de Scoria, Cfficil. Joannes episc. de Armenia, cum S. Cordula inventus.
Gliraaria V.Tuit.
GodestiaV. Magdehurgi. Gordragia, Magdehurgi. Gorgonius episcopus confessor. regis ad
S.
Maximi-
Joannes miles de Brit. Cfficil. Joannes presbyter caput in S. Ursula. Josippa soror Dionethi hrachium Olyssiponae ab anno 1588,
Jovinius episcopus Eborensis dominas.
,
num.
Govilla cat, Magdeburgi.
Tuit.
et
ad
albas
Grata Junior secundffi, Tuit. Grata Junior V. sepulta cum S. Pantulo, Tuit. Grata V. hrachium ejus Magdeburgi. Grata V. ad S. Claram. Grata corpus Andaini, in S. Huherti, Raise. Grata translata in Schoenau, cum Euticia et Eenellina, Elis.
1.
IreuEBus episcopus Agouiensis, Tuit. Irmtrudis V. caput, ad S. Ursulam. Isala V. Argentin, apud Joannitas in Insula. Isala V. ad Clari.ssas.
Iseldrudis, oat.
Magdeburg.
5,
cap. 14.
Gratia V. Lieshornse. Gregoria V. Vetustie additiones Adonis
Jubella V. M. monachii, ex Lit. S. Michaelis. Jucundus episcopus Mascuuensis. Tuit. et Minores, in Trudonopolitano cat. vocatur Jucundinus.
Judicia,
f.
et lectio-
regis cat. Carthus.
nesColonienses antiquiores, Gregorianus sacerdos etM. deBritannia, corpus in
Julia, cat.
MachahEeorum.
Julia, minores.
monte
veteri.
Gregorius cognatus S. Ursulse, ad albas domiuas. Gregorius M. caput in S. Gertrude Coloui. Gudila filia regis Danioe pars capitis in S.Vincentio. Gumfreda V. parsejas Trudonopoli. GunthildisV. cat. minorum. Guta V. caput in S. Gertrude Coloniee.
Julia inventa in horto ahbatisaae ad S. Ursulam. Juliana V. f. Gerasiuas, ad Machahaeoa.
Juliana V. cat. Tuit. Juliana alia in Tuit. cat. Juliana caput in Caechstein.
Juliana V. cum Eustachio abbatis-vallae in Francia. Juliana alia Horduniffi in Cantahria. GoDzaga. Juliana, totum corpus Magdehurgi. Juliana Osnabrugi, cat.
loci.
Haergerus M. Minores. Hebora Tuit. Hedwigis Magdehurgi. Hedwigis V. f. ducis cat. Csecil. Helena V. f. ducis Kiliani ad Joannitas. Helena uxor Êgidii regis ad Joannitas. Helenaregina matrona, Trudonopoli. Heliana V. caput in majori Nazareth. Colon. Henricus M. in Cnechstein. Q Heranta V. ad albas dominas.
Herbertinus miles, ad
S.
Julianus, Osnaburgi, Greffuen.

Justianiis Parminensis, Tuit.
Justina V. in Audacensi monte. Chron. JustinaetSabina, Tremoniae.

Justina
f.
regis
Hung.
in reliquiis Ernesti archi-
episcopi.
Justinus arcbiepiscopus, Caecil. et Brulae. Justiuus comes, eo ejus Monachii, ex lit. S. Michaelis.
Ursulara, Greffgen.
Herena
cat.
Magd.
regis
,
Jutta apud Hiiyum
cum
S. Odilia, nisi
eadera
sit
Hermelende, Trudon. Hermolaus confes. Theod.

S.
cum
Grefigen
,
Ida.
ad
Maxirainum, preshyter dicitur.
Kalendinus episcopus. Tuit. Kalendiusepiscopus, Tait.

Kilianus dux
Hervicus rex Caecil. Hester f. regis cat. Caecil.
cum
fil.
Brigida, Helena, Sapientia,
ad Joannitas.
Kilianus comes, Osnahrugi, Greffgen.
Hieronymus, qui a sede apostolica virginibus a

llomasocius datus, Trudonopoli. Hilarius episcopus, cat. Clarissarum.
Lambertus
f.
regis Ctecil.
Honorata V. translata Tornacum anno 1170, Raisse.

HonorataBelliloci, Raise f. 9. Honorata translata anno 1300 ad Belionensemonasterium, quae nomen suum indicavit, Raise f. 90
alii vocant eam Honoriam. Honoratus M, in Bonaespei mon. Raise fol. Hortula V. cat. Conr. L. Recklinghusani. Hostia, corpus Andaini in S. Hub. Raise.
,
Larabertus M. Trudonopoli. Lamnia V. Trudonopoli.
Languida
V. Tornaci, Crucigeri, Raise.
Lauda, Trudonopoli. Laurenlius Romanuset M. CibcU.

Lffifania V.
f.
ducisBritt., Tuit.
118.
LjEfania alia, ihidera, et Trudonopoli.

LfEtentiu?, cat. ad S. Joannera Baptistam.
Hunnus M. minores. Hydropa Trudonopoli.

Jacobusarchiep. Autioch. Tuit. in S. Ursula caput, pars TremoniEB etTrudonopoli. Jacohus episcopus alius, caput in S. Ursula.
Leonardus dux, ad Clarissas. Leophania V. comitissa Hisp. ad S. Maxirainum, Leophania principissa, cat. Magdeburg. Leophania V. f. ducis Britanniae. Leimarus preshyter, Treraoniae. Levina, adminores.
Libera
264
AucTMii
c.oiiB4CHio.
GLORIA POSTHUMA
Ma^deburgi.
SS.
URSUL^ ET SOCIARUM.
Marius sacellanus Moniachii, in Mart. Laud. anno
1166.
Libera, cat. Conrardi Luth. Reckling-husen.

LiTêrJa, pars brachii,
Lifania caput inCatalonia, Gouzag-a. Lisa V. in Cnechstein.
MarmeniaV. Minores.
Marsilius M. Tuit. et Trudonopoli, pars
in cathedrali ecclesia.
Cremon
Lismodis, Osnabrug-i, Greffg-eu. Livina V. ad Minores. Livoldus subdiaconus, qui sepelivit saoras virg-ines, corpus in veteri Monte. Lonica V. reg-iua, soror Valerii regis Hispaniae,
CaeciL
Loyca V.
Christi.
regîna
Antiochena
caput ad corpus
Marsodina, pars Trudonopoli. Martha, Agnes, Afra, ad Joannitas. Greffgen. Martha et Saula adjungitur, in vetustioribus litaniis et lectionibus. Ursulanae societati. Martula V. Trudonopoli. Martialis dux de Hispania, ad S. Maxirainum et Pantaleonem.
Martius, in Bonsespeis monasterio, Raise.
Loscia, caput in monasterio Loci spinosi, Raise.
Luboldus comes, Caecil. Lucia V. et M. Csecil. Lucia V. regina ex Sicil.
Marthama LiesbornsB
cat. Mag-deburg:.
Lucia Samaritana, Minores. Lucia V. quse duxit virgines Basilea
Romam,
cor-
Matrona, Magdeburgi. Matrona Monachii in lit. S. Michaelis. Matthseus episcopus Hiberniensis, Tuit. Matthasusmiles, Cancil.
Maurinfe V. et M.
Csecil.
pus ad Joannitas.
Lucretia Y. f. caput Coloniae, apud patres Societatis Jesu, Ludemilla V. in Cnechstein.
reg:is, decennis, ita inscriptio
etCarthus.
habet,
Maurina regina de Mauritania, caput ad corpus

Christi. Sacrarium. Maurina. cat. Machabseorum. Maurisus episcopus Lavicanus, ad Machab. et Tre-
Lufra V.
f.
Caracuni regis Tuit.
Lyra V. in Cnechstein. Mabila V. adClarissas.

pectorali. Mabilia V. nobilis ad Joannitas in statu
veris, et in Monte veteri, Maurus cum Willebraudo, Osnabrugi,
Maxeniia, ad Clasissas.
g Machada,
cat.
Carthus.
Machariuscomes cognatus Pinnosae, Caecil. Machurius episcopus Viconiam translatus anno a 115S, ad S. Mar. Laudunensem anno 1166
Guarino.
Maximiana V. ad Minores. Maximianus dux Constantinopolitanus

sulam.
ad
S.
Ur-
MaximilianaV. Caecil. Maximilianarex Hung. caput, ad corpus
Christi.
Macharius dux et martyr. Tuit. Macromiuus, Minores.

Magnacius, Caecil. Magnusf. regisC^ciL Magnus martyr Orchadensis
Maximilla, Minores. Maximinus decoUatus se manifestavit, ad
S.
Ur-
sulam.
Maximinus, pars capitis apud patres Societatis Jesu,

Caecil. et
ad albas do-
Colonise.
minas. corpons Mallusius episcopus Laudi, Trudonopoli, veteri. pars est in Monte Gonza. Marcellina, corpus in Francia Moncelli, Corbouensis, Tuit. Marcius episcopus episcopus iu Grsecia, Tuit. Machab. caput
Maxiraus episcopus cujus cognata erat Albina, ad

Clarissas uterque. Mechtildis V. in Cnechstein.
Marculus
in Monte veteri. Maromius episcopus Novariensis,
Tuit.
in
Monte
veteri.
Marenisus is vocatur in Trudonopolitano. Margaria V. f. comitis, ab albas dominas. Margaria V. Tuit. Margaria in monasterio Bonsespei, Raise vocat Margaritam. Margareta, caputadS. Ursulam.
Mechtundis V. non martyrprope Basileam. Medigina V. caput in Majore Nazareth. Coloniae. Medropia V. ad albas dominas. Medropia V. ad Minores. Metrudis V. ad albas dominas. Mercurius in Marchiauensi monasterio, Raise. Mercurius episcopus et M. caput in Monte veteri,
f.
292.
Mezentia V. ad Minores. Mirandus M. ad S. Ursulam. Mitberta V. non martyr socia Aureliae Argentinae. Mobilia f. regis Hung. soror Ursulee et Florianae
Caecil.
Murgareta
abbatis-vallae, in Francia,
Gonzaga.
Margareta, corpus totum Magdeburgi. Margareta, caput Parisiis. Gonzaga. Margareta coguata S.UrsulaeMediolani, ad S.Apollinarem.
Mobilia V.
f.
comitis Hungariae, Caecil.
Margareta, caputClivis in collegiata ecclesia. Margareta Trudonopoli.
Margareta alia "Viconise, Raise f. 529. Margareta in BouEespei monasterio. Maigarita alia ibidem, Raise f. 118. Marienes M. Caecil.
Maria V. caput iu S. Gertrude, Colonise. Marianacujus corpus Liesbornae. corpus Marina regiua de Mauritania, caput ad
Chvisti.
Modulipa V. f. ducis, ad Clarissas. MonoldusTuit. Moprianus rex HungariEe cum f. Ursula, Caecil. Moprianus miles, f. Loycae reginae, Caecil. Moretta regina Monachii ex lit. S. Michaelis. Naufraginaex lit. S. Walburgis, Susati. Nestoria V. Caput Occanisein Castella. Gonzaga.
Nicetius sacerdos Tuit. Nicomedes V. cat. Clarissarum.
Niobe, eat. Magdeburgi. Nostrae corpus montibus in ecclesia coUegiata S. Waledetrudis, festum ejus feria quarta post Domini-
Marinus
episcopus Mediolanensis, Tuit.,
caput ad
cam Quasimodo. Nothus rex Scotarum,
Tuit.
aibas dominas.
Marinus episcopus de Geneve, Marinus M. Tuit. Marius M. et sacellanus, corpus in Monte Marius diaconus, Clarissae.
Noitburgis V. Ursulana in Hemmerode. Nicolaus M. de sodalitate Ursulana, Trudon. Nympha V. apud Minores.
veteri.
Odelria, in Porta
ceeli.
Odlbilia V.
f.
principis, caput in Hispan. Gonzaga. Odilia
265
VCTOBB
cnaMiitrRtn
Ursulam quiescit. Odilia inventa ad Joannitas, anno 1327. Odilia cujus pars translata Olyssipon, anno 1588. Odilia V. Huyum translata anno 1287. Bannel.
S.
Odilia reg-ina, ad
Paulina, caput apud Muisenses Virg*. Raise. Paulina, ad Joannita.s.

Paulina, apud alh;is dorainas.
Paulinffi
densTrndonopoIi, parsapud cruciferos.
Odilia cujus caput in Capitolio. Odilia cujus caput in Cnechstein. Odilia V. caput in S. Apro ColonifE.
Odilia V. Parisiis, Gonziig:a.
Paulina V. ad S. Gereonem. Paulinus dux, ad S. Ursulam. Greffgen. Paulinus. ad Clarissas. Pelagia, Magdeburgi.
Odrada V. pars Trudonopoli.

Officia V. in Carthus. Confluentina. GrefFgen.
Oldilia,
Penera V. soror
S. Pinnosce, Tuit.
dens Cremonee apud Clarissas.
Olibia V. cujus crus Gerundise in Hisp. Gonz, Oliva Mag-dehurgi.
Periminia V. soror PinnosEe.Tuit. Permerius eiiiscopus Crcmonensis, Osnabrugi. Perpetua V. cat. Claris. Perpetua V. collectanea S. Ursulse in Bochem.
Grefi^gen.
Oliva V.adMinores. Oliva caputTuugris. Raise f. 330. Oltilla V. caput Laudse in Insubria, Gonzaga. Ouica nutrix et cognata S. Ursulae. Cfiecil. Onopia Viconise. Adrianus David de reliq. Tic. Orator M. Miuores. Orphetus ad Clarissas. Ortmaria, quse scripsit titulos, Tuit., et ad albas
PersiliusM.
et
comes.
Ca;cil.
Petronilla comitissa in Hispania ad S. Maximinum. Petronilla f. reg. Sicil. adalbasdorainas. Petronilla V.

f.
regis, Capcil.
Petropalia cat Carthus. Petrus M. Trudonopoli.
dominas. Osanna, Minores.

Osilia caput adClarissas.
Osilia
f. f.
Philippu V. CEECil. Philippa V. Carthus. Philippa V. Clarissarura. Philippus res, Csecil.
principis de Italia linventae ad Joannitas
Philippussacerdos, Cacil.
Osilia
comitis
Parisiis,
S.
[cum Constantia anno

'l327.
Philippus
railes, Ca-cil.
B OsiliaV.
Osinanna V.
Othilia V. in
ad
S.
Dionysium. Gonzaga.
Csecil.
Gertrudis CoIoniEe.
Ozia V. reg"in. fil. sororis ducis Hung. Ozia V. et M. Csecil.
Pachomius sacerdos
Pacifica
et
M.
in
Tuit.
Pigmenius rex, Tuit. Pignosa V. ad S. Clarara. Pignosa V. ad Minores. Pignosa V. V. f. regis SiciliiB ad Maxirainum. Pignosa neptis S. Ursulffi Mediolani, Paulus Morigi. Pignosa caput in Marienbaumensi monasterio.
CliviiB.
V.
Parisiis
raonasterio
Avemarian.
Gonzaga. Padusia principissa,

Palladia V. Tuit.
Palladia, Miuores,
Palladia,
Pignosa V.
cat.
f.
regis ad albas dominas.
Magdeb.
Piraenius
M. etepiscopus Parmensis, Tuit. Pinnosaregina caput ad S. Martinum majorera.
totum corpus
Cistercii.
Jongelinus.
Paliipadia V. Tuit.
Palmatia V. translata anno 1113 ad Weissenburgênse raonasterium.
Pamphtlus corpus
Panafreta V. Tuit.
in
Monte
veteri.
Pinnosa ducissa, Tremoniie. Pinnosa secunda principalium, pars in Andacensi raonte, pars Trudouopoli. Pinnosa Monnchii, in lit. S. Michaelis. Pinnosa V. ad Joannitas, et Osnabrugi. Pinnosa V. caput in Majori Nazareth Colon. Pipigaria regina, cat. Conradi lit. Recklingh.
Piraria V. soror D. Piri, Clariss. et Carthus. Pirus dui, Claris. et Carthus. Pisona V. f. regis Siciliae, Tungris, Raise f. 33U. Placentia V. f. iEgidii regis ad Joannitas.
Panafreta V. alia Tuit. Panafreta Tremoniae. Panafreta Liesborna translata in Wilbasen. Panafredis corpus Parisiis in S. Dionys. Saussaius.
Pannofresa Ti-adonopoli.
Panosa Reiteuburg-i in Bavaria. Panpheta corpus A'iconise, Raise f. 529. Pantalia V. caput in iMajoriNazarethColon. Tuit. Pantulus protoepiscopus Hasileensis Trudonopoli. S. Ursulam, Pantula V.Tuit. Papunius rex Hiberniensis, Tuit. Parmenia V. soror Pinnosas, cat. Mag-deb. Parmerius M. etcapellauus, Tuit. Pastelasus episcopus Agriensis ad Machabaeos.
,
Placida V. LiesboruEe. Plectrudis V. ad Clarissas. Poemius M. frat. S. Pamphylii. Tuit.
ad
Poleraius M. et medicus, Tuit. et Clariss. Polibra V. in Hispania. Gonzaga.
Polimius episcopus et Cardinalis. Tuit. Polimius epi.scopus Adriatensis.Tuit. PolimiusOsnabrugi, cat. loci.
Folina V. f. D. Dagoberti. Cfficil. Polinus archiepiscopus. CaeciL
Patmia V. Tuit.
Patralia V. corpus in Monteveteri.
Patraria, cat. Minorum. Patripalia V. Trudonopoli et Tuit. Paubriralia V. in S. Poilani monasterio Eaise
Polycarpus in Bonaespei raonasterio, Raise. Polychronius missusRoma cura SS. Virginib. Tuit.
Polyphamus
Carriarius, Tuit.
f.
220.
Poutius Cardinalis, Tuit. Praxedes regina caputinCarthusia. Praxedes caput in ilorto Mariae. Coloniae.
Prisca ducissa Hispaniae.
Cfficil.
Pavia V.
f.
ducis,
Mt.
Pavia, alia Tuit. Paula ducissa matertera Cordulae, CsECil. Lovanii. Pavia in S. Salvio, Raise, et costa
Prisca V. Caecil. Prisca V. ex Britania. Caecil.
abbas JonPaula, totum corpus in Morimundensi,

gelinus.
Prontulus in Monte veteri. Prosilius comes, Caecil. Protha V. ad Minores.
PauIaTrudonopoIi. Paulina etregina, ad
Proxima V.
S.
f.
regis. Cscil.
f.
Martinum majorem.
Prudentia V. Prudentia V.
ducis, ad Clarissas.
regie, Caecil.
Greffgen. Paulina, cognata S. Ursulffi, Osnabrugi.
f.
38
Prudentia
Octohris
Tomus IX.
266
AOCTOnl
GLORIA POSTHUMA
SS.
CROMBKHIO
Prudentia V. cog-nata S. Ursulaead Joannitas. Prudentia V. ad S. Masiminum.aDno 1545 donata Hispano cuidam,
Sapientia V. caput OropressEe in Hisp. Gonzaga. Sapientia V. caput Alensonii in Francia. Gonzaga, Sapientia V. nobilis Tuit.
Pusinna V. Tuit. Quarentus M. Minores. Catal. Trudonop. Quaratum.
Sapientia crus Gerundae in Hisp. Gonzaga.

Sapientia Monachii in
lit.
vocat
S. Michaelis.
SapientiaV. ad Clarissas.
Sapientia, corpus Pragse in
Queamura V. Trudonopoli. Querela V. corpus in Wei&senburg:. Querillus episcopus, caput ad S. Ursulam.

Quirilla V.
tumba auro
et argento
ornata, dono Caroli quarti imperatoris.
Magdeb. Quirillus M. frater S. Marculi. Tuit.

Quirillus presbyter, qui visit ses dies, post accepta
Sara regina, uxor NothiregisTuit. SassarinaTuit. et Trudonopoli.

Saturia V. Tuit.
vulnera, ad Macbab. et Tuit. prascipua corporis
pars estin Monte veteri.
Saturnia V. Adonis additiones. Saturnina. Adonisadditiones. Saturnina, Minores.
Eabata martyr. Adonis additiones.

Rachilda, cat. Mag^deburg:.
Saturninus dux et M. caput in Monte veteri. Savina V Cistercii post altare. Jongelinus,
Savina, Clarissae, Coloniae. Savina, Minores.
Kaoxmia V.
Tuit.
Earaonia V. M. translata ad S. Martinum Laudunensem anno 1166 a Guarino. Bibl. prEemonst.

f.
5U7.
Savina TrudonopoU. Saula V. martyr Romana. Usuard. Adou. Lit. et

Lect. vetus.
Ratisponsa ad carmelitas. Greffgen. Kegina V. ad M;irtinum majorem.
EeginaV. Osnabrug-i.
Sechia V. caput ad S. Cseciliam. Secunda V. Romse; caput in domo professa Societatis

Jesu.
Reg-ina V. TremoniEe. Keg-ina V. alia TremonijE, pars capitis in Horto Marias

Colonia;.
Eeg-ius marlyr, caput

in
apud Joaunitas, pars

Ca;cil.
capitis
majore NazHreth. Reinerus frater regis Hisp.
Eemaldus episcopus de GrEecia, ad Joannitas, pars transhUa Osuabrugum, circa annum 1343. Respondiusticus episcopusad S. Maxim. Richildis V. corpus in Summuntorio HochWard,
Uundius. Kixa /Etbiopissa, corpus ejusOsnabrugi. Eodiana Magd. Romana V. BHtta Tuit.
Secuuda Parisiis, corpus in S. Dionys. Saussaius. Secunda V. f. ducis, Tuit. vixit annis 28. Secunda in S. Foilano, Raise f. 220. Secunda in Capitolio. Secunda, ad albas dominas. SecundaaliaTuit.
Semibaria, corpus Parisiis in Sempronia V. Trudonopoli.
Sentia V. Adonis additiones.
S.
Dion. Saussaius.
Septimalla, caput Cremonae

Jesu,
apud patres
Societatis
cum
5 aliis integris capitibus, et 24 ossibus
magnis.
Sexcila V. caput ad albas dominas.
Romana
V. alia Tuit. et ad Clarissas.
Sicarnia V. cat.
Magd.
Rosa V. ad albas dominas. Rosiua cat. Magdeb.

Sabaria V. Minores. Sabatia in Ilerendal. Wichmans.
Sidonius
railes, CEecil.
Sigillinda Trudonopoli.
Sigillindis ad MachabEeos.
Sigillindis Tuit.
Sabina caputin ab. Campoliliorum in Austria. Sabina cum aliis in Corona ca^li. Sabina et Justitia TremoniEe. Sabina V. caput in S. AgathK Colonia;.
Simplicius Ravennensis episcopus Tuit. Trudonopoli.

Sirinus episcopus, caput in Majore Nazareth.
Smariua V. Tuit. Trudonopoli. Sophia cognata Agnetis et Barbarce,

donopoli.
Ccecil. et
Tru-
^,
SuHamena V.
Salandrinu
f.
in S. Gisleni, Raise fol. 234.

S. Viti, cat.
Magd.
Lit. S. Michaelis.
Salmena V. Monachii, ex
Salomena, cujus corpus Osnabrugi, Greffgen. Salva, caput translatum ad Wisenburgense Mon.
Salvator M. Tremonise. Salustia Liesbornte.
.Sarabatia Lisborute, Tuit.
Sambaria Tremonije in S. CatharinEe. Sambaria iii Bonaespei monasterio, Raise, f. 118. Sambaria Viconiam translata anno 1158, ibique manet. Sambaria translata anno 1166 ad S. Mart. Laudunenscm a Guarino Vicouia, ubi abbas fuit.
SambariiB corpus Aquicincti dono Marg. Constant.
imperatricis.
Sophia cujus hianti ori telum insertum, ad S. Ursulam. Sophia V. Pragse donata a Carolo IV, imperatore. Sophia Monachii ex Litan. S. Michaelis. Speciosa V. in S. Ursula caput. Speciosa, ad Minores. Speciosa V. Clarissse Trudonopoli. Spes Trudonopoli.
Spes V. caput in S. Agatha Colonise. Sponsa V. ad Clarissas etiu Carthusia. Stepaua V. Minores. Stephauus, Kaise, f. 118. Successus M. frater GenesiJ, corpus in Monte
Sntfia ad S.
veteri.
Ursulam.
Saracaria in BenninghauseD.
Saminia LisboiuiE.
Samnu V.Tuit.
Saucta Atrebati in cathedrali ecclesia, Raise. Sancla V. Lisbornip. Sanctina iu S. Gereonis, pars costiB
Surdcphia V, ad Clarissas. Susanna V. caput in Prancia. Gonzaga. Susanna Y. consanguinea S. Ursulae, pars capitis in Ilemmerode. SusannEB V. reliquiie iu Carthusia Rutilana ad Ri-
pam
MosEG.
Magdeb,
Sutragia, cat.
Magd.
Sanctula, cat. Magdeb.
Sydelosa V.
Ctecil.
Sannia V. Tuit. Sannia V. alia Tuit.

Sapientia V.
f.
Symphonia V. Minores. Symphonia TremouiEe.
Kiliani ducis, ad Joannitas.
Symphona

A
267
caoitsicujn.
Sjmphonia Tendemada
V. Tuit.
in Herendal,
VTichmans.
Tenella V. Cordubae, Gonzag-a. Teuertuna Y. in Porta caeli. Terentia V. Tuit. Terentia V. alia Tuit.
Terentia V. in monasterio Bontespei, Baise f. IIS, Terentius episcopus Hispaniae. BrulÊMinores.
VerenniaTuit. Verlenda V. 'lYudonopoli. Verona V. Tuit. Verxina Trudonopoli.

Vevissa Trudonopoli. Victor episcopus et M. inSalvio, Raise.
Victoria V. in
Belgium
translata.
Teumata Teumata
Thalita
V. Tuit.
V.
Victoria V. ad Machabffios, filia Gerasiuffi. Victoria V. ad albas dominas.
V.
adalbas dominas. pars capitis Magdeburg-i.

socia, in
Thamaria Tuit. Thamaria cum Theusta

gensi.
Victoria V. ad Clarissas. Victoria V. Osnabrugi, telum capif iufixum haeret. Victoria V. caput monachii iu lit. S. Michaelis.
i
breviario Frisin-
Victoria Burgos in Hispaniam trauslata auuo I32U.

Victorina, Tuit. Victorina, Minores.
Thamaria Trudonopoli. Theamata V. Monachii ex Lit. Themata ad S. Pantaleonem.

Theodosius
Greffg:en.
f.
S. Michaelis.
Victorina, Magdeburgi.
Victorina, Trudouopoli.
Victorina, in Marchianensi mouasterio, Kaise. Victorina V. valde nobilis in Monteveteri.
Theodori B.
Hisp. ad S. Ursulam,
Theodoricus patruus S.Ursulee, caput inS.Michaele

Coloniffi.
I^
Theodorus rex Siciliae ad S. Maximini. Theodorus episcopus Antiochenus ad S. Ursulam. Theodorus presbyter pars capitis in Majori Nazareth.
VincentiaV. Minores. Vincentius presbyter card. Tuit. caputin Vinciana V. Minores.
S. Ursula.
Viuiana
V. Trudonopoli.
VittoraE. regis, ad albas domiuas.
Theomata
in S. Ursula, Csesar. lib. viii, cap. 85.
Viventia V. Minores. Viventia alia, Minores.

Viventiaêrtia ad Minores.
Theonasius in Carthus. Theonasius ad S. Claram. Theophania in S. Autberto, Raise. Theophauia comitissa cum duabus sagittis in ximino. Theophenillaf. Cendeboldi rex Tuit. Theophilus res Mauritaniae Csecilia.
Undelina V. apud Praedicatorea. Vorbetta V. non martyr, Arg-entince, socia

S.
S.
Au-
Ma-
reliifi.
Urbanusmiles, Caecil. Urbiua V. Tuit.
Urbma, TremoniEc.
Ursmaria ducissa, Tremoniae. Ursmaria V. f. Ararisi ducis, Tuit.
Ursmaria, LiesbornEe.
Theumata
V. Tuit. in Frisig. Brev.
Theusta V. cum Thamaria

Tiberia V. Minoritae.
Tiburtius dux, caput in S. Cuniberto.
Ursmarus episcupus de Monte Jurano.

Ursiua V, Trudouopoli,
Tuit.
Thilphiida Magdeb. Timiana V. Trudonopoli.
Ursula
Timianus M. apud albasdominas. Tinnianus M. in Carthusia. Trema V. una ex principalibus Tuit.

Torpinus episcopus Tremoniensis. Tranus M. Tremoniae.
Triphonica V. Tuit. Tronica V. cujus corpus Venetiis, Gonzagra. Tutuvalus abbas Aquileiensis Tuit. Valentius M. ad albas dominas.
Valeria V. Tuit. Valeria et Florina Lingonis, Saussaius.
regma BritanniEe, in S. Ursula in arg-entea, Tuit.

S. Ursulae, lu
tumba
Ursula regina neptisS. UrsulEe, caput ejus in choro

saicopliago lapideo
est.
Ursuia Juuior cum Pauhna Usuabrigi, Greirg-en. Ursula V. 1. Mopnaui regis Iluug. Ciecil. Ursula V. coguaia Ursulaj ducis iluugariai, Caecil.
Lirsula vu'g'o suror Agûetis et Barbaru3.
UrsuIiB alterius, caput Bergomi.
Ursulaecaput
ecclesiaS. Jacobi in liispan.
Ursuiae caput Aurona), Gouzag-a.
Ur&ulaicaput JNanuetis, Gonzaga.
Valerianus milt^s, CEecil. Valerius res Hispaniae inventus in S. Ursulse templo, pars Mouachii, es Lit. S. Michaelis.
Yalerius episcopus Csecil. Valerius sacerdosTuit.
^ Ursula quaidam reg-iua, Tremouiae. ad Glastouense monasterium, Ua* Ursula irtiusiata

serius.
Ufsulai caijut Parisiis, Saussaius in martyr. 31 Oct. Luci spmosi monasterio, Kaise Ursulae caput
Valerius ad S. Pantaleonem. Valerius in monasterio Bonaespei, Raise, Valerius martyr in Monte veteri.
Validia V. Liesbornffi.
f.
f.
2S9.
118.
Vania V. Tuit. Vania V. Trudonopoli. Vaspasius M. et sacerdos, UdiaV.Tuit.

Venantia
Urundelina V,. in Wilbasen, dicecesis Paderb. VValbina Magdeb. "Walbma, Tremoniae in S. Cathariua. Walbina V. cnput in Majore Mazareth.
Waibiua regma, adS. Maximinum.

in
Monte
veteri corpus.
cum
Elisabeth in Corona
caeli,
VValburga matertera S. Ursulae, caput Mediolani, Paulus Morigi. Walburgis regina, caput ad corpus Christi, Sacrarium.
Venapia VenturalaV. Cremonse in Sacello

Verag-a. V. Tuit.
virgo Tuit.
S. Geroldi.
Walda V.caput
in
Majore Nuzarcth.
Verasia V. Tuit. Verena V. in Schoena-w.
Wibraudis nou martyr, circa Basileam. Wibrettacat. Magdeburg. Wilfuldis, pars capitis Magdeburgi.
Verena Verena
alia. Tuit.
Wilhelma
ionisB.
in Porta coeli.
regis Dagoberti Brit. ad corpus Christi. Wilhelmus, caput in monasterio S. Michaelis, Cof.
Verenia V. ad albas dominas.
,,. ^ Withildia
;,
268
.oMoi. coi,BKB.o
GLORIA POSTHUMA
SS.
URSUL^ ET SOCUKUM.
Eupheraia
Willibrandusdux Italise, inventus apud Joannitas, translatus Osnabrugum.

Willina V. Liesbornse. Windrudis, ad albas dominas.
Witbildis,
Albina 5
Aleidis 4
D
2
Euphrosyna
Eustachius
Eustaia Eusebius
Euticia
2
Alexander dux Aldegundis
Magdeburg.
cat,
Wiviniana,
Mag:deb.
Amanda 2 Amandus
S.
Xplnua
nobilis puella,
ad
Ursulam.
Ambrosius
Anastasia 3 Anastasius Antonia
Euticius
Xystus patruus Cyriaci.
Eutropia
Ymna V. Argentiua, ad Joannitas. Ynes translata anno 1588 Olyssiponem, ad

chum.
Zipliana V. caput Ilerdae. Gonzaga.
Exspara
Eelicitas 4
S.
Ko-
Zwunilia, Magdeburgi.
Antonina2 Angelina Angela, velEngela 2
Felix 2
Fidelitas
Fides
Anna
Monitio Crombachii circa preecedentia
Apollinia Apollonia
Firmindina 4 Firminus 4
Flora 5
Aurea
Floriana 3
Florida 2
nomina.
Cbiliadem lianc nominum Ursulanarum martyrum attuli fide periculoque catalogorum vel librariorum uec enim per occupatioues licuit loca quod tamen ante me conatus singula inspicere est facere R. D. Conrardus Lutherus Rerckliughu:
Aurelia 2
Aurelianus
Florigera
Axpara ducissa Babyla 2

Babylia
7
Florena
Florenia
Florentia 2
Babylla 2
Florentina 3
Floreta
Balbana
Balbina 6 Beata
Beatrix
Floreutius 2
sanus, sereuissimi archiepiscopi et electoris nostri commissarius, e cujus excerptis collectisquenomipoterit, cui plus otii, canibus quaedam delibavi talogum augere, et quanta quolibet in loco portio sit unde et quando translata conscribere accura:
Florina
Plorinus
Benedicta 5
Benigna6
Benignitas
Brig-ida
Foilanus episcopus Luc. Focatus
tius, prassertim
ubi capita quiescant, inde numerus persouarum ejusdem uominis certus colligetur. Necdiffltebor irrepsisse in quosdam catalogos assumenta qu^dam receutiorum regnorum ac dubise
fidei
:
Formosa
Gerasina 4
Bonifacius
Cassarius 2
Germanus 3
Gertpudis 2
Chelindris
ut llungari, LombardiEe, Constantinopoli-
tani imperii, AngliEe, Franciae,
quandoque tamen
occasionem, ut voces similes adjicerentur , veri dedere tituli sepulcrales Inventus fuerat titulus Pastelasii episcopi Agriensis, huic aduexuitquidam Hungarici quia Agria civitas Hungariae est Wii:
: ;
Claudius Claudiana Clara

{'lemens episcopus
librandus in titulo dux Italiae scribebatur , eum posteriores Longobardice ducem nomiuarunt
Clemens 5 CIementia2
Clemeutinus
Christiana 2
Helena 3 Hedwigis 2 Herwicus Honesta Hermolaus Honorata 3

Honoratus. Jacobus episcopus Ant.
Josippa soror Dionethi.
Constautia Thraciae,, vel Graeciae, et in revelatione

altera Byzantiui , vel Constautinopolitani dicebatur regis filia hinc reliquiis S. Constantiae imperatricis Coustantinopolitanae titulus adjicitur. Certe quoties licuit primigenias a coEevis conscriptas narratiunes inventionum legere, puta Tuitiensem Gerlaci aliam Joannitarum , et quamdam
:
Christianus 5
Christantia 2
Christantius Christina 11 Christiniana
Joanna Joannes 3 Immeria 2

Inducta
Julia 2
Clodoveus rex
Juliana
coenobii S. Maxiniini, nihil in
iis
unquam vocum
:
Columbina 2
Constans
Constantia
7
recentioris aevi reperi
quod rainimura ab Ursusic in catalogis
lana chronologia posset abhorrere
manu
recentiore scriptis
nonnumquam
ille
episcopi
Constantina Constantinus 2
vel cardinalis
vocem adjectam
vidi, quae in
primi-
geniis exemplaribus deerat. Basc
meliori fide
quam judicio.
Cordulall Cornula Cyriacus papa Daria 2 Dionethus rex pater

S. Ursulas.
Julianus Justina 3 Justinus 2 Kilianus Lucia 2 Lucretia
Mabilia 2
Macharius 3
Magnus 2
Marculus Margareta 1 Martha 2 Matrona 2 Maurisus episcopus
Mechtildis
Selecta
nomina numerusque
eorum
Dionysia Demetria mater iEtherii

spoufii
quce ex indicibus templorum excer^
pta
vel
eadem,
vel affinia
sunt
Dorothea
eis,
Eleutheria
Elisabeth 4 Emerentiana Eugenia 2 Eucharia
quw
in
Revelationibus continentur.
Mohilia 2 Nicolaus
Nicomedes
Odiiia 6
Oliva 3
PaIIadia3
Eulalia
decennis et Adwigis ducissa Agnes 3 jEgidius rex et alius 2 Albana

aliusS
Adrianus
Eunomia2
Evodia
jEtherius sponsus
Albanus
Euphemiana
Pantulus episcopus 2 Pantula Perpetua 2

Petrue
369
V. D. B.
>".
Petrus Philippus S Philippa 3
Spes
Thecdora Theodorus
Tiberia
lebria erant his ipsis in locis,in quibus conscribebantiir codices. Porro codicem habemus
nuttum
Pinnosa 6 Pignosa 6
Placentia
Placida
Coloniensem, cui insint sanctiqui die 21 Octobris cotuntur codex quippe S. Mari.v ad Gradum,
.-
Ursula'
.'ociunim
eniiii
Yerena 3
Verenia %
qUcT ecciesia Coioniensis erat, desinit die 9 Octobris in S. Dionysio Parisiensi. Prxterea
Hon
fial ;
omnes
Verona
Victor
Victoria 6
Pontius cardinalis
fere codices sieculo ix posteriores simt; atqui cer~ tissima habemus monumcnta hoc
,
s.vcuio seu
Praxedes Protha Prudentia 3

Riohildis Sabinfi 3
Vlctorina 5 Vincentius
Viventia 3
Ursula 14
7
etiam ante coiiscripta, quihus constat sanctas virgmes.quin etiam undecies milie Coionisc cultas fmsse. Quid inde? Negabimusne has res ceriissimas, quod in apographis Hieronipnianis ejusdem ^n seu etiam recentioribus non reperiantttr^
Sapientia
"VValburg-is 2
Quodsi nemoprudens
prsecesserat Caroli
id fecerit,
quamquam
tunc
Sophia 4
Simplicius Eavenuensis
Willina,
Magni regnum,
intra qitod
episcopus
notitic-eecciesiasticseperuniversamfereEuropam sparsse fuerant majoremne vim habebit argu;
mentum depromptum ex
XVI. Unde factum
sit
ut plura
parum
codicibus scriptis, dum singuia^ ecclesiee sibi fere viverent et atienas res
curarent
?
item
'/idito
II
Martyrologia, dicta classica,
SS.
Virginum commemorationem non

habeant.
158 Vaiere jussis codicibus Hieronymianis, Bedam appeilant quem rerum Britannicarum
ponunt fuisse scientissimum. Verum hic confusio fit manifestissime. Certe Beda res Angiosa.i-onicas
"UiiUatHr
1'flii.
Btda.
(Iinoinno* fcie aancto*
ita novit, ut
qm*e
in
Bie-
Proxime ad S.
festa,
Ursulse et sodalium reliquias per-
ronyiiianis iiarlyrologiis,
tinent quas in
earum konorem celehyabantur
qu<s quippe pleraque ex translationibus
post ipsum. At aiicV sunt res AnglosaxoniccV, aiix BritanniccV, De Brittonum negotiis nil fere atiud scivit qiiam quse iegit apud S. Giidam Sapientem et qu.v
nemo unus ante aut
OiiidiiHOt
lirieiivic cl
ex
iiisii
An-
An-
gli iiitjiiiwit
(juorum
indoUs indi
calw,
orta sint. Quum vero hcecpassim ex martyrologiis inteltigenda sint, occurrit statim plxirimorum interrogatio unde factum sit, ut tam celebre ettam
giosaxonibus innotuerant per suas cum Britonnibus coniroversias. Non eni^n tam amiceambie
inter se agebayit gentes ut sna invicem faciie com-
faiitutn mlir.
''eiriiiiot
:
magnum martyrium omnes fere antiquos martyroiogos iatuerit. Ad quam quasstionem ideo maxime respondendum est, quod qui ei piurimum
inhserent, videntur ea interrogatione concutere,
municarent. Quamohrem nemo huc usque miratus

est, qiiod,
quamquam Brittones et Scoti mitienos cotunt veteres sanctos, venerahiiis tamen vir hxc tantum Britannicse et ScoticcV ecciesicV nomina
in
S.
universum Ursuianum martyriuin. Verumenimvero hsec nuilam difficuitatem habet. Martijrologia sciiicet in piitres classes dwidendi sunt. Veniunt primo loco qux Hieronymiana dici solent: optimum textum edidit Florentinius,aiium
velie
suum MatHyroiogium
intidit
ad
Fcbruarii
BrigidcS virginis ; ad 7 ejusdem mensis S. Augusti episcopiet confessoris; ad 17 Martii S. Patricii cotifessoris ; et ad 22 Junii S. Aibani
marttjris. Aiios sanctos, qui tant ecciesias,
biitonio
(1!
Dacherius, alios Sotlerius noster, alios quoque Martenius et sic deinceps; prxcipuos vero codices singuiari accuratione descripsit et pro uniuscujusque merito laudavit Solierius in prsefatione
ad has proprie specnon reperi. Adde iuculente a Maostejisum fuisse a Venerabiii Beda in
suo Martyrologio omissos fuisse ipsos sanctos Angiosaxones, quos in Historia sua ecciesiastica
cuitos fuisse docet;
ad suam Usuardi editionem. Porro hxc iliius C libri natura est ut potissimum referat martyrum Romanorwn nomina non tamen omnia, et aiia
quoque quce ejus scriptori innotuerant. Id vero non magno prsestitit deiectu. Quum eniin ei prselucerent complurium ecciesiarum Kalendarza, ad singuios dies ea nomina suo martyroiogio intulit^ qucV in Kaiendariis ad eosdem dies reperisset, nulia ratione habita an eaaiiisjam diebus signasset secundum aiia KaiendaHa ita ut aliquando ter, quater, quinquies atque etiam ssepius iidem martyres redeant, quin etiain martyrum phaianges. Alter vero character non minus insignis est et ad rem nosiram proprius facit mdli scilicet sinceris hujus mafHyrologii exemplaribus inscribuntur martyres, qui post as7'a'm quam vocant persecutionum vitam cum sanguine pro Christo profuderint. Frustra itague in iisdem quieres
: :
suisse
adeoque eorum tantum ponomina quie in universa ecciesia ceiehriora
erant.
159 At, inquies,
non potuit non plena
esse uni-
lialuit iiiiiii-
fama martyrii undecim miiiium virginum, domo Briiannarum. Non bonahivc oppositio. Nequaquam contendimus et quidem profecto absurdum esse demonstravimus eas omnes
versa Britannia
natione Britannas dicere
et virgines. et
pi-r
Culinximijiiiet
rf vii
jilanc igmi-
rare
Inter eas
quarum forte fama omnium ceieberrima, maxime rerisimite virgiBritannas aiiquot fuisse
;
num
quoque triutnpJius cxterarum gioria fuerit

:
prcVciarior
verum agmen
iiiud
matdyrum
nit
illustres christianas veritatis athietas, qui tanta
constantia sub Vandalis actrocissima tormenta in Africa passi fuerunt. Quae quum ita sint, quis mirabiiur Colonienses virgines, medio s^culo v et eodem fere tempore quo martyres Afros passas, in hoc martyrologio prseteriri? Quid, quod (nisi certumj valde verisimile est id tonge ante hoc
tempus fuisse conscriptum? 157 At quum exempiaria postea descripta sunt, piura addita fuere nomina! Ita est. addita fuere, sed fere pauca numero, atqu ea tantum quse ce(1)
aliud esse quam Colonienses cives utriusque sexus, admixtis aiiqmt exteris, ah Attiice turmis occisos, abunde demonstravimus atibi. Quocirca, quamquam Coionia hos inter martyres retulerit, aliae vero civitates, ab iisdem excisse barbaris, omiserint eadem venerationc necatos suos incoias prosequi, necesse non est ut per Britanniam mutto magis vagata fuerit Coioniensis csedis fama qwirn tot aiiarum civitatum stragis. Sane, innotuit Britannis; eju^que memoria, quod Britannse nonnulIse inter martyres essent, Siecuio viii autix adhuc servabatur {quemadmodum ostensum est aiibi); sed valde ceiebris fuisse non videtur, quandoquidem auctor Sermonis in nataii, qui Britannos ea de re audivit, nil certi aiU accurati tradere potuit. Quse vero de venerabiiis Bedse Martyrologio
Aimalea fieaedictiai, tom.
J,
pag.
KM,
editLuc.
270
kucTOni
GLOETA POSTHUMA
SS.
URSUL^ ET SOCIARUM.
D
logio dixi,
est
D. B.
(le
quodet
S.
7"u-
Gregorio
de ejusdem guoque valere Historia vix quod mo7ieam. 160 Qui Bedx silentium opposuerunt et Hiero.
quod multo labore
Hxc
roneuii con-
tendum
ett,
qntpfequi
de bello Allilitno fere
mliil
nymianorum codicum, iidem objiciunt S Gregorium Turonensem aliosque Gallos et F?'ancos similiter de cxde Ursulana tacuisse. Quid mirum? Operam 2ônant adversarii excutiendis veterum
de bello Atlilano scriptis atque id unum stupebunt betlum tam atrox, iam crudele, vix attijigi a scrijjioribus co3evis, et supparibu^ quam imperfectissime innotuisse. Adeoque siquis hujus belli historiam collige velit, vixjuvabitur geneneralibus hisioriis et chronicis, sed singularum civitatum traditiones anquirendx ei sunt, episcopotmm Vitee legendee et alia id genus secus si fecerit, numquam intelliget quid sibi velint Idacii coaevi verba, plurimas civitates effractas fuisse testantis et provmcias Qailiarum deprsedatas. Ut uno exempto contentus sim, quis, quaeso veterum historicorum meminit, Atrebates non minus crudeliter hahitos ab Attila quam Metensium civitatein? Et iamen hmc illorum fata ex aniiqua S. Vedasti Vita, cujus auct07Htatem nemo flocci fecerit, novimus. Profecto argutnento 7iegativo vis inest no7i mitiiina; atque eo usi sumus frequenter in explodendis episcopis aliisque prima7'iis vir^s, quorum
;
:
alii per plureg codices exquirunt. illeinprologo.Veru7n, quumdies%\ Ociobris nequaquam vacua esset, quumque tunc temporis, ut scr'iptor Sermonis in natali testisest, no7idum exstaret Ursulani 77iarii/rii historia profecto ne?nini ex neutro capite exspectandum erat ut
,
nnvil-
sanctarw7i virginum festum signasset sanctus Ado. Sed, inquies, prse cseteris sanctorum Gallise no77iina servavit Viennensis martyrologus ita est servavit eorum videiicet quoru7n habebat
:
,
Vitas aut Passiones, aut quorum festa celebriora erant ; quibus demum, quum Viennensis archie* piscopus factus est, adjecii hujus ecclesicB sancios. Ast, iierurn dices, nontie S.
Ado
in ?nonasie-
rio Prumierisi,
quod
disecesi Trevirensi ciaude-
batur, degit aliquandiu,
gium suum moliretur .Quomodo

tunc de
S.
;
priusquam Mariyroloitaque factum ut
Ursula nit audierit ? Audieritne de ea sed id unu7n animadvertendum S. Adone7n, quu77i Pru7nii versaretur, anirnum nundu7n applicuisse conscribendo Martyrologio quod
me
latei
consiliuryi se tunc
tandem
iniisse iestaiu7^, quui7i
Raven7ix descrnpsisset Martyrologiui7i Roma7ium
Parûm. De
ierius in p7^xfatione
terHz
adeundus est SolUsuardi editionem. 163 Veniunt jam B, Notkerus Balbidus, ascehis vero 077inibus
ad
sua77i
crB.Noifieii
lateribus inscripserunt fictores Colonieniitulorum. Verum, id ut valeal, necesse est ut scripiores, qiioru7n site7itium subsidio vocatur, censeantur potuisse ei voiuisse res omissas literis mandare, si eee 7'eapse exsiitisseît secus nil in-
nomina
siu77i
Sangaiiensis in Heivetia mo7iachus, et ardus, sa^tcii Germani Parisiensis asceta rum hic priore^n operis sui editioneyn edidit anno Sb9aut sequenti, poste7'iorem i7iter annum 869 et
:
Usuquo-
-.
877
(3)
iile
vero quo anno, ut ipse ioquitur
(4-),
/ir7nius quam hsec argumenti forma. Ferwm ad martyrologia redeundum est.

Nil (luoqae
minini,
/ixc
memoria sirt(verbis pla von fil in

Marttjrolo^tis
Plori, ftoHM-
161 Mart>rolog-ium, quod venerabilis Flori Lwt;dunensis studio, in labore Domini Bedse accrevit,
caput S. Georgii etalind quoddam membrum cum plurimis et ad novum monasterium suam videlicet adcella7nS. Georgii in iîsida Augia, a Formoso
apostolico
impetratis
asportavit Hatto
;
Mogu7i-
utor S. Adonis in preefatione ad suum Ma7'tyrologium) 7ne non morabitur; quu7n itle suppleverit tantwn ingente^n dierum nu7nerum,
tinensis archiepiscopus
qua
7iotatione designa-
no parvo.
B.
liabinii,
quos prsedecessor Saxo vacuos reliquerat; omissis sexceniis adeoque nonnumquam celeberrimis
sanciis.
luxit,
Roma7ium Parvum, quod
S.
Adoni
prse-
tur annus 896 ('5). Verum jatn ab an7io saiteiJt 843 cceperat huic opericurasinpendere{Q).Jamvero B. Notkerus nii fere aiiud egit qua^n vesiigia Rabani sequi et Adonis, adeo ut videri possit unum e duobus conficere voluisse, quemadmodum loquitur
non magis
me
detinebit
habet citram07itanos sa7Xctos ; Afri, cassi a Vandatis, ei itiati non
pauciores eni^n ; quin ipsi mai^tyres

su7it.
Papebrochius
1Q4^
{!)
quocirca planum erat ut Cotou*"ardus.
nienses virgines
077iiiteret.
Porro
Usuardusvero, quiraros tantum Adoniano
annum S45 (1) Martyrologium suum Rabanus, Moguntiriensis archiepiscopus, implevit iite ex Hie7'0nymianis fastis dies a Beda ei Ftoro reiicios vacuos, superadditis sanctis qui proprius ad Fuidenses spectareni. Neque
quum
circa
scripsii B.
MariT/roiogio inseruit (8), passi^n conientus fusio- 5^',^J^J'"^^^^^ ra Viennensis archiepiscopi enco77iia breviare, ,.(,, ^2(1 eas nequaquam omissit, sed ad diem 20 ociobris ocwbni his iu7ninp7'ima, tu7nin altera editione annuntiavit verbis
:
Civitate Colonia, passio
sanctarum
aiia^n
(-2) secutus esi S. Ado 171 conscribendo suo Martyroiogio. Pr3e ocuiis tantu7H habebai Bedatn a Fturo aucium, Roma-
normam
circa
annum 858
pluribus. virg-inum Marthae et Saulse vocant nonnulli, atii prorsus dubium Verum negant eas de sodatitate S. UrsuliE esse. Audiatur F
aliis
cum
Hieronymianu77i unde facile cej-niiur nilpirofedo 7nirum esse si neuter [Rabanu7n inieiiigo ei Adone^n) Colome7ises virgines late7-cuiis suis inscripserint,quippe quas in libiîs,
nu7n
Parvum
et
quibu^ utebantur,
b.
n07z 7'epe7'ire7it.
Soiierius noster in observaiionibus ad hunc locum (9) : Sequitur, inquit, classis virginum Coloniensium, quam diu, sed frustra, apud martyroloimmo apud gos aut alios scriptores antiquos Colonienses ipsos, queesiveram, donec casu indici
,
Adonis
16;J
De
S.
Adone
speciaii^n 7iovimus ejus insti-
in
locum Crombachii de Ursula
lib.
n, cap. 12, ubi
tutu7n 7iequaquam fuisse ut omnes recenseret sancios (et quzdcjn pte7'0sque Hieronymianos 07nisit),
Usuardum pri^narwii virginu7n cxsarimi pridie

cladis generalis Ursuianee per textus nostri ,verba meminisse contendit, addens, Colonienses has vei non colere, vel tantu7}i postridie cwn tota sedali-
sed ut supplereutur dies qui absque nomiuibus martyrum in Martyrologio (quod venerabilis Flori studio in labore domini Bedae accreverat) tantum notati evant. Dei7i lU frairu7n infmnitati C07isuleret ex colieciis U7idectmique Passionu7n codicibus brevia enco77iia conscripsit, quibus qusc j}7'oecipua quo faciujn est ut fratres mimuslegere valeutea iu memoriis martyrum baberent compendiosam lectionem, atque iu parvo codice;
era7it conlinerentur;
|2) Ibid. (l)Cfr.Sollcrius, Piwfalio ad Usuanliim, pag. mx VlUUcloliiis. (lag. Sa ol i>6. iiag. (5) Ctr. Atla SS. lom. Hnji. ap, Mignc. Patiologia. lom. 1*1 In MartjiulogKi ad vni kal.
daiiiate
Ursulana.
llic
cur in vanum U.suardus aut acceperit ineertum relinquitur. Utrum vero satis comperta sint, quffi de Usuardina nostro commemoratione censuit Crombacliius, atque item an satis consona
quEesierim
, : ,
paucis edoctus sura ad unde virg-ines suas aut eflformaverit aeque
vulgatis Actis Ursulanis alterius loci et examiiiis

mannus
IIU, elc.
Conlractus.
ww.
col.
aj)
Periz,
Mouumenla GermaniiE, lom. V, png

riltcrnii,
paR 8
toiu.
11.
|ii)Cli. Joaniiis Esiiiii^ liberdcMns illusinliiis U170. AugiaJÛiMlis. i-ap. IS. ap. I'cz, Tlicsauius aiiocdolorum, lom. I, d'lulia ad annum &yiJ; Ik-iiliail, iii, p3g. Ii7y ; Muralori, Auuali
CXXX
31XXX1V.
Cfr. dc Magisins, Aeta Martyrura ad OiUa Vcn. IJedic. unie (7) lu Piffifaiioue ad Martvrol'>gium Usuardum. pag. Wartii. \i\ Sollerins, ui Pixfationead
(l>)
tU)
Usuardi Moityiologium, pag.
1)13 el
tiU.
est.
DIE TIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. A

At enim ex Usuardo, tamquam de recepta suo sceculo, neinpe nono, opinione testimonium ferente, id eruitur virg-ines plures apud Coloniam, ut sequenti die etiara Wandelbertus testabitur, id, inquam, eruitur virgines plures, et si ita vis, pluriest.
m
lUCTORt
Palladia, Cle?nentia, Grata. Desumpta sunt hffic nomina ex vetustissimis lectionibus Colonieusibua
D. B.
quibusdam
earum exeraplar
reperi in
membraneo
breviario in folio collegiatae ecclesiffi SS. Aposto-
mas
ibi
pro fide Christi occubuisse. Poterunt forte

et
Martha
Saula curiosioris indag-inis materiam aliquandosugg-erere. Interim si de societate undecim millium fuisse censeantur, mirari liceat inter tot
Ursulanas, ab aliquibus nominatim expressas, hcec
duo nomina
fere
ubique desiderari. Viden', lector,
ut Sollerius ipse, vir ingenii moderatissimi, post
ambages complures, inclinarit ad negandum SS. Martham et Saulam cum sociahusex S. UrsulEcsodalitio fuisse ? quo fieret ut ne Usuardus quidem
Coloniensium virgi?iu7n me?ninisset. 1G5 Verumeni?nvero rebus clarissimis offudit uric'orum Sollerius liibens tenebras. Seponantur imprimis irginum Co Crombachii divinationes Martham et Saulam uno jnienniiHi. die ante reliquas ccesas fuisse. Fxpe?ientia sua satis noverat ipse Sollerius sxpius in diebus errare Ma?Hgroiogos. No7ine ipse vidit continuo circa 20 octobris Notkerum in pluribus sanctis uno die prxcurrere? Non7ie ipse ad 20 octobris u ., , , , .; B zterum nolavU. quodjamad 21 augusU observarat SS. Georgium, Aurelium et socios martyres Cordubenses ah Usuardo, errore soiidi ?nensis, sig?iatos fuisse ad dictam 27 augusti diejn, du7n annuntiandi fuissent die 27 Julii? Atque hxc dum scribimus, co?ijecturis nequaquam indidgemus. Fxstat e^mn eiiamnum i?ihibliotheca Dussei,
lorum in lectionis quintm fine. Qua?-um ?iomi7ia sunt fuvc Pinnosa Maximi ducis filia, Sentia, Georgia, Ma7-tha, Saula, B^Httula, Pabastia. Satumma, Satura, Paltadia, Cle?nentia, Grata nam Ursul nomen et martyrium pnemiserat ut dubitari non possit, quiu ea nomina virg-inum apud Alcuinum sint sodalitatis Ursulan. Sed plura de hisjam meminimus eo, quem paulo supra indi:
cabam, Com^neîtarii prcevii loco. 166 Sedquid hsec prosequor ? Quacumqxte scilicet de causa factum sit ut Florus et Rabaîus, Ado et Notherus sanctas vi?'gines 07?iise7Hnt\ Usua?'dus autem e?'roneo die et satis jejune de iisdem mentionem fecerit; id certum eas ante,
Waniielber tut
Piumieitns,
i{iii
nmriyro-
l-'ijiiim
i-iiiJif
luum
\i
tuh
Ajirilis
anni
quam
Martyrotogia sua 'ediderint, a Wandelbe7'to Prumieîsi egregie celebratas fuisse; adeo id ex iltorum sile?itio nit aiiud coiligi posse videatur quam eos ?ion tanta usos esse diii-
tres poste?-iores
8i7, ynFn priilem aiite de

iiinetis viigi-
T>ibut
magni-
flce liicului
erat.
gentia in conquireTxdis u?ulique sa?ic(is, quam vulgo sibi persuadent qui parum ad i)istitutu?n E ^^1/1^ ovu^ iJt^f;>uuat^fu pa7'um aa instttutim et rationes eorum consideranda animum applicarint. Wandelbertus ipsanet accuraie an?ium designat quo metricos suos fastus in luce?n edidit. In prxvio eni?n carmine ad CiEsarem h,vc habet (5) Lustra per orbem
Quinque recurrunt, ISomine postquam

Clarus et armis
CiEsariana
dorfie7isi, notatu?7i D. 3. Assendieîse dicecesis
Co-
scriptim statuit Flossius (1) et cui procui dubio simile omnino fuit id quod p?\viuxit Usuardo; atquiibi-
loniensis Kalendariu7n,
quod
seectdo x
Jura retentas.
dem non ad die?n 20, sed ad 21 eade?7i o?n?iino leguntur verba qucV apud Usuardum. PrcBte?xa recte?ion a?ii7)iadvertit Soiierius Martham et Saulam inter tot Urûlanas, ab aliquibus nominatim
expressas, fere ubique desiderari.
re?n, sz Suula (aiiiid est
Hxc
itaque scripta sunt, quum recurrerent quinque iustiâ seu quum annus vigesimus qui?itus age?êtur ex quo Lotharius, Ludovici Pii
fttius,
Quid eni?n ad
i7i
de Martha) deside^-etur
et
Reveiatioiiibus
BB. Fiisaheihce
(ad eum enim carmen dirigitur). ciBsaria?ia jura adeptus erat. Verum Ltidovicus Pius fdium in i?nperii consortiu7n acce?*sivzt die 31 juiii a7ini 817; adeo ut a7inus 25 regni Lotharii cucurre^nt
julii a?ini 841, et quidem sub hoc te^npus WandelbertiMa7'ty?'ologium in iuccm ve?iissevuit Mahiltonius (O). Sed quidni a?iiniadve7Hit e?ûdi' tissimus vir aite?'um i7iitiu?n Loiharii ?'egni csse,
Her?na?%ni
et in
a die 31
titulorum recensione et reliquiarum? Nomi?ia enim ibi o?7mia fere ficta, ut satis oste?idi7nus. Contra ?7ionumentis probis Martha et Suula apertissi?ne legimtur. In Commentario p?'cevio nu?n. 261 codices excitavimus co?npiu?-es ; sed hic p7'xsiat audivisse Crombachiuin, ut conslet qua7?i pneproper-e ?nuita fatso asserta sint de Ursxdanis rebus : Alcuini, inqtdt (2), circa annum 00 bis earum meminit primo in Litaniis patronorum ^ GallijE, quas iu ejus operibus mss. bibliothecae me-
diem 5 apriiis anniS-ZS, quo pascha Roinoi celebravit et simid corona7?t a Paschali Ipapa acsciiicet
cepit? Ma?iifeste eni^n ah hujus cor?'o?iatio7iis die regni annos co?nputat Waîdeibertus. Accipe
quse continenter a7iie recitata prce^yiisit carmina
Aurca
celso
Vertice
Koma
tropolitauifi Coloniensis
hacteuus ineditas reperi, ante octingentos fere annos scriptas. (Codice^n ScVcido X scriptuiu xstimat Ftossius
iis
(a).)
Te decorando NoMiNE sanxit

Cesakis orbi
Septem iu
:
Ursulanas virg-ines hoc ordine recenêt S. Brittoia, S. Ma?'tha, S. Saula, S. Sainha?'ia, S. Satuimina, S, Gregoria, S. Pinnosa, S. Palladia.
Similes lilanias in pervetusto Colonieusi missali ejusdem ecclesise inveni, cura earuradera virg-inum eodera ordine norainibus iisdera nisi quod iuter
:
Mox
forc reg-em.
Itala jjrimum
Te dnce tellus Eminuit ; post

Franeia, tcraet
Sceptr.i rcg-entem
Sambariara et Satuininam coUocetur S. Ursula. (Easde7n iiia?iias ad asvum i?nperatoru?n Ottonurtt

refert Fiossius{i).)
Mundus adorat. Secundum Wa?ideibertu?n ilaque, Roma

vil
decora-
Easdem
virg-ines, pluribus ad-
Lotharium
no??tine Civsaris
eaqite ?'atione
jectis, velut sudalitatis
Ursulanu; chiliarchas recen:
sa?ixit eutn moxo?'bi rege7?i fore. Undecoiiseque?is

jiira
sentAdonis additionesquadiing-entorum annornm fiolum nomen M;irtha: iu Murdiara commutando, h'oc ordine hi Gaiiiis apud Coio7iia7n Agrippinayit SS. Undecim miliium virgi?iu??i : utia dicitur Ursuia,Ssntia, Gregorîa, Pi?i7iosa,Mai'dia, Saula , Brictulat Saturniîa, Satur^nia, Rabatia
:
quo Ludovici Pii /ilius cfEsariana Prumiensis inonachus in iuceiu dedit suum Ma?-tgrotogium, a die o apriiis a?i7ii
est
25,
annwn
retentabat et
847
computandum
esse.
Quamquam
aiibi
Wanreci-
deiberti
carmina de sanctis
virgiîibus
jam
(1)
UrsuU
IV,
Aschbach*3 Kirclipti Lcxicon, tom. IV, pag. 1103. (2) S. il usiratu, |>uij 998. (5) Aicbbach'sK,irchca Lexicon. lum. [ir^. llOt. \i] Ibid. pa;;. cit. \^) .\\u ilitjne, Pjtrulogia.
lom. CXXI, col.583ct!lt. nurn. E>U, lom. II, pB-j. bS,
(C)
Annftlcs Benedi.tini,
lib.
xjx.
tdii.
Luc.
tavimus,
2?2
*l)CTOEIE
V.
I).
B.
jicere.
et
tavhnusj liceat ea hic Post laudatos ad 21 Octohris SS. Asterium
GLORlA POSTHUMA SS. URSUL^ ET SOCIARUM:. rum virgi7ium basilica) ratio, fuisse denuo lectorum oculis subPlane verisimiie
visse
littora fulg-ent
S.
ceiebiâtwn ?
est
Hilarionem hsec subdit Tunc numerosu simul Kheni per
Ursuljfi et
Colonix tunc tandem cresociarum culium, quum anîo
Christo virg:ineis erecta tropaea maniplis Ag-rippiTiaj arbi, quarum furor impius olim
Millia raactavit ductricibus iuclita sanctis
;
earu7n basiiicam caîonicos intt-odu^Ht Guntharius, Coloniensis prsesul, atque hoc quoque sevQ receniius esse id Missale.
852
i7i
QUX verba
sa^culi
alibi
comparavimus cum monumentis
noni ei decimi et luculente osiendimus iis prtvdicari undecim iniliiavirginum etmartyrum. Conferatur Commeniarius pr^vius, sxvii,-m&2
XVII. Ostenditur
sociarum cultus
et
S. Ursulse
celebritas
et
ex
multa testimonia, seeculo xi anietnora, collegimusdeculiusanciarum virginum Coloniensixmi

alia
Kalendariis et Martyrologiis.
in dicecesibus Coioniensi et Trêvirensi.

(Juuvi
IX
r.^cuiii
"01
'" */'*"
tcinph eathedrali Coionieusit led
1(17 Noiim iamen hanc disputaiionem deinepta admiraiione quod in mariyroiogiis (ut dicuniur) ciassicis SS. UrsulEc ei sociarum non celebratur memoria absolvere, quin addiderim per aiiquam
Quu7n
quee
autem scjnbi ccepissent 7nartyrologia non nuda nomina, sed brevem sanctorum
IndkaMtur
peitnittia
Ka-
tantum
siliiii
i du-
Urs>i-
lauu, fesluui
gniiilnnnn
virgniivi
iMlirditr,
sseculi nonij>ariem non videri in earum honorem fesiiciiateinseuofficiumdiinnumaiibicelebraium fuisse quamin basiiica earum nomine et pairocinio consecraia. Certe zd suadet codex, seeculo
nono ad usum
ecciesice cathedralis Coloniensis
scriptus,
mius
(1)
quem in ejusdem biblioiheca Hartzheinum. 1U2 notatum reperit et gui prseter
novemdecennates viginii septem ab anno Chrisii 5^2 ad 1U4.4 et varios Bedie de chronoiogia tibros, sed muiilos pxne omnes, Kalendarium antiquissimum ecciesise Coloniensis coniinebat. In hoc enim Kalendario, quod in voiuminis fronie erat, ad diem 21 Octob7-is nulia sanctarum virginum memoria fiebai. Neque mirum nam, ut Hartzheimius iesiis esi, tcruos, aut binos aut deuos, numquam viceuos de mense dies
cycli Dionijsii
;
laudationemcontinebant, eaque iîter offlcia divi- lei}d'irt(i )(. cuti XI el tf 7ia publice legerentur, passim auctum esse sanqueiui\m, ciorum cultum et plura nomina inscripta fuisse Jiaie7idariis res notissima est. Non est quod repetam quos in Commeyitario preevio xxvii, aliud agens, in medium jam produxi e vetustioribus fastis saciHs Coloniensium virginum_ co^miiemorationes; sed aliquot aiias addidisse hicjuverit. In calendario Verdinensi, quod Martenio (6) sxcuto XI scriptum visum est, ad 21 Ociobris iegitur E S. Hilnrionis monachi et SS. xi millium virg-i(7) num. In Brixia7io sseculi xiii, quod ex Zaccarise A7itiquitatibus medii êvi 7iuperius iteru7n edidit Mig7iius (8) Ursulffc virg. et mar. cum 1000 virg-.;
:
excidit, ni fallor, ix, et scriptian erat mille ; in Lyra7xi in07iasierii Kaiendario Scvcuii xii {9); Coloniae
undecim millium virginum in Vailumbrosano

10); S. Ilarionis
;
sanctis inscriptos liabebat, praeter Christi Domini,
S3ecuii\u[
abb. et conf. et iindecim
Uciparaj et apostolorum. Pridie idus Novembris ait Colouiae et Cuniberti confessoris unicus est episcopis nostri:?; 10 Octobrisnulla idem, exsanctis
,
mentio martyrum nostratium, videiicet S. Gereonis ei sociorum, quorum iamen in suo MaiHyrologio meminit Beda. v Kalendas Octobris natale sanctorum Cosmaj et Damiani j Colonise dedicatio hac ipsa die ex concilio ecclesiae S. Petri apostoli
:
millium virg-inum sed in alio paulo aniiquiori omittitur [Wy. ita ut exeunie Sceculoxnid festimiin illas partes transiisse videatur, videlicet posi retectos a Gerlaco et Hartherno Ursula^xos tu77iulos.ln kalendario, sub titulo 77iartyroiogii Bedie p7-a?J7iisso Missali,quod in bibliothecaLaureîtiana^pluteo
XVI, 7iu7n. 6 servatur,
quodque non
sseculi xi (ut
C
iiil
Colouienî a Williberto nostro archiepiscopo consecrafam fuisse basllicam metropolitanam constat.
imViiin,
si
fj'is iioiilia
iioii
1G8 Profecio, quum tam parci essent Coloniensesin colendis sanctis etiampopuiaribus, et quum
prima manus adsc?'ipsei-it S. Do7ninicum conf de ordine FF. Prxdicatorum et S. Fra7tciscum conf. de ordine FF. Minorum), ad %\ Ociobris iegitur, ad
voluere), sed s^culi xiii est (quippe cui
diem prcvcedentem
ret7-acto S.
Hiiarione
(12);
S.
Mo-
viuUnm
nrr
t'g(
ji'Ojiiigara
fnerit,
irflithile
Mi-sale Pai\
iiilviiiiiiarum,
ijiin iil
conii-
iiiiur.
ene
XAni'ivn\.
universa quse Ursulano agmini adhibebaiur veneratio intra angustam ledem suburbanam ctauderetur, planum erat ut ne harum fama ad exteadeoque, siquid tni7-er, id unum 7'Os pertingerei est quod Wandelberius eas noverit. Aique hac quoque de causa yion credide7-im sxculi viii esse Missale Pantaleonitarum Coloniensium, ui nonnuili voiuere, ei quod Schultingus (2), Fieien (3), Winheim (1) et Crombachius [h) vocant Angticanum, ei cujus halendario ad 21 Ociobris inscriptum erat In Colonia sanctarum virginum undecira millium. Facile quidem dederim id origine Anglicanum esse, ita ut descripium fuerit ex Missaii, ab evangelii prgeconibus Angiosaxonicis in Germaniain detaio, ei deiii sanctis Coiomen; :
destiet SS.undecimmillia virgiuum
quisolce-
cismus nequaquam rarus, iia ut in omni casu dicerentur undecim millia virginum, nonsecusac medio eevo Vitas Patrum et saeculo aureo et dein- V ceps triumviri, toco tres viri etc. In Mosacensi 1, quod Sccculo xii pro tnonasterio S. Viti in Carinthia scriptus videtur, legiiuy- (13) In Colonia jx mil. virg". utde S. Agna. Hylarionis raart. immo
:
mou. hi altero, quod Mosaci exeunte s^cuio xi incohatu7n

:
(id
monasterium
a Vodolrico patria7-cha Aquilejensi) s^culo xiii coepit esse in Kilarionis m. xi milia vir. usu, hcec habes (14)
fuit
et XI.
sibus aliquot
aucium
(inde
enim passim in
his
partibus obvia suni kalendaria sub iitulo Ven. BedsB marty7-oiogiorum sed quum z?z priori ScBcuti noni parte festum S. Ursulie 7ion ageretur in caihedi-ati templo Coto7iiensi, quis ad^niserit id in alia xde, nisi singida^ns adesset (ut pro sancta;
170 Jn Kalendario quod S. Elisabeih Thurin- cm '//'("'''" gica anno 1220 Forojulie7isibus dono dedit, sed gniuiii '"'"'"' quod ante sseculum xu scriptum est, utpote carens pla smf. nominibus SS. Ludovici, Do77iinici, FraJicisci, Ber7iardi, quin etiam S. Thomse Cantuariensis,
1(1
,,,t<ba' 1""'-
contra in Aquiet in Bononiensi sseculi sequoitis (17) et in aitero Aquixiv (18) u7idecim quoque ssecuii lejensi
desideiâtur annu7itiatio (15) ieje7isi 1 ssecuio xiii scripto
;
(16)
Catalngus codicum mss. bibliflthcciE ecclesiiP mclropolilanx liOcl \i\. Bihliothcca ccclcsinsttca, ap. Crom\i) Sacrait;cli, pag.99S. - (3)Ap. Lippcloo. ton.. IV. pag. 78!). 95. (5) S. Ursula illustrata, pag. ilitS. rium AgrippiniE, pag. Amplissima colloclio. tnm. VI. col. 615. (7) (6) VcU. scriptt. Patrologia, lom. CXXXVIIl, col. 1275. lliid. col. G83. (9) l8)
(1)
Coloniensis, pag.
iH]. (16)"lbTd. pag. 206. pag. 230.
(14) Ibid.
pag.
l/u
iiu]
(17) Ibnl. pg.
251.
iiMu (18)
Ibid
millui
DIE VIGESIMA PRTMA OCTOBRTS.

A millia virginum
et
2TS
iQCTORI
martyrum laudantur ; sed

:
post S. Hilarionem; quod in Parmensi sseculi xiv guogue observatur, nisi quod scrihitur Sancti Yllarionis ab b. Sanctse Ursiline consodalibus suis.
pagaretur earum culttis, memoria earum passim iltorum nonaddereturmariyroiogiis. Inauctariis

itaque Bedee
Lsetiensi iegitur (12)
V. D. B
Verum
id pro veteri instituto
Colonienses secundo loco

est iunc temporis
non enim quod veniunt, ideo credendum

:
Flori Atrebatensi, Tornacensi et la Colouia Agrippina passio sanctarum uudecim millium virginum. Auctum
et
:
minus quam
S.
Hilarionem
cul-
ias fuisse. In libelloenim, quo Aquilejensis eccle-
sia saeculo xin utehatur in annuntiandis singulis
diebus dominicis qux festa in choro et foro et guse jejunia infra hebdomadem observanda essent, haec leguntur \\) Crastinadie, iii feria, iv feria, vferia, VI feria, sabbato venturo, dominica ventura, passio erit saDCtarum xi m. virginura et martyrumChriati: omnee ab opere abstinentes devotissime celebremus:
-.
quoque fuit Adonis martyroiogium; adeoque in codicihus Coloniensi et Belgicis, quibus in editione sua paranda usus est Rosweidus, reperit hanc annuntiationem, qux,quamvislonga, Elisahethanis tamen et Hermannianis commentis pura est In Galliis apud Coloniara Agrrippinfim sanctarum virg-inum undecim millium una dicitur UrsuU,
:
Sentia, Gregoria, Pinnosa, Mardia, Saula, Brietula, Saturnina, Saturnia, Rabatia, Palladia, Clementia,
ne tamen hasc eximia queedam videantur, animadvertendum est saeculo xiii ah Aguilejensihus [si adjungas dies dominicas) tertiam anni partem tam festive actam fuisseseu saltem agijussam: et
Grata et aliarum nomina scripta sunt in libro vitee: de quibus nominihus in Commentario prxvio di:
ximus.
1 fiS
Quum Usuardus mulio
quam mariyroiogi
magis in usu fuetnt reliqui hinc quoque exstant
eiiam Vtuardini, pnjiirii
guidem mense Octobri cetehrdbant ea ratione festa SS. Francisci, Marci papee, Gereonis, Galli, hucse, XI millium, Simonis et Judse et duos jejujiabant dies. In Mediolanensi I, quod ad caput Breviarii Amhrosiani anno H65 scriptum, sancta B Ursnla colenda preecipitur die 20 Octobris, guod
dies sequens a S. Hilarione occupata esset {%); verumtamen in Mediolanensi II (3) die 20 Oetobris
S.
Maximus murt.
veniunt.
et Ursula virg-.
cum
xi millibus
virg". et
virg". et
die 21 S. llarion abbas et S. Cordula
raart.
Ex
his
putem manifestum
esse
multo plures codices quihus additamenta ad 21 Oc- (lOlontur. tobris intrusa fuere. In codicibus, guos SoUerius Aniverpiensem majorem et Rosiveydinum appeiiare soletet qui origine Angiicani siecuio xii conscripiisunt, hxc habes (ly) Civitate Colonia, [pnssioj sanctarum undecira millia virg-inum. Eadem, nisi quod ioco passionis natale sc?'ibitur, iegimtur E in codicibus Antverpiensi aitero ei Ugheiiiano et editione Maxima Luhecana, qu.r Scvcuio xiii in Cisterciensium clausiro orta suni. Sed quid hgec prosequor ? Ex magna codicum et editionum ca:
guantum post elevatas medio sseculo\n etdeinceps sanctarum virginum reliquias incrementum acceperil earum cultus; ante exstabat, etiam extra
Coloniensem dicecesim; sed rarus et parcus; et guidem aberat earum memoria a halendario Laures-
quam Solierius in parando Usua^^do suo adhibuiifSequenies tanium omittunt ad ilOctobris

terva,
martyrum Coioniensium commendaiionem Pra.-
hamensi
sa^culi ix inclinantis;
tamen recentior
(4)
manus
adscripsit post S. Hilarionis festum
Tomacensis ssecuii \ni, origine Aiioviilariensisin Rhemis; Pulsanensis ssrcidiKii; Centulensis ejusdem <evi; D.LcMare signaius A,scriptus Augustoduni sxculo xi; Vaticanus sxcuio xii pro
tensis;
Et solemnitas sanctarum virginum ad Agrip.; a Vaticano similiter quod certe origine Ge7-manicum esi et verisimilius Trevirense, adeoque initio sseculi XI scriptum (3); et demum a Palatino-Vaticano, Scvculo xii ad Rhenum superiorem scripto (6). Edidit cardinalis Majus (7) eruditissimum commentarium Nicoidi Alemanni de kalendario buxeo pugillari, origine Belgico, et procui dubio antiquissimo; quippe quod haheat quinquaginta quinque solummodo festa et careat SS. Dominici, Francisci, Ludovici et Thomee Cantuariensis natalibus. Porro in eo ad 21 Octobris reperit Alemannus signum [nomina enim non habet, sed cujusque sancti insignia, non secus ac Amsietodamense editum ah Isaaco Lelong {S], Danica ab
ecciesia
Beneventana S. Sophise
coiiecius et de-
quamhunc receniior manus hac commemoratione vacare non sivit; reliqui omnes aut fuse laudant Ursulanas virgines secundum BB. Eiisa-
mum Heriniensis seu Rhemensis sêcuiixi,

quam
et
beihcC et
viori, tione.
Hermanni revelaiiones aut saliem eabrequam supra referebam, ornant annuntiaet
Atque hinc quoque coiliîtur, quod pauio alibi animadveriimus; singuiariier propagatum et exiensum fuisse S. LTrsuliE et sociarum pubiicam venerationem, post quam medio ssecuiowi innumera earum corpora eterra ievari
supra
coepta sunt et in quasvis
mundi
partes ivansferri;
llinc paiiivt
iiOiicu
quum
prius inter angustiores fines coarctaretur

cuitus.
raluni
earum
Olao Wormio (9) et Gallo-Belgicum a Ludovico Frati (10) illustratum); quo signo, utloguitur Alemannus, pictor Coloniense coemeterium ob oculos proponit, in quo Ursulse ejusque sodalium virginum
corpora condita sunt. Ai, quod
tas
169 Atgue ex hac paulatim crescente ceiebritate factum est ut ohscuraretur S. Hitarionis festivi-
est S. Ililarioriii
itomeii.
damnum est, perdi-
fuerunt imagines. In Kaiendariis runicis ab Oiao Wormio ediiisnotaniurquogue uhique undecim miiiia virginum, pierumque sagitise indicio. In simiii halendario Venetensi, guod p7'ocul dubio saicuio xvii sculpimn est et ssecalo sequenti a Lanceltoto illustraium (II) (puiabant ante homines characteres esse magicos), SS. Virginum festum
nuiio
niiclanii
primus iocus daretur sayictis virginibus. Quod quidem ex ingenti Missalium et Breviariorum tam veterum quam recentioruyn copia, qua musmim nostrum instructum est, maximeexdotas et
nis nobiiissimi viri Ba7'onis de Viron non ita pridem defuncti, facile demonsiraremus de universo
fereBeigio
et Germania, de Angiia, Scotia, Dania Hungaria, de Itaiia pa7'tim et Galiia atque et etiam de plurimis peninsuix Hispanise difecesi-
bus; simiiiter de pierisque ordinibus religiosis,
modo
nii
indicatur.
167
Quum
Beda, Fioriis, Rabanus, Ado
et
Not-
Sionim,
de sanciis virginibus haherent. XJsuarkerus vero ad diem 20 Ociobris earum meminisset, dus fieri non poterat ut, quum sxculo xii ubique pro(I) Alllianu*. lic Caleiidariifi,
Prsedicatorum sciiicet, FF.Minorum,PrsemonAugustinianenCirterciensium straiensium sium, Hospitaiis S. Joannis Hierosoiymiiani,pluribus congregationibus Benedictinis; iia ut tonge faciiius recenserentur ecdesise in quibus sancta, ,
pag.
2!(i.
(2i
Ap. Georgi,
Mar-
l5)lbid, pp.7"i5 (i)Jhid. pag 7,18. (/) Patruin 093 p..g. 701.-(*)) Ibid. pag. (^l Il.id (8) Ilistonsche bcschrynova bil.liolbeca. tom. V!, pag. xlm. () vinge van de rerormutii' der stoilt Annterdam, pag. .^50.
tyroloKnim Aiionis, pag 718.
(10) Di uu ?jMi Danici, pag. 87,90.92.9, lOl). 102, (19. Calentlario rtinitu dcila ponlilJtia UiiivcrMti'. di liiilonDii. U-4ogn>, lom. IX, ISil. l!l) Mf^moiies de facoiii^rnic dr* inscriptn.n. pag. 2r.5 el scqq. (12( Acl. .SS. sutc tom. II Martii, pag. xxxv,
(13) Ap.Sollcriun), pag. 616.
Octobris
Tomus IX.
39
rum
274
tVCTO
V. D. B.
GLOKIA POSTHUMA SS. URSUL^ ET SOCIARUM. rum mrginum festum omittebatur, quam in qui- hsereiicorum martyrologia,
bus celebrabatur solemnius. Sed ex quo iempore correctio Breviarii Romani prsevaluit, in quo nuda fit commemoratio absque iectionibus de Coloniensibus martyribus, nonnullis in locis decrevit
quse sssculo xvi prodierunt, consulere. Gaspar Holiwurm Athesinus anno 1559 in iucem dedit germanico idiomate Ca-
sanctarum virginum
cultus,
quamquam com-
plures ecclesicv et integra regna privilegium consecuta swit celebrandi SS. Ursulae et sociarum
festum ritu duplici cum lectionibus propriis, desumptis ex Annalibus ecclesiasticis Baronii seu ejusdem notis ad martyrologium Romanum, aut, si mavis, ex Galfredo Monumetensi. Usque ad ipsos Slavos penetravit S. Ursulae et sociarum cultus. Passim notum est in Dalmatia et in parte Illyrici celebrari liturgiam sacrani et universum officium divinum lingua Slavica secundum ritum
lendarium ecclesiasticum, Kirchen Calender, martyrologiorum forma conscriptum in eo ad 21 Octobris brevibus secutus est passionem Regnante Domino, et ad annum 450 martyrium retuiit. Postea Andreas Hondorff, parochus lutheranus in Droyssig, ei secundutn eum Vincentius Sturmius, ludiiyiagisier in Bitierfeldt, aliud Calendarium sanctorum ei hisiofnarum anno 1579, in quo graviter invehuniur in superstitiosam credulitatem catholicorum, compendio iamen complexi suni hisioriam Ursulanam, non omisso Cyriaco papa,
:
secundum B. Elisabeihas Revelaiiones, quse jam catholicis compluribus non sapiebant. Sed hsec
hactenus.
172
Romanum. Porro
in codice Slavico, ScEcuIo xiv conscriptOt et Breviarium, Missale et Rituale illius riius simul continente, festum undecim mil-
Neque
sola dies 21 Octobris sanctis virgini-
co,
Afemoria SS.
Virginum
Rum<xni,
in
Martyrologiit
lium virginum peragendum prsecipiiur (1]. Yerum ad mariyrologia redeamiis. 170 Exeunie saecuio xvi plura conscripia fuere martyrologia ad usum ecciesise Roynanse; hsec inter venit primo loco raartyrolog-ium secuudum morem saerosanctse Romanae et universalis ecclesiae R. D. Prancisci Maurolyri abbatis Messanensis, multo quara antea purgatum et locupletatum; cujus exempiar anno 1576 Venetiis apud Junias excusum mihiprx oculis est. In eo ad 21 Ociobris legitur Colonise sanctarum undecim millium virginum, quse pro virginitatis constautiamartyrio vitam cousummaverunt, ab Hunnis interfectEe, sub Attila
:
bus coiendis destinaia fuii. Diximusjam de festis iranslaiionum SS. Ursulte et Pinuosse, sed aha supersuni, Theodoricus,monachusetsediiuusTuitiensis,
ot,m
fma
ce.
''""
Coi$.
"|*'["'^''"
quiprsecipuaspartes habuii in effodiendis et transferendis sanctarum virginum corporibus, Gerlaco et Hartberno abbatibus, in exiremo capite scriptionis de his gesiis, hsec tradidit Hartbernus abbas instituit ut dies quj est xii kal. Novembris [celebrareturl in bonorem sanctarum E virginum; sequens vero, quse est xi kal. ejusdem mensis,in bonorem sanctorum martyrumjzâ ut una dies alterutri sexui venerando assignata esset
:
prxierea
translatio sancti Cyriaci
iiii
kal. Maji;
iiii
translatio S. Ursulae regiuEe et martyris
nonas
militantibus,
quarum princeps fuit Ursula, Brittanorum regis filia. Pone illos fastos sacros prodiit anno 1578, item Veneiiis, sed apud Anionium de
Ant07iiis martyrologium S.
in singulos anni dies
Julii; translatio S. Evergisi, Coloniensis archiepis-
Romanae ecclesite usui accomodatum ad sanctissimum patrem Gregorium XIII pontificem optimum maxi-
hucnon attinet) v kal. Octobris. Reliquorum autem sanctorum festivitates idem abbas hoc modo celebrari decrevit, quatenus per duodecim
copi, {hic
mum,
tore.
Petro Galesinio, protonotario apostolico auc:
In eo ad dictam diem habes
ColoniEe sanctaquae pro Christi
rum undecim millium virginum,

religione et virginilate tuenda ab
meuses omnes sequaliter dividantur, ut in unoquoque mense in haiis * kalendis quibus virilis sexus martyres sunt annotati xii lectionibus honorentur; similiter el in singulis mensibus feminini sexus martyres in kalendis quibus sunt annotati xii que
lectiones sortianturârfeog-ue singulis niensibus
iJsT
Hunnis
necatEe,
duo
quarum principem locum Ursula

catJE
t
tenuit, ad dupli-
muiationet
in
Bavoniam.
Harlyroiogia
hxreiicorum
coronajpramium abierunt in coelura. Quumverd Gregorius papa XIII in mandatis dedisset doctis atiquat viris martyrologium Belini, quod olim Romanum quoque dicebatur, sed merum Usua,rdinum auctum erat, recognoscendum, aique in hac adornanda sparta imprimis sudassei Baronius, qui sibi persuaderi ab alienis passus erat Ursuianas virgines ad ostia Rheni passas atque hinc magno numero Coioniam iransiaias, fidemque haberet Galfredi Monumetensis fabulis,jam anno 1583 [habemus sciiicetexemplar mariyrologii Romani reformati hoc anno Romse ex iypographia Dominici Basceeditum, quse editio propier menda suppressa fuit) hoc sanctarum virginum encomium inserium est Apud Coloniam Agrippinam natalis sanctarum Ursul* etsociarum
171
:
habebant Tuitienses festa de aliquot sanciis ex comitatu S.UrsuIa3,w?zwm de aiiquot viris,alierumde aliquot feminis, quorum penes se conservabant reliquias : quamdiu id institutum durarit, mihi plane incompertum medio sxculo xvii id ignorasse videiur Geienius, atque ipse Crombachius.
;
^ XVIII. Calendarium Ursulanum;

seu
festa
i.-
Martyrum
Ursulanse
Sodalitatis
distributa.
per singulos menses
ejus, qu8B pro Cbristi fide et virginitatis constantia
ab Hunnis
runt
:
interfectse martyrio
vitam consurama-
quarum plurima corpora Coloniam delata fuerunt; arbitrabatur scilicet Baronius ea huc iata fuisse ex osiiis Rheni. Veriim, licet hanc opinionem numquam posuerit, muiavii verba brevi
post in editione,
in
verai Boltandus Calendarium Ursulanum, continens festa martyrum Ursulanse sodaliiaiis per singulos menses distributa, idque ad Crombachium destinarat. Publici juris id fecit Ursulanus vindex, additis aliquot nominibus. Verum id
II
Commentariipr^vii videre fuit, incoha-
haberi voluit, ApudColonitim Agrippinam natalis sanctarum Ursulae et sociarum ejus, qua^ pro Christiana religione et virginitalis constautia ab Hunnis interfectse martyrio vitam consummaverunt: etplurima earum corpora ColoniEe coudita fuerunt: hasc forma ad hanc usque diem servata. Juverit et
quam auihenticam
:
hunc
modum
multo pluribus auctum, typisquoque edam; alius est modus quo meniio fiai de pturimis, Ursulanse socieiaii adscripiis ei singulari honestatis veneraiione. Mea iamen nequaipse,
quoniam vix
7nens in his coliigendis fuii omnia breviier recensere quse olim certis anni diebus facta sunt atque eiiamnum fiu7ii. Ne teniare quidem iiiud voiui* Id soium cogitavi prsecipua qusedani annoiare et aiia quse sponte occurrebant, et simui ali-
quam
(t)MarliDof,
les
MQDuscrits slaves de 1& bibliolhûc imp6nalcde
Puris,
pag .71,
quid

A quid singulare hdbehant nam ea qitge die %\Octobris, in omnibus fere fiehant templis in quibus Colomenses servabantur reliquiss, omnino negligenda duxi. Pleraque etiamprseterivi quxsupra, ubi de reliquiarum translationibus dixi jam scripseram.Porro accipe id Kalendarii specimen,
:
275
(7)
natdus
digiis
(6),
Arturtts a Monasterio
parceyites.
aliique, pro-
CTO
V. D. h.
non
Ejus meminere decessores
ad 29
xii
Jan., 17 Julii, 18 Julii et 10 Septembris, et Bailletus ad 21 Octobris. Satis habuimus supra

bere.
inquo quse uncinis inclusa sunt, ipse inserui; pauca reliqua sunt Bollandi et Crombachii.
JANUAIUUS Ravennatia ita Florarium ms., guodpenes decessores erat. Ortum id nomen ex
[17. S. Sulpitii
:
genuinum de hac translatione diploma exhiMeminit ad eamdem diem ab nominis simi-
litudinem Gelenius in Fastis alterius S. Odilite ex societate Ursulana, Mediolanum translatx. Sed hujus nomen ne i-eperitur quidem in Martyrologio Mediolanensi.]
FEBRUARIUS
[I.
fictitiis titulis et
Revelationibus. Ravennates ta-
Coloniae, in
ecclesia
men
sanctorum Joannis
et
aliquot historici archiepzscopwn hunc, atiis archidiaconum, priscis temporibus incognitum,
Cordulffi,
sanctarum
Brig-idre, Heleuffi et SapienticB
inlibros suos intulerunt.]

19. Colonise translatio S. AntoninsB et aliarum sex virginum et martyrum, de societate xi millium virg"inura , ad ecclesiam parochialem S. Joannis Baptista. Additiones Usuardi [in editione Lubeco-
virg-inum, filiarum S. Kihani ducis et neptura S. Ursuls. Sic Getmiius in Fastis et Menologium Colo-
niense ms.;
clesige
verum
,
aiibi
(8)
inter Festa,
ilii
ec-
propria id non recenset Gelenius, De iisdem vide in Opere nostro prsetermissos ad hanc diem et Bailletum ad 21 Octobris.]
6. In Marcolensi asceterio anno 1261, susceptio corporis unius V. et martyris ex S. Ursulai sodali-
Coloniensi\Ferrarius, Canisius, Gelenius.[Bjus-
dem meminit Joannes Witsonus in editione Martyrotogii sui Anglicani, quam anno 1640 inpublicam lucem dedit,ad 15 Januarii.Decessores nostri B de eadem
\f>
translatione breviter
et
et \d
Januarii
ad
11 et 12 Maji.
quoque memoriam
fecit
meminerunt ad Ejusdem Bailletus ad 21 Octobris.
et ms. ioci, [Geienius et MonoioColoniense ms. Id corpus, Marcoiensihus prope Atrebatum regularibus canonicis dono daium a Margareta comitissa FiandiHas.] [Eoriem die Calaffffi in dicecesi Vicensi in Cata-
tio.
Saussaius
gium
f;
Celebrahatur solemnissime id festum feria ii Penpuhlica in qua corpus deaurato locuto inclusum portabatur per parochiam, et proprium officium fiebat cum commemoratione ferix. Multis, addit Gelenius (1), claret
tecostes supplicatione
divinis beneticiis, prEesertim impetratis contra febres. Est B. Antoniae et
lonia S. Calamandse
quam BaiHetus ad
21 Octo-
bris
commemornt.]
sociarum praeclarus maniet
pulus virginiim
veneratione quoque dig-nissimus
propter suavissimum
quem exhalant odorem

illassa
quod carne cuteque raultum
spectentur cor-
pora, prgeferentia martyrii plag-as. Eadem leguntur in tomo II libri ms. cui titulus Colonia metropolis sacra.
12. Treviris S. Gerasinae reginse in coenobio S. Matthiaecum honore sanctitatis approbatfe quiescentis. Saussaius; addit Ferrariusex Menologio Scotiie Hcec regina SiciiicB traditur S, Virginis Ursuiie matertera, cujus corpus in camobio S. Mutthi,v Treviris requiescit. [Hcec ex Revetationihus B. Hermanni excepta. Quinque Gerasinas novit Crombachius. De hac quoque agunt Geienius, Menoiogium Coioniense ms. decessores nostri in Prêtermissis ad hanc diem, Baiiietus ad 21 06'-
Tomus
ilte
II,
quem
ssepius citabo
tobris aliique.
billcB
,
S.
GerasiuEe, Adriaîi, Aurese,

et
sub nomine Menoiogii Coloniensis ms., fastos sacroscontinet Colonienses, Osnahrugenses,MonasLeodienses Mindenses et Ultrajecterienses
, ,
Julianee
Victorise
Bameminit Cajetanus
'
1,)
ienses.']
22. Coloniae in ecclesia 8. Cuniberti
commemo-
undecim millium virg-inum et martjrnm. [Hahent quoque hanc commemorationem Gelenius et Martyrologium Coloniense ms.; sed infrequens festum erat.']
ratio
noster (d) ad 21 Octobris, ubi tradit S. GtrrasiniB caput Assisii servari,eo, ut famaest, delatumper S. Bonaventuram.] 14. CoIoniEe S. Valerii martyris, quera necatum ob pietatis Christianae confessionem a barbaris, qui S. Ursulam ejusque socias trucidarunt, endcra causa
Agrippinensis ecclesiae traditio testatur. Additiones
(;
OlAssipone illatio templo S. Eochi capitis S. Clementis episcopi et decem aliorum craniorum, brachii S. Josippge cum multis aliis ossibus marty25.
rum
sodalitatis
Ursulanae. [De hac translatione

S. Ursulge reginas
fuse supra actum est xiii.] 28. Apud Colouiam translatio

et
sodalium ejusxi millium virginum etmartyrum,

Coloniensis
ci-
quse facta est per S. Cunibertum

vitatis
Carthusiame etFerrarius vocant eumdem regem; MS.Joannitarum eum cum Theodora fiiia et piurima famitia repertum esse. [Hc-ec inventio F a cOcBvo conscripta est anno 132U particidam dedit Cromhachius (l\i);sednii singuiare habet.] Item ?odcm die Inventio S, Cordula? V. et M. de eadem societate, facta per Albertum M. quondam Katisbonensem episcopum anno 1278, Fer?'arius, Additiones. [Ambw proxime praecedentes annunaddit
;
archiepiscopum. [De hac translatione dixi-
mus
vjji.]
[Eodemdie, Heisterbaci
dicata suut a D.
altaria,
auno Domini 1227

S.
de-
tiationes ieguntur in additionibus Ursuardinis ediiionis Lubeco-Coloniensis, Greveni et aliquot codicum. Eosdem memoratmnt Geienius, Menolo-
Wetzelino, episcopo Revaliensi,

Ursulge etc.
gium Coioniense ms.
primura iu honore brarne Beisterhacenses (2).]
Memuna ex
et decessores nostri in Pi^mtermissis ad hanc diem. Noiaverim tantum Jam sub Geriaco inventum fuisse C07'pus, cui affixeymnt tituium, brevibus capientem S. Cordula; his-
29. S. Otiliae vel OdiliEe virg-inis, quse fuit
XI millibus, Ferrarius. Saussaius ita habet : Apud Hujum in Belgio, susceptio corporis S. Odilite V. et
M.
ex
S.
Ursulae sodalitio.
[Celebrabatur
h^c
Huji apud Cruiferos die 18 Julii. Facta est anno 12S7 de ea fuse egerunt Chapeauville (3), Cromhachius (4), Baronius (5), Ray
translatio
.-
toriam quidni proba documenta habemus, quibus constet huic quoque S. CordulEe pro iibitu non a/fictum fuisse nomen? Caeterum de ea dicetur fusius ad diem sequentem.] [IG. S. Julianae Osnabrugse iu Wcstphalia, de qua
:
meminit Baiiietus ad
21 Octobris.]
[24. SS. Polycarpi, Marti: etsociorum

In Conliniiatione
martyrum
(2) Ap. Crombachium, tom. II, in Aiinotalioiiibus (i) S. Ursula illustrata, pag. 684 de Joaonc Hocsemio, cap. 14, et scqq. (5) In nolis ad Martyrologium Ruiuanum, ad li Sept.
(l)DeColoniK Mogniluiiine.pBg.4IS.-
pag. lUUIi.
(5) Hi^t.
Lcod.
t)piii'0|)|>.
Barouii ad anniim ISHIj, num StJ18 Julii. iHjDeCoioniae M.igniludiiic, (iU)S. UiBiila p3g U:; - (91 Siincti Siculi, tofii. I, pag. ili9. illustrata. pag. 1012.
(li)
(7) Gvucceum snrrum ad
Annalium
ex
276
lociom
^- ^-
GLORLl POSTHUMA
SS.
URSXJL^ ET SOCIAKUM.
S.
ex sodalitio Ursulano transpositio in monasterio Bon^-Spei. Ita Gelenius in Fastis. Sociorum no-
Translatse fuere Tuitium omnes putatitii hujus ideo Gelenius aliique omitCyriaci reliquia?
;
l>
mina exprimit Rayssius
in Hierogazophylacio Honorati, Terentise. MarBelgico, scilicet Valerii, Marg-arita. garitse, Baldinffi, Sambarise et alterius
tunt particulam aliquarum

adjecit,
S.
quam Crombachius
etiamnum, hujus
quoniam suo
3evo, ut
Cyriaci reliquide in tujnulo lapideo servari di~
Eorum
corpora, ut hic idem adclit, in Belgicis Geusiorum tumuUibus ab iconomachis redacta
cebantur e regione camera^ aureas. Nolim tamen negare partem servatam fuisse a Tuitiensibus,
reliquis tributis aliis ecclesiis, videlicet
S.
fuere in cineres; quod ibidem collectos habuerunt in veneratione, donec saeculo proxime prseterito exeunte abbatia supressa est. lidem recurrent ad
29 Octobris etc.] [28. Translatio S. Pinnosae. Ita in Calendario Assindiensi, scripto inter annum 889 et 89L Alia
Ursulee,
S. Cuniberti et Cathusias Coloniensihus, et parte capitis templo Mediolanensi. Rahet etiamnum S. Ursulae hasilica S. Cyriaci caput, argento in-
citavimus in Commentario prxvio num. 262 Gloria posthuma num. 96.]

MAllTIUS
[2.
et
in
clusum. De his omnibus dixerim Serventur reliquise , omitiatur titulus et nomen commune habeatur. De hoc S. Cyriaco multa disputaviiuus
:
in
Commentario
pra^vio,
nempe
xi.
Paucipon-
Translatio SS. Benedictse et Felicitatis marty-
rum. Sic additiones ad Martyrologium Usuardi ms. ecclesiie S. Gudulae Bruxellensis. Videntur esse martyres Ursulanse e quarum sodalitio sermbatur olim corpus S. Benedictge abbatia Viconiensiapud VaientianasetS. FelicitBtis in abbatia Marchianensi ad Scarpum fiumen. Ferebantur tamen tot alia corpora SS. Benedictarum et FeliciB tatum de ^.\5Tsn\^comitatu,ut nilstatuipossit.Cfr Acta Sanctorum ad hanc diem in Pr^termissis.] [11. Coloniie in ecclesia S. Maximini S. Gorg-onii
ducis et martyris ex societate Ursulana. Ita Gele-
nius in Fastis et Menologium ms. Coloniense : verum ubi Gelenius hujus ecclesise reliquias recenset (l), eum episcopum appellat. Prudentius putem titulum taceri; nomen haberi pro communi.']
24.
Li monasterio Bonaespei transpositio sancto-
rnm martyrum Policarpi, Martii et aliorum sociorum e Societate S. Ursulae. [lidem sunt quos supra dedimus ad 24 FebruaHi et recurrent ad 29 Octohris et 4 Novembris.]
APRILIS.
Dominica post festum Paschse,

nobio festum
Coloniae
S. S.
in Belianeusi coe-
cum
Honoriae vel HonoratSB V. et M., Ursula passse, et inde circa an-
num
in
13U0 ullatse; cujus
cum nomen
est.
ig-uoraretur,
oratione ad cog:noscendum fusa, super altare e coelo
schedula scriptum repertum
noldo Rayssio (2). nologium ms.]

Feria iv post
[H^c ex ArHahent eadem Gelenius et Me-
Dominicam Quasimodo, Montibus in Waldedudis corpus S. Nostrae sodalis Ursulanae anniversario festo recolitur. [Non C tamen reperitur aliquid in ejus honorem in Officiis propriis hujus ecclesiee, ineunte sseculo xvn
ecclesia collegiata S.
impressis.]
fuerunt propter admirahilia quse ei adscribebantur gesta. Extra Tuitium tamen nuspiam de eo celebratum fesium. In complurihus etiam Breviariis Coloniensihus antiquiorihus, qu^ apud me sunt, altum de eo silentium in quihus quippe lectiones desumptas sini ex Passione Regnante Domino. Sed melior ei fortuna apud Romanos. Re quidem vera hi ante finem sasculi xv non leguntur ullam commemorationem fecisse de S. Cyriaco et ne quidem de S. Ursula certa nulla deeis mentio in Missali se* cundum morem Bomanae ecclesise per fratrem E Philippum de Roting-o Mantuanum, ordiiiis Minorum de Observantia, bona diligentia et fideli studlo purg-ato et impresso Yenetiis arte et impensis Ni* cholai de Poanckforda anno Doraini 1487 nequein Brevario ad usum sanctae Romanaj ecclesiae cum multis novis oflaciis additis ac diligentissime emendato et Venetiis impresso anno salutis 1503 die verum in Missali secundum 21 mensis Augusti usum et consuetudinem Romanae ecclesiae cum summa diligentia et fideli studio purg-ato anno salutis christianae 1492, die vero II mensis Decembris et in Missali Romano noviter impresso cum annotationibus in margine, jnssn et impensis nobilis viri Lucantonii de Giunta Florentini, anno a nativitate Domini 1515, iv nonas Januarii, in alma Venetiarum urbe, in praevio calendario legitur ad 21 Octobris Undecira millium virg-inum. Non iransfertur. ita ut formam fere haberet Hylarionis abbatis nunc ad libitum vocamus. Breviaojficii, quod rium, huic Missali respondens, non habemus; sed in Breviario Romano, anno 1522 itidem Venetiis excuso, novem leciiones de S. Ursulse comi- P tatu et mariyrio habes, excerptas ex Revelationihus SS. Elisabethde et Hermanni, aut, si mavis, ex S. Antonini Chronico, qui universam fahulam contraxerat multa hic de S. Cyriaco papa. Simitifices eo celehriores
;
:
SS Joannis et Cordulse [4. Colonias S. Ambrosius martyr ex societate Ursurequicbcit lana. Ita Gelenius et Menologium Coloniense ms.
in ecclesia
Versimiliter exponebantur hac die reliquix.] [Ui. In mouasterio de Aqua ordinis Cisteriensis in ag-ro Carnotensi, S. HonoratiB virg-inis et martyris e sodalitio Ursulano. Jbi
Brevario, anno 1550 typis dato et indicato a Crombachio seu potius Bebio (3). Utrumque locum omittimus, utpote ab aiiis |4) recitatos. Breviarium Romanum qnod vulgo Caraerae vocant, innumeris pene locis integ-ritati sute ex authoribus
iiter in
unde conflatura
est
opUraa
fide restitutum,
quod
ob corpus, Colonia acceptum, festive honorabatur, teste Chalemoto. Cfr Acta sanctorum ad hanc diem inter Prsetermissos,]
Parisisiis ex officina libraria Jolandaj Bonhorame,
viduaespectabilis viriThielmanniKerver,anol553
prodiit,
ad eamdem diem offcium semiduplex sex lectionum habei de undecim miilibus virginum
secundo loco alterum novem lectionum de B. Hiiii
lu couventu S. Antonii de Alcacer do sal, S. RespousEB et sociaeex Ursulanis, cujus illic reliquiae houovatae. Ex Hagiologio Lusitano Cardosi et Actis Sanctorum inter prsetermissos hujus
[2."i.
et
larione. liiic lectiones
et iv
magnam partem
civitate
de
S.
Cyriaco
De Colonia
erg-o
ad Ba-
diei.]
monasterio S. Heriberti trunslatio aliquarum S, Cyriaci papae romani. reliquiarum [Id festum insiiiutum ab Harthemo, abhate TuiaS. Tuitii in
sileam navigio venientes, abinde Romam pedeset tres advenerunt. Quas omnes papa Cyriacus quod et clerus cum Isetitia et honore suscepit
;
ipse de Britannia erat et
consanguineas inter
illas
tiensi,
(1)
quemadmodum supra diximus num.

- (5)
S. Ursuld
iliusliatu, |)g.
172.
nonuuUas habebat. Huic cum cum ret, revelatum est quod martyrii palmam
Ibid.el
et ipse virgo existeeis
DeColoiiiie Magtiitudinc. pog.
347. (2) Hierosaznphylaciuio

Hi
el
PropyUum
Maji, pag. 29.
Bclgicum, pag. 90.
Sd.
(4)
esset

A
ergo aliquamdiu UomEB moram traherent, fecit papa Cyriacus aliquas nondum baptismi gratiam consecutas sacro fonte lavari. Demum manifestans voluntatem suam coram omni clero, papatui renuntiavit, cum anno uno rexisset ecclesiam et mensibus tribus, novusdecimus post Petrum apostolum. Quod nimis seg:ere clerus acceesset conaecuturus.
pit. ut,
877
tCCTOtl
Cum
sulana. Ejus caput ibidem honorifice custoditur. Ita Gelenius in Fastis, qui antea (2) jayn tradiderat id caput cum centum quadraginta sex aliis
D. B.
visitatum fuisse anno 1523. Hac die facta S. Walburgis memoria, quodeadem aiterius Walburgis,
SS. Willibaldi
ageretur.l
[3.
et
Winihaldi
sororis, festum
relictasede Petri, post illam multitudinem

:
In Marehianensi coBnobio dedicatio altaris in
perg-eret
mulierum nescientes consilium Domini. De consilio tamen et suasione sua alium eleg-erunt
Antheros vocatum, de catalogô pontificum illum Cyriacum removentes.... Bgressus itaque de urhe Cyriacus papa cum dicta multitudine virg-inum ac
etiam associatis eispluribus episcopis sanctis, Coloniam proficiscebatur.... PassEe sunt autem circa
honorem
tustis
SS. Josephi, Piati et undecim millium virg-num. HsBc dedicatio, anno 1416 facta, hisve-
carminibus celebrata
est (3)
Milleno glomere, quadringenteno comitante, Inque nonodecimo, maji lucenteque terno, Conditur iu plana crucis araque uudaque plana
annum Domini
miani
237 tempore Antheri papae et Maxi-
imperatoris. QucB omnia cum visionibus B. Elisabethge conveniunt. Nil horum, nec commemorationem quidem admisit cardinalis Quignonius in suum Breviarium, cujus duo habemus
Ossaque mitrati Joseph, necnonque Piati. Ast de virginibus undenis millibus inde.] [Eodem die Parisiis S. AureEe virginiset martyris
UrsulaniB. Ita Lahierus in Menologio
exemplaria, alterum editionis Lugdunensis anni 154*), alterum in eadem civitate impressum anno 1559. Nunc vero, quum non amplius exstet luitiense ccenobium, nulla amplius de S. Cyriaco K agitur uspiam festivitas neque putem alicubi in offxciis divinis ejus nomen pronuntiari, In Breviariis Coloniensibus sxculi xv et xvi ne alludebatur quidem adeum; post in ofjlciis propriis allusum, sed nomen silentio pressum ; an recentius hxc mutata, dicendo haud sum.] [29, ValentiEein Hispania, iu templo FF. Praedicatorum S. Angelinae seu Ang^linae, virginis et martyris, corpuris inventio memoratur ad hanc diem a Marietta, lib. iv, cap. 62, Ferrario in Catalogo generali, Arturo de Monasterio in Ggnecaso sacro aliisque. Usec inventio casu facta est dicta die, anno 158S. Tunc scilicet retectum post vetustiorem in capitulo seu sepulcro familiae Baylorum sacellum affabre et antiqua arte confectum quasi graecum armariolum, et intus arca, in cujus fronte apparebat, ab eodem (ut videtur) artifice, qui veterem tabulam pinserat, vivis expressa coloribus diva quasdam innixa g-enihus; cui lictor praetendens gladium, lata sententia judicis, caput abscin;
virginum ad hanc diem. Bst eadem ac S. Avia, de qua inferius singulari commentario dicetur.] 9. Tornaci apud Cruciferos exceptio S. Lauguidte virginis e S. Ursulje sodalitio. Ms. ioci. \_^jusdem meminerunt Gelenius, Menoiogium Coloniense ms. et decessores inter praetermissos ad hanc diem et Bailietus ad 21 octohris sed nii aliud
;
^^
suggerunt.]
[15,
Parraae in ecclesia S. Joannis evangelistin
monachorum
S.
Casinensiura
translatio
corporis
Margaritae virginis et martyris et quinque saS.
crorum capitum aliarum
UrsuUe sodnlium, quiB

IGijO.
solemniter facta est die 15 raaji aani
Hxcex
Bordoni Thesauro sanctx

lib. VII,
ecclesias
Parmensis,
num.
43 et 96.]
de Gaudio juxta Commartyris ex Ursuitem in latiis, ubi sacra ossa coruscant miraculis Parco Dominarum coUtur in feriis Pentecostes, quo caput ejus ex priori coenobio translatum est Ita Chalemotus in Serie sanctorum Cisterciensis or[16. In coenobio B. MariiE
pendium,
S. Clarfie, virginis et
dinis.
Fjusdem yneminit
Baiiietus
ad
et
21 Octobris,
addens ejus memoriam

sis.]
celebrari in piuribus
mo-
nasteriis dicecesis Suessionensis
Siivanectenfluviura,
17.
In agro Tornacensi, ad Elnonem
dit,
atque
eam
tres aliae
divae consectantur, quasi
coenobio S. Araandi, illatio trium virginiim Coloji\Q-i\^\nva.
ejusdem
sociae
comitesque martyris,... Porro aperta
Loci martyrologium, Saussaius, Rais-
arca, pulvinariura integumentum apparuit et iutra ipsum aliiid integumentum ejusdem materice, paulo
sius.
quidem
deterioris; intime deuique plura ossa re-
[Ejusdem transtationis meminerunt ad hancdiem decessores nostri, Moianus in additamentis ad Usuardum, Gelenius et Menoiogium
ms. Coloniense
[18. lius dicunt
;
perta, sunt et mantile et chartaceum involucrum aromatum vel alterius nobis incog-nitae rei, inquit
sed nii habent de tempore.]
^,
ColonisR, S. Felicis Spolitani, quera alii
hujus inventionis relationem conscripsit, quampartim aut integram ediderunt F. Joannes Uarieta, Historiarum sanctorum
Antistitius,
qui
lenius et
ense.
Spolatensem episcopura fuisse. secundum eum Menologium ms. Coloniretatus est p7'opter aiterius
iiio
me5if Ge-
Ad hanc diem
De
Hispanise,
notis
lib. iv,
cap. 62,
Thomas Tamayus
in
S. Felicis festum.
diximus aiicubi supra
ad Pseudo-Luitprandum anno 96U, fot. 244., Joannes Tamayus de Salazar in Martyrologio Hispanico ad 21 octobris aliique. Pseudo-Luitprandus et PseudoJuiianus eam yiatione Hispanam et martyrem sub Diocletiano fecere, sed hxc
in Gioria posthuma.] [21. ViennEB in Austria
ginum
e.Ksocietate S.
commemoratio octo virUrsuls, quarum capitii ibidera

21
cum
reliquiisaliorum sanctorura ntriusque sexus
co\Mni\xT.
Dehisvide Bailietum ad
octohris.]
meracommenta. Apud
reliquias reperta schedu:
la, his conscripta verbis COUP^... PABTICVLA BEATE VESVLE COBPs... SCE ANGLINE manifestum est retiquias esseorigine Colo quibus
undecim raillium virginum aunoDoraini 1174 obtenta Af 5. ioci. Raissius. VigiliaPentecostesGrimbergai anno 1247, trans30. Lobiis tria capita
latio
quatuor corporum
sudalitatis
Ursulanae per
comitissnra de
Weda
quae
lacte lota, et soli sic-
vendiderunt nienses. Aliasfabuiasde S. Anglina

de
quibus vide doctissimum
(1).]
N\colaum
Anto-
nium
[1.
MAJUS. âzarethi monasterio Majoris martyris ex societate UrS. Walburgis virginis et

Colonise
in
canda exposita, sponte et in alterum latus converterunt. [Eadem antenarrarat Crombachius (1) ex codice ms. Qrimhergensi sed quidni addiderit an dominicalis scriptio coseva esset ? Anno 1247 tiiera
:
erat
F, et vigiiia
Pentecostes incidebat in IS
ynaji.
Sed ubipauio iatius hxcexpiicat Cromhachius non

(4)
Ma6miud,..e.
i-a;;-
SHO.
^3)
Ap. trombach.um. pag. 1022.
S.
UrsuU
illuslrala, pag,
075.
ait
tOCTORB
GLORIA POSTHUMA SS. UESUL^ ET SOCIARUM. S. Cordulse et cui mirabiliter ait id factum anno 1247, sed circa hunc annum;
278
ita ui
D. B.
anniversaria dies incerta sit.']

30N1US.
apparuit, Afrse, Formosae, Paulinae, PinnosEe etc, ex societate Ursu-
Translatio sanctorum virginum et Christi HoDoratae et FIoriDJfi, insuper et

6.
martymm
multarum
lanamultacapita, ossa, dentes etc. Hsec nomina efficta secundum Revelationes B. Hermanni et alia id genus documenta,)
reliquiarum Colonia AgrippiDa ad civitatem Tornacensem inter quas reliquiae de sacratissimo corpore eximise vjrg-inis ac M. Ursulse translatse
;
Martini Tornasuburbio civitatis ; quod actum esse coustat clementiadivinse misericordise, anni Verbi harum unaquseque millenario incaruati 1170
sunt,
et reconditae in ecclesia S.
Hannonia S. Carissae V. et M. e anno 1167 Colonia translatio. Festum ejushoc die celebratur. {De hac translatione diximus supra num. 111 Glorige posthuViconise in
sodalitate S.
Ursulas,
19
mse.)
ceneis in
20
Eodem
die
Prag^
translatio. S, Christicolse,
numero
prsefuisse scribitur.
logio ecclesias ejusdem. \Repositge
Exantiquo Martyronunc sunt eas-
V. et M. e societate sanctarum undecim millium virginum. {Anteaex codice ms. sequeniia recitaverat Crombachius (3) Anno Domini 1410, 19
:
dem reliquix in templo cathedrali Tornacensi, pretiosa hierotheca clausae.] la Elevatio S. Cunerffi V. et M. in oppido Rhenensi. Ipsa
de numero xi millium virginum

:
legi-
sanctornm martyrum Gervasii et Protasii in consecratione altarium, tempore fratris Joannis de Dobrowicz, pro tunc saoristani conventus Pragensis, tumulata sunt hec duo corpora
in
die mensis Junii, in die
tur superstes fuisse sed postea per reginam Rheni^ ejusque pedissequam manutergio strangulata eam multis miraculis gloriosam Rhe:
sepulcro elevato prope altare s;iuctarum

Christicolse
fihae
virginum
undecim millium virginum

;
et Berengariae
nenses venerantur. lidem dicuntur per B. Willibrordum ejus translationem petivisse ; idque, B pr^missis flde dignorum testimoniis,cumperfecisse die 12 Junii docent Molanus, Saussaius, Fe)'rarius. [De S. Cunera in opere nostro ad 12 Junii fuse egit Papehrochius, omniaque quee de ea traduntur neganda duxit. Equidem arhitror eam de S. Ursulse comitatu fuisse, quum ex Sermone in natali constet in insula Batavica aliquot sanctarum Coloniensium virginwn corpora olim
delata fuisse; reliqua certe fabulam sapiunt.] 16 In Eichsel dioecesis Constantiensis, Elevatio
SS. Virg-inum Cuuegundis, Mechtundisel Wibrandis S.
regis Hispanise etc. quee corpora donata sunt per dominum Stephanum, anti-
quum protonotarium regni Bohemiae; quae corpora fuerunt eidem domino Stephano donata per serenissimum principem D. D. Joannem regera Bohemiae patrem D. D. Caroli, imperatoris iv et regis Bohemiae v.)
JULIUS.
2
-p
In Breitenawensi monasterio
illatio
quatuor
Ursulse Sodfilium. Molanus, Ferrariu^.
\Ad
corporum de collegio undecim millium virginum, quse Henricus abhas anno 1142 ab Arnolde Coloniensium archiepiscopo impetravit, et cum honore maximocoBnobio intulit. MsAoci et Trithemius. [De hac translatione actum in Glorio posthuma
hanc\Q Junii diem in opere nostro commentarium de eis dedit Papebrochius, recte affrmans eas nequaquam de Ursulana sodalitateesse, idemet
num.
103.)
4 In monasterio Tuitiensi translatio quarumdam reliquiarum S. Ursulae V. et reginae de civitate

Colouia, [Id
172.
que ibidem sensit de S. Christiana quee sequitur de qua simul egit,]

17
festum ab Hartberno abhate

in
S.
institu-
tum docuimus supra
Gloria posthuma num.

Cyriaci,
In dioecesi Constantiensi S
Colonise
in ecclesia
S.
Christianas vir-
Gelenius Aaêi: Tuitii translatio
ginis eievatio.
18
Cordulse inventio et
elevatio S. Constantise V. et M., S. Eeinaldi episcopi
Pontmni papte exulantis vioarii, et aliarum Ursulanarum es urbe (scilicet Colonia) translatarum. Sed mate ; pugnat quippe cum Theoderici geditui
testimonio.)
de Graecia, Joannis episcopi de Armenia, Willibrandi ducis de Italia, et multorum aliorum mar-
Item
7
S.
>'lorentiuae V. et
M. de
sooietate SS. Vir-
tyrum de societate S. Ursulse. Breviarium loci. C [Ejusdem inventionisinstrumentumpartimdedit Crombachius {\) paucis meminit in Fastis Ge;
ginum undecim millium.

(In
Dania, SS.
Euphrosynae
et
ElorentiEe e
qui et alibi (2) ait : Corpus S. Constantiae martyris ex societate Ursulana divinitus osten.sum est PetronellEe deScherve, ordinisS.Eranlenius
;
numero undecim millium virginum. Locum hap bent ad hanc diem in Breviario Slesvicensi anni
1512, uhi
virg-inis et
earum
lectiones
cum
aliis
confundun-
iur. Dicitur eas transtidisse archiepiscopus
Lun-
cisci,
Coloniensi ad divae Clarae, anno 1327, die BB. Marci et Marcelliani. Monumentum in
abbatissae
densis (Tuvo) easque coli prsecepisse anno 1445. Tuleritne hxc secum Tuvo ex itinere germanico,
pomariosepit locum inventionisethsechabetincisa
ANNO M.CCC.XXVII
HKGINA
FR.
HIC INVENTA EST S. CONSTANTJA HENRICUS LANGENBEEGH M.CCC.LXVI.
Cum
rum
S.
Constantia plusquam mille corpora sancto-
quod anno M4, instituit,acceperitne ah Esromensibus Cisterciensibus in Dania monachis, qui iredecim habebant Vrsulana capita de quibus mira narrat Cromhachius (4), me latet. C^terum vide Acta Sanctorum ad hanc diem inter Preetermissos.)
inter quse ; singularibus hermis inclusa capita reperta cum diva Cordula [Constantia?), videlicet sanctorum Reinaldi episeopi g-rseci, Joannis episcopi ex Arme-
divinitus ostensa sunt et revelata
Ambrosii episcopi cardinalis et martyris, Clementis abbatis et martyris. Regii martyris, Chiliaui ducis avunculi S. Cordulce, Helenae filiae
nia,
S. Chiliani, Florentinae affinis S. Ursulae; reliquias
Brig-idse et Sapientise filiarum S. Chiliani,
Luciae
quse sanctas Virgines Basilea deduxit,
Romam
AnuEe
tOlo.
antesignana
consodalis
Clementiae
reginse,
Kunegundis virginis etmartyris Ursulanae. ea Camerrarius in Martyrologio Scotico.) (12 In coenobio sanctimonialium abbatiae Liberae in Gallia Belgica seu Picardia et dioecesi Noviomensi S. SponsBe virginis et martyris e numero sociarum B. Ursulae. Ex Chalemoto in Actis Sanctorutn inter Pr^termissos hujus diei. 14 In Dacia translatio duorum capitum SS. Virginumde societate uudecim millium. Additiones UsuardifineditioneLubeco-Cotoniensi et Greveni.)
(10 S.
De
(1)S. Ursula illuslrata,

Magiiitudiiie, pag. 41i.
pug.
(3) S.
1012
ct
(2)
Dc
Coloniie
Ibid.pag. 668.
Uisula Jlluslrala, pag. Cyi.
(4)
17 Rhodii
DIE YIGESIMA PRIMA oeroBRis.
79
'"ctom
^- ^**
17 Rhodii ad S. Foilanum festum SS. Secundffi et Paubriraliae et aliarum incerti nominis e sodalitate S. Ursulae. [Sic quoque Gelenius et Menologium
ms. Coloniense.] Item Salsinii prope Namurcum translatio corporis integ:ri e civitate Colonia virginis UrsulanEe anno 1156. Item 14 integrorum capitum c.um his notabiles reliquix SS. Cordulse et Cunerx, cura Hy;
nius aliique. Porro in ea theca inaurata vi kal. Martias anni 1607 a decano et canonicis iliius ecclesise repertas sunt duee membramv, in quarum altera legebatur (1) Anno incarnatiouis dominicie 1261, mense Augusto, die Assumptionis B. Marife
;
Virginis, fuerunt positrein praesenti scrinio reliquite

et concessit illustris et nobilis
Plandriffi et
-.
man^,
quintae loci antistitx, allatse
undecim millium virginum, quas isti ecclesiee dedit domiaa Margareta,

Hannonije comitissa
:
\de hae tran-
slatione superius
dictumnum. 118.] 18 Apud civitatem Huyensem territorii
in altera
mem-
Leodiensis
:
translatio S. Odiliae V. et
brana Ad honorem D. N. Jesu Christi et sacrarum reliquiarum undecim millium virginum, quas quondara dedit et concessit
et nobilis
isti
M. de civitate Colonia
ex
eccIesiaeS. Petri illustris

et Iljinnonife
nobili illa societate xi milliura virg-inum.
Molanus inadditionihus ad Usuardum. [Ejus meminerunt

rii et 18 Julii.
Domina Margareta Flandriffi
decessores nostri inter Prxtermissos ac? 29 JanuaNos de ea paulo supra diximus ad 29 Januarii et in Gloria posthuma, num. 121.
Odilia;
comitissa: videlicet ann. lucarnationis dominicm 1261adinstantiam V. viri Domini Walerici de Mer-
gnia
Immam
et
Idam sorores addit ad hanc
dictEB ecclesiae praepositi residentis, hoc prtesens scrinium seu feretrum, quod ex toto erat in ruinam, anno ejnsdera Domini 1440 omnino repa-
diem. in Fastis Gelenius aliique. Miracula nonnulla recitat Crombachius lib. x, capp. 42,43, 4-4,
45, 46 et 47.]
ratum
fuit.
Actum
in die B. Lucffl Kvangelistie, die
vero 18 Octobris.
Eodem tempore ejusdem Marga-
[19 Coloniae in B. M, V. Horto Praxedis, Ursulanae sociag, caput in honore est cum capitibus SS. Chri-
stin* et aliarum ejusdem sodalitii. Sic Gelenius in Fastis, quod hac die alia S. Praxedis colitur.
Alias,
magna
xerat.]
quas hic indicat, reliquias enumerarat copia, ubi de Cisterciensi hoc ccenobio di-
retx munificentia ecclesia coUegiata S. Amati Duacena, obtinuit caput unius virginis et martyris quamvis triginia et piuribus annis anie sitnilibus reliquiis fuisset exornaia. Exstat apud Arnoldum Raissum diploma, anno Vl^lb scriptum, in quo inter reliquias divonnn exuvias authcniice probatas, recensentur reliquix de virginibus Colo:
li
niEB.]
[22 S. Verense virgrinis et martyris, sociae S. Ursulae.
Fam
[21 Coloniae, in ecclesia Majoris Nazareti sanctae
rarius, et
ad hanc diem commemorat Camesecundum eum Arturics, qui eam Verosupra Revelationes S. EliJoannis et CordulEe
cujusdam ex societate Ursulana apud Machabmos repertae hoc die, anno 1607; cujus caput in Nazarethtranslatum miraculisclaret. lia Gelenius.
iatius narrat
nam
vocat. Vide de ea
]
Rem
sabethcv
S.
[26 Colonice in ecclesia SS.
Annae, consodalis
tur statum suum diem, non alia de causa quam quod festum S.Annde, matris Deiparse, hacdie agatur.']
Cordulae, cui S. Cordula dicirevelasse; sic Gelenius ad hanc

S.
Crombachius, iib. vii, cap. 33 et ex duorum testium ocularium deciaratione explicat sanationemmirabilem Gertrudis, monialis Nazarethanse, quseanno 1608 in fesio S Agnetis contigit.]
[30 ColoniEB Agrippinae in ecclesia SS. Joannis et
Cordulae beatarum Helenfe, Brig-idte et Sapientije
Dominica ultima Augusti. In Viconiensi ecclcsia festum sanctorum et tianctarura utriusque sexus undecim millium SS. Carissje, Cordulffi, Floretae,
;
virg-inum et
martyrum
filiarum S. Kiliaui ducis ex
societate Ursulana. Sic
ad hanc diem Gelenius,
ite-
Christime, Bapkarijp, Corouip, Deodatse, SambariEe, Panphette, FaraninjE, Benedictie, MarOnobiffi,
rum
quia homonyma S. Relena, Constantini M. mater, hoc die celebraretur Colonise. Hsec nomina occurrerunt ad 18 Junii.']
'AUGUSTUS.
1 ColoniEe, inventio viginti
garitae et S.
1632
inventa
Gaugerici episcopi Ravennatis, anno quorum inventionis anniversaria

:
memoria ibidem hac dominica celebratur, [quod circa finem Augusti iiliv^ anni, ut habet Gelenius,
eorum corpora ibidem reperia

,
sunt.
Quando
quatuor corporum de
Viconiam primum devenerint
diximus supra
undecim millium virg-inam iudicio candelarum ardentium in sepulcris earum apparentium Q anno 1229. Chronicon M. Belgii. [De his dictum
societate
num.
111.]
SKPTEMBEll.
I Coloniffl
prodigiosa inventio et elevatio Odiliro
j.'
supra,num. 116.] [Eodem die, ColoniEe, inventio SS. Ursulanarum viginti corporura. lia Florarium Ms. quodpenes decessores erat. Cfr Prsetermissi ad hanc diem,]
est
[5
et Ida3
virginum et martyrura sodalitatis S. Ursulas. [De his jam dictum ad 29 Januaini, 1 S Juiii et in
Gloriaposthumanum.
[2
121.]
Requiescunt Coloniae in ecclesia SS. Joannis
et
Cordulae corporasanctarum Afrae, Formose,Paulinae
In dioecesi Osnabrugensi oiuuium iiatronnrum et reliquiarum dioecesis. Inter eos veniunt sequentes qui ad comitatum S. Ursulre pertineni : PermeTi\i&,
martyrum ex societate Urh^c ad hanc diem Gelenius. quoniam eadem colitur S. Afra, martyr Augustana. Vide de his supra ad 18 Junii.]
et PinnosEe virgînum et
sulana
liana, Cordula, et Cordua. Officium
episcopus dicius Cremonensis, Regina, Jupropriuin ritu
12Colonie Agrippinee, commemoratioS.UrsuIanae
undecim millium virginum earumdem. Additiones [ad Vsuardum in editionibus Greveni et LubecoColoniensi; item Gelenius aiiique.Sed jam pridem abolita hsec comreginae et sodalium ejus
in ecclesia
duplici et Missa de iis exstant, edita anno 1652 jussu Francisci Guiiielmi episcopi. Servabantur in Osnabrugensi ecclesia alise quoque de Ursuiano agmine reliquix; omnesqueanno 1343 dono daise per Godefridum de Arnsberg, Osnabrugensem episcopum pierseque autem Coionise exhumatse anno 1327. De his vide Crombachium iib. viii,
;
memoratio.] [15 Duaci translatio multorum capitum et ossium sodalitatis Ursulanae Colonia per Margaritam Flandriae etHannoniae comitem impetratorum quae eo die in deauratum scrinium religiose sunt recondita in ecclesia collegiata S. Petri. Hsec quoque Gele:
cap. 28.]
[3 Coloniae, in eccIeMa SS. Joannis et Cordula, S. Remacli, archiepiscopi grieci, es societate S. UrsuIee martyris. Ita
titulus ficta
Geienius. Pro more nomen et commemoratio vero propter festum
homonymi
S. Remacli, Tungrensis episcopi.]
[9 Coloniae, in ecclesia S.
(t) Ai>
Maximini, B. Gorgonii
martyrsi
Cronihacliium, |>sg.ti78.
280
iocTORi
GLORIA POSTHUMA
SS.
URSUL^ ET SOCIARUM.
D
^- ^-
martyris e sodalitate Ursulana, cujua mentio habetur 26 Septembris. Ita Gelenius, denuo quia hac celedie S. Gorgonius, martyr Nicomediensis,
bratur,]
Ulyssiponensi, transla[12 Serwalli, in territorio Auct, virginis et martyris ex societate S. Urtio S.
in editionibus Lubeco- Coloniensi et Greveni.De ea translatione plurimum egit B. Elisabeth in suis Hevelationibus.] 12 S. Pantuli, episcopi Basileensis martyris, qui
Fjus corpus, petente Eleonora, Joannis II advectum et in coenouooore, Colonia Ulyssiponem Matris Dei collocatum. nobio' sanctitnonialiu7n ad Vide Arturum a monasterio in Gynecseo sacro de Salazar in Martyrolohanc diem et Tamayum gio Hispanico ad 21 Octobris.] virginum xi millium, [20 In Colonia Agrippina,
sulffi.
tempore Maximini imperatoris D. Ursulam, adeoque eacrum illum xi millium virginum chorum Romam, et in reditu Coloniam usque comitatus est; ubi cum illis ab Hunnis interfectus, martyrii palmamobtinuit.
Mariyrologium Basiteense.
Argentinffi natale
esset ex nobili
illa
15
S. Aurelise
virginis, quse
cum
Societate xi millium virg.

in
apud praefatam urbem
reditu ab urbe
Roma
quarum dux
fuit S. Ursula, virg-o
ex Britannia, quas
tradi debuisset,
infirmita obiit in pace. Galesinius, Martyrologium Romanum. [Z)e ea ad hanc 15 Octobris diem ac-
dura filio revelatione divina

gines,
regis cujusdam nuptui

petiit,
ex
tum
est in
opere nostro, uii etiam de prgecedenti
ut
illi
dentur decem
vir-
quarum
quselibet habeat mille socias: ipsi
ad 12.] Eodem
die Coloniae
Maximi totidem assignatae. Inter quas Pinnosa,
[immo
maximi)
ducis
filia
post
Ursulam
fuit
Sapientia; secunda.,. De quarum numero corpus S. iraperator, et caput ejusdem atque obtinuit Carolus tumbam ornatam auro et argento donavit ecclesiBB translatis, Pragensi. Hxc de reliquiis, anno 1^60
lium virginum, S. rii cum Mauris: qui civitatem ab hostium oceupa tione liberarunt. [De eadem re alibi hgec refert
;
commemoratio undecim milGereonis cum Thebaeis, S. Grego
Crombachius (1) Circa annum 1266 vel 1269 cum hostes urbem nocte pene intercepissent, S. Ursula
MartyrologiumPragenseMs.apudCrombachium
Aperte ibi legzturxu kal. Octobris; dubito tamen an legendum non sit xii kal. Nov., id est 21
(1).
cum cum
visi
virginibus, Gereon
cum
Thebaeis, Gregorius
suis Mauris singuli funalibus corusci moenia
sunt circuire, portas urbis roseis signare crucibus, eumque metum obsidentibus incutere, ut po- K
stridie fugerint, et cives
B Ociobris.] 2+ Apud Walciodorenses anno 1105 translatio trium corporum Colonia ex societate S. Ursulse. Pri-
mum
VI kal. Julii receperunt,
dio tertii
24 Septembris
et
alterum cum dimipaulo post alteram
etiam medietatem tertii corporis obtinuerunt. Raissius in Auctario 21 Ociobris. [De his dic-
metu liberarint.] Domini 1166 sub papa Alexandro III, 16 Annu abbas Philippus de Parco Lovaniensis abdicans se dignitate, transtulit ad ecclesiam B. Martini Laudunensisdeundecim millibus virginibus corpora, SS. Prigiae, V. et M. filiae ducis S. Sambariee V. et M. S. BobiliEe V. et S. Baraonise V. et M. filiae ducis
;
tum
26
in Gloria
posthuma ix.] Apud Colouiam Agrippinam

:
ecclesia S.
Maxi-
mini inventio et translatio S. Gorgouii episcopi et mai-tyris et sociorum ejus qui Gorgonius confessor
fuit regis et reginje liispanise
;
M. S. Macharii episcopi, S. Eusebii et Marii Capellani ejus qui in strage sanctarum undecim millium sunt martyrio coronati et xvi Kal. Novembris, in
;
et
de collegio SS. xi
millium virginum. Additiones [ad Usuardi martyrologium in editionibus Lubeco Coloniensi et Greveni. De eojam dictum ad 9 Sepiembris. Jam
Martino perhonorifice coUocati. Ex auiheniico loci insirumento. [Heec eadem habei Gelenius; et desumpia suni ex Bibliotheca Praemonstratensi,
S.
pag. 507.]
et Saulse
pridem
[24-
hcec
memoria
sublata.]
Aquisgrani in nionasterio monialium S. Justivirginis et martyris ex societate S. Ursul^. Fx nse
20 Civitate Colonia passio SS. Virginum Marthae cum aliis pluribus. Usuardus. [Errore esse factum ut Usuardus ad 20 octobris hxc noretulerit
mina
qux ad diem sequentem signanda

est in
ad Bollandum constat eam ad hanc diem cultu aliquo ornatam fuisse et filiam regis Hungariie habitam. De ea dicium in Actis Sanctorum
epistola
esseni,
dictum
Gloriaposthuma, num. 160
21 Colonise Agrippiuae martyrium S. Ursulanae, xi millium virg. et multorum aliorum utriusque sexus.
inter Prsetermissos hujus diei.] OCTOBEa.
[Anno 1305 Henricus a Vitmberg, archiepiscopus

Coloniensis, festo xi millium virginum priecepit
per totam archidio3cesim
feriari (2).
Vide plura
in-
[2
In Gallia, in monasterio Montis Regalis S. Ber-
fra num. 1S7.]

Ipso die in Scotia transitus S. Darias matris sociarum S. UrsulEE et martyris, quae cum numeroso assertione pievirginura agmine pretioso cruore in
tatis et pudicitiae
gie unius ex sociabus S. UrsulEe. Colebaiur hac die, teste Chalemoto in Serie sanctorum Cistercien-
fuerat Tuitio ejus corpus tempore S. Ludovici regis anno 1260, ut dictum est in operenosiro (2). In diplomate testaiur Conradus, archiepiscopus Coloniensis, quod corpusistud
sium.
Eo delaium-
effuso
Coloniam purpurando
Scotise, Fer-
decoravit. Saussaius,
Kalendarium
rarius.
eximise et sanctee virginis exstitit, quae Berga proprio nomine vocabatur, natione Britanuica, nata cu-
jusdam comitis
illustris.
Verum
quum ibidem
dicatur per diviuam revelationem effossum fui.sse ac in sacrario monasterii Tuitiensis reconditum
multis aunis, ego
Eodem die S. Foilani Lucensis episcopi. [Habet etiamnum Lucse offcium ecclesiasticum de communi. De eo dictumjam in Commentario prgevto num. 4S et in gloria posthuma xi, lit. f.] Videntur etiamnum aliquot Lucenses hunc sibi vindicare episcopum. Scilicet in Diario sacro ecclstarum Liicensium, scripto a celeberrimo Mansi et anno 1S36 a R. D. Barsocchini iierum edito ei hujus aucto, ad 21 Ociobris vindicias legere esi Foilani seu FoUanii. Nituntur autem Kalendariis
pr<vmissis Missali Parmensi anni 1563,e^ Breviaquibus ad 21 Octobris ejus rio ms. sseculi xiv,
non ausim fidem habere proprio nomine vocatamfuisseBergam,nisieosensuquod id ei nomen Tuiiienses dederint. Major Conradi
auctoritas
iu
est,
quo certa martyrii sigua

:
ubi testatur corpus fuisse martyris, et passionis apparent

oculis conspici poterant.]
indicia
hxc enim
6 In monasterio SchonaugisB translatio SS. Csesarii et Verenffi V. et aliorum de societate xi millium
virginum. Additiones[ad Usuardimartyrotogium

ll)
nomen legitur sed quid inde, nisi quod Lucenses, jam hoc eevo ejus reliquias a Coloniensibus
:
acceperani? Invocatur praeterea titulus,anno 1155.

Crombachium, pag.
101:2.
S.
AugusU, p.470.
Ursula illusUhla, pag. 10)'j. - {^ AU. SS. lom. V (4) Ap. (5) S. Ursula viiidicnta, pg. 1087.
Coioni3s

A
861
Sed Htuli hujus fictionem universa^ fahulae causam fuisse satis diximus. Plura addere non juvat. Id unum sciant Lucenses, a se suum FoilHDum non posse defendi nisi iisdem argwnentis quihus ah omnibus jam repudiatu^ Cyriacus papa defendi posset.
Colonise repertus.
iq
Hispania depositio sacrorum piguorum

martyris,
quffi
pbrig-iffi
uua cum
aliis
Orovirginibus
S.
V.
I).
B.
pedisequis S. Uraul martyrium complevit, et corpus ministerio ang-elorum iUuc allatum,
[Eodem die] in Hispania S. Columbinse V. et M. [Arturus a Monasterio in Gyneceo eam ad hanc diem pluribus prosequiiur Poplcti, inquit, ad ra:
ibidtm HcVc Tamayus qui in notis ex Joannis Marietie Historia sanctorum
summa
pietate servatur.
HispanicV, lib, iv, cap. 58, fol. lon, col. 4, addit ejus officium peragi posi SS. M rsu]^ et sociarum
dicps montis Prudensis Tarraconensis dioeoesis, in
Catahuinia, Banctae
socifie
ejus virfrinis.
Columbmae V. et M. et /n annotatis suhdit
alterius
Hanc
commemorant Saussaius
sanctorum hoc
arcam immisamn, per maris undas, Deo duae, ad portum fidelium peiênisse, et in arcx fronte
cxlata fuisse hgec verha ego svm orophrigia HISPANA QV^ VNA CVM XI MILLE VIHGINIUVS MAUTYRIVM
.-
festum, asserique seu poiius fabutari in lectionibus matuiinalibus ejus coi^pus, post agoncm intra
in supplemento Mai'ty-
rologii Gallicani, Fej^rarius in Catalogo generali

die; Manrique, tom. II Annalium Visterciensium ad annum Christi 115:i, cap. 18, 10 ; Joannes Vincentius Domeneccus in Sanctis Catalaunice (pag.ld\ ); Antonius d' Yeppes in Chronicis Benedictinis tom VII (Jacobus Finestres y de Monsalvo, in Histoina regii monasterii Pobleti, tom. I, pag. 281 .) Porro ossa circumdata auro et argento fahricato, earumdem virginum figuram pree se ferentia, circumferuntur in anniversaria ea^ntm solemnitaie (a monachis et ab incolis de Montehtanco, Espluga, Francoli et Vimhodi,
;
PERTDLi.
Ferrarius eam recte die 22 Octobris quo Tamayus ad 21 ejusdem mensis.] 24 Apud Coloniam passio S. Jacobi episc. Antiocheni et M. acrii^toris titulorum vir-.^ xi milUum.
colttur signavit;
[Apud Crombachium. tom. I, cap. 43, muliisagit Bebius depuiaiiiio hocJacobo.Omnia nixa iitulis
ficiis et
sanctarum episcoporum ciim iis coronatorum Viconiam anno 12:iG, per Nicolaum de ^ Valencenis loci coenobitara in octava earumdem
XI
Revelaiionibus B. Elisabeth.\ 25 Translatio multorum corporum
milUum virginum
et
B quorum
antecessores, ut tradit Domeneccus, eo
se olim voto ohligarunt); atque item quoties populi conveniunt petendse pluviee seu serenitati; aut aliud a Deo benificium impeiraturi. Officium ibidem celebrahatur, uta Domenecco docemur de SS.Ursula et sociahus; sed specialis fiebai de S. Columbina commemoraiio.Sexaginia sex alia corpo-
viTg.[Eadem habet Gelenius atiique.Eamdem rem breviter commemoravimus in Gloria posthuma num. 114. Plura qui volet, adeat Cromhachium,
U, lib. VIII, cap. M.] 27 Colonise apud MacliabiEos S. Quirilli martyris qui sex dies post acoepta 21 Oirt. cnm S. UrBula letalia vulnera deccssit. [Prseiverai Geienius,
tom.
, :
ra, singida in loculis suis quiesceniia,prteier S Columbinam ibidem in honore fuisse auciorest pree-
eadem docens Hcvc accepta ex fictiiiis supra xi,pag. 243.]

.
iitidis.
Vide
terea Jacohus Finestres

riorinae.
Pohleiensis monachus.]
in Gallia SS. Valerise et
[Eodem die, Lingouis In Breviario anni 16U4 earumcommemoraiio facienda prcTScribitur ad omnes horas.
memitiit Bailletus ad 21 Octobris.
]
28 Rliense in Batavia passio S. Cunpri& V. et M. triennio post S. Ursulam, cujuscog-natM erat, strang-ulata,
virg-initatis et martyrii
laurciim obtinuit.
Molanus, Ferratnus. [Vide quse annotavimus su-
Earumdem
[Eodem
pra ad
die] Aurise in GallEecia, S. Coustantiae
12 Junii.] 29 Trauslatio SS.
Martyrum
Martii,
et
Policorpi,
virg-inis et martyris. Ferrarius. 22 Colonite S. CordulEe V. et
Valerii,
Stephani et Uonorati,
Marg-aritae, Baldirife,
M. ex
S.
UrsulfE
TerentiEB,
g-ariae,
BB. Vir^^îDum Saraburim et Mar-
aliorum suppliciis et caede perterrita cujus rei pcenitens postridie navi se occultavit in mane se ultro patescit, sicque sing-ulari certamine
sodalitio. Ilaec
:
qui
omnes
in colleg-io xi
millum
virg-.
Co-
loniara devenerunt, ibique Ilunnorura pprsequcnte malitia raartyriura paritcr coraploveruut longo
,
instaurato, coronammartyrii
cum
reliquisobtinuit.
vero post tempore,

berti in
[De hac ei de proxime sequentibus in hoc ipso tomo diceiurad sequeniem diem. ] Eodem die DertosEe in Ilispania S.Candidse V.et M.
Reiuoldo archiepiscopo Coloniense ecclesife preesidente, dc ccclesia S. IleriI).
in Brisg-oia S.Candidffi et Flore sodalium Ferrarius, Saussaius. [Kodem die in S. Dionysii prope Parisios S Panefredis, Secundse et Sambarije. Earum meminit Bailletus ad 21 Octahris ubi notai eadem fere
Fribargi
S. UrsulEe.
ecclesiamde Bona Spcdispnnento Dco sunt et in eadem cum honore et revcrentia debita collocati. Calendaria ioci. [Vide supra ad F 24 Fehruarii et 24 Mariii.]
translati,
[Coloniae,
in
pcclesia
S.
Ursula^,
B. Maximinl,
episcopi et martyris, apparitio facta vinitori vites
amputauti et inventio circa annum

Ita Gelenius.
S.
Christi
1320.
nomina
quarum
tia
data fuisse aliquot sanctis Ursidanis, corpora aut capiia servahantur in abhadicecesi Lemovicensi.
Maximmi nomini aliare erecium,

:
Grandimontensi in
Hge
posieriores reliquice cum aliis muliis non ita pridem inter ecclesias dicecesis Lemovicensis distrihutie fuere; de qua re dictum est in opuscuto gallice scripto de Ostensione reliquiarum. ]
Osnabrugae S. Permerii, Cremonensis episcopi. De eo plura dicentur ad sequentem diem in prgetermissis Vide quee deeodem occurreruni supra, adl Sepi. S. Permerii corpus Colonia Osnabrugum delatum fuerat anno 1343 joer Godefridum de Arensherg, episcopum Osnabrugensem. Id cum aliis mutiis lierum levavii et recognovit anno 1G45 Franciscus Guilielmus de Wartenberg, Osnabrugensis, Mindensis et Verdensis episcopus. Insirumenta dedit Cromhachius
[Eodem
die,
cui hcBC inscripta (IJ a mcccxxiii qvidam vinitou INHABITANS DOMVM DICTAM 7.0 ISENBEKG APVD POllTAM IMMVNITATIS ECCL. XI. M. VIR AVDIVIT VOCEM DIVINITV8 DICENTEM SIBI FODE PltOFVNDIVS ET INVENIES TUKSAVRVM. DVABVS VICIBU8 ET TKRTIA VICE DIXIT VOCOE MAXIMINVS VNVS DE SOCICT. XI. M. VIBO. FODE ET INVEQVO PACTO INVENIT NIES COBPVS MEVM SINK CAPITE RELIQVIAS DE QVIBVS PARTKM DEDIT ET PAltTEM ISTIC ET PAUTEM SIBI RESERVAVIT. TANDEM IN AGONE LABORAN8 MORI NON POTVIT, SED CONSILIOSVI CONPE.S.SORIS PARTEM QVAM KE5ERVAVIT DEDIT AD ECCLESIAM PR.EFATAM, QVO FACTO CITIVS DE HOC SECUIX) MKJRAVIT. HiTC ncqUO: :
quamnormamvideniurhaberenarraiioniscosevse, quum nomina propria desint.]

NOVEMBKB. [4 Translatio sanctorum ex societate Urflulana ad raonasterium Bonie Spei TuitJo. Ila Geienius. De iisdem jam dictum ad 24 Febmtarii, 21- Martii et 29 Octohris.]
40 24 FreemonBtrati
lib. VIII,
cap. 28.
[Eodem
(1)
die, in coenobio S. Dominici de Calerveg-a Ap. Ciombochium. pag. 501 ei 1012.
Octohris
Tomus IX.
282
AtCTOU V. D. B.
GLORU POSTHUMA
SS
ursulj: et sociarum.
Missa JNTROiTus. Gaudeamus omnes In Domino, diem festum celebrantes in bonore sanctarum virg-inum, de quarum passione g'audent Angêli, et collaudant Filium Uei. Cameracense loco sanctarum
:
'
24 Prsemonstrali susceptio aliquot SS. Virg-inum ex S. UrsulK sodalitio, quas S. NorlDertus Coloniffi
sus munimen et ornamentum PrEemonstratum mag-no cum g-audio

accepit, et ad matricis ecclesifE
advexit, et in sanctuariis
cavit.
magna reverentia coUoSaussaius. [De hac translaiione actum in Gloria posthuma, num 102.] 27 Schcenaug-iJB translatio SS. Adriani decennis,
AlbiDie et Eraerentiana; virg-inum et martyrum e sodaiitate S. Ursulffi. qui hoc ipso die per visionem
nomina sua declararunt. S. Elisaheth cap.

[
15.
virginum habet : undecim niillium virg-inum. Omnihus communis esi.psALuus. Exsultate justi in Domino, rectos decet coUaudatlo. collecta. Deus qui tibi dignesacratis virgfinibus mirandi agonisrobur indidisti, quo per martyrii palmam ad supernEe da quaesucontemplationis pertingerent gÎoriam intercessionibus adjuvari, quas mus earum nos
:
28 In monasterio Windberg-ensi
(1)
in Bavaria,
consecratio altarium S. Crucis et S. Êgidii; quibus
multis reliquiis inclusa sunt lipsana xi millium viginum. Hxc eo jam ante annuyn 1142 delata fuerant. Peracta est illa consecratio anno
aliis
cum
hodierno die transcenso mortis stadio in ccelestibus triumphare. Per Domiuum. epistola. De virg-inibus prseceptnra. Constantiense: Reddet Deus
fecisti
1167 a Stilcone, episcopo Olomucensi in Moravia. Postridie iterum adhihitis xi millium virginvjn reliquiis ibidem consecratum est altare SS. Mauritii, Gereonis, Victoris et sociorum. Ihidem quo-
Leodiense Lingua vet de virg-inibus sapientium; Uospitalis ; Respondens unus. In Coloniensi sequebatur hoc graduale. Timete Domi-
mercedem,
num omnes sancti

tibus eum.
deficient
^
ejus
quoniam
^.
nihil deest timen-
Inquirentps autem
Alleluia.
omni bono.
Dominum non Adducentur regi
que erat altare S. Martini et crux. in medio monasterio pendens, similes reliquias capientia.]
DECEMBER.
virg-ines post
laetitia.
eam proximse
ejus adferentur tibi in
2 [Coloniae AgrippinaB in ecclesia SS. Joannis et
undecim mille virg-inum et martyrum coetu sanctarum Paulinte, Formosse, Afr^ et Pinnosffi et aliorura. Ita Gelenius. De iisdem jam dictum ad 5 Augusti. Putem hac die et similihus, indicatis a Gelenio factam fuisse ostensionem
Cordulffi ex
,
Aliud Graduale habebant Passaviense, Constantiense, Leodiense et Hospitalis Gloriosus Deusin sanctis, mirabilis in majestate, faciens prodig:ia. y. Dextera tua, Domine, g-lorificata est in vir- E dextera manus tuse confregit inimicum. tute
: ;
AlIeiuia.Te
martyrum candidatuslaudatexercitus,
Domine.
reliquiarum.]
13
[
Coloniai Ag-rippine,
in eeclesia SS.
S.
Joannis
Cametâcense : Vindica. f. Posuerunt. AUeluia. v. Adduceutur. 175 Hahet etiam aliam Sequentiam, Prius Colonienses videntur habuisse Sequentiam cujus
, :
etoJi recenliori
proia,
et Cordulae, requiescit
corpusculum
Luciae vir-
initium
Jucunda Deo
;
sit
laudatio in die sanctis

(2)
g-iniset martyris, quae traditur
dux
et antesig^nana
,
consecrata
est; post
quam apud Cromhachium
legere
fuisse sanctarum undecies mille virginum
dum
usurpaverunt sequentem, cujus usus

Virginalis turma sexus
Basilea 'Roraam tenderent./ia Gelenius,

.
quod hodie
multo latior fuit

Jesu Christi quse connexus
eelebratur S. Lucia Syracicsana Illa S. Lucia jam occurrit ad 5 Augusti et 2 Decembris.] 31 S. SophiseV. et M. de numero xi millium virg"inum, cujussacras reliquias Carolusimperator etBoheraiae rex obtinuit in mouaRterio Orbaniensi,
et donavit ecclesiae Pragensi.
Dono
sentis gratias.
Flos candoris tui rubet
Trucidari
dum
te
jubet
Martyrologium
loci,
Tortor pudicitise.
[Sic
quoque Gelenius.]
Britannorum
insulsB
XIX. Antiqua Missa
et
Officium
Rector pater Ursulae Diouetus * claruit
Hanc Conanus Virg-inem

Propter pulchritudinem
Theonotas;
Leodienie
cum
Recitaiur aniiqui(tmo Mitsa,
praecipuis mutationibus.
notus Deo,
Pastavienit e
Botpitalii
Sponsam
thori voluit.
'F.^^^ etia^n operis nostri ratio ut Jstica, quse
officia ecclesia-
de sanctis celebrantur, exhiheamus, quid speciale aut proprium habeant : maxime
si
si
antiquitatecommendentur.Verumenimveroquum ex nostra industria, multoque magis ex dono

nobilissimi viri haronis Guilielmi de Viron de
Procos mittit, et precatur, Minis terret, si spernatur, Sibi poscens Ursulara. Pater ejus jara baptismi
Deonoius.
Ponte
lotus,
paganisml
Prorsus vitat eopulam.
Dieval uberr-imam librorum liturgicorum copiampossideamus,selectus aliquis omnino faciendus est. Ante oninia autem exhihenda sunt Coloniensia,qu^ Cceteruni plurihus ecclesiis Germanice
Interim Ursula
Christi discipula
Doctaper somnium
Statuit nuptias
communia
fuerunt. Veniat itaque primo loco officium MisStV de S Ursula quce jnidtis Scvculis die 21 Octobris ColonicC celebrata est, et quam etiam
Petens inducias Trimatus spacium.

Vice dotis conjugii
Reg'ine votis habiles
reperio in Missali Constantiensi, impresso Auguitem in Missali stx Vindelicorum anno 1505 secundunt institutionem ordinis Hospitalis sancti Johannis Jerosolymitani ejusdem fere sevi ; in Missali Cameracensi, anno 15U7 impresso per Henricum Stephanum ; in Leodiensi excuso Passaoiensi edito VeneParisiis anno 1515; et anno 1522. Alia multa omitto. Sed ecce illa tiis
;
,
Dato sumptu navig-il Coaev dantur nobiles.
Undena demum
millia
SponsEB transmittit Virgînum.
Ducunt naves per maria Curam spernentes hominum.
{\)
Dc
tiones
antimiw,
funiiotione monnslerii Windbcpscnsis, np. Coni>ium. Lcctom. UI, |iart. u. png. ^12 el seqq L"lii. Basiingc.
(2) S.
Ursula vindicaia, pag. 1078.
Aura

Aura
flante lenius
m
largiaris.
nobis indulgentiam
Per.
Eospitalis
.-
AtrcTORa
Disceduntklitore,
Huc illucque
saepius
Munera, Domine, plebis ture, quffisumus, beatarum virginum et martyrum tuarum fiant gratu sufpro quarum triumphis nomini tuo ipsarum digna efficiantur et meritis. Per. coMMUNio. Quinque prudentes virgines acceperunt oleum iu vasis suis cum lampadibus, media autem nocte clamor factus est, ecce sponsus venit, exite obviam Christo Domino. Hospitalis Posuefragiis
,
V. D. B.
Plano ludunt ^quore. Hicmanus feminea Rexit dante Domino Naves, quas Basilea Brevi vidit termiuo.
Relictis navibus
et
oflFeruntur
Ordinant acies, Ventiset Eestibua
Exponunt
facies
Et Komam adeunt. Per monasteria Fundentes lacrymas, Trahunt suspiria, Commendaut animas
Sanctis, et redeunt.
runt mortalia... punitorum. Cameracense Justorum animse..., in pace. complenda. CoelestisDomine alimoniffi refecti sacramento, quffisumus ut intercedeutibus sanctis virginibus ac martyribus
.-
tuis, qujE
salutis
proficiant
pro earum celebramus * gloria, ad nostrffl incrementa. Per Dominum no-
'
geri-
""
strum. Constantiense
inviolabilis
listi,
Deus, qui beatis virginibus
castitatis
donum
desiderabile contu-
mentes nostras a carnalibus concupiscentiis emunda et castimoniBe puritatem et in saoctis moribus perseverautiam nobis misericorditer prsesta. Per. Hospitalis Natalitiis sanctiirum virginum et
:
Quam
in
portu reliquerunt,
Classem simul invenerunt. Mag-num flumen et amoenum

Navig-antes intrant
martyrum tuarum
Domine
sacramenti munere
Ehenum
vegetati, quaesumus, ut bonisquibus per gratiam
Per Dei clementiam. Hinc ad locum passionis Ducit eas dux ag-onis, Plorem suse juventutis Parvipendunt spe salutis, Euntes Coloniam.
felix Colonia,
tuam nunc fovemur, perfruamur iBternis. Per. Cameracense Praesta nobis, Domine, qutEsumus,
:
5;
intercedentibus sanctis undecim millibus virgini-
Juxta cujus moenla Barbarorum rabies,

Enses, tela, frameas,
Cultros in virg-ineas Cruentavit acies.
Turmae cceli sponsas regi, Adduxerunt quae steterunt Ante regêm glorice, Palma fretas victoriae.
Speciali has Angelica
bus martyribusque tuis, ut quie ore contigimus pura mente capiamus. Per. Passamense Sumpsimus, Domine, pro sanctarum martyrum virginumque tuarum solemnitate coelestia sacramenta, quarum suffragiis nobis, quaesumus, largiaris ut quod temporaliter gerimus, fieternis gaudiis consequamur. Per. 177 In Missali Strigoniensi, quod anno 1512 m$iMoHm Venetiis impressum est, alia amnino legiiur Mis- u<m(* in dixcetibxu sa, scilicet introitus. Sapientiam sanctorum. ouailrigonitnii Tio Deus, qui nos in tantispericulis... Danobis per e( 6'arum. merita sanctarum virginum castitatem pacem
: :
Divina ditavit gratia. HsB sponsae novae canlica
Yoce pangunt
melliflua.
salutem mentis et corporis ; ut ea quas pro peccatis adjuvante vincamus. Per. nostris patimur te Vindica. EPisTOLA Sancti per fidem. graduale Cum audieAlleluia. ^. Adducentur. evanoelium ritis. opFBETORiuM. Lstamini in Domino. secreta Coucede, quaesumus, Omnipotens Deus, ut hujus sacrificii munus oblatum fragilitatem nostram ab omni malo purget semper et muniat et sanctarum
: :
Felicia sunt virg-inum
Connubia
tot
millium,
Agnumque
sine
macula
Duce sequunturUrsula.
virginum meritis ac precibus a proeteritis malis exuamur et futuris. Per. communio Et si coram. coMPLENDA Muncra tua nos, Deus, supplicatione y sanctarura virginum a delectatiouibus terrenis ex: :
Quarum orationibus Eelices cum felicibus

Pace fruamur sedula Per sseculorum saecula.
<iux
fl
pediant
et ccelestibus nos spiritus

l'er.
instruant ali-
In Missali Sariim, anno 1527 excuso typis, hanc Missam legere est: introitus. Vultum tuum. oRATio Deus qui sanctam nobis hujus diei solemnitatem pro beatarum virginum martyrummentis.
:
Colonix
in mnlitB
aliis locit olini
Simile est regnum ccelorum Descendens Jesus Hospiialis decem virginibus. ofpertorium. Adferentur* regi virgines, de monte.
176 EVANQELiUM.
adesto faque tuarum gloriosa passione fecisti precibus et da ut quarum hodie feata milis tuae celebramus meriti.s et interces-sionibus adjuvemur.
:
unirpabatitr,
*
alia offe-
renlur
tione,
proximseejus adferentur tibi in Isetitia et essultaadducentur in templum regi Domino. Ho:
Per. EPiSTOLA
tio.
O quam
:
pulchra est casta genera-
spitalis
Exultabunt sancti
:
in gloria; laetabuntur in
t.
Exultabuut. ^ Cantate. Alleluia. ORADUALE Simile est regnum. Adducentur. evangelium

: :
cubilibus suis
exultationesDei in faucibus eorum.

Mirabilis
Deus in sanctis suis... benedictus Deus. secreta. Votiva Domine dona mystici libaminis pro sanctarum virginum tuarum
Cameracense
Prasentia OFFEUTOKiuM. Offerentur regi. secueta ita serena pietate munera, qusesumus, Domine, intuere, ut Sancti Spiritus perfundantur benediut in nostris cordibus eam dilectionem capiamus, per quam sanctiE virgines maravidius tyresque tuEe omnia corporis tormcnta devicerunt. Per. coMMUNio. Quinque prudentes. postcommunio
ctione,
:
veneratione majestati tuae oblata nostraexpurgent facinora et puriticatos tantis mysteriis exsequendis
;
non reddant acceptos. Per Dominum nostrum. Cameracense et Passaviense: Intende, quKsumus, Domine munera tuis altaribus pro sanctarum [Camer. undecimmilliumvirginum martyrumque]
,
Sumpsimus, Domine, sanctarum solemnitate

lestia
c(E-
sacramenta, quarum suffragiis, quaesumus, largiaris, ut quod temporaliter gerimus, fietemis

gaudiis consequamur. Per. ^
tuarum commemoratione
hEBc
proposita, ut sicut per
beata mybteria
illis
gloriam contulisti,
ita
178 Ut
! !
'
a84
tUCTOftB
GLORIA POSTHUMA
sequentiam anni 1507 Missale Cameracense
SS.
se-
URSUL/E ET SOCTARUM.
Solo sexu vel
178 Ut
modo monebam,
subjicio
nomine
V. D. B. Proix seu
Sequentix
cundum
Judicandae sunt foeminaB
Nec tam
Coelesti
distant ab
homine
Cameraceni$
ei
connubio
Veritatis regula.
Zwifallen-'
VirgîuaUs conoio
Sit Messiffi socia.
Oregum rexetDomine
Virgineo
Ki$.
cum
agraine
Jubilemusigitur Quia Deo jungitur

Fi*ag'i]i8
Sub alarum nos tegmine

Protege per ssecula. Amen.
materia.
Infirmitas substantiae
Fit
templum
pudicitiae
Plebe sub incredula, Jam vere pater lumiiium Effectus erat virg"inum Sponsus absque macula.
Inter illas principalis Est matrona triumphalis
virgo
Quae vocatur Ursula. Minas vires * spernens regis
Cameracensis Sequentia videtur rarissimi usus fuisse, dum contra Coloniensis passim tisurparetur. Et quidem legitur hxc non tantum in Missa verum etiam in tibris scholasticis (1) lihus inseruitque eam Daniet collectioni Hymnorum et Sequeniiarum quam edidit (2). In pey^vetusto Missati itis. abbatia? Zwifaltensis ordinis S. Benedicti in Suevia reperit P. Grelserus et ad Crombachium misit aliam Sequentiam seu Prosam non Patri summi minus rarayn. Ejus initium est Filii, Angelo consilii, laus sit danti septera dona. hi ea dicuntur sanctee virgines Roma Coioniam rediisse, consulto papa, el ab Hunnis occisse. Sed
, ;
-
Dux est facta

felixacies
^^
sui g-regis
haec
videapud Crombachium
(3).
Velut Dei famula.
Hjec est undecies
Undena
millia
'
179 Si Sequentiam excipias, Missa Coioniensis J'"a Offi""'" videtur esse antiouissima ; neque minus antiquum Ofp^cium, quate recitabatur, antequam seculo xvn ^^^^ ^^^^j^ ^^ paucis locis mutatum est. Inest enim antiquitatis (iiuiûioro
Quam
Dullo scelere
Potest involvere
Fervens insania.
Muliebri metu deposito, lulraveruut carinas solito Suutproremis brachia. Navigandoper mare properant,
:
quodcerto deletum fuisset, si umqimn mutassent Coionienses Officium sanctarum virginum. Tertia sciiicet antiphona ad Laudes sic habebat Quse divino nutu a partibus Orieutis exhibitEe, pro Christi nomine fudere cruorem, quia numquara in persecutione potuerunt divelli ab ejus confessione. AUeluia. Qu3i procid dubio antiquiora sunt Sermone in Nataii, ante
maccimx vestigium
^'"-
Intrant
Khenum,
fluctus exuperant
medium sxcuium
heec,
ix certissime scripto
quum
Felix est audacia.
Oquam
duvura
Parantmurura Virginum suj^piria

Spernuntprocos,
ex male inteiiecto Ciematii titido desumpta, ab auctore Sermonis improbentur quemadmodum supra videre est, pag. 155 num. 7. Quum autem Officium dixi, Invitatorium intellexi, An:
tiphonas
Quorum jocos
Pellunt et ludibria.
Queedura gêntem prophanam fug-iunt Basileam tandem perveniunt,

SusceptEB
Responsoria. Manifestum enim est ex Passione Regnante Domino, esse ; et vix hymni proprii fuere in recentiores usu ante iniens ssecidu^n xvi. Ecce autem id Offciwn, quaie id iegitur in Matutinali secundum oret
lectiones, acceptas
dinariura
mnjoris ecclesiae Coloniensis, diligenter
cum
g-ratia.
Commendatis ibidem navibus, Romara tenduntfestinis gressibus Duce pcenitentia.

QuEB probitas, quse dignitas,
Johannem de Bell, arcium magistrum ejusdera civitatis incolam impresso, anno Domini 1481, VII kal. Septembris in seeunda parte Diurcorrecto per
;
nalis
secundum majorem ecclesiam Coloniensem, sine nomine typographi et anno, sed ejusdem ^
eeviac Matuiinaie
;
et
demum
in Breviario secun-
Ubi carnis integritas
dum morem
Ad
Vigor
vitiB
curritgaudia
Divinitus est edltus

hic, non humanitus Menteboni conscia.
Mente, carne tam sinceres Judicandse sunt proceres Pro virtutum copia. Qua) non mntant discorditer, Nec comniutant deforniiter
Therebinti
lilia.
consuetudinem sacrosanctae ecclesise Colonieusis raajoris, sumptibus et irapensis Johannis de Ravesberg civis Coloniensis, arte itera Joannes Hertzog Aleraanni in Venetiarum urbe inclyta impresso anno M-98 pridie kalendas Octobris. Mutationes simui adjiciam. 180 Adprimas Vesperas ante Scvcuium xvidicebantur Antiphonce Insigues sponsEe Christi, quee infra veniunt ad Nocturna I et II ; et dicebantur psatmi feriales postea sequentes Antiphorne et psalmi adhibita fuere ad puimas vespeRAS. A^sTiPHONA. Pangamus Deo nostro gloriam, qui
et
; :
HecUaiurid
f*^""'"
""^
"'"^"
sanctis dedit talem virginibus victoriara, ut carnis
Reverteutes Coloniam
oalcarent desideria,et pervenirent ad regna coelestia.
Mactavit ob invidiam Geus riunnorum misera. Sed Cordula, quje latuit, Ut pateretur afluit
Psaimus \l'l. Laudatepueri. antiphona. Rogamus vos virgines beatae, ut nos precibus vestris sacrosanctis jugiter comraendare digneraini Christo Doraino. Psaimus IlI.LaudateDominumomnesgentes.ANTiPHONA. Adsit nobis virginura sanctarum benigna
Dierum
pra^seus altera.
hjmiii (1) Sciiucnliiu rt
eum
ililigcnli difficiliorum
vocabulorum
Toircnlini iiovissimn cdilio, anno 1M22, fal. 53. inlcrpretatioiic Tcxlus sequcntiorum tuiii opUuio comiucnlo. onno U94, fol. 89.
vindittfta, pug.
t2)Tliesaun]s Inmnologicus lom. -'(177 ct 1078.
II.
pag. 260.
(3) S.
Ursulo
precatio,
precatio, quas nos a cunctis

in Christi confortet servitio.
defendat adversis, et
Psahnus
145.
Lauda
es co-
anima mea Dominum. antiphona. Deus qui
rona virg-inum, nos adjuva per merita earum, ut te larg-iente et ipsis intercedeutibus ab omnibus malis defeudi mereamur nunc et in perpetuum.
28& que prudentes virgines acceperunt oleum in vasis suis cum lampadibus. Media autem nocte clamor factus est, ecce sponsus veuit. exite obviam Christo Domino. t Tunc surrexerunt oranes virgines ill,
et
tUCTOHII
V. D. B.
omaverunt lampades
suas. Media.
:
jjf
tkrtium.
Mevir-
Psalmus
Laudate ANTiPHONA. Venerandse

li6.
vitio permansistis,
Dominum
quouiara bonus.
dia nocte olamor faotus est ecce sponsus venit, exite obviam ei. Tunc surrexerunt prudentes
grines
:
estis sanctee virg-ines, qu8B
Et ornatis lampadibus suis, iutraverunt

nuptias.
:
cum
carnis desideriis resti tistis, et in Jesu Christi ser-
eo ad
ipsum rogate ut nobis

sseculo
indig-nis
oleum secum
t Fatuae autera uon surapserunt prudentes vero acceperuutoleum in
propitius esse dig-netur in hoc

futuro.
atque in
Pâimw^ 147. Lauda Jerusalera Dominum. CAPiTULUM De virginibus prseceptum Domini non habeo consiliura autem do tamquam misericordiam consecutus a Deo ut sim fidelis. Deo gratias.
:
vasis suis. etc. Gloria Patri, etc. in tertio nocturno ANTiPHONA. HiB suut, qu) uou nubent, neque nu-
sunt sicut Angeli Dei in ccelo Exsultate justi. antiphona. Ideo hiudabilis virg:initas, quia et in martyribus reperitur
bentur:
sed
Psalmus.
et
^ Isti
sunt sancti... stolas suas.
pora... perpetuas.
t Tradiderunt corhymnus. Jesu corona, ut incom-
ipse
Dominura
rito
muni de
virginibus, cMmtLaetamini in Domino.AO MAGNiFiCAT ANTiPHONA. Istse sunt prudentcs virgînes

quEe, accepto oleo in vasis suis,
martyres facit. Psahnus. Benedicara seu Psalmus. Te decet. antiphona. Memirantur, quae Ang-elis coraparantur, et Angelo;
cum lampadibus
intraverunt
uti/riaNocdirnn,
exierunt obviam sponso etsponsae; quo veniente, cum eo paratae ad nuptias.

181 AD MATUTINUM INV1TAT0B.10M
:
rum Domino copulantur. Psalmus. Deus noster refugium seu Psalmus. Quara dilecta. t Justarum * animse in manu Dei sunt. i^ Etnoutanget illas
;
atiai justo-
Rpgem rCgUm
ipse est corona
torraentum malitiae. uohil. in evangel. Simile est regnum coelorum decem virginibus. Ut in com-
Dominum
veuite adoremus
Quia
muni virginum. ^
dicentem *
simae
: :
primum. Audivi vooem de ccelo
iidni
ve-
H sanctarum virg-inum. Psalmiis. Veni exultemus. Non videntur olim Colonienses hymnum recitasse ante I Nocturnum sed post annum 1618 uûrpaverunt hymnum ex communi Romano Virg-lnis
; :
venite
omnes
nfonlem
virgrines
sapientis-
spoQsus
oleum recondite iu vnsis vestris, dum advenerit. i Media autem nocte clamor
vigilate virg-ines, ecce sponsus advenit. iv^sEcuNDUM. Adducentur*reg'ivirg-inesDo: *
factus est
uliat
oSo-
proles, nisi
quod tertium
et
quartum versum
ita
mutarint
Ursulae partos canimus triumphos
Oleum. mino post

liEtitia et
rcntur.
eara, proximae ejus adferentur tibi
In
exsultatione. i
Adducentnr
in
templum
'1(1
Atque sodales et decimum quintum et sequentem in hunc modum:

Sang-uine undenis
In primo nocturno.
sociata vicit
regiDomino. Gloria Patri, etc.ln Itetitia te dkuh LAUDAMUs. Eymn. SS. Amb. et Augustini. 182 ADLAUDES ANTiPHONA. Pang-aiuus Deo nostro
g^loriam, qui sanctis dedit talem
Laude$,
Millibus orcum.
virginibus
victo-
antiphona.
Insignee sponsae
riam, ut carnis calcarent
desideria, et pervenirent
Christi a puerilibus annis pudicitiam

fideliter servaverunt. Pâ^mws.
Deo amabilem
vir.
ad reg^na
coelestia.
Psaimus. Domiuus regnavit.

in libris ScVcuto xvi anti-
antiphoNA. IpR^vero integ-ritatem pueritifs Domino Deo suo consecrarunt. Psalmus. Quare fremuerunt. antiPHONA. Qnarummentium inhabitator est Christus,
Beatus
Prima hxc Antiphona
quioribus non legitur, sed ejus toco dividebatur Antiphona sequens in duas, post iii Sion, posito alleluia. antiphona. In choro sanctorum jugiter divinae laudis resonat jubilatio, ubi
qui consolationis solatium contra tribulationem
illis
semper
raini
ingêrit.
Psahnus. Domine quid.

et exultate justae.
i Laeta-
Deorura
lia,
in Sion. Inter
laudatur Dcus quos undena virginum niil-
in
Domino
^ Et g-loriamini
:
omnes
^pRiMUM.
*a/maui
ad lectiones primi nocturni. mundura Que post victoriam vinoi non norunt. t Beatae de prEelio redeunt, quse * hostera victrices moriendo devincunt. Quse post victoriam vinci non norunt. i^ serectfE corde.
gaudentes
sequentes ag"uum sine raacuhi, laudant illum coelesti laude per saecula, allel. PsaiJubilate Deo. antiphona. Quiedivino nutu
Feliciter virg"ines vincunt
mus99.
a partibus Orientis exhibitffi pro Christi nomine hic fudere cruorem, quia numquam in ])ersccutione po-
tuerunt ab
ejus
C ctiNDUM. Has virg-ines fidei et corporis commendat integ-ritas Has vitge sinceritas et meritorum exaltat sublimitas. f Nomen erg-o sempiternum dabit eis Deus, quod non peribit. Has vitffi, etc. r* ter:
substiluta est
divelli confessione. Ejus loco anno 1618 sequens antiphona. Quae
divino nutu e Britannia

sti
Romam
profectee,
:
proChri-
nomine hic fudere cruorem
quia nuraquam
in persecutione
potuerunt ab ejus convelli coufcs-
TiuM. Innumerabilis virginura chorus, spretalibe-
rorum propagrine
*
filiat
appli-
Sponsura, qui est in ccelis, pehabitu amplexari * maluit. t Ecce florentera mundum meutis despectu calcando. Sponsum. Gloria Patri. Sponsum. tn secundo
:
renni mente, actu
et
62. Deus Deus racus antiphona. ergo Deura ccelorura cum omni creaBenedicamus tura, qui tam pretioso locum istura decoravit martyrio. Psolmus. Benediciteomnia opera. antiphona. Clematius igîtur vir clariirsimus voto quo debebat
sione.
Psalmus
NocrrRNO. antiphona. Sacratissima virg-initas, Deo disponente, in sno g-radu usque ad sangûinis efFusionem permansit. Psalmus 14. Domine quis habit:ibit. antiphôna. Igîtur dura nirais hane dilexit, nec supplicia, nec gfaudium tyranni furentis expavit. Psabnus 15. Conserva. antiphona. Una etenim
fides .-janctas Dei in pîssione exercuit, et diverso g-e-
a fundamentis sanctum teraplura erexit, in qnn et virgines venerantur merita ct popuhiruin laudnntium Deum concurrit frequentia. Allel. IIujus loco
anno 1618 inducta sequens. antiphona.

virgines, qufie
Istje suiit
nere raeritorura reddidit coelo victrices. Psalmtts

*a/iaijusti.
prudentes cura lampadibus, exierunt obviam spon-so et .pon Se, quo veniente intraverunt cum eo ])arata; ad nuptias. Psalmus 148. Laudate Dominum de coe
lis.
accepto oleo in vasis suis,
23.
Domini
est terra. v Justae
*autem
in
perpetuum
CAPiTULUM.
De
virg-inibus
praeceptum.
(Jt
in
vivent. i^* Et apud Dorainum LECTIOXES SECrNDI NOCTUTtNT.IV* PRIMUM. Slmile CSt Ttg-nura ccelorura decem virg-inibus, quse accipientes
est merces earura. ad
Vespet^- y Exultent justEe. Post annum IfilS heÂdduoeotur reg-i. ad benedictus antipuona, Christi coDfe.-ssione proata virginum corpora, qufc
strata, solo jacent
illo
lampades suas Exierunt obviam sponso et sponsae. in vasis t Prudentes virg-ines acceperunt oleum
:
hic
sepulta
quarum Hnimae
cceli
,
suis
cum
lampadibus. Exierunt.
vt^
seccndum. Quin-
quas regnant in victoria eeterna cum Angelis reg"naturas excepit. reg"io cum
ISSAd
:,
286
AUCTOftt
GLORIA POSTHUMA
et
SS.
URSUL^ ET SOCIARUM.
cor Dostrum, ne nos, quod intercessio vestra prohibeat, ad januam vestrEe receptionis velut fatuas
^SSAdprimam
reliquasEorasnilsingulare.
Aliquando introducta sequens in sectndis vespead Borat cl II sanctffi virgines Ris ANTiPHONA AD magnificat. Veipera$, cum Deo amatiles per coronam gloriseetpalmam, quam Hymnii habetis victoriEe. pro nobis benignum orate DoV. D. B.
ut faciat nos omnia mala vitare, et suo in famulatu perdurare. In Breviario Magno Coloniensis ecclesix, anno 1521 impresso Parisiis,
minum,
Anno 1618 multo graviores mutationes factx sunt Ad vesperas eaedem receptx antiphonx ac ad Laudes cum Psalmis Dixit Dominus et reliquis de Dominica et loco ultimi Launesciat.
:
date
Dominum omnes
gentes. capittjlum
De
vir-
ginibus.
sequens legitur
Hymnus:
ptus
communi Romano desummsi quod prima stropha hanc formam

ecc
.-
Hymnus
Gaude sancta Colonia,

Devote iaudans Dominum ; Qui per undena miUia Te sublimavit virginum. Quas Ursula de finibus
acceperit
Rex Christe, sponse virginura, Regina mater Ursula Undena dote sanguinis
Tibi sacravit miUia.
t
Anglorum
et Britannias
Adducentur.
Ad
magnificat
antiphona.
De
etadCmpk'*"'"""
Tuis addusit moenibus
numero prudentum
ses
etc.
Ut forent salus
patriae.
185 ArfcoMPLETOiiiuM
mutabant olim Colonien;
In Basilea navibus Relictis, Romam adeunt, Fusis ad sanctos precibus
ad singula
festa
hymnum quod in aliis
quo-
que multis ecclesiis observabatur. Dicebant itaque ante sseculum xvi hymnum Jesu corona cui
posiea substitutus
Coloniam post redeunt. Ubi telis et gladiis
hymnus sequ^ns
curia
.-
Gaude
coslestis
Sub rabie barbarica

Multisque poenis
fi
aliis
Regna mercantur
Trinitati
sit
coelica.
gloria
Pro sacratis virginibus
Qude nos ad cceli gaudia Suis adducant precibus. Amen.

variit tt antiphonit.
148 Dein suhsiitutus est sequens Jesu Christe, Patris unigenite, Natus ipse Virginis,
Quae virginum tot miUia, Laureata suscepisti, Regi regum conjunxisti. Cujus ingressa thalamum, Per cruorem purpureum, Et castitatis liUa Pingunt, serenant omnia. Gaude regina virginum, Tibi dulcem exercitum,
Tuus transmisit FiUus,

Cui nil matre suavius. Eu ante thronum glorise, Sion resuUant filiae,
Amator
castitatis.
Te inspirante, Mentes tibi devotae, Annos, sexum superant,

Viriliterque decertant.
Hymnizantes, jubilantes, Contemplautes, adorantes.

Inebriantur suavitate,
Contemplata
majestate,
Inter stupeuda,
Totse ardent in amore,
Quae facis miracula, Mag-num dat spectaculum,
Summo
Cum
laudant Jerusalem
cantico
cum
fiUse,
dulcore.
Triumphus foeminarum.
Quae splendida
Castitatis
lilia,
lEetitiae,
Dilecto citharizantes, CoDservate laudantes.
Ut sic magis luceant, Vuso sanguine purpurant.
Nunc
CceU
Laus, honor sponso virgiDum et per omne saeculum,
Cum
Inter quas sancta, sociis Ursula,
Ut rosa in Jericho, Floret coram Domino.

Haec limiua Petens apostolica,
Conduxit a pueritia,
Undena secum
lUuc
millia.
instructBB,
Sacrae sedis a praesule,
Agrippiuam redeunt, Ibique martyrizatae sunt.

Krgo lauda
Deum, sancta
Colonia,
Qui te tam subUmibus Decorat piguoribus. Laus, gloria, Et honor et victima Patri et FiUo
Spirituique sancto. Ajnen.
j^ et
Qui nos sanctorum meritis f conjungat gaudiis. Amen. Ad NTJNC DiMiTTis antiphona quarta ad Laudes Benedicamus ergo Deum recitabatur. Lectiones primi Nocturni desumebantur ex Passione Reguante Domino, initio facto a verbis Beata Ursula, quamvis diviuEe promissionis oraculo non incredula et sic pergebatur etiam per lectiones secundi Nocturni, fine imposito ad verba: Iterum huc reverteris in pace ita ut particula tantum Passionis recita7-etur. In multis aliis ecclesiis exordium fiebat a verbis Regnante Domino. Idem observaium in iemplo S. Ursulae; ita ut de eadem Passione legereiur per totam ociavam. 186 Non Colonienses tantum ecclesia Officium Ai' proprium habebat (Antiphonas iterum intel- (""P^"'* sed aliquot alise etiam, ligo et Responsoria) paucx tamen, idem frequentabant. In Breviario ad usum insignis coUegiatae divse Gudilae
: ; ;
<''*"
dum
t
Antiphona in sequentem quoque momutata i ExsuUent justi in conspectu Dei.

t et
:
Et delectentur
in Isetitia.
ad magnificat. anti-
imBruxeUeusis Caraeracensis diocesis legere est simile Officium presso anno 15] 3 Antiphonas proprias hahens ad utrasque Vesoppidi
, ,
PHONA,
ut
De numero prudeutum virgines beatae, eponsum vestrum pro nobis Cbristum interpellate,
ad amoris sui desiderium excitet dormitans
peras et Laudes ei Responsoria ad tria No cturna; in Breviario awêm secundum usum cborumque ecclesiae Babenbergensis noviter reviso
ac
287
;
emendato atque correcto, et excuso Dilingge anno 1575, Antiphome etiam proprix leguntur ad Parvas Boras hic pauca
dilig-entia
:
ac
snmma cum
rium aliarum civitatum antistes quem Crombachius in colendis S. Ursula et sociabus multum fuisse his in operis sui dedicatione tradit verbis :
Horum, inquit, scilicetprxdecessorum,quipietate aut largitionibus ecclesiam undecim inillium virginum honestarant, horum, serenissime princeps, insistis vestig-iis solesque cum per vires et neg-otia licet annua recurrente solemnitate martyrii Coloniam et Ursulanam adire basilicam ; nocturnas ibi multas horas diurnis conjungere, Deo sauctisque
:
V. D. B.
qu^dam ex Officio Coloniensi prompta. nulla in S- Gudulse Breoiario, si tamen lectiones de Passione Regnante Domino excipiantur. Sed infinitus essem, hxc si omnia explicare velim. Unum ani-
madvertam in trihus illis Breviariis psalmos ex communi virginum non desumi, sed ex communi plurimorum martyrum an factum sit, quod in sancto agmine viri non defuerint, alii statuant.
:
virg-inibus prosubjectis populis et dicecesibus
com-
Breviarium Aberdonense seu Scoticum,anno 1509 impressum et nuper anno 1854 novis typis secundum pristinam formam iterum editum,Officium quoque continet omnino proprium; idemque Aroasiensis in Galliis collegiata ecclesia
missis percepta sacra synaxi diu supplicare,et ipsnm S. Ursulfficaput ex altari in sacellum aureura insi-
gni pietate quandoque deportare. Ardet ibidem prope aram principem et corpus S. Ursulte martyris
ing-ensilla moles cerea trecentilibris,
magnam
:
par-
quam
:iimuis
duo hymni' proprii Jesu, rex salvator viro-inum et Resonet ecclesia laudum modulamina sed non indicatur psalmos ex Communi Martyrum prsescriptos fuisse. Vetus Con~ stantiense et Argentinense anni 147S hymnos quoque proprios habebat cujus alterum incohahatur a verbis Pestum nunc celebre, magnaque gaudia adeoque Herbipolensis ecclesia canebat ad Completorium hymnum quoque proprium IIB lustrat clare ssBculum. Officium proprium, Breviario Romano anni 1550 insertum, concordabat
eo
;
tem frequentabat. In
instauras
fovendo alimentis, quasi cumregina Bicheza virg-inum sanctarum te cerocensuulem vel

ig:ni
vectig-alem profitearis. Quin et liuji S. GdiliEe virg:ini Ursulanse lampadem argeuteam cum lumine perpetuo consecrasti. lu hoc eodem agro Urûlano
cum
parente Wilhelmo Bavarife duce et fratre Maximiliano electore mag"nificentissimum et ornatissimum Societati Jesu templum Marianum a funda'
mentis ad ajternam
Serenissimfe liavaricai
domus
g-loriam condidisti, ut agrer ille tot martyrum sang-uine purpuratus, pietate frequentiaque civium, ad
De quibus omnibus videri potest Crombachius (1) quamquam quae habet nequaquam plena sunt, ita ut (quemadmodum jam monui) ope vel unius museei
satis in antiphonis
Cisterciensi.
;
cum
conciones, sacra tribnnalia, divinissimanique synaxin percipiendam illuc confluentium relig-iosius, et

aug-ustius honeretur.
Pestum
etiara
sanctarum
vir-
ginum vacuum laboribus.utcivitati prjecipuum
pro-
nostri facile duplicarentur.
priumque, leg-e lata sancivisti, ut innato tibi sauctas has tutelares colendi desiderio satisfaceres.
189
XX. Specialia de cultu SS. Vir-
Quamquam
autem, ex quo tempore ubique Nimc

est, cessarit eiiani
iterum
numerus festorum diminutus

Coloniae obligaiio
tettavit id
ginum
Inennie laeulo xiy
Colonise.
sanctarum virginum
festi in
lir.vce}Hum
'fd r-rlebre
choro
foro ceiebrandi, perseveravit tamen id esse ceiebre, atque universa octava quam solemet
.
idhuc ctl
fctlum.
Iiiii-
Postquam de antiquitate et propagatione cultus

SS, Ursulee et
est,
feilum
sQciarum, quantum satis visum
SS.
Virginum
nissime peragitur Neque mirum : CoionicV enim patrona est S. Vrsu\& cum suocomitatu ; quocirca
tjnin civilalit.
JuhilAUB Cflfhraliu nnno
Colonix erai
deprwcepio;
diximus, Coloniam redeamus oportet, celebritatem earumdem denuo corspecturi. Nullam esse ColonicB ecclesiam, quee aliquoi non habeat sanctarum virginum reliquias, lectori jam perspectum esse debet, neque uUam in qua singularis iisdem non adhibeatur veneratio de quibus rebus priB reliquis videndum est Gelenii opus de Admiranda Colonix Agrippinae Magnitudine, in quo singula accurate recensentur. His ondssis, refert ex statutis Coloniensibus Crombachius, anno, ut habet,\^^b ab Henrico a Virneburg,archiepiscopo Coloniensi, conditis, hsec verba (2) Festo xi millium virginum prsecepit per totam archidicecesim
:
:
quum
oiitu civitas
,
scuium seu arma haberet duo-
1837.
bus coloribus aibo et purpureo, distinctum, (superior purpureus erat, tribus angulis denticuiatus), postea, auguios omisit et purpureo coiori tres coronas aureas in honorem Trium Regum
Magorum
et in campo aibo undecim atras fiammuias seu sanguinis guttulas in honorem undecim miiiium virginum iiispersit. Quo id factum sit tempo7'e non saiis consiai. In senatus savelio et in aitero, mceniano dicio exstructoque anno 1571, scutum ceymitur aibu7n iribus coronis aureis
,
distinctum; ita ut exeunte ScVcuio xvi recetdiora videantur insignia qu^ nunc Coionia habet. Quin
feriari; quse, si recta sunt, facta fuerint oportet
etiam olim piures
post 18 Decembris anno 1305, sedem suam adire potuerit Henricus ; et ut hsec renovarit die 4 Martii anno 1307, quo secundam suam Coloniensem synodum celebravit et multa,
restituit. Certe in
quum
tunc tandem
campo
vetius
quam undecim inspersse erant aibo flamiyiulse aut guituise unde putant
;
nonnuili insignium catnpum nii aiiud esse
qudm Verum qusecumque demum origofuerit,nunc numerus undecim avcuponticum

(herraine)
(4).
etiam a prasdecessoribus instituta, novo vigori primo capite, quod est de festo-
rate servatur et undecim miiiium virginum symboium est. Ut vero oiim alibi S. Retnigii seu S. Ba-
rum
celebratione,
mense Octobri jubeyitur
Christi
fideles tenere et celebrare et solemniter observare,
adeoqu cessando ab operibus servilibus, festa beatorum Gereonis et Victoris, undecim milhum
virg:inum, Severiui episcopi, Simonis et Judae apo'l<iod
f^-re
vonis festwn scholis aperiendis slatuium erat, sic CoionicB S. Ur.-ûlae festivilas in hanc rem eievia est quem morem ad hanc usque diem servant (5). Anno 1837 pro vuigari persuasione,quam ma.r.ime
;
medio
ixcilo
stolorum (3). 18H Postea tamen indesuetudinem abiil festiva

hsec
Tn >enovavit
sanctarum virginum
celebratio,
quam paucis
xvii restauet
Ferdinandus
oaviriciw, in
S.
aliquot annis ante
medium sieculum
ravit
Ferdinandus Bavarus, Coloniensis
plu-
Ciômbachius ingessit Coloniensium mentibus Ursulam martyrium passam esse anno :i37, ceiebrata sunt jubiiaria festa, quasi annus rniiiesimus sexceniesimus post immanem iilam stragem absolutus esset. Descripsit hêc singutari libello, cujus editio iteranda fuit, L. Reischert (0).
S.
UrsuUm
(2) S. Ursula illtis(1) S. Ursula viiidicola. pag. 1072 et seqfi. Hartzlteim, Cuiicilia Germaniffi, tom. (r>) Ap. Irata, pag. lOU.
piemiHimu*.
IV, p3g. 107.
(i) Weycr,
Samniluog voD AQ&icbteD...
in Rdlo,
(S) Vill, Guilc daiis rfi-li*edc Sainlc-Ursulp. pnj; i2. pag. S7. i(i| Lebfii^gcscliichle un(l Warlertoif dcr H. Ursula, l'iii[ze<in vcin firitannicn und ihrcr GeielUchaft, etc.
161 Otim
288
AUCTORB
GLORIA POSTHUMA
S8.
URSUL.E ET SOClARUM.
permotus, provisor et pastor Mindensis ecclesiae est P constitutus. Hic ecclesiam in Eidenhausen plumho coopertam cum quatuor altaribus, ex propriis sum-
V. D. B.
Quam
Olim
feiliva
etiel
an-
annua supplicatio valde celebris erat, et ad eam honestandam sacrorum virorum institutum erat sodalitium. De eo hsec iradit Cromhachius (1) Virorum eccleeiaeticorum, et sacerdotum primariorum instituta con^regatio est, in qua more receptum erat, ut primi subsellii viri sacras reliquias apparatu magnifico diebus solemnibus ex que ara principe referrent in sacellum aureum
: :
190 Olim
nua lupplicatio.
honorem undecim millium virgiuum et intus pioturis pulcherrimis martyrum fundavit

ptibus, ad
:
decoravit. Haec, inquam, ecclesia ceteris paribus eat
pulchrior ecclesia villana,

:
quam habet Mindensis
pietas sic refrixerat, ut infimse sortis laici nulla
reverentia eas reportareut
huic ut irreverentige
,
sedes ecclesiam unde statuit, ut haec ecclesia nuIH nisi sacerdoti, qui stabiliter ibi habitaret, Deoque fideliter serviret, conferatur. Hic prffisul, a dumino
cootum conflatum his novis leg-ibus sub S. Ursulae patrosacerdotes

cinio stabilieruTit.
sint sacerdotio, vel
quidam primarii mederentur
Gunone
nale,
ordinatns,
apostolicae sedis legato, et diacono curdiconsecratus est prsesidente ac

,
Prima
est
ut
sodales
omnes
eerte sacris ordinibus initiati.

festis,
Secunda. Adsint statutis
quibus juxta rece-
ptam
Ursuhmae consuetudinem sacra pignora exponuntur circa quartara post Vesperas, si per tempus et occupationes liceat, et sacras exuvias, quas congregationis raoderator singulis
basilicBB
offeret,
jubente Domino et universali papa Calixto regnante glorioso Henrico V, Romanorum imperatore augusto. anno 1124. Postquam rexisset vigintiaunis, obiit anno 1140, sepultus in medio ecclesiffi
Idenhusen.
192
EodemiemporePaderbornensi fulgehatin-
'"
^'"'"n
magna
pietate, ac relig-ione supplicantium
ritu bini et bini
ad sacrarium reportent. Tertia. In aliisque precibus sodaUum semper sint memores. Quarta. Quisquis eorum pro is quavis necessitate .sodalium preces desiderat cujus erit reliquis missa raoneat moderatorem scedula preces indicere. Quinta. Qui etiam quinque
saorificio missse
:
fula Bernardus, qui pro sua in S. Ursnlam studio et religione sacellum eidem erectum etconsecratum virginihus, Deo dicaiis et S. Benedicti regulam profitentibus, iradidii, circa annum 1148, indictione
.-
'derhonZti'^'
ex iis nominabit, servato ordine, ut pro defunctis sodalibus postridie in S. Ursula faciant. Sexta. Ut vero ad legum illarum viridera observationera magi? incumbant omnes, manu sua subscribant no-
xi, Conradi secundi anno xii, Bernardi fundatoris anno xxn pnesidatus locus Wilhasen E appellatur : cui cum sensim ob loci religionem ssdes piorum hom inum accessissent,excoli paulatim magis ccepit et inquilinis ahundare, ut oppidum jam muris et poriis cinctum evaserit. S. Pignosje regis fllise corjms, et atterûm S. Pauafredfe diu religiose conservarunt. Virgines vero cum
mina, reservata
ipsis
potestate rog-atas leges au-
g-endi, vel corrigendi. Sed heec
jam pene
concidit.
Nunc autem
sola
memoria
superest.
XXI. Alia
loca et templa,
quorum
sanctae virgines loco
patronarum
sunt habitge.
ante centum annos S. Ursulae sodalitati (quam Naviculam appetlahant) dedissent nomen, ut infra dicetur, ejusdem culium late per vicina loca ei ccenohia propagarunt. Lubet etiam hoc loco attexere, qroniam alius nullus opporiunior occurrit, duo diplomata, quas simul ad Paderbornensem dicecesim et ad sanctarum virginum cultmn spectani. Utroque autem constai canonissas Ursulanas ohtinuisse vel a sum mo pontifce, vet ah aliquot cardinalibuset episcopis qui incuria versahantur,
Oi a(oria aut
Quamquam SS.
laie paiuit et
,
lempln trecin aub patruiîmo

S. Uisuloa
Coloiiix,
^tdBn/iiiuxeii.
Ursulae et sociarum cultus tam per tot loca earum sparsse fueruni reliquix pauc3s tamen admodum ecclesise earum nomine et patrocinio decoratx fuerunt;si tamen excipias templa monialium Ursulinarum, de quihus dicendutn speciatim non crediderim. De aliis tanium faciendus videtur sermo.Prxter iemplumSS.Virginum,de quo initioGlorise posthumse fuse dixi, eraiinsuper Colonisenosocomium S UrsuIsB; quod breviter illustravit Gelenius (2). Dies dedicaii oratorii festus hahebaiur 21 Octobris. Deinde suni in Westphalia, inquii Cromhachiits
{S),amuliissieculisxdessacrxS.VTfiu\mdedicatee:
mos fere erat,literas indulgentiarias, quihtis de thesauro ecclesise conferebantur spiritualia benefieia iis omnibus qui tempto sanctarum virginum manus auxiliatrices porrexissent quem modum concedendi indulgentias jure merito suppressum voluit concilium Tridentinum. Ututidest,accipe literas alterius Bernardi, Paderhornensis episcQpi, quihus missos ab Ursutano collegio cum sanctarum virginum reliquiis nuncios pro corroganda slipe jubei excipi perhonorifce, ei ad eam V rem opem conferre suam i4) Bornardus Dei Gratia Paderbornensis episeopus, universis plebanis, capellanis, aliisque rectoribus, in sua civitate, et dioecesi constitutis salutem in vero salutari. Laboribus vestris, et expensis, quae in capitulatiouibus
ut
:
:
nbn sine sacins ejusdem sodalitatis pignorihus. Unam Sigewandus, Mindensium antistes, ante quingentos annos a fundamentis erexit, et sacerdoti sustentando ad ejus cultum proventus uheres adsignavit in qua condi etiam suh virginum undecies mitte pattôcinio tutelaque voluit, ut Mindense Chronicon Het^manni de Lerheck Domini:
siveconvocationibusvestrisfierisolebantparcerecupientes, per laborem prjesentium vobis trantmittichartulas indulgentiarum, ecclesiae sauctarum virginum undecim millium, in Colonia, quas pro
mus
coUigendis Christi fidelium eleemosynis, in civitate etdioecesi nostra, nostri capituli accedente consensu,
duximus admitteudum, vobis
in virtute sanctas
cani his verbis attestatur : Sigewandus, episcopus tertius, Deo et hominihus gratus, ex uobilibusparenlibus natus, ab Adolpho de Schawenburg, seniore nepote suo monasterio S. Pietri in Minda ohlatus puer, et Dei servitio maneipatus, tandem per diver-
obedientisedistricteprEecipienteSjUtipsumnegotium
statim visis literispraesentibus, diebus dominicis et festivis, dedicationibus dumtaxat exceptis (quas Ecclesiae nostrse specialiter
stris fideliter exponatis,
reservamusj, plebibus veapostolo-
usquead octavam
communi conseusu heneficiatQrum,et petitione fratrum

80S dfignitatum et beneficiorura successus de
rum
Petri etPauli, et tunc in generali capitulo obla-
tiones per Dei gratiam conquisitas fideliter repor-
(l)S. Ursiila vinrficnta, pag. 85il. (2) De ColoniiB Magnitudine, pag. 61U. (3) S. trsula Tindicalo, pag. (i72. (4) Ibid.
pag. 692 elliQo.
tetis.
: ;
DIE VIGKSIMA PRIMA OCTOBRIS.
289
cToi
tetis.
Si
quis vero vestrnm huic mandalo nostro
rebellis exstiterit,
suspensum
non solum se noverit ab offlcio immo etiam ab ipso tantum requiri
auctoritate apostolicainurbeexcitata fuisset eacontinuo ex variis orbis tmtionibus coaluit ob reliquias ex humero S. Ursulte qtuv ita
^^^^^
sodalitas,
^' ^' ^
cZli,\t i^"'
Seeriandia.
Tolumus, quantum posset per benevolum et intentum, et in loco quolibet obtineri. Datum anno Domini 1247, feria ii post Misericordia Domini. Reliqiiias solemniter recipiatis. Successit Bernai^do Simon comes a Schwalenberg is simili in re diem festivum et vacuum a lahorihus esse jussit, quo sanctarum virginum reliquix adducehantur, negotiaquetractabantur ; quodsancivit hoc diptomate Simon Dei G. Paderbornensis episcopus,
: :
crevit oblatis
etiam pecuniis, ut eorum impendiis anno 1607 sacellum sanct.vsiuT tuteiarierexennt, in quo sacra lipsaiia adservantur. Porro sodalibus hisce multa, qux aliis alibi,solemnia sunt; hsec vero singidaria Primo, in congregationis
.-
exercitationibus sacco seu ruhro amictu, viridi adstricto cinguto, vestiebantur. Secundo, ipso
sanctx Ursulae festo dotem constituebant puellis quihusdam pauperibus: hocetiam gaudensprHviiegio,
{^].
universis et plebanis, et capellanis, ecclesiisque et
quodumon
mortis 7êum vincutis liberareni
ecclesiarum rectoribus, in sua civitate, et dioeceei

constitutis. salutera in nostro salutari. Auctoritate
Jam pridemante exstabantindioscesi Comensi
prffisentium vobis in virtute sanctae obedientise, et
sub poena suspensionis districte prEecipiendo mandamus, qnatenus omnes parochianos vestros, annos discretionis habentes, ad diem, locum et horam,
cetis,
quse lator prsesentium vobis assignaverit, convoprsecipientes iisdem auctoritate nostra, in

virtnte sanctae obedientiae et sub pcena
nicationis, ut
ducV Humiliatorum domus, qttibus S. Ursula patrona erat, altera in subiu-bio civitatis, aitera Surici, vulgo Soreg-o, ad iacum Larium. Suburbana prius dicta est S. Vitaiis; sedpost extructam S. Ursulse ecclesiam utroque nomine appellari ccepit. In charta anni 1378, 11 Aprilis, legitur
Congreg-ato rapitulo dominarura monialiura, llurailiatorum ordinis, sanctie Ursulte de saneto Vitali
oscommu-
ibidem devote permaneant. quousque negotium sanctarnm undecim millium virginura de Colonia fuerit fideliter expeditum, oranibusque
aliis
illa
de Cumis, in domo ipsarura dominarum Ilnniiliatarum, sita in parochia saucti Systi Cnmis in contrata de sancto Vitali foris. Duraint id ccenobium usque ad iniens fereprsEsens sxcidum. Domus de Sorego
negotiis
sive
petitionibus postpositis,
dies
ad honorem Dei, et pro reverentia tantarum reliquiarum tamquam dies dominica celebris et
ab
S.
initio, id est ab ineunte fere sxculo xni videtur UrsnlfE iitutum et patrocinium hahuisse. Usque
Wittenbergt
tl
Omabrugi,
omnibus habeatur, donec Missarum soautem vestrum rebellis esstiterit, suspensionem a huic mandato divinis se noverit incurrisse. Datura anno Domini 1267, feria secunda post Jubilate. 193 Vidimusjam S. UrsulEe cultum nonmulto ante misera Lutheri tempora a familia Saxonica
festiva ab
ad extinctionem Humiiiatorum
lemnia fuerint celebrata. Si quis
mus
promotum. Jam pride^n dederat Rudotphus secundus, Sacconiiedux, Wittenbergseprimarium civitatis templum anno 1353, sub patrocinio et tituto S. Ursulae et undecim millium virginum edificarat[\). Sub initium S3eculix\\ Goldewinus,
mirifice fuisse
exstitit, dein dodata Minimis, reddiius alteri commendati (4). In Neerlandia quoqueptura 7'eperio tempia et monasteria, qucV R. UrsulEe seu undecim miitium virginum pairocinio fruebantur. Sota noniina referam; qui earum historiam velint et misera sseculo XVI exeunte, quo piâster fas a Pi'otestantibus suppressa sunt, fata adeant Heussenii Histo-
hxc domus
pietatis illius testimonia.
riam episcopatuum
fcederati Beigii
Bataviam
sacrani seu Antiquitates Bataviie sacras, potissimum ediiionem theotiscam, laiina multo auctioreni ; Leiongii Descriptionem reformationis eccie-
trigesimus secundus episcopus Osnabrugensis, cum capitulo cathedrali condidit extra murossux civitatis hospitale undecim mittium virginum,pro insigni in has sanctas pieiate, in quo sacerdotes emeriti debitesque viverent: exstat de anno 1310
buiia successoris ejus Engelberti, quse indulgentias confert iis, qui pecuniis incohatum opus promovent, hoc exemplo Eug-elbertus D. G. Osnabru:
gensis ecclesiaeepiscopus omnibus Christi fidelibus, ad quosnotitiapraesentis literse pervenerit salutem in salutis autore.Cum dilectiin Christo praepositus,
decanus et capitulum ecclesiae nostrae Osnabrugênsisnropauperibussacerdotibus,propterviriumdes-
luuuuuf m titutionem
hospitale in honorem t etgloriosae Matrisejus Virgrinis D. N. Jesu Christi, Mariae, et undecim millium virg-inum, apudeccle-
jacentibus, lecto j
Amstelodamensis et aiios id genus tibros. Accipe nomina civitatum Leidie, monialium ordinis S. Augustini ; Delphis, ubi alterum sseculare temptum secundam patronam habebat S. Ursulam; Ulirajecti, tertiariarum S. Frati' cisci; item ejusdem insiituti in Schiedam, Warmondie, Hariemi, Amsteiodamiet Enkhusie; et demum Sororum in communi viventium Daventri/e. In Beghinasiis quoque compiuribus secunda pa- P tronaet-at S.Ursula cum pientissim.o suo comitatu. 195 Sorbonx Parisiensis, celebertnmx olim So.toneme '''""* theologic/e scholce, SS. Ursulam et undecies miiie tradunt scriptores socias patronas fuisse passim De hujus patrocinii origine muiti oiim multa commenti sunt. Voluit Pigamoi {n)jam a medio
siasticse
:
siam suam receperint, necadeorum sustentationem

propriEfi ipsius hospitalis
suppetaut facultates, nos
de omnipotentis Dei misericordia BB. Petri et Pauli apostolorum ejusautoritate confisi, omnibnsChristi fidelibns vere contritis et confessis, qui ad sublevandam indigentiam dictorura sacerdotnm, vel
xiii, quum hxc schoia fundata est, orsum patrocinium et oratorium iitulo SS. Uraulffi esse id sednuiio testiet sociarum fuisse nuncupatum; monio id assertum nititur quin etiam sola swcuB. Maria virgo videtur per integrum fere
sxcuio
vetere Necroto gio Sorbonensi coiiegit Leheiif(^) mense Majo anni 1826 novum incohalum fuisse oratorium, quod anno
lumpatrona
fuisse.
Ex
ad structuram ibidem
manum
porreserint adjutri-
1347 die 21 mensis Octobris a Francisco PiacenTiheriadis in tino, ex ordine Minorum, episcopo
Osembrug. m crast no A,unt.ationis Dom.m 1310 (2). B. Mar.^ v.rgfm.s anno Rom^ ^dxficatum sub S. Ursul^ patroctmo lU
Datura saceilum ineunte s^culo xvii.
(1) S.
(31
1
^ ^^^^^,^.^^
^,,,^,-,^^ ^,,^,.
Quum emmanno
pag^8o8
lom.
el 83..
II.
arbitratur Lebeufvalde diu SS. Ursulm et ^Tal^J fesium actum non fuisse a Sorbonensociarum .^^^^ at ,
, ,
UrsuU
vn.d.cMo. pag. 687.

_
,2)
Ib.d
~
'
'
"
ei 29.
Tirahosclu. Velera Humilialorum Tirabosclu, (i) Crombach. pag, !<Bb.
monumema.
(t))
Dcscriplion de
la
">. 2S 8g.28 /; aac.
"" ^ô.
Octobris
Tomus IX.
41
sihus
;:
290
ADCrORt
GLORIA POSTHUMA
:
SS.
URSUL^ ET SOCIARUM.
"
V. D. B.
sibus; sed celebratam fuisse die 21 Octobris templi dedicationem quse inde confirmat, quod quum usque ad annum 1432 quatuor tantum ibidem ha-
frequentia; sunt adhuc aliquot sanctarum virgi-
berentur sermones publici, quse collationes dicebantur, puta in festis Nativitatis Domini, Pentecosies, CorporisDominiet Assumptionis B.Mari3e Virginis, die 10 Martii illius anni decretuyyi tulerunt doctores quod fieut alise tres collatioDes
ecilicet in festo dedicationia capellce colleg-ii, quae
ubique nobiliores de " festomag-nosuraptuperag-endodecertant. Quod vero patronam universitatis suam panegyri Conim"
num
confraternitates;
et
bricenses celebrent, facit hoc etiam Universitas Viennensis. Ea quatuor in classes secatur, Austria-
cam, Rhenanam, Saxonicara et Hungaricam. Rhenana patronam habet S. Ursulam, ejus festum
augûstissime peragit in urbis primarioS. Sthephani templo, sitate
celebratur iu festo uudecim millium virg-iuum, in
M. et in festo Ascensionis: ut de dedicatione, non autem de S. Ursula adeo verba fterent 'quod anno 1437, quum numerus collationum undecim aliis auctus est, eadem ralione\observariperrexit. Posteaautem sermoni
festo Purificationis B.
;
congregato rectore magnifico et univerad sacrum solemne et orationem panegyriItem L\inef}>irgi
cam.
de dedicatione templi substituta est oratio panegyrica undecim miltium virginum. Cardinalis Richelius midto splendore a fundamentis sedifieavit novum templwji quod quum sxculo xviii nondum consecratum videretur, suggessit Lebeufut SS. Ursulae et sociarum pairocinio subsiitueretur titulus S. Euphemix, may^yris Chalcedonensis^ cujus corpus amio 1606 iltuc illatum fuerat sed
;
Luneburgenses etiam quasi patronarum a qua retigione non omnino\cessarunt,quum, ecclesia Dei vivi relicta, Lutherana amplexi fuere placiia. Hujus insiituti occasio 'fuit, quod atino 1371 Luneburgum festo S. Ursulae divinitus est servata. Perrexerunt itaque cives hujus rei memoriam annuis fesiivis gaudiis et hymnis Ursulanis decantandis refricare de quo Schultingius [3) ex Psalmodia seu
197
loco habueyê sayictas virgines;
:
apud
<;'os iuf/ie-
runoi. Item
in llungaria
cl
Brasilm.
canticis sacris veteris ecclesise, selectis ad ecclesia-
rum usum
plis
per
Lucam
Lossiura Luneburgensera,
absurdum idconsilium, ea tantwndecausa datum quod ipsum martyrium sanctarum virginum B perspectum non haberet, nemo umquam secutus
est.
CuUtit ejus-
quEB certo ordine et raelodiis cantari solent in tera-
dem
in
Vni-
versitatiljus
Conitnbricenti
el
Viennenti,
alquo in Indiit.
196 Conimbricensis universitaiis patrocinium paulatim, et usu potius quam decreto aut dedicatione, collatum est sanetis virginibus. Ea de re sequentia habet Crombachius (1) Sane, inquit, parum est solemnitatem Ursulanam festo Paschali contulisse, ubi habetur adinstar Jubilsei; ut non immerito sedes apostolica, tanto in SS. Virgines
:
de Deo et sanctis ejus, AVittenbergte excusa anuo 1569, citat hunc titulmn De ordine cantionura in die Ursulce, seu undecira mille virginum, qui in ecclesia Luneburgensi celebris est, propter
;
victoriam divinitus majoribus hujus inclytjE urhis concessam hoc die anno 1371 fol, 257, 25R. HistO'
cultu cog"nito, per omnia societatis Jesu Lusitaniffi templajubilseum plenissimum impertierit. Atqueuti Conimbrica jure nominatur in prgecipuis regni civitatibus, sic S. Ursulam prscipua sibi surapsit relig"ione venerandam. Academia, quam Franciscus Suarez multis annis docendo illustravit, videtur imitata Sorbonam Parisiensem, et sibi studiorum
riam sineprodigio narrat Crantzius, et Hermannus Lerbeccius: sed Lucam Lossium Lutheranum et civem Luneburgensem audiamus sic autem refert: Cura longo tempore discordia fuisset inter ducem magnum Luneburgensem et civitatera
;
nostrara,
tandem cum non toIerandEe

urbi, tenebant, cives
injurise iufer-
rentur civitati a satellitibus, qui montemCalcarium,
imminentem
.
moutem
pridie
mandato occupahant Postea a duce coUectus clam exercitus nocte ea, quae diem Ursulae proxime prsecedit', murum
Purificationis Marise ex cEesario
preesidem martyrem Ursulam delegîsse

divEB pro
tota
enim
urbis trascendit,
strepitu
confluit ad orationem, quae de laudibus
ejusdem
Ursulse
eam ex improviso occupat. Cives armorum et alio turaultu excitati subito

concursu pr^ter
more solet haberi
sodalitas urbis celeberS.
occurrunt. Occiduntur iu prirao

familiis.
rima, in cathedrali ecclesia sub nomine

.coit
:
CEBteros viri consulares tres de honestis et patriciis
ea tota incumbit in festum illud augustissime
Deinde cives in curia paulatim conveniunt.

vir
perageudum. Est vero non leve cultus illius incitamentum, quod toto reg:no haheatur exploratissimum, S. Ursulam cum suo comitatu succurrere
morituris, qui eara virgînesque singulas quotaunis
/j
Praefectus civitatis, Ulricus "Weissenburgicus,
magnanimus,
et rei militaris peritus, cives raouet,
una salutatione Angelica fuerunt veuerati. Pergit dein Crombachius pluribus doceyê quanta ^nedio sseculo XVII fioreretapud Lusitanos Coloniensium martyrum veneratio, et sequentia demum addit Videas, ait (2), exhis literis in posteris vigere eam S. Ursulse veuerationem, quam Petrus Eaber ColoDirn haustam, translutis inde reliquiis, primo in regibus plantavit, quorum exemplo fioruit pietas constans adhflec usque terapora, societate Jesu eamdem fovente et suo exeraplo provocante ita, ut jam S. Ursula regni diva tutelarishaberi possit; et prorsus nesciam, an ulla in orbis regione tamincensis animis honoretur. lidem Lusitani toto Oriente cultum SS. Virgîuum rairifice propagarunt de quo
:
ne quid temere agant in tanto periculo Ipse interea hostem exsultantem in foro de victoria placare bo- F nis verbis studet, rogat a grassando abstineat, quandoquidera jam civitas in ejus manu et potestate esset. Haec diutius data opera egit prsefectus, nunc ad cives, nunc ad hostem equitans, hoc consilio ut
mora colloquii frequentes in curia convenirent.Interea hosti affatim vini ex ceuopolio adfertur, quod multi haurientes, avidius, inebriati sunt decives
:
fatigati longo itinere, et labore adscendendi
urbem.
Deinde cum cives
se jam paratos satis ad adoriendum'hostem putarent, ex inopinato irruentes ex curia, impetum in hostem faciunt. Praefectus renuncians hosti senatura uon posse praestare, quae
iniqua peterentur, circumventus ab hoste primus occumbit. Kditur deinde miserabilis strages ah
Franciscus Baretus, procurator noster Malabaricus, anno 1645, 24Decembris ad mescripît. Scio nul" lam iu provincia Goana et Malabarica esse nostrae
> II
utraque parte.
catur, ad
Tandem
cives superiores, hostes ex
foro repellunt: qui per plateam, quEe pistoria vo-
i<
qua uuum ex priBcipuis altaribus illis non sit dicatum; universim sauctarum virg-inum dies iuter majcra totius auni festa
societatis ecclesiam, in
contendit ut per
portam rubram, quae meridiem spectat, eam partem rauri, qua transcenurbera,
derant in
elabatur
sed cives
tergo
habetur:
unum
:
ex qaatuorjubilaeis societatis
illi
insequentesraagnampartemhostiumoccidunt, qui numeroerantseptingenti. Etferunt obviam venisse
festo
{i) S.
annexum mag:na
Ursula viQdicaU, pag.
eo die in nostris ecclesiis
8ti0.
^2) Ibid.
pag.
Ul.
(3)
Bibliolbeca, tom. IV, parl.
i,
fol.
26.
ex
DIE VIGESIMA PRm.\ OCTOBRIS. A ex arena, quae plateaest spatiosa, novam aciem arl^Âltfridus, recensensqux matnrum militum cujus conspectu territus hostis in mus
,
291
ifcroit
fug-am se dedit. Ductores hostiumfuerunt Joannes de Homborg Baro, qui in conflictu periit, et Sig-fridus de Salderen, qui captus est.
S. Liudgerus, pHMimigat^defordensis episcopus. sub annum ISbegit Curavit quoque, ait (3), ulterius doctrin
:
^''
"
^-
^''^'"''r*-
Annus
liis
rjth-
mis vetustiscontinetur
derivare fluraina; et consilio ab iraperatore ncoepto, transfretavit in confinio Fresonum atque
^7
Anno milleno Cteruno septuag-eno Nocte puellarum monos et deca mille sacrarum, Muros conscendunt, Luneburg- subvertere tendunt,
Sic occiduntur, velut in sacco capiuntur.
ad quandam insulam, quje a nomine Dei
Danorum sui faH
FositeIand,Fosetesland est appellata... Pervenientes autcm ad earadem insulam, destruxeruut omnia

illic fuere coustructa. et fubricaverunt ecclesias. Cumque habitatoresterr8eilliusfideChristiirabueret,baptizavit eos cum invocatioue .sanctiB Trinitatis, iu fonte qui ibi ebulliebat; in quo sanctus Willibrordus prius homines tres baptizaverat, a quo etiam fonte nemo prius haurire aquara nisi tacens
ejusdem Fosetis fana, qute

pro
eis Christi
Hactenus Lossius,
qiii
tica recitat, qiix ipsi
fuse hymnos et sacra canetiam Lutherani ad laudem
concinebant
martyris Ursulx sodaliumque ritu anniversario testes victoriee tot millium patroci:
nio Ccelitus impeiratos. Hicmos nunc verisimiliter inte7-cidit. Obiter addiderim S. Ursulam et 'socias recenseri ab Antonio Macedo interpatronas Hungarise, quasi
jusdam
prssumebat. Cu-
principis filium, Landricum nomine, accepit a fonte; quera sacris litteris imbu-
etiara
eorum
Hungari reparare
tum, ordiuavit presbyterum Qui multis amiis genti

.
vellent Svcvitiam
Hunnorum,
truiiia
qiios
majores suos fuisse putant.Sunt
quoqiie patronse Brasilise,

Beigo19*^
landseuBei ligiand, lem^rordi
S.
Exstai etiam insula, cui aliquando nomen Ursulse inditum fuisse videtur et quo voluere
pHssimam virgi^tem appulsamesse, quumexBri-
Fresonum in doctriuie pra?fuit studio. 200 Sed novalis ilte ager, bis a sanctissimis vi- ..ofom,w ris excuUus, iterum dereliciu^ fuisse videtur. '''o"'<"'n'i * Quocirca Adalberius, Hamburgensis archiepisco- "'"'" ^"""' pus. christianae religionis per septentrionates tZ^^luL ptagas propagandi studio iliustris, circa inedium " pirati$
L'Elbe
tannia in Germaniamsolvisset. Lubeipaidolatius de ea disserere, ut appareat prassens ejus nomen B Helg-oland (agitur enim de hac insula, e regione ostiorum Albise * positaj nequaquam a veneratione sanctarum virginum ortum esse, neque proin stareposse ea omnia, quse super ruinoso hoc fundamento a nonnullis sedif.cata fuere. Msiimant
scripiores aliquot hanc ipsam insulam esse in qua Reudigni,Aviones, Angli, Varini, Eudoses,Suar-
sxcidum
XI de suis clericis ordinavit... in
Funem
^'"'''ff''""*-
EiIbertum,quemtraduntconversum{5eu, M^vo^wtti, fugieniem) a pyratis.Farriaminsulam, quae in ostio

flurainis AlbisE
^'
longo secessu latet in Oceano, priraura reperisse, constructoqueibiraonasterio fecisse habitabilem. Haecinsula, contra Hadeloam sita est.
Cujuslatitudo*vixoctomilliariapanditur, latitudo quatuor. Homines .stramine fragineutisque navium
pro igne utuntur. Sermo est piratas, si quando prBBdam inde vel minimum tulerint, aut mox pcriisse
naufrag-io aut occisos ab aliquo,
*
Longitudo
Nuithones in comraune Hertham, id est, Terram matrem, colebant, ut tradidit Taciius (1).
dones
et
nuUum domum
Sed hcec parum probanda senteniia
nam
ut
mo-
do videbimus, penes Frisios erat Helgolandia; neque dea Heriha, sed Fosites deus ibidem colebatur. Quamobrem multo verisimilius est aliam insulam, sive Fermern, sive Rugen, a Tacito fuisse designatam. Statuendum potius videtur ineunie s^culo vm ccepisse innotescere Helgolandiam. Certe de S. Willibrordo hxc narrat Alcui-
redisseinderapnera. Quapropter soleut hereniitisibi viventibus decimas priedarum offerre cum mag-na
devotione. Est
enim
htEC insula feracis.sima frug-um,
ditissima volucrum et
pecudum nutrix; collem
Iiabet
unicum, arborera nullam; scopulisineluditurasperrimis, nullo aditn prffiter UDum; ubi et aqua dulcis,
locus vencrabilis omuibiis nautis, prrEcipue vero pyratis. Unde aecepit nomen uXHeiligland dieatur.
nus
(2)
Cum
ergo pius verbi Dei praedicator
iter
Hanc
lari
ag-ebat, pervenit in confinio
Fresonum et Danorum ad quamdara insulam, qu^ a quodam DeosuoFosite

ab accolis terrffi Fosiiesland appellatur,- quia in ea ejusdem Dei fana fuere constructa. Qui locus a paganis in tanta veneratione habebatur, ut nil in ea vel animaliura ibi pascentium, vel aliarnm quarumlibet rerum gentilium quisquara tang-ere audebat,
in Vita sancti Willebrordi Fosetisland appeldiscimus; quEe sita est in confinio Dunonim et
Fresonum. Sunt
liquet
et aliae insulae contra Fresiam et Daniara; sed nulla tam memorabilis (4). Atque hinc
terrasancta,
nomcn hujus insidx, Ileiligland, id est, nequaquam ortum esse sive ex cuitu, p
*-'
ebuUiebat aquam haurire vir Dei tempestate jactatus est, raansit ibidera aliquot dies, quousque .sepositis tempestatibus opportunum navigfandi terapus adveniret. Sed parvipendens .stultara loci illius relig-ionem vel ferocissimum regis [Frisionec etiam
a fonte qui ibi nisi tacens
praesumebat.
Quo cum
rum, Radbodi,) animum,

illius
qui violatores sacrornm
quadamtraditioncde^. Ursulaef soin usu fuisse integro siecutOf priusquamper iêliquiarum dispersionem per universas septentrionaies plagas sanctarum virginum veneraiio propagaia esset. 201 Postea vero in magno honorevideturibidem Poîfa s. Vrfuisse S. Ursulae vocabutum, ita ut dicta fuerit in- ^^^^ ",'""1^^j. sula S. Ursulas et undecim millium virgrinum (5). ,,u, /'aftufr* Quod nomen videtur medio sseculo xiii anti- ddM:
sive exfalsa
ciabus, sed
jam
atrocissima morte daranare solebat; tres horaines iu eo fonte cum invocatione sanctae Trinitatis
haptizavit. Sed et animalia, in ea terra pascentia,
in cibaria suis mactare prsecepit. Quod pngani intuentes arbitrabantur eos vel in furorem verti, vel
quius, quum inpolyptycho, descinpto sseculo xvi, sed quo quse essent anno 1240 in Frisia septentrionali foci et ecclesise indicatur, veniat Insula S. UrsulsB vulgo Helgrrlandt {&]. S. Ursulam, cum
.-
sociabiis in navi positam,
etiam veloci raorte perire. Quos cum nil mali cernehant pati, stupore perterriti, reg-i taraen Radbodo quod viderant factum Tei\i\eT\XT\i. Sed prxter minas ei increpationesnii Dei servo illaiumest; unus vero ex neophyiis, sorte designatus, martyrio
affectus fuii.
appictum oiim fuisse insignibus hujus insutss tradit Lappenberg (7)

(8)
verum Pontanus
soiius navis veliferse
memiet
nit; et sola navis, fluctibus jactata, in
Ordine
- (2) Vita S Willibrordi, cap 10, ap. Bcnediclinum III. part. i, pog 609. (3) Vilo S Liudgcri, cap. 19, ap. Perlz, Monumcnla Germauiic, tom, II. pag ilO. (f) Adamus Brcmcnsis. Dc situ Dnnia;, cap. 2)0, (5) Lapp. Ptriz. Monumenta Germanis, lom. Vlll, png. 3ti9. pcnberg, Ueber dcn ehcomaligcn Umfang und die alleGescbicbte
(IjGcrrDania, cap.iO.
sfpculutn
Mabillotiiuin,
Belgolands. nag. iSclseqtj.; Michclscn. Nordfricslond im Mittc(6) ap ScTiane. Din Sage von der heiligc Ursula. pag. lifi. Folck,. Sl8al*burgerl. Mngazijn, ir>m. (V, pag 179 -200. ap. Seliadc, (7l Op. siipra cit. psg. Zi. - (8y Herum Danipag. 06 ct llt. CJrum descriptio, Cliorograpbia, pag. 739.
laller,
inîgnihus
292
AucTOBE
GLORIA POSTHUMA
SS.
URSUL.5; ET
SOCURUM.
^- ^- ^
editts, cerinsignibus insularum, a Meibomio (1) ecclesia, patrocinio S. Urnitiir. An fueril ihidem
sulie honestaia,
pua
me latet gu^ nunc ibidem exstat,

:
sed olim septem S. Nicolai titulo erat insignita; quarum sex, quod fluctibus maerant paroccim;
ut rinis insula contiiiuo corrasa fuerit
nunc
saxum
fere siipersit,
suppressai aut deletcV sxmt.
Lutherana sacra iltuc quogue illata sunt, omnis SS. Virginum memonon 1599 Berria. Apputerat eo pauto ante annum tramus Powischus, nobitis Holsatus ei ostenderunt incotx loca qucedam in gramine, reliquis
Quum
desiit continuo
MaritV virginis; uhi apertse, pars media et praeci- D oculis sistit adorationem Magorum; aiia sinistra S. Gereonem cum sociis, dextra S. Ursulam cum suo comitatu. Hasc autem manu tenet sagittam qua confixa fuit, ad iatus habens sponsum suum S. /Ethereum, et infinito virginum agmine circumdata. Posterius apparent episcopi, mitris ei pasiotâiibus pedis conspicui; quibus majestas et eximia quxdamspecies, qu3S in universo hoc opere eiucet, manifesta magis fit. Quemadmodum ex aitera parte S. Gere07i commiliiones suos ad Christum, Dominxim ducere videtur, sic qxioque
Ursula sanctissimas sxias sodales; ut omnes sidivinxim Salvaiorem suxim venerabundi ado7'ent. Habetur triptex tabuta omnixim
S.
viridiora; qUcV volebant vestigia esse S. Ursulae et sociarum, qu3c hac transissent, e Britannia Colo-
mxU cum Magis
niampergentesil^.Ejusdemnarratiuncutxmeminit Ponianus (3) et auctor Brevis descriptionis insulic Terrie sancix (-1), quam Meihomius ms. habuit. Audivit etiam Powischus narrari Dehoram a soj-ore sua S. Ursula itlic matrhnonio collocatam fuisse principi Heiigoni; alii addiderunt nuptialium chorearum tocum prohe adhuc dignosci. Verumenimvero in his fabulis nil singulareest ipassim, ubi cidtus sanctorum piurimum quihus /loret, exsurguni id genus hisioriunculx; hominum mentes in nii aliud significatur quam
prcvstaniissima,
salpinis arics
qux ante renatas

(7),
in pariibus Civolet,
pictcV- sint.
Qui plura
,
adeat
Fridericum Schlegel
Waldraffum (S), historicum Coloniensis templi (9) de Keverberg (10)

aliosque, qui nuperis-temporihus
magno nximero
/'^''unipt-
simiiia argximenia versarunt.
203
Secundum jnonximenixim quodprocutdubio

est
cogiiandodeccvliiibus mxdtas fuisse; res eis minus conjecfuisse perspectas; unius alteriusve vana^ brevi loco compert^ iuras probabiles visas esse et
qxiodque sesqui millioxie fran- ^J^'" corum valere dicitur (quamquam rerum vix videtur esse pretixim) feretrian est reiiquiarixim, E qxiod in Brugensi S. Joannis nosocomio servatur,
midto cetehrius
'^"'"
Nit,
quodad materiam
exoriri cernere veritaiis habiias. Aique similia retigiosa, sed in citanium inrepublica
est
Cicterum qui historiam insulcV, adeai libros seu descripiionem velit hujus prseterea Cimquos in margine indicavimus. et novam, quam hriccV Chersonesi descriptionem
vili
ei miliiari.
non quoque
pote cisia tanium ahsqueturrihusconstrxicta;sedceteherrimiJoannis Memlingi, qui sxcido xv floruit, venustissimis piciuris exornata est. In parte anteriori seu priori frontispicio cerniiur B. Maria virgo pueruium Jesum brachio gerens stantihus ad xitrumque latus monialibxis ; in opposiio frontispicio
,
spectat, eximium est, utlignea in eediculcS formam
annoVof)OfeciinenricusRanzovius{^),accuratiset recensimas observationes La Mariiniere (6)

tiores geographos.
Addiderim tanium eam jam
Brepridem ante Lv.iherana exordia difscesis domibus principaiibus mensis fuisse; a pturibus
hoc s.vcido ea potiti sunt fuisse possessam, donec his omnino abducimur a S. Ursulie
Ursula apparet imxumerovirginum, agmine circximdata. Ambo autem latera in tria tympana seu tahulas dividuntur, singxdis partem hisiorise S. Ursulffi refereniibus. In prima adveniuni sancS.
tertia
Angli verum redeundum et sociarum cultu, quo

.-
est.
txvirgines Coioniam; in secunda Basileam; in Romam, xtbi recepitur pius manipulus a S. Cxjriaco papo-et complxires heatee Ursu Isk comiies haptismxim accipiunt; in quarta tabuta Cyriacus papa, t7'ansgressits Alpes,
navim citm
S.
<^
XXIT. Monumenta picta et sculpta in honorem SS. Virginum.

ut,
Ursula conscendit et jam cum eximio comitatu Basileasolvit Coioniamversus; in quinta martyrixim comitxim S. Ursulae; et insexta demum ipsius S. UrsuliB, sagitia transfigendce, passio. In wdioh ocxilos ponitur S. Ursulie /7/orm dxtasodaiiias, hxts tabellis rotxindis in pinori toia pia in viriiis asqxie ac feminea, simut reprgesentatur; divina Trinialtera coronatxir in coslo S. Ursula a baro taie. Iniegro voiumine descripsit id feretrxim
cxitcV tecio
.-
TaMa piti^ T^îeri vix potuit

Coionien$iB
putcherrimn;
sociarum universiim terrarum orbem cxdtus ct fama per honorem pôpagata essent, nulla fiereni in earum sctdptoribus, quos cvias eximiis pictorihus et
quum SS,
Ur.>ulffi et
ah
quidem exstant nonnulla, quee commemorassejuvahit. Jam de mausol<ro, quod medio s<vc\do xvii erectum est. superius num. 17
tulit,
opera
et
deKeverherg [U]; feretri forjnam omnesqite imagines arte liihographica maximisqxie citris cdidii Gailiard. Piures minori forma ejxisdem fereiri imagines execxtdit iiihographus Brugensis Davenosse iurj; iia xtt qui plura de eximio hoc opere habiiurxts sit xmde hanc sv.am expteai veiit, facile
satis dixi; atque id
omnium recentissimum.
Con-
traomnium aniiquissimum monumenium, singupicto est {oleo, lacte an iari laude dignum. tobxda
cathedragliUino dispidant periti). qtuv in templo asservatiir. Ejus origo h/ecest: quxtm li Coloniensi Coloniensis sinsuh annxtm ISOG staiuisset scnatus sessionibus suis iniiixim factum iri a fusis gulis
nd Deum precihus, boni considuit curare exhibens ut pictura confieret, prxcipuos civitatis et pro more patronos. Ahsoluta fuit anno 1410, tripiychi formam habet. Ormtui prius fuit saanno celio senatus, mino M2G comêcraio; unde capeilam cathedralis templivenit. 1810 in quiniam Ubi clausee sunt vatvee, cemitur annxmtiatio B.
aliquot
(H Mwiiuint'niii inf<iilH iiTiim GiTmnmcumm, toiii \.\<\> wciior Hen veiiucinU' Ertlisia^len e<l, Ilnioi tmi, (2) Waii' Beiitlil '!'' l^. '"', ap- Mi-ibuinium. 0|i|> lit |i>m. IV, anno \''>9"> i^' 2"2'>. -- (3) 0(>. su|n i-il, i.ot;^?!!). (i) Ap. piicf. .uim x^s. - (R) (1 Ibid- lom. I, coL (.8 ct sf,iq Mcilj..muim, loc. fil. Europa, tom. II, (/) Dictiounaiie {jii^sruplii-iuc, \o f/B/joiuiid.
r.
t
voiuptatem. 204 Tertium momtmentxtm indicavit Crombachius (12), testaius hactenus se nxitlum reperisse poaugustius, quod undecim virginum miilibus pretio qitod dicium de matericC sitam fuerii
:
""'J"^"'"'"'
^^^.^_
maxixne accipiendmn est. Die 5 Febrxiarii vathedralt 1575, quo inaxtgwatus est, templo Galtice ei PoRhemensi obtxdit Henricus III, manus Ludovici Loi07iicv rex, id donum per Meieniharingi, cardinaiis Guisii et episcopi
sis, qitod
11.111
axini
hujus nepos, iiem Lxidovicus LothaAliileuschci

Zuit ttml.
(Sl Taschcnljucli fiir Frcnndo u Bnscl.reil.uii.;... t'.>m Knn.l. ,.u.-Wolsf.,.i.-(9)H'Î"ii;<luL:,|uI. u A E- WV. V^V.- lt'-;ot --.M'! - t f kirdn- 7u K51
W- -
pg
ISli Cl
.rqq
(H
'
0|"'^
-"^J"
^'t'
"
t*^) ^.
Ursula
ludl-
cala. pag. 7Uo.
ringus

ringus
quicB,
29b*
IktlCIOBB
nomine
nondum
sacratus
esset
ar-
ptione Tetig-i diva auspice portus. Malus e tabulato

:
chiepiscopus Rhemensis. Idcimelium, qiio reli-
Ursulame, ah ipso Henrico ex Polonia in Gallias delatee, continentur, descripsil P. Petrus literis datis die '21 Februarii anni Casneus
,
ad dimidiatum pedem erigitur trunco palmte squamis prominenti non absimilis, corbita
raedio
,
I).
B.
1631 (1); similiter auctores Inventarii thesauri
binos dig-itos alto, circulo aureo terminatur, circa quam palae aureoe octo aflSg-uutur hisce literis sig-natje: Hil. Supracorbitamstjitang-elusex argento
Rhemensis anni 1669 {2) et cl. v. Prosper Tarbe, qui quatuordecim abhinc annis id Inventarium
iinaginem pulchet^rimi illius dolithographica et opera J. J. Maquart eX' ni, arte pressam edidit (4), Accipe itaque P. Casrsei descriptionem doni, quod Henricus III in honorem
illustraint
(3), et
smalto inustus, aureara protensa dextera coronam
Ceterum funes nautici omnes aurei a tabulato ad corbitam prutcaduntur numero deccm,
prffifert.
prjeter
duplicem scalara ibidem aureara, percujus g-radus argenteus nauta couscendit. Ad alia officia tres alii nautjE occupantur. Ad antennara aureara
vinculis aureis vela coraplicantur
;
S.
Ursulse consecravit
,
Basis, inquit, operi sub,
eaautem
solido
jecta est sexang-ula

lata,
flata.
palmum
Supra quod sraalto diversicolore ex arg:ento , variegatur. Mari pisces varii innatant. In ea basi, qnae mari subjicitur, in longioribus lateribus hinc
altum
,
aeraipedem fere alta, ex argento iaaurato cou basin mare fluctuat semipalraum
pedem longa
achate constant candidi coloris subnigresseutibus lineolis distiucta, quibus mali compliuati rug-m ita mirabiliter exhibeutur, ut id spectare naturara
crederes.
blemate
sunt, ut
insigrnis, prorfe
Arg-enteus draco, aureo smalticove emrostrum exhibet ceterum

:
omnia tum
subtili
tamque
îuperet
felici
opere
perfecta
inde êrainfE legûntur inscriptiones, priraa talis est ; Henricus III, Galliarum Poloniarnmque rex, hanc DeipariB virg-ini naviculam, ut res Gallica, diuturnis seditionura jactata fluctibus, ope divina
in tranquiUum, more mfijorum inauguratus posuit. Anno 1574-. In adversn autem De Saincte latere habetur haec g-allica epigraphe
materiam
industria,
uec
solum
singulare faciat regiie munificentije monimeutum, sed etiam supra regum inaunruratorum doua, quje
iuibi
plurima preciosissimaque adservautur. louge
tandem conferretur
faciat e.ximium.
Ursulfi et des xi rail Vierg-es
indicat nirairura in
XXIII. Societates et
vicula in honorera
maxime Naet
navis alveo clausas SS. Virg-inura reliquias. In qnatuor minoribus lateribus scutellata sunt quatuor
insignia, sing-ula superadditis coronis illustria. Ad dexteram puppis liliji g-allioaaurea, in smalto sive
SS. UrsulcB
sociarum
erectae.
encausto expressa
e diaraetro depicta.
pariterque ad proram eadera
Ad sinistram vero puppis qua;
dripartitum steraraa est g-erainatis Polouiic Galeidem ad sinistram liasqne insigrnibus decorum prorae plane consiraile respondet supra raare navis
;
.idtis in locis et regionibus institut3B olim fue- A ifiiiiiitiia runt confraternitates laicorum, quibus B. Ursula toiitin S. UrsiiliP Craraet undecies mitle ejus socix nomen suum commuiucni. "Ciinicabant etprêstabant patrocinium jam aliquot, h XIV tiifiubidabat occasio, commemoravi; adeoquc libeltos f>i(a rt iiiewiie
iif
;
M,
carina
' '
exstat, interjecto fulcro arg-enteo innixa.
ad majium habeo,
theotisce seu ftandrice atque
xvii
tmovata.
coroaliiie
uIiiOClO
totaque alvus mirabili uno 205 Ejus carina achate * constat, cujus long:itudo pedem * prope
,
|iolliC(;s
qua maxirae alvus distenditur , dimidiatum pedem, altitndo latitudinem superat divercolnr subnibeus accensus intprcurrentibus vincula sussorum colorum venis. Hunc achatem superinduta auro. Navis alvus tinent arirentea
seqnnt, Intitudo,
,
arg-entea laraina suppriore in parte taraquara tabudepressl lato contpg-itnr. Tn raedio navis, utriraque
per quos inclus jacent versus "alvum cancelli conspiciuntur. Ad prorara et divarum reliquise puppim adsurg-unt et cancelli raurorura instar
,
quos
inffidificatfe
;
exornant turriculie, oranes septem
numero qua prora in rostrum desinit, Galliarum Puppis insig-oia sotido in auro sculpta pendent.
qnoniam
iu
etiam italice scriptos, quibus ieges et officia similium sodatUatum continentur sed hicc omnia prseterire juvat, ut ad antiquissimam, qux Cra* covise instituta est, et dein ad longe illustrissima-m, f^Wte Nnvicula S. \Jv&n\iE dicebatur, veniam. Deprioriita scripsitCrombachius (oj Ursidanas inter sodatitates hactenus vix reperi vetustiorem Polonica, quam a ducentis et quinquaginta retro annis constat /lorutsse. Fuit ea Cravorix velut in regni metropoti consiituta ad S. Stephani parochialem ecclesiam quam anno l;JS7 Joannes episcopus Cracoviensis indulgentHs ampiissimis dotavit has auxit Jaannes Cerestensis anno UO:i et Wenceslaus Sareptensis episcopus. Cessit po.-
Sin<iv\tla
>
instrupta pst
cuneum non desinit, duabus turriculis quadripartita in harum una ppndent

;
;
stea parochiaiis ecctesia tirocinio Societatis Jesu, qucVcirca an7iu7n \Giyi adjecil atiimu^n , et iiisiaurew; pr^sefitem raretur fere collapsa contulit inulium episcopus loci Bemardus Macicioroski S. R. E. cardi7iatis. prxseriim ciwi eamdetn sedis aposiolicie tegatus Ctaudius episcopus Rango:
PoloniGallinequeinsig-nia
in altera vero Gallise
stemraata Plorentiseque bipartita. Haecporro omnia auro una cum dictis dicendi.sve inscriptiouibus ex
solido cnnflata snnt.
Ad puppira appensura
:
est
gu-
bernaculum boc leramate insig-nitum

" uftriof
'"
rfenrr,*6i'iir.
nius confirmasset, et novis auxisset induigentiis. De hac loquuntur sic annux titera? novitiatus. E.st
etsodalitas B. Ursulse a ducentis et phiribns annis
Hiec merito servata; hasrent insitrnia puppi. anchora ex 206 Ad g-ubernaculi latus dexterum alligratur. Supra tnbulatum solidoauro, aureo fune tantum navis stant virg-ines undecira numero, sex omnes fabrefaatae, quinque ex arg-ento. ex auro in tabuopere smaltico elaboratfe una prffi ceteris corona latiraedioprorainetS. Ursulababitu reîo, e quo smaragrdus lapillis insi-ni, aureo torque, stolam fibulapendet duo pariter saphiri reîam
;
:
sed injuria quoruradnm ueg-lectH, rursum suoque flori opera nostrorum in templo nostro restituta, et liberalitjite illustri.ssimi nuncii aposlolipi, et revert-ndissimi episcopi Cracoviensis mu
erecta
:
excitata,
nificentia adauctatirraataque. Accessit denique
anno
rum
instar snstinent
;
palmam
illa
Iteva êstat,
1610 sedis ajtostolicsB coufirmatio, cum maximi.s indulg-entiis, quaseidera PjujIus V liberaliter contulit die isSeptembris. Crescit ea pietas i^tdies sodatium : qui, ut mihi anno 16-10 Cracovia prescribi-
dextera vexillum
(l)S. Ureula
hae utrumque notatum mscnloc.

cit.
vindicala,
dt-
|2)
ln u|.c.e cu.
liluliis
iii
(4) ll.l. loc. cil.
pj
S. Irsula viodicaio, pg-,B'7.
Tr&sor>
ile> -Sgli.cs
Hhcim*. pag- 62 ci63.
(5. IbiJ.
uUs.
tur.
: ,
294
tUCTODE
GLOEIA POSTHUMA
SS.
UESUL.E ET SOCUEUM.
V. D. B.
tur,iutelari sua; D.UrsuIae templum perelegans archiiectantur, ubi statis diebus ad sodalitatis con-
euhe Brunensis
sueta pietatis officia conveniant ; hahent enim hoc peculiare, quod omni dieDominico congregati, sacrum de nndecim millibus virginum audiant,
in quoparnter undecies orationem
Tituius imagini prsefigitur. Sodahtas S. Ursubditur ejus hxcorigo. Initium coepit ColoniEE longe ante htec tempora hisce vero in locis propag-ata esta D. Georgio Eanshover Brustoii.
:
:
nensi, vicario Trostberg-ensi. Nulli sanctorum hoc
Dominicam
>>
to-
sodalitium honorem
suum derogat
:
nam
sanctis
S. Ursulffi,
iiesque saiutaiioneni Angelicam recitant. 208 Yerum si C7-acoviensis prêstat antiquitate,
omnibus dedicatur
Ursula patrona
ses
sit,
delecta
tamen sancta martjrr

hujus
navig-ii pre-
est, utspiritualis
ultern Kimilis
todalilas, in-
frequentia
alituitur sx-
culo XV Colo-
splendore ionge vincit Navicula S. Ursulae ; ita ui de eavere scribere potuerit Crombachius (1) Fnit sane hsBc inter celeberrimas totius
ei
:
et g-ubernatrix.
Pensum
a sodalibus semel
nix
et
Artjcn-
lorali;
EuropiE sodalitates referonda, si numerum in eum adlectorum ex omni paene totius orbis natione spectes et nobilitatem personarum; quarum pr-
si sacerdotes fuerint, statuitur ut vel undecies de S. Ursula faciant ; vel de sanctis hoc ordine 1, de SS. Trinitate ; 2, de passione Dominica ; 3, de Domina ; 4, de sanctis ang-elis 5, de
:
in vita solvendum;
cipuum
sulsE
erat institutum
manu
fere propria
nomen
sanctis apostolis; 6,de sanctis martyribus; 7,desanctis confessoribus ; 8, de sanctis virginibus; 9, de

S.
referre in
album
sodalitatis, quae in
oratorio
Coloniae
celebratur
aureo S. Uret undecies
Ursula
defunctis.
undecim millium virg-inum honorem Oratiouem Dominicam cum Salutatione Angelica recitare. In ejus 0'riginem inquirentibus obscura sunt omnia. Sa^culo xiv jam videntur circumlata
quotidie ad
Nam
10, de omnibus sanctis 11, pro fideUbus Adjungitur ordinis istius hxc ratio sodalitas sanctis omnibus et in his potissimum
; ; :
:
S. Ursulse dedicatur laicis vero incumbit, semel in vitadicere undecies millies Orationem Dominicam cum Salutatione Angelica. Intentio precibus hsec
fuisse idiomate vulgari pia carmina de navicida et chiamyde S. Ursulse ; qu3e prseludia haberi pos-
sunt sodaiitii, postea sub eodem titulo instituti
(2)
n Id porro Qelenius
sasculo
(3)
CoionicP
natum
(4)
esse
medio
sit
XV refert
Crombachius
contra dubi-
tare videtur an Argentorati
primum ortum
exstat,
anno
i503?
IISO.
Ad
veritatem prope accedeiê autumo

libellus
Gelenium, quandoquidem
anno
Deo per Dominicam perpessioad S. Ursulae, millium virginum, omniumque eanctorum honorem ofleranturpro potentisslmo nostro imperatore Maximihauo, ejusque diuturna et E victoriosa de hostibus gubernatione, pro christianorum principum, ecclesiasticorum etsecularium pace et concordia; denique pro gratia misericordiaque sodalibus vivis et mortuis impetranda. Quod siquis
preefigitur, ut sacra
nem
1500 * Nurembergie impressus, quo describuniur

ratio, consuetudines, legesque Navicuiae
sis,
Brunen-
quam Fredericus III, Saxoni^ dux, agnomine Sapiens, pro auspicato Maximiliani csesaris
morbo detentus, ea nequeat recisi pro se undecies sacrum Missee officium legendum curavit, vel quotidie dum vivit
infirmitate vel
tare, satis fecerit
quinquies ad Christi
patientis
mcmoriam
dixerit
:
imperio
et
gubernaiione instituendam curavit
ad exempiar
Coloniensis.
Hxc autem non tantum

:
ibide^n matrix dicitur{b);

ve7-sa sodalitate hsec
vermn eiiam de uniieguntur verba (6) Initium

Prsierea
coepit ColoniEe long-e ante hsec tempora.
Orationem Domiuicam et Salutationem Angelicam potest antem qui vult, seipsum adoptare in numerum sodalium potest et alios adlegere nec quis ad impendia facienda, vel aliquid contribuendum obligatur uude pauperrimus quisque in eam co;
:
:
in aiiero iibelio, queni Carthusianus Argentinen-
optatur.
auctor nonmdlis visus iilius instituti, edidit, refertur prodigiosa castigatio Nicolai cujusdam, theoiogias jnagistri, qui afino 1477 pubiice pro
sis,
210 " Subnectit ea, queead spiendorem Ursuiani navigii faciant sodalitatem esse a sede apostoiica
.
.-
et$piendor
^"''"'"
"'
suggestu hanc
rat
[1).
piam
sodaiitatem
CotonicB
7'ise-
Et quidem
facile fieri jiotest ut sodaiitas
S. Ursulje,
qux Navicuia
:
fllia alterius
sodaiitatis, de
Crombachius (8) optimatum sodalitas virorum consularium, senatorii
pars sit et qua sequentia tradit Coloni^ circiter anno 145fi coiit
dici a77mbat,
ordiuis,patritiorum vel honoratiorum,in
quam etiadibant,
am adlecti
ti,
pootea ecclesiastici viri priraarii,prEeposiS. UrsuItE
decaui etc. Hi pridie
templum
in quo tria sacrapro vivis etdefunctissodalibus di-
cebantur
tunc et
undecim cereos pra3g"raudes,
sing'aIos librurum 12 et
unum
librarum
15, offere-
confirmatam, magms priviiegiis decotâtam bz- ,^^^^ scriptum nis etiam ca^^dinalium iiteris roboratam earum proiodetaie aiterse septem, alierx viginti patrum purpurato- /?'''' B^rum sigiiiis muniuntur. Sodaies deinde nominat "^'"'* iiiusiriores archiepiscopos et eiectores Moguntinum et Trevirensem, archiepiscopum Saiiburgensem, episcopos Herbipoienseyn, Brandenbur- P gensem et aiios. AdhcBc Fridericum Septemvirum Saxonise sodalem vocat et Brunensis Navicidm auctorem et fundatorem, qui ut patronce cultum propagaret, sodaiitio statuam S. Ursula; argenieam faherrime iaboratam donavit: cut etiampeneomniamonasteriaFranconiee^Sueviae,
;
,
baut. Sic enim ab initio moribus receptum legi
BavaricV, Austriai, Styrice, Carinthiaeque dede-
habent et agâpen viget hodieque. Quamvis et ante hanc cong^reg-ationem tribus uua civium veteri
:
runt nomina
iuncC solemne
vis
et
coliatis
eum
S.
in finem
innumeris
pietatis officiis. Caniiur
hebdomadatim Brunsedie
Ursula, in quo pro vipubiicse
raore solita
sit cereos etiam grandiores sanclis virginibus incendere, qui navis templi, sicut priores
sacrum de
defunctis
sodaiibus Ursuianis
chori, sacras reliquias collustrant.
209
rjus
legti.,
Quoniam autem Navicuia Brunensis
in Sa-
ralio
xonia ad Coioniensis exempiar instituium fuit utrumque cognoscere iicebit ex epitomeBrunensis libelli, quam in hunc modum exhihet Crombachius Principio, inquit (9), 7iavis inter Oceani fiuctus emicai, cujus maius est Christi simulacrum e cruce pendentis media in navi residet Deipara, utrimque stipata choro undecim millium virginum ; proram puppimque sancti tenent apo: ;
preces indicuntur.Hic iiie Fridericus est.ad quem exstat Henrici octavi 7-egis Anglix sc7npta epistola, ne Saxoniam infici sinat erroribus Lutheri, cujus etia^n soror Margarita, desponsa Henrico juniori duci Brunsvigico, suum,mariti,etmuitOru7n aliorujn principum nomen curavit in aibum
sodaiiiaiis Coioniensis iêferendum
.-
ita
piurimum
incrementi cepit ineunte sxcuio xvi cultus Ursulanus e domo Saxonica. Faxit Deu^, ut eadem postiiminio redeat ad Petyn navicuiam, et maJ07'um exemplo pro sedis apostoticas defensione,
(i)S.
von dcr H.
537.
pag. 848. (2) Cfr Schadc, Dic SaRC pag. 00. (5) Dc Colonia; Magiiiludiiie, pag. Ursula viDtlicata, p.ig. 847 ci scqq. (3) Ibid. pag. (4) S.
viriJicnla.
Ursuh
m.
Ursijla,
-(ti)Ibid. pag. 8;Jti. -(7)lbid.pag. pog. 858. (9) Ibid. pag. 85(i.
SiSctSH.
(8}!bi(J.
cuituquo
DIE VIGESIMA PRIMA 0C70BR1S.
Litei',
ffuifiu
cultuque Sanctorumpropagando depugnet viriliter. Hactenus Crombachius, cujus vota sceculo post implevit Deus. Sed Coloniam redeundum est. 211 Ut modo in libello Brunensi videre fuit,
293
ris duraturis.
In quorura
omnium
rum, literas nostrashujusmodi fieri, nostrorumque singulorum sigillorum feciraus appeusionc
fidem prremisso-
tlCTOKB
D, B.
indulgentix
Naviculam
lica,
Datum Eom
muuiri.
conceduntur
iit
9" A**'^
Ursulse confirmarat sedes apostomultisque auccerat privilegiis prxterea

S.
.-
in doraibus nostris sub anuo a Nativitate dominici^ incaruationis millesimo
quadrin-
inicripti sunl
cardinales septem et alii dein viginti concesserant indulgentias Bullam tameu, inquit Cromhachius (1), non reperi pontificiam ; neque prio^ês
.
gentesimo octuagesimo nono decima mensisJulii, pontifieatus

in
die vero
quiuta
uostri sanctissimi
cardinatium litcfâs reperisse videtur sed posterioreshabuit,anno US9 datas atque his conceptas
;
oerhis
Rodericus Portuensis, Oliverius Sabinensis, Marcus Prfenestinensis, JulianusOstieiisis. Joanues Albauensis , episcopi ; Joannes Michael tituli S. Marcelli, Georg-iustituliS. Mariae trans Tiberim,
:
Chnsto Putris, et Domini uostri, Domiui luuocentndivma Providentia rnpiBoctavi.Patet ex his literis (quod etiam ex libelto Brunensi cottigere rmtjhanc sodalitatem augendis B.
loco vemsse S. Ursulam cum undecim miltibus ôctarum; neque exctusum S. Hippoli/tum, qui dte 13 Augusti celebre in S. Ursulu: Colonieîsi
mshonoribus dedisse operam; secundo tantum
Man\v
virgi.
Paulus tituli S. Sixti, Hieronymus tituli S. Clirysogoni, Dominicus tituli S. Glementis, Joanues tituli S. "Vitalis, Joannes Jacobus tituli S. Stephani in Coelio Monte,Laurentius tituli SS, Joannis et Pauli, Antonettus tituli S. Anastasiae, presbyteri; Rapbael S. Georgii ad Velum Aureum, PetrusSS. Cosm et Damiani, Joannes Mariffi in Aquiro, Baptista MariiE in Dominica, et Ascanius Maria S. Viti in
Marcello, diaconiS. R. E. miseratione diviua cardinales: universis et sing-ulis Christi fidelibus praiseutes literas inspecturis, salutem in Domiuo sempiter-
tempto festum habebat et cujus seyâbantur in thesauro reliquix (2) 212 Ututidest,referta tumjameratS.
Scripiis pro-
Navicula
Ursulie
movelur id
lodatiii II m,
nam. praecelsa meritorum insignia, quibus reg-ina coelorum, virgo Dei genitrix g-loriosa, sedibuspraelata sidereis, quasi stella matutina prKrutilat, devota considerationis iudag-ine perscrutamur,
et dum etiam inter pectoris arcana revolvimus, quod ipsa utpote via misericordife, mater g-ratiie et pietatis,
Dum
germanico inorlii ea\uit niaxtme iniac tatino idiomatejam anno 1101., et initio sequen'''!( /lominet. tis s^cidi typis vutgata suntiî). Ptura exempla- Prodtgium ria absque certa nota temporis, sed certissime liruxellii. paulo ante autpaulopost annum VoOOedita, mihi E ad manus sunt ; quo7-um unum desinit per Miraculum seu potius phantasma quoddam de snucta Ursula cuidam heremitte nomine Johauni revelatum
de Anglia. Vivebat ille in quodam Robcrti Lee armigeri, Domini de Rodon et Langeley, et PetronetlcV uxoris ejus manerio sive praidin de Langeley, in coinitatu Satopix,
spiritualibus nautis et vectoribus pietas ut cresceret, historia S. UrsuUe' de ea revetationes factse, et miracula
quorum
qitod
boii.%
ianciiceittU
amica humani
g-eneris consolatrix, pro salute
fidelium, qui delictorum onere prog-ravantur, sedula
dxmonemjam
anno Domini llll, et nomenei Johannes heremita de Warwick. Jam

S,
Ursulara sibividere visus est;
ad regem, quem g-enuit, intercedit, dignum quinimo reputamus, et congruum, ut locacuncta in honore nominis sui dedicata, grossis remissionumprosequamur impendiis, et indulgentiarum muneribus decoremus. Cupientes igitur,
oratrix, et pervigfil
de muttorum inconstantia in fide conqueritur'; Judieos destruendos suadet et ^nercatus diebus dominicis supprimendos; se quoque ex ore S. Ursn\i& didicisse
et salutationes
sti,
perhibet quot Orationes Dominicx AngeiiccV in honorem SS. Trinita-
ut capella seu altare B. Marise Virginis situm in coUegiata ecclesia undecim millium virgiuum Coloniensi, in qua, ut accepimus,
uotabilis
quEedam
et
laudem undecim mille virginum

confraternitas ad
Trinitatis, B. MariiE,
inibi fore dignoscitur, et
quam confratres utriusque sexus singularem gerunt devotionem, congruis frequentctur honoriad
bu3, et a Christi fidelibusjugiter frequentetur: nec
B. MaricV, SS. UrsultV, Jutianx, Cordutxet miilium virginum dicendx ei essent ; atque hcvcomniatotrebus miris immixta sunt ut non facile in hoc generemirahiliora inveniantur. Duo lihelti, quos haheo germanice scriptos, continent versiculos de S. Ursulje Navicuia, qui in uno inscribuntur Eyn carmen van sant Ursulen Schyfl"
XI
.-
non
in suis structuris, et
ffiditiciiis
debite reparetur,
ader Broderschafl^t in altero Eyn suverlich Uiedt van sent Ursulen Schiff ader Broidcrschafi'. Exem-.
conservetur, et
manu
teneatur, ac libris, calicibus,

ecclesiasticis,
et
plar,
rebus aliis pro diviuo cultu necessariis decenter muniatur; utque fideles Christi eo libentius devotionis causa confluant ad eamdem, et ad reparationem, conservationem et munitionem hujusmodi manus promptius porrigant adjutrices, quo ex hoc ibidem
ccelestis gratias
luminaribus,
ornameutis
anno \h\împressum, prx manihus habuit Cromhachius (4), qui et mentem et sensum carmine tatino reddidit. Paucos hinc decepam ver:
sus
Confiuit huc Italus, Gallu.s,
Gcrmauus, Iberus,
domo
:
Rusticus et princeps, Crcesus et Irus adcst Hanc hierarcha tiaratus, patrumqucsenatus
se uberius conspexerint refectos
Nos
cardinales praefati, videlicet quilibet nostrum
Purpureus, pueri, femina virquesubit,.. Undecies qui mille preces numerarit Jcsu
Ettoties Mariae qui numerarit Ave,
de omnipotentis Dei misericordia, et BB. Petri et Pauli apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus, et singulis Christi fidelibus, utriusque sesus,
Non dubius
speret,
dum
vivit et occidit
umbris,
Praesidiura priesens Ursula virgo feret.
vere poenitentibus et confessis, qui dictam capellam, seu altare in Dominica de S. Trinitate, et AnDuntiatione B. M. Virginis, ac undecim mille virgi-
num, nec non

altaris
et S.
Hippolyti raartyris, et ipsius
Quse ptane conveniunt cumhisquxex Brunensi accepimus. Atque ut id hoc ioco animadvertam, speciatis scopus, qui pietati in SS. UrBulam et socias prêfigitur, hic et alihi sotet
libetlo
dedicationis festivitatum diebus a primis
esse beata
mors in Domino
et cita liberatio
Yesperis usque ad secundas iuclusive devote visitaverint annuatim, et ad
prjEmissa
fecerint,
manus por-
rexerint adjutrices, pro singulis dictarum festivi-
purgatoriis pcenis. Id autem a remotissimis temporibus fieri solet. Ejus rei jam mentio fit in visionibus eremitce Joannis de Warwick, eique (ni
faltar)
tatum diebus, quibus

laxamus, praesentibus,
id
centuradiesde
ortum dedit prodigium quod

in
hospitaii
ssecuto xiii
injunctis poenitentiis raisericorditer in Doraino reprteteritis
adolescente
esse
Ibid
temporibus, futu-
perhibuit
loc. cit.
Thomas
Bruxeltensi faclum BruCantipratanus

:
(2) GclcQius de Colouiffi (I) S, Ursula vindicata, pag. 8(7. Magniludiuc, pag. 557. (o) S. Ursula vindicaia, pag. 8iS. l*)
xella
296
tUCTORS
V. D. .
GLORIA POSTHUMA
(1),
SS.
UESULyE ET SOCIARUM.
S.
xella, inquit
urbs nobilis est et
magna
Bra-
Ursulae et SS. Virgiuibus recitatum 6530, vigi35000.
lu hac hospitale pauperum est, prsecipuae In isto sororem caritatis ac religione prEEclarum. quandam multo labore satagentem vidimus, quae
bantiEe.
Uasnovem lectionum pro defunctis sodalibus
exempta gravi infirmitate detenta, rebushumanis usque post vespetertia est. Cumque ab hora diei
ras
mortua
jacuisset,
revixit
subito et erexit ae;
convocatisque sororibus et Colonienerant, dixit Virginalem illum exercitum sum, et earum pre sem vivens quotidie venerata cibus nunc a purg-atorio liberata, et ob hoc ad vitam efirum digne redire compuJsa sum, ut omnibus
:
omnibus qui pr^sentes
Deinde aliarum precum, eleemosynarum et piorum operum, quae muUa millia hominum contuJerunt, infinituset innumerus est nuraerus. Praeterea multi uudena in annos singulos sacrificia, nounulli quindeua, vel vicena etiam chirograplio stipulantur suo. Accessere jam sodalitati integra virorum
memoriam habentibus,
affutura iu morte
harum
virginum ccenobia 80, iuculentis cum donariis Domini Joannitas 330 Missae sacrificiis, S. Wilhelmite 350, totidem Crudenhuhenses reUgiosi se inscripsere Weissenburgenses Pransciscani praiter voluntarias diverberationes quamplurimas, sacra
et
: ;
suffragia nuntiarem dumraodo de vita tales exeant, quibus oratio valere possit. In hoc testimonio nunc iterum spiritum reddo. Nec mora, sicut dixit
et fecit.
Quaiuo
itiidio
ducenta promiserunt. Carthusiani patres Argentinenses 900

runt.
sacra
praeter
alias preces
spoponde-
.sanctimonialium S. Benedicti regulam profitentium coenobium in thesauros navigii psal-
Unum
Carlhmani
Argentoraten'
tet siiiiilem
218 Interea non minus prosperenavigahat sanArgentoctcB Ursulas Navicula, quam anno H80 Carthusiani patres, eam prorati eccstruxerant
mos
pcenitentiales intulit
cum
Utaniis 300, totidem
rosaria,
diverberationes,
officia
novem lectionum
-nrovinciales
pro defunctis.
Adhsec
generales et
Naviculam
prornoveiinl
moventes vulgatis typo libellis de ejus incremensocietaies tis, seu etiam subinissis ad alias similes
literis
per Germn-
encyclicis
quarum
.-
exem^lar reperit
ordinum cum omnibus volueruut; auno 1480 eremitarura ordiuis S. Augustini in Germania Geueralis cum triginta monasubjectis coenouiis ndscribi
niam,
Crombachius in parthenone de Witbasen; sed pra^stat eum audiisse Wilbasen, inquit (2), Paderborneusis dicecesis coenobium virgiuum
est,
S.
Be-
partse nedicti regulam profitentium, ab anno salutis fundatum a Bernardo episcopo; id sacellum 1148 habet S. Ursulae consecratum; et inter Ursulanae regis societatis .sacra corpora gaudet S. Pignosae colunt impenae filiae reliquiis.' Sauctimouiales illae martyrem Ursulam a 1 50 anuis adscriptse Navicu;
nomen dedit, oblatis 1500 sacrificiis. E 215 Modus admissionis in hanc Naviculam taUs '(''' prasscribitur. Qui sodaUs esse desiderat primo coram Christi pendentis in cruce effigie brachiis
eterussuis
his
)ir.i-
expansis ter recitet Oraiionem Dominicam, cum quibus Salutatioue Augelica genibus incurvatis gratias agat Christo Jesu, quod pro salute nostra nudus etvivus affisus cruci tribus horis in mortis
;
Iffi
ejusdem, Exstant apud eas in membraneo quas ante 14-0 annos sacerdos Carthusianus dedit ad ipsas, et ad alia
codice
iranscriptae literEe eucyclicse,
agone maximo cruciatu et ignominia perstiterit oretpariter Cbristum, ut per dolores, augustias, et opprobria tui sodaliumque cunctorum misereatur
:
Germaniae monasteria, quibus finem institutse sodaejusdem litatis, ejus utilitates et fructus, thesauros
Ursumerito videnrecitat, quse liE iuvocationem patrata easdem editas tur breviler ex ipsis contrahenda postea Vidi. rinemtJavis Ursulanae propouit eum,
spirituales et miracula quaedam, recens ad S
:
ea pr^sertim hora, qua corpus et anima sunt separanda. Eepetet vero semper diebus veneris eamdem triplicem Oralionem Dominicam sedens, stans vel
inambulaus, ut cuique libitum fuerit, et citra uUam obligationem. Deiude proponet certa pietatis obsequia pro arbitratu ad iucrementum Naviculae thesauri. Demum serael saltem meminerit virgines
oratione Dominica salutare, eam undecies miUies iterando, qnod naulum Naviculse, vel
amiciut Christi fideles in ejus ingressu gratiam et
singulas
una
tiam Dei cousequantur,
et
aliorum sodalium preci-
buset operum bonorum migio et ventis quibusdam secundis, per mundi procellosum mare sine naufragio portum et stationem coelestis patrise feliciter in morte attingant anceps enim et formidolosum salutis ostendit esse neg-otium.nisitamsodaliumquam coelitum auxilio prffisidioque in hoc tempestuoso mari fulciamur.
Ideo patres Carthusianos Argentorati sodalitntem hauc inchoasse, multis eum in finem coUectis et
importatis piorum
exercitationibus, velut re-
Chlamys Ursulana nominatur. Miracula, nequa

omittimus. 216 Dum paulo ante mediumsseculunt xvn scritemheret Cromhachius, supererant in S. Ursulae continebantur plo tria voltimina, quibus nomina
quam insignia,
F
i,iftl'f.
XVI
n\rreii\l)i\n
,iilICTII'p'''"
hfjorwii
tt
inscriptorum ColoniensiS. Vrsnlis Naviculx antiquissimum ab arino fere 1514 exordiebatur anteriora parierant. In hoc videre erat splendi:
iiiiignnlaii'
\'uiiicul!e
0-
operum
divitiis spiritualibus
ad
nomina: cardinales videlicet, episcopos, abbatescum integris suis monasteriis,

dissima
illius
î
lanieiWt
Deum placandum, Deiparse et sanctarum undecira millium virginum suffragia sodalibus impetranda,
comut quotquot earum tutelEe gubernationique se paenitudinem et veniam vitae prseteritas miserint, iis delictorum obtineant, et ad portum coelestem sehujus curos perducant. Enarrat deinde sodalitatis qu3e, quod omemclumenta prsecipuosfructuset confraternitatibus fere communia sunt,
:
cxsares regesque, reginas, archiduces, electores, miltdtiees, marchiones, comites, oratoresregios, prsecipuos viros ex omni tic-e magistros atiosque Germania et fere gente, maxime ex Hispania,
Jtalia
divisit hos vero omnes in certas classes libro videre est (3). Qv/)d Crombachius, ut in ejus
:
nibus omittenda visa fuere.
ardor dandi nomtna numquam cutsodalitio quam qumn alibi, in sanctorum pio
vero
animadversione
indignum non
videtur,
magis
efferbuit
et
cwarint eam implen-
214 Commodis his recensitis, thesaurum et
sera-
rium Navicuhe
sacriticia
describit,
quod sodales
collatis
:
sym-
tum debacchante Luthero, tot religiosa instituta adjumenruinam traherent, tot perirent virtutis
ta.Juvahitatiquotparticulasexcerpereexepitome ad]ecit chronologica, quam ad calcem sui libtn inielhgetur Crombachius (4) hinc profecto facile quanta olim fuerit hujus sodalitii gloria. cerieLu217 nAnnum Christi IbV ,funestissimum declamationihus, auspitheri contra indulgentias
:
dam
Ubiu
but
spirilua
iliesau'
bolis in utiUtatem
communem
confecerunt
Missae
rit et vectori;
6455, Psalteria integra 3550, 20000, psalmos pceuitentiales cum Utaniis 4025, precationes de passione Dominica 180000, diverberatioues 76000, undecies millies Pater et Ave
Rosaria
nor*'"
ISI7-
m Mirarulnrum
,
cl
cxemplorum mcmorabilium
cip
160S. 3, num. 7, pag. *9i, edit.
sui temporis. lib.
(2) Ibid. pag.
ô.
(3) Ibid. pag.
849
el seqq.
(4) Ibid.
pag. 1153.
catissinium
; ;; ,

catissimum habuit CuUus
nia? piôpagatus
.-
fc97
nam
Ursul, mire Colohoc anno Vita ejus bis

S.
diversis excusa typis est.et de Navicula Ursulana lyernaculi vulgaii rythmisunt. Mox ingens secuta
sodalium accessio
continuata
:
est,
ad nostram usque aetatem
mtlitum Hispanorum comUatu, consiliarii, secfetaHi et medici ca^saris ; Wilhelmus, comes Hennenhergensis ; Henricus, comes Nassoviiv Joannes Caraffa, cotnes de Territo, et Diomedes
;
AOcrou V. l B.
Ca-
raffa,
inter quos eminet Georgius, episco-
comesde Mataluna.
'<
pus Spirensis comes Palalinus, et Odilia, marchio Badensis, cum omni comitatu. Jnscripta sunt eo anno supra quatuordecim millia sodalium adjunoce-re singuli fere suos familiares quod plurimi singillatim ad parentes, fratres,
; :
fUtos cognatos, affnes vivos ei de/lcnctos extenderunt, quos si connumeres, ad quadraginta fere millia excurret multitudo:
1SI8
Angluv exparte R. D. magistri Rhodi et cormtatus om^sêt^^S^Zu-Zlat^J^Z^

:
aai Annol523 et superiore supra diiomillia imtt im, snnt adjecta nominum:in his,Wiodo jam a Turcis capta, R. D. Vestin Turcopetlerius sacrx religxonis Rhodii, et orator ad serenissimum regem
tionis,
Anno
21S " Anno 1518 ei sequenti anno supraquinque millia dederunt nomina. Familiam in hisducunt
mina
garorum, Sclavoniorum, Potonorum et BohemotÂn pietas, et peregrinorum 8. Uraulam tnmsentium frequentia, ut ad septem millia
nodederiîi
1524 ea m'^ /X/^^^^^^^ vtgutt Germanorum, *ao;m.
nun Hun
Ursulano
sodaiitio.
riorum.
Georgius, marchio Brandenhw^geîsis
alius
ex
eadem familiacum marischallo

Ericus,
ei
dux Brunsvicensis
et
comitatu omni. Luneburgensis,
Catharina, Saxonise duce, conjuge.Albertus, Saxonise. Zedena, 7'egina BohemicV, cum parentibus, et tota familia, item cum conjuge defuncto Sigismundo, archiduce Ausirias. Wit-
cum
dux
222 n A7ino 1529 et sttperioribus aimis singidis aliquot accessere Sodaiium centuri^cqux coilectie chiliadem excesserint. Gerebantur tunc comitia
helmus dux Brunsvicensis parens dictorum principum, cum suis. Variiiiem comites Rhenani, B Schwarzenbui-gici, Salmenses et Silvesires. Bernardus de Saxonia suffraganeus Monasteriensis, complures abbates cum integris coenobiis.
,
,
Spirx ob Budam captam, et debellatam pene Hungariam. Tunc adjuncti sodalibus Antonius de Mendoza, orator CcVsaris ad regem Hungariie Ferdinandum Petrus de Corduba, Ferdinandi
;
regis magister stabuli
et
magnus scidifer Dida;

,
cus de Jacobus
Jacobus Truchses baro et Romani Imperii hcereditarius dapifer a Waltpurg, atiisque nonnulli familiares ac do-
Guzmam;
IS
anni 1S20
1520 Carolus V, imperator, 23 Octobris Aquisgrani coronaius, dum Coloni<v moratur, indicit comitia imperii et invisii S. Ursulain
:
219
Ânno
mestici regis Fcrdinandi, qui hov etiam tempore videtur S. Ursalara visitassc. 223 " Annis 1530 et 1531 accessere ad quinque fere miilia sodalium licet enim Hunguriam
tenerei Turca,
lti30 I83(,
quandoviri principes plurimi sua dederunt

:
non tamen vetus

:
desiit S.
nomina sodalitio Ursulano quos

;
Ursnlam
inter
numeran-
invisendi religio
e viris principibus au.verunt

,
tur Wilhelmus de Croy cardinalis cum Caroio de Croy Marinus Caracciolus, nuncius apostolicus
numeriim Siephanus Gabriel
archiepiscopus
ad Carolum imperatorem
Hildesiensis
,
Joannes, episcopus
; ;
dux Saxonige
,
Brunsvicensis ducis SaxonicV,
filius
Oitonis
Henricus ditx Margareia filia

, ;
dux Luneburgi dux Joannes,
comes Paiatinus, administrator Zwenburgensis du.r 0(to Henricus, comes Palaiinus. Lngens eo
tempore nume7'us accessit ducem ei principum familiarum Hispaniarum Fridericus a Toleto,
;
Barensis; Joannes Ludovicus, marchio Salutiarum ; Franciscus de Beilagrada Sahaudus Antonelius Sachus de Valentia ; Joannes Vitus de Consianiinis Aquaviva e regno Neapoiitano Constaniinus de Constantinis et famiiiw ejnsdem comptures alii ; Jonnnes Baptisla Guiccinrdinus; Diomedes Caraffa:c Bohemia comiies Srhlickii: Sicuiorum magnus numerus iterum tamen reti' guas nationes Hispani midtitudine et nobiliiate
; ; ; :
dux AlbtV, Fridericus Osorius a Toieto, nepos ducis AlbcV ei filius onajor marchio7iis Viliafran ca Peirus de Mendoza ; Rodericus de Montealvo Alpjhonsus Ratnires ; Petyûs de Toieto, marchio de Viliafranca, flius ducis de Alba aliique de Guzman, Velasco, Sanchetz et aliarum familiarum. Ahcessit et Joannes comes de Medellyn comes Montis Lconis, vicerex Siciliie, cum magna Siculorum nobililate.Chrisiophorusde Fran^ gipanibus, Veglise, SegnitV, et Modrusix cojnes, cum mullis Senensibus, Italis, Himgaris, et om7iis naiionis supra 7niile. Everunnus comes Beniemensis et Steinfordiensis cum conjuge liberis, et omnifamiiia ; Trojanus deViiiachiara, comes in Martigneno ; Ambrosius Sarchan de Aboschasa iiber dominus de Onad et comes Zatadiensis, orator regis Hungarise ad imperatorem, cum magno Hungarorum nobitium stipatu ; Antonius de Mendoza, comes de Montngno comes de Isenhtrg et Dealmacan ; Gertacus Hunterus ei Erîestus comites Mansfetdici Georgius, comes Wtrtenbergensis ei Mumpjclgardensis mulii eiiam nobites Navarrspi. Atque hi cum
; ;
,
supera7'unt.
224 " Anno 1532 Ratisbonce comitia celebrantur m%6t probello Tiircis inferendo. Imperator eo Colonia 'êqneiitium faciens iter, ipse S- Ursulam invisit, ct nd mille sexcenios albo sodalium se inscripsere eminent
:
inier alios Petrus de Tolelo

;
Antonius de Toleto Petrus de Mendoza ; Joannes Borgia Pctrus Aimtnts Aquilnrius ; Ferdinandus, aiiusfralre
;
cum
que iiem Ferdinandus Alvaretz a Toieto; Didacus ab Avila Garzias Las.ms de la Vegn reliquos
; :
^'
inier
dux Suniga
se his inscripsit verbis
Fi'an-
ciscus a SnnifTa
Gurlinnn ac Sotomajor,
rlux
de
Bpgâr, marchio de
Aiamonte
Belleareis, conies ex
Ilispania pro se et uxore et libcris venit visitattirus
Ur.mlam Coloni^ cnxn xi millibns vir/^Hnuin anno rediens ex bello Turcico 12 Novembris actum sub Cnrolo imperatore et reê Fcrdinando antc Viennam. Sequenti quinquennio chitiades
D. 1531,
, :
aliquot nccessere.
plurimis aliis ipsi^.VvfinXam inviserunt ,etnomina sua vel suis ipsi manibus, vel per alios albo sodaliujn inscripsere.
1521.
iium.
Anno 1521 adscripta ad duo millia sodaPrimas in his tenet Gaspar Contarenus, Veneius oraior apud cxsarem, poslea cardinalis
220
;
; ;
225 " Anno 153S, pactis induciis auspiciis Pauii 'itmum Illinter Caroium V et Franci.tcum 1, Gaiiiarum '''3Hregem, ingens peregrinorum midHludo Coloniam venit ticet enim (ait Catalogus sodaiium) totus in maliqno positus mundus heiiis ubique divideretur, supra quatuor miitia ex omni nntione sua dederuni nomina. Solos abbates nominabo, qui cum suis ascetis sodaies esse volwrunt. R. D.
Franciscus Lilus, nuncius apostolicus Joannes dux de Moldavia Aioysius Gonzaga, Ferdinandus a Toleto, commendator ordinis de Alcantara, Alfonsus de Fonseca, capitafiiius ducis Aibcc neus generalis cccsarese majestatis, cum magno
;
suo conventu VaiieceVensi ahhas Alnensis, cum omnibus religiosis et amicis. Joannes Fforbertus, abbas Cambronensis , cum ascetis; Petrus de Flandria, abbas Moiinensis etc. Fusius, inquit, jEgidius
toto
cum
Joannes de Lanoy
Crombachius, hffiCKodaUtatis Uraulanae per

42
vig-intl
Octobris
Tomus IX.
anno
293
lUCTORE
GLORIA POSTHUMA
sic efflorescentis
SS.
URSULiE ET SOClARUM.
ait
annos
incrementa volui attexere,
V. D. B.
ut cog-noscant posteri eo terapore,
cum
hfieresia,
maxime totam Germaniam

tioneset sanctorum
pervag-ata, peregrina-
Siquidem nocte quadam, profundis tenebris omnia circumdantibus, ipse more suo sanctarum virginum limen ingressus, aliquem secessit in au:
cultum detestaretur, et ubique
subvertere niteretur. S. Ursulae cultum maxime Germaniam vig-uisse, et forte tot millium precibus interiret. Pergit dein conservatam, ne funditus Crombachius sodales, sequentihus annis inscrivestigia ptos, recensere. Sed nolim diutius ejus operis nostri ratione satis premere, quum pro fuerit similium rerum specimen dedisse. Renovatum fuit ad sodalitium anno 1G48 a Ferdinando, Coloniensi archiepiscopo, et ah Innocentio papa indulgentiis plenariis et particularibus auctum, Quum vero aliquot adhinc annis fere cessasset, restauratum fuit anno 1849, quemadmodum in
libello
vjret.
g-ulum, quosecretius stans precibus obnixius inserDein refert sanctum virum ex querelis el
ploratibus unius ex consororibus intellexisse eam esse gravidam quod quum. posiridie confessa es;
set,
eam ah
cuidam
eo fuisse secreio commendatam militi Saxonia ; et post partum mox piuspade
storem,alibi deleg-ato parvulo.ovemquseaberraverat alacriter ad consororum suarum domicilia destinasse, quin ullusprieter
'
ipsum
et milite^n aliqiiid
suo
germanico
tradit R. D.
parochus
Vitl
(1).
uhi simul animadvertas, de hac re resciverit quod alibi quoque docuimus, nequaquam canonissis tunc liberum fuisse ad nuptias transire certe id si licitum fuisset, sororem hanc, ut depuellis ssecularibus solebat S. Anno ad honestap copulae conjunctionem deduxisset qucwerha quoque sunt biographi (5). Sed ad S. Annonem revertamur. 228 Profecto planum erat ut, quum sanctus hic
:
XXIV.
in
Pietas aliquot sanctorum
vir multus esset in colendis ccelitum exuviis SS. Ursulam et socias peculiari veneraiione honestaret.
cujm xvo ex Colonix

et
celehrei trant,
Colonienses viraines.
Pietas in SS.
Virgines SS.
Cuiiifjcrti,
his quee huc usque prgemisimus promanifestum sit in universa fereecclesia fecto Dei SS. Ursulffi et sociarum cultum in honore
uum ex
Brunonit,
Norbertiy Juliuiix. S. Aii-
doeni, qui
ad
iii-
nil mirandum si fuisse atque etiamnum esse sancti aliquot singulari Coloniensium virginum veneratione conspicui fuerint. Equidem omitto
,
Erat enim tunc temporis Colonise celeherrimus beatus manipulus, ut liquet vel ex cantionede S. Annone, sasculo (ut videtur) xuineunte scripta. Ecce particula antiqui hujus monumenti E linguce germaniCcB (6) Die troiauiscen Vranken Si soln isiemerGode danken Daz heru sd manig-in heilgîn havlt g-esant, So iz dar in Kolne is g-ewant. Da dirrestit eiu soUcIi menige
eo peregri-
nalionem
itiluii,
complures, quos laudat passim Cromhachius, sed quorum mihi Acta non satis certa sunt ut hinc aliquidpromi mereatur. Prxterea de S. Cunibertoet S. Brunone, utroque Coloniensi antistite, jam diximus, uti et de S. Norherto, Magdeburgensi archiepiscopo, necnon de S. Juliana Leodiensi seu Corneliensi. Sedpreeter hos aliisupersunt complures. Venit
,
Van sent Mauricjin herige Unt eilf tdsent megfide DorchCristis minne irslag"ine.
Quse iia veriit Crotnhachius satis aceurate, nec ineleganter Trojugenae Franci, grati pro munere, laude
scilicet
primo
,
toco S.
Au-
doenus Rothomagensis episcopus qui quum pauloante mortem, verisimilius anno GSâccidit pacis advenisset (2), ad urhem Coloniam filius (iter scilicet assumpserat qui discordiam Austradehinc explorausios inter et Francos sedaret dorura [templorum] g-ratia civitatem ingfreditur, ex martyrum multitudine reliquias secum tollens
;
Continua celebrate Deum qui miUiadivAm Tot vobis misit, quos sancta Colonia servat. Uic ThebEea cohors, hic Mauri cde necati Hic et, amore Dei suadente, undena sagittis MiUiaparthenici costus cecidere perempta. Sagittx non ^nemorantur in cantione germanica, sed dicuntur tanium undecim miUia virginum pro
;
Christi
amore
csesa.
quas
Atque hccc hiographus suppar
sua civitate masimo honore recondidit. (3) ; per martyrura intelligens non Themultitudinem verisimillime hxos tantuyn aliosque hujus iurmx martyres, de utrisque enim sed virgines quoque nostras multitudo martyrura dicitur, simut convenientius
in
:
S Elisabethn 229 Quania autem fuerit S. Eiisabeihse Schonaugieyisis in SS. Virgines pietas faciie discere iK, qiix in toi est ex ejus Reveiaiionibus, utui fabidosis. Pauca d mvriem tanium addiderim. Anno 1156, quo ccepit sihi usqxie mire affecta ftiit, videri Revelaiiones hujusmodi habere, dumAnF gelus ei viam martyrum indicaret, iiluxit SS. unde mirum in modum Virginum fesiivitas
:
quam
S. /Innonjf,
deillissolis.
qul qi-Olid>e
lolebat adire
earttm baiili-
eam
227 Multo prxclarior S. Annonis in beatas virgines pietas, qid a verno fere tempore anni 1056 ad exeuniem annum 1075 Coloniensem cathedram obtinuit. Et scilicet mos aiiquandiu fuit quotidie
exciiaia esi ejus in sanctissimum agmen devotio. Mota plurimum ejus mens his diviniofflciiverEt deducet iUos iii via mirabiU ; adeoque bis Angelum hsec sihi expiicantem audire visa esi et
:
doceniem
quam mirahile sit fragilem hoyninem ita
nociurno tempore Sanctaru?n Virginum hasiticam adire. Accipe biographi cocevi testimonia Alia quaedam, inquit (4), subierat nox et vir Deo
:
Deoadhasrereiit, sui obiiius.pro iiiius amo?êgravissima quseque susiineai,et continuo posi adden-
devotus sestimationis humanffi fugriens oculos, venerandos sanctarum virginum cineres ccepit adire. Quod , quum quotidie fieret , una ex consuetis
Hoc intueri potes in sacris iUis virgrinibus, hodie raartjrium celebratis frag-iles erant quarura deenet sexu et Eetate, neque aUquem habebant iem
(7)
: :
muUerculissoUicite prEevidens, neeessitate simulet arte constricta, fiUolum suum arte venientis vestigia clara media deposuit in via ; cujus dein curam gessii sanctus prsesul. Inferius, ubi S. Annonis peccaiores misericordiam narrat hiographus,
sorem et tamen non timuerunt tyrannos et g^laobtulerunt dios eorum, sed cum omni constantia
;
mortera pro Doraino quia spiritu, ut divini araoris incendio confortabantur in ynense eara foris non sentirent. Quum vero medio proxima Junioanni Christi 1164, aetatis ^Q;morti
tenera
membra sua
in
(I)We"weiscr zur Kirche dcr H. Ursula scqt,.-(2) Acl.SS.lom. IV Augusti, png.

g08.
Ui
Kolii; pag.
45
el
7119.
(5) Ibid, j)Bg.
-- () (K) Ibid. cap, \% pag. 172. Germania!. tom. XI. pag. 47i. Elisaheth. Schilterus, pag. 6. (7) Visionum S. Schadc, pag. 20;
U) VitaS. Annonis,
lib.
i,
cap. 10, op. Pcrli,
Monumenta
lib.
m,
cap. 11, pag- 192.

coDgregatio fratrum processionem fecit in usque ad cellara ; et portabamus, inquit hiographus , nobiscum in scriniis cunctas reliquias societatis sanctse Ursulse reginae , quatuordecim videlicet corpora quEe velvit integraliter apud nos sunt exceptis diversorum corporum portionibus
esset,
299
wctoif ^' ^' ^"
albis
multoties asseruit repetiigse, t et ipse hsec nobis referens mira jucunditate et orisetauimi raoveseii jubilum, cui fotîa loquimur) Offtcii, hahemus apud C7'omhachiuin (2) atqiie etiam in Mss. 231 Quum mirum in modum sit pius atqueolim celebennmus, non omittendus visus est. Ecce
retur.
Hanc historiam
(ut vulgo
est
Parvi
m'- fi
''^"'""''
autem illic (in Schonaugia puellari) nobis priorem missam festive de Spiritu Sancto, rapta est in extasim ac per longum tempus,
multis. Celebrantibus
autem
Uatutinum.
:
utreferebant nobis sorores, quieta permansit, sieut mos iUi erat in tempore excessus sui, quando aliqua ei divinitus revelabantur. Post hfec autem
An MATUTINAS. vernanles Christi rosiB, Supra modum speciosse

I
ridentes marg-aritie,
,
cum ad seipsam
quomodo
tionem
a
rediisset, sciscitabamur ab ea
Dilig-enter exquisitse,
se habuisset et
utrum aliquara consola-
Eleganter
Advenite, In
expolitre,
Domino
accepisset et referebat nobis
dicens: Vidi in visione spiritus mei sanctissimam
me servum me
audite,
suscipite.
Dominam nostram
tara
fueruDt?
et proxime ei assistentes beaUrsulam reg-inara et sanctam Veneram, cujus corpus apud nos est, simulque omnes sanctas virgines quarum reliquiBe huc allatse fuerant *, mul-
Ego pauper, atque talis, Ut sim vester specinlis,

Vestrn fervens
in
amore,
favore.
Vestro
fiat
cum
titudinem videlicet copiosara, oranes mirifice coronatas et ingenti claritate vestitas et habentes in
Dum
vos oro, vel honoro,

vestro
sit in
Gratum
choro,
manibus palmas
victorije.
Dein B. Elisaheth
sibi
Et vicem quaeso reddite.
visa est audire Deiparam consolantem dolores suos his verhis: Aspice istas quas stant in circuitu meo, quomodo coronatae sunt et quatenus est decor earum. Perpessse sunt angustias multas et valde
et ideo non dura martyria propter Dominum ante Deura, sed etiara ab solum honorem habent
;
OpuellsB
Siue dolo,
ag^nelleel
Christi caras CohimbelleB,
sine felle,
Cceli stellee,
Dei
cellaB,
Jubilate purpurntae,
Coronal;i!
conregnate
Filio,
horainibus
multum
honorificantur et
late
eis
in
Cum
Gloria Patri
erat
etc.
,
ag-no innocentiie.
et
Visiones has excitatx nimium nullus dubito adscribere; sedpietatem phantasicB in sacras virgines pr^cipuam hujus excitationis
mundo
servitur.
ut Spiritui
sancto, sicut
causam fuisse persuasimi haheo-.neque aliudin prxsentiarum curo.ln Commentario prsevio satis
ANTiPH. SanctfB undccim mille virgines acceperunt oleum in vasis suis cum larapadibus ; media autem nocte clamor factus est, ecce sponsus veuit,
exite
docui quid de S. Blisabeihas visionibus
et re-
obviam
Christo
Domino. vebs. Tuiic surillrB. uesi'.
velationibus
tt B.
tii
Betman
censendum sit. 230 Ibidem qmque egimus de revelationibus
rexerunt omnes virgines
Et ornaverunt
Steinfeldeii-
B.
tif,
gwi iion
sis,
lolmi Itevelulionei,
Hermanni Prwmonstratensis seu Steinfeldencognomine Josephi. Earum eamdem fuisse

est.
lampades iuas. collkcta. Omnipotens serapiterne Deus, qui gloriosam atque laudabilem virgiuem, ac raartyrem tuam Urûlam cum suo collegio ineffabilibus privilegiis exornasti in terris, et iuenarrabilibus gaudiis decorasti in ccbIIs, praesta nobis per merita ipsius, ac sodalium ejus tuie propitiationis
veruni
originem giiam Schaunaugiensium certum
etiam Offinum
rj/t/imtCKH ef
Hinc tamennonimpedimiirquin, quam

ter coleret heatus vir
reveren-
SS. Virgines, indicemus.

.
nmsini! j
earum lionurem comptiiirt.
Integrum fere caput de hac re in ejus Vita legitur [\\, quod compendio hic exhibebimus Ut erg:o intimum circa has sacras virg-ines comprobaret affectura, novi cantus historiam in illarum honorera componere proposuit et amorem. Cumqne appli-
abundantiara
in
ut quarura
raemoriam pio
precibus
amoreagimus
terris,
earum
raeritis et
prteraia iEterna consequaraur in cculis.
Per Domi-
num nostrum Jesum

232
Christum, An piuMAM.
etc.
cuisset
illi
dexteram ndscribendum, ecceuna virg-innm evidenter apparuit; et "stans coram eo, quid
O quam
Nuraquam
estis vos
securee
F
ad Primam,
scripturus esset benigni.?3irae et farailiarissime informavit. Quin etiam columbam pulcherrimam su-
Deo semper fruitura^, Cum quo estis perraansurae,

eo
cariturffi,
humerum suum suum dictantis auriculae incessanter infixit Hanc quoque unam fore de numero sanctarum "virgiper
residere conspexit, quae rostrum
Quem
videtis,
quem
tenetis,
Isetis,
Qui vos ulnis stringit Serena ridens facie.

reg-inse puellares,
nnde et postea totam sacram soillam necnou omnes virg-ines Domino dedalitatem votas Columbellas vocare quasi nomine usitato
num
intellexit
Passione sancta pares,
Deo vos
familiares,
consuevit. Sed
cum melodiam
historiê
jam
coiiscri-
Praedilectse, singulares,
ptae (quod majoris difflcultatis eratj deberet
compo-
Nunc
florete,
nunc gaudete,
nere, quotiescumque ad hoc

dire consuevit,
animum
applicabat
non parvum virginum chorum super

concinentem cum
se in aere au-
Seraper uova;, semper Itetto, Festivum chorura ducite.
jucunditate coe-
Vos jucundiE philomela;,
melolesti talem quse verbisconscriptiscompeteret colloquio, cum beaio viro hadiam. Qux sibi ex bito, constare pluribus dein explicat biographus, verba ejusdem et sic pergit Solebat autem quEedam
;
Quarum
turba; sunt undenffi,

plenfie,
Sponsae Dei, Deo
Decantate laudem bene, Virginales per clioreas,
historiae
melodia sua nobis saepius recitare concineudo, lioctrices suus tanta dixit alacriquEB
cum
Et ccelestes per plateas,
Jucundum
carraen dicite.
tate
commotas,
haec
eas
cum
698
tanta
hilaritate
Gloria Patri, etc.
t1)Aet. SS. lom.
Aprilis, pag.
697
et
(2) S. Ursula viii-
dicato, psg.
867
cl scqq.
ANTIPU.
300
ftUCTO&B
GLOKIA POSTHUMA
g^loriae,
SS.
UBSULyE ET SOCL\RUM.
Haec suprema philomela
ANTiPH. Benedictus es rex

victoriae, dedisti frag-ilibus,
qui
palmam
V. p. B.
et
sexum
sine viribus
Sua
vincit cantilena,
vincere fecisti damonis virtutem ; quarum piis precibuSj nobia supplicantibus tribuas corporis et animeesalutem. veiis. Memento nostri Domine in
beneplacito populi
tui. uesp.
Quam
sequentes condecenter, Diligenter et ardenter
Dilectum complectimini.
Gloria Patri etc. ANTiPH. Sponsa Christi Ursula,
Visita nos in aalutari
tuo coLLECTA. Deus, qui ut
humanum
provocares,
g-enus ad
cum
tua virginali
confessionem
tui
nominis
etiam in
turma accede ad thronum
glorise, preces pro
famu-
sexu
fragili victoriam
martyrii contulisti, praesta

Isetatur,
qusesumus, ut ecclesia tua xi millium virginum,

de quarum
lantibus tibi funde, ut ab hoste in mortis hora liberemur sine mora. vers, Mirabilis Deus in sanctis
suis,
commemoratione
exemplo
RESP. Ipse dabit virtutem
et
fortitudinem.
commonita, nec pati pro te metuat, nec mundi blandimentis succumbat; sed coelestis praemii gloriam concupiscat et comprehendat. Per Dominum nostrum Jesum Christum.
233
ttd Terfiani,
coLLECTA. Auxilientur nobis
Domine Jesu Christe merita sanctarum virginum et martyrum ut in hora mortis nostrae earum protectione muniti, te
:
miserante laqueos inimici evadere valeamus, quge ob tui nominis amorem sauguinem suum fuderunt,
AD
TEE.TIAM.
Qui
vivis et regnas etc.
Date voces in sublimi,
Angelorum
chori primi,
235
AD NONAM.
Sic
nd Sonanu
Locum
dantes admireatur,
Jucundantes collEetentur, Vestram novam melodiam, Inauditam harmoniam

Auscultet sancta Trinitas.
Dulcis Sponsus, qui voa amat, ad vo.s de throno clamat.
dilectse consodales,
SponsEB meae s])eciales,
Me videte, me
Memetipsum
habete,
Dilectaa
consorores,
possidete,
Quurumnumquam marcent flores,

Ipse sibi vos prsevidit,
Seutite, perfruimiui.
Per meipsum vos complector,
Qui de vaile vos prsecidit, Vos elegit, vos coUegit, Et in sertum sibi fregit Pulcherrima diviuitas.
Te,
Et
iu vubis condelector,
!
victrices
felices
Meae
caree dilectrices,
Vester ego sum, et ero
turba generosa,
principalis,
Quem
amastis corde vero,
Preeit il]a florens rosa,
Sola rosa
Me sponsum osculamini. Ad hauc vocem, o athletEe,

Lsetas aures adhibete,
Neo
Qufe
Quae
ANTiPH. Christe,
est ibi rosa talis,

sit
sibi
coaequalis,
Mater tota
curialis,
tulit coeli
Dominum.
etc.
Gloria Patri,
flos
campi, et lilium convallium, Jesu
Quid decantet peraudite, Et post aguum mitem ite, Novis stolis decoratse, Post dilectum ambulate, Cantantes cum tripudio.
Gloria Patri etc.
ASTiPu.
natae,
citas,
qui
es spousus, et
amator virginum
quam jucundum est interesse tuo semper conspectui, quem laudantes prosequuntur virgiuales
ounei, ubi dulcis resoqat melodia
,
castitate
phaleratEC,
humilitate coroful-
patientia
adornatEe, virtutum floribus

politae
!
virgo Ursula
temperantia
pretiosas margaritse,
simul
cum Thamaria
sil
frequenter ingeminant, tibi
atque virgiues exquisitas, in hora mortis subvenite.

VERs. LiEtamini in Domino, et exultate justi. kesp. Et gloriamini omnes recti corde. collecta. Omnipotens sempiterne Deus, qui infirma mundi eligis, ut fortiaquaeque confundas; concede propitius, ut p qui sanctarum virginum et martyrum memoriam agimus, a cunctis malis iraminentibus earum intercessionibus liberemur. Per Dominum nostrum etc.
Christe
laus, et gloria. vers.
Adducentur regi
virgines post eam. besp. ProximsB ejus adferentur tibi. coLLECTA. Deus qui nos in tautispericulis constitutos pro
humaua
scis fragilitate
non posse sub-
sistere,
da nobis per merita sanctarum undecim millium virginum et martjrum salutem mentis
et corporis, ut ea quse pro peccatis nostris
meremur,
te adjuvante
vincamus.
etc.
Per
Dominum nostrum
236
Jesum Christum,
arf
AD
VESPEIvAS.
ud Vetperat
Sextamr
284"
AD SEXTAM.
Ipsa est dilecta mea, Vos praecedens in chorea, Cui nomen, et persona Sua lucet in corona,
Eia mundo jubilemus, Laudem Deo decantemus, Qui a mundo nos protexit, Et de mundo nos trausvexit, Nos de terris adunavit, Et in coelis coronavit, Nos implens omni gaudio.
Et
Quam
inscripsit
Deus Pater
Hsec est illa Jesu mater, Maria virgo virginum.
Exsultemua, et Isetemur, cum agno jucundemur,

est
Haec vos prEeit cum honore, Trahens suo vos odore, Fereus signum vexiUare. Modulatur vobis clare, Per floreta, per roseta, Vromit ipsa carmen laeta; Cantantes subsequimini.
Novo cantu modulemur

Hic
annus
jubilaeus,
O quam
dulcis es o
Deus
Post te ardenter currimus. iEstuantes prae amore,
Nos consperge
dulci rore,
Summas voces Angelorum, Omne melos musicorum
Sponse noster prsedilecte, Trahe nos post te directe, Te sitimus, et sentimus.

In
DIE 7IGES1MA PRIMA OCTOBRIS.

lu cor tuum omnes imus, De vena vitae bibimus. In te omues commoramur,
uiCTA.
801
Te
complexamur, amantes inflammamur, Et non satis admiramur, Quod de te non satiamur, Excedis enim omnia. Tibi laudem cum Maria, Quae uos duxit in bac via,
in nobis
Omnipotenssempiterne Deus. qui has sacratissimas undecim mille virgines. dum aurora nooti finem daret,ad thalamum dilecti filii tui spousi
ipsarum. ccelestibus spiritibus comitantibus introduxisti stola quoque immortalitatis ac Iffititia
,
V. D. R.
Qaem
inenarrabili
circumdedisti ac iutercessionibus earum

nostrifi
,
tribue
nobis meritia
in
fine vit
quatenus
spiritus noater
ad regnum coeleste ducatu

te siue fine laudare, et per^
etc.
ipsarum perveniat, ubi

frui mereatur.
Nostro damus Salvatori, Pro quo fuit dulce mori,
Pereumdem Dominum nostrum
Qui amasti, qui juvisti, Qui ad te uos pertraxisti,

Tibi laus, et g-loria.
238 Accidit Dei nutu aliquando (iestimat Hen- fi. Hermanni gnwUum de schenius (I) id esse factum circa
beatum virum
anmon \m)
Gloria Patri etc.

ANTiPH.
ubi illum nobilissimum thesaurum in ao^ro terrm absconditum, et illas pretiosissimas margaritas (reliquias dico
,
,
fuisse prfeseutem
iicreplit
Urtu-
lanii rliquiit.
Lux
virginum beatarum) contigit
orta est in Britannia,
dum Angelo-
inveniri.
,
luveutum
,
ram
socia Ursula g-eneratur, quse filium reg-is Anglicorum traxit ad fidem ohristianorum . quam
turma virgrinum comitatur.

beata Ursula
tunc temporis inter cetera sed pr ceteris amabile corpusculum virgunculae parvulin cujus caput accipiendi summo Joseph virgo et ipse.
fuit
, ,
vers. Ora pro nobis tuo virginali coUegio. resp. Ut dig-ni efficiamur promissionibus Chdsti. collecta. Deus qui dig-ne tibi sacratis virg-inibus mirandi
desiderio ferebatur.
cum
Repulsam tutit heatus oir a abbatissa, alias reliquias offerentibus. Petivit ergo ut, secundum consuetudiuem
monialibus
et
suam,
in
agonis robur indidisti, quo per martyrii palmam ad supernaecontemplationis perting-erent g-loriam ; da nobis quaesumus earum intercessionibus adjuvari,
fecisti
eademecclesiasauctarum virginum sacro:
quas transcenso mortis stadio in ccelestibus triumphare. Per Dominum nostrum Jesum
etc.
prostravit, ut certusfieret (sive revelatione, sive inspi-
sancta permitteretur mysteria oelebrare iutra qujB tanta se Domino et sacris virginibus devotione
ratioue, nescio) se,
mora.
Ab
altari
quod petierat, accepturura. Nec recedens ad abbatissam acccssit...
Christum filium tuum

ei
ad Comple-
237
AD C0MPLECT0RII3M.
Ipsam tam rairabiliter mutatam invenit, ut offerendo, quod ante tam diire negaverat, etiam prmve
nire videretur humilitatera petentis. Aecepto igitur
lorium.
O
Non
insig-nes sponsse Dei,
Mementote quaeao mei, sit vobis hoc indignum
tam desiderato thf suuro, fulgidam ad nos (Steinfeldiam) detnlit margaritam, et quod Gertrudis uomea
haberet (sicut
ei fuerat revelatura] nobis congratulantibus revelavit. MuUis deinde narrat biogra,
Paupertatis mee sig-uum,
Et hoc vobis carmen carum, Quamvis parvum, quamvis parum, Feratiscum lEetitia.
pi-seclarae
phus
vos puellEB,
Nunc impletemeum velle, Etdum mortis venit hora,

Subvenite sine mora In tam gravi terapestate
zelo zelatum fuisse servum Domini quum aliquando in castello cujusdam pise matronce versatus vidit ibidem virum aliquem sedentem super capsa, qua duo Ursulana capita claudeban' tur ^t rogasse Deum oratione mentali ut irraverens ilte experiretur mitem vindiclam qiue otim
Me pr^sentes
defensate,
dtemonum
instantia.
vestrum ibi desit, Virgo Mater prima prEesit, Si quae mihi fjex inha^sit, Quse rae sua labe Ijesit,
Vestra prece procul
fiat,
NuUa
cuidam in/licta est, dum similiter S. Martini reti' quiario feretro insideret quod miro excitato ardore, continuo factum est. Tanto scilicet amore ferebaturvir optimus in sanctas virgines! 239 Non minus fervebat in easdem caritatis
: ,
li.
Aiicloidit
Tos praesentes
hostis sciat,
Et se confusura doleat. Quidquid uuquam feci mali Vestro fiore virginali,

pueliae, palliate,
igne B. Adeldides, seu Aleides, Scha?'embecana 'le Schaerhefk VS. virginti natione, et in Camera B. Marix prope Bruxeltas yii ii/fctluM. antemedium ScBCulum xiii sanctimonialis Cister- F ciensis. Hsec leprosa erat et a retiqua congregatione separata seorsim in dotnuncula vivcbat. Porro in festivitate uudecim millJum virgiuiim, contigitsanctam virginem hora raatutina domus.suifi
i'(
transgredi liraeu voces
et versa facie
ad ecclesium, post
respon.
Deum devote laudantiura duodeciraum

illa
Et
me Deo
prEesentate,
Coram Deo mecum state, Causam meam defensate,
hora cantantium, aliquantuliim au^cultare. Animoquoque coepit non raodicum turbari, eo
sorium
quod
ceteris in choro psallentibus et
wanctarum
vir-
Ne
draco locum habeat.

Gloria Patri etc.
ginum
re-
festivitatem
;
cum
jubilo colentibus, non va

soli-
luit sociari
etconfestim refugit ad Dominum,

:
AHTiPH. Voce cordis et oris, in

gratia,
laudem summi
tum
cordis sui solatium, dicens
Rogo
te
Pater
demptoris consurgat omnis fidejis, cujus mediante sanctarum undecim raillium virginum turma, facto clamore hora matutina exivit obviam Christo sponso qui sedet super Cherubim, cuncta
,
sancte, lieet modo, prout deaidero, cura ceteri.s vir-
giues sanctas laudare nequeo
et pro speciali dono,
quo me
ditasti
ad prsesens conventui meo non
liceatconfungi: proptermagnara tuam olernentiam,

post hujus vitae miseriara, ab
videns in absconso
ferens
sertura rosse et
lilii
cum
triurapho martyrii, evasit minas tortorum. beata virg-inum turma, ora pro reatibus suppli*
noD
patiaris
me
separari. Et
earum saltem societate Duminus ad eam

,
Dulcissiraa
filia,
non
te,
ut de.sideras
istis
virgi-
cum tuorum. vehs. Iu Christo dormiamus, eesp. ut cum sacris virg-inibus resurgere merearaur. col(l)Act.
SS.
loiii.
1
nibus sociabo; sed in loco multum eminentiori in regno meo coilocabo (2). Mitto dicere de S. Angela
Apnlis,
pag.
699.
(2)
Acl. SS. tom.
II
Juoii,
pg.
{80.
Mericia,
302
40CTORB
^- ^- **
GLORIA POSTIIUMA
SS.
URSUL^ ET SOCTARUM.
prtedonum Hiorujn vastationibus anterius sit, seu D omnia ficia fuisse et inventa, postquam quies et '" ch-jo pax denuo in his oris nata est, et ampla /ictoribus ^' ^"''^'1matoria subministrata fuit per veterum documen- ,. ^^^~ iorum inieriium. Contra, ut nemo non fatehitur, series ingens monumentorum ad manum est, quorum pars proxime accedit ad ipsum mariyrii tempus hsec inier prmcipuum fere iocum obtinet basilica monasterialis, res sane aptissima ad veterum rerum cum omni posteritate adsequandam memoriam. Quee siquis recolligat, animo fixum non habens et prsesiitutum de certissimis quibus:
Mericia, fundatrice monialium S. Ursnlae et de compluribusaliissanctiselbeatis.Antiquioratantum aliquot pietatis specimina eligere placuit. Qui
pluravoletadeatCrombachium,maximelibrisviu, IX et x;ubi etiamplura occurruntquas prodigii rationem habere videntur. Alia collegit anonymus, verisilimiter Felix Astolfi, S. Salvatoris canonicus; quiin opusculo itaiico, anno 1671 impresso
Bassani, contulit(ut titulus fertJGTRtins, raemorise dig"Das, quibus Deus affecit pios cultores S. Ursulse et undecim millium sociarum et decem mlllium
marlyrum crucifixorum.
XXV.
Epilogus
et
prsecipuorum
que historiis dubitare, consentiet plane Cotoniae sanctas virg-inespronomineChristi sanguinem suum
fudisse,
quemadmodum in
Clematii tiiulo legiiur.

confici potest
;
capitum recensio.
Becentio
Neque testimoniis tantum res
sed
mo-
jûum autem nunc tandem aliquando ad calcem
nument<-um
tt
\) hujus
^^^^
'
ixcuio V u(
j^Qiy.Qy.sum conjicere et
ff"^
NoTmannorumadven/um
.-
commentarii devenimus, placet oculos confectum iter mente emequasi uno conspcctu, si non universam
Ursulanam historiam, prsecipua saltem ejus capita videamus et quse sparsim sita sunt in unam
ipsa corpora, vulneribus affecta et sociata martyrii instrumentis aliisque indiciis, prope intueri licuii. Recoie quse in Commeniario prsevio xxv de sepuicro, anno 16i0 die 3 Julii et sequentibus aperto, retulimus. Antiquum id erai, ut in eo reperti nummi tesiabantur; christianum, quum ca-
B formam referamuset imaginem. Planum imprimis et apertum est a vero aberrare quam maxime
qui arbitraniur nulla veiera de sanctis Coloniensibus virginibus exstare monumenta et omnia sxcuto XI aut saitem Normannorum direptionihus esserecentiora. Etenim quin Clematiititulus, quo nil continetur quod ahsonum videatur a pristinis morihus, sincerus sii et genuinus, duhitare non
davera co77ihusta non esseni; corpora coniinehat, uno tetnpore mortua, neque tamen bello autpeste, ut venerahunda eorum composiiio indubitaium e
faciebat; hwc invoiuta vesiimentis, ut lex et consueiudo volehani de mar-iyrihus; piurima, transfixa sagitiis aiiisque telis; alia trunca, alia inte-
per aniiquissimum Sermonem in natali, cui prior ejus et potior pars inserta est. De hoc titulo prxcipue dictum in Gloria posthuma l.Qui titulus si componaiur cum S. Cuniherti Vita quam
licet
,
gra;sparsa quarto ordine (plurihus enim seriehus erani superposiia) hrachia, crura, capiia aiiaque membra; vasis, arenam sanguine mixtam contineniihus, ad angulos alihique appositis: quibus visis, tunc demun intellecium est vetustis tahulis pictis, quse sepulcra exhibehani plena corporihus
eadem ratione disposiiis,

quot Scecuiis anie e
runi;
fossis fuisse reperîa.
ante
dem
sseculum ix conscriptam fuisse ibiostendimus,manifesium ft inprcecipuo mar-
medium
tumuiis eruia
significari corpora, alisimilihus in

,
Quum autem
hcvc paiue-
tyrii loco
exsiructam aut restauratam fuisse a
Clematio in honorem sanctarum virginum basilicam inonasterialem, idque factum cir-ca annum 500, aut certe anie initium sseculi vii ita ut titu.-
inventa non tantum ossa omnia integ-ra, sed sparsa quoque memhra; quum collectum non solum plurimum saiiguinis, sed sagiitx etiam
quum
et
ensium fragmenta quinon dixerit cum S.Am;
parthenonperennis memoria fuerit cieUrsulancV; quo quid validius desiderari queai dis ad certam faciendam hanc cdsdem equidem non video. Succedit Sermoin natali, quem modo memorabam et quem inter annum 731 et 834 compolus
ille et
ei cum Inveni signa convenientia S. Gaudentio (2) Nihilamplius requirimus habemus testes passionie ? Cmmitx 242 Quum itaquede Coioniensi casde ahsurdum
brosio
(1;;
r'
situm fuisse^^Commeîtariipraevii declaravimus. Q Ex hoc documento certum est tunc temporis sanctarum virginummemoriarn viguissenon tantum apud Coionienses, verum eiiam apud Batavos et Brilannos, et prceterea Clemaiii titulum tunc a
nonnuilis jammale fuisse inteliectwn.Porro quum error, quem Sermonis auctor illic confutat, in antiquo sanctarum virginum Coloniensi Officio le-
foret duhiiare, quserendum fmt qmnam e/us ex stitisseni auctores. Atia ah aliis sasculo i\ fuisse proposita ex auciore Sermonis in natali audivi-
,,^^^,|,
-
mus
unde ex sola iradiiione Cotoniensi,
quse
y
postea preevaiuit, nil certi concludere rum quum cum ea conspiret Britannica narratio,
in reliquis
liceret. Ve-
omnihus quam maxime dissona, quis tdriusque non sigillatim, sed simul consideraise,
auctoritatem ahjiciat? Atqui a Coioniensihus seque ac Britannis Hunnos in sanctas virgines sseviisse accepimus. Quse si sola fidem non extorqueani,
gatur, certe
habendum est id 0/fcium, quod in Gioria posihuma xix dedimus, hoc ipso Sermone vetustius. Poneveniuni pemnuita diplomata, quo-
rum veiustissimum anno
S52 conscriptum est et
qu3e pieraque omnia speciant ad monasterium sanctarum virg-inum aut sanotarum midecim millium Tirg:iuum; qux duee appellationes promiscue in usu erant. Reiulimus heec dipiomata in Gloria
adde potiorem partem beati manipuii secundum Coloniensem tradiiionem pro servanda virginimagis tate occuhuisse, et nullos barbaros veneri deditos quam Hunnicam gentem, quemadfuisse xxiv fuse osiendimus. Quod autem modum
muito vaiidius arg^menimn
est,
nefas
est duhi--
posthuma
licetjam anie in Commenxxvn prsecipua loca indicassemus. tayno p'rîo Ejusdem sevi magnam Kalendario7'um aut Martyrologiorum messem eodem coiiegimus, quorum aliquot etiam medio seecuto ix conscripta sunt, iriginiafere annis antequamNormanni in haspartes
ii
ei seqq.,
sagiii^s tare sanctas virgincs maximo numero Hunnorum occisas fuisse ; sagittas autem ita proprium armorum genus fuisse, ut nulli bar-
venerint eos enim anno tantum 881 in Coloniam incuhuisse ostendimusnum. 23 Glorix posthumas. 24 Falsum iiaque profecio est nii superesse quod
: 1
Coloniam transiisse novimu^, iisdem xvi in hellicis expeditionibus uierentur. Lege uhi simul testimonia nonCommeniarii prxvii; qusetn nutla dedimusdemagna sagitiarum copia,
bari, quos
sepuicris sparsim,atque etiamcapitibus,hrachiis, pectorihus inhxrentesreperise suni,alia reservan-
tesproGloriaposthuma,^^-î.Etquidemhsecfaciie
lom. XX,col. 963.
(i) Clsssis
col,
1019.
cpisl. XXII. nuin. 2, ap.

(2)
Migne, Pairologia. tom. XVI,
Scrmo
in dcdicalione SS. xl luartyium, ap. Mignc,
augere
DIE VIGESIMA PRIUA OCTOBRIS.

augere possemus (I) ; unum tantum documentum hic addere placet. In Historia undecim miUium
virg-inum, breviori atque faciliori
collecta,
303
tHCTORIi
modo pulcherrime
nonnullis additionibus quie in prima defuerunt, et circa iniens sxculum xvi impressa
cum
Henricum de Nuscia, haec legere est Multa ibidem, scilicet in templo S. Ursulae ColoColoniae per
gligendum non est, concordia temporum, quan doquidem Hunni non potuerunt circa diem 21 Octohris, quasanctarum virginum nataiiscelebratur Colonise non versari. Atque his, quod pnecipue propositum nobis fuit, absotutum arbitraii fuimus.
Inquisivimus deinde in numerum maret xxvii ostendimus non spemenda tnonumentorum copia, quomitn unum ineunte Stvculo nonoaut etiam priits scriptum est, numerum un24-4
V. D. B.
\)e Tiiiriiffro
niensi, cernuntur oapita adhtic tela in capitibus

ferentia et variismodis trucidata, quae
:
tyiûm
ti*aTtyr\xm;
qut junclum conHderanda

lunf , tancCas
virginei
anno
Gallii
481 ab
nii, eai
Hun-
reieuntibui,
Coloiii* occi-
itu/uijie.
omnia scribere esset dilficiUimum 5erf licet clarum et manifestum id sit testimonium, priestant tamen qu3s anno 1640 ah optimis testibus visa sunt, quum sepulcrum, continens plus centum sceletos, apertum est, ut xvi et xxv declaratum fuit sparsim in eo repertee sagittas. 243 Atque his demum tamquam cumulus accedit Hunnorum post pugnam Catalaunensem per Coloniam transitus. Universum eorum iter accurate investigavimus. Vidimus eos xix Commentarii prxvii Gallias prope Con/fuentes intrantes hiemali tempore, ita ut 25 Martii anni 451 Metas occupaverint hinc pergentes ad Aurelianensem civitatem, cujus obsidionem medio mense Junio solverunt postea ineunte Julio eosdem pugnantes cerni^nus in campis Mauriacis seu Catalaunicis, donec certamen nocte dirimeretur deinde têpetentes Rhenum per Viromanduos, Cameracum, Atrebates, Tornacensem et Tungrensem agros, Aetio a longe seguente usque ad Thoringiam quam citra Rhenum in Germania II fuisse positam plurimis testimoniis xxi quibus Commentarii prcevii demonstravimus adde locum extestamento ampliori S.Remigii depromptum quod testainentum interpolatum quidem aut suppositum habetur nohis, verumtamen antiquum documentum est, utpote ab Hincmaro et Ftodoardo cognitum atque etiamusurpatum{%), In eo itaque legitur S. Remigius inter alia mutta
:
an onmtt v\rgiuei; ijuo liiiiio
dicanttir
decimmillium ante omnem hominum memoriam receptum fuisse, eumque tanto majori fiducia esse admittendum, quo propius ille adh.vrehat
ipsi Ursutanae hasilic<v, qiue quippe
manyres; de
iiinere fioma-
no; nn
Bn-
fdiin* natioiie. eic.
promisvue
diceretur sanctarum virginum
ei
sanctarura uu-
decimmiUium virginum
et quo facilius inter succedentes sihi invicem monasierii incoias genuina de maxima hac multitudine traditio servari po-
tuit. Cxterum cogitandum non esse monuimus omnes fuisse virgines, sed pr/ecipuas tanium
;
illustrissimum fuerat martyrium; reliquos extUroque fuisse sexu,ut antiquiore Coloniensium traditione perhibetur ; neque hune numerum superare fidem, si quis nnimadvertat atrox barharorum et maxime Hunnorum bellandi genus,quod ^^xxiv et xxvii Commentarii p7'sevii explicuimus.
quarum
scilicet
omnium
amptse
civitatis incoias,a
Quod si quis mirefur barbaris c!esos,toco mar'
tyrum fuissehabitos, nequeidomisimus; sed xxvi

ex opiimis auctoribus demonstravimus olim 7ion eamdem de hac re fuisse disciplinam, qiuv nunc viget tunc enim mariyres fuisse dicios quicumque immerentes violentam mortem pie subiissent. Diximus demum xwm ejusdem Commenlarii absurdam quidem esse narrationem de itinere Romano, quse in Passione Heg-uante Doniino et in Reveiationibus SS. Elisabethx et Hermanni legitur sed simul ostendimus verisimiie esse ab aliquot id institutum fuisse iter mulio autem
:
dona
ecclesice
Remensi
legasse viUas in Austria
sive Thoring-ia (;i); qucB profecto de Austria Cisrhenana intelUgenda sunt. Quum vero his in partihus versarentur Hunni, una eis patebat trans Rhenum via, scilicet per Coloniam. Quod vero Scvpius monuimus, hic iterum iterumque
martyrum agmine tiatione fuisse Briiannas, siquidem sseculo ix apud Britan'

verisimilius aliquot in
esse
vel
monitum votumus, nempe satis nobis manifestum rem singulis ittis argumentis non magis
confici,
quam duos triangulos pares esse, quod unus angulus, vel unum latus in utraque figura ejusdem mensurse sit;sed oportere ut simul considerentur Coloniensis cmdes, qu3S totius traditionum disquisitionis fundamentum est
;
Britannicarum cum Coloniensibus dehujus cêdis

aucioribus convenieniia
;
StBvitieset impudicitia
Hunnorum, sanctarum virginum
casiimonise
inimicissima ;eorumdem sagiiiandiperitia sagit' tarumque reliquise repertse in vulnerihus et in sepulcris; ittorum harbarorum certissima inter Colonienses prxsentia; et demum, quod etiam neCfiBaiUcl. Vies des SainU, 21 Oclobre. (2) Act. SS. lom I pag 2, (5} Mirsus.Opp. diplomalica, lom I,
nos,Batavos et Colonienses hxc.vigerei traditio.Atque hicquidemaddereplacet,(quod in Commentario omisimus, quoniatn statutum nobis erat a conjeciuris, quxnutiis fuicirentur testimoniis abstinere,) videri nobis vero proximum inter sanctas virgines compiures fuisse,quas exGaiiiis capHvas ahduxerant Hunni, easque simui cum Coloniensibus ah eis fuisse csesas ; quoniam, Constantini ponie jam pridem rupto aut numquam absoiulo, Rhenum i7'ansgressuris impedimenio erant :morem enim fuisse Attilae civitatum incoias ahducere et inter suos disperiire ex S. Ania?ii Aureest. Quse vero iianensis Vita plane certum nominibus aiiquot virginum, de disseruimus de transtationihus aliisquâd puhlicum ei pjrivatum cultum pertinentibus, non videntur iêcensenda :
nil
enimjuvat
hasc in
uno vidisse conspectu,
edii. 1723.
(li
Octobris. pag. 108
-<.
*^=ri=>c ibCj?
DH
304
ACTA SANGTORUM.
DE
V.D. B
S.
REPARATO
IN
DIACONO NOLANO
CAMPANIA
SILIjOOE critica.
Unicus.
De
epitaphio et cultu
diu in more fuisse 3eram, cujus initium a Basilii consulaiu sumebatur? Non itaque anno 513, neqve xn hat. Novembres, sed xiiii katendasseu 19 Octobris anni 553 ierrge mandaius est beaius diaconus. Quamobrem dicendum fuisset de sancto hoc viro adl9 Ociohris; sed quum in nutlis o-m obvium habuisse^nus Martyrologiis et Hagiologiis ad hanc diem, ne inter p^-getermissos quidem ejus me moHam fecimus. Verum neque die 21 Octohris nuncS. Re]mTnXi festum Nolas peragitur quemad' E modum intelleximus exannotatis aliquot, quse ct' V. Petrus Cernazai, UtinensisJ. Coperis nostri fautor exi?7iius et quo nullum uspiam adjuiorem habemus praesiantiorem,ad nos destinavit, queeque ille a Reverendissimo Josepho Formisiano,
;
knm
cujiis
DLiii.
S. HcparntUS,
nomen
aliquoi faiiis
lacrts inicri-
bitur 21 Octobris et
i
No-
vembrii.
olam in Campania, regni Neapolitani, cimtatem, S. Paiilini patriam, nemo non novit. Tot autem hsec jam saeculo iv et v abundabat sanctorum memoriis, ut, quum primas daret Romee, secundas Nolis deferret sanctissimus poeta. Canebat enim (1) Tu quoque poet urbem titulossortita secundos Nani prius imperio tantura et victricibus armis.
'
B His
prima sepnlcris. S. Paulinus, accessere dein alii comptures, quos inter S. Reparatus; de quo pauca tantum colligenda supersunt. Addiem 1 Novembrisejus meminit, qui Hagiologium lialicum, magnam partem ex Ferrarii Servitx Catalogo Sanctorum lialix desumpium, adet apostolicis terrarum, et
Nunc
sanctis, quos
jam venerabatur
jectis
tamen aliquot sanciorum

:
eyicomiis,
anno
1773 Bassani excudendum curavit; atque heectantum de eo habet {i) Ecclesiam Nolanam, administrante sancto Pauliuo juniore, S. Reparatus, diaco-
episcopo Nolano, efflagiiavit. Secundum hdscscilicet S. Repyrati memoria celebraiur ultima die do-
minica mensis Octobris. Asi,
quum
sit
hsec dies fixa
non
nus et martjr, in cathedrali ecclesia repositus fuit anno 513, ut notatura leg-itur ira marmorea epigraphe, cujus hsec sunt verba
:
fama Casiellani Mariyrologii universalis ui ad eum passim recurraiurab hagiophilis, maluimus hacdiede eo dicere; quamvis, ut diximus, manifestum sit eam
sit,
quumque insuper
ea
DEP. SANCTl MABTYRIS
idcirco illius veneraiioni a Castellano assignaiam

fudsse,
EEPARATI DIACONI
AN.
quod male desc7îptuyn titutum hahuisset ob
DXm
KAL. NOV. XIl IN
oculos.
PACE. EAS. NlVl
HcBC hauserat ex Ughellio {3); qui haec ipse desumpserat, ut mihi iestis est Remondinius {4), ex canonico thesaurario Ferrario, nisi quod hic scripserat, non eas nivi, sed ras nivc. Ughellius quoque
prceluxit procul dubio Castellano, qui quod in
tiiuli
itta
forma sancius diaconus in pace depositus diceretur xii kal. Novemhris anni 513, eum ad 21
Octob^ns reiulit in Martyrologio universati, his quiB laiina facio verbis lu Italia S. Reparati diaconi et martyris, quem Nohini prjecipue cohint. Ft
:
certe
quamdiu legeretur
mus modo, laudandus

21 Octobris S. Reparati la
inscriptio eo quem dixierat Castellanus, quod ad

:
memoriam cetebrarci
est,
nid-
vero erat ratio, neque nunc
rati et
dtpositus est
nomen ad diem
cur beati RepaNovemhris in Martyrologiis
19 Oclob.
aii.
Hagiologiis signareiur. 2 Sed male lecta fuii epigraphe, quamquam, ut toquitur Eemondinius (5), tam clara sii et iam
Hiio ei colutir
ultima domiico Octobris.
bene servata, ut sufficiai ad eam legendam oculos habere in fronte. Genuina lectio est hxc (6)
DEP.
Casterum py^xter ea quas ex titulo innoiuere, ^^'j' rf'oM'"< Nnlanus, nenildeejus gestis novimus. Constat autem impri- (juaqmm mis eum fioruisse ante medium fere sseculum ,.,ariyr. sextum; adeoque, nisi ad maximam xtaiempervenerit. diaconus esse non potuit S. Paidinijuni' oris quem Remondinius post Papebrochium Paulinujn III facit {1) sed Leonisl, quis usque ad annum 560 Nolanam cathedram ienuisse dicitur (8). Difficilia iempora vixit S. Reparatus, quum tunc temporis a Gothis occupata essei Ita- P iia, donec Belisarius et dein Narses eorum desiruxere regnum et maximam peninsuLv pariem imperaioribus Consiantinopoliianis denuo suhdide7'unt qudS perfecta iantum sunt eo ipso anno, quo beaius diaconus ad meliorem vitam transivii. Verumta^nen hinc nequaquam. fit ut mariyr dicendus sit S. Reparatus; quamlaudem ei tribuerunt canonicus Ferrarius, Ughellius, Castellanus, Hagiologus liaticus, jam iaudati; Orlendius (9) prwterea et nuper cl. v. Cajetanus
3
;
:
SANCTE, M. REPARATI
BASILI V.
DIAC. DPS. D. Xlin. KAL. NOVEMB.
Xn.
:
P.
C.
C.
idest Depositio sanctie memorife Reparati diaconi. Depositus die xiiii kalendas Novembres, seu die
Moronius (10) ipsos sequentibus scutptore et pictore, quicumqueii fuerint, qui beati viri statuam, supra sepulcrum coitocatam, dalmaiica diaconali coloris ruh?H et palma ?nartyrii in sinistra ?nanu ornaruni. Nemini enim dubium esse poiest, que;
madmodwn jain olim animadverierunt
Remondi-
19 Octobris, anno xii post consulatum Basilii viri claris.sirai. Porro quis nescit Basiliion juniorem
nius[i\) et And7-eas Ainhrosinus{l2), atqueipseReverendissimus Josephus Fo?'mesianus in annota-
consulem fuisse anno 541 posiea cessasse usum signandiannos consulum nominibus, sed aliquan;
tissupra iaudatis, quinhcVcdeS. Ue-parato ^nartyre persuasio orta sit ex male lecto lapide sepidcrali,
scfjq.
[>ag,
II,
(8) lliid.
pag. 74.
^9) di
Orl)is
l(i7i. lom. XLVIIl.

lom.
111,
(lOt
Uiîoiiario
saccr ei (noriiiiiis, toni. IV, eriidi/ioin? cccleMusiica, v" .Vo/".
i)'iy.7l.
111,
llll
Dclla
7t..
Nohma
ccclesiustiai
Moria,
Iib.
pag. ttlO. lora,
pag.
- (!2) Cimilcro di >ola.
cap. ^, |>ag. 5(lO.
v&rbis
305
octoii
verbis sanctae raemoriEe in sancti martyris coniinutatis. Neque est quod opponas truculentos aliguando fuisse Gothos et facile potuisse in S. Reparatum cruentas extendere manus; nonnegarim,
tem designatî necesse est (3) :) atqui nemo Vasionensis ad hanc usque dietn cogitasse videtur satis auctoritatis in verbis sanctse memorice esse posi-
" ^-
tum
quamquam
paucissimi
;
ab
illis
fuerint martyres
S. Reparati fuisse
verum quum
barbaris facti nil suadeat hanc
ut Eripiwn presbyterum in satictorttm classetn jêfertênt et pubiice vetierarentur. Vertttn
sortem et quum sepulcralis ejus lapis nulla de perpesso may^tyrio mentionem faciat,
BjM cuitui,
ortus rx intctipi'
justo credulior est ille qui obliteratam hanc opinionem adhuc admittere pergat. 4 Jam si quasritur quod hujus sancti cultus ini-
Uum
sit ct
origo, in difficillimam qucestionem de-
tumulo^îY^^y^y,
Scriptum
loverbiisantuc meraoria:.
sanctitate ecc titulo, in quo sanctae

ratus diaconus legitur.
est
scaturiunt difficultates eis qui bene legerunt titulum dubitavit quin hicla-
ad me constare de ejus ^ memonae r. RepaVerum ex hoc ipso fonte maximie. Nemo enim ex
enimvero, quatnquam hsec itasint, ego txon ausim sttadere Nolanis ut S. êipnTatum e kalettdariis suis liturgicis, qtdbus abhinc tantum decennio insertus fuit , expungant. Id ut fierei, oporteret ut certo constaret S Keparntum ecclesiasticis honoribus, inquoruyn possessione est, indigtium esse: quod, quum de eo nii sciatur ttisi quodante annum 553 diaconus Nolanus fuerit, nemo assertterit.
Ptwterea
raorite,
sitstitteri forte potest vet^ba sancta? mesepulcris adsctnpta, nonesse inanes laudes mortuoj^W7i, sed iis datas qui vere christianis
pisadp^nmamS.Rep^vatidepositionem referendus quamquam probe sciiênt sanctos, ubi in nova sit sepulcra transferrentur denuo deponi seepius dictos fuisse. Si enim hassitassent an ille lapis forte ad posteriorem aliquam depositionem pertineret, nequaquam pronuntiassent S, Reparatum diem obiisse anno 553,- posterior enim haec quee B supponitur depositio facta esse pptuisset anno xu post considatum Basilii, ipse vero sanctus multo ante mortuus. At si ad primam depositionem referendus sit hic lapis, ut nidlus dubito, adeoque si appositus fuerit proxi?7ie post mortem, sponte exsurgit guxstio an ex verbis sanctse memorisB tutum de ejus sanctitate, et quidem tanta ut ecclesiasticis honoribus dignus sit, argumentutn deduci queat ? An seeculo vi in more esset positum ut confessores continuo post mortem sanctorum albo accenserentur ? Quod si qux exempla sint, nonne hsec virorum quorum fama longe celeberrima esset ? Quid ergo S. Gregorius Magnus, qui tot Italorum sui eevi aut non miUto antiquiorum
; ,
virtutibus eminiterint. Eis certe oniat Marius Mercator S. Ambrosiutn, scribens (1-) A quodam Paulino diacono sanctae raemoriie Ambrosii Medio;
lanensis episcopi, et S. Augustinum, addens (5) Sanctsejic beatas memoriae Augrustini episcopi. Ifa-
Nolani lapidem sepulcraletn S. Aureliani episcopi, in quo similiter siglie SAHC. u. occurrunt;
betit et
sciiicet (6)
t DPS. SANC. M.
DMN
Jj
AVREUANI.
EPISC. IN. PACE
QVI VIXIT. ANNS.

Vh. M.
LXXX
AVO
SEDIT. ANN. XXXVIII
DP. E3. OCTABV KAL.
atque hinc quidem
mentum
tse
posset argtisanctos viros a Noianis dictos fuisse saumemoriae, si melius constaret de hujus episcopi
et si hujus quoque quaiiscumque non videreturex mutatis a Ferrario,
prohum deduci
sanctimonia
cultus ortiis
Ughellio aliisque siglis sanc. m. in sancti mnrtyris.
Sed de
his hactenus.
6 Utcutnque
sancta gesta recensuit, tacuerit de S. Reparato, quamquam hicmeruisset statim post mortem per formulam sanctse memorife fastis sacris inscribi? Nonne itaque timendum ne Nolani, quum exsigtis SANCT. M. sanctum martyrera effnxere, admiserint errorem similem ei quo taborarunt SardinitB incolsc, quum, ineunte sxculo xvii incidentes in
titulos
sascula pubtice
dem
jam pius duo Noiani. Re quivera Phiiippus Ferrarius ex orditie Servoautem

hcEC habeatit
,
A'"^"'"
'"'""'j'"
eum venerantur
n,,^,^
rum
B.
M.
V. ejus
mentionem non
fecit
neque in
quorum magna pars
siglas
M.
B., id est
Catalogo Sanctotmtn Itaii<T, tteque in Cataiogo generali Sanctorum qui in Martyroiogio liottiano non sunt unde conjicere est ineunte ssecuto xvii nuilos adhuc B. Reparato adhibitos fuisse honores ; sed non tnxdto post canonicus Ferrarius,
;
bonse aut beatse memorice, habebat, sibi in animum induxerunt penes se esse coeyneterium, beatorum
Ugheliius, Caroius
Guadagnius
(7)
atiique
eum
martyriim seputcris refertum

muxinus
tii//i"*
(1) ?
AuQcntur
,
difficultates
quod
alibi similes ex-
ut sanctum ceiehrarunt. Insuper in basitica, ad ccemeteriutn martyrum sita, post aitare S. Felicis in Pincis cernitur et pie visitatur heati diaconi
euitai.Um
impu(i(t.r/
quin ullus sibi persuaserit verbis g^Qp^gg memorise ibi significari mortuum ecclesiastico cultu ambiendum esse. Accipe exemplum. Vasione in Galliis servahatur otim in templo castant tituH
sepidcrum, clausum magno marmore, palmum

fere infra
pavimentum demisso, et ciatris tigneis F ad arcendos homines circumdatum ita tit tiumquam ievatee fuerint reliquise. Supra vero in
:
thedrali titulus
marmoreus, cui
haec insculpta
erant
(2)
loculamento exstat ejus imago, de qua superius diximus. Qu3e ctaudimus his Reverendissimi D.
Josephi Formisiani ad
scribentis verhis:
ci.
t HIC IN PACE
RECiVlESCIT SANCT.E MEMORI/E
v.
X. D. XVIII. OB. VIII. KL.
ERIPIVS PBR. QVI VIXIT ANS. XXVII. MENS. FEBRVAR. PC ITERVM

AGAPITI V,
C.
Notandum
est quod,
Petrum Cernazay quamquam
CONS. f
Hic tapis positus est eodem ssecido quo Nolanus, anno scilicet 519 aut 520; (Sigonius enim prse manibus habuit epistotam S. Hormisdie papse ad Joannem, archiepiscopum Constantinopotitanum,
scriptam Agapito extraordinarium consutatum gerente; quo alterutrum annum ob Joannis mor-
sanctodiacono semper adhibita fuerit reliffiosa veneratio, cultum tamen ejus pauco tantiim abliinc tempore crevisse; et decem tantum annos celebratur solemniter ejus festivitas ultimadiedominieaOctobris donaautem etpretiosaetiamanathemata, quaj offeruntur, spem ing-erunt fore ut cultu.s deinceps augeatur, Tradit Caroius GuadagnitAS (S) ejus maxime implorari patrocinium ad iis qui febri ter:
tiana aut quartana taborant.

(S) Itiid.
(1)rrr Oonronl. TritiTnpho do

ei Muratori,
los
Sanlosdcl rcyoo do Cerdena,
cDpI.
!).
i6)
Reniondinius,
dclla
lil>.
Nolann euleHQitica
xi,
Antiquilales
haliK, tom.
V,
col. 17.
51)
(2)
Uoyer,
sloi ia.
lom.
p3g. SIO.
(7)
Nola sacra,
pig. 20S.
- (8)
Histoire dc Tiiglise colhi^drale de Vaison. pag.

cdit. Argelalil.
1,
(3) Sigonius, S I.
Ibid. loc. cit.
Operura, col. 624.
(i)
Comraoiulorium,
43
Octobris
Tomus
IX.
DE
308
trCTOKt
DE
Magni tempore factum
est
S.
CELINIA VIRGINE MELDENSI.

mani-
divisa fuerai (quod vel Diocletiani vel Constaniini
V. D. B.
esse videtur),
festum
fuisse.
Meldos Gallis non Belgis accensitos

(1).
Eccum monumentum
DEMBTBI. ADIVTOllI
PROCC. CIVITATIS.
suburbium aliquando fuisse ipsam civilaiem. D Hicscilicet locus olim non dicebatur de Chngia seu de Cagia, sed de Cavea. Hinc in diplomate de di~ videnda mensa episcopi et canonicorum, anno
conscripto {^),venit in timine partis caîoniaMaria in Cavea; Neu mireris Caveam in Cagiam sew ChB.g\^m mutari nam tittertv v, f,^h, p, b, quas ejusdem suni familice, seepe iranseunt
100.5
iis
^TE. MEMOKIJE. AVllELl
S.
SENONVM
-.
TRICASSINOKVM. MELDO
RVM. PAKISIORUM. ET CI
VITATIS A^DVOttVM.
apud Fyâncos seu

et civitaet in
Gallos, Theutonicos,
Gerrna-
nos, Angtos atiosque generis Indogermanici po-
Idem
qua
consiat ex Notitia
provinciarum
pulos in g, ch etc
sic
apud Gallos abbreviare fac-
ium, condita (ut videtur) Honorio Augusto,

civitas
provincise Lugdunensis Senonise seu quartse attribuitur (2) et similiter ecG divisione ecclesiastica juccta quam Meldensis
Meldorum
rubeus, rouge; diluvium, dehige; sapiens, savio, sage; cambio.change; apud Theuionicos levis est ligt; suavi.s, zoft ei
levis, leger;
iumesi abreger;
dicecesis provincise Senoniensis
pars fuit usque
ad annum
sinse.
iteni
1322, deinceps vero provinciss Pari-
zacht; et ex graven, fodere, venit gracht, fovea: mitto alia. Secundum hanc itaqiie tegem linguisiicam pronum erat ut cavea mutaretur in ca-
ex rutle-
11
Verum prseter hoc argumentorum genus
su-
ribus.
persunt alia ex ipsa locorum compositione petita, Ad sinistram enim Matronce ripam, ubi postea exstructa est abbatia seu canonia de Chagia (de qua iterum inferius recurret sermo) detecise fu,
reapse quoiidie dicimus une cage d'oiSed quid excurrimus ? Quie anno 1005 dicebatur ecclesia S. Mariae in Cavea, anno 1135 in diptomate de erecia hac ^de in canoniam regutarem appeliaiur ecclesia B. Mariffide Cagia (9) et in ejusdem pontiei
giam,
seaux, manifesto a cavea derivatum.
ere mulice structuras et fornices suhterranese, H atiaqiie antiquas civitatis vestigia. 12 Neque difflcile est assequi unde fuerii facVaBlantur Metdx 8!rpiu* ium ui civium sedes ita muiarentur, ut quse olim
a NofmanniK,
alio loco xdt-
ficia
coitfirniatione {10);
verum ab anno
1153
[11],
incipit ecclesia B. MarifB de Chagia vocari
ssepius tatnen posiea Cagiensis
adhuc vocaia
et
ficantw; MatronK lUvent

mvitatur;
deinceps feret suburbium. Quum enim anno circiter 8(55 (3) Meldas irruisseni Normanni, priirui parte noctis eura occupant et sorte
esset urbs,
deCagia(12). 14 Jam vero amphitheatra, ut areuEE (remansit
olim erul amphilhealrum.

jirope tjuod
hucusque id nomen amphitheairo Nemausensi
et
Tinteniacensi), sic et cavese dicebantur saspius,
eral caihedrale teiuitlnm.
igni desolatorio accendere destiuant; flamma) quoque ejusincommode lucentes vertunt noctem quasi
in diem, iguotasque vias
circumquaque penetrant.
Domos etiam gementium atque diversas semitas urbis miserrime sanguine humano maculant, ecclesiasque
olim
veuerandas
omni spurcitla
fce-
daut. Pulsat ad htec clamor confusus coelum, terra
atqueergemitibuspreg"nantium atque lactantium

coDcutiuntur, aureaque sidera flammis ejus voracibus subtrahuntur (-1). Periisse in hac strage
post eversam saliem rempublicam : cujus rei testimonia collegii Lipsius (13) ex Apulejo, Teriuiliano, Julio Firmico, Ammiano, Salviano et Prudeyiiio. Hoc nomine designata fuisse aliquot Galliae amphitheat?â nequaquam dubium est Valesio (H), PiesscBO (15), Galliss Christia nxscriptoribus [IG), iis qni Cangii Giossariwyi auxeruni additamentis (17), Le Moine (18) aiiisque quod
:
maxime deducunt ex nomine
abbaiise SuessiO'
nensis, S. Crispini in Cavea, vutgo S. Crespin en
cathedrale templum ex eo cotligere esi quod Hildegarius, Meldensis prsesui, quum anno S68, regni Caroli XVIIl, indictione II, xv kal. Novembris, prsbyteros suos collegii, hanc suam synodum in suburbano sanctse Celiniee iemplo habuit (S). Anno 'tiSI et i^9l civitatem iterum vasiarunt Normanni eamque penitus flammis susiulerunt (6). Exinde pronum erat ut superstiies incotse casas noniiimediis ruderibus, sedpotiusin septentrionali plaga exsiruetênt, et similiter ui episcopus in media nova civitate cathedrale conderet templum : quo fieret ut prisiinse civitatis sedes evaderet Meldense subu?'bium. Neque tamen idcirco in dexteram Matronx ripam transeundum eis erat, quum olim hic fluvius non recto sed fiexo cursu per arnpliorem rivi le Brasset alveum suas
Chaie appellaise, quod pristini amphitheairi looccuparet. Addere poiuissent amphiiheatrum Augusiodunense eiiamnum vulgo vocari
cum
quod forte a Julio (19). Neque aliter seniiendum est de cavea Meldensi, quum antiquum breviarium aperte meminerit amphitheatri, in
Caves-Juliot, seu Caves-Joyaux,
Sacroviro extructae essent
cujus vicinia posita erat ecclesia et baptisierium, S. CeVmiw^ refugium. Imperatoribus enim ca^saribus augusiis, muliae Gattiarum civitates arenis, aliis intra, atiis exira mcenia constructis seu
omateesunt.De Augusta Suessionum, Durocortoro Remorum, Divoduro Mediomatricorum, Augusta Trevirorum,Agedinco Senonum, Rotomago, Luietia Parisiorum et Nemauso*
congestis,
'
Soissonsi
undas circumduceret, vicum Cregy septentrionem versus atluens adeoque prxsens Matronx
;
aiveus, quo Meidse recentiores dividuntur ab antiqua civitatis sede, e/fossus videtur anno 1235
cu?'is
Locut
oUm
dictut Cayeo,
dein Oagia leu
Chagia,
Theobaldi VI, comitis Campanise (7). cum Piessxo arbiiramur ecclesiam cathedralem eo in loco ante Normannorum invasionem fuisse posiiam, in quo in suburstetit, postea ecclesia de Chagia hio nempe meiHdionati (le faubourg de Chage) ad sinistramprgesentis Matrome alvei, aique hoc
13 His positis,
{{)
quibus Mongez (20) addit Forum Julii, Areiatem, Sanctonas, Augustodunumet Tinteniacum* omiitens Xantas i^ll) aliaque oppida. Ut nil mirum sit suum quoque fuisse Meldis, amphitheatrum. Plura ex his vix sui reliquerunt vestigia, vel quod soium ex ligno aut ex congesta terra consiarent, vel quod vix aliud essent quam naturalis vatlis,
mentionem
facii
Vatesius
Reims. Mctz
Tiives.Seus,
Rouen,
iNimcs.
Paris,
Fr^jus, ArSaiiiies,
lcs,
Aiilun.Tinli
niac
gradibus in orbem dispositis. Atque haec suffcere videntur ut appareat olim ad sinistram Mainea tronse Meldorum civHatem fuisse positam amphitheatrum caveam dicium in ejus exstitisse
;
Gruteru*
liisciipl. viag.
150,
num.
14-
Ple^sis. tom. I, D. Bouuiicl.lom. VII,
du
571, num. 8; D. BouqQCl. loin. I. pag. Ap. D. Bouiiucl, toni. I. pag. 122. (3) Cfr pug. 708. (4) Vila S. Faroms, cap, 128, ap.
(2)
ptig.
412, cdii. in-fol.
o8.
(5)
Mabillouius. Aualeciu,
tlj)
Du
Plcssis,
pag 3.
(^) Ibiil. tuin. II. iiislr. vii, pag.29. (lll) Ibid. in^lr liii, pag. 32.
tom. I, pas. 87. pag. 7- {9} Ibiil.
pa;'.
(7) Ibi3.
352 (13) De amplullicatro, cap. II. tom, M1. opp. pag. (15) Tom. 1, pagBK9 -(U)NotitiaGnllia;. pag SS, 552. elc. - (10) Torii.lX, col. iU. - (17) Vo Cavea. - (18) H'Sioirc (i2y. (19) "'!,' des anliqmt6s de Soi^soiis, tom I, i.ag. 1S2, d.^ Z]/. faus, liquecitt^d-Autun, par Edme Thomas, pag. ()3, Oi cl
rt
*iK8ct
iiisir.
(Il)lbid.
xlvii,
[ni;^.
1840.
(20|
Encjclop^die
ra^lliod.
AniKUuies, tom.
I,
pag. lOJ-
inslr.
nxiv,
(21) Act. SS, Uim.
Ocl. auctar., pag. 19.
42. -(12) Ibid.pag. 45, tt2,U0. Cfr Valesius, KoliUa Gallias, pag. 551
vicinia

vicinia conditum fuisse cathedrale SS. Mariae et Stephani templum, ad quod confugere SS. Celinia
et
309
V.
generaiis prsepositus (I). Prasterea unus ex quatuor Meldensibus pontibus, quod proximus esset
S. CeliniBe
B.
Genovefa fuisse id verisimiliter destrucium a

;
tempio ab anno sattem 1262
S. Celiuije
Normannis
dein alio in loco fuisse reaedificatum; in pristina ejus sede postea fuisse condilam
et
pons
(pout sainte Celiue) appeliatur.

Cu/iu* ecc/
16 D(3 cultu S. Celiuiae in dicecesi Parisiensi su-
S. Mariae sediculam,
ineunte sêculo xi occuparuni canonici regulares ; et demumscHptorem BreviafHi, quum dixit SS. Celiniam et Genovefam Meldis egressas fuisse ut se in cathedrale seu baptismale iemplum conferrent, locutum esse secundum locorum suo eevo dispositioyiem, nulla ratione pristinx civitatis sedis habita. Plura ad nos tion pertinent.
Abhada leu
prioratut el
quam
pra num. 1 dixi. In Breoiario Meidensi, quod anno 1640 auctoritate Dominici Seguier, Metdensis episcopi, prodiit, officium S. Ciliniae virgiiiis
"""'""
"''''"'
sub 7'itu semiduplici indicitur. Oratioest Exuudi nos de communi.Lectiones ii Nocturîi et Responsoria propria sunt, atque his concepta verbis :
LECTio IV. Celinia virg-o, uobili prog-uata familia, et ob formBB priBstantiam ab illustri juveue in conju-
pon S. Celi-
Honestabatur olim Meldis S. Celiuiae memonon spernendo cujus p^Hma origo fuerat nedicula super sanctx virginis sepulcro ^dificata. Progrediente setate additum etiam fuit monasterium quod saeculo nono plus sexa15
g-em expetita
ria (emplo
; cum sancto Genovefa Meldis degeret, se in illius disciplinam tradidit, et studio virginitatis servandse in sociam adjuuxit. Quod ubi rescivit
ille juveuis,
mox furore
fervens Meldas advolat, dira
inGenovefam meditans, dilectamque puellam, qua

qua precesibi vendicnturus uxorem.i^*. Noueris intervirgines fatuas, dicit Domiuus -sed cris iuter
vi,
:
ginta monachos cepisse traditur, veste alba indutos, quamquam S, Benedicti regulam servasse censendi sunt ; non enim olim tanta de coloribus sollicitudo. Anno 868 iliic habitam fuisse synodum diximus supra. Verum posteaper Normannorum forte anno 887 et 891 iterum ingruentium strages id asceterium ad eam inopiam devenit ut
virgines prudeutes accipientes oleura

!
lojtiticB
cum
lampadibus suis * Obviantes obviaverunt spanso cum palma virginitatis. y. Venieutes autemvenient
cum
tes.
LECTio V.
exultatione portantes manipulos suos. ObvianHunc adveuisseira plenum ubi ambtB

diviuuni sub priesijjj
X vix uni monacho alendo par esset. Miseranda monasterii conditione perculsus, avunculus Hugonis d'Oisy, Meidensis vicecomitis, novos induxit aliunde accersitos monachos, qui rem sacram et temporalem restituerent sed male cessit tentamen, nova iila colonia in morum improbitatem prolapsa. His itaque expulsis, convenit Hugo vicecomes Bernardum Majoris Mosascuio
;
Christi famulce cog-noveruut,
dium coufugere. Ecclesiam
itaque festine petuut,

,
cujus occlusas ostendunt * fores inscqueute juvene, qui cum valida manu adveutabat cum ecce baptisterii januse sacrae tremulis virgiuibus ab au:
otTernIiim
gelis reaeratae sunt atque
illis
divinitus co ad tute-
lam admissis
sociis
mox adyta
i^.
clausa furenti juveni
apparueruut.
Simile est
regnum coelorum
agro Turonensi fiorentissimi, abbatem, qui aliquot ex suis cum priore mitteret.Probavit id consilium Guaiterius II Meldensis pr^sul anno 1096. Atque exinde S. Celinite 3sdes prioratus Majoris Monasterii fuit, donec
nasterii, tunc in
decem virginibus
quentis
divinffi virtuti
sit
etc.
lectio vi. Concussit perse-
animum tam stupeudus

(ut
eventus, quem par erat) tribueus, cui impium
anno 1658 nonis Decembris,prioris tituio intacto, mensa conventualis adjuncta est pynoraiui B. Marias de Bono-Nuncio Aurelianensi, quem tunc
temporis denuo monachis frequentare satagebat congregationis S. Mauri Benedictus Brachet
,
et ad proregressus est. Porro Celinia, voti compos prorsusque libera, se Cbristi sponsi amori totam addixit, moresque sanctffl GenovefiB iuvitata *
repugnare, in pace puellam dimisit
pria
imiiatu
quam
conversatione tota vita iemulata fuerat, post mortem etiam ad coeli glorium secuto ost. ^*. Ilffic
est virgo sapiens... accepta
lom. VIIl,
iampade,
etc.
(i) Cfr Dii Plessis.
lora, I,
pog.
10. tl, 15 el
GHlliii;
Chrisl.
col. 167H; Valcsius. Nolit. GalUBB,
pog- 332.
DE
S.
ANATOLIO CONFESSORE
EPISCOPO
CADURCENSI
IN
OPPIDO
S.
MICHAELIS AD MOSAM
COMIMETVTARItJS
FR^VIUS
pertinent.
viii.
I)
cognoscuntur quae ad S. Anatoliura Unicus. Fontes unde

fuerit
An
Cadurcensis episcopus. Corporis translatio saeculo
Cultus in
monasterio S. Michaelis ad Mosam.

ne in episcoporum quidem cataiogo ejus iegatur nomen dum olim in S. Michaelis ad Mosammonasterio, quo cianculo deiatumfuerat, bis quotannis ejusageretur festivitas. Idjampridem
ita ut
;
VBl5IUltltEl
CIBCA
KNDU
duiiufn
500.
Jnm
nw eoluere
cutpam dixerim sacrilegum furtum, quo forte factum est ut ne mmiino perierit S. Kx\Mnepiscopi Cadurcensis memoria. Non enim uiia ejus apud Cadurcenses fama superest.
\eiicem
moniti
,;
310
iUCTOflB
DE
S.
ANATOLIO
EPISC,
ET CONP.
,-
V. D. B.
moniti fuere Cadurcenses a Dionysio Sammarthano (1) ; cujus tameî rei rationem habendam non esse arhitratividentur.quumnon itapridem
zmperatoris conditam fuisse maxime quod tunc ihidem florerent literarum studia, ut Smaragdi
scripia atiaque
4
novum PropyHum auctoritate Summi Pontificis approhandum Romam detulerunt. Sane nulla in eo dc S. Anatolio memoria. Ee quidem vera innuerat SammaiHhanus non tanti facienda esse qux de Cadurcensi S. Anatolii episcopatu tradeofficio proprio niterentur non ita sed quum ii qui id Proprium consarcinarunt ita a severiori critice abhorruerint, ut et
documenta testatum faciunt.

igitur
S.
amhigendum est quin de Nan ambigen Michaelis ccenobium deta- ''"'" 9um tU7n fuerit S. Anatolii corpus. Sed quum Chroni- j^^"'"^"' cum S. Michaelis de ejus episcopatu no7i memi- m(s"a" nerit, nonnemini forsan de eo dubiiare lihebit, lius;
Cadurcensi urbe ad
Nequaquam
rentur, quutn
;
Verum nequaquam prudens
id
dubium
fuerit,
vetusto
fictitium Flavium
Dexterum
sancti
Hieronymi
coasvum, adsciverint in auxilium (2), nequaquam putandum videtur ab iis omissum fuisse S. Anatolium quod non satis certx eis haherentur
,
S. Michaelis
fie
monachorum
S.
traditiones.
cuJHf fran
Intiooe libel'
lui tcriptui
ttt
tcmpore
Caroli Magni,
demum ob causas neAnatolius a Cadurcensihus non tamen a^nhigendum est quin ad eos pertineat. Eteniin, si recens sit quod Sammarthano preeluxit ofjicium proprium recentia nequaquam sunt qu3B de eo comperta habebant S. Michaelis
2
Verum, quascumque
Chronico et ex lectionihus inferius edendis mattifestum est nullis apud S. Michaelis monachos de S. Anatolio fictionihus locum fuisse ; ita ut ne lectiones quidem de ejus vita haherent, sed de translationibus tantum. Quocircaea pauca, qux apud ipsos t?âdehantur, cum fiducia accipi posse videntur. Et certe Ermengaudus ea Cadurci vel ab accolis acceperat,
Ex
citato enitn
glectus fuerit
priusquam
ejus ossa erueytda curasset, velpotius ea legerat in iapide sepuicraii : videlicei AnatoUum fuisse episcopum et die 6 idus Fehruarii diem obiisse. Nii etiim aliud compertmn hahuisse videntur. Cxterum ipsa festivitaiis norma non
est.
Soint-Mihiel
(Mcuse).
monachi. Etenim in Chronico monasterii S. Michaelis * in pago Virdunensi, cujus editionem Mahillonii (3) dehemus curis, hiec legimus De abbatibus autem qui loco praefuerunt ante temB pora Caroli Magni nihil dictum reperimus. lu privilegio autem, quo prasdictam libertatem confirmat exemplo patris sui Pipini, asserit se Erraeng-audo episcopo ac abbati idem privileg-ium concedere
: :
spetmendum argumentum
inter
officiu77i
Quum enim
oiim
ecclesiasticum de confessore non pontifice ide?7i fere ohservaretur discrimen, quod nunc in omniutn incurrit oculos, (ex compatâtione officii de S. Benedicto cum officio de confessore po7itifice faciie id dep7êhendes in aniiquis lihris liturgicis {1),illud ipsum receniius officium, quodde S. Anatolio tamquam de confessore pontifice
quem utique Ermengaudum illum esse credimus qui in quodam ipsius ecclesie libello leg-itur iu expeditionem cum rege profectus corpus beati
Anatolij de Cadurcensi urbe detulisse.
cogii ui dicasab initio
peragehant S.Michaelis monachi,7iecessario certum fuisse Emîengaudo

S.
abhati
Anatoliura fuisse episcopu7n
vel ali-
Quum
ita-
que id Chronicum scrnptum est, tenehant S. Michaelis ascetx libellum de translatione corporis B. Anatolii de Cadurcensi urhe. Atqui hunc libel-
lum statim post translationem factam conscriptuiu fuisse pronu77i coticludere est. Chronographus enim ille ineunte sseculo si scrihehat
ipsius volumine colligimits. ubi suscepti laboris rationem dat ; Postulatus, inquit [4^], a patribusmonasterii S. Micbaelis, amplius autem a domino Nantero abbate ejusdem loci, patre meo, senectutis baculo, cujus ope utcumque sustentor et amminiculor statui summatim succincteque de loci ejusdem structura a fuudaraento, peluti superficiem tangendo, perstringeve.Etpaulo post addit se cum eodem Nantero ahbate fere quiuquennio morari. Quocirca, quum Nanterus Adalherto abbati anno 1020 suffectus fuerit, [ita enim fert Gallia Christiana nova (5) et catalogusms. ahhatum S.Michaelis quipenes me
Videlicet
,
,
quando mutatum fuisse ejus officium quod nuilo jure supponas. Quando enim ejuscemodi mutationes ijiducmttur id propterea fit quod uni sancto affinguniur aiterius acta, aui saliem quod ejus cultotês non no7'imt amplius eumde^n sobrie laudare. At neuitô viiio se umquam macuiarunt S. Michaelis monachi, quum ad finem usqiie sihi
,
quemadmodum ex
ignoia esse
S.
Anatolii laudes professi fuerint.
Nequeest quod ohjicias in veiustissimis codicibus, V. g. in ediiione Aîtiphonarii SS. Gregorii Magni, qua^n txon iia pridem singulari cura in lucetn dedit noster Ludovicus Lamhillotie (8), Graduale de S. Felice, presbytero Noiano, idem
esse ac de confessore pontifice, scilicet ^nvpivii
verumtamen alius est ad solos confessores non pontifices pertinens. Quibus omnibus adde sseculo VIII valde rarum adhuc fuisse confessorum non pontificum cultum. p
id re quide^n vera ita est
introitus,
j
nempe Os
justi,
est,)
manifestum est id Chronicum anno fere 1025
"( colligimr ex Clnonicij

S. Mirliufh*
nd
(e
Mosiiiii,
cri/jfo iiiettii-
nxnilo
xi.
conscriptum fuisse. Admodum senex erat jam iunc temporis chronographus ille, ut ipse passim innuit, et a Nantero ut videtur ex S. Vitoni asceterio educius qui apud S. Michaelis monachos disciplinam et liteyâs resiauraret. Ut auieni hujus camohii res scripto mandaret, scrutatus est omnia quam diligentissime ei seniores percunctatus est (0). Verumta7nen originem et auctorem libri de translatione S. Anatolii assequi non poiuit
;i ,
,
5 Jam si quccraiur quo te^npore S. Anatolius Cadurcenses infuias gesserit, conjecturis tanium iocus fit. Certi tamen aliquot temporis iimiies siatuipossunt. Imprimis ex his quse inferius de translationis te^npore disseremus maîifestum erit S. Anaiolium anno 77S multo esse antiquiorem, ejusque proin episcopaium signandum esse ante S. Atnhrosii tempora, qui ah atino circiter 74,-5 ad nS Cadurci sedit (9). Quin etiam, quum sepidturam S. Auatolii omnino a Cadurcensibus
vemiiniUier
P""'"""^ """"'"
negiectain repererit
778,
Ermengaudus
circa
annum
quemadmodum
quemdam
aperte faieiur
eum
;
libellum
qui idcirco saectdo xi ineunie jam antiquus dicendus fuisse videtur : cui rei si addatur solemne fuisse ut id scriptionum genus confieret quam pritnum, nemo non videt quam probabile sii lucubrationem iiiam
ipsius ecclesi
nuncupans
credere eimi jam pius centum annos humatimi jacuisse ; quo filo ad S. Dequi aliquanto siderii ie^npora deducimur post mediuni sxculum vii e vivis subiatus est. S. Deside^ni decessores apprime noti usque ad Mauriiionem (10), qui faciie ah anno 565
fit
,
pronum
Cadurcensem
sedetn
jam temporeErmengaudi abbatis et CaroliMagni

(1)
dius, qui et Maxi^nus,
concilio interfuit
Gallia Cliiist
iiov.
tom.
I.
S. Ainolorisad 10 Augusti. 1723. [i) Ibid. pog. 351.
col. 117.
(5)
Vetl
S.
Vidp lceiiones Aiialrcta. pag 35'2, edit.

(2)
{^) ToTti.
Vlll,
col.
127i.
(6)
Analeclo, pag.
351.- (TjCfrOpp.
GregoriiM. lom. III,col. 810,
Gii?goire. Fac-simile du Ms. de Cfr Act. SS. tom. Vll. Ocl. pag. lOjiet lOW. (10) Gallia Christ. nov. (om. I. coi. 119 et scqq. (ll)Dc la Croix, Scrics cpisc. Codurc. pag. 22.
Aiiliphnnaire dt? Saiiil-Gal. jiag 47 et 4S.

cU'.
Leoca). occupavit ( anno 549 Aureiianensi quem praecedunt in caialoS.

(!))
(S)
gis
BIE YIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

gistriagrxcanomina.Alithiusa Pauliyio presbytero laudatus Boethius, qui aîno 506 concilio Agathensi, et quiiiquennio post Awêlianensi I
;
311
tOGTttH*
subscripsit
et Sustratius, qui anno 533, anno ; 538 eiano 54-i trium conciliorum Aurelianensium decreta firmavit (1). Equidemcrediderim ad
martyHs cxterum incogniti (8). Hinc forta illn assertio orta verum ambo illi sancti nit inter se cotnmune hahent. Idem dioceiHm de aliis sanctis
;
V n B
Anatoliis,
et loco cultusy
quod Galliapluresnumeratet cotit.Die necnon episcopali sede satis dis-
tinguuntur.
idfere tempus pertinere S. Auatolium. Etenim passim olim per Gallias sparsos fuisse homines origine grsecos res indubia est. Ejuscemodi viros priori sseculi vi parte pra;valuisse in ecclesia Cadurcensi ipsa episcoporum nomina lestatum faciunt quocirca quum S. Anatolii nomen grsecum quoque sit, planum est ut ad id quoque seviun
:
TRANSLATIONES ET MIRACULA
S.
ANATOLII EPISCOPI.
referatur.
Deindenon spemenda
traditio,
est
S.Michaetis
monachorum
quaS. Anatolius, devastantibus ecclesiam infidelibus qui a Gotbis quondam

originera duxerant, episcopatum g-essisse dicitur.
Ex officio
monasterii S. Michaelis
ad
Mosam
Anatbolius, CadurcinjB
a.
Atque hxc ad Alarici regnum spectaît (2), quiab anno 484 usque ad annum 507 Gothis prxfuit (3), et qui, licet patre suo Eurico in catholicos benignior, non tamen suos impedivisse videtur quin
catholicos multis afficerent calamitatibus. Qua7nobrem non a vero forte abluderetur, si inter
urbis in Gotbia ^ episcopus, devastantibus ecclesinm infitlelibus qui a Gothis quondam orig-inem duxerant, episcopatum
gessit.
S.Atintplius
Cudurrentit
epiiriipiu,
et fide
poU mulln Is post raultos labores, pro Christi nomine pro fide eertaciitholica perpessos, plenus meritis, dives viinn, Cadur-
B
Anno 778 Cadurco tran$lalr ejus reli-
quix
'
Roncevaux
Alithium et Boethium poneretur in Cadurcensi diptycho S. Anatolii nomen, ejusque obitus signaretur paulo ante annum 506, quo Boethium Agathensi synodo interfuisse diximus. 6 De tempore translationis reliquiarum ita disserit Calmetus (4) Scriptor VitEE S. Anatolii (5), inquit, asserit banc translationem factam septuag-inta annis posteaquam S. Micbaelis abbatia fundata est, videlicet quum Carolus Mag-nus a bello Saxonico redux obsidione Cadurcum cingeret et potiretur. Jam vero annus septuagesimus a fundata abbatia cum anno Christi 778 convenit, quo CarolusMagnusbellum intulit non Saxouibus, sed Sarracenis, et inter redeundum Wasconum impetum sustinuit in Pyrena;is montibus et insig-nem in Eoscida Valle * cladem accepit adeo ut si loco Saxonum legamus Wascones, facile intellig-etur
:
:
EeternEB g-loriin laurea donatus vi idus d tepuStu Februarii. Cujus corpus cum in ecciesia sepeliri cir, b propter ingentes ab infidelibus cahimitates, eo tempore suscitatis c, rainime potuisset, extrn urbem inter vineta d indecenter tumulatum est e. Quamdiu vero ecclesiara illam rexerit, eoqueloco
operibus,
ig-notus post mortera jacuerit, solus ille novit, cui nihil perit ; prfesertim ciira inter tot temporura injurias bellorumque procellas, quibuscura Chriati
ag-itabatur ecclesia, vixerit et obierit. Verumtamen ne debito honore fraudaretur, cujus mors in ronjara inde
spectu Dominiexstiteriit pretiosa, scpulchrum cjus miraculorura luce coru^cautium iu dies
universim clarescere
Igitur
coepit.
cum
post devictos Saxnnes
in Gallias atque
indo,
Et quiderh error videtur ortus ex eo quod, quum Eginhardus a betto Saxonico transiret ad Hispanicum, ita locutus
quid
sibi voluerit scriptor.
redeuntemCaroIum Miig-num Hermeng-aldus pra;sentis raouasterii abbas tertius ^ fuissct secutusA, {quem ille pro singulari pietate et in rebus ag-cndis prudentia plurimum venerabatur), Cadurcina urbc
expug-nata et pristina populo fideli restituta libertate e.illico prEesulis Anatholii undequjiqne difl"usum
ubi negloclut
jarebat. lem-
pore Caroli
lUagni ub
Krmenyaudu
abbiHe
est (6)
continuo cum Saxonibus bello certaretur, dispositis per cong-rua

:
Cum enim
assiduo ac pene
f
9
h
confiniorum loca
preesidiis,
Hispaniam quam ma;
ximo poterat belli apparatu adgreditur factum sit ut Saxones Eispanise populum
ille.
unde
to-
fecerit
Utut id
est,
;
certe Saxones ibi
Wasconum
cum occupant nam, ut Catmetus pergit,

Saxoniareditus
bet
?
cum
quid ex capto Cadurco commune haal-
odorem pius abbas sensit, sacrumque corpus apud barbaros incultura jacere diutius ferre non potuit. Itaqne inito consilio quu ratione sacratissimum pig-nus ad incuria eximeret, noctu cum suis the.saurura optatum sustulit h, et confestim ad propria reversus, monastcrium, quod ante septuag"inta annos in monte Castelliune, nunc Ecclesanctitatis
sia
Quod
si
de capto Cadurco apud historicos
tum
silentium est (excipe
tamen antiquum
S.
Mi-
reliquiis
Veteri* nuncupato, fuerat exstructum mag-na cum pietate pariijue populi
i,
sacris
'
Viou-Mou
l
utilitate
licr,
chaelis
chronographum), id fieripotuit gworfhaec
locupletavit.
res inter toting-entiabellanon tanti visasit

ti,
momen-
quum
forte vix Caroli armisrestiterint Cadurci.
Reliqua autem , qu3e ad transtationem hanc aliasque dein secutas pertineant, satis exptican11 monatien'um S. Mi'liaelii ad
ôiam
ibitjue
<leincept cu(-
tur in Officio ecclesiastico, quod subjicimus. 7 Cetehrabatur olim in S. Michaelis asceterio dupiex S. Anatolii fesium, alterum dieoctava Februarii, alterum die vigesima prima Octobris. Dionysius Sammarthanus ponit prius die septimst Februarii, sed manifesto errore. In lectioneenim prima dicitur S. Anatolius seternae g-lorise laurea donatus VI idus FebruariJ, eumdemque diem habet Calmetus {!). Die 1 Februarii recoliturinvetustis
post honorem Sauctorum reiiexhibitum utilitatem animarum iraprimis attendendam sciebat vir prudcntissimus, ideo ut devotionifideliura subveniret, quos sua spontead sanctos colendo.^^ et invocandos relig-iose propensos noverat, sacra pignora in ecclesiam sanctorum
quiis
3Sed quoniam
in
ecoUnani
SS. Ctjrtri et
Juliit^
,
dein
S. Siep/iani
dictain.
S.
prope
Mi<haeUt
ii$pi}r-
fanHin
martyrum
fuerat in
ferre et
Cyrici et Julittae reposuit
veritus ne
si
lalr tiint;
in raonasteriura
msuum
inferret,
quod exstructum
illud trans-
monte
Castellione,
exquohuc
jam diu
statuerat, populus .sacrorum distantia
montis asperitate deterritus a pio visitationis et

htnc anno
religiosi cultus obsequio averteretur.
aliquot martyrologiis
memoria
S.
Anatolii
4 Postquam ergo Smaragdus, ejus successor abbas quartus n, vir insigni pietate et doctrina
1253 iranila-
(i) Gallia Chrisl.
tom.
I,
col.
117
de Queici. lom. pQg (i6 el (iS. cof. 65y el6i0.
li) Hi>loire de
I,
pag iO
vi KO.
II, (3) Cfr D. Buiiquel, tom LoriBiin;. liv. xiii. niim. 29, lom. I,
{2|
Do
Cjlhala Culurc,
llisl.
0000 1623,
in-8.
(6) VimCnroli
lom. V. p8g. 9i. - (7) Hisl. de Lorraioe, Acl. SS. lom. U Fcbrutrii, psg. 13-
M-. om. 9, tom.
n|..
D.
Bouijupt.
I, col. 6.19.
(8)
(5)
Officium S
Aiialolii, Suu Miheli no(ntsuiD
prffiditus.
312
ACCTOkB
apostolica
S.
ANATOLII.
:
prceditus, autlioritate
monasterium de
ret, addidit
AHONTUO.
(* in
S.
temphm
o
raonte Castellione seu Ecclesia Veteri in vallem
gitis.
Miclfielis;
prope pagura Godouis Curiam, nunc iâncti Michaelis urbcm vocatum, transtulisset o ; venerabilis Petrus p Virdunensis suffraganeus anno Domini
1253 ex ecclesia
papse,
Ego sum Auatholius, quem vos negUQuibus dictis, luce evanescente, cum lota iUa beatorum frequentia recessit. Ex quo incredibiU terrore perculsiis sacerdos in terram corruit, et palpitantem pene exanimis vocem audientes domestici
Cyrici et JulittEe, easdam sacras reliquias
martyrum prasfata sauctorum nunc sancti martyris Stephani

iu ecclesiam sancti
accurrunt,
domum
in
deferunt
ubi
cum
diutius graviter laboraret, vitam

plecti statuit
;
monasticam amin
quam
hoc coenobio postea proet
Michaelis solemni pompa transtulit, easque Gualterius abbas vig-esimus oetavus argentea capsula,
fessus,
tantem feUciter
religiose
Domino
occubuit.
10 Hasc autem miraculosa sancti patris Ana- Omfureivar thoUi mauifestatione, popuU erga illum denuoex- ca-um puniii el 'ttdiaff, citata devotio cum fuisset, ac sacra coepissent coniKng
g-emmis et auro ornata, honestissirae inclusas, iu altari post majus, in extrema chori p;irte, in honorem sancti antistitis Anatholii de novo erecto, relig-iose
aiino
coUocavit.
sexa-
Umina
teri
diligentius
duo fures
piae
cujusdam
re-
lictisiniuci-
1^69
Auno vero millesimo quadring:entesimo
tolemnifer recognitx;
gesimo nono,praesente Anglicano episcopo Thoma q, ad instantiam piae cujusdam ac nobilis matronse
et tJIrici rpreedicti hujus monasterii
abbatis, prae-
dictacapsula recog-nitafuit
in
qua sacrum corpus
muUeris duas juvencas, pro foribus ecclesiaB (ad quas sacras veneratura reliquias diverterat) reUctas, noctu surripuerunt abeunt cum praeda, tota nocte in campis circuraquaque oberrant, nescii ubi esseut. Ad januas ecclesise, ubi furtum com:
moiiium:
tribus panuis sericis diversicoloribus honestissime involutum repertum est, simulque cum eo litterge
miserant, die sequenti dominico

in loco
mane recurrunt
cum
qaatuor
sig-illis
appensis fidem indubitatam
stant immobiles attoniti vaccas tenentes capistro vinctas ; sed {quod mirum videbatur)
facientes. Quse omniainteg-raetsalva
adhEecusque
eorura
manus eodem
vinculo ita perplexae et im-
B tempora remansisse compertum est.

et
plicatse tenebantur, ut
nnno 1619
loco mutatx.
6 Aperta est anno millesimo sexcentesimo decimo nono prsedicta capsula ut restauraretur, et in decentiore atque ad populi devotionem promovendam accommodatiore loco, in altari de novo in ex quo dextra chori parte erecto, reponeretur s in dies major honoris accessus frequentiore solito
cere, sed nec sese
nedum a se praedam abjiab ea extricare uUa ratione
possent.
Quare Deo vindice poenam furti pubUca ignorainia, populo miraculum spectante, luentes, poenitentiaducti, iraplorato sancti patris AuathoUi
liberi discesseruut
:
subsidio,
relictis
interim vac-
Jtiifucula,
tanclitatit
nigna.
populi devotione fieri iucepit. 7 Quia vero miracula viam ad Christi fidem quam latissime sternunt, iisque quasi sig-illo eadem fidesconsiguata a Christo et apostolis tradita acperorbem terrarum propagata est, quantee putaraus fidei dedit Deus in sauctissimo prfesule cujus sanctitatem tot signis Anatholio indicium testatam nobis reliquit, ut non immerito sacras
;
ejus reliquias velut salutares ac vivificos fontes, miraculis scaturientes, ac ccelestium gratiarum
balsamum, spiritalemque unctionem
exsudantes
Dobis esse paterna providentia disposuerit. Et quidem rei eventus viritatem comprobavit.
nlim CVitfurpi
fartu
&'.
ad januam ecclesise in superUminari ad prodigU fidem posteris faciendam appensis ubi usque ad irruptionem et devastationem Norraannorum et Britanuorum circa annum Doraini millesimum tercentesimum sexagesiraum primum u remansisse monumenta nostra testautur. 11 Viscbatur etiam ibi filum, acus et tegumenta sutorum, volgo dicta wantescc, quas cum sutor quidam, Ripaldus y nomine, festo die sancti Bartholomsei z contra prohibiUonem ecclesise sueret, manibus ejus et wantes et acus etfilum cum subula quasi consuta iuseparabiUter adhgeseruut quousque [a] Deoper intercessionem ejusdem beati autis-
carum
capistris et
'
feslum
S. Barvio-
thotoinii
lam
puniluf-
X
<J
titis
propitio solveretur.
et
dein t
Micliaelis.
8 CoUocato siquidem ab Hermengaldo abbate in ecclesia sanctorum raartyrum Cyrici et Julittse sacro corpore, longi temporis preeterlabentis spatio populus, qui non nisi ut plurimum rerum novitate ac utilitate ducitur, a primaria solitaque in sancti prsesulis reUquias devotione et cuUu coepit
12
Neque vero
beatissimo praesuli
virtus defuit
:
Anatholio
Ulililer invu-
adversus daemones
imo
magnam
cutwi S. Analolius ab entr-
semper
in sacris ejus reliquiis adversus eos virtutis prsesentiam inesse compertum est. Mox enim ut
gumeni$;
sacrum cjus loculum aa accesserint energumeni,

velut jaculis inde emissis, aut vibrante quadam terribiU framea percussos rugire deraones, raulto cum terrore excuti ac longius vidissesprofungari.
tepescere, eo quod
nuUa tunc apud sepulchrum
ejus fierent signa ut aute in Gothiaab indubitatae fidei Hermenguldo oUm facta fuisse relatum fuerat.
Nequaquam enim
rerum omuium justissimus ponderator Deus, idemque fideUs ac munificentissimus iu electos

At
suosjseque muUipliciter ac sublimiter honorandos, faraulum suum in aUena patria aUenum autinglo-
divinas scintillas ex sacris ejus ossibus exilientes ferre poterat ; quippe quae dlvina benedictione coelestique gratia replerentur, ac apostoUcam in se potenUam, qua pessimi iUi fugarentur, continereut. Atque inter alios multos fidem
fecit
rium nou
Posl nociur-
reliquit.
num
nrepi'
iMvt apparel
S. Aiiatolios.
t
9 Nam Ailardus t quidam praRdictse ecclesise custos ac presbyter, de nocte ingentem strepitum ac fragorem juxta capsulam sancti pr^suUs au-
diens, ecclesiam ipsam adiit,
tumultusque causam
exploravit.
ecce subita his, meridiana claecclesia rior, pauUatim emissa e crypta, omnem lucernas omnes ambitum replevit, cereosque ac fulgore suo succendit. Magnam insuper viditviro-
Cum
Carulus quidam adolesceus ex pago Ham vicino, qui; terribiliter ac miserabiliter a diemone divexatus, a parentibus ad sepulcrum sanctissimi antistiUs adductus fuerat. Hic raox ut loculum, in quo sacrum corpus jacebat, accessit, confestim a dsemone, sanctorum cinerum flageUa Sanctique
Spiritus
eos
obumbrantem gratiam non
fereute,
patron!
!'<*
liberatus est.
caudida prodeuntem iuter quos fulgebat cseteris amplius quidem senex magnificus, auro intextis vestibus vultu angeUco quem astantes universi altare circum positis ge-
rum catervam
veste
13 yEgrotus quoque, acerrimo capitis acdentum aequadolore confectus, cereum suse magnitudiui sauctiCyrici coramreliquiis sacris lem bb adaltare accendendum attulerat qui de nocte accensuscum
:
beCiir coi'tri>
incendia pro-
pier fappa*
,irabii'l"'
,10,.
nibas honorificentissimo cuUu venerabantur : acScis, inquit, cedensque et presbyterum intuitus Ad haec cum stupefactus obmutescequis sim ego ?
:
intabulamaltarisaccidisset, absque uUavelleviscombustione sima mapparum aut ornamentorum

penitus consumptus votione et sancti
tegroto interim pro sua deprsesulis merito incolumi recedente.
est
;
coni"*-
slam:
bb
Ex
3ia
4DCTMI
ANttHIIIV.
Exquo factum
et intercessione
eat,
ut inde ejusdem
sancti
meritis
fideles, ut
ab incendio liberentur,
atque hic tamen intra Gothix fines adhuc ponuntur.

c lufideles qui a Gothis originem duxerant sunt eoi-um posteri, qui, Wallia duce, anno 418 seu potius 419 (ut ex S. Isidoro Hispalensi (ij et Idacio (3) habemus) incoiendam acceperunt ab itnperatore Honorio secuudam Aquitaniam cum
,
soleant deprecari.
iimiliier con-
traiiccita-
14 Sed et coelum beatissirauspraesul, velutalter Elias, olim aperuit. Cura eulm aliquaudo iramensa
(tm.
ee
dd
totum pene orbem, agris sterilescentibus, marcescentibus arescere faceret, venerabilis piissimique Dadonis cc prjEsulis monitu, fideles jejunare ac indumenta linea dd deponere et Hattonis Castrum ad ecclesiam sancti Mauri ee, ablata secum beatissimi anstititis arca, pro obtinenda a Deo piuvia supplices procedere jussi sunt. Qui quidem revertentes cum in a^ro prope HadoDvillam es nimio solis ac sitis ardore
siccitas
Iiominibus ac jumentis
fatigati coDcedissent, corporisque ac cordis doloris

tiedio
tliolii
civitatibns contiuiura provinîarum usque ad Oceanum. lufideles dicuntur quod tunc temporis Arianam perfidiam profitebantur, anno tantum 5^7 ad cathoiicam fidem reducti (4). AAlaricus, quo rege S. Auatolium floruisse videridiximusin CommeyitarionumJo,nonmultiini infensus fuit catholicis, quum Boethio episcopo Cadurcensi iicuerit anno 506 concilio Agathensi
quibusdam
fracti
saspius ac impeusius beatissimi
Ana-
sufFragio
cum
altis
suspiriis miserabiles la-
cbrymas funderent, obortam subito occidentem versus nebulam paulatim coelum obducentera conspiciuut, qua tota terra larg-issima irabrium inundatione liberalissime perfusa est; Dulla iDterim De gutta quidera in sacri pignoris arcam decidente.
Septdctum
mito laviine
honestaCur
verumtamen qui idcirco negarit odia inter et Vigigothos flagr-asse atque ex his calamitates muttas catholicis ortas esse,
intercsse
;
Romanos
is
minus prudens
inderetur.
(5)
e Censent compluyês
datum
no 281
fuisse in Galiia,
vineae culturx itiitium impetrante Probo, an-
puella libeia(ur
Visa est etiam aliquando de ecclesia, iu qua sanctissimi viri corpus habebatur, insolito perfusa lumine, circumquaque radios tantae claritatis dif15
; aiii (6) certe Virgiiii sevo nulias in Gailia fuisse vineas, idque testari Plinium ; atque aiii
demum
alia.
Verum
sunt. In oratione
a paro-
fundente, ut iude cereum miriB mag-nitudinis ante

altare divinitus
684 seu A.
C.
hcvc nequaquam stare posenim qua^n Tidiius anno U. C. 69 pro Fontejo, Gailix idteriori
prsefeclo, habuit, legitur Titurius,
ly$i.
vidisse retulerit
lesti
illustrante
inceDsum pia mulier e vicino se Deo nimirum sacra ossa tam coehimine in terris, quae in ccelis
per triennium
las vini
et aiia id
Fontejijussu, TdosEequaternos deu.iriosin sinfû-
amphnras
portorii
uomiue
exeg"isse
(7)
aeterna sunt luce collustranda, ac coelestis curite aetenia futura sunt paramenta. Puella quoque paralysi
laborans ad
eamdem
ecclesiara accessit;
quae,
oborta altare circura nebula diffusoque uudique
odore suavissimo,
mirabiliter sanata
fuit.
Multa
denique et alia fecit Deus per venerandum antistitem Anatholium, quae illius eximiee saDctitatis
testimoDia abunde estiterunt.
ANNOTATA.
a.Id officium typis in oppido S.
impressum fuit anno 1G25 Michaelis ad Mosam. Id manu sua
genus. Phocxis, qui, ut arbitratur do' ctissimus vir Lelewei (S), 600 annis ante Christum Massiiiiain condiderunt, prs-primis vitem coiuere hinc Strabo, cujus iiber iv de GaiHs anno Christi 19 seu triginta tribus annis post domitos a Tiberio et Druso Rhxtos scriptusest (9), Massiiienses solum possidere oleis ac vitibus cousiinm ait. Ab his ad Gaitos vitis cuitui'a propagata est, teste Justino. Scrihit enim de Massiliee initiis ejusque exempiorum apud Gaiios auctoritate [10) Ab his ig-itur Galli et usura vitre cultioris, deposita et raan.suef;icta barbaria, et ag-rorum cultus, et urbes mosnibus cingcre didicerunt tunc et leg-ibus, non arrais vivere; tnnc et vitem putare, tunc oHvam serere consueverunt adeo ut Jitstinus
:
:
descripsit Lahierus noster, in rebus historicis Lotharingiceversatissimus,anno \Q^Q, et ad de-
vine,v
per Gaiiias propagationem ad

{\\),
initia fere
conditw MassiiicV referat. Quocum satis concordat Macrobius

tura oleae,
irarfens Gallos vitem vel cul-
cessores nosiros destinavit. Divisum autem eiât intres fere partes ; quarum prior, nuineros no-
Romajam
adolescente, didicisse;
gwaw-
titulum itlic habebat Ex tabulis monasterii sancti Michaelis impressis; secunda, ex numeris nostris 3, i, b et 6 constans, Sequitur in Sermone de prxferehat hsec verba
stros
l et
2 capiens,
Plutarchus (13) Aruntem quam Livius (12) coiendiv Gaiiisauctorem faciant, Clusinum vinege anno 362 ante Christum. Profecto vero faisum
et
.-
est testem esse
Plinium Gailias viiibus caruisse

:
trauslatioue et miraculis sancti Anatholii episcopi
tertiam partein, reliquos nxtmeros complexam, eadem omnino verba pneeunt. b Quo anno Gothi agrum Cadurcensem occuet confessoris;
J:im inventa K fiorente Virgiiio. Sane scribit {[i] vitis per se iu vino piccm resipiens. Viennensem
agTumnobilitansfviVwj.Arverno.Seg-nanoqueetUelvico yeneribusnon pridem illustratfi: atqiie htec Virg-ilii
parint, non omnino liquet ; attamen eos illo potitos fiiisse aliquanto ante /inem S3pculi v constat, qua quippe setate a Ligeri flumine usque ad oceanum universa- Gailise meridionali dommarentur. Postea mutati s^pius Golhise seu Septi-
vatisgetate incog-nita, a cujusobitu
1'0
nguntur
anni; unde seu vinorum genera, pice prcvparata, Maronis sevo fuisse incognita sed nequaquam alia, qum
.-
7'ecte coilegeris quatuor hsec vitium
maniae fines quod argumentum versavit sagaciter Occilanix historiographus, D. Vaissette (I); sed nominis eamdem n&n fuisse sortem, vel ex hoc patet quod Cadurci anno 507 (ut in Commentario num. 5 monuimus) Goihis erepti fuere.
:
picem non resiperent et numero essent permaxima, auctore Piinio |I5), qui anno Christi 78 uitimam manum Historise sme apposuit (10). Miito quod objicitur exDiodoro (17), prae excessu frigoris nec vinum, nec oleam apud Gaitos produci afftrmante: constat quippe Gaiios ei esse gentes
(10) Lib. ttiii, can. 5. op. U. Bouqiiei, Tiit. lum. I psg. 10. tom. I. pug. im. ll I) Somn. Sripioiiis, lih- u. cap. II). ap. D. (ti) Lih v. cap. TtS. i.p. IJ Bour|uel, Bou(]Ucl. iom I. ii3[; ^H (1>) In Camillo. ap. D. Boii'|HcI. tom, I. pog. toMi I, pBg 321. 377. (li) ,Naiiir, Hisl. Iih. xiv. rnp. 1. pag. 539, cdii. 1599. (IGj Cfr Hiugraphie (15) Ihid cap 2.3 elc. pag. 3iO et scqq. univ. tom XXXV, pag (i9. vo Plnte. (17) Bibliolh. Iih. i, pag. Sdi, ap. l). fiouquct, tom. I, pag. 30(.
-
(1) Hisl
du LBngucdoc, lom.
loni. III, i>ng.
I.
pag. 213 et passim.
(S| Ap. D.
i!lslr. s Garzonio, (3) illironic pag. 67. Drimollis, ISri. Cfr Hiil. du LanjiuPdoc. lom. I. pag. 6'i^. cl aln p:issim col. 1 (i) Cfr Hisl du Langucdoc, tom. l, pag. 5U7 ((>) (KlCfr Calliala-folhure. Uist, du yucrci. lom I, pag 18,
Bouqud.
70!
D. Marlin, llisl. dcs Gaiiles, lom L pag. 201 (7) Ap. D. Bouquti. lom- L pug 956- - (8) PythMs de Miirseillc ci lo gfô(9) Clr Biogra|.hic univcrs. tom. ersphic dc son Iemp5. png. IS. aLIV. pag. o, vo Sttaiwn. Cfr Tillcmoiil. Empercur, Aogusle, arl.
Octobris
Tomus IX.
44
septentrionaies
814.
sepientrionales
;
TRANSLATIONES ET MIRACULA tantum, maxime Germanos usque
S.
ANATOLII EPISC- ET CONF. D
ad Scyihiam qui vero nobis Galli dicuntur, apud eum Celtarum nomine venire. Domitiani de excimontius
dendis vitibus decretum optime explicuit Tille9-2 scriptum ; neque (1). Id anno Christi
omnes
viies, nisi forte in
licta ubi
plurimum dimidia parte

:
Asia, succidi jussse, rerem ; nec exequi

[%).
bates creabantur episcopi, ut intra monasterii sui septa episcopalibus muniis fungerentur exempla aliquot coiiegiynus alibi (13). i Anno incarnationisDomini nostri Jesu Christi DcccLxvti Hludovicus (Pius), serenissimus Augustus, divinaordinante providentia, conventum fecit apud Aquis, sedem regiam, episcoporura, abbatum
perseveravit
scripsit
ita
Suetonius
:
Anno
;
281
hanc
seu totius senatus

bere
fecit,
Erancorum; ubi
in
inter ceteras
moderati07iem sustulit Probus (3) de quo idcirco Vopiscus (4) Gallis oranibus et Hispanis ac Britannis hinc permisit ut vites haberentvinumGalliam, Aurelius Victor (5) que conficerent Pannoniai^que et Moesorum coUes vinetis replevit; Euiropius (0) ei Eusebius (7) V ineas Gallos et Pau;
.-
dispositiones imperii statuit atque constitutum scri-
qu* monasteria
regno vel imperio
suo dona et militiam facere possunt; quas sola dona sine militia; quje vero nec dona, nec militiam, sed
solas
orationes pro salute imperatoris vel filiorum
ejus et stabilitate
nonias habere permisit: iia enim homines comparati, ui, qui liberiaiem dederit is ipsarum rerum auctor eis fuisse videatur. Hinc Cadurcensis ager, reliquaru77i
vinelis abundavit.
tum dona
imperii... Haec sunt quae tandare debent sine militia, numero xvi. Monasterium S. Michaelis Maresci primi (14), imo
Marsupii, ui rite correxit Mabillonius
(15).
Quum
in ex-
frugum
feresteriiis{S),
itaque
Hermengaudus Carolu^n Magnum

,
Inter vtjieta sepulium fuisse S. Anatolium eertum hahe absque dubio uiio id descriptum
f
.-
in libello de quo diximus num. 3 Commentarii. et dein Offwio ecclesiastico inserium. Non iamen crediderlm per catamiiaies te^nporum facium
esse ut
71071
in
ecclesia,
sed extra urbem inter

S. Anatolii
:
peditionem Hispanicam secuius fuerit manifestum est ordinationibus conventus Aquigranensis non reprasseniari antiquum auxiliorum rotulum, sed novum ibidejn confectum fuisse, rebus nonnullis inutatis adeoque verisimiie est S^naragdum, quem Ludovico Pio graiissimum fuisse tot ab eo accepta diplomata {\Q)testatum
;
corpus iutumuiaium fuerii laiinas disciplina usque ad S3elit enim ecclesise cuium salte7n vii ut ne intra mosnia civitatum qua re piura diximus rf.e sepulturse fierent
vineta
:
faciunt
et
cujus gratiayn scripsisse videtur E

(17), o&-
egregium librum, cui nomen Via regia

:
tinuisse ut ioco militiae oiiin praestandse sola dona
alibi (9). Atque hinc in compiuribus Galliarum civiiatibus ctiam7ium superest ynemoria eedium coemeteriaiium, quw extyâ mcenia essent et in
quibus episcopi aliique altioris subseliii viriquietem nanciacerentur alia nempe est lex de sepeliendis cadaveribus intra civitatum ambitum, alia
:
de iisdeyn condetidis
templis.
quod sane minus suu7n deberet monasterium erat onus, Scepe ta^nen grave valde. Utriusque incommoda videre licet in Vita S. Benedicti Aniane7isis (18) et in epistoia xxxii B. Lupi abbatis Fe7'rariensis (19) cujus occasione nonnulia de hac 7-e dispuiavii Baluzius {20). Hsec vero ex jure feudali seu beneficiario oriebaniur, aique cvqua erani et justa. Quum enim fundatores ab;
g 'Wascones, no7i Saxones, legeîdos hic esse tnonuii7tus num. 6 Com7)ientarii prwvii,
h Ogerium, pridie kal. Februariivita functum, Siconon iiide^n in necroiogio veteri ad xii Kai. Aprilis 7toiatu7n, et Hermengaudum, de quo hic
batia7-um non jure proprio sed beneficiario regias occupareiit terras ea lege ut vel ce^îum
,
militum
primos fuisse abbates inier scriptores Lahierus, quetyi anno 1646 S. Michaeiis C07ivcnit. pluieos diligentissi^ne scrutaium esse dixifnus, contexuit catalogum, quo Ogerius ab a7i7io 707 ad 740, Sicco ab a7i7io 740 ad 754. Her^mengaudus
serjno
est,
suis stipendiis alerent, vel a7inua 7'ependerent dona, poscebat omne jus et sequitas ut, quum monachos in has inducerent terras, hi hasc onera subirent. His postea substituta subsidia voluntaria, extraordiuaria et alia
numerum
id genus
quas iniquas exactiones nonnuiii
ie-
mere appeilare audent. k Anno 763 Pippinus, Caroli M. pater, Cadurvastarat Aquitaniam propter Waiferium rebeiietn Aquiiamae ducem. Quse res multum sane ei toiique generi odium creavit apud Aquitanos. Ssepius dein in fugam acius
ab an7io Ihi adlll abbatiale pedum gessissereferu7itur dein apparet lacuna usque ad annum 814, quo Smaragdus praspositus fuerit. Ve^ûm hsec lacuna major visa est nonnuUis (10), quum C Rer7nenyaudum anno fi04 adhuc ccenobio suo priefuisse asseraiii atque anno S05 aut sequenti mortuiim siatua^ti. Verum quidni fontes, unde hauserunt, aliquan9-es aliis om7iibiis ignotas tulum desig7ia7it, aiioquin in rebus manifestissi7nis id genus itotidis non parce^xtes ? Sane Lahietnts finiit ad annujn 772 Hennengaudi prassulaium , quod 7\ullam deinceps de eo reperit meynoriam. Oportettamen aliquot addere aJinos, quum, ut in Commentario dictum est, Hermengaudus anno 778 S. Anatolii corpus transtulisse videatur. Neque abbas tantum erat, sed et episcopus: quoci7-ca a Chronographo siecuii xi ineuntis sxpius abbas et episcopus appeliatur {\l), atque in diplomate Caiôli Magni, a7ino 772 Drippione duto, venerabilis vir llerraeng-audus abbas sive episcopus de monasterio Castellionis in pago Yirdunensi (12). Neque rajô illis temporibus ab;
cwn
venerat
et 07nne77i
Waiferius, donec die 2 Junii anni 7GS proditione occisus est. Ab hoc tempore usque ad annu7n 778 pauca de rebus Aquitanicis novimus. Morti pt-o* xi)7ius 7'egna sua inier filios Caroiwyi M. et Caiôiomannum divisit Pippinus, utrique Aquitani(e partem assig7ians id factu7n anno 16^.B?'evi post Caroius M. Aquiiaîix res compositurus eo peryêxit. At, nedum omnes Waiferii amicos heneficiis exuerit, Lupo I, Waiferii geney-o et con:
i'
sobrino, totam Vasconise partem beneficiario jure reliquit (21). Atquealibi eodem fere ynodo egisse
censendus est,videiicet Waiferianis sua reliquisse 7nunia, dum77iudo qualemcumquepr-ofiterejitur fidelitaiein. At, ut fere soiet, ea tamdiu firma fuit, quamdiuadfuit Carolus,seupotiusdonec rebeilandi esset occasio; ut patuit, quum hoc ipso anno 768 aut sequenti Hunoidus, Waiferiipaier, ex monarcEul.
iurib.
el
Domilieii, art. sv, tom. II. pug. 12. (2) Flav. (.i) Cfr Tilltiiioiit. 7. Eiln. Erasmi. png. 12tJ Bouqupl, tnm. I, '" P"S- -55. (i) Ap. D iiil. 1". '0't Pi-olnIbul. pag, ti72ili) (:i)U'"l. p"? SOS cl ^67. (7) pag U\. SS. t:alli:ilj-CoUiure. lom. l, pag. 1, (!)) Acl. l!> (iO'l Iliiil ag. SSti cl SS7. (10) iL.' VII Ocl. piift '.>7-i el lom. VIII Oct. XIII, tol. 1272. (II) Malnllonii Analecia, Chribl- toin
(I)
Empcrems,
cl
omc. pag.
Domiliaiius,
ca|>.
Ibid. nol.i/ (I()l Mubillonii Analecla, (17) Edi.lu Dacherius. bpicilcg. lom I. paspni-. otiU el 556, - (19) B258clsc(iq. -il8)Ap U Bouquet. lom. VI. pag. 274. pog. .i81 el ,}2. (20) ibi! Scrvalii Lnpi 0|iern. pag. 6j cl titi Charla Caroli Calvi anui 845, ap. D. Vais-seie, Hisl. Ju
pag.
407
i08.
llS)
22(i.
(U) An D. Bouquet, lom. VI,
(21)
Gallii
pa-. ySi.
02)
Iti'''-
l^^S-
5i>*-
Langucdoc, lom.
I,
pr- col. b8. Cfr.
tom.
I,
pag. *26.
(.15)
Enamen
lnsl. el
csdou.
ile
sterio
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. 315 A steno Reacensi prorupitet pristinumducatum seu lis monachis datus fuerat ah ipso Wolfoado, di- D regnum captavit. Bas turhas iteyûm compescuit cente{\\\: Similiterdonamus villam nostram super Carolus, tam parum tamen valens ut coactus fuefluvio Masupia in ipso pag:o Virdonense quae in porit
anno 774 Lupum II, Waiferii filium, ducatu Wasconis' augere.Porro dubitandum non videtur
pulo vocatur Godonecurte; atqiie hoc amisit nomen,
quum monasterium
est et citm
quin hic, ut vir acer erat et audax et in generis sui uttionem natus, per universam Aquitaniam occultas machinas strvêrit adversus Pipini filios ; ita ut qui civitatibus pneessent in ejus potius
quam in Caroli et Carolomanni partes jurarent. Qux quum ita comparata essent, intercepit fuditque anno 778 in Roscida vallepartem Caroli exercitus, ab Hispanico bello redeuntis (1). Sane nisi passim per Aquitaniam potentes habuisset fauto-
illuc a Smaragdo translatum universo vico seu oppido S. Michaeiis titulum communicavit. Vertun SS. Cyrici et Juiiit3e templum patôchiale permansit, postmodum tamen ponens SS. Cyrici et Jutittx titxdum, accepto S. Stephani patrocinio, ut num. i dicitur
atqueid quoque posuit anno 1707, quum capitula AspiHmontis et Haitoniscastelli eo translata siint
[12],
eique S. Leopoldi
sit
quare
factum me
latet,
nomen datum[\V): quod quum Aspermons amio
quorum auxilio confideret, non inutile illud facinus patraturus fuisse censendus est. Quocirca per heec verba Cavducina urbe expug-nata et pristina populo fideli restituta libertate intelligimus Cadurcum a Lupi II ,Wasconi3e ducis,fautoribus occupatum fuisse; Carolum vero M., postquam
res,
:
alacritatemaximaaLupopostulassetperfidisesu3e
pcenas, civitates et oppida quse in ejusdem inclinarent partes expugnasse et a rebelLium vindicasse
181!) iituio S. Nicoiai Deo dicatns fuerit (14), et Hattonis castetium anno 132S, quo in capitidum conversum est S. Mauri episcopi Virdunensis tutela frueretur [15). Neforteuliius jurapra>valere viderentur, boni consuitum esi onniia antiquitatis delere vestigia. Exsiat etiamnum id templum et piane magnificum est.
,
Verisimiiius est
Smaragdum non abbatem
tyrannide qmeinterCadurcum fuit. Ccvterumut in Wascones maxima usus est Carolus misericordia (p7'(efecit eis scilicet ipsiu,s Lupi filios (2)), ita itaet in Cadurcos. Superest enim etiamnum apud eos felix faustaque ejus commorationis memoria, multaque ei adscribuntur benefacta (3) quae quidem non videntur vera, fidem tamen faciunt anno 778 Carolum M. per eorum agrum trayisiisse, 1 De reiiquiarum furto Stepenumero in opere nostro fuit dictum. Ineunte Sccculo xi, Nanterus abbas S. Callisti papie corpus clam sibi Rom<e comparasse visus est ; quam vero insigniter decepiu^
: :
quartum sed potius quintum fuisse atque inter eum et Hermengaudum, de quo dictum supra, ponendum abbatem Joseph. Reperit enim Mabilverba
raen
tur
ionius in fine codicis Thuanei seu Colbertini hxc (16) Hunc mudicum libellum Smarapdus de
:
diversis virtutibus colleg-it Josiipn abratf,. et ci no-
Diade^na monachorum imposuit subdit sagavissimus annaiista Joseph

:
quibus
iste vide-
tum abbas fuisse ejus mouastcrii; quod si ita est, ejus nomine elauctoritate loquiturSmnmg-dus, cum
sub fiuem
piiEfMtionis ita scribit:
Volumus
ut
ad
{monaclioruni) capituium quoiidie iegatur vesperti?ium ; id est ad colhitionem, qute ex re{?ul

praescripto
fit
eorum
fuerit,
manifesium fecere decessores nostri{i). Vetus S. Michaelis monasterium anno 709 exstructum sesiimant Gallix Christiame scriptores, nixi fundaiionis diplomate [b); aiiquot annis
ante completoriuin
dcmissius locu-
turus, siabbatis
nomine aut
alibas ipse uon dixisset.
xerit proiogo
ante Calmetus
[Q)
Lahierus autemjam anno 707

facit.
Re quideiu vera saspius condita fueyê monasteria aliquot annis antequam diplomata fundationis scnberentur (7). Sed id non videtur hoc loco obtinere, quoniam anno tantum 7U8 Wolfoaidus, monasterii conditor,a SigiOgericum abbatem
baudo, episcopo Mettensi, commutatione acquisivit viliafn Marsupiam seu potius Masupiam pynorem S. Michaelis monachorum sedem (8). Castellionis nominis origo in fundationis dipiO' Q mate (9) deprehenditur, dicente Woifoaido se eedificasse monasterium in p^so Virduneusi, in luco qui dicitur Castillionis, in fine Vindiniaca, ubi ab
Fieri etiam posset ut mutatione^n aliquam induSmaragdus, postqtiatn Josephoabhati successissei ita ut ditpiex exstiterit Diadematis monachorum editio aitera emissa dum
:
Joseph essei abbas, atiej-a dum ipsc Smaragdus : neque id rerum genus in historia iitteraria infrequens. Cxterum id
unum
hic voiurnus,
Smarag-
dum
verisijniliter
abbatem fuisse quintum aut

ssecuii xi S. Michaetis
(17);
quarium, licet anonymus chronographus scripserit
Post
\\\\\q
(Heriiite-
mengaudum) Smarag-dus claruit. p De hac transiatione paucajam
dicta ad
ram
1.
Eamdem
iia
prosequitur veiustus S. Mi-
chaelischronographus{\ii[:iiic\'^\Un(Sma7'agdus), ut vir prudeuti.c, discretionis, considerans prujdictl
ipsa radice montis consurg-it fluviolus, qui dicitur

Masoiipe
'
Samt-Miciid
iru Mihipi.
Masupia *. Quare YeXus ecclesia hic etiam appelletur, paucis expediendum. Prius S. Michaelis monasterium situm non erat ,ubinunc S .Michaelis oppidum*ad confiueniem Mosie ei Masupiae rivi, secl quinque ieucee quadrantibus superius (lU) ad Masupi<e fontes. Quum autem, ut paiilo inferius diciiur, Smaragdus abbas anno 811 monasterium suum ad Mosse ripas transtulisset, prior sedes Vetus ecclesia seu Vetus raonjisterium dictum est. n Ecclesia SS. MM.Cyrici et Juiittx popido patehat in Godonis curte. Hic autem vicusS.Michae-
montis habitatiouera humanis nccessitatjbus niinus cong^ruentem, proptcr aquse scilicct ac cetcrftrum rerura necessariarum iaboriosam ad ardua devectionem, haud procul a i)ra;dicto monte, uno videlicet inilliario Germanico, juxta ripam Mosa' monasterium instituit, reliuquens
de fratribus visum
fuit, qui
in superiora quot sibi Deo et bealo MichacU
archanfêlo quotidianum divini cultus oflicium celebrarcnt./n nondufu factum anno x\C>, quum in
diplomaiibus, quse dic iv nonas Junii indictione nona et i\ nonas Septembris indictione decima, obiinuit, Smarag^dus abbasex mouasterio Castellionis^quod Marsupiura uuncupatur seuquodestsitum
(llClrD Bounucl. lom. VI, Vaisscte lom I. paK. 4-i6 n
ind.
êq.i. ct pr. col.
Ctironol. paR. xtvi cl <-qq D87 cl H8. Allcscrra.

vol.
II
RcrA.,u.lan,c. Iib.vn.cap.il clscq,i tom. IV, Art dc vcîificr lcs 6bIc&, loni. II, pg (ii cl scqq
np(.
pag.
"i^ cl
1,
ihi. elc.
(2)Il.id. loc.cil
.
(.))
Calliala-Colhurc, lom.
png. 98.
1271). _.
li)
nuiAci.
V**--o^ "". SS ". VI Oci. pag 452 |-'"'o
- ..,_...XUI. Tom.
Hisl- de Lorrainc,
1020
Misr-cll.
pag, lom. l. col. iliS. (7) l.fr Acl. VIH Oct villa Marsupi, p. Uahuium. (8) TcslamenIiiniVlfaudi(ie [9) Ap. Wabillolonfi III, pag. SU cl 51, edit. Mansi.
i'!)
col
|0)
nium, ADnal. tom. II afip, num ii, pag, OIK; ap, Bilu/Mjm. MlscHI. (ll)| IIiU. dc Urramc, tom 40. -(II) 1. c.l tom. III. psg 29 pae. " """" *"""' tom. II app. '"" '" dip). -' "" Fiindal, ''-'' ap. Maliillunium, Aitrinl '""' " -'" inMn II. - (13) .'20 cl ."522 Oi!J (12) lli*i, dc Lonainc, tum. VI. lol. ii>Mi. 111. col. .':;fl. - (I :;) ii.id. Il.id. tom. I, c.l. tiW. - lU) ll.id hb. \\\\\\, num.lH. lom II. i.nir. col. 0-2 - iHt) AnnaL B.ncd
422; Analecta. pag. 557. p3g. cit.
(17)
Anak-eln, pig. 332.
(IIti)ll>id.
iD
316
TKANSLATIONES ET MIKACULA
,
S.
ANATOLII EPISC. ET CONF.

quod duo quoque aiia erant aiterum parochiaie seu S. Petri, cujus memoria seculowu adhuc supererat; aitera sedicula erat in B. MaricB virginis
;
inlocoqui îciiaT C&ste\\ionis,appeUelur {\).Verum integer nondum elapsus erat annus guumnovum
monasterium jam esset conditum. In Charta enim de dono et libertate cellx de Satlona, data octava Xalendas Julii, indiction*^ decima, octavo regni domini Ludovici imperantis in Francia et imperii ejus anno secundo, dicitur monasterium almi Micliaelisg-loriosissirai archang-eli, quod est situm in
imperio nostro super tlavium Mosffi, ubi fluvius
honorem dicata, pro usibus piis Adalsindis, Wolfoadi fundatoris uxoris. Atque hse,non secus ac S. Michaeiis templum,ab Uncrinorestauratum,
prseteriapso
q Vacabat
proxime s^cutoadhuc exstahat
(9).
tum Virodunensis
sedes,
quum
Joan'd'Aix
Ocâvo halendasJunii, indictione decima, est dies vigesima quarta Junii anni 817. Annisoctavus regTii domini Ludovici imperantis in Francia singiUariter Mahillonio (3) notandus visus; annus imperii secundus in quartum mutandus est et quidem plerisque a Ludovico Pio anno 817 datis diplomatibus similis inest per librariorum incuriam ^rror {4>]. Auctoritate apostolica hanc factam translationem nequaquam credihile, quum monasterium fêgium esset sed potius regia, qux in conventu Aquisgranensi anni 817 facile concedipotuit. Ut in novo ita in veteri monasterio monachos aliquot mansuros disposuerat Smaragdus quocirca in diptomate Ludovici Pii ejusque filii imperatorum (quod proin festis paschalihus anni S%'3, intrâ qucV Lotharius a Paschali papa itnperator satutatus fuit (5), posterius est) legimus (6) Concessimns non solum veteri raonasterio, quod diciturCastellio, sed potius novo, quod Domino opitulante nostro tempore a fundamentisffidificatumest.nuncupanteMarsupium, quod est situm in pag-o Virdunensi super fluvium MosEe velrivulum Marsupium, constructum in hoDOre sancti Michaelisarchang-eli, ubi praesenti temporeauctore Deo abbasSmarag-dus praeest et monachis ibidem per tempora deg-entibus... ut licentiam habeant elig:endi nhhntes. Prcvterea ut Veteri ecclesias suus servareiur honor, Smaragdus, venerandus vir, inquit chronographus (7), viam patrum feliciter ingrediens in superiore monasterio se
(2).
; ; ; : ,
Marsupii IntratinMosam
nes de Asse *ohiitdie 10 Augusti anniVZb-l et Jacobus Trecensis seu Pantaleon possessionem suas
sedis accepit
annotantum 2b4;biennio tamen ante

1
{\0]. Petrusvero, Virodunensissuffraganeus,titularis Pannadienais dicebatur (11). De hacecciesia conjiciendo tantum
Virodunensisprxsid designatus
disseruit Lequien (12) eamque secundum Caroium a S. Paulo (13) posuit in provincia latinorum Heracieensi. Verum in Notitia ecciesiarum, ab episcopo Catharensi non diu ante annum 1350 con-
scripta, legitur
(14-)
ecclesia Constantinopolitana
'
latinorum habere hos sufl^rag-aneos Solubriensem *, Nachniensem, Spigacensem, Dorhesensera, Panadensem, Calcedonensem. Panados autem (qux nominis forma etiamnum legitur in Atlante geographico, quem paucis ahhinc annis cl. v. Phiiippus
Selivri
Vandermaelen ediditjsita est ad iatus occidentaie Propiontidis *, aliquot leucis infra Rodosdjig- seu 'Rodosto (qui Rhaidestus seuRodestus antiquorum
Dicehatur oiim Panion, Panis, Pdnedos. Ah siii usque post annum lU^SepiscO' pos latinos titulares habuit, qui vocantur Vaniest).
'
MerdeMar-
""ira
ineunte sasculo
densis, Pavidensis, Panadensis (\b)atque (ut noster
Virodunensis suffraganeus) Pannadiensis. r Inteiligitur Thomas Lyrt, quem Gaiiia Christina

(16)
episcopum Assanensem appeiiat,
ioco
Asaphensis seu S. Asaphi in Wallia. Hic parum notus scriptorihus Anglis. Etenim Godwinus in episcopis Asaphensibus (17) hcvc hahet Anno 14-50 prsedicto nondum transacto, praesulatum huncadeptus est quidam noraine Thomas, de quo nihil habeo
.-
sepeliri praecepit,
omniumque deinceps fratrum
se-
compertum,
nisi
quod ultra 12 annosnon
praefuerit.
sub anathematis, ut fama est, quod et hactenus, addit ; illes3?cidi\i scriptor, inconcussum seranonymus vari videmus, et quidem inconcussum servatum esty donec anno 1098 eo onere S. Michaelis monachos levavit B. Urbanuspapa TI (S). Tnterea tamen satis infelix fuerat Veteris ecclesise sors; adeoque integrum a Smaragdi morte nondutn e/ftuccerat sxculum, quumjamresVeterisecclesisejacerent. Quocirca anno 904 Stephanus, Tungrensis episcopus et S. Michaetis ahbas, adiit Ludovicum Francias orientalis regem, monetis quod quidam
pulturam
inibi haberi
Nam
et
Januarii 28 anni 1462 sedem vacasse constat,
interminatione mandavit
dein pergit ad Richardum Redmam, qui anno 1485 sederit. Alia ieguntur in Monastico Anglicano novo (18) Thomas I episcopus fit 27 Januarii anni 1450; quem Wharton ante finem anni 1461 mortuum statuit. Ei succeditThomas II ante finem
:
anni 1471 raortuus. Atque hsec aiiquantisper enu-
Imprimis certum est Thomam Lyrt die '6{iOctohris anniHlladhuc in vivis fuisse, F etjam ohiisse anno 1473, quum in edicto regio 16 Maji hujus anni de attemptatis contra treugas
cleare conahimur.
Scotix reformandisi
9) Ricardi
Assavensis episcopi
bonae devotionis monachus, noraiue Uncrinus, ex monasterio S. Michaelis, quandam cellam Vetus monasteriura nuncupatam, oUm succensam etpenitus desertam, facultatissuae laburationeetmanuum
nomen
scrihatur. Similiter
?ion die2'd
(20) tradil)
quum Reginaldus
^'î-Q
Peacock
Martii anni
(utMonasti-
ad retiquam restaurationem concederetur huic monacho Fraxinu7n, villa viginti quatuor mansorum,exrebus S. Michaelis; quam largitionem ea lege fecit Ludovicus id geminatum die noctuque celehraretur ihidem officium, canonici sciiicet ordinis et monastici, villaque post Uncrini mortem ad S. Michaelis monachos rediret. Atque hsec pertinent ad S. Michaelis in monte Casteliione, tempium;prope
operatione restauravit, joei^Y^we ut
Asaphensem sedem reliquerit, sed die tantum 30 Maji anni 1450 a rege permissus fuerit a sede Asaphensi ad Cicestrensem transire (21). postquam videlicet Adam Motins die 9 Junii 1449 a nautis quihusdam occisus Asaphensem sedem occupavit ab anno esset (%-l) 1450 usque ad annu7n 1471 aut 1473 unus autduo vi^Hnomine Thomas idenim non ausim definire, non satis fidens Monastici Anglicani testimonio Utut est, Thomas Lyrt jam die 11 Martii anni
;
cum Anglicanum
(i)
Annlecla,
cit.
png.
Cfr
l>,
5H
el
3^6.
(2)
Ibid. pog. oKC.
(3)
llutl.
(12lOriens Christiiinus,
graphiaSaciu,
ecciesiai:,
liira.
III, col.
1'68 et srqq.
(13) Gei>
pag.
Ibid.
ll>id.
(i)
Iloutiucl. loin.
VI,
(6)
pag
iiOli
el siqii.
(5)
po?;.
255. edil. iCfl.
(U)
Schelslraelc. Aniuiuilaj
ind. rlironolog
pag
Iliv,
Anolecla. pag. 583.

liUtra: c\
(7)
Cfr
pB". 382.
II
(8l Cfr Odclrici

8lisi'cll,
abbaiis
r&icriplum
scqq.
lom II. pag. 771. (48) Lequien, lom. III, col. 9li3 et (Ui)Tom. XIII. col, 12S0. - (17) De pra;.vu!ibus Aug'iiB
Urbani
ap.
Baluaiuni.
tom.
III,
pag. 61.
(9)
Ctironicum S. Miehaclis ap. Mabilloiiiiini. Aiiulccla, pag. 351 ol Qp. Cnlmcl, Hisl. de Lorraiiie, tom. II, pr. col. xciii et tom. I, col. i&d.
(19) commcnl. png. 662. - (18)Tom VI, part. m. pag. 1503. (20) Tom. VI, part. Rymcr. Fccdero, tom. V, part. iii, pag. 29. pail. n, pag.28. (22) Godwin. 111, pag. 1303. (21) Ibid.tom. V,
00}GuIliaClirisl. lora. XIII,
col.
i2U.
- (11) Ibul.
col.
1278.
p.
589.
1465
317
1463 ratione rebellionis (1) omnibns temporalibus episcopatus Assavensis ab Ediuxrdo IV spoliaius erat etdieÔJunii ejusdem anni dicebalur Tho-
tempiorum ac monasieriortim. ab iUa miUtwn D

colluvie patrata.
Tandem
feraiis
ilie
exercitus
mas nuper episcopus ibidem (2) ex quibv^ manifestumest eum tuna temporis fuisse profugum. Dieautem 30 Octobris anni lill ab eodem Eduardo rege accepit pardonationem omnium quee in regem aliove modo usque ad diem 24 ejusdem mensis deiiquerat. Quse si componamus cum his quas de bello rosx rubrx et albse novimus, satis apparet Thomam Lyrtpartes Margaretse Andegavensis secutum fuisse et cumea anno 1464
:
parlim a Montisfet-rati mofchione, adoersus Mediolanenses beUum gerente. in Itaiiam deductus est, partim in Hispaniam a Bertrando Guesciino ad opem ferendam Henrico noiho contra Petrum
fratrem, Casteiix regeyn, crudiiiter in suos ssevientem quem Maurorum licet viribus subnixum vicerunt necaruntque atque Henrico regnum
;
asset-uerunt.
berrima
iila miiitia,
Atque hasc satis supeiHjue de ceiecui apud Galtos vulgareno-
men
est, les
grandes compagnies.
Kur
Lotharingiam venisse. Nam, ut Cahnetus (3) narrat, ab anno \AH usque ad annum 11-70 Margaretha cum filio suo Eduardo, Wallensi principe, ordinariam suam sedem habuit in ducatu Ba7-rensi, in castello de Coria *, prope oppidum S. Michaelis, ad meridiem. Pronum itaque eiâi tit, quum anno 1469 epi.sco/)ws Thomas invicinia esset, ab abbate S. Michaelis invitaretur ad reliquiarum S. Anatolii visitationem peragendam. Reliquwn, quumsequenti anno novse spes in Anglia affulgerent Margaretse, reginam suamverisimiliter iierum comitatus
est
yWantis. Wantus, Wanta, Wnntum,eZc.,esi ?egumen manus seu chirotheca (9) hicpro iegumine palmse poniiur.
,-
zRipaldus. Ribaldusefc., virum pessimum, RiHic quidem ponitur pro nomine proprio ; sed forte auctor Officii S. Anntolii,;e(;ens
\i^Misigniflcai.
ripaldum aiiquem die festa iaborasse. ex nomine communi proprium effinxit. Neqite id rarum sic et nuperrime in miUtis Vitis B Andrew Boboia Assavouia quidam inductus est, quum tamen &ssaou\ siavicis gentibus vox generica sit, dnoem
:
Thomas
Lyrt,
ag-minis significans.
Initio ecclesix
Christiatii
quum eadem
die 14 Aprilis anni 1471 littoribus
prxanimi demissione turpissima assumebant

nomina,
est
;
B Weymuthensibus
cit se
appulit. Sed, ut mense sequente res Lancastriensium prorsus cediderunt, subje-
v. g.
Stercorii AselU, Porceli etc.
jampridem hunc morem non ampiius

et
Eduardo IV Asaphensis
episcopus. Atque
sane non videtur quis

ut
umquam
sed cernere o Ripatdi

:
Lyrt, ignoto fere episcopo, annotanda visasunt. s Is vulgo "Warricua seu Valaricus dicitur Lahierus in catatogo abbatum ms. eum etiam vocat Waricium et Ulricum quae varigs ejusdem nomi; -
heec de
Thoma
nomen
currit
proprium assumpisse. Mi^-acidum quod

in veieyHbus historiis oc-
hic narratur centies
nis formse sunt, nempe Udalrici. Genere erat dQ Valle seu de Laval. Lahierus ejus regimen exten-
aa In edicto, quod Baidewinus. Triverensis archiepiscopus,{ei sciiicet suberat dimcesis Virodunensis), anno \^?>S de festis in foro et choro ceiebrandis dedit (10), venit festum S. Bartholomm.
a anno 1455 usque ad 1488 neque dissendit (4). Actum authenticum visiiationis a Warrico factum fuisse tradit Calmetus (5). t Abbas tunc erat Renricus V de Lorraine de Bainville aux Mirouers, /iiius naturaiis Henrici
dit
;
Sed verisimiiiime jam diu ante observabatur
Gallia Christiana
quum sasculo xm
et
in vicinis diiecesihus Coloniensi
Leodiensi de prxcepto esset (U); quin etiam conventus sen synodus Erfordiensis {\2)anno 932 prtvcepisset ut deinceps natalia duodecim iipostolorum summa veneratione solemniter celcbTarentur
;
ducis Barrensis, qui plurimu ad monasterii utilitatem operatus iegitur{Q). u Quis iste Ailardus fuerit latet id unum con' statanno 1253 /ias res antiquiores esse, quum hoc anno ex SS. Cyriaci et Juiittas tempio in S. Mi;
et in vig-iliis
antiquitus statutis atqiie Imcte-
chaelis ecciesiam reliquise
S.
Anatolii transtat3e
fuerint
utnum.
4 legere est.
V Quum Joannes, Galiiae rex, ab Eduardo, Wallicvprincipe,annolS5(t die 18 septembris in Picionibus acie victus, captusque in Angliam abductus,quadrienniopost,pace sancita, inregnum
nus ab antecessorlbus nostris servatusjpjiiniorum votaomni dilig-entia persolverentur .qux dosoiemnitaie omnium apostoiorum postridie fesii S. Petri oiim ceiebrata, inieitiginequeunt hsec enim non habebat vigilias. bb Locus, loGuIus, antiquis, gentitibus leque ac christianis, sepuicrum erat (13). Sed postea ssepe hictadictum de feretro seu capsa reliquiaria
: :
men sepuicrum
facta
lii
significat
13.53,
ita
ut
hwc sanatio
S.
sit
anteannum
ilie
quo incapsa
Anato- y
remissus esset
oporteret
,
et miiites
prassidiis
iis
ecocedere
essent,
reliquias positas suni.
nec stipendia
persoluta
energumenus
Vicus vero liam, unde oiHundus, ad meridiem oppido
plurimi eorum, Angli,Normanni, Britanni,Wascones, Franci, Beigas, prsefectos sibi ac duces legerunt, magnumque exercitum conflarunt, et
aiiasque pr'ovincias vasVerumtatarunt, arcibus nonnuiiis oocupatis.
Alsatiain,
S. Michaeiis fere adjacet. cc In obiationibus Sivpe

;
quxrebatur asquaiitas
Campanium,
men non anno
1361, ut hic legitur.
sedbiennio
,-
tantum post in Lotharnngiam venisse videniur, ut Wassemburgius (7) habei et Caimetus (8) quum sciiicet exortum esset bellum inier Lotharingise
cereus offerretur, is ejusdem maquasdam gnitudinisesset acpuer, vir aut mulier, pro cujus valeiudine suppiicabatur sin autem grana aut metalia, aequaiiias ponderis attenderetur ita ut redemptio qusedam fieri videretur. Nulta in his superstitio, sed potius pia quasdam simut, si
;
.-
plicitas.
ducem
et
Henricum Waudemontium ab
-.
hoc evocatas copix

peritse,
iilae,
armorum tractandorum
pro
ingentem
sibi victoriam peperere, prêlio
adprioratum
S. Beiini {metathesi litterarum
Piurima deinde secutasunt mala,cxdes hominum, expiiationes etincendia

S. Benignii comisso.
{IIDp Cuslodia tcmpor epist
it.
dd Dado Virodunensis episcopus designaius est anno H8I, eamque sedem tenuit usque ad annum 923. Qworf hasc monuit Dado, videiur esse causa miracuium circa annum '>^di)factum. Propter siccitatem eiatas quoque fuerant S. Balderici et S. Jovini reliquias ; alque in itinere ceciderat coIII. col. 374. (9) CfrCloi*8riym Can^tt. v Waiita$, Wanln. - (i(>) Harlzbpim. elGlosJarnim Thpi.liiCUm Sdiillcn.
])g
cnl-
129.
|2llbid
pa;:
Assav. ap. Ilymer. itim. V. iiuri. 132. (3) Hisl. .1 Lorrauic, lom.
Lominp.loin.
Cotiril.
117. Cfr WassenbourK. .Ôli'liiili*-> Je la Guult- Btlyiijiie, (ri)Uisl de Lormiiic. pac. cccftxin (4) Toni XIII. coi. 1280. (6}CalliaChrisl. Wm. XIII. col. 1281. -(7) lom. I, col. 640.
V.
Cfr (linicnm. iJfnk1 1 (I2)Ap. Fi^rtz, Slonum. wurdigkcilfu. toin. V, *ol I. Geniian. leg. tom. II, pag. 18. (I5)Cfr Lupi, Sepulcrum Sevi-ric.
Ccrman. lom.
III,
|ing.
320. pag. 3Ui.
Aiiliquilfe de
la
Gaulc Belgiquc,
fol. V.
cccxxiiit.
(8) Iltst. di;
pag. 2 ct 3et
alii
paMim.
piosus
318
feretris
S.
ANATOLII EPISC. ET CONF.

est.
A piosus imher,
tamen ne gutta quidem
que nunc omnino abolitus

tratus civiles
Quum
olim magis-
madefactis. In cujus rei memoriam jussit Dado ut quatannis S. Vitonus Viroduno, S. Baldericus Montefalconis et S. Rodwicus Wasloio Gaudiacum portarentur locum : qu3s omnia lalius videre est apud scriptorum coaevum Flodoar-
ad instituendas peregrinationes nonnumquani damnarent, seepius additur reos

veste lanea eas esse faciendas, ff De Hattonis castro, yw/ôHatton-Cbatel, et
ecclesia S.
dum
(1).
ee Vestes tineas deponere et laneas induere jam pridem poenitentix modus est, maxime in supplicationibus et peregrinationihus usiiatus. Ne(1)
Maurijam dictum estnot. m. Bationis castrum et Hattonis villa sibi adjacent, ad etesiam oppidi S. Michaelis, a quo undevigintimillibus
meirorum
distant.
Vide Act. SS. tom. Vll Ocl. pag. 92S el nol. 926.
DE
S.
CILINIA
S.
MATRE
REMIGU
LAUDUNI ET REMIS IN GALLIA

V D.B.
'*
^ unicus.
Scripta Huebaldi Elnonensis de S. Cilinia. Hujus

et cultus.
setas,
laudes
posT
kmov
CDLVItl.
0''iTiia, 711
de S. Pauca ad nos Cilinise gestis, transmissa fuere curis et sollicerta

citudine eorum, qui S. Remigii, Remensis archiepiscopi et apostoli Francorum, gloriosa
sed bona satis
et
qui circa ann.QSO obiit, annos natus ferenonoginia. Si Fabricium (5) et Oudinum (6) audias, scripsit Huchaldus historiam S. CiliniBe, matris
B. Remig-ii,
naelio, tri-
huunt icripln
ile
S. Cdinia:
imii-luerunt
de S.
Ciliiiis.
detumpta
tunt ex S. Hemigii, ejut
filii,
ynit.
facinora posterorum commendarunt memoriê. Ut ex Hincmaro. qui inter annum 877 et 882 apprimecomS. Remigii Acta consarcinavit (1), medium sasculum viii inpertum hahemus, posi
notescebat adhuc ecclesise Remensis clericis vetustaet ampla S. Remigii Vita.Hscilicet vidprant
Francorum apostoli, necnon officium si aurem des MabiilO' atque cantum de eadem Hucbaldus Niveruis libellum de vita sannio (7), ctse Ciliniae, matris B. Remigii, reperit, eamque carmine celebravit si Batiletum {V>) conveniamus,
;
;
is
S. Ciliniffi
librum maxirafE quantitatls,

Remig-ii. sanctis.simi
manu
(2).
antiquaria scri-
ptura de ortu, ac vita et virtutibus atque obitu beati

patroni
scripsisse Hucbaldum demum, ut alios omiitam, Ziegeibauer (9) et anonymus monachus S. Vitoni scriptor Bibliotkecas Benedictinx (10) memorant
tesiabitur siylo ligato
Viiam
et
Sed
periit hic
liber inter
medias calamitaies, quibus tempore Martelli affiicia fuit ecclesia Remensis. Caroli
gii,
j^stimat Bincmarus (3), neque forte perperam, ex hoc ipso libro excepta fuisse a celeherrimo Venantio Honorio Clementiano Fortunato, presbytero et dein Pictaviensi episcopo, aperto sermoue aliqua miracula, quae in populo recitarentur, que-
Bisioriam seu Vitam S. Ciliniae, matris S. Remiah Huchaldo conscripiam fuisse. Contra D. Rivei{n) in dubium revocat an Nivemosumquam iverit Hucbaldus quo incertum facere vi;
madmodum
inter
annum
565
et
595 jEgidius,
deiur an occasio fuerit erudito huicmonacho alicaeierum se clarius quit scribendide S. Cilinia P a nobis lumen expectare profitetur. 3 Verum enimvero, quum Hucbaidide^. Ci\in\& verum tnindni" scripta non ampiius superesse videaniur (toties
:
li*'c
"Ie' ti
quariuspost S. Remigium Remensis episcopus, eum rogarat (4). Et quidem, etiamsi Foriunatus primus complexus esset S.Remigiigesta, quum
scriptor gravis sit et cosevus eorum qui cum sanctissimo viro vixerant, non facile spernenda est ejus fides et auctoritas. Atque ex illa ejus
scriptiuncula,
S. Cilinia
enim expeiiia suni, neque umquam reperta),valde Eldifficile est statuere quid literis commendarit
nonensis magister
;
rêtim
,iuii'iuonm
intpicianlar
/ri/ii"Onl"i
maxime quod
aniiquiores
quam breviorem SMemigii Viiam

lectore
scriptores minus inter se conveniunt.Certum tamen est aliquando Nivernis versatum esse Huchaidum, quum iliinc,ut apprime constat exejus epiiaphio (12), ex Phiilipo ah Eieemosyna seu ab(U), qui anno SSJulittse et Cyrici in 1107 Elnone ohiit,reiiquias Amandinum asceterium iranstulerii. Neque dubi-
.nximc
Plii-
l,,>,.i.abbalit
tiun^ -''>
appeilare soleni, omnia fere colligeinus quae de
hate
Bonx Spei
(13) et
ex Guntero
communicahimus. Hincmarum quoque testem adhibebimus atque ejus hreviaiorum Fiodoardum ;sedminus eorum dic-
cum
tandum arbitror quinreapsede^.CiWmA quidpiam

scripserit Hucbaidus. Ille idem enim Philippus, quemnemonon novit S. Bernardocoxvum fuisse
et
tis
inest
pondus, quippe qui vulgaribus narra-
Varii varia
Buchaldo,
Elnonenii mo-
tiunculis justo plus aurem applicuerint. 2 Jn iibris bibliographicis aliisque mulius sermo fit de Vita aut Historiaquam scripsisset Huc-
famitiarem,
et et
in
SS. Cyrici
ses
Julittae,
quam
cbaldus. Elnonensis seu S.

Otlobiis pog- tU,
Amandi monachus,
(2)
Hugonem
Hislom
Joannem
Histoyna transiatioms ahhates Elnonenmisit (15), hsec aperte

cp.
tom. IV.
p:"!
{\)Ael.
SS tom.
Hinirimnis. Vila S.
(!))
rei I.tcmriiF
O. S. B. pail.
iv,
RcmiRii. iMim. 3. ihid. pag. liil; (-rr ibid. ]ia-- (i2. (5) Bililiolltcca mea.iuf. Lol. lO IIucImU(Dlhia loc. ciU de sfiiplwiibus ecclesiaslicH, loiri. II, col. dus |6) Commcninriiis pag. 418 {7) Aimales Benctliciini. lih. \\\\\, iium. 81. lom. III. Des Vies des Suinls. Talilc dos aulcms ad 21 Oclubris.
cU.
(3) Ihid. loc.
Beno... !om'
L pag. I
PD". 211
et se.p,.
Junn, pag.
U.-
^. lU (13) Atl. ^j '" pbR 21j Chioniûc i.mce dePh.Uppe ll4)Ap. Ueiff.nber^.
>
-^
(M
. .
H.sl. '';!.^'-e
12) Ibid
- ^
F---
'
2C8
(8)
tradtdtt
T)IE
VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

ubi
5
319
IDCTOM
V. D. D.
Koi iHtlUfl,
Urbem cum moraretur cum

tradidit
1))
:
expetiit Nivernensem...;
Quum
itaque Hucbaidus
episcopo, ita ejus haesit cousic accivit
liniaj
scripsisse
non videatur S. CiVitam aut Historiam, quumque
tubernio, ut comes ipsius fieret iu omni negotio.
Nam
suam
idem pontifex eum

ei
crederet supellectilem.
familiarem, ut Et quia antistes
hactenus nondum reperta fuerint qiue condidit carmina, superest ut S. Ciliniffi laudes cognituri,
Piciavienti*
eyitcopt, \ter-
educendtB pubertatis incrementum acoeperat Rhemis, jussit cum modulatorem tieri super historia B. Ciliniae, S. Remig-ii matris. Quge verba nequaquam intelligenda sunt, quasi musicis numeris (nam et egregius musicus erat (2)j notasset anti-
ad ipsos fontes redeamus, ex quibus ille idem bibisse visus est. Sctîpsit itaquedeea FotHunatus,
explicans S. Remigii nativitatem, sequentia (111 Hic itaque primis ortus natalibus fulg-ebat, quem divina pietas non solum priusquamnnsceretur, sed antequamconciperetureleffit in tantum, ut Montanus quidam monachus. dum levissimo sopore quie:
ba dt S. Cili-
phonas pot
S3epe
lectiones
noctumorum cantandas qux

;
fj;
quoomites
imtnediameditiie
alii
te ttu(
tua accepei-uiitt noii >'*' \}t"\t
dicuntur historise (3) sed quod carmine complexus esset gesta S.CiliaisB. Ita tradit ibidem Philippus composuisse Hucbaldum de S. Andrea modulamen Anthiphonarum sed et quarumdam Laudum habentinum " Quae vere pia laus initium. 4 Meyerus, guianno 1551 suos annales primum edidit, hasc ad annum 930 scripsit (4) Obiit Hucbaldus monachus Elnonensis, qai Ciliniam, raatrem
:
sceret, tertio
fuissetammonitione pulsatus, ut matri
su!E benedict Cylini,
quod masculum conceptura
esset, veridica relatione praediceret, ut nomen ejus et meritum designaret. Qui iUico implevit impe-
rium etfecundissimffi genitriciconcepturffi *soboIis g-audia nuntiavit. Ula vero sicut fidei credulilatis non apparuit dubia, ita suscepit in partu, quem prajutero. Haud moro.sa exstitit ut certa, felicissimum pignus secura protinus edidit, quod prius corpore coucepit. In quo assidue venturte aetatis merita dulcis infantia designabat, et quod
inleHige
concipicndic
scierat in
divi Reraig-ii,
Remorum
archiepiscopi, pulchro ce-
Hucbal
duit
Nivernii
îI -
S. CilJniaJ
lani, iiec |i
habitansqueapud episcopum Nivernensem, impetravit ab eo corpus divi Circi, parvi quidem pueri, sed magni martyris, idque
lebravit carmine,
:
ante conceptum mater ag-noverat, ante tempora
piit: led de
Elnonara portavit in ccenobium divi Amandi quJE, liit, rjux S. R(ni fallor, ex Philippo ab Eleemosyna excerpsif. migii daOaC Meyeri de hoc carmine verba retulit Molanus in Vila, uiiuiH Usuardum suum inter annotata ad diem 21 Octoalientmve hymnum com- bris (5) atque hinc videtur procudisse Mirxus in
:
jam videbat. Neque plura habet Fortunatus qux quoquam modo ad S. Ciliniam spectent. E 6 De S. Cilinise nobilitate consentiunt Hincma- Sohiltt lui:
rus, Flodoardus
(\2), et Miio Morinensis, aut quisquis orationem panegyricatn de S. Principio scripsit (13); qui et ma^Htum ejus Emiliura seu ^lmilium fuisse dicunt. Hunc, non secusacsau'
f'tit,
jEmilii
,
uxot
duorum
teriii
potuit.
suis
ad Sigeberti Gemblacensis scriptores

(6)
lanelorwu
maierel
taiicli avia.
eccle-
siasticos scholiis
Historiam
S. Celinise,
matris
Francorum apostoli. Pronum erat ut deinceps diceretur Hucbaldus Carmen scripsisse et Historiam; neque ii defuere. Prgeivit forte anonymus quidam Elnonensis, recenssatis quippe qui Surium citet.Hic autem in Catalogo Mss. Elnonensium, quo preeter alia multa prxcipuos Elnonenses scriptores laudat, sive scripta eorum exstarent, sive perdita essent, hasc chartas com~ mendavit (7) Hucbaldus... scripsit Historiam sancte Cilinise, matris S. Remigii, Remensis episcopi, offlcium et cantus de eadem. Atque hic habes unde Oudinus et Fabricius asserta sua atque etiam verba hauserint. Mahillonius autem ex conjecB. Remig-ii,
:
ctos fiiios
Remigium
et
Principium, impense tauviii
dat S. Sidonius in episiola xiv libri
inter eas,
quas edidit Sirmondus. His enim verbis Princi-
pium
vos
convenit
(14)
Cujus [Antiolii ignots; sedis

prEerog-ativa
episcopi) relatu, qui pater vobis, quique qualesque

fratres,
qua morum
pnntificntu
maximoambo
quondam
fungamini, sollicituscognoscere studui, et g-audens cognovisse me memini. Cui patri,

videlicet vos habenti,
vix
domus Anron
Tres
fitios
pontificis antiqui merito corapararetur.
ex suo matrimonio suscepit

S. Principium, S.
S. Cilinia,
sciiicet
anonymum
S.
Remigium; quee
(15)
:
his verbis exponit
Lupi patrem et Hincmapiis operi-
tura tocutus videtur aut non satis attendens ad Philippi, Bonas Spei abbatis, verba neque enim credibile estpost medium sseculum viii exstitisse S. CiliniaB Vitam, quam certe adhibuissent Hincmarus et Flodoardus in conscribendis gestis S. Re;
7^s
Beata siquidem Cilinia, intenta
bus, licet corpore teneretur in
numdo, mentc tamen
conversabatur in cielo. Quae in flore juventutis suaj pepererat de unico viro suo Emilio Principiuin, postea Suessorum civitatis sanctura episcopum, et
fratrem ejus, fratrem beati Lupi episcopi, ejusdem Priucipii successoris, qui usque ad ultima gloriosi
autem carmen seu modulamen Hucbaldi fuerit, facile est divinare; quum adhuc ejus habeamus simile de S. Theodorico Carmigii. Quale
men
(S),
seu ut ipse in prsemissa epistola vocat,
Modulamen f9); quod nil aliud est quam duplex hymnus, brevibus S. Theodorici prsecipua gesta comptexus, p^ôxime accedens ad eos quos nunc
in Breviario
resise,
Remigii tempora .sacerdotio estfunctus, sicquedefunctus. Quod Fiodoardus, hxc contrahens, omisitverba fr&tTcra ejua, hinc orta est nonnidlis opinio duos tantum fHios fuisse S. Ciliniffi, S. Remivideiicet et S. Principium, atque huncante episcopatum matrimonii vincuiis constrictum fuisse. Sed exciaris Hincmari verbis illuslranda
gium
S.
Romano recitamus in festis S. TeJoannis Cantii et aliorum. Adeoque

quamqucsdeea leguntur sive
CarmenseuModutamendeS.CiUniaverisimiilime
nil aliud coniinebat
in Fortunati breviori, sive in Hincmari fusiori S. Remigii Vita. Jam si quseratur quo heec sint facta tempore, iterum in medias tenebras venimus. JSstimat Papebrochius (10) SS Cyrici et Juiittse reliquias Nivernis Elnonem deialas fuisse circa annum S60 neque ulla est ratio ob quam ab hac sententia recedatur ita ut censendus sit Hucbaldus pauio ante scripsisse rythmicas S. Ci; :
esse Fiodoardi obscuriora nemo nonvidel. Cvtc rum vide dicta Suyskeni nosttn in Commentario de S. Remigio (16), Cuperi in Syiloge de S. Prin-
cipio (17) etcoliegsemeiinCommentario historico
deS.Lupo{\S).
7
Ex
xtate liberorum cognoscenda
S. Ciliniae Naia videiur

eireu inient
cetas.
Porro nunc inter eruditos satis convenit S. Remigiumnatum esse circaannum 43(i, ordinatum episcopum circa annum ^bSet vita functum
a.irul"m v;
ni/ri
proban-
tur pUraque
linias
iaudes,
('2) Vidc cjufi opusculft (l)Aii SS lom. ni Junii, pag. 5i. melrica ap Ccrberl, Sirn)l-iFi>6 ile Miisica, lom- I ct ap. Mignc.
PalioloKia,
sive
lom,
CXXXll.
cnl
905
fol.
ct sfciti-
(.1)
Cfr
Cangms.
CornmPnlarii Usuordi Mnrly(6) BiMiolheca ecclcMasUca. pag. 117. rolognim. cdit. 156^ Philippc MousUs. tora. I, pag. l7)Ap. HeilTeiilierg. Chrottique dc
Gtossarium med
et inf. Latiiiilali. vo
aitoiit.
Vo 16.
|i|
annalesrcrum Flandncarum.
(5)
Mabillonium, AnnalM Bencdiclini. lom. 111, app. (iO) Acl- S.< imn - (9) Ibid. p.B fiil Junii. pag. 36. -(Hl Act SS. lum. lOciobri. p..g. '^ ; 61. ; [I*) Ibid.pag.6S. - (ri)Acl.S-lom. VI Seplcmbn* (.^g. (i:.) Ibi<l. [>HOctobris. pag. 63 el C6. Act .-iS. lom. I ^f
S30
(8) Ap.
r>*. ,,u8.
num.
)U2
(16i
Ibid. pag-
fifi-
<17) "''<' '*""
^'" Septcmbru, p. I.
Oclobri*, pag. ((8) Ibid. loro. VIII
WO.
circa
320
aUCTODS
DE
S.
CILTNU, MATRE
S.
REMIGII.
Laudunesio. Probabilius tamen est D
vel Labrinia-
V. D. B.
iittrabiha yu.t
de ;toiM, quo
S.
Hemignim
nar-
632 idibus Januarii (1) : unde colligendum videtur anno 436 S CiliDiam adhuc viridis wtatis fuisse ita ut circa annum 400 nata sequafuerit. Verum apud Hincmarum ejusque
circa
annum
dicitur, villa in
paternam
domum apud Lauriniacum
cum
ubi B. Remigius ossa puae g-enitricis posuit, more tunc ob persecutiones usitatissimo
estitisse,
edidil,
ces longa narraiio est de seneclute,
qua
afflicta
rantw.
fuerit S, Cilinia non secus ac maritus ^milius, quum S. Remigium concepit utero. Instiiuiiur
enim ibidem (2) inter S. Montanum, eremitam illum, de guo etiam dixit Fortunatus, et S. Ciliniam longum colloquium quo heecmariti suasque
:
effwias vires et senectutem objicit. contendens fieri non posse ut concipiat et lactet prsenuntiatum filium; i7ie uero responrfei Rciascumablactaverispuerum Reraigium, de lacte tuo perung-es
:
quo ms. codex seu Registrum visitationis eminentissimicardinalis Bnrbonii adhuc con^vm&t. Verum guum, ui ex nostro Renato de Ceriziers (8) cotligere guoiusquigue potest, olim ferretur S. Remigius natus et educatus fuisse Cerniaci, (qui vicus vulgo dicius Cerny, trihus leucis distat a Lauduno, jacetque in minori pago de Craonue.J equidem non ausim cum Martoto ab ea vetere
traditione discedere,
castello quod S. Ciliuia quidem vera ordinaLabriniaci sepulta fuit. Re
oculos raeos, et recipiam
lumen
nam Montanus ab
coscus fuisse dicitur. Quo etiam facit quod olim multus apud Remenses sermo fuit de S. Balsamia, qux S. Remigii nutrix fuisse habetur, quod S. Cilinia filium lactare non posset, et de qua dicemus ad \Q Novembris. Verum,quum Hincmarus plures fabulas in Vitam suam S. Remigii admiserit quum nit de his omnibus habeat
Hincmaro
rie sepeliehantur tunc temporis in eo loco mo?Hui, ubi diem ohierant; sed hasc certa lex non erat, et
3svi nota sunt contraria (9). In Caiendario, quod ad frontem Breviarii Remensis anni 1759 legitur, diciturS. iilinia ad c^los migrasse circa finem saeculi vi; Castellanus
exempla ejus
9
mortuatu
"""'
J'';,"
'
"''"'"'"
'
iwerto femfore
'I
et lepul-
Forlunatus; quumque insuper S. Cilinia nobilis esset et honesta femina, adeoque pudori matronali consuluisse censenda sit malim Fortunati simpticitati, quam Hincmari ahundantiae confidere. Cxterum ipsi Remenses, quamquaminBre;
in Ma7'iyrologio universali satis habei ejus nomi ni apponetê sxculum v in Martyrologio autem Parisiensi cardinatis deJSloaliis vita funcia perhi betur S. Cilinia anno 450 vel 470 in Missali SuS
,-
S. Remi-
gi:
sionensianni 1745 cirea tinem v, initium viâiculi. Atque alii atiter. Quid ergo in media hac varietate ? Imprimis certum est in Bremario Retnensi
quod anno Vb9 excudendum curavit archiepiscopus Armandus JuliusdeRohan, proxime accesswn sii ad Bincmari verba, dubito tamen an vehementer adhasreant huic narrationi. Ea cerle nonnihil immutata est in primo ex decem
viario,
mendum
cubare, quod
tam enorme
est ut solis ty-
potheiis adscrihi posse videatur. Credibiie etiam nonest S. Ciliuiam anno 450 abiisse ad superos.
Quum enim
licet
testamentum prolixius S. Remigii,

{\Q]
idmihi non secusac decessoribus
sup-
tapetibus, quibus S. Remigiivita exhibetur. Proponitur enim ibi non S. Cilinia ungens S. Montani oculos, sed S. Remigius puer eosdem manu tan-
gens
(3)
21 Ociobris Breviario
serto,
quod miraculum in officio S. CiliniaB, ad Noviomensi anni 16S0 msimMterad S. Remigium refertur. Sed si
;
abjudicare
S.
licuit S. Ciliniie,
quidni potiori jure
positum aut mirum in modum interpolatum habeaiur, ita tamen antiguum sit ut Hincmaro et Ftodoardo cognitum fuerit {\\),floccifaciend3e non videntur quee in eo continentu?' noiitice historicce. Atqui inier donaiiones, quas ihideyn S. Remigius fecisse perhibetur patrueti suo S. Lupo, Siiessionum episcopo, venit Labrinacum, ubi ossa,
inquii, genetricis raege posui (12)
;
Remigio? Quocirca nemo, ut equidem spero, segre ferel quod eundum arbitrer in sententiam Suyskeni (4), cui ea omnia, qucV Hincmarus aliique Fortunati dictis hoc toco addidere, parum placent. Esto itaque S. Ciliniam ortam esse circa
iniens ssecutum v, et ires genuisse filios adulta
setaie,
flodiiuttil el
guibus, si quid
intelligam,indicatur S.
funus curavit,
Remigium,quummatris non solum puberem fuisse, verum

;
eiiam episcopuin
quum
secus id officium potius
fuisset S. Principii et patiHs S. Lupi,
non tameneffceta.
mortna eH
agro Latidu-
in
neim, veritimiliter Cer-
^Dereliquis ejus gestisnilinnotescit. Exprobabili coyijeciura addidere ii, qui Breviarium Remense anno 1709 ediderunt, sequentia infan. tem suum Ueo ubtulit pia mater, in eoque christiane
:
maci:
instituendo nihil omisit,
ut vocationi divinaealiCilinia e virtute in virtuin dies illustrior,
c quando responderet. Sic tem profecitac sanctitate
demum
Le LaoDDois.
meritiri pleua migTavit ad Dominum. Ejus reliquiBB asservauturreligiose inecclesia sauoti Remigii. In agro Laudunensi * vixisse S. Ciliuiam constai ex
Hincmaro
(5)
:
et
Flodoardo
est...
(6),
de S. Remigio
Laudfinensi.
scribentibus
Ortus
in
pag^)
Mortuam ibidem
esse in7iuu7ii vetera, quce infe-
fratrum natu 7najo?'um. Oporiet itaque matrem teryênam hanc cmti spi7'iiali vita comynutasse post annum 458, guo circiter S. Re^nigium poniificaii 7nitra indutum fuisse diximus supra. Mariius jEmilius m07'tuus fuit aniequa77i S. Sidonius Apoilinaris (13) suam ad S. Pinncipium dedit epistolam, in quo scilicet ille diciiur iam eximios quondaiD habuisse filios atque hxcscripta sit oportet ante a7i7iumiVZ aui ceWe 482, quandoquidetn diutius non vixit S. Sidonius (14j. Sedneque hinc certu7yi deducere argumenium iicei, etsi plures in 7'ecentiorihus iibris ponuni (quo auctore nescio) S. Ciliniam 7nor tua^n esse viduB.m. Quibusomnibus consideratis, initio ejus obitum signavi post annu7n 458. Quod auie^n ipse Remigius, Remen;
rius referam, ad Usuardum auctaria, quibu^ ejus n&thUs (sive hoc verbo felicis obitus memoria, sive nuda festiviias designetur). Lauduni
seu Lugduni Clavaii statuitur. Marloius vero, propius inquirens in natatem S. Remigii aut S Ciliui hahitationis locum, hc-ec scripsit (7) Locus etiam, ubi puer eruditur, vulg:o Cerniacum
.-
deposuit in Laudunensi heec telius iunc ; eni^nvero ille pars dicecesis Retne7isis erat idem cir-ca annum 500 eam a territorio suo
sis
episcopus,
matrem
ag7ô, nil
mirum quandoquidem
ut ibidem episcopatum erigerei ^{\h). Addideriin hic tande^n Labrinacum, guod et Labriuiacum et Lauriniacum, idem mihi esse ac
decidit
1 Ocinbiis. y^^. 70. (2) Ilti<1, png. tr.5. Cfr TnrbiM'i(jMiis ileM^sli^cs tie Hpims, jâs 324 (tl AlI. (.") llmi. lEutona SS. liTii. l Oclubris. (la^ 07. jihk, 13^ (ti) Renioiisi-i, hli.i, ciip 10. in Bil>liinhci;i Piitnim Lugdiiiicnsi. lom.
(HCfr Ad, SS. tnm(5i
%vi\\\.\
lcstameiil
Dc Bvc, Rcponsc (ic raniien dcs BolloiKiisles.-- inucliaiil Ir .ie S Hcmi, 17S8. Rciiluiuc de rancien dcs BoHandislCS,
XVII. (iiiR ti12. ~ (7) McUopuli^ iteniciisis hi-il^.iM, lih ii. ra|(. 2. Id Fioncc Chrestom 1. po^- IW (8) Lcs CKmmenccniens de ile S. M.iximino. episc ticntic sous S Hcmy. paR 21 (!>) Cfr Treviccnsi. Alexoiidcr WillheJm, LncilihurKensia Itomnnn, lih. iii, cap 2, pog. 97 ct 98. (10) Ac(. SS. tom. f Octobris, pag. Ulficl
(11) Act.SS. lom. S. Bclpii. u>m. I. p8;:.GC4tl >< iiq paR IdS. ll2)Ap Flodoarduiii, HiM Urm. cccl Im. (1^) lom XVU, ,.un. biy E 1. enp, 18. Bibhnthera PP. Uf;dun lom, LVIIl. eol. 6l2. Lil), MM. c;ip. li, iip. MiRne, Polinlogia. (13) Cfr (li) Cfr Gallaiidins, up. Migne. lom. cil- col. 438 ct 459. Acla SS. lom. 1 Oclobris, pug, 9C el97.
1781; Acia
1
Oclohii'.
castellum
: ;
'
castellum seu mculus Lavergny, duabus fere leucis ad ortum hrnmalem distans a Lauduno, et pars pargpcice de Parfondni [1).
10 Quandiu autemjacuerit Lahiîniaci S. CiliniEe corpus, frustra inquisivi. Molanusjam in prima editione sua Marti/rologii Usuardi ad diem 5 Aprilis hanc inter additiones protulit memoriam Lauduno Clavato priraa translatio S. Celiniffi matris S.
:
ggj
-^"ctom
06CM"im
eti
quo lempore S. Ciliniffl cor-
sui transla-
fum
lit.
In codice Usuai^dino De^%-ensi dicecesis Catalaune7isis. s.vc7do ix aut x confecto {7\ ad 21 Octobris iegiiur (8) Civitate Lugdunensi, .sanctip Ciliniib matris beatissimi Remigii Remonim archiepi.scopi a-imiliterin Heriniensi, quetn sêcido xi ad usum 'ali. cujus Remensis provitici.v aut potius diaxesis
:
^-
'*
"
Remig-ii episcopi
rarii, in
qux annuntiatio
in sequentes
mo7iasterii conscriptuin fuisse ostendit Solleri. us{Q\ adeai7idem diein habes{\^) Item in castro
.-
ejusdem editiones et in Catalogum sanctorum Fe?'Martyrologium Germanicu?n seu Canisianu7nWallasse7netinGallicanumSaussaiitran' siit.Sed quid (quodalias non solet) omisit Molanus indicare unde heec acceperit ? non quod dubitem accuratissimum virum p^ôcessisse sine vade et teste, sed ut alia adjuncta cognoscere liceret. Neque Hincmarus, neqice Breviaria Remenseet Noviomense quidpiam de hae habeni traîslatione tta ut pronum esset conjicere eam non fuisse factam ante seeculum x. Verum ex atterapai^te, quum Nivernensis episcopus ideo saeculo ix Eucbaldo Elnonensi in mandatis dederit carj7iina de S. Ci;
Laudunensi. sanctie Ciliniie, matris B. Remiffii Remensis archiepiscopi brevius

;
in
To7-7iacensi
scripto s.vculo XIII vel

tiviliains [\\]tn nensi, sauctfe CiliniiB
ie7isi
ad usu7n veiex codice Al'. Remensi dia-cesi Civitate Lnudu.-
7ion7iihii aliter in
Cetitu-
seu S. Richarii, quod di.vcesis A)7ibiane>isis monasteriu7n erat Lauduiii Clavati, .sanc ta-Cilini, matrisS. Remig-ii. Simiies
:
commemorationes
:
auctariis Usuardinis Bruxelietisi, Aquicincti7io et A7iive7'pie7isi Maximo qxue 0)n7iia int7'a pi'isiinam provinciam Ret7iensem confecta. Quibus adde7ida Uitrajectinion, Leydensc et Ilagenoye7ise, et editiones Luheco-Coionicmsis, Greiil
7êpeiHre est
linia scribere,
quod educatus et e7'uditus fue^ât Remis, seu, ut Philippus ab Eleemosyna loquitur, quia antistes educenda; pubertatis incrementnm
acceperat
Rhemis, indiciu7n estjam tum in S. Remigii77t07iasterio cultamfuisse S.CiVnuam etproin ejus illuccorpus jam fuisse translatu7n.Non eni^n a7iteo7n7%em hominum 7ne77wriam in universa diceeesi Remensi S. Cilinia colitur ; cujus quippe no-
Moiani. Ex Moiano transtidit Baronius 7iomen in Mariyroiogiiim Romammi qitod et receptum in Parisiense. Non Laudntio', sed Remis adscripta S. Cilinios memorm il/ar. E tyrologio Eb7'oice7isi, atque his quidetn verbis
veni
et
S. CiliniiE
Rerais sanctje item Cilinim, niatris beati Reniig-ii
Remensis episcopi, quse
men
etfestivitas 07nnino
adhuc ahsimt a Brevia-
ip.sura Deo priBnuntiante concepit et felieiternatum .sanctissime educavit. 13 Verum, si has in Martyrologiis factas com-
'V"*?"'''
rioRonensi, quod anno 1630 Ludovicus a Lotha7n7\gia archiepiscopus edendu7n curavit; neque
77ie77iorationes excipias,
numqua^n
late
propaga-
}"""'" <''<î-
sxculum xvm illuc iltatum fuisse sedperagebatur tantum in archimonasteyno, quod

scio id ante
Iniignes reliqviee
tus fuisse videtur S. CilinifP cidtus. Utjam motiui, in Brermrzo Remensi dicecesatio antii 1630 7iii re-
]^-^]!"^î]
'fZiviZ"*
serva{a
in S. Bemigii
fiemii.
valde fi7'mum atque id unum certiim a longissi^no te^npore usque ad conversionem rerum Gatlicaru7n, quibus superiori sxculo non minus 7-eligio quayn regia majestas prostrata est, S. Ciliniae corpus seu salest
;
modo memoraham. 11 Verwn 7ieutru7n argume7itum
peritur in S Ciliniffi ho7iorem et in Breviario anni 1759, 7ion ad die^n 21 Octob^Hs, qua fit de octava dedicaiionis, sed ad 29 ejusdem mensis offtciwn se7nidupiex 7)iinus pnpscribitur. NU quoqiic iti.
;
dicitur i7i Bellovacensi an7ii 1554, neque in aliis posteriorihus qux penes me sunt. Ide^n dixerim de Ambia7iensihus, quotnwi antiquissimum, quod
est aiino etia77i 155 1. Cameraquoque utor et pluribus poste. rioribus neque hic quidpiam de S. Cilinia 7êperireest. Neque in dicecesibus Tornacensi Bono-
habearyi,
excusum
Remigii 7nonasterio servatui7i fuisse, pretiosissima inclusum arca. Eam capsam laminis aureis coopertam appellat Mariotus (2) ; scriptores Gallix Christianx auctx,
7totabile7n in S.
tem partem
censi, edito 1500,

:
7iiensi et
S Audomari aiiquid
.
dei^. Cilinia aciutn

.-
altare 7naxit7ium laudantes, hsec tradide^-e
(3)
assurg-it, triplici velutcontig-natione distincta; inferior,quEequadrat!i est,B. Gibriani thecam continet ; media S. Cilinias ; superior ele-
Pone aram pyramis
de Catalaunensi nii haheo quod dicam adeogue, quantum sciam, peractum est tantum 8. CiliniEe
festum in ditecesihus Laudunensi, Noviomensi, et sseculo xviii in Remensi, adeoque et in Suessio- r

nensi ; in cujus Missali, anno 1745 ediio, notatur ptddie festi fiiii sui S. Prnncipii, epiS' copi Suessionensis, id est 24 Septembris ; quod postea mutatum, suppressa omni plane de Cilinia commemoraiione S. et S. Principii redacto : sic res Officio ad 7'itu77i simpiice-m habet in Ordine divi7ii offlcii recitandi in dicecesi Suessionensi anni 1827. Ex quibus eiiatn iiquet quam varius et instabilis fuerit S. Ciliniie cultus, utpote cujits nomen jam insertum, jara detetum
fuit in libris iiturgicis, i7iscriptumque calendariis
g-anti lipsanotheca, instar
pyramidis, brachium
S.
Philippi apostoli continente, exormitur. Hi7ic quotan7iis feria secunda Pentecostes depoiiebatur
,
S. Cilinise
die
clerici
feretrum, xd in processione, quam hac metropolitame ecclesix instituebant,

capsis reliquiainis
(4).
aiiorum monaQui usus S3ecuio XIII jam exstahat, siquide^ti anno 1309 abhas Altiviliaris, qui coniendebat feretrorum delationem 7ion de jure, sed de benepiacito fuisse, adeoque SS. Heleiiê et Nivardiiipsanoihecas non miserat,coram curia ecciesiastica'causa cecidit{o).
sieriorum publice deferretur
1790 insc7'ipta est theca S. Cilinias cwm reliquis capsis aliisque cimeliis inventario seu indici, quem municipes Remenses fecere (6) ; gu^ res viam siravit ad rapiiiam auri et argenti et ad
una cum
ad 5
Ap^ntis,
Anno
Ociob7'is.
ad 24 Septembris et ad 21 et 29 Quod autem in mutando die cuitus iam ad marginem Mariyroiogii sui Uni,
faciies fuere recentiores ,videtur inde 07'tum,quod
Casteiianus
sacrarum reiiquiarum inhumationem. Anno 1792

hasc violaiio perfecta est.
S- Ciliniae
versalis scripserat S. Ciliniac, matris S. Remigii, naialem die 21 Octobris notatum fuisse quod
me-
"oria in
mar-
Sub 7nediu77i saeculum ix 8. Ciliniam Cceiitum jam accepisse honores ex his,qu3s fuse deRucbatdi
V?-'
Einonensis ca7'7nine disseruimus, sponte sequitur.

(I) Cfr L"Ex[iiIIy, Dictionnoirc
iiaJTc
virgo Meldensis , cotebatur. Verum tam antiquus est S. Cilinife Laudunensis seu Remensis cuitus, ut id assertum divinatio potius sit guam conjectura et
videiicet
dc
17(i.
eadem
die altera Cilinia,
dc
la
Prance, t' Laveigmj, ct Diclion-
Rcims,
pag. 25.
(li)
Ihid.
loc.
cil.
{6;
Ibi-I.
pap
ps^.
uiiivcrict dc la Franrc, \' Lavergni/.

liisl
(2)
Mclropolis Ke-
(7)
Bouillart. UiUBnli Maiiyrologiiim iofcrum,
mcnsis
lib.
in.
cap.
10.
lom. I,
pag. 3!i7.
Chrisliania, lom. IX, lol. 222.
(5]
tialtia
i?glisc3
xnxi.
ct LTi.
(8) Ibid. pg. 173.

lltid.
(9)
ISuardi Marlyrologium, png, tv

ll>itl.
(<)
TarW, TDisors
dcs
(10)
pug. 6HJ.
(Hj
pag.tvi,
Octobris
Tomus IX.
45
ut
} ;
ACTA SANCTORUM.
seu Direciorio Nivernensi anni 1637 plane omiiti D
lU vices forie inveriendte sint, Quocirca prxslai
hxcetaliamuUarelinquereinienehrisquamfalso lumine affundere. In fineadjiciam in Kalendario
nomen, quamquam S3bcuIo ix ejuspromovendamgloriamprocuramtiiiiussedisaniistes.

S. Cilinise
DE
V. D. B.
S.
AVIA VIRGINE ET
IN GALLIA
MARTYRE
SYLLOOE CRITICA.
Gesta parum nota
;
cultus in pristinis dioecesibus Parisiensi,

et aliis.
Bononiensi, Rothomaaensi, Venetensi, Remensi
aacuio ponxE
VI.
Aviam inier prieiermissos ad diem % Maji reiiderat Papebrochius, eamque simui cuyn AUifereS. L 1* (? Ursida iiiustrandam remiserai ad diem posi momius a Casteliano s. Vrmio-.aiii 21 Ociobris. Sed brevi i'remiuif.>"esse, pauca de ea in chariam jecit fi^c rccia non in appendice ad eumdem mensem Majum (1) iia B tamen ut omniapene integra reiiquer-it. Quapropierhicfidem addere conabimur promissis qu,v decessor inier PrcCtermissos ad % Maji pubiice fer>t
etiamnum sacrarium cum
^.
domicilio ejus nomini dicatum, quod ab orani sevo ab anacboretis excul-
tum
fuit.
2 Imbieviiice in
Normannia, ubi capella

est, aiia
S.
Aviae idnmnrujrm
''"'* """^"
olim Quoque condita

iur, ui
o?nnino perhibeban-
ex vetustis carminibus gatlicis, quorum exempiar typis impressum illic oiitn asservaba- k tur (6), novimus. Tradebaiur hoc scripio S. Avia
virgis
ei scorpionibus crudeliter fiageiiata fuisse corpus ejus, iia Ccesum ut ossa apparereni, hirsuio ciiicio a barharis confricatum ; aqua caiida et saisa exasperaix piagse ; mamillse culiris obtucarcere sis desectce, aliaque addita tormenta virgo, sed divino iudein maceraia fuisse beata mine recreata atque etiam consolaiione angeli cceiesiis, qui caiice^n passionum ut Chrislo Domino osiendii; adeoque beata Maria Virgo ei per carceris crates ternis hebdomadibus ires panes aibos, angelorum manihus factos, porrexisse ; interea barbari non cessasse a minis ei leones ad eam misisse, qui nedum nocuerint ei poiius serviverini,donec tandem vitam pro Christo profuderit. Sed planum est hsec ex aiterius sanciie Passione, ornatu aiiquo adjecto, afficta fuisse, que;
,.g
dicece&ibus colebaiur cit, Porro inquinque saiiem neque uspiam fere de ea iradebantur eaS. Avia dem. Confusa fuit imprimis cum fhia S. Aurea, quie in S. Elisabethx Schonaugiensis de S. Ursu-
sociabus Reveiationibus fiiia regis Sicilise fuisse perhibeiur ei S. UrsulcV socia. Hcccomnia licet fabulosa sini et pi3R phantasi/e ludibria, ut
la et
in Commeniario de S. Ursxdafuse ostensum est, piurimum amplificarunt Damasus a S. Ludovico,
Carmeiiia Provincite Turonensis {1} et FranciscusGinj cx ordineMinimorum^^)-. adeo ut lapsus fuerii Papebrochius, quum S. Aviara cum S. Aurea Parisiensi, qiuedie i Ociob?-is coiitur, confusam fuisse dixit (4). In Bononiensi agro cuiium quoque nacta est, sed aliis omnino iaudibus ornaia. Ibidem quidem de turma S. Ursidx fuisse dicta est sed ita ui, quum Ui^sulana classis Rhe;
madmodum vel
manifesium
esi.
ex soia ieonum p?\vseniia abunde Hinc tamen in muro exieriori
num
versus pergeret, ejus navis, a reliquis avul-
sa, appiderit
quse civiias ad liitus maris e yêgione AngiicV esi, in tractu cui nunc vulgare nomen Pas de Calais. Accipe historiam a
Bononiam
Maibrancquio
(o)
Ad Bononicum portum, inquii,
tempestate jactatam aUcram earum (scilicei navium S. Ursulw et sociarum) navim fuisse testimonio est Aureaseu Avia puellu, quiEillic e rate suum prope ouus etfuudente projecta est, et ad littus eviisit Bonouicum. Exceptji ab indig-enis sedemfixit in Moriuis, iu silva. cui Diverniaeoppidum estconiermiuum, quatuor Buuouia dissitum leucis, idque ad Komanara viam. Ulic aliquot trauseg-it anuos cum multa sauctimoniiB laude, donec alia rursum facta est
incursatio hoslium, qui virginem eyregue suje pudicitiffi et
ecciesise seu capeiice, quam oiim Parisiis habebat, cernere erat imaginem ejus anagiypham, quaper fenesirse crates prospiciens exhibebatur [7j Roihomagi vero in tempio eremitarum S. Augusiini piciaerai tu7^ri inciusa, ad cujus pedes cernebaNanneiis tiir angeius calicem ei demonstrans (8) demum vir coronaius etapuero ( forte angelo sociatus eidem offeri caiicem in speciem fere via; ;
i"'
tici (9).
In dioecesi Veneiensi in Britania Armorica, in

2
!/"
""""*
'"
qua ad
tio
Maji secundum Proprnum Sanctorum

S. Aviae virg-inis et (10} et
''"^'''*''""'
relig-ionis castra
tutantem exocularunt,
capiteque plexevuut. Ita fert, additMaibrancquius, anno scribens 1639, Diveruiensis traditio (equidem
sic
tuor
rem raihi retulit istius oppidi quadraginta quaannorum curio) el antiqui adhuc loci monimenta advenas ad se pelliciuut. Nam residuum est
martyris comraemorajuxta ProptHum anni 1660 S. Avise virg'iuis et raartyris (officium) semiduplex de communi [W), ferebatur ea apparuisse in V\e\xmQ\ec pi-opeoppidum Avray, ibique sanctificasse sessione aut tactu ei benedictione sua iapidem et ditos fontes, non procid amari sitos. Ex hac persuasi07ie ortus mos imponendi pueros debiles vel in foramine hujus lapidis veiin aitero fonte,(in aitero
anni 1652
febat
notAoi"<i3"'
ei
mmtnti.
auiem ocuios
iavant.) Qua 7âtione quum, ut tradi' tur,mutt-ispue7ns g7êssus obtentus fuisset,(ratione
(I) Acl.
SS. tom.
Vn
ilc
Moji. pag. H-tS.

rciifer,
12) Sainlc
Uisulc
et sotjq.
triom-
plioule ilcs ctcurs.
dc VcmiiirtSe. pog. 337
3i9, IcsVies dcsSoints, tom.
1.
col. S.
IS-tS.
(7) Acl.
cfi-
(3)
{i) Art. SS. loni. Les vics ilcs Siiinls, lom. I, col. i341 cl se(\i\. VII Msiji (laf;. H42. (5) Dc Morinis. lili. ti, cap.oO, lom 1. pag. 182. (6) Uamusc dc S. Louis, Saiulc Ursulc iriompliuulc, pag.
Maji, pm; 542. (8) Damase de des Saiiits, lom. 1, col I34G.
Louis,pag Zi9,
SS. lom. VII Guyjcs Vies
(9)
(10) Att. SS.
tom.
I.
Maji. pag.
Damase de S. Louis, psg. 350. 1G9. (11} Trcsvau-x, les V les dc3
Saints dcBrelogne, tom. l,pog. xxx?.
nominis
/
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. A nomznis
ab his qui ani seu viara ire 7ion poterant invocata est) ab accotis et pcregrinis putcrum pyôpefontes sub S. Avije nomine et patrocinio exstructum fuit oratoriumîn quo remum manu tenens exhibetur (-2). In eadeni dia-cesi exstat paroecia, unam leucam septentrionem versusaVenetis distans.cui vulgo nom<?nSaint-Ave(3) seu Eve {i);quam formam masculinamjam pridem in 7-otidis nobilitatis krmorican<B in usu fuisse testatur apud R. D. Tresvaux (5) Atexim Lobinavius. Brroneits hicscribendi modushinc oyHusqiiodser'
(1 )
,
333
ctom ^ "
(ut ssepe fiehat
donis Houisier, parochi S. Mederici, statuerunt

viiain
U7-sulanarum monialium amplecli; de qua

circiter 1620 (IS) certis conditionibus conest îier moniales con^reg:ationis sauctffi
reanno ventum
passu
UrsuliE in suburbio Parisieusi sancti Jjioobi de Altoet matrem et sororcs degentes in loco dodicato
sub nomine seu invocatione .'ântie X\'m aeu Avitw, S^'Avoie,m urbe Parisiensi,nobili domicella M)ig-dalena
1 Huilsiier, dicta de St- Boefve, (fundatrice atterius conventus Ursulani Parisiensis,) dotnuto jnm dictam domum .sanctai Aviie de sumnia miilc Iibra-
monem-nacitô SainteAveseiiSaint Evenon atiter effertur ac Saint Ave seu Saiut Eve. Partem retiquiarum ^. kvmpossedet parcecitV hujus templum (6). Pterceque aliiB sacne exuvise servari dicebaniur oli^n in abbatia pueltari Cisterciensi S.Antonii
rum Turouensium annui
et perpetui redditus (19).
Consensit parochus die \Q Decemhris anni \Gnet cardinalis de Rctz probavit die Januarii ayini
1
sequentisi^lo).
regicV (il)
ad Campos (7); negare non ausim, sed timeo nepotius unius Ursulan^-B Coloniensis virginis fuerint.
Anno IGî concessx literx patentes Novumpostea ibidem conventum wdifi
Mettentum ad Sequanam venerabatur eam ut patronam titutarem sui templi, atque ejus nomini capellas erexit Imhlevilla in dicccesi Rothomagensi et Bellavilta in Rhemensi. Imhlevitlie historiam vernaculam servatam fuisse diximus. Bellaevillce exstabat vetus officium proprium novem B tectionum, martyrium continens. Ibidem hahitabat eremita. In Mante, Vernon atiisque Normanniie locis solehat invocari in omnibus fere animx
t
caverunt Ursutamv moniaies, qtuv ineunte ScVcuto xviii e7-ant numero octoginta, magnie puellarum midtitudinidoctrinamsanamcommunicantes{ii). Clausa hcvc domus anno 17'.iO et in parie ejus soli
annoiSOisynagogaJiidxorumexstructa fuit ('23). 5 Mifnon est non annuntiariS. AviiB memoriam

in martyroiogio Parisiensi cardinaiis de Noaiiles; contra in Ebroicensi ad 2 Maji tegitur ; Eodom die
sanctae AviiE seu Advi.sic virginis et martyiis, cujus
,
'.,
,.
<'
Kbroi^Z' nhi. Qua

'^^'"' '"'*'*
^"
memoria tum
Parisiis, tum etiam in Areraoricis 11.11. . celcbris est. Aliquot tn locis cotitur die Maji;
....
'"-'!'"" '"'"'
tideiitur.
corporis necessitatibus. Colehatur etiam in ec-
olim ejus festum agebant Ursuiamv Parisienses
iiem Patisns
Av^ffi""
fata lur,
fxpUcln-
Auretianos ; in Troissy, parochia pristincB dicecesis Suessionensis in Campania; atque etiam vetusta ejus imago cernebatur in templo vici La Queue, in Briat et in S. Michaelis Posiaci (8). 4 Vertsimititer Phiiippo Augusto, S. Ludovici proavo,regnante, consecrata est Parisiis sub ejus^^^ sanct^ patrocinio ecclesia (9); unde adjacens
clesia cotlegiata j^rope
prima die dominica ejus mensis cum officio de communi martyris et indidgentia pienaria (21).
Ex
siis
dictis
et
manifestum est^,
\\\xvi
cuitwn Pari,
maxime in duvcesi Veneiensi ubi vico nomen suum ante omnem hominum memoriam
communicavit, mutto antiquiorem esse ScVcuto vii seu potius XIII, quumper SS. Coioniensium virginum reliquiarum dispersionem haymm pietas et retigio per Gaiiias propagata est, et proinde S. Aviam nulio modo de earum numero haberi posse. Quin etiam credibile non est eam cum S. Ursuia exBritannia solvisse et ad Bononiensem appuiisse
platea nuncupata est Sainte-Avoie, appetiatione eodem modo detorta ac iatinum via in voie. Id oratorium cum adjacentibus domibus partim coemit
anno 1283 Joannes Sequence, parochus S.Mederici, partim ejusdem ecclesicB canonicianno 1290
Triennio in eo collocatse BoDie Mulieres, seu pauperes vidu3e,que vivendi modum Beghinarum adoptarunt (11). Paido ante annum 130S (12), expensis (nifallar) Joannis Hersant, parochiS. Mederici (13), capella seu oratorium de dovo factum
(10).
agrum
ad
summum
admiiti posset
eam
Bri-
Scscuio v exeuide aut potius vi,
quwn
tot aiii
tanni (quemadmodum in Commentario deS. Ursuia declaravimusj in Gatiias confugerent, relicta

patria,in itias partes venisse non enim pr;epropere negandum est eam gente Briiannam fuisse; secics non inteiiigeretur quarea BriiannisArmori:
(;
in domo Bonarum mulierum sita Parisiis infra portam Templi in terra et dominio de parochia ecclesiae S. Mederici (14). Ineunte sasculo xvn ruinam trahebant sedes (Iti) atque anno 1610 tres tantum (16) ei anno 1620 novem supererant Beghinae (17),
canis,vixaiios olim qu/im suos sanctos cotentibus, ecciesiasticis honoribus donata fuisset. Reliqua,
qutv tradit Maibrancquius, nuiiam diffundiatem
quum
(1) Act.
h3S melioris vitse desiderio et consitio Gui-
Avia extra diem suum, ^ quod erronee adprxsentem remissa fuerit.

habent. Atque hzec de
S.
(12) Lclteuf, Hisloipe elc, pog.
SS. Auclarium. tom.

I;
Octobris, pag, 25.
(2)
Giry,
Ics
272-(l3) Du Brcul, Aaliquil^, pog.

(IfiJIbiii.
Vics dcs Saints, lom.

(3)
col.
i3i6; Damasiis a S. Ludovico. jiag 3i7.

la
6t5 {li)Lcbnif.
pag.
pi.g.
272. -((5) Du Brcul.pag.CI6.
Dictionnaire universel de
Saiiils
Fraucc, lom, IV, pag.

I.
4t)0.
670,
(17| Ibid. pag.
27i
(18) Iliid
pog. cit. (IH) ShuvoI.

dcPariti, lom.IH.pag.
{4l
Tresvaux. Vics des

cit.
de Brelagtie. lom.
jBg. li.
(5) I-
tlisloircct rceherclics dcsanliquili^n
(ic la villo
lid. loe.
cit.
(6)
llid. loc. cil.
tom.
I,
col. IS-IO.
;
Du
(7f
Giry, lcs Vics des Saiiits,
liO.
et
(20)
Iliid.
pag
cit
(21) Duluure. Ilntoirc rivilc. polilique

lea
(8)
Damasc de
ct
S. Louis. pag.
(ie
550
ct
351.
~
I.
moralc dc Puris,
lom. V, pag,
les
tom. V, pag. 457, Pari-, ll*2-1. (22) Ciry,

I, tol.
(9) Ibid. loc.
Brcul, Antiquili^s
Paris, pag. 615.
(10)
tom.
Vicsdcs Saint, lom.

ris.
13i6.
(23)
Dulaurc,
Ilisloire
dePa-
Lcbcuf.
Ilisloire
de
la villc
de lout
le
diocise de Paris,
VJ7
cl
458.
(24)
I,
Act. SS. lom. VII Maji, pag.
pag. 271 et
272,-
(11)
Du
ISrcul,
AnliquilOs dc Paris, p8g.6)[i.
H42ciCiry,
Vies dcs Sainls, tom.
pog. I3<6.
: ;
\
su
ACTA SANCTORUM.
DE
S.
DOMNOLENO, CONFESSORE
IN GALLIA
IN
V. D. B.
AGRO AUTISSIODORENSI
SYLLOOE
unicus. Cultus S. Doranoleni; incognita gesta; distinctio a S.
Domnoleno
Lemovicensi.
SMCVIO POnTE
TIJ
EXEUHTE.
S. Domiiolc-
nns, niemora-
Im inMurCyrologiiB
abba-
tixS. Laurmitiiet
I-ycclesia Autissiodorensis qu^, ut ait Tillei montius in Vita S. Germani AutissiodorenJsis, citatus a Carolo de Caytus in Martyrologii a se editi prologo, etsi non aliis titiili.s, tamen mag"no Sanctorum numero, et inter Sunctos eminentiore pietate fuit commendata, recolit hodierna
,
Awinionodeit
doretiBt,
die
men suum
dit
templo
popularem suum, his annuntiatum verbis In dioecesi Autissiodorensi prope abbatiam sancti Laurentii juxta Conadam, beati Domuoleni ; cujus
nulli atii, quos scio,
vico,
meminerunt
typis editi sacri
Huc autem, ut in annotatis adjicitur, inductum est Sancti hujus nomen ex Martyrologio dictae abbatise
fasti prieter
indicatum Martyrologium.
debaro aiiunde incognita mihi est, neque in tdbidis geographis GaliicV Cassini utlus mihi apparet prope vicum S. Domnoneli iocus, cujus nomen aliquantisper ad Leodebaro accedat .Vicus autera ilie, Sancti nostri nomine insignitus Antissiodoro exeuntibus africum versus jacet, inter Ligerim fluvium et rivum nodam (Noain), et inter duo nota E satis oppida Condidam , Conadam seu Conium (Cosne) et Caritatem (Charitesur Loire.) 3 Porro iicet de prsssenti Sancto Doranoleno eidiitiwius nihii fere cognoscatur, et alter ejusdem nominis ^"'^^"^^ t
,
anno 1271 anno lilSfi
scripto, et Calendario scripto.
ejusdem abbatiae In Ordinario, cui Calendarium
Sanctuscoiatur,dequononpturasupersunidocuynenta,nefastamenvideturhosambosinunumconfiare; duptex quippe obstat ratio. S. Domnotenus sciiicet Letnovicensis, dequo Gaufredus Vosiensis
S. Doniiiole-
110
Lemovicen-
istud prfefisum est, feria secundje in Rog-ationibus
apud Sanctum Doranolenum. Hinc patet ecclesiam pra^fatee abbatife vicinam Sancti Domnoleni nomine ei patrocinio insig^nitam fuisse ante sieculum decimum tertium. Cujus rei alterum testi^nonium cotligimus ex veteri Necrotogio ejusdem abbaticV, citato in Galtia Christiana (1) ubi de abhate Barthotomxo, anno 1295 e vivis erepto, hcVc inde desumpta leguntur iv idus Aprilis obiit
Statio designatur
;
annum \\U in sup Chronico scripsit In ecclesia (Lemovicensi) S. Gregorii, juxta monastecirca
.-
riumS. Andreas, turaalus cerniturS. Domnoleni; de quo nihil aliud reperi, nisi quod fama testatur, illum principem Leraovicorum; et ejus festivitas ag-itur
kalendas Julii (4); ctijus ipsius ecclesiam in urbe (Lemovicibus) anno 1105 kalendis Julii concrematam ah hominibus de castro S. Martialis perhibuit Ademarus Cabanensis (5) in Commemoratione abhatum S. Martialis Lemovicensis, et demum cujus corpns e terra eductum Joannes de Langeac, LemoviT
felieisraemoriaeBarthoiomjfius abbashujuseccle^îae,
qui perxxv annos istam peroptimerexitecclesiara,

et acquisivit multa, videlicet
ficavit
duas graug-ias,
,
et
de Montogor ubi sediemit terram de Fonte-
morini
claustra
tam
in
cavam nostrara fecit cum prisione et murorum nostrorura et multa nlia bona libris quam in aliis bonis temporalibus et
et
vicensis episcopus, in locum decentem transtulit et in ecelesia huic Sancto extra muros urbis sacra reposuit anno 1534-, ut habet Gaiiia Christiana (6),-
spiritualibus, quEe long-um esset per sing-ula enar-
idem fortc
ac
etl
quo habemus xsx solidos annui reditus super ecclesiam S. Domnoleni. Preeterea ejusdem Sancti Domnoleni, ut loqiiitur prsefatum Autissiodorense Martyrologiura, nomen etiam nunc retinet vicns, qui vulg-o dicitur Saint Andclain. Atque hinc de cultu satis constat. 2 Quis autem fuerit (ut ejusdem MayHyrotogii
rare, pro
sitos
<
inquam, S. Domnoienus ah homonymo nostro F twn quod non eadem cotitur die, quce gravissima est ratio tum quod ad alium omnino pertinet pagum, siquidem dicecesis Lemovicensis et Autissiodorensis non eadem provincia ecciesiastica clauduntur quod non spernendum argimentum est cum
hic,
Autissiodorensi diversus consendus est
utriusque Sancti cuitus intra augustissimos limites coarctetur. Si tertia et minus vatida probatio huc accedere potest nomina Gatlica diversa
,
saccrdos
denuo usurpemus verba), aut quo tempore
vixerit
Autmiodorensitexeuntissxculi
m.
S. Domnolenus, ignolum. Id unum constat S. Domnolenum vixisse et obiisse in diteeesi Autissiodorensi. Conjicere tamen licet eum esse Doranolenum presb;\terum, cujus meminit B. Vig-ilins Autissiodo-
quoque sunt. Teste enim Siinone de Peyronet in Catatogo Sanctorûm (7), anno 1706 Tolosce impresso apud Lemovices vuigo gailice dicitur S. Domnoienus Lemovicensis S. Dampnolet et 8. Anolet, seu lU Lelong in Bibiiotheca Galiix (5)
,
rensis episcopus in suo testaraento, ut videre est in annalibns Benedictinis D. MabiJlon (2), in quo
habet
S.
Tonnolein vel
S.
Domnolenus Autissiodorensis vuigo audit

delain,
S. Vigiliusait Do ad unam cappam villam Leodebaro meas portiones, quas de Sperio et Doranoleno presbytero habere videor. Quss conjectura si
:
quemadmodum
Sanctus vero S. Ansuperius e Martyroiogio

;
Ounoule
valet, vixerit oportet S.
Domnolenus /?new versus
Autissiodorensi inteiieximus. Atque hxc eo ioci notanda visa sunf, ut cujus acta obiivione obiiterata sunt, me^noria saitem, quantum per nos stat,
sceculi VII,
cum S.
Vigitius circa
annwn 683 supre-
perennis conserôetur.
mum obiisse dietn statuatur (3). Villa vero iiia Leo(l)Tom. XII.
cul 432.
(2)
I,
Tora.
I.
instrum.
(4)
bcuf, Uisl. d'Au\crie, tom.
iiag.140.
num. 2i. (3) LeLabbe, Bibl. nov. Mss.
\f>m. ir, pag.
aSC.
(t))
Cfr Ael. SS. tom.

(B)
Junn.
pig. Rfig.
(6)
Tom.
II, col.
1(59. (7)p8g. 284.
Tom. V,
pag. 25*, edit.t778.
DE
325
DE
S.
MUNNU
SIVE
FINTANO
ABBATE TEACHMUNNENSI
IN HIBERNIA
E.C.
I.
De monasterio Teachmunnu
cultus. Adit
et
oppido Taghmon. Sancti nomina

in Scotia.
et
monasterium Hiense
scriptoribus
qttod attinet,
jlHlfO
DCXSXV.
jag-hmon, olim
J)e
luonafleriQ
Teachnmnnu
et
Iwdierno
oji
pido Maglt-
mon.
pra ter mille frequens. Nomen habet et exordiiim a S. Munnu, sive Fintano, qui iltic exlremo Stvculo H sexto, aut initio sequentis, monasterium fundavit, et multorum monachorum eocstititpater. Posttrecentos circiter annos, Danis in Lageniam irruentibus, anno 917 vastatum est sed redierunt monachi, si Lewisio |2) fides scribit enim monasterium a rege Lagenic-e ultimo Dermod Mac Mur;
.-
Teachmunnu (1), id est, domus Munuu, oppidum est aniiqtwe Lageni(s, nunc
memorantur
(13).
Ad nomen
rintnni
comitatus Wexfordide in Hibernia, incolissu-
mihi constat voces hibemicas linn, finnen album quid designare (14), et in Actis (infra num. \) dicitur Sanctum nostrum album fuisse ac
satis innuitur hoc sensu a biographo noinen Fintani fuisse inteilectum. E.vdem tamen voces etiam
pulchritudinem significant, qui sensus admissus

est in Vita breviori, ut dicetur in Annotatis.
3 Colitur Fintanus
Munnu hac
die 21 Octobris,
Cutmcx
rough, seu Darmitio, abbatiee Fernensi Canonicorum regularium S. Augustini, quam erexerat,
qua etiamnum in oppido Taghmon, in Sancti me- ^'"t'- nibar moriam, nundinx ceiebrantur [Vh). Eum his ver- """ bis annuntiat Mariyroiogium /Engussii seu
,
annum 1160 unitum fuisse. Addit chartam donationis regix etiamnum exstare; de qua tamen re, et consequenter etiam de primo asserto, dubitandi est locus; quMn editoribus, tam novi (3) quam antiqui Monastici Anglicani, non alia innotuerit, quam charta fundationis monasterii Fernensis in qua nomen Teach^nunnu vel aliud aequivatens non comparet. Suspicor itaque nomen
circa
,
,
Tamlachtense 21 Octobris. FintanusfiliusTuIchani, sive Munna, cum suis monachis, qui subju^'-o ejus fuerunt, quos non uret ig:uis judiuii, quorum
:
istiisunt noraina
Lasrianus
:
et
Comanus
etc. (16).
Addit apographum meum nliorum nomina .scripsi in mag-no. Heperi ea, aiphabeticedisposita, in quo-
dam
codice, qui fuit ad usum U. D. Lytifh, sequenti tituio (17) Familia, scu momichi S.
:
cum
l<'in.
taui,siveMunnffiabbati.s, uumero2;i3, quosnoii uret

ig-uis judicii (E.^
Tagh-Moling, quod in dipiomate iegitur, et indicat monasterium S. Moiingi (4-} in Lagenia, Lewisio idem fuisse ac Taghmon, quod profecto erroneum est. Ceterum 7iihii deinceps de monasterio Teachmunnu innoiescit, sed hodiedum ipso in oppido
florere videtur res catholica, gaudetque tempto satis ampio et eleganti.
Murt. Taml. perg-ameno 21 Ucto-
brisj
etc.
Adomnanus, .lidanus scu Aidanus, /Edg-iiius, Sunt autem in dicto codice nomina soium 219,
:
C
Smclinominu.
2 Nomen vero oppidi et diversa monumenta ostendunt, frequeîtius nomen Munnu, quam Fintani, Sancto nostro tributum fuisse (5). Abbas de Teg-munna, inquit Coiganus (6j, nomine Fintanus, sed cog-nomeuto srepius usurpato Munna, sive Mundus; et hoc posteriori nomine, iaiine scribens, eum
ÔfO 233. Utjamcum Martyrologiis proferendis pe7'gamus, ideni /Engussius in szioFcstilog-io metrico Sanctorum, quo unum atterumve lantutn in singulos dies adscribit, ad 21 Octobris Fintanum filium Tulcain itidem memorat [i^]. Martyrologium vero Dungaiiense (19) eodem die Munua episcopus et abbas Cluau-cdlinecheusis in Laginia.
*'
I'iutanus aliud
nomen
xxx
crat Munnae. Tulchauus no-
men
patris ejus.
et ducculi erat
chorum ejus
in ejus cong-reg-atione. Fuit
familice Maine,
vocaremavultJoannesLaniganconjectatanomine ad quam pertinebat materVmX^^ni (7), ejusaiterum nomen vetcognomen Munnu dedu(8);
chiia, fiiius Lonani, qui .sauavit
numerus mouaautcm Mo(Fintanum seu
MunfiuJ a lepra quse
ci
erat a prineipio.
De prse-
cendum
nomina,
sed vix crediderim,

(9),
quum
simiiia
Mundus |10), Muuessa (11), in scriptis Hibernorum et maxime Scotorum nonnumquam sint obvia, et noster Sanctus in monumentis Mss. non raro Mundu vocetur (\%). Atque ad hiec Laniganus atiendisse non videtur. Utut sit, adhibitum fuerit prce altero hoc no77ien, ad
ut Muni.s
tenso episcopatu etprxlaiura Vluain-ednecheyisi, deque sanatione a tepra infra dicetur. Quartum denique ex prsecipuis Martyroiogiis Hibortiicis quie a Franciscanis Hibemis, oiim Lovanii degentibus, posl suppressum Cotiventum in Betgio re* licta sunt, Martyrologium scilicet Mariani Gor-
manni (20), S. Eintanum
similiter
bris adscriptum refert.
Demum
ad diem 21 Octohic omittendum
distinguendum a Fintanis multis, qui ab Hibernis

(i) Infra
iium.
13.
(2) Lewis,
Ferne.
n lopograpliical Dictionary of ifc(5]
Anoale* Tigernaci, apud Lanigan. lom.
11,
pag. i08; infrn in Vilo,

5;
laod, Vjs Taglimoii et
Novum
iMona&licou anglic. LoaIliit.
num.
18.
|13)
Acta SS. Febr. lom.
III,
pag. |0, nuni.
ilmi 18jO, lom. VI, pjf;.

(liic
dlrbndc, pag. 13.
H" - (4)
i-i
seq. Cfr
Altcmond,
monosli-
Aoia, pag.35B
(U) Acla SS. Sepl,

.
Colgau,
S. Fin-
Colgan. Aela SS. pag. 215 cl 218.

ctc.
tcm. VII, pag
barto; 0'licilly, lri$licuglisli dictionorj-.
U2
dc
{i',) CarliÎc, a
lopogr.
(5) Cfr llibcrnia el

(8}
Dominicana, pag. 728,
II,
(G)
Acla SS. pag. 132

I.
Diclionarv of Ireland, v" Taglimon

ellensis
(16) Cotlei mi. ItiM. Brux-
Trias thaura. pag. 373,
Dum.
20.
(7) V,
Aclainfra num.
pag.
oum. 5104;
'olganiis, Acio SS. pog. <53,
num.
(f.
Auecclesiaslical hislory of IrelanJ, lom.
AKi._
(W)
Col-
ganus, Trias tliaum. pag. 692. (10) Atta SS. lom II April num. 388; David Camerarû-; (Dempstcru^) ad IS Aprilis; Colganu, loc. cil.
clc.
Codcx Bruielleniii 5305, pag. 235; Cfr Colganu, loc. CoJex BruxcII. 5102. (19) Codcx firuiell. 39. -
cil.
(17) (18)
Codex
(20)
Bruxell. 5105.
(l
Colgoaus, ibid.
(12}
Marljrologium 0'CIery
Indcx;
non
326
AUCTOIII
DE
est,
S.
MUNNU
SIVE FINTANO ABBATE;

clamitautibus dignum Coluraba ad Fintenum inquit quid ad haec Fintene, facies ? Qui respondcns ait si Dominus permiserit, ad Baitheneum virum .sanctum et sapientem enavigabo et si me susceperit, ipsum abbatem habebo. Tum deinde supra meraoratum
:
E. C.
in Litaniis AnglicaDis, quas melius Britanyiicas dixeris, smculi seplimi, a Mahillonio vulgatis [1), inter alios Sanctos Hibernos et Bri-
non
suum alumnum. Omnibus

et
debitum
.-
tones, invocari etiarn S.

el
Muimam.
simulque ex loco Vitx
rxtranm.
Ex his Mariyrologis,
piV?ie
S. Cotumbie moxprofeyêJido,
qux aucto?'em habet
Adamnanum
coaevum, transiit^.YmV-imseu
Munnu annuntiatio in Martyrologos recenti07'es. Grevenus in suo Usuardo, initio sseculi xvi edito, hasc habet de Sancto nostra, nomen Munnu corrupte exprimens : lu Iliberuia, Niimmi Confessoris{2). CeterwnSanctorumBibertiorumBritaîniê
Columbam osculatus et ei valedicens, navigationem prseparatj et sine morula ulla trausnavigans, lonam devenit insulam. Et necdum in id temporis usque, noraen ejus in his locis erat notum unde
:
et imprirais, quasi
taliter
quidam ignotus hospes,
hospi-
majoris, maxime Hibemorum, qui ad terram continentem non transierunt, rara est memorna apud ejusdem Martyrotogos. Casiellanus tamen S. Munnu memor at .ln^coi\& (hodierna)^. Munnu, quartus abbas Iliensis, anno 631- (^). Mendosa sunt locus et digniias, ei prseferendus annus 635, ut infra dicetur; sed recie annotat in margine nomeji Munnu non /lecii ; in Indice vero generali (4) obvius et ei quidam Munnas, nescio ex quibus monumentis, guem eumdem esse conjicit cum S.Muunu, /?z Anglia, ubi serius Mariyrologis innoiuit, eum eiogio exo-mai Martyrologiwn Britannicu7n, vernacule seeculo p^^xcedenti ediiu?n (5), et viix com-
susceptus est. 7 Alia die nuntium ad Baitheneum misit, ejus allocutionem facie ad faciem habere volens. Qui, ut erat affabilis et peregrinis appetibilis, jubet ad se adduci. Qui statim adductus, primo, ut conveniebat, flexis genibus in terram se prostravit, jussusquc a sancto Seniore, surgit; et residens inter-
'idu
t,ic.
'""orem Bai'^'^"^'""'''
B
LoctuAdam-
rogatur a Baitheneo adhuc, de gente et provineia, nomineque et conversatione , et pro qua causa inierit navigationis laborem ? Qui ita interrogatus omnia per ordinem enarrans, ut susciperetur humiliter expostulat. Cui sanctus Senior his ab hospite auditis, simulque hunc esse virum cognoscens, de quo pridem aliquando S. Columba proe
,
pendium exhibent Builer

5
(6) ei
Chailoner
(7).
phetice vaticinatus est
gratias
ait
Deo meo
jayn profcrimus locum Ada^nnani satis am"""' ^ '^"'" 'olum, ex ejus Viia S. Columbse, ubi huius prophe^l ^ lann. S. To,' . . _,, , iHmhamBim- îam dc S. Fiutauo, e)usque adnnpleiionem comsem memorai. Eum vero l''intenum, 7ion Fintanum vocat, in quo nullum imiiatorem habuii, iribuendumqueiilud puto pronuntiatio7ii anghsaxonicce, in qua litteree a ci e vix disiinguebaniur Hunc porro iocum Adamnani de nosiro Fintano agere,
.
.
qui hac die coliiur,
nemo umquam
et Actis
(8)
.
dubiiavit, et
fiet.
ex
toio
Commenta?no
manifestum
Jam
audi
Adamnanum
Sjiuctus Fintenus, qui
postea per universas Scotorum (id est
Hibernorum;
hoc enim nomine usque ad nonum, vel decimuyn sseculum, non Scoti hodierni, sed Hiberni (9) designabaniU7')YiCc\QS\&s,\a.\d.Q noscibilis babitusest,
a puerili aetate integritatem carnis et animae, Deo juvante, custodieus, studiis dialis sopbite deditus,
hoc propositum, in annis juventutis conversatus, in corde habuit, ut nostrum S. Columbam Ilibernium deserens, peregriualus adiret. Eodem Eestuans desiderio, ad quemdam vadit seuiorem sibi amicum, in sua gente prudcntissimum venerandumque cleri-
agere debeo quidem in tuo adveutu, fili ; sed hoe indubitanter scito , quod noster raonachus nou eris. Hoc audiens hospes valde constristatus, infit forsitan ego indignus tuus non mereor lieri monachus ? Senior consequenter inquit non quod, ut dicis, indiguus esses, hoc dixi, sed quamvis maluissem te apud rae retinere, mandatura tamen S. ColumbiB mei decessoris profauare non possum, per quera Spiritus sanctus de te prophetavit. Alia namque die raihi soli seorsim sic prophetico profatus ore, inter cetera dixit hsec mea, Baithenee, intentius debes audire verba statim uamque post meum de hoc ad Christum sasculo, exspectatum et valde desideratum trausitum, quidam de Scotia Frater qui nuuc bene juvenilem bonis moribus regeus aetatem, sacrae lectionis studiis satis imbuitur, noraiue Fiutenus, gente Moccu moje [Vide Annotaia ad Acta num. \), cujus pater Tailchanus vocatur; ad te inquam perveniens, humiliter
:
:
cum,quiscoticeft.
e.
/iziernicejvocitabatur Columb-
crag, ut ab eo quasi prudente, aliquod audiret consi-
tMtiieiTcii;7,
, eomoiuto,
lium. Cui cum suos denudaret oog'itatus hoc ab eo respousum accepit tuum, ut aestimo, a Deo inspiratum devotumque desiderium, quis prohibere potest, ne ad Sanctum Columbam transnavig-are debeas? C Eadcm hora casu duo adveniunt monachi ColumbEe, qui de yua iuterrog-ati deambulatioue nuper, ajunt, de Britannia remigâutes, hodie a Eoboreto Calgachi venimus. Sospes anne est, ait Columb-crag, vester Columba Sanctus Pater ? Qui
: :
ipsum suscipiens, inter ceteros adnumercs mouachos; sed hoc in Dei prsescientia priEdestinatum non est, ut ipse alicujus abbatis monachus fieret, sed ut monachorum abbas et ani- Y marus dus, ad cceleste regnum olim electus a Deo est. Noles itaque hunc meraoratum virum in his
expostulabit,
ut
insulis, ne et Dei volunsed haec ei intimans verba, ; ad Scotiam in pace remittas, ut in Lageniensium
nostris
apud nos retinere
tati contraire videaris
(provincicV Hibernias) vicims mari finibus mouasterium construat, et ibidem Christi oviura pascens
gregem, innumeras ad patriam animas

perducat.
coelestera
illacrimati
cum magno
ille
salvus est noster per
dixeruut moBrore vere patronus, qui his diebus nu:
8 Hecc audiens sanctus junior, Christo, lacrimas .1 mtietmam. fundeus, agit gratias, inquiens sedundura S. Co- UeS.Adamlumbae prophetiara fiat raihi et rairabilera prsescien- """" '' ''7"'
:
Knten
commigravit. Quibus auditis et omnes qui ibidem inerant, prostratis in terram vuUibus, amare flevere. Fintenus consequenter percunctatur dicens quem post se successorem reliquit? Baitheneum, ajunt.
ad
et
Christum
Columba
tiam. His denique diebus verbis sanctorum obteraperans, et a Baitheneo accipiens benedictionem, in pace ad Scotiam transnavigavit. Hsec mihi quodam
^^^^^
a,rai">-
narrante religioso sene presbytero, Christi milite, Oisseneo nomine, Ernani filio, gente Mocu-Nietb-
Vctcra Analccln, cdit. 1723, pag. 68. - (2) SoUerius, MailTiologium Usuardi, pag. til8. (3) Martyiologc univcrsel. Paris, 1709 (5) A mcmorial of ancicnt Brilisli picty or a (4) png. HKO.
{i)
ta, lora. II,
png 213.
(9) Fiokerloii,
II, bttg.
tom.
(8) Tom. II Junii, pag.200, mim, H ctseqq. An cnquiry inlo ihe hisl. or Scotland, edil. 1814, 223 ct seqq.; Acla SS. tom. II Martii, pag. Si7, num.
Brilisb Mortyrology. Ixaidou,
17G1.
((i)
Marlyra, clc. London, 1813, tom. X, pag,
Thc lires 454. (7)
of thc Falhcrs,
ct seq. ct
psssim in Actis.
Briianuia sanc-
corb.
corb, indubitanter didici
qui se
S. Fiuteni, filii Tailchani, audisse testatus est, ipsius monachus. Hucusque S. Adamnanus, post S. Columbam abbas
morata verba, ejusdem ab ore
DIK VIGESIMA PRIMA OCTOERIS. 327 omnia supra meeadem Acta asserunt, paulisper examinandum
est.
*ccTom
C.
10
Hiensis, ut videtur, octavus (1). Ejus Acta data sunt a decessoribus, ad diem 3 Septembris, ex
quibus hxcpauca excerpimm. Adamnanus, quem fi-25 natum autionant (2,!, anno 677 (seu potius 67S, siquidem Quatuor Magistri, ex qtioruJ7i Annalibus hic numerusassumptus,unu7n
circa annuni
4, iti schola .. Coiumbmin ilvkille mairdiathrib, Hiber- kiUediicipulu nicv 7nonasterio, hic Sanclus habitaret, edoctum non fuit. Atqui ex Baertio (7), atiisque, qui S. Cotumbx
Narrant iiimirum Acta iium.
S. CotumbcV,
dwn
Acia lUustrarunt, certo discimus,
eum
annum demere
solent), vel ut pliiribus
(;il
placet,
anno Gl^factusest abbas Hiensis, atqueadeo, licet presbyter tantimi.primas tamem et caput oninium Cohimbensiwii monachorutn, tam episcoporum, quam presbyterorum aliorumque, qui in Scotia hodierna et Hibernia degebant. Cujus oi-dinis inusitati, ut Beda loquitur, non semel in Actis nostris data est declaratio (4). Functus est tegatione ad Alfridum regem Northuynbrix et deinde ad Hibernos, id legitimum tempus celebrandi Pascha doceret. Obiit vero in insida Hiensi, anno 7()!i vel 7nl, post annos prcviaturcV minimum viginti quinque. His positis, qit<v de S. Fint;ino refer^ Adamnanus,
pacne co.vvus, et ab ejusdem discipulo Oisseneo edoctus, retiquis omnibusnar^âtionibus, quie recentiores sunt, preeferenda esse nemo non
ei
exsulem ad Angliam transiisse, et usque num mortis 5117 ibi habitasse. Aliunde ad annorimus anno .m S. iMntanuin nondumexcessisse juventu^ tem inwn. preeced.). Quod si in schola S. Columb.v /uerit, in Hibemia habitantis, factum est id nrofecto ante annumbQ-^, debuitque tum annorum esse nummum duodecim, adeoque nascicirca annumhh^. Ex quodeducereturanyio obitus S Cotumbce 597, no7ijuvenem, sed vn-um fuisse mnturcVcVtatis, a>mormn scilicet 17,quod ex Adamnano /esteprcvomnibus, qui nobis prêsto swii, Me digno, mdtaienus potest admitti. Idqueevsequentibus etiatn conftvnabitur. 1 Esi et altcra Actormn twst>witm
cula, in
et
an7io 563
na>'}Yitiun-
Mflc verititttite
videt.
acde eop>-ophetans (Act. >ium. \). Constat quidem ex vita S. Cotumbcv, eum aliqua>ido,post erectwn monastermm Hie7ise in Scotia, per Hibo-niam
iter habuisse (8), sed reliqua qiuv adHciuiitur verosimite est nutto fundanioita 7iiti prinio exsile>itio Adaninani.Hice>ii>nptu>'ies in Hibomia versatus est, ejus 7nonaste>na visilavit [U)l et ex accepta notitia dico-e potuit S. Fintanurn per neve>'sas Scotonim {id est Hibe>mo>-ui) ccclesias
:
qua S. Coltmiba, in Hibomia iter age>is curru vectus, puero Fintano obmus exhibetur
eti Duiii uff|.
'/iiam tijilim,
B
S. Columbge Hiensis discipulus
fuit.
(!),i
II.
non
De
magistris ejus, ac
mo-
nasteriis ab eo fundatis, et de prê-
nn>-cibilem fuisse, et nihil ia^nende hispropheiiis

gtoriosissi>7ii
p7'0/e>'t.
deces.so>'is
sjii
Cotunib.v
usquam
tenso ejus episcopatu.
Deinde, alquo hcvc sola probatio niihi om>iium ioco est, ex eo quod religiosus senex prebyicrOisseneus, ipsiusiJ^m/aKe raonachns. qni
se
S. Fiiilaiius
moniiiilerium
a,ii,i..
Ei
"*=
X Adamnano
S-
itaque deducimus
primum
omniaab nano,de
Fintanum
st;ttim post
^^ Chnstura saeculo Hy navigasse, ut S. Colwnb.v instituta amplecteretur. Decesszt autemevivis S. Columba, ut pturibus ostendit Baertius noster post Usse-
Colwnbx Hiensis de transitum, ex Hibernia ad
ore S. Fiiiteni au.iivisse testatusestArfa;^his onmibus, etsi maxime in
taudon
San-
insulam
SS. Fintani et ColunibcV 7vdundare>it ne ve^-bmn quidem dixerit. Tene>idmn igitur et iltud,
ctos istos verosiniititer nec in Hibernia, 7iec usqua>n atias. sibi invicem notos fuisse, et insuper
(^
rium et Warxwn fiil, anno 597, die Jiinii, ad quem ejus data sunt Acta. Hoc eodem itaque anno, ut ex Adamnani verbis omnino verisimite est, ad monasterium Hiense advenit Fintanus, juvenilora quidem, maxime respectu habito ad Cotumbam, qui sene.c erat, reg-ens {etateni (suptm num. 7), satis maturus tamen, ut monasterium in Lag-enien[)
vix admitti posse S. 'Pintanum, qtii a>mo:madhuc juvenis erat, a>mo 563, quo S. Columba ex Hiber7iia discessit ,
jam natum
/uisse.
/JÂVmcti
^'"''^'
...-
magistros S. Finqui fuerint tanien pfwter Clericion et sene>n Coimnbo-ag, qui ex Adamna>io innoiescit.
tnni, si
\^
Inquirendum
etia>n est in
S.
Columbam enim non
fuisse ejus magistrmn,
sium, in Hibernia, finibus constrncre eique pneesse posset. Ilasc igitur firmiter tenenda, S. Fintanum
insidam Hy, sive lonam, adiisse adhuc fere juvenem, dicto scilicet anno, et in Hibernia ante iltud teynpus, ut ex tota Oissenei sive Adamnani narratione apparet (num. ^), monasteria yion fun-
7nodo osfensum esi.P>-odetmt dein aiia no>ni>m (in Actis nu77i. 3 et seqq.J, sedpartim atiunde ignoia, p et de quibus. quod Acta nostra satis sincera 7ion
sint, ut iis /idipossit, satis erit taiis dixisse.
paucula
in
A>mo-
Doiique fe>-tur
S. Fintnruis
in schotis
Ex quibus corrigendus Papebrochius, qui exActisS. Lasreani [6| conJicitS. Fintanum anno
dasse.
vixisse S. Conigalti Benrho7'ensis et S. Sinetli. S. Comgnlti, qui natus dicitur annorAO, decessisse
vero e vita anno 601
(11
i,
discipidus esse potuit,
56C in insuta
Hy jam monachum
ad caput
egisse, atiaque
iv VitcS
sedaliom aucfontatem non habemus, quanidtcta Acta levissimx fidei quorum .n admitteretur
,
adjicit quee in Annotatis
edendse
narratio,
examinabunlur. Deinde itidem patet ex Adamnano, S. Fintanura in insula Hy, ante adventum
(supra num.
in fine), et ipsi Baitheno sive Bai-
Fintanus, ante iter Hie7i.se amii f)97 quasi perpetuo de sehota ad schotam transsisset et de >nagistro ad magistrum : quod a viro sa>u-to
S.
factitatuni
terio S.
non estverisimileetin
asserto>nar/is-
theneo, abbati Hiensi,
ignotum fuisse (num.
1)
unde concidunt iterum, quee in Actis exiguse fidei, excudendistamen, quod alia deficiant, de Baitheni
conversatione in
Columbx Hiensis manifesto reperimus fal-
sum. Nuraitaque in schola S. C07ngaili versatus sit

S.
runtur (infra S.Columhse Hiensi

(1)
Hibemia cum S. Fintano refein Actis num. 4J. Num vero ipsi
in
Fintanus, id est in 77i07iasterio Benchorensi,
Hibernia visus fuerit, quod

SW. num.
15.
Acla SS. lom

III.
VI Sepl. pag,
nuin 15
(0) cl seq.
quod S.Conigallus circa annu7n 559 'Vl) verosimilius fundavit,etin quo innumeros rexit monachos, plurimuni dubio est locus quum iîsuper nec
,
(2i
Lanjgan,
tom
png. 12
78.
47,
(5i
Warpo, rsseno,
Lnjiig.in. lor
IH, yu^. 97.
(ii Vidi- loc. cit.
Aaa SS. lom. VI Scptcmljn paj;. 64, num. IC ei num. 2- (10) IbnJ. (12) Acta SS. Maji, (om II, \,g.
{9J
cit.
jwg.
KfO,
(!i|
Tom.
11
QUDj.
17 et seq(i.
loc.
Junu. pag 193,
AiU
SS. tom.
II
Apnl. pag.
cil.
SW.
niim. S: Lanigan, loc.

Aiitifjuitate, in Indicc
lom,
II,
png. 61 ctsefjtj
~
ci(.
\\-l\
L'*jcrius,
(j({.
{7}
Lbrouologicoi Lanigan, loc.
pjg.
ActaSS. JuDii,
cil. (8) Acla. SS. JuDii, loe.
pag. 22S, num.
Adam7iw.nus
328
AOCTORI
DE
commemorent.
S.
MUNNU
SIVE FINTANO ABBATE.

regrinatimi Hibernia et monasteria condidisse, D ac in Heiensi quidem per annosquinque habitasse, antequam S. Columbx mandato, monasterium, Teachmunnu in Lagenensium finibus condendo, obtemperaverit. Deinde, si qua monasteria, pr^. ter Taghmonense, fundata fuerint, hoc saltem prsecipuum fuisse, imo unicum videri quod S. Fintauus gubernarit. Etenim ^ngussius Keiedeus in Litaniis (8) eicentum et quinquaginta tantum monachos subfuisse memorat, Dungaiiense vero martgrologimn multo recentius, ducentos et trigenta vel triginta tres [0) qui numeri uni eidemque monasterio, quoddiu S. Fintanus rexerit, fa~ cile tribui possunt, muitoque piuribus aiii monachorum Hibernensium parentespreefuerunt. Sic sub S. Geraldo, S. Colmani successore, in monasterio Mageo in Connacia (10) monachi vixisse traduntur ter miiie irecenti in Benchorensi et paucis vicinis sub S. Comgallo ad tria millia (11); sub S. Lasreano in unico monasterio jnille quingenti [\%). Insuper id unicum fuisse quod rexerit S. YmiamiBinnuitiocus VitcB S. Msedocijamindicatus in quo fertur S. Mcedocus visitasse S. Munna abbatem babitantem in suo monasterio, quod dicitur Teach-Munnte quasi in aiiis non habitaverit. Quamobrem caute sunt accipienda quse de tot 7nonasteriis a S. Fintano condiiis in Actis E narrantur, et ego, nisi de viri celebritate adeo magnifice Adamnanus loqueretur, falsa hsec esse non immerito dubitarem. Ifi Coiganus in Appendice ad Vitam S. Fintani Sonfûi epi Cluainedhnechensis agens cap. iv (13) de Prsela- '''op"" C'"'"edlinecliendi tis qui post illum manasterium Cluain-edhnech rexerunt, eis quinto loco Sanctum qui hac die colitur adnumerat. S. Munna, filius Tulcbani, quiet Fintanus dicitur, episcopus et abbas de Cluainednecb. Quem episcopatum et pra^laturam merito fabuiam vocat Joannes Lanigan (14) hxc subjungens unde ha2c acceperit Cotganus non indicat
.-
Adamnanus (supra) nec biographi S. Comgalli (1)

id ullatenus
E.C.
pluribua.
idem forte pronunhunc modum scribit Usserius: tiandum,dequoin Hie (Munnu) alio nomine Fintanus dictus, patre na13
De
S. Sinelli m.agisterio
tus Tulcano, matre Fedelmia, postquam 18 aunos cum S. Synello raac Maynacur, abbate monasterii deCIuayn yuis, instag-noErne, commoratusfuisset,
Hy eodem tempore suscepit iter, quo Columba vitam ibidem finivit (2). Verum auctoritatem hic nuliam adducit Usserius, nisi ipsa nostra Acta S. Fintani, qux etia^n prse manibus habuit. Novimus autem pruriginem plurium hagiographomm Hibernix, Acta Sancti quem celebrant, illigandi historiae omnium illustrium Sanctorum ejusdem epochae (3); quas fraus,autpO' tuis ad vulgi narratiunculas excipiendas prompta
ad iDsnlam
S.
chronologia et geographia a decessoribus nostris et ab erudito viro Lanigan freqv^niissime est deprehensa. Attamen S. Sinetti magisterium erga S. Fintanum, faciiius forte admittendum, qua^n S. Cotngaiii,
simplicitas, pi^selucentibus
maanme
quod
iilius
nomen aliunde minus notum diffcilius
B
Teachmunnu
abeo condittim
propter hoita-
potuerit adscisci. 14 S. Fintanus, e monasterio Hiensi discedens, mitiebatur ad Lagmiensium fines, in Hibernia,
lionem
S.
Co-
mari
vicinos (supra
num.
1),
ut illic
monasterium
hmbx.
Joannes Lanigan, ag-gredi fundationem hujus monasterii, quod ab ejus nomine vocatum est Teach-Munnu seu domus Munnu (4). Nos iiidem dicimus et monasterium Teach-Munnu sive Taghmon a S. Munnu fundatum esse, et iiiud ipsum esse, quod S. Columba Hiensis in Lagenia et prope marejusse?ât exstrui. Utrumque his quatuor rationibus demonstrari censemus. Primo ex situ quem novit Adamnus ex Oisseneo, ipsiusS. Fintani monacho et discipulo (supra num. 1) isque loco TeachMunnu omnino congruit. Deinde exipso monasterii nomine, Tey^tio ex Vita S. Aidani sive Msedoci, episcopi Fernee inLagenia, S.Fintano, szveMunnu, coasvi, in qua sermo de S. Munna abbate, habitantem suomouasterioguorft/ice^MrTeach-MunnEe. Locus in Annotatis ad Vitam integer recitabitur (Annot. n ad cap. uttim. Vitse prioris). Quarto denique ex Actis nostris ex hibernica lingua latine versis, non quidem secundum versionem nostram, sed secundum iilam quam Colganus prae manibus habuit. Locus quem adfert ilie i5) et Actorum nostrorum num. 6 respondet, is est Tu diccs illi (sunt verba S. Columbie ad Baithenum): Revertere tili ad lliberuiam, quia caput magnl populi ibi eris et ip?;e vadat ad partem Laginensium,
conderet.
Non
diu distulerit, inquit
sed tribuenda forte schollastEe alicui, qui reperto uno alterove Fintano in Clonenag-b, seu ut olim dicebatur, Cluain-edhnech, et insuper Fintano alio
qui episcopus fuerit, hsec in S. Munnu simul conjicienda crediderit, quod gesserit etiam ipse Fintani
nomeu. Hoc postremum mihi verisimiie. Nam quod ad Coiganum attinet, quidquid dicat modo reiatus auctor, indicat aliquo modo unde sua hauserit scribit enim paido post aliata superius verba Hos abbatis Cluain-edhnechenses ex meno;
:
logiis et vitis
sanctorum, sequentes vero ex anna-
qure dicitur Censelacli, quia ibi eritbonor ipsius et
etiam Usserius in suo porro, sive TeachMunnu, in ea ipsa auslraiis LagenicV parte exsistit, quve olim Censelach vel Kenselach est dicta. Ex quibus omnibus manifestum est monasterium
resurrectio.
Qv^
verba
exemplari
legit
(6).
Taghmon
S.
Num
tum.
alia ron*
Taghmonense iilud ipsum esse, quod S. Munnu a Cohwiba Hiensi jussus est exstruere. 15 At enim eritne hoc unicum ynonasterium a
Fintano in Hibemia erectum ? Si Actis credimus, quorum asserta hac in re Colganus solita
(7), ccenobia plura quorum in ipsis Actis mox obvia et^nt, fundasset. Fieri id potuit , duo tamen sunt observanda.
diderit, incer-
S.
Mag-i.strorura accipe. Menoiogia F porro hibernensia, dempio Tamiachtensi, et Vitas sanctorum in Hibemia conscriptx, ut toiies a decessoribus nostris dictum, non sunt universim tuta monumenta, et aliquoi libr-is Annaliumejusdem regionis, quod ad fidem faciendam attinet, longe cedunt. Videtur mihi Colganus spectasse ad soium martyrologium Dungaiiense, cujus annuntiationem de S. '^miz.âo supraprotulimusnum. 3, in qua eadem verba prodeunt ac a Colgano sunt usurpata. Alia enim monumenta in quibus hsec obvia sint non reperimus, nec ipsi annales Dungalienses, seu Quatuor Magistrorum, ut supra
libus
Quatuor
fidiicia
amplectitur
nomina
Coiganus indicavit, licet in eodem monasterio ac martyroiogium Dungaliense sint confecti, hsec hahent nec denique sxpe laudatus Coiganus, licet multis iocis S. Fintani sive Munnu memine;
Primo admiitendum non esse, ut Acta referunt (infra num. 8, 9, 10 et 14j, sanctum virum diupell)Acl!i SS. Maji, loc. oil.
(2) Loe. cil. pag. 485, cdit. 1687; png. 233 ol i04; CfrCariislc, loc.rit. vo Cleemsh.
i>ag.
(fi)
rit,
alias usquam pr^tensum ejus episcopatum aut prselaturam Cluain-edhnechensem adduxit.
pag. 606.
(8) Colgamis.
11,
Acla SS. pag. 4H3.
(6)
Supra- ntim. 3;
Lsiiigan, loc.
cJl.
cfr Lanigan, tom.
pag. 407,niim,
77.-
(10)
AdaSS. tom.IHFeU.pag.OS. (l2)Vi<lc Tom. II, pag- **'' III
(3)
Cfr Lanigim, ilid.
i07.
(4) Ibid.
pag. 406.
Trias lliaiim. pag. 461.
Loc.
cil.
png. 48S.
(7)
(5)
bruar. pag.
infra,
87.num.
21. -(11) Lanigan, loni.
Acla SS.
num. 28.-(i5) Acla
SS. pag. 336.-t<*)
0 ^*"
rum
532 ingeniose convertit.
%m.
^
TT T
r^r.f w.^,,^ LontrOVersia
de Paschate Ceea
T^
lebrando.
Unde orta sit et de u^ Ulldbliei ae

CUI
r.
SynodUS,
r.,10
vtrinque mensispaschalis esset idem. sed nondum ''"^''^' ^^^^^^( utnngue canones alii ad '^f;;;^^'^^'^^^" ^^^^^''rfm. ,^^ l^ru^ epocha incipit ab anno lîb quo Diony.
^^^'^'^'^''^''^^^''''^(^y^-illi^patriarchxAlexan' '^'''''^' '''''''^''''''^ ^^> vel potius Victorianum an~
''''^^^
^^'^'
Hinc factum ut
IDCTOftl
E.C.
dJZZZ
>un,î,un.
^^''î---
interest
S.
.
1
Fintaf^
nus.
A De eadem
Vir.
epiStola
Cum,
ad Alexandrinorum canones
refor.
miani. Gestorura chronotaxis.

Coitiroveriia
nondumomm
rTVr^n
^f~iex^^^^^^^ Hunc " "*/'Âa est.
de PatchalE.
Agendumnuncdesynodo,cuitnActisfnum22)
lapsu Scvculorttm patuit anno 15S2 Calenda''^^^''"^' ^^^ a^ctore Grego.

vitio carere, et
lum,
hulsmodlcoLZrsTaZATgla^Ze^^^^
mitiente Gregorio
ZcZ"''T'''
"''''''"'' ^^''""^ ''"'' '''
^^^'""'^*""
^'^'
nt.., /ôrian;^ e^
Magno, Anglis
Paschate,
BmngeUumpr^dicareco.piletannoVMquando Beda mstoriam suam aZol.ebai, necd^m Brit tonesveterierrorivaledixeranta). Utautemoua
tmtrerThro^^^f,
et
ahunde non
'''''.
^0^
U^JS^^^^^^^^^
Ate "t^^^^^^^^ 7"'''^'"'

itaoue^
pLZ-
7 rT
, ^^. ^''^''oducta
esi
namusnon ^nuHe er^n raiione Pasohatis determmanch, quod d^versis temporibus diverso modo
ractum
epochas nonnullas distinguere. Prima complectttur spat.um temports quod a morte Chmst. usque ad ConcU.um Nica^num etapsum
est
renti^ cum ecolesia o rietali toZentuf 0^^^ ^ nicas scilicet paschales numeraruTt non a luna 16 ad 22, iu ceteri latinZedaUadlVZnc
est,
guoutebantur Chrtsttani universim cyclo
annorum 84. guem a Jud^,s acceperant. Hac ratzoneeumdem omnes mensem lunarem obtinuisPascha essetcetebrandum. sed differebant ,n dtebus flgendzs mensium Uarl,i et Apr>l,s tnter quos neomema .ntercidere debebat,
sent rn quo
mutationem verisimiliter adscribit Usseriusm Sulpitio Severo. ex Aldhelmi McLnenisItola ad Geruntium (9) in qua dici mbenos Zta SuXpitn Severmi (Leri) norum cursum deLripsit.palchalsacramLZn
reguamZlJn.
celebrasse. Idque
eJule
potest
confiZaToZ
a Nicxms Patrtbus vetitum fertur aliis admiltenti,us ut in ipsam .quinociii diem incidere posset quod simzhter a posteris proscriptum. Di/Tereban plummum quoque in ceteris canonibus sic ahi zpsa luna decima quarta, in quam;
:
essetneomema mens.spaschalis. Ita factum ut qmbusdam acoderet Pascha tnterdum etiam ante ^quinocttum vernum, non secus ac Judaîs quod
ut
:
SulpHius Severus reapseinvenaU.-arUcompt tislica. deditus fuisseW Uic vero
ZtaZnl
illam, si ejus auctor sit. e.v Anatoli
cnmedl
lo,n
.
sumpsit. ex quo etiam Scoti et Hiberr^Z methodum suam defendebant (II) 21 Patricius inilur m,i v.,u.'i.,\ (
S.
J^^^T^^^si
illic
Gallia plurima disciplin.v capita in Hiherniam '-"

invexit,
Z^X^^f^Vt '-^'
U
cum
cyclum latinum annorum
cumquediemincxderet,cumQuartadecimanis[l) PaschaJudaicum cetebrabant ; ahi quidem domimca die, sed tum etiam, quum ipsa tuna decima quarta cum hac die conveniret. quod a Nic.vna
synodo.neumquameodemdiecumJudcvisPascha
inr.uâi
r.ZZl:'
tium
^^. ^^f^^;'^?^"'-'^^^^''^^^^^- ^ ^^^^"^ ^''^'^' ^'^^''^* '^^" ^ ^ , '^J^'' ^w"^ umtatem tnducendam contiderunt, nuilius
Sutpicii additamento docuit. Hinc tvansaressa est methodus ad monasteriwn Hibernense S Co tumbie in insuta lona, qu.v in Scoti.-e hodiernm littore jacet et dein ad universos Brilones Nam hos antea cyctum latinum simphriter cum lunis paschalibus xvi ad xxii habuisso satis consiare
videiurexep^stoiaConstantiniMagniiniinqua
'<^^^'^ ^''^' <^P^<^ Britones,
^'Tf^
quos probe noverat,
tamen cychusu prsescripto, sed paucis quibus^
dam canombus
propositis, ut
modo
est
dictum,
et
cura demandaia ecclesim AlexandrincV, propter jEgyptiorum hujus rei peritiam, ut retiquis ecclesiis domi7iicam Paschatem in singuios annos denunciarei. Non multopost Eusebius Cêsariensts novum cijctum induxii annorum IP, a Metone
ei
eodem tempore ac Ronuv Pascha cetebrari r. U Postmodum vero. swcutis nimirum v et vi 1, w,,^ Saxones. occupato omni orieniah et meridionati '-.". s.a^^. '"'"'' '''"'"'"" litioiê Britanni/e, Hibernis et Briionibus viam communicaiio7iis cum Romana ecclesia, usquead " ^''"^"*
tempora Gregorii Magni, et S. Augustini adventum, pneciuserunt [i;i). Hinc facium ut cyctum Victorii Aquitani, qui medio sa^cuio v Romw vulgaius est, itemque ejus reformationem siecuio vi a Dionysio JSxiguo institutam, utrique ignorarint, sed perstiter-itit in usu cycti annorum 84 quem ante invasionem Saxonum a Romana ecctesia ei dein
Anatolio
muiuatum
(a)
qui, quasi
Ntcî
con-
citiinomineessetcomposiius,nonabAtexandrina modo ecclesia, sedab universo Oriente sensim est admissus (1). Romie vero et in toto occidente, usi sunt cycto annorum 84 usque ad tempora Leonis Magni; quibus Viciorius Aquilanus, Hilarii archidiaconi Romanijussu, primus anno 457 cyctum decemnovaiem ad latin07'um canones partim in/lexum, ut Stnithus loquitur (5), per duodetriginta cycios circumductum, in periodutn anno,
immutatum nonnihii
vet
adaucium
.
a S. Patricio ejusque disciputis didicerant. Adveniens ergo S. Augustinus cum sociis A D. 596 Saxones cum /ide cathotica simut cyctum correciiorem Dionysianum docuii, qui tum temporis Romse in usu erat. Britones vero et Hiberni
gn, lom.
(l)Bed3. lit). V. cap 22. {2) De mulliplici copuin gcnerc vidfl Petavium de Doclr. lcmp. lib. ii. cap. tl8 (3) Ceia\ius lib. vi, cap 1; Dauuou, Cours d^lude*. loro. III. Cbfonolos..>. pag. 303. (il Smilh in Appcnd. ad Be-Jam, up Mignc. lom. XCV, col. 311): Buchcims. dc doctima lemporum. Anlveipi. HifJl. pag. 20S. (5) Loc cit. (6] Pclavius. loc. cil. lib. ii, cap. 68; Daunou, Cours d"*ludes liisloiKiucs. lom III. ehronoldgic, pag. 55. (7) Laui-
Bnt, Ecl Aniiri paE ^82 (tfl (10) Ddunaij, |or i'iiV Pela' vius, lib. n. Ciip. 68, lom. 1. pag 1 (7. cdit. 17S7. (Tll Smub Itic cil col. 32; Beilo. lib. iii, cap. iJj; cfr I'elaiu* lil> vi rop (12) Euclus, Vila Conslnnlini. cp 3. tl3l 1'ri.lcau Conncelion of llic history of ibc Old ond New Tc^lani. psrt. ii. Book 4,
I.
pag. 2(i7.
- (Sj
Intci Boiiifjcianos. Jiiv.
m -La
op, Laaigao, lom.
II,
pag. 3d3.
Octobris
Tomus IX.
46
assueti
, :
330
iitrroRi
DE
annorum
S.
MUNNU

di/ferebant fuii irigesimus
assueti veieri cyclo
84, êgre
emenda-
E.C.
origo cetioni assensum py^sshueruni ; de qua plures lebris illius controversia> paschalis,
et hsec esi
primus supra sexcen- D tesimum quando Romse 24 Martii celebrahatur,
habitx sunt sjjnodi, quseque anno tandem 729, cedentibus Hiensibus monachis pxne sopita est, Britonihus tamen, ut Beda conqueritur (1), adhuc
resisiensibus.
novoi cyclot
ignorabanl.
S.
Hibemia ve7'0 21 Romae aderant iegati

in
Apriiis.
et
;
Anno
itaque 631
atiinet, australes ejus auctore Beda (i),primi meihodo Romanse, incol^,
23
Ad Hiherniam quod
FintQous
veterem luetur
a S. Augustino invectee acquieveruni Adamnanus dein, abbas Hiensis, qui monachis suis, ut eam ayapleciey-eniur persuadere non poiuerai,
;
uno alterove ante anno habiia fuerai synodus de quo mox propius inquireiur; sed quum vaide verosimiie sii, hanc synodu?n, a Cum^niano memoratam, non differyê ah itla, quxmodo ex ActisS. Fiutani esi indicata, aut saiiem in eadem coniroversia certo habitse sint ac vix paucoru?n annorum iniercapedine potuerint sejungi, operse preiiu?n visu?n est narraiionem Cummiani ipsis ejus ve?'his hic i?iserere.
25 Egô enim, inquii Cummianus (8), primo anno epimk Cumquo cyclus quing-eutorum triginta duorum anno- '"'im fli6erni
hanc circa annum 703 feliciori exitu plerosque Hibernos horeales edocuii et 25 jjost anms, accedentejam Hiensi monasterio, ut dictum esi, et cum eodem omnibus monachis Cotumbetisibus Hihernix, qui uliimi restite?'ani, omnis detnum gens ad usum cycli Dionysiani est perducia. Verum tempore S. Fintani Muuuu, qui ineunie s^culo vu florehat, dum recens advenerant missionari Romani, mutiujn ahesi ui vel ipsi australes Hiberni, inter quos vitam degehat, cyclum ignotum adhuc essent amplexi. In usu erat solum penes eorum ac Britonum hosies, Saxones sciiicet; et insuper divei^sum Pascha a suo, nonnisi interB vallis quibusdam denunciabat, cumque mari ei lingua omnimode diversa a Saxonihus essent disjuncii, nemo mirabitur cyclum novum lente inter Hihernos divulgaium esse. Sanctus igiiur Fin;
rum
a nostris celebrari orsus est (Victorianus scia Dio?iysio ad canones Alexahdri?ios exaC' nec Uiudare. nec vituius), non suscepi, sed silui perare ausus.... Hinc per annum secretus sanctuaiicet,
:
rium
valui,
Deiing-ressus, hoc est scripturam sacram, ut

iuvolvi
;
deinde historias
postremo cyclos
quos invenire potui. Anno ig:itur , ut prEcdixi emenso juxta Deuteronomium (Deut. xxxii) < interrog:avi patres meos ut annuntiarent mibi, majores meos ut dicerent mihi successores videlicet uostrornm patrum priorum, Ailbei episcopi (h?ieiacensis) (9), Qnerani Coloniensis (sive Kerani Clo- g nensis vei de Clonmacnois), Brendini (Birrensis), Nessani (Miing?'eiensis) Lugidi ,(Clonfertensis)
, ,
tanus,
magnum Columbam Hiensem
ejusque dis-
cipulos,
a quibus edocius fuerat, apprime reverens, veius Pascha sequebatur ei habita ea de re synodo, iliiui iuiius esi. In quo, oh rationes modo dictas ei quia de re iantum disciplinari agehaiur, in faciie a peccato ecccusahitur, saltem gravi
:
quid seutirent de excommuuicatione nostra a supradictis sedibus apostolicis facta. At illi congregâti in unum, alius per se, alius per legatum suum vice sua missum, in campo Lene sanxerunt, et dixerunt
Decessores nostri mandavernnt per idoneos testes, alios viventes, alios in pace dormientes, ut meliora
a
et potiora, probata, a fonte baptismi
nostri et sa-
quse Sanciis piurimis Ajiglise Hihernisc esi communis, inquisivit paulisper Baeriius noster ad Acia S. Coiumhse Hiensis (3), quem consule, si lubet. De Synodo isia heec inter
quam quxsiionem,
ei
pientiiEet successoribus apostolorum Domini delata (a S. Augusiino), sine scrnpulo humiliter sume-
remus.
26 Post in
commune
alia ferunt
in $ynodo eu
Acia infra edenda.
orationem (ut moris
estj
surrexerunt et super hoc ndabbtum nobis celebraverunt, ut Biemtm
de re habUa,
ad quam
refe-
renda
viiiefur
Quodam autem tempore mag-nura consilium populorum lliberuise in canipis KXVo^ (Apud Usserium (4) Colganwn (5) ei in Vita Ms. breviori in
24
:
quos erat ingens contentio per totum annum inter novum Pascha et vetus Pascha, Laserianus enim Lethg^linne cum suls novum Pascha et novum ordiuem derendebant. Ceteri vero aeniores HuberuiEe vetus Pascha et veterem ordinem laudabant. Ad hocconsilium sanctum ijon statim venit Fintanus et omuis populus exspectabat eum ipse enim erat primus et princeps eorum qui vetus Pascha defendebant Verum longe iutiiis est aliud
campo
albo),
inter
Pascha cum uuiversali ecclesia in futuro anno celebrarent. Sed nou post multum surrexit quidam paries dealbatus, traditionem seniorum servare se simulans, qui utraque non fecit unum, sed divisit et irritum ex parte fecit quod promissum est, quem Dominus (ut spero) percutiet quoquo modo voluerit. Deinde visum est senioribus nostris, juxta mandatum, ut si diversitas orta fuerit iuter causam, et variaverit judicium inter lepram et non lepram,
quem elegit Dominus (Deut. xvii, 8); p causse fueriut majores juxta decretum Synodicum (de cujus decreti aniiquiiaie disserii (10)
irentad locum
ut
si
monumentum,
epistola
nimirum Cummiani ad
hac ipsa con-
Segienum ahhaiem
S. Columbie de
troversia, qua Coiumbenses monachos, novo or-
Joannes Lanigan) ad caput urbium sint referendse. Misimus quos novimus sapientes et humiles esse, velutnatosadmatrem. Et prosperum iter in voluntate Dei habentes, et ad
dini prse ceteris adversantes, ad eu7n amplexan-
Romam urbem
aliqui ex eis
dum
inducere conatur.
est in
Ex hac epistola discimus,

Hiberniam cyclus Diony-
quando inductus
sianus annorum 532, in locumalterius 84- annorum quem hucusque Hibetmi reiinuerani, discimus, inquam, tunc synodiim hahiiam in campo Lene et post synodum, quod aliqui ejus decretis cedere nolleni legaiionem Romam susceptam. Legati Romie iu ecclesia sancti Petri simul in Pascha (in quo meuse integro, inquit Cummianus, nimirum propter veterem computum, a Pascha Romano disjuncti suraus) fuerunt. Addit tertio aimo eos fuisse reduces. Annus vero quo iniegro fere mense (6) Hibemi ausirales, ex usu cycli 84- annotnim (7), a Roinanis in fesio Paschaiis figendo
,
venientes, tertio anno ad nos usque pervenerunt. Et sic omnia viderunt sicut audierunt, sed et valde certiora, utpote visa quam audita, invenerunt. Et
in
uno hospitio cum Graeco et Hebrseo, Scylha et ^g-yptiaco, in ecclesia sancti Petri simul in Pascha et (in quo mense integro disjuncti sumus) fuerunt; ante sancta sic testati sunt nobis, dicentes o Per
totum urbem terrarum hoc Pascha, ut scimus, celebratur. Kt nos in reliquiis sanctorum martyrum inesse et scripturis quas attulerunt, probavimus virtutem Dei. Vidimus oculis nostris puellam csb-
cam, omnino ad has reliquias oculos aperientem, et paralyticum ambulantem etmulta diemonia ejecta.
(l)Lib. T,cap. 22.

pDg.
(ti)
-(2)
(i)
Lib. ni,
*ap. 3.
V. infra, num. 27.

m,
num.
14.
Pug-
^^-
(5)
Tom.
II
Jmiii
1)
Acla SS. pag. 409.

cil.
loin. (8) Migne, Polrologia, de lalino 84 annorum cyclo. Usserius, Antiquitates, pag. (&*: LXXXYII, col. 909 cl 976. (9)
9,
(7)
Cfr Bucherius, loc.
pag. 419, cap.
Laoigan, lom.
II,
pag. 590.
(10) Loc. cit. pag.
591.
27
Locum
A
tx Viierii
tmienita.
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS." 331 Locum isium Cummiani ad eam synodum qui noviter e Roraa venerat, defensabat. 27 refet^7n qux in Actis S. Fintani (supra num. 1 s; est 29 Prima etiam prohatio Colgani vix qnidguam memorata, arbitratus est Ussejnus (1). Locus, in- adstruit; nam ut omittamus aiterum nomen pt^quit, in quo habita est jam dicta synodus, Campus p7-ium a Cummiano efferri Lene, alterum a ColLeniEB (ut antiquitus{2) dicebaiuyi, siveJjGgh-Jjenm
fuit, aliis Campus albus quem PtolemBeus Birgum,
OCTOU
K. C.
rJilfV^wmi./.
gatio Maghlene,
dictus,
ad ripam
fluvii,
nos BarrowTocamus, non
procul a monte Marg-eo positus. Prseses, Imelacensis fuit archiepiscopus, S. Albei successor; primarii antagouistae Molaissi qni et Lasreanus Kiarelli
,
quxest regio, uhi non sint aUquoi loca eodem nomine donata ? Dein locus Mag-hlene, quem aut diversum fuisse a campo aiho prope Lenia seu Leghlene, aut exsiifisse quidem, Laniganus certo non afprynai (9), lU huic post&riori prxferatur, ei validioribus tituiis prxcellere deberet, quiojnnino deesse videntur. SecH7ida rfem-
et MunnuTeachmunnu nomen sortiti, Abbas Fintanus Munnu.'^^ additis quibusdam de

filius
,
Leg-hleniensis ccenobii abbas
monasterii, item a se
Ciwimiaiium de S^. TintnnoetLasreaîo deque contetitionealiqua.qiue i7itet^venisset, ailU7n

que7âtio,
silere
Sancto nostro ac loco ex ejus Vita descripto, in quo de Synodo agitur, ita pergit Annus ille habitae synodi, Eerse chrititianai 63U fuisse videtur, quo Hiberni cyclura 84. annorum secuti paschalem Dominicam Calendis Aprilibus, integra ante tempus in Alexandrina Enneadecaeteride (a Romanis jam recepta) (imo ab integro Scvculo, et quoad partem ejus qua^ a Victorio Aquitano adscita fuerat a Sdeculis pcsne duobus) priiestitutum septimana, observabant quum anno proxime insequente [seu 631) totarum quatuor hebdoraadarum inter utrumque calcuhim intercederet differentia; illis Sl Aprilis, Romanis vero 21 Martii die Pascha suum celebrantibus; quo illam Cummiani narrationem spectare minirae dubitamus Misimus quos novimus sapientes etc, ut supra num. 26, Eodemque referri posse esistimamus, quod in Lasreani Vita leg-imus
: , ,
:
nihil aliud probat nisi biographu7n nostrutn, ut aiios pietôsque hagiogtâphos Hiher, ,
nos
(10)
herohn suu7n ejusque gesta niyniutn

et,
exiuiisse,
utpritno intuitulegenti patebit, nar-
7'ati07iem intci^spersisse fabulis.
Nam
in
VHa
S.
Lastêani
{[\) saiis
p7'olixa de syîodo aliqua,
ml
de S. FintLino, nemiîima quideyn esimentio. Non sunt igiiur ad iitteratn accipieyula, qiuv de cotiten'
p7'imarius, a
tione inter uirumque, quasi fuerit synodi evenius S. Fintani biographo 7\arrantur; sed
exceptis adjunctis p^^xcipuis iocorum et pet^sonarum, quee cum monumentis authetiticis co7iveniunt, alia plura negligenda sunt.
30
E
' ton/îKan-
Verum hac
7'esp07xsio7ie
daia ad argumenta
adversari07ntm, sunt et dif/xcultates nonûdUr quihus subjiciimiur, quas hic b7'eviter exhibcmus. Priino, zn Colgani senientia Las7-eanus post pre-
""
ipsum, ex.tremis
vitse sueb
temporibus,
concessisse,
cum
.sanctis
mamsynodumseu Maghienensem,iier romaîum

insiiiuii,
quinquag"inta viris
Romam
eum
Romanura-
eoque reduce 7nox habiiiim
esi altonitn
que Pontificem
sisse.
et
Prafsulem consecravisse et
mag-num cnncilium populorum
Hibernitc, td loqui-
reverteuti Leg-ationis in Hibernia officium
De quo
consuli possunt S.
(3).
commiLasreani Acia,
tomo II Aprilis
Dmi
si/iiodo
fwttc censet
Hanc sententiam secutus est Colganus prijj^wm {1), sed posimodum aliam proposuit (5). Re28
ogan"
êri^ sciiicet locum quemdam territorii Fearcal, in hodierno comitaiu Regis (King's County) olim dictum fuisse Mag-hleue, et quia vox hibernica Mngli ca77ipumsigni/icai, arbiiratus est ihi actum
fuisse concilium in
tur Vita edenda, in quafuit co7iteniio Stvpius memoraia;sed quare de hac secunda synodo vel habita vel habenda iacet omnino Cmn^nianus ? Secundo, retule^ât Lasreanus jussa 7wnana et, in quod inclinare videtur Lanigan (12), etiam Ho7iorii Pontificis episiotam. His et^go restitisset S. Fintanus; quod etsi S. Colmaîo accidisse 7iovi-
mus ei aiiispaucis, ex ig7\ora7%iia, 7'eve7'cniia erga

S. Coiimiham et forte pe7'tinacia quada77i, noyi debet tamen sine sejna probatione admitti. Nosvero
S.
campo Lene
de quo scribit
Cummianus
sum, quod
illud vero posterius fuisse et diver-
Fintanum
restitisse
arbitramur,
,
dum
cyclus
in carapo albo prope monasterium Leighlenne, in Vita S. Fintani habitum diciiur (sup?'a num. 25j. Aliam probationem inveniunt
532 annorum, ui
Cummiani
verbis uia^nur, in
C hujm sententise paironi (6) in eo quod Cummianus de disceptatione aliqua, qux synodo intervenisset,
qualem multis enarrat
S.
Hibe7'nia celebrari orsus est id esi, ex nostra senieniia, circa annum 628, He^nque in synodo Leniensi quid vero sense^Ht post i-ediiimi iega;
iio7iis
romancV, vei ptosi adventum epistot,v Hono-
Eintani biographus (in-
rii Poniificis,
modo
h<Bc atite ejus tnorie^n adve-
fra in Vita num. 22), aut de ipso Sancio nostro ac ejus antagonista S. Lasreano, ne verbum quidemprofert. Teriiam denique adducit Colganus, sed nuilius momenii, sic arguens in Vita S. Fintani ha^c leguniur Lasreanns enim abbas mona:
.-
nerii, txon cerio scimits.
Beda enim
iib. iii
cap.
3,
epistoiam memorans Oswaidi regis ad Scotos sive Dairiedanos, sive Hihe^mos seplenirionales, quse
anno 635 scripia
est, vei
paulo post, hêc subjicit

in Au.^^tralibus Hiber-
Porro g-entes Scottorum, qua3

niEE insultE partibus
stevii
suberant mille quing-enti defendebat, qui nuper de Eoma venerat. Atqui, dicit, h^c verba qui nuper de Koma venerat intelligenda sunt, non de novo
Leitliglinne,
cui
morabantur (inier quos 7iume-
raouachi,
novum ordinem
Lasreano quod gratis asseri nemo non videt, quantumvis eum Romx fuisse, ut in ejus Actis legiiur (7), non negemus. In Vita infra edenda (num. -22), quxinquibusdamde/icit, comma iliud qui nuper etc. suppressum est, sed Viia brevior Ms., quam exhihet, non secus ac majorem, quamedimus,idemcodexSalmanticensis,Colgani inierpreiaiionem prorsus excludii (8) Lasreanus
ordine, sed de
;
:
ranrfws S. Fintanus cum ,?MW monacAisJ, jnmdudum ad admouitionem apo.stolice sedis antistilis, Pnscha canonico ritu observare didiccrunt. Tertio denique, atterius senieniise patroni Cotganus, 0'Flaherty, Lanigan, si7iguii diversam synodorum chrono-
taxin exhihent
certe
31 Superest
quod eorum systemati favere non videbitur.

,
tameneorum argumentum aliquod, a Lanioano nuasi postlimitiio adductum {\?>),quod solum alicujus est momenti et veristmttiiudinem
qua77idamalieri sententiie i7Hhuere nonnego. Est
Synoiu,, dt
i*^ Cummta-
autem, abbas de Lecglinne, inquit epitomaior, sub quo erant mille quing-enti monachi, novum ordinem,
autem hujusmodi Cummianus, ut Colganus scriquod bit, fertur abbas fuisse monasterii Durrogh, Maghiene situmerat, et cum fuerit ipse inpianiiie
:
(11
Loc
1639.
April
cil
(2)
Usserios,
ibid.
13}
Pag.
Ibid. pac.
-lOi).
U6, num. U-
(*)
pog. 296, seu 572 cditioDJs Acia SS. Pg- 3 (5)
i-ag.
5i6,
lom. II, PS- '9->t') (li) Lanigan. (bjCodcx Salmam. fo)io 140 recto. cap. 3.
"
Tom.
Loe.
Iir,
pag- 593.
IJ
(10)
Tom.n
(ll)T.im
cit.
Aiiril. loc.
LanigoD, lom. IL P^J^' ""' 7'(U) cit.- (12) Loc. cil. pag. .>92I 394.
pag.397.
(9)
inter
SS2
AocTOftft
DE
S.
MUNNU
SIVE FIKTANO ABBATE.

ut
inter prsecipuos ordinis
Romani promotores,
^-
**
exejus epistolapateiypotuit synodus haberivelin ipso suo monasterio, vel in campo circumjacenie, Eiec tajnen adnotat Lanigan Cummianus ante mortem quidera abbas fuisse potuit in Durrogh, sed plua quam tlubium est, inquit, an hac dig-nitate ornaretur dum epistolam scripsit. Admiitit itaque solum (1) eum verisimiliter ibi educatum fuisse, sed tempore synodiprobabiliter jam proprium habuisse monasterium, quod maxime verisiraile est, inquit, fuisse Disertchuimin, hodie Kilcomin vel Kilcummin, ab ejus nomine sicdictum, situmque in comltatu reg-is. Eoo quibus deduco, probationeyyi illam valde speciosam, Cummianum scilicet tempore
:
Columbensis monachus, scripsit D de Paschate ad Sigienum, abhatem S. Cotumbx

verosiiniie est,
Hiensis.
Anno 633 Honorius,Poniifex Romanus, scripsit item de Paschate ad Hihemos.
IV.
Annus
obitus
S.
Fintani.
Ejus Acta. De Conchenna ejus

sorore.
Dempsterus,
synodi, cujus promoior fuit habitasse in ipso campo Maghlene, in quo habita esset synodus, non
,
soiita audacia, Fintanum quemdam, et ut Coiganus interpretatur (10), Fintanum Munnu, auctorem facit variorum scripiorum, quorum alibi nusquam est mentio. Eorum
îimeMtw
"*""' cn^"'"'.'"'"'
"*'*" ""*"
satis
habitaeti in
auitrali Bi-
firmo niti fundamento.
hemia.
32 Moveret tamcn me hsec probatio nisi obstarent alia non spernenda. Audivimus modo ex
Beda, Hibernos circa hoc tempus Pascha canonico ritu celebrare ccepisse, sed australes tantum. Observaiporro Usserius (2), sanctos qui a Cummiano laudantur (supra num. 25j ei quorum successores in Leniensi synodo convenerunt fuisse omnes ex australibus partibus Hihemise, quod ut
,
seriem exhibet Tannems in Bibliotheca Britannica (11), sed operx pretium non est hos titulos adinventos huc transcribere. Ad annum mortis S. Fintani quod attinet, hxc scribit Usserius ad
annum
filius,
634(12) Munnu sive Fintanus, Talchaini qui Lech-Ienensi synodo nuper interfuit xii Calend. Novembris, ut Tigernaci habent Annales,
:
fi
ait,
cum
Bedie narratione convenit.
Quidergo
veri-
similius
quam
Hibernia mortem obiit. Sed audiamus Laniganum, qui Hiherniee ^nonumenta denuo ad crisim vocavit ei cui muitum nos in hoc Commentario
in
in ipsis australibus pariibus hos
j;
prxsules fuisse congregatos, potius quam in media Hibernia, quo ab abbate aut monacho fuissent vocati. Monasterium enim Durrogh sive Dairmagh illic situm erat, in mediterranea Iliberniae parte, ut Adamnanus loquiiur (3), idemque de Maghlene dicendum. Multo esi igitur probabilius
ausirales episcopos in ausiraii Lenia, seu campo albo prope Leghiene convenisse, ex quo etiam se-
debere lecior perspexit reiata Usserii sententia (13) Warseus, inquit, correctius substituit annum 636 (14), nam quatuor mag-istri, qui solent uno anuo auticipare [quod cum aliis quoque Annalihus Hibernicis accidere frequenter comperimus) habent etiam annum 634- (15).
:
35 Aliter staiuit
sed fundamento non satis
anuoQZb.
queiur eos non convenisse nisi semel, eo magis tuin Cummianus, tum Viia S. Fintani de unica tantum synodo meniionem habeant. Quam sententiam, atterâ neglecia, sequuntur etiam DD. Carew (4) et Brenan (5), quorum ediios libros de
firmo, Boschius noster [16) sic arguens : In Vita S. Lugidi sive Luani aut Moluani Ms., legitur S. Fintanus, dum monitus esset ah angelo se durius
quod
Uistoria ecctesiasiica Hibemix ad me misit non iia pridem R. D. P. Hamilton Archidiaconus Dublinensis. His sufficienter explicatis, in hunc
modum
Reigeiir
chronoiaxis.
chronotaxin gestorum 07'dinari posse censemus

;
628 introduci cospit in Hiberniam cyctus Dionysianus ei Pascha debito iempore celebrari, quod Saxones Anglige dudum jam a S. Augusiino didicerant.
^^
Anno
Anno 629, re;/bWe630 C pra num. 27) celebrata

in aiistrali
ut Usserius censuit (suest
synodus
in
campo
Lene, sive Leniae, adjacenie monasierio Leg-h-Iene
Hibemia
(6).
Anno
631,
dum Romw
mense
ei
versarentur legaii Hiin celebrando
berni, iuiegro fere
Paschaie
differehant
Hibemi
ceteri catholici.
Eodem
anno aut sequenii hi legaii in patriam redierunt, ad Pascha catholicum hortanies, quumquenosseni saiis omnes viiH sinceri, pautisper in re ecclesiastica erudiii, Romanum Pontiftcem ad hoc inducere veile, ui cum Saxonibus contigerat, Beda de hoc tempore scribere potuit, Hihemos australes,
rogasse et ohtinuisse ui teibi usque ad diem mortis suae durasse dicitur. Idem habet S. Luani Vita impressa, addito per annos viginti hanc lepram durasse. Nostrx vero Viise S. Fintani, quas itidem vidit Bosschius et quarum aiieram hic iypis damus, ferunt soium quot annos persiiterit lepra [infra num. 21) non pronunciantes, num ad mortem usque eam passus sit, nec ne, quod Boschium fugisse videtur. Utut sit, in hxmc modum pergit idem scriptor In Vita S. Mochuse citata, leprosus tantum fuisse dicitur usque ad septem annos, quando sanatus a S. Mochua diutius supervixerit [Vide infra in Annotatis ad Vitee num. 21). Sed unum testimonium cedere debet aliis qiiatuor, seque, ut * minimum, antiquis. Porro sive Fintanus Moluano annis tantum 20 super vixerit, sive 24-; differri non potest ejusobitus usque ad aunum 634, uti differtur apud Colg-auum 10 Januarii pag-. 50 not. 8 et Usserium in Indice chrouolog-ico cum Luani vita ultra annum 602 extendi non possit ; ut osteDsum est in
agere
cum monachis,
;
pra percutereiur quod
Commentario
licuit,
praevio
ubi
eam extendimus quantum
ut ad chronolog-os istos accederemus propius;
S. Fintani nos ipsi discusserimus. His igitur Aciis jatn examinatis quum S. Fiatanus de
donec Acta
ad admoditioncm apostolicEe sedis antitistis, Pascha cauonico ritu observare didicisse (7). Non ergo hsec Bedseverba requirunt, ut cum Usserio (S), Honorii epistolam, de qua Cummianus nihit habet, anno 629 sanptayn dicamus, quod etiam
cum Bedx
Anno
narraiione convenire non videtur
(9).
631 aut 32,
Cummianus Hibernus
ct,
ut
novoordine Paschaiisnon introducendo in synodo egerit, e vita decedere non potuit ante annum 629 [supra num. 33), ulterius vero ex Annalibus Hibernise, qui tutiores sunt in hac re quam Vita fabulis mixtaS.Lugidi, Fintauum anno 635 obiisse didicimus, et demum de anno mortis S. Lugidi, quo tamquam fundamento nititur Boschius, penes auctores non satis constai (IT).
,
(I)Pog. oy;^. (2)Pflg.m. -(3) A.I. SS. tom. ll Jimiinof.. 201, num. /; itr Luii^gfln. tom. 11. pnR, I2rv (i) Au Erclosiasliciil hislory of Ireltind. Uublin. l8oiJ, pag '287, _ ililAiiEccl. liul. of Irolaiid. Dubiin, ISiO, lom. I, pag. 131. (C) Li.niciiii lom. II, 1.0-. 590, iiul. 2i. - (7) Cfr Lamgnn. ibul. pug, 591, not!
o7.
() lu Itidico
cbioiiologico.
et 19;cfiLaiiigan. pag. 5!H. (10) Trias Thaum pag. *7U. (M) Vo Fii((<i'ii's. \\'2) Anliq. in Indice chronol. (13) Loc. cit. pag. 408. lti)Scn|iinics, \o Mumtu. (IS) Coigfliius. Tnas Tliaum. pag. o75. llti) Tom. I Augusli, pag. 5J)2, dti. (17) Laiiigan, lora. II, pag.21t.
(9) Uit. cccl.
Ub.
II,
cap. 18
36 Ut
,,
A
fdlnw"^"*
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. 36 Ut jam de Acti$,qme edimus, pauca dicamus

certummihi videtut^ ea scripta fuisseprius hibernice et divei^sis temporibus latine versa. Differunt
33.*^
VITA SUSPECT>E FIDEI.

Auctore anonymo.
enim stylo tantum, sed non rebus, diversa exemplarialatina, quorum excerpta vidimus, Usserii
Warsei et Colgani, differt potissimum illud, quod infra edimus. Prxferendum tamen erat, juxta morem nostrum Actis brevioribus, quse itidem habemus, quum non sint nisi pnecedentium compendium. Utraque vero excerpta suni ex eodem codice Salmanticensi, valde antiquo, quo frequenter decessores nostri usi sunt et qui, dum hwc scribimus cum aliis codicibus in Hibemiam ad tempus translatum est, ut Vitx aliqtiotpr^cipu;e,m faltor, exscribantur Vita vero S. Fintani, ut plerccgue Hibernicce {\) anachronismos aliquot continet et ptena est miracutis etportentis qusc vis cujusquam suadeat auctoritas. Unum atterumve eorum repetitur in aliis Vitis
scilicet,
,
Ex
cod,
Ms,
Salmanticensi
nunc
Bruxellensi
7672.
CAPUT PRIMUM.
Sancti parentes
et
magistri.Adit mo-
nasterium Hiense S. Columbaekille. Inde a Baitheno abbate ad
Sanctorum Hibernorum
,
ut dicetur in Annotatis.
In iisdem Vitam breviorem, quam Vitam B. dicimus frequenter conferimus cum atnptiori ilta quam edimus. Denique subjicimvs Vitam alteram S. Munnu, sive potius Lectiones Breviarii Aberdonensis de eodem sancto ad 21 Octobris, quas
.
Hiberniam
Fintanus
remittitur.
m.
s.
loror,
simititer Annotatis nonnullis illustramus. ^^ Diitio kujus tomi (2) polliciti eramus nos in Pintam ut Aan- koc Commetitario acturos cssc dc S. Conchenna,
sanctus a, summi Dei saeerdos, filius Tulcani. de nepotibus Neill, de genere Conalli wortus fuit; mater vero ejus, uomiae Fethelin, de ' g-enere Maini b filii Neill c. Domus in qua tinnctus
.(-
" "
Fintanus natus est, fundata erat supra lapidera
''
jj
cta cutta tii,
incertum.
quam Cotgani (3) verbis stantes, S. Fintani sororem certo credebamus,sed re examinata,nimis incerta
est, quam ut ea, qucead 13 Martii, de Conchenna de Kill-stebhe collegit Cotganus licet pauca sint, hic exhibeamus. Reducuntur scilicet ad hxc tria-. Quatuor Magistri, ad annum
mag-num.et deficiente domo lapis ille magno houore ab omnibus bonoratur, et super lapidem illum usque hodie, uix non fuit, propter gratiam saucti
infantis, qui
nobis visa
S.
Quadam
die,
super ipsum lapidem natus est, cum sanctus Columba Kille d venis.,
set in curru trans
campum, ubi erat Fintanus, dixit aurigfiesuo: descende et adduc ad me in currura

puerulum illum album
est;
erit
e. Ftinterrog-avitCoIuraba cujus est hic puer Et dictum est ei filins Tulcliani
: :
654, laudant
quamdam
S.
Conchennam
S.
clienna de Killslebhe obiit. Martyrologia
Couetiam
arf 13
'
Hibernica aliquam S, Conchennam signant

Martii.
tuncColnraba dixit: Nollmoferam /'virclarus

^
Demum
in Vita S. Fintani tegitur
eum
resuscitasse
Qucvritur chennccsint tribuenda. Colganus, antequatn tegisset locum Quatuor Magistrorum, dubitanter locutusest: colitur, mgui'; (1), ut videtur, 13 Mnrtii, quo de Conchenna virjrine agunt mfirtyrolog-ium Dung-allense etMarianus Gormanus. Atio vero toco (5), nihit jam dubiiat, nihil tamen demonstrat, rem confectam jam esse supponens. At quse hsec paucaobservo. Debebat ostejidi priyno S. Conchen-
suam sororem, nomine Conchennam. ergo num hxc tria uni eidemque Con-
Tulchan, causa filii sui. 2 Hic autem Fintanus, cum esset puer, custo-
|{j
diebat pecora, patris sui solus in silvis, sed puer, Maginru", relinquens sola pecora, quotidie exibat ad legen- A^/"' Cuin
dura, aped virum qui vocatur Cruim
Grellara g,
''""'""'
"
Achudbroan. Hoc autera aciens Tulcanus, increpavit puerum, dicens Quare diraisisti pecora inter lupos in ailvis ? Mater vcro Icuiter
in
:
habitautem
excusabat, dicendo
de pecoribus nostrishucu.sque
:
nihilperiit. Tura Fintanus dixit patri
noli timere,
quia quaradiu fueris in raundo,

ribus tuis a lupis et ab
nil peribit
de
pec-ore|.'
nam
C
de Kitt-stebhe eam esse, quse cotitur 13 Martii, de qua re merito dubitare ticet. Video enim Sanctas ptures hujus nominis (6) ab Hibemis memorari. Aliunde martyrologium Tamlachtense (7) arf 13 Martii non habet nisi nudum Conchenme
omnibus
bcstiis, si
me
Hnquas ad legendiira adservos Dei. Crastino autem die, vidit Tulcanus duos lupos custodicntes pccoi-a sua velut cancs coramunew. Ex illa aie omni tcrapore, pecora Tulcani serapcr a lupis custodiebantur,
et
Colganus ex ceteris martyrotogiis recentioribus quse Conchennam etiam 13 Martii annuntiare idem indicat (puta Mariano Gormanno Cathatdo Maguir et martyrotogio Dungallensi), quod uito inodo significet, quiBnam S. Conchenna ilto die colatur. Deinde debcbai ostendi Conchennam, sororem S Fintani, sanctam fuisse, quo tituto in Actis minime donatur, nec etiam in Lectionibus Aberdonensibus et hoc,
;
nomen
et nihil ciiat
puer dimissus ad Icffcndura

3
h.
i,
Quadam autem
i,
die venit
Mochoma, dc
reg-io-
iv
'""!/"""'.
pucrura Fintanum ii])ud Huisnethraidi, et benedixit puerura. Puer autem voluit ire cum Congallo ad Icg-cndura et exiit cura eo, curaque in vjji ambulasset, et horam tcrti;ira diei cclebrassent juxla vaduraFenc, postulavit puer Fintanus, utin calore nimiosolis potura aquiebibenibus Chonnact
et invenit
tamquam fundamento ,exlra omne dubium posito, probandum erat et in Kill-slebhe eam vixisse et
Sed deficieniibus his omnibus fundamenio ipso nemo non videt me Colgani 7ne?'is assertis stare non posse, et loco Actorum in quo de Conchenna, sorore 8. Fintani agitur, nihit esse addendum.
coli 13 Martii.
,
deficiente prsecique
sustine usque ad racdiura ret; cui Confjâllusdixit diem. In illa autera die crat Cong-allus cum populo suo, valde esurientes in itinere, et nemo illos invitavit ad hospitium. Cum autem horam raediam diei celebrassent ad Glassaid Assii, iterum petivit pucr
;
potum aqute,
lisper
nam
et dixit Congallus cxspccta pauusque ad nouam. Celebraverunt autem noin Uc Combur Deglass, et dixit CoDgallus ad
:
il) Laiii^îii.
60e.
lom.
II.
pafl.
05.
(J) Lc. cit. p9g- 453.
(2)
Pag.
1.
(.i)
Acl;. SS. |.3g.
lom
III,
pag. 19
- (7)
Sub num. 5104
bililiotli.
lliuselleDii*.
(3) l'ag.
iM.
(6)
Ap.
I,aiiigan,
Fintunum,
834
*iicTK>
DE
S.
MUNNU
SIVE FINTANO ABBATB.

nec salutavit ibi aliquem, nec patrem nec matrem. nec fratres nec sorores, qui omnes tunc vivi erant
illie.
kttonrm.
RX MSS.
rintanum, ut sine potu usque ad vesperum exspectaret ; vespere autem facto, invenit Congallus coenam magnam sibi in via a Domino paratam, et
liquorem optimum.Tunc Cong-allus dixit: opportunum est nobis quod hodie fecimus, ut diregiam (?) Christicastig:aremus in siti, quia pro ipsiussiti hac
ANNOTATA.
a Vita B. sic incipit
:
Vita
S.
Munnu
(et
deinceps
optima coena nobis a Christo missa est,post mag-nam esuriem; impleteergocalieem meum etdate puero, qui esurientibiis hanc coenam prestitit. Deg-it erg-o
k
semper Munnu vocatur). Fuit virvitEE venerabilia nomine Munnu, de claro genere Hiberniae, id est
de nepotibus Neill, cujus pater vocabatur Tulcanus, mater vero Fedelmi dicebatur. Idem fere initium Colganus vero sequens [2) Fuit legit Warasus (1 )
;
:
V
atio$que.
'
puerFintanusapudCongalIum,et regulam didicit A. 4 Po.st hoc venit Fintanus ad scholam sancti ColumbiE Ivillas l, qui erat Hikill Mair Diatbrib; et ibi legit apud Columbam divinam scripturam. Quadam autem die sanctus Columba more suo gratia Spiritus sancti repletus est, et
vir vitae venerabilis
nomine Munna de claro genere
Hibernise, id est de nepotibus Neill. Pater ejus vo-
magno
diei spatio cicinit
cabatur Tulchanus, qui de semineConalli fiiii Neill fuit. Mater quidera S. Munnse nominabatur Fedhelim, quse de eadem gente nata est, de seraine
ortus
de omnibus
quae sibi Spiritus sanctus dictabat, et
postquam
cessavit, dixit
Columba
:
Quis mihi pro-
piuquior fait quando verba sancti Spiritus cantavi? in latere tuo, super respondit Ciii Bithinus dexteram, puer ille filius Tulchani propinmanum
quior
tibi fuit.
Tunc Cohimba
dlxit
ipse erit
ma-
gister spiritualis et doctissimus, prsecellens de hac
VI
omni schola. Deinde exiit Fintanus ut legeret apud virum saB pientissimum totius Hibernise et Britanni^ qui erat abbas Strennus Hidom Hinnis forlochaib
Herui n,
et
mansit cum
ilio
19 annis, scripturara
erant, et
leg-ens; et alii viri
novem juvenes secum

;
erant sub g-ravissima reg-ula, in tautum ut sineretur eis cribrare farinam sed farina cum sua palea,
miscebantur cum aqua inpelvera, etlapidibus ig^ne calefactis coquebautur, et hic erat quotidianus cibus
illorum.
VII
Manii filii Neill. h Adamnanus, relatus in Conimentario, scrihit {ibinum. 17) Fintenus, gente Moccu Moie, cujus pater Tailchanus vocatur; ad quse aliqua adnotat Colganus (3) mendum hic irrepsisse videtur, inquit, ponendo gente Mocu Moie pro gente Mocu Maine. " nisi, et forte rectius genitrice de Mocu Maine. " Nam mater liujus S. Fintani (qui et Munnu, juxta dicta, vocatur) fuit de stirpe Maine. seu Manii, filii Nielli Magni, regis Ilibernise, (ut E deducit ex ipso initio Vitx quam edimus) quEe stirpsMaca Maine, id est, progenies Manii, priscis dicebatur. Quse tamen hic proponit Colganus ut mutentur in textu Adamnani, conjecturam non superant. c S. Fintano sororem fuisse, nomine Conchennam, in qua egimus ad calcem Commentarii prasvii, discimus ex Actis infra num. 7; sed insuper
: ;
5 Post hfEC perrexit

^]j[
Fintanus ad insulam le
o,
ut
S.
Kieranum quemdam
S.
et S.
Lugadium
fratres
Tramirud "*"""" ^'
apud Columbamkylle monachus fieret, sed Columbaauteadventura ejus migravitad coelum; reliquit tamen Columba sua verba apud Bithinum,
dicen.s
:
post
obitum
meum
veniet de Hibernia
quidam
in coelo
vir albus, et crispus capite, et genis rubi-
cundis, Eintanus, tilius Tulchaui,
quem
ssepius vidi
huc veeum, niet, ut hic monachus fiat; et non Natura enim et hoc apud iilum non erit bonum. illius viri aspera est, sed tu dices illi, quod ipse abbas et caput populi erit, et non erit post tergum alterius risus. Ille autem vadet ad dexterara partem
quam
in terra.
Ad hoc autem
ipse
suscipiatis
Colganus diversis locis adstruere fuisse conatur, primo satis dubitanter his verbis (4-) an autem hi et S. Kieranus fuerint filii ejusdem Tulchani, res nou est certa, sed probabiliter conjicienda, maxirae ex eo quod .Engussius Keledeuslib. i opusc. cap. 2 inter plures fratres, seu filios ejusdem parentis, sanctos, connumeret filios Tulchani. Et hsecest sola probatio alicujus momenti quum jEngussium exeunte Sceculo octavo floruisse noverimus. Alibi enim (5), ubi de cognatione illa sanctorum
Fintani,
; ,
jam indubitanter
iiones
loquitur Colganus, alias proba-
Vni
fledi'111
Lageniensium, juxta raare p, quia ibi est honor et resurrectio ejus. Et quamvis majorest parsmeade n terra, nou major tamen amor meus et potestas mea apud Deura,quam ipsius. 6 Eeversus est ergo Fintanus ad Hyberniam et
habitavit iu insula Cninrig'i, et constituit ibi locum
frmas adducit. Miror nihil ad hxc advertere Joannem Lanigan et ea ne indicare

non
satis
quidem.
d Vide Commentarium prsev. num. 1 Colganus hunc euiyidem locum, nonnihil amplificatum, re- ^ citat in Triade thaum. pag. 460. e Comment. prsev. num. 2 in fine. Vita B adducite ad me pulchrum puerum. hiberf In his Actis sunt plura verba et nomina
1
.
.-
fjuK
fl,/.mi'(i>ii
nomine Athlâien
q.
Quadam autem
die exiit in
ei tiprn.
'
IX
montem excelsum ipsius insulae, ad orandum, ibique audivit clamorem virorum inferui, in die qua gestum est bellum Slenne. Tunc Fintanus reliquit istara insulam dicens: non habitabo in loco ubi clnraorem virorum iuferni audivi. Cumque in via ambularet occurrit ei quidara vir
dives
nica, in
qwbus excudendis codicem ms.

licet
sequi co-
gimur,
mendis
scateat.
In Vita B. utraque,
distabat cella san-
utplurimum, omittuntur. g Vita B A qua (silva) parum

:
cti
pecora autera ipsi\is divitis pestem habebant. Tunc Fintanus benedixit quemdam fluvium, et de aqua ipsa sanata
,
noraine
Enan Mace
Nille
sunt pecora divitis, et usque ad finem vitse fluvius iste sanabat homiues et pecora divitis. Et obtulit dives ille agrum sancto Fiutano et constituit ibi
abbatis nomine Crunitergrellara. h Vita B: Tulcanus autera, pater ejus... invenit duos lupos custodientes pecora sua sicut domesticos canes, quod etiam facere non cessaverunt, quamdiu in saeculo mansit. Ipse enim, visis tot miracuhs
circa
puerum, non soUira libertatem douavit sanctos

relicto,
Dei adire, sed etiam sEecuIo

tus est effectus.
monachus devo-
locum
scilicet Achethliacc et reliquit illio vu viros de sua familia, venitque Fintanus ad gentem suam ubi natus est, sed tameu terram illam non vidit,
nisi
tautum viam quam pedes
ipsius
ambulabant,
Noster hcvcomisit; Colganus etiam, qui multa tocaex Vita S. Munnu excerpsit. dum diversis locis adstruere vult Tulchanum monachuyn fuisse (6) 7iihil adducit exvita S. Munnu, sed solisActis S. Cannechi Eibemiinnititur. Aliunde
pag. it!2 elseq. ct 606.
(1)
AjK
Laiii(;!iii.
loui. II, pa^.

[tog.
^3)Tiias TUaiim,
575.
l4)
i06. - (2) Acla SS. png. iK2 Acla SS. pag. oBi. (5) Jbid.
(6) Ibid
pag. 452 ct
tiOG.
Vita
335
CCTtlHK
Vita altera, quam edimus ex Breviario Aberdonensi, et in qua hxc Vita major fideliter b^êviata
Tulchani monachatum quoque asserit Ex quibus dicendiim, alia Vitie exemplaiîa monaest,
ckatum asserere, alia vei-o non. Quid igitur hac de re censendum ? Colganus, ex Vifa S. Cannechi, non solum Tulchanum monachum dicit, sed monachum motiasterii Hiensis S. Columhcc{\), quod mihi creditu difficilius paulo. Adamnanus enim, qui trigijita circiter annis post mortem S. Munnu (vide Co7nment. pr,vv. num. S; in abbatem illius
monasterii electus
(ibid.
est,
vannis b; misit imtem nd eum ibi mater sua, ut diceret ad quem locum illa veuiret ad salutandum eum. Cui ille remisit: veui ad locum qui diciturLugmath c, etnepropius accedas, et ego ad ipsum locum ad te exibo. Venit erffo raater et tres filite Tulchani secum, scilicct duie rauheres pcBnitentes et una virgo. Cum mater iu civitate Lug-math adveiitum Fintaui exspectasset. tilia
et fuit illic
Segeni
iKOntiio. tt (i/ium a
morit tmeilal.
ejus virg-o dolore percussa mortun est ibi sepulta.
multa de
filio
disserens
Crastino autem die adveuit Fiutanus. curaque ille sepulclirum novum vidisset, agnovit illud diceus
:
5 et seqq.) nihil habet de ejus patre Tulchano, qui in Hictisi monasterioVit&m snuctisinstituit, ut Colganus loquitur (2). Insuper Vita S. Cannechi, qua sola nititur Colganus, et
num.
sime
Tunc tristis raater venit ad te in uomiue Domini, ut raihi resuscites filiam meam. Cui Fiutanus ait- recede etcrastino die venies ad me. Tunc Fiutauus jecit a
est.
:
Chonchenue d htec eum, dicens rogo
cujus compendium habemus in codice Salmanticensims. videtur fabulosa (3). Utut sit, ex prxcedentibus testimoniis admitti posse censeo Tulfuisse, forte alicujusmonaColumbensis in Hibetmia. I Is erit Mochoemocus seu Pulcherius de provincia ConDactorum, ut legitur in ejus Actis ad IBMajHii (4). In Vita B. nomen istud omittitur, ut plura alia no7nina propria, maxime locorum. k Non sufficit testimonium Actorum nostrorum, ut dicatnus S. Fintanum vixisse cum S. Congallo, aut ejusregulam didicisse. Vide Comment. prscv. num. 12.5. Congallum tamen regulam scripsisse certum est, eaque etiamnum exstat lingua htbernica, cum aliis tribus eadem lingua conscriptis, Columbwkilte scilicet, Mochutse sive Carthagi et Albei Imelacensis, quas omnes prse manibus habuit Usseriits (5). Easdem, cum aliis
sterii
chanum monachum
se omnes, et in illa noctesolus ibi oravit. Crastiua autem die, sana reversa est cum matre ejus ad dosuara, et dixit Fiutauus raatri suib eavoie ne iterum ad me veuiatis, uam si deiuceps veueritis,
mum
de provmcia, in qua fuero, trans raare in Britau-
niam exibo. Aliura autem mortuum

che; nara quadara
die,
suscitavit in cella Bie.si-
XI
cum veuisêt Fiutanus ad locura illum, habitatores illius loci ciillidcdixerunt ei sancte vir, ecce infirmus uobiseum jacet ia
:
domo
et nullura responsura dat

:
vcui erg-o ut bcne-
dicas eura
raortera
autem
ipsius viri cclaverunt
Tuuc Fintanus exiitad domum illam, iguoransquequod vir ille mortuus esset, benodixit eumsimplicitercum sig:uo crucis, et statiiu rauret tacuerunt.
tuus
8
sanus surrexit, benediccns Deum. sanctus F'iutanus quinquc aunis habitasset in suo loco, iu reg:ione Hele e, vcnit ad
ille
Cum autem
Alia Sancli
eum quodam
aliis
miracuta.
pluribus,
Edw.
cie
(6).
linguse patrise peritissimus 0'Reilly in Actis societatis Hiberno-CeltiS.
memorat
Fintanum autem potius ad regulam S. Columbxkille se accommodasse crediderim. Vide Comment. num. 5 seqq. Hêc falsa esse ostenditur in Comment. prxv. n. 10. m Vita B Baithenus, sed vide Comment num.^. n Fzia 5: Transtulit se ad sanctum virum et in scripturis valde expertum nomine Filell Nuan1
:
Kyaer cuni secura quinque ancillis Dci. Exiit nutem minister hospitum, ut salutaret eam. Cui aneilla dixit vade ad virum fortcm, qui hic habitnt et dio ei, ut mihi det locum istum, quia fortiorest eum suis
:
die qutedara ancilla Dei
quinquag:inta juvenibus,
quam ego cum
meis quiu-
ut jedificet sibi alium locum. lluc autera audiens Fintauus, dixit fratribus suis: verum
ancillis,
que
estquod
ancilla Dei dixit; surg-ite recedamus de locoisto.quianouerit hicresurrectionostra, ct nunc
non estaccidia, rclinquamus laborem nostrum ajiud

portctis de loco isto exceptis securibus et libris vcstris, et crismatibus, etcommuni vestimento, et duo buves tantum sint
naich, qui fuit abbas

[vel Hinis)
in monasterio
CIuoin-Huus
ancillas Dei, et nil vobiscum
nomine in stag-no Herne, ubi raansit octodecim anois. Colganus vero sic legit (7) Exi;
vit servus Dei
Muuna
ad virum sauctum,
qui fuit
sapieutissimus totius Hibernice et Britaunise, ipse
lasset
Tocabatur Sibell, filius Mianaidh et ipse erat abbas in monasterio Daimhhjuis, quod est in stag-uo Earne in aquilonaii parte Hiberniae etc. Rectius apud Usserium (S) abbas ille dicitur Sinell mac
sub plaustro cum libris. Cumque ancilla Dei postu- F ab eo bencdictionem, respondit ei bencdictio 13ei sit super locum istum et erit bcnedictus coram Deo et homiuibus. Tu vero non meruisti
:
Maynacur. Vide
et
Laniganum
(9).
De hoc itinereVide Commentar. num.h et seqq. p Comment. prsev. num. 14 VitaB: In australi plaga Laf-inensium, quie dicitur Chenstelaich. q VitaB: Venit ad insulam Cuirinrigi et constituit ibi
locum qui
dicitur Athcain, id est
va-
dum
lene.
non possum cluudere ccelum et gradus tuus nonverit super loco isto et piramidem tuara pauci quis est erg-o qui hunc acient. Illa autem dixit locum habitabit? Fintanus ait vir qui hodie tres tribulationes portavit, super acerem Midlochre ipse possidebit hunc locum hic cot Tailli mac Segeni, qui postea ad istum locum venit f. 9 Deinde exiit F'intanus ad fiues Lag-inensium,
benedictionem a
contra
te,
me
et
sed tamen
nomen tuum
:
f
XIII
Ejiu
CAPUT
II.
et
quadam
nocte mansit juxta
cruces in carapo
Duos mortuos suscitat. Alia miracula. Fundat monasterium Teach-
munnu.
'ôrem
twm
-rôsthaec venitadregionem Hele a, et ffidificavit Jrîbi locum qui nunc dicitur Techtailli maicc
(ilLocis
(5)
c.talis.
Mete, et in eadem nocte quidam dux de Fothartis, nomine Dimma filius Aidi Croin, vcnitad illum locum cum sexag-inta vir secum. Quibus Fintanus Comedite alterum bovem, qui portat plaustrum ait cum libris. Laici autem non potueruut resistere ei et comederunt bovem. Ipse autem Dimma est, qui postea F'intano obttiiit locum in quo nunc est ^.
:
-(2)
Il-id.
Octobrr pag
Bru
So, nuL
7. (C)
anliq. pas- *'6
SS. lom. V. pag. 28.1. Transaclions of Ihc Hiberoo-Celuc

pog.
{:>)
mII
AcU
(ilXom.
MarL...
sockly for 1803, pag. xiiii.
l^)
BnUn,
cccl.
el icqq. AnU.i. pag. 4.s3.
7) TnTI.n<im (9)Tom. IJ, ,,^6
.400.
CrastiDO
S36
tUCTQfl*
iffOnTHI.
DE
autem
in via
S.
MUNNU

locum illum qui
dicitur Aicheth liacc
Crestino
die
unus bos plaustrum vehebat,
Echdrom- D
ordinatio V"*dam
nent,
tn.
kX uss.
ambularent, occurrit illis vir quidam cum pecoribus et bobus indomiti.s, quibus ille ait tenete unum de vitulis istis sub plaustro vestro ; et statim vitulus iste sub jugo positus, mitiset domi-
cumque
ma m,
in regionibus Fothar, qaia ibi est
tua et resurrectio tua. Perrexit ergo Pintanus ad
tus factus
est.
locum illum, ibique stetit. Quadam autem die, cum sanctus esset Fintanus solus, ibi in sylvis suis manibus laborans, vidit
tres viros in vestibus albis ad se venientes, et orationem postulavit ab eis. Qui dixerunt ei veni nobiscum paulisper. Cumque ambulasset pauluhim cum eis, dixerunt ei in hoc loco erit civitas tua, et desigiiaverunt coram eo vii loca in quibus postea principalia civitatis sunt sedificata et Fintanus po: :
XVIU
XIV
itiiitra.
10 Post hEBc exiit Fintanus ad dexterara partem Langinensium ad mare, secuudum verbumColumbe Kylle h,et fuit ibi juxia mare iu loco qui dicitur Arid Crama, apud nepotes Barriche. In ipso autem loco
erat familia Congalli sancti, abbatis Benchuir; et
aliimpnus Congalli, nomine Aied Gophan, princeps erat illius loci, qui in exilium pergens, rehquit Fin-
suit cruces iu
ipsis
locis
n.
tanum in suo loco, donec ab exilio i rediret. Fuit autem Fin tanus in illo loeo xii anuis et dedit illi Deus
fructum copiosum maris maguam quse nec ante nec postea fuit in illoloco. 11 Quadam autem die venit Guori, filiusEugin,
et terree et
abundantiam
nocte Fintanus cum suo populo, elevatis juxta crucem vocibus, clamaveruut ad Dominum, et e contrario in eadem nocte dux
14
Fothartis, in proximo loco habitans, scilicetDimma, filius Aidi Croin o, cum suis satellitibus, circa caput laici iuterfecti, jubilationem fecerunt. Tunc dux iile corde compunctus dixit istae duag jubilationes siraul fieri non possuut, scilicet jubilatio uobiscum circa caput pro voluntate dia boli, et jubilatio psalmorum apud Fiutanum pro voluntate Dei. Mane autem facto, dux ille Dimraa veuit, et obtulit ei agrura, in quo nuuc est civitasp et dixit Quid mihi dabis pro hac oblatione? Fintanus respondit ei reguura coelorura tibi dabitur pro terra tua. Dimma dixit illud nou sufficit mihi, nisi dederis mihi longitudinem vitse in omni:
Quadam autem
XIX
^^'x Dim.r.<i
(i
agrum
(,
of-
quidam de
u( (miti
"'onoiferim,,
XV
Sancii
proplieiia
voleus queerere
regnum Langenensium
vastavit
adimplela.
plebem quae erat in circuitu sancti Fintani, et pecora eorum et armenta abstulit secum. Tunc viduae
et orphani plebis
runt coram eo.
venerunt ad Fiutanum et fleveFintauus autem vocans ad se iv visalutate Guoire, et dicite

ei,
ros, dixit
cis:
ite et
ut in nomine Domini dimittat nobis pecora, quEe rapuit. Si precem nostram audierit, dicite ei quod rex erit usque ad senectutem, et non jugulabitur, et genus illius regnum uepotum Kenselaich tenebit usque ad diem judicii. Sed tamen scio quod ipse
tondcbilur
durus non audiet vos, nec dimittet pecora plequando salutabitis eum, tondetur * caput ejus coram vobis et dicetis ei si
vir
bis hujus, et in illa hora
nou dimiseris nobis pecora plebis, quse rapuisti, caput tuum iterum non toudetur, sed priusquam
crescimt capilli
capitis tui jugulaberis, et caput
meum nonjuguletur, ad clericatum, donec ego ipse velim et inter monachos tuos in loco sancto sepeliar post mortera. Cui Fintanus ait hiec pmnia tibi dabunbusdesideriiismeis, et corpus
et castiges
me
tur
ubi nunc es,.ibi sepultus
eris. Ibi
ergo Finta9
nus
edificavit, sicut angeli constituerunt ei q.
tuum
decollabitur, et rex
non
eris.
Exierunt ergo
15 Hae sunt petitiones sancti Fintani, quas sibi
XX
Suucii
iioiiet.
viri illi missi, et

dixit,
salutaverunt Guori, et sicut Fintaest, et
XVI
Pertur
Cit
Guori non dimisit pecora nus ipoequintodie jugulatus est. et 12 Factum est autem post mortem Sancti Conirapletum
galli, abbatis
ei oblu-
;)i-ir/(utri
Sanctum Fintanum,
datur
tibi electio
:
Benchuir k, venit familia ipsius ad et dixerunt ei trium rerum

:
Dominus donavit scilicet quodjunior ante seniorem de suo populo non morietur, sed secundum ordinem setatis quod nemo de genere ejus vivus erit septem aunis ante diem judicii; quod omnis quicumque fuerit sepultus in loco sepulchro:
peli-
moiin'erii
scilicet,
veni nobiscum et eris
Bangor
k
abbas Benchuir post Cong-allum. Quibus Fintanus respondit; uon eris iu locum alterius etin fructum laboris ejus. Ego ero iu loco, quem mihi Dominus dederit cum monachis meis, de labore manuum noC atrarum victuri. At iterum dixerunt ei hic locus
:
Fintanus sua manu depin vitam seternara habebit et quum auditur vox cimbali ejus, qui in comitatu ipsius fuit semper, et
rura ejus, quera ipse
xit,
;
non percutitur
sepultus fuerit in
nisi in
illo
exitu anime, quicumque

iufer-
termino, non claudetur
nus super
eum
post diem judicii r. Ideo prajcepit,

aliis locis
ut monachi ejus in
uon sepelirentur.
monachusCongalli sancti. Fintanusdixit: Dum CoIumbaKylle me non suscipit, alium abbatem nou teuebo, nisi Dominum. Tertio dixeruut ei familia Congalli si haec omnia non recipis recede de loco isto. Quibus Fintanus ait ego illud fiiciam, si huuc locum assignavero illi viro, qui raihi istum commendavit, scilicet Aiedgopan. tu quaere illum virum quamyis a lUi dixerunt Roma, et nos interim manebimus donec iterum reverteris. Tune Fintauus surrexit, cum quiuque viris secum, et perrexit in viam ut iret ad Komam, ad qviserendum Aidumgopan. Cumque paulisper per unum agrum a loco processisset, viJeruut Aidan gopan venieutem obviam sibi post xii annos in esilio l et in eadem hora simul reversi sunt ad domum
tibi
dabitur, et esto
ANNOTATA.
a Colganus sic legit (1) Direxitque iter suum ad provinciam Muraonensium, et mansit iu regione Hely. Agitur de tractu Ely 0'Carrol in veteri
:
Mummonia, hodiedum
b Pergit Colganus
, :
in comitatu regis.
et aedificavit ibi
monaste-
quod dieitur Teachtelle, fuitque ipse ibi rium quinque annis. S. Telle, cujus nomen monasterio
adhiesit, fuit filius Segeni, ut in nostra Vita indicatur, et colitur 25 Junii (-2), S. Fintanus,
Num
cui S. Telle coxvus fuit, dictum monasterium fundaverit, valde est dubium, aut saltem iltud
suam. Tunc Fiutanus ait iUis locus vester post recessum uostrum non in majus crescet , nec parochiam habebit, et mare uon dabit ei fructum
:
hoc tempore fundare non potuit, antequam sciliLageniam adiisset, prout a S. Cotumha KHle jubebatur. Vide Com^nent. prasv. num 15 et adcet
notationes Lanigani
c
(3).
(!)
Vocatur a Colgano
oppidum Lughmagh,
in
XVII
Angrli euni
suum. l^ Tunc venit augelus Domini ad Fintanum, diceus surgc ct acclpe monachos tuos, et vade ad
:
in australibus Uttonise finibus.
rio prxvio
De Conchenna nonnulta diximus num. 37.
Commen-
tI)Acla SS. pag. 006.

(3)
(2)
78ct
Colganus,
loiu.
llt,
loc.
cit.
pog. 713.
Toiu.
11,
pog. -{08,
iiDt.
pag.
129 cl seqq.
(i]
Acta SS. pag. 60U.
Vide

e Vide
supra Actorum num.l. Codex Co Iga ni{ l
337
:
Cum
Heli,
consignavit
pulti
B.
Muuna quinque annis habitasset iu reg-ione veuit ad eum quedam virgo nomiue Chier,
VUaB.in hunc modwn
et
*3"odse-
Accwt
cum
virginibus quiuque. In Vita S.Brendani agiturde quadam S.Ciara, sive Kiara (siquidem
aliis
tempore quo auditur vox cymbali ejus, quod ipse secum habere cousueverat, post diem judicii iu inferno non claudetur.
*".
" ""
non utebantur nihemi antiqui littera k;, qux eadem esse videtur (2). Eam memorant Martyrologia Hibernica ad 5 Januarii.
Colganus (3) virille qui hodie tres jubilationes in agro Miodhluachrse fecit, possidebit hunc iocum. Ipse estTelli, filius See-eui, qui postea ad
i
.-
CAPUT
Varia miracula
et
III.
prophetise.
hunclocum
veniet, etia nomine ejus nominabitur. Vita supra Annot. b. g- Vita B in quo vir sanctus postmodum monasterium ffidilicavit.
:
-prat quidam viraêns pcenitentiam apud -L^num, uomme Becauus. filius Bledeni.
vir ille habitans
Finta.
xxi
A/.va./
fuitque
cum
Post hEecpervenitsanctus Munnu ad partes Hua-Chensa?Iaich et mansit in loco qui dicitur Aritcrema, inter nepotes Barrchi, qui est locus
:
Vita
meroL, qui panem edebant
cieterisviris poenitentibus nuet bibebaut aquam rno-
dico lacte coramixtam.Fintanusautem,Beoimoinfirmo raisertus, benedixit conicem a ejus,et ex illa die
juxtamare.ubi habitavit sanctus Munnu duodecim annis. Tractus Hy-Barche inLagenia, indicatur in Vita S. Finniani Clonardensis (4). Qux dicta sunt hiicusque de peregrinationibus S. Fiutani B in Hibernia et maxime de quinquennio in regione Rele transacto (num. 8J, non videntur posse admitti, quum sciverit S. Cotumbam Hiensem voluisse ut in Lag-eniensium vicinis mari finibus mouasterium construeret. Vide Commentar.
per septem annos lac
novum in calice ipsius fiebat, quamvis exuno vase cum caeterispcEuitentibus aqua
candida bauriebaturei.
nus,
ITQuidamjuvenis de monachis, nomine Pintafilius Eugeu, rogâvit Fintanum ut adsuam
XXI
patriam visitaudam dimitteret eum. Cui Fiutanus ait: vade, etcavenealiud bibas nisi aquam, doneo nos invicemsalutemus, et beuedixit conieem Fiutanijuveuisipsius. Postquam autem juvenisprofectus est in viam, Fintanus moriens perrexit ad
Cffilum.
pnev.num.l.Additurhicin
;
Fintauum annos duodecim vixisse in Arid Crama, Lageni^ locojuxtamare quod non rejicimus, sed solis Actis nititur, ex quibus etiam certum non est eum illic monasterium fundasse. Num Sanctus noster multa monasteria fundaverit examinacimus in
Actis
S.
Revcrsus ergo juvenis ad suam familiam,
audivit
mortem
Fiutaui,et uoluit biberc nisi
aquam,
quia dixit ei Fintanus, ut nil biberet, nisi exccpta aqua, donec se invicera salutarent. Fuit ergojuvenis aqua contentus
Comment.
prsev.
num.
15.
xxx annis. Quadam autem die abbas populi, nomine Mocoramoc, gustavit incaute
i Ah exWio, id est,aperegrinatione ; aliospturesantiquos scriptores Hihernosjioc sensu vocem ex\\h\m adhibuisse comperimus Vide GlossayHum Cangii, vel potius ejus supplementum ad dictam
.
aquam
quiB erat in couice juvenis

esset, et a
illius, ct vidit
quod vinum optimura
capite usque ad
pedes comrautavit eum licor istc, et huc juvi-ni abbas nuntiavit. Audiens autem hoc juveuis ille, confusus est; et dixitabbati
tertia die
:
vocem. k ObiitS. Comgatlus Benchorensis die\Q Maji 601 (5). QutB hic referuntur, dubia sunt etfabulis permixta. Cfr Vita num. 10.
1
ad ccelum ibo,
fuit,
da mihiaacrificium, quia dum alter horao uper
In exilio, id est.in peregrinatione,ut

Vita
modo est
talis sapor super aquam ex die qua Fintanus ad ccelumexiit; quia Fiutanus conicem ipsius bene-
terram hoc cognovit, nara
meamperannosxxx
dixit.
dictum.
A.xiil
ad locum, qui dicitur Achadliac Eth-
droma. n Vita B : Sanctus autem Munnu asdificavitmouasterium in loco in quo Ang-elus desig-navit, et vocatur usquehodieThecmunnu.idestdomus
Ex hoc num.
spectasse
13 et ex sequenli, patet
Munnu. Teachmunnu
Rex Fothartorum. nomine Dimma CamchoII, ^Zfrl^V' duosfilios habuit, unum Kellacanum nomine, qui /j(mm nutritus est in Airbriu, apud Cuonanum anachoritam. Alter filius, nomine Killiuus, uutritus est in domoMundu apud Fiulanum b. Quadara autem
18
i,
die venit rex
Dimma, cum optimatibus
Fothart,
ad regionem Fothar.
numero
lx, ad
Cuanum
Airbriu, et ibi viderunt
de Fothartis,nomine Dimma, filius Aidi Croin, qui in proximo loco habitabat, id est non procid a loco in quo sedificatum est monasterium Teachmunnu, diversus est a Dim^na Camcholl, Fothartorum rege,de quo mox num.\S
et seqq.
Dux itte
Cellachum filium Dimraa, iu cucullo iacintho, cum sag:ittis porporeis, habeus in humeris suis ceraclum c cum capitibus tercis, etiu pedibussuis habebat ficones d, ornatos de
tur filius uoster. Post
hffic
partico
:
et
a;re,
et
placuit eishabitus pueri dicentes

rege, ad
loci
;
p Nimirum Teachmunnu, sive hodiernum Taghmon. Vide Commentar. prxvium num. l.

Vita
in
domum
bene hic uutriveneruut Fotharti, cum Mundu, et sederunt ante januam
quo
S.
Venit dux ad Sanctum, offerens ei agrum, Munnu morabatur. Cfr Vitas num. VA.
itle
Ex his dux
dator monasterii
Dimma, fitius Aidi Croin, Teachmunnu haberi
tU funpotest.
veneruutque plaustra secusse, et pueri ante plaustra elevatis vocibus, psalmos canentes, et ceracula eorum fi.xaerant jug-is. Videruntque Cilline, filium Dimma, ante plaustrum, iu cucullo
nigro, colore
ovium
e,
et in tunica brevi
et allja,
Quamquam autem
in hac Vita plura procul du-
cum
ora nigra, et in calceamentis vilibus, et dis:
bio fahutosa sunt, nomina tamen tocorum ac principum et eventus pr3ecipuos,demptis adjunctis aliquot, non putempro lubitu inventa aut adscita.Cfr Annot. iadcap. 3.
plicuit eis habitus iste, dicentes
in
hoc apparet
eis
magnitudo amoris
nostri in
filii.
hisduobuslocis, quo-
modo nutriuntur duo
Tunc Dimmadixit
q Sicut angeli constituerunt e\,ui sciticet in Vita
tegitursupra num.
r
13.
raagna vindicta erit pro hisce dictis, nam omoia verba no-stra Fintanus audit in domo sua. Tunc Fintanus dixit ministro hospitum vade et suscipe
:
Haspetitiones, si qum fuerint, S. Fintani biographus evidenter deformavit. Ultimam ctarius
Fothartos iu
domum,
et benefacite
pag. 63.
illis,
sed
tamen
(1) Acla SS. pag. 1.
I,
(2)
Colgsnus, Acla SS. Ibid.

465.
(3) Ibid.
II,
pag. S79, nuiD. ^; Ltnigao, tooi.
11,
(4) Lfr LnDig.in. lom.
]>8g.
(?i)
Acta SS. MBJi, lom.
Octobris
Tomus IX.
47
non
^&
AUCTOKB
DE
eis
S.
MUNNU
$iVE FIMT4N0 ABBATE.

caverunt, et sic per
steterunt.
non placet
eis,
quomodo
filius
eorum nobiscura
Arbriu. Dic ergo
coelura et terram
medium
diei fixi imraobiliter
NUNyHO.
EX MBS.
nutritur, melius nutntur
filius in
Tunc rex pceQitentiam
egit,
et dimisit
quodfiliufi carus io Airbriu

possidebit, et tota plebs
virura clericis.
raulier, fluxum sanguinispatiens,ducta grabato ad civitatem Fintaniz.Tunc Fintauus rainister hospitum, exiit ad Fiutanum, postulans
non eum. Filius vero qui hic nutritur,

ecclesiffi, et
;
Lagenorum jugulabit
domiuus
erit
Quaidam
xxvi
t
est in
sapiens scriba, et epiacopus, et anaet sic complecboreta, et regnum Dei possidebit
ab eo utaquam benediceret mulieri. Cui Fintanus
tum
XXIV
Atia
est.
liffic
19 Post
ipse
rex
Dimma
postulavit
mu-
Dusculum a sancto Fintano, et dedit ei Fintanus tunicam suam, in qua Fintanus una nocte dorlianc tuuicam diligenter mivit, et dixit regi custodi, quia veniet dies, quando ista tunica op:
numquid vis ut facias me exorcistam mulieribus Lageuensiura. Tunc Fintauus minister, exiitab eo, et cassulam ejus, qus erat super lectulum
ait
:
illius,
secum
occulte abstulit, et posuit

est, et suis
mulierem; et statim curata doraum suum sanarediit.
eam super pedibua ad
portuna
erit tibi et
de
magno
periculo te liberabit.
tilius
Post haec supradictus Kellaclms,

laicus factus
est, et
Dimma,
ANNOTATA.
a Conix in hac Vita est idem ac calix. Occurrit eadem vox in Actis S. Lugidi, ad 4 Augusti (1). b yiâB: tempore quodamdux Fothartorum de-
jugulavit Odo Clane, filium
Cruindmail, regis Lageneusium. TuncCruindmael, assumpto exercitu omnium Lagenensium, venit et

conclusit Fothartu iu iuso Bairri/" for lochedidach,
sed
Dimma CanchoU g
et per
et
evasit ex insula super
equum suum,
evasit.
turbas oranium
vidit,
Lagenorum
nerao illura
quia tunica Fintani
abscondit eum. Farailia vero illius, scilicet lsxx viri de optimatibusFothart, alligati suut in viucu-
suum, nomine Chellac, ad monasterium Cuanu, et alium, ChiUenum nomiue, ad sanctum Unnnxi. Nosfer indoraoMuudu, hibemice forte Teachmundu Vide Comment. priev.num.%.
dit filium
sancti
ex ipsisjugulabantur iu unaquaque die, et Kellachus filius Dimma jugulatus est, eratque cura eis vinctus Dimraa,
lis
iu iusula Tobairri, et
duo
viri
c Ceraoulura esse tabulas cereas, in quibusstilo scribebant antiqui, verisimile est omnino ex Vita S. Mochtei Hiberni, sed etiam mihi videntur hac
filius
Aidi Croin, araicus Fintani.

:
Tunc Fintanus
ut crastino
dixit populo suo
surgite earaus, quia virqui uobis
voce iibri omnes signiflcari, quicumque fuerint. Vide Cangium ejusque supplementa, et eamdem
huuc locum
viris,
obtulit in vinculis tenetur,
die occidatur.
Tunc Fintauus assuraptis secura xii venit adcaatra regum, curaque reges vidisclericos,
vocem paulo inferius recurrentem. d Fico, vox itidem Hibernis propria,

calceamenti.
est
genus
coguoverunt quod Fintanus csset, et ad liberandum Dirama filium Aiedi Croin venisset.TuncCruindmaeldixit portate virum et ahscondite eum, etjugulate illum antequara Fiutanus adveniat, et facite interim jubilationem,qua6i jugulatusesset. Audiens autem Fiutanus jubilationera ait quod est carmen istud ? Kespondit ei quidam jubilatio est post jugulationem hominis. Fintanus ait usque hodie hanc vucem nou audivi ; ex hac die reges hujus
:
sent currura de longe et
e Colore ovium. Oves in Hibernia plerumque nigri coloris fuisse discimus exGiraldi Cambrensis
Topographia Hibernise
(2).
f Vita
in insula Wa.vv\.Rex
Lagenige Criunddicitur Cranmal,
maelin Actis
610.
S. Lasreani
(3)
ejusque regni initio assignat Colganus {4-)
annum
gentis, excepto Cruiudraelo et alio post
eum
viro,
regnum amplius quamseptem

in ueternum. Vocatus est
annis uon tenebunt

qui
est
Cruindmel ad Fiutanum,
etaitilli: dimitte nohis

dixit Fintauus
Dimma,
tecum
vinctus; cuiCruindmel respondit: jugulatus est.Et
hoc fieri non potest, quia ipse vir non jugulabitur in teteruum. Viri ergo illi, qui missi suut jugulare eum, nou potueriut manus suas elevare nec gladium, et hasta nou poteraut lacerare eum. lloc audieusCruindmel,obtuIit illum
:
XXV
MiracuU
virum, cum sua haereditate etprogenie, sancto Fintano iu sempiteruum. 20 Erat quidam laicus raonachus h sanctiFin-
g Dimma Cancholl erat rex Fothartorum.Vide Annot. o ad cap 2. h Iste monachus laicus distinguitur amonachis clericis, de quibus infra est sermo- Notum est enim antiquos monachos Hibernix plerumque sacerdotes fuisse et ciericos, qui ministerio ecctesiarum deservirent Systeraa monasticura, zwquit R. D. Carew (5), ut priraum in Hiberniam inductum est, vidimus ad exeraplar Instituti,quod in Gallia fundaverat S. Martinus Turouensis, fuisse constitutum (a S, Patricio nimirum, qui cum S. Martino vixerat). Ex quo systemate sic ordinabantur monaf^ticae vitfe officia, ut liceret monachis F etiam vitse activEB numera exsequi, qu3enuncf/)/e.
rumqueaut magna exparte) spectant ad clerum ssecularem. Ab ipso igitur prirao terapore introductiB fidei
Malmarke, qui apud Kellachum, filium Dimraa.juguIuvitEdSlani. llicautem laicus erat in viuculis apud Cruiudmelura, in insula
tani,
uoraine
christianae in
domusreligiosse,
quarum
illi,
Hiberniam, exstabant illic disciplina fere undequarecentiori ecvo Canonici
quesimilis erat
quam
Liac Uaiu. Tunc Fintanus dixit exite ut monachum vestrura Melmarke, in periculo positum, liberetis. Exeuutes autem v clerici sancti, de monachis ejus, steterunt super portum insuliE Liac tlain; et cognovitrexquod familia Fintani esset, et dixit rex Cruiudmel portate virum vinctum iu navem super mare, et ibi jugulate eura priusquara clerici
:
Regiilares S. Augustini sunt amplexi. Advertitta-
men Lanigan {^),monachorum Hiberni<e regutam longe severiorem fuisse, quam Canonicorum S.
Augustini. Differebant itaque HibernicB monasteria a monasteriis ^gypti, in quibus rarissimi erant sacerdotes, et in iliis exercebatur pienissi-
me ministerium sacrum.Ad quem antiquissimum

statum monasteriorum Hiber^xiee et Scotiae (7) mirum est non attendisse qui de antiquitatibus ecclesiasticis scripserunt.
i
veuiant. Curaque super
mare paulisper dusissent
eum, stetit uavis in uno loco, uecpotuit hucillucque moveri, et manus virorum circaarraa sua sic-
Ad civitatem Fintani
i.
e.
ad Teachinunnu.
(l)ActaSS. Augusti, tom. I,pag. SU, num. U.
m,
li
cap. 10. ap. Lanigaii,
lom. iV, pag.
3E>9.
Apnl, pug. 517, uura. 17.
(2) DistiQcl.
(3)
Atta SS. lom.
(^cl.hist. oflrland. Dublio, 1S3S, pag. 199.
(ti>ToD. IV,p8.
CAPUT IV.
(4)
Ibidcm iu Annouio.
5i8.
(5)
An.
t") Cfr
Beda, hist. ecel.
lib. iii,
cap. 3 et i.
r
fihus fratris !>ui juxta flumen modicum, quod d...icitur Blathacb, et caput ejus relictum est apiid
CAPUT
Lepr am
1 i
IV.
.
.
men Berbe
flu-
*50tMO.
Crastino autem die dixit Fiutanus

:
IX USt.
/
in
punitlOnem rOgat
o__
_
-i-
et
1
.
im.
petrat.
Synodus de Paschate
_l
T-k
in
campo albo prope Leghlene. Sancti
obitus.
salutanve-
XXVII
Viiitalur ab
Ang-elusDomini ad sanctum Fintanum

dum, duobus
niebat
,
unam domum recludantur, et domus ncoeudatur igne, ut videamus quis utrorumque de igne liberabitur. Aut nos mmul egro et Laeseranus,
stri in
,
Laaseriano, coram omni populo nunc tempus est ut hoc concilium finiatur et unusouisnue ad iim redeat loca; laeo breviter tres res meolleriar ' ... sfilippt .j scihcet: dn/i i;k-.; nostpi ; ig-nera duo Hbri in mittmitur, et liber veteris ordinis et novi ordinis, ut videamus quis liber ex igne evadat. Aliter, duo monachi na.
.
in
hebdomade diebus semper
Angelo
et le-
pra peicutilur.
dominica et quinta. Aocidit feria ad eum Ang-elusnon veniret, usquequo pervenit iu die dominico; cui Fintanus ait dic mihi meam culpam, pro qua ad me die solito non venisti. Ang-elus respondit nou propter neg-lig-entiara circa te non veni, sed in bis diebus hospes karissimus intravit in ccelum, 1q cnjna adventn omnes ang-eli, nimia exultatione et gaudio occupati, in hac hebdomada ad salutandos B sanctos Hibernias non venerunt, scilicet Lug-id mac Coche Clona ferta a. Cui Fintanus ait : lucide apparet quod ipse solus mandata Dei veraciter implevit; vade erg-o et ad me iterum cum responso revertere, ut sciam pro qua re carius erat in adventu Lug-idi mag-is gaudere, quam ad me salutandum venire. Venit erg-o ad eum Angelus dicens quia facies hominis alicujus ante Lng-idum non
scilicet
die
autera, ut
quadam quinta
:
mouachi justi olim mortui, et suscitemus, ut indicet nobis Pascha, quod in hoc anno celebratur in ccelo. Cui Laaserianusait non co in judicium contra brutum Din:
eamus ad sepulchrum
alicujus
nam;
mons
pro mag-nitudine laboris tui, ai diceres ut Marce pro campisAilbe, et carapi Aiibe ia
locum montis Marce commutarentur, hoc pro te Deus fecisset k. Tunc Pintanus ait unusquiaque ergo faciat quod credit ct rectum sibi videatur. 23 Quadam autem die valde diluculo, sauctus Fiutanus venit ad domum cujusdam saucti Auneho* ritie de Britonibus, qui apud Fintanum in cxtreraa
:
XXIX
Anachorfiam
""""""**""
parte civitatis habitans, plaustra fratribns faciebut, eratque iu dorau ejus ig-nis accensus ad siccanda
lig-uaplaustri. llic
autcm cum
vidisset
Fintuuum,
subito venieniem in
ei
:
domum,
g-enua ttexit et dixit

ut cnleticcutur
sede paulisper in cathedra,

tui.
pedes
Cumque Finlanus
juxta ignem sedisset,

viditque in eis
ligavit in suda-
vir ille teuuit calvos ficones ejus,
non pauciores erunt raonachi ipsius in coelo quam tui monachi. Tu vero monachos tuos cum rubore corripis. Tunc Fintanus dixit scio quid faciam in exilium non ibis, sed In nocte quintas ferite appropinquabit nnncius a Deo b, ad te veniet, ut non majus g-audium in coelo in adventu
erubuit, et
:
arenam humidam, toUensque eam,

rio
suo et dixit
o sancte Fintauc, rogo te ut dicas
mihi quas tanus ait
est ista
:
areua
in ficonibus tuis.
Cui Fin-
promitte mihi ut hoo alicui in vita
mea
non
cg-o
dicas, et illo promitteute, dixit ei Fintauus
adventu tuo fiat, in die exitus tui. In nocte ergo illa Fiutanus percussus est lepra mag-ni doIonX et mansit super eum xxim c annis,
Lugidi,
in
quam
etin
illo
terapore, ut periti ferunt, sanctus Pintanus
xxvm
Synodns
d
rfc
Patchatt.
nec corpus stium manibus suis radebat, nec balueo lavit, nisi in uno die tantum, scilicet ia cc&na Domini. 22 Quodam autem tempore fuit mag:num consflium populorum Hibemias in campis Ailbte d, inter quos erat ing-ens contentio per totura annum e, inter novum Pascha et vetusPascha. Lasserianus enim Lethg-linne /", cum suis, novum Pascha et novum ordiuem defendebant. Ceteri vero seniores HibernicE vetus Pascha et veterem ordinem laudabant. Ad hoc concilinm sanctum non statim venit Pintanus, et omnis populus exspectabat eum ipse enim erat primus et princeps eorum qui vetus Pascha defendebant. Tunc Subne, filius Donalli, rex Ambarriche f/ quare long-o tempore exspectatis istum clericum leprosum, et ei ille (non) advenerit Pascha Lasseriani usque ad diem judicii principatura tenebit. Cui Lasserianus ait: tace, quia quod dicis, Pintanus audit in loco in quo est, et vindictam ab eo recipies. In illo autem die, ante vesperum, venit Fintanus ad consilium, et salutaverunt se invicem et Lasserianns. Cumque res Subne postnlasset orationem a Fintano, disit ei Fintanus quare postulas orationem a clerico leproso quando convitium in me locutus es, in dextera Dei Patris quia verum membrum Christi Christus embuit
; :
: ! ,
nunc veni a terra repromissionis, in qua nos quatuor congregati nostra loca constituimus, sed Columbu Kille et eg-o, duo loca nostra simul circa vadura consistunt. Kannechus ^ vcroet Braudiuus Mac Ualthe circa alterum vadum, sua loca consistunt. Nomen autcm loci Cohimbffl Kille Ath Cain vocatus, et nomeu loci mei Port Subi, nomcn loci Kannechi Sethath vocatur, nomen loei Brandani Aurphardus m. Si ergo vobis tentatio perveniet, quam sustinere non poteritis, exibitis ad terram
illam sanctam, et licitum est
si
in hoc loco .-êmper
TObiscum cim cacabi
sint
duodccim plaustra nova
ffinei
et duodead praparationera ambulationfs.
Exibitis erg-o ad neris Bogeni

,
moutem
lapidtim, in reg-ionc ge-
ad consistorium quod extendit in mare, et ibi incipietis navig-are. Occidfrunt boves vestroa et licitum est vobis cromedepe carnes boiim.
Forsitan
poteritis vobis prseparare viaticum, et in
enim, prce celeritate proficiscendi, uon pelhbus
boum vestrorum prospere navig-abitis ad terram sanctam repromissionis. Hanc autem fabulam anachorita
ille
post
mortem
Pintani narravit, et oaten-
ditarenam
quse erat in ficonibusPintani.
21 Hanc gratiam sanctus Fintanus habebat, quod diem mortis uniuscujusque de populo suo sci^bat, eui mora appropinquabat et diceret viro forti ecce tnum advenitfempus ut ad coelum perg-as/et ita tertia die vir ille nd clnm ibat. Dicebat quoquo Fintanus viro, qui.multo tempore jaccbat in Iccto : suTge et fac opera viri illius qui mortuus est, et
, :
xxx
Wrtnum prop'"""''
tirii
"?"-
iecreia
cordium.
statim infirmus
ille
surgebat
fortis et
sanus opera
sum;
anfequam messis compleatur, morieris et jugulabunt te fratres tui, et sanguis tuus commiscetur, et babtuca h et caput tuum projicietur
ideo
in
cum
fratrjbus ag-ebat.
Hanc quoque
g-ratiam Fintanus habait, quod co-
XXXI
flumen Berbe,
est.
et ultra in isto
completum
Nam
non apparebit; et sic mense jugulavit eum
gitationes omniura fratrum ipae sciebat, et omnia quae in cordibus eorum fiebant nuntrabftt; unicui-
que confessioneseorum ipse dabatn.

Item
340
aUCTOBE
DE
S.
MUNNU

aliqua diximus in Comment. prsev. num. 35. b Hic quxdam omissa sunt. Vita B : Ad quem sanctus Munnu ait igitur peregre ibo et zelum ad emendandum monachos ultra uon babebo. Cui Angelus nou ita fiet, sed feria becanda [noster
;
:
ANONTMO. BX lUSS.
essent, et liabitum
Item Fintanus numerum hospitum, qui venturi eorum, antequam advenirent,
XXXII
XXXIII
nuntiabat fratribus.
Item omne verbum, quod
iu absentia ejus dice-
XXXIV
batur, sciebat et audiebat, quasi praesensesset. Item Fintanus , si cor monachi benedixisset, omne vitium, quod in corde graviter fiebat, ex illa
hora, usque ad diem mortis suai, hoc vitium non
in nocte quintse ferise) corpus
patienter tolerabis, et sicut fuit

sancti Molua, sic erit in tuo.
tuum tangetur et gaudiura in adveutu

iiii.
XXXV
veniebat ad eum. Item Pintanus,
c Vita B. XX, sed in

si
margine additi
35.
:
Vide
aliquem hospitem verbo aspero
Comment. prsev. num.
etjrepentino salutasset,
uumquam comedebat cibum
priusquam bospes ille leniter placatus esset, et ego preeterita hora carnaliter fiUus Tuldicebat chani, nunc vero spiritualiter filius Dei sum. Omne
:
verbum
XXXVI
sancti Fintani
prophetia erat, et omnis
ingressus iUius et opus ejus virtus erat. Cum autem dies exitus ejus advenisset, vocavit ad 86 populum suum, et benedixit eos, et accepto corpore et sang-uine Christi, dormivit o et innu-
merabiUs angelorum multitudo

venit.
ei,
in
obviam iUius
Cumque turba deemonum

Fintani,
in aere occurrisset
respexit ad ccelos sanctus Fintanus; videntes
autem daemones faciem
huc iUucque
cum
nimio timore fugerunt, et virtus in eis non remansit, et usque ad finem hebdomadis adversus aUquem non potuerunt beUare. In adventu autem Fintani, tota coaU famiUa gavisa est, ubi in conregnante spectu ceterni regis, siue fine manet Domino nostro Jesu Christo, iu stecula sEECulorum
,
d Usserius (3) et Cotganus (4) in campo albo. Desynodo ista,ad quam epistolamprolixam Cummianireferimus, vide 3 Commentarii prssvii. e Usserius omittit per totum annum. Leighlenne. Papebrochius S. Lasreaf Idem num synodi prxsidem fuisse conjicit (5), quod hasc quatuor in antecessum supponit 1<' S. Lasreanum fuisse ex iis qui post synodum quee a Cummiano describitur [Comment. prxv. num. 25 et seqq). Romam missi fuerunt et hoc quidem ex Vita S. Lasreani, ticet falsa qusedam admisceantur (6), facile concedi potest. 2" Eum a romano pontifice constitutum fuisse ut Legati officio in Hibemia fungeretur, ex eadem Vita (7). Quod etsi admitti possit, prxsertim si supponatur non adfuisse E episcopos in comitatu, consideranda tamen quae
: ;
fere
Amen.
ANNOTATA.
a Viia B. sanctus M.o\Mh(aUas Luanus vel Lugidus), filius Cuoche Cluonaferta. Narrantur hasc
de hac Vita sentit Papebrochius ^Y.stcerte ejusdem cum ceteris generis, in miraculis pene tota, in historiis confusa, in fide non ubique secura... Eget ergo correctione non modica etc. 3 Reducibus Hihernis ab itinere romano, alteram coaciam fuisse synodum. Fuissent ergo duce synodi, quod pluri-
bus de causis admittendumnon esse docuimus in Comment.praev. num. 29 ei seqq. Usserius igitur, nobiscum unica admissa synodo, ei prsefuisse censet arcliiepiscopum Imelacensem (8) tacita
ratione, quae haec est
:
etiam in Vita S. MochucV in hunc modum (1) Quodara alio tempore vir sanctus, Munnusnomine,
ita tulisse et fenê
etiamnum
jus synodicum
ecclesice, ut py^cesit
archiepiscopus
dum
in cella
sua triduo
moram
faceret,
AngeUca
visioue,
idem tempus qua frustrabatur. Cumque AngelusDomini posttriduum se viro Dei prsesentaret, et ab eo cur tantam moram
quotidie visitabatur, per
faceret sciscitaretur
coeUcolse
,
aut metropolita iltius tractus, in quo synodus congregatur. 4 S. Lasreanmn Romge ordinatum
respondit
Sancti,
inquit,
communem conventum atque concilium habueruut exspectantes auimam cujusdam viri

,
sancti, noraine
Molua, qui viam universEe carnis ingressurus erat et hiaec causa retardationis meae fuit, ne ad te tempore soUto venirem. Et ut cetera
:
episcopum fuisse, ut in ejus Vita tegitur, siquidem ex more illius aetatis et ex jure ordinario, secus episcopis congregatzs prseesse non potuisset. Fuisset autem episcopus sine sede, nam Hiberniee episcopis nusquam adcensetur. Porro htec fere singuta pturimis difficutiatibus subjacent et posirema non levibus; insuper solis Actis S. Lasreaninituntur. Fuerit iiaqiie Sanctus ille Romam
missus, fuerit eiiam, si lubet, constitutus legatus ad inducendos Hibernos australes, ut Romani F Pontificis et synodi Lenensis placita adoptarent ; Legitur sed non arbitror plura posse admitti.
omittam, quse eadem sunt ac in Vita S. Fintani, electa est ab eo lepra in castigationem, leprosus factus est et lepram illam usque ad septem annos sustiuuit. Quibus etapsis , mittitur ad S. Mochuam, ut sanetur. Ac ejus sanatione enarrata, his verbisscriptor narrationem absolvil Postquam
:
vero B.
Munnu jam a lepra

iter,
:
curatus
est,
cum
ad me-
dium
pervenisset
pes aUcujus equi, qui currum
ejus ferebat, fractus est

cepisset,
te
quod cum S. Mochua percervum de monte vicino vocavit, qui se sponsubjiciens, mansueti equi ministerium implens,
Dei -Munnu ad
vir
domum suam
in Vita S.
prospere ductus
est.
Idem narratur
:
Lugidi sive Luani, ad 4iAugusti (2) ostensum est autem sancto Fintano, fiUoTulchani etc; et hx indicantur causx triumphi S. Lugidi et castigationis S. Fintani Quia facies hominis aute Lugidum non erubuit et cum lenitate monachos suos corripuit tu vero cum asperitate corripis monachos tuos... Quiuta feria sanctus Fin:
quoque in .Vita S. Lasreani (9), eum S. Fintani discipxdum fuisse sed nullam hujus rei probationem reperimus, ac Waraeus quidem scribit Murini cujusdam S. Lasreanum disciputum fuisse. Insuper ostensum est in Commentario p7'cevio, anno 597 juvenem adhuc S. Fintauum fuisse, ita ut valde verisimite sii eum S. Lasrea nuin astate non superasse (10). g Usserius dux regionis Huamairche. Vita B dux Huamarge. h Baptuca vet baptuta quid sii ignoro. in flumen Berow, sed addit in mari Usserius
; ;
: :
gine
aliasBerbha.-
tanus percussus est lepra a capite usque ad pedes, usque ad diem mortis suae. De quopostremo asserto
{{)
k Idem Cui S. Lasreanus ait non ibimus in jndicium tecum (omissis vocibus : contra brutum Dinnara, qu3S desunt eiiam in Vita B. et addita videnturab imperito nostro awfôrej.quoniam scimus
:
Acla SS. lora.

[ing.
41)!.
Jatiuarii,
(5)
pag. id.
Brit.
Augusli,
SS, p;ig.
(ti)
5M.
(2) Actn
SS. lom,
Amiquil.
11
pag. i8K.
num.
loc.
el
15.
(8)
Anliquit.
4.
Brit.
pag.
m. (9)
II,
Acta
pag.
SS.
(i)
Acl
cit.
pag.
Ktti,
num.
(H)
Acta SS. tom.

ct
April.
pog.
Ui,
iium.7.
Loc,
cit.
(10) Lauigan, lom.
ivo,
not. 60.
Uiid. pog.
544, Qum. 6
pag. 54l>,
num. U.
(7)
quod,

quod, pro magrnitudine laboris tui et sanctitalis, si dioeres ut mons Marg-e commutaretur ia locum
tiente Ma^dhog-,
illi
841
versi sunt iu
dolorem suum.
campi albi etcampusalbus in locum raontis Marge, hoc propter te Deus statim faceret. Erant euira illi tunc in campo albo, cui imminet mons Marg-e. Postea consentientes populi cura sanctis ad sua reversi sunt. Vel ut in alio libro plenius legitur, inquii
iôstea sanctus episcopus valediceus
mt.
""oitwii.
benedictione, exivit.
omnibus cum
Quodamdie cum sanctus episcopus Miedhoget sanctusabbas Munua esseut in uuo loco, episcopus
in ang:uIo
ecclesite
erexit se in
filius
gradu
alto.
Usserius: Cousentientesigituromnesjusta seutentiam viri âncti, ad propria cum gaudio sunt reversi.
sanctus abbas Munna.

ita
esse,
Tuuo
Tolchaui, videns
eum
disit ei
quid
est
quod vides? revela
mihi
Atquehcvc postrema legunturetiamad verbum in nostra Vita B. seu Vila secunda et breviori Codicis Salmanticensis. Ceterum uterque textus explicatur ex iis qu3e a nosiro adduntur Tunc Fintauus ait unusquisque erg:o faciat qiiod credit et rectum sibi videatur. Ex quibus manifestum fit nuUo pacto S. Fintano applicari posse quod de synodo scyHbit Cwmnianus [in Comment. pnvv. num. -ZB) Sed non post multum surrexit quidam paries dealbatus, traditionem seniorum servare se simulans, qui utraque non fecit unum, sed divisit et irritum ex parte fecit quod promissum est, quem Dominus (ut spero) percutiet quoquo modo voluerit. Probatur id etiam ex eo qiiod synodo intererai episco:
:
.-
totum mundum ab ortu solis usque ad occasum, quasi unum stadium. Et gratias Deo affentes
tifice
Tunc beatus poutifex .Mffuavit oculos sancti abbatis, et ipse illico vidit cum saucto pouillud.
descenderunt
uarrabatque abbas
Manna
quod
et
fratribus
contigit.
u Confessionem dare apud scriptores Hibenios Scotos idem est ac culpas suas declarare coram Prcvpostto (2). Noverat iiaque S. Fintanus et indicabat ipsesingulisqux essent
manifestanda,
lil.
Obiitanno
635. Vide
Comment. nim.
VITA
S.
MUNDI ABBATIS
pus Imelacensis et pluyês sancti viri, ut ex CumB miano patet, qui in adoptando ordine romano unanimes fuerunt (in commune surrexerunt etc); quibus tamen S. Fintanus restitisset. Denique videtur hic paries dealbatus non apparuisse nist sijnodo peracta sed non post multum inquit Cuiumianus; et mox irritum ex parte fecit quod
: :
Ex
Breviario Aberdonensi
ad
XXI Odobris.
promissum erat, nimirum in synodo. Porro S. Fintanum, post habitam synodum, in qua multipriPsentes sancti viri, per se aut detegatos, unanimes
fuerunt,
ullo
b, mouachorum ab- s.Mundi bas, cxpatreTulcano, matre vcroFechelem ge- r'"""'" o( nerationcm accepit, qui cum ab eisdem '' iu prima
-y-enerabilis paterMundus
contra
vel
eam
turbas excitasse, non est

vel
modo
Vita
monumentis commendatum
verosimile.
1
Chennachus.
sue pccorum custodie mancipasancto repletus, quemdam virum reiigiosum divine leg-is audieude gratia adiit, pecoribus in heremo sine custodia relictis; incrcparetur, spiritu
etate adolescentie
ra Aliis
quibusdam omissis addit Vita B:
arenam inde tuli, ut meciim sit in Hoc post transitum sancti Patris monachus
etfecit
hanc ccemeterio meo.

et retulit,
cum arena
tus a patre, curpecora deseruit, respondet quiznto tempore divinis me insudare leg-ibus permiscris, tiinto tempore pecora iucustodita a lupis nou peribunt. Lj;ctio ii. Sequente vero die, pater viri Dei,
:
sicut ipse vivens praecepit.
Hu-
jusmodi fabulas, quotiiam Acta Sanctorum integra edere solemus, omittere non licuit. Tutiora sunt, siquidem ex probatiori fo7ite p7'oducta, miracula qUcV in Viia S. Aidani sive Msedoci leguntur.quamquam et ipsa valde mirabilia sunt et non a S. Fintano, sed a S. Mxdoco in ejus gratia^n sunipatraia. Narrantur inhunc modumindicia
Viia
(1)
:
ut videret animalia, cremum perrexit, ct pervcniens, vidit duos lupos silvestres, tuuquara pastores, custodientes pecora sua. Sciens autem patcr filii sui sauctitatem, mundum deseruit, et in arto
se detrusit monasterio sauctc conversationis habi-
tum
tem
sibi
assumeudo
et
monachus
effectus est c.
,.
lieatus vero
et
Mundus ad beatum Con^âllum abba^

,,,,
A>(...(.pu-
Quodam tempore
sanctus episcopus Mae-
2 Lectioiii. Deinde ad
dhog: exivit visitare abbatem,
habitantem in suo monasterio, quod dicitur Teach Mume eicum honore magno Sanctus episcopus susceptus est. Sanc;
num
patrem ,reIif?iosis8imum se transtulit d. sanctum pcrrexit Silleabbateme, qui interomnes YbcmicoB sanctos,
vita et relig-ione habitus est famosissimus.
Sub ejus
""
tus abbas fratri suo ministranti ait

pontifici,
dic Sancto
utomnesquisuntin
isto
loco, rcficiantur
:
hac nocte in adventu ejus. Sanctus pontifex ait omnes qui sunt in hoc loco reficieutur hac nocte. Sanctus
dic domino uosnon possumus omnes reficere, quia multi infirmi ex nobissunt. Audiens hocepiscopus, ait callide petivit dominus abbas sanitatem fratribus suis potens est enim Dominus meus in adventu meo iUis omnibus tribuere sanitatem. Et cum hoc
ait
:
regula decem et octo trauseg-it annos, pie etsauctc iudivinis conversaudo; quibus transuctis ad Yonam insulam iu Scocia pervenit, qua a beato Columba /'habitum suscepit relit; ionis. Lkctio iv. Sed beato Columba de muudo tiauslato ad patriam,
Munna
iterum ministr^ntisibi
:
sanctus
Mundus Yberniarn dcnuo

ei vii
quesivit.
Cum
iu
tro episcopo
via ambulasset occurrit
quidam
dives,
Eva-
dixisset, omnes infirmi sanitatem receperunt, et qui vix poterant antea vivere, valide cum ceteris cce-
nus nomine, petensutsua aniiualia virtute divina a lang-uoribus sanarentur; b' atus vero Mnndusad proximum declinans vadum, inanu sua vadum benedicens et exinde animalia de eodem libere precepit, ex quo sanitatem accipere mererentur g.
3 Lectio v. Insuijer antequam veniret ad matrem et sorores, unam suarum aororum virginem, viam universe carnia ingressam fuisse prophetice cogrnoverat, cumque sccunda diepost humaciouem ejusdem ad sepulchrum ejus veniret, miscricordia motus, genibus flexis, Dominum alacriter deprecabatur; unde sepulchrum ultro apertum est et
:
""-i/a-
naverunt. Die autem tertio

voluisset,
dixit
ei
S.
cum B. Munna non

; :
Miedhog: ire
exies donec
^J'^"^^'"'
omnes
infirmi sint, qui prius fuerant,

B.
dere. Cui dixit episcopus
eodem pondonavit mihi Dominus

ait
:
eorum sanitatem Et
Munna
non
ita fiet,
nam
(1)
virtus in infirmitate perficitur.
Tunc consen-
Acla SS. tom.

17S1),
11
Jsnuar.
I,
psg. 1116 cl 11(9
(2)
^
Brockie.
cap. 10.
todei Ucgul.
lom.
pag. 397, cap.
ct
pag. 174,
virgo
342
EX onBv.
ABBRDONBHSI.
DE
S.
MUNNU

fictas historias,
virg-o viva surrexit, quam matri sue denuo restituith. Lectio VI. Pauloqae post alium mortuum de
morte ad vitam resuscitavit; militem quemdam, ab inimicorum suorum in-sidiis a morte preservavit mulierem .âDguinis fluxum pacientem a morbo liberavit. Quemdam etiam lepra percussum, ex augeli vaticinio curavit. Tantam enim graciam in conspectu Doraini promeruit, ut bis omni aeptimana ad sui consolacionem celestis paranimphus a Domino sibi mitteretur i. Hiis et aliis miraculis suffultus, etate matura, ad duodeoimum Kalendarum Novembrium spiritum Deo reddidit et in eccJesia de Kilmond ?i, quam ipse prius fundaverat,
;
primum typis commissum est, de Sancto suo nihil reperientes, eumdem eum crediderunt ac S. Munnu Hihemum, et quum coleretur hic 21 Octobris, ad hanc diem Lectiones, ex Vita S. Munnu excerptas, suo Sancto adaptarunt, ce-
terum eidem Vitse presse inheerentes. Quam vero frequenter unius Sancti Vita dicto modo alteri fuerit accomodata, ex multis locis Actorum nos-
trorum
b
innotescit.
Ah Hihernis Sanctusnoster plerumque Munnu dictus est. De variis ejus nominibus vide Comment. prsev. num.
c
2.
De monachatu Tulchani vide Annotatum h ad

1
hoDorifice sepulture traditur.
cap.
Vitas prioris.
ANNOTATA.
titulxis in hunc moMundi abbatis de Killmund. Estautem Killraun ^zyeKillmund mcus comitatus
Num
cuni S. Congallo versatus
sive Fintanus,
sit S. Munnu, examinavimus in Comment. praev.
In Breviario Aherdonensi
:
dum cffertur
"Vita S.
num. 12. e De S.
f
ArgatheliiP [Argyle) in Scotia

id est, requies Mundi, et
(1),
quo sepul-
crum cernitur S. Mimdi Scoti, dictum Sith Mhun,

anno 14-12 a nohili ciro Duncan Canrphell, uno ex majorihus ducis ArH gatheliê, condita est in ejtis honorem ecclesia collegialis cum prsehendis ptutnmis. Cotitur autem
S.
Silleno vide Comment. preev. num. 13. Columbam jam diem extremum clausisse, quando S. Munnu lonaminsulam adiit, ostensum est in Comment. prsev. num. 6, 9 et seqq. g- Vide Vitam priorem num. 6. h HcTC enucleatius in Vita priore num. 7, et
S.
Mundus
Scotns,
eas illius
geniis veteribus ka-
ad quam diem Benschenius noster paucis de eo egit (2), Dempstero non fidens, qui de S- Mundo Scoto, pro more, plurima excogitavit et mentitus est. Editores autem Breviarii
lendariis, 25 Apritis,
idem de singulis quse hic narrantur dicendum quapropter necesse non est tocos Vitx prioris perpetuo indicare. De Conchenna autem, sorore S. Muunu, quam a morte suscitasse fertur, aliqua ^
diximiis in Comm. pr. num. 37. Vide Vitam prioremnum. 2,1. 1 k Vide supra Annotat. a.
Aherdo7iensis,quodannolbOd,diuanteDempst9ri
(1) Corlislc, n lopogr.
Dictionary of Scotland, v KiUmnn.
(2) Acia SS. tom.
11
Aprit, pag. 388.
DE
S.
WEN
DELI NO, CON

TREVIRENSI
I*R,^3E"VITJS
F.
PASTOREETEREMITA
IN DICECESI
V. D. B.
COMMElVTAItlUS
I.Memoria
in fastis sacris
;
Vitae
gesta pleraque dubia.
(estum
CmcA MBnlUM
SXCCU1M
sis,..,
Tll.
S.
Wendelini,
nullo
confessoris
Treviren-
lini
cf.
memoriam,
et
quidem minio
et literis
S. Wcinieliiii
f:
riis
antiquiorum Calendariorum Dostrorum. sed ne in Baldewini quidem Orin
iMmorin
in
dinario (sdecuti xiv)

talis iucidit,
katenditrio
sxcvti si et
alibi
eadem die, in quam Sancti nanotatur; invenitur tamen in Calendaxv

2ta
et
ud diem
patriis
steculii
sequentium
et paucis
grandihus, festum primse classis indicantihus. Quod ad Usuardi attinet auctaria, re quidem vera tria tantum edidit Sollerius, quse ad hanc diem S. Wendelini meminerunt Lubeco-Coloniense et Molani ejus transitum, Greveni vero ejus
:
21 Octolrii
auctariis
Hontheimius (1); cujus omnino sunt si autem paulo latius, fnlsissima. Etenim Katendario Stabulensi, quod ineunte sxculo si pro monasterio S. Galli in dicecesi Constantiensi scriptum visu7n est Edmundo Martene (2), hasc ipsissi^na pri7na manu iileta sunt verha (S) In Basona Villari S. Waldeui confessoris corrupta quidemforma, sed certissime S, Wendelinum designans. Dein Kalendario, quod psalterio nostro S. Maximini Trevirensi, saecuto x consctnpto, prxmittitur, inseruit manus sseculi facile xii Sci Wandedicta si presse accipias, vera
;
:
;
Usuardi,
anmmttans; quorum vestigiis insistunt Walasser seu collector Martyrologii Germanici seu Canisii, Casteilanus, Ferrarius,
Martyrologi Benedictini aliique. 2 Sed aliis quoque diebus tum in Usuardi auctariis, tumin aliis scripiis^.y^QnAeWui ceiebratur memoria : die 7 Fehruarii (4) Wendelinus conf. et episc. Trevirensis laudatur in auctario Usuardi
Carthusigs Bruxetlensis
; ,1
depositionem
aif
rfiW'"*
die 24 Apriiis
(5)
Wan-
delinus, abbas in Trevirensi territorio, in Saussaii
supplemenio et Ferra^Hi Cataiogo ; die b Julii (6) Weudelini coufessoris translatio apud Greve7iuni,
SS. tom. llFcbr, pBg. 4.
ll)iil.
(l)ProiIr. llist.
Trcvir.
tom
et
I,
pag. 570 el 37|.

(3)
Collcct. tom. VI, col.
63K
63C.
(2)
Ampliss.
(4)
llid.
col.
076.
|S) Ibid.
tom.
111
Apr. pag,
261. (0
Act.
tOQ).
II
Julii, pag.
210.
Canisium,
DIE VIGESIMA PRiMA OCTOBRIS.

A
Canisium, in Florario Ms. et alihi ; die S Septembris (1) Waudelini episcopi translatio additionihus Mss. Cartusiie Bruccellensis ad Grevenum; die
3^
*.c..
20 Octobris
(2)
depositio S. Vandelini abbatis, quonfilii,
dam
reg:is
Scotorum
apud Menardum, Wio-
ejusbreviator Masenitts ; editores Gennaniei et Belgtvus Vitarum SS. BiUlen , hagiographtts a3io?iymus Trevirensis seu scriptor Vitarum SS. Trevirensium, aliique quonim
nomina
Aniiqui'^ ,cripui liuxm
nem, Motarium in Usuardo, Ferrarium, Saussaium. in Kalendariis Ribemico et Farfensi Mss. aliisque de quibus inferius recurret sermo mitto quoque imprgesentiarum me^norias, die t% Octobris in Kalendariis obvias. Atqice ex his satis liquidum est quo sensu Hontheimii dicta inteUi' genda sint, ut necum veyHtate jiugnent. 3 Ad rnanum mihi sunt quatuor S. VTendelini
;
rius sponte venient.

6
infe-
Verum kxc omnia

si
scripta. etiam prijna Vita
valde recemia sunt,

delini
VII floruisse
componaniur cwn
vi
S.
Wen-
^'!;""''
*""'
ô:qmmexe^mtes.vculo
aut ineunte llZ'''''''
tenendum est. Qui enim OJnnium primwsS. Wendelini meminisse legilur, Eberwinus abhas S. Marlini Trevirejisis, non vero Theolesociat
omnes tamen, postannum Ull scriptê quandoquidem etiam in aniiquissima latina, quam inferius dabimus ad finemriarraiurincendium Sarcepontis;quod anno Hlo contigisse novimus. Est hxc quidem prolixa valde, et res omnino paucas continet ast quo jejunior, eo a fabularum suspicione tibcrior. Se; ;
y-^^^^
renaiis literis antiquiores,
giemis, {quemadmodum ostendii Pinius noster (4),) aut quivis alius eo forte aHtiquior{b\,
eum eum
atiis mutiis
c^w; In hujus quoque, inquiens

fi. ATapnem-iî temporibus
ejusdem fere temporis San(6).
sat-erdutis
quemdam
rum Dei (WidfHacum) summiB

ppffiditum, in ejus diCBcesi
ex Italia vi-
sanetitatis gratia
cundae, cui initium est : Gloriosus pater "Wandalinus, ex Scoc-ia oriundus, /inis vero : secum per-
B
d
iiuoiiica
mausuros. Ameu ; desumpta esi ex priori stylo meliori scripta est, et adjunctis nonnullis aucta. Notatur ad calcem Completum est mdxiv feria quinta post Esto mihi.
;
.-
novimus conversatura aliosque quam plurimo.s servos Dei Paulum. Ingobertum, Di.sibodum, Wandalinum Vosago in ejus episcopio comperimus militasse... Tunc etiam quidam vir Dei Carileffus vitam illic eremiticam duxit. Tunc quoque famosus ille ex Uibernia Columbauus
cum suo
Gallo... Sed et in confiniis
ejusdem
Vosng-i,
quifiTrevpricse adjacent civitati, aliqui ex ipsa urbe
vast8e...eremi...expetente8secrctum.illicetrduam
4 Tertiie, qiuv
non secus ac quarta Germanice
est, duplex apographum utrmjique desumptum ex Parte jEstivaii de Vitis Sanctorum, impressa (ut ibidem tradiiur) a Gruthero Zeiner, oriuudo Reutling-a, ha-
seu Teuionice conscripta

est,
mihi prsesto
vitam ducebant: ex quibus venerahjljs quidam ex eadem urbe Bantus... necnonalter, ojusdem g-ermanus, uibiiominus prcsbyter... Beatus... sanctitate
clarus. Toium hunc iocum, non secus ac reliquam fere S, Magnerici Viiayn anie annum i)7.j con-
bitante Augustie, die lunae post S. Georg-ium
anno
scriptum
(7),
iiiusiravii
Pinius
(8)
quocirca saiis
1473; quod opus bibliographis parum innotescere arbitror ; sane de eo tacet Placidus Braunius (3),
hahensannotasseOunth^vMmZ^ynQv primum anno 1I72 libro Steurarum Augustano inscrihi et sequentibus annis cum Zeiner nomine, Nuperum Mezgeri opus, in quo de hoc forte lihro dicitur, non haheo. Utut est, omnino ad finem ibidem reperiri S. Wendelini Vitam ex altero apographo intelligo, et Vitwpnemitti S. Wendelini imaginem sub specie pastoris cum hacido in dextera, cane ligato ad sinistram, pileo pastorali in capite et
saiis
amandasse lectorem, qui hinc inielliget spaiium tejnporis ab Eberwino illis verbis comprehendi, quod a medio fere ScPcuIo vii profuerit istuc
cid excurrat. Paucis mutatis, ssecido xii Hle locus iiiaius fuit in Annales Trevirenses [9), quosanno 1SI8 Waitzius uiiimoedidit.
mio
Quocirca nemo 7ion adhieserit potius Triihe(10), qui circaannum 627 S. Wendelinum in Trevirensi regione ciaruisse, aut Broioero. qui
7
/,v,^,
o,.h,
iene-
<./-/
'"'"'>'
ovibus circumcirea. Quartgs Vitas prasiniititur imago similiter, paulum quidem diversa ita tamen ut operas pretium non sit dioersiiatem indicare.Hcecvero Vita,quxtertia nonnihiio contraciior esi, mihi ohviaest in alteraparte Passiona,
b'37 Annaiihus Treviaut Mahilionio {Vl), qui ejus meminit adannum 623 et quem Hontheimius [13) fere sequitur, quam Vitm tatime secundê, in qua S. Wendf linus an. 400 Treviros venisse dicitur, aut Gonono (H*) eum ad Dominum migrasse anno 700 perhibenti, aut Wioni (15), ex lib. n
ejus
encomium ad annum
(11)
rensihus
inseruit,
lis
Theoiisci;
niensis in Vigiiia
quod Ludovicus Van Renchen Coloomnium Sanctorutn anno M85
Germ. Exegesis Francisci Irenicieum diseipulum

S. Pirmini, qui iloruit anno 720, ahsque uLlo prorsus apto argumento 7iarj'anti, et cujus vestigia presserunt auctor Martyrotogii Anglicani (IfiJ et Richardus Chationer, sxculu superiori vicurius apostoiicus Londinensis (11). Quid? In editione Lovaniensi Vitarum sanaorum Butteri (18) S, Weudelini Vita legitur lm textu Germanico Rass et Weis in gaiiicum coiversa, eique anuuai lOlb prtBmittitur. Neque id iphaima typoyraphi' cum est, sed ex proposito scriptum nam inferius in ipsa Vita mortuus dicU cr hoc eodem anno S. Wendelinus. Et quidem nonnuitos ita sentire monet recentior hagiographus Trevirensis iH), quos tamen confutat ex catatogo abhatum Theolegiensium qui est apud Browerum. Sed hac de re satis fuibemus annotasse ruere prorsus idassertum, quurn medio sascuto ante annum lOio de S. Wendelinoya//i mentioesset in Vita S. Magnerici, ut dictum est supra.
:
quarta scripiio inter se satis conveniunt ; sed ut a prima sic et a secunda nonahsolvit. Tertia et
nihil recedunt.
"^
"tio7"d
'
Wcndelino
^ ^^ ^^ annotatione Ms. inielligo, vidit Bollan^"^ offxcium S. Wendeliui, quod P. Joannes Colganus, Minorita Hihei^nus, concesserat P. Alexandro Kenneto Obsei-vanti Scoto sed inepte satis scriptwn, nec connexio ulla erat, ut addit Bollandus, AUi prasterea complures S. Wendelini gesia expiicant Petrus Cratepolius de episcopis Germanice Franciscus Irenicus Germaniie exegeseos lib. n Andreas Hondorff seu Vincentitts Sturmius, Lutherani, in Calendario sanctorum et Historiarum ad diem 5 Julii et ad 20 Octobris; Amoldus Wion lib. iv Ligni Vitx et alibi Mabitlonius in Annalibus et in Actis SS. 0. S. B. Hontheimius in utroque opere de rehiis Trevirensibus; Kellerus, parochus in S. Weudelini in Vita Ms. Browerus in Annalibus et et forte typis edita
;
.-
lom. IHSepi. psg 206. - (2) Ibid. lom Vril Ocl. pag. S|*. (3)>'om. ilc lib. al) anno U80 ad 1300 iniprciîs, in iil)!. (ijAct.SS. i>d SS, Udalncum cxslanlibus, tom. H,j>raf pag. 7(-J) Cfr Waitz, ap. Pcrlz, Moniim. lom VI Julii, pag. 179. Gcrman. Scripl. tom. X, pag lli. (6) Act. SS. lom. VI Jiitii, pag. 188. (8) Ibjd. pag. 170 cl 171. (7) Ibid- pag. 178 ct 179. (lOj Compread. Annal. lib. i, (9) Perlz, tom. VIII, pag. lo9.
(l)ll.id.
(H) Tom. 1, pag, 3i. (I3i) Opp. U.*t. lom. I, v^g- S-t. Annal. Ord S. Ucned. ad (i25. num. 30, lom. I. pue iQi (13] [U) De Vi Pl'. (kci.l lom, Hm. Trev. dlpl. tom. 1, png. 74. (l!i) Ligoum Vtlar, loin II, pag. 3ifi (KijAIemoI, pag. 108147, (17) Bntanoit SBncia. lom. If, risl of Brilili pieiv, pog
in
(IS) tom. pag. 210. dcr Ueiligeu. p:ig. 2il.
XVI, pag, lo9.
(19) Leben
und Tbslcn
SSi
34.4.
DE
S.
WENDELINO CONFESSORE,
mus
giê
AUCTOBB
V. D. B.
Seotui seu potiu lliOernus
Si em nomine (quemadmodum fere semper liWandelini cet) judicare liceret de S. Wendelini seu
8
desit nohis.
Quidquid id est,
Boetfiii genealo-
apud plerosque eruditos non multi jam
esse
patria,
eum non exterum

statueret.
videlnr fuine
nalione, et oh
nemo non
Verum
sed Austrasium fuisse fieri potest ut nomen
recentiu$ di-
ploma.
mutarit; adeoque Scotus natione in omnibus Vitis dicitur beatus vir et quidem in utraque Germanica seu Theotisca antiqua, itemque in Kelleriana et in anomjma Trevirensi sanguine regio natus quie posterior assertio orta est ex diplomate, quod in S. Wendclini parcecia etiamnum asservatur et
;
ponderis, quin etiam pro lihitu confictas haheri nonnullis vix est quod moneam. Quocirca, quum ha?c seponi posse videantur, quum prseterea ante seeculum xi Scotiae nomen ad prxsentem Scotiam non pertinuisse videatur (3), quumque demum
credibile sit
S.
Wendelinum ab
initio in partihus
forte statuet
cujus apographum Ms. apud me estet alterum typis excusum in Vita anonyma Trevirensi (1). 2d ego hic quoque daho Universis et singulis Christi
:
nonnemo beatum virum non ex prsesenti Scotia ortwn esse, sed potius ex Hihernia (4). lU Pastoritiam vitam duxisse B. Wendelinum
Trevii-ensibus Scotum hahitum fuisse,
P"Stor
fuit.
fidelibus prjEsentes literas inspecturis, lecturis, vivicasuris pariterque etaudituris Johannes Ynglis, reverendissimi in Christo patris rius in spiritunlibus etdomiui, domini Koberti, episcopi Dunblanensis
consentiunt scriptores omnes, antiquiores eeque ac t-ecentiores ; 7ieque ullum videtur esse argu-
'ei mira de
1'ujut rei nd-
junciit
mentum, quo
rando
hsec traditio
vero attinet ad adjuncta,

diversitas.
ambigua fiat. Quod mira intercedit in narGononus (5) t7'adit eum ovihus
iu Scotia, salutem
et infra
scriptorum ag-noscere
viri veritatem. Instantia et precibus prohi et nobilis
Wilhelmi Cavertoy de
*
praefato
regno oriundi, quas
i|UDquc in
ex charitate fontis devotionisque * dulcore procedudere perspeximus, libenterque inclinati publice

xirauset testificaraur, quod ipsenoster compatriota
sancti revelavit nobis de sanctitate et beatiludine productione, Wyndelini, quaerens de ejus ortu et lympide nobis constat, utin cronicis * nostris anti-
B
' Croniis
i'i
mp.
cathedralibus hoquis testatur, et ecclesiis nostris Scribimus nsraque dierua die ejus vita recolitur.
procedeneura illustrissimi regis Scotorum filiura, annum via perfetem a pueritia sua ad vicesiraum et raoribus ctionis. Fioruit enim diversis virtutibus
virtutibus a sapientibus raaxirae approbatis, quibus fulg-et. Exiens audoctrinis universalis ecclesia
et
pascendis adhibitum jussu patris, eegrius ferentis eumpotius in templis et monasteriis versari quam in equestrihus exercitiis proceres autem indignatos accessisse ad regem, rogantes ut quam primum ad aulam revocaret fiiiutn ; sed patrem (qui ferebatur secreto idola cotere) contempsisse eorum preces ; quocirca fiiium fugisse ultra 7nare, et atiquandiu pie peregrinatujn, apud Treviros induisse monachum ; dein uno miliiario a monasterio, in loco ubi nunc S. Wendelini oppidu77i consurgii, ad mo7-tem usque egisse vitam monasticam. Sed alii omnes, quos ad manum habeo, siteyit prorsus de patris saevitia traduntque
;
tem occulte Scotiam,
Romam
locorum banctissi-
mam tfudens, aliaque loca sancta visitare proponens, orania mundi transitoria et vaua recusans. Cujus verara genealogiam praefato Wilhelrao Cavertoy cum praesentibus duximus concedendam, ut
eam
devotionibus Christi fidelium id poscentium
facere valeat. Et
Wendelinum excessisse e patria, ut liberius Deo serviret secundum hxc verha Christi Qui non dimiserit patrem et matrem etc. qvx) vero pacto ad pascenda pecora devenerit, 9'edit dissensio. 11 In uiraque Vita Germanica seu Theoiisca
B.
.-
apui
scripic-
quod prsedicta omnia et ad tollendum a in his dubietatis scrupulum, piis cordibus omnem sigillum nostrura rotundum prsBsentibus est appen-
palam
antiquiori traditur e patria digressus in saltus et solitudines Trevirenses, ibique accessisse ad viru7n nobilem cujus pecora (quu7n nescirei se in p7-xdonem incidisse) ea viii conditione pascenda in se suscepit, ut quotidiaiius sibi suppeditaretur
;
res, populi rutiiores
singula vera sunt et certa, idcirco
oves quotidie in optima prsedio discedens ; verumpascua, saepius l07ige a tatnen statuto te^npore semper do7num erat redux.
victus.
Exinde ducehat
sum una cum

tris et
sigillo reverendissirai in Christo pa-
domini, doraini Johannis episcopi Aberdoueusis. Datum Duublay septimo die mensis Januarii anuo Domini raillesimo quadringentesimo sexageest lihro-
Venit autem aiiqua^do in montem, septem ah herili do77io dissitu7n milliaribus; qui quum ei
placuisset eg^êgie, saspius eo redihat. Factiwi est autem aliquando ut ejus do^ninus ad praedandum cum suis servis exiret, et post actam prêdam in ^^''endelinum prope hunc montem inciderei. Ob-
sexto. c simo Porro quihus copiosior quam nohis

i)
lujut (inctoiilas /laciim t)-
ncranda, alia-
^ne ijittdtm
fitrfarit
rum de rehus Scolicis supellex, videant ipsi utrum anno H6G Joannes episcojms Aberdonensis esset, et Robertus Dunhlanensis et Joannes Ynglis vicainterea authenticum esse id diploma concesserim nec negarim in aliquoi ecclesiis caihedra-
jurgavii itaque eu7n acriter quod ta^n procul cum ovibus pergeret eum videlicet perindie iantum cum g7'ege fore reducem, sibique inierim mactan;
docn-
menta, a
mullii regi
filiuf
rius
(UiUur.
libus Scotise S. Wendelini festum celehratum et leciiones reciiatas fuisse, quum supra Hiber-nicas
da7n vaccam, qua sui vescerentur. Ad quae quum respondisset Wendelinus a Deo omnia benedisposiiu77i iri, concitatis equis he7-us profectus est.
aut Scoiicas penes Colganum fuisse videriinus. Verum quam turhaia hcec essent omnia, quam
malie frugis quin etiam inepte scripta et absque ulla connexione declayâvii supra Bollandus qui illa prcB manibus habuit. Quamobrêm qux hinc
,
prompsii Ynglesius
tror.
S.
difficiie
fidem inventura arbi-
Neque aliud senserim de nomine patris Weudelini, quod apud Gononum (2) lego: Nomen
;
Ver-um ut in prwdium suum venit, obstupuit jam advenissecum grege Wendelinum ; tantoque prodigio motus, exstruxit ei in saltu non prociil a suo cast7-o et p7'ope Theotogiense monaste^num celluia77i qua7n beatus vir incoiuit ; donec, abhaie Tholegiensi m.ortuo, voce de ccelo lapsa moniti sunt 77ionachi ut B. Wendelinum eligerent atque e sua ceiia arcesserent. Exin ahbatis munus usque
;
ad mortem
tenuit.
et
patris ab Hectore Boetio proditur, illud videbit lector id e quidem no7i reperio in editione principe illius Hisiorix Scoioi-um, quam ad manum haheo; sedverisimiilime insei-uiihoc nomen Boethius Ca^ talogo Regum Scoticc, tonio III Chronici Chroni-
n Non7iihii aliter Broioe7-us

graphus Trevi7-ensis
.
qui
eum
secuti
uduttmjetiium
vide7itur auctor notitix, quam jam esse dixit editione Lovaniensi Butleri, et anonymus hagioS.
*"'
Waudalinum, inquit
B^-o-
corum ecclesiasiico-poiiiici Jani Grute7'i inserto nil tamen asserere ausim, quum hic Gruteri to(l)Lcben uini Thulen cic, pog. 241, (2} Dc V.i. PP. OccidenUs, lom. I. pne. 108. ^3) PinkeMons Histoiv orScolland, tom. II, pBg. ISl, 223, 237, 2i0-(t) lbi.1. el pog.tiS: (K) Dc Vitis
loerus (6), patriae ccelestis amore et soli natalis fastidio...iniIlamfueruntTreviroruraregionemdelatum,
quamWesterreichumseuOccidentaleregnumappellamus;
ibi viro nobili, prseclaro
I,
studio vincendi sui,

Aniial. Trcvir.
loro. I,
PP. Occidenlis, lom.

pog.
pag
108.
l6)
3W.
operain
343
IDCTOKI
V.
A operam
vitae
locasse pascendis
suibus;....
postremo
,
perfectioris
araore
inflammatum
Theolo-
nere; qui epulare conans uuncium ad quoBrendum subulcum, qui festine adduceret ad mactandum
n.
giense monastcrium ing-resRura.... suimet abjectionis,
ad ultimam usquc vitae metam, obserraniisHanc tamen seriem aliquanttnn inutant aliasque causas assignant anonymns Trevirensis
simura.
,
ovem aut porcum. Nuntius vero... S. Wandnlinum in supra memorato loco, septimo ab urhe mllliario..,
reperit...
At vero
fidelis
Christi servus
et
hagiographus
quod,
et alterius notitix auctor, videlicet
prudens..., fixis in terram g-enibus, Dominum sincera oravit mente... ; et ecce subito atfuit portce
Trevirica; civiiatis
est convivium...
quum B. Wendelinus aviro illonobili eleemosynam peteret, hic ei mendiciiatem prohro

verterit
;
cum
greg-e suo et sic
cnmpletum
'
eumque dein prius oves, postea sues et hoves ad pastum duxisse quo narratu quse vajna sunt aj)ud scripto7-es de custoditis aniwantihus inter se conciliarentur ; alios vero servos, ejus pietatem et herilem in eum henevolentiam inique ferentes, fatso eum criminatos esse apud herum ; sed frustra eum dein vexatum interius, maxime quod suo discessu parentibus creasset dolore^n interea herum pyô sua amicitia proposuisse ut, omissa pastoritia vita, eremiticam in cella prope Theolegiam duceret ; tum in ordinem S. Benedicti adoptatuni etpost abbatis mortem ex eremo in abbatiale solium vocatum; quod ab eo mortem usque pientissime occupatum fuisse ante mortem vero eum suo manifestasse
itaque sic g-estis,.. otHeium cellerariffi injunxerunt. Contigit ut quadam die

Ilis
demum
viuo,... vir Dei cum vino apportando menste fiatrum festinaret, et eccc ducillum * vasis cum vino menste nescius prmsentavit ad quod fratres, quia inope.s multum turbati, timuerunt vinum illud totum effusum. Duo fratres, veloeissimo cursu ad cellerarium festinantes Doraino
;
, .
defioiente
ppistomii
vcrtihutum.
conservante,...
ecce ducillum reirapriraeutes vasi nec uniciE guttulse stillicidium reporiretur... Beatissimus ig-itur senex,... sacrameutis Chrisii nitus, in pace quievit.
16
mu-
Quam
nemo non
hacc sint varia et inter se pugnaîtia videt : adeogue, quui7i in omnium anti'
n nni-rundo
dwtrt\ta$.
B
aliotque alia
confessario quisui essent natales. 13 Aliter quoqite Trithemius[\): His temporibus, inquit, videlicet circa annum 627, in dioecesi Trevirornm mag-nje sanctltatJs viri claruerunt quorum
e Dumero Paulus erat unus... Wandalinus quoque, monachiis primum in Theolog:ia et postea eremita in eo loco, ubi nunc oppidum ex ejus nomine constat,
dictum Ad sanctum Wandalinum, et distat duutaxat milliarioabipso monasterio vir sanuno ctissimjE conversationis, qui vivus et mortuus usque
:
in prfpsentem
addentef
diem infinitis coruscat rairaculis. 14 Aliter denuo secunda Vita latinams. Excel:
lentissimus scilicet adolescens Wandalinus..., assuraptis secum sex devotissimis viris Thesebodo, Paulo, Johanne etc, qui omnes secum Christum sequi in paupertate spiritus decreverunt, peregri-
quissima Vita tantum narretur D. Wendelinus solitariam vitam duxisse et porcos pavisse in horrido saltu a monachis hahitato non dubito quin reliqua oninia ex vulgi traditionc (seu quocumque alio ejus narratus appellandi sint vocabulo) fuerint inserta et a singutis scriptoribus pro suo judicio inter so composita. Etenim aiii B. Wendelinum in Scotia fuisse pastorem, alii Theolegise, alii Treviris apud nobilem prxalii donem, alii in inonasterio S. Simeonis eremitam, aiii fratrem conversum seu semper alii laicum * aiii abbatem Theotegiensem solum venisse ex Scotia alii cum sex sociis, iisdem nempe vi7'is qui in Sancti Magnerici Vita et in Annaiibus Trevirensibus laudantur quo nil
; ;
,
Cfr infru
Coiiimcnt.
piOT.
(Ic
S.
Dcrlliolito.
ineptius.
ad
S.
Nequeminus fabulosum B.Wendelinum Simeonem famulatum esse, quum hic sanobierit
ctus
nare abscessit
dirigênte
cccc...
g-ens...,
S.
,
qui Galliarum partes adierunt, Deo Treverim anno Christi Incarnationis Wandalinus sub reg-ulari habitu de;
,
(2), octennio iardius canoaliquanto post sub ejus vocabulo nizatus fuerit et son ecciesia coilegiata condita (3).
anno 1035
fonttat
ab omnibus veneratur. Cumque egregius

ibi
tempus
Wandalinus Confessor per aliquod ad S. Simeonem devote famulasset (Ubilinus per syncopam vocitabatur,)... ob nimiam hominura frequentationem.., heremiticam cupiens ducere vitara... abbatem suum humiliter prostratus interpellavit... Abbas annuit.,, Yenerandus igitur Wandalinus... ad quondam locnlum Zebenne appellatum pervenit, ibique per multos annos hominibus omnimodo incognitus austerissimara duxit vitam.... Transactis autem multis annis, clHUstro suo eg-ente, S. Wandalinus mandotum obedientiae per ahbatem recepit.... Ad
Christi .sequela
stetisset et
Theolegix fuisse abbatemomninonon credi- fmiumiaderim, quum utraque Vita iatina antiquior id 'p,'"^J*f"' sileant, et simititcr Tritkemius. Hic tamen eum y,uii}minn
17
sed unde id Theolegioi ynonachum fuisse statuit habuit ? Certequum secundse Vit<v iatino' auctor scriptionem svxtm conderet,nondum idhabebatur quandoquidem ad S. Simeonis perspectum obiisse ibidem ex conjectura traditur. vixisse et In prima quidem dicitur sub regulari habiiu prope monasterium, scilicet Theoiegiam, vixisse; verum his nil aiiud innuitur quam eum eremiticam duxisse vitam in loco,postea^. Wf-ndehni dicto et Theolegiw vicino. Cselerum qux de Theo;
,
piicoimm.
I'
legice initiis sive
apud Browejûm,
.
sive in Gaitia
coenobiura revenit, ubi aliquantulum moratus....

et
mutanfef,
15 Accidit autem quod claustrum ad tantam devenit inopiam,quod non habentes subulcum nnde ac * alios huiusraodi faraulos. qui solito more peAbbas... decrevit ut de custodirent... cora...
ac forlt
pteraque prieter Christiana nova referuntur incerta suni. Quid, quod, ut initio retumodum iimus. innonnuliis martyroiogiis epi^^covns dicitllas tur ? Videiur id ex eo invectum quod partes nonnuiii episcopt Scoti venertnt ; quos
conversis unus post alium hebdomadarius existeunde B. Wandalinus. inret subulcus vel pastor opiEE cosnobii condolens, illud subulci vel pastoris
:
episcopos i-egionarios secundum prim.vvos mores egisse et abhati subfuisse Hyensi vatde verisimile est utut id est, martyrologia iila recentiora sunt
officium amplecteretur, baculo pastorali arrepto, humiliter, cum greg-e sibi assig-nato, Dei gralia annuente, infra unius horte spatiura a valle Treverica
quam
ut facilefdem inveniant.
est
DtMUngaendu
"""
18 Neque negligendum
monitum
(4)
.
Fuit et alius,
sequens Trithemii '"^ quasi eodem tempore

,
pervenit ad illura locum, ubi modo corpore in Christo pausat, quique iocus septem distat millia-
Wandalinus monachus et presbyter discipulus Walarici monachi et peregriS. Columbani et divi

egrPK-ius, natione socius, vir sanctus et prsedicator convertit ad Chriqui multos verbo et exemplo quem recensui ne duo putentur unus. Ila
ab urbe Treverica... Quodara vero die accisatis venerandi advedit... quod hospites abbati
ria
tl)
stum
Iib.
1
Comncnd.
I.
lib-
Trev. lom.
|)ag.
S!7.
Aonat.
pag.
S*.
(2i
Broweras, Ann.
Trevjr.
Uben
uiid
Thalcn dcr Hciligfn,
etc.
pig. 301.
- (4) Compcnd.
48
ille.
(3) Ibid.
pg.
520. Cfr Anoii.
Aunal. pag. Si.
Octobris
Tomus IX.
; ,
846
trCTOIIB
DE
S.
WENDELINO CONFESSOEE.
capite VI leguntur, seu quae obvia sunt in aliorum D
V. D. B.
Et quidem in Vita S. Walarici , abbatis Leuconaensis in Picardia, legitur (1) quidam e fratribus, nomine Waldolenus, desiderio quodam accensus, petiisse a B. Columbano ut licentiam ei preedicandi inter gentes concederet et venerabilem
ille.
sanctorum
equidem,
Vitis, v. g. S.
Notburgx
,
(3); aliis
vero
:
eo videbuntur verisimiliora
quo minus rara
quum
a Vita antiquissima, constare non videatur S. Wendelinum a^zhsec absint
quum
virum Walaricum pro
solatio fovendEe religionis se-
abire permitteret. Qualicentia accepta, ivere in Neustriam et inde in Ambianensem ditionem. Ad qum animadvertit Henschenius (2): Forsan hic
cum
quando Theolegiae vel monachum fuisse, vel abbatem, arbitrarer iauros non fuisse necessarios, adeoque beatum virum pro more fere eremitarum
seputtum fuisse in
21
est Waldolenus filius Amalgarii et AquilinEe fundatorum monasterii Hesuensis in Burgundia circa annum 616 ubi ipse Waldolenus ante discipulus S. Columbani, fuit primus abbas. Consule Chronicum Besuense tomo I Splcileg-ii Acheriani. Trithemius lib. iii de Viris illustribus OrdinisBenedictini cap. 79 S. Wandalinum appellat. Plura ad nos non
;
Parva
ipsa, in qua vixerat, celta. capella super tumulum S, Wendelini
^;ufumufui
extructa fuisse in secunda Vita latina et in germanica Augustina recte traditur ; cui titittum
fuisse S. Mariam Magdalenam constabit inferius ; universum vero hunc agrum tunc Basonis
Villare dictum fuisse apprime con/icitur ex Kalendario ineuntis ssecidi xr. qiiod, ut numero \ reciiavi, hxc habet In Basona Villari S, Waldeni
:
'"P^^^îm'!'['
'"*
'"*;"*
"^'
t/iuieniM-
pe?Hinent.
Confessoris
quocum conferas
.
Paulo, Virdunensi episcopo
II.
Sepultura, translationes, tem-
plum, cultus.
De
ejtu
'* tepitl-
videntur Sanctus vero Paulus Basonisvillare de suis reditibus comparavit. Privilegium etenira nostris canonicis de
antiquioribus villis fecit et suis manibus aliorura-
rum Virdunensium (4) annum 632 et 648 referenda
haec quse de S. in Gestis episcoponartâîtur et quse inter
lura referun
tur nonnuUa
^J^^^fi^ ^.Vi'endelminarrantursepuUura,ceque parum inter se conveniunt. Id quidem certum habent scriptores omnes eum in cella sua, qux dein in ecclesiam putcherriiyiam mutata est,
que episcoporura
roboravit.
ipsura
est ut et
sub
divina attestatione
22
Quo factum
proxima Theolegiensis
iii
qmrMtix
humatum fuisse eum ibidem diem

;
mus) statvant, sem fuisse ad mortem usque, hinc fit ut non una possit esse mens de modo, quo isiic ejus sacrum cadaver quietem fuerit nactum, Ecce ut Vita secunda latina quacum convenit ger^nanica
,
quum alii, iique meliores, (quemadmodum dixialii vero eum abbatem Theolegiensed
obiisse
ahbatiainjus Virdunensium transierit (5) ^penes >"' /brte quos certissime adhuc erat anno 1280, 24 Au- '*'"'"''""> gusti , quod die monachi Virdunensi capitulo jvg ',>"'"*
tibellum obtulerunt
bonorum suorum
possessio-
pyîui
q^îas
reii-
nem
obtinendi gratia (6) ; neque proin videiur archiepiscopus Trevirensis in S. Wendelini disirictum jurisdictionem spiritualem habuisse
anm
'^5* '^'"''
Vl(.
priusquam Balduinus Trevirensis praesul anno

1327 totumS. Wendelini castrum et districtura comparavit
(7) a Joanne comite Sarseponiano [8) etiam in diphmate Ludovici IV anni
Corpus quoque ejus, quantum ut decuit, solemniter sepultum (Theolegise), semper altero die inhumatum, pulcherrimoet suavissimo odore redolente, reperierunt: adquod miraculum omnesconvenerunt ; nam et se vel Deo dignum egisse et hujus sacri corporis
Augustse impressa, hac narrat
quin
1332
thesauros indignos lacrymabiliter omnes accusarunt intelligentes namque alium sibi a Deo locum praedestinatum, ubi tantum jubar miraculis
;
coruscaret.
parum cerla;
20 Superiores igitur et prudentes

tione divinEB
gratiae
:
cum
invoca-
in hsec verba concordantes
decertarunt
In Dei virossiraplices et sanctiE conversalionis iraponatur corpus hujus sancti viri,
{etper hos in] currum ; thauri indomiti currum

IsraelitiE, iu
et
ad
quemcumque locum
corpore
cum
hujus
viri
Caroli IV anni 1346 (10) Wendelini ojo/)ie?Mm dicecesi Metensi. Quocirca nonnihil mirum videiur anno 1320 reliquias S. Wendelini juridice visitatas fuisse apraelaudato Treviretisi archiepisc opo Balduino (11); sed quum tum grassaretur pestis inter hO' mines et bruta animantia ei passim S.Wendelinus adhiberetur patro7ius, fieri potest ut operee pretium habitum fuerit sacra pignora majoris securitaiis gratia, visitari ; id vero onus in se susceperit Batduinus, tum quod in hoc i'erum genere occupari gaudebat, ium quod Trevirensis diceceseos populi pietati maxime consulendum F
(9)
et
altero
S.
annumeratur
quo dolus non erat, non anguriati, sed gratia cum Omnipotentis dirigente pertraserint, illius loci incolEe corporis
erai.
23
Utcumque auiem
hcvc
se habeant,
.-
valuere fm-w
hoc loco
thesauro gandeant.
Quod cura per omnia cum omni moderatione Dei

timoris et divino honore factum fuisset; ecce, recto tramite et nullo duceute, thauri jam dicti, nec ad
sane ad S.Wendelini cultum augendum quocirca, ut jam Browerum (12) toouentem inducam, cum S. Wendalini oppidura, jure Trevinco probe communitura,
tectis Eedificiisque
pcnes Tt-evi'"*<"' *'''^'
(g.p;,(,
jam frequens
,
staret,
iransfermiMr
r<:Uq\ii*-
dexteram, nec ad sinistram declinantes, mansuetissime ad locum diu supra notatum, ubi nuncius
abbatis
visum
incolis est,
chiepiscopi) ac decessorum
eum
iuvenerat, pervenientes. imraobiles
perstiteruut.
Quem
dicti simplices viri
cum hymno-
patrono sedem ; nori positum teraplum,
Boeraundi (II Trevirensis arope novara aptare quare sat araplum Coufessoris ho-
rura canora prosecuti et divino timore depouentes,

*
1360, Innocentii pontiticis VIII,
commcDda-
membra ejus et corpus honorifice terrse commeudatum *; ubi Dominus eum phirirais miriperegrina
ficavit signis et rairaculis stupendis
;
hucque
anno recuperatae salutis consecratum est Sancti corpus eximia mox venerationis
;
pompa
rise
TUDt,
omnibusque
ipsura iuvocantibus, plurima patrantur tom hominibus quara juraentis et aniraalibus beneficia sanitatum. QucV de tau^ns hia habentur, videbuniur
aliis conficta
illatum. Translatio istafactaex aede B. MaMagdalenae ubi hodieque cenotaphium B. Wandalini, mag-uo veterum miraculorum argumento, perdurat ; cujus inscriptos qualescumque versus haud leves ob causas visum hic tamen est
secundum
ea,
qux
libro
Regum
subjicere
.-
Hocsubsarcophagô Wandlini carnis imag-o

SS. tom. I Aprilis, pag. 19. (2) Ibid. pag. 2(1. (3) (i) Ap. Perlz. Mooum. GrrSS. tom. IV Scpt. png. 723. (f>) Cfr Callia Clirisi. lom. XIll, col. maii. lom. IV, [mg. 43. 561; D. Calmct, Hist. ilc Lorraiiie, lora, I.col. i02, et alibi. ((i) Gallia Cbhst. tom. Xlll, col. t)6tt. (7} Gesta Trevirorum integro,
(t) Acl.
Al-1.
pag. 24(i, edil, Wyitcubach cl Muller. (8) Browerus, loiti. M, pag "20i. (fl) Honlhcim. Hibt. diplom tom.n,pag. 116. (10) llml. pag. Ili*. (11) Cfr Lcben uoJ Tbalen der Heiligeu, pag. ito; Biitlcr, tom. XVI. pag. 161, edit. LovaiueDsis. (12) AQoales Trer. tom. H, pag. 232.
lom.
II,
Aiiual. Trcv.
Est
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBniS.
347
*rcTOM
V. D. B.
Est transformata; sed in ossibus inde levata; Captis conclusus, intemplo sanctus ad usus
Est hic prsesenti,
mundo
tristique dolenti
miracula dig-na, Nos prece Sanctorura choris jung-atque polorum. De hac tmnslatione sermo fit in secunda Vita lafacit ac
Qui semper signa
nova capsa locareyit et ut, qtiutn pristinum ca'metertum justo angustius esset, tiovum paranduin curaretit qu<v omnia coltigimus ex ipso archie:
piscopi dipiomate, quod getânica lingxta edidit
Sontheimius
26
(9).
nlia
tina et in theotisca Angustana atque in hac aperte asserilur hanc translationem factam in festo
;
Eadem occasione, qua vero die nescio, vetuit neumquam deincepsnovacapsaaperiretur con;
huc pr-
tinentia;
Pentecostes et propterea tantujn quotannis conciirsum hoc die fieri ad S. Wendelini exuvias. Verum probabilius tunc agi festum dedicationis die vero 7 Julii habitam tyânslationem ; quum officia Trevirense et Theolegiense hunc diem apet^te si,
cedens ia?nen ut a festo Pentecostes tisque ad S. \\ endelini natalem publice exponetêtur et diebus dominicis ititra hoc tempotîs spatiiim ante soietnne Missas sacrificium processionis ritii ex
teinplo parceciati ad prisiinutn ejus sepuicrum tn B. Mari3e Magdateme saceilo defet^retur, coram feretro ibidem deposito atiquot recitarentiir
gnent
est.
Deicrititur
et
plura Martyrologia diem

;
5 Julii,
errore
duorum dierum
24
quemadtnodum num.
2 videre
htc eccleiia
men
sis
Nova auteni illa ecclesia, cui nunc vulgo noWallfahrtskirche (1), ab annonymo hagiogra(2)
pho Trevirensi
pagi
inter pulcherrimas Treviren-
7'ecensetur.
Secundum modum, quemgo-
thician dicunt, extructa
larga
est, \QQ pedes longa, 45 divisa cellas seu atria, quibus artificiosissimsE fornices, duodecim sustentatae co-
et in tres
S. Wendelini, quod ibidem quoque cernitur, mausoleum genere etiam goB thico ex petra confectum est, exhibetque imagines duodecim apostolorum et S. Weadelini, cui pius peregrinus de genibus candelam offert (3) eadem
.-
lumnis, imponuntur.
dein ad parwciaie tetnplum reporiatêiila reliquiari^v thecv tnutatio facta est, coipus repertwn ossibus integra compage dispositis perhibet Bt-otoerus (11).- atque eodem in statu seu eo ot^dine, quo anno 1320 ab atxhiepiscopo Baiduino cotnpositx fwrant, reperttv fuere sacrx exuvix atino 1609, die 1 Septembris, quocapsam aperuit et juridicatn visitationem instituit Petrus Verhotk, suffraganeus seu vicarius in spirituaiibus archiepiscopi Trevirensis (12).
et
preces
tur{lO).
Quum auiem
27 Sed vestigia nomxih il relegattius oportet. Jatn anno lo04 exstabat cotifraiemitas 8. Wendelini
(S.
'':inffaternitiit
S.
Woadt-
forma
et
ectypa 7nultis aliis
illius ievi
tumulis.
Pr^terea Boemundus, qui templi hujus fabricam procuravit, oleicensum donavit, quo S. "Wendelini honori perennis lucerna arderet (4). Porro cernitur illic in choro ad sinistram imago Nicolai Cusani (5), qui, in his fere partibus natus, anno 1445 ex decano S. Florini Confiuentix, administratore seu potius parocho commendatario (6)
Wendelini, pi-ieposito Monasteriensi MeinfelLeodiensi cardinalis S. Petri ad Vincuta factusest et anno 1450 legatus in Germaniamvenit (7) ; exhibetur ibidem e manibus swnmi ponS.
,
dise et
iificis bullam canonizationis S. Wendelini recipiens sed alibi nuspiam hujus rei memoria.Dicitur prseterea circa annum IV60 pie iltuc perêgrina;
tus
'f
(8)
,-
quum
forte teinpli
administrationem
suscepit.
prisca po-
25 Festo pentecosies die maxitne ex vicinis re-
puiipieiiit:
renovulur feretnim;
gionibus ad S. Wendelini tumulum concursum olim factum esse jam dixhnus ; additur preeterea in Vita germanica Augustana peregrinos maxime sategisse ut ipsum loculum tangerent, adeoque persuasum erat eos, quimanu vel baculo mauso{;
deque hujus tnagi- Iini; stris {Brudermeister) fit tuentio in diplomato quo moienditium confratetmitati itii donatur 13) qxwe reseo maxitne singulaj-is, quod S. Wendelini templutn nondutn a Baiduino aud Boemundo excitatum fuisset. Utut id est, quutn h.vc res pro.cime ad cultum S. Wendelini faciat, juverit huc tiâtisferre quw in annotato ad sctîptionem ci. v. Riotte de pagis S. Weudelini et Ottweiier (14) de hac cotifraternitaie tradutiiur. Videiicet hujus confraterniiatis magistratus constabat ex scuiteto oppidi et ex assessore seu judice inferiore S, Wendelini (Gerichtsschoffe), parocho inspectore Eorum erat pro tnunere suo tiovos adtnittere confratres pias curare futidationes, ex quibus divino provideretur cuitui, et pauperibus peregrinis, ad S. Wendelini tumuium accedetitibus, fierent eieetnosynx accipere et administrare qux a confratiibus donaretttur seu emptione aiiisque legitimis viis novas acquisitiones facere; atque hse tantse erant, ut interdum integri emerentur vici sopculo XVI oecotiomum (Kirchcn.sch!iffncr) huic magistratui substituium addit iiiius annoBruder.-^chaft)
;
{
Wendelius
tati aucior, ititiuitque

sicV cBdituos
leum contingerent, consolatione^n et auxilium bonum experiri. Hinc factum est ut, quum festo Pentecostes anni 150B maximus peregrinantium numerus confiuxisset omnesque capsam qua ejus
reliquice capiebantur contingere vellent, ita ru-
hos ipsos tnagistros eccle(Kirchen-Verwaltung) fuisse; eqiiidem
ptum
fuerit feretrum, ut beati viri ossa palam apparerent et ut ne amplius reparari posset the-
nova conficienda foret. Quocirca Jacobus II,Badensis marchio et episcopus Têvirensis, die 20 Junii ejusdem anni abbatibus S. Mariae ad Mai^tyres Treviris et de Medioiacu, necnon prseposiio S. Simeonis in ^nandatis dedit ut proximo
ca, sed
negari non posse arbitror eos prsefuissse verae confraternitati seu sodalitio ^. Wendelini, quandoquidem, ut dictum, adtnittebant confratres. 28 Alia mulia, qtxse ad templum et oppidum S. Wendelini pertinent, in citatis Ilansenianis commetitariis et tnaxime in Riottii scripiione occurrunt ; sed hcec tniilimus. Satis fmrit indicasse
id
nonnulln de
oppido S.
W.'ndclini
(j(
'fkeolegia.
oppidum, quod ad Euronotum Trevirorum
jacet et post varia fata pars Saxotiix Coburgim facta erat, anno 1834 ctoti circumjacente suo agro
die 2 Julii seufesto Visitationis
B.M. V. ad S. Wen-
Borussiie adjunctum fuisse et Theotegiam, tmlgo Tholey, ad occidentem juxta Wendelini oppi;
delini se conferrent, et sancti viri corpus cU7n inferiori tabxda, in qua tunc jacebat, simut cuyn vestibus, quibus in antiqua theca indutus repe-
dum sitatn esse.

29
Ex
hactenus dictis manifestum est
8.
Wen-
Miraculot
novum feretrum reponerent, claudemodo res orditiarent ut nemo amplius ad novam capsam accede^ê posset prmcepit eis preeterea ut omnia ossa m inora asque ac majora in
riebatur, in
rent, eoque
;
dlBrillcr, (om. XVI. )iiii;, t()2. (2) L*ben iind Tlialen dcr 210. (i) Browenii. lom. M. (5) ILnd. luc cil. |<ag.252 (3) Lcbcn und Tbslen dcr Hciligcn, psg. 241. - - (ti) Ilaiisen. Treviris oder Tnerisches ,\rchi?. lom H, pag. 272, (7) Browenis, lom- II. pag 284 2SS. (8) Lcbco uod Thalen dcr Heiligen, pag.241. (9) Uist. Trevir. dipl. lora. 11, pag. 79 et
Ilciligi-ii. pa|r.
cuitum olim celeberrimum fuisse ; verumiamen exaggerata forte sunt quse ad diem 10 Ociobris in Menoiogio Benedictino Bucelini perhibentur videiicet ejus nomen per totam Europam, per Gaiiiam imprimis atque Getvnaniam, 5H0. - (10| Lcbcn iind Thaim der IIcilieri, pag. Hî. - (II)
delini
;
Annal
Trcv
tnm.
II.
pag
2.12,
(12)
Leben nd Tbalcn
.lcr
Heiligcn, pag 2i3, ct Bullcr, tom XV(. pag 161- - (ir>)Il8iucn, Trcvins oder Trienschc* Archiv fur Valcrlaudskunde, tom. 11. png. 88. (U) Beitrag 2ur CeKhichie der Krcise S. VVcndel uod
Ollweiler, ibid. loc.
cit.
plurimis
848
kticTOnii
DE
S.
WBNDELINO CONFESSOEE.
quisitionem
:
plurimis passim
ecclesiis, sacellis
atque aris in
haheri.
regionumque vicinarumque indigoe* D

I '"iracula^
D. n.
honorem ejus conditis, spectatissimum mentio Passim de miraculis multis magnisque

est,
sed nit fere recensetur
ecvpticite.
F. Bartho-
Trevirensilomxus, guardianus Capuccinorum seperpartes misum,monensdecessores nostros conscrisurum Vitam S. Wendelini, anno 17U1. Wendelini, ptam ah N. Kelter, parocho in S.
promiscui laudum insig-uia ac meritorum suffragia quam incomprehensibilia siut, nemine abdicante, eructant. Qute etenim ingenii concipere parvitas et memoriae valet reducere, in oblitas curiosius paramus explicare plebis namque ig-navitas c, quibus condoleudum est, huc usque impropere subvexit (proutordine patebit subjecto), unum siquidem de
:
"'"X.me
otr
inmolaiun
3"
!/(,.
'fSe vicinia-
njnique
inJi,
huic scriptiom addit miracula recentiora, qux firmata fuisse et inserla sunt, a testibus juratis Trevirensis sufdecreto reverendissimi Domini ad meas fraganei probata. Verum haec omnia
iiO
comprajcipuis sancti hujus meritis omnium auditioni denuntiare ; quoniam imo a tempore quo est memoria, et uuUum obsistit contrarium, animus exurgit clamare, in quo suis * atrii ipsius sancti
* loeo suis
non devenere manus.

die fetiivt ct
Propter S. Ursulie
et
sociarum festum (quod
offtcium eccle-
liiKlicum-
dicecesi ritu dupiici celebratur), impedita est in ibixxi ; quam ob causam agiiur Trevirensi dies Weodelini /es/ryto (Zie xxii, ritu scilicet ftem S.
Wendalini preesumptuosos ac temerarios invasores quodammodo et hucusque in sempiternum inconcussum et invectum, hujus sancti nomine et in quo id gefines orbis omnes diffuse opitulante d stum et fuisse expertum subjunctum est. Etenim
:
foite arteri
die semiduplici. Olini in abbatia Theotegiensi quoque xxi festum erat S. Ursulas et sociarum dupiex propier reliquias ; ai S. Wendelini festiim
vero coufluentes ad ipsius sancti cimiterinm, quicumque geurrarum discrepantias conferentes, vel
cEedis auctores, aut
ibidem nontransferebatur in diem sequentem,sed pridieseu die xx agebatur sub ritu duplici secund^ classis. Id officium totum fere proprium est
Bupplicii vel poenae, visi suut
verumtamen, quum resp07isoriis nii novi contineatur eas omittam daboque inferius hymnum tantum. qui adutrasque vesperas et matuiinum
recitabatur, et lectiones v, vi, vii et viii, qu3e in Proprio Trevirensi ita in tres divis3e suntj ui ecc tucem VI et vii una conflaia fuerit. Anteavero in superius nutn. Vita latina antiquior, quee
3 descripta
cujuscumque generis evasores ab eorum exquisitoribus vel persecutoribus intacti. Et quod plus est, coacti infra metas cimiterii, non sunt congressi imo placati ultiouis qualiscumque causa dandi
;
meritis hujus sancti facti

irreveriti
sunt. Si vero plerique

cimiterii libertatem
ipsius prsescripti
irruisse contra
prodeat
salutem eorum (proh dolor !) visi * id comperimus sancti hujus obtentu sunt pacem rerum distractio illos vel oppressit repressum honorum infamia temporalium sedurepente, vel
:
'
slatim
missa
est
oiim ad decessores nostros a P. Aiexandro Wiliheim ; cujus viri

fitit et
cta est, vel
ceesi,
vel aliqua
e.
membrorum commodo
veloflacioorbatisunt
Haec omnia et similia pa-
taus ssepius in Actis his ceiebrata
est.
tulo visu et a veritate non destituta comperta sunt, et patrocinio sancti nostri patris Wendalini, Deo-
VITA
S.
WENDELINI CONF.
CAPUT UNICUM.
Ejus ortus, adventus
in
que auctore, sine quo omnia cassa sunt effectumque sortientur in aevum. NuUus ergo ad audiendumtardussit, sed festiuus; moramquilibet arguat totus in auditione tautorum avida gestofidelis insudet propensius de saucti Wendalini ortu rum
;
;
et
suorum exortu miraculorum,

3
,
naturali usu, pro-
gressione.
agrum Tre-
gione, pollebat genere
exortus Scotorum f re- E Scoliavtnit Wendalinus itaque agrum secundum pareutes, rernm
iri
virensem, porcorum
custodia, vita
Trevirei\itm,
eremitica, miracula, cultus. c

Occatione
fetii
c
_
opulentiu locuples, et generis nobilitate elarebat. In sua pueritia bonge indolis esse coepit qui virtutibus et bonis movibus iu juventutis flore cunctos prsecellebat coaetaneos, sic ut invidiJB fomes,
:
nbt porcot potciietvilamtO'
iilariam dueit:
lentias
ûm sancta mater ecclesia ad divinarum extollaudum in Sanctorura meritis Deo militare
et
qua
S.
Wcn- jugi eloquio
concentu pertinenter
sit
instructa
dcliiii,iritii-
tanluf omnei
dignum
est
horum
perstring'ere
merita,
quos
nihil injustius, eorum obrepens corda, in machinarentur. Quem cum scrutator omnium ab ipsorum dignaretur eripere manibus, revera adhuc in setate, qua illa assolet, iliecebras non est com;
ipsum E
ud
eutit
lau-
daniiuiii
pro-
omnium conditor insigniis voluit praecipuis etfulgere. Qua in re inter aliorum solemnitatum celebrationes congrue uos decet honorare, ac speciali beatissimum patrem Wendalinum a totaque devotione revereri
pter virtutes
solum (quod omues immemores) plexus mundi natale relegans, omnibus possessis Ubere renunciavit; illud Evangelii in pectoris recondebat armariolo g Nisi quis renunciaverit omnibus, quse pos:
cujus vivendi studium, cum vita prsesens vegetaret, et quid actitaret, libet auribus
:
audientium
fidei
iustillare
ipse
euim g-ubernaculum
nou potest meus esse discipulus omnibus siquidem se abdicavit voluptatibus, soli Deo studens inhserere, suaque mandata explere. Profectus
sidet,
:
tenens, desiderio constanti, avidamente paternum non conquisivit censum , manum retro
itaque, transitoria
commutare providebat pro
per-
mausuris
mittens
liilaris
dispensator usui
pauperum inven;
tus est, domiuicis prfficeptis pectori suo insertis

et
sagaci revolvens memoria super habitus contemplatione monustici, suscepit Domini jugum, quod ferre volentibns suave est et onus leve uti; :
oratiunibus veliemeuter satag-ebat iusudare ; plus est, totus saucti prteventus Spiritus gratia, hic
sanctus, operibus bonis
quod
que
compensans omnia,
vitae
regulari habitu vitam solitariam duxit h. in Qufiereus denique seterna * spem retributiouis passionibus coelesti patria, se multisaflaciens carnis
iu
jEierDB
secutus est seterDO! pnemia. Largiente ergo hujus festivitate, alacritate unanimiter exultemus b : vo-
in vasta solitudine,
quffi
mooachis horridum
prffi-
luntasenim ejusdem patris nostri Weudalini, memoriale de suorum venerabilium cursu gestorum sempiternum habere nostris insitum cordibus; affectui libet eorum seriem digestam et per temporum incrementa adauctam perstringere. 2 NuUorum porro latet hominum credulam es-
stabat habitaculum, herbis fuit usus in cibo, naturfiB in potu, nou ad saturitatem, sed vix ad contentus sustentationem. Sola tunicula et cuculla corpus suumlplenarie sanctse humilitati
fuit
;
aqua
etut
subderet,
curam
et
custodiam porcorum
gerebat,
ac
si
simplex esset rusticus,
cum tamen
in ventate esset
,, ;
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. Wyn, fem. Gwen Wen, candidus Idem esset scientiseetsapientiiE Dei et sanctitate plenus. ac Gwynodyl, nomen sancti Waltici, Propter quae Deus omnipotens ipsum in terra celebrem
vit.
poil moriefn
349
forte esi die
culli
et
miraculorum prodigiis mirabiler sublima-
pag. XXV,
IJatiuarii. Cfr Carlisle, Dictionai^y of Wales^ et v^ Llan Gwynodyl. Ad 18 Octobris di-
tlarel
mira-
saucti miraculorum fastig-ia ne audieutibus ingerant fastidia, cura est sub corapeudio transcurrere , morosam abdicando revolutio-
Nimirum hujus
ctum
opere nostro de S. GwendoUna. b Ex tmiverso hoc prologo liquet hatic Vitam, olim in lectiones distributatn,partem fuisse divini
officii,
aUit;
nem. Quorum siquidem ampliationem oranem eminus et comiuus quantis magnificentiis plebs ei vulgus indifferenter commemorare non desiuat
qui ejus Umina pro quorumlibet visitant languorum elisioue et gravaminum relevamiue prout optata festine consequentes. Dei ergo subinfert
, ,
forte
apud Theolegienses.
Ex his manifestum est antiquiorem nonecosti'
disponentia, que
bouorum incrementum et virtutum auctrixest, amplioribus sanctumWeudalinum insigniis remuneravit. Hic enim quorumlibet arcet
et repellit insultus satellitum
;
Vitam S. Weudeliui. d /n Vita germanica, AugitsitV anno H72 impressa et de qua num. i Commentarii prtvvii dicium esi, duo hujusce rei exempla referuntur. Prius ita sonat Vir prtepoteus, conclo sntellitura agraine, venit noctu adS. Weudelini fossam, oppidi
tisse
;
moenia transccnsurus, et abacturus pra;dam. Verum

optiraus
perculit.
loci vero, ubi ffidem
Dominus
Qui
noster Jesus Christus,

ciEcitate
iiro intcr-
elegit, nuUius
fixis metis,
molestiae attingere voleus tiedia

;
cessicne servi sui Wendelini,
praedoDem
toto
invasores mulctat k
qui usque in bo-
terrore percitus, S.
Wendclinum
diernum diem a uullo hominum, tam sublimi quam infirmo, expugnatus est l: quinimo meta; fixffi et
hujus infra suut indigeuis et alieuigeuis, adsancti muro a dextetuitionem convolautibus, quasi pro
B
*auss
quoris et a siuistris. Praemissis adjiciendum est, sylvestrium fauces et rictus commodo ferarum presse arcet palata, ita ut non siut ausi ^frugum
corde iraploravit, spopondit se pecunim rtitionera daturum nec ullum umquam damnura oppido iUaturum. si per ejus preoes visum recuperarct. Auxilio qui, oculoruni usu adfuit S. Weudelinus lalroui recepto, Ijetitia exsultuvit, Deoque et S. Weudelino E gratiis actis, inde profectus est. Alieruyn autem hoc
;
attemperare crementa. Pestileutiarum subitis casibus iuopiuatis creberrime adhibet medicamentu ignium quoque caumata, ultra aquarum infusionem,
remedio; energumeuos nihilomihujus invocato nomine, exorcizatos et nus, sancti meritorum fulgentium compertum estliberatos esse, quoulteriori vexatione non insistere. Nec sileatur modo visibus medicamina et fomenta infuso liquore
celeri restinguit
est: Penetrarunt aliquando duo fures in S. Wendelinitemplura; ex quo res abstulerunt miigiii pretii. Dein egressi ex oppido hac illac palantes persihnm, circuieruut duos dies et lotldem noctea moenia.quin possent ex ambitu discidere. Hiuc factum cst ut
in lictorum
manus cum
furtiva supellcctile ceccde-
rint et in patibulo facinoris sui dederint poenas, ita Deo ulciscente injuriam servo suo Wendclino
illatam. e Heec nil aliud indicant quam jus a&iiU singulariter in hoc loco involabile habitum fuisse.
f
sancti hujus reliquiis infusis

lis
n pro contagiosis macu-
instillantur.
gut ope anno
U\7
exiin-
guiiur incen-
dium Sar X'

ponle.
Hoc addendum quomodo nudius sub anno Domini * pridie nonas Decembris oppidum Sarrapontotum iuflamtis cauma ignis tam indelibili discidio
5
sit
Fieriposse, ut per hxc potius inteiligendum S. Wendelinum natione Hibernum fuisse, diest in
:
maverat,
*tvpple
IICDXTII.
ut pene totum esset ignis excidio et eversioni subactum. Tandem devota matrooa comicum suis sequacibus nobilibus tissa Mechtildis
ita
,
ncxibas
hujus sancti nomen ac meritum invocantibus, suet perna clementia affavente, tribulatos non deserit angustiae nexus * dirutos. Procreberrime ab his
ignia pellitur noctis silentio medisB pro suffocatione
ferventissime instante,
lium, ut censum
lino, et ignis
annum fugam rautaret. Et ecce semiusta una
pulsa monitionibus nobipromitteret sancio Wenda-
Commentario prxvio num. 9. g Legcndum videtur Sohim natale relegans, omnibus possessis libcre renunciavit; illud Evangepectoris etc. lii (quod omnes imracmores) in h Quum S.Wendelinus vim-e(, necesse non erat monasterium ingredi ad vitam monasticam amplectendam; sed suffciebat vestem fuscam induere cum animo exterius profitendi se mundo vatedixisse quse ab unoquoque fieri poterant in sua domo, in mediis silvis, in eremitoriis, absque ulla F tanti erat va-
ctum
alius opera
loris,
qui profitendi modus quanti prxsens mos; secundum qucm rcqui.-
eversionem, voto nisi sancti nomen et meritum invocasset. Et facto, ignis concito cursu fugam cepit et excessit.
domus
visa, quJE indicabattotius oppidi
ritur ut id
fxat
in retigione approbata
et
post
Erubescant ergo tam prisci quam prsesentes torpores vel ignorantise ; paveant sancto Wendalino, tannou imtis signis virtutibusque coruscanti, laudura
pendisse insignia
emendationis obsequia offerentes sancti et exsequentes, de prffitermissis autera hujus quam laudibus veniam petituri gioriosi dignis concedat, cui est honor, virtus et poteetas, nobis regnum et imperium permanens sine fine ad quod nos precibus sancti Wendalini perducere dignetur
;
:
tirocinium, seu etiam cum aliis solemnitatibus. Dehac re mulia diximus in Examine historico quod etcanonico pag. 10 et seqq. Quocircaex eo, vitam. sub regularihaS. Wendelinus religiosam eumaliquando bitu professus est, deduci nequit vixisse, muttoque minus eum de orin monasterio dine fuisse S. Benedicti. futsse Alii statuuni S. Wendelinum pastorem aiii porcoovium, alii vaccarum seu bubntcum,
i
rum
jam
etsecum Amen.
collocare permansuros per leterna ssecula.
animantia pavisse dicant. Porcos ad paeum stum deduxisse probabilius est, si attendas mediis vixisse silvis. Sed hwc tantuli momenii, in hac de re diut ea piane praeteriremus, nisi olim
ilia
qus; alii
demum ita componunt ut jam hsec,
ANNOTATA
aWendalinum scrihunt alii, alii Wendelinum germanice S Wendel. Supra num. 8 innui idno;
men Austrasium
sed non occurrit inter veBurguntera nomina Alemannica, Teutonica aut inter Goldasti Scriptores Alemandica ; qu^ vide Scoticum potius est, a radice Gwyn seu
esse
;
sputatum fuisset. Annotato d. k Dictum hac de re paulo superius, 1522, Francianno nempe 1 Postmodum vero, homo, scus de Sickingen, Lutheranae faciionis prius oppidum S. WeoTreviris potiri meditans, bombardts dedelini, oppugnatum aliquandiu et
nicos.
miserorumcimum jecium, cepit, diripuitque bona abduxit nobiles viros, qui ilHc inprset captivos his, quse passidio locati erant. Sed non plura de
stm
350
OFFICIUM DE
S.
WENDELmO
CONFESSOEE.
Hunc patronum attollamus Laudum per praeconia;
Grata
illi
A sim eocplicant
scriptores Trevirenses. Vide Gesta
Trevirorum integra, tom. III, pag. 1557. m Depesie anno 1320, ope S. 'Wendelini exstincta, meminimus nu7n. 22 Commentarii prsevii. n Mos madefaciendi SS. Reliquias multis etiamnum viget in locis decretum S. R. C. anni 1619, ad hunc usum proxime periinens, habes ad diem 16 Octobris in Commentario de S. Gaude;
studeamus
Reddereservitia; Ut adesse sentiamus
Ejus nobis preemia.

Trinitati sit
immensEe
g-loria,
rico
Summa
(1).
laus et
SarrapoDs, vul Saarbrouck seu Saarbrucken,
Wendelino quae impense

Tot concessit merita,
Ut, post
aliquod teucis infra S. Wendelini oppidum ad Sarram seu Saravum fluvium, Eco secunda Vita laiina novimus id incendium accidisse pridie nonas Decembris anni 1417. Sed qu3e comitissa Mech-
mortem
co&lo datus,
Fulg-eatmiraculis.
Amen.
Mathildis ? Hngiographus anonymus Trevirensis (2) affirmat uxorem esse Philippi, comitis Nassaviee et Sarrgepontis ; Browerus (3)
ihildis seu
:
Lectio V h. Wendalinus, natione Scotus et regia (ut ferunt) orig-ine procreatus, cum humilitatem Chnstianam in abjecta vita natalium splendori prferret, patrio dig-ressus solo,
idem habet, hserens tamen dubius interserensque verba Ni falior; mihi quidem 7-es inextricabilis est, quum Philippus ille in primis nuptiis duxerit Catharinam, fitiam Friderici ducis Lotharingise, et in secundis Agnetem, filiam Alberti comitis Hohenlohce ex quibus liberos suscepit Joannem, Philippum et Joannam. Neu dicatur Mathildem Philippi sororem fuisse, quum eîcs sorores Joanna et Elisabetha dictse fuerint (4).
: ;
reg-ionem pervenit,
(ut
quam nunc
ad illam Trevirorum Sancti Wendalini
nuncupatur) oppidum tenet, ubi sese viro servitutem ultimam subulci addixit;in qua cultui divino sacraque religionis exercitiis
illo
ab
nobili
in
inter pervigilia, inediamque et assiduas noctu diuque productas obsecrationes mag-na sanctitatis famavacavit: cum omne, quod a labore suppetebat otmm ad Dei laudes, praedicandi studium
converte-
ret.
Lectio
VI.
Verum postremo,
perfectioris
HYMNUS ET LECTIONES
DE
S.
WENDELINO a.
concessit ubi latiorem nactus in aliorum consortio et sub aliorum imperio humilitatis exercendae campum
sub ahorum disciplina transigrends amore inflammatus, in Theolog-iense ccenobium
vit
Wendeline,
Quem
Pascit
pater alme, Eremita inclyte,
vitrieis fructus
cceli curisB,
palmse
Prona vota supplicantis

Suscipe familiag.
Tu regalibus progrnatas
ScotiiE parentibus b,
meditatus erat abjectionis exempla in societate aliorum usu exercitioque confirmavit Lectio vii, In superioribus ille Dei persouam aui thoritatem[que] i reveritus, mandata imperantium ceu divinam voluntatem amplectebatur ffiqualibus ad omnia charitatis [officia] promptissimus, nuUi non demisse inserviens, pr^terquam corpon proprio, quod insig:ni abstinentia macera
seorsim
qus
bat.
Lectio
viii.
Et virtute decoratus Atque morura floribus,

Ccelicam vivendo vitam
His aliisque virtutibus et exercitiis
ad mortem usque deditus, abbatis munere k monasterio invitus pr^ficitur. in
quo non domesticis
Dignus
es honoribus.
Roma
c pius peregrinus Advenisti Trevirim;
tantum, verum et esternis insig-nis sanctitatis opinione venerandus apparuit: quo factum, ut eodem ex hac mortali vita duodecimo kalendas Novem- v brissublato, ad immortalem Wendelini
Reg-ulamque vir divinus Condidisti interim d; Postea Zebennte vastam

Intrasteolitudinem
memoriam
honoremque
ejus
qui
in vita
illius
subterfug-erat,
oppidum
honorem orauem nomine insig-nitum
cum
n
Ibi herbas comedisti,
e.
quo corpus Sancti nonis Julii translatum est quod insigni ; olim miraculorum frequentia et populi
illusth basilica eo loco excitaretur,
undequaque
bibens frig-idam; Inde claustrum/repetisti; Clarus a miraculis, '

VitiB
Aquam
religionis g-ratia
eodem
confluentis multitudine cele-
bratum.
cursum
tinivisti
ANNOTATA.
a In Commentarioprgevio dictum est undeh^c hymnus et tectiones desumpta fuerint sed ptacet
;
Soeiatus Ang-elis.
Cumque sacrum corpus terrae

Rite esset conditum,
Visum
hic integrum titulum describere
sursum ferre, Novnm quiBrenstumuIum;

est se
OflScia
propria
Nec
sepulcro cohibetur,
sanctorum patronorum celeberrimEe abbatiae SS. MM. Mauritii et Sociorum in Theoleg-iajussu reveejusdem
rendissimi et augustissimi D. D. Theoberti d'Hame, abbatiffi abbatis die-nissimi ad forraam Bre-
Supra terramcoustitit.
Hoc tam ssepe
iteratur,
viariiBenedictiniredactiaP.CunoneWoIfl*,ejusdem
abbatiffi professo p. t. mag-istro novitiorum. Anno M^ccxxv. Aug. Trevir. Typis Jacobi Beulandt. Aul. Typ. Rariorem hunc libellum
imponuntcurrui, Nutu Dei devehatur
Dum
InZebennam; mortui
Ubi corpus iuhumatur,
pimus a R. D. Liehs,
rensis.
commodato accesecretario capituH Trevi-
Pax
ut sit spiritui g.
(1) Acl. SS. lom yil Ocl. |.ns. HI7. _ (2) Leben und Thatea derHe.ligen, pBg. 2i2. (ojAnnul. Trev. lora. II. pag.
m-
(4) Cfr Sloreri,
Dictiono. >
Nmfau. Weilbo MfJ.
hDe
351
h De
num.
c
"Wendelini patria 8 et seqq.

S.
et
genere dictum
inducttis estex
num
Aliiplures recentiores memorant S. ^VeQdelialiquandiu ad varia loca sancta pieperegriesse,
priusquam in agrum Trevirensem Res credibilis pro ynore illius 3svi atque etiam pro Scotorurii seu Hibernorum adeoque
natum
\xxvn Gestorum Trevirensiutn (2); sed mi7ius recte, quum in Gestis desolo S. Paulo dicittir eum super montem Cebennam clnruisse. f Id ctaustrum est Theotegia; de qua Stepius recurritsermo in Commetitario pjwvio. gr Bxc translatio non fuit neccssaria, si^. 'Wendelinus
veniret.
numquain
Anglorum tunc temporis consuetudine. d His indicari diceres S. Wendelinum prius
TheolegicV vixerit
modum
videtur.
quemad-
ex Vita latina antiquioiî
colligi posse
monachum
Treviris fuisse, videlicet ad S. Si-
meonis, secundum Vitam latinam secundani; veru7n Theolegiam, aliquot a Treviris distantem
leucis, indigitari patet,
quum
inferius claustrum
h Rx lectiones nunc per universam dioscesim Trevirensem in usu esse diximus ultimo Commentarii pf^-evii numero. Verba his uncinis [ ] inclttsa omissa erant
i
repetiisse dicatur S. ATendelinus.
seu Cebenna, de quo Csesar, Suetonius aliique, videtur editoribus Gestorum Trevirensium (1) is esse, qui hodie partim S. Marci (Marcsberg-), partim veroS. Pauli (Paulusberg", vulgo Pulsberg) dicitur. In hoc hymno pro vicinia oppidi S. "VVendelini sumitur. Mons Zebenna huc
e
(I)
Mons Zebenna
t7jpothetarum errore in Offtcio Theolegiensi desumpsimus ex Officio Trevirensi.
ea
k NuUis argumentis probari S. 'Weudelinum Theolegiensem abbatem fuisse diximus num. 17

Commentarii prtBvii.
1
De
hac
basilica
et
translatione
dictum
numm.
23 et 24 Commeyitarii prsevii.
Tom.
I.
Annoi. pag. 21
(2) T.rni. cil. [lag. 65.
DE
S.
CONDEDO PRESB. ET EREMITA

FONTANELL/E
IN
NORMANNIA
I*Rîi:VITJS
V.D.
B.
COMMEIVTAIMUS
S. Condedi Vitse, setas, habitatio, monachatus, sepultura, translatio.
S.
Condedi
n auctariis Usuardi apud Sollerium Bruxellensi et
iMnoria in
fatlit lacrii.
Greveniano annuntiatur hac die in

monasterio depositio
jus
S. Condedi; cufaciunt martyrologi universales, Castellanus, Giry et Ferrarius; Gallicanus, Saussaius; necnon Benedictini, Menardus,
_FontanelliE 1
memoriam quoque
Bucelinus, Cherle, Donawertensis aliique; verum omittitur in Martyrologio SS. Ordinis S. Benedicti,
illis
atque ex his appositos fuisse annos et quidem habemus alteram Vitam, hactenus ineditam et in codice Ms. Ultrajectino SS. Salvatoris repertam, cujus verba passim respondent illius verbis; adeoque id uyium inter utramque intercedit discrimen, quod qu<e editaest flosculos rhetoricosamat, multis in locis amptificata videtur et aliquot aucta
:
rebus, quas
et
quod Martyrologio Romano attexi solet.
Ex
demum quod
hominum memoria forte suggesserit, (ut satis jam dixi) indiciis tempo- F
aliqui
eum
:
vocant Condelum,
alii
Condedem,
alii
Qnare duas
o" yiiiii edamui;
Candidum genuinum nomen Condedus. Jam pridem edidit Mabillonius (1) ex codice
S.
est. Quartum, in annotatis g- et h ad hanc Vitam deprehensum iri tacinias, ex Vita
rian instructa
S. He7'melandi
depromptas;
ita lU inteyyolator se
Condedi Vitam; quam jam ante, stylo mutato, aliquantisper contraxerat Menardus (2). Ejus antiquitatem probari ex nu-
Ms. Fontanellensi
manifestum
faciat ipsemet.
Quum tamen
aliis
forsan atiter videbitur, videlicet clausulam de
merandi ratione ab annis regum, non ab incarnatione, Christi afflrmat Mabillonius

ientia olim permultis placuit,
[3);
tam
tius
translatione postea assutam fuisse, Vitatn inedi(qUcV similem ctausulam hahet) ex atterapo-
qux sen-
maxime quod ope
hujus Vit$e chronologia regum Francorum stabiliri posse videbatur. Verumtamen occulere nefas impedimenta hic aliquot esse in via :p?ninum, ad
contractam fuisse et annornm notatione spoliatam ut in choro recitaretur, et S. Uermelandi Vitam nec priorem esse jure, nec tempore; quumque insuper utraque satis brevis sii, dahimus inferius breviorem ex dicto codice Ms. Uttrajectino
et
finem venire translationem S. Condedi; quampost annum^Ô fuisse factamp7ôbabile est,quum nulla deea fiat mentio in Chronico Fontanellensi, quod rebus illo desinit anno et in id genus referendis
longiorem ex Ms,
Rubrw
Vallis, coilata
cum
editione Mabillonii.
3 Dum aulem ita hxsito, alii jam pridem non depouerior iantum quo sevo Vita, a Mabillonio edita (de hac '""'">^7* quippe sola hactenus scriptum videtur), sed a IjJJ^"*""
maxime positum est. Secundum, annorum ordinationem, qux olim in hac laudabatur scriptione, non ubique esse rectam, quemadmodum jam pridem ostensum est atque ipsi inferius ostendemus.
fuisse
Tertium, ve^nsimile esse hanc Vitam conflatam ex altera antiquiori et ex diplomatibus

(I) Sffic.
1)
quibus scriptoribus composita fuerit invenisse sibi videntur. Quum enim in Vita S. Ansberii prius monachi Fontanellensis, dein Rothomagensis episcopi, hxc legantur (4) Prsedico etiam Patre Lantberto regimen loci tenente, beatus CLristi
:
Bcncd. paR. 862 cl

et
seqr(.
ii
(2)
Marlyr. BcneJ
lib.
SS. lom.
II
Febr. p8g.
3!i<J,
num.
*7.
observ. p>g. 3bK
scqq.
(5) Saec.
BcDed. pag. 862.
- (4) Acl.
pontifex
352
ItJCTOBE
DE
S.
CONDEDO PRESBYTERO ET EREMITA.

onus in se susceperint,
et quse eis fuerint no-
V. D. B.
pontifex Erembertus Tolosse urbis et sanctus presbyterCondedusetanachoreta, Britannia insula or-
inpraedictomonasterioFontanpllaraoDachicum dig-nura et nomen assumpserunt et hnbitum. Plurima enim de tanto Patre, nisi ad alia festinaretus,
Deo
mus, Deo digna
et
loco utilia per
eum
et sub ejus
REGiMiNE GESTA, dici poterant. olim plenius memoriiE tradidimus, posteris intimanda Inde deduxit Henschenius (1) ab S. Ansberti biographo conscriptam fuisse S. Condedi
:
quaa in ejus gestis
aique hinc demum probabile fieri tunc quoqueS. Condedi Vitas secundas suas accessiones factas fuisse. QucB senieniia magis placeret, nisi offenderetur ad primum quod num. % proposui impedimenium. CcTsterum quam libentissime permitiimus hsec omnia lectori, ad certiora tran-
mina
seuntes,
5 îatem S. Condedi imprimis cognoscimus ex diplomaie Theodorici III, regis Francorum. Id prius in Colleciione Scripiorum rerum Francicarum editum a D. Bouquet (10) exschedis Mabillonii; qui id descripserat ex literis Philippi Valesii, anno 1329 fcum veiustaie deiriium essei) id renovantis et confirmantis. Id ipsum ex accuratissimo apographo Fontanellensi in lucem dedit Brequigny (II), docens invocatiouera initialem diplomatis insolitam quidem his temporibus fuisse,
îpiomau
''''"*>n>i//f,
Vitam. Sed, ni fallor, cespiiavit optimus decessor
V"'^' ^^^^,;
^<^>
nosler;quum S. Ansberti biographus loquaturnon de S. Condedi, sed de S. Lantberii vita, explicans quare breviter iantum de hoc disserat quod eoo prsecedentibus satis patet, multoque magis ex seQuo vero ordine, sic enim pergit de queniibus
;
-.
e^w
S. Laniberto,
tus, brevi
in Lug-dnno... pontifex sit subrogra-
sermone narrnbimiis. Pvceterea, etiamsi illic de S. Condedi Vita esset sermo, non tamen sequeretur eam iribuendam esse Aigyâdo, primigenio S. Ansberti biographo; contra quum ejus operi (quemadmodum pro suo more luculentissime osiendit ipse Henschenius {%) inierpolaior quidam, qui certe aliquandiu post annum 730 vixii (3), nonmdla, maxime capite 3 ubi de inseS. Condedo aliisque S. Laniberii discipulis, eidem inierruerii, ptanum esset illa adscribere polaiori : quocirca nonnihil mirum esi prudentissimumvirumnildubiiantemaitribuisseprsemissa verba non interpolatori, sed ipsi Aigrado et passim (4; scripisse Aigradum S. Condedi Viise aucio-
sed in quibusdara partibus
raembranam
attritam et
consumptam
fui.sse a reg"e ipso.in literis suis raoneri:
hinc arguere fas esse amannenses in ipsa exscribenda initialem formulara deficientem juxta sEtatis suae
morem
supplevisse(I2); prseterea suspicionem quo-
que aliquamonvide hujus diplomatis sinceritaie ex annuli mentione, qu^, teste Mabillonio (13), raro
reperitur in indubitatis
bus
horum reg-um diplomati- E sed heec non ianii stmt quas animum dubium faciani, maxime cum uiraque S. Condedi '^^'f^ huic rpni.-P nhartr-n suffranef.ur. Ouihus prgeViia '""'^ regise chartas suffragetur. Quibus nr.-P.monitis,subjicimus Theodorici prgeceptum secun(14);
dum
Brequignii exemplar, ad marginem positis

.
rem
ifA\A Mabillo
esse.
iniit
4 Aliam viam
Mabillonius
(5)
sesiimans
niu$
et Solle-
Viiam S. Condedi, a seeditam., nonindignumesse fxium, qui Jonx, Fontanellensi monacho ei primigenio S. Wlfranni biographo iribuatur quam senientiam justo forte nimis laudat Rivetus (6), quum nil quam mera divinatiosii ei eaienussolum tolerabilis, quatenus qiice ante proposuimus impedimenta negligenda videantur. Nolim occulere senteniiam Sollerii nostri, quam in schedula Ms. annoiatam reperio, videlicet S. Condedi Viiam ad finem sasculi viti amplificatum fuisse; neque haec omni carere videbitiir fundamcnto, siex capite 16 Chronici Fonianellensis (7) animadvertas ab Gervoldo, ad finem ScVculivui Fonianellensi abbaie, scholam ineodem ccenobio esseinstitutara, quoniam omnes pene ig-naros literarum invenit; videri auiem propter temporum raiionem et concordiam ex hac schola prodiisse viros nonnuttos, quiSanciorum Fontanelleîsium Viias auxerint et inier;
'
Mabillonii discrepantiis In nomine Altissimi Domini, Theodoricus rex Eranc. Quicquid propter timorem Domini et amorera ipsius ad augmentum
divini cultus servis Christi ex
habuudancia
reg:ia
larg-imur, retributorem
Deum, pro cujus
reverentia
hoc ag-imus, habere confidimus.
Ig-itur ag-noscat in-
dustria fidelium Christi presens pariter et futura,
nos divinitus aramonitos, ad insulara in fluvio Secane sitam descendentes, viro Dei domno Condedo illue ab eo destinato ipsam insulam, quara antiquitus * Lutam censuit, nuuc vero Belcinacara nuncupatara, cum omnibus rebus ad ipsam pertinentibus et toto alluvio, quo eam voluerit divina pietas augmentari, concessisse et condonasse. Que cum sit fisco Arelauno vicina, iu sua * long-itudineper tria millia se extendens et in latum mille quingentis passibus terminetuT, ag^ros tamen contigûos et prata
a parte orientali et saltus, ab aquilonari vero usque
anqailil-
M.
'
tui
M-
quorum in numero esse qui Vitas polarini 55. Ansberii et Laniberti, inseriis addiiamentis, in lucem misent ; similiter qui Viiam S. Wanitemque qui Viiam dregisili amplificarit ; Wlfrantii, prius a Jona conscriptam, pluriS.
;
adfinesGlaconissera*simi!iterconcessimus ut tam GlacotniMs ipsum quam suos monachos de monasterio Fonti- M. nella, pro nobis et prole nostra nc pace et stabilitate regni ac animarum nostrarum reraedio, sacrificium F redemptionis nostre ofFere Domino et divinara misericordiam jugiter esorare delectet. Per hunc ergo
:
marum rerum
adjectione incaute vioiarii: inier
eos iamen non referendum Harduinum,eximium
librarium, qui librum Vitarum sanctorum Wandrcg-isili, Ansberti etWlfranni confessorum Christi tunc temporis proprio sudore conscripsit (8); atHer
preceptum specialius deeernimus atque jubemus ut ipse, sicut dictum est, hoc habeat indultum atque concessum, ita ut et illi * successores sui monachi hoc habeant, teneant atque perpetuis temporibus
possideant, vel quicquid exinde facere voluerint, liberam et firraissiraara in omnibus, Christo auspice,
ei Ulc el
.V.
enim scribeniem Mabilionium (9) prgeieriisse ab Rarduino conscripiam nonfiasse Vitam S. Lantbe7'ti,
nec proin
geminam
S.
Ansberti,
quum
habeant potestatem. Et ut haec auctoritns veldonatio nostra, quam divina illuminatione plena et integragratia concessimus, firmior habeatur et perpetuistemporibus inconvulsa raaneat, raanus nostre subscriptione et annlinostri impressione adsignari jussimus. Theodoricus rex subscripsit. Anno 1 da-
uiramque ab uno eodemque, quisaec. viii ineunte S. Ansberii Vitam auxii, in lucem daiam esse ex
diciis satis paieat; quocirca saiius esse fateri in^
compertum
esse fuerintne plures
an unus qui id
interpolandi Viias SaJiciotîti Fontanellenstutn

(1)
tum, quod fecit mens ^ Octobris dies xxi, Arlauno palatio.

.
feliciter,
mciisc
Acl. SS,
ti.
l.ini
S*.!. miiii.
l3)
II
11 Folir. ya^. M^. iium. 16 (2) Ihid. pnR. C(r ibid. pug .i&O. lu. f. - (4) Ibi I. pag rJiJi,
iiumti7.
Beiied. paj;. y62.
2IS. num. 2 ci 3. (tStSiPciil. ii diFrami;. loin IV, |)ag..Wct ^7) Ap. Duclicrmm. Spicilog, lom. 11, pag. 27S, cdil. lu-fwl.
Iti;
tom
A|iiil.
ytif..
ct 336 (9) Siec. iii Bcned- pari. i, pog. 3:i5 (8) Ibid. loc cil MI) Dninmenta, (10) Uecucil de* hist. lom. IV. pa-. (152 Prolegom. psg. ''C" el (12) Ibnl Charla-. eU-.pail. I, pag. 2C6.
- UO
Hi.'I
litl.
xcm. -(13) Dc
Charla.', cic.
ic
diplom
lib.
ii,
cai).
10.- (U)
6
Diplomala,
pag
2(ili, iiot. 4.
Belcinacam
:;

A 6 Belcinacam itaque adeptus est insulam S. Condedus die 21 Octobris anni 1 Theodorici regis; pateicitquo^S.Condcdi q^Qj^ ^y^ Q^ Chrisii 673 convenire satisosten"* derunt alii{\) adeoque, nisi Theodoricus regium nomen sumpserit.priusquam a Francis rex agnitus et proclamatus esset, convellitur hoc diplomate Ludovici Dufour de Longuejûe (2) sententia, statuentis Theodoricuni III non ante finem mensis Octohris anni 673 Francorum regem puhlice electum et confirmatum fuisse. Certe quum Childe:
353
ADCTMa
psa dicitur in secunda Vita; cujtts rei causa vide iur quod undis atiud pnestituium esset iter, ex-
V n
B.
ad ripam dexti-ayn Sequan^ infra Catidumbeccumportu S. Wulfranyiiet fiiwioopposita

tructo
iapidea crepidine
operta, cospertmt
atte7'i p7'ata,
(S).
Deieta insxda axd aquis
quoque pautatim inundari et qua> ad sitiistram Sequame 7'ipam
Jacebant, et qiuT, data olim 8. Condcdo, post in iaicoru7n mayius devenerayit. Verum hi, ut iêbus suis consuierent, procurarunt C7'epiditie}n di-
ricus, ejus frater, ineunte
autumno ante diem
ruendam
tamen
12 Septembris occisus fuerit, aliquot dein
prius fiuxere dies
quam
Theodoricus, S. Dionysii
ctaustris relictis, suis se probarit hominibus ; verum duo integri nienses non videntur fuisse necessayni. Superest et alia difficultas, videlicet
et ex ruderibus rastel{um(]e Mailleraie construendum quumque hac 7'atiotie tnutaretur ite7'U7n imdarum cu7^sus, per limi et aretiarum aggestuiu denuo caput extulit itisula Beici7iaca annoU^\;quamprop7âtissuis, olitnattritis, sibi
;
vindicarunt
Theodoricum rogare
S.
Coudedum
et
monachos
.-
Fontanellenses ut pro se et prole sua orent quid autem anno 61S Theodoricu^ prolem habere potuit, quum. anno 655 naius, 670 in S. Dionysii tonsus et mense Septembri tantum 678 ad sseculum regressus est? Maxime quodejus fitius natu major Clodoveus III (qui et Clotharius), quum anno 691 pairi successit, ab Annalista Metensi et Continuatore Fredegarii parvulus dicitur (3), Ad qucB, postquatn om.nia Theodorici diptomata versavi, nil
iiii iaici. Opposuere se Fonianeliensesab atino I65S; sed mcassian; iia ut atmo 1690 omnino causa cecide7n7xt (9). Postea autem, quod forte iterum ripê fiuminis novis structitris vexat^ fuerint, deieta est ile7-um insula, ita ut atitui 1740 ejus non amplius ce^mereiur vestigiutn (10). Utrum vero postea denuo eitierserit. atnbigo
mappis Cassini accurate deiineata cu7n apposito nomine l'Ile de Bersig-nac.

certe in
est,
aliud respondendum haheo
quain id
forte additamentum esse, ^naxime cum in secunda Vita sit omissum ; vel Theodoricum iocutum
esse de prole, quam sibi aliquando a Deo dandam sperabat, vel id inserium a nota?'io, stylum commentariorum mutare inscio casterum in diplo:
9 In hac itaque insida ab atmo 673 ritam MiMmim sanciissimam egit S. Condedus, discipulos suos ''""'>"''*. 7"^ *^'"**''' ascesim docetis et aiiquando pro Brittotiutn tnore ad prsedicandatn docitnnam Chnsti e.rcurreîs. rui.i. Momi. Inierea anno tertio prafati reg-is, qui prnt Louiberti 'mnmr. abbatis annusnonus, per testnmenti seriom ditioni ^
',"
"''
praefati coenobii
Fontnnellfc perpetuojure trndidit possidenda, quse vei a Theodo7Hco vel a vi7'o tiohili
maie
(4)
Clodovei 12, adhuc quadriennis, pro mo.
nasierio S
Mauri Fossatensis 7nentionemcou}ugh habes sive prolis; qu^ quidem verba tollendajudicavit Cointius
(5);
Schiwardo acceperat. De hac letnporis notnlione Henschenius, chronoiogiam pritnorum Fontanei' lensium ahbatum in comtneniario de S. Ansberto
ordinarê conatus
secundum Mabillonium severiorem hac censuram habent Novi Tractatus

at
(
gensin comtnentario de
de re ,diplomatica scriptores (6) nec immerito. discimus 7 Ex eodem prseterea diplomate i\ki ?onia-ndg_ Condedum, non quidem (ut male hahet Bre*"'"' quigny {!)} abbatem Fontaneiiensem fuisse, sed monachum; clare enim id indicant hasc verha Ut tam ipsum quam suos monachos de monasterio Foutinella etc. Quse locus ilie, quem supra num. 3 ex S. Ansberti Vita excitavimus,Jam suaserat, sciiicet : Erembertus... et sanctus presb} ter Condedus... iu praedicto raonasterio Fonteuella mouachicum Deo dignum et nomen assumpserunt et habitum. Vetûrntamen hasc componenda sunt cum utraque S. Condedi Vita ; ex quibus apparet p S. Condedum paucos tantum dies Fontanelice versatum esse; intra quos se Fontaneliensi cceiui aggregarit et subjecerit S. Lantherti auctoritati unde et ibidem dicitur permissu dicti patris loeum sibi aptum quaesivisse. Indidem confirmatur, quemadmodum in utraque quoque Vita satis innui:
mmacha-
eatndetnque otnnino co7'riS. Lantberto (12), nontiihiijaiti di.xit, sensitque in hac posteriori lucuhratione characteres nume^n ix inversos esse et scri(11),
bendum. xi. Sed noti recte. Ab ineunic etiitn tnense Sepiemhri currunt iti diplotnatibus a^mi Theodorici {\'A),adeoque annus lu ahautu^mio antii iMh.
Lantbei^tus
autem
successit
S.
Wa7idragisiio,
quem Boschius npsternovis curis ostendit (1 !) die 22 Juiii anni 667 ad superos ahivisse et cotise;
guenter nonum ejus annum ab exeunte Juiio anni 675 fluxisse. Cotifirmavit hanc donntionem S, Condedus novo diplomate nnno vii Tlieodorici reg"is, îbernante aniu) ii S. Ansberto FontaneliQU^^GCKB^cxohixim^prsesenteWarattotie, Majore Domus. Verum hwc consisiere non posseanimadvertit jampridem Pagiu^{\h). Etenitn S. Lanthertus, p Juxta tituium frag^nenti VittV, prius ssecuio ni rjenedictino (16) inserti, dein Aciis nostris {^1),
factus esi prEesul ecclesiffi liUg-dunensis et post almiticum Wandreg-isilum reclor coenobii Fontinel-
tur,
Theodoricum divinitus admonitum fuisse ut atque exinde ei S. Condedum heneficiis augeret concessisse lusuiam Becinacam cum vicinis ad utramque Sequame ripam pratis et saltu.
;
iUim iniuU
ici ipfio ei
piQ^j^d gt
insulie ampiiiudine conveniunt disecunda Vita, uti et de aliis adjunctis. Jacet autem Beicinaca pauio infra Caiidumbeccum (Caudebec) juxta vicum Villequier. Expletis multorura annorum curriculis poat obitum sancti viri eadem insula a rheumate maris attrita ac collag
D^ hujus
perannoa tredecim et meneea octo, et p7'oin usque ad finem fere mensis Aprilis anni 681 quocirca secundus S. Aîsberti ejus successoris annus a mense circiter Majo anni 6S2 cucurrit, quum Thodorncus rexannum suum ageret nonum et mense Septembri iîchoaret deciroum aiieruter itaque legendusest, nequaqtiam &eptimu!i, qui certo prius efftuxerat quam S. Ansbertus ccenobii /labenas capessivisset. Neque Waratto septimo Tfieodorici anno seua mense Septemhri annt719 ad eumdem tnensem sequenlis anni Major Domus
lensis
;
daie-V lom,
pag. 267. tiot. 3; pag. 27S. nol. I; Arl dc viSnficf lea Gi-lihardus Reges Mcroving. pag. I. pag. 546 ci 5*7; 159. -(2) Arnml. reg. Franc ap D. Botiguet. totn 111. pag. (*) Ap. Brequigny, lo)CfrCet)h9rdti>, Rcgcs Mcrov. pag. 163. (5| Aun. eccles. Frnnc. lom. DipU.iix.ia, Cliarl;i!, elc. pag 181* (I)Ibid.
III,
(7)
DiploinBia. Chsrue, ctc. pag. 266. - (8| Cfr Dcscnpt. de la iNortnandic, loiu. I, pag. 86 el 88.
p3g 83
WH.
pag. 86; cfr Brc(|uigny, diplomata. pag. 2i;('. - (lOj i.fr Du I'lcn, uog- 86: cfrfialliB Ctirisl lom XI, col. (21 cl l(;2; el Br<-qiiiny, (II) Acl. .VS. i>iih, Dtplomat. clc. tom. I. pag. 2(iti. noi. 2il2) IbiJ. tom, II Apnl. pag. 21S. II Fel>r. |>g. 34-f, num. IH.
(6)
Nouv,
Tiaiti*
de diplom. tom. lV,pag.S80.
(li>)
Cfi
Brenuigny.
Prt.
II,
DiploninlB.
elc.
psg,
27S
(!) Act.
681, pag.
SS lom. V.
Julii. j.8g,'260
Du
1'lcssis,
(9)
Jbid.
-(16) num. 6.
23.
pag.
(15) Crilice Bironii odin. 322 - (17) Toin. 11 April.
num.
210,
Octobris
Tomus IX.
49
fuit,
354.
ABCrORR
DE
S.
CONDEDO PRESR. ET EREMITA.

prohe restituta est et suh ejusdem sancti patroci- d nio et omniuin Apostoiorum atque etiam S. Wandregisili (cujusposteanomenreiinuit) Deo dicata est 2 idus Septemhris anni 1033 (12), in eamrelata sint oportet quinque sanctorum corpora certe de S. Eremberto, cujus ossa in eodem locuio, inquo S. Condedi, posita fuerant, leguntur in Vita, scynpta posi iliam transiatio?iem (atitea enim in S. Pauli templo jacebant exuvise S. Erembersequentia verha {13] ; Corpus vero preefati sanEremberti de ecclesia S. Pauli apostoli translatum, rcquiescit nunc in ecclesia S. Petri
ii),
fuit,
V. D. B.
seda vemo tempore anni 681 (\),quum Theodorico laheretur anmis no?ms, et primus incipesecundum ret S. Ansberto. Teneamus itaque hoc fuisse anno ii diploma conditum S. Condedi S. Ansherti, ix aut x Theodorici, post ineuntem Majum anni 682. Triennio circiter post seu anno
685 signat Mabillonius lerahilis conjectura.
(12) S.
Condedi ohitum. To-
S.
Comlcdi
Cempore ex
.eorpu, incerto
insula Bel-
rinacu Fonlaytellam dc-
templo lU Prius sepuUus fuit S. Condedus SS. Petri et Pauti, quod ipsemet in insula Belcinaca exstruxerat. Jacuere ihidem sacra ejus ossa per multum tempus, per tempora \ongn scu per
miilTorurn
cti pontificis
annorum
cnrriculos, ut legitur in utra-
in oratorio S. Martini pontificis;
in
eodem nempe
latumy
JEstimavit Mahillonius (3) hiec tvquivalere aliquot annis necnegainm aliquot immo det.-em annos aliquando long-um in hoc re-
que Vita
et epiiajihio.
rum
genere dici tempus ; ast pereasdem dictiones
oratorio; juxta quod ante sepuicro condehatur S. Condedi corpus, positum, ut habet secunda Vita, in ecclesiaS. Apostoli Petri juxtaoratorium S. Martini ad plag-am meridianam, scriptumque epita-
ssepius plura intelliguntur s;ecula.
Quidergo?
S.
Ex
utriusque Viioe
EiJiris attrita
clausuta habemus
e.st
Condedi
t'or-
pus BelcinaCcV mansisse, donec ehinsn\&rhenraate

adcoque si audiremus christianam ad tempora saltem B. GraGaitiam dulfi,quianno 1031 post S. Gerardi martyrium
ac coilapsa
;
phium hujusmodisupra tumham ejuse^c. 12 Atque ex his deducimus pi:imo eiiam clausulam secundae Viiae S Condedi anno 1027 esse antiquiorem, quum scripta sit, aniequam ejus ossaex tumba et cespite pulchro, in quo turba .sacrata ea
tumulaverat, posita fuissentin unoloculo
viis S.
;
fiinc ei
(diua-
de comiat
'iiiMifuam de-
veclum fuutt
Gandavum.
cum exu-
pedum
Fontaneltense accepit
(4),
BelcinaCcV ser-
vatcV fuissent S. VAmdedi exuvia^; quuin tuncnondum ea instda rheumate maris attrita ac coilapsa
esset,
seda
Robey^to
Normannorum duce Foniapro amore Guncardi ca-
nellensihus fuisset restituta, concessis simul in
Anglia quatuor
pellani sui, qui
ecclesiis
iJi
Eremberti deinde erroneum videri (quod Condedi cojyus tempore S. Normannicarum cladium delatum fuisse Gandavwn in Flandria, quando videlicet post muitas E ambages anno S^-l' iiluc devecta sunt S. Wandregisili aliorumque sanctorum corpora; et quidem
alibi (11) narratur)
S. Wandregisiti facius erat
nuila de
monachus
de qua re diploma legi in Monastico Anglicano veieri tom. III, pag, 974(5). Verum duhitandum non est quin hic denuo fucus fat etenim in Monastico Anglicano novo, cui universum vetus insertum est, inscriptum quoque fuit diploma ad quod alluditur sed ne hilum quidem in co (r>) deiegitur de insula Belcinaca, in fluvio Sequanae sita, ubi S. Condedus a partibus transmarinis adventans eremiticam dusit vitam. Prscterea constat aliunde S. Condedi corptis ibidem non am: ;
plius fuisse.
nnnn 1027 ponitnr in iiw
loeulft riim
Eienim quum tempore S. Gerardi ahhatis reiectum est S. Wtfranni corpus et facta est tran11
corparc
.S.
Erembeiti
anno Dominicse incarnationis millesimo vicesimo seqtimo, kal. Junii, Henrico rege Francorum reg-num prailer matris suk voluntatem invasum tenente; principatum vero Normannije tertio Richardo legalimodestia disponente {l),Rohertus archiepiscopus Rothomagensis, repositis S. Wlfranni ossibus in prwparato scrmioô, sanctorum nihilominus coufessorum Heremberti Tolosani pontificis et eremitffi Condedi corpora in uno pariter loculo, beatorura quoque Martyrum Maximi et Venerandi
slatio
Condedi sacris pignoribus mentio est Wandregisiii (15) , nidla in Commentario Renschenii de translatione S. Winwaloei (16);. nulla in ejusdem scriptione de S.Wlfranni reliquiis (17), in qua plures Gandavensium seu Blandiniensium reliquiarum veniunt census ; ei nalla demutn in Chronicis Blandiniensibus (IS), quw anno 1842 R.D. Vande Putte in iucem dedit, et in quibus sxpius recensentur quse Gandavum devecta sunt sanctorum corpora ; in his, inquam, nuitum uspiatn de S. Condedo verbum. Unde vero ortum sit ut postea crediderint S. Condedi corpus Blandinii servari, iisretinquo dirimendum, qaibus eamdem de S. Wlfranni corpore qu^stionem versare iibuerit.
S.
in Translatione S.
VITA
S.
CONDEDI
PRESBYTERI ET EREMIT^
Ex
X
rura,
Ms.
Ultrajectino
S.
Salvatoris. f
decenter reposuit in alio; quee omnia in ecclesia B. Marise de Caltovilta, in quam pridie extemplo S. Petri delata fuerant, peracta sunt; deiyi solemni pompa in S. Wandregisiti basiiicam de-
ductum
et crediderim est S. Wifranni corptis aliorum quoque sanctoiûm guatuor atque hxc deinceps translatio quoiatinis celehyâta non die
; ;
filii Clodoveiregis Pranco- S. Condedus. sanctus presbyter et anachoreta Condedus, eretnifa B'"''" to, deiit ad natus in Oceaui insula Britanniae, cui quondam Fontanam Albion Domen fuerat, arctioris vitse ardore succen- S. Walarieiet
erapore Theodorici,
7 kai. Junii,
sed ipsis kalendis seu die 1 Junii (8). Quie ideo animadvertimm, quoniam Mabillonius in Annalibus scripsit 7 kai reclamantihus Actis editis ab Henschenio (9), melioribus datis ab ipso Mahillonio (10) et secunda appendice Chronici Fontanellensis (11). Quum vero S. Petri hasilica
(1)
liiig.
Galliarum advenit in partes. Ac primum, postquam Oceani aequor transvectus est, in hoc loco, qui vocatur Fontana Walarici a, siECulo nudus Deo plenus solitariam vitam dusit postea audiens famam sancti Lamberti abbatis et fratrum coenobii Fontenellee, eos
sus, relicta praefata insula,
, ,
aliqnanliiper
Fontanell'
wonaclivt.
visitavit
et habito colloquio et spirituali
consola-
Cfr Dufour de Lmifiueruc, Annnl. Franc.

6S'i.
op.
Bouquct,
l.
III,
Bencd. part. i.pag.
~ (21
370- (H)
cl
Dachcrii
Spicileg.
tom.
11,
pag-
Sicr. 11
luini
li. tom.
I,
Bpned. pog. 862: Annal. Bcncd. tjb pag. Bol. (o) Annal. Bciicd. tom. I, ()(ig.
svii,
Kiil.
288
(12) Cfr ibid. pag. 289;
du
Plcssis. Descripl.
de
la
Noret
mandie, tom.
(4)
Annnl. Dcncd.
pag.
108.
Iib. lvi. nuiii.
CtrGulliaChiisl. toin. XLcol. 177.

loni.
97. lom. IV, img. 540.

(6)
(H)
(ii) Cfr
Julli, peg.
L
I
pag. 78.
(13) Act. SS.
lom.
IIJ
Maji, pag. 390.
Raissius,
Hierogazoptiylacium Belgicum, pag.

(342, not. A.
116
lom.
Cfr Monast.
i,
Angl. imv.
Act. SS. tom.
VL
III
Juuii, i>ng,
et seqtj.
(IB)
Acl.
SS.
(7) Suec.
iii
Bcncd. pii.
pag. 570 el
(8) Cfr
AnnaL
29!
Bencd.
tom.
d.
lib.
Lvi.mmi.
M,
lom. IV, png. o09.
e.
(16)
Ibid.
tom. IMartii. pag. 2*7 et
Aeta SS.
8Cti, nol.
iii
seqq.
(17)lbid.Uim. IIIManii, pag. iCl etscqq.
(18)
AnnaK
Martii, pBg. ISO. uot. g; et stccul.
u Bcned. psg
nol.
Abbat. S. Pelri Blaudinicnses, cfr pag. 8, 130. 170 ctc.
(9)
Act. SS. lom. lom. lU, p3g.
U9,
(10) Sbec.
tione
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOURIS.
355
tione, et
permissu b
dicti patris ut
locum
fisco
sibi
aptum
rf,
qujereret,
navem
ingressns, navig-avit in insulam

c,
vocabulo Belcinacam
vicinam
Arelano
qua^ undique ambiebatur fluvio Sequanse. Qu:im de uavi egressus lustrans, orabat ut sibi locus largire-
profectwn esse oslensum est in Commentario num.7. HcTc omnia non sapitmt stahilitntem Bonedictinx professionis, sed potius referunt prim<vvam monachatus rationem seu facilem iHum ac
pi'omiscuura invicem traosiium mutuumque eommeîtura profpssionum et copunbiorum, qucm pti-
tur pro divino servitio. Sequenti
autem nocte admo-
tempore
nitus est Theodericus e rcx supradictus, qui ipso in saltu Arelanensi venationi insistebat, ut
in praefata insubi et
servum Dei
consistentem
cum
animadrertisse ndetur Possinus (;i). Quam annolationempugnare fateor cumhis qux Mabit-
mus
summo
honore susciperet
quod multorura popu-
sxcuta Benedictina s^vpiusdeFontanellensimonasteriodisputavitâst
lonitis in Pr.vfationibus a<i
niliilque ei negrandura quidquid postulasset. Qua visione rex certus extemplo ad eamdem insulam pervenit et cum honore summo eumdera Dei servum suscepit insulam priedictam cura privileg-iis regalibus perpetuo ei
;
lorum esset doctor futurus,
numquam omnibus eruditis placita sua probavit adeoque quis S. Cmidednm Benedictinum faciat ?
qui priusquam veniret in Galliamjam demonastico statu [utpote eremita) esset, quidein ad Fon-
tanam S. Walarici mo7iachis nequaquam Benedictinis convixerit ; qiiise postea qualicumque vinculo conjunxerit cum Fontanellensibus, eosque brevi deseyûerit, vitam apostolicam asvetiae so ciaturus.
-
tradens.
in iMuta,
(taia
2 lu
qua insula
S,
Condedus
aedificavit
ecclesiam
a rege
Tlieodorico,
duat exflfuU
tcchsiat^
in honore sauctje Dei Geuitrieis Marise et alterara in honore apostolorura Petri et Pauli; in qua et memoriamconstituit B. "Wnlarici f. Ubi sanctus se-
Mutta de hac insula habes num.
Commen-
prxdical.
ipsum macerando constring-ebat

se turbas suavi fovebat eloquio
et
,
conflueutium ad pandens de the-
tarii p7\vvii.
snuro sui cordis nova et vetera.

aivtrtm
uiil-
ptm
el
in
m- dola
viciila
erigen-
da tiiiruentosc
juvafur;
ibidem sancto viro, bestia subdiei nuntium viri Dei conccite prjeripiens, ad suum remeavit antrum. Quara cum ing-redi omni conatu niteretur, nihilorainus ante ostium speluncae immobilis mausit, nec multo post, quasi sui reminiscens faci3
ig"itur
Morante
d Nunf!, inquit Mahillonius in sxculo n Benedictino, veruacule la forest de Brctonne, quasi dioas silviim Brittouis, quod eam S. Condcdus Britto inco
luerit
:
et insecutrix
avium vulpes, gallura
conjectura
enim
Vitalis vocat
parum probabilis. Ordericus E eam latine sUvnm \ivo\ounm (t).
D. Bouquet (5) la forest de Brotone, Casmi (0) Brotonne, qui et casteltutn seu prxdium ejchibet
vertit
noris, alitem invita ore tulit, et, exspectantibus,
ad
nomine lirotonue Vaiesius [7) insuper animadvicum Ilagara Brotoua; dicita Uaie du Hou,-
eundem de quo
lintris in
ipsura sustulerat locura, reduxit.
Alio quoque tempore,
dum
ob
viri
Dei compeudia
eadem fabricaretur insula, contigit ut deesset copia, qui eam ad fabricandum erig-eret. Quam vir Domino divino juvamine tam cito erexit solus ac si multorum hominum viribus
hominum
levaretur.
moritw
piius
la,
iii
et
losii-
dein
Fon-
tantliv tejteliiur.
4 In dicta igitur insulasanctissimam et contemplativam vitam agrens, bonisque operibus indesinenter insistens, postquam incolatura raundi diutius prolongatura, seternam migravit ad vitam 12 kalendas Novembris; sepultus in ecclesia Apostolorum, quam ipse construxerat, In meritis ejus
Capellam Brotonic la Chapellc de Brctot. In quibus omnibus Brittonis Mabittoniani nuilum vestigium. In siiva Broionceseu{uttunc dicebatur) in Ariauno foresto pra^dium regium, liscum seu palatiura, imperantibus Merovingicis, exstitisse patet ex hoc loco, midtoque copiosius ex his, quas nuperius coHegit cl. v. Cardin (Sl, qutvrens significatum particuix, muitis pr,v/U\v nojninibus, ar;
tot, et
quam
tatinx super, juxta ivquivalere xstimat,
multa
dedi in
prsestita
mnltum
apostoli
sunt poscentibns beneficia. Post vero tempus translatum est corpus S. Conet in ecclesia B. Petri
Quid autem launum ? in quam vocem muita desinunl nomina quiepartim inUicavit noster Atexander Wilthemius (9). An idem quod celticum l&na, domus, temptwn? e De his cfr Commentarius prsevius, num 5 ei 7.
f
Du
Piessis
(KJ) et
secundum eum
;
GaiiitV chri'
monasterio Fontanellae
positum h.
stiame scriptores narrant ires ecclesias a S. Condedo exstructas fuisse aiiter utraque Vita, et de Foy[\\).S. Waiarici enityi memoria seuoratorium
in ecciesia erat SS. Petri
nent, habes in
ei
ANNOTATA.
a Sunt qui existimant, inquit Mabiiionius (I), hic designari locum, ubi nunc oppidum S. Walarici in Caletisad littus Oceani positum cernitur. An potius
Pauiiatti'
h Qufe ad ejus sepuituram et translationem
Commentario prwvio num.
10 et
seqq.
Fons
S. "Walarici
prope Leuconaense raonasterium,
VITA
S.
CONDEDI
ubi et ipse Walaricus in cellula diu reclusus vixit ? De oppido S. Waiarici in Caieiis [S. Vaieri-enCaux) plura disserit du Plessis (2) animadvej^temus tantum id adorientem Fiscamnijacere, duo,-
PRESBYTBUl T KREMIT^,
Ex
rry
Ms. Ruhrce
Vallis collato
cum
Fontem S. Walarici [S. Valeri-sur-Somme) monasterium situm erat in Pontivo seu dicecesi Ambianensi. Potius hic aliquandiu versatum esse S. Condedum non immerito propter fontis nom.en dixisse videtur Mabil'
lonius.
decim fere esse porium. Leuconaense ad
a Rotomago
ieucis, et
parvum ididem
editione Mabillonii.
J. ranslato ig-itur
po.st
a ad coilestia
multiplices
reg-no sancto patre
s. Condciiu..
labores, ct in rtemua BtUWandregîsilo pr.uiad regiminis monaaterii FontanelliE subroâto ', loco ^ venerando Ljiraberto * abbate b, eodem tempore
Bfficuli
'
b S. Condedum se Fonianeilensibus monachis aggregasse eipaulisper apud eosversatum et dein

(2) Descnpl. dc la Nor tl)Sffir. II Bencd. pag. 802. nol. . (3) Cfr Eiam. bisl. el canon. dc mandic, lm- I. pag \W cl 110. (i) Ap. I>. Bomjucl, ci sKC. cler. jur. el uff. png 160. re"ul
sanctus presbyter et anachoreta Condedus, g-enere . . i,BntBritto, natus in Oceani insula Hritannia*, qui quon- bcrm
rOuMl, lom X, p9K- 58H
bb.
I,
ci ."89.
(9)
(S) Ibid. od tnarg. 7iO. (8) Mdm. de (7)Notil.Call. pog. 237-
lom.
XH. puR
- (C)
Lumh. Roman.
Wormandie. lom.
vi. ca|.. 0.
In
mappa
F.
(J.
vi%k.
8S.
(10) Ui-Mnpl. dc la pay. 2^7. (II) Nolice dc diplAmei, dei
Lunliburgcniia.
iivc
chartcict dc aclcs r.latifs & rhtJt. de Franc pag.Sz.
la
socnl
dcs anliq. de
dam
356
UCTOHB
'
VITA
S.
CONDEDl PRESB. ET EREMIT^.

Belcinnacam per privilegium suce auctoritatis perpetualiter eidem tradidit possidendam sub perenni
tutela ac defensioue
:
M. Bntanb
nica.
AlbioD nomen fuerat, arctioris vitse ardore succensus et peregrinationis amore incitatus, et sanctorum conversatione instig-atus, relicta praefata insula, propria scilicet patria, ob ccelestis patri amorem, Galliarum devenit in partes ac pri-
dam
ut
in
ejus
monachi videlicet
tam ipse quara posteri eodem loco consistentes,
nullius infestatione, aut inquietudine turbarentur:
mum, postquam Oceani sequor transvectus esset, in loco, qui vocatur Fontana Walarici, aliquot andulcissimos contemplationis fructus, saeculo nudus; Deoque plenus, soiitaria quotidie hauriebat
nis
quatenus, malorura incursu remoto, pro se totiusque regni sui pace libere Doraini implorarent pietatem. Largitus est etiam praefatus rex in eodem privilegio eidem servo Domini a plaga Orientali
sive Aquilonari contiguos ejusdera insulEe agros et prala amoena cum saltu densissimo, in quo greges
et cervorum abundantissime omuibus commorantur temporibus, eo quod frugiferis arboribus plurimum stipata constet, quae competentem
conversatione.
ikin venien
2 Ediscens
autem fama pervulante sancti
patris
FonlunelUim
diviniCu$
nifeitatur.
ma
Lamberti ceenobii Fontanellse congreg-ationem non caeteris religionis venustate clarescere, dispOijuit anima eorum se unire consortio. Eo deinde relicto loco, mare ingressus, ac divina comitante gubernatione prospero cursu actus, nec mora, ostio appulit fluvii Sequanse, atque secunda navigans
aprorura
minus
regium
IH,
deeti
aqua ad Arelaunum reg"ium * praedium pervenit

illicque velis depositis,
iu
ap.
consedit.
Cuumque apud quandam
portu ejusdera praedii religiosam ma-
hujusce * generis aniraalibus indeficienter victum prEebent. Est etenim aptissimus locus oranis generis animalibus nutriendis, quamquam et aliorum compendiorum in multis probetur utillimus quem locum antiquitas
et fertilem sine defectu
:
' JM. hujusce
modi.
Lutum
appellari censuit, eo
quod hyemis
fluvii
sive hi-
M.
poit
trouam c hospitandi gratia divertisset, aliis in eodcm prajdio belluiiio more viveutibus, nec eum recipientibus, postquam * iudulta corporis necessaria, ac divinas decantatas laudes quieti
membra
Sequange qusedam in eo reperiantur loca palustria et stagnosa /*. Est enim longitudinis trium millium, cum in latitudine mille quingentfs terminetur.
5
bernotempore ex inundatione
dcdisset una
cum
aliquibus discipulorum in domiin-
Priefata
quoque insula Belcinnaca.
quEE,
ut
detcribilur
culu sibi deputata, praefata mulier fidelis intempesta
noctis quiete interrumpens torporem somni,
supra dictura est, undique in gyro * ambitur fluvio Sequana, tantum quietis ac silentii intra se retinet,
ut
hxc inmla;
'
M.
om.ii)
aperiensque fenestram cubiculi, aspicit subito supra

tectum, in quo miles Christi requiescebat, pharum igneum * miree mag-nitudinis, alta cseli sublimiter scandentera *. Patet naraque cujus vir iste spiritu *
omne desiderium eremi anachoreticam vitam
"
M. pIiarBm
desiderantibus penitus auferri videatur. Piscium autem tantam copiam emanat a mari et Sequana
jgiicam.
'
M. scandcrc plenus fuerit,
nirairum
illius
qui in deserti ioco
ubertim per disposita tempora, ut piscatoribus aliorum fluminum profunda rimantibus, nisl visu
M.
8p. V.
i.
reci\iilw a
S.
populum gradientem xl annis in columna nubis per diem, et in columna ignis prieibat in nocte. y Venit quoque vir sanctus ad monasterium Fontaiiclhb, et post oratioues
Lamberlo
ad
Dominum,
et saluta-
tiones frateruas et colloquia spiritualia,
cum omnis
Hanc unda marina tempore malinEe ac lidonis ter per revolutionem diei ac noctis undique arabiendo invisere non negligit, quae tanto sui vigoris impetu agitatur, ut ultra hanc insulara ad Orientalem plag-am ls mildidicerint, incredibile auditu videatur g.
humauitas, ut monastica dictat norma d, eidem virosanctacum suis omnibus fuisset exhibita, quos veluti augelos S. Lambertus susceperat abbas, atque aliquot diebus in praefato moraretur cosnobio, ac tantorum patrum dulcibus frueretur alloquiis, demum beatus Condedus, votum sui cordis
ajieriens, dixit;
lympham Sequanae retrorsum incedens h usque ad locum qui dicitur Pistas i accedat cum mari usque ad hanc insulam lymphaticum iter trigintafere millibussestimatur*. Sicquehoc rheuma, quod de umbilico sive charybde maris egreditur bis in die fluctus absorbet, et rursum evomit sicut
libus per
: :
M.
sestiaie*
tur.
Non
satis sibi videri in relig-ionis
sauctitate solura sudare,
praedicatione et
si non et aliis quoque in exemplorum lumine radiando prodesset. Denique ad cousulta praifati patris Lamberti locum aptum suae devotioni ac religioni humiliter perquirendum deliberabat. Tunc cum
beuedictione et permissu praedicti putris ad fluvium

Sequauffi
regressus
ac navim
ingressus
navi-
gabat in insulam vocabulo Belcinnacam, vicinam fisco Arelauno quse undique ambiebatur fluvio
,
SequaniB.
de navi egressus lustrando circuibat amajuitatemque ac secretum loci attentissime mirabatur, oraus cuuctipotentem Domiuum,
Quam
per universa SequauEe littora accedeutibus ac recedentibus fluctibus celeritate nimia fieri comprobatur. Qua tam subitis inundationibus supplentur, ut qui forte aliquantulum introrsus a littore repertus fuerit, evadere vix possit. Videtur enira flu- F vius * cursu velocissimo sursum versus * relabi, et M. (lutHJS A/. versus in modum procerissimarum arborura in altitudisursiim nem cum maximo rigitu subrigi, ac per multorum millium spacia fluminis lymphus in amaritudinem verti. Heec de rheuraate et situ loci, ac * inundatione fluminis dicta sunt *. M. sint ad viri opera largiente Domino reverta- (fuot iiic-on6 Nunc eccletiat mur. Ingressus namque vir sanctus cum auctori- dit
ut ipsum locum suo clementer largiri dignaretur famulo.

ineulam
tate regiae largitionis praefatam insulara, sedificavit

in eo basihcara in
honore Sanctae Mariae perpetuse

in
Bd-
ciiiitacntn
ofjlinifl
a rege
Thtoiioyiio
111;
Sequente autem nocte admonitus fuerat in visu divina revelatione Theodoricus gloriosus rex, filius scilicet Clodovei regis et Bathildis reginae, qui ipso in tempore in saltu Arelaunensi exercitio autumnalis veuationis insistebat, ut servura Domini
4^
virginis
alterara
quoque
stolorum Petri
stituit
et Pauli, in
nomine beatorum apoqua et memoriam con-
saucti confessoris Walarici. quam felix et beata insula Belcinnaca, belluarum quondam nutrix,
nunc quoque servorum
Christi secretissima
in praefata iusuUi cousistentem
cum summohonore
esse quidquid
quies! Hic
namque
vir sanctus, fervore
susciperet,
et
quod multorum populorum esset
versationis accensus, arctiore animi studio se
doctor futurus, nihilque ei
negandum
ab eo postulasset. Qua fatus rex visione certus, extemplo ad eamdem insulam pervenit, et cum gauhonore summo euradem servum Domini suscepit: etutcoguovit in eo fidei fervorem, religionis devotionem, sapientiae plenitudinera, secundum ejus sanctam petitionem praefatam insulam
dio et
macerando constringebat, et turbas suavi fovebat eloquio *,

sui cordis
7
sanct conipsum confiuentium ad se pandens de thesauro
M.
alloquio
nova
et vetera.
,
Praefatam quoque insulam
quam
largitione hac
el alia
tum universis pertinentibus, sed et aliquas possessiunculas, quas

regis adeptus fuerat,
rebus ad eam
bona legal
PonianellentiOut;
eidem quidam praedives, ac nobilis Schiwardus dono
357
construierat, in qua multa
ARCniUO.
'
dono perenui contulerat sub anuo tertio prtefati regis, qui erat Lambertl abbatis annus nonus, per
testainenti seriem ditioni prsefati
nellEB
Paull,
quam
ipse
dudum
fiebant orationibus ejus* benefioia; et hiudubatur

ibi
ccenobii Fonta-
abomnibus uomen Domiui Jesu

ffiterno
Christi,eui est
M- cjus
ii
perpetuo jure tradidit possideudae. Quarum possessionum ista sunt nomina Campellos, quam ei prEefatus Schiwardus ac reliqui viri locupletes contulerant. Item aliam posse.-siunculam Geldulfiacas nomine simili modo etiam manaum in loco nuncupante Aolciaco super fluTio Sedanna cum molendiuo. Acta fuerat hsec larg"itio die decima mensis Octobris, quod est vi Idus Octobris k. Item
: :
cum
Patrect Spiritu Siiuctovirtuset honor*

per cuncta
sfficula sfficulorum.
orttionc
*
y. ad^.
imperium
et gloria
noinOQ
Amen.
11 Expletis
post obitum aaucti veri,
veromultorum aunorum * ourriculis eadem insula a rheumate

collapsa*; trauslatum erat indc a
$frunda lef)uf(urii
*
maris
attrita ac
M. mu. mi. M. add. ost
fratribus sancti coenobii Fontauellffi corpus saucli
U.
re.
The.
vero auno vii Tlieodorici reg-is * aliam dedit largitionis auctoritatem de prrefatiE insulee monaste-
positum inccclesia S, Apostoli Pctri juxta oratorium sancti Martini ad plagara meridiiinam;
viri, et
scriptumque
epitaphium
hujusniodi
suprn tum-
U. Beato
rebus ibidem pertineutibus, quffi celebrata erat in ccenobio Fontiinellasub anno septimo regis Theodorici, gubernante anno secundosaucto* Ansrio,
et
bam
ejus
Extitit in Gallis meritis dignissimns olim,
Cujus membra sacrahic tumulata jacent
quoniam vir Domini Liimbertus prEesulatum jam susceperat eccleberto Fontanellense ccenobium
;
Lug-dunensis, sicut in ejus gestis plenissime scriptum constat. Aderat quoque illustris Waratto major domus regiae in FoDtanello coenobio, quando harum rerum larg-itio a praefato sancto viro conditafuerat; qui etiam et consensit, et manus sufe
siffi
NomineCondedus, virtutum flore corust-us, Proquibusiu ccelis nunc vigct cximius. Qui, Theodorico Francorum sceptra regente, Rura Britannorum transvcna descruit.
Gallorumqueadiit purtes, lu\ ('hristicolarum.
Insula hunc Sequanffi,
quffi
Bclcinnaca vocatur,
Curriculis multis pavit et hiuc sepelit.
signaculis roboravit
aliique viri nobiles nonnulli,
B quorum nomina
tur lurgitione.
raenti
nunc usque continenBrandulphuspresbyter hujiis testain
prasfata
Cujus sacratos cincres post tempora longa Egregio cultu turbnsacrata tulit; Fontauellensi tumulans iu cespite pulchro.
con&cripserat auctoritatem.
Aderant
ptffi-
Nunc
ibi
poscentea muneribus cumulat.
*M.
bus
Cinolai-
terea Conomailus *,
praefati viri
Joauues, discipuli Saucti Condedi, qui etiam olim cum eo
Zacheus
et
ANNOTATA.
a Diceres huic Vitx aliquein fuisse protogum nonnihil mirum Vitam S. Eremherii, aliquando cwmS. {ôniiQ^Q unius sepulturo' consortis eodem incipere modo (I). Cceterum quum fwec Vita plerumque cum prmcedenti conveniat, annoiata illi
.-
felix terra de transmarinis advenerant partibus. quam militis Condedi illustravit prEcsentia! Mem-
bra sua quotidie mortificabat, hostiam vivam semet ipsum Deo exhibuerat, divina prajcepta omuimodis
furtum
vtUpes
rettiluU;
adimplebat: digna etiam templa Deo Eedificavit. 8 Morante autem in eodem loco viro cancto, bfistia subdola et insecutrix avium, anfractuosa Tulpes alitem hominis Dei, diei videlicet nuncium.
qui etiam aGallis vocaturg-allus, furtimprseripiens,
apposita ad hanc quoque fere pertinent.

b Cfr num. 9 prcTv. c Nihit de hac matrona nequein diplomate The-
ad
suum
concite remeabat autrum.
Quod cum
in-
RV. expec-
tantibus.
*
U. add.
fulgcol
miracutum
lintrig;
omni conatu niteretur, nihilominus ante ostium speluncte immobilis mansit. Nec multo post quasi sui reminiscens facinoris, alitem invita ore tulit, et spectantibus* plurimis ad eumdem, de quo sacerdotis istius ipsum sustulerat, locum revexit. quae et verbis* et miraculis coinclyta merita ruscant, cui etiam mutae obtemperant bestifie. 9 Alio quoque tempore, dum ob viri Dei comgredi
!
odorici III, neque in pnscedenti Vita. d Intetligitur Reguta S. Benedicta, in qua cap. 53 hsec,quie hic ftunt,erga hospites pra'cipiun'
tur. Similia in S.
Coiumbam Reguta non
reperi'
untur.
an ante 689, quo S. Ansbertus concilium Rotomagense celebravit,

Controvertitur
observaretur Fontanetlse S. Benedicti Regula. Sed ne dicas ex hoc S. Condedi toco controversiam ejusdirimi, obstat hic non servari quê capite De monachis pcrcgrinis regutae jubentur dem
ti I
-.
pendia
tigit ut
lintris
in
eadem
fabricaretur insula, con-
hominum
erigeret.
deesset copia, quEe
eam ad
si
fabri-
qualiter suscipiantur; muttoque tninus qucV capite 58 de disciplina suscipiendorum fratrnm.

e
M. fultus
candum
Quam
vir
Domini, divino jutus*
Ipsum diptoma recitalum et expensum num.
juvamine, tam
* jH.
cito
solus erexit, ac
muitorum
virium
U. sycamina
* eievaretur. Ecce qui psalmistam, demum Condedum'exulemi egregium reddit agonithetam; * qui armentarium caprariumque Araos ficamina postvellicantem elegit in prophetam, Condedum
hominum
olira
solatio viritim
etseqq. Commeniarii prxvii. f Du Plessis (2), auiumans Mabiltonium eam-
ex pastore ovium
fecit
dem originationem Annatibus (3), eum
sua penn proposuisse in

;
culpat
adstruens lutuin poCettica dO'
tiuscorrupte scriptum pro lot", voce mum aut mansionem significari (4).
modum
in ecclesis
catholica
micantem accendit
lampadem. Daniel olim vitae merito leonum rabiem vicit in lacu, et Condedus, anachoreticam eligens vitam, hostis antiqui laudabiliter superat
machinamenta. Helias curru igneo
pitur,
et
in cttlum ra-
g In Vita S. Hermelandi, qui ineunte ssecuto VIII obiit. tegunturverba ita simitia, ut plane atter biographus descripserit alterum. Vide qui
Ligeris insuta
Condedus, certamine
viriliter expleto,
Hermetandi abbas laudator deAntro, Pi.scatoribus autem circa se (5) copiam pisciUMpraebet et emanat a tam plurimam
num.
15 S.
Pnma
ie/?ul-
angelorum agminibus fultus in coelo collocatur. 10 In eadem ergo insulacontemplativam vitam

agens, bonisque operibus sine defectu insistens, post incolatum mundi diutius prolongatum ad iEternEe felicitatismigravit requiem die xiicalenda-
Ligere KTMARi, ubertim ibi per dlsposita tkmpora vicissim plurimi generis munera .sua fundenlibua, UT piscatoeibus aliorcm plcminum peofunda bimaxTIBDS, NI8I VISO DIDICERINT, ISCHEDIBILE ACDITU VIDEATUR. Non itaque vulgi in ea perstrepunt
voces,
rum Novembrium
liter
sepultusque erat
venerabiPetri et
in ecclesia
Beatorum Apostolorum
eam
avium solum melodicB ; audiuntur

sed
inter
diversarum quaa
circa
citha-
(I)
Act.SS.tom. IIIMaji, pg. 390,I,
(2)
Deschpt. de
la
Nor-
(.i)DeKript.
SS.Iom
dclaNomoodic, tom.
I,
pag. 8 el
W. -
(S) Aet.
tniDdie, tom.
pag. 85.
(3)
Lib. xvi, Dun>. 50, lom.I, pag. 48*.
IIIMtTtii, pag. 579.
roedi
358
VITA
olores dulcia fundiint
S.
CONDEDI PEESB. ET EREMIT.E.

Commentarii prsemi monui, Condedi a qua hgec omnia absini, et cuihcvc implexa fuerint. De malina et lidone, seu de majori ei minori sestu, de quibus hic quoque in S. Condedi Viia sertno est, satis dixit Henschenius in Annotatis adVitam S. Herut initio
roadi
modulamina cantus.
demum,
Tautum namque
UT OMNE
auferrr
quietis silentiqm ix se hetinet,
exstat altera
Viia
S.
BESIDEIIIUM EBEMI ANACHORETICAM VITAM DESIDERANTIHUS PENITUS ArFEBRE * VIDEATUR, h Atque his similia sunt quse in Vita S. Eermelandi habes num. 13 (1) Sunt nonnullaa insulae tribijs ab hac urbe distantibu^millibus, hujus amnis
:
mela?idi
i
(2).
(lAgeris) vallatge lymphis, quas etiara bis vel teu rEn. IIEVOLUTIONIM DIEI AC NOCTIS UNDA MABINA UNDIQOK
Pistse,
vulgo
Pitres, vicu^
quanse
ei Andeitas,
ad conflueniem Sejuxta Pontem Arcse in prse-
NON NEGLIGIT QU.E TANTO SUI VIGORIS 1MI'ETU AGITUR, UT, ULTRA HANC Urbem AD OaiENTALEM PLAGAM Septem MILLIBUS ictum IIETROESUM convertensLig-eris, vim inundationissuje ubertim diffundat. Sponie hinc nasciiur quxstio uter anterior sit seu alieri prxiverit. Equidem arbiAMBIENDO
INVISEItE
:
fectura Auiuras (Eure) ei dicecesi Ebroicensi, consiliis Pistensibus perquam celebraiur. k Dictum esi de diplomaie, quod hic describitur atque eiiam de sequenii in Commeniario prêvio num. 9. De tesiamentis veterum monachorum muiia prieclara habetR. D. Carri^rein Tractatu
ior S.
Hermelandi biographum prseluxisse scrip-
tori S. Cuiidedi Viise; illeenim, uipote styii trac-
tandi multo peritior et copiosior, non indigebai ; dein hsec in ejus scriptione nequaquam speciem hahent insutt panni, sedipsi orationis, tetee videntur intextse contra in S. Conalienis laciniis
.-
dedi Vita
II)
commissuras faciie deprehenduntur

111
et
de Jureet Jusiitia. Loci, quihic indicantur, mihi incogniti suni. Sedauna fluvius, vulgo Saane, ad lacvam Deppde (Dieppe, Seine inferieure) ei ad dexiram S. Waiarici in Caietis (S. Valery en Caus), in Oceanwn influii. Quid vero sii Aolciacum super Sedannam ne ope quidem Mapparum Cassinireperio.
ami.
h.
Afla SS. inm.
Martii,
(in/-.
cit.
(2)
Ibid.
pag. 380,
DE
SS.
GEORGIO, JOANNE,
ET SOCllS
JULIANO
SEU DE SEXAGINTA MARTYRIBUS HIEROSOLYMITANIS

STJB
V. D. B,
SARAOKNIS
COMIMEIVTAIilTJS I*R,^gEVIUS
^^'
unicus.
SS. Martyrum Acta;

et
vitse
tempus; martyrii occasio; bellum inter

cultus in ecclesia S. Stephani
Solimanum
Leonem Isauricum;
Hie-
rosolymis; hujus templi fata.
*-'
I
"^'"iccxxir"
tmmiuerehi Sunctiexvet'
tione htiita
ttrjieyiliti
I M^xeliensis scrvaiy reperimus laiinum apographum ScTSCulo superiori ignota manu scriptum, in cujus froyiie notatur
tri
.-
nter decessorum nostroru^n reliquias, quas """^ Bihliotheca Burgundica seu regia Bru-
scripsit seu potius versionem paravii latinam, certo certius\(ui ex aliis ejusdem manus schedis
manifestum
esi)
liieras grsecas coluerii,
quum-
co-
'Ini* giKCi;
Seguierii, cancellarii Franoife. Continet id
Ex pervetusto codlce HePas-
sionem seu Martyrium recentiorum ynariyrum
sancioru^n sexaginta qui in sancta urbe Christi Dei nostri Hierosoiym.is sub Arabum tyrannide fidem confessi sunt ei quorum ad S. Stephaiii ledem frequentabani solemnem diem religiosi Hierosolymitani (ut ibidem num. 10 traditur) die vigesima priyna mensis Octobris. Ve-
rumenimvero id apoh^âphum versio tantum est, adeoque Seguie^ni codex grcBcus fuerit oporiet, non latinus quum in margine apographi iltius plura notentur menda in grascis vocabutis, pleraque ex itacisino orta, quse et corrigi ibidem juhentur. Pr<vterea ipse ilie codex grsecus in manibus decessoris nostri Buei fuit versioneîi cnim
;
;
que prseterea versionem hanc cum iextu grwco ^ coniulerit Bueus, habemus sane unde aliquantum placeiur amissi codicis grseci desiderium. 2 Ceeterum ipse textus greecus non &st primi- r'"^^^"" genia de his SS. Martyribus lucubratio sed lûl/cliquemadmodum num. 11 Joannes quidam mona- ,arattxSychus ipsemet adscripsii, quum hanc Passionem riacohanm Syriace legisset, rogavii aliquem qui eam grcEce ^)"^'"1,7""' interpretaretur. At qui ille Jonnnes, tenuis mona- 'ôZlalleM. chus, in humili cella sua inclusus atque hujusparandse inierpretaiionis consiliarius et auctor? An Joannes Damascenus, qui toties in scriptis Joannis monachi iituio designaiur (1) ; qui in
;
sanciorum cuitu promovendo inultus

utpote
fuii
qui,
uhi devius esset interpres latinus, castigavit et similiter verha grxca aliquot indicavit mutanda. Ast quo nunc abiverit itle codex plane nos laiet ; iia ut ne vestigia quidem superlocis,
aliquod in
sint,
quibus ad
inur.
Quum tamen
Mui, Spicileg.
eum iterum inveniendum dirigaiile, qui apographum illud

Rom. tom, V,
piiEf.
aiiquandiu Caiifce consiiiarius seu proiosymbuios, non grsecam tanium sed et arabicam et syriacam lijiguam cailuerit oportet, qui, priusquam in lauram S. Sabse secederet. Hierosoiymam pie peregrinaius est, eoque sane post susceptam monasticam ianam sxpius rediit, quum et postea presbyier creatus sit a patriarcha Hierosoiymitano (2); et qui tandem intra id vivehat temporis
et
Acl. SS. lom.
Damascenus
(!) Cfr
pag. xiv ct oiO, vc'
Vm
Ocl. pag. SK*.
(2)
Cfr Vila S.
Joannis
spatium.
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBUIS.
S59
l'CT0BK
spatium, quo confecta est interpretatio iUa gywca? Hcec totidem indicia esse negarit nemo vernmtamem quum Joannis nomen et monastica professio tam communia fueinnt omni x^vo, suspicari
;
califie Solimani frater, ingenticum exercitu invasissei Asiatn, copias iUe
Quum enim MusUma,
D. B
alujvot laboral /ixc
quidem ausim Joannem Damascenum designari, nequaquain vero defmire. 3 Verum quiscumque itle demum hxc Avta gr.vce inlerpretanda curarit, eorum non ffocci
facienda videtnr fdcs quum antiqua sint et in illis ipsis conscripta plagis, in quibus res gestx
,
P"-
quorum primwn, Omaro, marilimum leneret iter; secundum, pnefecto Sotimano quodam, Amoriitm operibus munitionibusque cingerei; rum iertio pone sequerefur Mulisma ipsemet. Porro licet Amorii 7iullu7n miiitare esset pra'sidiiim longatn tamen
:
suas in tria divisit agmina

diice
fueyntnt. Habent tamen loca difficilia; qux si non plane extricare, indicare saltem possumus.Videlicet num. 4 lcgitur primus Arabum tyrauuidis temporibus erupisse quidam tyrauuus, nomine Solomon, filius Auactoduli, Romauum imperium devorare; et itep agg-ressus, Romanfeque rcgiouis
obsidionejn fotê sensit Mustitna. civium perspecta constaniia. Quocirca, quum ad liberatutam cimtaletn accederet Leo, coronam huic itnperutoriam et pacetn proposuit Muslima, arbitratus beilwn civiietn inter Theodosium, Constantinopoli itnpe-
campum quemdam
sidere jussisse;
rantem, et Leonetn, diadetna usurpatUetn in Asia, otHiurutn viresque Giwcotntin per discordiam diiapsuras. In Saracenorutn itaque castra venit
,
assecutus, inibi esercitum sub5
num.
re
comperta,
imperator
Leo
aquarum, quEe a long-inquis et vicinis fontibus manabaut, undique effusarum copia scelestus obrueretur; dein pactum initum inter Leonetn et Solonionem de induciis septennalibus; sub qiiarum finem ut num G traditur, sanctissimi martyres, iter adhuc tutum arbitrati, Hieropraecepisse ut
,
Leo et tnutta ixtitia exceptus est. Qua re coinperta, oistro quodam corripiuntur Amoritani Leoni appiaudunt eumque e sumtnis muris et vallis im,
peratorein denuntiant. Civibus aniinos dein addi curavit Leo per episcopum seqite ipse ex Soiiinani
insidiis inira
audacia eripuii. Dein quum ecacer-
baiiinSolimanumSaraceniobsidionetnsotcissent, Niceiatn ducem cum copiis itnmisii Amorium
soli/tnasperegrinati erani; sed in reditu intercepti
B a Saracenis,
.Von
cl
Solimani
Leonit
hau-
ricitimul >epnaniiuni lcn-
pm
et
obsidio
Cpltana.
p?Hus HierosoUjmam, dein desaream, et demum denuo, ut num. 9 habemus, Hierosolymam reducti, hic tandempro Christo vitam suain in cmice posuenmt sepulti dein, ut num. 10 perhibitimi est, ad oedes S. Stephani in suburbiis. HcCc Passionis seu Actorum summa. 4 Porro Solomon, filius Auaotoduli, non est alius quam Soliman, califa XII et fiiius Abdeimateki, cujus nomen ad verbwn per Anactodulon rite exprimi nemo, qui vet a lo7iginquo orientates iiteras saiutarit, ignorat. Abdelmaieh autem califatum
et
;
hatw cimtatetn frustra a se tentaium iri Musiima, quum brevipost cum tertio agmine illuc advectus esi. Hic itaqite similUer recessit, et iti Cappadociam, suis armis obsistendi
ita ui
inteilexerit
Leonem
nesciam, deciinavit. Interea de pace iuter ewn et sa?pius actum, donec hic, Constatitinopolim versus progrediens,Theodosiu}nad pottenduin
sceptrum coegit
G
,5).
tJi(ieiUiir iit
vero nil magnopere obstat quin ad obsidionem Amoritanam pertinere censeatur qme in
Jam
pMtione
dicari.
ttjrethi
Mi-
martgrum nostrorum
dam
Passiotie de civitatis tujusdimissa a Sa)-acenis oppugtuitione tegwitur.
MarortM
vi-
Amoritani
obtinueral anno Christi G85, eumque cum vita posuerat anno 705 successorem nactus fiiium natu maximum Walid I ; eoque mortuo mense Februario anni l\b alium filium nempe iiium ipsuyn Solomonem, seu Solimanum, de quo in Passione nostra sermo est et qui vitam exuit die 3 aut S Octobris anni 717 (1). Leo vero imperâtor, cognomine Isauricus, die 25 Martii anni 717 dia,
, ,
Re quidem vera Atnorium non ab Leone ipsomet

sed ab duce Niceta defendebaiur, nec ab Sotimano catifa, sed a Musiima pripfecto mititutn interciusum tenebatur ast qu,v principes per aiios faciant ssepe sA'pius ab hisioricis ad ipsos principes transferri comperium est. Quod autetn non lcgiiur Musiima atite soiutam obsidioncm de induciis septennatibus cum Amoritanis pactus esse, id nos parum morari debet quum paucissinm dc hac sciantur ohsidiotie et certe nii legatur quo suatieatur de nutiis conventum fuisse iiuluciis.CtVterum in simiiibus probabitis conjectura qua soivantur difficultates, non argumenta quibus res ipsa stabiiiaiur qucVrenda. Ea itaque conjeciura ducii,
: ;
,
deutiir eite.
dema cinxit; quod

18 Junii anni 74l
retinuit usque
ad dient
obitus,
!x quibus sequitur Solimanum et Lednem simui, iiium Bagdadi, hunc Constaniinopoli, imperasse sex tanium menses, videlicet a die 25 Martii ad 3 Octobris anni 717. Quocirca, si presse verbis inhxrendum foret, obsidio, de qua in Passione num. i et 5 /it mentio, et statutcV septSnnaies induciee intra semestre istud spatium tocum occupare deberent, et consequenter dicendum foret agi de obsidione Constantinopolitana, quw medio anno 717 inchoato est et dein, etiam post Sotimani mortem, producta, tredecim duravit menses adeoque inducias non
(2).
,
arbitramur Muslitnam,ab Amoritanis rnaie habitum, septennaies cum eis statuisse inducias, non quidem generates, sed quie civifatis incoHs intra hoc temporis spatium iiberum iier facerent per
Sgriam aliasque Saracenis parenies
regiones.
Solimani, sed Omari II ejus successoris tempore factas fuisse. Verum inhistoria hujus obsidionis ex histoiîcis Arabibus et Grxcis quam accuratissirne coltecta ["A), nultum de uiiis induciis occurrit vestigium ; contra omnia eo vergunt ut hse exciudantur. Adde nit simiiiter de ruptis aquseductibus aliisque id genus ibidem esse obvium; licet juxta Passionem referenda foret hxc res inter prsecipua obsidionis adjuncta.
ttd obtidio
Certe nutix fuere hoc ieco induiias aut intermissiones beiiorum, qux ad univcrsutn pertinerent ittipierium. Atnoritanos itaque oriu et civitate
habemus nostros ttiartyres, distinctos tamen a SS. TheophHopatricio.Meiisseno,Aetio,Theodoro

proiospatario, Cratero, Catiisttf, Constaniino ct Basoe qui medio sxcuto ix seu tempore Theop/tiii imperatoris ab Agarenis, consitio cujusdam apostatie Amorio poiitis.capti, in Syriatn ducti, septennaii
:
carcere tnacerati
tatulent
capiie csesi
dmoriiaTia
5 Alio itaque convertamur op07'tet. Ht quidem priusquam Leo insignia imperatoria Constanli-
^^rpatio imperatoriM dtpiittui
nopali induisset,jam integro anno ante imperator renuntiatus fuerat , dum Saraceni obsiderent Amorium tunc temporis civitatem Galatiae (4).
,
sunt de his jam dixere decessores nostri ad diem 6 Martii (6). iSepuitifueresexagintamaj-lyresHierosotymis, in fiuburbiis ad sacra^ a:des S. Stephaui; ubieorum eccuvias pie visitavit Joannes monachus, qui Pas-
Sepulli fuere
/fieriisolijttni
in eceleiia
S. Stepfiani:
sionisgrxce conscribendse dedit consiiium. Medio

1723
Damac. cuoi
nolis Lrquipo. 0|>p- lom I. jmE i^ el sfqq. ct D. Cilher, Hist. gi^n. des auicurs cccKs. lom. XVIII. pag. JlOel il'l\ Lcbeou, scqq. (1) Arl de M*nfier les dalM, lotn. I, pag Bi&t. du Bas enipirc, lib. LXiiiii. num. 19, tom. XIII. pg. 302, (2)ArldeTiriIJcr lcs dates, lom. I, pag. 722 edil. Paris, 1770.
cl
(3) Cfr
LebMU.
Marlit. pag. ii7. - (5) Le lleau. Hi&l. tlu Bu-Empirc. liv. tiiii, um, 12. lom. XIII, po^tlr 0. 61 el scqq. (0) Acl. SS lom. I Marlu, pig. i67 cl seqq.;
pag. 297
qq.
liv.
isxiiii.
num
I
18
<*lc<]'t- '"'
XIII,
[i)
Act. SS. tom.
Or
CciUier, lom.
XIX, pag. 560.
sseculo
360
iicioiiE
DE
SS.
GEORGIO, JOANNE, JULIANO ET SOCIIS MMfidem sine dubio perducentur, et in veritate eju8 ambulabunt. Auscultant enim, divino afflati Spiritu, David canenti Viam mandatorum cucurri
:
V D.B,
hanc ecclesiam Eudoxia, Theodosii junioris imperatoris misera conjux. quxanno 4-14 Hierosolymas petierat, ibidem dein
sieculo V condiderat
pietatiet titeris vacatura (1). Narrat scilicet BvaCura multis hujus generis hominibus grius (2)
.-
cum
rum
dilatasti cor
meum
et ipsi
Domino
,
scientia-
dicenti
Scrutamini .scripturas
et
:
requiem
(monachis nempe Pateestinas) Theodosii conjux collocuta est, et raultii ejusmodi monasteria, ut
ante dixi, {Edificavit:
animabus
vestrJs invenietis; et rursus
Petite, et
Jerosolymorum
refecit
mcenia
dabitur vobis, pulsate et aperietur vobis, quaerite et invenietis qui enim petit, accipit, et qui quEerit
;
eaque
pulchriora
reddidit.
Templum
exstruxit
invenit, et pulsanti aperietur.
Et
in alio loco
Eum
prse- intHiwi teK
^'"'a ss. tfor-
praeterea
ad memoriam
sancti Stephani, primi et
qui
'Z
venit ad
me non
ejiciam foras.
splendore ac pulchritudine [quod quidem non stadio ab urbe Jerosolyeximium ma distiit); inque eo, simul atque ad vitam immordiaconi et martyris,
Unde
hi sancti sexag-inta Cliristi
Dei nostri
ceptorum amatores
taiem profef;ta
ntyiii ftUtt
est,
coudita fuit.
explicarKur.
hasc ecclesia dictu difficiantiquiorihus peregrinationis Hierosotymiiq Verum tanse descriptionibus tacetur ssepius. aliquanto ante medium sxculum xii eocstabat adhuc, ut testem habemus Jacobum de Vitriaco; qui, toca pia Hierosolymis vicina enumerans : Ecclesia, inquit (3), beati protoraartyris Stephani,
8
jî
Quamdiu perstiterit
generoso ortu conspicui, utpote archontum sanguine editi, pietatis soboles, parentibus videlicet Christi relig-ione ac virtute commendatissimis prog-nati, a teneris
et invecti martyres,
'^"'-
executi,
iu
]j
quo loco ipse a Judieis fuit lapidatus. At Sceculo XV pauca tantummodo vestigia supererant. Etequod anno in Feticis Fabri Evagatorio Cunradus Dietericus 1 84 S e tenebris duxit Kassler, hsec habes (4) Paululum ab illa petro, in qua Saulus iapidantium servavit vestes^ desccndimus contra torrentem Cedron et ad locum venimus. in quo Stephanus fuit lapidatus... In illo
unguibus sacras scripturas meditati, ac sedulo omnes asaucto Spiritu ducti, hoc in semetDominus illuminatio mea et salus ipsis canebant mea, quem timebo? Dominus protector vitte mee, a quo trepidabo ? Et illud Non timebo mala, quoet quod non sunt condig-nas uiam tu mecum es passioues hujus temporis ad futuram g-loriam quae
: : ;
revelabitur in nobis.
3
mm
In his et similibus instituti et educati, velut
pieniistime
îîânt:
tj,
astra in
mundo
eluxere
verbum vits
continentes,
.-
virtutibus proficientes, et bonis operibus coruscantes,
castitate et corporis virg-initate sese ornantes,

ita
et
animi dotibus mores suos condecorantes;
ut
:
in ipsis impleretur hBec sacrae

Sic luceat lux vestra
scripturae dictio
locp
quondam
stetit
ecclesia venerabilis,
cujus
tamen vix comprehendi possunt vestigia. Ad sinistram enim adhnc remanserunt aliqui mnri. Ineunte sseculo xvii ne vestigia quidem supererant Hisce temporibus, inquit Quaresmius (5), nulla exstat
.-
coram hominibus, nt videant opera vestra bona, et glorificent patrem vestrum

qui in cqbHs
est.
Nam
cura essentbonis ac piis opeet reg-ni
ribus, pietate et recta fide pleni, justitise coronis,
quas rapiuutraartyres, digui habiti sunt,

caelestis hceredes
antiqui* illius ecclesiae vel sepulcrorum meraoria consumpta ct dcmolita atque aliquae tate omnia prope ruin et fundameuta humo operta fuere
;
;
ac participes eorum qui saeculo Deo placuere jure effecti 6Uut. Propter
renuntiati,
quam causam
sacris eorura
commemorationibus
et
enim sanctum locum est ager. Multo magis nulla ibi amplius SS. Martyrum memoria et quidem eorum noinina aut festus dies non indicatur in Menotogio seu potius Synaxario Hierosolymitano sseculi X, quod anno 1823 Bonme Augustinus Schotz edidit (6), et midto minus in Kalendario festorum propriorum ecclesise Hierosolymitanee pro FF.Minoribus (7); sane quod festivitas eorum
;
annuis festis diebus dominicis Deus honoratnr, et in steculum sERculi honorabitur. 4. Primis Arabum tyrannidis temporibus, erupit guumaSoUquidam tyrannus, nomine Solomon, filius Anacto- mano beitam duli b, Romanum iraperium devorare, ac g-entie P"'"'""' christianae praedam agere, novamqne ei juxta mentem suam et arbitrium servitutem invehere meditatus.
xisset,
Is
cum omni
,
studio exercitum
suum
instru-
omnino p7-opria
esset ecclesias S. Stephani.
gnaros duces, g-ladiatores, sagrittarios satellites ac peditum vulg-us in aciem excivisset, omnis g-eneris arma subministrans, grlaatque artis
bellicae
MARTYRIUM
Sanctorum sexaginta recentiorum a
dios,
inquam,
et hastas,
clypeos et loricas, g-aleas
et ocreas, arcus et sag-ittas, scuta etfundas, et C0e-
tera belli instrumenta coacervasset, iter aggressus,
RomanEe
inibi
reg-ionis
campura queradam
asseeutus,
Martyrum
Christi
qui in
sancta
urbe
Dei nostri Hierosolymis,
exercitum sujjsidere juseit, et milites duxit esse exerceudos. 5 Dura haec gerebantur, relig-ioso Romanorum
imperatori
c delata est contra illos
nrfoerm Uo"*''"
expeditio, et
^*"""'
subArabumtyrannide, fidemconfessi
quidquid parabatur. Re comperta, beatse memoriae
'J",'J(j,
Leo
prfficepit
aquarum
qua-. a long-inquis et vicinis
,uj,
/.,(*.-
ira-
sunt
fontibus raanabant undique eflfusarum copia scelestum obruere. Hoc magna celeritate perecto,
,
Prmum
syriace scriptum
dein grcece
propter adversantem sibi casum inopinatum, imminente periculo, fluctuabat nescius quid acturus
esset scelestus ac uefarius tyraunus.
versum, atque hic ex grcBca versione

latine reprcBsentatum
:
Quem cum
animi anxietate constrictum rerum eunuclius, ex ejus satellitibus fidisvidisset quidam que famulis solertissimus ac vaferrimus, rogritavit d
angustiis
et
Uivinismoiu'fi'i
-D^'**' Qî legrem Dei diu noctuque sedulo meditantur ac custodiuut; ad rectam Chriati Dei nostri
ut sibi mandaretur adire
tyrannum quem industria
et conatu ex urgente angustia eriperet, et aquarum
'es dalcs lom. I, pag. iOo- - (2) Hist. cccl, {") Hisl- Uierosolym. cap 67. Gcsia Dei per 22. Fraiicos, pag. 10S1. cdil. ll.>tio\ciu\ 1611 ii) Evagalonum Fr. FcIicisFabri in Ten.-c Sancla', Araljire ei jHgyiili percgiiiaiionem.
(1)
An
dc v^rificr
lib.
I,
eBii.
tom.
peregriiial.
Elucidot. Terrs Sancte, lib. iv, cap 2, duornm psg. 298. (6) De Menolosiis codd. Grffic. commcotalio, pag. 5 el seqq. (7) Ap WaddiDgum, Aunal. BIiD. ad an. iSi2, num. i9,
I.
pag.
370,
(S)
vni, lom.
II,
alluvie
'

alluvie et in
S61
concretarum circumses* sione liberaret. Tyrannus, qui magnum ejus animum expertum habebat, âudio elatus, eunuchum delegavit jubens quodlubet illi suppeditari, et quidquid negotio couducit, j)erficiendum committi.
Talli
modum
mortuis resurrectionem, et futuri saeculi vitam, et actorura retributionem h?ec est vcra confessio,
:
I>
B.
Mox
dictus apostata, qui versutuset callidissimus
cum Dei amantissimum ac piissimum imperatorem convenisset multis supplicationibus suadet ciementissimo acbenigno imperatoriseptem annorum inducias, ut incolumem servettyrannum, utque mercatores utrarumque reg"ionum ac provinciarum siue damnoet impedimento inter se negx)tia communicent,et qui voluerint ad sacra Dei nostri locaadoratum ire, imraunes et illaesi evadant. Jurejurando prEemisso, mutuis sese votis obfirmaiites hoc pactum inierunt. Tunc erpro aquas ex omni
legatus erat,
,
Ecce corani te hodie adsumus et nostrm faoullates. Fac corporibus quidquiddecrevisti, animas enim nostrns, quarura potestatem non habes, in manus Dei commendamus. His iiuditis, CiFsareffi exarchus blanditiis, verborem lenociniis, et omni illecobrarum g-onere
prffiter
quam non
est vera fides.
pelliciens,
mum vincere
8 Tunc
acminis exterrens, cum sanctornm nniconatus esset, et a fide in Christum
divellere noupotuisset, jussitillos cruciari, g-ladio

occidi, et paloaflSg-i.
iUum
et
e sanotis tres inclyti,
Georg-ius, /i'op/ufn'*""*"" "'

:
Joannes
JuUanus, his verbis compellnrunt

manifesta
;
Quiecumque
;
possidemus,
tua
sunt,
'ZyZm"Z',
p//-^m.
parte cohibentes, infeliciRomanorumrefjrionis ag-gressione,

runt.
et funesta invasione
utpote tua mancipia occultii vero nobis snnt reposita qute, sinon prodamus, nrc obtinueria. Si nostris votis
ctis
"*""""''
"'"''"''
tyrannum
libera-
Hanc facultatem tutum
arbitrati,
mercatores
utraque parte commeantes, nemine quoquam prohibpute, negptia esercebaut, ac multi Terram Sanctam, veneranda, inquam, Christi Dei nostri loca pro sua voluntate adoratum accedebant, et more cervorum ad fontes aquarum rapido cursu contenB debant. <mibu$fii'if 6 Anno ab inita pactione septimo, illucbonafide
capiunttiv
reseramus, et tu indistinpt-rfruere. Excipiens prieses retulit Quffi suiitvestrapostnlata ?Cui responderunt sancti Greorg"ius,Joanueset Julianushis verbis Rofjâmus
tibi
annuas, oa
omnibus
mandatumante portag exsequaris, ubi fundamenta turris

te
ut Jcrosolymaa nos reducas,

/'
et rcf^îs tui
prophetie David
locatasunt. Postulatioui
iUi
prffises
assensus
est.
Tura
tradiderunt
manifcsliis et
occultaa facultatcs, exccptis quindecim
nnmmis.
70
perrexeruat septuag-inta optimates, accensi desiderio

instructi
petigini Hte-
roiolymilitni,
el
Cxtaream
amanda loca armorum
recolendi, quadrlg-is inventi et
varietate
convenienti
satelli-
quos Joanni pio viro Ctesarieusi, qui visus fuerat ad voti confertionem idoneue, dono dedernnt. Dicunt ille Fratcr Joaunes, benig-nitatc divini
:
dunmtnr:
tum comitatu, mulis sarcina onustis, et multis pecuniis. Qui cum iter salvi confecissent, et sacris locis dona appendissent, et raiiximam rerum quas
ferebant copiam pauperibus erog-assent, et opima
auxilii in spera
sidis
quieque eremi monasteria perlustrassent, et pia conviviaex Eequo celebrassent, precibus eauctorum
patrum ad coelum usque nitentibus more viatici recreati, in natale solum iter institueruut, parentes et ig-nari septem annorum pacti et amicoR revisuri
;
inducimur nobis juxta istiua prtemandatum Jerosolymas rcductis d:itum iri firmam in tormeutis constautiani, nosquc ibi dig-nos effectum iri coronis, qnibus martyrcs dccorantur. Tu igitur hoo ministcrium accipe emc uobis proprium locum in quo reponautur nostrffsrcIiquiiE, donec jusserit couditor noster, et nova liat resurretributio. To rectio, ct uniuscnjusque operum clementissimi Dei mcrcedem recepturum esse de
:
elapsi,
ad Fontem ColoniEe e tribus circiterlapidibus a sancta Christi Dei nostri Urbe remotum pervenerunt. Degentes in sancta urbe Arabes, hoste, qui ab omni jevo bellum implacabile urg-et, instig-ante, et invidiam concitati, decretas ad certum terapus inducias invocarunt. Hos, utpote pacto
misericordia confidimus.
9Tunc
iffitur
sancti,
juxta suura
desiderium, "'
<"
praesidisjussu Ctesarea Jerosolymas reducti sunt. ,^,^,^

in urbem revchuntur, trcs ex illis in itinerc /,,11 vita cesserunt. Instante crucis suppHcio, septcni c t"^"' superstitibus misellos ac stolidos invasis timor,
Dum
in
wa
"' "P"-
autiquato, a terg:o turmatim insequuntur, et corripientescorapletas esse inducias proclamant, ac Je-
qui,
cum eadem
die
a fide deacivissent, dyssen-
'"
''ûV"
teria corrcpti
lices praisenti
iutra paucos dics
occumbunt,
infe-
rosolymas reductos in carcerem conjiciunt, donec Cfiesarese consuli, totam Palasstiuam tunc temporis rcgenti, in eaque gubernaculi clavura tenenti, rem
litteris
ac futuro mvo
dcfraudati.Sancti vero
Christi martyres multis ac iutolerandis cruciatibu^ cumulati, vivi cruci affixi sunt, et a lictoriburi teUs
I'
renuntiaverint, scripto
notum
;
iUi facientes
undique confossi,
ita ut ncc
uUa
corporis
eorum
prsestitutura pacti
tempus
effiuxisse.
De
iUis
cum
suis rebus remittendis rescripsit
quos,
cum
in ur-
bem primariam Csesaream
devenissent,
in publico
carcere inclusit. Extemplo scribit priEsidi sumraariam contra iUos capitis damnationem ; sed talem rescribit epistolam, qua mandat iUos a christiano
parssine vulnere relicta sit. lloc in tormcnto animas suas in manus Dei commendabant cxultantes, imitati sanctos et principes apostolorum Petrum et Paulum, qui pro domino nostro Jesu Chri.nto vcro Deo nostro, et pro germana confessione veneran-
cuUu primum esse araovendos Si morera gerant, arraacumequis mancipari jubemus, sedsine illos famulorum, mulorumque facultatem et copiam ha:
dura suura san^ûinem profudcrunt.gratiasag-entes bibendi Christo Deo nostro ; qui so dignos effecit
qui suam po.st ipse pro nobis cbibit mortuis resurrcctionem, salutis nostr tres dies e formam et exemplurapra:buit.
calicem
quem
bere. Si vero detrectent, ac in fide ana perseverent, prsecipiraus JIIos tormentis in morte affectos, tan-
10 DeiamoreflagrantissimusJoannes.cumCseea.
,
-
^.^ ^^^^ ''^^['"/^^'"^
^^
dem
uitdt, nnilii-
cruci sufflgi.
ad fiacras eiciiaS. rea Jerosolymasperrexieset, in suburbiis -ffidessi.ncti

'1111. mercatus locum, cujus vici- ,v,pW, " post aliquot diespreoibus num sancti exoptarant, impetravit ut corpora sanclorum sexaginta raarty.
ftriam ten-
TAccceptis his litteris. prsses Cffisare, e carcoram cere eductis Dei servis tyranni raandatum Quo audito, una mente, una voce responrecitavit
Stephani
(7
deruntqua-îexunooreclamantes: Sumus chrisfidem nequaquam stiani patrumnostrorumrectam abnegabimus Patrem scih-cet et Filium et Spintum Sanctum adoraraus; trinum in eadem substantia
rumccruce
deposuit, ad
diem festum,
prffidicto loco detrahercntur, quas memorl celebritatem et solemnem quem freqaentant religiosi Jerosoly-
Deum
cclimus, in tribus singulis personis
unam
in bemitani dle vigesima prima mensis Octobns m sscuia neplacitum Dei, cui gloria et fortitudo
Dpitatem veneramur, in qua baptizati sumus in petatom remissionen.. E.pectamus quoque e.

Octobris
sfficulorum.
Amen, Ego Joannes.
h. tenui
monachus
m hum,I,
.
1.
-1-
cellula
Tomus IX.
362
kur.TOKC
MARTYEIUM
mea
inclusus, lectioni
SS.
GEORGII, JOANNIS ET JULIANI.

aliis
cellula
vacans,
cum
V. D. B. Eorum Pailio, icripta
tyriact, grxce vertitur,
Actis Mart;yrura haec Acta Sanctorum sexag-inta MartyrumSyriacelegi. Digressus Jerosolymas sacra loca aliquanto postadoratum, de loco ubi qui-
curanie Joan-
escunt sancti percontatus, in illum deveni, et sacras ganctorum reliquias religiose complexus, ab his
qui beneficio affecti sunt perauasus fui de curationibus, quED illarum ope perficiuntur. Visum est tenuitati mefB orare aliquem, qui praedicta Acta
gTSEca faceret. Atque hic pro viribus, prout rog-ailla interpretatus, mecum petit santus, fuerat,
ctorum sexaginta martyrum praesidium, et mercea Deo horum compunctionem qui hcec Acta audiuut ; illorum patrociuio, quibuscura det nobis Dominus et misericordia plenus Deus partem et hae-
dem
reditatem indie judicii. Amen. Fiat.
atque obsidione quse hic describuntur. c Leo Isauricus, qui primus contra sanctas imagines decretum edidit, religiosus imperator dicitur, titulo non cadente in personam, sed in regiam dignitatem. Similiter alii scriptores Bysantini eum ivgz^y, appellant, etiam cum ejus facinora pro meritis exagitant. Quem morem quum probe perspectum haberet Joannes Manuel PaIseologus, hinc forte factum est ut in concilio Fto7êntino vehementer flagitarit ne jura Romanorum po7itificum ex ejuscemodi titulis definiren' tur {]). d Rogitavit scilicet prsefectum eunuchorum aut saltem alique^n eu p7^3efectis mediis inter se et tij7'annum seu ducem exercitus Saracenorum. e Fons Colonias, tribus milliaribus ah Hierosolymis distans, videtur ad via^yi Ccesareensem
fuisse; id forte
nomen
est.
(2)
ANNOTATA.
aRecentiorum martyrum,
veo/âpri^pwv, p.ap7i;pwv
Palsestinse,
ad mare
sita,
adeptus, quod Csesarea etiam Colonia Romana
aliquando dicta
f
Quaresmius
ûltis docet Turrim Davidi-
rwv vio'ftxv'Jyj appellatione disiinguunt Grxci sanctos, qui fidem confessi sunt coram imperatorihus iconomachis vel principibus Saracenis.
ca7n eo in locofuisse positam, ubi postea castrum Pisanum. Mahomedani etiamnum appeltani 'Ba.h
nebi Dawud, turrim prophetEe David
g-
(3).
seu Solimano dictum in commentario pr^Bvio, num. i; ibidemque de Anactodulo seu Abdelmaleko. Eodem numero et sequenb
tibus conjecturse proposiiw fuere de expeditione
Cfr Flciiry, Hist, eccl^s. lilj. cvii, imm. ^Q. tom. XXII, pag. 172. {% lihioiiliU Terrae S. lili. iv. cap. 12, Feregrin. II, lom. II, pog. 08 ct seqi|. (5) Cfr Scholz, Rcise in dic
({)
IK.i, Puris.
De Solomone
Vide de his Co7n7nentarium praevium numm. letS. h Suspicari licet esse Joannem Dajnascenum de E
quo dictum num.
Commentarii p^^xvii.
Gogenil Zwisrhen Alcxnn drien und PiiTiiloninm, elc. pag. 271; Mislm. Lcs Saiiils Licux, p01i5iinage i JiSiusalem, pag. 549, elc.
DE
V
I.
S.
MAURONTO,
EPISC.
CONR
MASSILIyE IN GALLIA
B
COMMErVTADaiUS HISTORICXJS
1.
S.
Mauronti nomen ad varios dies infastis

tus et mortis.
sacris.
Tempus
episcopa-
c
A^WO FOHTB liCCLWXVI.
S. Mauronti
Maurontum abhatem
S. Victoris et episco-
pum
Massiliensem die 18 Octobris laudari
ses seu
hris,
numrri refer-
lurin kalen(iuriiii ad 12 Jiiiiii, 18, iO

et
21 Oclobrii,
)a Castellano et mariT/rologis Parisiensi et Ehroicensi in priecedeîte oolumine inter p7^xtermissos monuimus ubi et polliciti su77ius nos de eo dicturos ad pr^sente^n die^yi, quo Massilias
;
S.1
lumus, a Ferrario secundum tahulas Massilienkalendarium dicecesanum ineuntis seeculi XVII 7'eponi S. Mauronti festum ad diem 21 Octo-
qua
et sseculo
proxime praeterlapso {SJatque

-.
nu7ic etiam celebratur
ita uf errasse cense7xdus

et
colitur et in
cxlum
ryiigrasse dicitur in lectione
Officii proprii (1). Atque his promissis jam fidem faci^nus. Pori'0 de eo inpaucis fastis sacris f}t 7neiitio. In aucia^Ho Usuardo Greveniano ad
sexta
hanc die7n ejus celebratur ine^noria his verbis Maurnnti episcopi Marsiliensis et confessoris. Ferrius in Caialogo generali Sanctorum Massiliae,
:
secundum eum Diony(5) quum ille anno 1696, hic anno 1715 scripsere S. Mauronti festu7n agi Massiiisedie 20 Octohris. Addejam pridem receptu7n esse Massiiiss S. Maurontum non die 20, sed 21 vita functum esse ita inscriptu7n in Massiliensis ecsitAnto7iius Ruffius sius Sammarthanus
{^)
:
clesiae
Necrologio (6) ita traditum a Guesnayo in Cassiano iiiustrato (7) atque etiam in Annalibus
;
ait,
S.
Maurouti episcopi ejusdem urbis; quibus

:
addit in a^motatis Ex tabulis ecclesi* Massiliensis quus nuper accepimus ab ea urbe. Corpus in templo
cathedrali asservatur. Hoic ilte anno 1625 : qu^ ptwtuxe^ê Saiissaio anno 1637 Marty7'otogiwn stium Gallicanu7n edenti (2), qua7idoquide7n etiam assetit S. Mauronti corpus te^npio cathedrali
provincix Massiliensis [8) quwn manifestum sit siglasW ibidem poni p7'o 21. Atque his potius fides adhihenda quam fratribus Sammartha;
nis
(9),
assere7itibus in vete^n Necrotogio cathebasiticse notari

:
draiis
obitum
S.
Mauronti ad
diem 18 Octob^Hs
liceteos (utinitio vidimus) se-
servatutn
quod non
;
docebimus
recie traditu77i esse infe7'ius interea idunum hic aniynadverti vo-
cutus fuerit Casteitanus exemploque suo Marty* 7'oiogos Pa7'isiense77i et Ebroicense77ii7iea7ndem sente7itiam traxerit. Ex Yepesio S. Mauron804. nura. 57. tom. VII. pag. 87. (7)Lib. n, cap 28. num *3. op. Coiiitimn loc. cit. l8}PBg. 24!. ^9) Gallia Christ. tom. lil. pag. tiW.
(I)Cfi-loin. VlIlOcl. pog.

(o)
500.
De
(ii
lli^rlsnncc.
Ilisi.
loin. I, col. 64().
281. (2) In iupplcmealo, pog. 118*. drs cvc([ucs dc illarscillc, tonj- I. pne. de Marscillc. tom. M, ptig. 17. - (j) Gulliu Clinst. iG) Clr Le Coiulc, Aonales eccl^s. Franc. aj on!
Ilist.
tum
post eum Mabillonius (3). 2 Ca^terum de S. Maurouto admodum pauca indt ^ VariJt noiuere.Rohe7Hus,primus Gallix ChristianxscrivU* tmpore tentmlix. ptor, S. Maurontum ignoravit (4-). Qui ejus vestigia presserunt, Scevola et Ludovicus Sammarthani
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS. 363 tum sub Mauri nomine nuniiavit Menardus (l) ad fuei^ dies hehdomadse sectmdum fortnam profadiem 1 2 Junii quem erroretnjam castigavit Ben nam geniitium quod tamen etiatn Scvculo xii et
;
VCTtfkl
schenius
V n
(2) et
deinceps ita ra7'U7n fuisse videiur {\1}, ut. si ex hac Massiliensi seu Dig7tensivha7ia diem Mercoris
dixetîs, quod moris non esset ettm adscrihere; eodetn jure ex 077inibus pro7'sus rfi-
delendum
ejus episcopatum annectunt anno 7S0 ; etjam ante Severtius (6j. Guesnatjus in Annalihus eccle(5)
siasticisprovinciieMassiliensis{7)extenditi^.Unn-
plomaiihits, etia>n s<tcuIo \ii poste7'ioribus, simiieyndie7M7ndesignatione7ntolle7-elicebit,quottiani hx nota; ieniporis per otnîe tnediutn ^TVutn sin~
episcopatum ab anno 768 usque ad annum 781; in Cassiano autem Hlustrato {S},usquead annum m.Riiffius (9) satishabet ejus episcopatum ad aevum Caroli Magni, mortem ve7v ad annum
roDti
gulares fuere. Adeoque, quutn reteres ietttporis

tnaleferiatis hottiitiibus mutari aui augetn soteanl ut cutnsui a^vinwrihuscotivetiiatit, isiinc itiielligitur nutnquatn atiquam exstiiisse
notse tdeo a
episcopatum inchoat anno 767 (10), finiique anno 804 (11) a qua sententia discedere non audet Dioni/sius SammatHhanus (12). De Belsunce (Xii) ejus episcopatus initia siatuit post amiwn llAfinem ante mensetn Martiwn anni 781 ; ei demum Papon (14) eum in Massiliensi cathedra siatuit ab anîo 707 ad 781. Atque ex hac opinionum pugna saiis superque manifesium sii oportet quam obscuro in negoiio versemur: quod eo ohscurum est magis, quo tniB nus etiam convenit de prsedecessoribus ei successorihus S. Mauronti alii alios pra?ponentibus ei posiponeniibus, seu eiiam intrudeniihus et excludeniibus: ita ut vix locus esse videatur, in quo
.
:
circifer 781 referre.
Coiniiits ejus
causam ut quis diein Mercoris huic Notitiie ititntderet. Exeunte tamen sxvulo vm jam ptîdetn in vulgari usu erat dies hehdotnad.v planclarimi
nominibus designare de qua re iatiia diligentia dixere Barnabas B7'issoniiis (18), ei Antonius
:
Lupi
tioster (19), ille
aniiquorutn sctîptorum di-
cta, hic tnaxi^ne
monutnenia lapidea excitatis, ut niifere sit retiquum. Aique h.vcipsa forttia Mcrcoris toco Mercurii antiqua est. Legitur enim die
Mercoris in tiotis Tironiatiis, StVc. iv aui v conscripiis ei a Grutero ad sui Thesautn calcetn editis (20) ; iton die Mercuris in epitaphio Mat^-otix,
feminx {%\) et dics Mercoris in pr^cepto, quod anno SdH dedit rex Zuendeboldus [22). Crierutn
dicehatur sitniliter dies Lunis, dies Saturuis. Ilatic iiaque locuiiotiem ex vulgari set^motie in suhscripiione^n intulerii scriha, ut tot alia singularia diplottiatibus insperserunt id homitxum genus qux Coiniius passitn iolli voluit, causatn tatnen
suattx erudiiis sa?pius no7i
iandem
Ex
Nolitiu,
figas
pedem.
qua idinnoteicil.
non
3 Veru77iiamen aliquid conandum est. hnprimis certu7n estS. Maurontum circaannum 7^0 aui 786
expungeitda
Massiliensem fuisse episcopum et S. Victoris abhatem. Insi^ûmenio enim, quod inferius pro viribusexplicareteniahimus, hse addwxtur noiie chroniC3e: Actum est enim die Mercoris viii kal. Martii anno xn reg-nante domino Karolo indict. n. Coiniius ei reliqui qui hsec de anno 780 interpreianiur,
prohans.
nee indiclio,
Neque placet
indictionis tioiatn iollere. Re qui(231
emendarunt nonnihil h<ec indicia; tantum sequentia Actumestenim

:
iia ui reiineani
viii kal.
Martii
domino nostro Karolo. Raiiones ita explicat Coiniius (15) Annus duodecimus Caroli reg-is per mensem Februarium cum anno Chrianno
xii reg-nante
.-
sti 780,
et
A, prfeditus
Avero
quia bissextilis, duplici litera dominicali, B fuit, B ante intercalationem bissexti, post illam intercalationem. Dies ig-ituroctapraefig-itur in
hanc legem alte menie coti- qwr anlf Caroti M. imfii'cepit a Carolo Magno non anie adepiutn impermm fiitt rium, neque a regihus ejus antecessorihus ittdictionetti usurpatam fuisse, ne videiur suhesse imperatoribus Constatititiopolitanis et secundum hanc tegem falsariis attribuii vel ipsa dipiomaia vei saltem eorumdetn subscriptiones quotquot indictionis signum ptwferreni quin eiiatn indiciiones a conciliorum exemplartbus tolii voluii{24} easquepassim alibi persecuius esi EatnCointus
iri
II III.-
dem vera
dem
vus antekalendas Martias, cui
kalen-
senieniiam fere ienuii *Iâpehrochius (25) verum eam nonnihil moderandam esse censuit
.-
dario litera D, anno Christi 780 dies Martis fuit, perperamque dies Mercurii seu Mercoris intrude-
MabHlonius
quiens
rebus
(26),
.-
Cum
viro clarissimo (Coiniio), in-
consentio indictionis
usum
in
diploma-
batur. Sustulimus et indictionera, quia nec iiidictionis nota tunc usurpabatur a Francis, nec anno duodecimo Caroli regis per mensera Februarium conveniebat indictio secunda cujus loco restituenda esset tertia, priori mense Septembri jam inchoata. His otnnino refragari nolim quo, ,
tibus francicis ante initium saruli ix fcre nullnm, in

hi.storicis
rarum admodum
fuisse
ad Incum
hnbuissenonnumquam inacti8conciliorum,aliifique monumentis persuasuin habeo: aique hsec certis dein adstrv.it monumeniis. Quin itnmo pro siticeritaie sua lU
autheniicum adtnitiit Mettense S.Ar:
niam, quocutnque
ie verias,
certum
est id di-
ploma tricis chronologicis implexum esse. Malim tamen aliam viam inire qua ad tinnum 880 derocabula dio
nulfi diplotna, quod concluditur, inquit (27), hoc modo in auiographo Data kal. Mjrjas anno xv et vini reg"ni nostri ab incarnatione autem Domini
nostri Jesu Christi annoseptingêntesimooctog-esimo
tertio, in die
liis
Mcrcorij
veniatur. 4 Ijnprimis non placei expungi die Mercoria, quum nequaquam prohabile sit id postea iliiium
fuisse. Ui enim observai Fumagaii (IG), sxculo ianium sii aliquot in locis subscriptioni inserlse
Ascensionia dominicffi, in ciijus

no.stra obiit in
virg-I-
ipsa
dulcissima conjux
nnno
Actum Theodone villa palnostro in Dei nomine feliciter. Indict. vi. Ad latio quseaddiise nonfacite iilud genuinum habiturum
XII conjunctionis nostrse.
SS. lom. II MailjTolog HcncHicl. pag. BO ct 600. (2) Acl ( 1 Bcned. sjec. iv. parl. ir, (3) Acl. S. Onl. SS Junii, pag 1)05. Cfr pag. i07 cl li57. (H) Tom. III. pag. 6i7 cl pr*(rrnirsii ) scqq. lom. IV. pag. 930- - ifi) Chronoiogin hist succcssionU hic- (H)Ap. Le (7) Pag. :2i1 ci seijq tom III, pag. 2oG. rarchije, [!tt Hist. dc MarCoinlc. ad uii- 8lli. num !)7. lom. VII, pag 17. (10) Annales cccl^s. Fraoc. d an. 767, seillc. lom II, png. 17
1
malichc, tom.
II,
pag S3.
(17) Cfr
>'wveiu
lri'
(18) CvinmcntBriu* ad L l)>imitiquc, tom. IV. p"g- 727 cl 728 ntea. de peclai'uli, in C. Thcod. t\ \, Oninetditi, cod. dr foni. Ap. Cronoviuro. Thcianr, anliquil. gricf tom. VIII. col. 23(i2 cl *c(in. (iO) (l9|Scpnlrrum Scverr illintralum. pag, IS. 19.99, 100.
,
dc diploma-
fU) Ibid. ad an, 90i, num. !S7, lom. 29; lom. V. pag 710 (I2)GlliaChrisi. tom. I. tol. 6i0 cl 6il . Vll.pag (7 (15) (M) HhI. (ies eveques de Marseille. lom. I. pae. 295 ct scqq. (l!i|AnnaI. ad an. Hisi.rfinirale dc Provencc, lom (. pag. 34*. (16) Delle islituzioni diplo780, Dum. 20, tom. VI, pag, 184.
num.
Anngtii. Uoma siiliterrnnra. Iilt. iii, cn. 3, I. rol. !!8 '2:?) Ap. Maricnc, Ancfdol lom tom. I, pK{23)Ann>l eccit* an 801. niim. 12. lom. VI. pnij. 76^ cl 764 (24)lbid ad nn. S75. inim. 5. lom. M, pag 1S7. - (2S)A<taSS. tom. II Apnl. Pfopyl. anliquur. pag. vii ci pnuim. - (26) Dc re (27} Ibtd- iih ii, diplomatic, lib. ii.cap. 24, num. 2, pag. 178. CBp. 26. ntim. 4, pg. 190.
Ihia. pog. I'"^
(-'1
fuissef
364
HiCTOnE
S.
MAURONTO EPISCOPO CONFESSORE.

bardorum seu patricio Romanorura indictione ix D
diciiur Yvo gratia Dei episcopus, rector et gubernator ipsius ecclesise (Victorinse) Porro mense Martio annus xiii Caroli magni regnantis in Francia concurrit cum anno Chrisii 781 vel 784
.
V D
B.
authenticum optimse nosolemnes enini aliorum diplomatum conditx; sed id ab eo tiones prxtergressum Carolum memoriam uxoris factum propter desiderium et Hildegardis, sepult^ ad S. Arnulfi: ex quibus placito paieat se nonnihil quoque adherere illi diplomata invectas fuisse indicliones in Francia per translaium ad Francos imperium. Verum
fuisse, nisi inspexisset
;
enimvero haud scio anpaucis tantum placeat Carolum solemnes aliorum diplomatum condiiiones prxtergressum esse, quod uxor pridie ohierat! Cxteriim non singulare isiud est diploma adeo;
(11); annus vero xiii regnantis in Italia cum anno 787 (12). Huic vero anno secundum computum vulgarem annexa erat indictio x secundum eam autem supputationem, qu<v indictiones exorditur ah anno 314, indictio erit ix quse in Notitia
;
.-
cernitur. Et, licet parum placeant ejuscemodi interpretationes, pr^stant tamen medicationihus
que scripiores Artis chronologicw (1) aperte fateniur indictionem reperiri aliquot Caroli Magni diplotnatibus, datis ante itnperii sui initia. Et
sane Cremifanense diploma, quod die 3 Januarii anni 791 Carolus concessit quodque a nemine (quod sciam) supposiiiojiis imimulatur \l), his clauditur verbis (S) Data ni non. Januarii, indictione xiv, anno xxiii regni domiui Karoli serenissimi regis. Actum "WorraatiEe, in Dei uomine, feliciter. Nil itaque impedit quin ei Dignensi Placiio adscripta fuerit indictio maxime quod in hoc insirumentorum genere quam diversissimee sunt temporis notai, dum vulgo in diplomaiibus easdem
:
qiue ab unoquoque pro lihiiu libris et chartis afferuntur quocirca, donec aliquid occurrat melius, reponenda videtur S. Mauronti mors ad annum 786, die nempe 21 Ociohris ; ita ut brevi post
:
successerit
rit
Yvo et illi conficiendce mense Martio anni sequentis.
Notitige affueEjtis ilecmof
gis incerta omnia.
Mauronti episcopatus iniiiis longe maDe Belsunce (13) ei prgecessisse sesiimai Joannem I, quem plerique fere omnes (14) 7nalunt ignorare.Pro inserendo Joanne laierculisMassiiiensibushcVcproponunturargumenta. In epigraphe de consecratione aliaris Ananiensis in dicecesi Magalonensi leguntur huic solemnitati
8
De
S.
noii ex fabu,lit
de Amanienti
eonsecroitone
cognosci
potest;
B
S.
fere recurrere soleant normse.
Jlauronlum
786
eise
die21 Oclobrii
antit
tnorltiuni,
Porro, licei diem Mercoris et indictionis notam reiinenda censeamus, faieamur tamen oportet hinc non minimam exoriri difficultatem.Circa id enim tempus dies Mercurii et viii halendas Martii annis tantum 775 ei 7H6 concurrunt: quorum neuter convenit cum anno xii regni Caroli in Francia, undecumque hujus serse ducas initium cum anno xii regni (4] ; sed annus 786 consonat Langobardici, qui idcirco reCaroli in Italia seu tinendus vtdeiur. Eic signatur annus indictione IX in vulgatis tahutis, dum in Dignensi placito,
6
interfuisse episcopi 366. quibus et quot prajsulibus locus fuit iste sacratusl
Trecentum sex
et denis
numero quoque
senis (15).
Quam tradiiionem fulcit qualiscumque aucioritas

sermonis cujusdam de eadem consecraiione, falso adscripti Ardono Smaragdo, in quo de Carolo
Magno legiiur:{\G)
pli Aniane^xsis) de
Post cujus constitutionem (ietnNarbonensis urbis obsidione re-
quale ediderunt Sammarthani, legiiur indictio ii, certissimo typoihetarum errore, seu con/usione
numerorum arahicorum cmn romanis: namantea has notas temporis retulerant alio ^nodo Sammarthani (5) Anno reg-ni Caroli 12, indict. xi, 8
;
qua Agaricam gentem expulerat, ibi synodo peracta, ccclxvi pontifices invitavit et ad consecrationis opus congreg-avit. Porro in iabulis siylo Gothico hcec exaraia reperiuntur (17); Hsec sunt nomina archiepiscoporum et episcoporum qui fuerunt in consecratione altaris S. Salvatoris monaste-
means
in
cal. Martii
ita id
ambigendum non
sit
quin nu-
Anianensis dioecesis Mag-alonensis, qui sunt numero cccl[x]vi, tempore quo Carolus Magnus rex Franeise, patricius Eomanorum et imperator Gerrii
merum
11 repererint in schedis
in edenda illa
Pereskianis, quas scriptione secuti sunt. Quam vero
manorum,
subscripti de provincialibus episcopi
Foelix archiepiscopus Arelatensis,
Valentinus
ar-
facile hi duo numeri xi et ix inter se confundantur, vix est quod moneam. Quidquid aliud supponere liheat, mullo graviores correciiones faciendx sunt. Si enim annum regni in Francia xii
chiepiscopus Aquensis, Joannes episeopus Marsiliensis etc. Hsec ad annum 795 retulit Guesnayus qua chronotaxi Joannes posierior esset (18)
;
tenendum censeas,
.
incidis vel in
.-
annum
780, vel
783, ei forte etiam 784 (6) reliquis notis conveniunt

7
quihuscumque nullseex
Mauronto. De Belsunce (19) vero annexuit anno circiter 774 . monens iamen hxc plena esse fahulis ; sed fabulatores, qui facile sxcido x vixe- F rint, bonos prx oculis habuisse cataiogos, exquiS.
et
tx 8'im'-
Quwn
tfni $"i
Yvo-
tum
iiaque probahitius nobis sit S. Mauronmense Fehruario anni 786 Massilise episco-
nis
tempore
pum fuisse. ei
deduci poise
videtur.
h^-eviposi successorem damus Yvode Belsunce (7), quoque postponit, nem, quem Gallia vero Chrisiiana (8) omiiiit et tantuin inter ahhates S. Vicioris collocat. Ast eum abhatem si-
mul
fuisse Viciorinum et simid episcopum Massiliensem patebit inferius. Hic idunum quserendum quo anno S. Mauronto successerit, ut hinc
bus hos 366 episcopos collegerint. Verum, quum aliis in rebus genio plane indulserint et puiidissimas cuderint fahidas, quidni similiter horum preesulum nomina cerebro conceperint ? Quodsi tamen Bulsuncii senientia alicui placeat, ne reponat saliem Joannem ante annum 7ti2, quum ex 8. Benedicii Anianensis Vita (20) constet hanc consecrationem non anie dictum annum fuisse
faciam. 9 Contra heec respuit Cointius et alium omnino 767 dedit S. Mauronto decessorem, iia ad annum deeimo scribens (21) Eodem anno Pippini reg:is in Hosexto, Maurontus ex abbate sancti Victoris sedem asnorati Massiliensis episcopi demortui sumptus dicitur apud Joannem Baptistam Gues.-
hujus mortis tempus assequi possimus. Porro Yvonem jam die 12 Martii anni 781 ahbatem fuisse et episcopum staiuit de Belsunce (9), quoniam in Notitia quadam Victorina (10) facta postridie lui idus Martii anno xiii reg-nante g-loriosiasimo
ec proin
S. Mauroilli
iiiifiu'"'
domuo Karolo rege Prancorum

tlc v^rifici
et
Lango-
lom. I, iinji. 3S6. - (2) Cfr D. Boiill) Art 195^ quci, lom. V. pag. 735; DcFoy. Nolicc des dipliimes. pag (3) Retlenijacher, Sligiic. Caruli M. Opp. lom. 1, col. 106l>. (4) CU- Arl de v^rifier Aiinales Monasl. Cnniifanensis, pag. 3t). -- (^) Gnllia Christ. lom. III. pag bi7 lci d;iles, lom I. pag SSti(7) Hist. des (6)Cfr Arl dc 6rilicrle& da;es, lom. I, pag. Ji56. - ^8) Tuin. I, col, Hi ct i^vfîmes dt Marscillc. lom. I, pag. 301. (Ul) Cfr GalUa ChiUl. lom. I, 681. (9) Ibid. pag. 501 el 302. (ll)Crr Wailly, Elements dc pa" 6S1 cl deBelsuiice. pug 301.
lis dales.
Tom 1.
scaq. (14) Sammarthani. tora. III, paK1, pas. 293 et de Provcnco tom. I. ua.iia Cfirist. lom. I, co\ 6iO; Papon, Hisl Gall pag. 294el Guesnay, pag. 3U, ctc- (IS) Ap. dc Bclsunce, lom. I, iS O.d S Am>a!.ccclcs.pag.247- - (16) Ihid. locr cil. ct Acl
647,
diplomalique, tom,
1.
pag. 270.
(17)lbid. locc. ciU _Benedictisffic. iv, parl. .. pap, 225. (20) AcW Annal. pag. 247. ^- (19) Tom. I, pag. 293 et scqq. Bencdich, sEC. SS. tom' 11, Fehrnarii, pag. 614 , Acl. SS. Ord. S. num. (21) Aunal. ecclcs. Franc. ad an. 707, IV, parl. pag 200.
(W
(12)
Cfi-
il)id.
loc.
cit.
28,tom. V, pa6,"10.
(15)
DIE YIGESIMA PRIMA OCTOBRIS,
865
uayutn in Annalibus
rat aliter
liic
ecclesiasticis MassiliBe. Sense(1),
auctor in Cassiano illnstrato

:
cum
de Mauronto sio scriberet Maurontus ex ahhate sancti Victoris Massiliensi in Berengarii MassiUensis episcopi demortui sedem. assumptus dicitur anno Ckrisliano 7S0, Adriani I pontificatus an-
no
9,
Carolo
rege.
rum
Magno Francorum et LongobardoTunc secutus videbatur episcoporum
Massiliensium catalogum a Severtio publicatum, in quo coUocantur Bereng-arius anno 769, S. Maurontus anno 780. Maurontum anno Christi 780 sedisse non inficiamur. At de auno quo pontificatum suscepit deque decessore cura Severtio non convenimus. Opiniouem nostram pancis accipe. Pippino reg'e Massiliensium dicecesimrexit Honoratus episcopus,
1751 exsecutioni data fuit. Quim hxc itaque omnia satis explicentur alibi et partim ad S. Mauronti laudem ejusque actionum dilucidationem pertineant, ea seponenda nohis esse manifestum est. Verumea Victo7'ini asceterii fatorum pars, quie S. Maurouti xvo vicitiiora suhiet anemine huc usque (quod sciam) evoiuta fuere, paxdo latius expticanda videntur ita tamen id argumentum de conjuncto episcopatu Massiliensi cum
:
demum
ahbatis Victorini
11 Ut
Monasterium
sancti
Victoris
Maurontus
munere fere solum votvamus. autem hanc conjunctionem certam facia- A ixculo viit mus, en paucis argumentorum nostrorum seinem. ttsqne ud x Primum, a tempore S. Mauronti usque ad an- aiixiUuTii Vinum dlSnulium adS. Victoris reperiri abbatem, clorinam abbaliant et ernulium monachum; secundam, unum aiiumve clesimn cathehujus sevi episcopum aperte diciepiscopum. Mas- dratrm omiiisiliensem, et simui praeesse in ecclesia S Yictoris faiite quinqut seu Massiliensis ecclesiEe episcopum esse quEe est in argumentuhouore sanctEE MariEe semper Virginis constructa, iKiii ijmerf
110
abbas. Obiit Honoratusanno Christi 767, tunc epis-
tniitas
copus ex abbate factus est Maurontus, de quo plura tomo sequente adannum Christi 780 dicemur. Ha2C opinio Cointii, sed nil praeterquam opinio. Nam ut Berengarius ille nulla auctoritate ad annurn 769 recensetur , ita nutlo antiquitatis testimonio
ubi
S.
Victor corpore requiescit;
ex
qiio
pateat
fciu
ronfieiUn
Eonoratus ad annum
fratres
(2),
797,- adeoque Sammarthani Dionysius Sammarthanus (3), Betsun-
ecclesiam S. Victoris tunc cathedralon fuisse tertium, in oninihus piaciiis et dipiomaiibus illius temporis episcopos Massiiienses personam ahha-
tmn
(4), Papon (o) et jam pridem ante Ruffius (6), ut Berengarium, ita et Honoratum ex diptychis Massiliensibus expunxerunt. Fateamur itaque opportet piane incompertum esse quisS. Mauronti
cius
catos S.
gerere, eos bonis S. Victoris revesiiri; advoVictoris dici advocatos episcoporum et
aiia id genus; qiiartum, in alienationes
non con-
sentire monachos, sed episcoporum clericos sew
fuerit prdecessor et quo ille anno primum infutas induerit. Verum id firmiter animo tenemus ab initio S. Maurontum simut abbatem fuisse Victo-
rinum
et episcopum Massitiensem; et forte sedem cathedraiem tunc temporis constitutam fuisse in monasterio S. Victoris, ihidemque sanctissimum
capitidum cathedraie, qui eorumdem bonorum cum episcopo possessores fuisse vidcanlur ; et quintum demum, quum restituuntur monachi, partem tantuyn reddi honorum ah episcopo et ciC' ricis, reiiquaparte retenta. Quocirca nullus dubito quin Cassianitis monachis successerit Massiiiensis episcopus
virum cum
suis habitasse clericis ioco pristino-
men
(ut
cumsuis canonicis, servato tapierumque fit) pristino piHmee in abbatia

S.
rummonachorum -.atque hanc rerum conditionem perseverasse usque ad annum Christi 973. Sed
heec latius
dignitatis tituio.
12 Hiec quidem argumenta non de singidisproponi possunt episcopis; sed alia de unis, aiia de aiiis, ita ut unioersim, non particulatim, res consideranda sit. Porro S. Maurontum episcopum simul fuisse Massiiiensem et ahhatem Victorinum constat ex Dignensi Ptacito; quod inferius a nobis expiicitum irijam diximus. In eo quippe non tantum iegitur Maurontus episcopus urbis MassiMauroiitua
epiicoiitu ti-
prosequendo sequenti paragrapho.
mitlfuil et
nbbat;
II.
S.
Maurontus ejusque sucsimul Massi-
cessores episcopi
c
liigeiis
lienses et abbates S. Victoris.

pars
Victorîs
abhatiam ineunte
sseculo v a S. Casest.
tiistorix
mo-
s. siano Collatore fundatam fuisse res certa

De
imierii S.
Victoris reete
COitscripta
eit.
ea re dixere innumeri; quos inter Cuperus in opere nosiro ad 23 Juiii, qua S. Cassianus MassilicB colitur (7). Ejus in tenendo regimine abbates vei latent, vet incerti sunt valde usque ad Magnum, qui ineunte sseculo viii Victorino monasterio prsefuit. Dein tenebree multx usque ad annum 973, quo Reguise Benedictinse id asceterium suppositum fuit. Sequentia deinde fata primus egregie illustravit Martenius{S], adrectam chronologiam restitutee iliic monasticee vitx tempus ?êvocans, hujiisrei modum et rationem explicans, iongamque abbatiarum retexens seriem, qu3e ab ineunte ssecuio XI Victorino ccenobio aggregatx fuere et subditse. In opere etiam nostro habes Vitam S. Isami [% renovati monasterii ahhatis, ex qua multa etiam de hac virtutum palsestr-a haurire Sammarthaest. Guesnayus, Ruffus, Diomjsius Helyot aliique recentiora gesta nus, Beisuncius,
explicant;
sed venisse cum instramentis sanctse Mariae (duos enim tunc patronos hahebat Victorinum monasierium); adeoque missi dominici, quum judicassent bonam esse Victorinam
liensis,
et sancti Victoris
causam, dicuntur ipsum episcopura Maurontum revestire fecisse, ut omni terapore deinceps ipsam casam dictam S. Viotoris, ipsara villam cum suis
appendiciis haberet vendicatas planum itaque est in Dignensi Ptacito abbatis Victorini partes om:
nino sustinuisse S. Maurontum. \2,Ivonem,quemsuccessoremdiximu,s,similiter episcopum fuisse Massiliensem et ahhatem Victorinum manifestum fd ex magno Chartidario Victorinum manifestum ft ex magno Chartulario
Yvo, Victorino foi. 24- verso, in quo iegitur (10) Dei episcopus, rector et grubernator ipsius iilo cBVO ecclesise (Victorin^). Neve dicas sxpius
.-
iietn
Yvi:
g-ratia
quorum magna pars parum ad

-.
xdifi-
ahhates episcopaiibus infutis omatos fuisse, non episcopaiia ut diGecesim administrarent, sed ut ceiebrarent abhatia quod supra in officia in sua Commentario de S. Anatotio ipsi adstruximus
:
cationem facere potest ita ut post innumera ab exeunte sxcuio sii tentatse reformationis moiinina sxcularisata tandemfuerit a Ciemente XII et Bessecuianedicto XIV hxc abbatia et in canoniam miserrima res anno nobilium mutata quse
fieret exceptio, monuimus non : ne enim hsec singiiiatim, sed universim res esse considerandas,
(11)
rem
(1)C..p. 25, num, i3 lom. (5) Gall,rCl.rist. nov.
-(2)Gonir.Chrisl.tom. in pBg.fiA?
1.
640. (4) U.sL dr. ^veq. dc H.st de Provence lom ^ P^g- 3**. Marse.llc lom. I.pag- 293. (5) (7) Acl. SS. tom. V Marscillc, lom. II. pag. 17. (6) Dist. de
col
quin etiam iongiorem hanc episcoporum seriem percurrendam ducimus; videitcet ut liquidum fiat ut dtceceiunc iemporis MassiHas morem fuisse simul ahbas esset S. Victoris, non sanus episcopus
lom. I, (8) .\mpli*s, collecl, flf^J Gallia (0) SS. Vom, VI Se|,U pag. 7^8 el scqq (11) B.;l.uiHe, tom. I, pag. ÔI. Chnsl. lom I.col. 681 ; cfr. de Vide iupra pag. oU.
Julii.
Zu -
pag.
el scqq.
19) Acl.
m-
^^^
S66
iticTORB
DE
S.
MAUBONTO EPISCOPO CONFESSORE.

drius quidam dicitur advocatus Alboini episcopi de ipsa casa Dei S. Victoris martyrls Massiliensis,
et
^ D-
^-
item Wadai-
d";
vero ut S. Victoris ahhas in solius sui monasterii utilitatemessetepiscopus, seu abbas et episcopus monasteTn, quemadmodum illo ^vo amahantloqui. Post Yvonem ponit de Belsunce Gulfaricum et Baboneiyi in sede Massiliensi ; de quibus nil
inferius
ille
buini episcopi,^'am advocatus
idem appellaturjam advocatus AlS. Victoris, et rerum

jubetur Alexandrio Albuino episcopo... Facta Augûstini anno v imperii dofieri
ahlatarum restitutio
advocato
notitia hffic viii cal.
certi constat,
ne quidem quo ordine
in catalogo
S. Victoris vel
Massiliensi recenseri deheant. Verum anno 817 seu 818 Wadaldus, Vadaldus seu Guadaldus certissime episcopus Massiliensis si^nul erat et abbas Victorinus. In commentario enim de convenientia
pusMassiliensise^/â
quadam facta{l)diciiU7'N ad&\dus gratia Dei episcocausam agit ahbatix Victori-
mini nostri Lotharii imperatoris, indictione vi. Indictio vulgayHs vi concurrit cum anno Chrisii 843; quocum non convenit annus v imperii Lotharii, si ejus initia ducas a die 20 Junii anni 840 quo pater mortuus est; secus autem, si id supputes afine
inensis Maji anni prsecedentis, quo Ludovicus Pius imperium suum inter filios partitus esi. 17 An fiero Leodoinus, qui ab arno saltem 875
nsew^ non secusac S. Maurontus omnino ahbas habendussit. Terrae enim,de quihus lis erat,dicuntur
propriBB S. Victoris martyris Massiiiensis vel pontifex
uefn Btre
Vadaldo episcopo vel clero ipsius ecclesiEE Vadaldo episcopo vel clero ipsius civitatis et adjudicantur ipsi casas Dei S. Victoris Massilienipsius ecclesice
sis vel actuariis
ad 879
Massilienses gessit, Viciorinus "" fuerit ahbas, nil est unde eruatur. Post venit Berengarius;quo episcopatumMassiliensem tenente,
ijifulas
quse ejus habere debeant, et si al-
terapars ipsa planta vendere voluerint, ad Vadaldo

episcopo vel successores ejus vel clero ipsius ecclesias offerre debeant, quomodo ad bonis hominibus adpretiatum est... Facta convenientia sub die deci-
Hugonem quemdam abhatem Victorinum Dionysius Sammarthanus [6]. Verum de

sunce
(7)
facit
Bel-
g mo
anno quarto imperii domini nostri xi. Annvs iv imperii Ludovici concurrehat mense Majo cum anno Christi 817; qui annus designahatur indictione x; sed si indictionum initia ponantur ad annu^n Christi
Ludovico. Indictione
812,
k. Junias
omnino sentit, putans hunc Hiigoesse ahbatem de ditione Carolomanyii. Et nem sane quin hic sit celeber ille Hugo, filius Hugonis p
aliter
Altorfiensis et Autissiodorensis
comitis, abhas
S. Ger^nani Autissiodorensis, S. Martini Turonensis, S. Bertini, S. Vedasti et S. Columhse Senonensis, tutor Carlomanni et regni defensor ma~
ximus, dux Burgundiae, Neustriê et Francixseu

regni administrator, dubitabit nemo gui contulerit diploma datum 3 idus Augusti anni 8S3 pro ecclesia Aurelianensi (8) cum diploinate dato quarto nonas Fehruarii anni sequentis, in quo Hugonem abbatem Victorinum reperisse sihi visits et Dionysius Sam^narthanus et quo Cilianum vilia reddiiur Massiliensi S. Victoris monasterio (9). Adeoque quum in hoc diplomate Berengârius Massiliensis episcopus depreceturut Carlomannus redderet ad ecclesiam in honore Dei Genetricis ac S. Victoris Cilianum villam, arbitramur de eosermonem fieri quum ibidem dicitur Ut quandiu praesens abbas ac successores ejus advixerint, eandem villam sub ditione S. Marias ac S. Victoris... ôssideani^maxime qux)d paulo ante Carlomannus
-.
nit
secundum hunc computum indictio xi convecum anno 817. Ad idem fere tempus pertinet
.-
iiem Tlieodeiiertut;
charta parthenonis S. Salvatoris, cui titulus (2) Descriptio mancipiorum de agrb Columbario factum tempore Guadaldi episcopi, indictione xi. 15 Successit Wadaldo Theodehertus seu Teuper^yj in yiroquc munere, episcopali et ahhatiali. A Ludovico enim Pio confirmandum curavit privilegium, olim a Carolo Mag?io Victorinis datum in quo dicitur vir venerabilis Theodbertus epis(3) copus Massiliensis; omnes abbatis Victorini agit partes; demonstrat a Carolo Magno datum fuisse ut teloneum ad prffidictam ecclesiam sancti Victoris martyris Massiliensis vel ad rectores concederet; ^â(?eYaigwew;prsedictaeccIesiaS. Victoris, in qua ipse Theodbertus Deo authore episcopus praeest, etiam authoritatem Iôtharii habere mereatur. Cui diplomati hsec est clausula Data kal. Novembris,
; :
profitetur se }am dictae ecclesise Massiliensi in honore beatissimse atque intermeratEe virgînis Marise
sanctique Victoiis, sub tuitione pastoralis curse Bereng-arii
anno Christo propitio
[9]
imperii
domni Ludovici
ejusdemloci pontificis, prsefatam villam...
piissimi Augusti, indictione prima.
Actum Isem-
reddidisse etc.
f
ucmfoneMagnutei ceru
^'"ffo-
burg-o palatio reg-io.
tionem (4) debertus ah imperatore Lothario viii idus Februarii, anno Christo propitio imperii domni Hlotarii
privilegii innovaiisdem conceptam verbis ohtinuit Theo-
Ejusdem
Berengarium Massiliensem sedemoccuparitincertum;nonitaquequ^rendum an fuerit abbas S. Victoris. At anno 9Q4!prima

18 Venator an post
specie alius videtur fuisse ahhas, alius episcopus Massiliensis In diplomate enim Ludovici regis
.
3(xi
iiii.
serenissimi Aug-usti in Francia

indict. XIII *.
i,
in
Italia xii ^,
Aquisgrani palatio regio. Eadem die obtinuitaliud quoque diploma quoprotectio regia Victorino confirmatur monasterio (5). In eo legitur Teubtvins Massiliensis ecclesiae episcopus, quse est in honore sanctse Marife semper Viriu
g-inis constructa,
cit;
Actum
Provincise
(10),
indictione vii, anno
dato xi cal. Maji anno Domini 904, iiii imperante domino nostro
Hludovico, ?e^Mwiwr Ilostagnusmetropolita|Âre?atensis) et Teubertus comes.. enixius postulasse qua.
et
ubi sanctus Victor corpore requiesdein omnes agit apud Lotharium ahbatis
suo Mag-no abbati ecclesiae scilicetDei genitricis Marife et gloriosi martyris Victoris... Ludovicus rex concederet jure proprio videlicetfiscum
tenus
fideli
itemAihoinut;
Primum diploma concessum est anno 822 seu 823, secundum et tertium anno 841. ^^ Alhoinus venit post Theodebertum; eumque non secus ac decessores S. Victoris abbatem simul
partes.
et
quod nominatur Pinus. Nil tamem asserere ausim, quoniam sub Drogone, quialiquot annispost episcopale et abhatiale peda ita ut Magnus forte abhas dicatur, vel quod electus tantum esset, vel quod titulo abbatis ageret. Quod autem ad Drogonem pertinet, hasc de eo leguntur in Gallia Christiana (ll):ExstatinvetustoexemplariS.VictorisMassilien:
episcopum Massiliensem manifestum facit Node restitutione thelonei villie de Leguino facta monasierio S. Victoris, rogante -et agente Alboino Massiliensi episcopo. In eo enim Alexantitia
I, inal.col. 106; De Bclsunce, Ap. de Bulsuncc, lom. I, pag. 313 Bouqiiel. lom. VI, pag. Bo3. ~(i) Gallia Chrisl. vet. tom
sis
instrumentum quo Manasses donat Drogoni
epi-
(l)Gollia Chrisl. tom.
tom.
I,
[>ag.
510 el3il.
et 373.
(2)
(3) D.
(i82.
Bouquct. lom. VIII, pag. 373.
(6)
Gallia Cluist.
I,
(5)
D.
tom. I,col.
529. 432.
(7) Hisl.
des ev6((.
de Maiseille, lom.
pog. pag.
III.
pag.
tii9;
Nova, tom.
I,
inslr. pag. 107. 1>.
Bouqucl. lom. VIII, pag. 372
(lO)Ibid. pag. 682. (lI)Tom.
^8)
Ap. D. Bouquet, tom. IX, pag. iot.

1, col.
(9) Ibid,
et 549.
S48
scopo
367
V.D.
scopo Massiliensi
alodium juris
ecclesiae
suae...
pro victu et vestimento clericorum Massiliensium... nonis Januarii anni 923. Multa damna passa fuerat
ecclesia Massiliensis, in
scilicet
possessurus est ipse S. Bonoratus, sihivindicare ita ut sole clarius sit inonasteiHum S. Victoris
B.
antea a
S.
Honorato ejusque
et
quorumdam barbarorum,
clericis integre
possessum fuisse,
tuenda fuisse, monachi.
20
rabris
neminem alium
Saracenorum, incursione; qua tempestate ejectus est episcopus e sua ecclesia. Quitm id instrumenium conser-varetur in tdbularioS. Victoris cum reliquis supra recensitis, firmum argumentum est id fuisse concessum, quum Drogo (ut aperte de Tkeodeherto assertum vidimus) suam in monasterio S, Victoris haberet sedem ; maxime si ea quge de aliis episcopis prsemisimus rite considerentur. Prseterea ecclesia Massiliensis,
in id
amy-esti-
plius habuisse jus, nec proin
omnia hona
quum iierum in id introducti
fuere
fuisse post xiii caleudas Septe- o.. no 966. anno ssxi regnante Conrado reg-e Alaman- d973. norum vel Provinctarura certum est ; ex Placito enim, hac die coram Willelmo comiie Provincix inier Honoratum episcopmn Massiliensem et Ga-
Hxcfacta
ribaldum
hito,
qucB plurimum dicitur passa, hahetur ipsa ecclesiaS. Victoris (!]. Insuper in eodem tahulario conservahatur compositio, inita a Drogone
cum
Pontione quodam anno 925 aut 935 seu 936 (2) ; de qua re idem construi potesi argumen^^^'
et Avonancium de quadam ierra haplane paiei res S. Victoris omnino tunc penes 8. Honoratum fuisse. Porro quum anni Conradi regis cognomine Pacifici, post mensem Junium, sedante 13 Septemhris anni 937 computandi sint, ut ex multis diptomatibus (8) facile
,
colligitur
die 20 Augusti anni 967,
modum
111.
habitum sU oportet illud placitum non vero 9fiS,- quemaddixere Martene et Durand (9). Atqui hinc
,
Illius
rei
finis
et
causa.
Primi abbates Benedictini.

B
S.
UomratXLS
SHonoratus quoque, quem

,vero
alii
dicunt
iii,
nos
ab-
U monachos
Btnedklinot
inS. Viclovis
ind\(xit.
cum
aliis n,
cum
episcopali
,
munere
hatiale conjunxisse videtur
donec S. Benedicti
monachos in S. Victoris monasterium induxerit. Curavit enim bona qusedam huic asceterio restitui a Bosone comite, atque in ejusdem restitutioagens inducitur ut manifeste res proprias agere videatur. Raec ad annum 962 pertinere ostendii de Belsunce (4), confutata Dio(3)
nis Notitia
ita
nysii
Sammarthani
[5)
sententia,
eadem ad anS. Honorati
num
994 referentis.
Verum
hêc
laus fuit maxima, quod monasterio S. Victoris, olim praecipuo ac famosissirao, tunc adnullato et pene ad nihil redacto et jam pene lapso manum
sublevationis porrexerit ipse ei aliquot alii viri
ruuni quse de Belsunce (10) contulit ut ostenderet anno 9QG aS. Honorato in Victorinum asceierium inductos fuisse monachos. Superest itaque ui admittantur argumenla,quibus Martenius et Durandus (11) adstruxerunt anno 973 vitam monaE sticam ad S. Vicioris fuisse restitutam. 21 Ex his porro liquidum esse debet a S. Ho- Novorum abnorato henedictinos monachos in Victorinum Oaiam mimcoenohium inductos fuisse et abhatem ordinatum. ""' Deinde certo certius abbas ibi erat anno 984 Adelardus (12) cui se successisse testis esi ipse Pontius [13); post venire Wamerium seu Garnerium manifestum faciunt plura diplomaia iH); eumque non fuisse abbatem Scvcularum, ut suggerit Mahitlonius (15), sed potius regularem innuitur in instrumento eleciionis Wifredi, successoris, antea sub Warnerio praspositi. Quu7n enim Warnerius anno 1005 videiêt monachojmm suo;
rum numerum in
dies crescere (intra guinquen-
primarii, qui non solum ex suis (scilicet ipsius monasterii) ei aliquid reddiderunt, verura etiam de propriis suis possessionibus multa largiti sunt, ac monachos aggreg-antes abbatem ibidem ordinaverunt. Hsec Pontius S. Honorati successor anno 1005 (6). Antea itaque Victorina ahhatia non hahebai monachos, neque proprium ahbatem quin etiam episcopus cum suis clericis tenebat monasterii bona ; atque haec evidentiora etiam C fiunt diplomate, quo S. Honoratus ejusque cterici multa non tamen pleraque restituerunt S. Victoris monasteri Cum clericis meis, inquit in hoc instrumento S. Honoratus (7), divini accensus amoris in honore Dei oranipotentis, sanctique Victoris martyris congregationem monachorum secundum regulara S. Benedicti in abbatia ejusdem sancti Victoris constitui optamus, ut
-.
niumenim, quod Wifredus prxpositi fungehatur munere, a quinario numero (16) supra vicenarium {\1) ascenderani, et quum quindecim annis
post abhatiale
pedum cum
vita posuit, quinqua-
ginta
(18)
aderant fratres),
quum
viderei
Warnerius curis
et solticitudini
in acceptis referenda esse, et

titudini regendse
inquam, Wifredi se forte tantse mulJisec,
episcopo Massiliensi
imparem esse, petiit a Pontio Wifredum cummonachorum

:
consensu sibi substitui quod quum factum esset et solemni instrumento firmatum, Warnerius in hac charta ita Victorino monasterio adscriptus f dicitur ui plane de ipso monachorum grejnio
fuisse videatur- appeilatur qui;jpe ex monasterio S. Victoris honore dicatum * pafer domnus Warnerius
(19).
*
hoiiori di-
Cseterum quid S. Honoratus ejusque
calu.
pro
me
sisE nostrse
successoresque nostros et pro statu.ecelequotidie intercedant ad Dominum, ut
geat
Doraini pietas nostrorum peccaminum nobis indulet concedat vitam Eeternam ; et, ut ibi utilius
possint regfilariter vivere, ex terra qus ad eandem abbatiam pertinere dignoscitur aliquid eis
successor Pontius, qui tantopare laboraruni ut S. Benedicti reguia in S. Vicioris ohser-varetur, permisissent ut ahhas Seecularis se ibidem iniruderei? Neque in eam ivisset sententiam Mahilionius, ut a Martenio (20) animadvertitur, si aii-
um habuisset ducem quam S. Victoris Chronicum seu potius si id recte inteitexisset quod enim in
:
concedimus
Non tamen redduntur omnia,
dein enumerantur restituta bona. quin etiam in fine

S. Victoris,
prohihentur monachi eas terras
quas
anno 1000 Massiliense monasterium coepisse restaurari, non ad induciam Benedictinam regulam pertinet, sed ad initia mirahilis illius incrementi, quo deinceps quam iatissime Victo7'ieo dicitur
Christ
loc
[D Cfr
ile
Bflîiucf, tom.
r. I.
|iag.
357.
instrum. pug. 108 et 109. |4) Tom. I. pog. U^. - (5) Golliu Chiist lom. I, col. fiio (Cl Gallia Chnst. lom. I, instTum. pag. IO!J, l (7) Ibid. pag 108 D. Bouquet. lom IV, pag. H!)."! C; 697 l>i) Ap. nol. ft el (; 705 D; 70^, not. a. \y) Amplissima colleclio, tom. I, col. "^tl. (10) Hist. dcs <5vc(i- de Moiseille. tom. I. pag. 3S2. (11) Ampliss. collect. lom. I, praef. pag. slvii. {{'i) Ilid. pag.
col. iji: (lc Bi'l5Uiiti', toiu.
pag.
35S
(2) Gallia Clirist

(5)
totn.
I,
xLvi: pt Gullia
(l.{)
tom.
I,
col
fi82.
Ibid.lum.
I.
Gallja Ciiiiat.
cil. et
Blahilloiiius,
(15) (hid. locc. cilt. Ann.il. Dcncd. nd ao.
num. 6, lom. IV, pag 165 (l!i| Annal. Bened loc. cil. Chron. S. Vicl. Muiîl. ap, Lahhc, Bihliulh. nov.Ms. lom. I, i.B!'. 55!) (17) Cfr stihsiriplioncs clerlionis Wifredi uhhalH ap. lf*<) Chron. S. Marlemum, Ampliss. coll tom. I, col. 3(j7 el 5fiH. Vicl. Massil. loc, cit. (10) Ap- Maflene, Ampliss. collecl, tom, I,
iOUi.
(!())
tol. 507.
(20) Ihid.
prtef.
pag. xlvi.
na
368
AlCTOnB
DE
licet
S.
MAURONTO EPISCOPO CONFESSOEE.

dicunt
res etiam coaevas ignorarit seu confuderit. In ci' tato enim supra loco suhstituii Joanni XVIII, qui tempore Wifredi ahbaiis papatum tenuit et Viciorinis
na congregatio propagata
22 Similiter seponere
est.
D
(""leni erro. """ de re6,
co*i;i( e, j.
V. D. B.
Hcriplio,
qux
monasticae in Viciorino modicli /X peltaiur, rS' nasterio. In liac sciiicet scriptione postquam exferi hanc nmpositum et id monasterium, a Cassiano condiium, lationem ad diufloruisse, subjicitur (1) De vagina Vandalorum inimi txcu callidus exactor educitur, quod necare antiqui serluni xi; iilii corrapu pentisframea corrupto * velle disponit. Hoc extinap-
BuUa Bene-
Benedicti
IX
bullam quam qua etiam ad iniens sxculuyn xi revita:
fertur restitutio
dipioma tuiiionis concessit (8), Joannem XIX, qui proxime Benedicto IX praecessit. Sane in numerandis iilius nominis pontificihus
Joanneyn filium Roberti, qui electus,
""
proiii
curandum
jampridem diversitas ohservatur, quoniam aliqui
numquam
cto,
sobolumque
flore omissa, viduitatis
lacryma,
curricula,
vero consecratus fuisse videiur, Joannem appeilant XV, quem plerique omnes omittunt, ejus suc-
flebile et iofelix,
nimioque senio consumptum per-
mausit. Post
nempe multorum anuorum
temporibus Eomanse sedis Joannis XIX claruit sacris virtutibus Viufredus abbas, loci liujus rector, qui se mundo crucifixit et mundus sibi. Hic ergo has
ffides
condens, miris doctrinis dilatavit, velle necnon
cessorem dicentes Joannem XV (9). Verujn haec diversiias non exsiabat sxculo xi, et hoc asvo nam recentioribus chronologis iribuenda est ^nulise etiamnum supersuni bulixJoannis JtV(lO) ei XVIII (11), in quihus vel numeris vei integris vocahulis quoti essent indicaiur ; at in omni;
possevicecomitum, seu eg:reg'ii praesulis Massilienpost cujus vero obitum Ysarnus sumpsit ad sis
1
bus nulla haheiur ratio Joannis, filii Roberti. Unde paieai quam male Desiderius notarius res
Victorinas doctus essei. At si ita cespitavit in re
reg-endum coenobium, ut ejus merito floreret in ssculum, per quod coenobiale studium nostris in partibus accepit initiura id est tunc iterum fioruisse S. Victoris inonasterium, cujus fundator
;
tampropinqua(JoannesenimXVII sedit ab annoWîadlWêt JoannesXIXah anwo 1024 ad

IQ^Zproxime ante Benedictum IX), quam ei fidem E hahehimus in rebus antiquioribus ? Qiir de miiit 25 Jam si quseratur quoinodo factum sit ut Casinleyitia Vi. desierint non tam sianitae in Victorino asceterio f-Uirini miofacilis estresponsio. R. D. Faillon (12) imprimis censuerii
tiii
B
verum
lixc
ad
iimi instniilien(H)i) etl,
Cassianus vitam monasiicain per Provinciam propagarat. equidem Z'6 Sit ne haec scriptio sincera an non, scilicet perhibetur Bedefinire non ausim; in ea nedictus IX ecdesiam S. Vicioris conseaâsse et
insignibus priviiegiis auxisse idibus Ociobris anni 1040; dum tamen pontificem anno 1040 exeunte non in Provincia, sed Romee versaium esse suaderi videtur iiinere legaiorum, qui Ro-
osiendii Say^racenos fuisse solitos ecclesias aliquot ea lege servare ut qui eas adirent Christiani certum vectigat soivereni et ut omnes oblaiiones penes
It.
D. FaUlon;
mam
perrexerunty Casimirum, Ciuniacensem monachum, a Benedicio IX votis absoivendum curaturi, ut regnwn Polonise adire posset. Praeterea in Chronico S. Vicioris Massiliensi anno I0'jb c07iscripto (3), et in Viia, S.Ysarni abbatis consecratio faciaesset, iicet longa (3), sub quo hsec
sit,
de causa passim ab eis fuisse ; eaque presbyteros mercenarios qux res apinstituios prime veree sunt : porro quum indulgentiae plena^ tempto riae privilegium, jam piHdem S. Victoris
se fierent
;
accurata
et coseva,
nulla
fit
prseclararum
itia-
rum rerum memoria. Quod argumentum ncm mere negativum est, quum ejus vis in eo sii posita ut chronographics iile coxvus et similiter biographus, tantx celebritaiis testes ocuiaii videaniur de ea debuisse ioqui, nec tamen de ea iocuti fuerint. Nihilominus hsec auctoritas non ojnnimodo certa est. XJtut id est, absurde profecio contenderetur hanc esse hullain Benedicti IX. Reliqu3s enim hujus pontificis bullse, quas R. D.
,
concessum, multos itluc ailiceret peregrinos,hanc ^detn ob spurcam itiam avaritiam ab iisdem non clerus cifuisse eversam, et, quum Cassianitae et non saviiatis in hanc pecuniarum emunctiomm mercenariam seu tis consentirent, preshijterwn est callidum exactorem de vagina Vandalorum, id Africa nemregione et diiione Sarracenorum,
de
Vicioris pe seu Hispania, fuisse eductum ei ad S. seu divinaconstituium de qua interpretaiione equidem non video tione aiii ferant judicium
: :
Migne
probe
iis
(4)
non
ita
pridem
;
coiiectim edidit, satis

in
latinae sunt
ciis sseculi xi rescriptis
neque negligenda
examinandis pontifiest iex,
Sarracenos umquam aliquot hebdomadas Massipost venisse abhaies ssecuiatise dominatos esse rubigo (13), res, iia ut residuum bruchi comederit xi monasterium donec Wifredus ineunte sseculo pugnant restituerit et quidem haec quam maxime diplomaiihus collegicumhis quie pauto ante ex
;
:
fidem
;
mus.
F
:
non esse adhibendam stum continent in instructione peccatum

hcBC scriptio
pra?scribens, si manife(5)
dum
Qux vero ipse sentiam paucis indicabo primum, satis superque consiare Galliam mertdio26
seecuto natem, maxiine maris littora ah ineunte sceculum x saepiusa Sarvm usque ad exiens fere ruinisque racenis vexatam, spoliaiam, caedibus nullam tamen specialem conspurcatam fuisse;
qiix nobit
ce>isendi>
videantw.
horrendissimo et insanabili stylo concepta est. Secundo, ei nec modus inest ubique ullius bullae quse umquam data fuerit. Tertio, in ea iîdicitur Benedicius IX natione Romanus, vocans Provinciam partes nostras ; quibus verhis aperte scriba Massiliensis, personae Benedicii papae ohiitus, se eidem suhstituit. Alia muita objicit Launoius (6) ; quas amovet Belsuncius (7) rejiciendo ea omnia in notarium, quinon builam, sed commeniarium seu instrumentum publicum conscripserit de consecraiione iempli et concessis a Benedicto IX priviiegiis. Et sane alius non est modus propugnandi sinceriiatem hujus scripti 2iDemus iiaque insirumeniuni esse notarii; sed id quoque detur nobis eum ita impertum fuisse ut
ad ande Massiiia fieri meniionem, si excipias num 83S in chronicis legi (14) Sarracenorum ptraabduticas classes Masiliam ProviuciEe irrueutes, modica conctis sanctimonialibus,quarum iUicnon
greg-atio deg-ebat,
omnibus
et cunctis
masculmi
the.sauros sexus clericis et laicis, vastataque urbe, flniversaliter quoque ecclesiarum Christi secum a asportasse. Secundum, non videri Massiliam
Sarracenis multum fuisse vexatam antequam scrianno 7 86 aut, si mavis, 780 Notitia Dignensis charta non tnpta esset quum omnino id in hac nuatur. Teriium,origineminteritus Victorinimo;
Ap> Faillon. Monuments siir rapastolal dc Saintc Marie Madeel afiud alios pluies. II, col. 63b, (2) Ap. Lablic, (3) Acl. SS- lom. VI Scpt. Bibliolii, Mss, iiova, lom. I, pag. 531). (i) Puliologia, lom CXLI, col. iSiS el sc(|q, iiSK. 757 el scqq, (!)) l)c lesrnplis, caj). nJ (iiiuiief.(iaii', (lib, i, lit, m, csip. 11) <6) Di-quisitio disquisilionisdc Magdalena Masîliensi advena, Opp. (7) Uist. des vques de Marlom. 11, part. i, pag. 2l>2 el 2()3.
(t)
leinc, tom.
(8) Mnrini. P;M';:' .^'[''""'^S seille.lom.UpDg. 388 el 589. CX->XIV .ol- l*- * tom. I. pag 64 et np. Migne, PatroloRJa. tom "
Ap. Mit:ne.
P.pebn..l.m-! Propvl. M.ji, pag. ' lliOî l?"W Palrologia, tom. CXXXVH, col. 827 el scqq{i^) Ibul tom. CXXXIV, ol. Ii77 clsoqq. """"''"''VpJ^rf.nt 1 (\i] VrudcnM cul. 787 et 788. -(13) .loel, I. 4. eic. lom I, pag '*'^-'- .. Tvcccnsisannalcs, ep. Pcrti, Monom. Gcrman. lom. I,
(!!)
Cfr
nasterit

repetendam videriex spoliatione, quam Antene?ms seu Anthemius patricius, arhitratus forte omnia S. Victoris hona esse dominicalia,
naste^ni
n.
369
M.
IVLIAE Qtliy
TINAE,
V n
B.
QOSSV
ineunte sseculo vni patravit ea fuse explicatur in Notitia placiti Dignensis, quam pautopost dahimus. Quartum, hinc necessario factum esse ut, quum S. Victoris monasterio eee non ampHus essent opes, quibus viverent monachi, ii partim dispersione dilapsi sint, partim paulatim desiverint morte. Quintum, guum exemptum non esset id monasterium, jure communi idin poiestatem
.-
TIA HYCLA MATER FILI AE PIISSIMvE,

jl"^
Ex uiroque
laiere
ad hoc scutum accedunt
fii.tioin.uHa'
"''"'
''-
binicentauri, maset femina, currumvehentes.

sinist?Hs spectantium
A ^
et
dominium
episcopi cessisse,
quam primum
de-
Sextum, ahhatix tamen titulum non fuisse extinctum, sed assumptum ah episcopo qui eo forte, quod templum cathedrale et sedes episcopales pejori essent in statu, migrarit Sepiimum, quum Massiliam ceedihus et ruinis implerunt Sarraceni, ecclesiam cathedralem multo magis passam videri quam sancti Victoris sedem ita ut hasc sua servarit diplomata aniiserit vero templum cathedrale. Octavum hinc accidisse (nisi id jam ante facium fuerit) ui anno
fecissent Cassianitse.
; :
centaurus femina cornu gerii abundanti^, etin dorso centauri maris siat puellus, laureatus et chlamyde tectus ni faltor, Cupido. In curru staijuvenis nudus, tongo baculo nixus, dextra collum amplexus feminx nudx; is
;
'^"^^'"**'"-
mihi Baccus cumAriadne aui Libera. A dextris ceniaurus femina manu dexira ienei ramum; super dorsum alterius centauri stai geniiis alatus, nescio
quid
manu
tenens, et pallio humei-is
Psychen esse dediderim. Stat in curru puella, stota induta,sinistrapalmamtenens Hiec

iectus
:
ipsa Julia Quintina. Iluic scutpiurse saiis simile marmor xxvii Gorii (6) in hoc tamen defunctus
;
822
ricis
Theodebertus,
episcopus
Massiliensis,
in
S. Vicioris ccenohium
sedem suam cum suis clehaheret. Nonum, non tamen hinc sequieum
Bacchus eumdem currum occupant, alterumque currum duo juvenes nudi. Lamius (7) quoque edidit effgiem sarcophagi in archiepiscopio Lucensi servati cujus pars sinistra simiiis parti
et
\
aliosque episcopos, qui se ahhates S. Victoris scripserunt, monasticam aut canonicam vitam
sinistree
sarcophagi S. Mauronti ; dextera vero E orgia hacchica exhibet. Eadem apparent in ima-
professos esse, et proin nullo argumenio confici posse S. Maurontum umquam fuisse monachum, multo minus Benedictinum, adeoque eum jure merito a Mahillonio relatum fuisse inter prêtermissos Scsculi iv Benedictini. Tandem decimum, quum S. Honoratus II eodem monachos reduxit eisque regulam S. Benedicti implendam dedit, hanc novam fuisse fundationem, eumque (nedum adversus justitiam egerit quum non omnia Victori720 ccenohio restiiuii prisiina hotia) liberaliier egisse, quum dedit partem. Jam ptHdem enim facia erant omnia dejure ptenoque dominio
episcopali.
Lxwvi ioinill Ayitiquiiaium Montefaicoyiii. Neque raro Liheri imago in sepulcris quoniam
gine
;
is fuii
veterum error, ejus mysteriis initiatos hominespost moriem fore beaiitudinis compoies omnisque supplicii immunes quin etiam Bacchum adiisse inferos et complures defunctorum animas in prisiinam adduxisse viiam (s). Cupidinem et Psychem centauris insidentes dabit marmor Justinianum (9), ut miitam alia. Demum Bacchum cum Ariadne aut Lihera curru ei Cen;
tauris vectum, adstante Cupidine, cermere est in marmore Buonarotii cui triumphum Bacchi fecere (10). Notabiie est sepuicrum B.Guidonis de Cortona, cujus exemptar gualecumque dedere decessores (11), non ita ahsimite esse a S. Mauronti tumulo. Profanum quoque est exhibetque centau?'0S cum viris armatis pugnantes et trahenies currum, cui psyche inesi ei adoiescens Bacchus an cupido, non satis video. Verwn de his fabulis vide mythoiogos. Nos pro re nostra de profano Massiliensi sepulciô diximus saiis. 29 In hoc itaque sepulcro, ut Rufjius (12) et Bel-
nomen
IV.
S.
Mauronti
sepulcrura et
Officium ecclesiasticum recens.
S,
Maiironlus
fxiii
tepxiUvs
in S.
cnjpta
Vivlorm
iit
lili.
civitatis mcenia siium erat olim S. Vimonasterium, utexantiquis diplomatibus ostensum est seepius quocirca nullum ex disciplina illius cEvi erat impedimentum quin S. Maurontus in ejus crypta sepeliretur. Hujus cryptse
'Xtra E.
ctoris
C delineationem et explicaiionem hahes in opere R. D. Faillon de S. Maria Magdalena aliisque ejusdem domus sanciis (1). Effigiem autem sepulcri S. Mauronti jam pridem dedit Ruffius (2), et nuperius Millin (3), qui ei exhihuit S. Victoris Massiliensis {4)pristinum sepulcrum in quo Vutcani cernitur officina prius scilicei cineres profanos ceperat. Non alia S. Mauronti mausolei usus primus; quod, sculptum exmarmorealho, exuvias
:
non auiem in cathedrati usque ad iniens hoc fere sxculum seiâti templo fuere S Mauronti cineres. Seputcrum dein, retiquiis vacuum, in musseo Massiliensi puhlico repositum est. In antiquis hreviariis nuitx teciiones
suncius[i'i) testaniur,
S.
ueuonei re <? mmorfi.

/*''"'
j>
hymno
tare
Mauronti, nec atiquid historici in antiquo (14-). Lectiones, quas Belsuncius (15) exhibet, ipso teste, recentes sunt vatde. Eas hicrecioperse pretium
non
est;
leguniur enim
etiamnum
,inter Officia propria quibus utuntur

,
Massiiienses et prceierea pugnant continuo cum his qutB dilucidare conati sumus traditur scilicet S. Maurontus a prima juventuie sub abbate
:
puellce g^ntilis olim continuit
cui rei similia

et alia ci-
Magno
nil
exempla exhihent catacuynbce romanse

meteria
(5).
sancti Benedicti habitum suscepisse, quum suadeat S. Benedicti regulam in S. VictorHs
In scuto (de S. Mauronti sepulaô toquor), cui duo genii, toga, aiis ei palma iustructi manus imponunt, quodque stipiti, assideniibus i;iro et muliere captivis, innititur, hsec leguntur verha
.-
ante Honoraii
u tempus
in
usu fuisse
et
S.
Mau-
rontum ibidem fuisse monachum. Idem dixerim de his quse ihidem hahes de ejus electione in abhatem. Reliqua loci communes sunt vel ad rescriptum Dignense pertinent. Finis autem hic est :
tom,
pag. cvin ct cix. (9) Moiii(lUj Ibid I.parl. i. Uih. tw. {\i) (tl) Acl. SS lom. II Junii. pug. (>04. narl. ii, inb. cLvi. Hisi. dr Marseille, lora. 11. pag. 129. - (13) Ilisl. des c>tn|ues de (1) Ibid. pag. Msrseillc, lom. I. pag. 300. (14) Ibid. lcc cit.
I ad calcpm. (8) Iliiil- tom. faiicon. Aiiliqiiilc cx]ilj(jin^f, lom.
(!)
Moitumpnts inddils sur raposlohil dc Saintc Marie-Mailclaine,

lom.
III,
ctr
129.
(3)
I. col.
K41 elseqq, Vovage nu midi de

lll.
(2) Hist
dc Marseillc. tom.
11
pag.
(4) Ibid.
tom.
pl
XXVI. 4.
la
et Calacomiics, cap. 4, pa?. tioues Aiiliqux, tom. I, lab. xxvu.
2%
Francc, lom. IM, pl, mvii, 5. dcs (!i) Raoul-KoclieUe. Tablcau (())Insrripsuiv. edit. Bruxell.
(7)
Eccles. Florcnlina;
Monum.
oOO
el 3Ul.
Octohris
Tomus IX,
61
Tandem
370
AIICTUBH
DE
S.

inferiori
Tandem clarusmiraculisetplenus dierum migravit

in ciElum, die vig-esima prima mensis Octobris, anno postChristum natum octingentesimosecundo, ejus corpusadsanctum Victorem sepultum et in basilica
conditum,
ibi
V. D.B.
Supetêst ut Notitiam
hactenus honorifice colitur. demus Placiti Dignensis,
quanium fievi potest,
notis illustratam.
PLACITUM DIGNENSE,
Quo
Putrieiorum
MustiliBii'
thtnt otigo;
S.
Mauronto
omnes
restituta est Caladius villa aliaque bona.
u,
id placitum, quod
difficillimum in-
tellectuesse consentiunt, aliqua aspergatur luce,
imprimis nonnutla de patriciis Massiliensibus probe prxocutis, habenda sunt. Patricii dignitas a Constantino Magno instituta, cxteras anteibat, etiam prxfecturam prcvtorii. Eadem in Francia
quoque, saltem
et
iyi Burgmidionum regno, obtinuit eodem fere fuit quo apud Byzantinos gradu; quumpost regiam proxima fuisse videatur. Id
porro nominis ac dig-nitatis,
inquit
Cangius
(1)
sionem iliam illegitimam esse, utpote exaniiqua Anenteri spotiatione ortam et aliquando interruptam, coniendebat S. Maurontus. Hic ilaque imprimis in medium attulit primsevum S. Victoris tittdum, nempe donationem Adaltrudis, viduae Netnphidii, quondarn Massiiiensis patricii, ejiisque fitiotûm. Cujus diplomaiis sinceritatem comprohavit judicio suo Ahbo patricius, coram quo Anteneri iniquitas demonstrata fuerat et simul ostensum quomodo a flammis servatum fuisset
illud diploma.
queminkis ducem setegi^nus, apud Burg-undiones B potius obtinuisse quam apud Francos ex eo conjicere
quoddata primitus Sig-ismundo Bnrg"undionum reg-i ab imperatore Constantinopolitano legatur; in cujus aula cum prêcipua fuerit, ita reg-es Burest,
Eamdemsinceritatemmanifestam
facere nisus est
g-undici
primam
in sua esse statuerunt
nisi dica-
mus
servatam in Burgundise atque adeo ProvinciEe regno dignitatem eique attributam

patriciorum
rerum administrationem, quod Gothorum

regfes,
in Italia
qui huic parti Galliarum, inr-linante
Roma-
S. Maurontus exhibendo judicio g causariorum seu procuratorum Caroli majorisdomus seri MartetH; qui quum Maurontum, MaS' siliensem comitem et forie pairicium utiimum, impie cum Sarracenis pacium, anno 737 expulc' rit,probahile est iliam Caroii Martelli procurato7mm deciatâiionem ad hoc fere spectare tempus* Exposuit prseierea S. Maurontus quomodo tamen postea iterum Catadius villa ad fiscum regium
norum
in Italiaetin Galliapotestate, imperabant,

viris illustribus qui
redierii
videticet,
hanc regêndam committerent

patricii dig-nitatem
vincia obtigisset et penes
quum 766 Carolo Magno P7'0eum proinde fierent ea
ohtinebant... Sed et ante hcec tempora Komanos Aug-ustos viros illustres dig-nitate
patricios in Gallias, qui eas regerent, misisse satis convincunt quas de Aetio, Êgidio et aliis patriciis
habent scriptores Erancici. Utcnmque se reshabeat, constat patricios Francicos promiscue patricios GalticV, vel Galliarum, Burgundix vel Massilias sese inscripsisse, quod regni Burgundise urbs priEcipua esset, atque in ea deg-erent regni Burg-undJEe
reg"es ut et PrEefecti.
omnia, quxolim Antener aliique patricii henefidi nomine possederant, per omnium rerum perturbationem factum esse ui Catadius vilta regia habita fueritet Caroii magnialodio adjecia.lnsuper compiures testes deciararunt olim post Antene-
rum datam
fuisse
et
lam Caladium
Metrano heneficiario jure vildeinde eodem titulo Abboni

;
patricio, et ah hoc eodeni noynine concessam fuisse
nominaeorum
i/iii 11
Placii"
i)ignenii lieti-
2 Catalogum, plus triginta patricios Massilice aut ProvincicV seu etiam Burgundias complexum, contexuit deinde Cangius. Soti ultimi, qui certi
sint,
giiantnr ;
ad rem nostram
usor
fuit
spectant, scilicet
Memphi-
monasterio S. Vicioris verisimiliter quod Ahbo, quum sibi ostensum fuisset vi et injuria Anienerum hanc villam aVictorinis abstuiisse, via media hanc iniquitatem resarcire voluerit, cedens eis contractu lihellatico seu in libeilum dans eamdeyn Caladium villam. Protulit prxterea S. Maurontus
Victorinum, in quo cum cxteris f ejusdem ascetejîi honis descripta erat Caladius viila. Verum quse de datione ad iibeitum dixerant tesies, ea ita oberant, ut certe^. Maurontus causa
Adaltrudis; deinde Antener patricius, qui non alius videtur ab eo qui Antherius,
dius, cui
polypiychwyi
patricius Provinciarum appellatur in vetustissima
charta edita a
lib.
I,
Columbo
in Episcopis Vivariensibus
num.
35, in
qua etiam Sulpitia ejus uxor no-
minatur; Metrano patricius; denique Abbo patricius atque hic videtur postremus qui inter patri;
cios Provincije occurat,
cum
haec dignitas extincta
fuerit
sibi
sub altera reg-um
stirpe, refenbusipsisalias
hunc titulum assereutibus. Neque duhitandum, quum tempora apprime conceniant, quin ille idem sit Abbo patricius, qui anno 726 Novalicium monasterium condidit et anno 739 iyi ejusdemgratiam testamentum confecit de quare in
-.
duo testes jurejurando interposiio certum fecissent Ne?nphidium patricium ejusque uxorem et fiiios non heneficii tituto sed jure proprio villam Caladium possedisse eosquejus omne suumper chartulam cessionisin Victorinos tranheneficii si enim Nemphidius solo siulisse nomine hahuisset Caladium, potuisset quidem, quamdiu patricius fuisset, usum-fructum dare
cecidisset nisi
:
superioi'i
li*
tomo
satis est
dictum
(2).
nequaquam in eos transferre dominium adeoque, Nemphidio morte vei destitutione amiiiente patriciam digniiatem, ad regem
Victorinis, sed
;
d Caladio
aliitque agrii
(juibiu ex
jtiiictii
ad-
orta;
utgumenla
jiro S.
ruiili
Mau-
vero heec cora^n missts dominicis agitabatur lis, utrum videlicet Caladius tilta aliique agri, quie iunc ab aliquot annis de facto censebantur fisci regii, de regio revera esseni jure, an proprietas monasierii S. Vicioris. Possessio, quce
a
Jam
rediisset Caiadius
cum
reiiquis heneficariis bo-
nis
enim tempore nondum perpetua erant Caroli officia, multo minus hereditaria quum ad juris feudaiis initiavulgo referantur. Calvi cevum
:
iilo
cauta
valet titulo, stabat p7'o fiscoregio,
quoniam om-
nia qux olim Aniener pairicius beneficiariojure possederat, fisco fuerant addicta atque Caladius eiiam pars beneficii habita erat. Verum posses(\)
UniverscV itaque iiiis cardo in eo vertebaiur fuissetne Caladius de jure pyôprio Nemphidii donaioris, an vero eam viiiam haheret iâtione sui
officiis
seu permodum stipendii. Cum inDeinomine iuDignaa

SS. lom. VIII Oclobr. pag. 57i.
civitate publice
hidicti.
Glosarium mci). ct
inf. latJnitalJs,
v Pairicint.
(2) Acl.
residerent

domni nostriKaroli reg-is Francorum et Lang-obardorum seu et patritii Komanorum idem Viernerius et Arimadis una cum rationesburgnis c dominicis, Marcellino, Hieronymo, Gedeon,
residerent missi b
:
371
tDCTOHI V. D. \i.
liense, sanctse Mariseet sancti Victorisinbeneficium
concessit,
quod
ipsi
Ancemundo vicedomino Mas-
siliense t ibidem descriptionem ad partes sancti Victoris Massiliensis facere viderunt. Et ipsum po-
d
e
Reg^narico, Corbino
f
rf,
scabineslites, scabinosipsius
civitatis , aut
bonis hominibus
ibidem
acior.
aderant tiones audiendas, et neg-ociis causarum dirimendis,

et justis vel rectis judiciis finiendis
;
cum ipsis f, permultorum hominum altercaqui

ibique veniens
leticum v ipse episcopus in ipsorum prEesentia ibidem ostendit ad releêndum. Sed cum ipsas auctoritates andissent, sic ipsi
polj/ti/chum
S.
Viclorit
jtroferiur.
vir venerabilis
Maurontus. episcopus Massiliensis, in eorumpraesentia, una cura instrumentis sanctfe

Marise et sancti Victoris^/, quai venerantissima et Deo sacratissima Adaltrudis, relicta Nemfidii h,
quondam
viateria
i
in ipsa
ecclesia sanctfE Marise et sancti
Victoris Massiliensis delegaverat, in quibus sic haUtU,
hetur insertum
appendiciis
i\itriimeiUuni
donaliomi
reiwviilum
Caladius i una cum adjumentias suas, raancipia tara rustica quam urbana, libertis, accolabua, inquilinis, tam ibidem consistentibus quam et aliunde ibidem translatis, quod situm est jn pag-o Dig"nense, necnon et Alpibus, quod situm est in pago Hebredunense k, vel omnia quidquid ad ipsas villas jiertinere videatur. Sed quomodo ipsa charta ibidem ante ipsos relicta l fuisset, sic in postmodum alium relatum ibidem ostendit.... Quod Abbo patricius juxta legis ordinem de intericione char:
Quod
vel
villa
suis,
omnes
etiam missi interrogaverunt et adjuraverunt, ut veritatem exinde dicerent. Sed contra episcopum ipsum, vel contra ipsas cartas aliquis sic rebellabat, quod per annositatera seu per leg-em tricenariam x in tempore pacis ad ipsum beneficiura sui senioris, aut ad partes domni Karoli regis perportare valebant. Sed in nullis modis se instituit ad hoc faciendum. Cum autera nullus homo hoc contradicere nec contendere voluit, ipsi missi per ipsas auctoritates scripturarum qute ibidem ostensae vel relectae fuerant, ipsum
Objicifur
S.
Mauronlo
prt^fcriiitio,
ted male.
episcopum revestire facerunt, ut omni tempore deinceps ipsam casam dicti sancti Victoris ipsam
villara
cum
suis
appendiciis
et
Testimoniaverunt Taurinus
interpositionem
habeat veudicatas. Sanctebertus per VicU&. Mouronlus.

f/iiiu
(11-
sacramenti, quod ipsa villa cala-
dius propria fuisset Nemphidii patricii quondam, et habuisset uxorem Adaltrudem, ex qua Imbuit
filios tres.
duo itnei
serunl iilim
/"iuiie
Irrrai
et
filii
Et quod ipse Nemphidius et Adaltrudes ipsam villam per cartulam cessionis ad
propriai
Nempliidii.
*
tarum inscribere
in publico, vel
coram bonis
sacer-
B dotibus atque illustribus persouis, sicut lex est roborata m, ostendit de ipsis chartis quas Antener
patricius
pott conutiif
ipsamcasamDei M*. delegassent. Et ipsi viderunt etcognitum habuerunt, quando Aiisemundus vicedominus per ordinationem Abbonis patricli quon-
Matris
malo ordine etiniquo ingeniodeipsa arca

:
de eo abolendo
frmlraueof.
hoc quas Gotricus et jara dicta Adaltrudis, vel quas alice plures personae ibidem condonaverant ad ipsam casam Dei, sanctae Marias vel gloriosissimo sancto Victori Massiliensi. Sed ipse abbas tunc temporis fuit Magnus, quando ipsas cartas, quas de Adaltrude Maurontus episcopus ibidem prEBsentavit, pro bono studio et pro bono ingenio in sua manica ipsa Adaltrudes absconsas habuit, quaudo ipsas alias cartas super altario ipso misit,
est cartas,
et ibi
S. Victoris abstraxerat et incendereordinavit
dam ad partes supradictse eeclesite descripsit, et ipsam villam per cousensum Abbonis patricii vel cessionem ad partes supradictse ecclesise habuit et
omnem
uarinus
inde casura recepit. Testimoniavit Transet
Amatus
;
sirailiter,
Venantius pre.sbyter
etVillarius; testimoniavit Hunoaldus et Theodoli-
nus
similiter
testimoniavit Christianus et Theudipraesentes
gilius.
Hi sunt qui
fuerunt
qiiorum
roborationes vel signacula subter tenentur inserta.
sacramentum dedit
et sic
juravit
plius exinde in tota Massilia cartse

illa
quod amnon adessentde

ipso
ActumestenimdieMercoris, viiikal.Martii.annoxit regnantedomino nostro Karolo indict. xi y. Comes Marcelliuus firmavit. Gedeon Corbinus Rcgnarius, Taurinus, Magnebertus, Sanctebertus 3 firma.
ratione sancti Victoris, nisi
quantum super
altario,
continebatur. Ei ipsas cartas, quse ibidem
ANNOTATA.
Digna, vulgo Digne, antiquissima civitas episcopalis, olim sub archiepiscopo Ebredunensi, nunc vero Aquensi. Agitur in hoc civitaie tis de Caladio villa aliarumque rerum rationerei sitas
a
fuerunt, Antener ipsas totas in sua prsesentia incendio concremare jussit. Et ipsas cartas quas
Adaltrudes ibidem in ipsa ecclesia in sua manica absconsas habuit, in arca sancti Victoris denuo
restituit n.
Jut S.
Et ipse episcopus jamscriptus ibidem
Mau-
tonlj jani
ognilHm u
Caroli
aliud judicium ostendit. Qualiter per ordinationem domni Karoli major. dom. cauciarios p suos missos
prtCcipUtV.
b Vel ex hac iina Noiitia placiti Dignensis con-
MarP
<]
teUimissis;
exinde jussit ad ipsam casam sancti Victoris revestire, quod ita confecit; sed quomodo per ipsas rivas vel contentiones quEe in Provincia fuerunt q,
ipsa casa Dei exinde devestita fuit et sicut alias res
ipsas, quse juste
Muraiorii ), Sismondi (-2) aliorumque, qui missos dominicos, raissos regios, misvellilur sententia
I
sos discurrentes, reg-ios legatos aliove yiomine anno 802 a Carolo Magno primimi instituios
ad
domnum regem Karolum r
trror lemporc
Caroli Maijni.
obting-ebant in alode, Antener adhaberet per ipsam misculationem s, seu et ipsam Caladium villam
visus fult de ipsa casa Dei abstrahisse. Sed cum ipsi missi ipsas auctoritates vidissent et relegere rogassent, sicomnes illos hominesingenuos, seipso
xstimant. Re quidem vera hac anno Carolus imperator insigne de Missis capitulare (3) edidit, cujus significationem Chronicum Moissiacence (4) Recordatus piissimus Karolus impeita explicat
:
rator in die sua de pauperibus, qui in universo imperio ejus erant et justitias pleniter habere non
pago Dig-nense quifuerunt et hoc cognitum habuerunt, ipsos per sacramentorum interpositionem
Testes dicunt
poteraut,
noluit de intra palatio suo pauperiores
vassos
suos
transmittere
:
ad justitias
faciendas
fuiue lenni
'^'uhenrficia-
jnrare fecerunt, ut omnem rei veritatem ipsorum exinde dicere deberent. Sic omnes sic affirmaverunt, quod ipsam pro beneficio Metrano, qui fuit
propter raunera sed eleg-it in regno suo archiepiscopos etreliquosepiscoposetabbates, cumducibus

et comitibus, qui jam opus non babebant super innocentesmuneraaccipere. iVon itaque novumerat institutum, sed pristini instituti reformatio, causis missorum avariiice resectis de qua ava.-
patriciusin Provinciapro causa Massiliensi, ipsam villam Caladium ipsius in beneficium cessisset, et in postmodum Abbo, patricius pro causa Massi-
ix, tom. (l)Disserlazioni sopralc ADticbilillalianc. diss.

Cti.
I.
pag.
(2) Hist. dcs Francaii, tom.
I,
r^S
^t*^ ^^^^ **'*"" '^^**-
(3)
Ap. D. Boutiuel, tom. V, pag. 638.
- (i) Ibid. pag.
79
cl 80.
ritiiB
372
tUCTOIt
DE
S.
MAURONTO EPISCOPO CONrESSORE.

(1),
ritia disseruit
lis
olim Johannes de Vita
nonnul-
ex
libris Carolinis locis adductis.
Antea vero
ewstitisse missos dominicos,
maxima pr^ditos
auctoritate, constat pite XVII et xxi (2),
capitulari anni 779, cacapitularis e(c prsefatione Aquisgranensis anni 789 (3) et ex alterius capitexi {i)et-s.xiib)etexplurimisaliis. Valesius (6)
ecc
septem assedisse, et Viemerius et Arimadis non nomina esse propria ; sed nescio quse vocabula deturpata. Sane non subscribunt ; comes prsesidere soiebat et scabini vuigo erant septem, ut ex
capitularibus Caroli Magni, e iege Langobardorum, ex capitulari addiio legi Salicx et ex ffinc-
maro
narrat ad
annum
748
synodo seu mallo Du-
rensi consiitiitwn fuisse a Pippino majore-domus ut per provincias miiterentur virt integerrimi
ostendit Cangius (20). e Videtur hicdupiex scabinorum genus designari. Et quidem in Capitulari Ludovici Pii anni ?>%1 similis distinctio fieri videtur, ubi capeie xxviu prceczpiiur habeat wi unusquisque comes vicarios et centenarios suos necnon et de frimis
qui omniitm querimonias audlrent et de rebus judicatis iitquirerent. Sane tunt gentis conventus ibidem celebratusest, et de ecclesiarumrestauratione et causis pauperum viduarumque et orpha-
scabineis suis tres aut quatuor
noiûm
tum
(7)
corrigendis justitiisque faciendis acsed missos dominicos quaquaversum

;
(21). Credibile est hos scahinos, ex nohilitate seu leudorum genere assumpios, a comiiibus seu missis dominicis per
neque iis locis qux ipse Valesius in Notitia Gallix ad verbum Duria indicat. Ce^Hius hujus c07isuetudinis vestigium demonstrat Valesius ad annum 57S ; quo quum
destinatos
nuspiam
lego
missaticum suum circumducios fuisse dum aiii ires aut quatuor scabini in singulis, ad quas 7nissi
;
adventarent, civitatihus etigerentur (22), consenita iiente populo aut eo saltem prxsente (23)
.-
ut pars scabinorum in judiciis ferendis

et consiiia paiatii,
meniem
.-
S. Grego7Hus Turonensis, postnarratam seditionem Lemovicensem, scripsisset (8) Unde multum molestus rex, dirig-eus de latere suo personas, im:
mensis damnis populum afflixit suppliciisque conterruit, morte multavit; animadveriit Valesius (9) B ibi primum mentionein fieri regiorum missorum Sptendidius exempium occurrit in controversia,
pars usus civitatum et consuetudines iocaies prohe perspecia haberent qu3e res eo erat utilior, quo magis scahinorum juris peritiacomitibus, uipote viris miliiaribus, auxilio et luciesset.
fBonlhomines seu probi homines mmc etiam preud'hommes seu prudhommes, judices seiecii
inter honestos cives.
annolio inter episcopos Aretinum et Senensem de quibusdam parochiis agitaia m qua Guntheramus notarius, missus excellentissimi domni
;
g Pieraque vetera monumenta

sancti
Victoris,
sanctse Marise et
Luitprandi regis
cum
episcopis Fesutano, Pisano,
Florentinoet Lucensi judex sedit (10). Hanc singularemiegationem ad singuiarem causam fuisse contendil Muratorius {U);verum dubitoanita sensurus fuisset, si animadvertissei primum testem ita coram Guntheramo, misso regio, depositionem suam au^picatum esse (12) Jau Ambrosio
.-
seu nude sanctae MarijB vocant ccenohium, quod postea solius sancti Victoris nomine appeliatum est. h Adaltrudis, reiicta seu vidua Nemphidii pavidetur facia ahbatissa, ni faiior, S. Salvaioris post ynariti mot^tem ; vocatur enim venerantissima. Donatio tamen facta erai a ma^Hio, uxore ei filiis, ui postea explicatur. Caladiud esi Coiniio (24j et de Foy (25) locus dicius C\ia.u&o\; Beisuncio (26) Chaudel, Genuitricii,
i
Misso DOMNO REGi de cBusa ista professionem
feci.
Muito iiaque satius documentorum penurix adscribemus nonplura hujus instituii repeririindicia.
num nomen
Chaudol, viculus parochige de
la Ja-
vie, tribus leucis

;
a Digna, ad euronotum
ac
si alii
(27).
c Ratiouesburguis
in ediiis scrihuntur rationes
k Beisuncius
brun).
(28) iia vertit
agri
siii
burguis ; quam vocem Mabilionius [\Z]putatmutandum in rationalibus Belsuncius (14) vero interpretatur quasi rationes significarent lites et burguis o^pirfa, ita ut illi meni judicesin burgis. Sed parum recte agitur quippe de raehimburgiis, ut animadvertit jam abhas de Foy (15). De vocis eiymo dixere complures; quorum nomina
;
esseni id Alpihus, alii in

flexiiis.
pago Ebredunensi [EmTextus obscurus et in uiramque partem
videapud Cangium
(16),
Eckhartum
[\1)
alios-
C que;sit satis novisse rache es5e causam, berg-en servare, ita ut causse servatores^mi rachimburg-ii. Eosdem eos habet ac bonos homines Eichhorn (18); eosdem ac scabinos Schitterus (19) judices fuisse
;
Charias Te\mqueTe,S3speinplacitisohviavox, quam charias judicum oculis subjicere, seu producere aui ostendere. m Lex de interitione chartarum, seu de renova tione dipiomaium, observaia a patricio, puhlice, coram honis sacerdoiibus atque iitustribus per- Y sonis, vaide noianda est. Censuii eniin Mahiitonius{2^d)etposteum B?êquigny (30) anie Carolum
1
nii aiiud indicat
Magnum
et
comitum assessores
res certa
saiis faciie con-
sentirem rachimburg-ios vocem genericam fuisse, ^MtPscabinos palatii e^scabinoscivitatum sewbonos
p7'ivata,nonpubiicaauctoritateinstrumenta renovata fuisse; sed quiahsec renovatio subiestse auctoritatis esset, principes adire pautaiim ac tutius visum esse.
Ex
iiio
iiaque ioco
homines complecteretur, d Ad calcem subscrihunt prxier Marcetiinum
Gedeonem, Regnarium et Cordinum (Hieronymus omiiiitur), Taurinus, Magnecomiiem,

bertus
et Sanctebertus Equidem arbitror Marceltinum comitem kuic placito preefuisse, reiiquos
.
siterror. manifestum esi illius loci sensus est hic viden Universi Antenerum patricium, quum forte arlicet
quam immanis
hiiraretur plerosque S. Vicioris agros dominicales esse, jussisse ut ahbas Magnus omchartas aitari itnponeret nes ccenohii sui
(18)Deulsche >""'lLy'"J lus legis ssHce, lil. Liii. nol. pag. 96. '"^" (19) t=l"^'*";""'" Hechls-geschichte, l iS, tom. I, pag. 1j2. Hecl A|'- i'-timicum. pas Umicum. paji 670 - (20) GloNSflnum. vo S...^..h,m.., (.il) v (22) Vule Ungu Glossauuni. BoiHiuot. loin. VI, pag i5(i. opeir. ISouGu.zol
(I) At.u.nni.
(21
Benevfnt. lom.
(h)!hi(l. (Mlh.d.
II. disserl. yii.
Ap. D k.uuet, U.m. V.
It.id. Ibid. i)a<-e
i.aR.
617.
I..C
cilcil.
(7) Atmal. Meleiis. ny. PcrU. Moi.umenia German. pag- 350. - (8) Hisl. Fii.rir. lih. v, caj.. 2'J. up D. Bouquel, lom. 1. pag. 105. (9] Rerum. Francie. iib. x loiii M. i.>!Jg 251. (10) Anliqutlales llulifc. ili^serlRl. lssvi, loui. VI, col. 367 nse()(|. - (12) Ibid. dis^crt. (II) Ihiil. dist.crl- i\, loiii l, col. 435. (13) Annal. BencJ. ud. an. 7^0. niim. ismv, tom. VI, cnl ^71. (I4)Hi8loiredcs e\ei|nes du Maiseille. liv iv, 8 lom II. pag. 23ti (15) Noiite des diplumes. lom. I, pag. 174 lom. I, pag. 298. (17) Pac(lli) Glossanum med. cl iiif. latmil. \o fiac/iim6a pui.
b7S
I.
miL.mO itag.OSO
ifii (fi)
DDg. 488 cl 489. liW. {i) Iir, rcbuii Fiaucids. rrbuii Fiaucicis. l. III, De
(5) Ibid. i.i.g
lom.
S.t'<..u.
^cfu-vtn. Coi.vcrsalion. lom X. pag i/0. VI. pag. (U) Aii.ial. eccliSs. Franc. ad. an 780, num. 19, lom. Histoire 173 (26) 183 l2ii) Nolice dcs diplumcs, lom I, pyg. (27) Diclionn. oniverdes (^vequis dc Marseillc, lom I, pag 296. {iJ) (28) llisl. I.mi. I, pug. 290. Frai.ee, Vo Ch.udU. scl de Charlffi, (30) Diplon.ala, Dc rc diplomal. hh. i. cap ii, pag. 27. prolegomena, pag. ccxx. etc. ad rcs francicas speclantes, tora. I,
(25)
Vide Mably.
la
U!.jiiouaict,
ê;ii.
diction.uirc de
Adaltrudem
'
DIE VIGKSIMA PEIMA OCTOBRIS.
878
et
quas ipse dein examinaret huic negoiio interfuiise Adaltrudemy eamque (ut vidit diploma quo Caladium aliosque agros Victorinis concesserat)
;
pro campis dominicalibus

attributas.
indiscrinatim regi
tiii'iiii>i>
V.
l{
abscondisse in larga qua moniales utebantur manica. Credibile id ab ahbate Magno eeque ignoratum fuisse ac a patricio Anienero. Certe Magnus, adactus ad confir' mandum juramento nulias alias penes se nec in
id sagaci
et
manu sustulisse
t Cangius, de hoc vicedomino Massiiiensi agens: Vicedominus, inquit (3), dictus quoudam Massi-
lieusis judex,.quisubpatricioproviQci8BJusdicebat,
a quo ad eumdera patricium provocabatur. Rsec ipse ex Guesnajo (4), instituiionem vicedomino-
rum Massiiiensium CaroloMagno tribuenie.Certe

Anseniundus, Abbonipairicio coxvus, Carolo rege antiquior. Neque in hac chartajudex inferior
fuisse legitur, sed noiarii potius explesse partes. V Politicum pro polyptycho, vuigo Pouille, seu
civitaie esse charias,

fecit.
invocato Dei nomine, id
Postea Adaltrudis absconsam chartam restituit; quee inarca seu tabulato S. Victoris iterum
inclusa
est.
p De hoc ipso loco sententiam
jam
dixit CaU'
catalogo
gius (1), arbitraius legendum causarios, scilicet qui causas clijudicant; sed nuspiam reperio judices
reliqua producia
bonorum et jurium monasterii. Hsec et secundum juris romani prsescrinomine
piiones, quibus siatuiiur instrumeatorum
umquam causarios dictos {2). Nonne hi cauciarii seu causarii, qui Massiliie, quum hxc anno 737
Mauronto erepta
Caroli Martelli causas esi agerent seu procuratores essent? Cceierum, quum missorum dominicorum normamjudices haberent
,
ea omnia accipienda esse.quibus causa instrui possit; et ideo tam testimonia qnam personas instrumento-
rum
(6)
etprocuratores, res eodem fere recidit. q Qu^ fuerint hcB rixae et conteniiones non tiquei. An Mauronti fautorum molttiones? V Indigiiaiur Carolus Magnus, anno 768 Pro-
loco haberi (5). Aiia multa ejusdem generis omittenda videntur. X LextricenariapeWmeiarfprEBscriptionem. Roc iierum capui ex lege civili deprompium. Sermo hic tantum fii de praescriptione triginta annorum non vero quadraginta quoniam posiea tantum id privilegium domibus religiosis conces,
,
vinciam adeptus.
sum
est
(7).
6 Miscuiaiio seu mixtura, de qua in legibus mulia siatuuniur, non ad res immobiles pertinet; verum hic indicai heec vox missis Caroli Magni Galadium aliasque villas, olim ab Antenero quo-
y De
his indiciis temporis dictum est supra

3, 4, 5, 6.
numm.
z
Hieronymum
d.
hinc abesse monuimus ad
lit-
teram
cumque
tituio
occupatas, omnes habitas fuisse
Ca-ifrin' ins. (2) Cfr. Uiid. vo Cimsar\u. (1) Glossarium, (i) Aiinal. Massil ad bii. 768. nuni 6, (3) Ibiil. \- ViifdomiiiHt. {Q)Cod. lib. iv. iK)Dige3l. Iib. xxii, til. iv, tup. i. pag. 242.
tit,
XII
num. 200, lom.
(7] Crr Eidihnrn, DiîiUcheSlaats und Accbtsgcscbiclile, [, pn-;, 452 ct 435.
DE
S.
UNNI ARCHIEPISCOPO
HAMBURGI ET CORBEJ^
IN
SAXOmA
V
D.
(1
COMMEIVXAKÎUS HISTORICUS
L
4NN0
CUJtXXVI.
S.
S.
Unnis
cultus,
miracula
et
reliquiae.
Acta deperdita.
Unnis, qui et Unnis, TJnno, Wimo,
Wymo,
Unni, Ucet
notlro
trpius jn
ojDers
Vuimo, Guimo et Wiuos dictus legitur, et equem Index Bremensis, (de quo inferius num. 17 et 19 plura dicentur) Bran vel Unnonen
Hremensis episcopi, qui Gothis verbum Dei exUmv/io '"?''' prtedicavit. Hinc eadem aut sirailis memoria asWaiassero in posteriores ediiiones sumpia est a
nis,
SUR,
jam his in opere nostro inier prseiermissos Apriiis, qua collocatus fuit; prius ad diem 15 Antverpiensi ordiejus nomen in Kaiendario Ms.
vocat,
Martyrologii, quod Ven. Canisio t7'ibui soiet a Wione in Ligno VitcB (3); a Ferrario in Caialogo Generali Sanciorum; a Menardo in MatHyrologio Mo7iastico ; a Buceiino in Menologio Benedictino
;
nis S. Benedicti
dein ad 15 Ferrarius in generali Catalogo Sepiembris, qua Sanctorum ejus laudabat nomen (i); quin etiam
memorabatur
(1),
et
et
a Casteliano, qm, ut
soiitus est venerabiles voca-
hoc posteriori loco visus
et
decessoribus cultum
ecciesiasticum non habuisse, nec proin ullo wnquam tempore ejus gesta inter Acta Sanctorum dubitandum iliusiranda. Verum minus recte annis ante ceteherrima enim non est quin centum decreta aiiquot Urbani VIII de cultu Sanctorum
:
re eos sanctos aut beatos confessores de quibus titulo officium ecclesiasticum non fit, eo quoqiie Unnim. Aiios omitto. donavit S. 3 Aiiud cultus indicium repetitur ex appel- ex muio Suuctiocu(oxi iaiione Sancti seu Beati, cadente (ut ajunt) in
personam, non autem in mores

ita ut Sancti seu Beati titulus
et
piam vitam;
et ratio-
modum
nem
prxnominis habeat
quse iaus ab exeunte
'\xUnm
fuerint. ecciesiastici honores ei concessi nomeninseruit Molanus, inprimasua lamm 2 Ejus

die {21 OctoUsuardi editione, scribens Eodem Wimonis. Bremensis episcopi, qui Bircae bris) B.
:
saitem sseculo xi sancto Unni dari ccepisse videtur.Etenim Adamus Bremensis ,qui hoccevo/toruit,
Anftuil eccfe-
nuncupat eum libro
Gestorum Rammabur-
iiiiHicnm, u(
archiepigensis ecclesise pontificum beatissimum
quiescit; in reliquis editionibus

U) Acla SS.
lon..
Bircs, B.
(2)
Wimo-
H Ap"!.
P^g.
571.
lUA. lom. V, Scpt.
p^g
i.
(5)
L.gnm
Vila=. lib.
.i.,
to-. H,
pafi-
3.
scopum
374
tCCTOIE
BE
S.
UNNI HAMBURGENSI ARCHIEPISCOPO.

Wynonem nuncupat, non
eadem ettam
6
insula,
V. D.B.
scopum nostrum Unnium (1), confessorem Dei (2), seu Domini (3), athletam Dei (4), evang-elistam Dei, (5), eanctum Dei (6), sanctum patrem Unnim (7) etc. In scholiis autem, quee ad librum iv seu ad descriptionem insularum Aquilonis adjecisse videtur ipsemet, de Birca ita $c?nbit (8) Ibi in Birca est portus sancti Ansg-arii et tumulus
:
aliter loquitur (19)

in
infinitia
lu
fer-
m^wien^, tandem
Domino quievit
pene
in vita quam post tur coruscasse miraculis.
mortem
deris,
Atque ejus testimonium tanlo majoris est ponquod utrobique, in Chronico et Annalibus
manifesto videatur
S.
ita loquitur ut
Unnis seu
fiancti
Unni archiepiscopi familiare, inquam, hos

nostrffi sedis
pitium
confessorum.
Hxc scholio
132,-
Wynonis Vitamprcf> manibus habuisse. Postrecitata enim verba subdit in Annalibus Hujus san:
de primo Adatwardi junioris Sictunensis seu Scarensis episcopi in

et inferius scholio 138, ubi
Sueciam ing^êssu (9) Tunc etiam, inquit, occasione itineris divertit (Adalwardus) Bircam, quas
:
nunc
civitatis vix
solitudinem redacta esl, ita ut vestig-ia appareant quare nec tumulus sancti Unni archiepiscopi inveniri potuit pertinent hxc
in
: :
comes pememorati coenobii (Corbegensis) monachus, in omni varietate scripturarum doctissimus, qui mortuo in Gothia sancto Wynone, ad Corbejam reversus, vitara, peregrinareg-rinatiouis
fuit
ctissimi praesulis
Wymonis
discipulus et
Sig-ebertus,
tionem et miracula ejus, g-emino descripsiteloquio,

videlicet prosa simul et metro,
mque
ttunc
ad annum 10G4 (10), vel 1070 (11). 4 Chro7ncum breve Bremense, quod ejusdem
ac
scholasticus xtatis fere est, similiter sancti appellatione Bremensem nostrum prs:su-
nulla edidit, quibus sui
memoriam
Alia insuper nonimmortalitati
eidaio,
Adamus
lem exornat quod quum non fecisset constanter chronographus, librarius ille, qui apographum
;
consecravit. Aliqui interpretanturilla verba quasi Sigebertus Vitam S. Unnis scripsisset partim carminibus, partim soiuta oratione aiiqui quasi duas composuisset Vitas ita ut S. Unnis idem fa;
eccaravit
Petri Olai Minoritse
et
midtis
locis
ctus esset honorqui S. Ansgario cessit et tot aliis: quas posterior sencentia multo probabiiior.
7
secundu7n
Adamum Bremensem
Eccum
auxit, iiiseruit
(12)
:
Verum
h<cc
E momenti minimi, quum nuiia qmd oput

tiujic ei(
alicubi sancti prasnomen.
[Sanctus]
Unni [pallium suscepit a papa Joanne, ferulam a Conrado reg-e;] sedit annos 16, menses undecim, dies 17. Conradus rex obiit hujus [pontificis] anno primo... Sanctus Unni archiepiscopus Danos et Nortmannos Evang-elizando apud Bircam obiit. Uncinis inclusa additamenta sunt apographi Petri Olai. Martenius idem Chronicum ex codice Bodecensi edidit et multis conspurcavit mendis. Legitur ibi Sanctus Vinri (13). Similiter Adamus Trazigerus, medio sasculo xvi syndicus Hamburgensis, in vernaculo suo Hamburgensi Chronico
(14)
amplius sit spes alterutram adipiscendi Vitam quod enim habebat Trithemius apographum vel
deperditum.
cum
reiiquis
summi
mortem dissipatum
vel
hujus viri iibris brevi post cum documentis Hirsau-
giensibus incendio periisse censendum est in Blumeneggx castro, quo fremeniibus adiêrsus catholicos protestantium armis delata erayit (20). Neque meiiora fata codicis Corbejensis, qui forte jam
pridem ante saeculi xvi et xvii religiosa beiia absumpius erat. Sane hoe 3evo, quum in Germania
muita
bejensis,
qucBstio fuerit de sinceritate Chronici Corquod in annotatis ad T^âditiones Cor-
vocat
eum
&K Unni;
ei
Staphorst
(15)
Unuonem
Jure itaque doctissimus in rebus sepientrionalibus Messenius eum jam beatum jam sanctura (16) appetlare perrexit; similiter Mathias Joannes Beehr, Mecleburgensis historicus (17), Reatum eum vocat seepius quos et Wilmans, indicis tom. VII Monwnentorum Pertzii auctor, nuperius imitatus est. ex tepulcri 5 Aliquem cidtum S. Unni reiiquiis statim posf honore et mi mortem collatum fuisseprobabiieest. Quum enim raculit conin media Suecia diem obiisset, discipuli ejus ca$Cal. put separarunt a trunco, quod Bre^nam reportaC re7it et decenti honore conderent in ecciesia sancti Petri coram altari. Supra audivimus ex Adamo Bremensi Adalwardum, Sigtunensem episcopum, divertisse Bircam ut sancti Unnis sepuicrum visitaret quod quidem iîter media civitatis rudera
; :
sacerdotera seu den Heilig:en.
bejenses saepius ciiavit Faiken, nii omissum est ut qui libri Mss. exstarent olim Corbejx innotesceret
nis
;
quumque
in
iiio
Chronico parenies
S.
Ua-
nomine designarentur, singuiaris erai
raiio
ob
quam
de hujus sancti Vita cogitareiur : at ne
hilum quidem de Sigiberii Corbejensis operibus detectum est (21). Cccterum omnem operam impendimus ut, sicubi lateret, ejus ad nos veniret
notitia ; quoniain quanii esset pretii si historia antiqua S. Unnis Vitis SS Ansgarii et Remberti aiiorumque septentrionis apostoiicorum virorum
accederet, inteliigitur facilius quam quis umquam dixerit.

8
mus
Verum ex hoc diverticuto ad S. Unnis redeareiiquias, quartumpro ejuscultu stahiliendo
eertiis csl eu/[\ii reliijuia-
non
invenii; sed sids inquisitionibus testis nobis est piam de eo tumulo apud Saxones superfuisse
: T^Hihemius enim in Chronico Hirsaugiensimejiiionem instiiuit miraculorum, qum Bircse ad ejus tumbam facta sunt:
argumenium. Posteriori Scecuii xiv parte Bodo, comes Pyrmonianus et Corbejce novx abbas sli, in mandaiis dedii Conrado seu Wiiheimo a Ptettenberg, prseposito Eresburgensi, Lipsanogra-
t-im
S. fiinis
in Corbfja
Nov-
memoriam. Nec miruyn
phiam
ritum
conscribere, qu(e
ei
ei
ostensionis caperet
Wyno, inquii
(IS),
monachus Corbejeusis
in
Saxonia
nostri ordiuis, vir doctus et sanctus, in archiepiscopum electus praefuit annis octodecim; qui postea
reliquiarum Corbejensium catalogum, Atque hinc constat S. Unnis reiiquias oiim CorbejcB cuitas fuisse. Re quidem vera dum strenue starent Corbejte monachi pro
retigione catholica
,
quam
rnajores
per
uni-
pro Dei amore Gothiam ing-ressus,
illis
bum
Dei
prEedicavit
et
pobt
populip veraliquot annos
mortuus et sepultus, multis miraculis coruscavit. In Annaiibus in quibus eum bis sanctum Wynonem, seme^ sanctissimura praesulem
ibidem
,
Saxoniam propagarant, dumque omnes in his pariibus novorwn magistrorum conaius tanta retwiderent feiicitate ut hunc muversain
oliin
(1)
pay
cit.
iil.
Mcssciiius, Secoiidm (H) lUiyztlins, Episcopia huiogotbicu, loiu pag. (12) Ap. PeiU. VII, gag. 391. (15) Ampliss. Colleci. (14) Weslplmlen. Kcr. Germiiiiic. lom. lom. V.col. col. 1270. (Vo) ilamburgificheu KircbeugcschithtcD, lom. IU^
37().
Ap. Perlz, Monum. Germoii. tom. VII. pag. 504. - (o) Ibid. |iag 505. ({) Ibid pag cd. (ii)
(li)
png. oOi. (y)Ibid. pag. oS).

Ibiil.
(iO.
(7) ll.id,
pag. 5Ua.
rum non trasierit Lutheri doctrina ; fugere ssepius cum sacris suis cimeiiis eaque tandem amiserunt pleraque, expugnato ab Austriacis anno l6S^vicinoHoxaria oppido, in quo cum reliquaprey55. (Ki) Scondm IHuslrata. lom. IX, pDg 8 el K!), (17) MecleLuigic. lib. i. cup. i. col. 60 el (il. {MS) Chmnicum Hirsauj;icnse. ad an. 90t), Opp. hist. edit. 1601, parl. ii, pag. -U. (19) Annales Ihrsougienses ad nn 900, tom. I. ps- HC. edit. KiilO.
p8g.
(2) Ibid.
Iltid.
(8) Ibid.
pag. pag.
Reium
(10)
illuslr. lora.
I,
IX, pag.
l(iB.
loni.
tiOi.
.\\}.
(iJO) Annalcs Uirspiig. pitef. png. v. (21) Cfr. Wigand. Die Corvcyseben Gcschichlsnuellen. Ein Kachtrag zur krUiichen Pru-
II,
fuiig des
Chronicum Corbeieusc,
Ittil.
tiosa
DI VIGESIMA PRIMA OCTOBRIS.

quin etiam perierunt in hac strage aut saltem non fuerunt
tiosa suppellectile depositcB fuerant
(1)
;
378
(10)
;
bejx, edito a
ilte
Meibomio
sed forte idem est ac
kDCTOII
redditse reliquicV S. Unnis.

sseculo XIV,
Verum
ut
diximus
qui sub Fotcmaro, Bovonis successore, ibidetn vcoatur Brun episcopns. Porro iita apostoiicorum
V. D. B.
eas in serinio S. Severini {quod vocabant) servatas fuisse et cum reliquis in festo S. Viti quotannis ostensas fuisse ipse locuples testis est ; et ne quis suspicetur eos forte alius esse sancti, conjungitur S. Unnis
quum Plettenhergius scriberet,
virorum schoia
et veteris Corbejx in Picardia Colonia prius in Hethe anno 815, dein in alio ioco anno 822 a Ludovico Pio iedificata fuit in ea Saxoniseparte qu<v deinceps Westphalia dictaest.
Primus superior fuit Adalardus,
aliits
a S. Ada-
nomen cum
decessore suo in sede Bremensi S. Adelgario his verhis (2) De S. Unni et Adelârio, necnon de sepulcro Domini. Adeoque licet S. Unnis cuttus nunc perierit, neque umguam late
:
lardo abbate Corbejx Veteris ; secundus Warinus; iertius Adaigarius; quartus Tancmarus; quintus Avo; sextus Bovo I; septimus Godescaicus, qui io-
cum fecit Bovonill;

(11)
diffusus fuisse videatur, exstitit tamen certo certius
de quo pauio supra: qucV ideo notamur, quod videamusetiamnumaquibusdam
centum et plurzbus antequam Urbanus VIII dec?'eta sua conderet annis.
utiHusque Corbejse abbates inter se confundi, Crevit pauiatim Coibeja Nova seu Saxonica quam
piurimum
$
B
Parenles
S.
II.
S. Unnis parentes, monachatus
Corbejensis, episcopatus adeptio.
llunis
ignoli;
Xn Chronico Corbejensi, quod alii a Falkio fuisse suppositum, Paulus vero Wigand (3) multo verisimitius a Paullinio medico et historico Corbejensi partim e lihris cotlectum, partim cerebro confictum autumat, dicitur S. Unni nobilibus parentibus procreatus, patre scilicetFolchardo et matre Suanehor g. Nominahasc inTraditionibus Corbejensibus {4) leguniur ; sednitsuadet eos fuisseS. Unnisparentes quin etiam ipse Falkius {5) Folchardum, maritum Suanebergep, qui in Traditionibus illis memoratur, fratremfacit Waltonis abbatis eumque cum uxore Suaneborg sxculo xi adscribit, centum annis post S. Unnis obitum. In schemate comitum de Schartfeid et Lutterberg, cui et prius illud par inseritur, apparet aiierum matrimonium qui Foichardus III et uxor ejus Suaneberg appeiiantur {&), Id desumptu?n partim extraditione ccciv (7), in qua Folchardus et fiiius ejus Foichardus leguntur nuiia vero Suanebergce fit mentio. Dedit hanc muiierem Chronicum Corbejense suppositium, sestimante Faikio Foichardum fiiium, de quo in traditione illa agitur, eumdem
;
-.
auctoritate, opibus et agris, Per iniseriam tamen temporum passa aliquando immani modo. Nuiius rem magis restituit quam beiticosissimus Christophorus Bernardus Van Qaleny episcopus Monasteriensis, quem sibi abbatem crearant Corbejenses, militari fovis non minus
egentes auxiiio adversus vicinos protestantes, quam domi abhatiali regimine ad disciplinam revocandam et dissipaia recuperanda bona. Anno 1794 Pius papa VI Corbejam Novam in episcopa-
tum
erexit
ast quo surrexerat aitius, eo brevi
post proiapsa est profundius. Anno nempe 1H03 Arausiacensibus principibus data est, quadriennio post novo Westphaiico regno adjecta, et anno 1815 attributa Borvssorum regi; ita tamen ut
feudaiijure eam teneret Amadeus Victor Rothenburgensis princeps nunc sedes principum de Hohenlohe-Bartenstein-Schiltings-Fiirst. Monas :
decanus sciiicet et decem capilidares, Paderbornensi capitulo adjunctisunt; sedes vacux

terii incolse,
reiictee {]2).
1
1
S. Ansgarii tempore, paucisante
medium sse;
S.
cuium xiannis (13), Bremensis episcopatus additus fuerat Hamburgensi archiepiscopatui unde
Unni miVo modo ad uiitepiscopa-
10
tiii
siepiusortiecum archiepisocpo Coloniensi difficut- geiisem et antea jacebat Bremeniem tates, intra cujus provinciam Bremensis dioecesis. Perstitit nihiiominus con- firoiiioius ab
junctio, ita
Uambur-
esse acmaritumSuaneberghx etpatrem.S.JJriTiis, de quo in Chronico : ita ut nii aliud hic habeamics
tamen ut a?-chiepiscopaiis dignitas anno 1323 Bremam transiata
titulus et
Adamo
ralur;
n(ir-
sint {H)
quam figmenta et temeras conjecturas. Et quidem

ipse Faikius
tamparui
fecit
hoc loco Corbejense
quwn antea Brema conseretur episcopatus, Hamburgum archiepiscopatus sub uno pas'
adeoqueut,
toraii pedo, partes deinceps inversce sint;donec pa-
Chronicum, ut inter Folchardi sui III et uxoris Suaneberg fiiios non numerarit S. Unnim, sed mera suspicione {ut fatetur ipsemet (8)) soium Burchardum. Hinc coiiigit Pauius Wigand Faikio tribui
non posse Corbejensis Chronici
fictio-
Westphaiicx iegihus regi Suecise attributa fuetamen rerum ordo stabiiem non fuisse omnes norunt. Miro modo ad iiias infuias venisse quam vere S. Unnim narrat Adamus Bremensis
cis
re-.quem,
nem ; quam sententiam multis aliis ejusdem generis exempiis futcit. Sed his nobis non inhserendum: id unum satis nobis est Corbejensi Chronico, S. Unnis parentes prodenti, fidem non esse adhibendam, et in Traditionibus Corbejensibus nii
A' momcltus
in
Memoriae, inquit (15), traditum est a fatribus, cum Reg-inwardus transisset, Leidradum. Bremensis chori prffipositum, a eleid faciat, disceptari potest
;
Corbeja
'Voua, cujns
fala pauris iluulur;
profecto deeisdem memorari. 10 Aiiquanto ante ssecuii ix finem natiim esse S. Unnim manifestum est in Corbejam Novam se transtuiisse ibique vestem induisse monasticam, dum Bovo II seu Junior illi asceterio prxsideret, probabile est: Bovo enim anno 900 abbas ordinatus estetanno 916 vita functus (9). S. Unnis tamen
;
ro et populo electum. Qui, hoc Unni pro capeliano utens, ad curiara venit. Rex autem Conradus, divino (ut creditur) Spiritu attlatus, contempta Leidradi
specie, parvulo Unni,
quem
retro stare conapexerat,
virg-am pastolarem obtulit. Adqusc imprimis animadvertendum est hiec non ex certis fontibus , sed
ex narraniiunctdis canonicorum Bremensium, centum et quinquaginta annis S. UnnJs electione

posterioribus, perhiberi.
Deindequum
deinvesti-
nomen, nec sub forma Unuonis, nec sub forma Wimonis aut alia simiii appai-et in Chronico Corbejensi seu potius Cataiogo fratrum novas Corvarior. mnnasle(l)lbid. f.sg. 22 cl 23 Paulini Disiertat. historite (ii) Ap. pug. 131 ; Falke. Trudjliones Coibcjenses, fjag. 758. Lipsunogiaphiam 1'iellenbcr^n, Patiiiiiuni, Uisscrlalio x.n (.onluiens etc (ifi-tb/ (5| Dic l.orvpysihcn GcstbiihlsqUL-lkn. P8R 129 7a7;-tti)niid.57 ci47ct 707. -((i)lbi.l. pag. 081.
rior.
tura per virgam pastoraiem seu bacuium ibi fiat sermo, voiunt hxc non convenire cum hujus sevi moribus, quandoquidem hunc usum seu abusum
(12) Cfi- Kn.n, Inc. cil. ; Adficn rium gontiiim apnstolo. pag. 7U. Wigatiil. Op. cil. cic. Gnibfil, Diclionn dc G*ogr. vo Kutvei Kir(13)tfr. Ilcnsibenius. lom. i, Fehrnaiii, pog 592 , Miinlcr, chengcschjcbie von Uancmark und NorweKCn, lom. I. paK ^"!. cl IlamhurKische KirchenReMtiicblc, pug .>8 el o9 : ; .Stupliofst. *p(lil crmcc BBroiui K.afl. Op. cit. pag 52 et :>.>, elc. (H) Cfr. I'uglu*, (l^) Ap. Ferlz, tora VII, pag. 305ad an. lUt3, num. 2.
;
P8K
(7)lbid
pag,540 -(8)lbid,p3 (iU8. - (9) Anuales Obcjinses, {lU)Heium Gcrmiuiic. tom. I pug. ap. IVlz, lom lll.pag. i. 757. _(ll)Cfr. Frid. Car. K.rall, Narratio de Ansgano Aquiloua-
Ottonis
376
DCTORI
DE
S.
UNNI HAMBURGENSI ARCHrEPISCOPO.

die obitus seu depositionis decessoris, adeoque ut regio commendationis (quod ajunt) juri exercen-
V. D. B.
Ottonis I seu statuunt (1).

12 Tertio,
Magni temporibus primo ortum esse

certum
est
quiede
iiive-
ttilufa per
biiciilHtn ibi
traduntur,
Bremenses, quemadmo(2) ex Vita S. Ottonis Bambergensis, adhxsisse Henrico irnperatori, dum flagraret de investiturisbellum quin etiam ab eis sc7îpta antiquapartium studio interpolata
dum
ostendit Henschenius
do nec locus, nec tempus esset ; quejnadmodum exemplis ostendemus inferius ; verumtamen regius assensus [de jure an de more non qusero) prius expetebatur quam consecratio fieret ; quse
res pro archiepiscopis Hamburgensibus ea erat pronior, quod Gregorius papa IV eorum conse-
fuisse argumentum
;
est
Chronicum Bremense
Breve quod quum ante illajurgia conditum esset

etnil de investituris haberet, postea alterafacta est editio, in qua, exordio ducto a S. Remberto,
crationem, donec consecrautium numerus augêretur ex g-entibus, seu donec suffraganeos haberent
Hamburgenses archiepiscopi,
1
saerEe palatiDse pro-
appositum est a quibus Romanis pontificibus pallium et a quibus regibus aut imperatoribus ferulam seu baculum pastoralem accepissent (3). Atque, Henschenio (4) arbitro, hoc interpolationum genere vacua non est S. Remsingulis episcopis
berti Vita, qualis
videntisB interim commiserat(7j.

5
Porro, jam ante Ottonis Magni tempora abu-
"' S. Vdolrici
sos esse imperatores Ge^^manise hac assentiendi licentia ex Vita S. Udalrici Augustani episcopi
(ia
Bmt.
ad nos pervenit
licct alitersta-
tuatvirderebus historicis egregie meritus, Georgius Pertzius (5). Adeoque notabile est diios illos maximos viros iisdejn dimicare armis, videlicet Adami Bremensis auctoritate, Henscheyiim ut ostendat hsec Vitae S. Susceptus ab eo {Ludovico Pio) honorifice, cum pontiticalis baculi juxta morem commendatione episcopatus est sortitus domi-
7nanifestum est. Hujus enim electionem,qux anno 9Mperfectaest,sexennio post electionem S. Unnis, ita declarat Gerha?^dus biographus (8) Defuncto
.-
Hiltine episcopo, mactiinationenepotissui Hurchardi ducis et aliorum propinquorntn suorum, Heinrico reg-i praesentatus, ejusque sublimitati nota facta est
decessio episcopi, supplicatumque est ut prsefato domino Oudalrico episcopalis potestas ab eo concederetur. Kes vero intuens herilitatem statur illius et comperiens doctriuEe suse scientiam, petitioni
niun) esse intrusa; Petzius ut contendat ea esse genuina. Heyischenii argumentatio est hujusmodi haec verba nondum exstitisse in S. Remberti Vita, quum Adamus scriberet; ergo fuisse postea addita; quod autem ibidem nondnm exstarent, testem esse ipsum Adamum scribentem lib. \, cap. 32 Pallium Rembertus pontificale suscepit a papa Nicolao, ferulam pastoralem a cgesare Luthewico, sicut in privileg"iis dig-nosci potest. Qute autem sequuntur es Vita ejus excepta sunt, quasi priora in Vita non legerentur, postea intrusa. Stringere videtur argumentum verimtamen id solvere dignatus non est cl. v. Pertzius. satis habens monuisse Adami dicta inservire posse refutando Hen: : ;
manus eum
ravit.
eorum assensum praebens, reg-io more in accepit munereque pontificatus honoHis vero ita peractis, hihiri animo de reg-e
revertentes, et ad
dum
Augustam perveuientes, secunregis edictum potestativa manu vestituram
episcopntus sibi perfecerunt. Succedente vero tempore nativitatis Domini, in die solemnitatis Innocentum, consuetudinario ritu ordinatio ejus peracta est.
Prsecessisse electionern alius episcopi, a clero et populo Augustano factam, atque hanc omissam fuisse a biographo, quod irritam eam fecisset HenricusAuceps, mihi quidem, illorum temporum usus consideranti, indubium est adeo ut nil in hac narraiione videam quod magnopere a S. Unnis electione discrepet, prout eam narrat Adamus : nisi quod S. Udalricus non legitur investitus db imperatore, sed ab eo tantum in manus acceptus, inseriis scilicet ^yianihus suis inter manus imperatorias, hominii prsestandi causa. At, quseso,
:
scheno, nulla ratione probabili subuixo.
A^m
gwo-
que argumenta subtexuit Henschenzus; qude apud
eum
tioii
videsis.
videnlu}
varu
Quarto demum illa de Leidrado et S. Unni narratiuncula eo minoris videtur ponderis, guo
13
ipse Adamus in referendis singulorum episcoporum investituris sotitce suae gravitatis ohlivisci videtur. Ejus enim mos est indicare unde singula fere adjuncta hauriat, nisi fontes in propatulo sint ; numquam vero monet ubi legerit
magis
cum
nonne longius probabilius est similiter actum S. Unni, quam eum prxter consuetudinem
haculo investitum
?
archiepiscopos Hambwrgenses post
S Ansaarium
.
omnesbaculofuisseinvestitos-msiquodfahissi-
TlT nu i ^ ^*^" <^nronoIogl86

k*
BremenSlUm
r>
et
C me dixerit
in privzlegiis reperiri S. Rembertum a Ludovico cassatêferulampastoralemsuscepisse, Adeo ut supposuisse videatur cunctos illos episcopos perverso illo modo fuisse institutos ; a quo au-
Hamburgensium praesulum
cultates.
diffi-
tem id factum
rrhijua vero
iltinn
fuerit,
ex imperatorum regumque
Jam si quseratur quo hsec facta sint tempore, in

intricaiissimam deducimur causam. Non enim quxri potest quando S. Unnis episcopatus incohatus fuerit, nec quo anno desierit, quin simul decessorum et successorum anni in controversiam
Chronologia
liiein.el
Bam-
annis conjectura deduxisse.

Rvi
fiio-
bntg. prxiMlumltirhata.
iih}iK
roniona
equidem non ausim omnem illi canonicorum Brem.ensiumnarrationi fidem abrogare sed eampartem accipiendam arbitror quae cmn illius sevi et consuetudini;
14 Licet
autem
hasc ita habeant,
hus conveniat aut saltem ab iisdem non abhorrcat omnino. Leidradi porro electio utibidem narratur, factaest
scilicet
secundum cap.
(6),
3 Capiiularis Aquis-
Adami Bremensis quoque auctoritas in discrimen vocatur quid Chronicum Breve Bremense valeat dispiciendum est et multa alia exsurgunt dubia. Quum tamen ejuscemodi labores effugere non soleamus, hic quoque aliquid tenDeniant.
;
granensis anni 817

episcopi
quo prxcipiehatur ut
tandum
17
est.
CotKfll'1"'
electionem cleri et populi secundum statuta canonum de propria dioecesi... eligerentur atque id edicium sgeculo x iia obser;
per
Ante omnia oculos in fontes feramus oportet. AdamusBretnenszs ssepe utitur scriptiuncula,quam
Corbfjen*"'
^'^''' ÎID iiiiw
Compotum
vabatur passim in Germania ui

(i) Nolalis
electio fieret in
Lappenbergius
VII, psg.
(S)
Corbeja delatum appellai {9].^stzmat (10), laudatissimus Adami editor
cata,,, c.l
logut
Alcxaoder. Hisi. ccles. skc. xi ci xii, Diss. vi de incl siqq, Mcibomius. de .lurc invcsi, enisc. 111. It,-i Getman png 170 el sciiri. Quo cum cfr. De Marcn, de Ciiiicord. SriccidoUi el impeiUu lil> viii cap XII cl seqt]. tom. II, pag. 3:'4, el seqq. - (2) Act SS. Inm 1. Februani, pag. 537. (3) Cfr. edilio Lappcnbergii, ap, Perlz, lom.
TGSlil.
tom VII, pag. 271 pcr vim adcmpUi, lom.
590
et
seqq.
(4)Act. SS. tom.
Fcbinarii, pag. K57.
Noniim, Gerinan. iiim II. pag.76(-- (ti) Ap. Periz. Lfgcs, toni. I. pag 20li (7) Cfr. decreliiiii Grcgotii IV. Acl. SS. tom. Febiiiar.i. pag. iOli (81 Ap. Pcriz. lom. VI. pag. 387. (!) Ap. Perlz, loM,, VII. pag. 278 (lO)Ilnd, p.-)s. 268 pag. 297, not. 21 p. 302, iiol. 74 ct 7: p. 405, not. 86.
recens

A recens, hunc ComputumesseAnnales Corbejenses; quihus quce pnecipue ab anno 658 ad annum 1148
contigerunt ad singulos annospromore chronico.
377
"ctob
rwn annotatasunt;prima manucessante anno 740,

secundacircaanmim\Q2Sautfortel06Setsicdein(1); cui omnino adhxreo,quumComputusillenilcumhisannalibuscommunehabeat;atque eoprogrediorut sestimemComputum iltum fuisse omnino similem Indici episco-
wamanm
Eamburgenses, vivo et commendante S Luhentio, eiegerant (10). Nihilominus Unwanus, die 37 Ja-
^-
^-
ceps. Atiter sensit Pertzius
1029 (11), immo 1030 (12), mortuus, sediase dicitur in Chronico Bre?nensi (13) annos 16, dies 24. In quibus numeris notandum est dies
porumetarchiepiscoporumBremensium,quemex vetusto libro donationum et regularumS.Ansgarii

excerpsitStaphorst[l)-itaut dugeeditiones ejusdem opuscuti.aut duo rivi ejusdem fontis mihi habeantur.
computari cavos, seu utrinque incomptetos. Eadem tamen non servatur ubique ratio ; ut in S. Adalgario inferius patehit. 20 CÊtetnm ubique per Germaniam fiehat eiectio
Oôtempofe
deposi- T.ri1fer' tionem decessorum Constantix, post iriduanas .'Ifpco,7' preces et jejunia, ut legitur in utraque S. Conradi
:
quamprimumpost mortem seupotius
'^'^Tslm
r"r5enmn..
^^ Proferantur tahutx ex quihus judicium fe^^^ ipselcctor. Capitc 37 nov>o lib. i Ada^mi (3) legitur: Sanctus Kimbertusseditannos 33. Annos ejus etobitum decessoris sui repperimus inquodaraCompoto a Corbeja delato Capite (4-) Adalg-arius ar-
chiepiscopus sedit annos 20. AnnosejusexCompoto quo supra tulimus. Capite 53 Hog-erus archie(5J
:
Et hujns annos repperimus in libro superiori, et quod per contentionem ordinatus est a Coloniensi archiepiscopo rfees/ idposterius in Indice Bremensi. Contra.ut ex capite 5b{e)
7.
.-
piscopus sedit annos
Constantiensis episcopi Vita (14) Prag^, die Dominico sequenti, ut constat ex Vita S. Adalherti episcopi (15); CoionicV,priusquam corpusdefuncti humaretur, ut uto-que S. Brunonis biographus testis est (1(5) ; Bremee, ipso depositionis die,ut S. Remberti etectio testatum facit (17) adeo ut hanc consuetudinem e Coionia Ubiorum, veteri sua metropoii, mutuata censenda sit. Neque aiiter Bamburgi, ubi Unwanum pauto supra etectumvidimusetiajn priusquam S. Libentius evitaexces:
.-
Diem depositionis et eumdem esse res certissima

sisset.
mortis non semper

est (18)
;
quamquam
patet,
tio,
deeratinAdami Computo Reginwardi menfit in Bremensi Indice. Capite 56 (7) Unni archiepiscopus sedit annos IS. Annos ejus obitumque ut supra cog-novi. Omittit postea indicare Adamus unde singulorum archiepiscoporum anquse
;
visum fuit.Preetereafa- E ciie probari potest in cataiogis Romanorum Pontificum uniuscujusque fere sessionem usque ad diem depositionis prorogatam censeri,atqueejusdem depositionis die anniversaria potius factam
aliter
R.D. Binterim
(19)
nos sumpserit, suis fontibus satis ante apertis. Atque ex his plane patet qualis esset Corhejensis
illa
memoriam quam die anniversaria obitus. Eademne obtinuerint Bremae et Hamhurgi nemo
esse
dixerit
quocirca plerumque distingui nequeunt

et
scrijjtiuncula.Ea certe habebat

;
eamdem quam
Bremensium
21
Hamburgensium episcoporum
ci
Index Bremensis formam ita ut discrimen maximum 171 eo positum sit, quod, quum utriusque librariimedicammanumannisintulissevideantur, anni non satis inter se ubique conveniant; adeoque hinc factum est ut in utramque editionem irrepseri7it errores, diversi tamen. Neu opponas hunc Computum potius Necrotogium fuisse sane Necrologium Hamburgense hahuit penes se Adamus secus eniin, unde cognovisset diem obitus uniuscujusque episcopi ? Sed Computus, Corheja delatus, tateNecrologium non erat quamquam in
;
: ;
obitus et depositiones.
Quibus addiderim aliquid de more, quo ve Franci aliique Germanicas stirpis populi reges suos creabant, in eiectionem episcoporum irteres
electos sciiicet elevatos fuisse a terra et universo ostetisos populo. Prseterea Colonise et proinde verisimiliter quoque Brem^ statim post exsequias decessoris eiigehantur quatuor ex ctero et quatuor ex iaicorum ordine viri, qui imperatoris assensum factfe eiectionipostuiarent. Qui si concedebatur, ut fierisoiemneerat, aiiquanto post inthronizahantur et consecrabantur novi etecti tempotns vero spatium, inter electionem intercedens et inthronizationem seu consecrationem, aii'
quo moia
repsisse
.-
Vita S. Mathildis, reginie Germanise et

,
S,
Unni
coxvx Cumputarium pro Necrologio veniat (8) quse enim in suo Computo reperit Adamzis, non
inscribuntur Necrotogiis.
Hafiosiippu-
19 Verumta^nen
quum exemplar
Indicis illius
quando vaide amplum erat. Atque his pra*missis iicetjam transire ad ordinandos primorum episcop07û7n
tandiin uHo
mi/ieuMiojo.
Bremensis, a Staphorstio editum, ducentis annis j^damo posteriussit; nolim itlud adhihere quippe
;
Bremensium et archiepiscoporum Ham^
hurgensium annos.
cui facite atiunde suppieri potest, Utilior videtur
quod Chronicum Bremense appellavit (9), sed cujus genuinus tituius Series Bremensium et Hammaburgênsium episcoporum non enim ejus scopus est quid singulis annis factum sit indicare, sed quot quisque
scriptio,
ejus editor Lappenhergius

:
$ IV.
Chronotaxis undecim primoet octo
rum Bremensium
Ham-
episcopus sederit annos, menses, dies si qux atia inspersa sint, id prseter opuscuii rationem factum adeo ut ejusdem fere generis sit ac tot Romanorum pontificum catalogi, ut rei notissimas comparatione utar. Generatim autem nuila in eo hahctur ratio sedis vacantis ; quod tempus successori adscribitur insigne exempium Unwanus ; qui, quum die i Januarii anni lOl^ obiisset S. Lihentius, die 2 Fehruarii ah Ottone III designatus est et a Magdehurgensi, Sieswicensi et Scarensi prgesuiihus consecratus fuit;rejectoOddone, quem
: :
burgensium praesulum.
WILLEHADUS,
S.
PRIMUS BBEHENSIS EPISCX)PUS.
Postqiuim
toties
cum
VII.
1182.
Caroius Magnus anno 785 Saxones, domitos,iterumdevicissei,et Witikindu^ suis fuisset haptizaius, licuit S. Willehado
s.
wauhadw
c(m>err<.i,>
"^'^
JJ^^
78!).
(i)
Ap. Perlz, lom.
Illjiaf;
2, nol. 2.
gpschjclilP.
(4) Ibid
(7)
pag 302, (U) Ibid. pag. 503(8)Acl, SS. lom. II Mariii. pag. 7im tll) Ap, Pcrlz, tom. VII. pjig. 390. (10) Thielmarus Mcrseburg. Iilj. VI, cap. b5 el 5i ap. l'ei ii. tom. III, pag. 832; Anual, Adamus Brem. ap. rertz, lom. (H) Qucdlinb. ibid. pag. 81.
{fi)lbid.
lom III, |.ag. 300

piig.
cil.
pa;;. tl29 el seijq.
(2) (5)
Ibid.
Hamliurg. KirchcnIbid. pag. 297.
(12) Annal. Hildcshcim. ap. Pcrl^. lom. 111, Ap. Feitz, lom. VII. pag. 591. (U| Ibid. lom. ci (iri) Ibid. 38*. - (16) Ibid. iSS ci 275. (18) Jo De Vila, AnlJiiuit. Benc(17) Ibid. lom. II. pag. 770. (19) Uenfcvcnlanarum disserl. si. lom. I. png. 29* el senn
pag
97. iv. pag.
528.
(15)
m.
Nov.
wiJrdigkeiLeD dcr Cbriit-kaihol. kircbe, tDin. Vl, puit. 370 el scqq.
in, pag.
Octohris
Tomus IX.
52
Wigmodiam,
S78
V D
B.
DE
S.
UNNl. AKCIIIEPISCOPO HAMBURGENSI.

4 nonas Maji.
tius, habel,
Wigmodiam, quam olim
jatn excoluerat, repetere
ferocesqueillos populos revocare ad Christi /klem.
Yerum optimus codex, dictus ter- D annum Domini 839 idemque codex ier;
Quum
itaque stahiliorem
formam
res
itlic
cepis-
tius,
necnon secundus
et
quartus annura Ludvici
voluit S. Wilsent, Carolus, Wormatia^subsistens,
25
lehadum Bremensem consecrari episcopum. Id factum esse tertio idus Julii seu die 13 illius menconscripta ab sis constat ex S. Willehadi Vita (1) {i) ex S. Aiisgario, ex Chronico Moisiacensi ipso diptomate Caroli Magniquale itlud servavit nobis Adamus (3), et ex annua hujus ordinationis festiva memoria, quam tertio idus Jutii actam fuisse auctor est idem Adamus (t). Sedisse S. Willehadumpost suam ordinaiionem annos %, menses 3, dies^ZQconsentiunt Adamus Bremensis i5) et Chronicum Bremense (6), et convenit cum indiciis temporis qucv dat Chronicum Moissiacense cocsvum. Ex hoc enim monumento (7) ordinatus esi S. Willehadus die 13 Julii aniii 787 ei diem obiit die S Novembris anni 789. Neque hic deseri potest annus. Constat enim ex S. Willehadi Vita (S) ecctesiam cathedralem Bremensem a sanctissimo illo pr^sule dedicatam fuisse kalendia Novembris, die
,
sed ubique constanter tegitur penultimus. Atque hsec omnino servanda, non tanium quia annus Ludovici imperatoris 25 seu penultimus ab
;
dominicoj et sexto idus Novembris, die donunico, post solis ortum, confessorem Domini in Christi requievisse nomine quae in annum 7S9 incidunt, qui
:
litteram dominicalem habebat D. Ita ut hic negtigendumvideatur diploma Ca?ôli Magni, qualead B nos venit per mcf.gistri Adami manus (9) et quo Bremensis episcopatus iyistitutus esi, datum pridictione 12,
die idus Julii,anno dominicEe incarnationis 7SS, inanno autem domni Karoli 21 in Palatio
:
Nemetensi
les,
corruptce quippe sunt notcS temporaet
mense Juiio, concurrentibus non cum anno Domini 78S, sed 7S9, Neque videtur Adamus (IQ) comperium habuisse quo S. Wiltehadus anno vitam posuerit scripsit eniyn id facium triginta quinque annis post S. Bonifacii mariyrium quo in annuiu 790 duceremur, Frisiorum apostoto enecto 5 Junii anni 755. Notabile est S. Willehadum coyisecjâ' tum fuisse non die dominica aut festa Apostolorum, sed nuda feria vi.
indictione 12
anno
21 Caroli,
exeunte Januario anni S30 (16) cucurrit, verum eiiam quoniam Adamus, ut ipsemet testis est (17J, reperit scriptum... in libro donationum sive traditiouum Bremensis ecclesias... usque ad 25 anuum Ludvici praesedisse "Willericum, Deserendi itaque Annales Corbejenses, in quibus ad annum 83S leg itur [IS) 'Willaricus episcopus; g^wo dictionum genere ibidem obitus indicari solenl ; et Annalista Saxo (19) Willerici mortem referens ad annum 837 sed annus 839, ut diximus, omnino tenendus. Sedit, inquit Chronicum Bremense (20), anuos 50, menses 5, dies 26 ; ubi integer annus ahundat. Et sane oportei ut Adamus in suo exemplari tegerit annos 49, menses 5, dies 26, quutn scribat (21) S. Willericum sedisse annos quinquag-inta, utique incompletos, (solet enim aiinos incompteios supputare), ejusque mortem seu sepuUuram in iv nonas seu diem 4 Uaji referat (22) qux dies ab 8 Novembfns, qua S. Wiilehadus mortuus est, mensibus distat quinque et diehus viginii sex. 24 Cum vero scriptum sit in libro donationum (,(, 792 sive traditionum Bremensis ecclesiae a 37 Karoli us- ,/804 exiuque ad 25 annum Ludvici prjesedisse Willericum, lassevidmr. 12 anni minus reperiuntur ab eo quem prjedisimus nuraero. Et credi potest tanto tempore Breraensem episcopatum cessasse, propter Saxonum rebellionem, quam Carolus anno tantum suo 37, Christi 804, domuit. Haec difficultas proposita ah Adamo etah eodem ita soiuta (23). Verum animadvertit Eckhartus (24) Saxonum rebeitionem et ah eis patratam sacrorum eversionem ccepisse anno ian~ tumm, testante Chronico Moissiacensi (^5) Sax:
ones hoc anno, Avaris fretos, reliquisse iterum

christianitatem, ecclesiasque, quee in finibus eorum erant, incendisse et vastasse, rejecisse episcopos et
presbyteros qui super eoserant et aliquotex eiscomprehensos occidisse. Inier hanc itaque rerum conversionem et S. Willehadi obitum biennium intercesserat;
S.
WILLERICUS,
quoS. Wiitericum creatum fuisse
epis-
SRCUNDUS BREMENSIS EFISCOPUS.

Willehado, die
8
.s.
Willericii-,
Oblit
Novembris anni 789
vita
quis amhigat ? Tempestaii itaque cesserit iite prxsul anno 792 et ad ecclesiam suam redierit anno 804, quo in Wigmodiam et Bremam scaras seu tegiones suas a Carolo missas fuisse ex Chro-
copum
fyUi
s.
25,
Mi-ji
859,
funcio, successit S. Willericus, qui anno incarnationis dominicae 838, indictione ii (immo i) et
P anuo
imperii domni Hludovici piissimi imperatoris anno vero ordinationis Aldrici episcopi (Cenomannensis, die 22 Decembris anni 832 consecrati (U), (vi, pridiekalendarum Majarum Aquisgrani palatio judicio, de monasterio Anisolensi lato, ad-
nico Moissiacensi (26) et aliunde novimus, Quocircacensemus quidejnS. Willericum decem a sua sede abfuisse annos, consecratum tamen non diu post obitum
S.
i'
Willehadi.
LEUDERICUS,
huc intererat
tione
I,
(12), et
anno prjEnotato
838, indic-
mensis Septembris 11, hoc est iu festivitate SS. Martyrum Proti et Hyacinthi partem habebat in dedicatione ecclesias Hirsaugiensis, ut Trithemius in utroque opere (1 HJ t esiis esi.Quin etiam vixit usque in annum sequentem, quum secundum Adamum (14) sederit usque ad annum Ludvici senioris peuultimum. De eodem iamen scribit inferius Adamus (15) Qui obiit... anno Domini 837, qui est annus Ludvici 26 et penultimus. Sepultus est
die
:
TBETIUS BEEMENSIS EPISCOPUS,

Villerici, successit LeHdtr-cm,
Liutricus episcopus [diaconus

ei
;]
sedit
annos 8, menses
(27).
3, dies 5; ita
Bremense
qwi
obiit
^^
/]i(j;iis(<8i7,
Chronicum
Adamus
vero
Leudericus, inA/uji
annos quit (28), ordinetertius, sedit annos octo. Ejus trascire nequimus, ex eodem libro cum pro certo
859.
ditionumdidiscimus
les dales,
et
WiUerici diaconem
(17)
fuisse et
(t)
Ap. Perlz, lom.
II,
pag. r>85.
^3)IbKl. lum,
Vn,
pag. 289.
(6)
(2) Ibid.
lom.
I,
pag. 298.
('.)
Ibul. pîg.
290.
lom.
lom.
I.
pag. SS8.
3.
(S) Ibic). tot.

I.
VII, pag. 290.
Ibid. pag. 590.
- (7) Ibid.
(9} Ibid.
(18) Ibid,
lom. in.pag.
pag,
298.
(8) Ibid.
lom.
II,
pag. 385 cl 384.
tom
(20) Ib.d. lom.
VII. pag. 390. pag.

I,
Ap. Pertz, lom. VII. pag57i. (49) Ibid. lom. VI. pag.
2^^.
tom. VII, pag. 290.
pag 293.
pag. 299.
(23) Ibid.
290.
pag.
- (2i) Hist.
749.
(21) Ibid. p;'g.
290.
- (22) Ib-d.
I.
Francia; Onenlal.s.
(iO) Ibid. pa^. cil.
(11) Gc&la
Adnci
I,
cpisc.
Bouquet, lom. VI, pag. 299.

Ilii^^nug. pag,
;
(I2)lbid. pag.
CtmomanD. ap, D. 301.- (i3)Cbronic.
scu dimc. Wirccburg. lom.
(2K)
Ap. Pertz, lom.
(26) Ibid. pag, 307.
pag- oJO(27) Ibid. lom. VII,
Aiiuales Hiisaug.
pag. 6.
(li) Ap. Pertz,
lom. VII, pag. 290.
(i5)
Ibid.
pag. 295.
(28) Ibid. pag. 293.
Cfr Ait de viriQer
sedisse
379
V.
sedisse usque ad vici imperatoris
annum
Ludvici senioris sextum,
(1) componit Ludofunus cum Leuderici anno 3, secumpugnans quippe qui ejus decessorem anno penidtimo Ludovici obiisse dixit. Demum narrata S- Ansgarii Hamhurgo expulsione, addit (2)
;
capitulo 5S scriptum. Inferius
.-
Postharfc Leudericus, Bremensis episcopus, obiit...
Decessit
gusti.
autem uodo kal. Septembris, seu die 24 AuAtque ut kinc examen ordiamur, retinenda videtur hcec dies, quam non supputando invenisse censendus est Adamus, sed in Necrologio scriptam reperisse. Quee quum ita sint, atque unicum ducem hateamus Bremense Chronicum, ordinatum dicamus oportet Leudericum die 18 Maji anni 839, quae dominica erat, et vita functum 24' Augusti 847 ita ut Bremensem sedem occuparit annos octo, menses tres et diesplenos
:
SanGallensi muitoque minus pro Fastis SanGaiiensibus, quoniam festorum ratio ad kalendadaria tantumpertinet. Quocirca wstimo S Ansgarium obiisse quidemdie 3 Februarii, sed se~ quenti depositum seu sepuUum; quce Henschenii (17) quoque sententia est; quamquam Adamus (18) dicat Bremas et Hamburgi die 3 Februarii ejus celebrari depositionem ejus enim tTVO dies obitus et depositionis ScVpius jam confundebantur. Ad quam amplectendam sententiam, videiicet S. Ansgarium depositum fuisse die 4 Februarii,inducit nos duplex S. Remberti festivitas aitera die 4 Februarii, qua ejus recolebatur electio; altera die 1 1 Junii, qua ejus ceiebrabatur obi*
et
.
.-
n n
tus aut depositio
quemadmodum diceiur inferiics;
quinque.
S.
ANSGARIUS,
ARCHIEPISCOPUS
ET
ubi ex ejus quoqiie Vita demonstjâbimus eum fuisse electum ipso S. Ansgarii depositionis die. 28 Ternpusnataleet initium episcopaius S.Attsgarii tuto hinc deducere iicet ope indiciorum aliquot, qua^S. Rembertus, ejus biographuset successor,subministrat,scribens{\^): .EtatissutE anno 64 episcopatus vero 34, gravi coepit corporis
hiiiio
Fetir.
S31 Aquifgra111
dfcernittir
IJanilwg.
episr, eiectio,
ri initio
Maji
FRIMDS HAMBUR.GENS1S
QUARTUS
morbo
laborare,
dissinteria scilicet jug-i, qiia
cnm
8*it
-S.
AiiiguIngel-
EPISCOruS BllEMENSlS.
B
^mjus
annis
fiii-
Quum ad diem
per multos dies, mensibus videlicet quatuor ct eo amplius, acriter laboraret, etc; ita ut, quum cir-
'11* iri
heim laeralur,
mtiUiplex
tenda, obiii
aniio 869.
Februarii (3) Senschenius nosier egregium de S. Ansgario commentarium dederii, in quooriginesvicesqueHamburgensisar3
ca finem Septembris anni
8(i4 in
morbum
incidit,
jam trigesimum quartum

incohasset,
episcopatus sui
annum
chiepiscopatus ejusque
cum Bremensi conjunctio-
niscausseelucidantur, ab hisomnib-ushic abstinere possumus, chronologia ordinanda contenti. Antiquiores poy^ro recentioresque scriptores maxime
inter se dissident quo anno 5. Ansgarius Haniburgensisarchiepiscopuscreatusfuerit-.aliistatuunt,
etproinanno^^X ante eju^dem mensis finem manuum impositionem acceperit. Alque ex aiiis adjunctis niagis idtempus definiri potest. Ex diplomate sciiicet, quoLudovicus Pmsidus Maji,
anno, Christo propitio, xxi imperii, indictione xxii Asqui.sgrtmi palatio regio (20) S. Ansgario confir-
Mabiltonius (4), ineunte anno ^'6^;aliiannoW, qu3esententiaHenschenii{b)est; alii anno 833, quam opinionem, licet Adami sit (0), paucisadhxrereait CarolusKraft (7); atii,quorum agmen ducunt Albertus Stadensis (8) et Crantzius \^], anno^Vi;aliidemumanno^'i\;et quidem die\b Maji, ut non ita pridem conjecit Dahlmannus 10) A re&us certis incipiamus. Auctoritatibus bene multis ostendit Langebekius (11) S. Ansgarium transiisse ad superos anno S65. Satis nobis est Necrologium Fuldense coxvum, quod deinde siepius maximo erit auxiiio. Ineo legitur inter mortuos anniitiius {U} .\-TisgeT, epis. etmon. ii non.
quemadmodum
mavii cellamTurholtinFiandria, etejusdem sancti Vita (21), conscripta a S. Remberto,manifestum fit hanc consecratione^n fuisse peractam in conventutotius imperii a Drogone, Mettensi epi' scopOy adstantibus Ebbone Rhemensi, Helti Trevirensi, Otgario Magontiacensi, Heiingaudo Verdensi et Wilierico Bremensi; postquam aiiquanto
ante plurimo .synodi conventu probataesset Hamburgensis episcopatus erectio (221. Atquianno 831 tria generaiiapiacita habuitLudovicusûttestantur Annaies Bertiniani [23]: primum Aguisgrani (24) circa kaiendas Februarii {2b] ; secundum in Ingetheim ctrca kalendas Maji [26j et tertium in Theodonis viiia, autumni tempore (Z1),post incohatumiamen mensem Octobrem, quo Aquisgrani adhuc versabatur (28), et verisirailiime intra dies 4 et 19 Novembris,quibus dedit in Theodonis Viiia duo diplomata (29). In Theodonis Viiia itaque sacris infuiis ornari non potuit S. Ansgarius, utpote ante mensem Octobrem ordinatus: restat itaque ut Aquisgrani ineunte Februario anni 831 decreta sit Hamburgensis provincia, et ineunteMajo
Febr.
3 Fcbruarii il
posiridie de
posilux cs(,
fuiiin eleKixit.
die aliqua difficultas. Quod enim ejus ibi notaturnomen die 4 seu pridie nonas Februarii, eademque die S. Ansgarii memoriam recolunt
27
De
fuUS. /iembertns.
Fasti San- Gailenses et Necrologium San-Gailense; quin etiam Missale Suecicum et Breviaria Raceburgense, Ottoniense et Arosiense ejus staluunt festivitatem [Vi]; jam pridem admirationi fuit nam ex ejus Vita{li-) certum est eumpostridie Pui
ejusdem anniîn Ingelheim manus impositie fuerint prijno eju: anlistiti. 29 Quod autera a trigrintaannissacerdos efficitur, utPatresconciiiiAguisgranensisanni 816 toquuniiUii piiiil"
rificationis B.
M.
V.
seu die
Februarii
obiisse.
Piôpter festum S. Biasii uno die

(15);
motam
fuisse
nite Miijiim
S.AnsgariimemoriamsuspicatusestHenschenius
sedhsec raiiopa?'umpiacuitMabiilonio(l6},
cui visum estpotius futurum fuisse ut transferretur S. Blasii festivitas. Addiderirn Henschenii argumentum non valere pro Necroiogiis Fuidensi
(11
hinc sequitur S. Ansgarium natum ante mensem Majum anni SQl.nequaquam vero die 8 et
tur
(30),
S0|. Error
oilusex rju*
rorporii "teiiiitioiie
9 Septembris,
quemadmodum
tom.
iestimavit
Lange-
Sfpl.
Ap. Perlz, tom VU. pag. 29*. Fcbruarii, i>og. (3) Att. SS. lom
I
(2) Ibiri. pag.
29*
(*)
ct
295
pog
722.
7fi.
(17) Acl. SS.

I.
Fclir. pog.
K34
cl 863.
(18) tfr
5!ll
et seqq.
ADnales
1
Langebek. lom.
pag. -193 et
i'.l*.
Ap,
(19| Ap. Fcrt/, lom. M, png.
Bened
lib.
xxx, num. 3, tom,
II, i.ag.
193
(S)
Acl. SS. lom.
(20) Act. SS.
tom.
I-cbiuani, pug, *0S.

(2o|
I'ertz,

t3*,
(21) Ibid. piig.

I,
Febi- pag. 391.
lli)Ap. Pcrlz, lom.
lio (Jc Aiisgario. clc.
pag. 78.
-r
^9)
(S)
YM, pag.292. Ap. KulpiMum,

lib. i,
(7)
Narra-
415.
(22) Ibid. loc. cit.
tom.
pag,
*2i.
Scriptt. rer.
(24) Astronom,
(25)
cit.
VJto LudOT.
Pii, ap. I'ertz,
lom.
II. pJig
Ci*-
German
cdil
tom. U. pag.200.
Melropol.
cnp. 20, pag. 39,

I,
ColoniJe. 137*.
(10)
Gescbicbte von Dancm. lora.

pag. 210(12l
pag. *l.
Ann. Bertin. ap Pcrlz, lom. II, pafi. *2*. (27) Aslronomus. ap. VctKz. tom. 11. pog.
lom.
II,
(2ll) Ilid.
pag.
(28) AhiioI.
184; 0. Uou-
Cfr Reulerdabl, Aiisganus, lom. I, pag. i'J3- "ol. 0.
(H)
Scr.ptl. rer. Usi.ic.

Ihst. Fuld.
Xaiilei.scs. op. Perlz,
pag. 22.
(29)Cfr Coiiiim, Annul.
Ap.
Scbaiiiiai,
tom.
11,
clcs.adan. 51, num. U, tom.

qucl. tom. VI, pag.
ti74.
VJII, pog. 1S3 e(
pag
*()8
(13) Cfr Loiigcbek, lom.

II.
I, pug. iflS ct
*9*, not. o.
I
ii.
(30) Ap.
Ilsrlibeira, Concil. (icrman.
(U)Ap
IVrU, tom.
pag. 723.
(iS) Acl. SS. tom.
Fcbr.
tom.
1-
pag- **0.
pag. 593. nnm. 20.
(Ki) Aet.
SS.Ord.
S. lleDcd. ssc. iv, part.
bek
:;
380
V.D.
B.
iek (1), et post et Kraft (4) ; fy-eti eo argumento quod ad diem 9 seu V idus SeptembrisinMissalibus Hamhurgensi etBremensi (5) legitur: Ansgarii coufessoris, inka;
UNNl ARCHIEPISCOPO IIAMBURGENSI. 31 Unadifficultassuperest. Cumhaec eum Dahlmannus (2), Munterm (3) DE
S.
agerentup,
D
lêtjniano teu
lendario Lundensi, cui Necrologium inspersum est (6) Ansgarii episcopi. Verum propter mutationemsacro?'um oblitisuntecclesiam cathoHcam non consuesse alios terrenos celehrare nalales preetersanciissimos D. N. J. C.,B. M. V. S. Joannis Baptistx et S. Agnetis. Cxterum kalendarium, Lihro Datico Lundensi additum [l],aperit quee il-
quam
verha sunt S. Remberii (17), Colonia civitas, ad quam Bremensis parocliia suffraganea erat, eo tempore absque benedictione episcopali degebat; quse, ut ex sequentibus constat, de sede vacante intel' ligendasuni, licetalio ea deftexerit Bckhartus\\S] et post eum diligentissimus Morckens (19). Atqui in Chronico S. Martini Coloniensis (20) legimus : Postea (post annum 817j abbas prsefuit Ileynianus, vir
illustris,
Colonienti
S. Mqrtini.
qui factus est archiepiscopus Co-
lius festi sit causa,
episcopi et confessoris.
nempe translatio sancti Ausgarii De hac translatione seu po-
tius elevatione meminit Henricus Wolteri {Ap. Meibomium,t.ll,p. '2b) vetusto documento niccus,
B. Anscharius... sepultus est in ecclesia majori inBremaante altare Maricevirginissequenti
scribitque
anno 849; sciiicet 5 kal. OctobyHs, qua in S. Martininotatur Necrologio {-Z\)etqua quotannis, ut Chronicum habet, ejus agenda erat memoria. (Ille Heynianus idem videturac Hilduiuus, qui, ut ferunt Annales Colonicnses Brevissimi (22), anno 84-2 accepit episcopatum ColoniBe.) Ex altera parte, testihus iisdem Annaiibus (23), Ountarius
louiaj. Obiit
die Parificationis, et post
perB. Reimbertum, ad-
mittente Dn. apostolico, elevatuset in catalogo sanctorum ascriptus sequenti die NativitatisS. Marise: de quo tractatus uobilis, cujus initium Invictissi:
episcopus Coloniae /izciwês^ 12 kal. Maji; ita ut S. Ansgarius episcopus creatus videretur intra semeslre spatium, quod a 21 Septemb7'is ad 20 Apriiis cucurrit. Verum Heynianus iiie p^roprie
mo
creatori etc. apud uos dicitur contineri, licet valde rarus sit. Vocahula elevatio, translatio, transmutatio etc. synonyma sunt, designantque canonizationis seu beatificationis ritum ; de qua re ne-
B mo
fusius dixit quam Fontani7iius{S]. Diehus dominicis solebant id solemnitatum genus fieri; ideoque verisimile est S. Ansgarium translatum seu elevatum fuisse anno 8G5, S7I, 876 vet 882.
Jiogunlice initio Occ.
Si7
dccerniiar
Breinaunienda BamburgoS.
Ansgariiit
Bremwiiilhroni>a(iir
SOLeudericum, tertimyiBremensem episcopum, solutum supra ostendimus; ecclesiam diu viduatam permansisse subdit Adamus {9j. Cumulate id damnum resarcivit Deus, Ansgarium sedi Bremensi largitus. Quo hcGC facta sint modo, in Vita nostri antidie 24 Augusti anni S47 corpo^ns vinculis
stitis,
archiepiscopus Coloniensis non erat, sed episcopus abba in monasterio Rinensi S. Martini jivope Coloniam civitatem, ut in charta Egilberti anni SIS legitur (24), sive vicarius esset archiepiscopi pro rebus spiritualibus monachoyûm universce dicecesis, sive episcopus pro suo tantum monasterio quce res satis communis erat lilo xvo (25). Quoci7^ca, ut paucis S. Ansgarii tempora recolamus, eum natum arhitramur aliquanto ante mensem
et
23
Sepl. SiS.
wi Arfawu' {\Q]ve7'bis utar, hsec pleuissime describuntur; obscure vero notatur tempus, quod
;
anni 801; archiepiscopum Hamhurgensem creaium ineunte Majo anni 831 episcopum Bremensem designaium aut saltem de eo designando actum circa kaiendas Octobres anni 847 euin Bremae inihronizatum dielZ Septemhris anni 848 et demuni vita funcium die 3 Fehruarii
; ;
Majum
anni 865
et posiridie
sepuiium,
liberdonationum significat apertius anno scilicet Ludvici secundi nono domnum Ansgarium ab Aldrico clerico etcomite Eeginbaldo, legatis CEesaris, ductum iu episcopatum. Scripta sunt in libro iiio capitulo 20. At vero annus Ludovici secundi seu Germanici nonus cessabat die circiter 20 Junii anni 849 (11); quocirca ante id tempus Bremensem epi-
S.
"REMBERTUS,
SECUNDUS AECHIEPISCOPUS HiMBUItGENSIS ET QUINTUS

EPISCOPUS BREMENSIS.
scopatum acceperit S. Ansgarius oportet. Et quidem die 23 Septemhris anni prxcedentis, quse Dominica erat inthronizatus fuit Bremse si rationem haheamus mensium et dierum, quos Chronicum Bremense Breve subministrat, errans tamen in annis et tradens (12) S. Ansgarius episcopus antequam reciperetBremensem eipiscopatum,
,
sedit in
iosj
;
Hammaburg annos
16
(immo
18 incomple-
recepto Bremensi episcopatu, sedit anuos 18
16J menses quatuor, dies decem. Quum vero id negotium antea tractatum fuerit in conventu publico episcoporum, ut S. Rembertus (13) narrat, id factum fuisse in concilio Moguntino, circa ka-
{immo
Bomini Anscharii, verha Remherti biographi (26), Remberrecitamus S. tum concorditer elegerunt cierus et popuius. Die quaria Februarii hcec facta videri supra docuimus; tum quoniam documenta plura S. Ansgarii memo?'iam diei quart^ Februarii annectuni, tum quoniam oiim celehrahatur Byêmx (27) et tnutiis inscrihehatur kaiendariis (28) S.Remberti festivitas, quse aiia quam eleciionis memoria esse non potest. Juxia Chronicum Bremense (29) S. Rimbertus sedit annos 23, menses quatuor, dies (cavos) octo. Porro, quum Adamus (30) doceat et midta kaiendie depositionis
Ipso mox
S.
Bfinbertui,
electm i Fcbr.
80Sobiitll
Juiiii88S
daria
(31)
adstipuientur depositionem esse ni idus
lendas Octohres anniS-il cetebrato (U), Henschenio (15) libenter consentimus, quum S. Ansgarium illi ipso concilio interfuisse ostendit epistola synodalis (16).
Junii seu die 11, hinc sequitur eum obiisse anno Domini 888,indictione vi, ut loquitur Adamus (32),
cui consentitNecroiogiumFuldense (33); et quidem iii idusJunii, ut habent Annaies Corbejenses (;U) adeo ut eadem die deposiius videatur quavita
functus.
(1)
ScripU. rcp. Danic. toiu.

1,
I,
pag. iol ct iUG.
I.
(2)
Gcschichte
cil.
German., tom.
II,
pag- 152.
(17) Acl. SS. lom.

II,
Fcbr. pag.
von DonncmBik, lom.

(o|
pag. 08 el ap. Perlz, lom.
11,
pag- GS9 pag. 267.

I,
417.
KirchengcsthiclUc von Dannemark, elc. (om.
(18) Hist.
Snxon. Uiient. tom

pag.
pag. 40t).
(10)
Conaluj
63
el
chronol. ad catal epp. Colonifc, pag. 02 et 03.

et ap. Pertz, lom. li.
(20) Ibid. pag,

(3,
(4]
Nanalio dc Ansgaiio. pag.

/,
i.
(li)
Ap. Langclick, lom.
pag.
2U.
(21) Ap. Morckeiis, pag.
431, not.
Sinphoist, tom. [U, pag. 318, et
Leben
itcs
her. Alberli
Binterim, Suffraganei
Pertz, lom.
i,
Colonienses cxlraord. pag. 13.
(22)
Ap-
Cianlzii. pag. 15i.
(C) Ibid.
lom.
III,
pag. 487.
(7) Ibid,
lom.
pag. 97.
15.
jn, pag.
tiiS.
(8)
De
S. Pelro Urseolo, Dissert. pag. iS el scqq.
ÎO) Ihid, pag. cit. (9) Ap. Pcrlr. lom. VII, pag. 29B. (M) Cfr Wailly, tl^mcnls de palôgraphie, tom. I, pag. 551, et Eckhait, Hisl. Saxoniae Orienl. lom- 11, pag. iOS. - (12) Ap. PerU,
SuffragnncT, pag
(25) Viilc siipia, pog
510. (28)
Cfr Act.
(23| Ihid. loc. cit.
(24) Ap. Binlerim,
3U.
(2li)
Act. SS.
tom.
Fcbniarii, pag. 862

III.
(27) Cfr Slaphorsl,
chtcn, tom.
pag.
Hamburg. GoschiSS. tom.IFehr. pag. 534.
lom. VII, pag. 590.
(15) Acl.
ap.
SS, lom.
Febr. pag.
-117.
(29) Slnphorsl, pog. 590.

I
(50) Ibid. pag. 300.
(31) Cfr Act.
SS. tom.
Febr. pag S55.
(52) Ap. Pertz, loro VII; pag. 501.

II,
(U)
Cfr.
Annales Fuldciucs,
tom.
D. Bouquct. lom. VII, pag. IGl.
{53} Ap. SchBnnat. Hisl, Fuld. tom.
pag. i70.
(3i)
Ap. Perlz,
(IK) Act. SS.
Febr. pag. 392.
(16)
Ap. Ilailzheim, Cod-
tom. UI, pag. 3. S.
ADALGARIUS
381
V. D.
A
S.
ADALGARIUS,
diceshanc non esse subscribendi normamepiscopi aut archiepiscopi nondum consecrati iit concilio Ingelheimensi anni 840 tres episcopos electos
;
fl.
TEKTIUS ARClllEPISCOPrSHAMBUnGEKSlSET SEXTU3 EPISCOSUS BIIEMENSIS.

S.
Adatgarivs
qui obiit 9
A^nji
910,
Vîii successit Adalgârius archiepiscopus, inquit Adamus [\), sedit anuos 20. Annos ejus ex Compoto (Corbeja delato) qno supratuliraus... Consecratus est autem (3) a Suudroldo Moguntino arcbiepiscopo... Migravit archiepiscopns anno Domini 909, vii idus Maji, seu die 9 hujits mensis. Banc mortis essediem certumest, quum Necrologia Hambiirgense, Luneburgense, Merseburgense et Molenbeccanum, quemadmodum notat Lappenbergius (3). conveniant. Immerilo inter pr^termissos ad hanc diem eum retulerunt decessores ; quum, ut alia mittam, ejus reliquise simul cum reliquiis S. Unnis CorbeJ^ ecclesiasficis honoribus observarentur, ut supra num. 8 ostensum est. In anno consentiunt Annales Corbejenses (4) Adamo; dissentit Necrologium Fuldense (5), Adalg-erum achiepiscopum inter viros anno 910 mortuosreferens. Hxc multopotior auctoritas: non tantum quia coxvum monumen' tum est, verum etiam quoniam, si S. Adalgarii mortem citius refetms, prorsus interturbantur ejus successorum tempora ut ex his, qux de Hogero, Reinwardo et S. Unnl dicenda erunt,
:
nondum consecratos non se nude di.cissc episcopos,sed Amalricum vocatum episcopum Comeusem, Ratulfum vocatum episcopura (Strasbiirgensem) et HarcariumvocatumepiscopumfmceWfT sedis), atque ea formarestitutioni Ebonis Rememis
et
subscripsisse {\0),quod nondum consecrati erant. Sed, queeso, si anno 888 jam
consecratus esset
non inter archiepiscopos, sed post Hildegrinum episcopum Ralberstadiensem subscripsit ? Quid similiter in sijnodo seu placito
habito in YQmQ:\\Q\m palatio regio anno inc. dora. 990, indict. vin regni vero piisimi reg-is Arnolfi
S. Adalgarius,quid
anno
sit
m,
id est post
diemW
Novembris, snbscrip-
Corbejensi, quod ex autographo edidit Falkius (II), non statim post Suuderholdum, Mag-untiacensera archiepiscopum, Hartmannura, Coloniensem archiepiscopum, verum etiam
diplo7nati
post
Arnoldiim
episcopum (Wirceburgensem),
Wibertum (Hildesheimeiisetu) WvodheThtum, Mediomatricse sedis episcopura, Godethanlcum (Spirensem), Eg-ilmarum (Osnabrugensem) et Erkanbaldum (Eichstedensem)? Quid, quod non archie-
piscopum
scribat
?
se vocet, sed signum Adnlg-arii episcopi Quid, quod ejus reticeatur nomen initio diplomatis, his concepti verbis Ego Sunderhol:
dus humilis Maguntiacensis sedis archiepiscopus
satis patebit.
jvrfe anie
morUm
S.
ftenxberli, ul
olim S. Willehadxis, diciiis

eii
eptscopus.
Midto major difficultas, si ad initium ejus episcopalus investigandum veniaiur. Imprimis facile fieri potuit ut S. Adalgarius jam pridem ante suam consecrationem, quin etiam ante mortem S. Remberti vocatus fuerit archiepiscopus, non secus ac olim S. Willehadus, de quo S. An34-
una cura venerabili Coloniensis civitatis archiepiscopo Herimanno, necnon et aliis coepiscopus ac
consacerdotibus nostris etc. ? Caeterum, quum plures jam annos administrasset Hamburgensem dicecesim et episcopi gessisset personani,quumque forte a Willeberto et dein Hartmanno, Colonieixsibus archiepiscopis qui Moguntina' et Forcheimensi placitis interfuere, vetaretur prius consecrari, quam eorum auctoritatem 7-atione dicecesis Bremensis agnosceret ; quis omnia secundum leges ordinarias exigat ? 36 Sa7ie si ille displiceat eccplicatus, fides abroganda est Adamo et Chronico Bremensi Brevi. Ille enim S. Adatgarium a Sundroldo Mog-untiuo archiepiscopo consecratum perhibet atqui, quujn
,
sgarius hxc in ejus Vita tradit (6) Ipse primus in eadem dicecesi (Bremensi) sedera obtenuit pontificalera... septem annis prius in eadem presbiter est demoratus parochia, vocatus tamen episcopus etsecundura quod poterat cuncta potestate prsesi.-
et
exejiiscoii-
dentis
ordinans. Ut
S. Adalgarius,
enim eadem
eodem titulo ornaretiir urgebat ratio ; quum

;
feenilione, a
Suiidrottl'1
MofiuiUim 7
Ai.fiiin
Apud... S. Remberti biographus hcBc referat (7) Ludovicum et Karolum^^reês GermanicBjhoc obtinuit (S. Rembertus), ut insig-nis vir Adelgarius,
secundum Necrologium Fuldense

VII
,
{\%]Liutb7-aht,
et
peiocla. con((III
e videlur.
Sundrotdi decessor, obietHt anno 889,
quide^n
monachus
limus,
illi
videlicet NovieCorbejse, ut supra

prsestitus,
ita
retu-
in
adjutorium
illi
confir-
idus Septe)7ibris ut traditur i7i Necrologio Mauritii Mogu7itino (13), necesse est id 7ion S.
electione^n consecratus fuerit Cui conseci'ationi locus fuisse videturdiel Aprilis anni S9\, quum Chronicimi B7'e7nense (U) S. Adalgarium sedisse referat annos 19. menses undecira, dirs duos, e^ Ada^nus annos 50, utique incompletos, et jam nona die electionis, sed consecrationis computatos.
maretur,
quatenus dura sese quaelibet infirmitas

adeundi, et quando exig-ere-
C07xtinuo post
suam
praepediret, in ipso haberet solatiura circuraeundi
S. Adalgarius.
episcopatura, placita
tur, in
expeditionem vel ad palatiura cum comitatu suo proficiscendi nec multo post electionem succedendi sibi in ipso confirmari, et per mauus acceptionem bominem illum reg-is fieri et inter con;
siliarios ejus collocari obtinuit; assentientibusab-
hsec
el
cerle anie
tiom coTise'^raiiimem, ui
bate et fratribus raonasteril ejus ac sancta synodo omnia roborante. 35 Certepost S. Remberti mortem et ante suam consecrationem S. Adalgarius archiepiscopi aut
episcopi gessit nomen. Quum eni77i interfuit placito aut, si mavis, synodo, adulto anno 8SS Moguntise celehratse, ibique cum aliis octodecim archiepiscopis et episcopis subscripsit CorbejxNovse diplomati (8), de cujus sinceritate dubitare
HOGERUS,
QUARTUS ARCHIEPISCOPUS HAMBURGEN51S, SEPTIMUS

EPISCOPUS BREMENSI8.
X tijnodis
Mogunliua
"<mi 888
ec
ôrtlteimemi
"'i'ii99),
non
sinit aliud
:
anni 1120 diploma

Adalgarius, ecclesiEE
(9); his si-
gnavit verbis
Hammabur501 el302
g-ensis archiepiscopus,
(1|
consensi et subscripsi. At
quivenit post, sedit an- Iluijirui. etetlut 9 Maji nos 7, et hujus annos repperimua in libro supe!I10. iVjiUlitUt est in riori, inquit Adamus (15); obiit, et sepultus at 2if Dec. ecclesia S. Mykaelis cura decessore suo, anno Do- 917. mini 915. Depositio 13 kalend. Januarii habetur,
Hogerus archiepiscopus,
Ap. PerU. tom. Vll, pag. 300.

nol. 73.
(2) Ibid. pag.
(3) Ibid. pag. CLl.
(4)
Ibid. lom. III, pag. i.
Schannal, lom. U. peg 471.

(7)
II
(6)
Ap. PerU. tom.
II,
pag
383. (5}
Ap.
pag. BOS(8) Ap. Barizbcim, lom. Acl. SS. lom. II Februarii, Collecl. arapl. (9) Marlcne el Durdnt, Conc. Germ. pag. 379. tlO)Ap. Hambcun, lom. IL pag. l^W.cfrAurlom. I, col. (i61.
- (M) ralioclpnc. Rimens. ap. D. Bonquct, tom VII. pog. 278. (12) Ap. Schonnat, pag. 598 et 599. Trad.l.ODes Corbejenses, iib. iv. dc (13) Cfr Joannis Moguniiac rcr. tom. II. pag. 470. VII, num. U. lom I. puR. 4U. - {U) Ap- Perli, tom. Liu.lbeplo, 305. (1-i) Ibid. pag. 502 cl 590.
I.OS.
seu
, ;
382
DE
S.
UNiVI, AECIilEPISCOPO
bris,
ei07i
D. B.
seu die 20 Decemhris. Error in annis latet, quum Necrologium Fuldense (1) et Annales Fuldenses fere cosevi (2) Hogeri mortem referunt ad annum 917 ei Chronicum Bremense Breve (3) ei adscribat annos 7, menses 7 et dies 12 incompletos dies fuisse patet ex Adamo. Atque hoc temporis spatio distat dies 9 Maji annz 910 a die 20 Decembtns anni 917.
:
HAMBUKGENSI. qua eum primus signamt Molanus

innumeri
alii
:
qiiod [ut ecc c^dditis
et post faclum, notis patel) ignoraret prcE-
id
enim pro
libitu
clarus
martyrologus
qua die
esset
mortuus
.
sancius vir aui cole^êtur ; sed servanda, inquam oiuninodiesn Septemb^Hs, quoniam S Adaidagi
tempus id omnino postulat.

S.
fiEGINWARDUS,
QUINTOS ARCHIEPJSCOPUS HAMBTJRGENSIS EPISCOPUS BHEMEN.SIS.
F.T
ADALDAGUS,
OCTA^ VS
SEPTIUUS AKCHIEPISCOPDS HAMBUHGENSIS ET DECllIUS

EIMSCOPUS BllEMENSlS.
lieginwardMi.
cieciutliiDec.
8l7.se;)i./f
"Q
eg'iDwardus, aii
Adamus {^), vixannum unum
Teste
eHl
Oct. yiO.
J\sedit... Qui depositus in (alii iii) kal. Octobris. jialendas Octobres consentit kalendarium Merse-
burgense
tat
(5).
Chronicum vero Bremense
r.
/rt\
T>
.-
(6)
Ke-
menses novem, a dieprima Octobris anni 918 dies 20 Decembris anni 917 mensibus novem, et diebus tredecim cavis. Lappenbergii scripiione de Reginwardo
ginwnrdu.-r- sedit
dies tredecim. Dis-
enim Adamo (13), S. Adaldagi excessus anno Domini 988 contig-it quocum convenit Necrologium Fuldense (14), ut recentiora scripia taceam. Sedit, inquii Adamus (15), annos 53 unius codicis librarius correxit in annos hi',quoniam infe;
.-
,s.
Adaid^^^
"'"" 28
ow
^^'^'""''
rius scripsit ipse Adamus (16); Adaldag-us... migravit ad Domiuum annosacerdotii nobiliter ministrati
54...
carui.
kal. Maji.
S.
Obiitque indictione prima, iii [alii codies iv) Chronicum vero Bremense (17) ei assi54, menses 7, dies unAec\m. Manifestum errores non deesse, et S. Adaldagum
gnat annos
UNNI,
est itaque
sedisse annos 52,
menses
7,
SE\TUS ARCHIEPISCOPUS nAMBURGEXSlS ET NONUS

EPISCOPU:* BREMENSIS.
dies 11, etobiisse die
28 aui 29 Aprilis annz 988. sos posuere decessores
Eum inier prsetermis29 Aprilis (18).
ad diem
s Unni ekriug 1 Oci.
TT^
^^"^
locis, hic
quoque non conveniunt

-.
cum
qu3e
Non
iame7i desunt cultus indicia.
his qUiV pr^êmiserat indicia iemporis,
918,
obiit
<mno 95G
Unni archiepiscopus, leguntur inquit (7), sedit annos 18. Annos ejus obitumque ut supra {ex Computo Corbeja delato) cog-novi... Obiit autemperacto boni certaminis cursu in Scitia, ut scribitur. anno dominicas incarnationis 936, indictione 9, circa medium Septembris si enim 18 annos adjicias arino BKt quo secundum Adamum
apud
Adamum
S.
L1BE^'TIUS,
OCTAVUS AKCHIEPISCOPUS ItAMBUROENSlS KT UNDECIMTJS

IPISOOPUS B1VBMENSI3.
.-
SLibentius, LibentiOfLidvinzo, Luizo,

versee formse)
(19) sedit
Liavizo,
s.
Lthenim,
'^f"'''*
,Liebiizo, Lievizon (totidem unius nominisdi- ^"
Eegimoaj^dus
936, 5ec? 934.
nonadannum veniremus Verumhsec Adami laus quod maluobiisset,
secundum Chtwiicum Bremense annos 25, menses 10, dies 7; secundum

(20)
..
jqij
nmneros quos reperit simpliciter describere, quam eosdem suppuiando corrigere. Et quidem numeri illi recti sunt. Ex Chronico enim Bremensi{^) consâ^ Conradum reg-em obiisse hujus
erit
[pontificis] anno primo adeoque, quum Conradv^, accepto vulnere, periei-it die^H.^ Decembris anni 918 (9), eodem anno institutum fuisse S. Unnim oportet et quum Continuator Reginonis Trevij ;
Arfamwm
annos
25,...
1013, et sepultus est in
anno Domini medio chori ante gradus

et obiit
nonas Januaannws 1013 inter se conveniuni ; suffragantur Annales Quedlenburgenses (21) et Albiani [1%), Helmoldus {Vi) aliique. Quin eiiam his aliisque longe prxstans
sanctuarii;
rii,
quod factum
est pridie
indictione undecima. Indiciio 11 et
auctoritate,
Thietmarus Merseburgensis
(24), ui~
^ rensis
(10),
annum
sis {U),
scriptor saeculi x. et qui cum circa 1000 secutus est Annalista Einsidlen-
seeculi xi ineuniis auctor,

S.
fit
atque etiam Annalista Corbejensis {U), Adamo conseniiant
poie co3evus, fuse sanctam Libentii mortem de- P scrihit eamque anno 1013 quoque annectit : iia ut annus unus certo abundet in Bremensi Chro-
Unnim viia functum esse anno 936, manifesium Hamburgensem hunc antistitem sedisse annos
,
circiter 18
dteAl Septein-
ita ut in Chronico Bremensi (12), in quo legitur sedisse annos 16, meuses 11, dies 17, unus exciderit annus. io Eosdcm dics et menses et deficientem hunc annuin in suo Computo invenisse videtur Ada-
aut sepultum esse S. Libentium pridie nonas Januarii seu die 4 tradii Adamus, consentiente Necrologio Luneburgensi (25). Atque ab his nequaquam discedendum, quamquam Brenico.
Mortuum
mense Chronicum, assignando

ses
S. Libentio mendecemet dies sepiem, ejus obitum in diem ^ seu pridie nonas Februarii differre videaiur et
id expressis verbis prseier
mentem
faciai Thiet'
.-
mus
aique hinc collegisse

:
S.
Unnim
obiisse circa
marus Merseburgensis
dies illuxit,
et
ille
mediuyn Sepiembris a l ad\1 Sepiembris menses suni 11, diescavill. Neqîe a die 17 Sepiembris ejus obitus dimovendus est quamquam Ferrarius ex Kalendario ei Missali Suecico ejus fesium reponat ad diem 15 hoc enim kalendarium ei Missale pro Ferrarii infelicissimo more mere phalerse sunt ad populum nec differendus obiius S. Unnis diem 21 Ocioscihcet Octobris
:
Dominica scribens (26) beatus pater, sumrao pastori
gregêm
spiritu
sibi
subditum
ii
manibus
nonas
elevatis
cum
defuo-
coramittens,
,
Februarii
ctus
errore
quo vivens tetendit. Manifesio catami Februarius mensis a Thieipergit enim maro substitutus est Januario intra menrebus ille de chronographus
perg-it
;
sein
Januarium
gesiis dicere
316.
et
quod, prsepag. 391. pag.

cit.
(1)
Ap. Scliunnot, tom.

!).
11, [lag.
i7l.
pag 303
iiat,
(3)Ibid.
lom,
VII, pag.
(2} Ap. Peilz, lom. ottl. (4) Ibid. pag, 305,

111,
Vtl, pag. 30().

(1!*)
I.
{16) Ibid. pag.

III
(17)
Ibid.
A|>.
Act. SS. lom.
Aprilis,
pag-611.
(19)
III,
Ibid
(5) Ibid. pag. 303, nol. 8.
(6) Ibid.
pog. 391.
et 305-
(8) Ibid.
;
psg. 391.
cfr
1.
(7) Ibid. pag.
(20)lbid. pag. 310 cl322.-{21) Ibid. tom.
pag.
81-
lib.
i.
('-^2)
(9)
Necrolog. Fuld. ap. Scliaa-
Langebck, lom.
Ap. Lcibnitz,
lib. VI.
pag. 201.
(23) Chron.
II,
Mnvor.
cup. 17.
Cbroti.
lom.
II,
pag. 471
Arl dc
pag.
v^ririi:r lcs dates,
tom.
II,
pag. 9.
Rcr. Brunsw. tom

111, III,
pag. Bbo.
(24)
(2:>)
Ul
(iO) Ap. Pcrlz,
loni.
f!I7.
(11) Ibid.
tom.
III,
pag.
cap. Ko, ap. Pcrtz, tom.

ap. Pertz, lom.
pag. 831 et pag.
832.-
Cfr LajiIbid
et4.
(l<t)
{12)Ibid.
Ap.
tom. V!l. pag. 591.

toni. II,
- {13)
Ibid.
pag. 5l6.
penbergius,
psg. 833.
852, Qot.
M (26)
Schannal.
pog. i76.
{1^)
Ap. Pcrtz, tom.
cipuum
; ;
'
383
Et
cipuum
notata,
cidit,
est,
anno 1013
dies dominica, littera
violabiliterque retinendum ceusemus.
non in i Februarii, aed in 4- Januarii inJure itaque merito secundum quxdam Ka-
insuper
kHCTURIi
lendaria adhanc diemdixitinopef-e 7iostro{l)de S. Libentio Bollandus ufmam preeter Adamum alia quie postea detecta fuere opera ad manum
habuisset
!
decrevimus nullum archiepiscoporura ve! Collonicnsium.vel aliura quemlibet in tuadioecesi ullani >ibi vindicare potestatem etcffitera. Caputquoquetuum mitra, quod est insigme Roraanorum, permittimus
insigniri.
V, D. B.
Quod
siquis hnic nostrfe auctoritatispri-
Vit^ enim sanctitate multisque laudaS. Libenlius,

clau-
vileg-io contraire
praisumat, anathema
sit
biliter gestis p7\vclarus fuit
qui vero
ditque
sej-iem archiepiscoporum Hamburgensium, quorumno?nina laterculis sacris inserta sunt.Reliqua Hamburgensium archiepiscoporum chônotaxis ad nos non pertinet.
pie observaverit, gratiam et benedictionem consequatur a DominonostroJesuChristo.Dat.lv
kal.No-
vembris per raanus Leonis sanctm RomiT' sedis cancellarii. Anno Domini Johannis papeprimo, indictione viiii.
V. Privilegium Joannis
depra-
vatum
mensis
confusio synodi Altheiet
conventus Erfordiensis
cum synodo Erfordiensi. Bonorum commutatio.

B
pnviiegiMm,
s.
Unni con-
j\.opponi possent
'^^^^^^^^^
dvcrsus ca quse hactenus disputammus plura ; veiûm ea omnia negligenda
T*neXmvn
Q^^
'^'^"
proxime ad
S.
Unnim
perti-
neant. Intereaautem, quse hujus beatissimi viri gestis implicantur, primo loco venit Joannis pa-
pseXdiploma, guod primus edidit Staphorst {Z}, recentius Lappenberg (3) et Migne (4). Ita sonat
Joannes epiecopus, servus servorum Dei, dilecto
confratri
Hasc epistola, non interpolata tantum sed et iU,.ravatiim depravata videtur. Nam, ut a clausula exordia- '" mur.indictio ix concurrit tantum cum annis \m, 921 et '3'i6; atqui Joannes X sedit ab exeunte Aprili 91 1 u^que ad finem Maji anni 92S (51, et Joannes XI a die 20 Martii antii usque ad initium Januarii anni 936 {\S).Annus itaque primus utHusvis Joannis non concurrit cum indictione ix,quod siindictionemseponas, nil juvaris mense Octobri anni prima Joannis X currebat annus Christi 9U, quo certe S. Unni episcopus non erat annus vero pritnus Joannis XI convenit cum anno 931, quo tempore S.Vnmjampridemhabebatpalliutn. Pneterea jubentur in S. Unni potcstate manere E episcopi in omnibus g-entibus Suennum seu Danolum, Norveg-iorum, Islaud, Scridevinnura.GrouIaudon etc.,quasi jam creatiessnt,quum tamen certo certius nulli tunc ibidem essent episcopi. Adeo ut, etiamsi navigatoribus siEculo x ineunte h<e omnes
,
terrcc fuissent cognitie,
Pertzio
Wennl
\al.
Unni], venerabili archiepisco-
non tamen consentirem contendenti adversus Henschenium (8) et Dahtmannum (9) 55. Ansgarii et Rernberti Vitas in nonnullis codicibus germanicis etaiiquot
(7)
po Hammenburgensis ecclesiffi, tibi tuisque successoribus in perpetuum. Convenit apostolico raoderaminipia [clI. prEe] relig-ione pollentibus benevola compassioae succurrere, et poscentium animis alacri devotione impertiri asseusum.Es hoc enim lucri potissimum prEemium apud Deum procul dubio pro-
Hamburgensia diplomata
in quibus si>nilia le-
guntur non fuisse interpolata, quwn Adalbertus, Hamburgensis archiepiscopus, sub Henrico IV imperatore patriarchatum septentrionis affectababat. Episcopi enim illi certe commentitii sunt
deinde studiosa interpolatorum manus in S. Ansgarii potissimum Vita manifesto doprehensa est;
et
meremur, dum venerabilia

tur, quia postulasti a
loca opportune ordinata
ad meliorem fuerint per uos statura perducta. Ig-inobisquatenusarchiepiscopatum Hammaburg-ensem totura in integrum tibi tuisquesuccessoribuscoufirraaremus, sicut a beato Greg'orio, Nicolao et aliis praedecessoribus nostris decretum est, inclinati precibus tuis, pallium tibi ex more tran.smittimus, et qujecumque ab eis ecclesiee tuee et
demum Adamus
legisse in exemplari,
scribit
Bremensis nonvidetur hiec quod pi^x oculis habuit enim hxc tantmn (10) Cui etiara (S. Unni)
;
papa Johannes dccimus, ut privileg-ium

palleura dedit.
indicat,
j.^
45 Chronologicas nostrx deductioni opponi po
.<.
Uuui
mn
antecessoribus tuis data sunt et privile-
g-iis
confirraata, nos apostolica auctoritate tibi conet nostro privileg-io
prwterea argumentum, qux> Adamus Bre mensis Reginwardixtatem,^. Unnis decessoris, Ilcsibi stabilivisse visus est. Sanpsit enim{\l)
test
:
'"'i'/'"' eon-
"''"^'^"""'',^'/"lU
M.;;,,ii>j,<e
cedimus
CDnfirmamus, scilicet omnia quee g-eneraliter atque specialiter ad eumdem archiepiscopatum pertinent, quaequetui antecessores suis laboribusadquisiverunt, vel etiam quae ob
g-inwardus vix
prajter
annum unum
aliud nihil
tedit.
De cujus
venit.
vita
nomen
ad
manum
Cum
<uw'UiKrfQ,'*''"
amorem
.
{Eternte patrise ibi a Christi fidelibus larg-ita

;
sunt vel adhuc larg-iuntur cum illis etiam, qui hoc tempore ad Christi fidem conversi sunt, procurante
et proteg-ente gratia Dei, videlicet episeopos in
autemsuccessoremejus concilio apud Altheim interfuisse didicerim, quod habitu:n est anno Conradi reg:is quinto, quo Hog-erus etiam noster deces.sit, medium hisKeginwardum non vixisse plenum an-
num
om-
perire potui. Si
deprehendi, nec privilegjum ejus uspiara reAdamo itaque /idem adhibeamus,

S.
vobis?
nibus g:entibus Suenonum, seu Danorum, Norvegiorum, Island, Scridevinnum, Gronlandon et universarum septentrioualiura nationum,uecnon etiam in illis partihus Slavorumquae sunt a flumine Pene ad fluvium Egîdore it aut sub tua tuorumque successorum Hamraaburg-ensis ecclesiEc archiepiscoporummaneant potestate,velquicquid a nobis*divina
;
episcopus erat
Unni anno ab incarnatione DomiI.al.
ni 916, indictione quarta, 12
Octobris, reg-no
reg-is
autem Chonradi
quinto,
piissirai et
ciiristianissimi
quum
coiigreg-ata est sancta
synodus apud
favente gratia ah errore per fidei sive hominum,sive locorum ad religionem christianara acquiri pt., tibl tuisque successorihus perpetualiter tenendum, in(2) Hamburg. (I)Acl. SS. tom I Januafii, pag. 180 el seqq. Kiichen-GeseliiclUc, tom. 1, pag. 278- - (3) Hambui-. Urkund. col. 815 el U. tom. I. pag. 59. - (i) Pfllrologia, tom. CXXXII,
Altheim, inpago Retia, presente videlicet domni Johannis papEe apocrisiario Petro, sanctae Ortensis ecclesi venerabili episcopo id fere hujus synodi iniiium, quam ex codice sêculi x, olimecclesiai Frisingensis cathedralis, nunc tabularii Mona:
censis,
non
ita
pridem Pertzius
II,
(12) edidit.
2(>y.
i7)Honum Gcrm. lom

I
png
76.^,not.l.
(9)
(8)
Arl.
tl.
SS. lom.
Fcbrunni, pag.
f.y!>.
-(02 cl
B60.
Ap. PcrW,
loi.,.
pog. 083.
eSict
(lO)lbid. lom. VII, pag 303.

Lcges, tom.
IIj
(li)lbi.l.
(S)
Arl
ilc
v^rificr les dalcs, lom.
f,
pag. 268.
(6)
Ibld. pag.
pag. 516.
(12)
Monum. Germ.
pag. SKo ci scf|q.
46
Verum
384.
tUCTOBB
46
ci
UNNl ARCHIEPISCOPO HAMBURGENSI: Quod eniyn ait alieri preesedisse Petrum, Ferum inerrorem ductus fuit Adamus vel
DE
S.
alteri
V. D. B.
vt ex rebus
personis os-
corrupto aliquo synodorum exemplari vel a Burchardo Wormaiiensi. Scilicet capite S7 (1) synodi
Joannem, ortum
tenditw
Altheimensis suhscriptionesassutae legunturapud Burchardum easdcm quse ad Conventum Erfordiensempertinent, preeteritis tantum Buchardo Wirzubut^gensi et Tuotone Osnehurgensi. Verum guod illx subscriptiones syyiodi Altheimensis anni 916 non sunt, tribus ecc capiiibus colligitur quorumprimum est, canone seu capite 30 (2) synodi
;
ex eo quod loco auctoritate sancti Petri, Johannisque vicarii ejus,domni papjB, ut genuina habet lectio{\Q), legit apud Burcharest
dum
(17)
Auctoritate sa.ncti
Petri
eg-o
et
Johannes
Aliheimensis indicari nullos ecc Saxonia concilio illi interfuisse,dum tamen inier iltas subscripHoneslegiiur signnm S. \Jr\m Hamhurgensisprc-esulis, Adalwardi Verdensis, Unewanni Paderbornensis, Betmardi Ealbersiadiensis, Riimaldi Mingardensis et Eberi Mindensis ; et soii Osnabrugensis et Hildesheimensis prassides absunt.
Johannes fuere legati, sed Petrus Johannis papse X. Quid ergo ? Quod iniiio innui, nullus dubito quin Burchardus concilio Altheimensi anni 916 assuerit subscripiio7ies concitii Erfordiensis anni 932 eo indv^tus quod usus fuit codice Palatino ,nunc Romano, in quo synodus Erfordiensis pro parie synodi Altheimensis habita est, ut animadvertit Augusiinus Theiîer {\8) et post eum Pertzius{[9).
,-
vicarius apostolici;
non itaque Petrus
Qux om7iia jatn clariori in luce sunt posiia, ex quo temporeper codicem Frisingensem sieculi x, supra ja7n laudatum, licuit h^cotnnia accuratius
dispicere.
Secundum argiimentum
dat
canw
39(3),
quem
Buchardus (4) vocat \Q,quo Ricuini,Argentinensis episcqpi abseniia culpatur et quo adproximam Moguntinam synodum citatur ad priBsentiam venerabilis Herigeri archiepiscopi ; aiqui Ricuini
subscriptio venit inter alias illas,uti et Hildeberti, nonvero Herig-eri, archiepiscopi Moguntini,Tertium mo7nentum peiitur ex episcoporum subscrifi
synodo
^S Nulti itaque Altheimensi,sedsoti Erfo7'diensi ititerfuit S. Vn-ai.Ejus hoc est i7xitiu7n se-
iiilerfuii
^.
Unni
coii-
cu7idu7ncodicem illum Frisi7tgense7n,nwic Monacensem{%0]/. Auno ab incarnationedomini uostri Jesu Christi 9112, anno etiam domini Heinrici regis
Christianissimi 14, indictione v,sub die kalendarum
ci7io
Erfor-
dienei ami
932.-
Juniarum
silio
coug-reg-ata est
apud Erphesfurt sancta
et
Hildeberius, Monguniinensis archieptiscopus, sedit ab anno 927 ad 936 Robertus S. Uuui Trevirensis a 930 seu potius 931 ad 956 Hamburgensis de eo nobis est quiestio; Adalwardus Verdensis sciiur sedisse anno 932 Ricuinus
beniium
aetate.
universalis sjuodus, ut rex sapientissimus
,-
cum conprimatumsuorumdecrevit,inspirante omnium

maCujus
rei
,-
Salvatoris clementia pro utilitate et statu sanctse

tris ecclesise.
solertiam prudentissimi viri Hiltiberti archiepiscopi studium g-ubernabat. iVb-
110(1
fueic ce-
lebrata dno
couriliu in
Alilieini
:
Argentinensis sedit ab anno 913 ad 30 Augicsii anni 933 ; Notingus Consianiiensis ab 920 ad 935: Unewannus Paderbornensis ab 915 ad 935 Udalricus Augustanus ab 923 arf 973,- Be?mardus Halbersiadensis ab 926 ad 968 ; Rumaldus Mingardensis seu Monaste?'iensis a 922 ad 941 et tandem Everus Mindensis a 922 ad 949 (JS).Ex his sequitur omnino fieri non posse ut tempore Conradi regis seu anno 916, ut perhihet Burchardus, habitafuerit synodus,cui hi subscripsereepiscopi; neque anno 936 ,ut vuli Gallia Christiana (6) sed inter annwn QZOseupoiius 931 fquum Robertus Trevir&xsis hoc tantum anno ordinaius fuerii atque aliquo signo distingui solerent episcopi electi a consecratis) et mensem Augustum anni 933, quo Ricuinu^ Argentinensis obiit. 47 Quseret itaque iecior an intra hoc temporis spatium Altheimi atiera synodus hahitafuerit. Affirmant Mansi {l),Bera7^di {^),Binte'rim {9),aliique. Verum animadveriendmyi est nultum oinnino historicum veterem secundee ejuscemodi Altheimensis synodi verhum hiscere ; nullosque ejus cognosci canones : nam quem ohtrudit Mabillonius (10) ex codice Farfensi et Berardius ex Decreto Graiiani (11), is ca?ion 36 est synodi Altlieimensis anni 916 (12) qui vero in editis olim
; ;
, ,-
mina duoru^n atiorumarchiepiscoporum et decem episcoporum satis indicavimus supra ; aderant alii quoque multi ahhates et clerici, quorum non
appellantur 7iomina. Henricu77i affuisse tradit Burchardus (21) et quidem recte,quum Pertzius
,-
anno diplomaia ab Henrico Aucupe E7'fordi3Bdata fuisse referai.lneainquirere operee pretium non est sed sponte se offert inier T7'aditio7ies Fuldenses {2Z) prseceptum Henrici,in cujus fine legitur Datum 3 nonas Junii iudictione V, anuo DominicsB incarnationis nocccxxxir. Actum
(22)
eodem
die et
-.
Amen ita ut die ^Juniianni 932 5eu hiduo post inceptam synodum Henricus certo esset Erfordix. 49 Quocirca nolim consentire dictissimopreshyin Erpesfurt feliciter.
:
cui
affiiigiiii-
tero Binieri77i (24),gMe kaleudas Juuias inuta^n vutt in Ju]ia.s, quoniam dies\ Junii anni 932 nonerat
lur res plurts

I
uiivenntt
!)53 el synoiii
feria ii, qua synodi haheri solebant verum dies 1 Julii si7niliter non erat fe7'ia ii sed Dominica.
;
Altlieimn\sis
rimii 916.
Prseterea non crediderim legem de celebrandis synodis feria n ita fuisse geJieralem ui nullas exceptiones admitteret. Utut idest, iiquet, quemad-
modum animadveriit
les
(27)
Pertzius {2b),errareAnnaHiideshemiensis (26), Co7itinuatorem Regi7io?iis
primus erat
(13), et
in Pertzii (14) editione deside-
aliosque (28) hancsynodum ad aînos 935 aut 936 referentes;nisipotiusintelligendisunt (atque heec mea sententia) de conventu procerum Erfor-
ratur (neinpe si quis cum uxore eic.),hunc ad verbum canonetn 41 esse concitii Tinhuriensis anni SQojatnpridem animadvertit Mansius{\h). Deinde argumentum,quo ipse Mansius duo Altheimensia disiinguenda esse censet concilia, in depravaiione Burchai-dianaelectionis fundamentumhahet.
Moiium
cai).
quem pro designando suo successore aliquanto ante mortem suam collegit Henricus ui testis locupies est Mathitdis reginae hiographus (29). Hinc corrige eos qui in Erfordiensi sy7X0do anni 932 de Henrici successore actum esse
diensi,
;
Legi-s,
(1)
tom.
II.
pag.
560.
(15) Cfr HartzlKim, Concil,
German.
lib.
1,
Gcrman. Legps, lotn. 11. pag. Ei60. 227. Palrologia. lom CXL. col. GU.
5bl1,
Cfr Burchardus,
(2)
[i)
tom.
Ap.
Lib.
Perlz,
i,
Legcs. lom. M, pag
(3)
Ibitl.
Pag
(K)
cil.
cap.
K8S. (U) Lcgcs. lom, 11. pag. Bl)!i. (1!)) Supplcmenium Coucil tom.l, col. UOC. (16) Ap Pcrlz, Legcs, lom. II, pag. 559. (17) Lib. 1. cap. 162 Prolrologia, lom. CXL. col. 597.
11,
pag.
162, Paliolo;im.
lom. CXL,
col. S!)?.
I.
Cfr Binterim, Geschi;
cble dcr Driitsclieii Concilicn, tom.

}>ag
pag. 281 ct seqti

cl
lom.
III,
(18) Disquisiiionescriuca; in coilcclioiics, elc.
pag. 332
cl scq(i-
09) Leges.
II,
lom.
IL
pag
55i.
CXL,
(20) Ibid. pag

col.
18.
Lc-
275ct274-, Gallia
Chiisl. tom.
V. col.788
lom.XIU, coL
(21) Lib. XI, cap. 77. Palrologia, lom.

gcs. lom.
87i.
(22)
506; GranJidier, Hisloirc de lEglisc dc Slrasbourg, lom. 11, pag. 508 cl 50!> Cbroniium Golwiccnsc. tom. I, pag. Iti2. (6) Tom.
;
pag. 18
(25) Schannat,
Tradit. Fuld.
pag. 25i.
(24| Gcscbichteii dcr
XIII, tol.
jflfi.
(7)
Siipplemeulum Concil. lom.

i.
I,
col.
1105
ct
I,
nol. 2.
hist.
(23)
III,
Deulscbcn Concilien, lom. III, pag- 27^. Lcges, lom. II, pag. 18 (-26) Pertz. Monum.
ii5.
seqq.
j)ag.
(8)Bpri'rdi, Canones Grotiani, clc. parl.
455.
cap. 00, tnm.
lom.
pag. 54 ct
clc.
(27) Ibid
lom.
1.
I,
pag. 617.
(9)
27icl seqq.
pag. 390.
Gcsdiichtc dcr Deutscben Concilicn, toni, III, pag. (10) Annalcs Bcncd. nd an. 956, num. 68, toin. III, (II) Can. I, caus. 18, quEst. \. ((2) Ap. Perlr,
(28) Cfr
BnUciim.
tom.
III,
pag. 275.
Ilist
.
iiol.
(29) Ibid.
tom.
IV, pag, 288 Cfr Struviu!^, Corpus
German.
25(J.
StatUU7lt
DIK VIGESIMA PRIMA OOTOBRIS.
S85
Holstein vocare
statuunt{\); confusione enim manifesta seducti videntur. Defestorum etjejuniorum ratione et clericorum continentia quinque canonibus prcecepta
hingia,
quam nunc
solemus.
tPCToni
Adjuncta vero Bremensis dioscesis Wigmodiam capiebai et Lorgoe,duos pagos ex decem minoribus conflatos, seu
V.
B.
fuere lata
citat
\i). Burchardus {-i) caput seu canonem 9 de vitandis excommunicatis. Id pro genuino
,-
ducaium Bremensem
et
ma-
gnam partem
Mansius (1) omisit veroPertzius, quoniam non repei-iumest codice, nec in codice Lindani, unde primum in Conciliorum
accepit
illud in Frisingensi
collectiones transiit Erfordiensis illa synodus.

('j), Serrarius (6), Falckenstein {l),Bi7iterim (S) aliique laudant plurimum hujus synodi patres quod iniiio se puhlice in terram demiserint et cle?n planxerint peccata. Sed hxc non S. Unnis suorumque in synodo Erfordiensi collegarum laus sed patrum synodi Altheimensis anni 916 : quemadmodum hujus concilii prologus testatum
Latomus
Oldenburgensis. Ejus prxterea apostolicis patebant laboiHbus ad Orientem Winedi, videlicet Wagiri, Obotriti. Kycini, Circipani usque ad flumen Panim seu Pene (Peene), idest totum itlius xvi regnum Siavinise ; quod postea dissecium fuit in diceceses Lubeccensem, Raceset Zwarinensem, 7nari Barbaro seu Baltico finitiinas aiiquando tamen Verdinensi episcopQ pariem Raceshurgensis et Zwarinensis sibi vindicante. Ad septentrionem ejus curas manebat et soUicitudines universa Dania, Notnvegia
;
burgensem
et
facii
(9).
1Z^Ld!Le~
ti
50 QuamquamGermani3efines,utinferiusvide' hitur, jam excessisset S. Uuni, ad ejus tamenpe-
Verdintnsi.
titionem Henricus Auceps 9 kal. Junii anno dominicx incarnaiionis dccccxxsv, indictione viu,
ejus regni xvii, Diusburgi diploma dedit, quo
confirynaret
adjacentibus insutis. In has omnes Unni non secus ac decessoribus missionarios desiinare, episcopatus instiiuere suasque provincicG, nulios adhuc habenti su/fraganeos, vindicare.
terras iicehat
S.
Suecia
cum
hlBremensisdioecesisecclesiispassiminsiructa
erat ;presbyieros habehai sat iuultos
et
qiicD
III
jani jne
commutationem factam a S. Unni seu Unnoue cum Willario seu Wallerico viro nobili.
QiicG episcopalia dederit
bona
S.
Vnm
non indi-
cantur
tradidit
autem
praefatus
Willarius
cum
^ raanu Rasmad^
conjug-is suae et Theodulphi filii praedictum epidcopatum in manum ipsius ejusad ecclesije episcopi Unnonis et Ulfridi sui etiam advo-
cati quidquidproprietatisin locis Holtg-ibutli, Holthem, Fokaresha, Niantorp, Oraanthorp, Walle, Mag-ulun, Kikinburgi et Daraisla nuncupatis habe-
liitecetibui popxdum longe maxima parte fidelem. Alia omnino condi- Hretiienti et namljHrgensi tione erant res in dioscesi Hamburgensi. Medio iiiAfidifa esenim fere s<vcUio ix a piratis Normannis com- aent hustum fuerat Hamhurgum et universa dicccesis K quatuor tantum hahehat ecciesias baptismales. Ad utramque dicecesim tria pertinebant monasieria; Ramsoianum virorum in dicecesi Verdensi quo transiatum fuerat Hamburgense, deleto oppido Bremense idem virorum ei Birxinon seu
.-
re visusestcum curtibus, aedificiis, raancipiis, terriscultiset incultis et oranibus quas dici et nomi-
Maderus
chartam Lindenbrogius (11), Meibomius {V2),Siaphorst{lS), Lunig{U], Leuber{\b), Gundling {\Q) aliique. Omnia illa ego locain episcopaiu aut principatu Verdinensi, qui ad o?'ientem seupotius ad Euronotum Bremensis jacebat, sita esse arbitror. In hoc enim tractu, quem pagum
nari possuntappendiciis..'rfirf(?ri(i hayic
(10),
Bassian incomitatu Hoya in dixcesi Bremensi. An quartum fuerit tempore S. Ansgarii aliis inquirendum relinquo. His vero aliud addidit S. Rembertus, videlicet in solitudine Rug-g-iii seu Bucken in comitatu Hoya. Neque deerant hospitalia pauperibus excipiendis et peregrinis, saitem in dicecesi Bremensi ; quae valde bene instituta
fuissevidentur.
53 Siavos omnino non negiexerat S. Ansgarius ; '/'"'' '''O'""""" '" '^!""'' empiis exeorum genere pueris autex capiiviiate liheratis, qui fdem cathoHcam deinceps inter "('.ec.a"
Sturmi, Sturrag-oe seu Stormuse fuisse arbitror et
de quo pauca disserit Godefridus abbas Gotwicensis (17), dant mihi mappee geographicse Holzbuttel, Hotturasew Holthum, Nindorf, Walle, ReichenbosteleiDauelseu.guoc^/oriezrfemacDaraisla, aliis Dannisla seu Domista qui vici clauduntur fere omnes triangulo, cujus summitates oppida Rothenburg-, Visselhove et Verden. Jacet ulterius
:
propeTjQven wcms Oldendorf, reprseseyitans forte Omanthorp; citerius ad sinistram Wisuris ( Weser) inter Verden et Hoya habes Mag:elsen, idem forte quod Mag-ulun sed has divinationes illarum par:
tium eruditis permiiio. Quod autem bona acquireret episcopatus Bremensis in dioecesi Verdinensi, nil mirum habebat ibidem integrum monasterium, de quo inferius.
:
suos spargerent. S- Rembertus vero in uilimas Siavinije partes adeoque in insidam Rugiam monachos Corbejenses destinarat, qui magnam incolarumpa7'tem seu etiamomnes ad Chrisiiaîa sacra t7'aduxe7ânt. Uterque tameii p^^wsui multo 7nagis in Dania labo7ârant, adinirabiiem ubique coilige7ites messem, Sleswici et Ripx constructis ecclesiis. In Suecia quogue, 7naxi7ne in ea interiori 7'egni parte quie iacui Mella^v (Miilarsee) adjacet, ipsi eorumque adjutores fidei se^nina F sparserant, fruciu nonpcc7iitendo, et Biixx surrexerat ecclesia. Verum licet gravia experti fuissent iempora A7isgarius et Rembertus, graviora foi^san manseruni eorum decessores. 54 Pras cMeris infesti fuerunt Magyares;tribus vaga Finnorum aut Caimucorum, ex Asia p7ôiapsa in orieniales Europse plagas, atqiie Ungri, Hungari et Hunrii dicti, quod huic gentiferis
7""'j''^'"
[^|'"j|^
,""(
rei sacrae conditio VI. Quae esset in regionibus S. Unni commen-
Brementt*
datis.
Quam
latut
compus pnieTtt S.Unnis

iaboribus
Unnis autem ad labores Utquando deveniamus,apostolicos oculi conomnia ante

S.
ali-
jiciendi sunt in vastissimam ejus duplicem dicecesim. Hamburgensis constabat proprie ex Nordal(2) Ap. Perli, Cfr Falkenslein. Hislorie von Erfurlh, pag v>i. xi, cap. 77, Palrologia, lom. (5) L.b Legcs, lom.II, pag. 18.
moribus esset siniiiis. IncredihHe dictu quantum ab his passa universa Germania ab anno 899 ad 9\\. Irruerunt in Saxoniam anno 90G, vastaîtes ecclesias, preshyteros dispergentes. Rediere anno 915 quibus alii, totidem divime vindicise flageila, accesserunt, scribente Adamo Bremensi ad annum 916 (18) In diebus illis immanissima perse;
:
diauentu
^''""*'
'
gurt
(1)
(10)
Adami Bremensis,
Hi&l. cccles.
append. pag. 204
el21JJJ.
(II)
CXL.
col.
874
(i)
Supplem. Concil. lom.Kctil, 1117.
(5)
CaIII,
(12) Rcr. Germ. lom. I, pag, Scnptl. rer. Scplcntnon. pag, 129. 739 -^ (15) Ilamburgische Kirthen-Geschichtc, lom. I. {ia>;.2St.
talog. archicp.
Mogiint. ap.
Menckcnium,
Mogunt, tom.
Scriptl.
I.
Germ.tom.
(14) Spicil.;cccles.
pugl.'i8S.
(16|
part.
pag. 470
toric
lien,
(6)
ScripU. rer.
.
p3g. 426.
pag.
(7)
His-
app. pag. 77. (I"J( De stapiila Suxiiniiie, De Henrico Aucupc, pag. 311. (17) Chron.
i
vou
tom.
Erfurlli, pag. 31
III.
(8) Gcscliiclilcn
der deutschen ConciII,
Golwic prodr. lom H, pag.^SIi.

305.
(18) Ap. Pcrtz,

53
lom. VIII, pag.
pag. 277.-(9) Ap. Pcrtz, Lcges, lom.
55.-
Octobris
Tomus IX.
cutio
386
AUCTORB
BE
Saxoniam
oppressit,
S.
UNNl ARCHIEPISCOPO HAMBURGENSI.

Sclavi,
cies.
cutio
cumhinc Daniet
V.D.B.
inde Behemi et Ung-ri laniarent ecclesias. Tanc parochia Hamraaburg-ensis a Selavis et Breraensis Ung-rorum impetu demolita esi.Pertineantne ad id
anmim 919, quo Ungari Saxoniam denuo vastasse in Annalihus Corbejensibus (1),
tempus, an ad
leguntur, ea qute ab
non mintis misera erat faDania, quseotim principem habuerat Christianum, jam pridem sub alio gemebatjugo. Nobis hoc scire sufficiat, ut Adami (7) verbis utar, omnes adhuc pag-anos fuisse, ac in tanta reg-norum mutatione vel excursione barbarorum christianita56 Daniae et Sueciae
D
'^'
miMro
""'"'""'S.Unni.
Adamo
B^êmensi ad
annum
referuntur 916, haud satis video. Ferumtamen, sive initio episcopatus S. Unnis acciderint, sive paucis annis ante, ea tamen narranda hoc loco In diebus illis, inquit ille (2), grande miraculum fertur a posteris Bremae conicigisse. Ungros scilicet
;
tem iu Dania. que a saucto Ansgârio plantata est, aliquantuUm remansisse, non totam defecisse. Per Henrici Aucupis victoriam portam illic denuo apertam fuisse evangelio ex eodem Adamo novimus. Sed maxi^nis hcec res involuta jacet tenebris quas a nobis depulswn iri nequaquam con:
incensis ecclesiis sacerdotes ante altariatrucidasse,
clerum vulg-o mixtum aut impune occisos aut ductos in captivitatem. Tunc etiam cruces a pag-anis
truncatee, ludibrio habitae
;
fidimus; ad aliquid tamen operis cogimur,
cpnandum
ratione
cujus sig-na furoris uszelo-
que ad nostram aetatem duraverunt. Sed Deus

tes,
$ VII.
De Wurmio Hardecnuto Daamplitudine^

et
cujus passio
ihi derisa est.
incredulos abire non
'laminas e
ItgDD lissiU
passus est inultos. Nam subita et mirabilis orta tempestas a semicremis ecclesiarum tectis sciudulas*
nise rege, ejus regni
Henrici Aucupis victoria

portunitate
op-
quas in faciem atque ora paganorura rotans, dura fugae prEBsidium quEerunt, aut in fluvium praecipitari compulit aut in manus civium concludi. Hwc Bremensi et Hamburgensis ecclesiarum facies brevi ante aut brevi postquam eas regendas suscepit S. Unni.
elevavit,
annuntiandi
evangelii.
iterura
apud Danos
6
jn Stavinia
pxa netnvia in
tuper$tiliOi<e'ti
Sparsa perSlaviniam et maximeperinsulafn Rugiamfidei semina oppressa fuerant omnino, et religio versa in superstitionem. Nam sanctum Vitum (sunt Helmoldi presbyteri, diligentissimi
55
ssecidi
Tunc
muiata
Sla
0-
vorum
blilits
iioii
\n scriptoris, verba
Corbejenses
(3)
in cujus
commemooratorium
S. Uii-
rationem
jnissionarii
ni.
apud
tur,
servum
eos fundaverant, et quera nos raartyrem ac Christi confitemur, ipsi pro Deo veneranali-
creaturam anteponentes creatori. Nec est

ceelo,
;
qua barbaries sub

lerant. Solo
quEE Christicolas ac sacer-
gwo5 jam pridem expunomine S. Viti gloriantur, cui etiam templum ac simulacrum amplissirao cultu dedicaverunt, ilHprimatum deitatis specialiter attribuentes. In Slavorum gratiam parum aut nihil laborasse diceres S. Unuim, si pressius adhcereyês verbis Helmoldi (4-), scribentis non carere admiratione quod dignissimi praesules et evang-elici proedotes mag-is exhorrent
iemporis virum quemdam, cui apud Danos erat noinen Gorm, Wrm seu Wurm, latine Vermis, regno Danige potitum esse res induhia est. Ejus tumulus necnon uxoris ThyriB etiamnum superest ; his concepta verhis epigraphe {8): Haralter kunug-r bad liaurva kubl dausi eft Gurra fadur sin aug" eft Thiurui rauJur sinasa. Haraltr kesor van Tanraaurk alla aug Nurviegaug- tini folk kristo; id est, Haraldus rex jussit exstrui hunc tumulura in memoriam Gormonis patris sui et Thyrae mutris suae. Haraldus caesar acquisivit Daniam, totam et Norveg-iam et earura incolas ad fidem Christianam convertit. Alius lapishabet (9) Gurmurkunug-rkubl dusi eft Turui
scilicet
:
E
Daiiia'
nx
erat
Wur-
miut, at
nial
m;
ex cippit
Thijria
tnor
filiuiBaraldui
Blaaland,
dicatorc5,Anscarius, Ueirabertus et sextus iu ordine
Unni, quorumin conversione g-entium ingens claruit
C Remberto non esse satis accurata ex his quas num. I^diocimus satis constat; nisi defructu stabili et firmo locutus sit Helmoldus. Negue sanctus ynni omnino Slavorum oblitus fuisse videtur; quum, teste Adamo Bremensi (5), ferant Adaldagu?n, S. V nnis in episcopatu Hamburgensi successorem, etiam doctrina et miraculis celebrem, Sclavorum populos eo tempore praedicasse, quo noster Uuni ad Sc} thas legatus exstitit, seupostannum 931. Neque licuit S. Unni diu ante illuc destinare missionarios quum mdla nisi martyrii spes affulgeret; sed mutata est aliquantwnrermm species et forma, postquam anno ab incaruatioue Domini029, iudictione ii, 2 nonas Septembris, feria vi,
,
studium, Slavorum curam tantopere dissimulaverint, ut nec per se, nec per ministros aliquem in eis fructum fecisse legântur. Hsec de SS. Ansgario et
Tanmarkar but latine Gormo rex posuittumulum hunc Tyree uxori sute, DaniEe ornaUtramque inscriptionem non recens mento. figmentum, sed genuinum antiquitatis monumentum habentjure merito antiquarii {10) quamquam aliter visum sit Grammio in Notis ad Meursium^t Torfseo in Trifolio, idcirco a Langebehio (11) 7-ecte vapulantihus. San^jam anno 1186, quo Sueno Aggonis scribebat, duo primi (nam duohus cippis pri^na inscriptio insculpta est) habehantur ab ipso Haraido filio erecti. Ait enim{\%) Ut autem prsecluis illa veginB. (Thyra) cum reg:e marito omnes aetatis suse annos comples-
kunu
sina
.-
set,
Haraldus Blaatand,
filius superstes,
qui et re-
g-ni exstitit hseres,

lis
juxta ritum gentilium, intumu-
g-emellis et paribus, quasi illustribus mausoleis,
secusregis curiam in Jelling- utrumque parentem fecit humari. Neque aiiter Saxo Gra77imaticu^,
sieculi xii historicus Post hsec, inquit Thyra, Danicse majestatis caput, ahsumpta est. (13), Cujus corpus Haraldus... nou longe a patris tumulo sepulturse mandavit... Ubi nunc quoque sacrarium
ejusdem
perspicere est,
duorum conjugûm
socialibus bustis
oriente sole, facta est pug-na valida juxta flumen, quod vocatur Alpia, contra Sclavos ; in qua pro-
intersitum. Sacrarii Jeliingensiset cii^cumpositorum locorum imaginem dedere Wurmius et Ste-
suntdepag-anisno milia, captivi vero 800; uti traditur in Annalibus Corbejensibus (6).
strati
phanius. Quocirca, etiamsi voiueris iilos cippos Earaldi jussu non fuissepositos, antiquissimos
tamen
ita
esse
illis
fatendum
est,
quumjajn
ScBcuio
\n
de
scriberetur.
Ap. Slephanium, pag-
(l}Ap. Perlz, lom.

(5)
Ap.
(4) Ihiil.
111, pag. 4. (2) Ibid. lom. VH, pag. 503. Leibnilzium. ScripU. ler. Brunswic. tom. II. pa[j, Ki3. [li) Ap. pag. cil. Perlz, tnm. VII, pas- i(J6. (6)lbid.
in lib. X
Saxonis GrDmraaliei, pag. 204.-
(9)
204.
tom.
III,
pug. 4.
(7)
Ibid.pag.
VII, pag. 303.

cl
(8)
Ap. Olaum
Dahlmann, Geschichle von Danuemark, tom. I, png84. (ll)ScripU. rer. Dank. tom. I, pag.51, ool. g. (12)Hist. rcg. Daniie, ap. Langebekium, lom. 1, pag. 51. (13) Lib. x, nuin.
(10) Cfr
WorniMim, Dauica monum. pag.332
335
ap.
Slephanium, Not.
Lix, pag. 184.
58 Originem
58
quod TVi.*taie accep>l.
DIE VIGESIMA PRIMA OoTOBRIS. 337 Originem Wurmii ejusque avorum potenlix Westgothice, omittit Otherus non quod nihit ibi
;
ADCTOni
indigare nolim. Ecc stirpe Ragnari Lodbrochia, ciijus maxime filii tot iantasque clades sseculo IX Angliae et reliquas fere Europae intulerunt,
limiie' septentrionalis.
eum ortum
gicse
esse consentiunt tabulce genealoantiquae. Sigurdus Ormioga seu Anguio-
Ragnari filius, traditur Gothiam insularem (insulam Selandiam? ) et omnes insulas minores, Scaniam quoque et Hallandiam obticulus,
de ditione Danica (Danholm enim adhuc pristinas sux conditionis nomen retinet), sedpotius quod earuni pars, ut tradit Ericus Gusiavus Geyer recentior SuecicV historicus (8), esset Norwegice, aliera pars Suecix et demum tertia pars DaniiB; quin etiam ipsa Danholmia aliesset
,
V D
B.
quando
git
Ziis,
ita divisa est in tres parfes (9). ^^ id Danicum,qualedescripsimus,regnumobti-
nuisse
atque hsec satis concordant cum his quse illo ipso sexo Wulstanus dixit regiJElfredo Magno videlicet se discessisse Hsetho (Sleswico) (2) , et spatio quinqae dierum et noctiura Trusum
(1)
;
Warmio
in illam
Oelttcoiiit
qui avita ditione
nequaquam conien- Wurmim id

""5"'
partem Danise, quae tunc Heidgotalau,
""7
jam vero Jutia nuucupatar adversus regcra " '^"'""* quemdam, Gnupamdictum, ciimexercituprofectus if^^^l^' "'
dia.
est;
Drausen
ad Elbingam fluvium
in Prussia[^6)
appulisse, navigio semper velificante et a dextris
ipsius in
quem post aliquot praelia occidit, et reg-num suam potestatem redegit. Deinde expedi,
meridionalin
et
li$
occidrnta:
Wandaliametasinistra Langlandiam Lollandiara ralsterara et Sconiam omnes autem has regioues ad Danemarchiam pertinere ulterius etiam naviganti a sinistris esse Burgendalandiam ( Bornholm ) quse reg-em haberet proprium post Burgêndalandiam se avicinasse ad terram dictam Blekingam (ad etesias Sconix) et ad Meoram (littus orientale Sueciee) et Eowlandiam (adjacentem insulam) et Gotlandiam ( insulam ) a sinistris et has terras ad Suiones pertinere and thaslande hyrathto Sueon;) itautBlekingaetBurgendalandia regni Danici limes orientalis esset et Smalandia et Westgothia septentrionalis. 59 Alios limiies assignat Oiherus, alter ejusdem eevi explorator, cujus narratus calamo quoque excepit rex ^lfredus. Otherus enim ille, ex Halgolandia seu septentrione Norvegis; Sleswicum
sibi seraperfuisse
,
tiouem suscepit contra regem quemdara

Silfraskallium ac
:
nomine
cum
victor
tandemque
et
co aliquoties conflisit,semper regem illum occidit. Po^tea in
interiora Jutice pergens,
omnes
reg-es
ad Sleswicum
usque devicit
subjecit.
magnam partem
Vindlandiie Hibi
An
vero hinc orta jura,
qwe
olim in
Meclenburgicum ducatum
affectarent reges
Da-
nise (10), hujus locinon est inquirerê. Multa praelia
coutra Saxones gerebat et rex potentissimus evasit. Ha^c biographus Islandicus Olafi Trygwime, citatus a Torfeeo (1 1) cu)us iectio muito melior est
;
quê edita csi a Peringshioldio {VI). Hincin Knytlinga Saga cap. 32, quam Dahi^nannus [V6),
quam
de historia Danix opiime meriius, hanc in rem

adducit,
multorum regnorum
potitus
dicitur
pergens, postquam piôpe Sciringesheal in Westfoldia [4) (quam ab aliquibus (5} ad occidentem sinus Christianopolitani collocari video) venisset, ad sinisiram habebat Iralandiam
seu
HMhum
Wurmius; hinc fabula iila quam narrat Saxo Grammaiicus (14-), Thyram ei nubere non prius voiuisse quam Daniam (inteltigit utramque Jutlandiam) sub dotis nomine recepissei hinc aiia fabuia, quam Haraidi Harfager seu Puichricomi, regis Norvegix, historia exhibet, Gidam Erici
;
(Tnlandiam seu lonlandiam?) et circumposiias insidas, ad dexteram Jutlandiam septentrio-
Hordaiandix principis /iliam,respondisse Haraldi legaiis sibi ejus non prius piaciturum ^natri-
nalem
quam
appellat Gotland,
(6)
;
Dani Islandique
monium, quam
ilie
plena potestate Norvegiam
veteres Reidgotolandiam
inferius
demum
-.
Sil-
teneret; quali quidem imperio potiretur

Danise rex atque Ericus Upsalensium
:
Wurmius
Dixit landiam seu Jutlandiam meridionalem insuper, inquit ^lfredus rex (7), se a Sciringes-
quamquam
heal quinque dierum navig-atione appulisse ad portum, quem vocant Haethe ; qui positus est inter
id mairimonium, ut arbiiraiur Dahtmannus (15)) ante Wurmii victorias celebratum fuisse videatur verum ex fama, quse his verbis qualemcum:
Winedos, Saxones et Ang-los et Danorum est ditio (and hyrth hit on Dene). Inter illuc navigandum
:
que originem dedit,argumentum nost7'um petitur.

61 Porro itie potiendarum têgionum seu potius preedandarum ardor in Wormium aliquando
.S'n/'(o
a Sciring-es-heal
a sinistra Danemarkia (Hallandia et Sconia) et a dextra per cursura triduanum Oceanus, et biduum antequam ad Haethe
fuit
illi
''""""'
''""'"
dextramhabuit Gotlandiam(Jwiiandiam septenirionalem) et Sillandiam (Juilandiam

pervenisset, ad
Henrici Aucupisvictricia arma commovii. Testem habemu^ Widehundum Co7'beJensem, scrHpiorem sequaiem Cum autem, inquit (16), omnes in circuitu nationes subjecisset Ilenricus, Danos, qui p
:
me^-irfionataJetinsulasnonpaucasfSamsoe^F^/en,
navali latrocinio Fresones incursabant,

adiit vicitque; et tributarios faciens,
cum exercitu
Taasing, Arroe eic). Has regiones incoluerunt Ang-li, priusquam huc (in Britanniam) venerunt. Et eodem biduo erant illi a sinistra insulas illse, ita ut pars pertinent quffi ad Danemarkiam maris, gw.^ Kattegat, et fretum, quod majus VieW vocari solet, necnon freium quod inter insulas
;
regem eoruih
Tuasing
et
Langeland
est,
regni Danici
limes esset
nomine Chnubam baptismum percipere fecit. Hunc Chnubam, a^zisKnutum, Cnutonemêu Ilardeknutum, eumdem esse ac Wurmium ostendemus inferius. Non aiiter Thietmarus Me?'seburgensis, chronographus suppar Insnper, inquit (17), de Henrico disserens, Northraannos et Danus sibi
:
australis ; mare vero Holsaticum et Meclenburgicum limes meridionalis ; adeoque priesens Dania exira regnum Danicumjacebat, prout erat
constiiutum adulto sxculo

(l)CfiTo.fffiiiS
tio
ix.
Cujus essent insuias
obtemperantes fecit, et ab errore pristino revocatos, cura rege eorura Cnutone hosChristijugum portare edocuit. Annaiista Augiensis (18) ei secundum um Continuator Reginonis (19), non secus ac
Su^de, trnduile por de Lundblad. lom I. pag. i!), Flruxclles. 18-15,(9) Cfr Limilcs iijtcr Daniam ct Suceiam. ap, Oluum Woriitium, Hcguni Danix scrics duplcx, pag. 30, Cfr Dalilmanu. Geseliicblc vuii Dannemarck, lom. I. pag UO. (10) Cfr Jo. Bechr. Rcr. Meelenb.
lib. VIII,
Spelman,
paK
(2) PnEfaDonite, pag. 37b el 39(i. Aelfredo rcge in linguam Saxonicam, ap. ad traduLl. Orosii ah Ltmgcbekium, AelfrediMagni Vila, app lu pag. 207; ap.
SericsiTg.
Smnll. rcr. Dan. lom.
lom. I, pag S6, Cfr lamcn LangcbeSuirl!Kum. c.m. Pcnngskiiild, nol.r. (5) Cfr Von Spruncr, Allos, lab. kius, tom li,pog. 115. LnngeLtOCfrToifxus, Sciiesrcgum Daniffi.pagSfictscqq. 30 117. nol, .; Kculcrdehl, Ansgarius, pag. 36, bekms lom. U. pay. Vita AeUrcdi Blagm, pag. (7| Ap. Spclraaimum, Bcrlin' 1S37 Hist. de Langcbekium, tom. IK pag 1* l seqq. -(8) 207- ap
11,
psg.
H.
(^)
Cfr Langebek.ui, lom,
\l,
iiot,
A.-WCfrYnglinga
Saga, cap, BO. ap. Snorroncm
esp, 3, col. 133S.
lll) Scries
rcgum Dainm,
pag. <44 el
iiH.
[|2}Heims Knngla. pag 224,

I,
(13)
Gcicbicble von
Dan
(1!>)
ncmark, lom.*
Perlz, lom. pag. 759,
pug, 07.
(\i)
I,
Lilt. ik,
cap, 8, pag, 17.

(Ift]
Hislor. Forschungen. lom.

Ill,
pag. 3'JO.
Lib
i.
cap t", ap.

III.
ap. Perlz. lom pag. 4^3. (17) Lib i,cap. pag 017. (18) Ap. Pcrlz, lom. Pag. 69.
9,
I,
(19) Ibid.
Widekundus,
888
ItCTOKB
DE
,
S.
UNNI ARCIIIEPISCOPO H.VMBURGENSI.

,
V. D. H.
uterque cosevus : Henricus rex ajunt, reg-em Abodritorum etreg-em Danortimefflcit cbristianos quie verba Chronographus Saxo Scvculi XII scriptor, annalibus siiis inseruit, sub-
Wideliundus
;
ipso regCi quandoquidem cum hoc ipso de gravissimis rebus, de tynbuto videlicet annuo, delimitibus etde libertate christiance fideipacti fuerunt. Hsec
dens (1) Ing-ressus uamque Daniam cura exercitu, reg-em nomiue Wrm vicit. Hos descripsere alii complures, quorum prsecipuos ex Struvio (2)
:
quidem omnia negare tibuit aliqu^t historicis Danis verum quid fidei historicse supererit, si seponere liceat Widekundum, Annalistam Augien:
cognoscere
62
ret obfiiluHlur.
est.
Non
hsec placuere
omnibus
alii
voluere
semetContinuatoremRegin072is,scriptoreS(Vquales, Thietmarumque Merseburgensem,historicum supparem,heec aperte satis,ut vidimus,tradentes?

sinullius frîtgis sitLuitprandus,simititer cocvvus, atque his quidem usus verbis (10) Primus etiam
:
Henricim numquam cum eccercitii penetrasse in Daniam, multo minus vectigales fecisse ejus incolas ab eo victos fuisse tantum prxdones aliquot, dum Frisiam, duceKnuto Dana ast, Wurmiifilio
;
hic (Henricus Auceps) Danos subjug-avit sibique

servire cocgit;ac
perhoc nomen suum multis
natio*
natu mqjore, depopxdarentur : alii vêctigales factos esse Danos concedunt, non quod ipse rex Wurmius victus fuerat, sed quod clade, filio suo in Frisia inflicta territus in gravissimas pacis
,
nis * celebre fecit; et inferius, loquens de
Hugone
naiionibus
B
aif
Henrico
Aucupe vicfltili
fnistcCln-
dunt, Wtirtuii
ngnomen
Hardecnut *eu
Cnut juni' plum pro 0II
iine.
quam expHcaiionem quo nomine non recentiores tantum, verum etiam antiquiores tum septentrionales tum Ger^manos historicos et chronographos intelligo, duce Adamo Bre^nensi, nedum velint Wurmium umquam Christo fidem suam obligasse, contra eum hostem fuisse infensissimum alii demum, qui concedunt Henricum debellasse Danos in patria terra, multa quierunt de his quse tum egerit. Atque hasc jam ad trutinam vocanda. G3 Imprimis animadverti velim hsec Adami verba Apud Danos eo tempore Hardecnuth Wrm reg-navit, crudelissimus, inquam, vermis ex quibus constat Sccculo xi exeunte Wurmium Danis (nam ab episcopo Dano se hsec omnia accepisse tradit Ada>>ius ipsemet) binominem habitum fuisse ita ut Wurmius esset nomen, quemadmodmn ex lapide sepulcrali et libris Islandicis aliisque habemus, et Hardecnuth cognomen seu agnomen sive id genitivum fuerit (pleraque yiempe scripta Danica et Islandiqa patrem ejzis Hardecnuth appellant), sive agnomen nugatorium aut proprium, quale pleconditiones
consenserat
(3)
:
rege Itaiice seu comite Arelatensi : Nec minus, inquit (17), etiam Henricura, quem supra memoravimus, reg-em fortissimum, multiscollatisrauneribus amicum sibi effecerat; cujus ex hoc apud Italos
laudat Miinterus
alii,
nomenmaximetuucclarebat, quodDanos, nulHante

subjectos, solus ipse debellaret ac tributarios faceret.
QuidquodipsiantiquissimiscriptoresDani.quamvix meminisse soliti sunt, non omnino hanc prsetermiserunt cladem ? Sueno enim, Aggonis filius, scriptor sascidi
quam tristium suse gentis fatorum

Wurmii
(18)
XII,
in ore Thy?\v,
uxoris, ponit hsec ad

:
legatos
Germanos verba
Ut brevi conciudam
eloquio, A TRiBUTARiÊ sERviTUTis jug'o forti dcxteTa
Danos propediem emancipabo, uuUam prorsus subjectionis reverentiam vobis exhibitura.
Re quidem
vera originem hujus subjectionis paulo superius (19) inde deducit Sueno, quod Otto imperator Daciam sibi fecerat tributariam; sed Ottonis nomen, qui post Wurmii mortem regnavit et qui temporibus Earaldi Blaatand, Wurmii successoris et
filii,
Danos devicii, positum
esse loco Henrtci,
jam
pridemobservatumest{i.(i).Dereligionemodoaudi-
emusThietmarum;de limitibus dicemus inferius. 65 Animadvertatur tertio loco hsec ad ioiam Daniam pertinere, et nequaquam ad angulum ali-
cim uimerio
poi>ulQ, eliam
quem
risque septentrionalibus heroibus adhsesit. Porro non semel factum est ut exterse gentes duplici illa appellatione in errorem venirent, agnomen seu cognojnen pro nomine accipientes cujus rei exemplum manifestissimum est Raghenar-Lodbrog, seu Villose braccatus, ita dictus quod braccas (brog-) villosas (lode) (4-) seu ex pelle caprina pro more naiUarum septentrionalium gereret (5); at Raghenarius ille ah exteris non vocatur suo nomine; sed unum agnomen passim in usu est. Asser, scriptor Anglus sseculi x, ewm appellat Lodebrochum (6) Joannes Bromptonus Lothebroc c.hum(7); Adamus Bremensis Lodparchum (8); Guilielmus Gemeticensis Lothrocum (9) et poetas
:
ab avo materno accepisset. Sane in avi hxreditatem se intrudisse Wurmii filii leguntur apud Saxonem
Jutlandiee,
asi
quem Cnutus Dana
ineiilaram.
dum id narrat, Jutlandise iarlum, non statuit, Klackharatdum, patrem Thyrw fuisse ; quse genealogia magis placuii Islandis (22); sed Bdelredum Anglise regem adeoque hanc hsereditatem in sepientrionalibus Anglise partibus positayn fuisse diserte affirmat
Grammaiicum
(21);
verum
hic,
nemovero, quodnoritn, qui Klackharaldum Wurmiisocerum fecit,litteris mandavit ittz successisse
CnuiumDana
asiet
Haraldum Biaatand.Cc-eierum
Normanni
Lotrocum ;
innotuerit
Scecuti xii
ita ut
Benedictus
sit
dubium
(10) et Wace (11) utrum Raghenarii
nomen apud
eas gentes, quas tot affiixit cladibus, Quin etiam in scriptis Islandicis solo suo agnomine aliquando indicatur (13). Quis itaque miretur Wurmii agnomen, videlicet Har(12).
non de angulo aiiquo sermonem esse posse, sed de F universa Dania, vei ex hoc solum patet, quod Thietmarus Merseburgensis, postquam Henrici victoriam Danicam memorasset, coniinenter dicit de sacrificiis humanis, apud Lederum (Leyre) prope Roshild in Seiandia, quse tunc civitas erat regia, usitatis, et hanc suam orationem his concludii verbis (23)
:
Quam
bene rex noster

:
fecit,
qui eos
a tam execrando ritu prohibuit
decnutum, Cnutum, seu Chnupam, magis notum fuisse Germanis ? quin etiam Hardecnutum visum esse Adamo, Vito Beringio (U) et Struvio (15)
quoque Dani
ita ut remotissimi quum Henrici leges sabiveriiit

,
eorum
nomen, Wurmium agnomen? 64 Animadverti vetim secundo Credibile nm

ett
fieri
omnino non
GermanoB
posse ut Germani confuderint filium regis
cum
Magni
regem 66 Quartoconsiderandumest loco,Hen7-icivictoriam fuisse omnino singularem, quandoquidem, ut ex Luitprandi ore accepimus, apud Italos ejus nomen maxime tunc clarebat, quod Danos, nulli ante
vicit
Cfr Diihlmiinn,
Hnjus btUi
videturfutU^
occasio dt'
piwdaliones
i,i
Fnsin
fac'
ignoiiute re-
êm Dawa,
{() Ap. Leibniiz. Acccss. hist. tom. I. pag. 1113 (2) Corpns, Hist. Ccrnian. pag 227 ct 22S.-t5) Kirchcn Gcschichle von Danne-
mark, lom.
pag. 13- terre, lom.
I,
png. o-t9, (4) Cfr Spclnianrins, Vilo Aelfredi

Cfi'
(5)
I,
AuRuslin Thierry,
Hist.
(fi) Annal. rer. Ge.sl. AelpaR. 98, ^dil. Bruxelles. fredi ad an. 878, pdil. Wise, png. 33. (7) Chronic. pag. 804. Lib. i.num, 39. ap. Pcrti, lom. VIl, pag. 298. (8) (9) Lib. i, cap. 5, ap. Cliesnium. ScripU. rcr. Normann. pag. 218. (10) CVironiqnp dp-i dnr'; rfe Normandie. tom. I, pag, 2fi, 27 et 198, Paris, 1856. (ll)Koman de Hou, lom. I, pag. 11. (12)
de
la
conquclc d"Angle-
Gcschichlc von Dannemark , tora. I, pag- 63. Ke, {U) Corpus Hisl. Gcrmau. (13)F!orus Dauicus, pag 191pag(liJ) Cfr Snorro Siurlffius, Ht-ims Knngla, lom. I, pag, 228. (16) Aoiapndosis, hb. ni, rap !i. num 223. edil, PcringskiiJld. *7, 21, ap Perlz, tom. 111, png. 30. (17) Lib. iii. cjp. 15, num. pagpag. 514. (18) Hisl rcg. DauiiE, ap. LangebckiuiTi, lom, I, K0ct51. - (!9)lbid. pag- i8 (20) Cfr Dahlmann. GL-schichie (21) Ujst. Danic. Iib. ix, cap. von Dannemaik, Inm. I, pag. 70. ;i8.pag. 180 (22) Cfr .Siiono Sturlsus, tom. l, pag. 224, edjl(2.')) Ap. Pcrlz, loni. III, pag. 740. PenngsLiiild.
subjectos.
3S9
ocriiRK
subjectos, solus ipse debellaret ac tributarios faceret

;
taie Annalium Corbejensiu7nductus. Siruoius (17)
ila ut
admitti non posse videatur
solummodo pysedonum,
twbam quantacumque demum
auteyn assentitur Annatistx Saxoni
Hardecnut,
enimante Henrici sevum integra huiuscemodi agminadehellata fuerant; quibus etiam regii prxerant filii. Quocirca si supponas victoriam in Frisia relata^nfuisse, statuas sattem cum chronographo Frisone {\) ipsum capiurn fuisse regetn; ipsam Daniam subjectam et evangelii lumine collustratam; nec reg^m prius emissum e vinculis quam se Christi disciplinee docili animo se crediturum sponderet. Verum multo tutius fdes dabitur Adamo [2) narranii Henricum ingressiim esse Daniam et primo impetu terruisse Wurmium quam narrationem Albertus Stadensis, Helmodus aliique (3) sequuniur quin etiam ipse Dahlmannus{\) : ita ut deprxdatio Danorum in Frisia dederit Henrico causam invadendi Daniam. 67 Quocirca siquis seeum repuiet Wurmio
fuerit, in Frisia deletam fuisse.S^pius
;
;
narranti Danos Henrici armis superaios et a pristiao errore revooaios anno 926, eorum vero regem ad christianam fidem venisse anno 93 1 Ast nec Dahlmanni, nec Struvii placet sententia; noyi iliius, quoniam Annales Corbejenses coxvi non suni, et Widukindus absque utlo temporis indicio extra eventuum seriem Henrici de Danis victoriam annoiavil, quod forie ei non constaret de anno non Struvii, quafuloquidem Annalista Saxo proiibitu seu conjeciura ad unum anniun Thietmari vcrba, ad alterum Adami Eremensis reiulisse videalur. Prsesiat itaque Annales Augienses [19) coxvos sequi, in quibus ad annwn 931 legimus lleinricus
;ISi
. \
^' ^'
'
rex reg-es
Abodritoi-um et Normanuorum efficit christianos et profectus est in Galliam (immo Frau-
ciam
(20) et quidem Orientaiem ad Eberhardum Conradi 1 fratrem). Atque hos Annaies primus
omnium secutus
coxcus ipsemet,
est
et
CnutefChnuii tdem agnomen
agnonem
^^^^ tius
^^^
Hardecnuium noji singulare reges Dani agnomine suo indicentur pofuisse

;
post
Coniinuator Reginonis [21), eum comptures atii, quos
recensei Siruvius
[22).
Et sane, quum
S.
Uniii
a scriptoribus exteris quam suo nomine; cladem universx genti Danicce ab Henrico impacfuisse
;
anno 936 diem
obierit, quis inteiiigat
eum
intra
jj
tam
tos
Germanos cum
eoru77i rege esse pac-
atque ; narrari a scriptoribus Germanis cosevis eishsec quomodo, hsec siquis que historicis egregiis de iributo aliisque gravissimis rebus
-.
christianam restituisse in DaSueciam ei Bircce quoque atiquid posuisse laboris ? Atqueeo lamen redigun- E tur, qui anno 934, et mutto magis, qui anno 935 Henrici vicioriam reponunt!
nia, trajecisse in
70
annum unum rem
secumconsideret,nonstatuetWurmiumipsummet fuisse victum, eum ad christiana sacra transiisse et esse Chnubam seu Cnuionem, dequo Widekundus et Thietmarus ? Ut hsecelevent, dicunt nonien Chnubain non esse Cnutonem, multo minus Hardecnutum verum nil manifestius quam quem
;
Quoniam autem jam pridem
intettecium co-uiouerjw
de marehione.
Widekundus vocat Chuubam eumdem esse ac Cnutonem, qui apud Thietmarum legiiur; deinde utrique vocieadem inest significatio, quum Chnub et Cnut, germanice Kuopf et Knott, xque nodum
signiflcent
bi
(5)
;
fuerat a barbarorum fide nit firmi sanctique exspectari posse, nisi ad Christiana traducerentur sacra ei miiitaripnesidio cohiberentur,cavit Hcnricus ut utrique rei quam primum consuleretur. Henricus victor, inquit Adamus [23), apud Slias"wich, quffi nunc Heidiba dicitur, rog:ni termiuos poncu6,ibi et marchionemstatuit etSiixonumcoloniJim
habitare prtecepit.
tradit
Quo pertinent quie inferius idem historicus Cum (Canuto Magno), in:
et
demum
ipse
Adamus
vocai alicu-
ex ore regis Sueini Chnob et Gurd, quorum nomen vulgare est Kuutus et Giurdns (6). Neque
DanorumsiveAug-lorum, mediunte [21-), archiepiscopo (Hamburgensi Unwa7io) ft^cit pacem (Conradus csesar). Cujus etiam ^Viiim (Cunigunquiens
reg-e
Wx',nius ad
major diffculias posita est in differentia qu3S inter Hardecnutum cedit et Cnutum nam ipsi Dani veteres (7) Cnutum seu Canutum nude vocant eum, qui aliis (S) est Hardecnutus. 68 Opponunt prgeierea Adamum (9) testem esse
.-
dam) imperator
rem, dedit
trans
ei
filio
civitatem Sliaswig-
suo (Henrico) deposceus uxocum marcha, quaa
Egdoram
est in fbedus amicitiiE; et

.-
exeo tem;
pore fuit regûm Dauifft
fidem conveyu eit.
g.
Uunim crudelissimumWorm
pro ing-enita flectere

:
sed nequivisse scevitia ad sacra chrisiianorum poiiorest auctoritas Annalistse Augiensis, Continuatoris Reginonis, Widukundi aliorumque affrmantium regem Danorum ad fidem fuisse conversum, aique exemplo Chronogyâphi Saxonisprcestat fidem iis obligare quam Adamo. 6f> Quo hxc facta sint anno varia est tum antiquorum tum receniium narratio. Aibertus Stadensis (10) hxc ad annum reponit 921 Eggericus Beninga (U) seu ejus interpolator ad 923 ; Maria;
acta simt (25) Et alibi at^ ostium prteJicti siuus (Kattegat) hubitant in australi ripaversusnosDani, quosJudJasaiipeliant,
qux anno IU27 aut 1035 idem Adamus (26) Primi
usque ad Sliam lacum. Uude incipiuut

maburgênsis parochise.
71
fines
Ham-
Henricta vivH
Dmonanm
^31-
Y Dehis Adamitverbiscommentariiconscripti HmHibM ^*^"sunt quam plurimi. Qui Henrici victoriam nega- '"''""" runi aut fere inanem feceruntjiaec planenegarunt omnia. Sed hismissis,autuniaiDahimannus{tl), rtapse Henricum, qui in Stavorum quoque et Hungarorwn finibus prxsidium mititare sub marcEB nomine insiiiuerat, re.lintegrasse marcam
quse forte a Carolo Magno ordinata fuerat et hanc sitam certe, utvotunt, exstabat awno 828
;
:
ad 930; plurimi ad 931,- Annales Corbejenses (13) ad 944; Widukindus (U) post subjectas in circuitu nationes qua nota designari
nus Scotus
(12)
;
fuisse inter Siiam et
annum 935 Sigebertus Gembiaceîsis (15] arbitra934 quo tus est Dahlmannus (16) vero ad annum
.-
reapse Henricum Danos
vicisse autumat, auctori-
Egdoram, ita tamen ut non minueretur regnum Danicum, neu marca iita Steswicum et districtum forte Swansen complecteretur. Atii autumant Steswici situm mutaMallhiEum, lom. IV. pog. 90 {12) Ap Peitz, lom.VI, pog. !iti4 (14) Ibid. pag, i35. - (15) Ibid Inm. lom 111. png *. (1^) Geschichle von Dunnemarck, tom. I, pag. 6!). png. 347. VI.
von OoFlfrieslanti, num. (iG, ap. Mat91.- (2) Lib. i^-tS^cap. thasumrVclt. analecU, tom IV, pag, 90 el Pcrtz, lom, VII. pag. 304 - (.)) Ap. Slruvinm, pag.
(1)
Eggcrics Bcninga,
HIi-l.
(13) Ibid.
num.
pag- 71. (:j) Lib. i, 228 {4}Gcschichte von Dannemark, lom. I, tom. VII. pag. 501.- (li) Cfr ToiTeus, cap. iO, num. 50, ap. PerU, 436.-17) Cfr Saio Grammaticus, lib. Series leg. D;.niffi. pag. ioQ el cap. 2, ap Langebckium u, cap. M, pag, 178; Sueno Aiigonis pag.W, elc. --{8)Langfcdj;alaI,op. Langcbekium.lom. I, tom I,
:!>.
ap.
(17) Corpui Hist. Germ, pag. 227. (18) Ap. Prrtz, tom. VI, pag. 69. Cfr Conii toro. pag. 896 et 597. (19) PerU, tom. pag. 617. (2l)Ibid. nualor Rcginonis, cap. 46, 228. (23) Lib. Corp. Hisl- Germ. pag. 227
Ihiii.
I,
(120)
i.p.
I,
loc. iil.
(-22)
cl
t,
num.
!i8,
ap.
Peit/. tom. Vll. pag. 50i.
(24)
Lib n. cnp. 93,
paI,
(i,
Seriestriplexreg.
seplcnlr. ibid.
pag
11, etc.
(9)
Lib.
cap. 47
num.
lil,
ap. PcrU, tom. VII. pag oU4.
- (10) Ap, Kulpi-
(2M) Cfr DahlmBnn. lom. i, p"g. 71 .'l 108. nuro. B4, pag. ^125. (27)Gc5chichte voii _(26)Lib. IV, cap. 221, num. 15, pag. 573.
sium,
lora. 111, pag.
221
et 222.
[11) Uisl.
van OostfrieslanJ, ap.
DaDQcmarck, lom.
I,
pag. 70.
tum;
390
ADCTORB
DE
V.D.
B..
tum ; atque hanc civitatem, estyOlim citra fuisse; et vicutn Haddeby, citra Sliam situm, quum manifesto sit vetus Hetheby, hujus rei perenne indicium esse. Volunt quoque coloniam Saxonum nullam db Henrico Sleswicum traductamfuisse, atquehanc opinionem hino ortam esse quod Adami tempore multi Saxones hahiiarent in hac civitate verum eos a pristinis
;
UNNl ARCHIEPISCOPO HAMBURGENSl: nibus Romam missis, hortatu quse nunc ultra Sliam
S.
Agapeti papsB tres D fecit. Heredus ad Heidabyam, Lifdag:us ad Ripam et Rimbrandus ad Arhusium consecrati sunt. Hoc factum est annodominicEe incarnationis nong-entesimo qradragesimo octavo, duodecimo reg-ni Ottoni.s Magrni anno. 73 Re quidem vera Frothoille, in Jutia regnans, <i'$Cultilt
episcopos in Jutiam inaug-urari
difficuitatem. facessit
:
qux ut tollatur,
innuit Lan-
oria tx odoij-
mercatoribus originem duccisse, Equidern timeo ut in his satis habeatur ratio eorum, qux, teste ipso Adamo (1), paucis post Henrici Aucupis mortem annis acciderunt, scilicet Danos, bellare molitos, apud Heidibam leg-atos Ottonis cam marchione
colouiam funditus extingruentes ad quam rem ulciscendam regrem cum esercitu statim invasisse Daniam transgressumque terminos Danorum, apud Sliaswig- olim positos, ferro et igne vastasse totam regionem usque ad mare novissimum, quod Nortmannos a Danis diritrucidasse,
;
gebkeius
{6}
ejus loco
Wurmium
;
Haraldum
inteiligendos esse
omnem Saxonum
regem fuisse vicarium eumque mentis in Angiia imbutum fuisse{l); aiii eum iarium seii comitem fuisse Jutlandise (8) aiiique demum iarlum hunc cum reiiquis Jutiandige pO'
;
episque filium alii censent eum jam ante fidei ele-
'"me regulo'""I
Jiitiu
tius
deiendum
esse
autumant
(9).
Equidem non
;
video qu07nodo negari possit ilii Fragmento vim inesse et auctoritatem historicam quum Sacco Grammaticus i^^)quoque, quamquam df adjunctis omnibus non consentiat, ejusdem Frothonis
usque in prsesentem diem a victoria regis OtSed nostra minus interest in hsec parum aut nihilad S. Unijis labores qualiscumque demum furit hujus anguli conditio, hgec faciant caeterum obscura sunt quam
mit
et
meminerit necnon
iegationis,
tinsund dicitur. quserere, quum
pontificem destinavit.
.-
maxime.
non fuisse Jutlandias, mio et dein Haraldo Biaatand fiiio tunc temporis parueHt. Verum quid ohstat eum regem fuisse vicarium, comitem aut iarlum ? Aiunt qui-
quam ad Agapitum Dandum sane eum regem quum certo certius eaWur-
dem iarlorum
fuisse, ut
potestatem a Wurmio sublatam universum regimen, nullis aiiis tn:
% VIII. De
S.
Unnis
;
in
Dania
et
termediis, penes se esset

stahiliunt iocis, quo supra
quam
num.
sententiam
iis
60 indicavimus.
;
Suecia laboribus
de
situ Bircse,
Verum
certe id
niis.
ubi obiit; edenda Vita; pia Dano-
hssc non videntur eo usque urgenda et genus conciusionum cedit apertis testimoS.
rum
los
et
Suecorum
in
suos aposto-
sensa.
S. Vnu\&la'>o rCB in Julia

converlit re;
Adamus attingit potius quam

ter
eocplicat
quid in-
Danos
S.
Unni pe?êgerit; videlicet colle-
Adamo,postquam Evangeiium se7ninasset per Daniam et probatis presbyteris hane sacram concredidisset segetem, Haraidi, regis aut regii fiiii (non enim constat quo tempore patri suo successerit) fultus adjutorio et \egiiio seuvirorum.principum comitatUy omnes Danorum insulaspenetravit, evang-elizaus verbum Dei
74-
S.Unni, Auctore
Unni perainmlatei
:
gr-it
Scoiiium
gisse mn\t\tndiuem credeutiura, ordin^sse persin-
g-entilibus, et fideles,
quos invenit
illic
captivatos
gulum
netn
el
Frotlio
eccle-
liat aliquol
retUluit
gulas ecclesias sacerdotes, lucratum esse prfedicatione sua Haroldum reg-is filium cui, quamquam nondum baptizato, abiens ad insulas et Sueciam,
;
novum gregem commendavit. Pr^terea ipsum regemWurmium, eui agnonem Cnutus seu Hardecnutus, ab eo ad fidem conversum esse statuimus supra, quamquam id neget Adamus. Insuper in
Veteri
Fragmento
Olafi
(3)
Islandico,
in Historia
quod seorsim (2) et Trygvinii apud Snorronem

adhucalia habemus .-Tunc
a preedonibus Danis in servitutem redactos, in Christo confortans. Cianculo et maxiina prudentia ad gentiles pr^dicasse S.Vnnimasse^Ht Milnmaxime in Seiandia, uhi Leiderensia ter (11) sacrificia ex pactis cum Henrico Aucupe conditionibus ioiienda erant, et in Fionia seu insuia Fyen, cultu dese cujusdam olim ceieberrima. Prudenter egisse virum, spiritu Dei plenum, quis duhitet ? Sed ciancuio preedicasse non est crediet
;
Sturlaeum
legitur,
hile,
quum comitatus ei adesset regius. Nemo ante
a nato Christo nongenti anni transacli sunt. Post septemdecim autem annos{ano 91S)Huno episcopus
S.
V nnim in hisinsulis fidem propagarat, quum
Duodecim annis post {an7io 931) Henricus, qui primus eo nomine imperator erat, in Daniam movit, Danos et blanditiis
adBremamSaxoniaeconsecratus
est.
et
minis ad Christum perduxit, nec
destitit ante-
Roricus, cujus favore et auxiiio nitebatur S. Ansgarius, nuilum in regnum Dani^ orientaie, quaie supra descripsimus, haheret imperium (12) ita ut, Deo providente, atroces Wurmii victorias, quibus Daniie regnum occidentale orientali ad:
quam veram fidem recipere promiserunt. Postea Huno episcopus regêm Frothonem adiit, qui tum in
Jutia reg^nabat eumque ac populum baptizavit. Tunc templa, quse destructa erant, Heidabyae et Ripis resedificata sunt. Etiam tum Arhusii templum exstructum est. [Intelligit tempium S. Trinitatis Liefbergense prope Arhusium (4); quod alii tempore S. Popponis post S. Unnis mortem constructum autumani (5) res obscura satis.) Post quod {adeoque post S. Unnis mortem) Frotho rex, homi.-
junxit, non
minus vaiuerint ad ecciesiw extendenditionem quam Henrici Aucupis felicia arma. lusularum nomine Sconiam quoque ab
dam
Adamo
inteiiigi
videtur, sive Scripserit
(13)
Sconia insula estultima fere pars Daniae, undique cincta mari, prKter unum terrse brachium, qnod ab oriente continens Suediam disterminat a Dania sive (14): Sconia est pars uitima DaniaB, Omissa enim controversia an fere insula etc. Adamus Sconiam numero insularum Danise
;
(l|
Lib,
II.
cap. i,
num
11,
3, ap. Perlz, lora
VII, (lag 306.
(2)
Ap. Laiigcbekium. lom.

221
;
pag 29.
pag. 49, nol. 816.
o.
(7)
Suhms CriUsk
voii
Hisl
af
Daon. lom
III.
pag.
I,
(?>)
Eiiil.
Peringskiold, pag.
el
ap.
Toifaeum, Scries regum

Annal. pag.
Daiiiii:,
pag. iOi
seqq.
(4)
1,
(8)
:
Cfr Mijnler, Kirchent;C'chichte vun Dannemaik, lom.
pag.551
Gelhardi.Geschichte
I,
Danuemark.lom.l. pag.iOii
ix,
-(!')
C(r Pnntoppidnrius,
pug. 3-46
;
!ii)
et
Thcatrum
;
DaniSB, tom.
HuilfcM, Clironic. Aarhus. pag. 98

pag-
Sums
Dahlmann, tom,
pag. 78.not 2.- (lU) Lib.
cap.
4(t.
pag. 17.
Crilisk. Hist.
lom.
III.
810
pag.
el 81C; MiJnler.
mark.
lora, I,
ii,
3!)!.
;
(^)
Kirehengcsthichicvon DanneAndr. Vellejus in nol. ad Adam.
(11)
Kiichengeschichle von DiiiDemaik, tom.I. pag. 551 cl 552. (12)Cfr Dahlmaiin,lom. I, pagfiG et 67. (13) Lib. iv, cap.2I<,
Brem. Ub.
eap. 56
Poiiloppid. Thealr. pag. 36i.
- (6) Tom.Il,
edil. Madcri, pag. 142.
- (U) Edit.
Pertz, tom.
VH, pag.
.^70.
capere
;.
T)IE
VIGESIMA PRIM.V OCTOBRIS.

crihens iter, tres stationes designat
(Skara), rdpa5{Telje)
391
caperesoleat{l), contextusatis evidens est S. JJnnim insulas peragrasse et peninsulas, quumante
Scaranem
UCTOItB
e^BzVcam.
Jam
marino
ff petit
itine-
suum in Sueciam ahitum evangelico lumine Da~ niie regnum perlustrarit. 75 Non terrestri itinere sed marino in Sueciam
profectus
est, quoniam in illo terrse tractu, quo Sconia a Suecia dividitur, sunt profundi saltus montesque asperrimi, inquit Adamus (2), per quos aScouia in Gothiam necessario iter agitur, ut dubites utrum levius sit marino discrimine terrestre periculum vitare, an istud illi prseponere. Iter marinum preeterea spatio temporis fiebat mutto bre-
madmodum nemo
recte dixeyHt
vero queTerracina iri
V. D, B.
Sue-
RomamperVelitras,AlbanumetMontem Caelium^ ita non recte dixisset Adamus a Sconia iri Sigtunam per Scaranetn, Telgas et Bircam, nisi aliquo spatio Birca dissita fuisset a Sigtuna.Simile argumentum insitum est scholio 13S ad lihrwn iv seu descynptionem insularum Aquilonis,ubi Adamus, loquens de Adalwardi episcopi Sigtunensis itinere Tunc etiam, inquit (10), occasione itineris DivERTiT Bircam, quiB nunc in solitudinem redacta
vius : nam, teste Adamo (3), est iter ejusmodi, ut a Sconia Danorum per mare velificaus quinto dle pervenias usque Sictouam ve! Bircam ; (juxta euim
sunt)
;
est, ita
ut civitatis vestigia vix appareant
quare
quo
'&.
Mwai pergendum erat
si
veroper
etcivita-
terrara eas a Scooia per
Gothorum populos
tem Scaranem, Telgas

pervenies Sictouam.
iVenim aper
tam. ignotis
de caustB
evangetto
et Bircam, completo
mense
76 Quxrunt quoque scriptores quid eiin Sueciam viam straverit, quum heec non eidem cui Dania pareret regi. Mstimat Munter (i) facilem se prsehuisse regem Suci3e, ut Germanis, quos inter et Suecos erat nonnutlum commercium,plaB ceret. Probabilis conjectura: cui tamen siquis aliam prxtulerit, non repugnaho videlicet impedimenta prxdicationi evangelicx multo minus a Suecis ipsis ohjecta fuisse quam a pnedonihus Danis ita ut quam primum hi fuerint cohibiti, maxima perîcuta sublata visa sint adeoque non e rationihus politicis Suecorum, sed e clade Danorum et felici eorumdem ad m.elioraconversione repetendam esse opportunitatem, quam S. Unni
; ;
nectumulus sancti Unni archiepiscopi inveniri pot\x\X: quis enim Adalwardum occasione itineris Sigtuna Bircam divertisse ferat, si altera alteri adjacuerit civitas? Quocirca,quum Adamus scrip' sit eas }u-s.ta esse, nit atiud voluit quam itermarinum ad unam logius non fuisse quam ad aliam, Non itaque adhgerere ausim Geyero;multominu$
Spriinero, qui in mappa sui Atlantis historici xLin Bircam ad septentrionem Sigtunas posuerit, quamquam apertissime adversatur Adamus, terrestre ex Sconia describens iter.
79 Preeplacet itaque Henschenii,
.
Langehekii
/^,
Mman
aliorumque sententia.qui Bircam in

ca posuere, non tantum quod
ejtts situs satis
ifisula Bior- unuia.
cum Adami
verbis E
conveniat, quod
nomina simitia
quodque ibidem reperta fuerint nonnulta rudeym (quamquam non mutta exspectanda essent, quum olim Sueci, ut ipse Geyerus (11) recte
sint,
capessiverit.
Birca, ufii appulil
i>.
Uniii,
Verum satius foi^te est ah his inquirendis abstinerê. 77 In Sueciam quum venit S. Unni appulit Bircam ; quod celebre erat tunc temporis efnporium et prsecipua regni civitas. Eo quoque appulerat S Ayisgarius cujus occasione qucedam de hoc oppido qu3esivit Henschenius noster {b),sensitque Bircam fuisse sitam in ea lacus Mattari insula,
etiamnum Biorca dicitur aut in vicinia versus Sigtunam. Post alios multo copiosius deeodem argumento dixit Langebekius {Q),arbitralus Bircam esse vel ipsani antiquam Sigtunam fveteres enim duas distinxisse videntur), vel Sigtunse antiquam autem antiqucV portum aut castrwn in insula Biorha positam fuisse hanc Sigtunam adeoque detecta fuisse aliquot rudera, desertse
quse
;
tradit, e ligno fabricas suas construerent),verum etiam quod ita ferre videatur Suecorum traditio. In Veteri enim Chronico Sueciai prosaico, lingua patria conscripto pluratoca ex Adamo inserta sunt, in quihus de Birca agitur, et ubique ejus loco tegitur {\%] WiOv^Loo ; quod iantum valet ac Birca insula. Bo itaque Messenius, de tribus vetustis SuecitB emporiis egens, ex Chronico Noricorum transtutit hasc verba{\2i): Birka han laa
,
vppaena oo in Mielar, som hether Birkoo, idest Birca sita fuit in insula lacus Maelari, quse Blrkoo dicitur. 5i?ni7z7er (14lm C/i?'OJ2ico Suecico RythBicirkii,- quod etiamhujus insulse noinen est. Item in Breviario Sueco, forte Scarensi, anno 1498 Nurnhergie impresso, Birca rfidiMr/amBirchoe./awByrku (15). Neque aliter sxcuto svi Olaus Petri, qui passim
mico Minori Birca appelatur
num
hujus civitatis vestigia,testantur complures,quin etiam eorumdem imagines ediderunt. Verum aiiis pauciora hsec visa sunt rudera quam ut /lorentissiini olim oppidi censeri queant indicia (7) Quocirca hxcnitmoratus, Geyer (8) statuit Bircam quidem esseantiquam Sigtunam, sed non in insula Biorca exstitisse, verum proxime ad prsesentem Sigtunam juxta enim suflt, inquit cum Adamo (9), Birca et Sigtuna : adeo ut sententia
:
in suis Chronicis Suecis, (16) Bircam vocat Biurckoo seu By Tckw). Quin etiam suffragatur vutgare nomen antiqui juris Sueci,quod tempore Oldi Petri StVpe
dicehatur Byr'-'k66
ratt
-
BircEB.Mi ille
rit
idem
testis est (17J
seu Jus insiiIiE adeo ut itte erra-
qui nudis archasotogor-um divinaiionibus acceptam referat sententiam ,qua Birca et,si ptaceat
(18),
vetus Sigtuna in insula Biorca statuitur.

.
Geyeri sit Bircam et Sigtunam twn magis fuisse a se invicem dissitas quam antiquam et hodiernatn
iioii
videiur
78
Romam. Verum timeo

:
ne nimis urgeat haec
Adami
Sigiiiiitx aiihix
iKe.
verba Justa enim sunt, ger locus, quem pautosupra recitavimus. Adamics enim terrestre ex Sconia ad Sigtunamdes-
maxime
si legatur inte-
80 Quamdiu Birae et circumcirca evangetium Xnnvm unwn ^ , prxdicarit S.Unni non ommno zncertum,quoniam ^^ î,ii, fere constat quo anno eo devenerit.Scribit sciUcet /((,. s. Un Arfomws (19) postobitum sancli Ausg-arii aimis 70 ni..ser.a /""'^""fneminem doctorum ausum esse Bircam pertingere, leg-imus, Bimbertum. Qwwm auprEeter solum, ut tem,ut supra num. tQostendimus,S. Ansgarius diemohierit initio mensis Fehruarii anni Hijb,hinc
sequitur
S.
Unnim
in
Sueciam appulisse anno

Pml.
(I)Ofr. Duhlmann,
tom.
I.
pag. 67.
(2t Lib. iv,
cap
2U,
ap.
tom. L
piig.
91-
col.
(12)
Tben Camble Sucnske

245.
(Ili)
Criinica, op.
- (i) (3) Ilud. cap. 237, pag. 3S0 Pertz. lom. VIL pag. 370. von DiirineuiGrk. lom. L png. 3:i2.- (3) Act.SS. Kirchengeschichte ScnpU. rer. Damc. tom I, pag. tom. IFebruani.pag. 401.- (0) Reutherdabl. Ausganus oder der ADtong^^puiikt des (7)Crr i4i. Maycrhoff, pag. 207 (8) ChrLlei.lhums in S.bweden, ubeis. vOn Pem, Hist.deSuMe,tom. l. pag.ei el seqq. edil. Bruvll.- (9) Ap. Ibid. pag- cit. - (11) Bisl. de Suide,
Scriplt. rer. Suecic.
pag.
(13) Ibid.
pag. 242.
II,
Faat. pa-. 236,
2.-
Ap. Langebekium, tom.

Faiil, pag. 231.
(H| Ap. pag. 654
et636.
Hist. dc
pag. 233.
(16)
Svenska Cbrunica, ap.

Langcbekius, tom,
1,
(17) Ibid.
(18) Cfr
Suide, lom.
pag. 62
el scqq.;
i,
et scqq., Ce>er_ I, pag. Itculcrdahl, An.garius, pog.
Ui
208
cl
scqq. etc.
(19) Lib-
eap. 7,
num.
62, ap- Perlz, io>-
lom. Vll. pag. 381.
VII, pag. 304.
(10)
935,
39S
4UCT0m
V.
985, itaut intra
UNNI ARCHIEPISCOPO HAMBURGENSI. annum perfecisset legationis su rum ei prxsulum complectitur,

DE
S.
B.
tandera, utloquitur Adamus (1), redire disponeret. sed apud Bircam EEgTitudine correptus ibi fessi comporis tabernaculum deposuit,
miDisterium.
cum
tayn votuit S. Unnis seu B.
Neque atiter Vastovius
(14)
ei quoque inserUnnonis Vitam (13). in celeberrimo suo de
936. ConRosenio ,qui in Traciatu sentio itaque omnio Olao jurispuhlici de episcopis regni Suionici Romano-Catholicis (2) (quos ibidem ScTpius, parcat Deus! appellat idololairas aliisque onerat probris) scribit S. Unnim anno uno et dimidio populum,
circa 7nedium ^nensem
septemhrem anni
Sanciis septentrionalihus opere. 82 Sed hic sisiendum nam ah recentioribus scriptorihus monasticis et ecclesiasticis, necnon ab hisioricis Germanicis, maxime sepienirionalihus,puta Bremensibus,Hamhurgensibus,Danis, Suecis,Norwegis et Istandicis cetebraniur S. Un:
^'"enwpro.
'"""""""^
"^^
in
"'""''''''!*'
j;isgortum
nis,
merita
quemadtnodum
effuse
quoque ab
Christi
se
S.
:
tantum non prorsus oblitum.fideliterdocnisverum dissentio pro7'sus ah eo ibidem tradenti Unuim, abdicato munere nrchiepiscopali, per;
quandoquidem fidei inter rexisse in Sueciam Suecos prsedAcaiio pars muneris archiepiscopoesset. SedhcVcraptim. Neque fusius dicendum de alio Suecorum aliquot
protestantes sint, laudantur SS. Ansgarii et Remberti incredihites iabores, nec minori sedulitate, quam a nohis adhiberi soiet, inquiritur in ea omnia quee ad eorum eccle-
iisdem,
quamquam
siasticos honores pertinent (15).

dahl{\Q>) lihetlum
rum Hamhurgensium
Adeoque Reuierde S. Ansgario seudeiniiiis
religionis Christiafix
{ni failar)
apud Suecos, (quem anno
errore, confundentium S. Unnonem episcopum Scarensem,quiin Chronico Succo rythmico Scarensi (3) ex Anglia illuc post S. Sigfridum evangelium iniulisse legitur, cum S. Unui seu Unnone ut enim recte advertit Ericus Hamburgensi
:
1836 suecico sermoneedidit, anno vero IS^7 germanico idiomaie Mai/erhoff,) his claudit verbis In regione [Dania), in qua S. Ansgâriue praecipue laboravit, jure merito ejus nomen passim
:
B
Scriplade S.
Uimi.
Benzelius (4), eos diversos esse temporis et loci circumstantiae clare definiunt. 81 Qiioniam. vero,ut 1 diximus,nulla affxdget spes alicubi adipiscendcV S. Unnis Vitê,conscriptas a laborum et iiineris socio Sigeberto Corbejen-
est. Paucisabhinc anuisegregii nostri ultra fretum vicini festive coluerunt ejus memoriam. Hoc ipso anno universa surrexit Suecia et raillenarium tuum honorera celebrat, oprime septentrionisapos-
notum
si,jam damus Viiam excerpiam ex lihro
Gesto-
rum Hammahurgensis
ecclcsice pontiftcum, quas
praedicator divini Christi evanVivat tuum inter dos nomen mille adhuc ^ annos, doceatque nos nil beatius ab hominibus possideri posse quam fidem sensumque christianum
tole, pie et fidelis
g-elii!
!
circaannum I07b Adamus, Bremensis canonicus et scholarum magister, collegit. Ahsolidissima editione Lappenbergii{b) utemur.Complures alii sedAdamus fere omnibus de S. Unni scripsere Juverii paucis iyidicasse auctounicus fons fuit. res alios pr/ccipuos.Primus ordine est Helmoldus,
;
Neque hascsane vana
verha visa sunt. Ei quirfew,sz animabusiuterfectorumpropter verbum Dei et propter testimonium quod habebant innoiuit oiim nondum jndicatum esseaDomino sancto et vero neque vidicatum sanguinem suum de iis qui haeis
bitabant terram(17) et necissuas causae exsiiterant;

confiderit per Dei misericordissimi quoque Suecorum pia vota a S. Ansgario intellecta fuisse, atque hunc per moiionem divinx grâtise iterasse pro Danis et Suecis preces, quas vivus et mo?'iens, similiier cum Dei auxilio, pro eorum fudit satuie ? Fovere pergant illi taiia in S. Ansgarium animi sensa ei in retiquos patrise suse aposiolos, intelligantque Sanetorum cultum,quem ecciesia catholica probat,non aliis in rehus esse posiium ! Inietiigant universim aiiam non esse nosiram doctrinam quam S. Ans-
presbyter Rosoviensis in dicecesi Lubecensi, qui, quodS. Gregorius Turonensis pro Francis, Ven. Beda pro Anglis et Saxonihus, quod Adamus Branensis pro Danis, Suecis et Norwegis praestitere, ipse pro Slavisfecit,anno WQi^ {&) absolutis Slavorum Chronicis, seu Hisioria conversionis Slovorum.Ejus opus edidere plures; nos editione
quis non
opem
illa
sumus superius. DeS. Vnmagit capp. 6 etS{1).Athertus Stadensis integro sseculo posterior est,ejusque Chronicum pturium quoque curis prodiit in lucem. In editione-Kulpisii aui Schitteri (hic nempe nil aliud egit quain
Liehnitzii usi
libro
I,
garii,
quem pium
et fidelem
!
prEedicatorem divini
aliquot novas paginas annoMQZaddereduohus volu7ninibus anno 1685 excusis) de S.Unni fii sermo ad annum 915, 921 et 936 (8). Tertio circa Henricus Wotteri,canonicus medium S3Ecxdum S. Ansgarii Bremensis,scripsit Bremense Chronicum, quo paucis quse Adamus de S. Unni reliquerat complexus est id edidit Meibomius (9). Venit deinde alter Albertus, illo tonge melior, videlicet Crantzius,anno 1517 vita functus. Hic egregio ordine et latinitate optima donavit quas apud Adamum de S. Unni repererat, eaque libro iu,capp. vetvi, sucv Metropoleos {\Q)inseruii. Brevius encomium debemus Johanni Otthoni Lunasburgensi, illigaium Caiatogo episcoporum et archiepiscoporum Bremensium quem ad annum 1580 deductum primus edidit Menckenius [11). Baronius (12) quoque Adami vestigiis inhaerens, S. Unnis non omisit laudes, Messenius, cujus Scondise iltustraix iomus IX Historiam Sancto-
Christi evangelii appellant

est
Sed hxc Dei gratia restinguere, temere adversum nos susodia y
ceptas opiniones toltere et vinculo cariiatis hominum conjungere animos, ut unus sit pastor et
UTium
ovile.
G^
(l)Lib. i,cap.
ijt,
num.
64.
(-2)
Pag.
8.
(3)
Biscop.
Dolplis Himcliriinica,
golliic. pag.
ap. Enc. Ucnicliiim, Miiiiuai.

(1) Ibid.
vel. eccl.
BrySuc-
p^g. 8.
(tO)
Metropolis,
sivc
Hist. eccles. Saxoniffi, pag- liilet

III, col. 77i).
72.
seqq.ColonicE, \'S7i.
(il)
viii.
ScripU. rcr. Gcrm. tom.

1 el
pag 2iU
ail
colc. coroll.
Perlz, tom. VII, pBg. 303 cl seqq.
8.
(H)
Ap,
(12)
Aunal.
eccle.s.
adan. 917. num.
seqq.;950, num. 1932,
(6)
1168, num.22.
54i.
;i<i5.
Cfr Pagius, Crilica ad. an.

toin
a
II.
oum.ii; 936, num.

pag. 8 el9.
(7)StripU. Uninswic.
rcr.
num.
png.UiS,
(8) Scriptl.
Girman.
in.lom.
II,
pag. 208, 211, 212, 213.
Carolo M. od Frcdeiicum
(li) Vitis
(13) Scondi;cillusl, lom. IX. cap. l^t, Aquiionaris, pag. 16 et seqq. edit. Benzclii.
(IK)
Cfr Reuterdahl,
Ansgarius, pag. 221 el 222.
(16)
Ibid.
(<J)
Ruriim German. lom
11.
loc. cit.
(17) Apocal. cap. 6, v. 19.
VITA
C3:a
DIE YIGESIMA PKIMA OCTOBRIS.
893
universus,
Secutus est
eum grex
mensis
ecclesise,
pastoris
boni
ut ajunt, Breabsentia mfesti,
lOCTOHI
VITA
S.
UNNIS.
PIAMBURGKNSIS ARCHIEPISCOPI,
secamque et in carcerem et in mortem ire parati. 6 Postquam vero confessor Dei pervenit ad Danos, ubi tunc crudelisaimus Worra diximus regnasse, illum quidera pro ing-euita flectere nequivit SKvitia filium antem reg-is Haroldum s sua dicitur
;
GHBMRMI
PromovU
tiaqiie
fidem
in DaMJii.
Ex
libro
Adami Bremensis
secun'
prffidicatione
lucratus.
Quem
ita
fidelem
Christo
perfecit, ut cbristiHnitatem,
dum
S.
editionem Lappenbergii.
et
quam
pater ejus sem-
Unnis episCOpaleS
labores
et
apOStolici
per odio babuit, ipse baberi publice permitteret, quamvis nondum baptismi sacramentum percepit. Ordinatis itaque in Regno Danomm per sinn-nlas
ecclesias sacerdotibus^, Sanctus Dei multitudinem
inter
medias
aerumnas
difficultates.
credentium coramendasse fertur Haroldo. Cujus etiam fultus adjutorio el legato, oranes Danorum insulas wpenetravit, evangelizaus verbum Deigentilibus, et fideles, quas invenit illic captivatos ac,
in Christo confortans.
u
X
S.
Unni, ad
archiepiieo-
palwii
Bam-
biirgoisetn
archiepiscopusseditannos 18 a. Annosejus obitumqne ut supraj cog-novi. Memoriae traditum est a fratribus, cum Regiuwardus transisset,
Uniii
proniolHS,
b
c
Leidradum, Bremensis cbori prsepositum, a clero et populo electum c. Qui, hoc Unni pro capellano d utens, ad curiam venit. Rex autem Conradus, divino (ut creditur) Spiritu afflatus, contempta Leid-
Deinde vestigia secutns mag-ni pra?dicatoris Ansg-arii, mare Baltieum remigans, non sine labore pervenit ad Bircam y. Quo jam post obitum sancti Ansg-arii annis 70 nemo doctorum ausus est per7
ting-ere,
ei
dtin tviC
Itircam in
Suecia,
prseter solura,
ut
leg-imus,
Rimb(*rtnm.
Ita persecutio nostros retinuit.
Birca est oppidum
radi specie, parvulo Unni,
quem
retro stare conspe-
xerat, virg'am pastoralem optulit. Cui etiam papa Johannes decimus, ut privileg-ium e indicat, pal-
lenra dedit. Erat autem vir, sicut in electione ac transitu ejus videri potest, sanctissimus ; pro qua sanctitate Conrado et Heinrico regibus familiaris
et
Gothorum, in raedio Suevonire positum, non longe ab 60 teraplo, quod celeberriraum Sueoups habent in qno loco in cultu Deornra, Ubsola dictum z sinusquidara ejus freti, quod Balticura vel Barbarum dicitur ad boream verg-ens portum facit
:
barbaris grentibus, qu!E hoc raare diffnsi habitant,

optabilera, sed valde periculosum incautis ct ignaris
reverendus permansit. Unde

:
et ita
versu de-
ping-itur
ejusmodi locorum. Bircani
enim pyratarum
copia, siepiua
reaistere,
Principibus notus Unni fuit ordine nonus f. 3 In diebus suis Ungri non solum nostram SaxotJiii (i
excursionibus,
quorum
vi
ibi est
magna
impugnati,
cum
et
arrais
nequeunt
priipa-
gnnda Evangelio
(111!
niam aliasque
trans
cis
Rhenum
provincias,
et
verum etiam
iwpedi-
Rhenum
Lotharing-iam
Franciam demoliti
callida hostes agg-rediuntur arte decipere. Qui sinum maris impacati per centura et iimplins stadia
fiiit
!l
sunt g. Dani quoque, Sclavos auxilio habentes, primo Transalbianos Saxones, deinde cis Albim vastantes, magno Saxoniam terrore quassabant h. Apud
latentiura molibus
saxorum obstrucntes,
periciilo-
sum aeque snis ac prsedonibus iter meaudi fccerunt. Ad quam stationera, quia tutissima est in maritirais
Snevonife regionibus, solent omnes
Danos eo tempore Hardecnudth Wrm i regnavit, crudelissimus, inquam, vermis et christianorum populis non mediocriter infestus. Ule christianitatem, quae in Dauia fuit, prorsus delere molitus, sacerdotes Dei a finibussuisdepulit, plurimos quoque
per tormenta necavit. At vero Heinricus rex, jam tunc a puero timens Benvici AmuDeura et in ejus misericordia totam habens fiduciam, pit viituriai', Ung-ros quidem multis gravibusque praeliis triumille
*ed dtiii
Dnnorum
vel
Nortraannorum. itemque Slavornm ac Semhorum naves, aliique Scithiae populi aa pro diver.siscom-
merciorum necessitatibus solempniter convenire.

8 In eo portu confessor Doraini egressus, insolita
iifji
prindiio
per
populos appellare coepit leg-atione. Quippe Sueones et Gothi bb, vel si ita melins dieuntur Nortmanni
propter barbaricae excursionis terapora, qua pancis annis multi reges crnento iraperio dorainati aunt cc, cbristiansE relig-ionis penitus obliti, haut facile poterant ad tidem persuadcri. Accepimus a sfepe dicto rege Dauorum Suein dd, tunc apnd Sueones
i.hritliirito
n'l
eccteiiam
rediixii.
bh
cc
aliis phavit k itemqne Behemos et Sorabos, ab domitos, et ceteros Sclavorum populos uno regibus grandi prifilio ita percussit, ut residui, qui fere
;
K
iLi
masime de
Aiiii',
pauci remanserant, et regi tributum et Deo christianitatem ultro promitterent l. 4 Deinde cum exercitu ingressus Daniam, Wrm imperata reg-em primo impetu adeo perterruit, ut pacem snpplex deposceret m. se facere mandaret et
Sic Heinricus victor
imperitasse
qnemdam
Ring- cura
tiliis
Hcrich
et
Ed-
muud ippumque
Ring- ante se habuisse
Anund,
Bern, Olaph, de quibus in Gestissancti Anscbarii vocabulum. ee leg-itur, etaliosquorum non occurrit
Et credibile est athletam Dei
Unnim eosdem
rcg-es,
apud Sliaswicb, quse nunc Hei,
quamvis non
tia
crediderint,
adisse eoruraque licen-
diba
dicitur
regni terminos ponens
ibi
et
raarchionem statult et Saxonum coloniam habitare quodam episcopo prEecepit o. Hrec omnia, referente
Danorum p prudenti
9fnHlet adire
POlHil.
nos veraciter ut accepitradimus. mus, sic fideliter ecclesiie nostree beatissimus arcbiepiscopus noster Unni,
viro,
verbura Dei per Sueoniam prffidicasse. Meo acta autera arbitratu, sicut inutile videtur, eorum impium est pr^scrutari qui non crediderunt, ita salutem eorum qui primum crediderunt,
terire
et
Tunc
videns ostium
H
fidei
gentibus apertum esse
q, g-ra-
paganorum, praecipue vero tias Deo egit de salute Hamburgensis ecclesiae r, pro quoniam legatio
prieveniente temporis importunitate diu neg-lecta, Heinrici, locum misericordia Dei et virtute regis
perquos crediderunt. Sueones ig-itar et Gotbi, plantati iteruma saucto Ansgario primura in fide pag-anismum relapsi, a sancto patre Unni quead plura dicisunt revocati. Sufficit hoc scire, ne, ai ut mus, mentiri velle. dicamur. Melius enim est,
aitbeatusleronymus/f, vera dicere rustic, quam
falsa diaerte proferre.
9 Perfecto
asperum ettempusoperandi accepit. Igitur nichil Christo, latituposse pro et o-rnve arbitrans subiri ipsum elegit circuire. din^êm sus difficesis per se
Octobris
autem legationis
,
suffi
ministerio,
cum
apnd
Utidfm.
rrili-
tandem redire disponeret Bircam sgritudine correptus, ibidem

.54
evangelista Dei
fessi
titm paraiii,
corpons tabernacnlum
moriuir
Tomus IX.
VITA
4UCT0R"
iIjXMO
S.
UNNIS HAMBURGENSIS ARCHIEPISCOPI.

sione dicta
RRBMBKSI.
tabernaculum deposuit. Aniraa vero, cum multo animarum triumpho stipata, ccelestis patriiB capitoliumsemper laetatura conscendit. Tunc discipuli
pontificis esequias ejus
aiiorum scriptorum
recitat.
Vide
X>
cum
fletu et g-audio
procu-
quidem merabra sepelierunt in eodem oppido Birca, solum caput Breraam reportantes quod decenti honorecondiderunt in ecclesia sancti Petri coram altari. Obiit autem peracto boni certaminis cursu iu Seitia, ut scribitur, anno dnmirautes, cetera
nicEB incarnationis 936, indictione 0, circa
Commentarium preevium num. 69. i De Wurmio Hardecnuto vide vi Comm. praev. k HiB victoriae potissimum part^ anno 933 altera m Westphalia altera, 77iiUto ceiebrior apud Merseburgum, qua qiiadrâginta tniiiia UngrO'
.-
medium
Septembris. Hic est annus Ottonis Mag-ui priraus,
a transitu sancti Willehadi primi Bremensis epiS9

iiliit
scopi 148
gff.
rpi$r&pis
esl
10 Eia vos episcopi, qui

lucri, ventris
et
xemplo
episcopalis
officii
domi sedentes, g-lorise, somni breves delicias in prirao locoponitis; respicite, inquam,
istum pauperem seculi et raodicum, iramo laudabilem mag-uumque sacerdotem Christi, qui, uuper
tam
ris,
nobili fine
coronatus,
vel
exemplum
dedit poste-
nuila
temporum
locorum asperitate vestram

:
pigriciam excusari posse cum per tanta pericula maris ei terra; feroces aquilonis populos ipsepertransiens, ministerium leg-atiouis suai tanto irapleret studio,
(6). Aîno 932 in Thuringia fausto omine jam dimicalum fuerat minori tamen successu, quod fugasihi considuissent pierique llungari (7). Ahjio 934 annectunt Annaies Augiejises (8) aiiatn de Hungaris victoriam. Ordinem temporis in his omnibus servare 7ion videtur Adamus. I Bellum Bohemiciim anno 9S0 confecisse videtur Henricus Auceps, in deditionem accepta Praga et tribido imposito (9). Tunc temporis S. Wenceslaus, rex aut dux Bohemise, sttênue conversionem suse gentis promovit quod ab ipso pro suo zelo, 7ion pro pactis conventis cum Hent^co Aucupe factum fuisse induhium est. Cxterum ejus Vitam et Martyriutn prxclare a nostro Stiitingo Hlusiratam vide ad diem 28 Septembris
rimi periere
.-
ut iu ultimis
terrge
finibus expirans
animam
suara poneret pro Christo.
ANNOTATA.
B.
Faciiis est S. Unni episcopus
mense Decem-
Sorabi eadem gens ac Servii. Hoc toco ii sxcido x per eam regionem sparsi erant qucV dein provincia ecciesiastica Magdeburgensis factacst. Eosin Hemncum Aucupem rebeiiasse incertum est, maxime quod //erima7inus Augiensis seu Contractus ad annwn 932 Henricimi ipsum eis auxilio venisse narrat Ung-arii, inquit (II) Soraborum provintiam peteu(lU).
intelliguntur qui
bri anni 918 et extinctus est die 17 Septembris
tes
anni 936. b Ut supra

beja
g-ati,
ab exercitu rcgis Heinrici csede proflig-ati, fumultique ex eis capti sunt. Intettexisse iia-
cog^novi, scilicet
clelato.
Bremani
ex Computo CorDe hoc dictum est in Com17 et

IS.
meyitario prxvio
numm.
c De hac electione piuribus fuit dictum n Comme7itarii prsevii. d Capellani episcopalis officium tunc temporis vicariis generaiibus, quos nunc 7ion minimum
:
dicimus, capellani iiiius xvi fere ccquales. e Id priviiegium, interpolatum et deturpatum,
dedimus
f
v.
Simiiia epigrammata aiiquot aiiis quoque Breme7isis et Hamburgensibus episcopis inscribuniiir more apud Grxcos muiio magis quam
,
que videtur Adamus Soraborum notnine Daiemincios intra Soraborum fines ad orieniem positos, quos reapse Henricus doiîuit, et vectigaaut sequenii (12). Reiiqiti Saties fecit anno V07ûm popidi, quos hic indigitat Adamiis, cognosci queunt ex Widuhi7ido (13), Thietmaro Merseburgensi (14) aiiisque, qui prîium Lunhinense seu Lunzinense (Lunkini seuLunzini videtur esse Leontium., Lentzen ad Aibim), ineunte mense Septembri aiini 929 aut 930 conserium atque hic ab Adamo indicatum describunt. Ha exo7'ditur Widukindus: Cumque vicinje (Saxo-
apud Latinos usitato. Partem dedisse tantum videtur Adamus, ut ex Henrici Wolleri Chronico Bremensi (1) patet. Hahes hic Principibus notus Unno fuit ordine uonus De quo sic primo laudatur in Dei domo.
:
nihus) g-entes a reg'e Heinrico factre essent tributariae, Apodriti (Ohofriii in Meckienburgico Sweducatu), "Wilti (Wiltzi, Weleiahi inter ma7'e Baiticum et fluvios Pani77i, Aibim et Ode~ ram), Hevelli (ad Haveiani fiuvium,quorum urbs
rinensi
Incursiones Ungrorum speciali opere (2) prosecutus est anno hujus scecuii trigesimo nono el. V. Dussieux. Ultimo paragraphq Commentar-ii prievii aliquid diximus de iis ciadibus, quas maxime ante S. Unnis ejyiscopatum accepit Saxonia. Tempore S. Vums vastaru7it Lotharingiam et Frânciam sxpius, scHicet annis 922,
g-
prsesenti
et
Brandeburgum), Dalamanci (seu Daiemincii in regixo SaxonicV ad sinisirain Aihis), ^

Boerai (satis
7ioti),
Redarii (in terra Streiitziensi),
926, 927
et
935
Saxoniam autem anno
922
et
maxime
926.
h Transaibiani Saxones et qui in Wigmodia, dicuntur ab aiiis omnes ab decies miiie, anno 803 aut 804 a Carolo Magno in Franciam Orientalem transiati eorumque pagi daii Abotriiis (3). Ve7'um hxc potius pertinent ad Saxones Transalbianos Oi-ientaies. De quibus hio se7'mo, sunt Thetmarsi, Holsati, StormatHi (-1). Hanc Danorum et Sclavorum irruptionem 7êfert Struvius (5) ad annum circiier 931; qua occa,
pax essct, Redarii defecerunt a fide, et cong:regata raultitudine.impetum fecerunt in urbem quse dicitui- Wallislevu (Walsieben prope Aibim inter We?-he7i et Arneburg), ceperuntque eam, captis et interfectis omnibus habitatoribus ejus, innumerabili videlicet multitudine. Quofacto omnes barbariE nationes rebellare ausEB sunt. Sequitur dein Lu7izinense pneliu^n, quo paucx Henrici copias innumerabiies hostes straverunt. Captivi omnes
postera die, ut promi.ssum habebant, obtruucati.
non videntur Deo christianitatera ultro promlsisse, ut traditAdamus. Sed anno 931, quum iierum rebeilassent Obotriii, iterum victi sunt ab Henrici exercitueorumque rexMicisiaus ad Chri-
Tunc
ii
stiana sacra transiit; ut Struvius (15) aiiique cojnpiures7ta?-ra7itex Amiatibus Hiideshemiensihus,

(S) (9) Clr Golilasli Comiiicnt, (le Prrlz. Inm. 1. pag. 0!). BF.hemin!. Iib ii. cap. 5. lom. I, p.ifj. ISSelsctpi ctiil. Perlz, (1 1) Ap Sclimiiiekii. (10) Ail SS. tom. VII. pns. 770. (I2| id Siiumus. img. 2^(>. ex \\ iJukiiino, loni. V. pup 115. (13) Lib i, iap.36, |ib. i, cap. 55. up l'i;rlz. tnm. III, pg. 432. (U) Lib. i, cnp. , ap Peitz, tom. np. Poitz lom. III. pa^;. iZo. (1-)) Corp. Hibl. Gorm. pay. 2'i7. III, pjg. 737.
(I) AiJ Miibnmiuin. l\pz. Gcrm, torn. 11. psig. 28. l!^) Esshi hislonciiiesur Ifs inva>uns dis IlDii^^rniî cii Eniopc cl specLiilemcnt -. X.-....... pnFruuit-. ,-. (5) AiiimIcs Qunlliiih. Wcissouh. cl Laniliiili. ap. ^y. clr Sliuvius. Corp. Ilksi.Oerni, pug. Perlz, lom. III- pig. iO cl -tl Cfr. liclinoUius. Iib. i, cap. ti, u|'. Lcibnilz, Hcr. Uniiis(i) 152. :;!27. -" ,.- (0) wic. totii. II, pag. tii-2 - (S| Corp. Ilist. Gcnii pap. 1227. "-. " r " " (7) Cfr. Cfr. Diissieux. Essai sur lcs iiivas. dc* Uongiois, pug. 42. bb. i. cap. 50, ap. Pcrlz, lom. III, piig, 45i ct 43a. Widukindi,
Ap
rcii'"
, '
"
Coniinuatoiê
DIE VIGESIMA PRIMA OCTOBSIS.

Continuatore Reginonis
etc.
895
Cfy Schafarik, tom.
IVpag.
el
626.
rendo ejus quis essel episcopus ille Danornra, prudGtisviT,aquode7'ebusDanicisdoctusfuitAdamus.

q Ex aci. Apost. cap. 14, r. 26. Eadem aut simili phrasi swpius uiitur Paidus. Item S. Remberius in Vita S. Ansgarii, cap. 12.
m Wrm
mus
VII
seu Hardecnuth non tantum pacem sed
chrisiiana sacra petivisse videtur, quamvis contrarium inferius asserat Adamus. De hac re dixi-
Commentarii
prievii.
apud Sliaswich seu Slesn wicum dictum in Commentayno prasvio num. 70 et 71. De utroque nomine egregie disputat Langebekius Hsethse, inquit (1), iet HiEthum, sive Hsedum (scribitur enim primo et tertio 0, secundo per d decussatum) est nomen Slesvici antiquum, Hethehy Bive Hedehy dictum, superstes adhuc in veteri ecclesia rurali Haddeby, urbi ad austrum vicina. Ab
I)e terminis positis
:
de legationc ecclesicV Ansgarius a Gregorio IV et S. Nicolao I constitidus erat S. Sedis legatus in omnibus circumquaque Sneonum, sive Danorum, necnon etiam Sclavorum, vel in ceteris, ubicuraque illis in partibusconstitutls divinapietas
r
Seepe loquitur
Adamus
Hamhurgensis.
Scilicet S.
ostura aperuerit, publica evaugelizandi tributa auciorit&te

{^)
Essetneperson^
cathedris annexa
ve7ûmtayyten
Etbelwerdo, scriptore An^lo seculi x, Uaiihaby dicitur. Sic a cosevoeidem poeta Norvega Halfreda Wandrada Scald Baeytabo vide Sn. Sturl. Tom. I, pag. 2^3. Knytl. Saga pag-. o8 et ubique Heidahx
:
S. Ansgariian ejus hxc legatio discepiari posset non minus successoribus quam iiti
commendatum a S.
tilibus insistere.
Nicolao lucrandis plebibus gen-
habat. Utratamen loci denominatio, Slestcicum^n Eetheby antiquior sit, quibusdam disputatur, etsi utraque ejusdem et ultiras vetustatis fuisse videatur, adiversisnationibus, eo aut mari aut terra venientibus, sic et respectu situs nuncupata. Ada5toujzc/i quae iis verbis mus et Lind. pag. diciiur, videtur illis favere, qui iionunc Heidaba
Profeciumesse S. Unnira ad Danos ipso anno9'i\, quo reiatam fuisse ab Henrico Aucupe victoriam docuimus, prohahile esi verumtamen anno sequenti venit Germaniam, ut conveniui Erfordiensi die \ Junii interessei. De qua re confer qu3e num. 48 Commentarii praevii
:
dicta sunt. s Haratdus,cognomine^\a.-d.iQ.nA, CoerulidensêM
poiius Nigridens.
vii
De
minis Slesvici setatem pra;fcrunt, sed neque negat locum et olim Beideby dictum. Quod autem Sembertusin Vita S. Anscbarii, auctor Vitai llemberti
et Ecriptores Francici
dictum. Natus
est ante
eo in vii Cotnmentarii prasannum 9lu, mortuus
sub CaroloM solius Stesvici,

.
ad non Hethebyae nomen habeant, id non magis Wulffacit, quam quod coEetanei Otherus et rem stanua nomen Hasthum sive Hsedum, non vero Slesvicum, adhibeant. Sed cum utraque denominatio ffique-simplcx, natuvaBloci etsitui sque conexplicabilis sit, g-rua, et ex lingua Danica seque
paulo ante annum 988 {5Jfew hoc ipso anno (6). Consentit Snorro Sturlseus (7) eumnon a S. Unni fuisse haptizatum. Huc quoque referi Dahl^nannus hsec (8) Dudonis, decani S. Quintini Veromandensis,
carmina (9) Kex Haigrolde, Quamvis et non sis chrismate

:
delibutus,
:
Et sacro baptismate non renntus En vale, salveque etaveto semper

In deitate.
liaudfacileindejudicari potest utra alteram letate est superet, Slesvicum enim, Sliesvih etStiaswich sivi potius sinus maris Baltici insinus Slice fluvii
Atque his plausibus

:
Dudo proseqidiur Heraidum,

venisset adolescenii duci
quod anno 945 auxilio
Stromen quod fluentis, Stiens Vig, en Vig afSUe aliquot Irancorum scriptores Sliesiorp nomen Et Hethehy est oppidum in occulto ac
;
scnpseruut.
deserto
solo
;
conditum
vide
Grammii
Meurs.
pag. 68
dis,
nam
sicut et
Hehie, Hede, Heide Danis et IslanAuglosaxonibus Bsed Bsedfell est
Richardo verum,quamquam constet Haigroidum ceu Ha7-aldum fuisse Danum et regis nomine donetur a scriptoribiis Normannis, nequaquatn iamen omnibus certum habetur eumdem eum esse ac Haraldum Blaaiand (10). Videiur anno 905 aut
sequeniibaptizatus fuisse (11) et deindemultam posuisse operam id ftdem promoverei inter suos. A multis, etiam aniiquioribus historicis dicitur,
Langebeericetum si-veiocus incultus. Hacienus kius.In aliisidiomaiihus iiidogermanicisHethe, Heide etc occurrit gallice Bruyfere. LocusinculSaxonica conin quo prius anno 1815 Corheja
;
quod a
filio
suo Sueino,
regnum
affectante ct ab
reiiquis adjuio
gentilihus, pnelio vicius fuit et
tus,
dita
est,
forma. aliquando
dicebaiur quoque Hethe aut alia simiti Adamus non semper Heidibam vocat ; sed
et
hrevi post ex accepio vuinere occubuit. Ah aliis apostatavocatur, quod eumcum alio confundunt
quidem Heidibu. Aliqui negant hanc Saxonum coloniam constiin Commentario tutaTflseZ iua^^^^^^^
1008 ./l075 ah
Haraldo.
Inieliigendi sunt presbyteri ex Corbeja et ex rei^qua fera Saxonia accit. Non

t
nova
au-
emm
a^^^^^^
^Tlnierannum
diendusesiNardiusiVZ),quumdocets.jcuiotan-
Adamo
coiiecta
tum xu invatmsse
ut preshytert ahsolute dieeren-
MseQu^Gesiissuisinseruitresce7-taesti:l).Quo smZTeZoris universa Dania pars adhuc erat
tur sncevdotes. Insacrameniarzo Getastano ûheturpresbyter xn Naiali consecraimus su.v dtcere

jussisti.
Sc^X^^^
ZtrZemJutlandia RZ^ZilJiusensem
in quatuor episcopaius,
Wtborgensemei Borgiu-
^^rrvt^r :x.;... siLtc^s. insut. ôM^nsem,

capiebant di<.ceses Othomensem ^^ ^^^ôm' i^^ eisque adnumeranda Lundensts promncz^ caputfactumest 3). Quum postea toiius
^^ -- ~^^^
f^fj
(]3):Quoraesacrisaltanbussacerdotcraconsecrari Simiiiier tn Mzssa S. Fel^cts, presbyter^
Nolani,antequemferenutiipresbytemconessores
coZfuZsfuisse per Damam non episcopos, sed
fJj^;
*iî;
"
^^dinatos seu siabiii rn sede
totsintnumero,frustraoperaponereturinperqui-
ae o j preshytews,quum%njtriuû^ S. Adaldago, S. Un^f^^^/;;!;/
fllScipU rrr. D^ni^. lom. 11. png, 116-. 2tif.-<3)Cfr Mun.rr, K.r.hen ciis /p Khz, u.m VII. v.g. i' scqq.
Gesci.'chle vor
(2)C;i- Uppcnt.cr-
(91
co
D.n..ein..k\
lom.
II.
po.i,
(ri)
>.
pag.
DeGesiU Norm. diic. lib i. ap- M.gne. PairoloRia, rie, cxpt.d.Uo... ,nn..l.mdcs 711) _(lU)CrrDepping. H..l. su.v. .^d.l. .le B""^ '" Norm ..ds lom II, pag 'tili. 57, jr.C cl lom I. (12, Dc. pa.ro.l... D;h!m.nu: '.o"m, I, pg 81Mi C r lom. LXXIV.
lom.
CXU,
AOfilts
V.l. .M. paR. h\^-(D .om. I. p.j; 7^ 1..C v.n D.nncm.k. Triggwason* h.ga, cup 'l^. pas(7 lloims KrioBla. Oliif DUu-.cmark, lom. I, ,,82 (S, G.schichU voii Peringsl^dld
Lgar
Dhln,ann Gepag S-,. Ih.d
'ae
Ll
clscqci, l.U) irK.
^'08
(15)
Ap. Migne. Pfll.olog.n,
AnUpbo..a..cdeS.
Grijgroirc, FcMim.lc, clc.
lU
cdil.
/b.
pag. i7. nifl
396
TITA
(1)
;
S.
UNNIS ARCHimSCOPI HAMBURGENSIS.

nung-ar, Pylkis konuugar), gui
nis successore, scribat
Primus ordinavit epis-
nondum omnino D
copos in Daniam. u De his dictum
sublaii erant
(6) ?
num.
74
Commeniarii
prsevii.
X Fideles captivi, quos Dani, Sueci et Norwegi in servitulem redegerant, uiilissimi fuere evangelii propagationi ab his fere primis jacia su72t in sepientrione fidei semina.
:
dd Pauio post annum 1069 regem Danorum Svend Estrithsonadierat Adamus,in Selandia, ut videtur, morantem; guibenignissime eum excepit
ei circaterrarum aquiionarium siiumethisio7'iam plurima docuit. Ita recentior Adami editor (7). ee Ilie Ring prorsus ignotus, neque nomen ejus
y De Birca aliisque huc periinentibus dictum
Commeniario prcevio, tium. 78 et seqq. z Fusius heec omnia explanat Adamus in Libro suo quartoseuDescriptionelnsularum Aguilonis, cap. 235 (2). Innumeri de his a Suecis conscripti
est in
in historia discordiarum, quse
illo
tempor-e de re-
gno efferburuni, occurrii. Quocirca conjeciat Geyer {^) eian vice regem aui iutorem Erici et
Olavi, Biorni filiorum, fuisse aut inier nmiores reges referenduni; de quibus ad liti. cc. Verum pariim credibile regem Sueinum de inferioribus illis regibus esse locutum. Equidem crediderim Ring- esse agnomen Biorni; quod et Sigurdus Ring quoquehabuit. Biornus,e Vitadecedens, reliquit
commentarii.
aa Per Sclavos et Sembos intelligit oinnes maris Battici accolas meridionales usque ad Lithuaniam per ScithiiE populos, ipsos Suecos.
;
hhlnter Sueones
ut
et
Gothos posiia erai Birca; ita

adscripserit
(3J.
Adamus eamjam his, jam iltis
duos
fiiios
impuberes,
Ericum
ei
Olavum; guem
cc Suecia habuii tunc temporis reges proprie
Olavum Adamus Edniundum dixerit.

ee De Aniindo seu Emundo diciiur in Vita S. Ansgarii, cap. 19,- de Bem seu Biorno cap. II; de Olavo seu Olefcap. 26 et 30 (9J. ff Ui Lappenbergius ad hunc locum annotat, mutata sunt aliquantum S. Hieronymi verba, qui epist. 2 (ed Paris. 1684, iom. I, pag. 10 F) scripsii Multoque melius est e duobus imperfectis ru- e sticitatem sanctam habere quam eloquenliam pecca:
quipauci admodumfuere numero, scilicet Ericus Emudsson, qui post diutina cum Haraldo Haorfager de Norvegia bella anno circiter 885 obiit. Biornus suus ei successit filius per annos quinquaginia, mortuus verissimiliter anno 935, B quo S. Uuui in Sueciam venit. Atque per longum Biorni regnum patriam fioruisse, octogintaannis
dicios,
post palam declarabatur
in comitiis publicis
(4-).
Habuii quoque reges exercituum ('karkonungar) et reges maris (sjbkonung-ar) (5). Loquiturne de his
tricem.
g-g-
Obiit S.Willehadus,
Adamus
(1) Liti.
An
de regibus inferioribus (Harads ko-
praevii dictumest, die 8

89.
utnum.Z2 Commentarii Novembris anni 789.
Ap Peru,
(2) Dp. PerU. lom. Vli. pas- 307. 580. (5) Cfr Lan^vLipkiUs. ScnpU. Hisloire dt' S'i('dp, lom. iiti el scqq. Geyei. ver. Daii. loni I, pnj; (li) Ibid. pag. I, png. 02. (i) Cfr Geycr, lom. I, pog, 98 et 119.
II.
cap. 30, iium.
lom.
VU,
(tag.
(7) Lappenbergius, ap. Per iz. lom. Vir, (6) Ibiil. pag. il9. (U) Ap. PeiU, pag. 268. i8) Hisl. dc Sueile. tnm I, pag. 99. loni.ll. pag. (iy7.702. 711 ct 714.
DE
S.
HUGONE CONFESSORE
ABBATE AMBRONIACENSI
IN DICECESI
BELLICENSI OLIM LUGDUNENSI.

kalendariis et Breviario.
V. D. B.
Memoria ex
SCULO
IX
AUT
X.
t,b-
S. Hugo.
ha* An\brO'
tiiacemii,
liacdie obiil.
' *
Anibroimy
Ains
Bcllay
n apei'ta gratissimaque Sebusianorum Orientalium seu pagi Baugiaci planitie surgebat olim Ambroniacum* iltustre Benedicti ordinis e congregatione S. Mauri ccenobium, cumoppido circumposito subjectoque, cui nomen proprium indidit, non longe ab Idanio* fluvio, millibus gallicis decem a Lugduno, tribus paidopius a monasterio S. Ragneberti, novem a Belica *, in cujus nunc dicecesi clauditur, distans, ac denique posittim in ipso aggerepublico, quo Gebennenses, Alamanni, Sequanorumque maxima pars Lugdunum coniendunt (1). Auctorem habuit sub finem ociavi sseculi S. Bemardum seu Bernardum, qui
Ambroniacensis abbas; secundo loco recenseiur p ipse S. Bernardus; et iertio S. Hug-o, qui hujus nominis primus dicitur, ut distinguatur ab altero Hugone, gui anno 1247 abbatiale pedum tenuit. Dehoc S.Uugone adhancdiemqualicu7nquemodo agendum. Verum enimvero vix quidquam de eo innoiuit.In Gallia Christiana nova (6) hac deeo
S. Hugo I, cujus aetas ig"noratur, in Breviaro ms., sed anuo dumtaxat 1519 cura fratrls Ur-
teguntur
bini de Antiochia eleemosynarii compilato,
memo-
ratur ex monacho, g-enere, scientia, vitse sanctimonia clarus. Item in calendario tum ejnsdem Breviarii, tura veteri S. Rag-neberti leg-itur xii calendas
postea factus est archiepiscopus Viennensis et cujus Vitam jam pridem edidii Bollandus ad diem 23 Januarii {i), post eum Mabillonius {^),nuperius lingua vernacula R. D. Depery, vicarius generalis
Beliicensis
(4),
novembris Transitus S. Hugonis. Ejus reliquiae in Ambroniacensi basilica asservantur et coluntur,

:
ejusque festum solemni ritu agitur die 10 Maji.
atiique.
Porro in catalogo abbavidere esi in Gallia

loco
tum hujus
S.
asceterii,
(5),
quem
venit
christiana nova
primo
anonymus
1AstinCatalogoabbatumAmbroniacensium,quem fratresSammarthaniex HisioriaBressix Guichenoni, studiosissimiviri,desumpserunt, unus tantum Hugo, a Maurinis secundus dictus, recepius
ViJetur vixit-
aut
Bemardi magister et ex monacho Luxoviensi
II
GaUia Christiona nova, lum. IV. col. 270 (2) Act. SS lom. Januarii, paR. HifJ. (3) Acl. SS. Ord. S. Bcncduli. sjec iv, |)art. I, pag. B82. [i) Hisloirc hagiograpbiquc du dioc6se de Bcl(1)
1, pag. 113 (6)lbid. loc.cit.
Iny, lom.
cl
seqq.
(!i)
Tom. IV,
col.
271 cl seqq,
est

atque etiam quod ejus Eetas an ille S. Hugo, a Maurinis primus dictus, idem non sit hac ille qui secundus appellatur. Afflrmare non ausim tum quia ejus cultus antiquus videtur, cujus quippe transitus in vetere kalendario S. Ragneherti inscriptus sit tum quia post medium seeculum xiii,
est
(I).
397
S.
Hac de causa
lem esse Maurinorum sententiam
Hugonem
>
1X7111111
ig-Doratur, dubitare suhit
quo
vixit
norihus,
Hugo II, vix maxime titulo

:
in Gallia ceelitum hosancti donati et elevatione

ulli
retiquiarum honestati fuere ahsque auctoritate Romani pontificis et cerie, id si factum esset, videtur futurum fuisse ut hujus rei aliqua servata fuisset memoria. A sxculo enim xii sat multa documenia de monasterio Amhroniacensi reliqua sunt. Lihenter ilaque concedimus vatde prohabi{l)GiiHiaChmtina, toni. IV. iiQg. 39. Paiisiis. Hi^H ~(2)RiUiel du diocise de Bcllcy. imu. III, pag. 203 cl seqq. cl [lag. 347 el
Ambroniacensem seecuio is aut x fioruisse, Videtur nunc nulla amplius in dicecesi Beiiicensi ejus superesse memoria certe R""" D"'" Devie Bellicensis episcopus, nultum ei iocum dedit in copiosissimo kalendavio, quod taudatissimo suo Rituali inseruit (i) et R. D. Depery non tantum ei locum non dedit in Historia hagiotogica dicvcesis Beiiicensis, sed ne niemoravit quidem eum in cataiogo ahhatum Ambroniacensium (3). In fine addideinm anno 1792 monasterii hujus tvdes fuisse venditas et partim desiructas, partim in privaias domos mutatas. Tempium cujus pars saeculo nono
;
,
11
exstructa, parceciaie faclum est
(4),
Kcqri-
m.
(3) riislnirc
bagtologique du diocdsc de
198.
Itcllcy, loin.
1,
nsg.
\i) Ibid, |.{.g.
DE
B
S.
GEBIZONE,
CASSJNI IN
MONACHO
ET CONF.
E
V
D, B.
REGNO NEAPOLITANO
I*It^VIUS.
;
COMMEJVTAXMUS
J=;
unicus.
S.
Gebizonis cultus parcus; biographi
setas.
INIEtl
AWPiUU
Quum
dum
ULXXTUI
ULIXXVIlSancli tUnlut,
ah immemoriali tempore, quemadmoinferius ostendetur, saacti titulus pien-
Gattuia
(4),
initium
.-
Incipit prologus iu vita vel
cadem in personam,
culitia
tissimo viro Gebizoni, Cassinensi monacho, datus fuerit, non videtur amhigendum quin in Actis Sanctorum ejus nomini locus faciendus sit
obitu SANCTi Gebizonis monacbi, edita a Paulo monacho Cassinensi. Tertio Petrus diaconus, conti-
nuator notissimus Chronici Leonis Ostiensis,
et
mtliut babelUf.
Etenim, Benedicio xiv

fuisset, quia Teresia
teste (1),
et
quum dubitatum
sancia Reg-inae passim sanctae nominahaniur, an appellatio ista retinenda

foret, S. R. Congregatio die 30
sic eas
cujus laudes satis vindicavit Urbanus noster Stickerus (5), capite 30 Viroruin iilustrium Cassinensium (B) de Paulo diacono Cassinensi agens,
hcec habet
(sic
Maji
1705, ani-
Scripsit etiam Vitam sancti EbizzonJs enim Gebizonem vocaresoiet Peti-us), monachi
:
madvertena
ab immemoriali tempore vocatas fuisse, jussit appellationem ipsam retineri ; attamen ita ut ex ea nullum cultus aug-mentum desumi posset seu ut hsec cuitus initia, quse beatifinit vero cationi cequiparantur, conservarentur
;
Casinensis, qui Hilarioni similis fuit ; et in continuatione Chronici Leonis Ostiensis, seu lihro iii,
cap. 48, Chronici monasterii Cassinensis (7), sermonem faciens de quoruradara monachorura miraculis et renovatione sancti Liberatoris, primum loquiturde S. Guinizonis, confessorisalmifici, 7norte
privata auctoritate addere
ad hxc generatim
ita
heatificationis
,
si sanctitatis
liceret. Atque adeo rationem pertinent ut laus data alicui Dei

,
mores servo, cadat in personam non vero in quemadmoaut vitam, adversetur non cultui; dum plurihus exemplis demonstravit Benedicet ut propter eamdem doctrinaiyi tus XIV (2) decessores nosiri S. Victorem papam III {antea Desiderium abhatem Cassinensem, de quo hic sxpius recurret sermo) Actis nostris inferendwn arhitrati sint ad diem 16 Septemhris (3). Alia
;
dein vero de Gebizonis adveniu his verbis Circa boe fere tempus sANCTiE meuqiu^ Gebizo e Colonia, de qua oriundus erat, effregîens, ad hunc locum pervenit, atque a Desiderio monachus factus est,
:
1'
honestatis nitore conin Itbro de ortu et obiiu spicuus etc; et demum Justorum ccenohii Cassinensia, quem anno 1832
vir
humilitate
summus
primum
exempia omitto.
el
(it>
in iucem dcdit E^n. Card. Majus (^), non sub num. 51 longum de eo texuit ex Pauli tantum diaconi scriptione encomium, sed et ad nwn. 50 vocat eum virum sanotissimum Ebizonem. Atque
immt
lem-
'noriati
poreoiile
bani Vll!
Ur '
de
'leia datus
/ut(
ah immemodecreiatributum riali temporeante Urhani VIII fuisse hunc fuisse neque umquam interruptum testimoniis. In sequeniihtts conficiemus
2 Ja7n vero Gebizoni titulum sancti
hxc anie medium sseculum

3
xii.
;
Hpefvetit
Veniunt deinde martyroiogi

21
quos inter prihis
mus Wion ad diem

da7is verbis
:
Octobris
(9)
ewn
f'^2\ztZ'
iau-
Casini,
depositio sancti Gebizonis

;
morem
ecgrapho ejus
Viice,
quod Cassini oiim accepere

.-
decessores nostri, hic legitur tituius
Vita vel
monnchi miraculis clari nardus ad eamdem diem
eademque habet Me-
monachi per obitus SANCTi Gebizonis, Cassinensis Paulum diaconum ; similiter in regesio S. Piateste circa annum lUO exarato, hoc hahes,
cidi,
Mabiiionius quoque parti ii sxin haiendario Benedictino prsefixo 22 Octobris in monasterio cuio VI Benedictini ad vero Casinensi bbati GebizoDis monachi ; Gelenius
(10|.
;
lom
pax- 17. II nag. ?fiS el
757'J,fi) Scripu.
-(7) Ap. Mm=.lorinm. Scr.pit. rcr. Il8l. loin. tom. VII. pa. ct p PcU, Monum. ( .rm. v.u nov. CoUect. mm. VI, .pa"- ". PK;
.... tom. U^pag. ^46. (91 LiR..um Vh-. lib. erscnq. 91. lyrol. SS. 0. D. llencdicli, pag.
(10)
J Mor-
fom.
11,
Pag
^7eêqq.
(G)
Ap.
Fabmmm,
B.bholh. ccclcs.
diem
; ,
398
kDCTOIie
171
DE
sacris
21
:
S.
GEBIZONE MONACIIO CASSINENSI.

anni \0S7 S. Petri cathedram conscendens, Vic- D toris III assumpserat nomen. Sed liceat paulo
accuratius
S.
et
V. D. B.
diem
heati Gebizonis
piis fastis Coloniensihus (1) ad monachi Cassinatis,

,
Ferrarium [l) Eerreram (5) et anony(3) mum Donaivertensem (6) communi consensu ejusdem taraquam saxcti encomium texentes guem demum catalogwn claudam Joannis Baptistas Mari qui notis medio s<bcuIo xvu illustravit
Colonia
oriundi;
quibus adde
(4),
Gebizonis setatem inqui7-ere. Ut vi,
Cherle
Bucelinum
dimus, non venit Cassinum ante annuni 1058 ast ex alia pa7'te non post amiuin 1062, quum ex eodem num, prius adierit Agnetem imperatricem, adhuc in Germania versantem. Vixit quoque, donec Leo bibliothecarius seu chronographus
presbyter factus fuit, quemadmodum exnum. 7 mayxifestum est quo nos ad annum saltem 1074 deduci in annotato i ad hunc locum innuemus. Quin etiam vixit usque ad annum 1078, quo Normanni ob invasum Latium excommunicati, ut num, 10 dicitur et in annotato p explicatur : unde fit ut S. Gebizonis obitus inter annum 1078 et 1087
:
Petri diaconi Viros illustres (7), Angeli de Nuce, qui eodem fere sevo optimis commentariis Chro-
nicum
Cassiiiense instruxit
(8), et
demum Erasmi
Gattulx, qui anno 1733 Historias Cassinensis partem 2^^'iorem (9) emisit nominibus; quum hi omnes conveniant in appellando nude et simpliciêr SANCToGebizoiie; titulo cadente in personam, quemadmodum quum sanctum Benedictum, sanctum Guy}.izzonem etc. dicunt. Atqu ea sufp.cere videntur, ut ne dicendum sit de atiis argumeniis, V. g. jam plus septem sxcula exstare sancti
,
signandus sit. Vixit itaque Cassini, quum huic monasterio preesideret S. Desiderius tertium
,
post Hildebrandum
et
Petrum Damiani
ecclesise
Gebizonis Vitam, (qua etiam re cultu^n probari asserit ipse Benedictus siv {\^) ,) corpus ejus e terra fuisse elevatum et honorationi loco positum
S. Gebizone scripsere, jam indicavimus; de uno Paido diacono seu grammatico Cassinensi, quum ejus opusculum edituri simus, pauca addere juvat ex Petri diaconi libro de Viris illustribus Cassinensibus. Porro Paulus, inquit ille, cap. 36 (11), e Lig:nria Romanorura provincia ortus, et ab ipsa infantia oculta Dei judicio lumine prlvatus, et ob hanc rem literis et philosophicis studiis ig-narus, tantum nsque in hodiernum diem de se miraculum prEebuit, ut ab omnibus alter Didymus appelletur. Hic postquam sub Oderisio abbate Casincnse coenobium adiit, scripsit altercationem Komanorum et Grtecorum, qute facta est in civitate Constantinopolitana temporibus Paschalis II papas et Alexii imperatoris; super Esaiam,
id asceterium fioreret maxime sanctitate, numero, auctoritate et opibus quum

;
;
columen
quum
abbas et prxpositus licet neuter presbyter S. R. E. cardinales essent quum renovatum est
, ;
Pauiut dinco-
aliaque id genus. 4- PrsEcipuos, qui de
nus teu grammoticuBf bio-
graphus S.
GcbizoDis.
universum monasterium et S. Benedicti templum ab ipso B. Alexandro papa II splendidissima dedicatum est sotemnitate quum demum Cassimu7n perfugium esset summorum pontificum eorum robur et auîliwn, adeoque universse ec; ,
gaudium et corona, e Superest ut Vitam a Paulo Genuensi, diacono Edmdx seu grammatico, conscriptam, et frust7-a a Ma- roHo. billo7tio in brevi, quam de S. Gebizone Actis Sancclesim
6
h*
torum Be7iedicti7iorum
{18} inseruit,
notitia de-
sideratam, lectotn sistamus ; secuti ecgraphum Cassi7iense et exemplar hujus vitse qua^n ex S. Placidi regesto publici juris fecit Erasmus Gattula (14) satis distaît illa inter se adeoque ab ipso auctore aut aliquo alio cocvvo duee factse
, :
sint op07-tet editiones
quarum priorem
reprse-
super Hieremiam et super reliquos Prophetas super Psalterium, super Matthaeum, super Marcum, super Lucam, super Joannem super Epistolas Pauli, super Apocalypsim. Non solum autera Gram,
sentat
exemplar
Gattulce, posteriorem
ecgraphum
Cassinense. Ut7-amque editionem ut hic ob ocuios habeat lector, disc7-epantias omnes (si orthographicas excipias) sigîabimus ; adeoque, si ex codice Cassine7isi, littera C
littera
raaticam, verum et reliquas artes auditu tantum plenissime corJetenus didicit. Scripsit etiam Vitam
sancti Ebizzonis,
rioni similis fuit.
G;
et
quum
; si ex editione Guttuise, Petrus diaconus secutus

,
monachi Casinensis, qui
Ilila-
Exstant et alia ejus librorum volumina, quse in nostras manus nondum venerunt. Obiit autem apud Tiburtiuam civitatem. Quibus vero auctoribus S. Gebizonis Vitam conscripserit
Guttuice exeinpiar, integras lacinias, ut dixi^nus, inseruerit iibro de ortu et obitu Justuorum Coe-
nobii Cassinensis, edito Em. Card. Maji curis, hinc quoque desumemus aiiquot lectiones varias,
littera
M indicandas.
VITA
S.
Paulus, pandit ipse in Prologo, nempe jubente Oderisio Romano cardinali et Cassinensi abbate,
suggerente, vero Theodomaro presbytero. Oderisius autem I, qui inter sanctos et beatos censetur, pedimi pastorale tenuit Cassini a mense Septetnbri anni 1087 ad diem 5 Decembris anni 1105 (12),
GEBIZONIS,
MONACHI CASSINENSIS,
Auctore Paulo diacono seu graramatico,
non secus ac Theodomarus S. Gebizoni convixerat; adeoque ipsi midta sane Paulo Cassinensi retulerunt, quce ille utpote ccecus ne videre
et
quidem
monere lectorem Pautum iltum diaconum alium omnino esse ac

potuisset. Inutile foret
Quando
S.
Gcbizo
historicum Longobardor-um, qui Cassini quoque, sed Caroli Magni cevo, vixit. 5 Atque hinc liquet hanc scriptionem omnino C03evam esse S. Gebizoni qui Cassini inter
,
Ex
Ms.
tione
Cassinensi collata
cum
edi-
Gatiulw
et
excerptis
Petri
diaconi.
vixerit.
annos 1058 et 10S7 sanctissime vixit. Constat enim ex num. 4 Viice S. Gebizonem Cassini susceptum fuisse a S. Desiderio qui anno 1058 abbas factus est, et ex num. 17 eum ab eodem fuisse sepultum, priusquam, mense Septe^nbri
,
PHOLOGUS.
lerisque scripturarum
incrementum
tasdio esse
aini""''
putant ea sufficere qufe majores nostri conscnpsere *. Sed qui susurrant ne dictetur
scio,
,
dum
']"iovasbs.
/i,;,^,,,
(1)
DpCoioni
sd. ai Ocl. ad 21 Oct.
Bcnetl. Viilii dc Sanlos de l.i reliRion de S Benil. ad 21 Oclnb. {()) KiiirbeiikaJPEidcr derllciliRcn Bcncdicimcr, ud 'Zl Ocl. (7) Ap. Fabnciuni, Bihl. e(cl. lom. II, ])ag. 187(8) \y. Muralorium, Scnpll. rer. Ital. loin. IV, pag. 403, not. 5. (M) pug.
(5)
Agriiiii. mngiiit. i.Bg
(.))
MarL Boncdiil ad
lil
753. Ocl
(aHIogiolon.
Ilal.
(i) jlcinilnj-
174. ct canon. lib. ii, rap, 12, num. 7 ad fin. lom. 591 et 1. pag II, png 33. (11) Ap Gallula. Hisl. Cnssin. tom ap Fabncium, Bibl, cccl. lom II. png. 187. (121 Tosli. tom. IH, nag. 3!i9. (14) (15) Sa;c. Bencd. vi, pait. ii, pag. 6^2 et 623. llist. Cassii)., tom. i, pag. K7 et seqq.
(lO)DcBcatif
scripscrc
C,
iidem
, :
899
AOCTOII
FADLD
A
iiliaodti.
G.
iidem laborant ne conditor bonus operetur. Elag;rat enim ling-ua scribaa velociter scribentis, cujus*
stillautia mirrham primam cujus g-uttur suavissimura et potus* desiderabilis ; flagrat inquam, et inter cseteros sic eshalat *. Nemo accen-
labia
loius G.
cxoltaiurG.
nium, utpote ipsius qui testis est fidelis et verus, quisemel loquitur, etsecundo non addit, qui renes scrutatur et corda. Denique dum adhuc iu sEecuIo teneretur invitus, et jam divino jugo coUa subdere decrevisset, nec id impedientibus fortioribus suis
DUCODO.
ipsc
om.
C.
eo C.
lucernam et ponit eam sub modio. Non autera * lucernara accendere. Tu erg-o quis es qui vis eam * silentio latere ? Lucernam utique acdit
disinit ipse
palam
fug-am
facere
iniit,
potuisset
quadam
nocte clanculo
,
Beatum imitaus Beuedictum eadem causa nutricem suam fiig-it d. Nam
qui
et ia
cendit
dum quosdam suorum

lumen
quasi stellas in cselo
perfectionis micare facit,
ut in terra; deserto et
cong:reg-atione tanti patris sese militaturum destinavit. Verum quia * in praesenti ulterius procedere
quoniam G,
invio et inaquoso
eos om- G.
ipsi videant,
'i
a.
t-'.
sunt tenebrse et lubricum, et sequens eos *. Majoris profecto meriti David erat; qui tamen, dum esset in deserto IdumEeEe, clamabat Deus, Deus meus, ad te de luce vig-ilo. Nec excidit menti cur in tabernaculo Dei, praesertim in altari thymiamatis jugiter accendit ignem * sacer;
quorum vise Ang-elus Domini per-
nequivit, iu
quodara interim mapali latibulum quaisivit. Nocte vero transacta, duni aûosceretur ejus absentia, quidam ex primoribus civitatis. qui per eum profectibus plurimis auctus fuorat, doleus tauti viri destitututione, clienteset amicos suos ad
perquirendum * eum illico direxit ; qui sinûla loca rimantos, sing-ula quoque diversoria perlustrantes,
ubi vir Dci latitabat veniunt *; sed eum cog-noscere minime potuerunt. Quiereutes enira appropiabant,
et
'
inquircn-
ilum G,
dos, sed et
candelabrum
in meridie ponitur contra
vencrunt G.
mensam
'licfuitG.
aquilonarem, ut lucem habeant in tenebris epulantes. Quin etiam populo per eremura gradienti numquam defecit * columna nubis per
in
;
eum impingebant
sed, hebetante
tractabant atquc cerne-
bant
Deo prospectus eorum, quem
diem, nec
igfnis
per noctem.
corpore, peregrinamur a
eiG.
Quamdiu sumus in Domiuo uude necesse est

,
videbant, sese videre mirabiliter nescMebant, Ecce
utindeserto pereg-rinationis hiijus irradiet nos * columna ig^nis. Ne vero per neg"lig'entiam uostram
divina lux exting-uatur, ad usus posterorum libris tradatur. Quod pius Dominus per famulos suos
Recitemus igîtur ea quce per Gebizonem militem suum monstrare voluit ChriTrahe me post te, cupstus, ut dicant juvencul?R
operari dignatur.
:
iiiiih-ii'
itiinlo-
ibits h.ic
triipla.
'
(|Uid ei qiioi]
remus inodorem unguentorumtuovum. 2 Postremo silere non audeo, dum * loqui me cog"at pii reverentia patris Oderisii Romani cardinalis, raontisque Cassini abbatis a, tam religione
quod diximus divinitatis iudicium, ecce quale de E famulo suo * ante conversionem dedit testimo- * ctiam add. G. nium. 4 Postquam autera qui missi fuerant indag-ine cum licentia frustrati * rediemnt ad propria, Gebizo nactus Agnclii iip. jieigil Caisi~ horam quamprimum imperalricem adiit Ague- itnm teme; erat enim g-enere Tlieutouicua de provincia ' fruslrata 0. e quEe Erancia Theutouica dicitur /*, Ejus * itaque f imperatricis consllio fretus et auxilio, non snlum
,
I.
urbera
piens
verum
et gêntera mutavit, et
jam peregri-
c.
G.
nationis AbrahsB factus imitator, loagius iter arri-
quam*de
,
G.
quam
sapientia pollentis
sug^gêrente reverendissimo
resistere
'
quod idem imposuit Theodomaro b *; cui nefas oranino putaverim. Obsequar ergo
;
nanaiorum
Caldsorum in terram Chaa ad montem Cassinum profectus

Ilur
,
sit (lad.
G.
sancto Desiderio loci abbate susceptus est benig-ne; sub quo nimirum religîonis araatore taliumque
adjutore, corpus
Tlicudmaro
G.
hujusmodi patri famuUibor, utpote in turre Jerusalem gêmmis Eedificata posito speculatori, vel quatenus vineam Sorech a fraudulentis
dilig-enter et
suum
hostiara viventem, sanctara,
Deo placentem
sinceriter
exhibuit.
Et quia non
et sang"ui-
est nobis colluctatio adversu.=5
carnem
,
tutetur animalibus.
turris Libani
,
Hkc
est
enim
turris
David,
quee fedificata est
cum propugna-
delicet, qui sang-uinem

c
Damascura, contra eos vinostrum sitiunt ; hoc enim apud latinos interpretatur Damascus c. Qui autem
culis et respicit contra
nem, sed adversus principes et protestates, adverobservans illud sus mundi rectores tenebrarum Evangêlii Hoc greuas in uullo potest superari nisi in oratioue et jejunio, studebat ag-ere semper quod
:
in
Psalmo leg-ebat *
Eg:o autem,
,
cum *
imperiis tanti viri
me
resistere persuaserit, timeat
lesti
essent, induebar cilicio
et
mihi mohurailiabam in
frcquenlcr
aiiil.
'
G.
iioluit C.
ne quasi cjEcutiens imping-at in petram scandali, Qui vos spernit, me spernit paveat que dicit C quoque valdeque tremiscat ne sui causa dicatur Domus Israel nolunt * audire te , quia nolunt * audire me.
:
jejuuio
animam
meam
et oratio
mea
,
in
sinu
dum
G.
meo
sic
eonvertebatur. Cilicium
rius reperire poterat, ad
uempe quod aspecarnem induebat. .lejunio F

qui
intentus. ut et piscibus *,
ccenobitnrum
cliam pis-
cibus dici consuevit, indesinenter abstineret. Non cium G, expedit igritur qujerere an ovis, an caseo. vel adipe
vesceretur. Sane carnis edulium a nativitate suarum mollivitmeatus faucium *, nec ullum prorsus
'
/irc
fOf'
VITA
pinguedinis blandimentura prseterolei condimentum, ut fieret in eo laudabiliterquod in meretrice
rtiiile C.
CAPUT UNICUM.
S. Gebizonis patria, sancta vita Cassini, luctae
OIco nitidius g-uttur fratrum colleg-io ficri solet, ejus. Terum, ut in tali multos habens imitatores, utpoteboni Eemulatores,
dicitur
repreliensibiliter
:
cum
dsemonibus, spi-
oleo quoque, nisi communiter cura cieteris, prorsus indiguit. Facta denique dicti liquoris penuria. * edictum exivit a patre monasterii, ne cuiquara
nisi solemni cunctorum sicque factum est ut elixis tantura leg-uraiuibus
'
i|uanioni. G.
daretur oleum,
refectione,
ritus propheticus et miracula.
iiiiaiido uteretur; et quod erat raiserabiliiis *, quando alii om. C. ipse deterius reficiebatur. prandebant melius
,
'
S Gcbizo,
^'laiaiirie
Quanti
meriti apud Omnipoteutem fuerit Gebizo famulus ejus, testantur et mores ipsius tran-
Nunquara tamen abstinentia; terga dare volens, et uxorem Loth tequiparare conteranens, nulla fatigabatur inedia, nulla deficiebat iudig-cntia. exceptis 5 Ante nonara nunquam coraedebat,
diebus
Dorainicis
et
itfji
quilli et vita relig-iosa.

'(', niu'a(*(
Habitu namque monastico
jejttnio,
'"iilebniur G.
înuidcm C.
*
"'asi& C.
non aliud forisg-erebatet aliud intuserat, vestibus induesed operibus eseqnebatur, quod * ad indicium santita*. Sufficeret id quidera bat * habere meruit testimo. tis eju3. Sed hoc majus
fung-ens,
solemnitatibus
praecipuis. et
uriutiine, vtijilii*
ei
tilen-
Tribus in
hebdomada diebus paae tantum *
lio le
eienei,
aqua
'dumlaial 0.
400
AUCTORI
VITA
sic
S.
GKBIZONIS MONACHl CASSINENSIS.
aqua contentus,
tinuabat.
totum
et
in
PtULO
De
oratione
vig-iliis,
* ordine annum connon ig-uorans

:
eum
reliquerit,
dicens
Cur pro eo ausus
fuisti
Deum
oucono.
ex G.
Yig-ilate et orate
diaboli astutias, Salvatoris custodiebat prmceptum ne intretis in tentationem j et satairaitari
rogare, qui suis sceleribus exigentibus in nostra jura devenit ? Mansionarius vero currens
cr.m caeteris
runt.
7
eum
a terra levantes in lecto posue-
gens priscos
sanctos
qui
pernoctationis
instantia vig-iles vocabantur rnrissime dormiebat, ne praevaricari videretur : Sine intermissione orate. Et î tandem aliqnaudo dorraitaret potius qnam
ladiclum G.
Alia vero nocte adveniente,
tentis
cum Dei omnipoclementiam pro ejusdem animse liberatione

antiquus hostis
'fcri/ieiit ali.
dormiret, dicere poterat Ego dormio et cor meum vigilat; nec rainus dictum * Salomouis adiraplens ;
:
umnia G.
arabulabam
mihi G.
tuum; et apostolicum Doponite vos omnem * iram, indignatioillud nem, malitiam, blasphemiam, turpem sermonem de ore vestro ; ita silentio deditus erat ut vix per integ^rum anuum nisi confessiouis causa loquere* tur. CoDsiderans enim in via hac qua arabuhibat
Omui
custodia serva cor
iterum gravissime verberavit. Tertia autem nocte adveniente, tantis eum verberibus diabolus, flagellavit, ut e lecto in terram decidens , seminecem eum mansionarii invenirent. Igitur cum vir Dei ob ejusdem animae
oraret
,
eum
venii$
liberationem assidue
Deum
rogaret, Leo bibliothe-
carius, qui post Liostiensis episcopus est factus, ab
0.
'
meis G.
laqueos posuerunt pedibus suis *, pavitare coepit illud Vir ceeterum linguosus non dirig-etur super terram
quod absconderunt laqueos
sibi *, et
eodem viro Dei rogatus, divina mysteria ob eamcuraque ad dem rem celebraturus accesserat hostiEe confractionem veaissetz, virDomini Gebizo
,
consolatus ab eo qui dicit: Singulariter sum ego donec transeam, et factus sum sieut passer unicus
latcralis
disopore deprimitur, apparuitque ei diabolus ceus Cum tuis psalmis et orationibus animara Adonis de potestate raea abstraxisti. Tunc vir Dei
,
:
in sedificio, aulam beati Bartholomaei g, quae basilicae beati Benedicfi collateralis * est atque conti-
Deo retulit; nec tamen ob id viaccommodaus aniraura, ] dnm injunctam poenitentiam, casum proximi non ferens, couaretur
evigilans gratias
sioni
momcntis
B gua, quasi consistorium fecit; ut, incluso corpore, G negareturorisctmentis*exGursus; quam nimirum absque menpro eremo indesinenter habitans psallebat Ecce elongavi fugiens et mansi in dacio
, :
explere celeriter
orans aliquando pro eodera in

ut
domo jam
dicta, disponere corde tenus ccepit,
multorum veniam dierum brevi * k. Curaque meditata

ille
tempore
prope
,
conficeret
*I)rcvioii G.
fi
vellet inchoare, pius

est
contritis
ibidemG.
]iTO
'
add.
G.
'
loco
pD-
ncm. h'ihet 0.
gemitus, quis eos valeat expiicare singultus, quos idem * spirabat diu noctuque anxius pro sua sospitate, ac * totius ecclesiae prosperitate. Eqtiidem reor et certus sum neminem posse * compunctionis ejus tenorem enarrare peromnia; nec cuiquam, nisi Deo'^ essent
solitudine.
quis
illos
qui custodit Israel

dixisse
qui
corde, et humiles spiritu salvat
sciens
Prophetam
suum
Nisi
Dominus
custodierit civitatera,
*,
frustra vigilat
* qui custodit eam
mox
affiiit
* vigital in
pietate * et tjrunculo suo

litare
est,
modum
indidit,
quo Jmiprolata*
in vanum
G.
deberet
*.
Nam
l)onus dux,
rioii ruiiiffi pa-
caslitus
vox ad
eum
nec icpida Varronis tacuDdia. ncc

raccla
effabilia,
quse de
illo
pectore
emanabant
saspiria.
Nullo certe tempore preefatam aedem esibat, nisi Ciccro- vel obedientise proventu, vel humauae necessitatis
:
nis cloqucntia
pOEset
de eo
impulsu, ut cum B. Job dicere videretur In nidulo meo moriar. Unde lactum est ut homiuum iuternccumquam dicta frequenlia ssepius cum Angelis vel dcemomis
uisi
G.
Adonem,
i'ie
quam cum hominibus confabularetur. li Ilabuerat * ante conversionem queradam familiarissimum,
Dci griida
viortuutn.
Adonem nomine
sibi
pradivitem, qui
,
plurima
G.
beneficia
conferens
ad extremum
vero satel-
prentms
',
"cnim
quibusdum eum
effecit injuriis. Satanae
passum gravedinem, sed penitus, ut fatebatur, insomnem, et in hunc modum audivit Quid est quod mente pertractas? numquid potens es tantam sarcinam portare ? satis est ut inter diem et noctem trecentas venias l exolvas. Haec tantura vox illa, tanquam diceret Spiritus qnidem promptus est, caro autem infirma et quod per prophetam dixerat Hsec via, ambulate in ea, non declinantes neque ad dexteram neque ad sinistram. Commodius est enim medium quam divium. Divinum itaque consultum eo peragente,
.somui
: :
nuUam
[ciei clicntis
inprovidentia
d,l.
'
G.
qiiinusquam
decst majesla-
lcG.
* *
debueril G.
perlata G.
l
aiid.
Domiiii
tiiii.
C.
in vigilia lites rati hominem Dei vindicta gaudere , * oranti ei et pro nimia lassitudine Natalis Domini jam somniculanti, visi sunt quasi quodam tripudio
hostilis laetitia
versa est iu tristitiam. Stauti siqui-
obsequium cujusdam sacerdotis, qui hostias immolabat pro nominato defunclo, (plures enim
dem
in
laetabundi,
quos
ita
sciscitatus est
Et vos unde
:
'
Wunc
Quoniam, jucundamini semper miseri? At illi illius modo triumphavimus. Quaajunt, ex auima luter nostros eam liter, inquit? Tunc * inquiunt
:
incitaverat ad ejus liberationem,) ecce bonorum adversarius diabolus minus * plene dorraieuti ap-
F
nimis
C.
paruit et ait Multa mala tn mihl facis, et qui pro illo nuuc agis, sic est quasi framea me secet a
:
suscepimuR.
osteudunt preedictam animam jumentorum more ligatam ad supplicia trahi. His ita gestis evanuerunt. IUe vero pertiSi reddidi retribuentibus mihi mescens iliud
Et his
dictis
vertice
usque
in
pedes; nec plura locutus, umbris

idcirco
se immiscuit.
Quod
putamus eum
proxirai
fecisse,
5.
GU. KO- a.
iuimicum potius quam proximum persequens, David exemplo, qui regise mortis nuntium jussit obtruncari, coutiuuo sanctum Theymarum h adivit, cui * cuncta sua arcana committebat, et
mala
ab quatenus vir Dei de salute teperet, et de victoria gloriaretur elatus, opere pio et ita prosterneretur incautus, quemadmodum et pharisseus ille, qui bis in sabbato jejunabat decimas dabat omnium quae possidebat, hoc solo
securus
,
enarrans quod viderat et audierat, ut perageret Alter alterius onera portaê secundum illud
:
jactabat. Sed frameam,
dcjectus quod se non esse sicut cseteros peccatores charissirai, frameam quae
:
dedit
'
uncinis lu-
illius
elusa om. G.
operam ut per eum onus pcenitentiae divitis imponeretur sibi. [ Veniens * igitur post haec ad fratres ait Noveritis hesterna die quemdam ultramoatanum de mundo migrasse, quapropter vestram sanctitatem enixius flagito ut pro eo
:
verum necat occultos inimicos non depouamus contra universa nobis adversantia bono protectori dicamus Effunde frameam et conclude adversus
:
eos qui
8
me
persequuntur.
nb inferno
hberai. '
omnes Domino preces fundatis

terito die
auimam
; vidi enim in praeejus ligatam a daemonibus ad
Sequamur militem suura Gebizonem qui, licet * ad hoste territus, non antea tamen pugnare desiit apparere solitus quam puer quidam sibi frequenter
advenisset,
ex Angtlo
cusiodedin:it;
no
quem Angelum
ipsius fuisse
non ambi-
destitil
G.
supplicium trahi. Hsec cum narrasset, una cum fratribus pro ejusdem animas liberatione preces fundere coepit. Nocte vero adveniente , diabolus
affuit,
gimus, nec fragilitatis causa, sed puritatis etsimplicitatis gratia puerili sibi specie
ruisse, quia celibatus
tenax
erat
credimus appaab infantia Gebizo

de quibus
Salvator
eumque
ita flagellis cecidit ut
seminecem
vixerat,
et
ex eorum
collegio,
, : :

pueros C.
401
insistere,
locis
Bcccpit
G.
parvulos * venire ad me talium est enim reg-num caelorum. Priedictus itaque puer, alacer quidem, sed quasi de labore falig-atus cernebatur. Quem interrog-ans ille unde g-audium foret atque fatig-inm, hoc ab eo responsum retulit * Hantenus, inquit, ego meique sodales pro Adone laboravimus. sed ag-e gratias Deo, quia
Salvator,
ait
:
Sinite
mirifice
siasticis
* eas eleemosynis
munificas esse.
eccle-
inCTOiB
PiVltt liUCiiNO.
demum
timentibus
Denm
tamen
innumera beneficia
prcestare.
Inter cetcros
anxius erat super duorura
Mir. nmii.
aflfectu
amicorum
reor.
quorum nomina
pra!cipuorum melius supprimere
modo
liberatus est,
et eeternis
cum
civibus est
itaque gerainorum raeritum famulo suo Dominus noluit habere cfelatum. Denique, cum eorura gratia jejuniis et aliis disciplince prffisidiis
Horum
ag-greg-atus. In
bilis est
quo facto noster Gebizo compara-
Dominum
obsecraret ut luce suje benignitatis

prfEdictae dubietatis,
Beato Gregorio, qui de suppliciis Trajanutn eripuit. [Sane non est diflScilius ethnico subvenire quam publicano; institor enim Ado fuerat nec absque g-ravi culpa uundinas frequentare poterat, et habemus scripturas satis authenticas, quee pu,
scrupulum enodaret
eumdem
puerum
rentem
substitit
vidit in somrais a et per quamdam
Deo sibi missum assesemitam sibi ducatum

simul dimidiussent
prffibentem.
Qui pner et
dum
ait
:
iter
Vade,
nam
:
sine
me
via te
illa
blicanos deteriores ethnicis asseverant.
Non
ergô
;
ducit quousque pervenias, ubi, quod de femina

quseris, aspicias,
mirabilius est Trajanum
quam Adonem
Uberasse
quamquara
iu
hoc distent quod hic aqua etspiritu
Cui Gebizo Timeo, iuquit, ne quod tramitis diverticulum alicubi me errare faciat.
Viiduit inel
reg-eneratus reg-uum Dei credatur ing^ressus ; ille solummodo de poeuis ereptus] * Interea e Gallia
Non
satis
est, ait,
hic uspiam
reperit,
devium quod
qua rogum
sicuti
injicere tibi
possit irapedimentum.
Solus igitur
in
ivit, et
domum
fieri
duta ex G.
Sf.
Allemani
mig-rasse,
dum
advenissent, vir Dei, de ejus obitu
amplam
Abtmt a
vidit grandi-
inquirens, ea hora
illum invenit de hoc

ipse
mundo
bus lignis constructum,

frigidis,
et praesertim
C.
moris est
iu
ad supplicia trahi prospexerat m. Nunc ad alia ejus properemus mi-
qua ejus animara
in
borealibus regionibus.
Integras
B
{liiioneili lia-
rifica.
Nocte quadam, post fjommunes

vig-ilias, in
et peculiares
etenim inibi dominorum suorum focis advolvunt ruricolaB trabes, [non secturis, sed trabibus magnis pyram videbantur componere] *, sic
E
*
f.nco [J /(OJief
bet
!ibi
iii
gui
prolixas
proprio stratu residebat,

in ipso aditu
quem
tamen eas
in
quadrum alteram
alteri
videninr
oralioiiet lo-
ante
gazophilatii
januam
n.
basilicae
lidem tutrificnliones:
semper habebat
Cumque nimis
visi
defessus in
ut interlignum et liguum aperturffi ciantur per quas lingute ignis egrediantur
superpouimt qusedam efii,
('. iit
inagnam
cl
stniem
raiii
py-
compo*
et
iinat.
sunt in choro stare fratres, et quasi viritim tliurificaretur, a sing-ulis subselliis videbatur exire fumus, cujus virg:ulse supra beati Benedicti colligerentur altarium.
somnis paulisper dormitaret,
omnia doraus spatia caloribus repleantur. Intuebatur ergo vir Dei studiosus, et immanem vidit serpentem struera ingredlendi et egreiUendi vices alternare. Cumque diutius moraretur, nec aliud ab eo cerneretur, via regressus eadem , puerum ubi reliquerat, invenit, et quasi derisus ab eo indignans pertransivit. Puer vero, post tergura ejus clamans, eura ad se accessivit dicens Ut quid abis, me neglecto ? Unde te permotum video ? Tum Quia tu, inquit, me deludis. Quouam, alt, ille modo ? Dicito quod vidisti, et docebo falsum quod
: :
Tuno
ille
cog-itationibus suis ita volvere coBpit
Quid est quod video ? num officium nostrum est incensum ministrare ? Neminem pro medeprecatus sum, miror unde sit ista thurificatio; hebdomada nempe sua tunc erat hujus ministerii o. Sic autem
cog-itante. Ang-elus Doraini ei in specie pueri apparuit, ettalibus obsequiis
curam mox demere

,
ccepit.
Non est, ait, quod opinaris sed oratioues sunt fratrum, quae propterea in altari cong-eruntur, ut sanctus Beuedictus repraesentet eas ante sedem majestatis. liia, fratres, quid dicimus de eo Redo!
asseris. Nihil, respondit, vidi,
nisi
colubrum
prse-
grandem
flammis
alternatim sese
versantera.
let noster precatus, et
sumus
rragsnlia
ad preces fundendas pig-ri Fit obsecratio nostra Redemptori flagran!
Bene, iuquit, vidisti. Hsec est raulier illa de qua suspectus eras. Procul dubio noveris hoc ei futurura supplicinm post vitae praesentis occasum. Nam age, veni mecura ut videas qualiter maneant secum maritus simul et uxor q. Mox perduxit eum ad ecclesiam quaradam, et speculatus est ambos extra
tia *, et obsecrandi cessat instantia
Divinitati
dum
oramus, siue thure mittimus aromata, nec a corde Hsec sunt nimirum propulsamus phantasmata de quibus in Apocalypsi legiraus, quod aromata,
!
templum
satellitibus suis et
ascendit furaus
Isaia
:
aromatum in conspectu Dei etin Domus impleta est fumo et rursus Creabit
;
;
tamen raarem cura feminam cum parasitis *. Igitur utramque extra ecclesiam * spectare fuit ambos
raaneutes, seorsura
iiis iidd-
'
<f. cn.
G.
Dorainus super omnem locum montis Sion, et ubi invocatus est, nubem per diem, et furaum et splendoremignispernoctem. Experg-iscamur igitur, et
ut dirig-atur oratio ab oratione non deficiamus et si in conspectu Dei nostra sicut incensum succumbimus, dicamus ei quaudo prae tcedio Tang-e montes et fumig-abunt. Hujusmodi quippe si studiis intenti fuerimus, non deerunt Angêlicse virtutes, quae gratulabundse super caterva nostra dicant admirantes Qute est ista quae ascendit per
, ;
:
excommunicationi subditos considerare. Corroborat baec * testimonium Joannis Evangelistae, qui [scribens epistolam ad Electam inter ciEteni facit hanc suadelam Si quis venit ad vos et hanc doctrinam non affert] * nolite recipere in domum, nec ave ei diseritis, qui enim dixerit ave, communicat [nequit ergo exsors fieri operibus ejus malignis maritalis anathematis quEe consors fuerit jugalis
:
: :
lioc
OKcmJ.
I).
i't
plum
G.
f.orollatl C.
thoreuraatis.]*
11
'
Incluni
C.
Dum
autem inde reverteretur uterque, con- mn

si
suluit puerura Gebizo,
posset reperiri remcdiiim,
ft <iito IIOIHII"
tiioJii eii liUe-
desertum sicut virgula fumi, ex aromatibusmirrhae

invitione di
icii u:iores
etthuris, et universi pulversis pigmentarii. 10 Item de salute proximi sollicitus ,

cultor
charitatis
utpote
quo visum ignis evaderetur exitium. Ad quod puer Si, relictis, ait, saeculi pompis, subit sanetimonialiura ancillatum, devitare poterit hunc cru:
rai
esimius,
dum
Normannorum
ciatura, tali
tamen pacto, ut
sicut cEeteris * prsfuit
nFlTlS
0'li.
Woiffi, j,aiti~
fîpwc excom"^vnim-onem
"><"itOritm.
o-entem, queeLatium municasset p, coepit intra se cogitare tacitus an subjacerent uxores virorum suorum maledictiomultas enim Norraanni duxeraut ex indinibus
;
invaserat, Apostolicusexcom-
subdere merainerit. Haec paribus, ad invicera, discesserunt ab invicem. colloquentes Sola est igitur humllitas collaudanda, qua typo*
ita caeteris se
li.
"
\\
jii
genis; nec solet conditio muliebris militiEe subideoque maxime sibi contigerat jacere flagitiis bujusmodi nodus ambiguitatis; quoniara audierat
;
superbiae laborantibus potest incolumitas coneedi. Sola abjectio seraper amplexanda, quie bomiuem
de imis in cEelum elevare potest. [0 hurailita.<? collaudanda! abjectio semperamplexanda oabjectio

!
Octobris
Tomus IX.
55
seraper
402
AUCTOnS
f*tlt0
VITA
!
S.
GEBiZONlS,
MONACHl CASSINENSIS.
enim uti non claustrum decet coenobiale, sed pala- D tium imperiale, quoniam qui mollibus vestiuntur, '^'"0 n/ioin domibus regum sant. Verum euim vero restat het C. ut mul. lis in locis adhuc de Gebyzone nostro non minus memoratis
raemoranda.] * 13 Item cum * quidam sacerdos tam terribiles de se visiones vidisset, ut indiguationem Divinitatis
incurrisse videretur,
scrjpiura do.
blACONO.
Superbia Cherub de altis in de tartarapraecipitaTit; humilitas crucis hominem regni fecit imis in calum relevavit; superbia Saul
semper amplexanda
extorrem ; humilitas David pastorem solii sublimaorievithonore; superbia dejecit eum, qui mane astra inthronizat; batur; humilitas hominem super fulgur de superbo dictum est Videbam Satan sicut humilibns scriptum est de cEBlo cadentem; de Cum dixerintomne malum adversus vos, gaudete
: :
l.quaBnon
esl hic orania
'êles.crc.
tribus incitavit
et exullate, quia
merces vestra copiosa est

:
in c^lis
Gebizonem cum reliquis fraapud misericordem Deum * sedulis precibus interpellare, ne vellet eum iram suam
celare.
doiem
utntti
<"e
Chiiiii
ex utrisque Scriptura dicit Deus superbisresistit, humilibus autem dat gratiam. Quid ig-itur exspectatis
tiranni? quod vitamini, aderit.

?
Numqnid
cotidie
hoc non auditis

*
numquid hoc non

aspicitis?
:
intelliîtis ?
numquametiam oculisnon
Loco
IJ
noune
C.
Itiilict :
ScJ
aVio,
vciiio
i|iix
ad
sunt de
viro Dei san-
Dispersit superbos deposuit potentes de sede ? cur humiliari dedig-namiui? an vos illud solum Potentes potenter tormenta fortasse delectat
personant
auribus
sui
vestris
mente cordis
et
jejunio triduano , famulo dictum est quod idem sacerdos scri- ' ^'"ô c. C. Dei diviuitus Dum. pserit sanguine Christi, et revera commiserat Omnipoten. delictum r. Sed delictum imputabat, quia pro icm G. cujusdam infirmi salute peritijussu magistri fece* ôro [] i,a~ rat. [Nunc vos astipulor qui haec legitis, et auditis, C, liui|ue num vobis videtur in hoc facto Daniel Gebizone Dei famulua,
Peracto itaque
i.
I'
'''
mirabilior, aut Gebizo Danieli inferior
ille siqui-
ut aller Daniel,
dem
libet
visiones regis, et cogitationes miro
closubneclendo. ex quibus
iiiuni
dicam.
leiiiiitur
fitabolo;
'
patiuntur? Sufficiunt hsec fratres, sed quia ipse iuiraicus ejus adhuc me cogit alias * subnectere laudes de multis unura subnectam. ] diabolus et sRtanas noster llle iuimicus eadem * indueus se arma quibus livara* decepit,
,
ad prseconium;
jectavit, et hic
modo miro modo quod nusquam a
con-
quoet
futurQm Dci judiciuni,

seu in(Iign&-
hominc dedicerat cognovit, obsecrationibus, quod rex oblitus

ad memoriam reduxit.
tlic
ille jejuniis,
lionis causam
fuerat, divinitus
sacerdoUpra!(iicavit occul-
eadem om.
qucmquara
suijranomiChrisli
C.
'
vestem
in
manu
fi.
'
famulum nem tuam maceras? Acquiesce

et dixit
:
ferens bissinam, accessit adDei* * Cur tam asperis indusiis cardictis meis, et
talem
iuterulam
natum
G.
*
sic ei
cxorloqui
tibi dabo. quali presbyter ille potitur. Interulam enim vocat* grammaticus, quam cami* siam vocitat populus. Apellabatur * presbyter ille
S11S csl
r. ' *
Georg-ius,
iiominfil fi.
iiulem adil.
<;.
qui boujfi conversationis erat et litteratus. Sed tunc temporis impetiginis causa lineam induebat, propter quod * diabolus sic, ut diviraus, loquebatur, quasi * diceret Te mag-is ille sapien:
eisdem artibus quod prsevaricator jam dudum neglexerat caelitus ad notitiam traxit. Danielem non latuit futurum Dei consilium, nec Gebizonera futurum judiciura. ]* 14 Praeterea de futuris multa sunt ei revelata, [quae nirais admirabatur, cui talia fatebatur. Sapientiae quippe douis horum auditor afiâtim poUebat. Ideoque magis stupenda sibi videbanturquae sapienter ydiota pandebat.] * Ductus est etiam et nominabantur per amcena loca in spiritu * quorum forent diversoria. Et inter castera ei
,
lam,
fittnla vfxa-
tus adii ])ro
remedio Pt-
ifnm
Iiiim
epiteo-
Vemfia-
tium; rejuluf
u dmhoh.
Lnro
[]
Mi-
ranila C,
* i. s|i. p. a.
1.
G.
ostensus est
illi
satis
deliciosus locus, et audivit
ipseC.
*
tior,
et presbyterio functus optimae religionis est,
induclus
u. d
8.
add. C.
ost
acsi
nou debes eum spernere, quin semuleris. Nescius vero Gebizo si verum esset quod audierat de
presbytero, intravit in secretarium
,
illum Heliae fuisse prophetae. Multapraeterea memoranda forent, sed, ne lectori nausea fiat , ad
extrema stilum revolvam. Poposcerat

ante dine
vitae suse
Deum
ut
allncutus
r,.
ubi
manus
tunc ipse lavabat
quaesivit, reperit, probavit, et
mundus
occasura, qualibet cruciatus grituexiret ad requiem, et taudem exau-
ei qucR dicta fuerant uarravit. Sine mora Dei sacerdos bissinura exuit amictum, et austerius quo
levaG.( ditus fistulam accepit in levae * parte mamillte; M. posset, quQ3 dura a fratribus et seipso vix tolerari
solitus erat Gebizo amicitur
indumentum. Agedocumen-
dum, iniquissime draco, quid tibi prosunt prestigia tua

?
persuasus est ab propter incrementura putoris pergere iisdera confratribus suis curationis causa
,
Dum
cristicolis niteris inferre
tum,
tibi perdis
emolumentum,
et
cum alterum
supplantare tentasti, supplantatus ab altero, victus ipse corruisti. Sic siEpe contingit ut tu confundaris,
rum
nos confundere pessime conaris. Caetecousideremus ad nos redearaus, dilectissimi

,
dum
vocabulo Petrum s, ad Venafranum episcopum conqui plurimis super hujusmodi morbo remedia abjicere quod a Deo petulerat. lUe Vero nolens praefati tierat, a venerabili presbytero Georgio temporis jedituo, vix vi comGeorgii patruo, tuuc
, ,
,
quid valeat humilitas

inimici
;
cilicii,
ut vires frang-antur
ferrKiira
magis nunc timet talem tecturam quam armaturam. [Noc exemplura quEerendo per diversos vagemur, dura in uno quod dieimus Nostis itaque impiissimum experiri valeamus. Achab non tautum vitulos, sed etiam Jezabel irapulsu Biial coluisse. Cura taraen minaretur Dominus pro Nabuth^ lezraelitae homicidio interficere de Achiib usque mingentem ad parietem, cilicio vestitus est tirannus, et factus est sermo Domini ad lleliam Thesbitem dicens: Nonne vidistiAchab humiliatum coiam me ? propterea non inducam malura super terrara in diebus suis, sed in diebus quanta eflifilii sui. Oquanta vis talis armaraenti cacilaa talis teg-umenti ostiura impetus fugat, pacis quietem pvopagat, caeli dominatorem iratum reconciliat. llsec igitur arma sumamus, hanc luricum contra latrunculosiuvisibiles induKmus. Ocius
; :
F pulsus est. Cumque Venafri aliquantis diebus ea non tamen opus orationis de causa moraretnr intermittens, post altare basilic secreto sedebat. purum Unde coramunis piorum * inimicus diabolus, nec
fi.
jam
livorera sufferens,
saxum
dejecit
Dominique
famulura reor opprimere cupiens, sedem ligneam solitis ante qnara sedebat, comminuit. Illo taraen a
obsecrationibus nullatenus desistente, ad divinum mysterium conveniente
parietes constipante,
jam populo
,
templique
malignus tunc hostis, quem simulata prius terrore permovere non quiverat, benignitatis consolatione monachi specie Gebizo-
nem
humiliter adiens, sic eum est allocutus * de 15 Abbas vester plus gerit sollicitudinera quam de monachis. rebus trausitoriis et cadncis, sustinuisti. Hunc igitur exuere viU
:
sic
ciorsui
cstG.
tnr;ridUCol-
Multajam mala
quo indutns es habitu
et
decentiorem
quem
[Nam et affero, in tanta plebis frequentia amicire. vestitus erat, et honestius pallium ipse vilibns
monachum, qui
,
sane fugiunt sagisetas, quam trifidas catapultas ocius humiles hirsutos, quam protervos ferro verutos ; ocius venetis cucullis monulentos, quam telis, vel jaculis lanceatos. Non ergo nos pudeat ispidis tegi, quibus sternuutur ptEedones sievi. Deliciis
;
videbatur, gerere cernebat. Qnem cum diligentius attenderet qui quasi minister nunc virilis atatis nunc adolescens advenerat opinor , ut verbis anctoritas apparebat
, ,
senilis
major
inesset.
Curaqne personam variari prospiceret,

''"
403
lCCTOIit
lx>co [1
bti C.
Q'"""
cum
tjiis
dilig^'"aliEntiL'-
ret,
niioislcr
quod T'' adonunc vicx
quid fuerit animadvertens] * semetsig-no crucis armavit, et raox Imago illa ipsum tanto tremore unidigparuit. Quo evanescente * concussa est aulee machina, ut populus et versa fug-iens exiret. Pontifex clerus qui interfuerat
ceret,
illico
,
lescens vciicrai,
rilisapparebat; illico
etiam in episcopio prope commanens, terras motu stupefactus, aliosque huc et illuc vagari * prospeotans, ccepit quserere sollicite quidnam de servo Dei factum esset accersito presbytero quem pro
;
lalnarialioiie
quoderataniniadvcrlens
univ.nm- C. palari Gvidissel C.
cappellano sibi dederat, eum ad se adduci prsecepit; quem percontatus an terrse motum senserit, quid homo Dei viderit * audivit, et quod g-estum fuerat penitus agnovit. Is autem prsesul ob digniE religionis meritum, Deo revelante , comperit eum
regnabimus; et dives in tormentis audivit: Memento quia recepisti bona in vita tua, et Lazarus simiUter mala non utique dixit: Consolatur quia mira, peregit; sed quia mala recepit; quamquam valdemirum est, quod Gebizo uoster absentia futuraque cognoverit qui, quoniam in hac vita dum vixit nuraquam sibi pepercit pro amore Christi, procul dubio conregnare nunc creditur ipsi, apud quem pro nobis jugiter intercedat, quatenus ope sua raerearaur et nos eidem Domino nostro placere, ac cohae:
PACLO
DUCO.XO.
rere
qui
cum
Patre, et Spiritu Sancto vivit, et

infinita sEecula
regnat solus Deus per
sseculorum.
Amen.
impotem
'
om.
C.
om.
'
C.
om. C.
hominera in proximo exiturura. Quapropter eum ad ccenobium Cassinense remisit * ubi, [ut in suo monasterio seculo valefaceret;] opitulationem, dum persisteret divinam ilagitans jocondam] * cernit [per visum] * prolixam [atque dealbatorum processionem, ad quorum accedens exporatreroum, sciscitatus est qui essent, et qua de re illam. Cui ille respondit [quem conpam celebrarent
curari, et
ANNOTATA.
Romani eardinales montisque Cassini ahhates quorum prior ah anno 1087 ad 1105 prsefuit alter ah anno 1123 ad IP26 non videtur duhitandum quin de illo hic sit (1)
a
Duofuere
Oderisii,
'
otn.
C.
suluit] *
Non expedit
te
nunc
id doceri, quia de vi-
cino es cog-niturus.
priiMio rigore remiiteiii,
cu16 Inter hsec abbas ejusdera loci Desiderius, meminimus, visitanti gratia ad eum accedens, jus Quomodo es, frater? Et Gebizo Orationibus,
ait:
:
hortatus pater, intervenientibus vestris bene. Tunc seg-ritudinis piscera ut pro alleviatione est eura
,
non. Absaltem comederet. Et Gebizo: Non, pater, per totum vitte meae temsit ut abstinentiara, quam constitutus periculo pus servavi, nunc in mortis Domini raei repr^sentabor con* Jam enim
sermo. b Hic Theodomarus seu Theudramus, qui ratione preshyteratus reverendissimus appellatur, distinguendus videiur ah homonymo preshytero Cassinensi, quo familiaritur usus est S. Gebizo. Alludiiur advidgarem interpretationem, qua per Damascum Saccus sanguinis intelUgitur. d Plura de hac re disputat Atigelus a Nuce ad caput 1 Viix S. Benedicti (2). 1056, e Hxc non ante mensem Octohrem anni quo Agneii imperatrici cwn filii sui Henrici IV regni hahenee daix suni, fieri potuerunt
tutela
(3),-
i^
perdam.
neque facta videntur postquam anno 1062 S.Anno, Coloniensis archiepiscopus, imperiiadministraiionem suscepii (4), et in Ilaliam iantum 1072, et fecta est Agnes, deinceps anno hrevi iempore, pacis causa, Wormatise quidem
versata
f (5).
spectibus,
jam cupio
est,
dissolvi et esse
cum
eo.
Tunc
:
pro-
Desiderius ad fratres conversus
clam eo
dixit
Iste
horao lapideus
mensuram. Non enim
non carneus, excellit hominum pisces, non carnem, non caprorsus pinseum, non ova, non adipem, nec ullum
lie&lusG.
ut ante guedinis blandimentura, in tota vita sua, * coraedit. virum inter jam diximus, vir sanctus summos et antiquos patres non immerito comparanreladum, qui nec in die raortis abstinenti voluit
pin^ ad
Petro In Commentario num. 2 dictum est cx esse Colonix AgripDiacono S. Gebizonera ortum Rhenum. Celeherrimum erat tunc iem;
poris Cassinum
incredibiliterque ejus crevit fa-
tta B.
vntiatug,
jiiemiisime
iibil.
xare rig-orem 17 Igitur
dum
vir Dei
eadem
infirmitate de-
pressus jaceret, imperiahs venustate inaestimabilis, persoua bili^ * obviam et talibus angfustianfit
matrona qusedam statune admira-
ma tempore S. Desiderii ahhaiis (6), ita ut ex ejus suhdeuniversa Europa accurrerent qui se lacrymis, disciplince. Ai quis temperet a rent pieiatis arce quum mente recogitat in hac prisca Cassiyienvix vicenos monachos, quum anno 1842
sem hisioriam ederet Aloysius tasse. Faxit Deus ut aliquando
deant tempora g Gattula (8)
!
Tosii
B.
[1),
hahi-
*vis
*
om
G.
C.
sibi visibilis
dolomatc
conf.
tem
enim
affatur eloquiis
Vides ne deficias
,
*,
meque
Desidern re-
tidd
operire, donec redelam

esse in
itinere.
et confortare
:
videbatur
,
* sed.
m. op. quuad
rcd. G.
pacto te praestolor,
quonam mquit At ille Domina, qui prs ulceris sstu

iUa,
vix in
me maneo? Tum
qu
sibi
putabatur
:
dedit responsum Beata esse Maria, hoc sestuandi

Sustine, ait,
mentaneum,
tit
hunc moviriliter, quia per ardorem es iUum intolerabilem atque evasurus

ste-
seu conspecium exliiOet ^ eratpostquam a S. Cassinensis ccenobii, quale Cernitur ihidem Desiderio fuissei renovatum. iniroeuniium S Bartholomxi hasilica ad liemm tamen ui area aliqua Benedicii; ita
mappam
templw"
S.
suscepta perpetuum. Hac itaque consolatione

hilarior,
Om. G.
confratnet [recitatis oranibus visis

,
,
alteroChroinierutramquejaceat ecclesiam. In codice legiiurnova h.vc S. Barnici Cassiniensis partom majoris basilica, ad occidentalera
tholomaî
ecclesiiE
clausit extremum bus ] * post pusiUura diem decirao tertio Lalendas Novembris duodecimo Venafro redierat. SepuUus videlicet die postquam
decentersali8sita,annol075
incipiejite,
cata
Sorano episcopo dediS.nonas Januarii a Joanne amplius memoria, ne Nunc vero nulla
(9)
codDm.
Benedicti t. Postea vero est juxta ecclesiam B. * loco corpus elevans in cavero Desiderius ex eo ad refectorium cura alus pite graduura qui pergunt quin ab AngeUs in multis locavit. [Nec dubium, Lazari sit coUegium deportatus,
ara quidem, S. Bariholomm hDeS Theijmaro seu Theodemaro multisagit

(10)
superesse vtdetur
Jusiis Cassinensibus Petrus diaconus in lihro de
Abrae sinum ad
fuerat deputatus. Sic enim cuius torridis ulceribus etconloquitur: Quia si compatimur, et Apostolus
tom. III, pa^. della badia di Monlc-Cassino. (llCrr Toslo, Slorio IV pag. ISSMura.onum, Scriptl. rcr. I.al.c tom.
* provincia Hinc docemur eum e Lemania cappellanum ortum Agnetisque imperairicis quare S. Gebizo, laiim fuisse- unde intelligiiur peritus, omnia sua populari sermonis forte minus
Mura,ori.tom,IV.p.K.U9ctm-(7)S.omdeIlai|adi
Mlemanii.
51
ap
5'J9
- VAap
~~ /-^rrV
.r.ivins
Cornu^
''^Sî^
175U
Uisl.
Ge.man,
S 6.
per.
vi.
secl.
in,
(i)
Ibid
pag 308.
W.
'^-^'^'^'^^^-
()
Cfr Act. Sb.
manifestaret,
404
VITA
S.
GEBIZONIS,
MONACHI CASSINENSIS.
adpartem Evangelii; atque secundu^n id sacra- D rium erat alterum, quo forte convenirent monachi. De hoc agi videtur, cujus quippe januaproxima erat monachorum introitui in ipsam basilicam sed vide potius Mappam Cassinensem, editam a Gattula (9). Acolythorum erat offlcium thuriferarium agere. Ex hoc loco patet id ministerium (ut pleraque aiia) in hebdomades monachis, presbyte:
manifestaret, et forte confiteretur Ce^^te solebat ei ad altare ministrare, ut ex his Petri verbis palaiu ft: Alio quoque tempore, quum idera vir Dei sacris adstaret altaribus, vir saDctissimus Ebizo cum 60 stare consueverat. Sed sicut est natura humana seg-nis ad Dei servitiura, mult-oties vocatus renuebat. llle vero die, quo sacram liostiam Deoad
B. Marisesemper virg-inis altare offerebat, supradictus Ebizo sopore deprimitur, videtque Angelum
se stantem et dicentera Ebizo, animadverte et vide, cui tu servire conteranis, quomodo et Angeli serviunt; et tu servitio deneg-ato, Dominus ei Angelos misit. Stabant autemjuxtaeumduo Angeli, unus a dextris et unus a sinistris.
DomiDi juxta
Ei7ic iiquet S. Gebizonem vixisse, donec
Leo
ratus exsortibus, commissum fuisse. p Bis iiiis temporibus excommunicati fuere Normanni ; a priori sententia eos absoivit Nicolaus papa II (10); a posteriori, qua plexi sunt mense Martio anni 1078 (11), eos liberavit S. Gregorius papa VII exeunte Junio ejusdem anni
1078,
bibliolhecarius presbyter esset ; atqui Leo susceptus est a S. Desiderio, quum quatuordecim natus
quemadmodum contra Baronium et Pagium

(12).
ostendit Stiitingus
S.
Atqui
si ratio
habeatur
hinc si anno 1058, quo S. Desiderius ad Cassinense 7-egimen admotus est, annos addamus sexdecim (non enim anle annum setatis trigesimum presbyter factus esse censendus est Leo), ad annum saliem 1074 deveniinus. Ab anno 1101 ad 1115 Ostiensis episcopus fuit Leo (1). Ceeterum nemo de eo scripsit copiosius quam Gatesset
-.
annos
Gebezonis Cassinum accessus, causse excommunicationis, nempe invasionis Latii, et donationem a Normannis Cassino factarum {\'A), manifestimi est in
S.
Gebizonis Vita agi de rebus
anni
1078.
tula
jj
(2).
q Neminem fugit jam pridem dbolitam esse discipiinam, secundum quam uxor excommunicaretur ob communicationem cum marito excom-
k In Viia S. Dominici Loricati, quam ad diem 14 Octobris in opere nostro explicuerunt decessores, habes rationem tunc iemporis uîtatam bre-
municato.
r Condemnationes Pyrrhi et Photii necnon foe- ^ dus initum a Caroio Caivo cum Bernardo, Toiosano comite, Christi sanguine flrmata esse passim innotescit. Etiam pro curandis ^grotis divinum hunc cruorem sacrilege adhibitum fuisse, ut ex hoc ioco patet, ignorasse videtur Joannes
viandx
p^jcnitenti^,
videlicet
(3)
duodecira psal-
mos, vigesies quater bracbiis extensis et elevatis recitatos, compensasse unius anni posnitentiam ,
tantumque valuisse
ter milie
flagrorum
ictus con-
junctos triginta psalmorum recitationi. Verum non videtur flagrorum usus tU7ic Cassini eccstitisse, nec brachiorum elevaiionem multum adhibuisse S. Gebizo sed potius venias qux in minores seu genuflexiones et in majores seu totius corporis prostrationes dividebantur (4). I Videprsecedens annotatum.
;
Bapiista Thiers
3
(14).
Venafrum
[Venafro)
sino, ejusque episcopus,
Ravennas natione et [15), anno 1071 dedicationi Cassinensi interfuerat. Ex hoc autem S. Gebizonis Vit^ loco novi-
non longe distat a Casidem videiicet Petrus, oiim Cassinensis monachus
mus eum
huic sancto superstitem fuisse. Obiit
m Hxc
jus in
omniapiane expiodunt Em. Card. Maannoiato ad Petrum Diaconum (5) et BraS.
smus
(6)
;
Gattula, in castigatione Vitee
Gebizonis
tamen antequam anno 1090 et succederet Leo (16). t Com.mune conditorum erat (ni falior) aiiquantum ultra absidem ecdesias S. Benedicti reve;
in inferno
enim nuiiatn esse redeynptionem
seu poenas esse xternas dogma fidei est etiam concilio Fiorentino deflnitum. Quocirca vel h^c pertinent ad id tempus, quo Ado adhuc in vivis esset vel phantasias aberrationes sunt aut dcemonum ludibria ; vel de purgalorio intelligenda sunt, quce hic de inferno traduntur. deterum quantum hxc de theologise foro sunt, theoiogis permittenda. Quod spectat ad Trajanum, quem
;
causa sepuiius videiur S. Gebizo juxta hanc ecclesiam, atque inde aiiquanto post a
renticV
S. Desiderio abbate terra ievatus est et cum aliis multis positus est in atrio quod, ad latus episio;
extructum duas capiebat scaias alterajn constaniem ex quindecim gradibus marmoreis, per quos descendebatur in capitulum aiteram ex tredecim per quos descendebatur in refeciorium
lee
; ;
atque in
horum
capite locatus est
S.
Gebizo
cum
S. Gregorius
M. ab
;
ra fabula
est
inferni liberasset pcenis, menumquam enim pro damnato pre-
Quo vero postea ejus devenerit corpus incertum. Saspius enim muiationes, vel quod
aliis midtis.
Gregorius, quemadmodum invicte ostenderunt Maurini, qui S. Gregorii Vitam ejus subjunxerunt operibus (7). De eadem re dixit Em. Card. Majus in annotato ad oraiionem Nicephori Biemtnydse qualem oporteat esse regera (n) ; et quidem erudite pro more: verumtamen non
ces fudit S.
sesiimo
tur,
omnibus placiturum quod ibidem

,
asseri-
usum fundendi preces pro minuenda dam-
moiibus corruissent ^diflcia vel aliis de quin scripto servatam sit ubi Sanctorum deponerentur exuvix. Hinc factumestut, quum anno 1627 Sancta Corporaiterum prope Mausoieum S. Benedicti inventa sunt, quinque tantum preeter SS. Benedicti et Scholasticasnomina innotuerint et ut sequenti anno primse ex quatuor novis arculis, quse tunc paratse
terrse
causis, Cassini factm fuere
natorum pcena manavisse a fabula ilia Trajani. Senientia enim de minuenda damnatorûm pcena alia profecto est quam error negantium pcenarum 3eternHaiem, et pluribus ante S Gregorium M. suos habuit asseriores quemadmodum etiamnum
.
fuere, hsec inscriptio inserta fuerit
Ssncioviim
raonachorumCasinensiumreIiquias,quorumnomina
perierunt in terris, sed scripta sunt in cslis, sub ara maximaconditas, SimpIiciusCaffarellus, hocnomine
habel.
n Gazophilatium seu Gozophylacium, vulgo sacrarium, bicameratum erat et situmpost absidem

Coninicnl. de cccl. cl cpp. Osliciis. et Vtlilcrji, jcii'. pro Leone OslienM it Pi-tio Diacono. in Hisl 877, 9U. (3) AcL SS. tom. iV Ocl. pa". tilB (i) Cfi-Glosaar. Cangii, v'b Vimn MtiancBu. clc. '^ eitiie. (^\ Smpl. vetl eollect. tom. IV, part. ii. pug. tH. (6) Hist. Cassin loin. I, pag, i7S>. (7t S. Gref^. Vil. lili. iii.cap, x. nnm. 5 et;eq<i' lom. IV opp. pag. 274 el 27ti. (8) Vell. Scnptl. Coll. lom \i
(I) Mjiroiii,
secundus, a sanctissimo P. Benedicto abbas cxxvii, meritis excelsas, editiorein loco collocavit; araque honorificentius esorcata majorem iis cultum deinceps hiiberi jussit ; anno mdcxviii, Urbani VIII ponpaj{. (122 ei
49.
(2) A|ioloj(ia Casfcin, toru. 1. pag.
fiurouii
625. Amial,
ail
(9) Hisl.
uii.
KlUd,
Cnisin. lom. iiiim. GH.
(.
pag. 1(14.
[lljlliid. ad an
uuiu. 8
3y() pl sci|i|
tnm 11, pag. 51(> el (tti) ( liron. Lassjn. lili. Jit. cap. IS 317. ap Aluiiitoriuin, tom. IV, pag. i^JlS c. (16) UgbcHi, IiqIju sucra, lom. IV, col. 383-
il2) Clr Acl. SS. lom. V Sepl pu^ (14) (fr Tiaili? dcs suprrslitions,
594
(lU) Cfr 1(178. (lo) Uiid.
tificatus
405
tvaîsla-
tifieatus
anno vi,reg-uante Philippo IV Hispaninrum

Gebizonis
pignora. Reliquavide in iiniversx hujus

iionis Historia[\).
reg-e catholico. Versiiniliter heec inter ^.

(1) Acl. SS.
tom. VI Maji, pag. WtS el seqq.
DE
S.
HILARIONIS EPSC. ET CONF,

IN
MOGLENENSI SEU MEGLINENSI
M/VCEDONIA
V. D. B.
SYJULOGE
Unicus.
Locus
sedis,
laudes, translationes, tas.
ante
V
et
/-*
Hilarionis episcopi
lor,
nomenprimum,ni
fal-
occidentalihus innotuitper imagineas

effigiatas
lendario, publici juris factoa Possevino (7), quod quidem commune Synaxarium videtur. Sed con-
Errorei
dubia de S.
llilarloncpro-
Ephemerides Graeco-Moseas, quas anno 1680 in limine tomo I Act07'um Sanctorum Moji Papehrochius edendas curavit et in quibus ad 21 Octohris Hilarion episcopus legitur et reprxsntatur. Ad quem locum subdidit pree-
i^^seu
supra vidimus, ejus scriptwn est nomen imago in Kalendario effigiato Moscuemi, quod edidit Papebrochius quodque elaboratum fuit anno 1628 {S). Similiter in Synaxario Ruthenorum peculia7'i dicecesis, quo prseter sanctos a
tra,
ut
et
picta
B stantissimus decessor noster monitum esse quod episcopus
se a P. Ohilewiczio Mehlensis fuit atque
isepiscopalusinMoscoviasitusest.Quodposterius sihi ^gre persuaderi passus est Papebrochius,

ita ut continuo adscripserit
(1)
:
Resta utejus
jeta-
Grsecis acceptos etiam Peczerienses seu Piecza* renses et proprii Ruthenorum continentur. Td, quoque ad calcem Euchoiogii 7'epertum, interpretatus est et ad Papeh7'ochium misit anno 1688 P. Georgius David, testatus id eliam Moscis usi-
j)
tem Titaeqne historiam nos doceat aliquis. Torquet etiam me quod Mehlensis episcopatus in Russia vestig-ium hactenus nuUum inveniam, necurbera,
cujus
tatum
esse.
rionis Velik seu

:
Jn eo itaquepost memoriam S. Hila^ Magni, de quo suptâ eghmis,
nomen huc
(2)
accedat. Oculatior sibi visus est
Lequien
et
statuit S. Hilarionem
episcopum
Parvx, fuisse in Mohilow, capite RussiceAlba? seu Dnieper poet ad ripam decctram Borysthenis seu
sita.
v. MoroMohilowinius (3) qui quum sedem episcopalem ensem seeculo xui exortam esse perhibeat, hoc facit. ipso. S. Hilarionera illo asvo posteriorem
Lequienum secutus
;
est
nupes
cl.
ossiura venerabiliura Et translatio additur S. P. N. Hilarionis, episcopi Meg-lenscensis. Pauto uberius hsec explicaniur in alio Kalcndario Ridhenico, cujus mensem Julium, Augustum, Septembrem et Octobrem latinos fecit et annolllZ addecessores nostros destinavit baro de
Kulczinckius (4) midto cautior fuit, scripsiique Ruthenusne, an Serbus vel Bulgarus fuerit hic sanundedicam ctus episcopus, non habeo hic et nunc aliud ausus fuitJosephus Simonius necquidquam Assemanus (5) quam Papebrochii et Kulczinckii Graecis cetereferre verba, addens tres atios a
:
;
Sparwenfeid, non ignobile in literis Stavicis nomen ; atque ibi simititer post S. Hilarionis MaItem apportatio reliquigni laudes sequuntur S. P. N. Hilarionis episcopi Meg-linici ad arum annum 6672 sub imperatoreEmanuele GrjECO. Slnhactenus adductismonumentis, ex quibus
:
mogi,vrum,
>{uxift nieglina
''
de
S.
Hiiarionis
apud Rutheiios
cuitu satis constat,
eius eviscopalis sedis notnen tribus effertur
mo-
^'f!'''^'''
dis,neh\ensisseu,utestapudLequien
lensis,
(9)
:
MeheJ^^^^^^,^^
nebrari Hitariones verum hos esse monachos cum S. Hihirione episque idlum confundi posse Verum enimvero erravit Ohilewiczius, copo S. Hilarionem episQ quum suggessit Papebrochio Mehlensem dicere debuisset Meglefuisse
;
.
dein Meglenscensis
et
Meglinicus
sed om-
copum
nibus hisformis Meglena, Meglina sew Mnglena indicatur. Ut autem difficuttas, quse in duahus primis inesse videri possit, dispareat, lector, Kutczinckii utor[\\S), qnod quamvis Kntheni scri-
nensem seu Moglenensem neque hic episcopatus in Macedonia in Moscovia qugerendus erat, sed dicendis satis superque manifesta fient, quce ex
;
F bantmore GraBCorura literam gnraraa, pronunciant tamen eam per literam H, ut Gabriel, Havryl. Georgius, Heorhiy ita ut Ohilewiczius et quialiam
;
fJuiL' <ie
eoin
kalendariis
Huilienicis
hnbentur.
graecis, qux in nuliis synaxariis aut kalendariis S. Hilarion episcosat mago numero possidemus, in Sopus notatur. Omittitur quoque ejus nomen
viro habentur 2 Juverit initio referre quie de eo libris.Imprimis in martyrologiis aliisve id genus
lectionem suggessit Lequieno, pronuntiandi poEquitius modum quam scribendi seruti fuer-iît.
boT-nik
duodecimmensium. seu Synaxarto com-
muni
Ruthenix, quod P. Georgius ad missionarius S. J.. anno 1688 Moscua David, idsedescripdecessores nostros misit, testatus passim impressisseex appendice Euchotogii et precatoriis. Reperire sum reperiri in libelUs Capponianis, quas alietiam non est in tabulis 1250 monachi Sancti Moniis quanto post annum pmxtsse videnAtho ad usum Ruthenorum comparet in Ruthenorum katotius ecclesi^
dem haud scio de Moglenorum oppido sermoncm fierianie annum Christi '0)30 cujus vere imperator Basitius. cognomine Butgarus ab atrocissimo Bulga^Hco betlo dictus, post receptum Bodeme casteltum Xiphiam et Constantinum Uioge:
nera
cum
exercitu iu regionera
Moglenorum
(rMv
misit;qui cum eam depopulati urbem obsiderent, supervenit ipse; et &.mn\& (Karadjova),
Mog^/E^f^v)
qui
rubem alluebat, alveo adverso, suffossis murorum fundaraentis, et interjecto cavernis ligno aliaque ignis capace materia, incendio muros
evertit.
Quo
viso oppidani miserabiliter supplices

est ibi-
factise etmunitionem dediderunt. Captus
tur
(6).
Neque
.
I
^^
u.:.
t...o
y
II VIII el ica. l_
t!2)
Otiens Chria-
^12
cl 313.
(li)
Ibid. looi.
1,
pag- 7.
(7)
Apparalus
l.amH.loin.l,col. 4-^1
^J^tTrsr-
Sk^^^^^^^
j^, ,,,|,,.^ Hutheg iccIcsLum.ers...om. V, p.g.
l^zl 6 ^
cimen
191
Onens
ecclesiic RuUieoicae, [laii.
Cl.r.sU.nus, lom. I, col. ii, pag. 84-
lom. tum. 1287. - (10, bpes<-cr, ',
dem...
406
itCIORB
DE
Moglenorum et manus haud parva
dem....
princeps Elitzes aliique pro-
V. D. B.
cerum muUi
HILARIONE EPISC. ET CONF. quam Sophianus, qui Bodenam et Moglena eam- D militum. Armis dem civitatem esse opinatus fuit (11) et quod ad
S.
,-
ferendis idoaeos Aspracaniam deportat imperator colluviem reliquam dJripijubet, etcasteilum, cui Notia nonem, incendi, Moglenis vicinum. Hxc Georgius Cedrenus (1). Ejusdem quoque oppidi meminit Anna Comnena, nar^âns quee ad finem sxculi XII fata manserint in Macedonia Boemundum III, principem Antiochenum Per Bodena,
: :
Cantacuzenum
attinet, vulgari is vocahulo
desi-
inquit
(2),
pervenit
Moglena ibique castelium olim
dirutum restituit. Dein, relicto ibi cumsatismag-na militum manu comite, Saraceno cog-nominato, ad Bardaren se in locum contulit, qui Asprge Ecclesiae
vocantur..
Boemundus Aspris Ecclesiis

:
profectus est
quo cognito, raagnus domesticus Mog-lena contendit, iisque potitus Saracenum occidit ac statim castellum funditus destruit. Ex multis aliis adjunctis, quse Cedrenus et Annaprxmitunt
Castoriam
gnavit episcopum, erudito civitatem. Sasculo superiori episcopum adhuc hahehant Moglena Archridensi archiepiscopo subjecium (12) neque scio hunc 7-erum ordinem deinceps mutatum fuisse. Omittit tamen eum Ami Boue. 5 In his, qu3e hactenus contulimus, civiiaiem Civitaiit ftuhanc seu oppidum constanter Grascis dictum fuisse Mog-lena seu Mogleena, numero plurali cujm /'ormtt varia (^ neutro, animadverterii procul dubio lector, Veffmii' Shvirum certum est olim a Stavis, ut inferius exPro- cam hahei. logo Slavo7iico apparebit, nomen Meglina et Meglen&usurpatum fuisse; atque nunc etiam in usu esse testes sunt recentiores viatores aliique eruditi. Ineunte saeculo xviii Moclanta dictum esse perhibet Lequien (13); sed meliorem auctorem
:
,,.;_
manifestum est Moglenorum oppisitum fuisse neque procul a Thessalonica, neque procut a Bodena iia ut mirahile sit viros fuisse doctos qui Bodenam et Moglenam confuderint, alios qui hanc in Phrygia collocandam esse cogitaverint. Dubitavit Stritter (3) utrum Smolenorum tellus, de qua in scriptis Philippi ere^nitx B {/lojncit hic ad finem s^culi w) et in historia bellorum, ad sxculi sequentis finem in Macedonia ab imperatoHbus Constantinopolitanis gestorum, mentio fit, eadeni sit ac Mogleîorum sedes ad
et suhjiciunt,
dum
sujit,
desidero. Por?ô Meg\enaet Vodena Slavicaverba quorwn prius significat vicum obscurum, tenebrosum (Mgla enim tenebree sunt seu obscuri:
alterum vicum aquosum utrumque autem a naturali locorum conditione inditum fuit a Slavis, quum in Macedoniam penetrarunt easque occuparunt sedes. Pluribus pro suo instituto de his disserit cl. v. Schaferik (14). Nos vero id
tas), et
quod ajendum ratus est cl. v. Von Spruner (4). Sed Smolenos magis ad Orientem spectasse, positosque fuisse in finihus Thracise et Macedoniee ad
fiuvium Mestam (Msta), eae his qu3e collegit cl. v. Schafarik {5} certum videtur. 4 Ceeterum hujus oppidi situs satis nunc innotescit. Distat scilicet a Thessalonica leucis geographicis fere novem, a Bodena quatuor circiter, et tribus fere a fiumine Bardare, cujus atveus ad Orientem jacet Notaius bene est ejus situs in iabulis 61 ei 62 Atlantis historici geographici Spru-
unum animadvertemus eorum adventum ohscurissimum esse; verumtatnen viderijam saeulo vii et viii aliquot Slavorum colonias in Macedonia nova sibi quxsivisse habiiacula, et aliquando tandem, maxime in mediierraneis, prsevaluisse. Atque hsec de sede episcopali S. Hilaironis paulo latius evolvenda fuere, quod tenebris et erroribus pleni sunt libri, in quihus hacienus de ea actum
est.
el titu$.
Eacivitai
demest
ac Edtsta
Hacedonica.
inmappa Grxcise, inserta tomo IV itinePoucqueville ; ineaquoque quas comitatur libros Ami Boue de Turcia Europsea, octodecim abhinc annis editos etc. ; sed error est in tahula 59 Spruneri, i7i qua Moglena ad ripam orientatem fluminis Bardares ponitur, ejuslocum oecupante Edessa. Verumtamen error is non est quiprima
neri;
6 XJt me monuit R. P. Gagarin, passim dux meuSy in Menseis Slavonicis, quibus sanctorum Vitx continentur, brevissima S. Hilarionis, episcopi de Meg-lin seu Meglina, commemoratio fit contra in aliis Menseis, quibus Officia sanctorum Clauduntur, longum de eodem sancto offlcium le-
S. Hilarionis
iaudei ex Ubrii eccleaiafticis Slmicii.
rum
giiur,
constans
ex communibus tamen laudibus potius quam ex notionihus certis et historicts. puero dicitur ihidem sanctis vixisse moribus,
specie apparet.
Eienim in Expositione imperatoris Andronici Palaeologi senioris (imperavit autem is ab anno 1282arfl332j, quem locum nunc teneant me tropoles quae Constantinopolitano throno subjecteesunt, legitur inter
episcopalem dignitatem ornasse virtuiihus, religiosas domos promovisse, doctrina sua acriter impugnasse hcvreses, splenduisse miraculis et alia id genus. Quxomnia fere capiuntur sequenti Tropario, quod ihidem quoque legitur et quod a Kulczinckio (15) et Assemano (16) jam editum
est
urhes qusenomen ultimo mutaveruni 'ESiaca -ctwv Moj-Zaiva Edessa nunc Moglsena (6) ita ut Spimnerus duplicarit id oppidum, Edessse tamen verum suum situm assignans sola itaque Moglenaexpungenda suntaid juxta Edessam scrihenda. Lequien (7) sibi visus
:
Magnis virtutibus illustris monachorum ccetus sedem purgasti, hffireticorum impetus repressisti, Christo dicatas domos erexisti,
;
rexisti, pontificalem
et
est reperisse
civitates
Moglena et Edessam diversas esse quoniam Cantacuzenus Niphonem appellatroy ETita-zoTr&v Moylaiyoiv (S) et inferius EdesS3epius
(9)
quia sibi persuaderi passus est a Chrysaniho, patriarcha Grxco Hierosolymitano (10), Bodenam eamdem esse civilatem ac Edessam. Sed nequaquam audien;
sam
nuncupai
et
Post obitum vero tuum integrum incorruptummansit corpus, funditque curationes infirmis ac dEemones propellit, Tu ergo impetra apud Deum salutem aeternam animabus nostris. In Contacio, quod ibidem similiter habest festi ejus celebritas laudatur et cura gesia de monachis. Accipe verba Prout lucifera comparuit pontificis commemoratio; illico tenebras somnolentise pepulit, lucemque attulitdonorum cselestimu, omnesconvocans ad festum. Tu, o Hilarion, invenisti gratiam
sancte Hilarion
! :
apudDeum, cum
tutor.
extiteris
monachorum optimussti-
dus
est
enim recentior
Orieniis Christiani aucior. Chrysanthus scriptor esi, nonmajoris ponderis
Inhis, utpatet,nilestquodstatuipossevideatur^.\\.\\diV\on\s,3etas,quumnumquam fere in his
(2) liisloriarom compendium, pag. 461. edil. Bonn. (2) Alejtiodos, lili. V, ciip. K, [)ag.213, edlt. Bonii. Meinoiife, Biiigarica (i) Allas des flliUi-lalcx Byzaiitinis, lom. II. parl ii j>or. 702, (5) Slawischc Aliertliijmcr, Deulsch lers. lal. til,edil. prima.
\on Mosig. von Acluenleld, tom II, pag. 221. (ti) Ap. Schelslraete. Anlifnnlatis ecclesia^ opus gcographicum. pag, 782. (7) OnensClirisliuiius. lom II,col. 283 ct 284. (8) Canlacuz^-ni Hislorium lili. i, cop. H, tom. I, pag 21S. edil. Bonn. (9) Ihid. cap. (iO) EcclcsiceOnenlalis nolilia.ap. ct seqq. pag. 275 el seqq.
{H)Ibid.coI. 317et 318. VByaRc de la Griice, lib. vii, (13) Ami Bom^, La Tnrquic dEuropc. tom. I. pag. 185 el Visqucncl, ap. cnmdem, tom. I. p^n(U) 19IJ Sehafarik.SlBwische Alleihiimer. lom 11. pog. 'J2fi. Sluwischc Allerlhumer, lom. II, pag. 162etseqq. {liil Spcciracn ecclesinc Ruthenics, pag. B'j. (10) Kalendaria ecclesioc uiiiTersa, tom. V. pag.312.
Leqnicn, tom. !r,coi,285et284.
(12) Ilnd. loc. cia.; clr. Poiicqueville. cap. 6, tom. ill. png. Bl. cdil. 1820.
partibus
DIE YIGESIMA PRIMA OCTOBKIS.
407
llUCTOtl
A
g(-riu'
jtflpleuii
partihus ecclesia hwresibus afflicta non fuerit monastica vita semper fuerit in honore.
7
et
debellandos Laiinos, Radrianopoli in p^^semium proposita. Hsec sibifaciie suaderipassus esi Bul-
V. D. B.
Ter-
mbnm,
tempio
ubi in '
''''
Ouu
MarVjrum
Neque ex Prologo Slavonico, quo narratur sacrorum ejus ossium translatio, aliquid certi et definiti eruere licet, nisi quodjam colebatur ante annum 1205, quo Moglenis Ternobum eadeportata sunt, Ecce auiem qu3s in illo libro ad 21 OctoCalojoannes, rex Bulg-arorum et bris leguntur Asanis, armispotitus est GriEcia, Thrafraterregis Meglicia, NeadeetHellade et usquead oppidum
:
garus; et Comanorum seu Hunnorum immanissimis copiis accitis, tam feliciier contra Latinos pugnavit, ut Balduinuyn imperatorem interceperit quem et Ternobi crudeli nece affecisse fertur, Porro Hadrianopolim perrexit, civitatem in suam ditionem recepturus at, spreta promisso:
profectus est, quod etiam obtinuit. Invenit in eo feretrum B. liilarionis. Incensus itaque sancto ardore, statuit reliquias beatissimi viri transferre Ternobum, regni suit caput, jussitque arcam a suis
norum
7'um fide, portis exclusus esi. Obsidione eam cingere votuisset Calojoannes; verum, ut hanc cartem ignorabat, hinc discessit, et cum nullus, ut loquitur Georgius Acropolita (3), illi se opponeret, Itatalis ab eo penitus debellatis, universara Macedoniam excurrit, prfeda ingenti locupletatus, urbes
sumpsere reliquias cum pyxide etsanctum transtulerunt. Porroquura patriarchaTernobensis cum universa Bulgarorum reffione sancti adventum audiisset, obviam ei processit cum episcopis et omni suo clero, cum magnatibus et poodorapulo, cum cereis, thuribulis et omnigenis
apprehendi
:
atque
cum
ipsift
habitatoribus spolians funditusque everut, si
tens, eo
animo
quando Roraani, infortunio de-
saeviente, respirassent, propria oppida recuperare
nequirent. Complures deinde capias civitates recenset Georgius; sed alias quam plurimas, quas
enumerare operKe pretium non

inter
est, omittit
quas
mentis, deposueruntque ejus corpus die 21 Octobris

in civitate Ternobo,-
quam Deus servet. Multo autem
Moglena seu Meglena intelligi ne dubites quippe quum ad meridieyn hujus oppidi descenderit Calojoannes, Thessaionicam usque veniens quodilieidem Acropolita testaiur(i], conseniien:
tempore multisque annis post, novus rex, dictus Joannes Asanes, filius Asanis senioris, sceptrum adeptus est et dominaius est Bulg:aris, GriEcis, Erancis, Serbis, Arbanasibus et omnibus oppidis utriusque maris. Jam vero hic rex Joannes Asanes decrevit erigere templum ad honorem Quadraginta
tes sibi
habens Nicetam Choniatem
et
Nicepho-
rum
(5).
Quum autem
hsec
strages an beilum g
Martyrum.
Quum igitur constructum id esset et exornatum, eo illatum est et honorifice mag-nifice depositum corpus ter beati pontificis Ililarionis.
Quo
qui
cessarit fere diebus paschalibusindictione ix anno mundi 6714 (f5),sew Chrisii 1206, corpus vero S. Hilarionis Temobum illatum sit die 21 Octobris,
cum
fide
accedunt, curationes fiunt in
manifestum est hoc fuisse factum anno 1205. Et quidem ex ordine, quem Nicetas Choniates in narrandis rebus sequitur, liquidum est Calojoan-
eorum grattam. Per preces sancti dig-netur nos Deus suum admittere reg-num. Atque hxc jam explicanda etpropius determinanda sunt.
Bvjnt lyvslaiionit
liut
nem
helli
in Thessalonicensium paries venisse initio

;
neque
hic,
advenit, piie
quum sacrum pignus Temobum pompx interfuisse legitur, utpote
tem-
ex chro-
nologia
reyum
Bulgarix defiitiend^tm eil,
Tria hic nomina occurunt Asan lojoannesetJoannesAsanes. At vero Senior Asan is est qui cum fratre Petro Bulgaris auctor fuit defectionis a Byzanlino imperio circa annum 1185,- unde altera regum Bidgarix series ab eo
8
:
Senior, Ca-
qui belium promovere pergebat. Hinc coliige in Synaxario Sparxoenfetdii errorem cubare, ubi hxc transiatio refertur ad annum mundi 6672 seu Christi 1164, et ad i^nperium Emmanueiis Comneni, qui purpuram gessit ab anno 1143 ad
incohata fuit. Occiso Asane anno 1195, moxque Petro quoque e medio sublato, regnum cavessivit frater eorum Joannes seu Joannicius, qui et Ca-
Euic successit anno 1207 Boritas, sororis filius, Joanne Asanis filio adhuc impubere apudRussos interim commorante qui post aliquod tempus reversus in patriam cum copiis, Ternobum septennali obsidione cinxit, eaque anno 1215 aut 1216 capta, avunculum carcere usque clausit suumque adorsus est regnutn quod 1241 temdt (1). Unde patet priorem ad annum
lojoannes.
-.
eratannus mundi G713, imperatore Grcecorum. Theodoro Lascari I, Latiîorum Balduino 1 captivo. 10 Aique hinc quoque sotvitur qusesiio, quse sponie occurrit quoiiescumque sancti orientales
1180. Scribendus
Mactdoni.
CuihoUci ruHe
illustrandi sunt, de --
o>4i mno >ion ^;^7/J;|f;;'"* It scilicetan S. miîTionepiscopus caiholicus haben- ^^|, dus sit an schismaticus. Re quidem vera non licet y.iuiarioncm, argu- ,i faiuei nobis, quos S. Hilarionis gesta fere laient, ex ipsius w.iimat.ci... id demonstrare et rationibus,
7 I
quorum setatcminus -
constat;
mentis
translationem factam esse inier annos 1196 et 1216 ei 1241. Sed 1207, posteriorem inter annos
accu7'atiora
Fucta
îiif
est beati viri vita depromptis ; sed confidendum qui ejus reliquias honoriantistitis Ternoberisis ficeexcepit,judicio, quippe qui probe caihoiicus
,
quxrenda videntur.
recensere
esset. Scilicei
anm
VUtir
1205,
Cahi-
joamie* inuilMtrel ex-
pedjiionem.
bella omnia, qux Grxcos, et adversus Calojoannes gessii adversus Latinos quionno 1204 Constantinopolimexpugna' apud verant heec enim passim narrata habes Satis sit pauca novisse de expeobvios historicos.
Equidem
noHm
ecclesice
Caiojoannes ab anno U97 Romanai communionem aique tuteiam sibi su/eque

et
anno 1105, paditione Macedonica; quam partim anno 1106 fuisse faciam satis constat[l). Lartim Thratini,Conslantinopoli poiiii, universam fere Resisiebant etUacedoniam occupaverant. ciam tamen aliquoi
quas inter HadtnanopoGroscorum imperium rmnam lis et Calojoannes, Philippopoiim prseceperat. trahere cernens Balduinus, qui, ConsiantmopolUano Quum itaque nadrianodiademate caput cinxerat, sollicitaret dederent, miseruntilii politanosutspontesuase eum exciiarent ad ad Calojoannem legalos, qui
civitates,
,
ab Innocentio III efidtro ciftagitarai. Ab anno nempe 1199 ad 1204 et acceptis liieris ac troque pluribusque missis ut Buigalegationibus, convemt inter utrumque se suasque ditiones Roniamv sedis rus chrysobulto
genti poposcerat
demum
pontifex reauctoritaii subderet, vicissim vero coronam et sceptrum giie dignitaiis insignia, insicum vexillo Christi cruce ac clavibus Peiri hiec BasHium archie* gnito ad regem mitierel ad
;
Temopiscopum de Debelto seu Zagora insede
ecclesiam Buigabensi insiitueret, collatis ei in primaiis juribus, et demum cpiscopos ricam Belesbugdensem et Prxsiabensem metropoiiiica primate paidignitate auctos, una cum Basilio seriem longanarratiis ornaret. Quarumrerum Simonius Assetione prosecuti fuere Joseph
,
I\\ S.iiller
Memon.
Bulgar.cn ex Bj .niinis. tom.
If, pftf
u.
(5)
Ap Slnilcr.tom.
II.
pail. ii.pag.
7IUCi /n.
\i
It
tii
a'i
L ;4??fier
les dales.
,om.
I.
p.fi.
ii.
- l2,C.rMnUer.
Diates, an. SlilHerum, png- 719. '
manus
408
AUCTOHB
DE
(3),
S.
HILARIONE EPISC. ET CONF.

ricum rapinis omyiia vastavit (9); quo tempore vere utriusque maris oppidis dominatus
dici potuit. Postea fcedus pepigit
V. D.
B.
(1) et Jacobus Coletus (2). breviori HurLequien (4), Moroni (5J, et B. M. Antonius Tinnebroeck, non ita pridem collega meus (6). Apud Grsecos altum dehis rebus silentium adeoBasilium, jam primatem, jam patriarcham dictum, quod ad finem usque vitee in communione catholic3e ecclesise perseveravit, omittunt plane schismatici neque ullam ejus rationem hahent (7). Quocirca qitum extra controversiam sit Basilium probe fuisse catholicum, non est dubitandum quin perspeclum habuerit B. Hilarinnem aîte schisma Byzantinum vixisse aut certe id non
manus
ter
cum
esse Grsecis, et
anno 1233 copias suas sociavit cum exercitu Joannis Ducx, qui jam iinperium Gra^corum obtinebat, bellumque Latinis iniulit. Neque infeliciter cessit hsec escpeditio ad Constantinopoleos muros usque, quos illi defendebant, movit sed autumno domum rediit. Atqu tuno andem modo qualicumque dicere licuit eum dominatum fuisse Bulgaris, Grêcis, Francis, Serbis et Arbanasi:
-.
bus.
participasse
Dein ub annutn 1254 poifM
secus enim caelitum ho7iores ejus
fuere
corpori non adhibuisset. 11 Volunt nonnuUi schisma post Basilii inortem continuo reîovatum fuisse ; verum nequaquafn id
apparet. Attamen Joannes Asanes, qui ab anno 1217 ad 1241 aut 1245 iêgnavit, varius fuit, jam ad Latinos,jam ad Gi-xcos incUnans;itaut dubium reliquerit an in ecclesias pace vitam flnie-
rum
IZDe templo Temobensi Quadraginta Martynullam aliam reperi notionem praeter eam
nemo mirabitur, quum paucissi^na de Ternobo sint nota. Hanc civitatem, qux la-
.ny,np^
Temoben.
quse est in recitato Prologi loco. Quod autem plane latet quis sit pxsens ^, \\i\a.v\omii Temobi
cultus,
"''9"'"*fln
<idhuc ejDi(
'ff'>ora(ur.
pjus reUfuix-
ipsa
sed nostra parum interest accuratius in ea inquirere. Eo regnante, in novam Quadraginta Martyrum ecelesiam solemniter translata fuisse S. Hilarionis ossa supra vidimus. Quo anno ineertum est, quum nil aliud tradatur in Protogo quam in factum esse xnnWo Xem^pove mwlxisqn^ annis post priraam translatioaem. Nihilominus non procul a vero aberrabimus, si id sub annum 1333 statuemus; quum denique, multis relatisvictoriis, late dominationem suam propagasset Joannes Asanes. Anno enim 1226 perfidum Theodorum
rit (8)
:
tine et Grsece Trinohus appellatur, vulgo autem Trnova, Tarnoba, Tornoba, Turnowo, Ternova, Ternowa, Trinava etc. (omnibus his modis ejus nomen
scriptum reperio in libris italicis, germanicis et gallicis) olim caputfuisse Bulgarixjam dixi^nus. Sedes nunc est Turcici ayan et a^^chiepiscopi
habet octies aut duodecies plerosque Bulgaros. Alia quse innotuere ad situm et industriajn pertinent. Faxit Deus ut e tandem aliquando hsec loca iniquissimo quo premuntur jugo fiant libera; destruat et murum dimille,
schismatici. Incotas
Comnenum, qui et Angelus Theodorus,

dein,
devicit et
Macedonise parte occupata, in Thessalids montana, quse Magna Blachia dicebatur, excurrit; Elbanum cepit et u^que IllyThracise
et
V, prii; (1) RnldidarJa ccclesiie univcr-ir, tom (2) Illvriciim sacrntn. lom. VIII, |iiin 210 rt scqq,
magna
quo filii, ex aquis baptismalibus nati, a verx mat?Hs suse, ecclesise catholicse, amplexibus impediuntur; et prsestet tandem aliquando ut unus sit pastor et unum ovile, quemadmodum
visionis,
erat,
quum fioreret
S.
Hilarion
123
cl
(o)
i'i|(|.
IIi^-idiic
dlnnocent
(4)
III,
tom.
I,
Oiicns
ClirisLiaiius,
tom.
pag. 23. i24. 365 ct setiq eilU. Brui. 1, col. 1252 (5) Di;(ionajiu di rutJiz..
vo 7"fj-fiot;(i. - {(1) Act. SS. Auct. ad tora. IV Octobns pog. I. (7)Cfr. As^rni.ini. Op, cil. pas- 171. () Acl. SS. Aiict. ad tom. VI Ocl. pag. (M. (9) Gcotgim Acropolila, ap. Slritter, tnm. II parl. ii, iiag. 721).
DE
OBLATO
V
S.
BERTHOLDO, CONFESSORE
PARMENSI
S.
IN
ALEXANDRI PARTHENONE
FR..3EVIUS
et cultus S. Bert- p
D B
COMMEIVTARHJS
unicus. Fata monasterii S. Alexandri. iEtas, patria holdi. Conversorum origo.

nno 781, sabhato sancto curarat Carolus Magnus filium suum. Carlomannum, deinceps _Pippinum appellatum, e fonte baptimalilevandum ab Hadriano I papa et postridie ab eodempontifice inungendwn in regem Italiae (1). Hanc coronam gessit Pippinus usque ad annnm
-
INEUHTE
S.ECOLO Xl[.
petere, et aperte rehellavit.
men, quod
licet 17
:
Male cessit id tentaoculis csecatis luit, triduo post, die sci-
Hryiiardi,
regis llalix,
i-r
saiigHine
Oiriili
nnigni
iiali, vitUiii
annos fere natus U, die H Julii, vita functus est, parvulum relinquens flium, natum ex concubina, Bemadum nomine (2). Voluit Carolus Magnus anno 812 hunc quoque regem Italixfieri (3). Uiutpuer erat, maxima quxque affectabat. Quocirca, quum anno 817 Ludovicus Pius Lotharium, filium sumn primogenitum, in imperii consortium accersisset, et imperatorix
810, quo,
Aprilis anni 818, sequente ex vulnerihus morte annum setatis tunc agebat decimum nonum{A). Porrouxorem duxerat Cunegundem et ex ea filium Pippinum genuerat sed hic rehelli patri non successit, translato regno ad Lotharium, quem modo filium Ludovici Pii fuisse dixi. 2 Videtur illa deinde juniorvidua rehuspiis ani;
iium i>c "'"**'
mum omnino appticuisse et fundandisecctesiis aut

monasteriis dedisse operam (5),- quse inter venit puetlare monasterium sanctae Dei g-enitricis Marias et sancti Alexandri martyris Christi, situm intra muros civitate Parmensis, quod in nostris, inquit ipsamet anno 835, propriis rebus construere vel
^'^
-^'""J"'"
Jll"!idn
BenedicinKU"
!>nriiieni>i>m.
coronse dixisset heeredem, aegerime id tulit Bernardus, ratus sibi, regi Italiae, hasc potius com(l|
l''^^'''lut',ie.
ciara-uur.
Ibid.
ad ao. 810, pag. i7i
Muratori, Annali dltalio, ad an, 781, lom. IV 378 ct370.-(2) el i79. (3)Ib id. nd ao. 812, pag. iH2.
{ij
Iliid.ad lui.
ecclesiaa
817 ei 81S, pag. tiOiel seqq Thcsaurus Parmeusis. pag 226.
(5) CIV.
Bonlonus,
sedificare

aedificare visa suraus (1). Voluit autem id rebus temporalibus bene instructum esse. Cogitans itaqiie, utait, pro mercedera anirase seniorl Bernardi, vel mea, sed fiUo meo Pippiui, diploma confieri jussit, ita, addit, ut ab hac die habeat ipsum sanctum meura monasteriumomnes verum rebusmeis, quas nunc tempore ad raanura raeam habere visa sum hic in finibus Parmeusis, seu Reg-iensis, Motinensis, tam monasterias et curtis seu massariciis retius meis.
409
V. D.
scopatemParmensem ohtinuit (4j; quod accuratius expendendum eirelinquimus, qui ad 4 Decemhris,

quasanctus
est et
itte
Martyrologio Romano inscriptus
Parmse
ttbi,
cotitur, ejus acta prosequetur. In-
terea ohservahimus certe scopuio impegisse Fer-
rarium,
ct07'itate
ductus, statuit
Sanctuarii ecciesias Parmensis auS. Bertoldum evitami-
grasseanno
saiutis 1101.
Minimum quinquennio
In primo raonasteriasduas, unum verum monasterium infrahfincmuroscivitatemParraensis,

qui est ad honorem S. Bartholomaei apostoli. Alium namque monasterium foris rauros civitate Reg-io
ab ipsa civitate, qui est ad honorem Thomei apostoli. Atque hsec donat cum omsancti nibus quse ad eadem pertinent neque hxc tanservos ium, sed innumeras alias curtes, mansos, regnantibas dominis etc. Actum iu Parma civitas, imperatoribus anno nostris HLudovico et HLothario
non
long-e
tardius id factum.Atiquatenus etiam assequi licet quandonam his in terris S. Bertoldus natus sit. Ut num. 1 Vitee traditur, venere parentes ex Angiia in Longobardiam, quo tempore maguum inter Gallos et Anglicoseratprselium; ex quo fiebatur reg-ionum destructio maxiraa et hominura csfides in partibus ubi ipsi habitabant. Quasaperte 7'eferenda sunt ad belia, anno \06Q a Guilietmo Notho seu
,
'
decimo Tig-esimo secundo et sexto decimo, septimo decima, seu anno kal. Julias, indictione tertia tot reipuhlicse Chrisli S'65.Dum autem tot regnaet fecerint, perseveravit id circumcirca ruinam
asceterium sub S.Benedicti regula per decem fere gubersxcula. Margarita, ejus abbatissa, sponte cedente, Innocentius VlTl papa, butla natione 1486 data, decrevit abbatissam deinceps
Conqu/sstore, Normannise duce, suscepta advc'-sus Anglos. Plures annos durarunt hxc prcetia, quibus reapse Anglia seu Britannia infnitiî cladibus affecta est, hrevi tamen post, regnantihus
novis dominis, quam feiicissime revictura. Dum autem iniiio sxvirent Normanni, multi pristini incotse se fugasubduxerunt calamiiatibus quse eos manehant. Constantinopoiim usque nonnidii perrexere, aliis in Germaniam, Galliam et Ttaiiam transeuntihus{^).Ahanno 1010 maxime h.v fnga> cceptx fieri. Quod vero Normanni QnWi vocantur,
li
anno
cortriennatem fore, monialesque visitationi et abbatis sancti Joannis eoangelistce Parrectioni usque ad mensis subjecit (2) quibus legibus stetit Tunc enim iniens seeculum, quo nunc vivimus. et ejus templum a preshytero
,-
etAnglia
Sic
?>n\.B.MmQ.dicitur, id
quum
proveteri fitmore. exeunte eodem sssculo xi ad concilium
Vilnm fcre
diuil tnlioc
nionaiierio
suppressumest; ceconomonunc regitur (3). Porro in hoc monasterio

'6
Claromontanumvenit UrbanusIIpapa, in Gallias venisse dicitur, Gallos ad hetlum sacrum excitaturus quibus nominibus intetliguntur universse
:
terr<e
et
populi,
qui
pristinis Galtiis, quaies

S.
magnam
vttcB
parest.
erant
5
S.Bmholdus,
plwe nacliis
hiiiifrapliOf.
tem egit S. Bertholdus, ihique mortem certum honores accepit, ut ex edenda Vita
et
ccelitum
Romanorum xco, capiebantur. Quum autem Mediolanum venissent

minime
Ber- Au.co&teHum
''"'" '"'>-
tholdi parentes,7ês
tranquillas ibidem re-
Jam vero de eo scripsere complures. Inter eos, quorum scripta in publicam lucem prodierunt,
ecclesix Parhabes Gorofanum in Sanctuario sanctorum mensis; Ranuttium Picum in Theatro Ferrarium in Catalogo sanctorum
pererunt. Tunc enim temporis
S. Hei^temhaldus, ''^'^2n\m
Parmensium;
Italix, qui liher sxcuto superiori
cwn
titulo
Ba-
alteram latine conscriptam ; qux et reliquorum omnium scriptorum fons est rior protypum. Heec a origo et itaticse exemplar seu c suppare coltecta videtur et bona est. nil habens chronotogta quod fidem superet aut pugnet cum Miracula qwdem in ea adversetur.
posteitalice,
introductis, giologii Italici, mutationibus aliquot Thesauro ; Bordonum in iterum typis excusus est Parmensis, aliosque. Prseterea sanctce ecctesix noster cl.v.Cersuhmisit nobis egregius fautor alteram Vitas mss. antiquiores duas
cujus in hoc opere socius, S. Ariatdus, anno 1066 ,,,.^(,,0,1/ acriter Parmam, nbi occisus fuerat (6), pergebat voce et gtadio brcvigetmimpugnare ciericos siynoniacos et concuhinarios ; "" quadragesimx qucvcontentio dum ferveret, primo '^^H^^J'"'" incendto sahhato anni 1071 Mediolanum teterrimo homo unus, qui iegerit Arconfiagravit [V,.Neque historias^ nutphi scriptoris Mediotanensis coasri media dissidia.quihus itla civiias mirahitur inter
puhiiejusque ager tum agitata fuere, penuriam
essc et compiures incohis matis quos inter T. Bertoldi parentes, las, Verum quum pressos, yneliorem sedem qusesiisse. addat, eosdem parentes in S Bertholdi hiographus venisse quce illo temporesan- f Parmensera civitatem subjecta erat, prima specic impedi-
nazay
cam famemque exoriam
ctae
et
historix juridicis testimotequntur nonnutla, quasvellemus verum. hsec ideo incredihilia Jis fulta videre
;
non sunt,
MortMif
enc
hicsaiiclus
initio f,rnili
xii; jiareiites
quoque in duhium vocare tibeat sanctorum Vitis occurrunt. Cc-etequ^ inoptimis permittimus. rum hiec pro more lectorum judicio itattcaacneque 4 Neque in hac Vita tatina, Bertholdus 7;zêcurate tempus designatur quo S.
nisi ea
rit
ex Aiiglm
Mediotaiiuiii
venerant cirea
annxm
1070.-
verumtamen indicia atiquot in eis reperire notitiam vemaquibus in ejus rei qualemcumque est ex his qu^-e in edenda mus Certum imprimis narrantur. morVitanum. Sdeejus sepultura autistes civ.ta is tuumesse honum Fratrem, dum
est
nostree objicerc videtur, quod tamen amovehitur.Nemini ignotumest Cadaloum, facile Parmensemepiscopum,ab amio 1061 ad 10G:i skpremam pontificiam dignitatem affectasse unde antipapie. In sede coanitus sit nomine Honorii CadalooHeberardus anno }06S Parmensisuccessit tempore S. Gregorn papx aut 106+ Hic quoque umpesszmum VUschismaticusfactus est et anno maxime ostendit. Verum mi omnisuum animum \m,quo fere tempore Parno est cursub annum schismamam migrarunt S. Bertholdi parentes,
ecclesi^
mentum vix
ticus fuisse haheatur.
Anno enim
106
tn eoncitio
papa Mantuanoitaprobarat omnibus Alexander

iegitime fuisse factam, ut II electionem suam quos inter Parmensis iDsi Longobardixepiscopi, habuerint (8). Non est recensehatur, eam validam ab hoc tempore Parmens.s itaque dubitandum quin
nominabatur, mult^ Parraensisme^ qui Bernardus designatur S. Bersanctitatisvir; quibus verbis
nardus de Ubertis, natione ulterius sedem anno 1106 ad IIU aut paulo
Florentinus, qui ah
epi-
Octohris
Tomus IX.
;; :
410
kCCTnilB
DE
S.
BEETHOLDO CONVERSO.
:
civitas sanctEe ecclesiae subjecta fuerit.
Non tamen
V. D. B.
diu duramt hxc felix 7êrum conditio quum scilicet ineunte anno 1076 Gregorius VII a conventu Wormatiensi depositus fuit, Heberardus secutus est schismaticorum partes, ut alii plures superioris Italiae aniistites. Esec si recolligamus, venere S. Bertholdi parentes ex Angtia Mediolanum circa annum 1070 aliquanio post, anno, scilicei 1071, migrarunt Parmam ; in primo anno, quo in civitatem Parmensem ad babitandum vene,-
tiam omnibusdiebus vitaemeaein...protimoreDomini nostri JetuChristi et remedio animae raeae. Quod si aliquoumquamtemporehincfug-erevelabiretentavero,ltceatservisDei,quihicfuerint, meplenasuijurls
auctoritate requirere et coacte ac violeuter in
suum
servitium revocare. Posterior hsecpars ubique observabatur prior autem non ubique erat eadem,
;
sufficiens iaynen ut conversi vere religiosi esseni

;
quamquam vulgo non dicebaniur monacbi immo nonnumquam expressimid eis denegabatur nomen. Passim etiam conversi a monachis separaii erant habiiaculis, mensa et choro, ei partim tantum officiis divtnis iniererani. Rustici aliique ex znfima jilebe primwn se in hanc servitutetn dederunt; sedposteaviriprimariiêtnobiles, humillimam ChtHsii conditionem, qui nostri amore formam servi suscepit, imiiari avenies, se suisque casiris ei bonis in monasteriorum ditionem translatis, servilem ptôfessiojzem fecerunt ; maxime
si illiterati essent.
runt, verbis utor biographi, Berta

filiura et Bertoldi
j
unam
peperit
nomen imposuit anno
1078, seu
setatis
S. Bcrtboldus
videtur priniui coiivertus

fuitse, cui ec-
ubi, post instiViennense in Gallia, znter annum 1106 et 1114 diem obiit, annos naius plus minus quadraginta, 6 Quum autem, quantum sciam, S. Bertoldus primus conversns sz7, quiccelitum honores in terris assecutus fuerit, placei pauca addere de hoc vi;
anno versum monasterio S. Alexandri

tuia itinera
discere coepit artem sutoriam 1083, astatis duodecimo, obtulit se in con-
septimo,
Romanum
et
c/esmniici
rorum genere.De
in
honorcs delati
fHErini. Con-
veriorum
monaileriis
crigo,
eoscripsere complures;sednemo uberius neque accuratius quam Joannes Benedictus Mittarelli Camaldulensis, qui Dissertationem edididit de variis speciebus veterum conversorum in 07Yline sancti Benedicti prsecipue in congregatione Camaldulensi (1). Ab initio distinctus est in ordine S. Benedicti duplex hominum ordo ; alii, qui a sieculo, quod norant numquam, conversi non fuerant, sed in pueriHa oblati fuerant apa-
Vermnenimvero talium virorum admissione honwipcn mutabaiur universa instiiutiratio. Non enim eis "''9'""'o officia. imponebantur a?nplius sola opera servilia, sed
8
rentibus;
portum confugerant atque
qui adulta eetate ad religionis Ai conversi diceban; tur, illio\A?LX\ el nutriti. Similiter ab initio recepti viri docti et rudes ; qxtorum priores rebus
alii,
fere mentalibus et ssepe clericalibus occupabantur; posteriores agris colendis, pecoribus pascendis et similibus. Verumtamen hi non ratione sui status detinebantur id genus occupationibus
adeoque, quum literis informati essent, nil vetabat ne ad sacros ordines promoverentur. Abbatum erat singulis sua indicere opera; iia ut, si uni corporales labores facerent, alieri alios, hsec res penderet a superiorum discretione, unicuique
pro viribus
esset
et opportunitaie qui prxstandum prxscribentium. Verum ([uum inter Benediciinos viia eremitica addita fuit monasticse, necesse visum et viros aliquot habere qui res exiernas curarent, quum harum procuratio cum solitudine et silentio, quse in novis his instituiis commendabantur quam maxime, parum convenire videretur. Atque hinc in his asceieriis duplex monachorum ordo exortus est, aliis ab omnibus negoiiis externis segregatis, aliis eadem administraniibus. Quum itaque ineunte seeculo xi S, Ro-
nonnumquam honorificentissima. etiam Nonnzdli quidem pergebani rustica ministeria E obire; sed alii emebant et vendebani agros investituras accipiebani et donationes ; offcia honestissima camerarii, syndici, procuratoris, vicecomitis, notarii etc. exercebant ; irrepsere etiam in eiectorum capitula ; quin ahbates aliquando facii suni et ecclesiarum pj^sepositi, curam animarum gerentes quod postremum tunc tantum accidebat, quum presbyteri sspculares aut alii viri literaii mallent conversi fieri quam monachi, ne tam arcte inira claustrorum repaûla cohiberentur. Ast si uhijusio nimis eis permittehatur rerum temporalium et exte^-ârum ad^ninistratio, pronum erat ut non amplius servilis condiiionis viderentur, sed plane monachorum et eremitarum domini: et quideyyi in aliquot congregationihus gravissimse turbse a conversorum familia sed hsecprosequi hujus loci non exciiaise fuere est. Ui itaque ad S. Bertoldum redeamus, quum ille zn monialium (res animadversione digna)
alia
,
.-
ahbaiia conversus factus est, pluriynumjamproerai zn znsiituiuyn, licei nondum integrum sseculo excogitatuyn esset neque tunc visa fuerant gravia incomyywda, quie plurima postea perpassa suyit ynonasteria Cceterum ipse suas
pagatum
implevit paries egyêgia siynplicitate, mutia animi demissione, pietate singxdari ei prseclara obedientia, quibus sibi per Christi misericordiam et y meriia ccelesiem mercedem consecutus est.
mualdus Camaldutensem eremum

;
sedificasset,
beatum ejus transitum pisse videtur beatur vir. Sanctum corpus

9 Continuo posi
coli cce- CoU
ctapu
"
m eccle-
^-
"^''^
similes lalcos converso.î assumpsii, qui et laici seu ffimulos, qui monasierio deservirent, admisere Avellanenses iisdemque conversis usus S. Joannes Gualbertus ,Vallis Umbrosw conditor. Placuit id insiitutum aliis Ordinis S. Benedicii congre;
siaS. Alexandrisinistram ipsiusecclesiaelatusomni
,,.,,,
gationibus, puta Cluniacensibus, Cisterciensibus,
tervilii
lio
condi-
Carihusianis, Grandimontensihus, Hirsaugiensibus aliisque, et passim introducti conversi laici barbati, famuli regulares, fratres, farailiares etc. ; licet non iania apud hos monachos, quanta apud eremiias, hujus diversitatis esset necessiias. 7 Initio habebatur id hominum genus loco servorum, quiscilicet ob amorem Christi spontesua servitutem. subierant. Hinc eos servos et pueros a
Bernardus, Parmensis antistes, utnum. 8 loquitur hiographus ; et statim ingens ad ejus tumulum infirmorum factus est concursus; graiise aliquot ibidem concessx seu miraculapatratanum.9narrantur: quseexplicatzone non indigent. Quum anno 1530 ecclesia renovata est et consecrata sotemniter, facia est S. Bertholdi translatio. De quihus rehus veteres commentarios, itatice scriptos, ad nos destinavit
reverentiacondijusseratiS'.
,emphs.
Aiexandn;
'^"
''^50
,.gnovaium
comecruiwn
'"^
S.Petro Damiano nuncupaios et cibo servili, communibus monachorum ferculis mulio viliori, enureperire est (2). Quamvitse normam quum arnpleciebantur, hanc faciebani promissionem Ego Frater N. promitto obedientiam et perseverantritos
11)
eos hic latinos praslaudatus cl. v. Ceryxazay facimus. Die 17 Julii auni 1530 nova ecclesia simul cum choro consecrata fuit in honorem D. episcopo S. Alexandri papse et martyris a R convenerant complures Pompejo Musacho. Eo presbyteri nominatim D. Annibal Marcocho, D. Lucas de la Puar, Observans, D. Bartholomeus di Berberi, D. F ranciscus di Strenui, et D. Antonius
:
,
Aauales Camulduleasium, tom.
I,
app. coU o36 et seqq.
(2)
Cfr Act. SS. lom.
VIU
Oclobris, pag. 197.
di
, ; ;

di Savelli da
411
tVCTO
V.
prsesentis,
Borgo capellanus qui loco episcopi missam cantavit, mag-na adstante mul,
titudine. Duravit dictum offlcium ab hora

fuit E. P.
nona ad
decimara quartam. Praedictae consecrationi interConfessarius (Gregorius Placentinus) R. M. D. Dornthea Teronensis, abbatissa; veneranda D. Catharina priorissa ; decance D. Maria Biancha D. Joanna D. Margarita D. Zenevera subditce D. Perpetua, D. JFelicitas Mutinensis, D. Jacoba Regiensis, D. Hieronyma, D. Angela, D. Benedicta D. Alexandra D. Maria Mag-dalena D. Lucia, D. Justina, D. Clara, D. Caecilia. D. Kuphrosyna, D. Euphrasia D. Barbara D. Paula Regiensis D. Anastasia Regiensis D. Maria , D Bartholomaea, D. Gelasia (de BechisJ, D. Antonia (de Botinis), D. Agnes, D. Francisca, D. Susanna, D. Flavia D. Scbolastica (soror D. Antonise de Botinis) D. Eustocbia, D. Febronia, omnes professae; commisss S. Anna, S. Benigna, S. Daria, 9. Mansueta, S. Veronica S. Brig-ida S. Hellena S. Ursula, S. Archaug-ela, S. Apollonia, S. Manra,
, ,
,
quens de charta, in demortui manibus reperta, quaspecialeejusanxiliumpromitiiturparturien' tibus, /efcri quartana et morho comitiali laborantibus, subdii De his tri bus gratiis fiebat commemo.-
B.
ratio iu ejus proprio officio ante reformrttionem Breviarii
honestatum
quibus constat annuo cultu solemniori eurn fuisse. Quin etiam ejus Officium erat descriptum in Calendario Parmensi de anno 1602
:
postea expunctum
Et quidem nunc ipsi ^nonachi S. Joannis evangelistse Parmenses quorum visitaiioni S. Alexandri parthenonem subjectum fuisse diximus, S. Bertholdi festum non agunt, ut ex eorum Ordine divini Officii recitandi pro anno 1843 mihi consiai. Verumtamen satis superque evidens esi centum annis ante UrbaniVIU uliima de cultu Sanciorum decreta ecclesiasiicis honori(3).
,
bus S. Bertboldum fuisseauctum et proin ejus venerationem appritne esse legitiynam ejusque nomini in opere nosiro dandum fuisse tocum. Voluere nonnulli (4) eum canonizaium fuisse a Callisto II circa annum 1120. Sed nulla hujus rei
certa superest memoria.
8.
Gabriela
S.
Placida, S. Victoria. Et omnes su-
prascriptEB
vivae
adsunt
translationi
sanctorum
et novas ecclesiae ingressui per g-ratiam Doraini Jesn Cbristi. Commissx autem iltse species so7ôru7n conversarum erant, quas nec hahi-
Qorporum
V!TA
S.
tum nec omnem rigorem conversarum

rant; sed
stica*
eo illatxtutit
S. Berlliotdi
accepta-
non secus ac illse procuratione rei dome-
BERTHOLDI, CONVERSI
puellari
reliquix et
$upra allare
detinebantur (1). 10 Eodera anno die 15 * Novembris, dum transin uovum latio fieret reliquiarum S. Alexandri translatum est corpus S. Berquoque templum
,
In abbatia
S. Alexandri
tholdi.
uero1590
infra iiUare.
'
Aderat R. D. Vicarius,
et R. P. D.
;
Joannes,
Parmensi, ex ms. Parmensi.
Bordoni
Itabel
prior monasterii S. Joannis evang-elistce {suberant enim huic rnonasterio S. Alexandri moniales ; cfr supra num 2). Hic portavit capsellam, in qua
Aderat etiam R. P. D. Gregorius Placeutinus, dignissimus cum socio suo monialiura confessarius nostri
S.
Bertholdi
reconditae
erant
reliquiae.
In Vita
nomine Domini
nostri
Jesu
Christi. Incipit
Piiter
t
roraex
sancti Bertoldi confessoris, qui fuit
obla-
iiM, titater
lejitrix, tus a iu monasterio sancti Alexandri de Parraa h A ufjHa vasub regula sanctissimx patris nostri Beuedicti ab-
fratre
Jacobo
et
alii
sacerdotes bominesque
pii.
Repositae fuere hae reliquiae in tumba marmorea, supra altare dedicatura ejus nomini ; quod, quotidie honorificatum et visitatum a plurimis, resplenduit
multis miraculis.
nostri.
Ad laudem
et g:Ioriam
Domini
Beatus confessor Christi Bertoldus a nobinon secundum parentibus originem duxit libus seculi nobilitatem, sed secundum Christiaua; rclig-ionisdig-nitatem.Pater suus nominatus fuit Abunet mater dius, vir divitiarum minime locuples
batis.
,
,
Haia a GuiItdmo Motfio.

vcnere MeiiioItinuni, alquc
hinr Piirmam:
l>
Mater
et sorores
cantarunt intra claustra
Te
Deum cum
lacryrais. Die 27 Octobris anni
mag-na pietate, g-audio spirituali et 11)92, tumba mar-
morea, in qua S. Hertholdi corpus jacebat, et quffi supra altare erat, posita est infra altare, instituta solemni processione a R. D. Simone Cassola, canonico ecclesiae raajoris Parmeusis conservatore monasterii monialium S. Alexandri, R. P. D. Urhano, priore S. Joannis evang-elistse, D. Salvatore D. Eusebio decano, et confessario monialium
,
,
Qui cum essent bonffi arbores, bonum fructum produxerunt. Abuadius ex reg-ione Aug-Iiae fuit et Berta ex Bertaniae c. Et ideo filium suum Bertoldum appellarunt. In illo erat terapore mag-num inter Gallos et Ang-Iicos praelium d; ex
Berta nomiuata
fuit.
quo fiebatur e regionum destructio maxima
et ho-
minum
cfedes in partibus ubi ipsi habitabant.
Unde
tumultibus illi, pacifice degere volentes, ex tautis evadere congritaverunt ; et iter agentes, in Lombar-
diam venerunt;
habitaverunt
,
et
Mediolanum percertum terapus

illas
,
D. Lactantio lectore, cum, primo et secundo capellano D. Antonio et D. Andrea, et praeterea clerico Joanne Maria. Aderant insuper RR. presbyteri
S.
Mariae della Sieccata, et
alii
,
complures
relig-iosi
qui pietate ducti raane eo venerant. Et bjec translatio facta est cantati et Officium horaTertiffi; celebrata Missa
et SEeculares utriusque
sexus
quas agere artes artem ag-ebat corasciebantur, videlicet Adundius ris et Bertffi textrinum agebat opus. Et ita vivcbant de suarum manuum laboribus. Post aliquantum temporis accidit etiam ut Mediolani bellum et penuexerceutes
illinc recesserunt.
illi tandera ria adesset f. Ista evitare mala cupientes, Et in Parmensem civitatem ve-
hymni aliaeque orationes; accensa raulta lumina etcombustum thus; et quantum licuit, Deusg-Iorificatus in ecclesia exteriori,
nerunt, quse
erat; et in
illo
unu
terapore sanctae ecclesiiE subjecta monasterii domuncula sancti Alexan-
venerandis monialibus hymnis et divinse bonitati jubilantibus in psalmis,

canticis.
dri habitaverunt.
Et
cum
essent homines frug-i et
honestae vitae, in dicto monasterio conversabantur, recipientes etiam raultas eleemosinas.
Itel'7'rn ff^
fjitnniliu.
Profecto adverterit lector in S. Alexandri templo altare dicatum fuisse S. Bertholdo ejusque nomine nuncupatum. Prseterea Bordonus (2), to-
primo anno, quo in civitatem Parmeuflem Berta unum peperit habitandum venerunt ad
2 Xn
,
ii'i
griiurreS.
bi-itiioldum.
filium, et Bertoldi
nomen
iraposuit.
Satim servi-
Hic jiienlUti-
390. (2) Thcsaurus Annalcs CamaUIulcnses. <lbs. cU. col. eccte Parmcns.s, pog. 2tiO. -(5) Ib.d. p6.267.-(4) sancls
(i)
Ilijd.
pag. 267; Ferrarius, Calalogus SS.
llaliBB,
pog. 039.
tuti
412
EX MSS.
VITA
S.
BERTHOLDI CONVERSI.
eum eum
Deus conscius est, et qui vitae spiritualia D experientiam habetprfemeditari potest. 4 Cum una requiesceret nocte supra suum pa- ^ S- Aletan. apparuit ei beatus Alexander k, ita dro JMUi et leE stratum >> abhatiua dicens Vade Romam, et catbedram supra quam
tur, solus
,
:
vu
'rfucafiii,
annii xiatiB
omnipotentis Dei tota cordis devotione obtulerunt. Et cum dicti monasterii auxillio
tuti
duodecimo
tlaiuii rOn-
ver$u fieri iid S. Alexandri
annorum septem persuus artem eum docere iucepit, ut venisset, pater melius dicto monusterio satisfacere posset. In tali negotio accidit quod una die renovans puer unam crepidam, manum fortiter pupug-it et, egrediente
nutrivissent et ad Eetatem
j
sedi visita
sangaiine in mag:Da copia, intra se ipsum dixit O quanto esset melius effundere sanguiuem pro-
cura essera post beatum Petrum pon- "" Homanum septimus l. Experg-efactus Bertoldus, totus nitituii. tifex k spii-itali consolatione repletus per devotam talem visionem, orauipotenti Deo de donis et gratiis sibi
,
Verjnitsut^
amorem Domini nostri Jesu Christi qui pro nobi.stotum suum effudit, quam propter mundum
pter
,
pati! Et in ista sua
quotidie
cum
moDasterii
bona voluntate conversabatu r ab illis sacerdotibus

,
,
immensas gratias retulit. Et totus devouuo cum sancto gaudio interiori ad conveniendam reverendam matrem abbatissam properavit, et
concessis
tus
cum
debita et solita reverentia et humilitate suura
addiscens Orationem Dominieam MariEeque Salutationera g ; ac Simbolum Parvum addiscere proPraecepta, Opera misericordiae temporalia et spiritualia Donaque Sancti Spiritus, Peccata mortalia , et Posnas inferoi, ut
curavit et etiam
Decem
melius bonum operari sciret, malumque fug-ere. Et cum perveniret ad aetatem annorum duodecim,
inspiratus a Spiritu Sancto, decrevit
penitus mun-
derelinquere, et omnipoteuti Dei ac glorioso sancto Alexandro in castitate et bumilitate famu-
dum
lari.
Et istud desiderium
suum
parentibus patefe-
et desiderium sanctum liberam facultatem quod satisfacieudi erat volunadimplendi petiit tati sui gloriosi patris sancti Alexandri. Quas spiripossidere se ceruens tuali tota gaudio recreata unura spiritualem tanti apud Deum meriti, filiura a Spiritu Sancto inspirata, liberam ei abeundi voluntatem benigne concessit, diceus Vade, carissirae et devote fili cum Domini pace. Et quando illa loca sancta visitabis, oro ut bono es corde mei adsis meraor et -totius raichi concessi gregis. Et hurailiter flexus, benedictionem petiit, et cura illa
votum
cit. Et ante eos g:enua flectens, illorum benedictionem petiit. Qiia de re pater, pio anirao affectus,
orabat ne illum in sua senectute deserere vellet. Cui sanctus infans respondit Hac de re jam vos non desero,si illo coelesti Patri, qui vos ac me
-.
Et cum Roraam pervenisset, vidit et tetigit cathedram maxima cordis devotione. Et mansit Romae per totam unam quadragesiraara, visitans multa devotione et lachrimis illas sanctas
recessit.
dictara
ecclesias martirura
creavit
dixit
adhgereo. Audiens hoc

,
Berta mater sua
accipiens.
omnes illas indulgentias m Quantam gaudium et consolationem

,
ad Abundium
abire
,
coDsortem
suum
,
Sinamus
spiritualem
iste
Bertoldus devotus in corde suo
ubi inspirat Dominus quia servituti majestatis suse antequam nasceretur dedicavi ; et statim ei ut natus est masima cordis devotione
eum
recepisset in contemplando
,
vitam
et
passionem
sanctorum martyrum quorum reliquias visitabat, melius anima devota contemplativa considerare
posset
est
Qui sancta ad suum dilectum

obtuli.
Eili
rai
,
et
et
,
devota audiens verba, disit
unicum
,
filium Bertoldum
resurrectione
:
mese
mea baculus senectutis lumen oculorum meorum jam visu carendulcissime

spes
,
nos calamo scribere. Peracta Domini , in civitatem Parmensem reversus et eo terapore parentes suos defunctos esse
quam
reperit.
tium, vade in pace, posteaque est voluntae Domini j sed memorare divinara bonitatem pro nobis orare,
ut depositam hujus corporjs
corruptibilis
sarci-
5 Inspiratus etiam a Spiritu Sancto^ Viennam adire voluit visendi causa basilicam et hospitalem sancti Antonii n. Et in dicto hospitale una maneus die
,
et deiii
Vien-
nense i Gallia,
ubi mulUi
vtiracula patiavit,
nam
AdmisiUB ob
iifibaiisia,
Ji
videre possimus in
illa
coelesti patria
Hieru-
et illia infirmis
,
vehementer corapatiens, unus
saiem.
Tunn BertholduR, totus devotus et laetus, cum parentum benedictione discessit et ad reveren,
illorum et etiam
Dei,
cui miraculose raorbus caducus accidit, ille qui a vulgo ignis sancti Antonii ap-
pellatur.
si
i-'inipi}iarum
dam
quo
abbatissam supradicti monasterii S. Alexanerat, se offerendi divinae servituti in dicto
vis
:
homo Hic Bertoldum cernens inquit potes me sanare. Cui vir sanctus re: ,
eitram aciepil
fi siittctilale
dri se recepit; et ei aperiens
eniiniiit.
nai^terio
sanctum desiderium, moinstanter oravit, ut in conversum eum
spondit
Volo ut in noraine Domini nostri Jesu

,
Christi saneris. Et his dictis
facto sanctae crucis

i''
signo super infirraura,

tera recepit.
Alii
ille
,
utriusque raali sanitacura hoc miraculum
reciperet. Queb
cum
suara bonara voluntatera per-
infirmi
cepisset, raatura deliberatione et capituli sui con-
sensu in conversura monasterii recepit, et officio campanarura eum praefecit. Igitur Bertoldus raaxirao fervore in profunda humilitate, fideli obedientia in castitate et in exstrema abjectione et
,
audissent, virum Dei diligenter quaerere inceperunt, uti illi etiam beneficium sanitatis consequi possent. Sed unus , qui filium suum a dicto igne cura supra dicto miraculo cruciatura habebat
,
adfuisset, Bertoldura quaerere
non acquievit. Et
,
ita
paupertate
njonsterio
servire
incepit.
Qualibet
pene
secutus est
0.
nocte surg-ebat ad matutinura horara ante unam h, etmag-na devotione et lacrirais omuia visebataltaria. Sacrae
oppidum
,
eum usque ad sanctum Marcellini Et in eo inveniens ante eum genu-
meditationi passionis Domini notrj Jesu Christi multum vacaus, afflig-ens corpus suum vigiliis assiduis, disciplinis i et oratlonibus,
multis lacrimis obsecrans ut pro filii sui flexit intercedere deberet. Qua de re vir sanctus ei resistens, se peccatis obnoxium dicebat. Et quot ipsi
continue asperum cilicium deferebat; et qualibet sexta feria in raemoria passionis Domini nostri Jesu Christi flagellabat se flagello cura tanto fervore quod magnara sanguinis copiam effundebat. Et ita istius miserse vitae [tempus] transigebat, in continuo degens matyrio. In una habitabat cellula, apud mouasterii turrim in qua quot devotas vigilias quot jejunia, quot orationes mentales etvocales, quot meditationes et contemplationes quot vota et desideria sancta, quot suspiria et lacrimas, quot devota exercitia, spiritualia et corporalia, operaba, ; ,
opus erat a suis peccatis resolvi. Sed tandem precibus et lachrimis illius miseri vinctus, dixit Vade in pace, gloriosus sanctus Antonius te exaudire dignatur. Et recedens ilie filium suura sanum
etiara et
mundatum
6
invenit.
dux.
specitln'
Reversus igitur beatus Bertoldus Parmam in dicto monasterio fideliter perseverabat , divinae servituti vacans et omnibus sororibus valde obediens quod serael in rebus quaruradara opportunis lassura se minime invenit. Seraper omni rationes gratissiraas tribuens , ubi factis respondere non
:
obedieHit e"
ei owi'"""'
virtufu"'
Mendicat pro
pauperibut
poterat.
Erat
vitae
morumque exemplo
insignitus,
DiE VIGESIMA PRIMA OCTOBIUS.

tus
,
413
kx ms,
qui
illi
coenobio
unum
sanctimouiae specu-
una juvenibus, quse lum vita spirituali prolicere exoptabant. Et quamvis in omnium pareret voluntati, sanctitas sua certum omnibus timorem unum reddebat, ac si pater spiaderat, et uti lectio viva
ritualis
et
" Meritis g"loriosi âncti infrascripta continebat ^__ Alexaudri, isti sancto confessori puerperarum mor-
bum
morbumque caducura febrim quartanam effugandi gratia a Deo concessaest. " Unde bonus antistes illud sanctum corpus iu dicta ecolesia
,
monasterii
;
rector extitisset.
Tempus
et alia
sancti Alexandri ad sinistram ipsius ecclesicB latus
suum
ita conferebat
mane
;
continuo
ecclesiam
omni reverentia condi

9
jussit.
possidebat, quousque missarum solemnia
Cumque
sanctae reliquiae
summo
cultu conditie Sqmlrm

.(,,
;)(u-
reliquum temporis per offlcia completa essent ibat mendicans, si a matre pro aliqua civitatem
monasterii
servitute
essent [adstante] omni clero et civium multitudine,
campauae sonitus
reddere
restiteruut.
Monachae
minime detentus
erat
et
omues cousolatione
ecclesia
repletce astiterunt,
cum
in
sua
postea eleemosinas pauperibus quasacquislerat impendebat. Visitabat languidos et masime eg-enos,
qui in hospitalibus monebant, et propriis servie-
manibus in omnibus eorum necessitatibus mag-na charitate et humilitate et omnia, quse pro
bat
;
tam pretiosam possidercnt; et non minus cives gloriabantur in sua civitate tam nobilem thesaurum recepisse. iSon vereor sed certissime afflrmo iUum pro bono advocato, me,
gemmam
diatore, intercessore in suis occurrentiis, ita spiri-
et
plurst
pro-
digiote sanat.
reparanda valitudine illisopus erant,procurabat. uni eleemosinam imper7 Unde semel ceeco Aspice quam iste panis candore inquit tiens quibus verbis caecus lumine oculoinsig-nitus est est. Et Domino nostro Jesu Chrlsto, rum potitus
,
tualibus sicut corporalibus, apud Deum in ccelo possidere. Patefacta igitur per urbera miraculorum
supradictorum fama, multi sacrum beati Bertoldi recedentes ex suis sepulcrum visere coeperunt petitionibus consolatione refecti. Unde pistor unus
,
qui dig-natus erattale
miraculum perservum suum
operari, valde gratias retulit. Stans vir Dei Bertoldus unius vigilias noctis pro infirmo agere in sancti
monasterii, cura lumen oculornra amisisset es assidua clibani habitatioue, venit ad dictum sepulchrum et visum recepit. Mulier una consortio
Alexandri hospitale, qui ultimos anhelitus effunbone dere videbatur, valde compatiens dixit et statim infirmus istius servi tui miserere Jesu suspirans etiam ipse dixit Pie Jesu miserere mei.
: !
devincta
virili
quae
aliquem filium
paj-ere
nou
j^
poterat, sed
omnes
vitae
carentesproducebat,
cum
vicina adesset partui, ad istius sancti sepulchrum devenit, el cura precibus pulsans, filium vivura et
Et aperiens oculos potum petiit, et vires artuum recipiens die tertia sanitatem recuperavit. Qua de re non verendum est quin Bertoldi oratione sanitate minime potitus esset. Alio enim tempore
mulier qusedam
sanum
pariendi gratiam obtinuit. Vir uiius, qui a
febre quartana vexabatur, quod quiuque
annorum
per circulum
illi
inîderat,
et
etiam morbo caduco

dictura
obnoxius
vovit,
si
erat,
veniens ad sanctas reliquias votum

,
cum
filium taliter a
verraibus
sanitate potiretur
et
sepulchrum
vexatum haberet, qui
vita carere videbatur,
virum
quotidie
Dei orabat ut ejus auxilio frueretur. Qui sig-num sanitatis sanctEe crucis super frontem imponens
,
continue visere. Facto hoc duobus morbis liberatus Fuit; et dum hac voto, a luce usus est, numquam aliqua febris eum est agper
annum
beneficium obtulit.
Subitt
mor-
luus, inveni-
lur manibu
(enen! fhar-
8 Cum tempus appropinquasset , quo Domino Deo fidelem et strenuum equitem remunerare plaundecimo kalendas Novembris media percuit
,
gressa. Multa et alia miracula scribi possunt, quse scribere praetermittimus, cum de die in diem nova
ag-antur, ut oranibus
notum
est.
Ad laudem
et
tam, inscripti
tribUB
pro-
minii.
dulcissimus vir in mentali oratione, nti suus erat mos, Domino suo dulcedine et quam in illa sujucunditate spiritum reddidit. beatee maximo affectae sunt perna patria animas
noctaus nocte
iste
Jesu Christi, qui cura Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculogloriara
Uomini
nostri
rum. Amen.
ANNOTATA.
gaudio in istius anim benedictae susceptione etiam in terris ostensum est. Qua de re in illa hora,
mum
a In Commentario prsevio num. 6 diximuspripueros, a parentibus in tenera setate Deo mancipatos, oblatos dictos fuisse. Id dein nomen
j,
quaadDominura
mig-ravit,
omnes
dicti monasterii
eampanse humanis sine viribus pulsare coeperunt, coret minime oessarunt, quousque illud sanctum ex tantse rei pus conditum fuit. Unde monachae
novitate admirantes,
aliquando conversis datum quemadmodum fii in qua S, Bertholdns promiscue in hac Vita
;
,
mater cum
aliis
sororibus
in oblatus et conversus dicilur, Aliquot tamen conversorum ordo in oblatos distinguebatur locis conversos proprie dictos discrimine inde peet
;
celeri g-radu in ecclesiam properavit, et in Bertoldi introeuntes cella raaximam cernebaut claritatem et
suavissimum odorem perceperunt ex quo corda earum tanta consolatione spirituali recreatae sunt, quod lingua humana minime consequi posset. Et invenerunt, illud corpus sanctum genua flectere unam in manibus tenens chartam et arbitrantes mos fuerat, vita frui et orationibus vacare, uti ei
:
sasculares servabant, contito, quod oblati vestes versi non item (I). b Hujus monasterii origineni paucis explicuimus in Commentario preevio, nnm. 1 et 2. Armorica. c Scilicet Britannia hoe Guilielmi Nothi bello Commentad Vide de
_ _
riumpreevium, num.
4.
illius rei
novitatem interrograre coeperunt. Sed vir carebat. sauctus nihil eis respondebat, quia vita attonits, tantum miraomnes matres
quum Cato pro antie Fiebatur excusaripotest, - Graeco ritu fiebautur Saturnaquo more diccerit adfiibuit hanc /brmam Sed imperite potius
lia.
Quade
re
hiographus, paulo infra sciebantur loco sciebant

scrihens.
culum considerantes, omnia

tatis
antistiti civitatis Par-
multae sanctimensis, qui Bernardus nomiuabatur, patefacere decreverunt. Qui adveniens vir
p.
'
Bertoldum recte g-enua defunctorum morem, flectentem contra naturam et illam vehementer admirans , maxima reverentia tenebat, accepit cum chartam, quam in manibus accipere potuisset. Bt charta illa verba
et supradictam videns,
et
armato mitite S. f Agitur de beltis, quse etiam Berlembaldus adversus simoniacos et concubinarios gessit. Cfr. Comm. prm). num. 6.
origine Salutationis Angelicse alihi diximus (2), ostendentes jam seeculo vi eam apud HisSyros in usu fuisse, etiam tertiam partem
g-
De
nemo
alius
panos duas priores partes usurpasse sseculo

el senn.
x,
nec
Camaldutcnscs, lom. (l)Cfr Millarelli, Annales
I.
app. col. 393
(2)
Act. SS. lom.
VUI
Oclobris, psg-
H08
el scqq.
seeculo
414
VITA
S.
BERTHOLDI CONVERSI.
papa erit S. Alexander. Jam si quasritur verane h^c an falsa habenda sit qux hic narraiur revelatio, nil habeo quod respondeam, nisi quod persuasum habeam eam S. Berretur, sepiimus
a s^culo XI easdem ignoratas fuisse in Peirus paucis tamen usitatas quandoquidem S. Damiani singulariier laudat preshyierum, quod
Italia,
;
quoiidie Majnar/i, angeli Gahrielis verbis usus, salutarei. Verbaporro, quxS. Bevtho]dus didicii
tholdo ejusqu3S abbatissce
hxc suni
Ave, Maria, gratia plena.

in
Dominus
te-
reapse
alicuhi
fieri potesi ut
(1)
cum. Beoedicta tu
fructus ventris tui.
mulieribus, et benedictus
veram visam esse. Et vera fuerit, quamquam, ut monet S. Alphonsus de Ligorio vir
,
Plura iunc in Occidenie non Denique jubebantur illo sevo fideles dicebaniur. solam Orationein Dominicam et Symbolum Apo-
harum rerum
sint.
pe?niissimus, pleraeque revelationes quas sibi homines habuisse videntur fals^
stolorum seu, ut hic vocaiur, Parvum, memoria tenere; reliqua quae docius est sanctus puer nequaquam prsecepia erant. Ogrni notte se levava h In Vita italica clarius de uua hora iunanzo a matutiuo. i ScBculo XI exeunte disciplinarum usus rarus,
:
Indulgentise stationum a plurimis adscriS. Silvestro I papse aut S. Gtêgorio M. verum Pagius, quem sequitur Amort (2), eas S3e-
huniur
culo XI
sed nequaquam incogniius. Maxime promoius per Benedictinos qui eremiticam viiam colebani. k S. Alexander papa ^nonasierii patronus,
,
non posse esse aniiquiores statuit. n Viennense in Delphinaiu S. Antonii nosocomium erectum est anno 1093 (8) unde sequitur hanc peregrinaiionem aliquoi annis posieriorem
;
esse.
intelligitur ; cujus festum celebraiur die 3 Maji, Vulgo recensetur 7iunc S. Alexander quintus pontifex post S. Petrum. Sed si Cletus et Anacletus duo esse statuaniur ei ipse S. Petrus nume1
fuerit oportei, inceperit (4).
Valde exiguum tunc id Delphinatus oppidum quum sxculo xiii aut xiv fiorere
De
eo dixiinus in
Cotnm. prsev. num.
4.
{!)
Prnxis (onfcssani.S 2 de Oiaiioiie coiitfniiiljiHonis num iU. llislorja iiidulgrnUarum. p.irl. i. secl. \, num. 42, ya^- 36, (SJCfrH^ljoi, ap. Hif^nc, DitUonnBiie des Oidres rehgicux,
|2|
(om.
I.
eol.
2K9.
(i)
Chorier.
Hisloire g^nfirale
du Dauphini,
pag. 828.
DE
B.
GUILIELMO, EPISC. ET CONF

COMI
IN
LONGOBARDIA
V. D. B.
COMMEP^TARIXJS H:iSTOR.IOUS.
I.
Status ecclesise Comensis

prgecedentia
;
patria B.
Guilielmi
episcopatus
lis
de
privilegium et odium Othonis IV.
4NN0
UCCXXTI.
t)e
fontibut
nnde Uaurten
ini setta.
roposuerat sihi Primus Aloysius Tatti, congregationis de Somasca clericus regularis,

B. Guilielmi episcopi
;
Comensis Viiam singw
ruimus, fuse demonsiravimus initio Comum con- ^^^1$ dimetentam fuisse provincia ecclesiastica Mediola- si Comenm lempon^ nensi, eamque, dum ab ineunie sseculo vii usque
dn B. Guihcl-
ipsemet in Annalibus suis Comensibus profitetur (1) ; sed C morte prsevenius, nedum id suum consilium perfieere potuerit, ipsos suos Annales imperfectos
lari libro concludere
quemadmodum
ad annum 698 chismati Aquilejensi
adhsesit
""
reliquit
ei nemo alius, quem sciam ad hanc usque diem ieniavii sigillaiim B. Guilielmi res gestas enarrare. Verumiamen inter condendos suos Annales singularem curam adhibuit Tattius colligendis iis omnihus quae ad beati viri laudem
:
facere videreniur
ita ui tanta perdiiio non sit quanta prima specie apparei.Alii quoque scriptores, qui de Comensium rebus egeruni, non omi;
sere B. Guilielmi celebrare
memoriam
,
verum
Sniina cectt-
singuiorum nomina hic recensendanon videnlur, quum ii, qui Taiiium prsecessere longe ab eo fuerint superati qui pone veneruni, nil aliud fecisse videaniur quum ejus premere vesiigia. Neque aliud fere a nobis exspectandum esse in limine monemus lectorem,, quam ut pro viribus, quce a Taitio commeratasimt, illustremus. 2 In tomo proxime prascedenti, ubi de S. Joanne III, episcopo Comensi, ad diem 18 Octobris disse;
transiisse suh ditionem pairiarchas Aquilejensis donec sub annum 1789 Mediolanensis archiepiscopi jura iterum agnovit (2): ita ut B. Guilielmus, qui initio Sceculi xiii Comensem caihedram occupavii, Aquilejensi patriarchse subfuerit. Verum, quum illo sevo (non secus ac nunc) Novocomum intra Longobardice jaeeret fines ei res ecclesiasiicas continuo implicarentur et iurbarentur pohticis, qnumque insuper mense Septemhri anni 1196 Comenses et Medioianenses,deposiia veierum muiuarum injuriarum memoria et utriusque ditionis finibus statutis^ depace in posierum inter se servanda et communibus armis heiio faciendo
, ,
iniissent fcedus {S),non poiuit sanctissimi episcopi fortuna non sequi Mediolanensium poiius vices
Aquilejensium. Per hominum iamen proterviam Hcuii beato viro magis abstinere a rehus civilibus quam si episcopatus Comensis jura integra fuissent. Etenim muitis imperialibus diplomatihus ager Comensis episcopis datus fuerat (4) sed quum ineunte sseculo xii consules (^), et eodem saeculo exeunte potestates ccepit hahere
quam
(1) Annali sacri di Como. tom. H, pag, 588. (2) Act. SS. tom. VIII Oilobiis, (lUg. ilOi et seqq l3) Ofr Bcnodicius Joviu-'. Hislonse Noocomcnsis. lih i, pug. oti; Talu, Annali sacri di Como, lom. It. pag. ^26 ; Saiius, Archiepiscoporuin Mcdiolanensium
II. pag, 621 el 022 diocesidiCuiiio, loin. I, SUS. pag. 5U.
serics, tom.
(i)
Caniii,
(5) Ibid.
pag.
Stona della Citta c 395; TaUi. lom. II,
civitas
DIE "VIGESIMA PRIMA OCTOBEIS.

cwilas
415
iULTIIMk
nonpotuit episcoporum auctoritas non decrescere ; et quidem a sseculo sii episcoporum nomen amplius non apparet in fosderibus, sed cimtatis tantum ejusque magistratus ; atiquod ta(1),
scandala vel forte homicidia in ecclesia, quando pro cessio fieret, committerentur, prseceperat utriqueparti ut
V. D. B
men imperium
relictum erat episcopis in Luga-
ipium de consuetudine nutiqua, et possessione et jure docerent; sed neutra pars de altera conqueri voluerat. Verumiamen anno dominicte incarnationis 1195, die Martis, qui fuit quartusdecimus* dies exeunte mense Junuarii, /rf eî 18*/anMa7'n, indictione xiii, partes in coucordia fueraut, ut de
num
Quocirca inter colligenda B. Guilielmi gesta omittere fere licebit quse ad rempublicain
(2).
tiuiulus
''^*^'"*-
Comensem
pairta ec ge-
pertinent.
flwB.Guilicl-
beatum virum natione fuisse Mediolanensem, ortum scilicet ex gente de Turre, qucB ex Valie Saxina Mediotanum sedem suam transtulerat (3). Re quidem vera habuit etiam
3 Votuere nonnulli
utriusque partis assensu prsefatus dominus electus Arditio testes, quos utnique pars introtluxisset, reciperet
,
testibus
et attestationibus
eamdem vim
sancius prsesul agnomen de Turre, sed ab alia omnino familia acceptum. In charta enim, quam ipse Guitielmus anno 1219 conficiendam rogavit, appellatur D. Gug:lielmus, Dei gratia Cumanus
episcopns, filius quondam domini Rug-erii de la Turre de Mendrisio (-1); dein in Necrologio S. Marise de Torelio, cui inscripta anniversaria officia peragenda pro heati prxsuiis consanguineis, pater ejus Rogerius, Lanfrancus patruus et frater Bregondius expressim dicuntur esse de Mendrisio (5). Jacet autem is vicus seuburgum supra viam qua Como itur ad lacum Lugani, atque nunc pars est pagiTessinensis (Canton du Tessin) (fi); olim in temporaiibus ceque ac spiritualibus dicecesi Comensi accensitus (7). Modo vidimus B. Guilielmi patrem
continentibus, acsi controversia ista judiciario ordine fuisset examinata (13). Vicerant monachi
episcopali judicio
sed id decliuatum /iwra/ per ; appellationera, aCumaniscanonicis adsedera apostolicam interpositam 14-), et causse recognitio com-
missa
P.
magîstris Gallo, primicerio Pergamensi * et cauonicode Og-late CumauiEdioecesis. Exulraque
'
Bcrgomensi
parte attestationes publicatEE et diutius

tolicis delegatis litig-atum
;
coram apos-
ad proferendum tamen arbitriura jara elapso septennio hi procedere noluerant. Conquesti suni de hac mora S. Abundiimo-
nachi apud Innocentiu^n papam III, qui xvii kal. Julii pontificatus sui anuo viii, seu anno 1205 man- ^ davii delegatis judicibus quatenus ad proferendum
arbitrium sublato dilationis et appellationis obstaculo ratione prsevia procederent (15). Ex quibus patet iiiem hanc nondum diremptam fuisse, quum B. Guilielmus Coinensem episcopalem sedem conscetidit.
-D
dicium fuisse Rogerium mater nomen habebat Adilam patrui Rodolfus et Lanfrancus appetlabaniur cujus posterioris non seeus ac fratris
; ; ;
Bregondii jam meminimus sorores Bariiia , j^milia et Juiiana nuncupatae fratrum. fitii Rogerius et Bregondius ; atque hic canonicus cathedralis Comensis fuit et prxpositus ecciesim colle'
; ;
citus fuit heatus vir.
Atque id primum negotium fuit, cui impliQuum enim id suspensum et injudicatummaneret, et festapaschalia anni 12U5,
5.
deprmcedtn''^.^"*^
'"'"*
Bic, quiju-
niorAmel-
mvm
pum
fat,
episco-
benefa-
ctorem habue-
Ugiate quie omnia nomina in pr^citato Necrologio ieguntur. Non duhitandum itaque quin insignes nataies habuerit sanctus episcopus sed minime pertinet ad eamdem familiam, ex qua ortus est Raimundus Turrianus, qui anno 1261 per Martini patris moiitiones ad cathedram Comensem pervenit hicenim Medioianensis erat (8) anvero sanguine junctus erat cum Joanne Amhrosio Turriano, qui anno 1675 Comi sedebat, aliis investigandum relinquo hxc quidem omnia in epistoia dedicatoria, Martyroiogio Comensi preemissa afp,rmavit Tattius sed ipse postea partim hiec corrigenda esse duxit in Annalibus. 4 Conjicii Tattius (9) B Guilielmum, priusquam ad sedem episcopalem Comensem promoveretur, cathedratis templi fuisse canonicum. Non negacertum saltem piurimum eum debuisse rim
giatse de
.-
quihus etiam facienda erat processio, instarent, veritus prudentissimus pnesut ne ea occasione novajurgiaexcitarentur,statuii,utriusquepartis juribus satvis archidiaconum diaconum aut alium, a se electum, a dexiris suis incessurum (16):
,
porem
quse ordinatio, etsi provisoria, prima specie stuexcitat, quippe quse Ardiiionis senieniiie,
utut per appetiationem suspensss, cont?'aria sit sedvidetur voiuisse bonus episcopus ordinem servari, qui proxime ante contestatam tiiem obtinehat. ScCcuio sciiicet xii S. Ahundii
.-
monachi
vi-
anno
120i ipte epi*copus factin, staiim gra-
mtimxcontroversi
Anselmo. qui ah anno 1163 ad 1193 Comensem cathedram occupavit (10). Ipse enim Guilieimus, statuens anno 1217 quas anniversaria facienda essent in collegiata ecclesia de Toreilo Item volumus, inquit (11), et firmiterstatuimus, ut in quoUbet anno fiat anniversariura episcopi Anselmi , Ijenefactoris nostri sing-ularlter ; de Ardiiione II, Anseimi successore plane id omiiiens. Quum Domino autem hic Arditio die 2 Julii anni 1201est paido post B. Guiiielmus quievisset (12), jussus Comensis episcopus. Utrum auton, quum sotemniter introductus esi, iterum inter canonicos cathedrales et monachos Benedictinos S. Abundii
;
,
denlur negligenter stui jura tuiti fuisse et nonny,lla fecisse ex humanitate et benevolentia, qux alii dein contenderunt ex officio ab eis prsestanda esse. Verum, quum exeunte eodem saecuio Gahardus et post eum Guilieimus Caselia abhates elecii fuissent, hi pristina monasterii sui jura recuperare et domum suam muitis liherare oneribus ^ sategerunt.Hsec contentionum cattsa, quse eis non
tantum cum templi cathedraiis canonicis fuerunt,
verum etiam cum oppidanis
ariificibus, eo usque ut partem sedium S. Ahundii aliprogressis quandiu occupa?-int. Non potuit no?i fieri ui iliis
saepius
non turbaretur civitas neque desuni iestimonia quibus constat, B. Guiiielrao episcopo, Comi reapse ardentissiynas fuisse partium simuitates nihiiominus iis enarrandis supersedemus, quum quai in iis placandis prsesiiterii honus antistes ex nullis monumentis noverimus. Apta erant hsec procul dubio ad cruciandum paternum ejus animum; sed noiuit Deus ut nil esset unde
; :
exarserintrixse, quibus Arditionis processio turbata fuerat , archidiacono capituii et abbate S. Abundii de dextra episcopi occupanda liiigantihus, equidem dicendo non sum. Certe sopitum nondum erat id jurgium etenim post suam inthronizationem, Arditio, timens ne inde magna
.-
soiatium perciperêt. Ei quidem

diis ferveret et dissidiis, in
dum
,
civitas stu-
eremo Montis Genesanctissime lacui Lugano imminei rosi, qui traditur{\l) B. Manfredus,patria Mediovixisse
lanensis
,
cujus
gesta
paucis cetebrantur in
Ansclmi ep- aunJ 1180 et ilec-elum Her.rici V (2| Cantu Ailni II92.ap- Tatti. lom- U. pog. 880, 881 el 889. -(3)TMlU,lom. tom. I, na^. 598:TuHi.tom. II. v-a;;. 369 cl 888 Marlyrologium Novocomense, II pue yoti - (i) Ibid- pag 931, Ur (IJ)Cfr Vandermaelen, Cories de pag 230. (5) Ibid. pag. !io6. "'"'"'' pog. "'^ " (8) Ibid. rEuropc, lab. L^v. -l7}Talli, tom. n, pa;;. 37.
in
Cfr iliplonif
693.-(9)ll.id. pag. S57. (10) Ibid. pnn. 9, SlSct .-ÎS (12) UGlielli. Iialia sacra, lom. V. col. 297 et (H)lbid. pag 928. (13) Tatli. Itim, 11. i-oR. 890. Tatti lom. II, poK- 3S et 53fi.
(li) Ibid. paR. 892.

(17) Ibid.
(IS) Ibid. pag.
cit.
(Ifi)
Ibid. pag. S.>8.
542
el scqq.
opere
41g
*UtTOR"
DE
B.
GUILIELMO EPISCOPO COMENSL

et imperiali
V. D. B.
Catalogo opere nostro ad 28 Januariz, pridie in Ferrarii, accuratius a Tattio Sanctorum Italise
tentu gratise nostras dantes districtius in mandatie decreto firmiter statuentes, quatenus
insuis Annalibussparsim.
nuUus marchio, comes,

antistiti capitu-
castellanus,
Amw
im
facul-
6 Jucundum quoque fuit beato
magoa
vel parva, nulla universitas,
nuUa persona nuHaque com-
ol'linet
lulem bsolvendi a centurii
uum
capUutufn,
jam pridem
Innocentio III
rebeile.
lumsuum,quodexcom7nunicationisvincutisjam pridem innodatum erat, ab his tandem solvere. InnoRei causam et originem ex sequentibus centiiIIIiiteris,dieUJuniianm\2Q6Ferentino Capitulo Cumano. datis licebit cognoscere (1)
:
munitas seu
commune contra memorati dilecti fidelisnostriGulielmi.Cumaniepiscopi, suorumque
Jamdudum iuobedieutes nobis et rebelles effecti, sed defectus ostendistis vos, sicut non effectus rei,
sedis apostooperis potius manifestat, mandatorum et perversores nihilominus ecclelicae cootemptores discipliuEe.Cum enim olim vobis pluries di-
successorum personam seu contra ecclesiam Cumanam g-uerram, insultam seu irapetum movere vel facere, ipsumque seu res ipsius tam mobiles quam immobiles, quas nunc habet vel in posternm est
leg-itime
habitura, infestare, molestare,
gravare,
siasticae
subrexerimus scripta nostra, ut dilectum filium B.
canonicum vestrum recipevestra retisetfratrem, prtfibenda eidem in ecclesia more surdae libtraliter assig-nata, vos, aures vestras id efficere penitus contempaspidis obturantes
diaconum nostrum
in
diminuere, detiuere, deteriorare, neque juri ipsius in aliquo derog-are praesumat, neque ullum praebere auxilium, consiliura vel favorem aliquibos, qui ausu temerario eam inquietare prassumerent et aliquam eisdem violentiam vel injuriam irrog-are. Sta-
sistis;
et licet propter
hoc exstiteritisdiu vinculo
nondum tamen vestra quod quam grave nobis et potuit rebellio emoHiri, molestum existat, nisi mansuetudo rigorem et miexcommuuicatiouis
astricti,
tuimus etiam et eidem ecclesiae Cumanse imperiali ut nuUa praescriptio inclementia indulgemus choata vel inchoanda currat contra eamdera ecclesiam, nisi centenaria. Intentantur dein transgressoribus solemnes minEe. Dato anno dominicae incarnationis millesimo ducentesimo decimo * anno vero domini indictione xiii raense Martii
, ,
,
' atii
ma!t
noQo
sericordia raotum animi temperasset, aliter
mon-
Othonis invictissimi imperatoris primo.

gustsE feliciter
8 Dedit id
Actum AuE
in conceiiuiii
stravissemus. Verum, quia memorato subdiacono competenter in Mediolaneusi ecclesia est provisum, veneab impetitione ipsius vos penitus absolventes episcopo vestro nostris damus rabili fratri nostro... sentenin mandatis, ut excommunicatiouis
literis
Amen.
diptoma Otho, quem die 27 Septem-
tiam, qua ligati propter hoc diutius relaxetj juxta fovmam ecclesias, auctoritate nostra universitati vestrae per apostolica nibilominus prtebenda, quam scrJpta mandantes, quatenus de mandaveramus clerico assignari, non prsedicto
exstitistis,
sumatis aliquid ortlinare, douec super hoc nostras Datum i"ereureceperitis beneplacitum voluntatis. kal. Julii, auno nono. Qui excusare voiet tini, xvui Comenses canonicos, dicet forte eos nixos esse fuerant statutis Ansetmi episcopi, quce probata
anni 1209 Innocentius III Romse coronaverat, postquam, ineunte sequenti anno ex Germania in Itaiiam redux, auctoritatem suam in Tuscia et Romania stabilivisset. Hinc enim perImolam et gens Mediolanum per Ferrariam episcoporum Placentiam passim civitatum et jura confrmabat (4) adeoque recitatum dipioma nequaquam testimonium est eximise Othonis in B Guilielmum benevoientias, ut voiuere nonnutli Comenses. Legant mutto ampiiores concessiones aui pristinorum jurium confirmationes factas episcopis Parmensi (5) et Imolensi (6). Hcec postrema dipiomata data eadem die, id est :J0 Martii
bris
,
, ;
<liploma pnii-
'a de occosione
el
lcco
oîerfaiiliir.
Gregorio Vlll et Caslestino III et quibus vetabaadscripti tur ne plures quani viginti canonici habere essent templo cathedrati; sed rationem
debuissent clausulce : salva sedisapostolicseauctode praeritate (2]. Prcsterea videtur actum fuisse
anni 1210, seu, ut in Parmensi legitur Acta sunt haec anno dominicae incarnationis 1210 gloriosa D. Othone Romanorum imperatore imperante anno
:
reg^ni ejus xii, imperii vero
i.
Dat. per
et in
manum
Vul-
theri
III
prothonotarii
apud
Imolam
;
mense Martii
Imotensi
,
V,
benda vacante, quandoquidem ad flnem epistolas vetat Innocentius ne canonici eam conferant donec receperint suae voluntatis beneplacitum. videtur XJtut id est, res haec valde obscura fuisse Comense hac sententia et quidem, dum capitidum tigaretur, ab eo electus fuit B. Guilielmus episcopus et quod ab eo non abstinuit in sacris, colligere est ex ejus ordinatione de ordine servando in processione paschali anni 1205.
: ;
kal.
Aprilis indictione xiii
Acta sunt heec Imolae 1210, indictione xiii 2 eseunte mense Martii, imperante gloriosissimo Ottone IV Romanorum imperatore et seraper au-
die
gusto, anno reg^ni ejus xii. imperii vero primo. Et quidem, quum eojeunte Martio his in partibus adhuc versaretur imperator Otho ego dicere
,
nequeo quae
dederit.
sit
Augu^ta, unde diploma Comense

;
121U iih'inet ab
Anm
OlhontlV
priviUgium
firxsd iiidontn
ctntenitrix
ill III
:
Usque ad annum 1210 nil de B. Guilielrao reperiinus quod memoria dignum sit. Hoc autem anno ab Othone iv imperatore diploma obtinuit, quo res ecclesiae Comensis imperiaii protectione
7
cl
Muitx profecto sunt civitates, quibus Augusta nomen est sed nuiia (quantum sciam)
in regionibus per quas mense Martio ttânsivit imperator. Non enim cogitandum est de Augusta Prsetoria (Aoste), et ne quidem de aitera Augusta, qucB videtur sita fuisse in loco, cui nunc nomen Vico, non procui a Monte Regali * in Subai-
tegebantur et privilegium prsescriptionis centenaricB concedebatur. Volumus , inquit imperator (3), notitiam perveuire, quod nos dilecti tidelis
nostri Guilielmi,
MondoT!
pinis
(7), (S).
Cumani
episcopi,
et devotionia
Otho
9
Tardius enim tantum hasc ioca aditt Casterum parum heec faciunt ad B. GuiOtho
fervorem et fidei constantiara attendentes, ipsiuB
lielrai gesta.
personam
et ecclesiam
Cumanam, quam
dilectionis
Quum
IV diademate
imperiali cinctus Quum anno

\2HOllio,
bene/icio'-*^^
nostr^ brachiis arctius amplexamur, et omnia ipomnes sius bona, tam mobilia quam immobilia possessiones, quae et quas nunc possidet et in res et posterura quolibet justo modo acquisierit, sub nostra
,
fuisset.passim inltaiia et
Germania magna laetitia
Sed excitatafuerat, quod optime de eo sperabatur.

brevievanuitid gaudium.Renuit Otho fidemfacere compturibus pro?nissis de restituendis sanctx sedi Germanicefeudalesprinprovinciis; inusitatam in
InnoceiUii
lU
iniwicmoi' ''
SiciU<in^ sii"
mbdere moH'
iui,aponti'
ficedepotitf^*
fuittet,
oranimoda
et speciali protectione
recipimus, uni_
versis ac sing-ulis nostri imperii fidelibus

ponUf.
sub ob(S) Uglielli. 316, BroxcMes. 1839. l.mocent 111, el scqqItaliasacn.lora. Il.col. 174 et 175. - (6| Ib.d. cal. 6,>J - '^' D'AiiTille, GdoKi*apliic ancicnne, lom. I, pug. l?"(7) Hurter, lom. II, pag. 317,
{'i) 120G. f pi-st, xc, ap. MiRne, Fjlrologia, lom. CCXV, col. 908 (5) Ap. Bullu Hoiiorii ill. np. Tulli, lom. II, pa^;. 9'J et 950. (4) Hurler, llihloiie da papc TaUi, lom, 11, pag. 901 ct 902.
(1) liuiocenlii lli liaiin;
Regcsloniin
lili-
ix.
oii. ix. Cliiisli
tom.
11, jiiig.
cipes

eipes auctoritatem captavit, aliaqne multa fecit
417
krCTORE
pristerjus
et
fas
quod vero preecipuum facinus
visum
paravit sibi Siciliam subjicere, quajure hiBreditario potiebatur Fredericiis,Henrici VI imperatoris filiits. Hio triennium nondum natus erat, quum pater exeunte Septembri anm 1197 diem obierat, ejus tutela relicta Innocentio pap^ne III.Quo officio iia fungebatur Innocentius ut strenuepupilli jura propugnaret. Verumtamen noluerat hunc impetâtorem creari, neque Philippimi Suevum, ejus patruum. Electus tamen fuit Phitippus ab atiquot Germanice principibus sed InnocentiuSyCui probe perspectum erat quam graest,
;
nandus imperator, sed impius persecutor, cura suis fautoribus anathematis slt vinculo ionodatus, et a debito fidelitatis ipsius absoluti sint universi, nos
officialis
V.
B.
omnia, quge idem escommunicatus vel aliquis ejus contra clericos vel ecclesias statuit aut
eorum fautores, memorato tyranno suum subtraxerint obsequium.ut libertatemetjustitiam tamecclesifequam

statuerit, sive contra principes aut
qui
imperii tueantur, denunciamus irrita et inania, eaque de fratrum nostrorum consilio, aulboritate apostolica omuino cassamus. Specialiter autem seQ-
tentiam,
trum...
quam idem Olhocontra
ven. fratrem nos-
Cumanum
episcopum super causa, quw ver-
vis futura esset
Romano poniifici et
,
univqrsde Ita-
lix
imperatorum dominatio
utriusque Sicilix
imperium et regnum penes eamdem do^num

si
ipsum et capitaneos de Arzago, pro eo quod ad ipsius escommunicati prEesentiam idem episcopusnon accessit, cum vocatus fuisset ab eo,
titur inter
esset {l),incredibili cura et sollicitudine sategerat utabaliis electoribus Otho Brunswicensis imperator juberetur.Binc per decem annos midtae turbae exortie ei bella, donec anno 1208 Philippus vitafunctus est, Otho ab omnibus agnitu^ et anno sequenti Romse coronatus. Intra omne autem id temporis spaiium, in bona et mala fortuna fdus amicus Othoni fuerat Innocentius ita utnemo umquam plura a quopiam beneficia accepissevisus sii quam Oiho ab Innocentio. Filius tamen B surrexii contrapatrem ; cliens contra patronum et adversus benefactorem auctoritate uûs est quamper eum obtinuerai. Verumtamen Innocentius rationem fere nutlam habuit violati territorii
;
per
nequiter promulgavit, decernimus nullam esse, nec eam aliquod Cumame ecclesiae pra^judicium
g:enerari.
Quocirca discretioni
vestrffi
per apostolica
capita^
scripta prEecipiendo
mandamus, quatenus
neos ipsos, ut dictum episcopum vel ejus ccclesiam

occasione ipsius ecclesiae non aggravent vel molestent,
monitione prsemissa, per ceusuram eccle-
siasticam,
appellatione remota, cogatis. Datum Laterani nonis Aprilis, pontificatus nostri anno xv, ChristiVilZ, Alias molestias tunc temporis ha-
buisse
non
legitur beaius vir.
pontificii
sed quod pupilium aggr-edereiur, quod paterno Siciiice regno adolescentulum Fredericum spoliare studeret, quod copias cogeret et Pi;
S"-
Fundatio monasterii canoni-
corum resularium B. Marise de

Torello et nosocdmii S. Silvestri.
sanos aliosque socios sibi ad bellandum adscisceret, conquestus est vehementissime ; et quum nil proficeret precibus ei monitis,anno\%\\excommunicationis gladium adiêrsus eum ei socios vibravit, et quem exaltaverat humitem, potentem
leiiuif
BuUa Honorii
III
de
numero
canonicorum Comensium.
de sede deposuii (2). 10 Continuo post in omnes partes legatos destiijeimusjepj.is navit pontifcx, qui excommunicaiionis et deposiiUuretJibaHQîs sententiamnotam facerent,vetantes ue quis nuncuparet eique mmeucrtl-" deinceps Oihonem imperatorem
B
Giii-
Paulo post, dum fervei-ent cruciati betliprêpa7'ationes,
u. CuLliclmus
quod Innocentius 111 anno 1215
f<idaitiu"" '^'^
,,
''''"'
concilio Lateranensi indixerat ejusque successor Honoriuslllanno sequenti novis inciiamentis ex-
j,,,_
liaw Come,ilemsuiguhi-
obediret.
riur ttddts
etlimocett-
im\\\.
Missus in Longobardiam cardinalis Gerardus dc Scssa, episc. Novariensis, qui satis feliciter iegatione sua fimctus est{^).Iniereaelectus est in Gemnania imperator Fredericus Itatias rex et ineunte an.VlVl electionis decretum delaiumad
Innocentium, qui bene sperans de pupiiio suo id probavit {\).PerrexitcontinuoinGermaniamnovus imperator; ei, quum ejus partibus faverent Comenses, inira mcenia receptus fuisse videiur
siimularat,dum expensx in id fierent maximseet vigesima saltem pars rediiuum ecclesiasiicorum ab oymiibus confem-etur, eas tamen pecunias coli^gn g_ Guilielmus, quibus novam canonicorum domum in sua dicecesiperficeret eamque necessa^^j^ subsidiis doiaret. Ilanc in
,em
'o;
do Ttet-
rem
eiegit in vaiie
MenseNo(5). At ipse Oiho etiam non quieverat. vembrianni 1211 accepto nuntio de novaelectione, movit in lialiam superiorem et mense Januario Parmae et Laudse civitatum iegaios convocavit,
majestatis licsse reas denuntiavit quascumque civitaies Friderici partes sequentes auiem in his oris esset Oiho, adiverunt (6). capitanei de Arzago et B. Guiliehnum ad ejus eum
in
quorum ccetu
Dum
jûgana locum montanum, feremiliibus a Lugano distaniem, cui nomende K Torello. Sumptibus iiaque suis erexii ibidem monasterium et ecclesiam, cujus primum lapidem nomine beati episcopi posuit canonicus Beriramus. Quum autem anno 1217 absotutum esseiid templum,idipse beatus Guilielmus consecravitdie 26 Ociobris ejusdem anni ei patrocinio B. Ma^-iie, 5. Jacobi et c3Cterorum apostotoi^m commenda^^-^ y^^de id mmiasterium dictum est B. MariiE de Torello. Voiuit ipse B. Prxsul, ut fundalor, sicet
.
solitarium, quaiuor
legislator
hujus asceterii
esse.
Reguiam itaque
ei
ciiarunttribunai,de quanesciorelitemeumconventuri. Verum beaius vir, Innocentii jussis appriine obsequens, renuit coram excommunicato quod ut se sistere. Senteniiam tamen tulit Otho
;
proposuit,
ex
dictis
S. Augustini ei aliorum
gg patrum collectam,additis
Constitutionibus.
yi Tattius
(H),
de suopecuiiaribus
qui chartas S.
Marix de
Torelio
f;"";"' *'?"-
ad Jacoad aures episcopum Taurinensem, ei ad bum Mossum, prxpositum, eis manS. Gaudeniii Novariensem Comensem episcopum ejusque bona viridans ui jam nou nomiliter iuereniur Cum, inquit (7),
venii poniificis, iiteras scripsit
:
multa diligeniia versavit, edidii has Consiituiioyies{^],quie muiiis nominibus iectu digme sunt.
jnscribuniur
tio
S.
'p^^^^l'',"^.,^, tti,c,-
Martino pnBposito
S.
Maria; de To-
j.enoca;teririquefratribussuis.ilfonas/em 0/7^0 znz-
mo,'"""'"
,./(-."...
aperitur
Ecclesiam vestrara, ait beaius vir, de
la renaisMincc dc la libert^ en tle Bruxellcs. tSil. (2) Hurlcr. Iib. xvi, IlaliL. paKdaUs lom. I. psg. lom. ll.pag. 3K5etseqq, Arl de vciniicr les Hurter, (3) Tal.u lom. II, p.g^ 295 et tom" H- p.g. 2. f^; {M) [i) Hurler, pag. 087 el j88. loni. 11. pag. 390.
rH De Sismondi.
ITisioirc
SG el seqq.
-- (7) KS3. (01 Ilurlep, p^g 390 't 391 11, pig. Patrologia, lom. U.\V\. wl. Rpesl..m. lib. U. ep. 31. ap Miyne, II, pag. 51" ct passim. H60. - (l^) Annftlrs sacri di Como, lom. 903. (9) Ibid. pag
Tatli, tom.
m.
lib.
XV.
Octobris
Tomus IX.
57
fructibus
418
AOCrDHI
DE
B,
GUILIELMO EPISCOPO COMENSI.

copertorium, manstrace, tunica,
callg-Ee
;
fructibus
alios
D.B. Pauca tamcn

$mgularia de
profeiiione^
Cumanae episcopatus ecclesifE, quos in usus consumere poteraraus, opitulante Doet

;
et. si
qua
alia fuerint, sint grisei coloris vel alibi
solummodo
mino construximus
ex parte dotavimus
consecravimus,
et
eam jam
suoproprio
et naturali colore colorata sine fraude.
et id
quod deest in proximo
cantUf
cupimus adimplere. Ut autem regulasemper ma-neret iniegra, interdictum voluit prêpositum dispensandi potestate. Dein
mtam communem
;
vi-
quemvendam esse omnino praecepit neque vigesimum quam recipi qui legitimus non esset, setatis anniim excessisset, integrum annum non
voluit
fuisse prohatus, nisi forte in prohaiissimx
per-
son^ graiiam id tempus breviandum videretur capitulo. Prsescripta profitendi solemnitas eadem
ac Morbacensis, quce sxculo sii muUum propagata fuit (1). Oraiiones tamen diversas et professionis formula; neque hseo inter eas reperitur, quas edidit Lelarge inter varias formulas
fere est
Tres quadragesim^B pnescript^ : Advenius seu Nativiiatis, Magni Jejunii et S. Petri ; non iamen omnes seque severse. Bisprseierea singulis hebdomadibus indictumjejunium. Eeec quoque notanda (12) Communicaturi vero ter in anno, scilicet in Pasca, Pentecosten et in Nativitate Domini, in sing-ulis Qnadrag-esimis ad privatam confessiouem venire non neg-ligatis. Concedimus esura carnium tantum in tribus diebus ebdomadse, scilicet Domi:
nica die, tertia et quinta feria. Infligendse pcense
secundum varias culpas accurate enumerantur multis tamen reiictis superiorum arbiirio. Inter has p(Enas venit discipiinse seu virgarum usus admissi (13): Pueri admissi inter fratres (14)
.-
ad faciendura canonicum
frater N. offerens trado
rias
(2).
me
Eg-o Ecce eam (3) ipsum ecclesiae S. Ma.-
eiiam fratres conversi
de Toreilo et promitto obedientiam secundum

;
hanc canonicam Regulam Beo et domino prjepoet casti8ito, qui nunc est vel pro tempore [fuerit
tatem et vivere sineproprio et si emendationem ad jussionera prsepositi
;
videntur religiosi fuisse,sed tantum suscepti infratrum communitate orationum (15). Jussi fratres novitii vestimenta 52^)2 emere quce ad ordinem pertinent,
;
sed hi
nequaquam
in bis defecero,
promitto.
iamen prwpositi vel prioris. Prseter hos superiores oât etiam minisier, cui incumbebat universa rei temporalis administratio erat et
arbiirio
;
Ordo noctu surgendi partim eoc bacensi desumptus est, partim omnino novus. Secundum eam disciplinam Canticum Graduum ante Matutinum concini jussit B. Guilielmus;
postea, addit dein, peragantur cunctadivinaOfficia
disciplina
Mor-
sactnsta, qui curabat
omnia
quas
ad
campjatias, E
secundum ordinem nostrjE Majoris ecclesise, gwem Pairiarchicum seu Aquilejensem fuisse tomo
proxime prsecedenti monuimus

protiralione
infra Credo,
(4).
de veilitu,
jejiiniii,
nm
-
sacramenlo
tiis,
ntiti, /laiiifpii*
conversii
clc. recetiien-
tur.
13 SpeciaUa nolim prosequi, nisi admodum pauca. Cum Missa, inquit (5), celebratur, si Credo in union dicatur, cum dicitur Incamatus esi de Spiritu Sancto ex Maria virgine, prosternite in faciera vestrara, .îc manentes usque ad Resurrexit. Ubi impriinis animadvertendum est ritum otim maxiynevarium fuisse quod spectat ad verba, sub quibus genu flectendum erai aut etiam prosternere se debebant celebrans et adstantes dein a vero aberrare eos qui autumant S. Ludovicum, regem Francix, hujus moris fuisse auctorem, aut
:
altaria et templum spectabant. Statuia quoque mulia anniversaria. Reliqua omittenda visa. 14 Muitis quoque reiiquiis donavit B. Guilielmus novum monasterium, et duo altaria erigendacuravit quorum majus B. Marise in ccelum Assumptx dedicavit ipsemet et alterum S.Jacobo Majori. Donationibus ejus addiderunt paulatim muiias alias accolse,loci religione excitaii. Sed, utpassim alibikic quoque aliquando negligenteradministraia esi res iemporalis. Quocirca anno 1598, consentienie ClemenieVIII, quumnon haberent canonici S. Mariae de Toreilo unde alerentur, addiderunt se ciericis regutaribus congregationis de Somascha et prwpositura eorum unita est cum ea, quas Lugani penes hos clericos erat sub titulo S. Anioita lU jam pridem nullum fere vestigium nii (16)
; :
Miquiit
donal
et
lempiun
comecrat
:
rt tiqua hujat
loci fala.
supe7'sit fundationis iilius B. Guilielmi.
15 Voiunt eiiam
eumdem heatum aniistiiem par-
Inrertim
a>.
eil
(quod pejus
esse
est) Scecido
xiv
iantum hunc usum
exorium. Verumtamen ipse B. Guilielmus eumdemnon primus induxit. In Ordine officiorum ecclesise Senensis, quem anno 1213 Odericus canonicus ejusdem ecciesise edidii et Trombellius anno 1766 iypis excudendum curavit, ieguniur sequentia (G) In quo (scilicet in symbolo Consian:
tem habuisse in condendo FF. Prxdicatorum Comensi conventu (17), Verum Benedictus Jovius {\S) hanc fimdationem circa annum 1234 /ctciam fuissevult,quumjam pridem obiisset B. Guilielmus. Et quamquam errores his admisceat Jovius (v. g. qusehabeide Benedicio de Asinago (\9),)non ausim iamen iia ah eo discedere ut fidendum ar-
FF. Pf^-
dicalorei Co-
ntam
intro-
duxerit.
tinopoliiano),
dum
cantatur
Et homo factus est,

:
g-enua flectimus, quia Christum homiuera factum et
pro nobis crucifixum adoramus quse eadem omnino verba iêperiuntur in Mitrali seu Summa de
officiis ecclesiasticis (7),
quum hic ipse Tattius vaide dubius hoc loco procedere videiur aique ea quse scripsit forte non aiiunde orta sint quam ex popxdari iraditione B. Domijxicum anno 1219 ombitrer iis quse tradidit
; ;
t'
quam Sicardus Cremo-
nensis inter ayinum 1185 {S],quoepiscopus creatus

est (fratribus
enim et filiis se librum suum scripsisse
in conclusione opcris{^) monet),et

obiit {10), consc7'ipsii.
annum 1215, quo

loco
nes Longobardise civiiates visitasse et inplurimis condidisse convenius (20). Neque aliquid cer-ti habuit Caniu, quodhacde repromerei {'Z\).Quiim itaque adeo sit dubium an convenius FF. Prsedicatotûm condiius sit ante B. Guilielmi mortem, nolim de eo plura quserere. Fmdal nosO' 16 Conira consentiuni Benedictus Jovius (22), Taiiius{lZ) ei Cantu{U)abeato viro hospitalem do- vesiti'
Et quum neutro
monea-
iur hunc ritum particularem aut novum esse, videturinde colligi posse eum pridem et passim in Itaiia, saliem superiori, fuisse receptum. In vestimeniis ei lecio panni lanei usus commen*
staiuia (11)
mum S.
datus; iinei iamen non vetiius. De : Omnis vestra lauea vestis, sicut capacolore hsec
Amort, VelHs '11^1:11)111111 cniioiiica. loio. I, pag. 402el 41JiS. (S] Tjilli, lom. II. pag. De onliiic Ciinfmico, |):ig. 54^ el scqi|. (Ei) Ap. Talli, 905. -(4| A.t.SS. tom. VIII Oilol.iis. png. 905. ^li) TrombcllLUs, Oido cflic. eccl. Sencnsis, lum. n. itat>- -"0. itag 4'f9. (7l Lib. III. ciiji, 4. op. Mit;iie. Palrolugi^. tom CCXIII, - (S) Ibi.l. lol. 9 Jt 10. - (9) Ibid- lol col, 115 (10) Ibid. (12)11)1(1. pag. col Dcl 10. (M) Ap- Talti. loui. II. pug. 912. (Ut Ibid. png. 9IS. 9U.- (13)!liid. pn-. 91S. 919 ci 922, I5)lbid. pag. 721. (t6) Ibid. pag. 562 el 53. (17) Ibid.
(!)
Silvestri prope civiiatem Comensemapertam fuisse pauperibus infirtnis et congrua dote
(2)
png. 365 elB6.

et ctciiobii.'*.
(l8)llislori!e
Novocomciisis
lib. u.
de lcmplis
m.
**': 5' 199, (19) Crr TuUi, tom. H- pag 3-'3tcbard ct QuiJtif. Ribliothcca FF. I'i;vdicalorum. toin. I, pag Aniialo Ord. (-201 Talti, tom. II, pag. 565 et 50ti; cfr Muinochius. (21) Storia di tomo, FF. Piieiiicntorum. lom. I. pag. U6. bb. II. pagtom I, pag. AODcUlO. i22) llisl. Novocomeiisis, lib. ii.
pag.
171. (23)Tora.
pag. ilU.
II,
png.
S87.
(24|
Storia
di
Como,
\o
m !
instruciam.

insiruciam. Heec dein facia prioraius frairum S. Anionii Viennensis ei dicta domus S. Anionii. Postmodum ejus reditus in commendam daiissecularibus, et fraires Carmeliiani iniroducii in
ecclesiam,
419
AtlCTOkg
1216
eo) ullo
aliquo Italixportunavesin Ortentem
quam hi omnino renovaruni ita ut hsec guoque heati mri fundatio perennis non fuerii. Fustra in iempus conditi hujus nosocomii quas:
profectionem in annum scquentem fuisse dilatam. Presterea Thomas, archidiaconus Saloniianus, ei scriptor coievuSj hxc de passagio Andrese regis, fitii Belse tertii regis Vngariê,
solvisse, sed
liieris iradidit (!]. Misit
V. D.
B.
ergo et conduxit naves
magnas
a Venetiis, ab Ancona, et Jadra et
ab
alils
sivii Taiiius
Oblinet ab
(1).
civitatibus Adriatici sinus, fecitque omnesapplicare
17
Dum auiem
hsec curaret B. Guilielmus, capi-
ffonorio III
tuli sui cathedralis
commoda non
negiexit. Ui
approbaiio-
enim Innoceniius
III, cujus querelas contra id
nem statmi ie numero

eanoMCoriim
eathedraiimi.
capitulum supra retulimus, hanc terrestrem
cum
ad portum Spalatinfe civitatis.... Itaque anno redemptionis nostra; 1217, meusis Augûsti 23 die advenit Andreas rex ad civitatem Spalatensera. Quis autem credat integro anno ante naves Venetas
illuc perrexisse, aut atias navcs tanio iempo7'e anie ad Orientales plagas navigasse ? Jam si parum verisimile videatur anno 1216 expediiionem Venetam faciam fuisse, quid itluc belti cruciati causa invissei B. Guilielmus ? Quin eiiam videniur Veneti anno tantum 1218 milites suos ad bellum sacrum misisse (5).
ceterna commutavii vita, ejus successorem, Ilonorium III, B. Guilitlmus ei canonici Comenses liieris adiverunt, eum roganies ut aucioritate aposiolica
confirmare dignareiur statutum Anseimi Comensis episcopi de nvmero canonicorum; qua
confirmatione se iuerenturadversusmo\Qî\^s plurimorum hominum et maxirae suorum civium pro suscipiendis clericis se assidue magis ac magis inquietantium
viora
;
etenim
in
nisi
eorum
foret precibus
satisfactum. clericis debita subtrahebant et se grafacturos
detrimentum
ecclesifB saepius
minabantur. Quum haec innoiuere Honorio III et quod bonjB memori Afnselmus], Cumanus episcoB pus volens suse profectibus ecclesiae providere
,
19 Multo certius est heaium virum colieciorein pecunicepro bello sacro insiituium fidsse. Ui enim monuimjiS,prxceperat Innoceniius III in concilio Laieranensi ut omnes omnino clerici vigesimam partemecclesiasticorum proventuum usquead trienniura conferrent in subsidium Terrae SanctEP. atque JicCC transmittenda erat per raauus eorum qui ad
;
Al
liinarentio
llt 'oUectur
i"ili{utia /ui(
pr'i
bcUo 10-
rro.
auctoritatesanctge recordationis Greg:orii papse preedecessoris, de voluntate et assensu sui capituli statuerat, ut in
Curaana ecclesia vig-inti canonicorum esisteret et semper maneret illibatus, et item statutum in scriptum redigens sui sigilli munimine roboraverat quod cum felicis memorice Caelestino papffi praedecessori fuisset oblatura, idem diligenter audiens approbaverat ; id quoque ipse
numerus certus
hoc apostolica fuissent providentia ordinati (G). Renovavit hanc ordinaiionem Honorius III anno 1216, et passim archiepiscopos eorumgue suffraganeos colleciores instituit [1). Cerie id ofjhium commissum fuisse in sua dioscesi B. Guilielmo
constat ex sequenti schetda, ediia a Taiiio (h) Anno DominicEe incarnationis millesimo ducentedie Martis, secundo exeunte simo decimo noDO
,
approbavit ei conftrmavit, statuens ut prsebendge ecclesiae Cumanx contra statutum Lateranensis

concilii, salva sedis apostolicseauctoritate, de caetero
Julio (id esi, die 30 Jutii) indictione septima. Con-
minime permitterentur. Datum Laterani bruarii anno secundo, id esi Christi 1218
(i
Iial.
Fe-
tentus et manifestus fuit, omni pxceptione remota, D. Guglielmus, Dei g-ratia Cumanus episcopus, filiua quondam domini Rug-erii de laTurrede Mendrisio,
se recepisse a Bartaro, filio quondam ser Pellegrini de Cortecella de Cumis, noraineet ex parte P. Guilielmiabbatis raonasterii S. Habondii, filii quondam Johannis Ariberti de Casella do Vico, nomine et ex
(2).
j.i. III
xj.
vjuiiiv.i. Guilielmi
Opera tempore ^ ^
^
rarte istius monasterii S. Habondi., libras centum vig-inti denariorum novorum pro vigesimo, quod
prEedictus doraiiius abbas
--.... nomine
:^.:
bellisacri; mors; sepultura; anti-
istius monasterii
..-=:
quissima imago.
dare debebat causa mittendi in itinere de Ultramare. Actum Cumis. PrEEdictusD. Episcopus hanc cartara Jordafieri rogavit, ut supra. Interfuerunttestes D.
nus, filiusquondam D. Jacobi Vicedomini, et ArialdusGuitus.notarius.filius quondamVeg:ii Guiti hanc
C
ôil videlnr
B. Gullielnius
le cruce beltica lignatse;
-Kjcedio mense Decembri anni 1215 Innoceniius x\papa III solemni bidta indixerat in concilio Lateranensi novam adversus infidetes betlicam expeditionem ei siaiueratper triennium singulos
clericos cottaturos
cartam tradidi
et scripsi.
Quid
sit libra
denariorum
novorum, equidem dicendo non swn. Habebant Comensesjus cudendse moneix, et specimina aliquot ediderunt Muraiorius (9) et Cantu (10). Inter hxc unus nummulus argenieus hujus lEvi esi,
hic valens 55 fere franci centesimis. Verum an novus diceretur et ex nummutus reapse denajHus s.-eculo quot hujusmodi denariis constaret ineunie quis definierii ? Interea conXII lihra Comensis,
vigesimam partem suorum

,
re-
dituum, cardinates decimam ipse vero dabat incredibitem pene auri et argenti copiam. Neque sacrum Inmiliies tanium invitaverat ad betlum
aliosque. noceniius, sed et episcopos, et abhaies Quum auiem Tattius (3) in antiquis monumeniis Guilielraum tabutarii S. Ahundii reperissei B. Venetiis, conjectt sananno 1216 versaium esse prxsulem cruce se forie signasse et in eo
siderandum quam grave
fuerii coilectoris
munus,
ctum
verumiamen fuisse ut hincin Orieniempergerei; maritimo non dedisse, quandoquidem se itineri anno sequenti mense Ociobri ecclesiam S. Marise
conjeciuram sua^n de Torelto consecravit. Quam coniendere nolim nit veri fecii Cantu. Prmfracte moneho tamen nequaquam vederi anno
his inesse;
videmus. clericis facienda essent. et sottici20 Plurihus iaudat Taitius (11) curam pasioralem B. Guilielrai, iraditque cum tudinem solitumfuisse,ubioiiumsuppcierei,insotiiudinem
quum ea, qux sandissiR. Guilielrao impositum, virum cum S. Ahundii ahhate peragentem quoiannis cum singutis dioicesis sux
mum
iiiQfititi
el
B Marix de Torelto secedere ibique cum canonicis
lepeUlur in
Ubl.e, Coliccuu concU. ^"l%7s%0,Bru.cl,e';; ;841.--(6)Ap.
viiam
4':!0
DE
;
B.
GUILIELMO EPI6C0P0 COMENSL

de Torello paucis post beati sui fundatoris obitum annis curarunt pingendam ejus imaginem supra portam templi majorem qua imagine exhibetur pontificalibus vestimentis indutus et caput ornatusnimbo circulariseu ccelesti (7). Jam vero figurissivepictis, sive sculptis, quibusservi Dei cum simili nimbo publice repr^sentantur, cultus speciem inesse, res aperta est. Neque immerito iis Scepe usi sunt decessores nostri; eosque non uno loco secutus esi Benedictus XIV, maxime ubi de
;
iDCTdRB
mtam
regulis
V. D. B.
templii S. 5ta~
degere, servatis quas ipse prxscripserat atque hac ratione factum esse ut in hoc
^)
rix de Torello.
asceterio
supremum
;
obierit
in eo versaretur,morbo
lecto sterneretur
diem scilicet, quum eum correptum fuisse,quo

:
eum gaudio multo fuisse

; ,
affe-
ctum, quod lethalis videretur inflrmitas convocatos fuisse consanguineos qui curas suas cum canonicoruin sollicitudine conjuncoerint ut medelam afferrent; sed omnia ^nedicamina vana fuisse, quoniam statuisset Deus set^vum suum ad 7nercedem vocare ; ac demum sanctum virmn suaviter exspirasse. Dubium. nultum est quin B. Guilielnius
ad meliorem vitam iransierit die 21 Octobris;
picturis absidis sacelli apostolici S. Nicolai, in patriarchio Lateranensi, post in sedibus pcenitentiaricB exsisientis, fuse disserit [8),- adeoque, ubi
sedatiqui id factum volunt anno 12S0, alii 1227. Verum Tattius (1) in archivo S. Marisede Torello duo reperit documenta, quibus consiat optiinum praesulem terrestri viia functiun die 21 Octobîs 1226 ; quod etiam ante eum Carofnus (2) et Ughellius (3) tradideyânt. Sepulturam accepit sanctus
aniistes,
rat, in
modum probandi cultum immemorialem expticat,

imagines ad id valere luculente tradii (9|, Jure merito itaque Taiiius in Martyrologio Novocomensi, quod anno 1675 edidit, jjost ceiebratas ad 21 Octobris sanctas virgines Colonienses, quarum reliquias mulia dicecesis Comensis tempia possident, sic pergit: Eadem die apud Lug:anum in ecclesia S. Mariae de Torello B. Guilielmi, Novocomensis episcopi et confessoris; qui gêneris claritatem purioribus virtutum suarura radiisillustravit. Summa in egenos prEeditus pietate, S. Antonii xenodocbium a fundamentis erexit, Ecclesi^ Novocomeusi ab Othone hujus uomiuis IV centenarise prasscriptionis priTilegium exoravit. EcclesiastiCEE E disciplinse et imprimis apostolicse vitae custos dilig-entissimus, eara uon modo cum clero suo prope basilicam cathedralem servavit, sed aliis quoque in
locis feliciter propagravit.
quemadmodum
S.
medio templo
ipse moriens conciipiveMainee de Torello, ossibus
tumba vulgari esclapide secto ,et calce ad angulos juncta.

conditis in
Prodigia putalii'.
21 Quum scriberet Tattius annolGSS, stupebant homines corpus (qiiantum ad ossa periinet) adhuc B maxime quod locus humidus fuisse integ7-um esset (4). Verum omnes norunt in catacumbis Romanis humidis ossa vulgo bene servata esse in siccis plerumque in cineres redacia reperiri ita
; ; :
ut in sceleto B. Guilielmi integro nil mirabile sit, Admiratioyie quoque capti fuerant homines quod,
Quare
in tractu
Lug-a-
quum
aperuissent tumulum, eximius odor inde perciperetur quem naturse tetluris neqitaquam liceret adscribere (5). Neque ego huic causee adquibus sepulcrum scripsero ; sed odoramentis
;
,
nensi ecclesiam
sacravit, ubi
S.
Marise de Torello condidit et
cum
canonicis reg"ularibus victu com-
rauni eodemque cultu utens aliquandiu sanctissime vixit. Denique senio confectus et jug-ibus pro ecclesia sibi coramissa laboribus fractus,
olimoppletum fuerat. Audi enim Sicardum, episcopum Cremonensem et scriptorem cocevum et Longobardum,de exsequiis fideliu m, maxime clericorum, agentem Thus, inquit (6), apponitur... proptep fetorem vitanflum... CarboDes apponuntur in testimouium sepnlturse... Hedera qnoque vel
:
ibidem hac
die
*'"""""'
in
Domino obdormivit.
23 Conquerebatur jure
memto
Tattius in suo
laurusapponitur... Cupressus etiam alicubi apponitur et aliae frondes quae fetorem valeant cohibere
:
Martyrologio inglorium jacere beati viri corpiis; nil tamen monens quod Joannes Ambrosius Turrianus, episcopus Comensis, quum anno 1670 ecclesiam S. Marise de Torello visitaret, statuerat pias exuvias ex pristina tumba tollendas esse et in
decentioriet augustiori tapideo sepulcro esse reponendas. Veriim in Annalibus (10), quos anno 1683
,7iLosii
Tmi-imi
de
fj"* */'"'"''
quee sane sufficiunt ut,
postquam partes humidge
in terram defluxerint, suavis odor in sepulcro

B.Gaitietmi
bene clauso remaneat. 22 Jam quseret lectorquo titulo Guilielmum beaninflo et metumdixerim et locum ei dederim in operenostro. vto} iu Marquod qucesitum prompta est responsio. Qualyrologio No~ Ad dringentis fere annis ante Urbani VIII decreta vocouieitsi. c cxdtu.m publicioJi nactus est beatus antisles; tenuem quidem, sed omnino certum. Canonicienim
iii
memorat, spem tantum promit id aliquando factum iri. Cantu, qui certe hxc legit, neque ubi de 6. Guilielmo (U), neque ubi de Joanne Ambrosio (12) scribil, id aliquando fuisse factum innuit Quocirca videtur heatus vir in pristino suo toculo adhuc quiescere.
edidii, ubi hcvc
'^
Dypticln episcnponiin CDmon(IjTaUi, toin. V,rol.:2S)S. [jag. [d) Cfi- Miirtyvologium Novucoroeiiic, loin. 11. pug. 58!). 2!2!>ef2oO 30. ap. Migno, Palrologia, ((>) MilruU. liS). ix. cap. lom, CCXill, col, 428 (8) De (7) Tulli, lom. II, pa-. SgU.
(I)
siuiii,
Tnm, imm.
II.
pag.
!J'<il,
Ei2.
{'!]
(5) Uiilin
sacra.
servorum Dei Canonizatione, tili. i, cap, (9) Itml. lib. II. cap. 2:2. num. 8 ct seqq. (11) Slona (li Coin.>, lom. I, nag. iU9
i\.
(10)
num, 1S cl seqn Tom. U. pag. 590.
cl 410.
(12|
Iliul. lo'"-
11. l.ag.
298.
-r^
*^^*=C&C^
DE
, ,
DIE VIGESIMA PKIMA OCTOBKIS.
&
DE
B.
GUNDISALVO DE LAGOS CONF.

EX OBDINE EIIEMITAKUM
S.
AUGUSTl^'1
TURRIBUS VETERIBUS
COMilVIEIVTAliltJS
De B.
Gundisalvi biographis
IN
LUSITANIA
V. D. B.
HISTOIMCUS
I.
et
approbatione cultus. Lectiones proprise.
iNKO MCOXXll
^x
tituliis
tcriploritiUB,
qvi B.
GuDdi-
-tomplures scriptores alii brevius, alii fusius complexi sunt B. Gundisalvi de Lagos gesta ; _ quorum nomina in limine hujus commeniarii
recitasse juverit.
eetas me
latet, scilicet
salvum (aMdarunf.
Aug-ustinianEe,
Duo imprimis sunt, quorum anonymus cotlector Arboris quam ab Philippo Elssio indicaStrambelium, ab eodem quoque
lihri de sanctis Ordinis aucto-
tam reperio
{\),et
(2) et
(3).
memoratum rem dictum
habens quod apud Heryêram non reperiaiur. Uitimo demum loco venii Ludooicus Toretlius, qui anno 1680 sextum tomum Sxcidorum Augusiinianorum Bononix excudendum curavit, eo (15) comptexus B. Gundisatvi gesta ; ad sequentes tomos reservata narratione de translationibus. E mi ir.ori." SJ Verum hscc omnia scripta penes me non sunVtantum Historiam Marieine. Alpha- '"""*"' "'"'^ habeo nempe
Utrumque ineunte
seecuto svii
scripsisse autumo.
Verum
alii
multo ante id
.
tempus in beati viri gesta inquisierant Primus

ni faltar, Hieronymus Roman, natione Hispanus, indefessus reriim Augusiinianarum indagator atque ideo anno 1509 inier Ordinis
est,
,
Chronistas annumeratus et quadriennio post Chronista esse jussus quo munere usque ad annum 1597, quo diem obiit, functus esi (4). Inter
;
betum Herreras, Encomiasticum Elssii et Toretti Sascuta Augustiniana. Quod Arbore Augustiniana Strambetio et Pamphito caream non doleo vehementer quum qui eis usi fuerunt, nil quod aliunde melius notum non sit collegerint. Sed quod Viia, quam Hieronymus Roman literis tradidii, et multo magis quod scriptis P. Anionii a Purificatione desiiiuar, et prxcipue Historia
,
',.'^'^]%\^,lî
et
r,eUiui.
promncise Portugalliae,
alia, quse
maximo numero
inedita reliquit, venit
Vita beati servi Dei, qua usi sunt Thomas de Rerrera (5) et Ludovicus Torellius (6). Pone venit Josephus Pamphitus, patria Verotiensis etcitatus ab Elssio {l),qui anno loHl Ferrarii edidit Chronica ordinis fratrum
quam .vgerrime fero. Re quidem vera Torellius in sua Siecida relidit quxcumque ad B. Gundisalvi gesta et cotyjoris
translationes spectarent
essei se
;
sed
licet
potlicitus
Eremitf^rum
S.
Aug-ustini
ad suos quxque annos miracuia retatui-um{\(S), hsecptane omisit. Verumtamen aliam omnino merebant sortem, quum informa authentica cotlecta fuissent. Scilicet,
in eo prcVprimis laudans viros vel sanctitate vet doctrina insignes (8). Non mutio post, anno scilicet 1596, in tucem dedit Joannes de Marieta Hispanus, ex Ordine S. Dominici. quartam partem Historix ecctesiasticas Hispanise (9), in qua bremter dixit de sanctissimo viro. Valde fuse de B. Gundisalvo scripsisse Antonium a Purifica-
anni 1491 Joannes de

siponensis, jussus cst
la
ut die 27 Martii Magdaiena, patria Otyssecundo Augustinianorum

,
Torellio (10) cognovi. De eo egit tum in Theatro triumphali sive indice rerum notabilium choris distincto fjue provincife Lusitanise, sesdecim
tione
ex
ei
anno 1634 Otyssipone
edito,
tum
(11).
in
Parte
ii
historiae antiquissimsB provinciEB dinis Eremitarum S. Ang"ustini
Portug-alli* or-
videiur provinciam Portugaliix regere (171 cogitasse de augendis B. Gundisalvi honoribus. Eodern temporeoperam suam impendit Fr. Leonellus prior conventus Turrium Veterum *, ut 'TurfcsvclriB qux ad hanc usque diem coniigerani ad beaii F viri, quod erat in isto conventu, sepuicrum, in scripia referret eaque pubticis instrumeniis curaret approbanda (18),- ei quidem Leonetlus magnam copiatn coltegit (19). Utjnim auiem hxc
dubio scriptio retata fuerii in Informatiune supra tempore exan constetde cultu ab iramemorabili excepto hibito B. Gundisalvo de Lagos seu de ca.su
qucV lucem
vidit Olyssipone
anno 1656
(12).
Inierea
Thomas
de Herrera, non secus ac prsecedentes professione Augustinianus, anno 1644 typis Matritenquo sibus edidit Alphabetum Aug-ustinianum, Gundisalvo tradidit. Decennio (13) pauca de B. Etssius post Bruxellis in lucem dedit Philippus Encomiasticum Aug-ustinianum, in quo Pamphi-
quum a decretis Urbani VIII. quse facienda fuit, die 15 Jutiianni 1777 hxc causa perdecretum de
quippe qui (20), dicendo non sum, usque caream hac eiiam Informatione. huc appro3 Et quoniam hoc loco tetigi hanc cultus dubiam aui suspensam bationem, addamnon diu essepotuissehanccausam,quummanifestissimum
iniroducta est
/' rnpa
../-;"
n
"'
"(""
'"'
tum, Herreram, Strambelium et Arborem Augusnil tamen tinianam se sequi profiietur (14)
,
"""
'"""'
(t)
cii.
Encomiasticum Auguslininum. pg. 268

(5) Ih.d.
(2)
Ibid. loc.
28o.
(U)
Encomiaslicoii Aiii{U*tinianum.
pag. 2ii7
.1 iP>\<].
ol 2*18
pag. 23.
l^) Ossiiiger,
B.bliotheca
Ausushnmno,
paf;
on. (IH) Secoli AgoMir.iani. ad
im,
n-im. 10
tmu VI. pag.

png 829;
VII. pag.
pa
77-7 et 775.
-(S)Ali)habcluin
lom. VI.
Augiistiniooum.
2sr,.
831."
*06
(IBHbid, num.2o. pog.

(18)Tnrelli,Ioc.
cfr
lilH.
_ (17) 0^*.nger,
i.
leiSccoli AsosUni,.n.,
pag. 510.
(7)
Encomiasiicum,
cfrTorelli, Secoli Ag09tiniini, ad uo
1402. inim
u,m.
pL
i9) Quarla parlc de la 21)5 -(ft) O.singer. pag. - (10) lib. xt.... cap. 50. fol. 8 H..lona ccclesiasl.ca de E^p^no, (1 1, Cbron.cade Ago.l.iani. lom. VI, ,,ag B50elS3! Sccoli Ordem dos Erem.las deS. am.auissnna provinca dc Porlugal da OBsiogcr, pag. 725. - (15) Alpbabelum, pag.
^. -
cit."
pr.g. Elssius, Encomiaslicon,
Hcrrcra, Al|.l.abe[um, pflg 28S; h.s269, Maricto. Qu3rt.-i parie dc 1

fol.
toria eccles.astica
de Espana.
dell;i
69
il9) Torcll., loc.

pont.ttci,
cu
(20|Novaes. Elemcnti
Slof ia dei
swmm.
tom. XVI,
Agosliuo, etc.
(12)
naK 31, ^
^
R'ir.i;e.
1822.
esset
42il
kCCrOBB
DE
B.
GUNDISALVO DE LAGOS CONPESSORE.

D
V. D. B.
dit elogiujn in
liJriyroiogio,
Mit$am
heatum virum non multo post moriem et longe plus centum annis ante Urhani VIII de<^^^^ fuisse cultum, ut ex dicendis satzs constabit. Reapse prodiit brevi post favens decretum atquealzo decreto, quod die ]6 Septembris anni 1778 datum est, concessit Pius papa VI Ordini
esset
;
Gundisalvi nomen, ortus, pia educatio et admissio inter EreII.
mitas
nenses.
Augustinianos
Olyssipo-
Eremiiarum S. Augustini facultatem celebrandx quotannis ejus festiviiatis cum elogio in MarMissa et Offcio sub ritu semiduplici Hinc in Mariyrologio SS. Ordinis Eremitarum S. Augustini, quae appendisc ad Martyrologium Romanum est, ad 21 Octobris celebratur ejus memoria his verbis In Lusitania beati Guntyrologio,
(I).
:
jam paido latius explicemus, qu^ de S. Gunhabemus comperta, a nomine ordimur. Id in peninsula Hispanica, maxime in Lusitania, jam dudwn frequens est. In concilio Lucensi,
t
Cundi
"omi...no. "*/'''*
"' '^" '^<'"'*';
disalvo
disalvi
de Lag-os
confessoris Ordinis nostri
qui
quod anno 569 celebratum
fuit, legitur
Gundisal-
puritate moruiD, verbi Dei prffidicatione ac pueros
rudesque homines christianse

erudiendi zelo
relig-iouis praeceptis
vus, episcopus Dumiensis, et alter Gundisalvus princeps (2j. Farie id efferunt varii populi. In
maxime
enituit.
:
Missa
est
Os
justi
cum hac
oratioiw propria Deus virtutum, qui bealum Gundisalvum confessorem tuum animi demissione, morum candore ac singulari charitate mirabilem effecisti, concede, qusesumus, ut ejus exempla imitantes in terris coronari cum ipso me-
B reamur
et
officlum
lectioni-
ctm
ad
bui propriii
II
PerDominum. 4 Quoniam autem in Leciionibus secundz Nocturni brevis pro more coniinetur beati viri vitcS
iu coelis.
NocCurqxix hic
synopsis, placet ei eas hic annectere.Accipe itaque
Martyrologio Licsitanico (3) dicitur Goncalo ei in Hagiologio Lusitanico (4) et similiier apud Marietam (-=>), hispanice seu castellanice scribente ; Gonzalo italice id nomen efferi Torrellius Galli id mutant in Gonzalve et Gonzalve qux mutatzo bona est, quum ipsi olim Lusitani ubi latine scribebant, loco Gundisalvi dicebani Gonsalvum et Gonzalvum exemplum ineuniis sseculixu dabit Florez in episcopis Mindoniensibus (6) Ubi vero Galli[l) Gundisalvam gallice Gonza.\es appel- v
,-
num;
eas
nia,
lectio iv
Gundisalvus, LacobricEe in Lusita-
recilanlur.
ex
piis et honestis
aetate
morum
studio
innocentia,
mirifice
pareutibus natus, a prima tum litterarum addiscenenituit

:
darum
virg-initatem
ita
coluit, ut adolescens
ab aequalibus suis inhonestos
sermonesmisceri audiens, ilUco sese in fug-am conjecerit,eorumque consuetudinem perpetuodevitave-
Hinc mundi illecebras omnes aversatu.s, serio amplectendo regulari instituto, quod Ulyssipone tandem prasstitit, habitu suscepto Ordinis Eremitarum sancti Aug-ustini. lectiov. In hoc arctioris vitae curriculo, non brevissimo tantum somno, sed etiam parcissimo victuadaffligendum corpus utebatur, quod ciliciis quoque domabat. Mox philosophicis actheologîcis disciplinis publicum concionandi munus celeriter arreptis obiit summa cum audieutium utilitate. Cumque ejus virtutis fama longe lateque pateret, iu celebrioribus per Lusitaniam ordinis suis cosnobiis prior, licet invitus, est electus. Quibus in muneribus ad extremum usque vitse tempus nuUis umquam parcens laboribus, et summa cum laude
rit.
coepit deliberare de
lant, patronymicum substituunt ipsi nomini ; Gonzalez enim idem est ac filius Gundisalvi, aut saltem de familia Gundisalvi. In Hispaniam et Lusitaniam id nomen a Vesigotthis illatum fuisse non videtur dubitandum. Pro more conslat ex duobus radicalibus quorumprius inmasculinis plerumque audaciam fortitudinemque et aliquando g-enus et gentem significai (8) posterius mihi valde obscm-um est, nisi sit gothicum sauls, laiine
;
colurana
6
(9).
;
Complures sancti id habuere nomen quiut cum H. Gundisalvo de Lagos non confundantur, videntur opportune hoc loco recensendi. In opere nost7'o ad 26 Januarii actum est de S.Gundisaivo
Ossorio episcopo Conimbricensi (10) , de quo etiam videndus est Florez (11). Venit dein in Martyrologio Lusitano ad diem 28 Januari (quoniam siatuii Ciemens XI hac die ejus festum celebrandum esse in toto regno et dominiis regis Lusitanice) nomen S. Gundisalvi de Amarante, ex ordine FF. Preedicaiorum, quem decessores
,
idhabuere
muUiheaiia
*''"""'
''"'."
.
lêeenseutlir.
versatus
est.
lectio vi.
De
se ita demisse sentiebat,
ut doctorali laurea dig-nus reputatus, illum honoris gradum constantissime recusaverit. Nullum majus
capiebat solatium
quam dum pueros rudesque
homines erudiret
relig-ionis.
praeceptis institutisque christianaj
In ccenobiis, quibus preeficiebatur.viliora
quJEqueofficialibeutissime, tametsifractisjampene viribus, exercebat. Morti proximus alumnos suos
ad diem 10 ejusdemmensis, qua obivit {12) ei a FF. Prasdicatorihus colitur. lidem ad 5 Februarii {V6) celebraruni B. Gundisalvum ex ordine FF. Minorum P et martyrem in Japonza, et ad 3 Junii inter preetermissos laudarunt Gundisalvum Vaz, natione Maurum ei aMauris anno lbl(i crudeiissime pro Chrisio occisum, cujus causa canonisationis peiente Joanne III, rege Lusitanise, a Leone X
nosiri inter prgeiermissos locarunt
ad pacem et regularem disciplinam adhortatus sexagenario major sanctissime obiit. Post mortem miraculis et cultu claruit; quibus cognitis,Pius papa sextus, ejus festum ab universo Augustiniensium
ordine celebrari concessit.
iniroducta fuit, sed

liter
numquam absoluta fH).
Simi-
ad 19 Julii meminerunt inter prgstermissos duorum. abbatum Cisterciensium hujus nominis,
quorum alier in
Galleiia, alierin
monasterio Ju-
niensi in Hispania suo
Dein agendum no bis
munere functus est (15). supererit ad 1 Novembris
de S. Gundisalvo, episcopo Mindoniensi, cujus gesta brevibus jam comptexus est Florez (16). Prseter hos in menologiis complurium ordinum alii veniunt,Gundisalvi appellaii; sed nisi horum cuttus plane incerius est, apostolicce salteyn sedis judicio non est probatus quamobrem hoc loco
(1) Kovaes, loc. cU.; crrPulin. l>icuonnaire liogiogrnbhique, tom. l2)Labbc, Concilia. lum. V, col. 8lS5. l,pag. 1210. (3) Marlyrologiu Lusilano dos Sntilos do Reyno e seus Dominios, ad 28 Januarji, (i) Cardosa. Agiologio Lusitauo, lom. I, pag. 9(i el nlibi. (^j Hisloria ecclcsiOiitica de Es|aiio, passim. Espana ((>) Bagrada, tom. XVIII, pug. 1 19 et 125. (7) Chastelam, Marlyrologe universel, 1 Wo\ .; I'i5lin. Diclionn;iirc hagiographique, tom. I, col. 1219, ctc. (8) Wiarda, Ucber Deutsche VQriiamen und
GesIechLsnamen. pag. 45. (9) Cfr Glo^sariiim Gnlhica: hnguae. ap. Mignc, Palrologia, lom. XVIII, col. 14ot). (10) Act. SS. lom. II Janiiaiii, png, 7.>1. (11) Kspimn sagiada, toni XIV, pag. 87 - (12) Act. SS. tom 1 Januarii, pag. 640. (lo) Ibid. lom. I Februani, pag. 725. (U) Ihid. lom I Junii, png 209. -(15) Ibid tom. IV lulii, pag. S80. (16) Espaiia sngrada, lom. XVIll.
pag.
H7ct
293.
non
423
tvcTOni
A non videntur recensendi. Nominabo tamen qui de

Ordine Ei-emitarum S.Augustini sunt, scilicet Gundisalvum Ruiz de Toleto,qui anno 13-2a Toleti
ohiit et
de Gratia sortita est nomeu, illudque lapsu temporis
communicavitnonsolura
fere
etomnibus vei oranibus Augustiniauorura domibus in regno

illi
tEdi.sed
D B
de cujus canonisatione actum est (1); Ven. Gundisaivum de Baiâhona in provincia Castellas, qui circa annum 1518 sanctitate coruscavit {%); Hispalensem anno Ven. Gundisalvum Velez 1568 a Maurismartyriumpassum (3); Ven. Gundisalvum de Almeida, Lusitatium, qui anno 1572
,
Lusitanise. Celebre erat sacellura et coufraternitas
DomiQ
cisset
Nostrse de Gratia; adeoque, quwn anno 1385 Joannes I, rex Lusitanise, mirabiiiter devi-
cognominem regem
Casteiix,
annua
insti-
tuta est suppiicatio
beatum spiritum Deo reddidit

sufficere videntur ut
B.
(-i)
etc.
Atque hcec
fi.
GundisaLvi
ortu$, jMirid,
pareitlei, i*'-
Gundisalvus de Lagos, de quo dicendum nobis est, cum nullo alio confundatur. quemadmodum statuit 7 Valde verisimile est Torellius (5), beatum virum natum esse circa an~
,
ex tetnpio cathedrali ad id sacellum; qui pius mos ab anno tantwn 1580 ad 1640, dum Lusitania Hispano paruit, inte7-ruptus est (10). Anno autem 1401 Bonifacius IXper buliam, datam % idus Julii confratribus lUriusque sexus capellayn suam B. Mariee de Gratia visitan,
tibus concessit singuiis diebus sahbati et dominicis
Quadt-agesimae aiiquot itidulgentias

eiigendi confessoris
\\\).
et
facuitateni
num
1360,
quandoquidem anno
1394,
postquam
,
Aluit hiec domus, prose-
ttitulioel
puenUs virtui.
aliquandiu concionatoris officium obiisset
Lucem autem pritnum vuigoLagos; quem locum nonnulli

C7êatus est.
vidit
prior Lagii
quitur Herrera, viros uobilitate greneris, doctrinae mag-uitudine, prfesulatuum honore et vitie sanctitate insignes; et prieter antiquos,
volunt esse
quorum memoria
veterem Lacobrigam. Jacet id oppidum in Algarbia, ad sinum maris, triginta octo teucis hispanicis ab Olyssipone, sex a promontorio S. Vincentii et viginti duabus ab ostiis Guadianae seu Anatis fiuviiiportum habet, incolas prope septies milte et caput est cognominis pagi (6). B. Gundisalvus parentes, quantum pios tantum humiles, nactus
excidit, ex recentioribus
suura opus edidit,

ecclesiarura
auno 1618, quo Marquez numerabantur, ut ipse (12) afdr-
matjtredecim archiepiscopi et episcopi prsecipuarum

,
praeter fere iuuuraeros coufessores et
et prffidicatoresregûra Lusitaniie.publicosquesacrffi
qui tamen curarunt ut 7-ite institueretur.Pner legere didicit et scribere; in qua arte ptôfecit plurimum, ut iibri ab eo descripti dein testati fuere. Latinam quoque schoiam adiit; in qua, non secus
est;
quod g-loriosius est, plures mag-nos sanctos. Sigiliatim dein indicat Herrera B. Thadseum (aiiis Mailhcvum aut Barthoiomsemn) de Canariis iiisidis, ab ipsis (ut videlur) Mauris Africanis cuitum, et Ludovicum de Montoja 7'egium cofifessarium quibus ut patet B.
theolog-iae professores; et
et
ac S. Joannes Laudeiisis majorem in (7) , condiscipulos reperit, qui quo deprehendebant,eo ejus animo castitatis amorem vehe7ne7itius co7itendebant eum ad peccatum per,
Eugubinus episcopus
Gundirialvus de Lagos addendus
est.
It.
trahere.
Sed virtus ejus per Dei gratiam payêntumque soilicitudinem et exempla tatn altas 7âdi,
ces egerat atque ipse taniopere sejuvabat oratione
ethu7niiitatisexercitio,utnilu7nquampassafuerit
mentis
Olyisiponevt
aliquaiido devecluBy
et
corporis innocentia.
in pietate et bonis
Quum autem
mo7nbus ado-
10 Quwnitaque heaius hicjuvenis templum S. Marise de Gratia subiisset ibique pias funderet derepente sensit se excitatwn ad vestem p7-eces Etêtnitarum S. Augustini iiuluendatn et quandoquidem divinus amor moras non novit,continuo consiiiwn suum manifestavit patri; qui.prosua religione filii votis atmuens, eum ad monasterii superiorem duxit. Faciie admissus est botius adolescens et paucis diebus post atigelica veste indu,
Gundi.snl-
vus, ibidem
iiiier
V.
Eremitaa
Aiiguttiui
itdmiisu, niiriihililer in
vtrlitic el
icieiilia
ficil.
pro'
levisset, accidit
vmtut
piiujuvenis
iturus esset.
aliquando ut pater Olyssiponem Comitetn se obtuiit bonus juvenis; qui
tus
Quod
circa
aimum
13S0 factu7n esse cvstimat
Toreliius; tieque a vero multuni aben-are potest
temphtm B.
HariM de
Gratia, c%ijus
origo
ut admissus est,spiritalii3etitia exsuitavit. Secutyi eni7n statuerat vitam in ciaustris degere; ad quam rem opp07-tunam se habiturum occasionem in
adeo ut magna pars eorum, quse modo de conventu Oiyssipotiensi retuiimus.contigeritU oportet,dum
B. Gundisalvus in eo 7nora7-etur. Porro quwn hic se mundanis curis libetâtutn scnsit crevit hinc magnopere ejus divinx majestati serviendi ardor;
,
non immcrito sperabat. Dutn itaque Oiyssipone vet-saretur et tempta reguiarium visita7'et,venit quoque in augustissimum B.Mainx de Gratia tempium quod quum diu incoiuerit
magna
civitate
quetn ut expleret secutnus, singido7'um Eremitarum considerabat virtutes easque imitari satagehat ita lU ipse brevi tempore specuium perfectio nis reiigiosx evaderet. Ut autem tirocitiio futictus erat seque ad consiiia evatigelica sequenda sotemnibusvotis adstrinxerat.titeris huma7iiset divinis
:
heatus vir atque etiam rexerit, piacet id nonnihil

iiiustra7'e.
Exeunte Scvcuio
xu eremitxoccupave-
rant in monte extra mcenia ecciesiam S. Genesii; qui utrumjam tum S. Augustini reguiam sequerentur, me iatet. In superciiio ejusdem montis exstruxit Susatina, Joamiis Quiveni olim uxor, ecciesia7n, postea notam titido Domince Nostrx de
studerejussus
est; in
quapalccstra tanta felicitate
Monte;
quam
fundatrix, aut seque7item,quo sedemsuam transtuierunt intra civitatem et tempium cutn monasterio sub
iisdem eremitis anno 1243 tradidit Hic substiterutit usque ad annum
versatus est, ut omnibus haberetur digtius non solu7n lectorisaut bacaiaurei vulgari gradu, sed ipsius magisterii aut doctoratus iaurea sedpro sua humilitate hos titulos admittere notuit con: ,
im
tentus apostolico pnvdicatoris officio. Et quide^n, hoc 7)iunere ubi auctus est.tanta id obivit ulUUate,
ut,
pracipMA
lattdeg kic
'inrrarKiir.
S. Augusti7ii patrocinio cvdificarunt. quem 9 Aug-ustini titulus, sicpergit Herrera [8), sequimur, in g:loriosiorem DomiuiB Nostr^ hoc toco transivit. Cum enim eo de Gratia circa an.
signis fleret
ubicumque divinum verbutn prwdicaret, inmorum immutatio, peccatores passim ad Deum j-edirent et bene tmdti ex mundi nau,
WZ
alii volunt), piscatores quimisissent, dara, ut Marquez (9) refert, rete iu mare piscatisunt sanctissimara iraag-ifelicissimasorte nem Mari Virgriois, quse miraculorum frequenetpopuli devotioue piissiraum Dominffi Nostr
anno, vel multo aute (ut
fragio in reiigiosae vitx portian confugerent, deinceps sanctimonia morum fulgentes. negli11 Interea suam ipsius perfectionem non affiigens jejuniis, verberihus atiisgebat, corpus gue mortificati07iis modis, servum imUilem seex animoprofUens et egregie cotens pietatem :quie
II
{ijii$
pcctiitcn-
(IX et pieiaii$ Hitdiuiii et
libiot de$cri-
tia
(t|
Ucireia. Al|.ltabclum.Jom.
I. pf;.
^7^01 2S0
l2) Ibid.
nai;
liM)
- (9j
snA.û...n,<-.
n.nm..dan,
Alplial,cl..m. (lag.
F>o>lcs Enniiijno* .!< la ord.-n !. 336. - ()il) T..rrll,. .Srcoh A,M,. ->27, -- (1 1) Herrera. 1585. n.i.n. 24. Uuu. VI, paf; Or.gen .ie los Prayl Eraiiianos, :ilO.
Orit;en
(if los
lil.
53.
|.n.
(12)
cap. ly, \ i. pag.
--Sti
v\ seq.i.
pag. ap. Saili, de Episcop.s Eugubiuis,
Ob
(B)
Alphabclutn. tora.
inter
424
.ieTii
DE
B.
GUNDISALVO DE LAGOS CONFESSOEE.

annexum esset Olyssiponensi prioratui. p Hinc ainotus esi beaiu^ vir quadriennio post, deindc ,n a utin conventu Sanctx Ireme (vulgo Santareu) ^-nêfde. prioris quoque munere fungeretur.Hic coiiventus "*"'" '^"'*->pariim anno 1376, partim anno IBSO fundatus ''""''"''''"" fuerat et iam copiosa doie ab Alphonso Tellio Meneses, comite de Orem, instructus, ut hinc quaofflcium
1
"
inter celebranda divina mysteriaelucebat poiissimum; adeoque tanta reverentia et devotione saero
bendi lahoi'
dm
huc per-
tintniia
prodisin.
non hominem terrenum sed ccclestem angelum dixisses. Quum autem ei erat otiumjibros liturgicos describebat singulari cura qua in re adjumento ei erat maximo et nitore ars calligraphica, quam puer didicerat. Hsecubi reiulit Torellius{\), duo huc pertinentia prodigia secundiim Antonium a Purificatione subdit. Olysadstabat altayn
,
ut
draginta Fratres vivere possent

;
(6).
Herrera,
sipone et similiter in S. Jrenae libros scripserat sanctus librarius. Factum est autem post eju^ mortem ut liber Olyssiponensis ex choro suhriperetur furto et deferretur Salmanticam, ubi aliquanto post a Lusitano agniius est. Verum nulla patebat Eremiiis via ad eum recuperandum; quocirca supplicarunt beato viro ut ipse hanc rem curaret. Et quidem post fusas preces repererunt
postquam eadem retulit Consonat, inquit (6), Hieronymus Roman in mss. codicibus, ubi asserit die 12 Maji anni 1376 banc ffidem initiatam et
in ea a provinciali E.
Joanne de Turribus sacra
celebrata con&entiente episcopo Lixbonnensi Agapito de Columna, quem eirca annura 1378 Urbanus
S. R. E. cardinalem creavit; primumque lapidem appositum die 10 Aprilis anni 1380,pluriraumquein sedificii erectione B. F. Gonzallum de Lag-os labo-
VI
gratulabundi ad introitum chori desideratum librum. Idem omnino accidit in conveniu oppidi
quod liber, furto sublatus, Olyssideporiatus fuerat. Quamquam his aliisque exerciiationibus diurnum iempus transmiiteret sanctus, nocturnum transigebat fere orando, mcditando et corpore verberando; ita ut vix duas aut tres horas quiesceret hieme et sestaie sola veste coopertus et reclinaius in lecto ex sarmeniis, quotannis renovatis, absque pulvinari aut alio g
S. IrencB, nisi
ponem
quod postremum, si verum sit, oportei ut valde lente processerit fabrica. De oppido Sanctae Irenae nii est quod dAcam : in iomo VIII Octobris, ubi hujus sanctse Viia ediia piurima quoque
rasse
:
dicia de ipsa civitaie. Ut Olyssipone,sic in Sanctx Irense quad^Hennium frairibus suis prmfuit B.
capiiis solatio.
Gundisalvus, anno 1412 ad prioris officium in conventu Turrium Veteru.m obeundum evocatus (7). /5 autem locus, vuigo Torres Vedras, antiquum ^ provincige Estramaduns et dioecesis Olyssiponensis oppiduyn est, tribus leucis septentrioneyn versus ab hac civitate dissitum et ier mille quingentis fere incolis frequens {>),ScVCuioque xiii (de anno disputant Augusiiniani (9) ipsimet) convenium
III. PrseficiturconvenlibusdeLourinan, Olyssiponensi, S. Irenae et
Eremiiarum
Turrium
"Veteruin;
quam
sancte
suo munere fungeretur. Cura re-
rum temporalium.
PrxfiHiw
conveniibuti
'^rofecto,
quum
mirum.
,
est cogitasse
tanta sanctimonia emineret, nil aliquando superiores de
de Lonrina,,
tieni-
prceficiendo Fratribus. Eabebant illo xvo Eremitx S Augusiim in dtoecest Olyssiponensi, in pago Turrium Veterum,loco dicto Loiirinan (anno tantum 1160 hic locus incoli cceperat{2)), parvum conventum, patrono S, Laureniio. Huic asceierio praspositus B. Gundisalvus anno 1394, idquerexit C annos aliquot, forie decem. Posiea, anno scilicet
1555, suppressit
Cui prsefuit usque ad moriem, id est annos decem, quandoquidem, ut infra videbitur, diem obiit anno 1422. H^c iierum ex Torellio. 14 Non facile dixeris quanta animi demissione Qwnut /n.quaniave caritaie muneresuo fungeretur B. Gun- ""''"" '/'""" disalvus. Solitus erat nil jubere nisi quodipse f^""'" prius fecisset. Officia aojectaet humzlia amabat dH>sm' obirc; eumque, iametsi priorem, videre erat, jam prgirei,lavantem catinos et cibos coquntem in culina,
S. Augustini acceperat. B. Gundisalvus
,
jam
ostiarii agentem partes et fere semper infirmarii. Ipse nempe xgrotantium sternehat lectos, mundabat cubicula cibos et medicamina ministrabat, eosque robore et spiritaii repiebat solatio. Sxpe eiiam, secum habens comitem, panem per maxime dum pauperibics plaieas mendicabat
,
,
generalis
et
,
Fr. Ludovicus Montoja, vicarius reformator provincix Lusitanice, id
conventibus de Lourinan
praeessei.
et Turrium Veterum Hospitum quoque iavandi pedes ei ver-
ccenobium verisimilius quod minus esset quam ut in eo fiorere posset disciplina regularis. Quum autem in gubernando conventu de Lourinan piam suam industrHam superior-ibus probasset beatus
vir.circa
rendi monasterii airia aliaque id genus serviiia pensa quasi convey^sus fuisset mirabiii animi
, ,
igeiitia faciebat.
15
Quando Turribus Veteribus prior erat beatus

indiceretur.
QumUn
["'*'
m^de-
annum \AQ-%,(quemadmodum exantiquis
vir,contigit ui capituium provinciale in eo conven-
'"'* '' /'''""

"'
documeniis collegii P. Anionius a Pu7'ificaiione (3),) promoius fuit ad prioraium convenius B. Marisede Gratia Oiyssiponensis, quemjam ante sanctimonia sua itlustrarat. Porro , inquit Torellius (4), taraquain res certa statuitur eum priorem creatum fuisse amag"istro generali ordinis, Niculao
scilicet
tu
habendum
Verum deerant
sancto
Recanateiisi;
de Cassia, postea episcopo Maceratensi et quum illo evo Oljssiponeusis conventus immediate subesset gêuerali mag'istro;
adeoque censendum est H. Gundisalvum vicariuip. generalem provincise LusitaniEB fuisse, quum illis temporibus, ut ex veteribus scriptis constat hoc
,
prxposito viciualia quibus hanc iurbam nutfnret; deerai pecunia, qua haec coemeret ; deerat et tempus, inira quod necessaria conquireret.Consiiium tamen non defuit servo bono et fideti quippe qui perrexit Oiyssiponem , archiepiscopum conveniurus, quem oiim discipulum habuerat (lO); unde in transitu discere est B. Gundisalvum olim in scholis docuisse. Erat auiem hic preesui Didaqui cardinaii Joanni Alphonso cus Aivarus de Azamboia, die 23 Januarii anni 1*15 Brugis Fiandrorum vita funcio (11), successerat et usque ad annum 1424 Oiyssiponensem caihe; ,
(1) Sccoli Agosiiiitnni
sn
M,'i.%
iim. 15
cl
M.
(2)
De Alinano,
Diccionano
y Poriugal. tom. V, pag. 2G2. (3) Cfr Torelli, Sccoli AgostmiBui. ud an. U2iJ, num 16. (4) Ibid. loc.
ite
Espim
(9)
Herrera, Alphabelum, pag. ad ou, 1^22,
iliC.
uiaiii.
uum
17.
(II)
(10) Torelli.
Secoli
Agosli-
Maecdo. Lusilania Piirpurata,
cit.
(S) Ibid.
od an.
1580.
num. 22
pog. Siâ ct seqq. Cfr lainen

Uisloria
I,
Soarcs da Sylva,
Memorias para
(6}
Alphabelura Augus16.
linianura, |ag. 417.
(7)Toiclli, ad an.
E-jiai.a
U32. num.
fle II.
Portugal. que
comprcbeudcm
o governo del rey D. Joao
(8)
Dc
MinabO, Ditciunario dc
y i'oilugal. lom. IX. p&g. 80.
tom.
pag. Ijbi ut scqq.
cathedram
; ;

Qui ut heati prioris necessiiaiem intellexit, jussit ei dari quidquid peteret. At hic nil aliud postulavit quam ut sacci, quos humeris ferehat. implerentur panibus, vascidum quibus acceptis, l^tus hoc oleo et lagena vino
occupaint
([).
:
425
v.n. B.
dram
deret obedientiam, quotidianarum O7'ationum, recitationem, sermonem castum, honestam agendi
raiionem
onere, pedestri itinere xsi w. p. domum redivit. Verum ubi archiepiscopus ex ministris cognovit sancti vi^H in petendo suhsidio modestiam .et
ei similiapro audieniium xtate. Ne vero fastidiosus eis aliquando fieret, solehat secum in manica ferre mutta frusta panis et poma, qux eis hilari vultu largiehatur atque eiiam varias
;
portando hoc pondere humilitatem pielate motus, p7'3scepit ut ad eum veheretur ingens copia panis vini, carnis et piscium aliorumque altilium, quihus capituli consortes vescerentur. Cxterum hic ejusmos erat, ut, quum mendiin
,
,
sanctorum imagunculas, quas sapientioribus dabat quod postremum maxime notari meretur,
:
quum
illo
;
sevo
primum imaguncidce imprimi
cce-
ptse sunt
nisi forte ipsemet beatus, quippe qui
catum exiret, scapulis suis domum

eleemosynas.
Dotem procurat convenli-
ferret acceptas
16 Curahat quoque pater familias ut certos reditus procuraret conventibus, quibus prceerat.Dum
opiimus calligraphus esset, eas catamo pingeret. Hsec ubi narravit Torellius (2), addit dici 7ion posse quantum hac spiritali industria pue^ntibus illis animis profucrit. 18 JJt autein diemon ulcisceretur damna, qux
maximeque
hat, slatuit
biu quibui
pirest.
Lourinan priorem ageret, nactus erat agros aliquot sed postea effecit ut penes conventum Turrium Veterum fierent. Quo vero tempoyê in
in
;
B. Gundisalvus inonitis sziis puhiicis et prnvatis quAdam fjia sanctiinonise susc exemplo ei infere- caititali fnt'
virtutem ejus aggredi,
ttru Jniirfioi
airuii.
ei, si
posset,
eve?Here.
Sanctse Irenseoppido degehat, ohtinuit latifundium, cui nomen Ocharia et ex cujv^ fere reditibus deinceps vixerunt hujus loci Eremitse. Eo pertinet res mira satis, quam hoc loco refert Toiêllius, licet quatuordecim post beati priotns mortem, id
est
consitivin ut perfceret, vsus est juvencida 77ieret7'ice himc in 77iodu7n. Qtmm ex
Quod
hac
fiece co7yipluiês pucllse
7naximo odio beatum

amasios,
mrum haberet-U,
unam ex
quod
tot eis eripuisset
suis incita^ûnt ut sanctian priore^n ad peccatum pellice7'et.Assensitpessi)namidiercuta; et nocte quadam, quu7n densa piuvia caderet et
anno
1436^ contigerit. Mi7ii$ter
quidam
fisci
regii retulerat
filium et esse. Jussit itaque Odoai-dus ut sibi ostenderent-
ad Odoardum., Joannis I regis successorem, Ochariam de jure 'regis
Augustiniani donationis diploma. Quod quum hi reperirent nuspiam, nesciehant quo se verterent. Confugerunt tandem ad B. Gundisalvuw, qui sibi^servaret
vehemens tempestas sccviret, cucu^yii ad conventusjamiam, quain inier 77ucstissimos pio-ratus et crehros singultus diu midtumque ptdsavit. Pro mo^^ê suo ostiarii vicibus fungens morabatur
,
beaius vir in vicino cubicuto

transigebat.
ei
TJi
ei teiyijms
orando
aiUem audivit
tristes pidsanlis
Neque vana fuit quando procurator domo exivisset, testes qucerens ut civitatis qui certam facerent donationem porta egrediebatur, vidit supra terreum iumuium infantulum, manu protendentem niagnam ,chartam pergamenam- Eam legendam petiit pro;
quod olim acquisiverat. eorum fiducia. Dum enim ali-
clamores, 7nisericordia inotus, valvam aperidt videns puellayn pluvia et iacry^nis madidam,
;
curator
et
staiim vidit
quîtum
id esse diplo-
ina. Inte7'ea evanuerat infans, certo indicio ange-
lum
cielesiem B. Gundisalvi patrocinio
missum
quid hac hora veliet petiit. Hxc se peregy-iyiam esse dixit ab hera ievi de causa domo dimissam nescire quod tectu7n qusereret vereri 'maxime ne in inkonestum veniret consortium instanter rogare ui illic pernoctare posset, et alia id genus quibus beaius vir pro sua simpiicitaie fidem addidit. Adolescentuiam itaque adynisit in culi7xam, eam cibo refecit et dein in ceilam, uhi soinnum caperet, duxit. Asi id huc ingressa est, motus
;
fuisse, qui e discrimine liheraret pristinos fratres Chartam proharunt regii ministri ; et Deo
et
aiiquotdeditinco7npositosetpulchritudinemsuam
expiicuit; quod pueriii ingeyiuiiate factum fuisse credidii vir 7naii 77iinime suspicax ei facilee.xcusavit
;
heato viri impense grates egerunt l^tahundi
Eremitse.
ipse
tamen hinc
discessit et
ad mane usque
IV. Cura B. Gundisalvi in docendis agricolis, pueris aliisque

;
pe-
in alio cuhicido oravit. Quum auiem iiiucesceret, adiit cellam, ubi pueiiam invenit ad piôfectionem paratam et ixescio qua ayiimi molestia prcssatn Duxit eam iiaque ad janua^n B. Gundisalvus et
riculum
castitatis incurrit
;
mira-
monuit ne timeret se scilicet eam ductw^m ad heyâm et impetraturum veniam. Ast h/cc subri;
cula patrat
S*pe cOneia-'
pie obit.
Quum Dei
mMr
B.
Gun-
disalvus ei
ogrirolat
puhcrosijue
"ngulari
"ûra instiluit.
proximi caritate arderet sanctus vir, procurabat sedulo ut homines sihi perniciem et Deo injuriam non facerent peccato. Quem in finem sxpe dicehai puhlice ex cathedra ad concionem. Verumtamen hsec ei satis non erant quocirca, lU advesperascebat, conferebat se ad conventus januam (quod potissimum dum Turribus Veteribus residebat fecit) et viros ex agris redeuntes sistebat, eosque officiisui monebat ut Deum, patrem suum amantissimum, redama^ênt, judicem jusiissimum revererentur, et a peccatis, quiet
:
,
dens nil causge esse respondit, neque se ullo egcre patrocinio. Quihus auditis, intetlige^ê visus est vir bonus quie sibi siructse fuissent hisidias, ne-
que aiiud respondit qua^n hsec pauca verba Parcat tibi Deus, aniyyia christiana. si prava inieyitione me convene^Hs. Quod universum negotium
.-
latere 7ion potuit pessimi hujus consilii iyistigatrices ; quse tantopere U Gundisalvi virtutem ad-
miratse sunt, ut pcenitentia ductso ad ejus pedes ceciderint, veniam effiagitantes ipse vero gratias Deo egit quod ianto se libey-asset pericuio neque duhito quiii statuerit postea prudentior esse.
:
:
\9
;
Miracuiorum donum non negavit Deus servo
Vitum
II c.^c* $lituil.
inulie-
quibus hus divina gratia omittitur, caverent adhortamentis utilissimus erat plebi et vir caelestis videbatur. Non tninus curahat -pu^ros ; quas diebus festis in tempium alliciebat ad doctrinam
:
christiaixam audiendam, et ferialihus diebvs e schola reduentes expectabat, priusquam lusum invissent hanc arripiens occasionem ut eis sua;
suo et quidem, quum ejus gesta prosecutus esi P. Ayitonius a Purificatione piuriyyiorwn prodigioruin, quse numquam sc7'ipta fuerant; adhuc sufjererat lyiemoria; et aliorum etiam qusc instrumentis authenticis excepta fuerant, sed dein deperdita. Quoci7'ca unum tantum singuiare ex eo
retulit Toreliius
(3).
rr-
Turrihus Veterihus
sciiicet.
eeclesiaslica, loms XX.WIII (\) Moroni. Dizioiiniio cii crmlizione AgosliDiani ad an. 1422, num. 19. page 511. l2) Sccoli
(3) Ibid
mim.
21.
Octobris
Tomus IX.
68
dum
; :
, ;
426
tDCTORB
DE
illic esset
B.
GUNDISALVO DE LAGOS CONFESSORE.

D V. Sepultura, translationes et mi-
V n
B.
heatus vir, habitabat anus paupercula et cxca, qucV olim multum in conven-
dum prior
tus templo ministerium oMvetât. Hicc aliquando Dei servum interpellavit his verhis Pater Gun;
racula B. Gundisalvi.
disalve, solitus es continuo caritatem exercere erga tot komines, vix tibi notos, et miracula patras in eorum gratiam ; quare itaque in me, qux tamdiu pro viribus meis obsequia in tetnplo
Vix credibile est quantos m civitate motus exeitaritB. Gundisalvi

obitus.
Quimi enimomnes
et
^- Gundisal-
eum pro sua

tate
beneficeniia
amarent
pro
sanctiU92/jrop(er
'nirncula
ale-
vestro prxstiti, misericordia non moveris ? Impetra mihi a Deo benedicto usum oculorum (potes
venerarentur, accuy^rerunt 7nagno 7iumero

exposi;
quod miki vitcE tempus superest melius vivere queam. Ad qux nonnikil turbatus sanctus pyHor Quid, bona ferhina, mieni7n, si volueris)
;
ut
ad tempium, in quo sacruiu ejus corpus tum erat ejus protectionem implorantes
et sata- mntuf
eJK,
.-
racida
ceeteris
et
prodigia loqueris
Equidem peccator
:
gentes sibi aliquid procurare quod reliquiarwn loco kaberent. Dein co7iditee beatissimi viri exuviae sepulcro speciali in capella majori ad co7-nu
id>i jacuit usque ad annum 1492, imdique concurrentihus turbis eum venerantiu7n ejusque poscentium opem. Nequaquam f^ûstra ; ita ut gratiarum et 7niraculorum fere numerus non esset. QucV usque ad diciu7n annu7n 1492 contigerunt prodigia, a F. Leonello, priore Turrium Fete7'um conventus, collecta fuisse ei instrumentis puhiicis c07ifirmanda curata dixi^nus supra. Quod quiwi esset factu77i, jussit F. Joannes a Magdalena, iterum provincialis, ut elevarentur sacra ossa et clauderentur arca deaurata. Quse arcaduahus clavihus [quarani altera penes prior77i, altera penes sacrista77i essei) obseraia et in
omnibus pejor sum, qui miracidapatrare nequeo Deus solics miracula patrat ejus itaque
.-
Evangelii,
opem
in domo tua implora cum fiducia ; oculos lava aqua, cui sardinas (pisciculorum genus est)
immersetns ; et videbis. Jussa fecit mulier et, stupente universa civitate, oculorum usum recuperavit.
Pie morilur
diciZNovem*"''"'"*
-^
20 Interea venit tempus, quo ad mtemam mercedem Dcus scrvum suum vocaret. Ut autem kic sensit finem suum instare, magna animi exsidtatione exeuntium sacramenta suscepit et multa alacritate fratres suos adko7Hatus est ad accio-atam ReguliB et Constitutionum observantiam.
Quumque deinde cum iisdem recitasset psal^nos etordi7iemc07mnendatio7iis animae, iîter suorum lacri^nas de perdito ama^xtissimo patre et eoru7n~ demdeadepto novo patrono gaudia, eximtapace
Deo reddidit. De anno mortis dissentiunt auctores quam maxiine inter se. Joannes Marieta (1) scripsit eum vita functum esse amio millesimo quiîgentesi^no
et anitni iranquillitate spiritimi
gelii latus
loculamento, crate fe7'rea 7nxmito, ad ide77i Evaninque eadciJi capella deposita est (6).
Multa sole7nnitate multisque expensis kanc iranslaiionem peractam fuisse tradit Torellius (7)
qui
addit incolas Lagii, B. Gundisalvi populadedisse literas, quibus id negotiiwi urgeretur : quod facile crediderim. 22 Verum uhi tradii pecunia^n collatam fuisse
ei
die
et
res,
ad communitate7n Turriu7n Veieru7n
decitno no7io
Aîtonius a Purificatione in tertio

(2)
Anm\m
erigitur in
ejus
choro Tkeatri sui triumphalis
mortuum eum
;
Herrera (3) 15 Octobrisanni Hîb aut 12 Novembris annil^22 Mssius (4) die 25 Octobris aut 13 Novembris anni 1422. Quid ergo m 7nedia hac discordia? I77ip7îmis curanda non sunt MarietcC dicta, quum C07istet multo ante annum 1519 translata fuisse
essestatuit die 15 Octobris an^ti 1445
B. Gimdisalvi ossa et dicendus esset beatus vir plus ceyitu7n quinquaginta amios vixisse neque dies 25 Octobris, quam assignat Elssius, obser;
a confrater7iiiate, quse jam pridem erecta fuerat ad servi Dei promovendum kono^ôn, secum ipse
no7i satis constat,
cet
(8),
honorem
confrateniitat
et
quandoquidem postmodum dosecundum Antonii a Purificatio7xe asserta
jnaum-
leum cutnfjut
ivtagine
su})i(t lepui-
II tomo Historice provincix Augusiinianse Lusitanicx, hanc confraternitate^n tantum fuisse amio 1518 tesie etiam Herrera (9) anno 1518 institutam confraternitatem in B.Gundisalvihonorem,
in
;
tHfx loeum
colloealur
quae teraporis decursu,
ait,
finem habuit.
Quum
vanda
est,
esse videatur,
quum meru7n sphalma iypogtâpkicum numero 25 loco \h posito. Putem
(^
etiam recedeîdum esse ab asse^His Antonii a Purificationein Tkeatro suo Triurnpkali; nam licet hic passim secuius sit quse in provincise Lusitanicce a7'ckivis reperit docu77tentay ipse
autem post hanc translatio7iem pristinum sepulcrum relictu7n fuisset apertum, invaluit mos ter. rse pulverem inde auferendi, qui morbis cu7â7zdis ta77iquam cielestis medicina adhibe^êiur. Visu7n itaque est anno 1518 ibide77i lapidexim ^nausoleum
cum
ca7ê,
superposita B. Gundisalvi simulacro

7êticto
collo-
tamen in
foramine per quod
fideles
terram r
Alis iraniiationts annis
I!i59 et 1591
posteriori opere,
nempe in Histotna provincix Lusitanicx Augusiinianse, haec sua asse^Ha coret
rexit
annum
1123 posuit
prius dederai Hier07iy7nus
quem annum Roman. Ei quidem

(5)
:
eruere eiia7n deinceps possent (10). 23 Postmodum, inquii Her7-era (11), monasterio ad commodiorem situm prope S. Andrese hospitale translato, B Gundisalvi corpus die 5 Augusti anni
quum
kic B. Guldisalvi Vitam scripsetnt, archiva ordinis sui persc7ûtaius, 7ion videiur dubitaî-
num
1555 vel 1559, ut Hieronymus Roman tradidit, [an1559 habet quoque Torellius{\%), Herreram
citans et Antoniu77i a Purificatione), solemni processione ad ecclesiam hospitalis addnctum et in
dum
reiinendus sit. Quid eni^n eo Antonius a Purificaiione, nisi intellexisset se prius errasse et Hiero7iymum ab initio recta docuisse ? Et quamvis To^êllius non doceat quid i7i Hisioria provinci^ de die funeris tradideynt Aixtonius a Purificatione, sestimo adk^rendum quoque esse Hierony^no Ro7nan, affirmati B. Gundisalvum ad superos abiisse 13 Novembris id envm recte annum, sic quoque bene diem assignasse ceîsendus esl.
qui7i a^xyius liZ^Z
accessisset
sacello majori
coUocatum. Postea anno 1581,

,
die
18 Decembris
vicinis
populis
concurrentibus
piae illse exuvise
ad novEE aedis templum traductse.
Durat adhuc populorum devotio et miracula crebra nou desunt. 24 Quse hactenus ex Herrera retidiynus, fluunt neque difficilia videntur.C07itra aqua heeret i7i se5uen/i&iw:Author,afi,TheatriTriumphalis,choroin,
(2)
de Espona. fot. Vo 69. U:!2. mim. 9, -(5) Alphnbclhum Auj-usliuiimuin. pns 28b.-l4) Eiicnmiaiiicuin Aueiisiunnmini. paij. 2l!S.
Ajj. Toii-lli.
(l)Ouaiia parle dc
ad
laliistoria cfclesiaslica
bii
(S)
Ap. Torelli.
itd.
an.
14-2-2,
num 9
[6|
num.
4; Hcrrera, pag. 28S; Elssius, pag. 268.
Tnrelli. ad
(7)
an
U92,
5.
-
Bdan.lSIS. num. 4, lom VIM, pag 49. 19) Alphaheium AugusliniBiiuiu, pag 283. (10( Torelli, mi uii, 1(92, num. 3 et 1518, iium.4; Herrcra. pag. :285; El^^-ius png. 2fi8-- (U) Alphabetum, pag.285. -(12) Ad aa. 1559, nuiu 12.
(81 Ibid,
Ibid
num.
Gundisalvum...
427
;
A
0. Gundisol-
vus fpfciali
loco,
fe^ ""'f
cie-
navigantium advocaGundisalvum... vocat, additque in convontu ad Turres Yeteres ^^j^ plenum dierum anno 1445, die 15 Octobris, quae
in Algarbio
\0i propif
miracida
vanuir ejut """'
usque ad cladem Sebastiaui regis fuit indigêuis festiva et nuudinaria, ad superos evolasse. In gui^^^ ^^^ ^^^ dicam ds anno obitus, guem 1422 fuisse prisupra statui) sequentia mihi difpcilia sunt
.-
mum est
B.QuudU&lvuminAlgarbionaviganiium advocatum vocari; id enim plane omittendum

duxit Torellius, neque novi id ab ullo alio praster Antonium a Purificatione ejusque sequaces Herreram et Elsium commemoraiî deinde res notissima est in Lusitania seque ac in Eispania navigantiumpatronum esse S. Petrum Gonzalis, ex ordine Fratrûm Prxdicatorum, cui nautarum vulgus nomen Sant Elmo indidit, putans eumdem eum esse ac Ttalorum Sant Elmo, id esi S. Erasmum martyrem, in mediis maris mediterranei
-,
haheri propter regis Sehastiani cladem moestissimusenim hiceventus non medio meyise Octohri, sed die -i Augusti anni 157S coniigit, Examinent itaque velim , qui in illis partibus degu7xt,annon annua illafesta celehrareîtur die 5 Augustiin memoriam translationis, quse hac dic anno 1555 aut potius 1559 facta est, ut supra ex Berre7-a aliisque narravimus dies enim 5 Augusti p?'Oxima est regis Sebastiani cladt. 2^0 Aliquaienus quoque facit ad B. Gundisalvi cultum singidaris 7'everentia, qua cella, tnidlos
-.
V n n
f'
t?"* t-
Kfio tn inui
levefenier
Uabita.
annos ah eo Turrihus Veieribus hahitata, plerisque Frairibus habenda est. Displicuit tamenid consilium mii alicui, superstitionem hanc esse difiiturum aliquaîdo ut nulla a^nplius in conventu superesset cella, si eseomnes, quas incoluissent viri, B. Gundisalvo sanctitate pa^ês, in orai07-ia converterentur ; seque inea sedemsuam fixurum, nisi quis alius prius id fecerit. Neque aliter egit qua^n dixit; sed brevi teineritatis suie luit pcenas. Prima enim 7tocte, quani in ea iransegit, tam vehementibus dolorihus afflictus est, ut
centi, et
periculis invocari solitum (1) pronum itaque est suspica7-i Antonio a Purificatione el santo Eray
:
Pedro Goncalez seu vulgarejn Sant Elmo eumdem habiiumesse ac el santo Fray Goncalo. Secundum
estasseri B. Gundisalvum die 15 Octobris obitsse eamque diem deinceps Turribus Veteribus festivam fuisse et nundinariam usque ad Sehastiani
statim, pcenitentia ducius, in alia^n cellam confugeyHt.

huit,
Jam monui traditum fuisse ab Hie7-onymo Roman, de tempore mortis beati viri B multo melius docto, ewm ex hac vita decessisse die 13 Novembris. Deinde nequaquam intelligitur quare cessassent festa et nundinx die 15 Octobris
regis cladem.
(1)Cfr. Acl.SS.lom.IlAprilis, pag
Sed frustra; hrevi nempe mo7-bo occuexemplo suo docens Fratres quanta y-eve7'entia habendus esset. B. Gundisalvus (2). Prodialiaque multa postea gii loco id hahitum fuit
;
contigerunt mii-acula, qiuv in hujus tomi appeî- E dice referemus, si forte ea opportuno tempore
nanciscamur.
ad an. U22nuiD.23.
590el39i.-
(2)
Torelli,
DIE8
DIES
VIGESIMA SECUNDA
SANCTI QUI COLUNTUR XI KALENDAS NOVEMBRIS.
SSalome,
.Zebedsei.
mater
filiorum
S.
S. Marcus, episcopus Hieroso*
lymitatus.
S.
SimpliciuSjabbas in MonteCassino. S. NunctUs, abbas et martyr, prope Emeritam in Hispania.
Aberclus episcopus et martyr, Hierapoli in Phry,
gia.
S.
Alexander, epi-
scopus, S. Heraclius^mileSj S- Aniia,

S. Theodota, S. Glyceria,
S. Eiisabet,
Lupentius, abbas et martyr, C^talauni in Galliis. 5. iVepotianus, episc. Claromontanus, in Arvernia. 6, Meroveeus, monaehus BoS.
martyres.
biensis, in Liguria.
S. Salarius^
episcopus et marepisc.
tyr,
Luni3e in Italia.
S.
Moderamnus,
Rhe-
Philippus^ episcopus et martyr, Firmi in Piceno. S- Valerius, archidiac. Lingonensis^ martyr, in Gallia.
S.
S.
Leugatus
martyr.
vel
Leogathus,
jmartyres,
S.PhiIippus,episc.
Heraclese S. Severus, presb.

S.
S.
Hadrianopoli
IThraciae IWelanius ,
donensis in Gallia^ deinde abbas Berceti in Italia. S. BenedictuSj abbas, ejusque soror S. Avenia, Maceraci in Britannia Minori. SS. Nunilo et Alodia, sorores, virgines et martyres, Oscse in Hispania. S. Donatus, episcopuSj Fesulis
in Italia.
S. Bertharius,
Hermcs, diac. Mellonus seu
conf. episcopus Rothomagensis, in Gaiiia.
in nensi.
tyr,
S.
sis et
abbas et marmonasterio Cassi-
SS. Abibus et ApoUo, monachi, in TEgypto. S. Julius, martyr apud Coptos,

S.
Joannes monachus Rylenconfessor, in Turcia
S.
Europsea. OElbertuSjmartyrjin Brabantia.
Candida vel Candia^ virgo

et martyr, Dertosse in Hi-
B. Joannes Bonus, eremita ordinis S. Augustini,
spania.
S. Cordula, virgo et martyr^
Mantuse
in Italia.
B.
Coloniae Agrippinae.
S.
Verecundus, episc.
nseîn Italia.
Vero
Hieronymus Garlbus, confessor ord. FF. Minorum,

Bonouiie et Nicise in
Italia.
PR.TERMISSI
429
PRiETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI.

ovariEe, Translatio sancti Gaudentii episcopi.
regnam
N'
S.
Ita ex Tahulis ecclesiaa Novariensis Ferrariusin Catalogo generali. Vide eJiisActa

xxii Jaauarii.
invectas compleri potuerit, concessus iteram fuitanno 1745, iu altero duplicato, novus terminus sexennii. In hoc itiique termino vica,
a Bollando illustrata
Severu^, episcopus Ravennatensis, occurrit hac
diein quihusdam Usuardi Auctariis. Aciumde episc. Raven., S. Vincentia, ejus S. Severo conjuge S. limocentia virg-ine eorum lilia
,
Varsaviensis judex deleg-atus, processum anno 1747 compilavit, ac lata sententia declaravit Constare de cultu publico, eidem beato Ladislao de Gielniow, a cen-
rius
generatis
dictum
Februarii.
tum et ultra annis ante promulg:ationem rum decretorum san. mem. Urbani VIII,
bito.
dicto-
exhi-
Translatio sanctce Viucentise,

ginis, ejus
usoris sancti Severi,
Ravennateusispostea episcopi, et Inuocentiae virfiliae ad dioBcesim Mog-untinam. Ita Artiirus in Gyneaeo ad hunc diem. De hac Translatione vide Acta S. Severi i Februarii.
Translatio corporis S. Martini, archiepiscopi Bra-
Hujusmodi cultus immemorabilis iuter aliasantiquissimffi veuerationis species comprobatus fuit, tum ex titulo Beati o et Sancti, quo absolute et super personara cadente, condecoratus semper fuit ven. Ladislaus in monuraeutis historicis, conscriptis per centum et ultra annos
'>
carensis, in Lusitania;
quod ad hanc civitatem translatum anno 1606 fuit ex monasterio Dumiensi. Celehratur festum in dicecesi Bracaxx Martii. rensi (1). De S. Martino egimus
Marite Jacobi alias Cleophse,
ante constitutionem
Urbanam
concursu
tum ex
tabella-
rum
oblatione
et
fidelium ad Beati
sepulcrum, ut prae
Critius,
ctEteris referunt...
Andreas
S.
una cum
S.
Salomae,
archiepiscopus Gnesnensis, et Joanaes Komorrovus; tum prsecipue ex assumptione et

electione
beati
Ji
festum suh ritu duplici signatur in antiquo Breviario ad usum insignis ecclesie coUegîate dive Gudile oppidi Bruxelleusis excuso Parisiis ineunte Sceculo svi. De S. Maria Jacobi egit Henschenius ix Aprilis. SeaizLadislai Gielnovii, ordinis Fratrum Minorum de oDservantia, Varsovi^ in Polonia. Ita in Martyrologio Romano-Seraphico. Acta dedit circa annumlQ^^ Henschenius ad diem emortualem, nempe quartam Maji (2). Postea cultu ah immemorabili prohato et confimato, festum in hunc diem 22 Octohris, relatum fuit. Audiamus Benedicium XIV {2,) Jamusqueab anno 1627 super
,
:
Ladislai in
patronum
civitatis
Varsaviae et reg-ni Polonias, exclassicis auctoribus per Matthiam Voksewski coUecto, et typis
edito
Cracoviae
anno
1607
,-
tabula
quadem
antiqui.ssima, in
verum etiam ex qua couscripta

:
erat oratio
cum hac epigraphe
"
Oratio ad
beatum patrem Ladislaum, patronum Varsaviensem. n Et interpositis id genus aliis quihusdam: Celebris quoque est corporis prfefaii 13eati ex
humili in sublimiorera et houorificentiorem locum elevatio, solemni pompa anno 1572 peracta
VarsaviiE, tempore g-eneralium regni Poloniae comitiorum per Stauislaum Karnkowski, epi-
fama
cessus
sanotitatis et culta,
fuit
beato Ladislao prae-
scopum Uladislaviensem,
praevia perraissione et
sito, constructus
;
auctoritate ordinaria pro-
quo mature discusso in SS. Rituum oongregetione anno 1629 sig:nata fuit manu san. mem. Urbani PP. VIII commissio introductiouis causEe ; espeditisque subiude litteris re,
consensu cardinalis Francisci Commendoni, leg-ati a latere S. Pii V. et Vinoentii Portiri, apostolicae Sedis nuntiiapudSigîsmundura Aug-ustum,
Poloniae reg-em.
His aliisque hujusmodi mature
discussis, sacra congregatio supradictayn sen-
missorialibus et compulsorialibus, confectus fuit Varsavise ab anno 1633 usque ad annum 1637, processus auctoritate apostolica super sanctitate
Vitae,
tentiani vicarii generalis Varsaviensis confir-
virtutibus
e miraculis
in
specie
in
quo
de anno 1635, in actu judicioialis visitatiouis ejus sepulcri, adnotatum fuit inter alia, qaod conditioues et requisita
,
mandam censuit, ei judicium congregationis Benedictus XI V poniifex approbavit. Unde et sequens prodiit decretimi: Cura post sig-natara anno 17S0 manusan. mem. Cleraentis papa XII commissionem reassuraptionis causae canonizationis B. Ladislai, coustructus fuerit
in oivitate
prtescripta
in decretis Ur-
bani VIU, ad cancludendum cultum immemorabilem, seu casum ab iisdem exceptum , ia oausa concurrebant. Hoc autem processu in actis sacrae cong:regationis exbibito, causa siluit usque ^d annum 1780, quo fel. mem. Clemens XII commissionem reassumptionis ejusdem causse
iu statu et termiuis signavit,
Varsaviaeannn 1747, particularis auetoritate apostolica processus super oultu immemorabili ipsi Beato prestito, sive super casu excepto a decretisfel. mem. Urbani papaeVIlI, in congregatione sanctissimae Inquisitiouis editis; cumque modo ad instantiam F. Dorainici,Elewski, ordinis
S. Francisci, causae poper oelsitudinem legiam crainentissimi et reverendissimi D. cardmalis, ducis Eboracensis propositum fuerit in eacra Rituum congregatione ordiuaria, habita die 31 Januarii
cum
conditione de
Minorura Observantium
stulatoris
,
more
apposita,
ut in primis
doceretur de pari-
tione decretis preefati
Urbani VIII, stvedecasu ab illis excepto. Quare expeditse fuerunt eodem anno 1730, litterae remissoriales et compulsoin Tiales cum termino triennii, ad construendum
civitate Varsaviae
currentis anui,
dubium An
;
.'êntentia
per reve-
processum apostolicum super
cultu publico, ab immemorabili tempore prdicto Beato exhibito; quse tamen, ob diuturnam
episcopi tunc temporis Posnaniensis infirmitatem et obitum, debitae esecutioni demandari non potuerunt. Relaxatum subinde fuit anno 1737
rendissimum vicarium judicem a sjicre Rituum congregatione deleg-atum, lata super cultu publico, ab iraraemorabili tempore prsedicto Beato exhibito, sive super casu excepto a decreti,s san. mem. Urbani sit confirmanda in casa, ad effepapae VIII
,
generalem
Varaaviê,
duplicatum earumdem
litterarum,
cum
conces-
ctum
etc.
sacra
eadem congregatio
prefato
expleto, quin sione termini sexennii; quo tamen processus, ob calamitates in Polonia memoratus
dubio mature discusso, auditoque prius voce et
(1)
pafia Sagriido, pag.
Baranda. Clave -le Calci.Jarium Hl.t.anicutn Samzii ê 427 ; Acla SS. tom| UI, Mari.i, pag. 90.
la
Es(2)
' '
^^^
^/,
jO VeDCli.s 1788.
j
480
PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI.

Kalendario marmoreo sisculi ix, Neapoli an- D no 1713 in S. Joannis majoris invento. De quo iia scribit Angelus Maius (6) Eg-o duplicem ejusmonumenti tabulam exstare comperi unam nempe sequiore artificio cffentam, mendisque aliquot inquinatara; alteram eleg-antiorem, quodque pluris interest, emendatiorem. Prior, id est illa
. ;
P. D. Ludovico de Valentibus, fidei promotore, respondit aflSrmative, si sanctissimo Domino nostro visnm fiierit. Die 31 Januarii 1750.
scripto R.
Et facta deinde de
priedictis
eidem sanctissimo
Domiuo
sua benig-ne annuit. Die 11 Eebruarii ejusdem anni 1750. In

nostro relatione, Sanctitas
hodzerno BremrioPP. Franciscanorum,B.Ladislai a Gielniow feluni notatur hacdie,22 Octobris, sub ritu duplicis min., estque officium novem leciionum; sexta desinithoc modo . migravit ad dominum quarto nonas Maji anno millesimo quingrentesimo quinto, et in ecclcsia sui
ordiuis sepultus est. Ejus merita
et sanctitatem
mortem mlraculis Beus romprobavit, praisenteraque in suis calamitatibus opem ag^nostatim post
sceutes
Poloni et Lithuani, inter suos primarios
patronos beatura Ladislaum adleg-erunt. Ipsius cultum summus pontifex Benedictus quartus
ad raanus Marinio fuit posterior extat in Mazocbii volumine, quiu taraen ipse Mazochius eadem usus fuerit, dum commentarium adornaret, quia scilioet nondum confecta fuisse videtur. Itaque Mazochius ad meudosum apographum meditatus est, id quod cognosco ex erroribus aliquot, qui eruditissimum commentarium commaculant. Eg"o in hac editione mea textum pouo ex emeudatiore tabula accurate expressum. Csete7'um in uiroque exemplari convenit de his
pejor,
:
sanciis.
Notmn porro est Mazochii commenia-
decimus ratura habuit et apostolica anctnritate amplificavit. Et in Martyrologio Roniano-Seraphico annuntzatur prsedicto die et piHmo loco :
Varsovise in Polonia, beati Ladislai confessoris,
S.
rium
tanium sex anni menses, a Januario ad Junium, decurrere, De SS. Cosmaei E

in priores
l^
ordinisMinonim, sanctitate, eruditione et eloquentia celeberrimi, qui migTavit ad Dominum quarto Nonas Maji', ante post obitum miraculorum gloria refulg-ens. Ada vzde in Opere notro
SS.
II
Daraiano acizim est xxvii Septembris. Weuceslai, ducis Boheraorum et martyris, ex mar^tyrologio Franciscano. Ejus Acta vide
xxviii Septembris, Theodorae martyris meminit, 22 Ociobris, Sanderus. Uxor dicitur Flandberti , flundrorum
reg:uli,
csesa.
S.
Maji.
etin societate undecim millium Virg:inum

Revelatio-
Septem puerorum Dormientium Epbesinorum memoria habetur hodie in magnis Menccis;in quibus illorum festivitas agitur die 4 Augusti, Kalendis et aliqualis etiam Commemoratzo Septembris (1). In Menolog-io Grsecorum Basilii
,
Qux quidem desumpta suntex
imperatoris, die 23 Octobris

manifestationis
fit
Commemoratio
nibus B. Hermani Sieinfeldiensis lib. ii cap. 15, ut habes in hoc tomopag. 199. Incerta omnia. Vide Prastermissos iv Octobris. S. Hedwig-is viduas, ducissEe Polonise, fit hac die commemoratio in Martyiôlogio SS. Congregationis Valiisumbrosae.
sanctorum
septem Puerorum
:
De illa egimus
XVII Octobîs.
Ephesi. Consonant
Ephemerides grseco-moscce
S.
S.
ResuscitaPapebrochii, hac die 22 Octobris tioviiPuerorum in Epheso Dormientium cccLXxn annis. Videsis ipsum Papebrochium{%).Similia habentur quoque in nostris synaxariis Ruthexsvii Julii. nicis mss. De illis actum est Cassius. Beneventi natale S. Cassii, episcopi S. Sophia. Sic auctaria Usuardi ex codice Vaticano apud Sollerium, qui subdit Quis hic Cassius, postea quseretur. Equidem quxsivi, ast non inveni; nisi sit S. Cassianus quartus a S. Januario Beneventanusepiscopus, ut habet Ughelli{Z). Id certum, nulla Cassii (sidiversus ut a S. Cas-
Irenem, virg"inem et martyrem Sculabi in Lusitania annuniiat Ferrarius in Caialogo generali; item Arturus et Marieita. Acta dedimus
S,
XX Octobris. uterque in auctariis UAsterius, presbyter in isuardi, etde utroque ip'

civitate Ostia,
se
S.Viator,ministerS.Justi,'
i
.-
Usuardus die prsece^denti, ad quam de his Lugdunensis episc opi; xxi Octobris. agimus, ex eodem agmine UrS. Cunera, virgo et martyr, sulano, apud Ehenanos, quod eo loci passa sit,
valde celebris est in Territorio Trajectensi. Hasc Molanus in Natalibus. De eo egit Papebrochius ad 12 Junii et itetûm actum in Commentario de
S. Ursula ad In Neapoli S. Festi
et
siano)
inejusdem Ughelti catalogo Benevetanx
sedis prcBsulum, apparetê vestigia. Casterum
constat in templo S. Sophise locupletissimum prsEtiosissimumque sacrarum reliquiarum thesau-
xxi Octobris. ^ Modesti martyrum, et alio-
rum rum
nam prseter sanctorum marty(4) Fratrum corpora..., pretiosi martyris Mercurii, nec non aliorum tam martyrum quam confessorum numero triginta et unum corpora, ex diversis Italise partibus per tempora diversa
fuisse
XII
:
rum
ccLxxi.Ita in auciariis Ursuardi Soilerius,

.-
indeptus (adeptus)... attulit, etperdiversaaltaria

in circuitumajoris altaris satis reverenter locavit,
Vide Hieronymiana die prEecedenti, additque xxi Octobris. et Acia nosira ad S. Pirmerius, episcopus Cremonensis et martyr, de quo offlcium notatur ad hunc diem in Breviario ecclesiae Osnabrugensis. Ast nec Ughellus, ubi
de sede Cremonensi
Serie
S.
(7),
nec Sanclementius in
(8),
nempe Arichis seu Arigisus, Beneventanus

princeps sub Carolo Magno (5). Non utique repugnat, ut interillas S. Cassius aiiquis reperiretur, non tamen episcopus Beneventanus, ut dixi nam $i episcopus, putare^n eumdem esse ac S.Cassianum, qui secundum Ughellum (ex conjectura tamen) fioruit circa annum cccxl. 8. Cassiani Acta dedimus xii Aug-usti. Passio S. CosmsB et Damiani signatur hac die in
;
critico-hronolog-ica
vel levissimam
Pirmerii habent mentionem.
Qu3e vero
ad
hanc spectant qusestionem, plene et lucide reddita nuper fuere ab erudiio doctore primicerio presbytero Antonio Dragoni S. Ecclesiae Cremonensis (9) cujus hic abscriClarissimus DD. epibere juverit verba (10)
, :
scopus Laudensis [Lodz), Alexander Maria PaAnimad* gani in suo manuscripto, cui titulus
;
(2) Acla col. 15.
MeniEa, Mense Octobri, pag. 128, nola *, edit Veneliis 18*3. SS. tom. l Maji, pog. Lnix. (3) llalia sacrti, tom. VIII, (4) Thesaurus alter antiquitatum Beiievcntan. inedii ajvi, lliid. pag. 98. Romoe 1764. (3) (6) Veterum scriulorum nova CoflecUo, !om. V, pag. 38 (7) llalia sacra, lom. Iv, col. Ji76 et
(1)
fieqq.
elc.
(8) Series
criticochronologica episcoporum Cremonensium,
nci (9) SuUa Sloria ecclesiasiicB Cremonese cristianesimo. Discorsio disquispzioni criliche del doltore AnU-nio Dragoni. Crcmona; 1858. -- (10) Ibid. Discorso jii, pag. 161163
Cremonas 1814
sccoli
prinii irc
del
versiones
LIE VIGESIMA SECUN DA OCTOBRIS.

A-
481
super seriem episcoporum nostrorum, editam a celebri P. ab. Sancteclemente, miratur nullam fieri mentionem SS. Permerii et Bassani martyrum. Accedit, inquit (Paganius^.ubitractatdeprimisprEesulibus, vel hoc loco vel alibi in hac Serie crltico-clirouor>
>>
versiones et Dubia
sentiant id contigisse anno 235, vel juxta alios, nec sine bona ratione, anno 383; putem ego
patrem
historife ecclesiasticfe
Cremonensis, hac
falsis relatiouibus,
vice in errorem
inductum ex
;
Osnabrugo
profectis
iu
quibus mentio Ht de
antiquis chartis, ubi re
quidem vera
viri
occurrit
logica dicendum fuisse de sanctis Peremerio et
memoria
Bassano martyribus, qui inter Cremouit episcopos anonnuUis recenseutur. Tummonet Dragnius : Verissimum est, quosdam es nostris scriptoribus S. Simpliciano successorem dare
g-rjECum
adversus Arianos acerrimi, sed solum presbyter nostr ecclesice praedicatur. Nihil dico de Mariano,
cujusdam
Permerii,
quum
hic
aiictoritate
Chinelli
nitatur.
Unde
:
natioue
S.
Permerium
alias
Parme-
rium, (plerumque PirmeriumJ quem priedicant verbis et operibus sanctis praeluxisse CremonEe populo christiano, sed paucis post meusibus
equidem tractatum hunc de SS. Permerio et Bassauo coucludam verbis doctissimi Zaccari^ Quid ergo Bassano nostro fiet, quid etiam Permerio? Sanctos fuisse ac martyrio adfectos, non neg-avero; Cremonenses, multoque magig
<<
ab inito episcopatu, discessisse, et quidem sponte juxta unos, juxta alios declinandse persecutionis eausa; resig-nasse vero titulum
discipulo.
S.
episcopos
fuisse Creraonenses, id illud enim vero est quod, universa silente antiquitate, uego
suum
pernegoque.
Bassauo, diacono Cremonensi ipsum (Permerium) profectum ad praedicandum barbaris gentibns, quibus lux evangelica non-
" Loc. cit. Bactenus Aîtonius Dragoni. Vide Coynm. prcTvium et Gloriam posthu-
dum
animatum
Adduut, S. Bassanum, eodem sedem quoque suam reliquisse, ut niagistro suo se conjung-eret, eosque simul legem Christi annuntiasse Suevis, Frisiis et Normannis (hi utique illa tempestate hoc nomine
affulserat.
zelo,
Ursula et Sociahus, ubi ostcnditur, hujiLsmodi SS. Episcopos., sicut et ipsum S. Cyriacum papam, non aliunde ortos quam ex
falsis tiiutis.
S.
mam de S.
xxi Octobris.
non pererehuerant), ac tandem una martyrium

passosColoniiE Ag:rippinfficum Ursulano agmine. Alia alii muUa, eaque curiosa scripserunt prae-
atque in tantum il]is episcopis nostris nonnullos hêc invalueruut, ut Brescianns apud noster auno 1653 typis dederit opusculum, cui titulus < Vita sauctiBassani,episcopi et martyris Cremonensis, in quo qusedam occurrunt de
tensis
; ;
S.
Permerio. Ast
cum
;
Bossius
in sua
<
Tabula
djptica perfecta
sileat et
tum de S. Bassano
tum de S. Permerio, eorum nomina non legan-
tur in antiqua uostra liturg-ia, nec in canone, nen in sacris dypticis, nec in Menologio ; nec
raentionem faciant Aldo et Oddo ; nobis optima suppetit ratio eos excludeudi ex catalog-is nostris. Quod si quis plura noscere vo-
uUam eorum
Wendelini festioiias hoc die celebratur in dicecesi Trevirensif quod dies prxcedens impedita sit propter festum SS. Ifrsulse et Sociarum. S. Wendelini Actavide xxi Octobris. S.Adriani.episcopi Pirraani eiinavtyvh fitmemoiHa in Hagiologio Italico. Alibinultam illius mentionem vidi hac die. Ceeterum Sanctus ille pro~ babitius numquam exstitit. Ugheltusquidem ah eo auspicatur catalogum suum prsesuluin S. Adrianus, inquit (1), ecclesice Fii-manse episcopus Firmanus, nobilisque martyrio, cujua meminit Ottinellius in elogio Firmanae ecclesite, dum apud Xystum V ejusdem praerogativas enarraret, quo plane dignior osteuderetur, quEe in Picentinam metropolim erigeretur. Ast Catalanus, ubi de episcopis ex Ughelliana serie expungendis tractat (2) Nullo, ait, antiquitatis neque traditionis suffragio iste S. Adriauus oomraen-.
datur. Ottinellii
vero auctoritas recentior est,

possit.
opusculum Bresciani, consulat seriem episcoporum nostrorum Zaccariae, prseluerit,
praeter
quam utiu
re
tam antiqua fidem facere

suspicari
videor,
Keque immerito mihi
quin
sertim
paginis 44 et 286, ubi

si
diseet quod,
si
Ottinellius in eo erraverit, ut pro S Alexandro,
erudite probatum
tvres,
(j
ab Hermanno Crombachio,
vero sanctos esse mar-
Permerium et Bassanum non ita probatur eos Veronenses, multomiuus hujus sedis episcopos fuisse. Quos quamvis nonnulli ponant inter S. Creatum et S. Mari-
memoriae
de quonullaapud eum mentio, S. Adrianum e lapsu in scribendo reponeret. Quod ait, S. Adriani corpus in tede cathedrali enim servari, falsissimum est; id vero de S Alexandro
lippi episc.
jure meritoquepraedicatur. Confer Acta S. PhiSS. Cordubae et Fortunatae,
num, nempe ab anuo 212 ad annum 220 id tamen constat, Permerium et Bassanum laboriosam ac sanctam suam vitam palma martyrio
;
Firmani ad hunc ipsum diera. martyrum mentione^n
snla, Sencia,
coronasse Coloniae, simul cum SS. Virg-inibus UrGregoria, Pinnosa etc, ac proinde
facitin Catalogo generali Ferrarius ex Tabuiis ecclesise Ariminensis, in qua, inquit, earum
reliquiEe
habentur
veniet,
Addit
videri
Cordubam
duobus ultra saeculis post uostros SS. Simplicianum et Creatnm, cum juxta chronicum Sigeberti, triumphus SS. Ursulse et Sociarum inciderit in annum 452 vel 453, [imo 451). Nec tamen praetermittendum, Chinellum Sommi et Joaunem Eranciscum Marianum, laudantes S. Permerium, ut episcopum Veronensem et firmissimum rectae fidei adversus Arianos columen, ejus meminisse ad annum 446; addentes, martyrio coronatum Colonise an, 452. Ast praeterquam quod non uni-
Permerium
et
B i^sanum
fio
ruisse
scriptumpro
in
Cordula.
mentem
Bxhis forte non nemini illas ad S. Ursulx agmen
S.
esse referendas. Aliud nihil reperi. Ipse Ferrarius eas in Sanctis Itaiiceprasterniittit. Florffi meminere hac die Ferrarius et Saussaius. Socia fuit S. Ursutse. Nonnutla de S Flora at-
tinguntur hodie in Aciis S. Candidx. SS. Gerraana et Lucia virgines, item earum mater Theodora; ommes martyres, socix S- Ursulse, hac die apud Molanum in Nataiibus Sancio-
rum
Beigii-
versim admittatur, virgines Ursulanas passas esse anno 452 vel 453, quoniam non desint qui
Gualteri a Romano,
ordinis S.
Dorainici, obitus
signatur apud Marchesium (3) cum iitulo Beati. Ejuslaudanturviriuiesetpraesertimzelus.cum

1783.
11. col. 682. (2) De ecclesia Firmana ejua(1) Italia sBcra, lom. cdii. Firnoi, que episcnpis et arcbiepiscopiscommenlorius, pag- 79,
iS)
Sigro Diario Domcaicano. NeBpoli. 1679.
per
432 A
pkj:termissi et in alios dies relati.

der Bw^ch, a7^chiepiscopiCameracensis,exqui- D hus discimus, S. Henrici reliquiasexurbe Roma beneficioR. P. Praepositi generalisS J. acceptas! Addit deinde preesul Et quia per testimoniales
:
gnacum
tis.
per Delphinatum discurreret, annu7itians maeloquentia et pari ardore verba salu-
Migravit ad Dominum in conventuMorensi (Moras esse (1) pMêm) bac die, inquit Marchesius ihideni, at uon comperi quo anno. Est autem Romanum, gallice Romans, oppidum ejus-
prsedicti
dem Delphinatus, in dioscesi Viennensi. Henrici a Bruxella, fratris conversi Cisterciensis,

in Villariensi monasterio Brabantise, meminere ad hunc diem Henriquez (2) et kalenda-
subsoriptas eju.sdemque sigillo sig-naaliunde etiam nobis constitit et constat eas esse veras g-IoriosiraartyrisHenrici reliquias,
tas, et
ejus
R manu
P, Praepositi g-eneralis Societatis Jesu
Roma3
ad calcem minoriitem Martyrologium Ms , est, et prohahilissime ad usum Villariensium monachorum exaratum, s^culo elapso, fuit. Item Bucelinus (4) et Raissius (5).
rium
Cisterciense, ast hoc

(3)
;
in coemeterio Priscillfe inventas, ac inde de consensu sanctissimi doraini nostri Pauli, divina providentia papa quinti, elevatas et ad
busque literis quod penes nos
Montense coUegium Societatis Jesu transmissas

Ubenter couconcedimus, ut eadem reliquiffi ad Christi fidelium devotionem augendam, public venerationi exponantur. Postulavera7it etia^n patres coliegii Mo7itensis, ut
cessimus, et
esse, ordiuaria nostra auctoritate
harum
serie
hos omnes iitulo Beati insignitur. Nulla culttts deprehendivestigia. Omittitur quoque a diligentissimo Molano in Natalibus Sanctorum Belgii. Ejue vita habetur in historia monasterii
Apud
novum, quod sedificaverant, digîaretur episcopus templum consecrare. Nos igitur iîquii, piis
supplicationibus inclinati, anno Domini mille-
Villai'iensis{Q) a
Ex Brusella originem
dedit.
Martenioet Durandoedita (7). ducens, priymm sxculo
simo
sexcentesimo
decimo
septirao,
raensis
Parentes vero sui, iusolentiam iotumse ejus refrsenare conante.s, matrimonium eum subire volueruut. Cum autem dies nuptiarum adveuiret, cog-natoe
Aprilis die tertia, Annunciationi B. Marice vir-
ginis eo anno sacro, prsedictum
templum una
.-
suosDomiuoservientee
videre
et
iu
pr^-
fato
coenobio
{Villariensi]
alloqui
suo summo.... dedicavimus et consecraviraus- Et rursus, nonmdlis iîterjectis E Quo etiam die altare sacelli lateralis ejusdem
altari
cum
optavit Veniens vero et videns nostri conventus multitudinem, velut angelicam multitudiDem, compunctus est vehemeaterîet ineiliente in se Spiritu Domini, factus est unus ex nobis. Erat enim quasi tenerrimus lig/ui vermiculus, raoUis et delicatus nimis.... Cum teneritudinem pristinffi
ad dexteram majoris, sive ad ejusdem cornu evangelii et plagara septemtrionalem, in

ecclesiEe
capite minoris navis juxta campanile situnij ad
invocationera prsedicti gloriosi martyris Henrici,
cum mus
conversationis
eg-re
dedieceret, et asperi,
xatem vig-iliarum. jejuniorem etc gravem valde sentiret, iEg-yptum xepetere volens, mortem in oUa relig-ionis esse clamabat. Quod audiens nonnus Gobertus de Aspero-Monte eum per meusem, unum in ordine permanere rog-avit et ordinavit, et
solemnitatibus benedixiEt post pauca, iterum Cseterura in ecclesia ista consecrata, in ejusque altari, praedicto S. Henrico martyri prsparato
debitis ritibus et
et consecraviraus.
:
et
ad uomen
ejus .dedicato,
ejusdem
sacrum
corpus. quod pridie

Aprilis auni prEedicti,
consecrationis hujusmodi,
videlicet dominica in Albis, die
secunda raensis
ac
maximn cum houore

in
deinde rursu^ per alteram quindenam.
religiosissimo
cultu
prjiedictum
oppidum
In se reversus novitius iustinotu Spiritus Simcti, mox eleg-it potius in domo Dei subjici, quam
Montense jnvectum, et a clero, Senatu populoque Hanno-Montensi, nobis in hahitu pontificali

assistentibus,
cum
hoc sEeculo inaniter g\Qv\a.ri.Eti7ifra

Si vis
cum
cum
solemni
pompa
et insigni
autem quadam vice

vox ad eum dicens
solationis,
:
orationi insisteret, facta est
essesocius raeae conbibere calicem
snpplicatione exceptum, atque in ecclesiam collegiatam S. Waldetrudis illatum fuerat ; inde ad
oportet
..
te
mecum
passiouis.
Et non multo post caro, muudus,

in ordine expletis, correptus
praedictam ecclesiam Deiparce virginis Mari supradicti coUegii Societatis Jesu transferendum
daeraonia propinabant ei varia molestiarum pocula.
duximus,
rentia,
et eo
quo decuit
ritu,
honore
et reve-
Septem annis
(8).
infirmitate gravi, sacramentis ecclesiasticis
mu-
nitus est
Tempus quo
vixit,
habetur
eee eo
quod coxvus fuerit B. Goberto de Aspero-Monte, cujus Actadedimus 20 Augusti (9), uhi illius obi-
cum festiva processionq, et maxima comitantis cleri et senatus, popuUque Montensis F devotione et laetitia, die quarta predicti mensis Aprilis, transtuUmus ; iuibique êodem die in
memoriam
ejusdem S. Henrici .m^rtyris, in habitu pontificali, Deo omnipotenti, M;irtyrum glorioso regi, Missarum solemnia decantavimus, celebravimus et exolvimus. Statuimus
anno 163. NotaJidum tamenest nec apudH.enriqueziu77i,nec apvd Raissiumnec Bucelinum {qui dicunt se.sua hausisse ex Chronico Villariensi ms.) 7iominari B. Gobertum. Martetus p07iitur
autem
et
decreviraus,
et
prEedictae
ecclesiffi
dedi-
nius historiain monasterii Villariensis edidisse seasserit es duobus Mss. uno monasterii Bonifontis, altero Dunensi (10). Denique nonest confundendus Henricus a Bruxella, cuin alteyô fratre converso ejusdem nominis itidem Villariensi,
de quo Martenius eodem lib. iii, cap.W (llj, et quem Bollandus 22 et iterum 23 Jan. inter PreeS.
templo Societalis J&su, Moniihus in Hannonia, agehatur festiva memo'Ha d07ninica quarta Octohris, die proinde 22 vel sequentihus usque ad 2S. Exstat apudnos apographum litterarum RR. DD. Francisci Van
tertnissos relidit (12). Henrici martyris,
universarium diem dominica secunda post Pascha singulis annis in perpetuura celebrandum esse et celebrari debere; prsedicti vero S. Henrici martyris annuam solemnitatera Dominica quarta meusis Octobris esse quotannis recolendam. Adduntur indulgentix quadraginta dierum singulis aînis zn perpetuum, lucrandae visitantihus prgefatam ecclesiam in consecrationis anniversaria die, nec non
cationis
consecrationis
inomnibusetsingulis festivitatibus B. V. Marise, et supra nominatorum SS Henrici, Laurentii, Blasii,
et
ceeterorum,
quorum reliquias
in sepulcris
depositae
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRTS.
433
'*
depositse fuerant.
Datum Montibus Hannonise

sexcentesimo
rura,
anno Domini
septimo.
his
fit, S.
millesirao
Non
indicatur dies.
decimo Perspicuum ex
Icciodorum, Issiodorume^c. vicus in Arve.
nis ad fluraen Elaver [Ailier), hodieque... Issoire
accensendum esse Sanctis, quos e veterihus Romanis eductos ccn^Qm\(^\x\iihuncitlis
nuncupatur. Ita Renricus Valesius (7). ubi et alterius ^neminit vici, pariter Iciodorura, nunc
Iserre t;e;iseure dicti in Turouibus, coufinis Biturigibus Cubis, ad Crosara flumcn [Creuse) positi. Hinc forte est, quod Blanconeus in sua Barezzi versione, distinguendi causa, scribat Issoire-Mande. Dixi supra, Iciodorum spectasse
meteriis seu catacumbis, hodie baptizatos vocare solemus, quibus nempe, cum absque inscripto
tumulis nomine inveniantur, nomen imponitur. Tdautem hic obtinere, vel ipsa vos Henricus satis declarat 7tec enim Grxcis aut Romanis
hujusmodi appellatio usitata

S,
erat.
Leodegali passio in Tracia civitate. Ita in additamentis Wandetberti apiid Dacherium (1). Forte idem est ac S. Leogathus, variatonomine. Vide hujus syttogen ad hunc diem. S. Leontii episcopi, de quo Saussaius in Suppiemento primo martyrologii Galticani sic habet Loco sedis ignoti, at sanctimoniae notitia conspicui, ob quam colendus hodie indicatur in antiquis ecciesicv Tolosamc tabuiis.
:
ad Aquitaniam L Quocirca in mentem revocandum est, primo quidem unnm et simplicem fuisse
Aquitaniam, inter Pyrenjeura et Garurauara ac Oceanura, qualis a Jnlio Csesaredescribitur (8). Deinde etiam diu post prolatos ab Aug-u.-^to ejus terminos usque :id Ligerim, nna esse perseveravit...
puto, ex
Postea Con.stantinl Magiii ordin:itione, ut uno provincia duEE factte. Aquitania
altera, altera a
Novempopulis, Novempopulana
dicta.Demumreraanentibu=NovempopiiIis,.A7M{iania bifariam divisa est, in Aquitaniam pri-
Marise Jacobi et MariBe Salome, marterterarum Do-
raam
et
Aquitaniam secundara
provincijp.
Aqui-
Jesu Christi, meminere auctaria Usuardi ex codice Bruxeliensi apud Soile^Hum. Videsis Acta S. Salomae ad hu7ic diem. " S OrophrygiEe, virgini.'? et martyris, meminit hodie
nostri
mini
tanicaepriraEeraetropolis facta BiturigiE sccundie Burdigala. Et in Notitia, quam edidit Sirmun-
L Conciiioru7n Gatti^, et condita videtur Honorii Augusti teraporibus (9), provinciie

dus tom.
^'
Ferrarius in Cataiogo generati exJoanne Marieta, qui tradit eam fuisse sociam S. Ursulae, ejusque corpus asservari in ccenobio S. Dominici de Calervega, atque ibidem ejus peragi of fcium post SS. Ursutx et Sociarum festum. Vide supra haiendarium Ui^sidanum die prcecedenti.
SS. Panefredis. SecundEe et SimiberiEe
Aquitanicx primre numerantur Metropolis, civitas Biturigum civitates Arvernoritm, Ru: ;
W.
etMM.
ex
societate S. Ursulas,
fit,
testibus Saussaio et
Arturo, memoria in ccenobio S. Dionysii
Item SS.
riorinifi et Valeriae, ex eadeyn societate, Lingonis, testibus iisdem. Beati Pauli coniessoris ordinis Minorum, Arquatx seu Arguatsein Umbria. Obiit circa annum 1303, clarus, inqiiit Artmnis sanctitate et miraoulis. Et Gonzaga (2) B. Paulus, qui vivensmiracula fecit, jacet ArquatjE dioscesis Nursinae. Nihii de cultu. Beati Petri Blancarti seu Blancardi raartyris, ex ordine S. Franscisci, meminit pri^yio loco Arturus in Menoiogio, Ab hcereticis Calvinistis pro reiigione catholica giadiis tranverberatus
:
Aibiensium, Cadurcoiûm, Lemovicum, Gabalum, Vetiavorum; secunds Metropoiis, civitas Burdigatensium; civitales Agennensium, Encoiismensium, Santonum, Pictavorum,Petrocoriorum (10!. Proinde Iciodurum, Arvernis, ad Aqidtaniam I pertinebat. Ordo Seraphicus duplicem habebat provinciam Aquitanix; aiteram Antiquioris [11), aiteiâm RecenXmvxs {VI) dictam. De hac notat Goiizaga (13).:
teno?'um.
ITfficAquitaniffi recentioris provinciaantiqui.-^sima

est.
cum sub B, P. Franeisco initium sumpserit. Et ubi de Antiquiori tractat (4) Cum celebre seraphici P. Francisci ejusque sequacium nomen
.-
ad Aquitaniam.... duorura ejusdem

cisci sociorura
11.
P. Fran-
opera, aiino
Domini 1220 [proinde
sexennio\ante mortem sancti Viri) penetrasset, Mirapiscensis conventus, ut ibi hujus provinciae, quam ad alterius sibi contigiias differentiam, AquitanifE antiquioris patres nostriappellandam
,
voluerunt,
pientissimis
anno 1519 estlxidotii. Haeretici, ait Gonzaga (3), expilatura oppidum denudîverunt funditusque everterunt, [urbis Iciodurensis bina memoraaitera anno 1577, altera anno tur obsidio
;
fundamenta jacere possent, illis a quibusdam Aquitanis oblatus exstitit.

ioc.
citt.
.,
Cseierum pervoiventi
ocuios incurrit,
Gonzagam
in
vincias nuilo
ambas ilias Minoriticas promodo respondisse Aquitanisp hi-
1590 (4)) et Ven. P. Petrura Blancartura sacerdotem, ejusque accolara [duo ei dantur socii a a Barezzo, nempe PP. Ismaei Vinagrius, et Petrus Teiatus (5)) iteratis gladiorum ictibus
confoderunt; qui
(P.
Blancartus),
cum
esset vir
tura corporistura aniraidotibus praeditus, in cer-
tamine omnes labores et odia propter Christum et fidei romanEB confessionem alacri animo susce-
fariam lU supra sectx. Schoiii loco adderre liceat, non confundendum Iciodurum cum Exoliduno [alias legitur Exoldunum, Essoldunura, IssoIdunum,IssiIdunum atquehinc gaiiice Issoudun) quod etiam vetus oppidura Biturigum Cuborum est (15), octo leucis ab Avarico (5oitrê*) positum. Prsetermittimus Petrum Hlancartum, quia cultum non habet.
Euandus, Ruaudus, Robaldus, Rodaldus, Rothaldus, ex monacho Cisterciensi episcopus Venetensis (Vannes), in Britannia Armorica. Virum,
inquit
Atque hsec ita Gonzaga,paucispostveneraViri obitum annis. Ad locum passionis quod attinet, sciiicet Ixidolium, non dubitem quin agaturde Icioduro seu Ixioduro in Arvernis et proinde in Aquitania I, cum vox itla in gaiiica interpretatione Chronicorum P. Barezzi reddatur verbo Issoire (6). Est autem Iciodopit,
hilis
Manrique
Kusca
(16),
Sanctis Cistercien.sibus
eis scripserunt
;
annuraerant,
nius
(17),
quotquot de
Wio-
(18) aliique.
Item ad Z'd Martii
(1)
Spicilegium,
[.
lom.
pag.
II, i)8
Religionis, |iarl.
pag. 54(5|
FraneiscaTia;, pug.
10a2 Uonia; [if EKpilly, Diclioiiiiaire Ucm La M^nlini^re. G(ô^rQpiilue Jes Gsulcs. Paiis. 17(14. Grand Uictionn. Giiograph. Pans. 1768. Ve>Oo, Issoiie. (3) Qundcs frOrPs Mmeurs, eic-, Iraduite en tnesme pailie tles throniques P. F. 1. Blancone iclig. tlu grand couvcnl de Tolose francais, pur H. et cardicn de lOhscrv. de Mirepoix, pag. 384. Paris lti27. (8) Ibid. (7) ôiitia Calliarum, pag. 2*9. (6) Ihid. pag. 383
1587.
Ue
(2)
De originc Serophica!
Seraphicae Keligionis
veifjo Aiiuitania.
(9) D. Boui|UCl. loni.
I,
pag. 122.
'
(10)
ll.id.
origiiic
P8-"^^
Gdo; G<
"
'
"'
'
"
pag. luaS.
(16)
(H)lhi<l.
pag ._..
,.,
Aijiiales Cislercirnses. ad an.
Lugdini 16*2. pag. (17) Episcopi sancti Cislevcienses.
il77.
C8|i. 8,
num.
i,
7,
(om.
III,
Lignum
Vila:, Iih-
cap. Hi-
~ (18j
Octobris
Tomus IX.
59
signatv.r
./
m
A
PR/ETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATL

Wig-andus
in Portu Bucino. VideejusActa hac die. cum tituto Beati occurrit in Menologio Cisterciensi Henriquezii; item in Menologio Benedictino Bucetini. Omitlendus a nobisquod de nutto constet culiu. Tradit êWigando Gajy
signatur in Menologiis Benriquezii et Bucelini. Quia vero non constahat de cultu praetermissus a nobis tunc est. Ad hunc autem diem 22 Octobris recensetur, cum tituto Beati, ab Hugone Menardo et a Casteltano. Cum tamen nihil ego nec amplius nec certius repererim de cultu, hoc
quoque die prffitermittendum
ceîseo.
Inter epis-
copos Vcnetenses ordiiie xliii ponitur in primcevaGallie Chtnstiana (\),uno tomo edita a Rober-
spar Bruschius (13) quod, fundato in Nariscis Westphatise a Gerwico ccenobio ordinis Cisterciensis, (quod centesimum dicit ide^n Bruschius
in tota christianitate Cisterciensi recens inchoata
atque ibi quidem Beatus nuncupatur, quas voxexpuncta fuita Sammarthanisin alteraGallia Christiana, quatuor tomis comprehensa,ubi Ruaudus venit ordine xlviii {%). Nec mirum vato,
Manriquus tamen dubitat an vere ceniesimum

fuerit (14); in cosnobitarum collectorum Priorem electus, coelesti oraculo per quietem oblato admonitus, D. Virg-ini matri ac B. Jcanni EvangelistEe
riari successionis ordinem,
cwn
catatogi eccle-
locum hunc sacrandum acdedicandum censuerit.
six Venetensis sint vatde defectuosi (3). Galtia Christiana (cum hxc perducta tantum hactenussit usque ad Metropolim Turonensem, cui suffraganea erat sedes Venetensis) nihit de Ruando occurit. P. Richardus in sua Bibtiotheca (!) Sammarthanos sequitur, nec proinde
hi nova
Et Manriquus
Illustrant VTaldsassi initia (15) conspicui sanctitate viri Gerwicus Wig-ardusque (ita ipse nominat), uterqne, ut aiunt, consumma:
tusfelici obitu, sedcujus
nec dies nec annus nobis
constet, sicut nec reliqua acta utriusque Sancti. Menolog'ium Cistercii memorat Wigardum vige-
Beatum dicit. Ita etiam R. D. Tresvaux (5) Beatum quidein ad diem emoriualem 26 Junii
(6), at ne verbum quihabet de cuttu. Cxterum hi ambo compendiose et fere eodem modo exhibent Ruandi res
inscrnbit R. D. Garabij
dem
sima secunda die mensis Octobris, Gervicum vero die quinta ejusdem mensis, qui apud nos pariter inier 'PTxtermissos taudatur adprsefatum diem. Ferdinandus a Leiva seu Liva, sicut et duo sequentes,
gestas
Monachus erat Cisteixiensis; quando autem ccepit anno 1138 abbatia de Levanciis fun:
in Martyrologio francisc. Arturi accensetur Beatis, id est viris pieiate et virtute insi-
{l),prxfectus itti fuit Ruandus; anno lH-3 (ita uterque; ast perperam; cum sederit Ruandus annis viginti
data ab Alano, baroue de
Lambaux
gnioribus. Erat Eerdinandus frater iaicus, qui humiliiate et obedieniia, chariiate et abstinentia
admodum
eluxit.
Ex
Provincia Burgensi
p07iendum iioque anno et obierit anno 1177 (8) episcopus Venetensis est; aliquot 1157J factus elapsis abhinc mensibus inierfuit secundx fundationi Busaii et dedicationi ecctcsix S. Jutiani
;
transierai ad Indiam. Obiit anno 1571- et conditus est Quauhnaoaci, versusMexicum, in con-
Cenomanensis anno Wî^ ahsolvit Eudonem a Rocha Bernardi ,excommunicatum quod pecora
;
Minorum Annuntiationis B. Virginis ; Franciscus a Valentia, sepultus est in conventu S. Francisci, Abulx;
ventu FF.
etso-vitia abbatix Redonensis sihi usu?'passet. Obiii denique Ruandus 26 Junii anno 1177 et
seputtus fuit in sanctuario Levanciensi. Dicitur apud Sammarthanos (9), canonicis ecclesise suae medietatem S. Paterni ecclesise libere et absolate donasse. Tumulo ejus imposita anno 1740 Hicjacetbeatus in Chriesi sequens inscriptio
:
Item Franciscifi, tertii ordinis Franciscani olim aiumnee, honestissimjE pariterque religîosissimae (16). Dxmonibus eiiam summe formidabilis exstitit, teste Arturo. Requiescit in conventu
Minorum Rip^Limosani
seeculo xvi
in ApiUia. Fioruit
Translationes sanctarum Virg:inum et

sodalitio beatge UrsulEe et e coetu
sto pater
dominus Rotaldus,
vir
summge
sanctita-
Martyrum e undecim milIta
tiset rig-idffijustitiee,
hujus coenobii primus abbas

qui post
lium Virg-inum, diversis
in locis celebres.
et rector,
episcopus tura Venetensis,
multa virtutura monumenta laudabiliter edita, anno Domiuill77, die vero 26 Junii obdormivit
in Doraino, et in bac, quara. coudiderat, ecclesia
Ariurus hodie in Gynecxo, ubi piures iilarum Transiationum recenset, quas vide si iiheat.
Consecratio reg-alis Basilicse Malfrensis in Lusita-
sepeliri voluit (10).
Monei Manrique
in annali-
bus Cisterciensibus (U), Acta Viri (Ruandi) sibi adhuc ig-oota. Apud Menardum ejus depositio hac die 22 Octobris recolitur. S. Severus, martyriu Thracia, separatim annuntiatur in Hieronymiano Florentinii et in Bedas auctariis. Hunc, ait Ftoreniinius, alibi signatum noncomperi. Non dubitem, eumdem esse, qui passus est cum S. Phitippo etc, de quibus hodie agimus, S. Valerii msirtyris 'mVoT\:yii,mentio fithacdie in Hieromjmiano Corbeiensi (12), ei ex hocapud Fiorentinimn. Alii tegendum censent in Ponte. In quodam Usuardi audario apud Sollerium habetur Valerii episcopi et martyris. Aliud reperi nihii.Probabile mihi valde apparet, esse
.-
nia quoinregnoiilius fithac diememoria{\1). Octavadedicationis ecclesiarum nostrisacri ordinis, in Mariyroiogio Sanctorum pro ordine discal-
ceatorum SS. Trinitatis Redempiionis captivorum. Vide append. Martyrol. Romani. De S. Gratiano, martyre in pago Ambianensi, ut habetur in Usuardi auctario, cujusque meminit
Bedx item auctarium, agendum
crastina die XXIII Octobris.
S.
Valerium, archidiaconumLingonensem,passum
Romani episcopi, de quo in Tractatu de divinis Siculorum oflaciis, (auctore Johanne de Johanne, canonico Parnormitanae ecclesix) heec invenio (18) : In unoMlssali Niconiensi, et duplici Breviario, nempe Messaneusi etGallo-SicuIo, extatS. Romanus episcopus. Possei hic esse S. Romanus Autissiodorensis {I9),cujus Syliogen reperies 6 Octobris;vix iamen dubitem, quinsitS. Romanus, Rothomagensis episcopus, die 23 Octohris
\l]
Pas S07. Paiis.
I62fi.
- (2) Tom.
III,
(ojTicvuux,
L'Ej;lisc
de Br.-ia5nc.
|ni^.
pDg. 1175. Paiis. 16K6. 151. Paris 1859.
29K. -{l^) Spiciicgium, tom. II, pag. 20. - (15) Clironologia tnonastcrioiuni Gcimaniae priccipuorum, pa^. 24^. Sul^baci. 1(!82.
Ubi
sainls nes.
llli7.
(10) Tiesvaux et Garaby, locc.

,
_.,
j,
cill.
(11)
Toiu.
II,
pag.
cuitus
UIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.

venerationem in utramque Siciliam invexere Normanni, quum ea sasculo xi et sii potiti sunt. Vide Michaelem Monachum xxiii Octobris. (1), et apud nos
S. Severini, episcopi Coloniensis
435
I>
cultus, etcujus
de Paduii, ordiuis regularis observantiae. Obiit MDxvii. In menologiis Franciscanis annuntia-
tm
S.
memoria in quoHieronymiano notatur. Item ejus Vig-ilia annuntiatur ex Usuardo Lubeco-Coloniensi apud Sollerium. Vide ejus Acta die se-
dam
codice
II Novembris. Autbodi episcopi depositio, ex Bedas auctariis. Putem eumdem esse ac S. Autbodura eremitam, non vero episcopum, qui, teste CasteilanO.coli' tur in Vallicurti in agro Atrebatensi
XXI Novembris.
Edibii, episcogi Suessionensis,
quenti
S.
xxiii Octob.
Theodoritus, presbyter Antiochise, signatur in Bedee auctario hac die; ast in Usuardo aliisque die sequenti xxiii Octobris.
Ferrarius in
meminit hac die Catalogo generati; item ejus men-
B. Jacobi Vagarelli alias Ungarelli

die, nescio
meminit hac
tio fit in aliquo Usuardi auctario apud Sollerium. Juxta Saussaiumin Supplemento, hodie celebratur\nv^x\\.\Q S. Edebii; festum cero agitur
quam
ob causam, Hagiologium Ita~

(2),
die depositionis,
bris.
licum. Teste
Gonzaga
ejus sepulcrum spectainscri-
nempe iv idus id est lU DecemSaussaium sequitur Caslellanus item

;
tur Forolivii, in sacelio Immacutatas Conceptionis, in ecclesia
FF. Mittorum, hac cum

pag. 747.
iXcnpoli
l(i50
Martyrologia Ebroicense, Autissiodorense etc. Habemus vitam quam dabimus. x Decembris

nium dc
1t5
nnliquilule Urbis Palavii cl clans ciribus I'ntaviiiii,
jiu^
ptione
lliQ jacet
corpus beati Jacobi Vag-arelU
(I) Samiluariiiin
Capudiiuni,
(2)
Dc
oiigiue Scnipiiicx Rcligiouii;, pag, 270. Coui.
Bcniardiu, Scardco-
fiusile.
iSOO.
DE
B
S.
SALOME,
MATRE FILIORUM ZEBEDÎ.

OOM:M:ElVTAIi,HJS tllSTO JilCUS.
I.
S. Salome,
;
uxor Zebedaei,
testis
Christi consanguinea,
cui et morienti
B. R.
prsesens fuit
quoque
ejus resurrectionis, ac de cujus
sepultura
sollicita legitur in
Evangelio. Ejus memoria in Martyrologiis, Breviariis
et
Missalibus.
SC(]DO
S.
1.
Salome,
uxor Zehedtei,
Syriace Scboloum, est, inquit Lucas Brugensis (l), nomen feminaB, derivatum a virili Salomon ; et accuratius Schleuser [%) Salome noraen proprium mulieris hebraicum, significans pacificam a radice Scha^ lam; denique S. Hieronymus de Norninihus He-
Salome,
Grsece
lcihli^^rt,
sum ? Dicunt ei Fossumus. Ait illis Calicem quidem raeum bibetis; sedere autem ad dexteram meam
: :
vel sinistrara,
non
est
meum
bus paratum
est a Patre raeo.
dare vobis, sed quiEt audientes decem
indi^nati sunt de duobus fratribus. Notat in
hunc
hraicis
(3)
Salomon
pacificus sive pacatus erit;
locum minus
S.
Hieronymus
(10)
Mater postulat, et Do-
discipulis loquitur, intelliêns preces ejus
Salonie pacifica. Constat autem ex ipso textu evangelico, S.

et S.
Salomen matrem fuisse S.Jacobimajoris
Joannis, discipuli qnem dilig-ebat Jesus, quorum paier Zebedxus (4.); unde et siepius in sacris litteris nomine filiorum ZebedEei veniunt, Quod autem S. Salome eorum fuerit niater, evidenter efflcitur ex Matthm et Marci textibus collatis qu3e enim apud illum mater filiorura Zebedî est
(5),
ex filiorum desitendere voluntate. Animadvertendum quoque est S. Marcum de fHiis, non de maire facere mentionem[U Et aecedunt ad eum (Jesura) Jacobus et Joannes, fiUi Zebedaei, dicentcs Magis, ) : :
volumus ut quodcumque petierimus facias responnobis etc. Quse ut inter se componantur,

ter
apud hunc
diserte Salome vocatur
(6).
Unde
qui
errare convincuntur, ut hahet
Baronius
(1),
dixerunt, Salomen
dictos
uxorem
liberos.
fuisse Joseph, et ex ea
Caimetus (12), solet, Marcum quidera de illorura causa fecerati filiis dicere id, quod mater quod filiis, nou matri re.spondere, Christam vero ante dixesibi, sed filiis postularet. Pauio hffic non Caimetus mulieri nomen erat Salome ;
deri, ait
rat
idem
.-
suscepisse
Confer Castrium
(8).
sunt, quse de illa referuntur. Accessit, mquit S. Matthxus (9), ad eura (Jesum) mater filiorum Zebedaei cura filiis suis, adorans et petens aliquid ab eo, qui dixit ei Quid vis? Ait illa Dic ut
Pauca
forta.sse post eaque ad Christi clientelam accesserat, Cura hac proxime ad viri obitum, scilicet Zebedaei.
Deiparam atque ad Jesum sang-uinis conjunctione

primas interapopertineret, jus sibi esse censuit, dignitates filiis postulare. /f MC eimHi /acnm;, stolos
in Criticis sacris (13) Videtur Saex eo quod nuUa lorae hanc fiduciam concepisse
sedeant unus ad siuistrara in reg-no tuo. num inter et Salomen. Reliqua ihidem interomnes, quid ni malueris inter fiiios et Jesum Nescitis ego bibiturus petatis. Potestis bibere calicera quem
hi
filii
:
duo
mei, unus ad dexteram
tuam et Atque hxc Domi-
qux habentur
perpetuo aliorura apostolorum raater Christum ita inserviret. Povit ^pera sectaretur. eique tam sedulo materni ambitus, quod filios aliquoties intellexisset
(1) ifiOli
loMarci Ev.. cop.
ItS,
v.
W,
lom.
col.
11,
(2l LcTicon erffiro-latinum in Nov.

r
ngnc, Pa
lo".
ili)
Uti'n.
.om. XX.ll,
(4)
pag 7(3. Anlverp Tcstamentum. (3 U7, Conf Gloss.rium
KO.CoIonis.1649.
Tl.omr;s.i.,i. c,a
27
5^
ecJlesiasi
p,.s.
|5) Ibid. cap. cap. 4, v 21. (7 Apparalus ad Annales Marr. cap. iS. v. iO. pag. 459- Lucae. 1740 (8) Viri.larium. Mananum,
997.
MaUh.
(0) '" x, 20 ct scqq. (9) Cap "P.fai - (II) Cap, jv, t, 3^ -(12) Ma<.ha.i. Migne. lom. XXVI, col. 14o. /'^,^""5" Commenianus l.Ueral.s in Evi.ng. S. Mali., cp. 20- VI, col tJlD. lom. lalaad Evangelia sive Sacrorum Cnticorum,
"
Londini. 1660.
seorsim
;;
436
AiiiTi>nii
II
DE
S.
SALOME MATRE EILIORUM
ZEBED.EI.
(9)
:
II.
seorsim a Christo abductos sine aliorum apostolorum comitatu. ita ut Petrus solus contendere cura ipsis posse videretur. Alia quxdam ejusdem S. Salomce
Baptista Cancellottus S. J.
doctoribus et vulg-ata
Recepta
,
est a sacris
sententia
fratrem
fuisse
cum
Servatore colloquia ferebantur
apud ALgy-
opham
3oaepho(Christi nutritio) grermanum, nomine Cle(alii Cleopam vocant et Clopam)... Addunt
ptios, de quihus
nonnullam mentionem invenies Stromatum Clementis Alexandrini ex in libris evangelio secundum jEgijptios,utique apocrt/pho, ui nejnini non notum est. MnnX (ita Clemens{\))
dixisse Servatorem
; :
prfEterea Cleophai
uxorem
fuisse
Mariam, quxideo
diciiur Maria Cleopha;, vel etiam quandoque Maria Jacobi, respectu majoris natu aut certe notioris
filii.
ad Salomen Veni ad Quodissolvendum opera feminse... Ait Salome usque homines morientur? Respondet Dominus Quoadusque peperint mulieres... Cum eadixisset; Kecte erg-o feci, quse non peperi..j excipit Dominus
ipsum
dicens Omui herba vescere, ea autera quae babet amaritudinem, ne vescaris. Atque hsec fere sunt, quse adnos pervenerint ex isto Evangelio, omnium apocryphorum antiquissimo [2). 2 Quod spcctat ad sanguinis conjunctionem S.
:
(lU).J
(De hac egit Henschenius ad diem 9 Aprilis Qui vero ab Evang-elistis fratres Domini nunquffi
cupantur, et
tur,
sorores, his parentibus tribuun-
et Marice; unde et nepotes ac neptes erant S. Josephi, sponsi B.Marige Virginis, ac proinde Salvaioris patrueles sew cousobrini ei
nempe Cleophx
consobrinae; qui, ut habet Cornelius
a Lapide
(11),
phrasi Hebrseis familiari fratres et sorores dicebantur. Consonat Christophorus de Castro S. J., in
Mtor
iJomn,i
Salomes cum Maria, matre Jesu, adeoque cum ipso Jesu servatore, quaestio est haudpaucis parita quidem ut visque implicata difficidtatibus
;
nihil,
quod undequaque cerium sit, staiuipotuerit.
Totius rei cardo vertitur in textu illo evangelico : Et venicns (Jesus) in patriam suam, docebat eos in syufig-og-is eorura, ita ut mirarentur et dicerent.
pr^claro suo de B. V. Maria opere (12], probabilius censens, quatuor itlos, in textu evangelico supra 7-ecitato, fratres Domini nuncupatos, ex iisdem parentibus Cleopha et Maria progenitos (13); hanc autem Jacobi et Jose seu Joseph tantum vocari matrem, duobus aliis, nempe Jacobo niinori et Simone seu Simeone praeteritis, quod hi essent
primi ex fratribus et insigniores (U). Quod vero ad sororesDomini attinet, constat, inquit Cancellottus (15), fuisse plures ex evang-elica historia, ubi apud Mathûm Nazareni cives appellabant numero multitudinis (seuplurali) ejusdem Christi sorores, deque iis pariter ac fratribus dicebant " Nonne omnes apud nos siint " ? Esse neutiquam potuerunt pau> ciores duabus, posito hoc testimonio. Et re quidem vera, S Epiphanius (16) vocat illas Mariam et Salomen; quse nomina, juxta Castrium (17) es Evang"elio non obscure coIlig'i possunt. Attamen
:
Unde huic
tres ejus,
sapientia hec et virtutes; nonue bic est
mater ejus dicitur Alaria; et fraJacobus et Joseph, et Simon et Judas ? Et sorores ejus, nonne omnes apud nos? (3) Jam vero idplurimum vexavit et adhuc vexat interpretes, qua scilicel ratione itli fratres Domini dicantur item qu3e sint sorores et quomodo. Kespondebat, ait Cornelius a Lapide (4-), spurcus hasresiarcha Helvidius, fuisse eos qui ex eadem matre B. Virg-ine post Christum erant uati... Sed eum acriter et docterefellit S. Hieronymus lib. contra Helvidium. GrsBci passim cum Eusebio lib. ii. hist. cap. 1, et e latinis S. Hilarius cum Ambrosio, quos citat Baronius in Apparatu aunal. cap. 46, putant fuisse eos, qui natl siut ex priori matrimonio Joseph, antequam B. Mariam duceret in conjugem. Ast hwc manifeste perpetuse S. Josephi adversantur virginitati, quam hodie absque temeritatis noia nemo impugnaverit. Imo S. Petrus Damianus Epist. II cap. -i (citante Suarezio (5)j dicit hanc (de S. Josephi virginiiaie) esse ecclesife fidemj id estj ut ibidem notat laudaius Sua7-ezius, universalem et piam credulitatem. Hug:o de S. "Victore (ita prosequitur Cornelius noster (6)^, et Glossa in cap. ^ 1 ad Gal., Eclcius Homil. de S. Anua, censent hos fuisse progenitos ex S. Anna, matre B. Virginis,S. Annam euim praster Joachimura, ex quo genuit B. Virginem, duos alios habuisse maritos, ex quibus g:eniti sunt hi, qui fratres Domini vocantur. Paucos hxc nostra setate nanscicetur sententia patronos, utpote qux secundum Suarezium (7) nec verisimilis est n^que ullo nititur probabili fuudamento, ut ioco cit. latius demonstratur. Denique concludit idem Suarezius (8) Incertum esse, profabri filiusi^Nonne
:
obscura omnino sunt, quge adpriorem seu Mariam

spectant; ita ut recte statuai Cancellottus
(18),
unicam tantum insacris
litteris
nominatim
reperiri
expressam nempe S. Salomen, quse fuit juxta veriorem, inquit Castrius (19), quam secuti sunius, opinionem , filia CleophiB et Marife ejus uxoris. Inquirit quoque ibidem Castrius, quo ordine fuerint
nati hi fratres et sorores
Domini, statuitque, vero-
similtius S. Salomen fratres suos setate prseces-
Salome, ait (20), nata videtur ante Jacobum (majorem natu filiorum Cieophx) et Siraeonem, quia nupta jam fuisset Zebedaeo, cum natus est
sisse.
Christus, ut
minimum cum
est,
esset ipsa
quindecim
aut sexdecim annorum.
Qu^ tamen mera tantum

.,
conjectura
quam
diligentius excutere super-
vacaneumputem. Cseterum, ut videre apud ipsum Castrium ex citaio ioco, aiii aliud censuerunt. Sic Epiphanius, quem sequitur et Nyssenus natas volunt sorores post fratres teste eodem Castrio. S. Ambrosius S. Salomen, ubi cuni fitiis ad Jesum accessit, setate loog'avam fuisse dicit (31). 4 Porro Cof^neiius noster subjicit tabulam, in
,
giqne reifsa
qua, ait
(22), g-eneaiog-ise tutius Christi et
cognato-
*ang\mf
pter
veri
quem gradum
consang-uinitatis vel propinqui-
tatis, hi fuerint dicti
fratres Christi, imo neque an consanguinei fuerint vel tantum putati.

recie, nostra opinione, notat
ejus seriem, gradumque ad oculum perspicies, ex patribus et neotericis, ad prsBsertim ex Christophoro a Castro cap. 1 de Deipara, probabiliter sed accurate coucinnatam.'^ hac, quse in rem nostram faciunt, excerpimus sequentia.
rum
Attamen
Joan-
(1) Suomatum, lil. iii, cap. 9. Migiic, laUologia grffic. tom. VIII. cnl. Il6(i etsecjq , item, eol 1180 Co-./er Crilieonim sacrorum lom.
VI. Ubi siipra. -- (2) Culmel, Cummenlaiie lill<5ral, lom. Vll Disscrlatioii sur lcs Evongiles apnciyitlie, paj;. xlti el seq (3) Mallli. cap- 13, v.Siet sctjq. ; Murc. ca[K t>. v. 1 el seqq (4) Commen(H) ln tcriiam parl. D. 'Ihomaj. tnria in Matth. C3p. li, v. 4(i. qusl, :28, :.rt. 2 cl 5, disput. S, sccl. 4. Tom II pa^. 58. Moguntia HilH, -(6lUIJi Mipra.- t7)Tom.li. pag 59. (S)Il,ui, pag 60. (9) AoDalcs Mariaiii. Romic 1616, iii-rol. pag, b2. (10) ActaSy.
(Il}Ut)i supfa. - (12) ViriJarium Dclparfe vcra hislnria. CotoniEe, An1649. pag. 42. (13) paK. 57 ei 38 (U) Opi-iurn, tom. nales Mariaiii, pac. 83. H;eiesi 87, iium. 1040. 1622. curnntc Pclavio. (t?) Ubi supra, pBg.49.
tom.
I
Aprilis, p. 811 ct scqq.

ibi(i.
Marianum, sive virtulnm ac
>
ilEe
Ibid,
(Iti)
(11))
8.
1,
I'nris
(18) AiiiialesManani, loc.cil.
(19) Pag.
EiO.
(20) Ihid.
(2!) Dc Fide ad Gralianum lib. v, c. 5 Mipne,tom. XVI, (22) Commcnlarin in Lucom, cap. 3, v, 23.
eol
p.ig.55. CCl-
Mathan
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.
437
DUCTOnE
A
Jase
Mathan.
B B
Jacob
Anna quas nupsit
Heli id est Joachimo.
Cleophas vel Alpheus, cujus

uccor Maria
Joseph, cujus
uxor
Maria
Jescs Chiu&tus
Salome
uccor ZebedEei
Maria Mat. 18,
Jacobus minor
1.
Joses seu
Judasseu
Thaddaeus
Siraeonse
Joseph
Simon
Jacobus major
s Ei Joannes Evang.
Hsec tdbula si admittatur, cum Jacob [qui g:enuit Joseph, virum Mariae) frater esset S. Annie (haec mater B. Marise V.), sequetur Mariam et Joseph D consobrinos, in secundo consanguinitatis gradu, exstitisse. Proinde B. Virgo in eodem consanguinitatis gradu erat cum Cleopha (fratre S. Josephi) ; cum autem Salome /?îa sit Cteophê, utterius efficitur, B. Virginem illam intertio
Mater ejus et soror matris ejus Maria Cleophae. > Hancvero, queeMariaCteophxôcaXwv, esse sororem germanam Marise virg-iniset Clopffi uxorem,
non
facile
crediderim, sed potius ClopfB filiam, ip/,
Neque euim y-dili^Yi sororem germanam necessario significat, quum neijue q{ aosXcfot Christi, quorum non semel jnentio est in novotestamento, germani hujusfratressinthabendi.
sius Virg-inis patruelem.
j;
gradu inaequati. Rursus in quantum respicitur Joseph, hic patruus, ac proinde ejus
attigisse
Tum
sponsa virgo Maria matertera (quod secundum efficit gradumincequalem) S.Salomes, exaffnitate
erat Jesus autem in quantum /ilius Marix^ S. Salomen attingebat in tertio consanguinitatis gradu sed ineequaJi in quantum vero putabatur filius Joseph, in secundo ^quali. Atque hwc quidem ita se habent admissa tabula genealogica Cornelii
;
K?,cd7:a. filiam zo-j Mapia graeca locutio non vero uxoremCIopae sonat. Denique veri minus simile fortasse est, duas sorores germanas idem
:
yi
esse Josephum MariiBpatvuum (!5) sane pondus hsec sententia, quam <me,n ""' jam ex Possino laudamt Papebrochius (4-), mutuatur ab auctoritaie Julii Africani, qui sseculo tertio ineunte floruit (5), et pturimum ab Eusebio
nomen MaiHam marejam licet,

6
sortitas esse. Fidenter igitur aflBr-
Magnum
a Lapide.
latit
i/ue
commendatur Ejusdem Afncani,

:
i7iquit (6) quiu-
propin-
conjuncla
Imo propinquior erit S. Salomes cum Jesu Maria agnatio, posita senientia, quam unam veram esse conset P. Franciscus Xaverius
5
quede chrouog-raphia
lihri
(hodie deperditi) accu-
Gkristo et
Pairitius S. J. (1). vir sane diligentissimus et in rebus scripturicis apprime versatus nempe Joakimum Mariaepareutem etJosephum, hujas virum,
;
ratissime corapositi ad nos etiam perveneriint. Et pauto inferius : Altera quoque ejusdem Africani exstat epistola ad Aristidem de dissensione, quiE vi-
fratres fuisse,
ita ibidem paucis verbis exponit et probat Uterque evancum Zaccaria gelista Christi prosapiam descripsit; atChristus nullara prosapiam habuit nisi maternam. Ergo utraque genealogîa Mariffi prosftpiam nobis exhibet. Terum utraque Josephi quoque prosapia est neque enim secus credere ipsa eorum verba ullo modo
quamque
detur esse inter Matthaeum et Lucam in stirpe Christi referenda, in qua Evang-eiistarum consensum apertissime demonstrat ex narratione quadam,
quam amajoribusacceperat.
Clarius elucet, quanti
Eusebius hanc scriptionem fecerit, quod iltam operi suo magna ex parte inseruerit, scilicet ubi
Evang-elia agit de dissensu qui creditur es.se inter meliori modo in stirpe Christi (7), utpote ex qua Matsolveretur proposita quiestio. Quoniam, ait, inter se dissentire vulg-o thBeus et Lucas. pluriraum existimantur, adeo ut sing-uli fidelium ob verilatis varias eorum locorum explicationes
.
.
aut fere omnes Josephi enumerati, Mariae quoque majores ab evang-elistis

sinunt.
Omnes
itaque
majores fuerunt.
Quum
autem ne suspicari quidem
ig-norationera
liceat eara esse Josephi sororem, ex ipsius Josephi fratre orta esse putanda est. Quid contra htec dici queat nonequidem dispicio. Ita P. Patritius, quse deinde latius evolvit, referens {-Z) ex Jutio Afri: Jacob... viduam ejus {ro:: Heli) conjug:em
certatim
excogitaverint; de his
est,
traditiouem, quae
ad nos usque deducta

Africanus
in
proponamus, quam..
epistola ad Aristidera...
commemo-
cano
accipiens, tertium ex ea
Josephum genuit, atque
concludens ; Duos alJacobi ex alia uxore filios. Statuit dein, horum Clopam, quodcum Alph<eo est unum ac terum esse idemnomen Addit deîique qnin^m verotertius,
;
-.
itaque fratres habuit Josephus,
expticationem. ita res se hatur Africanus ipse ; Sive ig-itur, ait, interpretationem, beat sive aliter, planiorem certe meo quidem judicio aliorumque, qui lequi rerum
ffislimatores esse voleot,
vetate, ditigentia ravit. Spectata igitur scriptoris certe non magnifecerit ejuS et accuratione, nemo Subdubitare tamen nonnihit vide-
nemo
facile repererit.Proin-
est, cur duquot fuisse scripsit Julius Africanus, vix is fult. Quod bites. Joakim Marise virginis pater quidem sine ratioue a me afflrmari ne credas. Joancrucem Jesu nes h8ec narrat Stabant autem juxta
:
nullo testimonio fulde hffic nobis sufflciat. tametsi nec meliorem aliam nec veriorera praeta, quando possumus. Ceterumquin vera sit Evangelii narferre
um. AclâSo!Sm/9MarUi, Com\neoUr.o d/s'josepbo,
25.
^^0 el
H-q.
^.^^j^
438
ucTOBs
DE
S.
SALOME MATRE FILIORUM ZEBEDÎ.

:
^ B
ratio dubitari uon potest. Tn fine autem ejusdem epistolx Africamis hasc addit Matthan a Salomone. etc. Atque hascita apud Eusebium (1). Notat
vero Valesius in hunc locum

sit
(2)
enda
htec evnng-elici loci explicatio, patet
Quanti faciex his
quidem ex evangeliis et antiquis seu patrihus seu scriptoribus ecclesiasticis. Addo qusedam hoc loco {quoniam opportunior non occurret) ex legendis et officiis.
hcec
verhis; quippe qui fateatur eam nullo testimonio fulciri veterurn scriptorum. Admitti ta-
Africani
men eam
possit,
vult a nobis, eo
quod nulla melior
afferri
9 Habemus, inquit Henschenius (5), long-aacta descripta ex Ms. codice serenissimae Christinte, reofficu'^'*'" ginae Suecioe, numero 1131 sig-nato sub hoc titulo Jfn Vitaseu leg-enda trium Sororum, Mariaa virginis ^''^*:
T^
('
nollem Eusebium nomentionem hujus rei (dissonantise evangeliorum) fecisse. Qu^ equidem acerbius et iniquius tam in Africanum quam in Eusebium prolata existimo. Quid enim. veterum scriptorum testimonia hic invocentur? Quasi
Quae cura
ita sint,
strum
in vestibulo historise suse
Mariae Jacobi, Marise Salomae. Quid autem ilta contineatur, edocet Prolog-us, ita exordiens Sanctam et indubitatam, praecelsamque ac salutiferam beatissimarura Sororura, g-loriosEe semper
virg-inis MaritB, christiferae videlicet,
et
Mariee
Salomse,
Marijt Jacobi ejusdera Doraini nostri -lesu

g-enealog-iara, vitas conver-
veyô ipse Africanus adprinicevam ecclesiie aetatem non accedat, iisque vixeritin locis, ubidegehant propinqui Salvatoris secundum carnem, paucis tantum generationibus ab eo dissiti.
Christi materterarum,
sationem et corporum resolutionera in Dnniino, ac earum inventionem, cum translatione ct earum miraculis, Deo adjuvante, licet sermone tenui et
Mio
''*""
Afri'
7 Ccrte ijisc
vatoris nostri, sive ad
Africanus scribit (3) Cognati Serostendendam g-eneris sui no:
j.
rem docerent, veraci utique sermone haec nobis tradiderunt. Narrat deinde origines familiarum, quse adidusquetemporis in tabulariis publicis descripta essent, ah Herode. Aniipatri filio, ex iitvidia combustas fuisse atque subdit (4) Pauci tamen antiquitatis studiosi privatosstirpis suiecommentarios, velquod nomina
bilitaiem, sive ut simpliciter
:
conabimur euarrare. Post hcvc omnia fuse exposita et relata, sequitur Sermo brevis de sanctis Sororibus in natali beatissimarum Marias Jacobi
inculto,
:
et Mariae Solomce,
et
sacratissimae Virg-inis sororum,
materterarum Christi. Porro acta Mss. sxcup lo XV exarata non satis solida sunt, utpote a variis absque ullo examine coacervata, ita quidem, ut Henschenius nihil ex eis duxerit typis edendum, prfEter paunamiracula ex iis selecta, quae referuntur in Galliis contig-isse, et
memoriter callerent, vel ex archivis descriptos penes se habentes, in primis g"loriabantur, quod avitse nobilitatis erant hi, de quibus supra dixi, ob propinquitatem g-eneris, qua Servatori nostrojuncti erant,'Jia-7rotruvs[ appellati.Qui e Nazaris et Cochaba,
ipsii
tamquam
verosimiliora
hahet (6). Et addit falluntur praeterea, scilicet corasores actorum illorum, qui, ut tres Marias reperiant, Salomen, matrem SS. Jacobi et Joannis evangelistae, appellant Mariam Salomse, quasi haec
JudEese vicis, in varias
reg-iones dispersi,
supra-
es ephemeridum libro quam poterant fidelissime exposuerunt. Sive ig"!tur ita res se habeat sive, etc, ut supra, Optandum sane fuisset, quod etiam Africanus declarat, dictam
g-eneris
seriem,
ut genealogix series publicis ex tabulariis pro~
haretur ; ast an ab hujusmodi defectum totam narrationem vel dicemus suspectam, vel rejicie-
mus
ui inendacem et fictitiam ? Cxterum id unum ex Africano Patritius hoc loco urget Jacob vi:
duam
ejus {-ou Heli) cohjug-em accipiens, tertium
ex ea Josephum g-enuit.
An
ergo quis negaverit
unaeademque familia, per paucas generationes, ab una ad alteram, trahsecpotuisse, et qiiidem in

ditione [hoc verbo utitur Eusehius),
orali, trasmitti ?
etiam solum
de-
Nec tamen scripta omnino
Africani loco manifesium est. Q Equidem assentior P. Patritii sententiae, eamque cum Afincano meliorem et veriorem habeo ; nec culpandum existi^no Eusebium, bene vero laufuisse
citato
ex
Maria esset uxor Salomje. Verura Salorae est nomulieris non viri. Quod notavit quoque Colvenerius (7) citatis enim Marci verhis Erant mulieres de long-e aspicientes, inter quas erat Maria Mag-dalene, et Maria Jacobi minoris et Joseph raater et Salome, suhiuncgit ubi Salome esse nominativura, non autem g-enitivum, patet ex grseco, et solide declarat Estius in Annotationibus ad cap. 15 Marci t. 41. Qua ratione Maria Cleophse seu Jacobi dici queat soror B. V. Deiparce ex diciis num. prsecedenti colligi potest. Non vero item de S. Salome :na???, ut recte ohservat rursus Henschenius (8), et liquido fluit ex allatis et dicussis anohis supra quod h^c (Salome) fuerit ejusdem Deipar hahita soror, neque apud Evang:elistas, nequeapud antiquos patres legitur. Denique suhjungit An fuerit Salome soror Mariae Cleophae, et
men
inde data occasio dicendi, eam etiamfuisse sororera Y Deiparee Mariae, non habemus unde solide asseramus, aut id asserentes refellamus. Arbitramnr ta-
dandum, quod narrationem suse inseruerit historiae; tanto magis quod aliter illamjam non haheremus, siquidem epistola ad Aristidem aliunde ad nos non pervenerit. Atque ex his confirmantur
dicta a nobis de gradihus consanguinitatis S. Sa-
men hanc esserationem satis commodam [quseutique mera iantum conjeciura est) ad explicandum
ea, quae de ipsis, ut sororibus Deiparae, in variis Mis-
salibus et Breviariis leg-untur, in quibus {ut vide-
lomes cum Jesu Christo et B. V. Maria, eo sensu, quod, ut supra innueham, propinquior etiam inter illos
habeatur parentela seu agnatio,
quam in
priori sententia.
lievttpUutaiio.
8 Ex diciis hactenus sequitur S. Salomen natam ex Cleopha seu Clopa {fratreS, Josephi) et Maria {de qua vix occurrit quid asseramus) uxorem fuisse Zehediei; mairem S. Jacobi majoris et S. Joannis evangelistse, secutam esse Jesum, atque accessisse ut aliquid peteret ab eo, cui et sanguine satis arcie conjuncta fuisse apparet. Atque
;
tur infra) passim sorores inter se ei nonnumquam materterae Christi vocantur. 10 Notat Tillemoniius {'d) Originem, commentario in Maithxum, prseter laudes, quas universim trihuit sanciis illis mulierihus, Jesum secutis, innuere speciatim, S. Salomen fide sua, vitx san' ctimonia aique constantia, qua Dominum, quocumque iret, comitahatur, meruisse gratiam, ut prgesens foret morti ejus in Calvarix monte, cum atiis, quse ex Galilsea advenerant. Et re qui-
P''^"'" /"
^,^^",'"""
dem
vera,
Marcus
(10),
:
posfquam
Vere
hic
retulit
cenfilius
turionem
exclamasse
horao
(1) Ihsl. cccl
lib. 1, cai.
7, pag 2o.
(2)
11.
Aimotatioiics
(7)
iii
SS. V. Mapiaj novissimum, lom.

pag. 525. l'ans. in-4, 1701.
11, pa;..
502. Duaci, 1058.
(8)
AclaSS. lom. IX ApriW,
j.ag.
812.
(C) Ibi.l.
Kaki.d.num
(10) C.p. IS, v.
59
cl se(iq.
Dei
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBKIS.

Dei erat, suhjungit Erant autem et mulieres delongeaspicientes, inter quas erat Maria Magdalene, et Maria. Jacobi minores et Joseph mater, et Salome. Consonat Matthieus (1) Erant autem ibi mulieres multae a longe, quae secuts erant Jesum aGalilfea, ministrantesei inter quas erat Maria Mag^daleua et Maria, Jacobi et Joseph mater, et
:
:
499
B. n.
I>oTînuta... et
mater filiorum Zebedsei, nempe Salome.gw^ a solo S. Marco nomine suo vocatur. Pariter alii duo eoangelistx (2) testantur pywsentes fuisse sanctas
aliquas nominatim designant, Salomen. Memorant deinde MatthcBus, Marcus et Lucas adventum Josephi ab Arimathxa, qui corpus sindoyie involutum posuit in monumento adduntque duo pinores Erat ibi Maria Magdalene et altera Maria, sedentes coutra
nescimus iibi posuerunt eu7n^'p7'oi7i' de saltem erat du^) imo plures(20),vel anteMagdalenen, vel cum ca venere, vel, quura ipsa esset ad sepulcrum, supervenerunt. Vident lapidem revolutum (21) " et " sublatum a monumento (22). Cucurrit ergo Marie Magdalene et venit ad Simonem Petrum et ad alium discipulura, quera amabat Jesus (23), " ceterse vero, illic mansere, raoxque
.
mulieres,
quarum
S.
non tamen
non inveneruntcorpus Domini Jesu^^ 1); " duo viri steterunt secus illas in veste fulg'cnti easque docueruntde iis quae veneront (25). Interea Maria Magdaleue, quum ad Pctrum et Joannem
" ingressffi "
sed
adiisset,
" dicit illis Tuleruut Dominum de monumento, et nescimus ubi posueruut eum (20), " 12 Mox cseterse et ipss regressie a raouumento nuntiaverunt haec omnia qmt videraut atque
:
etreturrectiQnit tntit
/.
sepulcrura
(3) et
aspiciebant ubi poneretur
(4).
Bx
audierant,
diei
illis
undecira
et cetcris
ommbus
(27),
quo efflci videretur, solum duas illas ihi adfuisse, ac proinde recessisse S. Salomeu ast contrarium innuit Lucas (5) Subsecutae autem mulieres, qua;
; :
nouquidem omnes omnibus

hora
,
simul, quod forte neo quB tunc erat, suspicari siuit, sed...
aliJB aliis.
deiuceps
atque
Allero hoc uuutio ac-
cum eo venerant de Galilaea, et quemadmodum positum

B
viderunt
mooumentum
cepto, Petrus et Joannes cucurreruut
erat corpus ejus. Nisi quis dicat priores duas totius rei gestse perpetuo remansisse testes; aeteras autem id solum venisse examinatum, ubi et quo^nodo positum corpus esset.
mentum...
>
ad raonuHis redeuntibus MariaMagdaleue, quje,
ut adparet, postquam
iis rem nuutiaverat, ipsos currentes ad sepulcrum sequuta erat, " stabat ad
monumentum
foris plorans.
Dum
erg-o
iieret,
iu-
Cxterum nemo
est,
qui ignoret
quantum
clinavit se, et prospexit iu
evangelicayiarratio de gestis sanctarum ynulierum

sive in Calvarice
monte sive ad sepulcrum Domini, sacros exercuerit iiuo et vexaverit exegetas. Nostrwn non est tantas compone?'e imo nec exponere lites. Sufficit ad propositum nostrum demonstrasse ex evatigetiis, 8. Salomeu non solum adfuisse,
duos ang:elos in albis unum ad pedes, ubi positum fuerat corpds Jesu(2S);-( continuoque Jesus ipse ei primum ae videndum preebuit, curaque ea coUuquutus est (20). lUa vadens " rem totam nuntiavit his, qui cum eo
>
monumentum, ct vidit sedentes, unam ad caput et
fuerant
(30J.
Tum demura
alije
mulieres
(31),
cum
Christus cruciesset affixus, sed de ejus quaque sepuUura fuisse sollicitam, et resurrectionis
testem.
atque de ijus
11
Quod
ut prasstemus, operse pretium dicimus
lepuitura
toUicila
egregium locum ex P, Patritio,ubi jam monui, spectamus) continetur ei simul declaratur quomodo varii ex evangelistis textus inter se componi
hic adscribere
et
res ipsa [quod unice nos, ut
Maria Magdalene jam in urbem regressa, utpote quam obviam illas minime habuisse es eo adparet quod rei totius adhuc uesciiE essent (32); " venerunt ad monumentum orto jam sole (33). u Utque illuo introiere, angelus rem gestam eis narruvit, jussitque ipsas nuntiare dit-cipulis et Petro (31), quo
confirmaretur nuutius huic
jam
Magdelene, postquara
hffic
adlatus a Maria Christum rcdivivum
queant.
Dum
Christus, inquit ille
(6),
sepeliebatur
MariaMag-daleueetaltera Maciasedentes contra sepulcrum (7), " quae altera Maria fuit Maria Juseph, et " aspiciebant, ubi poneretur (S) ; sed et aliee cum his(9). Et reverentes paraverunt aromata et ung-uenta. Et sabatto qutdem siluerunt secundum mandatum (10). Vespere autemsabbati, id est, postridie quce lucescit in prima sabbati mortis Christi circa solis occasum, venit Maria Mag-dalenaet altera Maria videre sepulcrum (U).
w erat... ibi
< >
eum acceperant, uoniidem adjungebant (35). Illie perterrefactte " esierunt cito de monumento (36), indeque aufugieutes ouSivt ojiiv itirov " nemini quidquam dicebant (37, " nimirum in via, dum fugerent (38). " Et
conspexerat, cui nuntio, qui
dum
ecce Jesus occurrit
illis,
"
salutat,
ipsumque vene-
ratas, adloquitur {\i9].H3scP.Patritiu^
haudminus
t'
acutequam
diligenter; quibus utique continetur
Continuo,
illo
ipso vespere
"
et
cum
transisset sab-
batam, Maria Mag-dalena, et Maria JacobietSalome emerunt alia aromata, ut venientes ungerent eodem, inJesum(12). Una autem sabbati (13) quam, die, si ad formam dierum Juduicam attendas (Judasis dies, non a media nocte aut ab ortu soiis, sed ab occasu inchoabatur, ut, si ante occasum dies erat postrema mensis postremaque hebdo
quidquid ad^. Sfdomen (quas diserte inter sanctas mulieres a Marco numeratur) in hxs rebus gestis ex evangeliis pertinet. 13 Nec alia habemus de S. Salome, quibus satis
fidere liceat. Silent deinceps de ea sacree paginse,
sicut et antiqua ecclesiasticte historicB itionumcnta.
g S3|^^,^
mtmarx.
'"arnjrio
Attamen infra iatius examinanda
erit traditio
*'"'
madse, sahbatum post occasum jam esset prima hebdomad^diesprimaquemensisinsequentis{\4-), postridie vero, si ad Komanam, ante lucem Christusrevixit, eaqueevenerunt, qua^narrat Mattheeus lapidem etc]. (15) terras motus, angelus revolvens
ecciesice Veridauae in Hernicis, et Aretatensis seu Camariensis; quod antequam prtvstetnus sequenti pavâgrapho, hic subjicimus quxin martyroiogiis et litu7-gicis libris atque breviariis notatu digna occurrunt. Martyrologium Romanum habet ad
Mos
"
Tipwi ajcorta; ert ovcr-n^ (16) et opOoy
Safleo; (17). (18) "
Jerosolymus sauctee MariajSalomfie, : Evangelio legitur circa Domini sepulturara quasin solicita. Ad verbum hausta hcvc annuntiatio est ex Usuardo, demptis tamen positione seu ioco Jero-
hunc diem
Maria Magdalene venit ad monumentum

(19) (dicit
solymis,
et
nomine
Mariee,
qux
ilie
non habet.
sedet altera saltera
enim
etc. :)
Tulerunt
(3) (2) Luc. xxw. 49. Joau. xix, 35, (1) iivir ^Ji el 56. (3|_Lur. xxiii, 33. (6) l4) Maic x.-, 47fllauh. xsvii. 61 Malth. i/) De EvjDgdi... lili. iH, dis.erl Lin, p.ig. Siaelbi-I. Luc. xkiu. 55(0) xv. 17. (9) Luc. (t>) Marc. xivn, bi (L>) Luc. (12) Marc. ivi 1. (H) Mallb xivm, 1. ibid. 56. 1.- lI4)PalrniUs. Ibi.1. i)3g. ;>tO. (l:j) XiTiii. ixiv. l;Joan XI, (18) Joan ib,d. xi, l.-()7)Luc. iiiv, {
XX.
1.
(23)Ibid. 2
2.
;
Joan.
XX.
{24)Luc. xxiv,3,
9.
(:i~)
Luc. ibid
(JS) Ibid. 4K,

Jtx,
-(26)
[^'^)
(2S) Joaii
11
13
Ibid. \i-\l
Mari: ivi, 9
2-f.
_ll6Woan.
(19) Ibid. 2.
12U)
Luc
Ibid.
(îl) Mflllli. xiviii,
Marc, ibid. 2.
Marc
idid. 1!.
B, Marc. (3*) Mallh
(30) Marc. ibid. 10; Joan. ibiJ XIV, 2. (32) Mjrc. ibid. 3. xxviii. S-7 Marc. ibid. 3-7.
18.
~
-
(33) 13)
(36) M;iuh. ibid. S
(37) Marc
ibid. 8.
-(38)
Conf. Mutth, idid.- (39) Mallh. ibid. 9 el 10.
(21) Luc. xsiv, 2.
- (22)
Joao.
De
440
DE
hoc notat SoUerius
(1)
:
S.
SALOME MATRE FILIORUM ZEBED^

dicebatur [W) etâXome, ei$wzc?ew Wit(duplicifl2)-D Re^nensi anni 1759 notatur ritus semiduplex miiius. Testatur idem Saussaius (13) easdem coli similiier ritu duplici a Burdegalensi ecclesia, die sxv prefati mensis. liem tertio Nonas, idest die tertia, Decembris ceiebraiur. Arelate, revelatio sanctarum raarise Jacobi et Saloin Breviario
De
B.B.
(Salomse) alicubitribuitur; at sciam, itaapud antiquos appellata leg-itur./n qui-
Maris prsBnomen ei nuspiam, quod eg-o

scilicet
busdmn codicihus auctariorum,

lensi
(2),
Bruxel-
ultrajectino
(3)
sicut et in editioHe
Lubeco-Coloniensi (de qua vide ibidem eumdem Solleriu77iin Prsefatione {\))prsenomen illudadscriptmn est. Attamen 7'ectenotat Castellanus (5);
maj
[14).
PraeDomenincoguitura evang-elistisac martyi-ologis omuibus qui ante correctores martyrologii Ko,
15
De hac infra proiixe dicemus. Habemus, ait fienschenius noster
(15), anti- breviarUt

"'tmliftui
qua Breviaria
ecclesiae Antissiodorensis in Gallia, et
maui scripserunt. Nec Baronius in suis Anuotationibus uita77i reddit rationem introducti illiusprxnomi7iis; i^no in Annalibus non aliter eam desig^xatquam Salomes nomine (6). Suspicatur Tillemontius (7), prseposterum itlud additamentum es commentitiis trium Mariarum historiis ortum habuisse vel ex traditione ecclesias Verulanx in Hernicis, ut conjicere licet ex Notis ad 25 Julii, ubideJacobo majore. Confer dicenda infra. In Romano pai^vo, quod Rosweydus noster in lucem dedit, annuniiatur ad 22 (manuscriptum quo usus
Rosweidus, ferebat, sed, ut ipse notat, prseposJerosolymis, Marci, qui primus tere 21) Octobris
;
Tornacensis iu Belgica, iu quibus ad diem 25 Maji solemui cultu celebratur festura SS. Mariae Jacobi et Mariae Saloma^ sororum. Confer Coivenerium{iG), In Missati ad usum ecclesix Ebroicensis anni 1497 noiaiur : De beatissimis .Maria Jacobi et Salome, Octobris probabiliter 22 [17J. Item in Missaii ad consuetudinem ecctesias Redonensis, ankal. Junii (25 Maji) de Tribus Sororini 1523 bu3(iy).5ic etiam in Missati ecciesise Uitrajectinas,anno 1514 excuso, post missas de communi
:
vm
Sanctorum, poniiur missaad hono^êm SS. Marise Jacobi et Salomae ubi utraque soror Marise Dei;
ex g-entibus episcopus
ibi
factus est.
Et Salomas,
o quae in evangello \^g'\i\iv.Unde recte observat Sollerius (8) Salome, aliis martyrolog-is antiquis praeterita, debetur auctori Romani parvi. Ex inde eatn transtiUit Ado Bea^tiB Sa\om^, q\}X in evang-elio
:
paraeet matertera Christi vocatur (19). Apud Waddingum (20) in Kalendario festorum propriorum ecclesiae hierosolyraitauas ceiebranda indicitur
,
22 Ociobris festivitas S. Marci episcopi et raartyris duplex, et S. Mariae Salome uec virginis nec martyris semiduplex. Confer, infra ad hunc ipsum
legitur
cum
reliquis sanctis feminis circa
sepulturara sollicita,
xit,
Usuardus
;
itia
Domini soium expun;
qux ad eam proprie non pertinebant, nempe

reliquis sanctis feminis
cum
Adoniana
sunt.
nisi,
omnia plane Usuardum ad verbum exscribit

ceetera
diem, acta S. Marci numero finali. Nec pjrectermittendum quod habent decessores nostri ad diem 25 Maji (21) Ordo Carmelitarum, pro speciali sua erga Deiparam devotione , etiam consauguineas
:
ejus colendas sibi censuerat, et in antiquioribus
quod addat positionem JerosolyRomanum, inserat prsenomen Marise. Hac itaque die mis et celebratur separatim inemoria S. Salomes. Aliis
diebus de
tiwKologiis
eadem
agitur, sed conjunctim

S Aprilis
cum
aiiis.
ac breviariis suis notatura habebat Octavo kal. Junii (25 Maji) Marias Jacobi et Salome. Duplex " cum officio proprio. Daniel a virgine Maria in Speculo indicare videtur, recentiori usu translatum festum esse ad xxii Maji. Sed neque isto
missalibus
"
HA
,
Graecis
ad diem
,
memorantur,
Dominica
nequealioullodieinvenimusquidquam
breviario ordinis anni 1672.
in recentiori
l\Iatronae
evang-elicse
quce
venerunt
mane, ut uugereut Jesum.
Nec ego quidquam reperi in ejtcsdem ordinis Breviariis, quce pras ma^
nibus habeo, annorum 1689, 1702, 1730 (Ilor^ diurnx), 1778, necdeniquein Propriis officiis Sanctorum fratribus et mouialibus Carmelitis discalceatisin hanc diem concessis. Mecldiniae anno 1849 editis. In hisporro omnibus notatur 22 Octobris
S. TeresiiE. Item celebratur ut7'usque S. Matronse festum 25 Maji in breviariis antiquEE professionis Regularium beatissimEe Dei Genitricis semperque Virgiuis de Monte Carmelo ex
Unguenta Christo deferunt
discipulee;
Hymnos ego
illis,
munerum
(9)
:
loco, fero.
offlcium
Octavae
('
causa hujus solemnitatis videtur data Constantinopoli, ob corpora ad templum S. Jacobi, fratris Domini, translata ; et refert ex Ge07^gio Codino in originibus Constantinopolitanis pag. 50 Justiuus... imperator ecclesiam S. Jacobi extruxit, ubi suis inconditoriis asservantur reliquiaesanctorum Innocentium... etJacubi
:
Et observat Renschenius
I?'
usu
TQu
a(JsXcf-oOit:'j...
Ceterum
in
dextera sacri condi-
torii posita
sanctarum mulierum, quEe uugueuta ad Christi sepulcrum tulerunt. Ilis subjungit Henschenius Ultima graece ita efferuntur:'> dt rw tJiîw îfiet r/j; yia; (7&ôo-j, Etct /.ei'sunt, corpora
:
cousuetudine approbata Hierosolymitanee Dominici Sepulcri (22). Et F. Joannes de Venetto ex Cannelo Parisiensi, scribebat atino 1357 Festum S. MariEeCIeophse agitur (sxv) Maji; festumS.Salomas xxii Octobris. Quidamtamen de duabus Sororibus siraul aguut mense Majo (xxv),
et
ecclesiae et
/xeva
Ttijv
otytwy
[xvpo(^6p(ti'j
yuyy.tyMv
ra
awu.a7ix.
Videntur intelligi
cobi fratris
Zebedaji.
:
S.
,
Mariae Cleophae, mater S. Ja-
Domini et Salome, mater filiorum Saussaius (10) ad diem 11 Maii annuntiai Remis festum beatarum Rlariee Jacobi f/i^c enim promiscue Marige Cleophae et Marja Jacobi
quod c07nmunis sii iiio die oratio (23). Tandem in Matyrologio Canonicorum reguiarium aînuntiatur Jerosolymis S. Maria Salome, et idquidem ad diem 22 Octobris [24); in Proprio autem Canonicorum S.HierosoIymitanae ecclesiae et custodum sacrosancti Dominici sepulcri 7iotatur ad diem sequentem, 23 Octobtns, fesiu7n Duplex. (25).
16
S.
Mariae Salomae Viduae.

colieqiatce S. Guduiie
it^m Pror^'
In antiquo Breviario
(j)
Ihid
pas.yao-
Ocu -((ijliUcmonl. M^moircs.

(8)
M3iUn>logiiimUuanii. 220ct.pag.619. (2) Ibid. (5) |4)P8B xxxTi. (S) Marlvrologc univcrscl.22
Iliid
t.,m.
Usynrdi,
I
M"'lv't,l,
pag 619
pag.Sll, -{n))MarljTol r,;.ll,c, - (11) Faillon. Mnm.mcms m^dils sur iiposlolul de bamtcMaric-MQdclcine.clc Paris 1848 tom I, col, 1310. ^di<.t5t..ji. (12)AclaSS. U Alaji, pag. C12.'/.ifer Pratenuitiot. (lo) Saussuius in Supplemciilo. pag 1200. (U
I.
pag'
yffjj.
(7) Ibid.
(9)
Acin bS. ad .licm 9 April,
num. 2SMsji. Duaci 1658 (17) Faillon. Monumcnts mhMiIs, lom. l.paS. 1315, nol. .1. (l8)Ibid.-(l9)AclaSS. Ub. supra. (20) Aruialcs Minorum. tom. Vll. iiag. 278. (2l)Pag2. inler Prxieti..m. (22j Acla SS. 9 Aprilis. pag. 812. Monumcnls in^(1^3) dits, lom. I, pag. 1513- (24) Marlvrologium romuuum. Mecblcuix. i84C. Aii Luhem. (2?)) Festa propria clc. Lcofiii 1674.
-(tS) AclaSS. 9Aprili5, png. 812. - (16) Kaloiidarium Marria-
Bruxeiiis
441
a"ctohi
Bruxellis, habetur officium proprium de sancta Maria Jacobi et Salome et quidem, ut notatur in
calenda?'io, ritu duplici. Cujus
:
nostre Marie, nec
non et sponse ejus eximie nostre titularis{ut ita dicamus) Dei sanctissime Gudile.
quin etiam totius in celo triumphantis curie ad salutera vero fidelium iu purgatorid degentium et nostrara in hac lacrymarum valle militantiura. Reliquura est ut Deo et hujus tanti operis procnra;
**
speras hsec est O felix David propag-ata Beata Provincia, snb Marie nomine stellis illustrata, dig-ne gaudes Villa Maris, que duabus filiabus Anne illustraris. Oratio Propitiare, quesumus, Domine nobis famulis tuis, ut
;
:
Antiphona ad i veprosapia regali ex germine
per beatanim g-loriose virginis et matris tue Marie sororum, tuarumque materterarum, Marie Jacobi et Marie Salome merita g^loriosa et earum piara intercessionem ab omnibus semper protegamur
adversis, Qui vivis. Invitatorium : J ahilemus in hac die dignis Deo laudibus, qul claris virtutibus regnum dat Sororibus matris virg-inis Marie. Lectiones novem constant Legenda utritisque simul Sanctx. PrtTcipua in prioribus sex contenta, breviter resumuntur in Antiphonis secundi Nocturni Anna conjuns Joaebim trinos sponsos habuit, et Mariam, Domini matrera, primo g"enuit quo defuucto Cleopham maritum accepit, de quo
:
toribus situs quam gratissimi. Valete. Ubi vero etquando, quorumve studio et deligentia editiim typis, sit, docet nos Rubrica his verbis : Finit
pars hyemalis Breviarii ad usum insignis ecclesie collegiatesancte Gudile virginis in illustri Bruxellensi oppido, diocesis Cameracensis. Impressum Parisiis, opera solerti Desiderii Maheu et accuratione
vig-ili Jodoci Badie ascensii, tertio calendas Noverabris anno mil. quingentesimo decimo sexto.
Deo gratias
\1 Si fides sit
Tamayo,
ecclisia Coynpostellana
:
et
Ccmponei-
festum agit
S.
Salomes die 23 Octobris
Com-
''^"'
postelljE in Galhecia Hispanise anniversaria folitur

festivitas S. Mari.-e Salorae, matrisS. Jacobi Hispa-
niarum
Deraum sponso raatrem Jacobi Mariam concepit. Salorae tertio donatur, hiiic Maria Salome dicta g-eneratur. (Hic ergo^sXomQ,
apostoli, qure filium
in Hispanias secuta,
nomen
estviri. Confer
B num.
octava Lectione has notatu digna reperio Per invidinm judaicam cum quibusdam Christi discipulis in quadam' rate in mari sine g-ubernatore et remigê sunt eraisse. Sed Deus, qui univer^ôrum, et specialitej' in se sperantium est gubernator, eas per semetipsum direxit et ad littus usqueperduxit. Exeuntesque de navi, intraverunt terram, que antiquitus Stichados dicebatur, nunc
6).
In septima
:
et
Tamyus, tibi, absurda voluerit proferre, pro Vercellis legendum procul dubio Verulis est, ut ex dicendis patebit. Notat axdem Henschenius (I) Sa- K lomen insc^nptam esse antiquis Hispani<v martyVercellis p-lorioso fine quievit. H<ec
nisi prorsus
rologiis
addiem 22 Octobris. Quodquidem ethodie
obtinet, ut efficitur
ex proprio Sanctorum Hispanorum, edito Mechlinix anno IS41, juxta editouem Matritensem anni lS;il, ubidie 22 Octobris legitur:
S.
Salomie, vidujE. Pro civitate et
dicecerî
Corapos-
tellana, duplex 11 classis, et pro aliis oranibus do-
autem Carimarchia nuncupatur, et ibidera attenderunt locum esse idoneum orationi et contemplationi amicum, quara partera eleg:erunt Sancte iste. Hymni ad Laudes et ii Vesperas proprii sunt prior nihil habet speciali mentione dignum, posterior est hujusmodi
:
miniis, regi catholico.subjectis, duplex raaj n s.
Pro-
prii sunt
hymni duo;
alter pro idrisque Vesperis
et Laudibus; alter ad Maiutinum. Item propritv Antiphome ad MagnificateiBenedictus.Lecîonesi
Exultet celi curia, Resultet hec ecclesia
nocturni Mulierem fortera, iinocturni, propri<e, historiam evangelicam exponentes ; ui nocturni homilia S. Fulgentii in Bvangelium: accessitad jesum materfiliorura Zebedaei.
.-
Plaudat tellus Provincie, Deum colamus hodie, Maritime confinio,

Villa
IÎI.Quid
S.
sit
censendum de cultu
gaude cum
g:audio,
Que Sororura
suffragiis
Saloraes in Hispania, et quo

traditio de
il-
Dotaris et reliquiis.
Arelatis Diocesis,
fandamento nitatur
Totius expers heresis,

(j
lius obitu Verulis in Italia.
lutra tuos liraites
Corporum sancti stipites. Sororum Matris Virsinis
Laudum
stirpis et
nominis
Due Christi matertere. Secum g-audent in ethere

Matreset duo Jacobi Captent ne simus reprobi,
Dies mag-na
Outehactenusdiximusfprseterpaucaillanum.'^) sive ex sacris desumpta sunt litteris, sive ex monumentis suo in genere certis,ut suntMartyrologia, Liturgile,Breviaria, quaienus testantur agi memoriam vel celebrari festum aticujus Sancti.
f-,,/,,,^
i;
g,.
irtmrs i
'"*"'"'
m-
cum
veuerit
Et judex suramus aderit. Breviarium hoc nostris diebus rarissimum, etiam

in Belgio nostro, est. lllud paucis ante annis
Sceo
Nunc progrediendum ulterius, atque examinanda quarumdam regionutn et ecclesiarum traditiones de origine et antiquitate cultus, quem S. Salomm
exhibent. Handlevis enim exstitit et adhuc existit disceptatio, ubi illa vitam ctause7-it, ubi sacrx ejus asserventur exuvia. Ilsecest, inquit Hensche-
Mu-
comparare
:
fuerit,
Qua vero de causa excusum discinus ex prowmio, quod ad caput ponilicuit.
Dive Gudile Decanus canouicique tur clero suo S. Eocum diu desideratum Bruxcellensis
ecclesie
nius in Aciis S. Marise Cleophw (2i, gloriatio tum urbis Verulnnie in Hernicis, populo Latii apud itaGallise Narlos; tum agri Arelateusis in Provincia,
bonensis regione, imo
et
efflagitatum et quotidianis ferrae conviciis (sic)

nostri, sacerdotes venerandi,
usus
aiiquatenus ecctesiie Com-
Breviarum, diligenter non uegligenter impressum, ad honotem optimi maximi Dei nostri, laudemque ejus sadomine Cfosancte genitricis perpetueque virg-inis ac
ordinatum
et
postellanee in Galtiecia Hispaniie, Exordiamur ab hac ut a levioribus ad graviora gressum faciemus, quam paucis expedire licebit, cwn vixoccur,
(1)
.Acla
SS.
-it
Arrili', pns
817.
(2)
Acla
SS.
Apriris,
pag
812.
60
rat
Octobris
Tomus IX.
442
B. B.
DE
S.
SALOME MATRE FILTORUM ZEDEBJDI.

egisse
rat quod addam Uenschmiano commentario. Omnis hac de re prohatio desumitur ex Additionibus Braulionis et Halecse ad Maximi ohronicon annis XVI et XVII, ubi hxc leguntur Fama est cum S. Jacobusvenitin Hispaniara, Mariam (leophBe et Salome matrem et Mariam quamdam Magdalenam
:
cum Clemente pontiflce; pieniusque de om- D nibus instructas,ad Veyûlanam civitatem venisse*
ibique ambas mortem obiisse,positasque in eodem sepuicro quiecisse, Mariam Jacohi 8 kai. Junii
eum
fuisse comiter comitatas, et rediisse
cum
illo,
venisseque
cum
corpore, et utrasque Cleophas et
Mag'dalene obiisse in civitatensi oppido [vernacule Ciudad Rodrig-o) in Lusitania, die Aprilis 10 ; Mag-dalenam vero, Lazari sornrem, cum Lazaro, Maximino atqiieChelidonio, Mavcella, Josepho ab Arimatliia venisse in Galliam Aquitanicara, ibique prffdicasse Domini Jesu Christi sanctum Evang-elium, ut docent luculenterGallorum historiEP, etest traditio ubique satis recepta illius regionis. Maria
Salomen U kai. Novembris. Eadem, teste rursus Henschenio (6), narrantur in antiquo breviario Carmelitano ad festion S. Joannis adportam iatinam 6 Maji; sed de soia ynatre S. Joayinis. Baronius in notis ad25 Juii, agens de S. Jacobo, fratre Joannis evangelistx, asserit ex monumentis ecciesix VeruianiE, horum matrem, uxorem Zebedtei, Mariara, in illa persecutione, quffi post necem
S-
tasse, et
Stephani secutaest, fug-atam iu Italiara advennpud Hernicos itinere fatig-atnm in pace
Salome rediens cum ipso Jacobo

vit,
filio,
peragratis
quievisse, ibique ejus venerandum corpus religiose asservari, nidla uilius sociê aut sororis facta mentione. Deneque apud Ugheiium ex vetere ecclesijE
p"artibus Germaniee, Ang-liae et Itali, ubi prsedica-
Verulanae Menolog-io
legitur
{!)
Mariam
Jacobi,
cum Verulas
pervenisset, aetate confectaibi re262
matrem
pulis,
filiurum Zebedsei {ita
nempe
ipse scribit)
quievit 24Maji.
^^c
sub nomine Helechs, ar-
dispersis post S. Stephani necem, Christi disci-
chiepiscopi Ccesaraugustani, qui floruit sseculo
nono
yuo lamcn nia
nuniyiio!.
(1).
\Q Prseter absurda varia, qux hoc textu proferuniUT, uti confusio Galliie Aqmtanicae cwm Narbonensi etc, ab Henschenio (yjam suggillata; usu
apud Henricos in Latio libentius divertisse, suum evang-elistam Joannem, jussu Dominitiani detentum inviseret {qui hxc sibi chrout filiura
noiogice cohxreant, viderit Ughelius)
sed
dum
^
Romamvenisset, iilumque
in exilium reiegatum
hicvenit,
quod habet Philippus Labbeus nosterin

(3)
.-
audiisset,\Xide^\\Q rediret, secus Verulas
perman-
dissertatione de sc^Hptorihus ecclesiasticis
Verum,
illa
Eurupam
quodque omnes per omnia Ludpraudorum, Dextrorum, Maximorum, Heut dicam
quod
res est,
^\s^G,suscepta7nque hospitio fuisse a quodam Rusticano, quem ad fidera Christi cura convertisset
eruditione ac judicio eximii censent;
Maurum
appellavit; denique aetatis supra
annum
lecarum, Julianoruraque Hispano-Gotthica Chronica cum quisquiliis Joan. Viterbiensis, et fabulis anilibus aut Amadisiorum nug-is, sunt in Utopiam
centesimum onere praeg-ravata migrravit ad Dorainum 6 kal. Julii. Atque hscc sunt quae ex Variis de S. Salomes adventu et mora Verulana colligere
licuit.
S.
Satomes
Concordat Nicolaus Antonius in Bibliotheca passim, atque in specie ubi, agens de Heleca, asserit (4.), additiones ad Maximi Chronicoyi sive sub Brautionis, sive sub Helecse nomine veniant, aliud non esse nisi canoras nugas. Non est ergo cur diutius his immoremur,cum spuria sint,nec aliunde quidquam adducatur in confirmationem.Id unum probatur,ex proprio Hispa7iico festum S. Salom Viduae celebrari, etquidem ut apparet, quia mater S. Jacobt Hispania?ûm apostoli, hac die 9.1 Octobris. Cseterum in iectionibus propriis 11 Nocturni nihii habetur de e)us gestis post Christi ascensionem. Narrata hujus, postquam resurrexisset, apparireleg-anda.
tione, ita conciuditur lectione iii
.-
Morboniamque insulam
Imprimis quxrii hicpotes, utquid Ughellus seu potius ejus Menoiogium ecciesise Veruianx Mariam Jacobi vocet matrem filiornm Zebedfei. Ex communi usu WdviK Jacobi eadem est ac Maria
21
Cleophae, jnater Jacobi minoris; sed hiec nulia ratione dici potest mater fiiiormn Zehdcvi, 7iempe
Jacobi majoris
et
Joaitnisevangeiistx, qui diserte
filius ejusdem Mariae Jacobi habetur. Addit quoque idem scriptor ibidem, ecclesiam cathedralem Vet-uianajn divitem esseSanctorum vehqmis, inter quas recenset corpns
S.
apud eumdem Ughellum
MariEE Jacobi.
Cumaidem aiibi tradat
(8)
absque
uiio asterisco asservari Venetiis caput Mariae Cleophse in aede Servorum; ni dicas Ugheiium sibinon
His caelestibus
donisditata, constans in
,
"
TradHio Ve^Miana d
idvtiitu.
spe dives, charitate potens persecutiones invicta superaus, usque in finem perseverans ad coelestia reg-namigravit. Notatur ejus festum die sequenti, 23 Octobris, in
fide,
constare, co7zciudendum videtur aliam ipsi fuisse Mariam Cleophee a Maria Jacobi; haec autem. quee
sit
aut rationabiliter esse possit prgeter matrem F
fiiiorutn Zebedceiseu Salomen,
equidem non video.
Martyrologio Hispanico Tamaji. confer. num 17. 20 Pauio Latius agendum est de cultu et tradiHone Veruianis, quas argumentis, si non soiidis, saltem pluribus nititntur, nec spernenda fulciuntur auctoritate. Legendam {de qua diximusnum.
6)
Adde hanc nonnumquam, iicet ut vidimus perperam, Mariam Salomen vocari; admisso autem nomine Maria, posset aiiquo sensu Salorae dici Maria
Jacobi,
mea
de
quod 7nater sit Jacobi majoris. Itaque, opinione, agitur in inonumentis Veridanis
labiturque Baronius, ubi in 7narty25
S. Salorae,
m hunc fere modum resumit Henschenius

et
(5)
roiogio
Romano ad diem
Maji annutiat
Mariffi
Ve-
dicuntur Maria Salome
earum
fuisse,
Jacobi, mortuis maritis, cohabilasse Deiparae, eique adiliius
Matna
rulis in Hernicis translatio S.
Jacobi,
imo
cum Josephus
sponsus moreretur,
;
et
Christus cruci affixus expiraret post Christi re-
S. Salom^; prsesertim cum ipse notet se ejus rei gestae historiHm accepisse editara ab ecclesia Veru\ana. Dubius nihiiominus hccsit Henschnius {9)
surrectionem et ascensionem permanisse cum eadem Deipara, donec eidem morienii exttêma exhibuissent obsequia; postmodum vero cum famapercrebuisset S. Joannem, fiiium S. SalomEe,
,
Advertat, ait, lector hic appelari * Mariam Jacobi et haberi matrem filiorum ZebedEei, quse aliis
in
dolium ferventis
,
olei
missum atque exinde
in-
columem servatum,
liam navigasse
eas relicta Paliestina in Uaac Romam usque progressas.
Salome: cum mater fratris Doraini et episcopi Hierosolymorum appellari debuerit Maria Jacobi ; > ut dubium videatur cujus corpus ibidem {Verulis) asservari dicatur. Mihi non ita. Quid quod Henschenius ipse recitet (10) Relationem ad
est
(l)Nicolaus Anlonios. Bibliotlieca Hispnna velus. lom nac I SIO. Matnl 1788. (-2) Acla Snncloium. Ubi supia. yT^) Apud Papebrnflunm, ResiiOiiMO nd E)iliiliiUoncm crionim, nrt. 21 2 iium. 10 yK) Biblioihcca Uispana vclus, pag. 810, mim. Slii.
(b)
Acta SS 9 Aprilis. pag, 812. (6) Ibid. pag, 815. (7) Italia inm I, aol. 1507. Vcnetiis 1717. (8) Ilaliu sBcra. lom. V, col. 1181. - (9) ActaSS. tom. I April. ad. diera (10) 9, pag. 8U. Ibid. pQg. 813.
sacia,
Innocentium
DIE VIGESIMA 8ECUNDA OCTOBRIS.
A Tnnocentium III de
mox
incidet mentio),
corporis inventione (cujus desumptam ex eoUectione
ret recondita;
ritatis
acpostmodum, splendore mag-ate
cla-
KUCTtinl
Vallicellana Gallonii, in qua diserte et exclusive
emicante et miri odoris frag-rantia subsecuta corpora in candida et nivea fuisse reperta, ut nulla
corruptionisvestig-iaapparerent;sedetpallium,quo
fuissent involuta,
B.H,
0,1 videittr
agitur de matre filiorum Zebedcei; de Maria, matre Joannis apostoli et Jacobi; at de Maria Jacobi ne verbuni quidem? 22 Traditio de adventu S. Salomes nititur itaque
f^^^
inventum totum ex integro quasi novum. Imposita ergo nothv thecx prope majus altare atque decenter condita dicuniur cum hoc
titido:
quffi vita
laiii
fundoia;
duohus
rulanee.
tatis.
Lcgenda et Monutnenlis ecclesix VeLegenda exigux imo nulHus est auctori: :
Hic dujE sorores .':unt materterffi Christi, functa sidera mente tenent. Ibidem sani-
testatur Scripta primum sseculo xv fuit auctor [1), a doloribus calcuU miracidose namque curatum se anno 1423; ait pr^ter-ea se sua e scriptis
tates aeg-rotantibus redditfe, leprosi mundati, cjeci
visum, auditura surdi, claudi gressum receperunt (8). In manuscripto Pistoriensi, quod teste
Batônio, consonat manuscriptis Verutanis, referuntur in specie miracula qiuvdam, suh hac epi-
Gallicis latino eloquio deprompsisse; scilicet, ut
habet Colvenerius (2), ex Vita trium Mariarum, matris carum, prolium et maritorum, gallico rythmo et auctore Joanne de Venesse seu Vineta, ordinis Carraeli, defuncto,juxta Lezanam (3), versus an-
graphe
de S. Maria matre S. Jatôbi et Joannis evanêlista, quie vide, se luhet, apud Hensche:
num
Qai autem, inquit Henschenius (4), omnia ista latine transtulit, latet auctor. Hoc unnm de omnibus possumus enuntiare, eos absque ullo examine varias res coacervasse. Qui cordatus fidat
1367.
vocatn in dubium non posse, hoc sciticet sensu, quod sxculo xm rcper-
nium (0). 24 Putem factum ipsum

tum sit corpus
rit
itceiiiendum.
vel
S.
duo corpora, creditumque fuc

Salomes, vel etiam hujus
et alte-
exuvias esse
istiusmodi farragini? menta, qucV et qualia

solas video voces,
g-io,
Quod 'vero attinet ad Monuilla sint nuspiam reperio

:
.-
rius MaricB. Laudataanohissupra tum Verulana tum Pistoriensia ynanuscripta aliud statuere, vix
per se satis vagas ex Menoloex Monumentis ecclesice Verulanse ita Baro;
imo ne vix quidem sinimt. Ex quibus et utterius colligitur, jam ab aliquot vet etiam plmibus
annis, ni malueris dicerc ab aliquot siecxdis, invaluisse Verulispersuasionemdetumidataihidem E S. %-<i\Qmit sive sota, sive simutcum Maria Jacobi.
sio, si
nea probando facto
nius, ita Ughelli[b). Qux utique parum sunt idohistorico, adprimsevam spec-
tantiannaliumecclesiasticorum rctatem, cujusque nec in pi-oxime nec in remote cceavis scriptoribus vel levissimum deprehendere est vestigium. Quod si hujusmodi argumentis fas esset stare, vix ulla erit per Ilaliam, Gallias Hispanias, ne dicam per
totum fere orbem olim notum ecclesia, aliquali donata antiquitate, quse ad tempora apostolica non prohetur ascendere. Norunt tamen eruditi, quam falso pleraque, imo vix non omnia id genus ohtrudantur. Desunt itaque argutnenta, ut dici solet, positiva quibuseffciatur, S. Salomen Verulas accessisse ibique vita functam atque primum tumulatam; nec clarius constat de tempore, quo
postea ejus corpus eo fuisset allatum, nec unde,
Y"f(i
Quinimo, antiquissima erit dicenda htvc persuaauthentica supponatur Relatio ad Innocentiwn III, quam cum Henschenio ex coltectione Gallonii laudavimus num. 16. Traditur enim cavatum est (in perquirendis retiquiis) ibid. {10) fere ad staturamhominis; et inventus lapis, subquo
:
iterum lapis inventus est alius, ubi scriptum erat MARIA M.4TEII JOANNIS APOSTOLI ET JACOBl IN I.STA. luventa est et chartdi.a, in qua id ipsum quod in lapidescriptumerat. QujEchartulasutaerat in panno, ubi ipsse erant iuvoIutsB reliquiiE. Charta, panuus et ossa, omnia pura, integ-ra et sincera, ac si de novo fuissent ibi reposita. De his recurret infra
:
dr
ejiis
COI-pOli IIIventiotie
necquo modo. 23 Sed quid de Inventione, cujus ita meminit Ughellus (6) Sacrum corpus ejusdem S. Maria Ja.-
cobi 8 kal. Junii
anno 1209, pontificatLis vero Innoautem Verulani episcopi an X, revelante tum ipstusfilio B. Jacobo apostolo, tum sanctissimo Petro, cuidam Verulano Thoma nocentiilLl au. xii, Oddonis
ex sibi consentientibus Mamentio. Id addam nuscriptis Verulanis et Pistoriensibus cum Relatione, unicum inventum fuisset corpus, et quidem S. Salomre, matris filiorum ZebedEei, nempe S. Ja:
cobi majoris et Joannis evangeiistas nec enim illa (manuscripta) atiter, ut sihi constent, interpre:
tari rationabititer posse videntur de
Maria
tanti
Cleo-
mine, in ecclesia ipsi apostolorum principi dicata C frequentcr ovaTiti.summaomniumlsetiliainventum olim a prisfuit in quodam specu extra civ.tatem,
cisillisChristifidelibus absconditum... Quamplurima autem miracula in inventione sacri corporis
non est phx, bene vero de S. Salorae. Deinde duorura corporum inventionem mihi Legenda ut reddat probabztem. Magm facerem ItelHt.onem.
side hujussinceritateconstaret.Nolim tamenego
ejus
^,,
vadem mepr^stare.
_
MariEe Jacobi a
Domino patrata
fuisse,
innumeros-
j-
queibidem populosundiqueconfluxisse,tamtamque fuisse eleemosynarum copiam, ut ex iis primo parvam ccclesiam, deinde nobilissimam, qujE nunc exEcdificatam exstat, in ejus gloriam et honorem
fuisseproduutveteraVerulanaeecclesiaemonumeuta. his Testatur vero Baronius (7), se alia insuper de accepisse ab ecclesia Pistoriensi, prsmanuscripta
dicti.s
^
*^
JJJ^
.
Exponitur
_.
traclltlO
n CamaCnl/^rac Salomes
riensis
| de appulsu
c S.
^d oram Provincise.
jnsulam
efflcit
Camariam Rhodanus,
in tria ora
Camarienm
'''""<'
consentientia.
tur rvu^ rius citata Legenda scilicei apparuisse B. Jacobnm S. Joannis evangelista. fratrem, Verulanensi matrissuae enis-'opo etindicasse locum. ubi corpora et sororis ejus Maria Jacobi inveniMariffiSalomEe
ibi;
-.
Atque ha^c quidem itanarrana quibus valde diversa occurrunt in supe-
Camargue dicitur, litconversa (11). Scilicet haud procut ab tera i in gu Rhodanus in duo Arelate ad Austrum, dividitur ina^quaiia (12). Exit tbi ramus seu hraffuenta
idispersus, quiE vulg-o ia
chium (parvus sive minor Rhodanus nuncupatur) acdexnjlexu plus in occiduum vergens primum, septemtnonem tendit, donecreminussinuoso in
(nAclaSS.lom.IApril. addicm9, pji 812.
(2)
KalcndB-
_(5)
AnnalesCarmelilanoium. tom. IV. pag.

Mart/rol. sJ 2S Maj,.
(.62 el
bbo.
SS.
Kome
giniiralcdc \^Xr-j>h.ca. IlemCaini, Corte
!a
France, tom.
II.
19
l.UUsupra, -(7)
l) Aclfl
tom.
^'^^*''-
fundatur
444
It
DE
S.
SALOME MATKE riLIORUM ZEDEB.I.

noT^nt quot et quantis disputationibus ansam D pr^buerit cultus in Gailiis SS. Marix Magdalenx, Lazari, Maxi77iini et Marthx, cu7n quo
arcte conjunctus est cuitus
S.
IL
fundatur in niare Mediterraneum. Inter hunc (Rliodanum minorem) et ipsum fluvium qui rursus, ubi prorius accedit ad ostia, scinditur in Rhodanum mag^nam sive raajorem et antiquum (Vieux Rhone) compi-ehenditur Camaria insula. Deltae seu trianguli speciem exhibet, cujusbasis, ad septemtrionem, mare est Mediteryâneum swnmitas, ad Austrum, haud longe ab Arelate latus orientale alluitur a Rhodano majore et antiquo; occidentale, a parvo seu minore. Areain longitudine, ab Ausiro in Boream seu ab apice ad basim, leucas Gallicas habet omnino decem seu miltiaria (Chiliometra) guadraginta; ubi vero maximepatet, septem cum dimidia seu miltiaria [Chiliometra) triginta in latitudine, ab orHuin occasuyn. Regio est depressa valde, paludibus abundans et stagnis [quorum prafcipuion Vacares appellatur); nihilominus, ubi minus depressa est,
veluti versus fluvii ripas, fertilissima; interior
Salomes; ace^-rime
propugnantibus aliis Sanct07ûm iltoruyyi advenium Massiliam velosiia Rbodani; aliis no7i minus
acriier contendentibus ficia esse hxc om^xia et mere C07nme7ititia. Ha3c lucta, iîquit Soiierius in Actis S. Mariae Magdalen^ (7), hsec pug-na, qute
Provinciales totis vig-inti et amplius annis esercnit, obtrectantium duce et coryphsEO Joanne Launoyo. Qui vero in aciem processerint, quee pugnx fuerint fata et vicissiiudines videantur apudeimide^n Solleriu7n (S) ; qui etiam addit, ex tot litig-iosis
scriptis vix ea extundi,
certis suis liraitibus coercendEe, sic
quEeperspicuum qusestionis, statum expUse judicare facile

se
cent, ut lectores
omnes de eo per
queant
Acta quEecumque sub Marcellse, Syntychis aut alterius nomine, sive he(9).
Imo pyôfitetur,
pars hinc indeprata habet optima, in quibus gregaiiin aique ingenti numero pascuntur oves, boves, et
braicesivelatinescripta,prorsusnonadmittere(10].
equi eximii (l). Fertilitate soli [ita generatim Valesius [i,),) salinis optimis, piscationibus maris et fluviorum, venationibus, cyrogryllis {Ducangius (-i) scribit chlrogTjlIus et genus est cunivel ericiorum) aucnpiis et pascuis prae-
Denique post enu7ne7âta varia Acta edita (11) et piurima manuscripta (12) condudit (13) Liceat asserere leg-endas istas oranes qualescumque mo.-
menti tara exig-ui videri, et pridera ab eruditis ita contemptas fuisse, ut iis Acta nostra insperg-ere
scrupulomihietrelig:ioni pridem duxerim. Horum loco apposuit Serraonem Ven. Odonis Fioriacensis et Cluniacensis abbatis de B. Maria Mag-dalena (14), sxculo proi7ide x conscriptum (15), in quo (ser-
culorum
Porro ad ostium Ehodani minoris visitur urbecula seu oppidum Trimarianura szye Trium Mariarum (Saiutes-Maries) (4) vel etiam
stantissirna.
S.
MariiE de Mari, (Notre-Dame de la Mer), incolas
numerans solum quingentos quadiâginta tres (5). Atque ad hanc p7ôprie refertur traditio longe ceberrima, quatn hic nos oportet diligentius expendere. Dicuntur enim ibidem adhuc hodie asservari corpora SS. Marias Jacobi et Salomes, a quibus nomen suum urbecula mutuaverit. 26 Qude auiem traduntur, hxc su7it (6].- SS. Made apuUu Marix Jacobi et tronas, Mariam Jacobi et Salomen, earumque anSalomrs, citlam Saram [de hac siiet R. D. Faiiion) ex Palaestina migrasse una cum SS. Martha, Maria Magdaleneeic, etappulisse in Camariam,etquidem haud procul db oppido, quod nuncvisiiur^
Mariae de Mari, ibique siruxisse altare terreum; idqueadeoplacuisseDomino, id iilico ibidem eduxerit fontein aqu3e dulcis, quee in toto circuitu
S.
mone) ne verbum quidem de ejus in Gallias adventu.

28 Posthêc mirabitur
non nemo
Soilerio vero-
, ...,
aimillirae constare (16), S. Mariam cum sociis in Provinciam quocumque
Mag-dalenam m demura tem.-
pore appulisse;
eg-o
ibi haud dubie vixisse, ibi vita functam, ibidemque depositam esse. Bt i7ifra (17) id
nerape S. Mari Mag-daleuEe sacras exuvias in Provincia superesse; idque duplici argumento alte7'0 7%egativo (IS),
suscipio...
:
propug-nandum
quod
scilicet 7iec
Ephesi nec Constajitinopoii nec
fuerini;
Hierosoly77iis nec in Bethania sint vel umquam eodem loco habet Vezaliensera traditionera (19) de qua infra pluribus agetur; aliero quod
alibi
non reperitur; gratas propierea SS. Matronas erexisse oratorium, B. V. Marix sacrum, imo Mariam Jacobi et Salomen (addiiur apud Benschenium Sara) eo loci aliis alio discedentibus, remansisse, iedificata juxta
luia,
sacri MagdaleuEe corporis inventione anni 1279 reperta schedula manifeste ostenderit, ipsura illudesse, quod aimo 716 (i^no a7mo 710 die sexta Decembris lU ex vera scheduix iectione
ne7npe in
oratorium
cei-
quam ad obitum suum icsque incolvsrunt; dictum oratorium cum adjacenti celiula principium fuisse ecciesiae S. Marix; denique ambas, S. Mariam Jacobi et S. Salomen, iumulatas juxia
foniem in oratorio ubi erat altare iltud tei-reum; sepuituram longo tempore absconditam latuisse propier variorum barbarorum incwsiones, Gothorum, Wandalo7ûm, Saracenorum, postea autetn detecta^n. Additur SS. Matronas secum Hierosolij7nis aspoj-iasse capita trium Innocentium infantu7n, et quartum aliud, quod perhibent esse caput S. Jacohi apostoli, quxeodem ac SS. Maria et Salome tumuio fuere reposita. Putein h^c esse
p7'cecipua traditionis
probat R. D. Faiilon (20) metu Saracenorum absconditum fuerat. Qu^ quide^n eruditus decessor operose evotvit, verbis repetitionibusque abu7i- Y dans; in varias se torquetpartes, thesim nuspia^n omnino clare circumscribit, aut sicubi id facere
videatur, aiiis in locis restringit, limitai. teynperat, modificat; id unu7n rotunde edicit et repetit, concertationura istarum pelag-us se nequaquam in-
Ca^yiariensis capita, nec
Undenata suspicio est, Sollerium turbarum metu aseveriore examine abstinuisse [n).In actis S. Marthie tomo sequenti ad diem 29 ejusdem rnensis Juiii Eadem, iîquit (23), ratio (qude pro Magdalena) militat, pravalente Provincialium traditione circa sacrorum istorura corporura [Marthx et sociorum) avitam possessionem. SoileiHo itaque preecipuus rei cardo vertitur inpraefata schedula, quatn hic apposuisse
(21).
gressurura
amore pacis
et
-.
quidquam, quod aiicujussit momenii, prxtermissum.

aceinne tm-
juverit
[24)
.-
Anno
Nativitatis dorainicse dccxvi,

vi die
27
Quicumque in rebus Hagiologis versantur^
mense Decembri (imo dccx,
mensis Decem-
J]i'clâr|^^^^^^^^^
(^^^'''r
n',M"'""^"'-
"*"
(^2)lbid.nm.l67.-(!3)U.id.n..m.l68. -(l*)lhi<!.
p^g- 218
(6)AclaSi. 9
l,
Apr.lis. puj-.
lom.
col. 126(1 et
sciq.
i6.ii3g. 213elscqii.
num,
m. - (10)
\7)
(8)
81S; Fu.llon. Monumci.ls iniîiiis Acta SS- 22 .lulii, Comn, piasv { lli.-i. num, U6 elseqn. (Q) ibiH
IKI.
scqq- (19)
l20)Ibii!.
Conf,
Monumenls
cul. 6!)ii.
Ibid.
num.
-(11)
Ibid. 5
Itl,
aum. 1G6
Acta Boilnndiana num. 1. (24) Acta SS. lom.
(21) Acia SS. Ubi supra, aum. 1^2. (22) Viniiicala pag .iK2. (23) SS. 29 Jul. nog. i,
in^dits.
tom.
I,
col.
09^
ct
scqq.
Julii, pag.
215.
bris).
U5
a.i..ii..
Odoino piissimo Francorum rege, tempore infestationis geatis perfidffi Saracenorum, translatum fuit hon corpus
carissimae et venerandce Mariae Mag-daleufe de sepulcro suo alabastri in hoc marmoreum, es metu
dictBB grentis hic,
bi-is),
in nocte, secretlssime, rcg-nante
zeliacicum
nium
Ludovico reg-e, cujus etiam teslimodiploma hoc anuo (12S1) dutum, quo asseveratur. corpus S. MaritB Magdalen
S.
prsestat, sicut et
" ^
quieacere Vezeliaci,
cousonum diplomatis
III,
Lucii II,
Urbani
inter
III,
Clementis UI, Innocentii
de quibus
perfidEBSamceuorum, quiasecuriusest
Sidonii.
amoto corpore
hanc seu cartallum, ecc etregis nomine (reg-uante Oidoiuo piissirao Francorum rege) ansam pluribus dedisse diputationihus,
schedam apposito prsesertim anno

est
Verum
Provincialibus
ipsis
in diversa
abeuntibus
usque adeo ut etiam Natalis Alesander a vero sensu longrissime recesserit. De hac porro schedula Pagius [qui illam, judice Sotlerio (1), a criticorum
cavillis
Vezeliacenses monachos et Maximiueuses Dominicanos iugens certamen. Unde sic Tillemontius non capio, qui, integra stante narratione Sajimaximinensium, Martinus IV, amicissime utens principe Salemitano seu Carolo II, Sicitix rege, asseratdie Septembris 1281, tunc temporis corpus S. Marise Magdatetuv 7'equies:
cere Vezeliaci; quod pariter declaraverat biennio a7ite anno 1279 (eodem scilicet quo facta sub
prsefato principe Salernitano Inventio est in Pro-
recte et solide vindicavit) ita scrihit
(2)
Superest adhuc ea schedula, quae tamen propter vetustatem amplius leg*! uon potest. Sed Bernardus Guido, sacr^fidei inquisitor et episcopusLodevensis circa
annum
leg-i,
mcccxx, in suo Jipeculo historiali,

:
eamdem
refert, aitque
Istnm ego cartallum vetu-
stissimum
qui hjec scribo, et vidi ibidem in sacrario [scilicet oppidi S. Maximini) asservarj in
i*
testimonium veritatis... Eiimdem etiam vJdit Philippus CabassoUa episcopus Cavallicensis et cardinalis... Eadem verba legûnturin libro pergamineo, asservato in conventu PP. Prasdicatorum sancti Maximini, et in omnibus fere scriptoribus, qui de hac inventioue superioribus seculislocuti suut. Negotium facessehat Odoinus Francorura rex, quem alii alium dicebant. Verum, prosequitur ihidem Pagius, is Odoinus Francorum rex, alius noa est ab Eudone, Aquitanige duce, qui aliquaudo Odo, aliquando Otto, Odoicus vel Odoinus appellatus
reperitur.
difflcultate, longe prgscipua, aliunde vim argumenti aggrediuntur. Et quidem
Nicolaus III. Nec praeiermittendum Martinum IV, illum ipsum esse St/mo7iem, cardinatem preshyterum tituti S. Cxcilix, sedis apostolicae in Francia legatum,etqua talem una cum S.Ludooico rege adfuisse anno VlCil solemni translationi corporis S. Mari<v Magdalenx, duohus ante aixnis Vezeliaci inventi, ut efficitur ex i7istfûmento \nvenV\oms secnndffi, a Sollerio nostro privi7icia)
tnutn in lucem dato ex Mss. bihtiothecx Vaiica716^(10).
Instrumenti fidon non vocat in dubium E
Sollerius
ast Vezetiacensis tradiiionis de sancti ; corporis possessione originem, pront ex afitialihus atiisque doctaneniis redditur, perstfHfigit ac
rejicit
'(la.N
*"'"'
ioHe-
29
Summota hac
primo, quod levioris sint auctoritatis prsefati scriptores a Pagio aliisque laudati Videant, ait
Tillemontius
(3)
illi
,
qui noverunt Ptolomffium
Bernardum Guidonis, an testes sint probandum factum adeo insolitum. Phiidonei ad lippus vero episcopus scribebat auuo septuag-esimo quinto post eventum. Sane Muratorius longe Quod autem attinet ad aliud tulit judicium (4) tempora Ptolomseo propiora, nullus, puto, erit, apud quem in pretio futurum non sit quidquid ille flcriptum reliquit tum quod scrjptor fuerit judicii C d,ilig"entiB ac eruditionis miuime vulg-aris... quod si in antiqua historia eumdem non mag:nifacio... id... tribuendum temporumconditioni. Etalihi{o)
et
; ; :
Lucensem
ob parachronismos et asystata quibiis inspersa narratio est. Sub finem tatnen tionnihil negare ausis inquies hsesiiat (11): At enim S. Marise MagdaleuEE corpus Vezeliaci umqiiam exstitisse? Caudide eloquar, id mihi neutiquam probari ex incouditis omnibus qufe hactenusproducta suut uiique illa inteltigit quse ad primam itlarum reliquiarumasportatione^nspectant, quas Vezetiacum adductas alii, et quidem aîtiquiores inter ques Baldeticus, dicunt ab Ilierusalrm (12), alii ah urbe Aquensi, ut tegitur inChronico Sigeherti Oemhtacensis, ubi additur: Quamquam aliqui.scribant, quod hac (S. Magdalena) apud Ephesura quiescat, nullum super se teg-raen habeus (13), qucv postrema verba S. Gregorium Turonensem
, , ;
manifeste demonstrant (H). Deniqueaddit SotleEccur alia sancta sub Mag-dalcuie norius (15) mine Vezellaci coli non potuerit.,. Id si non placet, dic partem aliquam reliquiarum ex Provincia quoque modo acceptam.
:
luter scriptores ecclesiasticos illustre est
nomen
31 Tertio oppotiitur Cartatlo Samnaximinensi cartaltus Vezeliacensis. Quas qtiidem sanctas reliquias [ita in ifisirumento (Ib) ) cssc corpus
beatissimjB Maria; Magdalenae, manifestissime declaratur ex testimouio litterarum illustrissimi regis quandam Caroli, cum iisdem reliquiis inven-
/.'c</iuu..i
"P""'*'""'-
Bernardi Guidonis, atque illius fama ita vulgata in eruditorum libris, ut etc, Unde etiam Bailletus (6) alio ex capite suspectum vult testimonium trium laudatorum scriptorum, quod nempe ad familiam Dominicanam pertinerent, cujus intererat cartallum tueri, quo Vezeliacensis contraria traditio destrueretur. At enimvero nefas ego judicio tribus prxsutihus (episcopi enim
tarum. Sunt autem litterx hujv smodi : lu nomine sanclffi et individuiE Trinitatis, Carolus gratia Dei
Rex. Reg"aliscelsitudiuis morise.^t, utncs justorum
supplicationibus annuendo , ea , quEe futurorum commendanda sunt memoriEE, manus nostrje propriae subscriptione firraemus et annuli
'"jiK iirgu-
"enluni
erant) talem notam inureiê (7) quasi scientes et volentes commentitia edidissent, ideo sotum ut, ordifii, cui nomen dederant, faverent. et Baiiiet (8) -SO Secu7ido objiciu7it Titletnontius poniificum Romanorum prsecipue Martini IV
nostri im-
pressione sig^nemus.
Idcirco
noverit
expericntia
atque
industria
omnium
fidelium,
quod
in
hoc
sacro loculo reconditum est sacrum corpus beatissimEB Mariae Mag^dalente. Sig-uum t Caroli g-Io-
diplomata, qux ita hreviter a Brietio laudantur apud Sollerium (9) Hic, Martinus, tum Senonas misit costam S. MariEe Mag-dalenae, quam seposue:
rat,
dum
interfuit
anno 1267
ejus translatiooj Ve-
Carolus sii non satis Calvus (17). Notandum etiam prohe est, in litteiHs nultam monasterii fieri mentionem: In hoc sacro locnlo iac proinde
riosissimi regis. Quis ilte
constat, forte Carolus
de Saiuts, 20
Juillet; pag.
olti.
-[7)
Couf.
MoDumenls
in^rfiis.
inhserendo
446
lUCTonE
BE
S.

termittenda
ctent
est,
inhcerendostricteverbisutjacent, ut 3etas Caroli

regis definiatur,non necesse est attendere,
tum quod
B.B.
in kac plurima speaiia
an
Ve-
ad
S.
Saloraen,
tum quod
ex mente au-
zeliacense monasleriuni
ne.
Babemus
fundatum tunc esset necitaque hinc Litteras reg-ias illinc
Schedulam, vel si mavis utrimque Cartallum, paris (non repugnabo) fidei. Quid ergo ? An uter-
ctoris (R. D. Faiiion Sansulpitiani prxsbyteri) arctissime cum illius Aciis co7iectantur. Bt re quideyn vera, probato adventu seu ajjostotatu aiiorum, haud faciie negari poterit appuisus alterius. Per se patet, quse disputat eruditus scriptor de una vel tribus Mariis ad propositum no-
que cartatlus supposititius vel post primam introductus ? seu sepulturam superadditus
Ast
ita
rueret
satis
argumenium princeps
sententias.
?
iino
strum non
Sollerio
spectajê.
unicmn ter non

cata
Sollerianx
fidus
An
aiteru-
(5).
Ute}'que
Cxterum om7ii7io unam eademque
consentit
esse sta-
Ast
uter;
?
ximinensis, an Vezeliacensis
qitctystio
-.
an SanmaImplexaet ijitri-
quod enini uni opposueris, alteri mox ab aliis et vixnon parijure objicietur. Denique si, quamvis adsit cartallus, nikilominus
commentitia dici queat
traditio
Nec etiam pjôpositum nohis, universam, Sifculis XVII et xviii tam acriter agitatam disceptationem denuo ad exajnen revocare id unum quxremus quid argumenta, qux diligens ac vere
tuunt.
;
Vezeliacensis,
nonneeadem ratione pote?-it et attera? Sim.ile quid occurrit supra num. 24, ubi de Verulana S. Salomes sepultura agimus: Cavatum e^tfere ad staturam hurainis; et inveutus lapis, sub quo iterum
lapis inventus est alius, iibi scriptum erat
:
eruditus scriptor vel protulit 7iova vel clariori in luceposuit, conferani ad stabiiiendam Provinciaiium traditionem. Sunt autem quatuor prsecipue. Primum est Cartailus, anno 1279 repertus secundujyi Vita S. Marise Magdaiense 7êcens Oxojiii detecta et Raba7io Mauro tributa iertium confirmatio prsecedentium ex nonîullis
,
Maria
MATER JOANNIS APOsTOLl ET .TACOBI IN ISTA. inventa est et CHARTDLA, iu qua id ipsum quod in lapide
scriptum eratj quEe chartula suta erat in panno, ubi ipsae erant invoIut;e reliquias. Charta, pannus,
et ossa, orania pura, integra
et sincera.
Cxterum
seu
haud infrequens
Ca7^tallos
est
hujusmodi Schedulas
documentis hactenus non satis attejite consideratis ; quartum denique desu7niiur ex sepulchris S. MaximiJit et S. Ma^nx Magdaiense aiiisque id genus monumeîiis. De his (prsetennisso Cartallo de quo supra nujn. 28-31 satis fuse dictum) sequens sii paragraphus. K
exhumari,
ubi reliquicB antiquiores

eruditi.
etevantur vel transferuntur, quin tamen exinde
argumenium decretorium deducant

candide dicamquod santio,
'11
Ut
videtur mihi Soilerius

(1).
III.
Num
traditio
Camariensis
/ii(;ef
te-
KUiciiata
t/uxilio
nimium aa Et
tribuisse Carlelio
Provincialium probetur ex
re
qwdem
Mo-
vera, si
Provinciam excipias,
U. D. Fttillon.
vix non ttbique, nominaiim Parisiis, pfâsvalebat etiam post ediia S. Marias Magdaieme Acta, opinio Launoii, quod ipse agnoscii R. D. Failion (2). Pro dubiis [ita Gallia Christiana (il) ) ne dicam falsis, nunc habenter inter ernditos fere omnes, quse Yulg'o aiuut, Laziirum, Mariam Mag-dalennm... ad oram Provincia; appulisse. Sequioribus autem ssecidi xvjii annis, sicut et nostro seecuio xix, non
numentis
tim
lenae,
nuper
editis;
praeser-
ex
Vita S.
Marise Magdatributa, et
Rabano Mauro
aliisque
sepulchris
,e7ôiventi auo Pe7ôivenn duo
sirailibus.
Ex votujnna iêverenai D. voiujnna iêverendi Lf. Failion p-^

^- '""''
sciam aiiquid speciali dignum attentione fuisse in hac quxsiione sive susveptum sive pjôductum, donec anno \^'6h laudatus D. Failton typis edidit
m ocidos incurrit, hunc fuisse, ut dixi, auctomutuare ex Rabani

scriptioJie, ut
^'^'
ris opijtionem, aniiquiora 77io7iU7ne7ita
parvat7i
vim haud qux
suum
Tentao-en de apostolatu S. Lazari et iiliorum sauctorum, rrovinciae Uite\B.vinm {i}, ita prceiudens
majori operi, Contigit autem, ut, dum vir diligens undequaque conquiiêbat et coiiigebat do-
cumenta adsuam firmandam sententiam, compos tandem fierei Viiae S. Mariee Magdale7ix, quam audirat a Rabano Mauro compositam, aique ineditam iatere Oxonii inier AIss. coUegii Magdalenensis. Novo exinde zelo rem suam prosecutus, denique anno 1S4-S typis vuigavit Mignianis Mouumenta inedita super apostolatu S. Muria; Mag-dalemi; in Pruviuciu, et atiorum, scilicet
antea videbaJiiur rejicienda, post ejus ediiionem admitti jam possint imo debeaJit. Atque hsec fuit ratio, quse iaudatum ijiduxit editorem, ut Vitam primu7n exhiberet gaiiice versam, co7nmentario iliust7âtam hisio^Hco-critico (6) ; deinde texium daret genuinum, nempe iatinum, notis potissimnm ex Rabano desuraptis ornatum (7), ut ex F coJivenieniia hujus libri cu7n iis, qux occur7'unt in aiiis Rabani operibus appareat vere iiiam ex eodem fonte 7nanasse quod cseieroquin in prsevio
;
Examiue
critico
(8)
aanctorum
pitur. Eabani libri
probandiun ex professo susciauthentiam vindicat auctor tum
Lazari, Maximini, Marthte et Mariarum Jacobi et Salomee. Duobus constat opus voiwninibus in 4, iisque haud pariim densis. Prioris, prsemisso
de identitate Marix Magdaience cu7n Maria Bethanise ei Peccatrice tractatu, scopus est omni ar-
gumentorum
ex controversiis et statu ecclesife Gallicanee ix saeculo, quffi in Vita describuntur, tum ex stylo et opinionibus propriis Eabani, ibidem ad amussim exhibitis. Equidem nuilatenus dubito consentire plane in sententiam, qua statuitur sasculo nouo
editus liber
res,
;
gene7'e stabiiitê traditionem de ap-
id
enim apertissime indicant

;
erro-
pulsu Sanctorum iiloru?n et Sanctarum ad ora Provincise ; in posteriori eontinentur ipsa Monumenia hacienus inedita, piurimis inspersa annotatis, sane eruditis et nonnumquam valde curiosis. Naium erat ex hujusmodi scriptione vere prseciara ut resuscitaretur, saitem aliquousque, controversia, a swcuto et amplius vix non sopita, quae uiique a nobis minimeprcecl. r.il
1
qui incidenter impug^nantur

Galliee,
et divisio pro-
vinciarum
de
Burdigalis,
;
prsesertim vero quod refertur nunc metropoli Aquitaniae
secuudse
nam
antiquitus Burdig-alfe ad metropo-
lim Bituricensem pertinebant. metropolitico jure, Burdigalis

quasi de
facto
recenti,
Quum
igîtur
de
tributo,
ag-atur
quod particula
nunc
Cnnf, Mmiunidils i.iL',|iis, tom. 1. c.il, 81{t-!i(J7 o4S (3) Toni. I. co!. m). cci.i. i71S 1'puilolal ile S. Liizaic el des auircs saiiiis lulOlaiies
[ll
(''i
Ibid
Paii. 1S3S.
(i) E,"r.i
.ic
sur Hiovcuce.
218,
iiuiii
-(5)ActaSS.ad22Julii.pan- 198clseqq. itcm. pag. 169. (()) Moiiiin.ems iut-diis, lom 11. col 15l-oi6.
;
(7) Ibid. col.
i34-SBS.
() Ibid. col
7-13U.
significat.

A-
447
,
sig"nificat,
satis ostenditur antiquus esse scriptor
aliisque
admittamus
illud ssepius fuisse jidnlte-
IkDCTOItt
Vitse et soeculnm ix vix posse excedere. Ita collega
ratum
[12),
Num
meus tomo prxcedenti,

scopi Irevirensis
pcig. 433.
ryuoni iial)ai
igitur dicemus adulteratum iis

,
B.
in Aciis S. Floreniini epi-
(1).
Confer Praeterm. nostros
Af"'"'
34 An vero Rabanus hahendus sit vitee illiics auctor, dubitare licet quod jam observatum a nohis loco citaio est. Subjicitur enim Ne porro Babanum adraittam plane auctorem... aliqui me
;
Vitx adversetur ac proinde discrepaniiam inter idrumque tibrum appareniem iantum esse? Equidem hoc mihi non facite persuaserim.
36 Sed an foi-te aliunde satis liquet Vitam Rahano esse adjudicandam, et, si ita, non fuisse, corruptam? Tesie ipso R. D. Faillon, Mauuscripw>n ftUU _...
'"""'""
in locis omnibus, quibus
retinent scrupuli
(2).
Prxcipui oriuntur ex
.
colla-
quihus de iisdem Sanciis v. g. Froniino aui Frontonef item Feronico aid Ferrutione adeo diversa ira~ duniur ui unus idemque utriusque libri auctor haud facile haberii possit (;i). Addo ego scrupulos maocimopere augeri ex sequeniibus duabus annuntiaiionibus Mariyrologio inscriptis et jam alibi recitatis 2'2 Julii Nativitas Marige MagdaleDSB, ahsque Posiiione seu loci indicaiione; et 19 Januarii HiEROSOL^MiE natale Martha; et Marige sororum Lazari. Qui credat h^c prolata ab eodem viro, qui tam diserte in Vita tradit Martham et
tione Viice
;'n
,
.-
cum Mariyrologio Rabani
tum Osonieuse uuicum forte quod hodie habeatur, non est authographum, sed transuraptum recentioris aevi,
regis,
puta temporis Eduardi IH Angl07'um quisolium conscendit anno 1327 (13); et exaratum quidem ab araanueusi imperito latinique
sermonis ignaro, qui proiude meudji mendis accumulat, ut lectio reddatur obscuru valde, imo non-
nuraquam pviB se fecat sensum absnrdura riliculumque v. g. uhi habetur centesiinura pro trigêsimum ex quo efficeretur Christum baptizatum
,
anno
fetatis sujb centesimo (14). In hoc itaque exempla?î reperitur Vita inscripta Rahano iamquam auciori; quod utiqiie per se, in hujusmodi
Mariam ad ostia Rhodani in Provinciam apulisse,

ibidem defuncias et tumulatas, quin vel minima nec in una nec in altera addaiur aut innuaiur
scriptione correctio?
rerum adjunctis,haud magnse est
B Magdalense
et
AddeRahanum Marthx socios dare

Maximinnm
et
(4)
SS.Marix
auctorilaiis Ohservat prieterea ssepius dictus R. D. Faillon (15), Vitam hanc verosimillime eamdem esse, cujus meminit Sollerius [Ifi) hisverbis Binas v\ifi&(S.Ma.-
navigationis
S.archipi-Eesulem
beatam Parmenam
ri^ Magdaleme) descripsit.... Petrii.-^ Franciscus Chimetins ex codice Ms. Vallis Lucentis atque item
ex alio Carthusije Diviionensls, qute postrema satis convenitcum ea quje in nostro grandi codice Valcellensi exhibetur; at vero in Chiffletiauo subsequitur Vita alia Sanctorum Mariae, Lazari et Marthae ad quinquag-inta capita (quot omnino numerantur
archidiaconum, episcopos quoque Trophimum, Eutropium nec non et reliquos duces christianse militiffi;
in Martyrologio auiem,
quamvis
illud
haud
segniter plus semel pervolverim, quatuor istorum
tam
pit
diserie
nominatorum, nullam inveni tnen-
tionem.
tue
habes a laudaio collega (5), martyrologium a quibusdam, paucis quidem numero, abjudicari Rahano; ast perperam, ut docet Jacohus Basnagius in Observaiione de Rabano ejusque scriptis [6) Est, inquit (7), ejus (Rabani) gQnumm foetus, ut patet ex ipsins Epistola ad Radleichum abbatem, et Versibus ad Grimaldum Archicapellanum quos ad frontem
:
35 Scio, ut
jam notatum
quoque in Oxoniensi) extensa, quorura non pauca omittenda censuit Chiffletius, suutque ea haud dubie famosa Acta Marcelliana, qujE satis est nominasse. Hic ergo nomen Rahani desideiâbatur.
Numquid forte codici Oxoniensi nomen

irrepsit,
istudinde
Martyrolog-ii reposuerat. Desunt

sii.
ii
in editione Cani-
S. Gallensis
Legrebantur tamen in codicibus mss. monasterii cum aliis scriptis, qnae iode eruit dili-
quod muita 7'eperereniur a scripiis illius auctoins haud abludentia, imo et satis consona ? Non ausim dijudicare. Dolendum sane est codicem Chiffieiii nobis excedisse iux enim affulgeret ex utriusque collatione. Interim id extra duhimn manet, nomen Rabani defuisse, et neque Chiffietio neque Sollerio in menie venisse Viiam
:
gentissimus Mabillonius, in suis Analectis, Basnagio consonant Sollejnus (8) et Binterim (9). Verum, ut recte animadvertii rursus Basnagius {10).Plurima forent observaoda circa Martyrologium,
sl
siDg:nla liceret expendere, obscura aperire, spuria
rejicere;
qualia suni nomina iêgionum

et
et
urhium
insulse notata; et quod gravius est, iidem produ-
cuntur Sancti diversis,
cem parum dissiiis,
diebus,
concordanti elogio : sic tur Passio SS. xl Martyrum, fere ut in Martyrologio Romano sed rursus v Idus (xi) ejusdem mensis de Hsdem. legitur annuntiatio a priori valde recedens nec sibi cohcvrens sirnile quid hahetur de Maria, ancitla Tortidi, diebus xvi kal. Aprilis (xvii Martii) et iii Idus {xiii) Maji.
, ,
nonnumquam ab invicum variato nec satis vu Idus [ix) MartH refer-
QucB latius explieata vide in Actis S. Florentii Trevirensis [11), ubi apposite notatur, credi vix posse Robanum tam incuriosum fiiisse, ut similes repetitiones absque ratione sibi indulg-eret. Cum itaque exuna pa?-te nulla satis solida inveniatur ratio abjudicandi Rabano Martyrologii, exaltera vero haud pauca castiganda imo et incohxrentia
iribuere.Imo uterque scriptionem illam pluris fecit quam Ccvteras de eodem argumento quas vix ullius habehant piêtii. 37 Niitai ergo prohatio exinde deducta sup- iradicio Pipresso eni?n Rabani nomine. veri ahsque contro- vinciaiium versia docti et eruditi, jam Viia ista Marix Magp daleme nihil ad historiam faciens habet prse cseteris,qux a criticis vix non uuo ore rejiciuntur. Quod si admitteretur a Rahano scripia, dispiciendum foret vier liber alteri prseferendus, uter utri 3etate prior, uter ex altero seu castigandus seu emendandus. Vitam existiuiat R. D. Faillon (17) scriptam post Rahani in Oriente prsetensam, ut videbitur, peregrinattonem, proinde ante annum 822 (is). Martyrologium Basmagius affigit (19) anno So5 (obiit Rabanus So6), sed pura, ut ait, putaque conjectura, quippe de terapore quo fuit
ilii
non
scriptum nihil
nobis coostat.
Autumare tamen
licet, ex Basnagii mente non esse referendum ad viridem auctoris setatem, quod ipse extremis vitse iilius imiectit annis. Fabricius (20), Scripta ejus (Rahani) ordine chronologrico recensens/305(re-
mo
col
fere loco ponit Martyrologium, ut
parum
(U)
Ibid-
reperiantur ;
0) Acla
(3) Ibiil.
reliquum
est,
ut
cum Basnagio
SS. lom. VlllUilttbiis, (las 29, (2) Ibid. |mi;. 30. Mnn. iii^Hils. lom II, cnl. 638. (5) l-t) ViliE cap. 37. The-.nurus moItil Apntl Caaisium, Tom. VIII Oct. Ib f)7 el SS. paR aUO. (7) Ibiil numpmonini. tom. II. |iar1. ii. |.ng. 285. prsf. pag. j.\\- (9) Di-iiltwQrdigkciilen. (8) Mailyn.l. Usuardi. lom V. tiorl. I, pag. 65. - ( 10) Apud Caiiisiuni, Ubi supia, p. 292. (12) Apud (Jauisium, ubi (il) AcU SS. lom. VIII Oct. pag. 50.
sHpra. pog. 292.

59,
(13)
cf.1
Mon. mfil
ti.
lom.
II.
col. 1.
(tS) Ibid.
(16) Acla S.
Mana;
Mngit.ilcn!E.
17
{J7) Moniim ini^dii, li.m. I, cnl 599. Julii. png. 217, niim. 1fi7. - (18) Vidc .Mabillnn. Elngiiim B Rah. MBiiri. Migiic, Palrol. tom|I9) .\pud Cainsium. lom, II. parl. ii, pag. 292. CVM. col. 17. (20) BJb. laliaa, lom VI, pag. îti. Palavii 175^.
absi
448
HCTOII
I/E S.
SALOME MATRE FILIORUM ZEDEB^L

cetinElogio historico B.Rabani scripserai{\Z): Per eam Ratg-arii tempestatem (qua? finem habuit anno
817 (13) accidisse arbitror, ut Rabanus loco cedere compulsus abierit in loca Sancta cujus peregrinationis hactenus ig-noratae meminit ipse in mss. com;
BB.
Basnagiana. Consentit Mabillonius Mortuus, inquit (1), est sub idem tempus RatleicLis abbas, cui paullo ante obitum Rabanus Martyrolog-ium suiim uuncupavit. Sive agatur de obiiu Ratleici sive Rabani defuncti anno ^^56 (2) parum refert. Diserte illud D. Ceillier (3j adscribit anno fii5 ; quod et longe verisirailius videtur Sollerio (4), improbanti Papebrochium suspicanteni annum S30 (5); Solle^no consonant scriptores historix litt. Franciie (G). Ruit jam ex his proinde sequens editoris Monumentorum argumentatio :
absii a conjectura
:
mentariislibri Josue cap. 11, versu 8, ubi de Sidone ag-it. " Eg-o quidem " inquit, cum iu locis Sidonis
aliquoties
demoratus sim, numqiiam comperi duas
unam raag-nam et aliam parvam quantum ad terrenum pertinet locum. " Neque enim iter revocari potest ad tempus intermissi
esse Sidouias,
Si qua,
inqriit, fuisset
orientales inter et occiden-
reg-iminis abbatialis; siquidem hos commentarios
de BB. Marise Magdalense, MarthcV, Maxitnini sepulchro, hiec Rabaniwi, qui

tales contjôversia
qui
nuncupavit FriduricoTrajecti ad Rhenum episcopo, anno 834 cajsns est, ante annos octo qnam
certo certius in suis perêgrinationibus conversatus cura grxcis est, non latuisset, atque illius
procul dubio meminisset, eamque impugnasset; cum vero nuspiam tradat Rabanus, vel suo vel
prffiteritis
sseculis
,
seuteutias
diversas hac de re obtinuisse coucludere oportet grfecus tam nouo

Eevis consensisse
Rabanus reg-imen abdicaret. Atque hsec ita ibi Mabiltonius. Ast lapsum se esse vir eruditus fassus candide in Ajinalibus est : Mihi, inquit (14), aliquando visum fuit, Rabanum per eam tempestatem (Ratgarii) peregre abiisse in loca saucta,
quod ex ejus commentario in Josue nondnm edito coUig-endum putabam. Verum hunc locum ex Orig-ine desumptum postea deprehendi. Acta B, Rahani dedii Renschenius (15), anno 1658,
quam
antecedentibus
cum
latinis
ii
(7). Ast primo evidens est simili modo, sed in adversam partem, iâtiocinaiî negative, ut aiunt, posse ex Martyrologio proinde perperam argui ex silentio Rabani in Vita de diversitate opinioman, grêcos cum latinis consensisse in traditione Provincialiuin. Secundo de greecorum traditione, corpus S. Marise Magdalense Ephesi primum
,
antequam Elng-ium Mahiilonii prodiisset. Niilta peregrinationis in illis mentio fii. 39 Prxterea daio et non concesso Vitam Rabani prohaluf. I" partuin esse, tamen idtra sxcuium \\ non ascen- g deret, proinde nimium ah eveniu distaret, quam
per se testimonium efficeret satis idoneum. Id solum declararet, ilio vel etiam prxcedenii ScPculo hujusyyiodi opinionem pius minus ohtinuisse. Nec ego id negavero. Verufn quidem est auctorem sive Rahanum sive alium profiieri in Prologo Operse pr^tium se sestiraare, quae post Sal(16)
ut
:
fuisse conditum, ita constat, ut nemo eam in dubium vocare serio susceperit. Utique, qui Provin-
iiQil
lati*
falsam vel non fundatam habent, vel suo quodam modo explicare conantur ast quod reipsa existat traditio hiec, nemo unus )ure negaverit. 38 Quinimo cum ab orientalibus et grsscis non sohwi S. Maria Magdalend, sed etiam frater ejus Lazarus et soror Martha, aliique ejusdem quasi consortii seu familise, apudse defuncti, tumulati
cialiuin partes tuentur, illam ut
satis
;
vatoris ascensionera, circa ejus

scilicet,
amicos
(Mariam
Lazarum
etc.J g-esta sunt,
nostri tradiderunt et.^ûis
nobis patres etiam reliquerunt scriptis,

S.
stylo veraci disserere;
ast quse sunt illa scripta?
atque subinde aliqui saltem Constantinopotim vel alio transiaii celehreniur, idque ex testimoniis
S.
Ait R. D. Faiilon, esse
primum Vitam
Marias
Magdalenx primxvam, quam
ipse reperit, atque
Epiphanii
(8),
Modesti
(9),
sseculo vii ineunie
episcopi Hierosoly77iitani, et s^culo vni ex Vita S. Willebaldi (10), quibus diserte adstipulatur S
Gregorius Turoiiensis sc?îbens (U) iu ea urbe (Ephesiorum) Maria Magdalena quiescit. nullum
:
ex trihus codicibus, sseculo x exaratis, omnino sincere editam voluit (17), quam et omnium antiquissimam esse opinatur (IS), esseque fragmentum Actorum S. Maximini, et compositam
sasculo V vel vi (19);
hrevis
admodum
iila
est,
supev se teg-men habens;
et
tandem ex Menasis plu-
ribusque Martyrologiis; inde fit ut hsec orientalis grêcaeque ecclesiee tradiiio prgecipuum sit, quod Provincialibus opponant, argumentum. Tertio denique nonne dicendum potius, ex menie R. D. Faillon, foret, commentitia esse quse in Vita traC duntur de appulsu in Provinciam, cum manifeste adverseniur ejusdem Rabani Martyrologio ubi Maria Magdalene annuntiatur absque positione, Marthx vero natalis Hierosolymis ceiebratur? Itaque si Viia scjnpta sii ante Mariyyôiogium, ergo melius edoctus senientiam mutavit Rabanus; si post iiiud, in extremos aucioris incidimus annos, acproinde contradictoriaprotulisse reputandus erit, idque sine ullo ad lectorem monito; unde univci^sa ejus in hisiorica quaestione rueret auctoritas.
atque fere ioiarefertur ad appulsum, mortem et sepuituram SS. Magdaienx et Maximini {de his enim duohus soium ihidem fit mentio) in Provin-
Deinde altera venii Vita ejusdem Sancteg (20), in se quidem haud proiixa, sed priori comparata non ita exigua.Ex hac hausisse Rahanumet Odonem Cluniacensem supponit R.D. Failion {l\) potius quam probat; imo satis aperte declarat (22), nondeesse qui existiment illam ex istis fuisse excerptam Quid igitur? Duo iita Mss.
cia.
anonyma
sane e yiumero eorum sunt qux ipse Soilerius, favens tamen aposiolatui, haud digna judicavit quibu-s opus nostrum inspergeret. Deinde in uiroque agitur de solis Maria Magdaiene et Maxunino, in
hsec authentica et
,
Maiuerim ego Viiam illi abjudicasse, talem tanto viro i7icohx7'entix notam inussisse. Non pulem etiam quempiam fore, qui facile admittat Martyrologium iia fuisse corruptum, ut quidquid ad apostolatum pertineat sive expunctum pronunciet sive adulteratum. Denique commentiiia est Rabani in Orieniem peregrifiatio quse solius nitebatur Mabillonii auctoritate. Ric scili-
quam
autem Rahano trihuta de piuribus lia ut si omni ex parte digna fide habeatur non solum concludendum sit in favorem
Vita
;
duorum iliorum, sed et cxterorum. non constet an Rabanus prcefaii iibri sit auctor,et aliunde ab eventu,quinarratur,ionge sit dissitus,nec insuper antiquiorihus ,saitem satis probatis, inmtatur documentis; non mihi legitima videtur conclusio, quasi jam exira omne duapostolatus
Cum itaque
(1]
Annal Unred. ad
;ui.
XSl,
iuni, II,
png,
I;).
Lut.-c
17.)!).
_1
(2) Iltul: pag. 48. pag. 7(iO, Psns 1752.

(5)
(3)
Aulheurs etclpsiasiiquo, lum.

Murljn.l.
U-iuarrli, pitef,
lle[l.-B.
pnit.
col
II.
XVIH
jii
rol.
(11)
Mignan-, tom
17
pag,
(<{.)
n,,;.
ei" pu" n naj. 17i paris Momini, inddils, lom, I, .ol. ."jtffl. - (8)Lil).xi. Ha:res 6 (9) Apud. Pholiuin, col. 27S (10) Saecui. m, BoncdicUnorutn'
nuiii, 11.
i7-t().
Acla SS. inm, llMaiiii,
inajf. ail Maii3'rolog..i

loiii.
((i)
Hisioire liUiSiaiic (ieFiaiicc.
388
II.
V,
lom.
(7)
Martyrum. cap. 30 PiMiolnf;ia. -(12) Mignc Paln.logia. inm, CVII, (I5)lhd - (U) Annfllcî Bened. ad nn. ly, (om.lt, (UJ) DielV Feh. pag. 500-y38. - (Iti) Mon. ini^dils, 456. (17) Iljid. u,m- I. col. iOS lom. II .ol. UO.
I,
Lih
dc' r.li.na
LXXl,
.ol. 7:ii.
(18) Ibid. lom.

11, col.
I.
col, -ill.
tom.
^57-K.
(19) IMd. col. il3. (Ô) ll.id. (21) Ihid. col. 435. (22) Ihid, eol. i37.
bium
bium
foret appulsus
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. Sanctorum illorum in Pro-
449
vinciam, atque probationibus, quie olim et nuper a longeplurimisrejiciebantur, tantam accessisse vtm, ut lis dtrempta declaiêtur ; imo
vero,
mea
nee etiam
actiiS.Alexandri Brixientify
sub judice hxret. 83 Innixus manuscripto suo Oxoniensi, placita sua existimat quoque con/irmari tum ex actis S. Alexandri Brixiensi, tum ex antiquioribus
0pini07ie,
martyrologiis. Et ad primum quod attinet legitur quidem in pnefatis actis [1) Alexander
:
^^^^lHmisiperspecfam multo minus tamhabmsse vicin^ provincim

r'
legiturresuscitasse a mortuis; item beats Marthje sorons ejus. quorum venerabilera raemoriam exstructa ecclesia non longe a Bethania [ubi e vicino domus eorum fuit) conservat (9). cuipiam, h<vclegentz, zn mentem veniet Adonem s^culo ix (sedit Viennse ab anno Christi 859 ad an-
Num
Brixise
nobili genere natus... adolescens Massiliam apud B. Lazarura ejus urbis episcopura venit. Inde AquasSextias ad B. Maximinum episcopum profectus, ab eodera in fide confirmatus etc. Testimonium sane
nl quorum
''"^117' de festivitatibus SS. Apo.toloruin

et est
probatraditionem? Non ^'"'^ P^^^-^êrim. Quid. quod

et reli-
qu, d.scipuli aut vicini successoresque ip-
RosweydusiU)
clarissimum sed an et authenticum ? Affirmat R. D. Faillon (2), laudans diligentiam et eruditionem Ferrarii, actorum illorum primi
editoris,
;
opus, ^queszteat auctor de Provincialium tradittone, ubi tamen solet ampliores dare annunUatrones x: kal. Augusti(U
.
genuinum ejusdemAdonis
Julii)
ex quQ in tomo BoUandianos transierunt nec dicipossunt fabricata in gratiam Provincialium,

utpote ab extraneo conscripta ; concordant prseterea cum historia coxva, cum chronologia Massiliensi et Aquensi proinde prtebent acta illa argûmentum irrefrag-abile apostolatus S. Lazari et
;
l^
Maximini; itaquidemille. Ast longe aliter Pinius

noster
(3)
:
Acta sequentia
(S.
Alexandri), quan-
doquidem certo approbare vel improbare ea aliunde nou possumus defectu docnmentorura, damus in
Ferrarii tide, etiamsi nonnulla sint magnis difficuitatibus nou carent
tates circa
sanct^ Mar.^ Magdalen^, de qua, ut evant.elium refert. septera dsmonia ejecit Dominus. Quaeêtiam iDter alia dona insignia Christura a mortuisresurgentem, pnma videre meruit. Conferantur h^c cum ns, quiB in eodem libello paulo superius leguntur (12) iv kal. Januarii f29 Decembris) Natalis sancti Trophimi, de quo scribit Apostolus ad limotheum, " Trophimum autem reliqui iniirmam Mileti . Hic ab apostolis Roms ordinattis episcopus primus ad Arelatem urbem Galli^, ob E Chnsti evangeliura prjedicandum
:
Sus
immista, quee Addit deinde id XVII diem Decembris expeudi poterunt diflaculiis
:
directus est.
Ex
tempus sedis ejus (Lazari), notatque Galliam Christianam in medio rem reliquisse ad S. Maximinum quod attinet, tricis chronologicis apud nos die Junii, tom. II, p. 53, ubi signatur sac. i, iv vel. VI. Nec fuere in hac re oculatiores dictae Gallise Christianse editores. Hcec Pinius. Cxterum FerVIII
cujus fonte, ut beatus papa Zozimus scribit tots Galhas fidei rivos acceperunt qui apud eamdera urbem pace quievit. Dicta tamen non ita accipi velim, quasi ego existimarem nullam
:
Sceculo is
fuisse traditionem de appulsu SS. Lazari,
admodum obuoxius
dalenêct., vel
est, ut licet videre
mento negaiivo, ex Adonis scriptis deducto hoc solumprobare intendo, sanctum nempe Viennensem martyrologum nedum faveat, obesse potius
;
Magnimium pondus adderem argu-
rarius ita fontes suos indical Ex monum. ecclesiffi Brixiensis Ms. (4-). Et alibi (5) Ex tab. et
-.
murtyrol. antiquo ecclesJEe Brixiensis. Extat Brixise insiguis huic martyri ecclesia dicata, a fratribus
prsefatx traditioni; inallemque dicere eum illam ignorasse, quam cognitam et sibiprobatam silentio prxterire voluisse. Quid denique, quod
ipse Rabanus, ut vidimus alibi in Martyrologio
Servorura possessa, in qua acta et passio ejusdera martyris, in pariete depicta leguntur. Confer hujus
Magdalenge meminerit absque positione, et Hierosolymis celebret natale Marthae et

S.
suo
Mari^
comm. num.
Marias sororura Lazari
22,
ubi diximus ex istiusmodi gene-
Nec preetermittenduin
fuisse,
est vi-
inliquioir'"' JtW Hlflf
tyrologiie.
(j
7'ali fontium indicatione nihil admodum certi posse concludi. 34, Nec clarius video, quo?nodo in favorem ejusdem traditionis extundi aliquidpossit ex Romano parvo, Adone, Usuardo (6). Romanum parvum,
Rabanum Adoni cOcEVum

ginti
cum
hic
ilti
ex editione Rosweydi recenset

MariEe Magdalenes 17 Octobris risLazari; 17 Decembris : Lazari,
S.
;
22
:
Julii
(7)
Marthae, soro-
quem
Christus
mferat eos obnsse in Gallia Narbonensi ? nensi? P. Natalis Alexander sibi obiicien.^(H\ xiobjiciens (8) silentium antiquorum martyrologorum,prcesertim Adonis Viennensis ut qui Provinci finitiraus esset; respondet hujusmodi argumenta futilia esse, quia negautia Bedam et Usuardum in regiohis
, ,
resuscitavit, et ' "^ --w,.o ~ '? r" Marthae sororis
^juo lu ^.ciuauia. ejus in Bethania.
Qms ex
quod sxnno nec pius laudaius scriptor pluribus explicat atque ZlbZ evolvit, deductum scilicet ex sepidcris cseterisque hujusmodi monumentis antiquis 13) Ait in crypta a S. Maximino dicta, videre esse adhuc hodievaria sepulcra seu sarcophagos, nominaiim SS. Marise Magdalenes et Maximini. Et hxc quiaem auo aiserce dem duo diserte memorantur in Vita antiqua, antiqua quam R. D. Faillon scriptam tenet sxculo v vel /v,,/, //,,?,-^rv vi. Transiit /o itf^^.t^,^ quam tardissime ^, t^^^.;,-* (S. Magdalene)
i.
[ .
tantum fere annis supervixerit. 35 Superest aiiud argumenii genus,
ex
nibus a
Provincia longe
remotis floruisse, nec

ecclesiaecclesia
proinae scnpsisse ae reDus, quaesoia proinde scripsisse de rebus, quaesola pene
ProvinciEe traditione tunc notsB erant ; Adonem vero ipsos domesticos ecclesia; suje (Viennensis)
rum
Sanclos sileutio preeteriisse. Esto. Attamen aliud est silentio prseterisse, aliud hanc posuisse an-
Augustarura cujus sanctissiraura corpus beatus autistes Maximinus assumens, diversis conditura aromatibus in honorifico coUocavit raausoleo, construens super beata membra mirabilis architecturas basilicam. Monstratur autem sepulcrum ejus ex caudido marmore etc. Ita nempe in Vita antiqua (14). Et rursus paulo inferius (15) Imminente denique tempore. quo beatus Maximinus.., cognovit mercedem laborum suorum a pio jadice
XI ka).
.
:
nuntiationem
beati Lazari,
xvi kal. Januarii (\1 Decembris)
tursB
recepturus, infra prjedictam basilicara jussit sepulsus locum prseparari ac juxta beatje Mariae
coliocari. In
quem Dominus
V
col.
(^)
Jesus in Evangelio
Magdalen sarcophagum suum
quo
(1)
Ai'la
SS.
meiits
in(?(lils.
tom. lom- I,
lom
1.
col. !i22-Ei52
rum
Ilalia:, '26
eodem
intiilits,
die.
ubi supra. (i) Culal SancloAug.. pag. Kii. (K) Catalngus Saiictorum gciicrulis, ((i) Coiifcr. Monuniciils Veticliis )62j pas, 377.
AiiR. [log. 777. AH tlicm 26. Ilem. Monu825, loiu. H, cnl. EiSI. (2) Ubi supra,
Acla
S!)
tom. 1, col. 633(180. (7) Vetiiii Romaiium ct Adonis martyrol. AntvcrpiaE, ex olficina Planiiiiiann IfilS. (H) Hislorio
tom III, paR. iSi. Venilils 1778,ubi supra, pog. I!)U. (10) Fabricius. Bi liliollieca niediu; et iiirimixlatinatis, lom. 1, |m;'. lii. l'aluv 175t. (H) Ubi supra. pag, T>\ iS M2) Ibid. p 59. (15) Moiiuniinis in^diis. tom. I, col. i26-SD6 (U) Ibid. tom. IL col. io-î. (IK) Ibid. col. 456.
ecclpsiiislica, sa>c.
I.
Hisscrl. xvii,
(9)
Apud Roswcjdnm,
Octohris
Tomus IX.
61
post
450
DE
S.
cTo
"
post sanctnm eius transitum a
SALOME MATRF. FILIORUM ZBBEDyEL audacia. Nemo enim neg-abit fidelibus liouonfice
, ,
viros doctos fuisse

,
estdepo.itu....quilocasposteataut^reliffioDisest sibi veht m.rabihs habitus eic. P055ei qiuvri quid constructa? archite.turajbasilicaaS. Maximiîo ilta tempestate ^n^-m facile quis crediderit
Aêc
engi potmsse? hujusmodi .vdes a christianis Magm tempora. NiAliud esset post Constantini
Boroninm StapletoYaldensem Democharem nium, Sau:^sayum et alios contrariae sententijE assertores. Quin etiam erudito sane viro Antonio Jos. Binterim verisimillimum est (10) apostolos, primosque episcopos et presbyteros peculiari vestitus g-enere usos inter celebranda sacra mysteria.
constitisse
Faillon hoc iestthilomimis maximi facit R. D. opinione, efficitur s.vculo v monium. ex quo, ejus tamquam de re notissima, consernmtos
;
Concordat Joannes Marangoni
.-
quamvis, in-
primorum quiens (1 certo constet sanctos apostolos distincsajculorum

1), ex historia ecclesiastica trium
traditio ibidem hinos sarcophagos quse deinceps monumentis et singulorum sieculorum omniimi est Vita finnatur (1). Sed enin dubice saltem fidci scriptio. Confer illaantiqua, imo et ipsaRahani
tum
vestiraenti
;
genus
prcescripsisse in celebrandis
divinis
quae taraen illius fuerit forma particularis
nuspiam
actis S.
num. 27-30. Aliunde ergo probandaest sepidcrorum illorum xtas, adeoque ex notis seu charaein teribus propriis. Et re quidem vera cernuntiir
media facie sepulcri
;
iu specie determinatur etc. Et addit ex Cypriani episcopi et martyris cum se Dalmatica expoliasset et eam diaconibus tradidisset,
.-
in
linea stetit
et
coepit
spiculatorem sustinere.
S.
Maximini
bina' effigies,
videtur amattera Christisalvatoris, de qua non bigendilocus i^) alteram asserit R. D. FaiUon (3). esse B. Maximini, nec posse ad alium referri S. Preesid Esto. Ex eo autem quod exhibeatur
licet reformatce sit candide fatetur rem confici argumen7êligionis, tis cardinalis Bona. Sic 7iempe scribit ille in erudiio suo opere de Antiquiiatibus ecclesiasiicis (12) Profecto tenet jure merito Bona, ex quo Ccena id est EuchaiHstia tamquara sacrificium oblata sit, fiuere
Qtmiimo Joannes Augusti,
absque coabsque orario, pallio, pedo pastorali absque idlis denique sacerrona capillitia, mitra;
;
sarcodotii insignibus, concludit vir eruditus, sxcido iv seu Constantiyio Magno antiphagum esse : quia, ut ait, certum est, saeculo
tum ex analogîa cum Juethnicorum ministris sacris, ut in celebrando sacrificio distinctum a coramuni et quotitum ex
ipsa rei natura
dffiorura et
quiorum
quarfo prcesules, saltem iutra ecclesiarum septa, aliqualem ornatum, sueb dig-nitatis indicium, gestasse,
quod negat tribus prioribus saeculis nuisse (4). Nec enim, subjungit, supponere
fideles, si sseculo iv aut
obiilicet,
v illud posuissent, quod absque uUo ornatu eshibuisseut, eo S. Episcopum

seeculorum consuetudini mo? Nihil est quod repugnet, rem donecprobata sit assertio contraria. Redit deinde ad testimonium ex antiqua Viia petitum, aique
fine ut prsecedentium
g-erereut.
Quod idem scriptor tradit (13) ex iestimanifeste effici moniis clarns Polycratis, SS. Hieronymi et Epiphanii; testem quoque adducit Tertidlianum, et refutat Dallseum, quem dicit, prxconcepia conquando Terfessionis sux ductum opinione txdlianiverbastuduit in alium sensum trahere (11). Hujus loci non est argumentum de ornaiu primis
diano
adhiberent sacerdotes vestimeutura.
Cur non
sxculis inter liiandum adhibito enucleatius tractare. Dicta sufficiunt, ui judicet eruditus lector quid hac in re sit sentiendum.
37
subjicit
Si
sarcopbag-us esstructus fuisset
sae-
ranti effigiein S.
Qxdd quod non neniini, atteniius consideMaximini (si tamen illius sii)
c"'^^9'^
culo Tv vel V, quis ausus esset scripto mandare, nedum tentasset cosetaneis suis persuadere, opus
adeo recens, cujus artifices dig-ito monstrare adbuc licuisset, adsetatem pertinere apostolicamPNecesse itaque est inferre sarcopbagum esse antiquissimum,
atque certo certius saeculo iv vetustiorem
(5).
Eanc
.N.
SJazimnu
puio summayn totius argumeniaiionis. Omiito, quse ex Vita desumitur, confirmaiionem ; cum ipsa notse sit non satis probatx. 36 Quod. vcro spectat ad ornatus , tynbus prioribus ecclesise Scecidis haud adhibitos ab episcopis, miror auctorem hac in re tesiem adducere Baronium, hujusque citare verba sequentia Ex institutione, jmo et usu apostolorum manasse certum
:
est...
ut episcopi christianse ecclesiEe...
mitra in
sacris
uterentur pretiosa
(6).
Certe Binghamus,
:
Anglicanceminister, scribit f7) Ecclesise Eomanensis scriptores Baronius, Saussayus etBona, qui cEeremoniam quamcumque esse volunt apostolicam, ipsos apostolos peculiari habitu in omnibus
ecclesise
prout sisiitur in Monumentis (15), fortasse videatur S. Episcopus gestare ornatU77i, haud multum abludentem ab antiquis quibusdam planetis seu casidis? Nolim iamen huic notationi insistere. Poiior tnihi dubitandi ratio est an hic S. Maximini effigies vere exhibeatur. Utique, si constarei, ui opinatur R.D. Faitlon, sarcophum pertinere ad xiatem prwfati S. Prsesulis non viderem cur quis typum. ad alterum sanctum pontificem referrei ; ai midium abest ut tanta antiquiias monumento vindicari possit. Audi eximium virum Joannem Baptistam de Rossi, cui in archceO' p logiis christiancB periiia vix parem repereris (16) Sarcophag"i, christiani argumenti anag-lyphis (sculpturis) insignes, sceculo quarto anteriores vix ulli sunt; pauci, quibus baec antiquitatis prBerogativa vere competit, pastorum, ovium, aliarumque fere id
g-enus
magno
imaginum ornatu unice g-audent. Atqui in sarcophagorum numero quos sEeculis

,
quarto, quinto et sexto sculptos fuisse peritissimi
ministerii sui actibus usos esse dictitant.
Nec tamen
:
quinque consentiunt,
et
utriusque foederis historias
eorum sententiam omnino

traditionem dicit
dacius, inquit
(8). (9),
rejicit,
sed incertam
Cardinalis autem Bona Auper esset Nicolaus Alemannius... sacrarum vestium usum non solum apostolis, sed etiam apostolicis viris abneg-at; idque
quam
ait explodendum esse tamquam ridiculum, et ab omnibue viris doctis improbari. Nimia prorsus
acsymbola exhibent, nullum adhuc me vidisse melaimetc, Infra, postquam dixero de S. Magdalense sepulchro, inquiram in astatem sarcophagi S. Maximini. At ex hactenus disputatis, putem demonstratum, asserium R. D. Faillon vacillare, tum quia Vita antiqua dubise fidei est, tum quia non solum variant eruditi,sedpotiusconsentiunt hodiede
transportatc ad uso e adornamcuto dclle cbiese, pag- I5G, Romie 1744. (12) Denkwiirdigkeitcn aus der Chrisllichcii Aicliffiulogie,
(1)
Monumonls
iniSdiis.
iiZ. iSi.
(7) OrlRlnes scu anliquitatCB ecciesia-ilica, tom. V. pag. 247. Hala;. 1727. (8) Ibiil, pag. 248. - (0) Uerum liturgicarum. lib. i. csp. 5. num. 11, Oppra pag. 342. AnlverpiiE, 1077. (10| Denkwiiniigkeiten, tom. IV, dart. I, pag. 188. el seqq. (il) UcUe cosc genlilesche c profane
lom.
I.
col.
(3) Ibid. col. (6) Ibid. col.
4i5.
(4) Ihid. col.
i32 ct seqq. 430 el seq.
BaU
cl 551. nola 6.
(2) Ibid
col
(S) Ibid. col.
tom. Vlll, ppg. 208. Lipsia; 1826. (13) Ibid, p 207. pag. 212, (13| Monumcnls iniidits, tom. I, col. 441,
(I4| Ibid.
(10)
De
clirislianis
Monumenlis
III,
IX0TiN
exhibcntibus. Vide Spicilcgium
Solesmcusc. tom.
pag. 5!i7.
ornatu
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS.

ornatu primis sseculis inter sacrificandum adhihîtn /jm) quia certe c/iy/^n^/jrt/D/c ^nrirfi antistitis bito, tum n^^nn /-tfWfl sarcophagus sancti nntixfAfix sxculo quarto antiquior non est. ys Simili modo ratiocinatur de sepulcro S. Ma^^^ MagdalenSB, quod ex marmore candido esi juxta alios, juxta alios ex alahastro (1), sedindiscreto perigrinantium zelo valde iruncatum [2) plures tamen adhuc cernuntur sculptas effigies, quas eo:hibet atque explicat R. D, Faillon. Dubito an quis facile admitiat qusc ibidcm tradit de Christo in elyseis campis, tamquam symbolo ejuspost
resurrectionem gloriftcationis (3). Equidem non video qui elyseum deprehendi possit in vjro imberbi sedenti sub fornice seu porticu et conversanti cum duobus militibus coram adstantibus (4), quin aliud sit adjunctum quodvis quo res significeiur distinciius. CMerum fateiur taudatus scriptor, neminem alium anie se iale quid proposuisse (5). Tpse aiUem in hanc mentem inductus fuit ex simili quodam emblemaie, quod reperit apud D.
sollemnera
312, Itaquc
451
B.B
inde ab anno ConstantinianEe victorise
undecim
illos titulos,
in
quorum gra-
tiam
eiS.Marit
jifogiioien.i
hffic indicavi, ipso saeciiio quarto antiquiores, vel ejus saeculi initiis aequales esse posse neg-are
non ausim
eflSciet,
cseterum dubitatio mea hoc tantum ut qui cautissimi esse volent, ultra anaum
;
312 illorum interim ffitatem attollere aon praesumant. Hactenus Rossius haud minus sapienter quam erudite. XJnde sequeretur S. MaricV Mag-
dalceensepulchrum^tatis apostolicee monumentiSf
ex mente Rossii non esse annumerandum. Adde etiam, quse numero superiori de anaglyphis ex eodem auctore recitavimv^. Id py-ieterea haud parum R. D. Failton adversatur sententiie, quod ex argumentis omnino septem sarcophago inscutptis atque adhuc plus minus clare apparentibus, quinque manifeste ad Christi passionem spe,
ctent
septimum
atiud Crucem, ut supra, exhihet denique elyseos campos, imo ego, si quid conjicere luheret, clicerem Christum exeuntem sepul; ;
Bernardum de Montfaucon
(7),
(6).
Concludit itaque
cro. Eteni'rn in Monifalconii emhlemale,
non
vir,
prEcfatas
effigies
sarcophag-o insculptas ante
ut in nostro, sed mnVieT sedet

;
nec sub
fornice,
tempora Constantini Mag'ni, moius pr^cipue symbolo ethnico, quoChristusin elyseoexhibetur, quod tempore factum R quidcm, tit ait, satis indigîtat, quo hoc monumentum est, gentiles adhuc dominatum
habuisse. Quid tali conjecturce (aliter vocari non potest) supe7'strui queat, equidem non video.Pjn-
mum
utique p7"obandum foret id, quod nunc ex conjecturatantumponitur;deindemonstrandum,

leqiti^ne ex apposito illo ethnico eynhlemaie fluere gentilestunctemporisrerumpotiios.Astneutrum
,
sed sub auliSis nec illa sotum extendit manum^ ^ ,.._^..y sed hanc jungit manui proxime abstantis viri: ^ nam non duo exhibentur ^nilites, ut in sepulchro S. MaritV Magdateiice,sed uuustantum altervir est pr^clarse formas et speciei, levi tunica elegan. ter indutus. Ita ut duo illa anagtypha haud parum dissimilia sint, Certe fomix mihi ve7'osimiiHme sepidchrum est; idque tanto magis, quod
;
prxstat laudatus^scripior. Quin, ipso fatente, in crus, moaltera parte ejusdem sarcophagi cernitur nilibus ornata, irao forte et impositum habens mo-
nogramma J^
et insuper vestig-ia
apparent
satis
ad clara militis aute illam genuflexi (8). Hisc ne recentiore^n, mulxtate7n 7êfe7ântur Constayitino
tis
sex alia anaglypha, Magdalenie sarcophagum ornantia, ad Christi Domiyii passionem, ipso R. D. Faillon consentiente, referantur; unde satis p7'07ium concludetê est, septi^num ad ejus resurrectionem spectare. Cseierum si ex uno itlorum, et quidem valde obscuro, legitime pidet ipseposse se concludere tU7n dominatos gentiies ; ut quid
prsecavere saiagit verbis
stra7is^nihil, nisi absolute
jmmodi efftgies
magiyphicif
aliud tamen demonnon repugnare ut huante pacem ecclesice datam sepul;

.-
non ego ex sex atiis adeo manifestis contiârium multo magis legititne iîferam ? Qu<e in confirmationem adducuntur ex Vita antiqua, prcvte^^mitto.
Vide supra n. 30. 40 Esi mihi itaque certum, sarcophagos S. Maximini et S. Mainse Magdatense 7\on esse referendosadcvtatein Constantino priorem. Quo ergo sieculo erectos diceiuus ? Auctore Joanne Boptista
Rossio (conf. supra n.
'61),
.,To/.Aag.s
cris inciderentur 39
aii
(H),
J. B. Rossium Unum tautverum fatear, non adeo autiqui temmen. epitaphiis ag-nosco Chriporis urguraentum in... his
Audiamus iterum
sti scilicet
quod appellant monogramma

viri,
Quid-
rum
peritissimi quique,
monumenta
couseutiunt harum reutriusque foe-
quid enira plurimi, iique doctissimi

scrip.êrint,
,
hac de re
deris historias ac
symbola anaglyphis exhibentia
ego certe nullum adhuc repperire potui quod vel mediocri christianura monuraentum
mihi se fide probaverit, quodque
mogno numero
saeculis quarto, quinto et sexto con-
monogramma '^
ad^nitdiia fuisse. Nihil ergo obstat, quo7ni7ius prcefatos sarcophagos ad illa posse spe- F tamus quarto, an ctare tempora; ast cui Sceculo ; an
.1
christianis pictumve ante Constantinum incisum a non is ego sum, fuisse demonstraverit. Attamen
quinto,
an sexto adsc7nbe7idi?
Qui7\i7no
numquid
ante id tempus vel qui hujuscemodi mono^ramma escog:itatum, vel ue eorum nondum a christianis aut more monumentis uec semel incideretur \ege
alieiô repugnat, si77iile quid prxstitimi uno vel iia utjayn propius acceex sxculis sequentihus, ix ? Non da7nus ad Rahani levwn seu Scecutian etiam quxsierit, an sarcophagi ilh fo7-te
nemo
hoc Chnsti cautum putem fuisse quare nonnuUa raonuraenta ante annum .112, qno signo uobilitata victonara Constantinus ejus sigrni ductu auspicioque posfacta fuisse, nec negare profecto adeptus e.-^t, argumenta suppeterent sum et si paullo certiora Interim, dum hsec argu:
erecti 7'emra fuerint 2irimu7n SS.
Maximino
et
a)imi7io
desereîdi Magdale7ice, idque taîio magis, quod ab ipso sancto Ma. sint scriptores. qui utrwyique paraiwn existiinaruît. Non desunt sane
exe77xpla,
ultro ipse affirmarera. transig-enda quEEstio menta desidero et conjecturis quod monumenta ipsa aperte hoo est hoc unice statuo,
^.eeu^^^^^^ medocuerunt. ejusmono^rammaxi.u

vel
^^
"
quihus prohaiur. Saîctorum corpora, eorumprxserti7nquibus7nagnainparticula7nbus

fuisse in sepuleeclesiis a-at veneraiio, reposita alterius sive sac7âs relicris, qucv ab initio ad destinata fuerant. Cerie cor-
-rva.das,
^
et ineunte tertio -^^'''^^^^'^^^^^^^^^^

fuisse
ineunte quarto facile ^ l^^"^^' infrequentem, pervulgatissimum
^^^^^^^.^^XU
trtasse
'
demum
^tua
et ''^^'!
am non
^t
Magdalence, Scvcuio wiu, Sa7'racenorum MoLchis Cassianitis, ex suo in alium ex translatum sarcophagum probalur
,
ac piane
1279 reperta \etebri cartallo seu schedula anno ceat// ^^ ^^ Putem 4fnn,.o j^f.n.t.P.m utriT>..t^^ itaque setatem utriConfer dicta num. 28.
col. 47:5 cl .i7S.
(8) Ibid. cot
473
(!>)
Spic Solesin. ub. supr*
que
45-2
*tICTOKt
.
DE
monumento certam
S.
SALOME MATRE FILIORUM

non posse
atiis,
ZliBED.El.
giie
Vi7',
hacteiius dain
B.
architectonicx artis et archccologix perituSt i?ispectis Junii Bassi, ex Vaticano ccemeterio (1),
tione ; at certe, post Mo7iume?iiorum editionejn,
MagdaleucV sepulcris, prout exhihentur in opere E. D. Faillon [2) existiniavity utrumque ejusdem esse tevi, nec Sceculo quinto inferioris. Optandum satie fore ut clarior lux oriatur, quod quidem sperare licet prcvsertim ex prseclaris laboribus diligentissimi ac erudiiissimi J. B. Rossii; id interim ego iiibens faieor laudaei S. Ma7'iie
nec spemendis, sua?7i flrmandam et firmaiam exisii?7iasset sententiam. Confer supra nwn. 27 et 28. uhi Solierii placita iatius expiica-
vimus.
IV. Expenduntur argumenta qui-
bus probatam velint traditionem

de Adventu S. Salomes in Camariam.
edito?'em via^n novisde traditione Provincialium invesiigationibus ei apperuisse ei stravisse, de qiia proinde eu7n optime
aiiitque simiiibut,
ium Motiumentorum
De
ejus ibidem cultu et
unus negaverit. 41 Supervacaneum forei pluribus referre, quse ssepius memoratus scHpior tradit de caverna Balmensiseu sancta Balma {la Sainte Baume) (3), de oratorio S. Salvato?ns Aquensi (4), de Sepulcro S, Lazari (o), de Carcere ejusdem Massiliensi (Q)
"^^^^'""^ 7iemo
eic. Nihil eniin admodum in his omnibus est, quod majoris sii ad piôbandurn ponderis. quam quse disputaniur de Sarcophagis SS. Magdalen<B et
Re-
liquiis.
Secwidwn
ditio
sxpius laudaiwn sctîptorcm (9), traCamariensis iisdem uititur eccle.siarum ProTJnciEe monumentis, quibus appulsus S. Mag-dale-
^^piiqui.
^""''""
^'f^'
"'""''""
Maximini. Su/fciat noiasse generatitn, ex commutii eruditoru7n senteniia valde diffciie esse, certam antiquiiatis mo7iumeniis assignare expropriis suis characteribus seiatem, quatido extrinseca. eaque authentica desideraniur documenta, ex annalibus manuscripiisque codicibus
petita.
nffi; quodassumptutn, ejus opinione, evidens per se p?-obatio?ie 7ion indiget. Proi7ide cum ex dictis nutet appuisus, tiidat ex hac parie et traditio.
Addii deitide R. D. Faitton, tradiiionem hanc

nullis repug-nare certis probatisque historifE documentis. Atque hic duo sibi ohjicii : aitertt?n ex an-
iiquario A?'eiate?tsi, Petri

scripsit
S.
Veran nomi?ie, qui

visitur vicus
-^^
oram Camarise, uhi nunc
Vixunaesthujusmodicrypta, sepulc?'um, oraioriwnaniiquum, dequibus va?'io?-u?7t concors reperiaiur judiciu77i; vix non ubique in diversa ahem-it, ui ple?'iimque non uno tantum vei aiiero,
sed plurihus ah invice^n discedant Sceculis. Confer dicenda ad hunc die^n de Crypta S. Gervasii
Mari^ de Mari, aquis i?n7nersam exsliiisse, quo tempore S. Salome eo appidisse perhibetur; atque
id quidem,
(10)
;
mea opinione, sufficieîter refeilitur atie?'um desumitur ex Martyrologio Ro?na-
in Actis S. Melloni episcopi Rothoinagensis. Prdeterea, ubi certa alicujus sepulcri ienetur
astas,
iilius,
no, Baronii curis recognito, ubi 25 Maji cetebratur Verulis Translatio S. Marise Jacobi ei 22 Octohris, Jerosolymis S. Maria Salome. Respondetur
non
7-aro disceptatur
an ah origine fuerit
'ZiafitCamariemx, radidoei
AqiAtnti.
cuiposi aiiquot smcula vulgo legatur adscriptum. ^^ Utpaucis resumam, justo forte prolixiorem, disputatio7iem existimo ex sarcophagis aiiisque id ge7ius mQ7xumeniis cidtussammam antiquita-.
te7n stabiliiarn et co7ifir?7miam
ita
ex Viia
receîs
edita, eiiamsi hsec
Rabano adjudicetur,
Mariae siius in extre^na Ca7)tanon est, Baroniimi ignorasse coli ihidem S. Salomen ; eruditwn quoque cardinalem seprofiteri errorihus oh?ioxium homines; m^m';, sumusomnes; nec nobis ipsis tantum tribuimus, ut nusquam putemus offendisse; Romanum Parvum prsetermittere tocwyi uhi colatur S. Salome, qua?7i si Baronius Jerosoly?7xis atinuntiet, id ex eo orium, quod ignorans uhi ilia ohiis(11)
:
cum vicus
sit,
S.
riceora
7niru7n
7'iie
pro-
bari traditionetn de aposiotatu saecuto ix viguisse, acp7'oi?ide Launoyi asseria hac ex parte omnino
set,
urbem posuit in qua vixerat de?iique Mariam Jacohi, Verulis memoraiam, diversam
;
ad ipsam Sanctorum, durn vivereni, in Provitxcia commoraiionem, non mihi videtur ex opere, utique prseclaro et
vet-o speciat
desere7ida.
Quod
p?'a
esse ah iHa quse in P?-ovincia coiiiur. Co?ifer sunum. 21. Denique R. D. Failion (12) ut insulsu?n fabuiatorem traducit, idque recie o?nnino,
erudito, R. D. Faillon
evanescant scriptorwn pars appulsum habei commeniiwn, ut noiahat

eiapsw.-Plfficlari,
strae critici
affulsisse lucem, qua dissidia, quorummaxima
eam
quidam circa annutji qui7iquagesimu77i siecuii mgwiens (7), quique statis uo-
Massiliensem hunc Mariae Mag-dalente appulsumfabulis adoumerant, ut mirer (quod alibi monuimus) Sollerium nostrum tom. V Julii ejus patrocinium suscepisse. Aiibi dixe?'at
videtur
S.
(S)
:
Pacis...
amorturbarumquemetusbouurasenemi^ô^/mMw;
severiore examine dimovisse... in Actis MariiE Magdalense. Sii, atîore pacis inductum fuisse SoUerium ; ei adeo senex non erai, uipote
Joa?inem de Ve?ietto (vide num. %l), narrantem corpora SS. Salomes et Marix Jacohi an?%o 1357 Verulis in Catnariam iranslaia. Atque hcvc sunt, quihus existimat ille demonstratwn, iraditionem ^ Ca?7iariensem haud repugnare faciis historicis hene prohaiis. Ast non7%e si77iili ?nodo parique jure proharent Grseci et Veruiani nec suas traditiones eisdem repugnare? Uhi itaque ecciesiarum iraditio?ies sibi iîvicem cotitradicwit, cardo vertitur in argumentis qux singulse adducunt, ut ex illis dijudicetur, quse sit tradiiio aliisprsefere?ida, vet
an
o>7inino sit quse cseteris
frmior
probetur.
44 His prsemissis, accedit vir eruditus ad argumenia, quibus speciatim frmari existimet Camaf'!'ZZoriensem tradiiionem. Prityio loco venii testijtio- n.
nondum sexagenarius
siquidem natus anno im,editusverotom. V Juiii (uhi Acia S Marim Magdalense) est anno 1727. Cîeru^n Sollerius
;
rencit quasvis Sanctê illius Vitas sive manuscriptas sive iypis editas; unico fere nititur arqu-
nium Gervasii Tiiburiensis (13). Hic, ut hahet Fahricius (14) , charus Othoni IV, ab anuo 1202 ad
1218 imperatori... et Mareschalci dig-nitate auctus dadicavit Otia imperialia, > sive ab origine rerum repetitum historico-g-eogrraphicum opus et phyei
""""'""^"^* ?hM "^'Lo^.J?'
iii^dits.
mento, quod desumitur ex Scheduta , reperta anno 1279 sacri Magdalenx corporis
Inven-
(1)
Monumenls
(4)
53^1*72.
AriinKliiilomasublcrranea. l.b. II. cop 10 Da" 177 /ov int-dils. tom. I, co!. iS!)462 (3) \{2' L\ Ani Kua ibid. 1. l)0l-S2O. {^) Ibid. col. S ,3-5b2 iGi iff
lom.I,col. 12fi8.
(10)
-(7) AcaBolbndian.
ad EjihibiUonem
vind,cto, P^pebrorh;
1^
2/M277
tina,
erroruro, pag. 352,not. 1.
- (8) Ibid
Kc poSo pogâTlo
-(13)|bid-
cal.
1277
el seqq.
tom. HI, pag. S5.
Ibid cot.
(U)
llibbl) uthcca la-
sicum
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.
453
sieum. Scribit autem Gervasius, ecclesiam S. Mariae de Mari esse primam omnium ecclesiarum citra marinarum... fuudatam a discipulis a JadEea
pulsis et in
rate siue remig-jo dimissis per mare,
etc.
Prsetermitlo alterum iapidem scuipium, in extre-
ôecclesixadoccideniemtecto,exhibentemvAiem seu uavim fluctuantem, in qua duae feminefe effl-
B.B
Maximino Aqueusi, Lazaro
Et additur
Sub
hujus basilieaealtari, ab ipsis de terra pistato... tenet pleua auctoritate vetustas... duas Marias sepultas
(1). Nemo non videt Gervasii xtatem obstare, quominus testis habeatur idoneus. Reete concludit R.
D. Faillon, exinde ruere pvcefatum Joannis de

Venetto
jam
nunc capite truncatse. Nihii enim ampiius ex hoc quam ex aliis demonstratur (14). Cceterum typushic cum iegenda navis in pelago, ab immemorabili tessera est oppidi sanct^ Marix de Mari [1^], olimvocati (uiique a Kate) sancta Maria de Ratis (Notre-Dame de la Barque (16),) quod nonien
g-ies,
commenium
ast aliud inferre
non
licet.
vatet Gervasiani testimonii conftrmatio, petita ex Ilatiouali divinorum offlciorum Guitetmi Durandi, episcopi ab anuo 1286 ad 1296 Mimatensis in Gallia Aquitanica (2), qui ait,{?>): In eoraitatu Provinciee in castro sanctsfi Marise de
Nec amplius
CcSsarii Reservamus... agellum silvanum in est sita eccêsza sanctffi Marie de Ratis (17); nec dubitat R. D. Faitlon {IH) his designari
ScBcuio vi tegitur in ieslamento S.

:
Areiatensis
pr^fatam
urbecutam. addens (19) Certum edse hujusmodi nomen derivatum a Eate, qua Provincia apostoli
.-
appuleruut
iu
Mari est altare terreum, quod ibi fecerunt Maria Mag'dalene et Martlia, et Maria Jacobi et Maria Salome. Nihitominus altare istud R. D. Faillon ut monmnentum habet summ<c ayitiquitatis (4), quod
utique esset probandum. Nec enim probatio sunt, quse sequuntur ; nempe, teste eodem Gervasio,
aitari deinceps superpositam fuisse tabulam ex pario marmore, atque subtus, permodwn sustentacuti, tocatam parvarn ex tapide coium?iam hcsc vero omnia simul sub choro ierrse mandata, reperta fuisse medio sxculo xv tabulam mar;
gumenium convertens suae

contrarium arguerent ex
has terras, ita verba Ccesarii in arTraditionis. Forte atii

silentio sancti episcopi
uiique foret noynen istud non venire ex ratibus, qux eo ioci appeiiere solebant, 46 Atque haec dicia sunt de intricatissima qusestione, quae ad primsevum SS. Marise Magdatense, Lazari et sociorum, sicut et S. Salomes in Provinciam appuisu pertinent. Quamvis pAura
Demonsirandum
nt non 3aiis
probanliB
J?
moream
tuiisse epigraptiem latinam, a pluribus
hactenus inedita publici juris fecerit R. D. Faillon, atque ut lubens agnosco et repeto, ex eo capite de re historica sit bene meritus, imo etiam quod muiia de his docte et erudiie disputaverit, ut
ejus Monumenta in pretio apud posteros quoque futura sint ; non putem tatnen rem primariam confectam. Quapropter mea opinione, quisque in suo abundabit sensu ; piwres commentitium censebunt apostoiaium, alii dubium, pauci cerium. Mihi vero nec traditio Veruiaîa, nec traditio Camariensis (licet qua tales minime dedignandse, muito minus cum supercilio explodendx) satis probatx sunt. Conciudo itaque ex et cum Eenschenio (20) in connexa quxstione de S. Maria Jacobi seu Cteophse : luterim (dum clarior lux
memoratam, atque annisl774et 1791 denuo recog-uitam, quam tamen nemo umquam explicare vaiuit ; hodie vero jam non exisiit, utscriptoribus
pote confracta
e(
et
destructa,
dumanno M^Zexpo(5).
liata ecclesia S.
Marise de Mari fuii

:
unium
ex
45 Cdeterum hsec
iidis
sacrx
$lructiira
diuinpfittti.-
fatetur post (6)
parum vei nihii probare, satis Monumeniorum editor ait enim paulo
;
Deficientibus testimoniis scriptis, arg-u-
mento habemus ecclesiam
S. Mariae de Mari ipsam, qufBcitracontroverdiam inter antiquiores illius tra:
ctus est numeranda. Asi itlico subjicit

aetate sit estructa
non
est facile definire.
qua tamen Deinde
varias variorum recenset opiniones (7). Guesnxus et Petrus Veran ejus ^dificationem affigunt medio Sceculo sii, alii exeunti ScBCuto x. Certum esse, affirmat R. D. Faiiion (SJ, es sua structura ecclesiam refereudam esse ad tempora regum Provincise
(quos alibi (9) tradit regnasse Scecuiis is ei x); imo posse eam his antiquiorem existima,Ti, quodexnoC tis quibusdam deciarare conaiur architectonicis, vaide, ut mihi quidem videiur, dubiis, ut vel ipsa
auctoris disserentis verba satis ostendunt. Sed guid de duobus leonzbus sculptis, hinc inde ad antiquam ecclesise poriam (yiunc ciausam) spectandis (10) ? Sc7'ibunt auciores receniioris staticse
oriatur) cum martyrolog-io Romano mortem (S. Salom^) Hierosoijmis adscriptum reiinquo... Caete-
pum
si
forsan et nos in hac molesta disquiîtione
iuvicem e regioue muro inhieeoque selecto, marmore sculpti suut; alter subtus habet infantem, ag-num alter; uterque detritus valde. PlsEcIarum opus graeci, ut videtur, artifis. Conciudit R. D. Failion ex infante ei aguo symbolum esse a christiana lege petitum
(U)
Leones
illi,
sibi
rentes, ex pario,
(12) (quod non improbavero) ei sasculo ix aniiquius (13), quod nonnutiis conjecturis quidem fir-
non videamur aliquibussatisfecisse, libeuteredocebimur certioris veritatis meliorem mcthodum. C<illm S 47 Aiiud est de cuitu, quem in Camaria et antilomcs quum et ceiebrum esse nemo negaverit. Docu- jnariit menta certa habemus sseculi xii, quibus consiat deveneratione,jam tunc ab immemorabiii exhi- p bita SS. Mari^ Jacobi et SaloraEe in ecclesia Marise de Mari. Vide supra num. 44 testimonia Gervasii Titburiensis et Durandi Mimaiensis. Alia deinceps tribus sequentibus ssecidis occurrunt plurima minimeque dubia, quse prcetermiitiinus, propterea quod attingar.tur in iustrumeuto inventionis corporum SS. Marise Jacobi et Solomse anno 1448, quod, quia prolixum nimis ut hic inseiâtur, ad calcem hujus Commeyita?'ii integrum cum annotatis reperies ; ex quo discimus, ritu soiemni elevata medio ssecido xv fuisse corpora (ut credebaiur) sanctarum iiiarum Matronarum, auctoritate Nicoiai papcS V, petente Renato,
SaC'i-
iii
Hueruqui so-
quie tamen hac aitera facite eliderentur, sciiicet nwn forie leones iiii non fuerint aiiunde huc aiiati, prxseriim si (nec omnino id negatur) grxcae sint originis ? Rursus proinde teneb^w.
matur
saiem
et Sicilise rege, Provincise comite,

;
iemnitati prassens aderat
in cujus
tnemoriam
De-
instituta fuit festivitas Revelationis, die tertia
cembris deinceps eelebranda
(21).
Exinde aucta
(I)
laliiia
Monuments
tom
11,
loiii
iD<5dils,
*JS.
tom.
(5)
ir, col,
12()7.
(2)
Fabricii Bibl.
1:21(8
|(i)
iiieciils.
ibid.col. 1303.
(1!))
(lo) Ibid. eol.
1304
(Ul Ibid
col.
(4)Ibiil.
pnsf.col
MoiiumcaU
iniiiiils.
lom. ll,col
(7)lbi(l.col. 12S8elseq. (8) Ilnd. col, 1:^92 et vcnficp lcs dales, img, seqq. (9) Ibid. col 15U8. Coiifer, Art. de (iO)Moiium, iiiîlits, lom. I, col. 121)9 elseqq 6(H eltiti2.
Ibid. coI,127.
1281 else.|.i. ~(f>)ll)iil. enl. 1282
Ibid.col.130S. - (16) Ibid, col. 15()8etI3u9. item Baronius, nd nii 508, num 25 Acl. (17) Ibidem ci>l. 608 (18) Monumeiils iiiSdits SS tom, VI, ubi dc S. Cresano, pag. 2. lom. I, col. 1509 - (19) Ibid. col. 1312 el 1313. - (20) Acla SS t21)Monumcnts in^dils, lom. I. col. 9 Aprilis,pag. 817 et 818.
loU3etseq.-
Statislique dcsBiJUches-rlu-HliOne, loni. MonumeLlsiii^dits, ibi'l. col. 1302 el 1303.
(H)
II.
pae.
(12)
HoO. Ilem MoQuments
133.') el
seq.
retigio
m
AWIOBE B B
civili
S.
SALOME MATRE riLIORUM ZEBED.EI.

Moli7iier
In specie meinoratur, iirbem Arelatensern circa finem sxculi xvi

religio in sacra Ula esi lipsana.
cwn
declarasset se sitnul
cum
Aîtonio
Abril, ja7n tu7ic defuncto, terrse 7na7idasse, qua-
discordia in eo fuisse ut in iûiîam ageretur; consules ad Sanctarum nostra7'um prxsidium confugisse. Atque brevi pacata civitas est.
tuor abhi72C aînis, exuvias SS. Maria? et Salomes, appositis atdhenticV titteris; decretum fuit, ut. p7-cvside parocho Josepho Ba7'rachin, aliis co7nitibus 7nidtis, effodereiur locus a dicto Antonio Molijiier indicatxdus. Quo facto, repert.v sunt
reliquiae
,
conficicndum curarunt argenteum, prsefatam exhibens urbem, emblema adstantibus utraque sancta Mat7'ona, cumgallica
G7-ati ergo iidem. consules
quas prsesens recensuit medicus seu
inscriptione SanctiE MariEe Jacobi et Saloine, intercedite pro civibus urbis Arelati quod deinde 15 Septembris 1596 magna ponipa a consulibus,
:
;
comita7itibus capitulo metropolitano, viris primariis et innumera populi multitudine dela-
noi7ii77e Go7idran. Duobus fasciculis C07itinebantur ossa sepa^âtis, violaceo legamine ci7'cumdatis. Alteri inscriptum legebaiur : Franciseus de Mailly archiepiscopus Avebitensis nttest.
chirurgus
tum
est
ad 8. Mariae de Mari
(1)
,-
quo die rese-
Ossa sanctas Marife Salomae. Ei infra De raandato illustrissirai et reverendissimi domini D. archiepi:
ifHquist
rata quoque fuit thcca, in qua corpora asservantur (-2). 47 Atque hujusmodi reseratio semelet iterwn,
referenie Honorato Bucheo
sequenti,
(3),
scopi et primatis. Mo7'el secretarius (131 In altero fasciculo : Ludovicus episcopus et comes Tricastinensis, ossa sanct?e Marias .Tacobi. QucV ita 7êcognita reposuit pa^ôchus in thecam. factmnque est de toto processu instrumentura, guod in exte7iso videre ite7Û7n est apxid R. D. Faillo7i (14). Postea 20 Junii an7io lîQ, translatcV swtt reliquix in alia^n theca^n a R. D. Jacquemet. vicario ge7ierali ill. ac RR. DD. Bernet archiepiscopi Aque72sis, Arelaie77sis ac Ebrodunensis, qui eo fine adierat S. Mariam de Mari. Cu7n vero rumor ma7iasset agi de transferendis aliam en urbem sacris exuviis tumultuari coeperunt iîcolae, ^
,
facta est sseculo
nempe xvii.- primum versus annum 1627, requirente Alphonso Ludovico du Plessis de Richelieu (fratre Germano celeberrimi Armandi cardinalis Richelii) tum archiepiscopo Aquensi,
postea cardinali et archiepiscopo Lugdunensi rursus circa annum 1640, ad instantiam Joannis Joubert seu Jauberi de BarrauU, archiepiscopi Arelatensis. Nec imius nec alterius facti mentio ft in Gallia christiana, ubide Pi-assulibus illarum ecclesiarum (4). Addendee su7it et alise eodejn s3eculo,
sub Joa^me Baptista de Grigiian, Jacobo de Forhi7i-Ja7is07i, et Fra7icisco deMailly, archiepiscopis Arelatensibus (5). Aliaplurima eaquep7'asclarissiina sunt de cultu sac^îs illis pignoribus reddilo tesii)no7xia, qux longius foret hicreciiare, tanto 7nagis quod pleraque occurrent in laudato Instrumento Inventionis. 48 Ast Prsetermittenda nullo modo sunt, quse acciderunt dd fi7te77i s^culi xtiii, cum 07nnia susdegiie i7i Galliis vertere7itur. Spoliata tutic fuit ecclesia S. Marise de Mari ornatihus suispt-etiosis, atque in specie duobus reliquiariis, i7i for77xa bravhii ex argento, fragmenta ex ossibus SS.Ma-
nec quieverunt, do7iec rite perspectam habue^mnt vera77i causa^n. ob quam advenerat R. D. i-icarius
(15).
50 Post hcvc mirabitur
nemo
festivitatetn
SS.
Festiv celeliiitru
Matro7ia7m7}i
oppido S. MaricS de Mari solem-
niteret olim et hodie celebrari. Videre est in
Monu-
naivalx
ftTeiin/f
mentis ineditis fragmeîta antiquorum liturgicV et officii (16). Ab i77imemorabili i7iquit R. D. Faillon (17), confueha7it peregtn^ti ad hoc sanciuarium, nec ex vicinis soium sed ei ex procui dissitis re,
trr. xviii
gio7iibus.
scriptores
Accurrunt juxta recentioris staticse (18), ex Occitania (Laîguedoc) Vinda,
scino co7nitatu et universa Provincia, tanto nuteniomero, ut partim exira oppidi ambitum
stea
tronat^m conii7ientibus (6). {Aliet-U7n ta^nen poredditum est). E7'ai quoque lapis muro eccle-
riis degere cogantur;
dies continuos
toto
festum in plures producitur iempore referta ecclesia pre-
sise inhaerens, Pulviuar âuctarum, le coussin des Saintes dictus atque 7nag7xa apud /ideles in veneratio7ie habitus hu7ic avulse7-unt atque i7i fossa^n jeceruni, anie fo7ês ejusdem templi paratam eri:
Ast cum vias in Camaria posi autumnales pluvias admodu7n difficiles sinf, hsec
ca7itium
est.
videtur raiio
25
(19),
qu<v fideles induxerit, ut poiius
Maji
(qui dies sacer est S. Marise Jacobi) tur-
gendse arbori, ut aiu7it, liberatis (7). Sacra autem corpora, cum capsa ligîea continerentur, asacrilegis pt^seier7nissa sunt. Itaque Aîtonius Abril parochus cla7iculo accersivit civem, nomme Anto7iium Moli7iier. aique 7iociu 22 Octobris 1793 a77ibo C ecclesiam ingressi capsa extraxeru7ii Peliquias, duobu^ fasciculis distiîctis compositas, et, 7ûdi involutas ^janno, te7"rse 7na7id.aru7it cella lignaria ejusdem A7itonii Motinier (8). Sedato iU7-bine civili, 'restitutum an7io 1797 fuit manus Josephi Barrachin paroehi (qui successerai Aîtonio Abril vita functo) altei-um ex reliquiariis, modu77i brachii efformatis, ast, ui videiur, ossium frag77iento carens {9] quod in eeclesia cum populo exhibe7'eiur, unanimi voce incolse excla^naru7ii illud ipsum esse, quod olim erani veneratt (lOj atque desuper factum est iiistrumentum auUmiiicum manu notarii publici, quod videsis in Mouumentis iuedhis {\1). Similiter pulvinar Santarum, exultante populo, reposiium pristino suo
matim accederent, quam 22 Octobris, festo S. Salomae, Addi potest ex Joa7ine de Venetto (scriptore,
ut vidimus, ssecuii xivj Festum S. Marije Cleoph seu Jacobi ag-itur xxv Maji, festum S. Saloraae xxii
.-
Octobris.
offlcium sit
Quidam priori die cohmtutramque, quod commune, quantum scilicet adoratio-
j>
nes spectat, in quibus unius et alterius fit ^neniio (20), ut jam alicubi monui. Narrat R. D. Faillon se a7ino !8il, die S. Saloraes sacro, 22 scilicet Octobris in S. MaricV de Mari fuisse, iesiaizirque universos incolas in ecclesia convenire, ut adsint dum theca SS. Matronarum ex turri, in qua
per anni decursum

tu7^.
7êposita
m.anet
,
dit77itti-
,-
,-
loco est (12).

afîip
Cereos gestant accensos hynmosque in earum laudem decantani. Simid atque ex alto conspicitur sacra theca, acclamant 07nnes jubilantes, donec ope onachinse paidaiim deorswn missa, perveniat ad locum in sanctua^Ho debite paratum, ubi per reliquiwi diem, excepto temporesole^nnis supplicationis, fidelium venerationi exponiiur .Denique vespertino tempore rursusat-
itHUii-
i9
Denique
21
tx.
Maji 1797, praefatus Antonius

I. rnl,
(l)MonoracnUinc(liis. lom.
l:33cWi-q.
(2) Ibid. col.
I.
col.
1557
el
^cqq.
(11)
Ibi.l,
tom.
II. col.
l()2!)-1(io2.
(12)
tollitur.
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBSIS.
455
*UCTOIVI!
A
ipMia"'"
tollitur,
eodem quo demissa
fuii
modo,
dum
in-
ricis
rifice
terea canziwr Mag-nificat.
"
mI(K'o"
rtrporum,
^ûmero prxcedenti dixi , occasione Inventionis corporum (ut tradehaiur) SS. Marix Jacobi ^^ Salomes, institutuyn fuisse festum Revelationis,
51
auro intextis, reg-io munere exornata. honocolloca,vit a Christi fidelibus deinceps vene-
B.B.
randas. Id autem peractum est tertio Decembris anni reparatse salutis raillesimi quadriugentesimi
quadrag-esiini octavi
,
die anniversaria illius Inventionis tertia nempe Decembris celebrandum cujus, ad calcem histo,
cajus anniversaria dies ia

Honilio ad
riEB S.
Marice Jacobi et
S.
Mariae SaloniEe, editse
anno
1750, a presbytero (ignoratur
nomen) con-
gregationis S. Sulpitii, exstat {!) officium, proprias, inter alia, habens lectiones ii Noctumi et
Eymnum adLaudes, queeparium esse suspicatur

R. D. Faillon (2) ejusdem illius presbyteri, ad quem scripta reperitur epistola a RR. DD. de Jumilhac, archiepiscopo Ay-elatensi, di 20 Julii 174.9, in qua leguntur sequeniia lubeus annuo, ut
:
eadem ecclesia quotannis celebratur. 53 Reiiquum est, ut paucis de sequenti inventionis instrumento agam, quo ejus sinceritas demonstrata habeatur, et vindicetur a quibusdam Launoii animadversionibus seu cavillis.Acia originalia ad hunc usque diem conservantur in archivo publico oppidi S. MaricC de Mari, inclusa primaeva sua capsa ex ferro (4). Exstat et horum iranssumptum authenticum in archiw prxtorii
inurumecum
invenuonn.
typis
mandes preces et ofacia qua; composuisti in honorem sanctarum Mariarum. Quidquid autem de eo sit, adhibitum auctoritate ecclesiastica fuit dictum officium in ecclesia S. Marise de Mari (3]. Lectiones hic apponendas duxi, quod brevi com-
/,;,..
pendio exhiheant prsecipua capita histrumenti infra edendi. Lmio52 Lectio iv. Renatus, Siciliae et Jerusalem rex, ac comes ProvmciEe, cum audisset corpora sanctaB rum Marite Jacobi et Mariie Solome iu ditionis sue aneulo sub terra requiescere, nimirum in ecclesia
beatge Mariee de Mari,
seu prtBfccturse Massiliensis, jussu Legati apostolici confecium datumque Renato regi, ut in Processu refertur. Cseierum quamvis in extenso primum editum a M. D. Faitlon instrumentum fuerit, a pluribus tamen reperitur taudatum et partim recitatum; inter alios a P. Sebastiano Michaelis, priore conventus S. Maximini (5), qui testem adducit Vincentium Philippon, anno 1523 prseiorem (vulgo battiviwn) illiits oppidi (6); ite^n a Guesnxo et Sucheo ; postremi hujus verba repetii Henschenius in actis S. Marise Cteophse g seu Jacobi (7). Atque ita deinceps alii ex atiis. Non iiaque utlum est dubium de histrumenti
jam pridem
ne tantus
illa
diosceseos Arelateusis, ubi a Cliristi discipulis Judeea pulsis tumulata fuerant, summo pietatis studio ardeus, et
omnimoda
quod
sinceritate.
Nec
vel ipsc
soiide opponeret invenit, ut apparet,

objicit in
Mas.-?iliensi
Launoyus ex iis
qux
splendor caligine diutius obrueretur, dilig-entissirae inquirere animo statuit, ut defidei
Mag-dalena
sua Disquisitione disquisitionis de advena (S) Numerautur,

:
tecta efferrentur, et fidelibus ad cultum religiose
inquit, inter antistites, qui Mavije Jacobi et Mariae Salomes corporum inventioni praesentes adfuerunt
Quocirca Nicolaum V summum Pontificem suppliciter oravit, ut perficieudi faculproponereutur.

,
tatem
votis
propositi
sibi
iudulg-eret.
Lectio
v.
Pils
aunuens summus Pontifes postulatam a reg-e copiam concessit, per apostolicas litteras ad archiepiscopum Aqueusem, ad Massilieusium antistitem, tum ad cardinalem de Fuxo in comitatu Avenionensi a latere leg-atum directas. Hi qua per erat reverentia munus demandatum acceperunt cura-
veruntque. Leg-atus vero episcopos, abbates, theolog:os perplures in utroque jure laurea doctorali
secum assumens, in locum prjefatum se ibique ponderata inquisitione ab antistite Massiliensi acta, de opinione fama, miraculisque
insig^nitos,
contulit
anno mccccxlviii, Joannes de CoIIiarg-is episcopus Trecensis, qui uon reperitur in catalogo Trecensium episcoporum, nec uUus ibi locus vacat nullus quoque hoc nomine habetur in serie Tricastinensium episcoporum, nec uUus etiam ibi locus vaoat; deinde j Tristandus de Aura episcopus Couseranensis > qui anno siccccxlviii nondum erat Conseranensis episcopus, de quo in tomo II GalliEe Chris* Tristaudus de Aure ex nobili genere de tiauEE Aura ann. mcccclvhi die xix meusis Februarii. Sic falsum est iustrumentum, quo ad probandum sanctorum corporum iuventionem utitur Guesnceus, 54- Ast primum laiius patet convlusio- Juxta quodcanon
<
'
voce publica disseminatis
nulorum
.y(,
insuper post lecta nonscripta, asserentium sacra pig-nora iUic sepulta esse, et a Christi discipulis in mare * sine remigio ac velo huc ap:
falsitatis arguerit
sinceras rei diplomaticse leges, non facile quis Lwnoywn instrumentum ob unum aite- F
nota; sanctitatis
virorum
mandata habita denique diligenti ac matura deliberatioue, et Dei nomine invocato, sequentem sententiam seu edictum coram pluribus testibus rite vocatis prouuneiavit. Lectio vi. Videlicet corpora sanctarum Maris Jacobi et Marite Sapulsis, terrae
:
7'umve istiusmodi nxvum, ut passim efficitur ex iis qui ex professo de hoc argumento tractarunt (9). Deinde Autiqua Gailia Christiana (qua nititur Launoyus) corrigenda est ex uova, ubi Tristaudo de Aura electo Conseraita habetur (10)
:
nensi scripsit Eugenius papa IV, quiuto calendas

rebruarii, pontificatus sui auno 14, Christi vero
.-
Ui4,
lome
in praenotuta jacere ecclesia, et ab humo, ubi ante majus altare fuerant reperta, educenda esse,
Numeratur... ut refert Reg-inaldus. Et additur inter episcopos, quibus praesentibus, Petrus, Alba-
nus episGopus,
S. Sedis leg-atus,
sanctarum Mariaj
eductaque in capsis condig-uis solemni ritu componenda, apostoliCa auctoritate curavit. Quin etiam legatus, cum serenissimi reg'is precibus permoveretur, coeptum opus prosequens, assisteutibus, clericis, abbatibus et episcspis poutificali veste decoratis, missam celebravit, ac tandem Sanctarum reliquias odore suavissimo frag-antes e terra mag-no ap aratu et pompa extulit. Tum illas populorum undique confluentium et incolarum multitudini conspicuas in gemina capsa cupressiua, paunis se-
Jacobi, Mariie Salome et Mariae CleophiB corpora

decentiori loco cijllocavit. Hatiucinatio est. In instrumento de duobus agitur, corporibus inveniis, nec ulla fit mentio Marix Cleophie, nisi quatenus
eadem censeretur cum Maria

de
Jacobi.
De Joanne
Cotliargis, notat R. D. Faiiton (U)
ewn
,
in
non instrumerito dici Trojanensem episcopum vero Trecensem aut Tricastinensem atque exinde
;
elidiiuraniinadversio Launoyi, quin tamen soluta
(l)Monum. iniSclils. tom. II, coM281. {2) Ibid. col. 1285. -(3) Ibid. (B) D^monslrulioas livanK^liqaes sur (4) Ibid. col. 1219. viaie giiiiiSiiloîe eL riiistoire ile Sainle Anne. Eilil. 101)2, lol. 16
pag. SI6 et seq.
(8)
Cap. 7. Opcra, lom.
verso.
{(j)Monum.
iniSdils,
ubi supru.
(7) Acla
SS
!>
Apnlis,
CoToQite Allobrogum (Gen6vc) 1731. (9) Mobillon de He dt[)loniutica, NouTcau tiait^ diplnmaliiiue, elc. - (fO) Gullia Chn>l. tom. I, col. 1 159. (11) MoQumenls iii^dils, tom. II, col. I:ii7.
II.
part.
i.
pag. 263.
sit
456
ADCTOne
DE
S.
SALOME MATRE KILIORUM ZEBEDÎ

consistoriati
sita est Trojan,
B.B.
Labitur enim ipse Monumeutorum Joanne Paulo, quem. tradit Ughellu${l). a sede Poientina translatum adTrojauam ecclesiam kal. Augrusti anno 1469, pro (post) obitum Jacobi (de LombatYlis qui electus fuerat coadjutor anno 1438 et ohierat procul dubio circa mox dictum annutn 14-69). Ast, inquit R. D. Faillon (2), annus iste (1469) mendum est verba enim sequentia pro obitum satis ostendunt
sit difficultas,
edit07\ asserens hic agi de
In provinoia Asice Jlinoris in Phrygia ab Alexandro magno extructa, eed sub infidelium jug-o etiam nunc mi.sere oppressa
:
g-emit (5). Qui plura de hac urbe, diversa ab illa cujus fata cecinit. Homerus, scire voluerit, adeat Moronii dictionarium locis citatis. Notumporro
titulos in partibus infidelium Orientis a sseculo XII et prascipue xiu datos fuisse (6), guales
est,
procurata fuerit operis (Italia 5acraJ impressio. Si reverendu^ scriptor inspexisset ibidem seriem prdesulum Potentinorum (3),
negrligênter
quam
jam complures Hispania saeculo Mauris occuparetur, habuit (7),

riin
ix et x,
cum a
ut inter alios
comperisset
seqtientibus
mendum non
verbis
:
irrepsisse, ut liquet
ex
Joannes Paulus... Antonio prjKdefuucto successit anuo H63, Prsefuit sex omnino aunos Potentiu^ ecclesiEe. et ad Trojauam ecclesiam trauslatus est. Hic ergo interesse non potuitanno 1448 corporM??i inventioni. Quisproinde sit Joannes ille de Colliargis hactenus non est
satis
Dindieaiiir.
etiam docet eruditus vir Antonius Jos. Binte(8), cujus hac de re disputationem plurimum laudat Joannes Augustius (9). Nihil itaque impedit, quominus ScVculo xv Trojanensis aliquis episcopus fuerit isque in Elevationis instrumento referatur testis. Utique frequenter nostris
,
diebus occidit, tales prêsides id genus solew.niCsete^ûm ex Annotatibus conEpiscopos Galliee otnnino tredecim et Abbates quatuor qui prsesentes memorantur in instrumento , reipsa tunc temporis pnvfuisse. Post hgec fateor equidem absurdum mihi videri ob unius siveignotam sive prxpostere notatam
stabit,
,
tatibus inteiêsse.
compertum.
55
Num
forte agitur hic, non de Troja, urhe-
cula in regno Neapolitano, sed de Troja in Asia minori (4) Est enim hsec sedes episcopalis in partibus, quam swmni pontifces conferre solent. Certe Leo in consisto^no, die 23 Junii 1828, hoc titulo insigyiivit Joannein Nuschel, abbatem
.?
sedeyn, [quod
tatis
notae.
XU
tamen valde dubito an ita sit) falsiinsimulare documentum de csetero optimx ^
Guastallensem. Dicitur
autem in propositione
s.npa, lotn. I. col. 13i7. Veiicliis 1717. (2) Mon. inm, II, col, 121. noin /., (3t Italia 5.acra, loni VII. col. (i) Moroni, Dizionano ol erudizioDC slorico ecclesia-licas. veibo Tioiii. lom. LXXXI. pag. l>5ct scijq. (Si Ibid. pag. 8C.
(1|
Ilalia
(fi)
Pcliicia.
incdils,
1782.
dp
Clirislinffi ccclosia; polilia,
Ul.
|7) Ibid.
(8)
lom. I. pait Chiislichen Archaologie, lom.

Kiictie.
tom I, na" W^ Bassani DenkwQrdiKkeilcn dcr l^hiisl. KalolisciiGn ii, pag. 378 el seqq. (9) Handbuch der
1,
pag. 212. Lipsiie 1856.
INSTRUMENTUM SEU PROCESSUS

DE ELEVATIONE
SS.
MARI^ JACOBI ET SALOM/E ANNO
CURlSTi MCDXLVIII.
Ex
actis
autographis
et
transsumpto authentico, in Monumentis ineditis R. D.
Faillon.
Tom.
II, col.
1223
et seqq.
8
c
I.
Cardinalis de
in
degavensi,
Fuxo legatus a latere, una cum rege Renato AnCamariam se conferunt ad elevanda Sanctarum
corpora.
\
Petr'i* legiitiif
II
tuieri'
Petrus, miseratione divina Albanensis episcopus, sacrosanctEB Romanse ecclesise cardinalis de Fuxo a Tulg-ariter nuncupatus, in civitate Avinio,
nensi et comitatu Venayssini vicarius in temporalibus, pro domino nostro Papa, g-eneralis, ac in eisdem
civitateetcomitatu, Arelatensique, Aquensi, Narbonensi Tholosanensi et Auxitanensi provincijs
, ,
sentes quod die sabbati, quse fuit vicesima tertia Novembris, anno inferius latius expresso b, serenissimo principe et domino domino Benato Hierusa-
lem
g-ise
et Sicilis ree:e, Andeg-aviae, Barri et Lotbarin-
duce, ac Provinciae, Forcalquerii, Cenomaniae ac Pedemontis comite, existente Avinione, causa
sanctae Sedis apostolicEe a latere legatus,

et
judexjue
:
commissarius in hac parte
una cum
,
certis aliis
nostris in
eadem parte
colleg-is
cura clausula
Quatenus
si
tu, frater episcope Albanensis, si
ad id
commode
alium,
intendere potueris ac volueri^, per te vel
superhoc requisitus
pro neg-otio de quo etiam inferius latius subjicoram nobis constituto iu eeclesia majori Avinionensi, ac ante majus altare ejusdem , associato pluribus episcopis, prgelatis, militibue et aliia notabilibus viris ditionum suarum, nobis etiam pari forma associatis episcopis, praeet
cietur, ac personaliter
fueris,
etc.;
eadem
latis
auctoritate deputatus, universis et singulis Christi fidelibus pr^sentes nostras litteras, sive prêsen-
nobilibusque, burgensibus, et aliis personis
egregriis civitatis et coraitatus
supradictorum
post-
tem nostrum processum, visurls, lecturis ac etiam audituris salutem in Domino sempiternam ac
, ;
quam
per venerandum et eg-reg-ium in sacra pag-ina professorem, mag-istrum Adhemarium Comitis, or,
ipsis
nostris
prffisentibus
dinis prifidicatorum, ipsius domini reg-is confesso-
litteris
seu processui
rem
eleganter fecit
reûtititn
fidem plenariam adhibere. 2 Universitatibus vestris notum facimus perprge-
eam quam
erg-a g-loriosas
sanctas, Dei g-enitricis beatissimee virg-inis Mariae sorores, Mariam videlicet Jacobi et Mariam Salome,
quarum.

quarum venusta corpora
villa ipsa
457
consecuti,
in ipsius regis villa de
beatitudinis
fideles eo
prsemia
Mari, Arelatensis diocesis, ac in ecclesia qujEin
cuncti
Christi
B. D.
n
FtntOlT.
sub honore dictfe sanctfe Dei Genitricis est fundata, infra terram per sanctos apostolos Christi recondita et tumulata fuerunt, et a Christi fidelibus ibidem cum magna veneratione venerantur, dictus rex gerit devotionem et affectionem, ut
ipsa gloriosa corpora pro tirmiori
puli,
debent libentius honorare, quo eorim
"
merita
uberior justis tribuitur gratia. et peccatoribus delictorum suorum venia, ipsog-loriosa,
>'
rum
intercessionibus, facilius indulgetur; propter quse fideles ipsos ad eorum venerationem
devotione po-
et mnjori veneratione eammdem Sauctarum de dicto loco eleventur, et supra altare, vel alias infra eamdem ecclesiam in tabernaculo seu capsa
> >
sanctorum et sanctarura tanto attentius invitamus, quanto id efficacius eis proficere novimus ad salutem. Sane, sicut es serie
petitiouis, pro
Si-
>
"
parte carissimi in Christo filii uostri Renati, cilise regis iilustris, nobis oblata,
licet
honorifice reponantur et recondantur, proponi coram nobis. et nobiecum astantibus fecit sub his
""'^'''^ verbis
iiomine Renati
regii
percepimus,
Salome
corpora sanctarum Marire Jacobi et Mariae in ecclesia beatse Marise villa de Mari
)'
>i
Keverendissime in Cbristo pater, ea illa sincera devotio quae regum animos pulsare solet, in omni religione et fide sicut scriptum est Princeps ex fide vivit, quseper dilectionem operatur; nihil etiara est quod lumine clariore pragfulgeat
3
"
:
Arelatensi.. dicEcesis, infra terram. in loco bonesto, per sauctos discipulos Cbristi recondita et turaulata fuerinl, et a Christi fidelibus ibidera
ut venusta corpora sanctarum sororum beatissimae Mariae Virginis,

attentius.
quam recta fides nem provocavit
in principe
regiam
celsitudi-
>
cura magnaveneratiouevenerentup; tamen idem rex pro ferventiori devotione populi, et majori venerationi earuradera Sanctarum, affectat corpora etreliquiasbujusmodi de dicto locoelevari,
etsupraaltare velaliasinfra eamdem ecclesiara, in tabernaculo seu capsa argentea , honorifice

reponi et recondi, si desuper a sede apostolica, concedatur licentia. Quare pro parte dicti regis nobis fuit humiiiter supplicatum, ut super his opportune providere de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur, efFectionem dicti regis plenariam in Domino comraendantes, ac cupientes ut corpora et reliquiaB
sanctse
))
B
I)
V
))
n
)
i
'
Marire Jacobi et MariEe Salome in ecclesia beatmMariede Mari, qua3 ipsa prima est ecclesia citra montes (sicut Gervasius attestatur), sub bumo jacentia et sepulta, miro tamen odore fragrantia, ne tantus videlicet fidei splendor sub caligine obumbretur, erigantur sursum in patulo et eminentiorem in locum, cum omni et debita honorificentia transferantur. Unde, pater reverendissime, secutum est pro expelente, et solerter prosequente serenissimo principe domino rege hic praesente, in cujus ditione sacra bujus *
Sanctarum bujusmodi
a
n
a Cbristi fidelibus congrue venerentur ac decenter conserventur, hujusmodi supplicationibus

inclinati
scripta,
,
fraternitati
vestrEB
per
apo.stoIica
llKC
)i
> B
corpora constituta sunt, fervore in ea partedevotionis accenso, sanctissimus dominus noster papa, cujus providentia circumspecta, actibus
inteuta salubribus et operibus exposita pietatis,
libenter exsequitur quae sunt Dei,
raandamus, quatenus tu, frater episcope Albanensis, si ad id commode intendere potueris

ac volueris, per te vel alium,
si
>
> >
super hoc requi-
situs fueris, alioquin vos fratres, arehiepiscope

et episcope Massiliensis, aut alter vestrum,
est,
.-îita
>
))
rem hanc exse-
corpora et reliquias Sanctarum
huju^modi
quendam
salubriter vobis suse sanctitatis digniset legato
simo vicario
de latere committendam
))
))
duxit specialitei' et mandavit, sicut constat sacris apicibus quorum ex parte regia fit bumilis exhi-
licite elevandi, et supra altare, vel ipsam ecclesiam, in tabernaculo honesto seu capsa argentea, reponendi et recondendi, cum
de dicto loco
alias infra
soleranitatibus in talibus requisitis, auetoritate
)>
de prsesenti. Quocirca humilis et devota creatura regis precatur et rogat suppliciter,

bitio
.)
>
etiam postulat et requirit quatenus eadem vestra revereudiosima Paternitas dignetur et velit injunctumonus hujusmodi a sede apostolica recipere et amplecti ; et tandem statuenda die ad
locum ministerii
proficisci,
et successive accer-
sitis
B
i)
dominis coepiscopis et praslatis, servatisque solemnibus in actibus bujusmodi celebribus, debitis et consuetis, rem exsequi et finire in Domino, sicuti uoverit expedire. Quod, pater reverendissirae, profecto cedet ad laudem, gloriam et
Dei, fidelium
nostra licentiara concedatis. Datum Romje, apud sanctam Potentianam rfanno Inearnationis Domi nicffi millesimo quadringentesimo quadrago.sirao octavo, tertio decimocalendasNovembris, pontifi catus nostri anno secundo. P 6 Quibus quidem apostolicis litteris, superius iîn-anda insertis, sicutsupra dictum est, nobis prsesentatis ss. Uofronflet per nos receptis, ipsarumque tenore de nostro '""
raandato, ibidera in publica concione, alte et intel-
*
I)
honorem omnipoteutis
animarum
per dictum notarium publicum, lecto nos Petrus, episcopus cardinalis, vicarius et iegatus ac judex, et comraissarius apostolicus supradictus, cupientes mandatisapostolieis
ligibiliter, et
publicato;
' uccciifit
salutem, decus etiam et exaltationem ecclesiae suaesanctae, perpetuo in futurura. n 4 Ipse serenissimus rex etprinceps, nobis, coram
in
piamque et devotam dicti domini regis, suum devotionem supra dictam hac parte efiêctum, obtulimus ibidem nos debitum consequi
obedire,
, ,
notario publico, et testibus, inferius nominatis, eshibuit et prsesentavit litteras apostolicas, quas, super elevationehujusmodi, aanctissimus dominus
fore
dispositos et paratos,
quam
citius
commode
nosterpapa nobis ad postulationem ipsius domini regis dirigit atque raandat, quas de manibus ipsius domini regis cum ea, qua decet, reverentia recepimus, tenorem qui sequitur de verbo ad verbum
continentes
5 u Nicolaus, episcopus, servus servorum Dei, venerabiiibusfratribus Petro, episcopo Albanensi Massiet arcbiepiscopo Aquensi ac episcopo apostolicam benedictionem liensi, salutem et
ad exsecutionem dictarum litternrum apostolicarum, in propria inteudere et propterea dictam Villam de Mari adire. De quibusomnibus
poterimus,
et singulis
praefatus
dominus rex
requisivit sibi,
pro parte sua, nosque etiam pro parte nostra requisimus nobisfieri publicum iustrumentum, per nota-
>
>
rium publicura infra scriptum. 7 Quae omnia sic gesta et acta fuerunt Avinione, ubi et die quibus supra, anno a Nativitate Doraini millesirao quadringentesimo quadragesimo octavo, indictione undeciraa cum eodem anno surapta,
sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Nicolai, divina providentia Paps 62 quinti
pontificatus
lorponi.
sanctarum memoriam reooqui, Christi sequendo vestigia, seternffi lendam, Octobris Tomus IX.
Piam sanctorum
et
;;
: ;
45 S
tx
R.
i>
DE
S.
SALOME MAIEE FILIORUM ZEBEDiEI.

quintas Petrus hic, ab utero matris beato Francisco dicatus. Habitum induit in conventu Morlanico iu Bearnin, a suis majoribus constructo. et theologi
quintiannosecuDdo; prEesentibus ibidem reverendissimo reverendisque lu Christo patribus et spectabilibus viris, Duis R. archiepiscopo e Aquensi
Bo. Tarbiensi
f,
FAiLLON.
*
/"
5
'
''
G. Yapincensi g, N. Massilieusi
2,
h
ft,
cursum
T. Conseranensi
episcopis
TanguidodeCastro
milite, senescallo;
Joanne Martini, leg-um doctore,
feliciter peregit. In ipsa adolescentia ad ecclesiam Lascarensem et cardinalatus dignitatem ab iemulis pontificibus {Alexandro V RomcB se-
canceliario Provinciffl, et pluribusaliis astantibus
ad praemissa.
die22>!eni*""
adveniente die dominica immediate sequenti, quiB fuit dies vicesima quarta Novembris supradicti, concluso et concordato inter
S Deindeque,
XIII Avenione) assumptus, ad episcopatum transfertur.Conveuarum in Gallia, sub archiepiscopo Auscensi ; iterumque perpetuaei confertur admiuistratio ecclesiai Lascarendenti, et Benedicto
mox
dictum domiuum regem et uos, de die qua ipsius domiui regis placentia iutendebat nos debere convenire apud dictum locum de Mari, prodictarum litterarum apostolicarum superius insertarum exsecutione per nos facienda; praefatus
pum
quam auno mcccoxxxiii retinebat. Archiepiscoetiam Aqueusem Claudius Roberti, et Tholosanum nuncupat Ciacouus; sed Arelatensem pro
sis,
-
dominusrex
,
Tholosano oportebatdicere iu bac enim sede sucjubente Nicolao V anno pontificatus iv, Ludovico Alamano [de quo dicayn infy-a ad \l)
cessit,
i^
in de sancto Spiritu dicta ecclesia Avinionensi, solemniter per supra
uuam missam solemnem
sancta; Caeciliae Presbytero cardinali.
dictum dominum Couseranensem episcopum decantari fecit, in qiia, una cum ipso domino rege nobisque, episcoporum, praelatorum, nobilium, et aliarum egregiarum personarum muUitudo copiosa interfuit; et facta in ipsa missa prEedicatione per veuerandum sacrae paginse professorem, mag-istrum
Martialem Auribelli
^
etiam cardinalitio sancti Stephani in Coelio monte, a Benedicto XIII collato et a Martino V coutirmato,
titulo
Ex
translatus estabEugenio IV ad episcopatum Alba-
nensem. Benedicto derelicto, iuterfuit coucilio Conet in Sessione XXV legitur procurator ; Joannis comitis Fuxi (Germani fratris) et trium stataum vicecomitatus V>ea.vmns\&. Electo Martino
stantiensi
l,
ordinis Praedicatoram, in ge-
jg
nerali studio Avinionensi in sacrae tbeologise facul-
regentem, idem magister Martialis piam et devotamdicti domini regis, in hac parte, devotionem, eleganter in dicta prEedicatione publicavit etsuccessive diem, qua adexsecutionem dictarum litterarum apostolicarum et gluriosarum Sauctarum, supra dictarum, corporum elevationem dictus dominus rex nos procedere intendebat quod erit,
tate
:
V, Sardinix et Sicilise legationibus fungitur dein ad Hispanos miss-us, schisma diuturnum et E idolum Peniscollx penitus delevit. Clementem VIII, Benedicti XIII successorem, pseudo-pontifcatu abdicare coegit ; pcenitentes absotvit, con-
tumaces
inter
et obstinatos carcere conclusit pacem Martinum papam et Alphonsum regem Aragonum, mox inter hunc et Joannem Castellx regem chnponit, Honore auctus et opimis spoliis
;
Altissimo permittente,
die luna?,
quse
erit
dies
ecclesiasticse suppellectilis
et
secunda
cembris.
*econfertin
instantis,
et
prosime
faturi,
mensis De-
inHispaniam abductie, pr^sertim tiara sancti Sitvestri onustus, in

regreditur,
et
Urbem gloriosus
tino
honorificea
Mar-
Que dlc secuuda Dccembris adveniente, nobis ViUamS.Ma- apud dictam vlllam de Mari esisteutibus, praefatus
9
^
V excipitur.Defuncto AlphonsoCarriltio,car-
"'
dinale sancti Eustachii legato Avenionensi, ab
'
dominus
rex serenissimus,
coram nobis, ut ad
essecutionem dictarum apostolicarum litterarum,

superius insertarum, prote.statem nostram in hac parte continentium, procedere deberemus, coram
nobis,
realiter et de facto exhibait et
produxit
quemdam processum verbalem, per reverendum patrem dominum Nicolaum de Brancassiis, episcopum Massiliensem, quem ad hujusmodi negotium
idem dominus noster papa, hjesitans ne
rforte
Eugenio IV anno 1434 substituitur Petrus cum amplissima potestate. Id munus sub Nicolao V, Calixto III, Pio II et Paulo II invitus obtinuit saspe enim ob crebras segroiationes et senescentem SRtatem, missionempetitam non impetravit... Orto schismate Felicis Sabaudi, Eugenii partem inter
poiissimos hostes constantissime defendit. Avenione etalibi sacras aedes magnifice extruxit... iii Idus Septembris, assumptionis ad cardinalatum {%) anno liv et legatione Avenionensi XXXIV {Z),
Christi MccccLxiv
nos ad
r elevationem supradictam
litteras,
personaliter vacare possemus, perantea, per ipsiusdomini nostri apostoUcas
commissarium depataverat, factum super perquisitione et inventione corporum dictarum Sanctarum certasque informationes, pereumdem
;
Deoanimam reddidit, diesanctEe Luciae, ut legitur in calendario collegii Euxensis,

iu ortu solis. Sepulturam ipse suam apud fratres Minores ita enim habetur in testamento quodpaulo ante mortem condiderat
boraprima
elegeiât
dominum episcopum,
earam
tarum
receptas super voee et fama sepulturEe, et alia certa scripta, a magnse

tradita, et aliis
sanctitatis viris, super tumulatione dictarum Sanc-
circumstantiis circa haec
Eligimuscorpori nostrosepulturam in ecclesia conventus fratrum Minorum prjesentis civitatis Avenionensis, et in medio chori ipsius ecclesiEe,
(4)
:
requisitis;
quorum tenores de verbo ad verbum

et
volentes et ordinantes
fieri
unum
lapidem fortem
;
sequuntur
sunt tales; et primo processus dictaa
perquisitionis et talis.
pouendum supersepultura nostra, in quosculpatur imago nostra cum armis et habitu nostris ita quod
dictus lapis non
ANNOTATA.
a Gallice: de Foix Prasclarissimi viri hujus, qui tantwn addidit Franciscanm farnilix decus,
Additum
elevatus a terra, sed stet iu plano. sequens epitaphium, in qua mentio fit
sit
:
Etevationis Sub hoc humili jacet loco frater P. de Fuxo, creatus cardinalis anno aetatis suffi xsi,
qui in
concilio
pro ecclesia Dei, brevem hic dare convenit notitiam ex Waddingi annalibus
certavit
(1)
:
tam strenue
Ortus
Constantiensi
cum BR,
:
cardina-
libus, et in
est Isabella Castelbona, quae in principatu
successit anuo ucccc Matthaeo fratri comiti Fuxensi, et nupsit Archambaldo de Grayly capitaneo, seu
Hispania legatus schisma delevit, et duos Hispaniae Reges confcederavit tiaramsancti Sylvestri Lateranensi ecclesiae restituit Avenionensem, ac diversas provincias , ut patriae
:
capitaliBojorum velBojarum (vulgo Gallico cap. de Buch) in Aquitania. His quinque liberi, quorum
(1)
annis xxxiv rexit Jacobi et Salome Marias iu alto locavit. Tandem anno mcccclxiv mense Decembri, animam coelo reddidit, quam
;
pater,
ADQal MinoiuiE. tom. IX.
p.g. 331 el seqq.- (2) Ibid. loa,.
XIIL
pag. 336.
(3) Ibid.
- (*, Ib.d.
tom. IX, pog- 355.
sancta
DIB VIGESIMA. SECUNDA OCTOBSIS.
459
ex
n.
D, HII.LOK.
sancta suscepit de terris Lucia,
Pauli
pontificis
maxirai atino
c
i.
b Scilicet U48. Gallice Adhemar de Comte.

: :
d In authographo habetur Pudentianam. 6 /?o6eWo.Kobertusvulg-odictusi)amtamcognomiuabaturiJo^rzer, Bituricuspatria; archiepiscopus Aquensis ab anno 1437 ad annum saltem 1457.
sita, et in ecclesia parochiali ejusdem villae, sub honore beatissimse Dei g-enitricis Mariae constructa, quae, multisattestantibus scripturis, primaoranium ecclesiarum citra marinarum, ac a discipulis a Judeapulsis, et in rate sine remigio dimissis per mare, beatis Maximino Aquensi, Lazaro Massi-
liensi evang-elico,
Houoratus Bouche eum recenset in capite prsesulum omnium qui convenerunt anno 1448 ad translationem trium {inepta vox in toto instrumento de duabusag-i^wr) sanctarum Mariarum (1). f Eog-erius Euxensis de Castro bono [Roger de Foix de Castel-Bon) ex episcopatu Adurensi traducitur ad Tarbensem, sedebatque anno 1441. .. obiit
:
fratrebeatarum MarthseetMariEe Magdalenae, Eutropio Auraycensi, Georg-io Vellaycensi, SaturniQO Tholosanensi, Martiale Lemovicensi,
Trophimo
Arelatensi, ex septuag-inta
duobus
discipulis, consecrata existit, requiescunt in terra,
ut fidelium firma credulitas, ac etiam auctoritate plena vetustas attestantur et pie tenent, corpora gloriosasanctarum Domini Nostri JesuChristi materterarum,
dictae
gloriosissimEe
suae
Genitricis
anuo 1661
gati
g-
(2).
Consanguineus erat cardinalis
le-
sororum, MariEe Jacobi
et Mariae Salomje,
qu^ mane
reliquise
(3).
prima sabbati cum aromatibus venerunt videre sepulcrum, pluriumque aliorum Sanctorum
multae
:
Galcherius de Forcalquerio (Gawc/ier rfeForcalquier)... episcopatu Vapincensi donatus est incertum quo auno... diu vixit et usque ad annum
disposuit et
aflFectat,
divje
memorice pro-
1480
(4).
g-enitorum suorum vestig-ia insequens, corpora et reliquias hujusmodi, pro ferventiori populi devotione, et majori veneratione
h Nicolaus de Brancaciis seu Brancassis {de Brancas)... delphinum Vienuensem, Ludovicum
facere, suis propriis

positis,
postea reg:em Galliee XI, MassilliBe excepit 1447, 7 Maji, cumpietatis causa S. Magdalense cryptam
visitasset... elevavit corpora SS. Mariarum... obiit
earumdem Sanctarum, sumptibus et expensis, postob ingentem devotionem hujusmodi, omde dicto loco elevari, et super
nibus
aliis suis curis,
altare vel alias infra
eamdem
ecclesiam, in taber- ^
anno 1466 (5). i Vide Comment. prsev.
naculo, seu capsa arg-entea
nwnerum ultimum.
(6).
k
1
Gallice: Taneg-uy Duchatel
(;a;iioe:d'Auribeau(7).
honorifice reponi et obtenta a sancta sede apostolica super hoc licentia condecenti et in elevatione hujusmodi, personaliter, cum illustrissimadominanoatra
recondi
regina, consorte sua,
interesse, ac facere, cum reverendissimo in Christo patre et domino, domino Petro episcopo Albanensi sacrosanctse RomauEe
II.
Exbihetur Legato Processus

bfe.
*
ecclesise cardinali, de
Puxo vulgariter nuncupato,

in dlcta villa diversos
partibus in
istis
perqUlSltlOniS prseViae
COr-
dictae sanctae sedis apostolicae le-
g-ato, evocari
et conveniri,
et
DOrum "
liensi,
faCtse
' _
ab episCOpO MaSSi^
_
dltionum suamm,
ecclesiasticos
aliarum circumvicinarum, et etiam remotarum partium, praelatos etvirostara
COmmisSario apOStolicO.
quam
rex,
temporales.
12
Quapropter,
postquam ut dictum
est,
ipse
Tn
Nkolms.
ep.
Iâsrilientit
nominesanctaeetindividuffiTrinitatis Patris.et
iFilii et Spiritus Sancti, ad laudemque ejusdem genitncis Maac g-loriosissimse et intemeratae Dei sororum Marias suarumque gloriosissiraarum
ria,
super hoc, a dicta sancta sede apostolica habuit licentiam coudecentem, habuit-
dominus noster
queadomino verbum quod
nostro cardinali legato supradicto,

dictarura
gloriosarum
Sanctarum
Jacobi et MarijE Salome,
Christi
materterarura.
Amen.
judex
llDiversisChristi fidelibus Nicolaus de BranMassiliensis episcopus, cassiis, miseratione divina

et
devotione, et ipsius serenissimi domini nostri regis contemplatione, in exsecutione hujusmodi elevationis
libenter,
disponente Doraino,
dicti
intererit
commissarius apostolicus,
in
hac parte,
placuit majestati
domini nostri regis, etiam

^'
C una cum quibusdam nostris iu eadem parte coUegis, cum clausula quatenus vos, vel alter vestrum
:
prffisentibus fidem
;mi(iu(l.i
salutem et etc, et apostolica auctoritate deputatus, indubiam adhibere.

11 Universitatibus vestris attestamur, ac notum facimus et mauifestum, per praesentes : quod se-
adid intervenientebeneplacito dicti doraiui nostri cardinalis legati, nos, ad dispouendum negotiura hujusraodi elevationis, et facieQdum CEetera, quje
perantea erant
praeeligit.
facienda, gratiose prceeligere et
Ele-
13 Nosque Nicolaus,
raissarius apostolicus
episcopus, judex et com- Ardatumw^'

afiêctionem dicti
""'
vniiimit
renissimus princeps et dominus noster, dominus Renatus, Hierusalem et Siciliae rex, Andegavise,
et
praefatus,
Barri et Lotharingiae dux, Provincise, Forcalquerii Pedemontis comes, piam sanctorum et sancta-
totis viribus
domioi nostri regis considerantes, cupientes illi obsecundare; assumpto, pro notario et scriba nostro in hac parte, honesto et sapiente
viro
rum meraoriam
qui,
Christi
sequendo vestigia,
attendeus, quod in
diocesis, in insulis
Humberto de
seternEe beatitudinis
sunt prsemia consecuti, reco-
auctoritatibus apostolica
Rota, cive Avinionensi, publico, et imperiali, nofario;
lens, et devota consideratione

villa
sua de Mari, Arelatensis
de Caqu antiquitus Sicados, nunc vero, vulgo, Marchiasa, Ehodano flumine marguas, quasi charas
perUia
salinis ostia diviso, clausis; terra fertili,
inexcelsEe bonitatis, piscationibus
stagnorum ma-
* ^
aucuparlum, fluvialibus venationibus, cirogrillis decoratis. tionibus, et pascuis incomparabilibus,

-07 -I f9iil.;,l rnl i9^7 Chnsliann, lom I. col. o27. -- (2) Ibid. col. iao7. mDrginem. II. col. 1228. Ad t*) (3> Moininicnls mtdits. loro. {GjUo(^) Ibid. col. bbi. GalliaClinsliana. lom. U col.4l)9.
1
anno a Nativitate Domini millesirao quadringentesimo quadragesirao octavo, indictione undecima cura eodem anno sumpta, die verojovis que fuit dies quarta decima Novembris, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Nicolai, divina providentia papte quinti, anno secundo pro mandato supradicti domini nostri papas, proque dicti domini nostri regis voluntate et affe;
(1)
Gallii.
noments in^dils, tom.I.col. 1527. ^^^_ Ad. mnrg.nem.

'
(7) Ibid.
tom.
II,
col.
(22S.
ctione
460
Ki
B. o
DE
S.
SALOME MATRE FILIORUM ZEBEDiEI.

cum
dicto
"
II
ctione devotis exsequendis, discessimus,
F*iLn>s
notario uostro de Aviuioue, ad civitatem Arelateusem, iu quam venimus die veneris immediate
sequeuti. Et quia idem dominus noster res nobis
poraetreliquias hujusmodi de dicto loco elevari, et supra altare velalias infraeamdem ecclesiam
in
" "
tabernaculo seu capsa

si
argentea,
houorifice
injuuserat quod in exsecutione dictarum
suarum
" "
desuper a sede apostolica concedatur Ucentia. Quare, pro parte dicti regls
nobis
fuit humiUter supplicatum ut super opportune providere de beniguitate apostodignaremur. Nos igitur affectionem dicti
repoui et recondi,
voluntatis et affectiouis devotarum vocaremus nobilem et patentem virum domiuam Joaunem Arlatau,
u his
" lica "
militem,
dominum de
Castronovo, dictse
domiui nostri regis cambellauum fidflem et ipse dominus Joannes, pro tunc a dicta civitate pro hujusmodi uegotio absens erat, nec rediit ad dictam civitatem Arelatem, douec die dominica immediatc sequenti circa horam vesperorum ejusdem; ideo ab aliquid neg'otiaudo, in hudiocesi^, ipsius
;
"
" "
regis plurimum in domiuo commendautes, ac cupientes utcorpora et reliquise Sauctarura hujusmodi a Christi fidelibus cougrue venerentur ac deceuter conseryentur, hujusmodi supplica-
"
"
tionibus inclinati,
stolica scripta
frateruitati
vestrae, per
/',
npovel
raandamus, quatenus vos

si
i.frio i-.fiidt,
geneta
jusmodi uegotio, usque ad dictam diem domiuicam supercessimus. i^ Adveuiente vero die dominica, immediate sequeuti, circahoram vesperorum, quae fuit decima septima Novembris supradicti, reverso apud Arelatem domino Joanne Arlatan supradicto, veneraudus pater et eg:regrius deoretorum professor, dominus Joannes Albaleti canonicus et prsepositus
ecclesiEB Arelatensis b vicarius iu
" alter
vestrum,
ita est,
corpora et reliquias
"Sanctarum hujusmodi de
" et " " " "
"
dicto loco licite elevandi
supra altare, vel aUas infra ipsara eccle^-iam, in tabernaculo honesto seu capsa argentea, ,repouendi et recondendi, cuit solemnitatibus in taUbus requisitis, auctoritate uostra, Uceutiam
spiritualibus et
"
"
concedatis. Datum Eoraa?, apud sanctum Petrum, anno lucarnatiouis domiuicte raillesimo quadringentesimo quadragesimo octavo, tertio uonas
temporalibus, ac
officialis g-eueralis
archiepiscopa-
augusti, poulificatus nostri

natus,
"
anno secuudo coro-
tus Arelateusis c associatus
piuribus et diversis
et nobilibus, civitatis,
"
E
cuuniu,- quo
canouiois dictae ecclesiae Arelatensis, ac offlciariis
tam spirituuUbus quam temporalibus

burg:eusibus, et cseteris
prffisentiam nostram
dE
16 Etpost hujusmodi praesentationem dictarum apostolicarum, uostrBe iu hao parte potestatis, lit-
que
civibus
dict^
adiens,
nobis iu diversorio
Mutonis d, in quo tunc eramus, cum familia nostra hospitati reverenter, ex parte supradicti domini uostri regis, postquam de vita et conversatioue dietarum Sanctarum g-loriosarum, effectioueque et devotione ferventissimis iu hac parte dicti domini nostri regis, aliqualem uarrationem fecit eleg-anter,
;
terarum, et illarura receptionera tenorisque illarum, ibidem in aperto ac publice, alta et intelligibiU voce, de eis factam, nostro mandato per
nostrum notarium lecturam ; dominus prapositus et vicarius praesentans, superius nominatus, nos instantissime, tam ex parte sanctissimi domini nostri papte, quam etiam domini nostri
ad exsecutionem ipsarum litterarum et coutentorum inillis procedere curaremus. Nos igitur Nicolaus, episcopus, judex et commissarius apostolicus supradictus, cupientes in prsesenti negotio, cujus qualitate
dictum
regis supradicti, requisivit, quatenus
exhibuit et priEsentavit coram

pradicto et
notario uostro su-
aliis, propterea, ut supradictum est, adinvicem convocatis et cougregatis, litteras apostolicas per sanctissimum dominum uostrum papam eidem domino nostro regi super elevatione hujubmodi concessas, sua ipsius domini nostri papje vera bulla plumbea buUatas, potestatem nostram iu hac parte continentes, sanas et integras non viciatas, non cancellatas, nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vitio et suspioioue carentes; quas, cum ea qua decet revereutia humiliter recepimus, teuorem qui sequitur de verbo
mature procedere, voluimus, ante omnia, de legenda dictarum Sanctarum gloriosarum, et quse, etqualia, vooe et fama pubUcis in patria illa
atteuta,
credebatur, tenebatur ot reputabatur, aliisque circumstantiis, qusenobisin et circa hoc negotium
expedire videbantur, voluimus informari. 17 Quamobrem prasfatus dominus prsepositus

et vicarius Arelatensis,
pro nostra hujusmodi in-
"'"''""
xfnbetw
'ommutim%is
ad verbum continentes. 15 " Nicolaus episcopus, servus servorum Dei, veuerabiUbus fratribus archiepiscopo Aquensi. " et episcopo MassiUensi salutem et apostoUcam " beuedictionem e. Piam sanctorum et sauctarum " memoriam recolendam, qui Christi sequendo
" vestigia, aeternce
" " " " " " " "
" "
formatione in hac parte, facto et reaUter, coram nobis, exhibuit et produxit extractam legendam, F quBE annis singulis in ecclesia Arelatensi et aliis
ecclesiis ejus dioecesis ac provinciis, ubi de dictis gloriosis Sanctis fit et colitur festum, legitur et declaratur, in quodam papjri quaterno a registris et
beatitudinis
prsmia
consecuti,
cuncti Christi fideles eo debent Ubentius houo-
UbrisdictEe Arelatensis eccIesiEe extracto. Produxit insuper et eshibuit, pro nostra supradicta infor-
quo eorum merita gloriosa, uberior justis deUctorum suorum venia, ipsorum intercessionibus, facilius indulgeturj propterquaefidelesipsosadeorum venerationem sanctorum et sanctarum tauto attentius invitamus, quanto id efflcacius eis proficere novimus ad salutem. Sane, sicut exserie petitiorare,
tribuitur gratia, et peccatoribus
matione, extractum hujus, quod Gervasius in suo Tractatu seu Otio imperiali, lib. if, de Divisioue orbis et provinciarum, in parcella de provincia
Arelatensi incipiente,
et narrat,
m^ Narbonensis,etc., scvihit
ubi expresse ponit dictarum gloriosarum Sanctarum corpora, ut supra in principio praesen-
pro parte carissimi in Christo fiUi nostri Reuati, SiciUse regis iUustris, nobis oblatse percenis,
tium enarrata, quiescere et fuisse sepulta. Quod quidem scriptum corroboratur per ea que in Eationali divinorum officiorum, libro primo, de Dedicatione altarium, in
"
'
" " " " "

"
pimus, licet corpora siinctarum Mariae Jacobi et Marise Salome in ecclesia beatae MariEe, viUse de
Mari, Arelatensis diocesis, infra terram in ioco houesto per sanctos discipulos Christi recondita
postea vero circa finem

;
ipsius incipienti8
sic
Verumtamen qnorum omnium,
ettumulatafueriut,etaChristi fidelibus ibidem,
productorum, tenores hic inserere et facere omittimus, brevitatis causa atque cessamus. 18 Produxit insuper novem notabiles et egregiaa
cum magna
veneratione
veneratione venerentur, tameu idem res pro ferventiori devotione populi, et majori
personas tam ecclesiasticas quam SEeculares de an- "* ^'iductmiitr tiquioribus personis diotae Arelatensis civitatis, per '""*'
"
earumdem Sanctarum,
affectat cor-
quaseteorum
depositionis dicebat nobis apparere
debere,
I)IE
7IGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.

syndicoa dictse
tione dicti
villEe,
461
debere, quoraodo, voce et
fama
publicis refereuti,
nec non eos qui ex ordina-
BX
bue,
clictEe
gloriosEB
sanctae Dei MaterterEe

,
pro
et
sanctis g-loriosis
palam
publice,
communiter
id
notorie habentur et reputantur, habit<Eque et reputatae fueruut et essisterunt tibua diversis miraculls,
;
etiam
approban-
ab omnibus indifferenter
domini colleg"JE nostri perquisitiuiiem R. D. FAlLt.im. fodiendo dictam ecclesiam fecerant. 21 Quibus omnibus sic accersitis, nos cum eis viUumS. iia transtulimus ad dictam ecclesiam NostrEe DomiuEE nx de Mari; de Mari, quam clausfira reperimus; et illam per
honorabiles viros Poncium Comitis et mag-jstrura
palamque, publice
et m;inifeste, et sine hsesitatione
seu dubitatione quacumque, ac a tantis temporibus citra et ultra, quod de initio seu coutrario memo-
Joannera Gondelim, notarium et syndicum dictie

villae,
custodes es ordinatione dicti nostri eoIleg-e
riahominum non habetur. Quodqueearum corpora

gloriosa in ecclesia nostrie Domlnae de Mari fue-
clavium dictse ecclesiie, ac habentes ex mandato etiam pcenali, ne aliquem cujuscuraque sexus
,
runt per sanctos Dei

a JudEeis in
et
discipulos, de Hierosolymis
status, prEeheminentiae seu coiidictionis esset, ha-
mari slne g-ubernaculo expulsos, fuesunt in eadem ecclesia sepulta, ut pie ab runt omnibus creditur, vociferatur et habetur, etiam
sine hoesitatione et contradictione quibuscumque.
qitibideci(i-
berent seu
nostri,
rius,
sinerent introducere sive introcluci infra dictam ccclesiam, sine ipsius domini colleg-ae
aut prcefati domini nostri regis, aut alte-
19
fj^
Quodque etiam de
ipsis gloriosis
Dominabus
ratur
aniiqm
iradmo.
auno quolibet, in civitate et dioegggj Arelatensi, festum seu festivitas, cum duplici solemnique et proprio officio, tam in die quam per octavas, videlicet de sancta Maria Jacobi, die vicesima quinta Maji? et de sancta Maria Salomne, die vicesima secunda Octobris; et de aliis circumstanet cclebratur.
ab ipso domino nostro rege seu alio suneriore mandatum habentis prreter horam qua missa in dicta ecclesia dicitur, licentia expressa; et quod
,
tunc ipsa hora haberent interesse. introducendis tunc fortiores et praecavere, ne pars dictEe ecclesiae iu
qua, ut dictum
est
est,
pro inquisitione supraingredi haberet
dicta
fossa
;
per
quempiam
seu videri
22
aperiri nobis et nobiscura astantibus
B vem
Quos nocoram nobis productos, nos ad dicti iu testes, duximus, ad produceutis instantiam perhibendum testimonium veritati in hac parte, admittendos et admisimus; eosque successive de
tiis,
eirca hsee necessariis et opportuuis.

testes, sic
raandaviraus et fecimus.
E
illa
Qua
ac
aperta,
nobisque in
viris
et
una nobisGiraldo
ingreisuf
cummilite; custodibus,
dictis,
et notario
nostro supra-
honorabilibus
,
dominis
Sarapsonis
monacho
raouasterit Montis majoris,
et
super voce et fama, credulitate, reputatione et
ordinis Sancti Benedicti, dictEe ecclesiae priore, et
aliiscircumstantiis supradictis, dilig-euter, siug"ula-
Hugone
ecclesiae,
Rollaudi, presbytero vice

et
curato ipsius
primitus ab ipsis et eorum quolibet corporali juramento ad sancta Dei Evang-elia, tactis propterea in manibus nostris per eos
riter et secrete, recepto
non pluribus
introductis, dictam ec-
clesiara
oculis
subjecimus.
altera
in
estra
parte
habere comperimus
,
Quam ecclesiam ab solum duas januas,

a qualibet sui
;
et
eorum quemlibet successive

,
sacris diviuis Scri-
unam majorem
videlicet
pturis
de deponendo
et
testificando
uobis
quam
de et super his scirent veritatem,
eam DuUamque
,
in suis testimoniis
immiscere falsitatem
prece
pretio, timore, amore, odio et favore quibusilibet

postpositis, totaliter semotis,
audivimus
et
exami-
latum unam januam et infra comperimus ipsam ecclesiam fore tripartitam videlicet in navim seu navem pro prima ; et in nnam capellara satis protensam, clausam ante uno cledassio h de ferro, et duobus lateribus, et
progrediendo
retro
navimus
diligênter; et ea, quje super his tulerunt,
muro de
lapide quadrato, pro secuuda; et in

cleri-
testimonia in scriptis ad partem per dictum notarium nostrum, et iu hac re coram nobis scribam superius
chorum, seu partem illam quae psallentibus

cis
tantummodo patere
;
debet, pro reliqua et tertia
nominatum
redig;!
mandavimus
et fe-
partibus
et
ad
quam
tertiam partem aditus de

,
cimus.
Poii
ipsa ecclesia haberi non poterat

nisi
neque
potest,
hxa ej-
icopuspetit
20 Et illis redaetis completisque per nos , eis quae pro hujusmodi elevatiouis negotio visa nobis fuere facienda, disposuimus, pro ulteriori et latiori nos in propria transferre informatione nostra usque ad dictam villam de Mari, locum dictse ec,
per longum muri lateraliter in larg-um ductum

eedeBiam.
dictEB capellse facientis.
23 Et plus comperimus in dicta secunda parte,

quEe capella Sanctorum prEedictarum vulgo appellatur,
clesiae nostrge
Dominse de Mari oculis suspicere; et ducere nobiseum dominura Joannera Arlatan, qui fuit exsecutor cujusdam ordiuationis, per reverendissimum in Christo Patrera dominum Eobertura,
quod ipsa secunda pars erat quasi hinc et inde ad longum etlatera fossa, ethabebat iu medio unum canale aquse dulcis, et hucusque in hodier-
num diem
modernum Aquensem archiepiscopum nostrum in hac parte coUeg-am, in favorem hujusmodi elevationis factse; per quam mandavit idem colIeg:a noster dictara eeclesiara nostrte Domiuee de Mari sefodi, et fodiendo perquiri et sentiri quid de
pultura dictarum sanctarum Dominarum posset, ut ipse dominus Joannes. qui iuterfuit in nobis locum ostendere, perquisitione supradicta g-estis et repertis informare et et de sic circa hEec
reperiri
,
a peregrinis, et aliis Christi lidelibus, causa devotiouis, dictam ecclesiam visitantibus pie et asserL'batur corpora sanet alias, credebatur cta dictarum Dominarum sanctarum fulsse et esse
,
sepulta in pede principalis altaris ipsius capellse, quod erat de uno lapide marmoreo, longitudinis
circa
septem palmorura.
morum;
et latitudinis trium palpro eo, quia justa ipsum altare existit-
forraa unius putei dictae aquffi dulcis ; soluerat et solebat ab ipsara ecclesiam
quje aqua gubernanillic
tibus dari
et
tradi Christi hdelibus
causa
Hac igritur de causa, die Martis proxime tunc immediate sequenti et novisinformari facere haberet.
peregrinationis et devotioais venientibus, et etiam patientibus morsu canum seu canis rabidi ; et
sime lapsa, quee
fuit dies
supradicti, discessimus , Joanne Arlatan, notarioque ae familia uostris supradictis, de Arelate, et iter arripuimus
;
decima nona Novembris una nobi.cum domino
comperta dicta secunda parte seu capella
et fossa,
et aliis in dispositione superius enarratis, voluimus certiorari quare ipsa secunda pars seu capella
erat, et fuerat fossa. 24 Pro qua nostra certificatione de re hac fuit exphrai nobis ibidem significatura, tam per militem et syn- (erar tunc esidicos quam alios dictae vIIIeb, nobiscum
sic
ad dictam qua applicuimus ipsa die, hora villam de Mari iu ibidem applitertia post meridiera et illico nobis accessiri mandavimus et fecimus, perdictum catis
;
dorainura
Joannem Arlatau, bajulura
regis
g ac
stentes,
quod ipsa capella fuerat
sic fossa
ex ordinatione
462
EX
.1.
*
DE
S.
SALOME MATRE ^'ILIORUM ZEBED.^r.

humani
sic inventi, fecit
miLos.
natioue et de maudato supradicti domini Aquensis archiepiscopi collegse nostri ; et in ea fodiendoin-
videlicet parte illa
ab alia parte dicti altaris, qua inchoatur et finitur missa,
iiidagaiuni
deg-atum * etiuvestig-atum,
si
corpora sancta dicta,
rum Sauctarum
aliis
g-loriosarura
una cum
reliquiis
dum
per eas a Hierosolymis apportatis, qui secunantiquas scripturas dicebantur faisse in dicta
et,
ecclesia sepulta,
ut credebatur, in dicta capella
et fiaaliterindag-ato et fosso in dicta capella
usque
dictas
fodiendo et cavaudo, fuit in unum caput corporis humani defuncti. Item plus ibi fodiendo, fuerunt inventa, statim post dicti secundi capitis inventionem, multa ossa tam colli quam spatularum etiam unius corporis defuncti. Ob quod
ipsa hujusmodi
fodi et cavari. Et sic
parte repertum
'
ad abyssum,
uisi
id
est
usque ad inventiouem
fodientes et cavantes praefati, perterriti, disposue-
aquse dulcis, nihil fuerat in dicta capella inventum,

dicta
runt
cum
cutellis, et
non aliis fortioribus

si
ing-eaiisp,
aqua dulcis.
Item etiam oculis
subji-
simpliciter indag-are,
plus aliquid reperirent.

''"T
cieudo dictam dictse
ecclesiffi
tertiam partem, quse
chorus ipsius ecclesise esistit, ac pro clericis psallentibus juxta sanctissimas canonicas sanctiones
vidimus et comperimus dictam tertiam partem, totaliter a principio usque ad finem, usque
patet,
28 Et sic simpliciter cum dictis cutellis iudag-ando invenerunt reliquam partem dicti secundi corporis humani, videlicet ab umbilico, seu media parte ventris , usque ad plantam pedis. Et erat
restans pars inveota extensa in terram, videlicet ad formam alterius corporis humani, primo loco
iuventi videlicet teuendo caput versus partem illam qua fuerat reperta terra pista, et pedes seu
;
ad majus
anuaeffoi*<"''.
altare,
quod
et
est in capite
seu fine ipsius
tertijE partis,
fossam
indag-atam.
25 Et interrogâtis milite et aliis de dicta villa
nobiscum
ibi
existentibus, qui foderant et praesen-
tes fuerant in fossione et indag-atione ipsius partis,
ji
comperimus eorum testimoniis et relationibus ipsam tertiam partem fuisse sic fossam et indagatam ex ordiuatione et de mandato domini colleg"fe nostri supradicti. Comperimus etiam ex relationibus et testimoniis supradictis quod quasi
, , ,
plantam pedum subtus dictum majus altare et duo corpora non erat mag-na distantia qua distarent duo corpora proedicta, uuum ab alio
;
inter hEec
plus de tribus palmis q.

relationibus supradictis,
Comperimus etiam,
dictis
'
quod in inventione hujusmodi et postquam dicta duo corpora fuerunt terra ^ discoperta, quod maximus odor ex illis et in loco
ubisie sepulta quiescuut, exiit et prodiit, qui a circumstantibus sentitus fuit, et eos cordialiter
illo
circa
medium
dictse tertiae partis
prope
murum
parte sinistra cavando et fodiendo fuerat reperta

'
rupta quaedam parva crota

in
rotunda subterranea,
confortavit.
,jjp
de lapidibus satis debiliter coDstructa, qui * extendebat se in latitudine ex traversio A totius dictse capellse ; et habebat, in
dictse capellEe,
medio
'
medio ipsius muri, murus ipse unam parvam portam; per quam habebatur accessus ab altari de tertia pista, de quo iufra latius dicetur, in tertia parte dictee capellae, ad dictam aquam dulcem et subtus dictam votam l, certae scuiellEe de terra ad comedendum dispositfe, et certse petias m plurium
;
29 Et quia pro tunc dicta duo corpore erant jam dUcodesuper uno feretro, quod dictas dominus miles "pertum, construi de postibus fecit, coperta, et super hujusmodi feretris et eorum quolibet, unus pannus
ciriceus suppositus;
mandavimus
et
fecimus, et
levari
,
pannum
quod
sic
et
feretra prsedicta desuper
et
^"
mtpicilipu
aliarum similium scutellarum de terra, etiamcerta quantitas de cineribus et de carbonibus. 26 Et statim post repertionem seu inventionem
scutellarum, et cinerum ac carbonum hujusmodi, plus fodiendo versus majus dictum altare, prope
repertum fuerat de dictis duobus corporibus humanis nobis , et quos nobiscum introduxeramus, ostendi. Et levando feretra supradicta, postquam ipsa fuere levata, sentivimus ex utroque hujusmodi corporum seu ossorum eorumdem fragrantiam maguam prog-redi, et pariter sentiisse
,
wum
ipsum majus altare, et satis profunde fere per mediam eanam n fodientes et indag-antes hujusmodi,
invenerunt fere per spatium unius canse, progrediendo ab ipso majori altari, ad medium tertiee partis in longo, unam mag-nam quantitatemterrse pistse, diversam valde a terra alia eavata et fossa
in ipsa ecclesia et tertia parte,-et in ipsa terra sic pistata unum parvum pilare o rotundum de mar-
asseruerunt nobiscum, ut dictum est, ibi astantes; quod mirabile debet censeri attenta humiditate terrae qua dicta ossa sepulta sunt, quse humiditas
,
potius sentitatem r,
quam bonam fragantiam

illis
pro-
, i
dire s verisimiliter est censenda. Et
discoper-
tis omnino, comperimus et vidimus de puncto ad punctum, dicta duo corpora esse sepulta et in
dispotione superius
expressa et similiter viderunt, quos nobiscum introduxeramus, qui ibilatius

,
dem una nobiscum
more, altitudinis unius cubiti item unum parvum lapidem marmoreum ad modum unius altaris por;
tatilis. Et statim postquam non reperieruut plus de dicta pista juxta illud, quo nihil plus reperie-
existebant, 30 His vero sic compertis, redeuntes ad dictam itmquamr capellam ab extra, a parte sinistra comperimus
runt de dicta pista, et inter hoc et majus altare, reperierunt omnia ossa unius corporis defuncti videiicet a capite usque ad plantum pedis, ibidem
,
etiam ibidem fuisse fossum et cavatum; et inquirentes quare et propter quid ibi erat et fuerat cavatum, nobis, per militem et alios ex cavatori-
a parte sinistra
sepulti, habentis
caput juxta id
riatierum
quo cessatum fuit plus inveuiri de dicta terra pista, et plantam pedis juxta dictum majus altare,videlicet subtus partem illam, inqua solet leg-i evang-ilium. ^*^ Qulbus hujusmodi sic inventis, indagratores
seu fodientes supradlcti, plus cavare seu fodere cessarunt; et quEB sic 'invenerunt, notificarl man-
bus supradictis ibi adstantibus nobis, dictum et responsum exstitit, quod quando primo ex ordinatioue dicti nostri coIIegEe fuit inchoatum cavare indagationem, de qua supra fit mentio, indagatio
videlicet
ipsa fuit inchoata a parte dextra dicts capellse, ab extra, et in parteilla quadenavi dictae
darunt et fecerunt serenissimo domino nostro reg-i memorato. Qui dominus noster rex mandavit, hoc
et magis in dicta tertia parte fodi et aliquid ibi inveniri posset; etadhoc exsequi faciendum, remisit apud dictam villam
ecclesia per patrem dextram habetur accessus ad dictum chorum, et in ipsa parte dextra cavando seu fodiendo circa finem dictEe partis dextrje, satis
profunde in terra
poris
fuit
humani,
satis
audito,
magis
si
repertum unum caput corgrossum, lig-atum una lamina
perquiri,
dominum militem
les
,
visis
supradictum. Qui dominus micavatione et dispositione dicti corporis
et postquam fuit cavatura, in dicta ; parte dextra, ad videndum , si aliqua ossa , aut aliud in dicta dextra parte posset inveniri : nihil plus, neque ossa, neque aliud, iu dicta parte fuit
de plumbo
inventum, preeter caput supradictum.

31 Et
BIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.

1
aJia
463
"" ' '"'''O''-
31 Et
ideo
fodientes seu cavantes hujusmodi
coucluserunt ad invicem, prassente dicto domino milite et non contradicente, ab alia parte dictas capellse, videlicet a parte sinistra fodere et cavare
et indag-are;
riri
;
supradictae elevationis aanctissimus dominus noster papa supradictum post dictarum nostrarum potestatis litterarura apostolicarum, superius in-
sertarum
si
aliquid in ipsa parte posset repeid
et
postquam foderunt de dicta parte
quod
concessionem, dusit committendam, bumiliter praesentari, ut sua revereudissima Paternitas super ulterius ag-endis iu hujusmodi elevatio,
possibiliter fodi
poterat invenerunt in suramitate
ad majus altare, quod est in dicta tertia parte, et recte a directo

dictae sinistrse partis, respiciendo
illius
nis negotio ordinare et disponere posset ad suae libitum voluntatis et ipsa die recessimus, gressus nostros repetendo, apud Avinionem, unde perantea
:
partis dextrse partis dictge capellEe, in
qua
hac de causa, ut supradictum

crastina,
et
est,
iter
nostrum
:
corporum
caput plumbo lig-atum, de quo supra fit mentio, fuit inventum, tria capita corpora * humanorum
posita et sepulta ibidem ad modum unius triquadrati t, seu unius, quod g-allico vulgari vocatur
arripueramus, ubi in Avinione v die Jovis tunc
immediate sequenti, quag vicesima tertia Novembrissupradicti.
fuit
dies
etscriptnm
''"""'"'''"""i
hersa, et quod, dispositive ad dictum primo loco repertum caput u habendo respectum, poterant
ipsa quatuor capitasic reperta censeri facere unam crucera seu forjnam unius crucis videlicet jprimo
35 In quorum omnium et singulorum fidem et testiraonium praemissorum, de et super prsemissis
has patentes
litteras,
hunc nostrum processum
in
se continentes, confici,
inventum caput faciebat seu formam pedis crucis, aliud vero, quod in summitate dicti triquadratl erat caput, constituebat seu faciebat summitatem crucis, et duo alia capita quae erant in ang-ulis dicti triquadrati, constituebant unum partem dextram, et aliud partem sinistram dictse crucis et cavato B seu fosso, ut dictum est, in dicta sinistra parte
:
strum, mandavimus appensione muniri. Quse omnia modo et forma supradictis acta fuerunt locis et temporibus latius superius expressis et declaratis. Et eg-o Humbertus de Eota, de Matiscone civis Avinionensis, publicus
apostolica imperiali,
et
reg:i^
per dictum notarium noet fecimus, et sig-illi nostri
Francife notarius,
curiarumque episcopalis
et temporalis
Avinionen-
sis in causis civilibus scriba,
tantura
quantum
fodi et cavari possibiliter potuit
et valuit, nil aliud in ipsa parte potuit inveniri,

nisi tria capita superius dicta.
capila
Comperimus plus et postremo relationibus memoria hominum citra nec ante fuisse visum neque auditum, aliquod funuscujus33
supradictis a
omnibus et sing-ulis E in proces.=;u suprascripto, dum, ut in eo .scribuntur per reverundum in Christo Patrem dominum Nicolaum de Brancassiis, episcopum Massiliensem coexsecutoremque supradictum, et coram eo fierent et ag-erentur, prfesens fui, et de et super eis de ejusdem domini episcopi raandato prgesentem
cumque
rentiam
g-loriosa
defuncti fuisse in dicta ecclesia ob revehujus, quod in ea quiescunt corpora
processum per alium, me aliis occupato negotiis, mihi fidelera, scriptum confici cc, quem propria
dictarum Sanctarum cum reliquiis multis diversorum Sanctorum, sepultum, neque sepeliretur qualicumque de causa, sed sepeliuntur hujus-
manu
scopi,
subscripsi,
sig-illi
et signo
meo
solito,
una cum
appensione
veritatis
ejusdera domini Massiliensis epiet
signavi in fidem, robur
testimonium
illo
jMridicta
modi funera in cemeterio dictJE ecclesise circuraquaque ipsam ecclesiam ab extra existenti. 33 Completa igitur dictee ecclesiae, in capella, et duabus partibus ejusdem ab extra, videlicet
dextra et sinistra partibus, ac etiam choro ipsius ecclesise, oculata inspectione nostra supradicta; et in ipsa nostra oculari inspectione compertis
omnium
et
singulorum
in
conten-
torum.
ANNOTATA.
a
Id impugnat Valesius, citans

,
(1)
ex Gervasio
omnibus
et sing-ulis
quse
comperuisse
superius
Tisleberiensi Narbonensem provinciam habere in
diximus et narravimus, et nihil plus, discessiraus ab ipsa ecclesia ad diversorium quo in dicta villa coUocati eramus; et ad ipsum diversorium nobis r prsesentari et ad nos venire mandavimus et fecimus dictum militem, syndicosque et alios qui cavationes, fossiones et indag-ationes, de quibus supra fit mentio, fecerunt, usque ad septem personas, et
quo Rhodauus fluvius exit in mare, Sticadas insulas, quas vulgo Camargas nominaut, quasi Caras Marchias in modum enim insulge, Khodano,
froute,
;
per tria ostia diviso, claudi. Suhjungit Valesius : Sed fallitur Gervasius. Nam Camarice primum dictsesunt, quaepostea Camargse..., ut videtura Caio
eorum quemlibet, sing-ulariter, dilig-enterque et secrete examinavimus et interrogavimus, recepto primitus ab eis, et eorum quolibet,
ipsos et
ad sancta Dei Evangrelia corporali juramento, in
manibu?
sanctis,
nostris tactis scripturis divinis et sacroprtestito
de et super cavatione, fossione et indigâtione supradictis, eorumque circumstautiis et aliis quae nobis visa fuere inquirenda circa
haec.
^""lio kabiiu
34 Et factis per eos super his eorum depositionibus et testimoniis coram nobis, ac illis in scriptis per notarium uostrum supradictum ad partem redactis, recedere a dicta villa in crastinum, quod fuit die Mercurii tunc crastina et proxime venienti, disposuimus, ab uiterius aliquid perag-endo supercessimus, ac apud Avinionem reverti; hunc nostrura processum reverendissimo domino nostro cardinali et legato supradicto, cui exsecutionem
Mario, non a Caris Marcis, aut liraitibus [notum est vocem Marca idem sonaiê ac Limes) uti fossa Mariana, ejusdera Caii Marii opus, partera Ehodani navigabili alveo efFundit. Stuschades autem sunt insulse in mari Gallico contra Massiliara {quod guidem confirmatur ex Pomponio Mela In Gallia, inquit [2), quas referre conveuiat (insulas), solae sunt Stcechades, ab ora Ligurum ad Massiliam usque dispersje. Sic ille) ita ut earum uonieu insulae amnicEe, qualis est Camaria aut Camarise, convenire non possit. In tabulis plerisque vocatur Camaria la Camargo. Valesii sententiam sequitur Guibe7't (3). Confer Comm.p-rxv. num. 2o. b. Johannes I, Albaletus alias Arbaleti, eodem prffisule [Ludovico Alemando cardinali) pra^posi;
:
tus Arelatensis li4>7

c Nemini
(4).
mirum videbitur, nullam hic nec
in se-
quentibusfierimentionemdearchiepiscopoArelatensi Ludovico AletnandOt qui in memoriam sibi
(1)
I.
Notilia Gallicarum.
I''ic
Camana
insiila.
(2) De
(5)
Silu Orbis,
de Gôgraphie.
(i)GalUa ChristiBDa,
tom.
I,
col.
S98.
II,
cap. 7, pag. 252.
Lugduni Baiav. 1782.
Diclioiinaire
revocarit
464
DE
S.
SALOME MATRE EILIORUM ZEBEDÎ.

culis exhibere
A revocarit actaconciliabuli Basileensis. Ineoccetn [quando agebatur de deponendo Eiigenio IV (1))
couati fueriut
sibi
in
rebellione
similem.
et
Verum tam
ineptce et frivolje sunt ratio-
omuia gesta esse Ludo?ici nostri nutu, postquam dissidium patrum cum Eug:enioIV erupitiu apertum schisma, queritur Odericus Raynaldus... At si auctor fuit eligeudi Amedeum Sabaudum, qui dictus est Felix V, eidem postea suasit, imo persuasit abdicare papatum. Interim ab Eug-enio IV,
contra
tiarat
quem seutentiam exauctorationis prouuncardinalis
Arelateusis die
xx Junii auni
1439(2) vicissim depulsus Administrandae vero Arelateusi ecclesias priefectus est Rog-erius Aquensis ecclesiEe praspositus (id qui-
est a sede Arelateusi...
eximere quibus poBnitentiam Ludovii Alamandi negare contendit Alexander, ut mirer similia scribi potuisse ab homine alias erudito. Caetera vide apud Stittingum. d Id est,juxta R. D. Faillon,sub signo Vervecis, gallice mouton, unde barbara vox muto (l4). e Sunt ecedem, pau^cis itnmutatis, littera^, quie supra num. 5. Dies quoque diversa est. f. Hxc paulo aliter reddenda erant ac supra
nes, quibus Basileenses labe schismatis
num.
g-
5.
dem ab initio; sed anno 1448 Prgepositus erat Joannes Albaletus)... Absoluto concilio, Arelatem rediit [cardinalis post abdicationem nempe Felicis y antipapx factam die 9 Aprilis (3) vel potius 7
Aprilis
[4)
Bajulum regh.Voces hx referrinon possunt, ut no7i 7iemo autumavit, ad Joannem AHatan quasiipsefuisset bajulus regis. Textusperspicuus
Accersirimandavimus... per Joannem Arlatan, villae Videtur hic agi de Balivio (15). h Id est Crate seu Clathris.
est:
anno
1440)... restituente ipsi
honores
bajulura reg-is ac syndicos dictjE
pristinos Nicolao papa
V [qui in locum Eugenii
IV
electus fuerat die 6 Martii, et die 18 coronatus anno 1447 (5)]..., addita etiam apostolicte sedis legâtione in Germaniainferiori. Inde reversus in dioecesim t-uam.Salonii emisit animam die xvi Septem-
i Probabiiiter a voce italica g-rotta gallice g-rotte, quse ut cryptae, species haberi potest. Cxterum
bris 1450
(6).
Et infra additur
Arelate
fieri
(1)
Miraculis ad
ejus sepulcrum
solitis,
ut
JSneas
Sylvius testatur, claruisse constat ; et una cum Petro Lus:emburgio...Cleraen3 Vllpapa annol527,
indicatur structura lapidea, eaque concamerata. E k. Ex transversio id est per transversum. 1 Votam id est fornicem gallice voMe. Videtur indicayH structura concameraia, qusesupra lit. i.
m Petife gallice pifeces, irfesifrustra, fragpjenta.

n Mediam canam, species mensurie est, cujus longitudo diver^sa in diversis regionihus. InProviyicia et Occitania inferiori hahet pedes sex et
lineas
ob memoriam egregiarum utriusque virtutum ac piorum operum, nec non miraculorum coruscatio-
nem, debito Beatis oultu ac veneratione bonorari concessit. Addo quxdam ex Actis B. Lud. Alarnandi, operi nostro a Stiltingo insertis die 16 Septembris (8). Officium ejus additum fuit veteri breviario Arelalensi sub Joanne Ferrerio a^^chiepiscopo, defuncto anno 1621 (9) ; sed deinde
duas
(10).
Pilare gallice pilier, id
est
columna.
Vide
Comm.prsev. num.
:
41.
preetermissum, ig:norante Saxio qua de causa; resumptum tamen SEeculo xvii, cum leviuscula forsan immutatione, fixumque die Dominico ante
festum Dedicationis
S. Micbaelis
p lugeniis idest instrumentis. In Glossario Ducangii Ingenium machina bellica, ing-enio et arte adinventa et constructa. Hinc vox gallice engin. q Tribus palmis. Recte observat R. D. Faiiton
.
archangeli, ut in
f'10].
perpetuum eo
die dicatur ritu duplici
Multis
ex hac tam minuta episcojn Massiiiensis decommentitium demonstrari, quod hahet Joannes Bertaudus in Encomio triumMaria(17]
scriptione,
agit Stiltingus de gestis utique reprohandis et lugendis B. Alamandi in concilio Basilieensi (W);
rumet ita refertur apud Coiveneriutn (lSJ:llarum

MariEeCleopha et Salome, sororum virg-inis Mariee, beata corpora nunc in Gallia celtica recondita visuntur, in oppido quodam exiguo, Gallis et plerisque aliis ob ipsa sane quam ('ya^de^religioso, e reg-ione Massiliae,
civitatis provincialis.
atque conctudit
(12J
Verum
infelix exitus tantoviri alJas
rum moliminum
nime mali.
seque ac
cito
oculos aperirepotuit
ml-
Vidit
demum f^dum
schisraa conflatum
esse iu ecclesia, et pontificem
suum, quera forte Martinum V post Constantiense concilium, ah omnibus agooscendum speraverat, a toto
improbari. Vidit non paucos ex
iis,
Unde cum
fere
mundo
qui
inter praecipuos fuerant in concilio,
non
Pelici suo
sed
summo
Pontifici subjectos,
ac Pelicis purpu-
Robertus olim SicilisB rex et Provincise comes preefata corpora ex eorum cellula, in qua ad praesens celeberrime consistunt,eaquidemevelliimperasset, T frustra nixus est; quae aJmodum amplexu gemino divinitus palam adeo conjuucta sunt, ut quondam
separata fuisseminus,crederetur,Eratre Joanne Veneto perspicuo auctore in vitis ipsarum trium Maria-
""ii.
ram ab aliquibus etiam abjectam. Hiuc

potuit, gesta sua improbari
;
videre
potuit serio ac tran-
examine facta sua excutere, et eorum temeritatem tandem agnoscere et deflere. Neque dubitandum est quin id fecerit, ut ostendam conquillo
rum.Nec mirum consortium ipsarum sanctarum Sororum post obitum, annuente Deo optimo, factum,
quod, vita vpgetante,apprime illibatumconstiterat. Porro regnavit Robertus ab anno 1809 usque ad
Ira aliquos id neg-antes,
Alexandrum
iu ea
Bailletum, Natalem aliosque.contendentes B.Ludovicum
nempe
annum
et
defunctum opinioue, quam secutus fuerat concilii Basileensis tempore (13). Scilicet vellent inier Beatos invenire aliquem, qui Eomanae ecclesiae decretls constanter ee opposuit, nec mentem unquam, ne in morte quidem mutavit, ac si rebellibus ecclesiEe filiis nihil amplius timendum foret, postquam Beatum aliquem futilibus aliquod ratiun-
1344- (19).i?es itaque hxc gesta foret sxcuto aliquid ampiius ante Inventionem seu Elevatio-
suh Renato anno 1448. Atqui evidens est in hac ne vei levissimum indissoiubilis iilius corporum nexus repertum vestigium fuisse,unde 7nerito fahuiis
nem
annumerandus est.sicut et
aiiapleraqite
a Joanne de Venetto consarcinata.Cieterum hujus narrationem, si luhet, vide apud Henschenium,
(1)
Hisloire dc l'lglisG Gallicanc, tom.

in 12.
XX,
pag. 370 et seqq.
ParU1827,
pag.
(2)
ric
Ibid. pag.
(4)
387
cl scqq.
pag.
2.
(lijMonumeolsinMils,
1257
ot srqq.
lom.I.
(1)
col. 152fi.
(15) Ibid.
(5) Art.
dc \i-
tom,
11, col.
note
b.~
Diciionnnirc des Trevaux.

I, col.
rifier lcsdalcs,
pag. 3U9.
Hisloire de TligUse Callicane ubi supra,

les dales,
WO.
(S)An
I,
Vcrbo Giime.
veisn.
(17)
Moiium.
iiiedits, toni
1328, nole a.
v^rificr
pag.
509.
Chrisl. lom.
col. 385.
(7) Ibid.
pag. B84.
(9) Ibid,
Seplembris, pag. -tSC el scqq.
(6)
Gailia
(18) K.uleiidarium SS.
(8)
Acla SS. tom.
pag 436,
pag. 437.
(11)
Ibid,
4W-4SS,
- (12) Ibid, pag.452. - (13) Ibid.
(10)
(19)
V. MariiB, ad dicm 9 Apiil. tom I, fttl. 28i, Henschcnius in Aclis S. Mariic CleophK, 9 April.
Ibid.
pag. 8ltJ.
seu
DIE "VIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS.

qui illam in extenso recitat, additis uno
et altero
465
EX
P*II,L'<H.
vitate fuerat
nutritus infans, vidit et scivit toto

dici
,
miracuto
{!).
r Sentitiitem.
Vox deducta a
Sentina,
acproinde
tempore suee memoriae,

publice,
reputari
palam
et
pravum significans odorem.

s t
rum Sanctarum
Prodire id est producere vet prodere. Triquadratiicêsnriangûli; hersa âiîce herse,
indubie et notorie, quod corpora dictafuerunt et sunthamata, et requi-
laiine occa.
vocc
xxC-aput.Inauthographopererroremfuitscripta locum pro caput. V In Avinione. Probaliter tegendum est advenimus vet quidsimiie. X Supple curavi.
escunt io ecclesia villEe de Mari, adquasecclesiam et villam de Mari, propterea causa devotionis dictarum Sanctarum est et habetur, etiam de remotis partibus, peregrinatio et communis accessus
ipaeque loquens fuit pluries peregrinus causa ; devotionis sd dictum locum , et de ipsis Sauctis
colitur festum in dicta civitate et ecclesia Arelatensi, et etiam in villa dicta de Mari,
videlicet, de habetque eccle,
una
III.
in Majo, et de alia in Octobri
Tenor informationum, de quiin
sia Arelatensis propria officia de
illis
videlicet,
re-
vesperos
matutinas
,
bus
processu domini episcopi

fit
sponsoria
et
;
hymnos lcgendam et missam pro diebus festorum

,
,
et
illarum octavis
tor
et ipse, qui loquitur, ut prEeceu-
Massiliensis
Teilimotwi
Arelntenia
mentio.
dictse ecclesise, in tabulis chori intitulal dicta
festa duplicia
cum
quando
illa
occurrunt. Plura
dixit se uescire interrogatus, etc.
Sequuntur
B
ciis,
dictu et depositiones ac testimonia certorura testium per nos Nicolaum de Branca-
catoris
89 Eadera die examinatio Anthonii Pelam, merde Arelate. Honorabilis et sapiens vir
lam.
episcopum Massiliensem, judicemet commissarium aposlolicum in illa parte, apostolica auctoauditorum et examinatorum ritate deputatum
,
tam
in civitate Arelatensi
quam
in
villa nostrse
Dominee de Mari Arelatensis diocesis, pro neg-otio et facto elevationis gloriosorum corporum sanctorum Dei materterarum et gloriosissimEe ejus Genitricis sororura,
Anthonius Pelam, mercator, oriundus de Arelate, et bonge memoriEe setatis septuagiuta annorum quinquaginta annorura et ultra, testis administraatque receptus , juratus, et supra, et juratus mento suo dixit et deposuit, videlicet quod a totis temporibus suse memoriae, ipse ab antiquis
,
et aliis, in
dicta civitate vidit et audivit dici, et

,
sanctarum Mariee Jacobi

fieri
et Marise
teneri palam, et publice
Salome,
Imirdi de
quam elevationem
Nativitate
facere dc proximo
inteudit serenissimus
37
Anno a
domiuus noster rex Renatus. Domini millesimo quaoctavo

,
communiter et notorie quod sacratissima corpora sanctarum Marioe .lacobi et Mariae Salome fuerunt sepulta et sepulta requiescunt in loco villEB de Mari dictae, Arelatensis
dioecesis,
dring-entesimo
quadrag-esimo
indictione
et ipse sic tenuit. in
credidlt, tenetque et
uudecima cum eodem anno sumpta et die decima OGtava Novembris ; venerabilis, nobilis et religiosus vir dominus Isnardus de Aqueria a, canonicus
et archipresbyter ecclesiae Arelatensis, setatis sexa-
credit;
quodque
earum
festivitatibus, quEe sunt
videlicet MariEe Jacobi in Maio, et MariEe Salome, que est in Octobri, in quibus mensibus cujuslibet
ginta
annorum
,
testis
nobis Nicolao, episcopo Masapostolico
siliensi
commissarioque
supradicto
ipsarum Sanctarum solemnizatur festum, illarum est publicus et commnnis , causa devotionis et adorationis ipsarum Sanctarum, accessus et peregrinatio; et ipsemet, qui loquitur, in altera hujusmodi solemnitatum fuit, causa devotionis, et plures
tunc, et etiam ante et post, venire peregrinos vidit quodque de priEmissis fuit et est in et audivit civitate Arelatensi, et partibus circiimvicinis dicta publica vox, communis opiuio, credulitaset fama.
;
ministratus, et per nos ad perhibendum in hujusmodi negotio receptus et admissus, atque juratus, dixit juramento suo : quod ipse, qui a raultis annis
citra fuit
canonicus
dictse
ecclesise,
vidit,
scivit
publice et manifeste credi et et partibus circumvicinis, quod reputari Arelate, corpora dictarum Sanctarura requiescunt, fueruntque et sunt humata in loco de Mari et ecclesia et propterea est accessus et peregrinatio illius
et audivit
palam
40
Eadam
die esaminatio JoannisCabassole civis
Jn'tii'iit
Gt-
Arelatensis. Nobilis vir Joannes Cabassole, de Cavallioue oriundus, civis et incola Areiatensis ab
magna
locum
,
Christi fidelibus
ad ipsam ecclesiam atque
ephebis, aetatis sexaginta

et
aunorum,
et
bou me,
ab omuibus etiara de remotis partibus, ipseque loquens fuit pereginus ad illa causa dequodque dictse SanctEB habent festum votionis
;
teslis, ut moriae quinquaginta ministratus, et receptus atque productus supra, qui loquidixit et deposuit verum esse quod ipse,
ultra, ut
dixit,
anno quolibet, videlicet uua, vicesiraa quinta Maji, et alia vicesima secunda Gctobris; et sunt hujusmodi festa
,
tur, a
scivitet audivit ab
dici,
descripta
et
in
calendario
ecclesise
offi-
temporibua suae infantiae usque nunc vidit, omnibus etiam se antiquioribus et reputari teueri, indubitanterque credi
,
Arelatensis; ab antiquo proprium ciura

capitula,
ecclesia
Arelatensis habet
palam, publice, communiter et manifeste

civitate Arelatensi, cumvicinis, quod iu villa de
et in eeclesia beatffi
el
in dicta
illis cir-
de
illis,
legendara,
totisillis
partibus
hymnum,
etc, etc.
:
et responsoria,
et
missam,
et
Mari
dictse dio3cesis,
octavas,
Olivatii,
alia dixit
nescire
diligenter
Marise ejusdem,
fuerunt et
et
iuterrogatus.
sunt
die examinatio domini Joannis
Oliet
humata corpora sanctarum MariEE Jacobi
38
Eadem
,
varii b
praecentoris
Arelatensis.
Venerabilis
Mariae Salome, sororum beatissim^ Dei Genitricis, ad illas habetur, est ad et causa devotionis quse
eas et dictum
feste
religiosus vir
domiuus Joannes
circa, testis
Olivarii,
cnnonicus
sexagiuta
,
tatis et prEBcentor ecclesiae Arelatensis,
locum peregriuatio notorie et maniomuibus patrialibus d, et etiam longinquis ab
administratus juratus annorum vel deposuit quod receptus, juramento suo dixit et et canoniqui a viginti duobus annis citra fuit ipse,
illa et dicta cicus dictae ecclesise, et perantea in
pug.
pie et pro vero et remotis, ipseque loquens, qui ita habet et credit, fuit pluribus vicibus, causa devo-
tionisetperegrinationis, ad ipsum locum ad orandum et venerandum dictas Sanctas, scitque quod
(I)
Heiisclieiiius
iii
AcUs
S.
Mariie
Clcopha;,
9 Aprilis,
m.
63
lU
Octobris
Tomus IX.
466
DK
S.
SALOME MA.TRE EILIORUM ZEBED.EI.

et vidit
K
. .
F4ILL0N.
in civitate Arelatensi, et dicto loco, celebratur festivitas illarum, et cujuslibet earum, videlicet, at
credit,
super earum sepultura vota plura, serta et D

die examinatio Petri Isnardi de Are^fi''
alia, etc.
uuius ia Majo,
et
alterus
in
mense aut
Pluraetc.
41
late.
Eadem
'naidi
proxime
Bonoraii
praeterito vel alio praecedenti.
Nobilis vir Petrus Isuardi burgensis et oriet bonie

,
Raynaudi,
4X fcadem die esamiuatio Houorati Reynaudi ^^ Arelate. Nobilis Houoratus Rayuaudi burg-ensis et origîuarius civitatis Arelateusis, setatis sexa-
g-inariuscivitatis Arelatensis, aBtatis
annorum,
quinquaginta memorire quadrag-inta testis

,
juratus, etc.
ejus juraraento dixit
verum
setatis
esse,
ginta annorum, et bonae memori quinquag-iuta, testisadministratus, juratus et receptus, juramento suo dixit et deposuit esse verum quod ipse loquens
quod ipse qui loquitur, toto tempore

vidit, scivit et audivit dici
sueb
et publice
reputari iu
dicta civitate, et etiam ab autiquis ejusdem, quod
a totis temporibus suae meraoriae vidit scivit et audivit dici et reputarl indabitanter, p;ilam, publice
,
corpora dictarum Sanctarura requiescunt et fuerunt et sunt liumata iu dicta villa de Mari, et ecclesia ejusdera,
et notorie, etiam a majoribus annis se, quod corpora dictarum Sanctarum fuerunt et suut humata in dicto loco et ecolesia de Mari, estque magna
sub nomine nostriE Dominfe funin-
data, et causa devotionis illarum, est et habetur
publica et
ditferenter
,
communis peregrinatio ab omnibus

etiam de remotis partibus
,
pereg:rinatio, causa devotionis illarum,
ad ipsum
ipseque,
locum,
et de illis colitur festum annis singulis, videlicetunius in Madio et alterius in Octobri, ipse-
qui loquitur, qui ita credidit et credit fuisse et esse
verum,
fuit pluribus vicibus
que qui loquitur, qui ita credidit et credit fuisse et esse verura, fuit ad dictum locum causa devotionis.
Plura, etc.
Joanuu .Vargoie.
ecclesiara peregrinus,
ad ipsum locum et quoque omni anno colitur

,
videlicet festum de eis iu Arelate et dicto loco uuius in Majo, videlicet, vicesiraa quinta Maji; et
alterius in Octobri
;
^^ Eadem die esaminatio domini Joannjs Marg"oie, militis de Arelate. Nobilis et potens vir dominus Joannes Marg-oie, miles ordinissancti Joan-
et ecclesia
Arelatensis colit
et ipse,
dicta festa;
et in
die
eorum festorum portantur

;
imag'ines
earum
processionaliter
qui lo^
nis Hierosolymitani, oriunduscivitatis Arelatensis, ac prseceptor domus beatee Marite de templo, ordinis ut civitatis supradictorum, Eetatisseptuag-inta, et bonae memorJEe sesaginta annorura, ut disit,
testis, ut
quitur, fuit in processione, et pallium e portavit.
Plura, etc.
45
Eadem
die examinatio Jacobi
Bastoneti de
'''
^'"* Ba-
supra, administr^tus, juratus et receptus,

et deposuit,
Arelate. Honorabilis vir Jocobus Bastoneti, originarius Arelateusis, setatis septuaginta ses auno-
'""'*"
ejus
medio juramento dixit
quod
ipse
qui loquitur, ut prEedicitur, orig"iuera traxit a civitate Arelate, et in illa alitus ut pro sue vitae
raagna parte ab omnibus indilferenter etiam se majoribus annls seu antiquioribus, dici palam, publice, communiter et manifeste, quod in viUa de Mari et ecclesia beatse MariEe ejusdem, fuerunt et suut humata ac
moratus
fuit, vidit,
,
scivit et audivit
etc, dixit quod a Lotis temporibus suse loquens audivit, vidit et scivit, etiam a se antiquioribus credi, dici et reputari palam, publice, communiter et notorie in Arelate et parti-
rum,
testis,
setatis ipse
quiescuut corpora sancta sanctarura Bomini nostri
materterarum et beatissimae ejus Genetricis sororura, sanctarum MariEe Jacobi et Salome, ibideraque venerantur a Christi fidelibus, et ad ipsum
locura habetur ince-ssanter, causa devotionis illa-
bus circuravicinis, quod in dicta villa de Mari, et ecclesia nostrEB Domince ejusdem, requiescunt fueruutque et sunt sepulta corpora dictarum sanctarum MariEB Jacobi et Marim Salorae, prope et in ibidemque a Chripede raajoris altaris ejusdem sticolis venerautur, coluntur, adorantur, et causa devotionis et odorationis est continua communis;
que
et
publica peregrinatio a patriotis, etiara a

;
reraotis partibus
et ipse, qui loquitur,
ad ipsum
;
rum, peregrinatio publica a
patriotis et
,
longinquis et remotis partibus
etiam a de ipseque loquens
locura
pluries dicta de causa peregrinus fuit

et
et
ob illarum memoriara
honorem annis singulis
in
hoc credidit et credit indubitanter fuisse et esse verum, fuitque, causa devotionis, diversis vicibus, et in diversis etiam magnatum socictatibus, ad ipsum iocum de Mari; et ibidem oravit et orari
vidit dictas Sanctas
Arelate colitur earum festum, videlicet unius in Majo, et tunc mag-aa populi multitudo etiam cum
quadrig-is
illic
ad festum accedere,
et se
vehi et
portari facere consuevit, et etiam de partibus cir-
festum quEelibet, tibus et loco ab omnibus,

et
quodque ipssE Sanctce habent quod celebratur in dictis civita-"

;
videlicet,
unum
in
,
Majo,
etc.
cumvicinis ; et alterius ante festum omnium Sauctorura ipseque loquens in festo Maji peregrinus pluries fuit, et iraagines dictarum Sanctarum pro;
aliud iu prsesenti
seu prEeterito mense

mag-istri
ces5ionaliter portari vidit, et ipsas Sanctas venerari
Pluradixit.
Bcroardi
Pansoni
Bernardi Paugouis de Arelate. Honorabilis vir magister Bernardus Pang-onis, notarius, syndicus et eivis Arelatensis, tatis quinquaginta quinque aunorum
vel circa, testis administratus, juratus et receptus,
'^^
Eadem
die
exarainatio
juxtadictum majus altare. Plura, etc. 46 Deinde dictus dominus Massiliensis commissanus ad examinationem testium subscriptorum processit in villa de Mari, et sequitur et primo
:
'^f^'"" "''
'"
,i/,
i..
jomme
/jWndmrfr
ni/fit"""^-
exarainatiodoraini Joannis Arlatan, militis. Nobilis
dixitet juramento suo deposuit, quod a toto tempore sue meraoriae ipse vidit et audivit in civitate
Arelateusi dici, teneri et reputari palam, publice, comrauniter et notorie , qaod corpora dictarum
Joaunes Arlatan, miles de Arelate, dominus de Castronovo, Arelatensis dioecesis, Eetatis sexaginta annorum, et bonfe memoriiE
et potens vir dorainus
"""'""'
quinquagiutu, ut dixit,
testis
administratus et
juratus, suo jurameuto medio dixit et deposuit, ut
sanctarum Marice Jacob

et sunt
et Marise
humata
iu ecclesia nostrae Dorainas
Salome fuerunt de Mari
sequitur
Arelatensis dioecesis, et de eis colitur in ipsis locis festura omni anno, videHcet unius iu Majo et alterius in Octobri
;
videlicet vcrura esse quod a totis tcmporibus meraoriae suas ipse indubitanter, publiceque, palam, commuuiter et notorie vidit, scivit
:
et andivit credi
dici
et
reputari,
quod gloriosa
et tunc, et potissime in AJajo, est
in dicto loco
mag-na peregrinatio, causa devotionis earumdem, et multi undique tunc acceduut,

;
corpora sanctarum materterarura Domini nostri Jesu Christi sororumque gloriossimae virg-inis
,
Marlae suae raatris, videlicet sanctarura Marias Ja-
ipseque, qui loquitur, pluries accessit diota de

causa, et fuit peregrinus, et vidit fieri processionem, et imag-ines illarum processionaiiter portari
cobietMariae Salorae, fuerunt
et sunt sepulta ac requiescuut in ecclesia nostrje Dominae villEe de Mari, dictae dicecesis; et in eadem die ab omnibus
circumquaque
, ;

a remotis partibus, venerantur, multique de dictis patriotis, et etiam de dictis partibus reraotis, afQiiunt dietim ad dipatriotis, etiara
4G7
circumquaque
rierunt in illo
quandam
crotara antiquam,
quam
et pe-
BX
freg-erunt, et reperierunt certas scutellas,
"
^' ""ti-oii
ctara ecclesiam nostrse DocninjE, causa peregrinationis et devotionis,
tyas h scutellarum terrge, cineresque et corbones nig-ros, et unum murum ex transverso, in quo erat
ad dictas Sanctas, ac etiam

illic
una parva porta, clausa uno lapide:

illa
et credit
quod
pluries hac de causa ipse loquens

fuit
;
accessit et
scitque et vidit quod iu civitate et ecclesia

aliis
majori et
civitatis et dioecesis Arelatensis
porta erat pro accedendo de dicta crota ad fontem seu puteum aquse dulcis, qui est iu capella dictarura Sanctarura in medio ecclesie sita, in qua
capella fuit etiara cavatum, sed uihil
in
illa fuit
de lerra
de quibus notitiam habet, colitur festum de ipsis Sanctis, videlicet de sancta Maria Jacobi iu Majo circa finem, et de sancta Maria Salome in Octobri etiam circa finem. 47 Dixit ulterius quod de anno prassenti et menseJulii ejusdem, quia serenissiraus dominus noster rex Kenatus disposuit jirocurare et facere toto suo poss.e, quod dictarum g-loriosaram Sanctarum corpora de loco, ubi infra terram dictas ecclesise de Mari requiescebant, elevarentur; et propterea certas super hoc a beatissimo domino nostro Papa impetraverat litteras, quae reverendissimo domino Aquensi archiepiscopo moderno di,
repertum, nisi fons scu puteus dictEe aquajdulcis; et ordiuavit idem loquen quod cavatio continuaretur procedendo usque ad majus altare dicti chori. 50 Et hoc ordinato, accersitus per dictura dorainiim nostrum regem, ab hinc recessit ad ipsum dominum nostrum regem , qui eum sic accersitum, quam cito appulit ad ipsum, eum mandavit, non
etalttvoc:
vrf^
recordatur ubi pro prEesenti. Dixit plus, quod ipso loquente regresso, dictus dominus noster rex sibi
rigebantur;
dictus dominus noster rex pro execu-
quod illi de villa de Mari sibi fecerant notifiquod cavando prout ipse loquens cavare injunxerat, invenerunt ossa unius corporis humani. et certa alia satis consonantia ad illud, quod Gervasius
dixit
cari,
tione hujusmodi litterarum destinavit ad dictam
villam de Mari dictum

tus ad ipsum locum,
dominum archiepiscopum.
Quj dominus archiepiscopus, quando fuit applicaet infra dictam ecclesiam,

credebantur dictarum
suo Occio i imperiali scribit de sepultura dictaSancta* am. Quare voluit dictus dominus noster rex, et eidem loquenti injunxit, quod rediret ad dictam villam de Mari et videret quid ibidera
in
rum
sciscitatus est a diversis incolis, et aliis originariis

et senioribus dicti loci, ubi
fuerat inventum, et faceret quae sibi loquenti utiliora
Sanctarum corpora
et responso sibi
in dicta ecclesia requiescere
hanc
fuit
ivit
per sic inquisitos quod credebantur dicta corpora quiescere iu capella qute in centro dictie ecclesiae, videlicet inter
viderentur peragenda ad Et tunc ipse qui loquitur reversus ad ipsam villam; et quam citius in illa appulit,
et expedientiora rera.
,
cum
syudicis dicti loci
qui
cessaverant et
;
navem
ejusdem
ecclesiaB, est contructa, ipse
chorum domlnus aret
cessabant plus in dicta ecclesia cavare ad ipsam

et visitavit
chiepiscopus ordinavit in dicta capella fodi, et tan-
tum
cavari quod dicta coipora possent reperiri seu possit haberi certitudo si ipsa sancta corpora
,
dictam cavationera, et reperit et vidit ossadicti corporis huraani ; et hoc viso, ipse, qui loquitur, disposuit facere cavari a parte dextra dicti altaris majoris ; et hac de causa fecit ipsum
raajus altare retinere de lignis, et
illo
in dicta capella requiescunt.

c(fma
retento fecit
48
Qua de
re dictus
loquens
qui,
&tam dicti domini nostri regis, fuit dictum dominum archiepiscopum destinatus ad dictam villam de Mari pro fuciendo exequi ordinationera ejusdem domlni archiepiscopi quod
,
ad requepaulo post per
cavari
a parte dextra ipsius altaris; et postquam
ad Eequalitatera plaqua jacebant ossa supradicti corporis hnmani, fuerunt reperta uuum caput et alia ossa de uno alio corpore humano usque ad quasi umbelicura; et
fuit in dict!i dextra cavatura
tcEe
dicta e6clesia cavaretur,
quam
loci
cito fuit applicatus
in dicta vilia de Mari, vocavit certos ex sjndicis
usque ad numerum quatuordecim ; et illis ad faciendum cavationem hujusmodi auctoritate dicti domini archiepiscopi coraraisit et injunxit, priraitus ob ipsis sic preesentalis prffistito corporali juramento ad sancta Dei
et
aliis
incolis
dicti
deinde discooperta plus de dicta terra cum cutelfuerunt reperta alia ossa et bene dulciter corporis humani a dicto umbelico usque ad plaulis,
,
tam pedis extenta etjacentia
in terra, videlicet a
parte capitis tendebant ad partem illam qua terra pista fuerat inventa, et plantie pedura erant snbtus
evangeiia, quod bene, lideliter et dilig-euter dictara
dictum raajus altare ad forraam alterius corporis F nec erat distantia inter dicta duo primo inveuti
:
cavationem facerent, et quidquid cavando reperirent, veraciter et fideliter seu dicto domino nostro aut nobis pro ipso domino nostro , revelaregi rent, eisdem sic prsesentatis cavationem supra dictamque / solis post introductis per dictum loquentem ex ordinatione dicti domini archiepiillis quos ut discopi, infra dictam ecclesiam ctum est, ipse dominus archiepiscopus commiserat ad faciendam cavationcra supra dictara, solum, et
, , ,
,
inventa, nisi circa tres aut quatuor pedes. eorpora 51. Quibus corporibus sic inventis, fuit cessasic
iicv.tetalii
tumplus
in illa parte cavare,
dubitando quod.
si
'^^
*'"P"*-
plus fuisset in illa cavatum, Ijorsan potuissent destrui dicta ossa dictorum duorum corporum; sed ab hinc recedendo dictus loquens fecit cavari a
parte sinistra supriE dictae cap-ÎIae. Et postquam fuit in illa parte satis cavatura, fuerunt recte de
directa parte partis dextras dictje capelias, ubi fuit
1IIIU
notarium dicti loci. nuUis 4-9 Ipsi sic introducti dictam cavationem facere inchoarunt , et inchoaverunt illam secus dictam capellam a parte dextra; et postquam cavavernnt
aliis prjeter
inventum dictura caput, de quo supra fit mentio, fuerunt reperta tria alia capita corporum humanorum parva et valde parviora primo reperto careperta sine pite. Quee tria capita solum fuerunt
aliquibnsossibus; et erant ipsa tria capita posita
iu trinngulo, et
quasi usque ad finem dictiE partis dextrae, constituit clausuram dictte CHpeilae; ibidem invenerunt
videlicet
unum
altius aliis diiobus,
unura caput corporis huraani plurabo coopertum, seu bendatum 7; etfacta diligeuti cavatione, siplus ibidem reperire posseut, nihil aliud, neque unicura
ossura ibidem in dicta parte inveneruut. Deinde
unura videlicet ad unura ad moaliud de directo ad aliud latus latus dum trianguli unius crucis; et facta diligenti cavatione et indagatione iu dicta sinistra parte
duo
,
alia
inferius,
cavaverunt continuando cavationem hujusraodi partem iu choro dictae ecclesiae, qui est retrodictam capellara et cavando in dicto choro, repe, ;
si
aliqiiid
plus
inveniri
posset
"nihil
plus po-
tuit inveniri.
Ideo a plus cavando et fodiendo in dicta tota ecclesia fuit oranino cessatum. Et fecit
ipse,
; , ;
468
Ex
*- "
DE
S.
SALOME
et alia
M ATRE
sum
EILrORUM ZEBED.EI.
ipse, qui loquitur, dicta
quatuor capita,
duo
"'"'^'^
capita dictorum duorum corporum humauorum sicut diotum est, repertoram, cum certa. parte os-
sium corporis secuudo loco
reperti, recondi et re-
et devastatum, et super dictum pilare unus D parvus lapis marmoreus ad modum uuius altaris portatilis, qui lapis cavando fuit ruptus et divisus in petiis pluribus. Deinde plus procedendo versus
poni in sacristia dicta3 ecclesijE. Et id quod de ossibus ipsorum duorum corporum remansit, et est
in terra, cooperiri quolibet ano feretro ligneo,
et
dictum majus altare a parte sinistra, videlicet illa qna dicitur evang-elium, fuit repertum unum caput et deinde omnia ossa quEB ad corporis humani
,
desuper poui unum pauuum ciriceum. Deposuit plus ulterius dictus loqueus quod quando dicti secundi
Gorporis
corpus
humanum
et dicto capitipertinerepoterant,
perta
humaui ossa fuerunt reperta mag"na fragrantia et bonus odor exinde

;
et discoo-
provenit
et
ita
provenisse, hii qui alia ossa dicti
Joannes Son^'iint
invenerunt, dicebant in discooperturaetinventioneejusdem. Pluraalio, etc. 52 Eisdcm die et villa de Mari, houestus et vir notarius discretus mag-ister Joannes Sondelini apostolicuset syndicus dictae villaa de Mari, setatis
alterius corporis
,
extensum, taliter, quod pedes ipsius corporis erant satis subtus lapidem et habebat dictum corpus dicti majoris altaris manus super pectus plioatas ad modum crucis, et valde bonum odorem et fragrantiam produ-
inhumata
in terra valde per
cebat.
5-1
Prseterea juvit ad
cavandum a
parte dextra
"pi^-âmvu.
dicti cUori, satis propeipsura locum in quo dictum corpus fuerat et erat repertum ; et post certam
'""^*"""""
viginti octo
deposuit et
annorum, testis administratus, dixit, juramento suo, quod ipse
etc.
testis
fuit auctoritate
,
supra dicti doraini Aquensis archiepiscopi et de mandato reg-is sibi testi per supradictum dominum militem facto, prjEsens, et unus es eis qui auctoritate et mandato supra dicto cavaverunt dictam ecclesiam nostriE Doraiuse de Mari, ad investigandum in illa locum in quo gloriosa corpora sauctarum Mariae Jacobi et MariiE
Salome
ut certae alias reliquiEe
Sanctorum
(quse
cum
qui
ipsis gloriosis corporibus iu dicta ecclesia
per
nounullos
Domini
nostri Jesu Christi discipulos,
eisdem sanctis a Hicrosoljmis per perfidos Judaeos ia mari per ratem sine gubernaculo expulsi fueruntob fidem Domini nostri) k leguntur et quae corpora g-Ioriosa loquens ipse, a toto tempore quo moram trasit in dicta villa de Mari, audivit et vidit pie
cum
cavationem a parte dextra dicti altaris, videlicet illa qua iuchoatur missa, reperierunt aliud corpus ibidem sepultum ad modum alterius, quod habebat partem anteriorem a parte dicti pilaris, et pedes duos subtus dictara partem dicti altaris majoris, etnon distabant dicta duo corpora, unum ab alio, per mediam cannam ex transverso, et hoc secundum corpus erat inhumatum inter lapides parvos, qui vulgariter vocantur lausas^. Etdimisso plus cavare in dicta parte ob timorem, ne forte procederetur ad corruptionem fundamentorura in illa parte dictse ecclesise, venerunt ad cavandum ad partem sinistram dictfe ecclesise, recte per directum illius partis inqua fueret repertura dictum
parte
j^
'
caput plumbo munitum;
et post
mag^nam
cavatiocafiita
nera reperierunt in dicta parte sinistra tria corporum humanorum , non long-e sepulta
unum
credi in ipsa ecclesia fuisse

est,
se-
pulta, ut
dictum
et
illa
ibidem venerari a
per raodum unius trianguli, quia unum erat altius, et aliaduo ad lateradextra et sinistra,
ab
alio,
patriotis et etiam de
remotissimis partibus vidit
et valde indirecte
ad alium locum in quodictura
et in dicta ecclesia juvit
ad cavandum, videlicet
cava-
primum caput
fuit
inventum
taliter
quod yide,
invti9aiim>i
jmifnt adf^,t
primoiu qua maguam tionem et investigationem in illa usque ad abyssum factam nihil fuit repertum, nisi aqua dulcis, proveniens ex puteo, qui per antea in illa habebatur, et de cujus aqua dahatur pereg-rinis ad ipsam ecclesiam venientibus, et prEecipue causa morsus a cane rabido. ^^ Deinde juvit in parte dextra ad cavandum
capella, in
nihil, post
dictse
11
banturdisponi ad facieudum crucem dicta quatuor et alind caput capita, videlicet, unura pedem alia duo brachia crucis. Plura alia non reperierunt in dicta ecclesia. Et hujusmodi cavationem fecerunt aprincipio Augusti proxime prjEteriti usque prope medium ejusdem. Aliadixit uescire de hoc nego,
tio,
diligenter interrogatus.
loco
et die
,
55 Eisdera
Coraitis
discretus
vir Poncius
'"
^'"
^JJ^"'*
,
,i
capellffi
ab extra
in
qua parte
circa
,
nnem
justa
m,
alias
Philipot, fusterius n, dictge villae
C ipsum chorum
respiciendo ad
chorum
fuit
dictas ecclesiEe
et
de Mari, alter ex supradictis cavatoribusdeputatus,

reauditus, per dictum dominura Massiliensura, ut
testis,
repertum unum grossum caput corporis humani, de plumbo munitum et nihil plus saltem de corpore humano vel alio. Insuper juvit ad cavandum in choro et chorura dictae ecclesiee, in quo circa medium fuit reperta una parva crota, habens, inter se et partem dicti chori respicientem et prog-redientem ad dictam capellam,
,
etc, juramento suo dixit et deposuit, quod
cum
vel
ipse sitsetatis
quinquaginta quinque annorum,

et
circa, seraper continue,
publice,
palam
et
notorie dici, et pie teneri atque credi audivit, et

etiara tenuit atque
credidit,
quod corpora Sancta-
rura Eupradictarum iu ecclesia nostrse Dominffi de
unum murum ex transverso muro unam portellam quae

lapidibus, et per
dicti
fuit,
chori,
ei in ipso
et erat clausa
de
quam portam habebatur
introitns
Mari fuere per sanctos Christi discipulos humi tra dita et sepulta ; et raaximam peregrinorum, tam patriotarum quam aliorum de longinquis partibus,
vitatibus
ad ipsam crotam ex parte dictse capellae, et etiam es parte ipsius crotEe ad ipsam capellam, et dictum
confiuentiam continue vidit, et signanter in ipsarum gloriosarum Sanctarum

;
festi-
et
in
puteum
fuit
in illa esistentem
et in ipsa crota nihil
scutellse de terra,
repertum de corpore humano, sed solum certje et certse partes similium scutellarum, et certa quantitas cinerum cum carbouibus nigris. Quibus visis, fuit continuatum cavari usque ad majus altare quod est in fine dictorum ecclesiarum et chori; et cavando repertum fuit prope dictum majus altare, quasi ad unam can-
convacatione et perquisitione corporura et reliquiarum dictarum Sanctarum et aliarum de Hierosoly-
mis apportatarum, jussu, mandato et ordinatione dicti domini archiepiscopi, atque militis praelibati continue iuterfuit. Quse quidem cavatio in capella illarum Sanctarum per ipsum et alios ad haec deputatos fuit inchoata, in qua nisi solura puteum aquge dulcis, qua pie creditur morsu canis rabidi
laborantes, seu ab eis morsos
,
nam, una quantitas magna de terra pista^ diversa valde ab alia terra quse reperiebatur cavando dictum chorum; et in ipsa terra pista fuit repertum
per ipsius
qui
aquffi
haustionem
seu
potionem,
gloriosis
,
ipsarum
curari
;
Sanctarum
videntes
intercessionibus
unum parvum
pilare de lapide albo valde
corro-
in ipsa capella nihil aliud invenisse, extra
ipsam
in

A
in parte dextra fodere et cavare coeperuut, in
469
fodi,
qua
nostrse
parte
respicieute versus
chorum
caput
dictEe
satis
ecclesiEe
invenissc dixerunt
unum
plumbo involutum, corporis humani; in eodem loco plus disit invenisse.

riiilUer">-
nihil
grossum tamen
corpora ipsa in eadem sepulta perquiri, in ipsa fossione deputatus per ipsum domiuum commissarium, utsupra, continue
et
Dominae
"
'" "'
'"''-"''
personaliter interfuit.
pella ipsarum
Queb fossio et cavatio
iu ca-
'""
56 Et coutinuando cavationem hujusmodi in choro dictEE ecclesiae circa medium, inventa exstitit quiedam crotu lapldea, habenamurum ex transverso
dicti
chori respicientem et proeredientem ad di-
muro unam parvam portam, lapidibusclausam, perquam aditus habebatur

ctara capellam, et in ipao
ad ipsam crotam de eapella prEedicta, et puteo in eadem existente in qua quidem crota inventse
;
exstiteruut certae scutellai de terra, et oertse simi-
Sanctarum fuit per ipsum cum aliis deputatis ad hoc inchoata, in qua nil iuvenire potueruut, nisi solum puteum uuum aquEe dulcis, de qua hibebant illi, qui de cane rabido morebantur, nec eiti morsus ille ex post in aliquo uocebut. oO Qui coutinuantes dictam cavationem , egrediendo ab extra ipsius capellie, in parte dextra, quse respicit versus chorum dictse eccIesiEe, iuvenerunt unum grossura caput, lamiuibus plumbeis circumdatum cujusdam corporis humani, absque
alio
lium scutellarum petyse, ac quantitas cinerum cum carbouibus nigris, Et iis inventis, fuit cavari continuatum usque ad majus altare, quod fiuem teuet ecclesise atque chori, prope quod fuit reperta ma-
quocumque
osso. Dlcti vero deputati videutes
aliud non linvenire in dicto loco, fodeudo in choro praedicto cirea medium inventa fuit qusdam crota,
gna quantitas
terras pistae, et terras alteri concavatEe

;
circumdata muro, qui murus respiciebat de directo ad diclam capellam, in quo erat una parva porta,
lapidibus obturata, per
crota ad capellara
penitus dissimilis et diversa etiam repertum uuum pilare
in
qua terra
fuit
quam
solebat
iri
de dicta
terrae, et
parvum de lapide, desuper quo erat unus lapia marmoreus, qui similis erat altari portatili, qui fractus fuit in concavatione
Procedentes vero versus dictum majus
altare iu illa videlicet parte, qua legitur Evangelium quoddam caput corporis humani disit fuisse inveutum, et successive omuia ossa qua; ad corpus humanum pertinere dignoscuntur, inhumata,
et
priedictam et ipsum puteum
aquse dulcis, et in preadem certse scutellae
plures aliarum similium petyse scutellarum,
cum
^prJEdicta.
certa quautitate ciuerum et carbonibus nigris etiam
fuerunt repertie. Et procedendo usque ad majus E altare, finem dictse ecclesiEe tenens et faciens, invenerunt perquirentes ipsi magnam quantitatem
terrae pistse, alteri terras fossse iu nullo similis,
sed
extensa
manibus
ipsius corporis in
modum
cru-
omnino
diversge,
opm ndmo^'
cissupra positis, pedibusque subtus lapidem ipsius majoris altaris existentibus, a quo corpore terra discooperto odor suavissimus et fragrantia emauarunt, ideo o quod ipsi concavatores plurimum. fuerunt admirati. 57 Podieutes autem, et ulterius perquirentes in dextra parte dicti chori, qua missa inchoatur et finitur, satis prope dictum locum repereruut aliud corpus ejusdem formje, habens partem anteriorem a parte dicti pilaris, et pedes duos subtus dictam
vum
pilare,
medio erat unum parin quo erat superpositusunus lapis ad

in cujus
altaris portatilis, qui, inadvertenter
formam unius
cavando,
fuit fractus. Et ulterius
fondiendo versus
majus altare praedictura, versus partem iUam in qua evang-elium cantatur, caput unius corporis humani inveuerunt, et illico ossa omnia corporis humani et ad caput ipsum pertinentia, ex quibus
odor redolens valde exivit, postquara
scoopertura.
'"' 60 Quibus compertis, magis et magis fonderunt, et cavaveruut, videlicetin parte dextra dicti chori,
in
fuit terra di-
partem dicti altaris majoris, qu non distabant unum ab altero per mediam caunam ; quod quidem secundo inventum corpus lapidibus teuuibus erat circumdatum et tunc dubitantes uitra cavare ob timorem fuudamentorum dicte ecclesije, ibidem
;
qua
solet
missa inchoari,
alia
et illico,
satis
prope
dictura locum,
corporis
humani
;
ossa formEB
similis repererunt, cujus pedes subtus partem prs-
dictam
dicti
altaris posita
erant
non distabant
;
cessaruut, et in parte sinistra dicte capellee fodere
continuarunt, ubi tria capita defuncturum, recte in directo illius partis in qua invenerant caput
illud plumbo Iig:atum, eadem tamen minora, quse in modum crucis, habeudo respectum ad primo
autem unum a reliquo spatio trium pedum quod quidem corpus, ultimo inventura, erat lapidibus, circumquaque qui lausas in vulgari dicuutur
,
inventum, stare videbantur, compereruut. Alia in

dicta ecclesianon repererunt, ut dixit,
dilig-enter interrog-atus.
lUUkimuf Bmdin^
quamquam
zonatum. Dubitantes vero de fundamentis dicta ecclesi^, ibidem amplius non foderunt, sed in altera parte, videlicet sinistra, extra dictam capellam, ibi prope, scilicet u^bi primum caput invenerunt, tria capita alia repererunt, quEe in modum crucis habito respectu ad dictum prirao repertum,
5s Eisdem loco et die discretus vir Guillelmus

Besselini, alias Beaulayg-ue p, piscatordictse villEe, etiam concavator et perquisitor , per domiuum
humata
archiepiscopum prsescriptum deputatus, ^tatis
vi-
eraut. Plura alia in dicti ecclesia non iuveneruut, credeutes habere quod petebant. Quamquam diligeuter interrog-atus, etc
a/-.eM.
"''^''
ginti sex annorum vel circa, ut dixit, diligenter examinatus. juramento suo, ut testis administratus,
dixit et deposuit
Monetus q 61 Eisdem die et loco discretus vir originarius dictse viUae de Mari, Boberti, piscator,
circa, testis, triginta quinque aunorum ffitatis vel qui supra, administratus, juratus et receptus, ut
quod semper
et coutiuue,
palam
et publice atque notorie, vidit pro vero teneri et pie credi, atque ipse loquens tenuit, ac semper credominadidit, quod corpora sacrosancta ipsarum
juramento suo
pore
vitae suee,
dixit et deposuit
semper
toto temvidit et
,
de quo memoriam
,
habet,
Materterarum fuerunt et suut in ecclehumi tradita sia uostFEe Dominae de Mari sepulta et reliquiis de Hierocura certis aliis Sanctorum discipulos solymis per sauctos ejusdem Christi
rum
Christi
ac pie semper dici audivit publice teneri Sanctarum gloriosarum in credi corpora ipsarum Mari fuisse et dicta ecclesia nostrse Domiuffi de
et
''
apportatis, ibique plures et
magno uumero
perealio
cougriuos causa devotionis ipsarum Sanctarum

currere, et
tam
in
earum
festivitatibus
quam
et tempore, etiam de remotis partibus confluere ; archiepiscopum coradictum domiuum
pluribus Sanctorum reliquiis de Hierosoet sanctos discipulos a Judtea pulet ad illam ecclesos, humi tradita atque sepulta, devotionem, populi siam. ob ipsarura Sanctarum quam multitudo omni tempore, tam patriotarum
esse
Gum
lymis per ipsas
quia per
delonginquis partibus,
confluit. et
adillasperqmperprffifa-
missarium
ordinatum
fuerat
dictam
ecclesiam
rendum
et in
eadem
ecclesia
cavaudum
tum
470
S.
SALOME MATRE FILIORUM ZEBEDyEL

fuit
e
"
R. D.
tum dominura archiepiscopum commissarium
Pallium portavit. Qiiid
hxc
:
sibi velint habcs
FAiLLON.
^^^
^^jg ordinatus, qui incipientes cavare et inda-
prxceden-
""'"
ipsarum Sanctarum niliii iu ea repesolum puteum aquDedulcis, quee morsis a cane rabido datur ad bibendum. Q% Et ideo extra dictam capelLim in parte destra concavantes, iu qua parte clrca finem respiciendo ad chorum dictse ecclesise et juxta ipsum cliorum fuit repertum unum caput grossum
g:are in capella
ex Glossario Novo Carpentarii Pallium, inquit, Auleum. Hinc nomen Poiile mansit umbraculo
quatuor hastis sustentato, sub quo vel divina deferri solet Eucharistia, vel quod reg-ibus in solemnibus ceremoniis prtetenditur... corrupte Poesle {seu
Poele) appellatur.
f Locus nonnihil confnsus. At sensus clarus. Soli quatuordecim introducti fuerunt.
g- Bendatum i. e. circumligatum unde gallica vox bander, qux ipsa ex Germanico binden. h Petyas idem quod supra petiae, frusta, fragmenta.
;
rerunt, uisi
plumbo involutum, et nibil plus, saltem de corpore bumano sed fondiens ipse cum aliis et cavans
;
iu cboro dictte ecclesise circa medium inveuit unam crotam parvam, habens inter se et dictum chorum unum parietem respicientem ad dictam
,
capellam ex trausverso
dicti
chori,
et iu
eodem
muro uuam
in
portellam, per
quam
ibatur de dicta
Occio joro Otio. Yide infra. uostri.... leguutur. Supple : Domiui nostri adportata sunt, sepulta leguntur, vel quid
i
k Uomini
crota ad ipsam capellam et
qua crota
puteum aquae dulcis, iuvenerunt quasdam scutellas de terra,

;
simile.
1 Lausas, idiomate Provincialibus vulgari, lapi^ des dicit tenuessed oblongos latosque. Poncius Comitis gallice Pons de Comte. n Fusterius Provincialium lingua idem sonat ac faber lignarius, aut id genus opifices. Ideo potius adeo. p Beaulayg:ue id est potator aquss. q Monetus. Videtur esse abbreviatio vocis Ray- E mouetus, quse dimimUivium est Raymondi.
cum
diversis petiis scutellarum similium, et cer-
tam quautitatem cinerum cum carbonibus nigris sed in ea nihil aliud invenerunt. Yisis autem iis, fuit peripsum coutiuuatum cavari cum aliis usque ad majus altare, et cavando reperta exstitit, prope dictum majus altare, mag-na quantitas terrse pistae, in qua erat unum parvum piiare, et super eo uuus lapis marmoreus qui credebatur esse
,
altare portatile, qui lapis
cavando fractus
fuit
ex
inadverteutia.
dicta confi,-
^^ Procedeudo vero
jus, illam scilicet
versus dictum altare main
mo:.
partem
et
lium,
corpus
invenit ipse
corporis,
humani
qua cantatur Evaugeloquens primo unum caput deinde omnia ossa, quae ad
IV. Solemnis SS. Corporum

Elevatio.
humanum pertinere poterant inhumata, in terraque per extensum posita, et extensa taliter,
quod pedes ipsius corporis erant subtus lapidem dicti majoris altaris et babebat dictum corpus
,
Produxit
insuper praefatus serenissimus domiuus

^"''9""''.
moiuiuii
"*''
quoddam extractum de libroquodam autheutico, qui intitulalur liberZê Otio imperiali,

rex Renatus
mauus
valde
ligatas in
modum
et
crucis supra pectus, et
bouum odorem
fragantiam producebat.
extractum a libro ipso, videlicet, libro secundo, rubrica de divisioue orbis et provinciarum, 'iu parcella de proviucia
Ger
Prasterea ipse cura aliis suis SDciis ulterius perqui-
coucavans versus videlicet illam partem qua iuchoatur et finitur missa, invenit aliud corpus ibidem sepultum, ad formum alterius, quod habebatpartem auteriorem versus dictum pilare, pedes vero subtus dictam partem dicti altaris majoris, quoderat circumdatum lapidibus tenuissimis dictis lausas, noD autem distabat ab alio primo invento per dimidiam cannam ; sed quia periculum erat
rens et
ibi
Arelatensi, insipieute in paragfrapho Na-rbonensi , tenorem , qui sequitur, de

"
verbo ad verbum continente. " Karbonensis provincia, pars Galliarum habet ab oriente Alpes " Tucias, inter quas et mare ac Rbodanum suut hae
Arelatensis, quEE caput est reg-ui Viennensis, quse cancellaria reg-ni g-audet; Tarentasiensis, Ebredunensis et Aqueusis, et pro aliqua sui parte Lug-dunensis ac Bisuntina. Habet
:
"
"
provincisD
"
"
propter fuudamenta ccclesiED, ab ulteriori cavatioue et perquisitione in illo loco cessarunt.
plus cavare
" "
" " "
Venerunt autem
ipsi
perquirentes ad ca-
vandum
in parte siuistra dictae capellae recte per directum illius partis iu qua fuerat primum caput,
plumbo involutum, iuventum;

tria capita, illo
et inibi reperierun-
"
"
Narboneusis provincia ab occidente Hispaniam, a circio Aquitaniam, a septentrione Lugdunensem, ab aquilone Galliam Belg:icam, a meridie Gallicum mare, quod est inter Sardiniam et insulas Baleares, habens in fronte, qua Ithodanus fluvius exit in mare, Sticados insulas, quas vulg'o
Caraarg-as norainant, quasi caras marchias a, in
^,
miuora, quEe crucem facere videbantur, habito respectu ad dictum primum caput,
" " "

" "
modum
viso,
enira insulEe,
Rbodano per
fertilli,
tria
ustia di-
Notarii ulleitaiio.
quod pedem crucis faciebat. Plura alia disit non iuveuisse, diliganter examinatus. ,. ,.i i* j ^ ^ ^^ ^'^ deposueruut testes supradicti coram reverendo patre domino Nicolao episcopo Massiliensi, et commissario apostolico supradicto, iu priEsentia
. .
laudantur terra
salinis, iu excelsa?
"
"
piseationibus stag-norum , marium a fluvialibus veuationibus, cirogrillis et aucupationibusetpascuis incomparabilibus. Illic ad littus maris estpriraa ccclesia omuium ecclesiarum
citra mariuarum, in honore beatissimEc genitricis Mariae fundata, ac a discipulis a Judaea pulsis, et in rate sine reraig-io diraissis pcr raare, Maxi-
bouitatis
mei, Huberti de Eota, publici uotarii supradicti, teste sig-no meo manuali sequeuti. H. de 1{ota.
"
" "
ANNOTATA.
a GalHce IsnarddÂig-uiercs.
" "
;
b Jean
mino Aquense, Lazaro Massiliense, evang-elico fratre Marthffi et Mariae Mag-datenjE, EutropioAuraycensi, Georjîo
sano, Martiale
tensi,
d'01ivari.
Velaicensi
S;iturnino
Tolo-
cAdrfeOctava. Deestvoxinmanuscrtpto atfacile supplenda n07i enrm videtu-r diibium, quin priecentor intitularit dicta festa duplicia cum
:
" "
Lemovicensi, Trophimo
Arela-
" crata,
" "
ex septuagînta duobus discipulis, conseastantibus Alartbaet Maria Mag-daleua cum
Octava. d Patrialibus id est incolis illius pairice seu regionis.
"
aliis multia. Sub hujus basilicfe altari, ab ipsis de terra pistata, lapide titulari de marmore, et pario modico super strato, tenet auctoritate
"
plena
,, ;

A
" "
/'
471
plena vetustas, sex corporum Sanctorum capita,

in
inforraationibus, per
credulitate,
et
quadrum
disposita, reliqua
,
corporum membra
voceque
et
ipsum episcopumsuperfirma fama publicis, multis sigrnis "

quod
dicta corpora
bx
"
">'""
//
Daranti
îmaientiB.
clausa inter quee duaa asserunt Marias sepultas, quae mane prima sabbati cum aromatibus venerunt videre sepulcrum. " 66 Plus produxit idem serenissimus dominus rex Renatus quoddam aliud extractum de libro, qui
//
suis tumulis
prodig-iis divina virtute confirmatis, praemisso-
rumque
notorietate verissima,
ibidem a Christi fidelidus devote venerabantur, sumptis ac etiam nonnuUis a magnae sanctitatis viris traditis scriin dicto loco sepulta existebant, et
;
Rationale divinorum ofjiciorum intitulatur, videlicet libro primo, de dedicatione altaris, in paragrapho Postea vero, circa finem ipsius parag-raphi
incipientis
pturis,
id attestantibus pro nostri quEe omnia informatione in hac parte, coram nobis ex parte dicti serenissimi domini reg-is exstitere producta
;
tur contineutis. {Vide in Rationali
Verumtamen, tenorem etiam qui sequidivinorum offi-
69Etsuper
reverendorura
eis
habita deliberatione et consilio Christo patrum, dommorum

: ;
"""'""*'""
ciorum, libro primo, de dedicatione altaris, in Postea vero, circa finem ipsius incipientis Ve-
rumtamen.)
"
>
Verumtamen
in
Exodo legitur Do-
Roberti Damiani, archiepiscopi Aquensis Authonii Eerrerii, Auraicensis lêtri Nasondi Aptensis ; Joannis de Coliargîs, Trojanensis Gaucherii de
;
,
minum
prsecepisse fieri altaria de lignis setim, qase sunt imputribilia, et altare Laterani ligneum
Vapincensis Forcalquerio Guillermi Soyberti Carpentoratensis Nicolai de Brancassiis, Massilien,
" est.
"
Salomon quoque fecit altare aureum prout legitur in III Reg-. vii, 48. Sed illa facta sunt in
et incomitatu ProvinciEe in castro sanctse MariEE de Mari est altare terreum, quod ibi fecerunt Maria Mag-dalene et Martha, et Maria Jacobi,
;
sis
Tristandi de Aura, Conseranensis

;
lure, Dig-neusis
sis
;
; Petri TurePalamidis de Carreto, Cavallicen-
" fig-ura
Guillermi
;
Guezi,
et
Grassensis; Petri Marini,
" "
Glandatensis
Pontii de Sadone, Vasionensis,

6
Maria Salome. Nobisque precatus fuit, nosque rog-avit suppliciter, postulavitque et requisivit serenissimus dorainus rex supradictus, quatinus ante omnia super Elevatione et aliio per sanctam sedem apostolicam super hoc nobis com" et
,
cpiscoporum ; b Petri de Lacu Sancti Victoris, Massiliensis Arnaudi de Sancto Felice, Psalraodiensis; Joannis Preveraudi Sancti -Eg-idii, Nemausensis
; ;
et
Joannis Eustacii SanctaeMarije Nizellse Caraera-
censis, diocesum,
monasteriorum abbatum
Adhe-
marii Fidelis, et Joanuis de Badoeria, prioris de Bedoino, Carpentoratensis diocesis

;
missis ordinationem nostrara ferre et lata, ad exsecutiouera dictse Elevationis procedere aposlolica auctoritate supradicta curaremus.
,
in sacra pag-ina
Joanuis Arbaleti
prEepositi
;
eccIesiEe et vicarii
ac officialis Arelatensis
cani
sis
;
'Ludovici de Frasseng-is,
Petri
CariimUs d,
F.iTii
67
NOS IGITUR PETRUS,
episcopus, cardinalis,
ecclesiae collegiatse Sancti

;
Avinionensis de-
lefiaius
vicarius et legâtus, judexque et commissarius su-
Joannis
I*ayerii archidiaconi
Carpeutoracten-
omnibus quce pro hujusmodi Elevationis consequendo effectu idem dominus rex serenissimus coram nobis producere facere voluit,
pradictus, visis
et super illis habitis deliberatione et consilio
Arnaudi Guillermi de Sansaco, ecclesise Adudecretorum Jacobi Guilhoti, de rensis cauonico Aurelianis, Ieg'um professoribus Nobis, una cum
:
cum
epi-
reverendis patribus
dominis archiepiscopo
in
reverendis viris dorainis Guillerrao de Arencourt, Joanne tlueti et Marqueto de Riciis, sanctEe sedis
apostolicre protonotariis assistentibus;
scopis, abbatibus, prselatis, sacrpepag-inse ac utrius-
que
juris
doctoribus
cedula pronuutiationis
nostrai inferius insertee nominatis, propterea
tam
per ipsum dominum regem quam nos accersitis, de ipsorum dominorum arcliiepiscopi episcopo,
rum, prEeUitorura, abbatura, mag-istrorum et doctorum hujusraodi concordi consilio et concensu, ad nostram super hujusmodi facienda Elevatione
sententiam seu ordinationem processimus, illamque per notariura et coram nobis in prgeseuti causa scribam subscriptum, leg-i et publicari, in C publica coucione altaque et intellig-ibili voce, coram nobisfecimus, in scriptis sub his verbis : Nos Petrus episco08 Christi nomine invocato pus, cardinalis, vicarius leg-atusque, ac judex et commissarius apostolicus supradictus, visis litteris apostolicis nostram potestatem in hao parte continentibus, superius insertis, per serenissiraum dominum reg-em Renatum, etiam superius norainatum, super Elevatione corporura sanctarum Marice Jacobi et Marice Salorae facienda de humo, ubi, ia
,
7U Per hanc nostram sententiam, ordinationem, seu pronuntiationera, quam ad honorem Dei Patri.s omnipotentis, Filii, et Spiritus Sancti, et exaltationem fidei, ac Christianje religionis augmentura, auctoritate apostolica, de dictorum dominorum archiepiscopi, episcoporura, abbatum, ciEterorumque prEelatorum, iu theolog-ia quoque ac utriusque
facultatis
^.^.^
doctorum eg-reg-iorum, nobiscum existenferimus, pro tribunali prouuutiamus, et ordina-
tium,
concordi consilio,
sedentes, in his scriptis
Knteniiam,
dicta sancta corpora in prsedicta jacere eccle- p illo quo in dicta sia, c ipsaque ad humo, et loco reperta suut et existuut recoudita et tuecclesia ipsaque mulata, elevauda fore, et elevari debere,
mus
supra altare vel de dicto loco elevandi, et elevata tabernaculo honesto alias infra ipsa ecclesiam iu cum seu capsa arg-entea, reponendi et recondenti, lalibus requisitis, licentiamdicta solemuitatibusin
prsesentes, auctoritate apostolica coucedimus per
ecclesia ad
honorem
beatissiraje virginis
MariEe
,
in priEsenti villa de
Mari
Arelatensis dionesis
constructa,
Christi,
ipsa corpora fuerunt per discipulos a Judsa per mare in rate sine remig-io
pulsos, sepulta, impetratis a sanctissimo
domino
nostro Papa,
reg-em
nobisque per ipsum serenissimum visis etiam processibus per preesentatis

,
sententiam ad quam quidem hujusmodi nostram Elevatiouem, de qua iu illa fit mentio, facienet dam, Altissirao desponente et permittente, diem siquicrastinam captamus et assig-namus. Lecta ut supra dictum est, promuldem, et in scriptis, pronuntiatio, per nos g-ata fuit dicta sententia, eeu vicariumque et legatum ac cardinalera Petrum vilcommissarium apostolieura supradictura apud
,
reverendum
pum nem eadem

litteras
Patrem dorainum Nicolaum episcoMassiliensem, ad dictam faciendam Elevatioauctoritate et
lam
tis,
nostra)
Dominae de Mari, Arelatensis
diocesis,
per
alias apostolicas
Poncii Coraividelicet in huspitio honorabilis viri fusterii, habitatori.dictte villte alias Philipot,
ipsius
domini
nostri Papje, prifimissis no-
strae potestatis litteris priores,

,
deputatum, habitis,
perquisitioueque et iuvensuper investig-atione visis etiam corporum, et factis tione dictorum

;
existebamus, vidclicet de Mari, in qua hospitati quam mag:ua aula nova ejusdem hospitii in qnadam nobis pro loco nobis pro actu prjEseuti faciendo parte eleg:imus et sufficienti et idoneo in hac
assumpsimus
; ; ,
472
tx
R- o. PAiLioK.
''
DE
S.
SALOME MATRE FILIORUM ZEBEDJEI

73
fusteo
assumpsimus nobis, ibidem super quodam scanno d ibidem existenti pro tribunali sedentes, anno , quo die supradicta secuuda decembris supra, a Nativitate Domini millesimo quadriugentesimo quadrag-esimo octavo, iudictione undecima,
,
Ab
ipsis
humo
et loco
iuxta potestatem
D
^^- corpora'
dicta apostolica auctoritate nobis super hoc attributam, ad instautiam dicti domini regis directam
et
'"""
''^'^"
*'"''"'i>t
concessam
assistentibus nobis archiepiscopo

,
episcopis et abbatibus
iu dicta nostra
,
senteutia
pontificatus supradicti domini nostri papae Nicolai
nominatis
elevavimus
servatis
solemuitatibus
V anno
secundo.
in talibus consuetis;
et elevata, a terraque,
qua
vwamrese
frrMque
primaubfui.
71 PrEeseutibus ibidem una cum serenissimo domino reg-e supradicto reverendissimoque ac revereudis iu Christo patribus dominis archiepi,
bumi
mundata, in nostra prsesentia et de nostri mandato per revereudos patres dominos MassiUeusem et Consuperius nominatos serauensem episcopos in quadam capsa gemini forma e de arbore cypresso coufecta, pannisque sericeis miro opere auri mu, ,
jacueraut, emundata, et in vino albo
scopo, epsecopis et abbatibns, ac dilectis nobis in Cbristo mag-istris, doctoribus et aliis viris ecclesiasticis in cedulla iu hac parte nostras sententiEe
sea pronuutiationis, superius iusertse nominatis legum doctore, cancellario Joanneque Martini
,
regio
comitatuum
Provincise
et
Eorcalquerii
nitisab extra et infra decorata, per nos per antea juxta forraara a sancta Dei Ecclesia traditam et ordinatam, consecrata hac de causa et benedicta,
supradicto, ac reverendis viris dominis GuiUermo de Arencouvt, Joonne Hueti et Marqueto de Riciis,
sauctffi
sedis
apostolicae
,
protonotariis
meque
;
recoudimus cum thuris iramixtione, honorifice, et reposuimus, ab omnibus Christi fidelibus pie et devote veneranda successiveque. Sumpto per nos
prandio, diota sancta corpora et iUorum capita,et
ossa,
clero et populo
foris
publico notario subscripto illustri domino IVederico, ex iflustri domn de Lotharingia, dicti serenissimi domini regis g-enero,
Humberto de Rota
dictara
ecclesiara
in
strenuisque viris domiuis Tanguido de Castro, senescallo regio comitatuum Proviuciae et Forcal-
pubUca ibidem existente, facto antea .per supradictum revereudum magistrum Adhemarium FideUs f sermone solemni in nostri dominique
platea
domino de Montefalcone ; Joanne , Joanne Quiquerani, militibus Ludovico, Arlatan, domiuo de Claramoute ; Joanne Cosse, domino de Grimaudo, dicti domini regis consiliariis ; dominis Garcia de Giraldo de Monte Marino, Camerario
querii
;
Helia
regis et dominse reginse supradictorum, magnaque nobilium, et aliarum personarum propterea con-
-^
gregatarum, etiam prfesentibus dominis archiepiscopo, episcopis, abbatibus,

praeUitisque et aliis
publicari,
viris ecclesiasticis superius nominatis,
Mota, thesaurario; Roniano Goy, secretario noducano admini^trante stris; Joanne Malrosii
,
exhiberi et particulariter demonstrari revereuter,

et
solemniter,
mandavimus
et
fecimus
ut est
decano uou administrante , et canonicis ecclesiae Aviuionensis ; Ernaudo Baarehidiacono et canonico ecclesiae Arelagueti ttnsis ; Joaune domino de Sas Joanne de Castro-
Joanne de Sevassio
,
moris. 74 Et tandera die Mercurii tunc iramediate sect ./epo.iit in "oS mquenti quffi fuit dies quarta dicti Deeembris
,
postquam capita
et caeteras veuerabiles reliquias,
''""'"-
Verduno, Stephano Gaufridi Arnaudo de Cerasa, Arnautono de Moute Gaudio Antonio de Reali
, ,
ut superius, in processu verbaU venerendi doraini

episcopi MassiUensis superius nominati, iu dicta
ecclesia reperta et repertas, in
dicto Cabassola
scutiferis,
et famtliaribus
nostris
quadam aUa
cassia *
^^53
magistris; Petro deBleugeriis et Joanne Rastezini,

publicis notariis
;
de liguo nucis etiam mirabiU opere per dictum
ac pluribus aliis
numerum
tre-
dominum regem hac
nuUiiiwm-
ccntorum hominum et ultra excedentibus, testibus ad hoc vocatis et rogatis. '^ Deinde vero adveniente die Martis, quse fuit
dies crastina diei prouuntiationis nostrte sententiae
de causa fieri construique g, de mandatoque nostro, et in nostri dominique regis

supradicti praesentia, per
reverendum patrem dobenedicta, repo-
minum episcopum Glandatensem

suimus
et recondirans
Miwm
/
i
in sacristia dictae ecclesise
i.riit,
supradictEe anno, indictioue et pontificatu supradictis,
custodienda et servanda, et donec aUud per nos aut

superiorera nostrum fuerit de et super
illis
nos Petrus, cardinaiis vicariusque, et lega-
aliter
tus,
et
commissarius apostolicus supradictus, con-
ordinatum
siderantes
quod parum prodesset sententias
ferre,
nisi exsecutioni debitEe demandareutur, senteutiara nostram ad instantiam serenissimi domini regis
supradicti exsecutioni demandantes, corpora sancta
dictarum sanctarum Domini Nostri Jesu Christi materterarum, Marise videlicet Jacobi, et Marise
capsiam, in qua, ut dictum est, dicta sancta corpora dictarum gloriosarum Dei sanctarum Materterarum reposita sunt et fuerunt, per nos quatuor clavis clausam et servatam, in aUum, videUcet in quodam insigni loco supra ante dictum majus altare, videUcet in capella sancti MichaeUs per dictum dominura regera ejusdem ecclesiae
;
,
,,
Salome, quae in dicta ecclesia praefatse villae de Marirecondita ethumisecus et ante majus altare dictBB ecclesiae sepulta invenimus et vidimus, postquam unam solemnem missam, ad honorem ipsarum Sanctarum ordinatam et celebrari , tam in diebus suarum solemnitatum quamalias, ob earum devotionem, solitam, celebravimus in habitu pontificali,
mirifice construi ordinato et constructo, elevari et
custodiri
norum,
et
etiam raandavimus, in praesentia domipersonarum de quibus supra fit mentio,

""''-
solemniter, et feciraus.
dicto
75 Et claves ipsas quatuor, duas videlicet supra domino regi in suis thesauris custodiendas et
,radiiif
i>.,sregift
fi'"'^'''
""''"^
conservandas, et duas alias dilecto nobis in Christo
""
"
altaque et intelligibili voce, assistentibus
nobis, etiam suis habitibus pontificahbus decoralis,
reverendissimo
reverendisque
patribus
dominis
domino Jordano Guavarreti, priori claustraU monasterii sanctiPetri Montia Majoris, a ordinis sancti Benedicti, Arelatensis diocesis
religioso viro
,
'
archiepiscopi, episcopis, et abbatibus supradictis, et aUia viris ecclesiasticis etiam superius nominatis,
in suis in divinis deferri solitis habitibus ecclesiasticis,
pradicto
praeseutibusque serenissimo domiuorege sucum iUustrissima domiuo Ysabelle ejus
quo dicta ecclesia de Mari dependet, et per monachos ejusdem monasterii regi et obtineri est soUta, apud thesaurum dicti monasterii deportandas, in illoque custodiendas tradidimus et commisimus, supra dictumque dominum regem praeseutem et
,
consorte, aseociatis muUis, et

viris et
quamplurimis claris muUeribus, ac personis tam de dictis co-
mitatibus Provinciae
quam
partibus circumvicinis
etiam remotis, celebravimus.
consentientem in Domino caritative exhortati fuimus ne dictas claves tradere seu coraraunicare habeat aUquibus, sauctissirao domino nostro Papa aut nobis, seu successoribus ejusdem domiui no,
stri

gtri,
aut nostro in
offlcio nostris
supradictis Inconfieri,
sultis. Prsefato
vero priori claustrali similiter
sub excommunicationis sententia, quam ipsum et

secus facientes, in futiirum quovis modo incurrere voluimus et voluraus ipso facto, inhibuimus apostoliCa auctoritate supradicta; et
473 materterarum, sanctarum Mariae Jacobi et Marige Salome, modo et forraa latius in processu verbali
episcopi Massiliensis, in processu sententise reverendissirai domini cardinalis vicarii et leg-ati, ac etiara apostolici commissarii in hac parte eadem
nostri
BX
PIL10I.
quod hsec dictus
dorainus rex in suis thesauris, et prEefatus prior

claustralis in tliesauris dicti raouasterii (sic fuisse
tice)
apostolica auctoritate deputati, superius imraediate

scripto, etsuosig-ilIosie:iIlato, fecimus; praesentesque in dictee sententife prolatione, et in ipsius sen-
per nos exhortatum et inhibitura, describi authea^ habeant, eadem auctoritate injunximus, quod
.
. ,
se facturos nobis liberahter spoponderunt.

deniqiie coii'
fecl* litierx
tenti exsecutione, in dictorura sanctorura corporura Elevatione. reconditione et repositione, ac alii.
omnibus
77 In
litteras,
quorum omnium
proceseum
et singulis latius in dicto processu senten-
et
sing-ulorura fidem et
testiraonium praeraissorum, has nostras patentes

et dictse nostriie sententiae pro-
patentfs.
praesentes unacum reverendis dominis sanctffi sedis apostolicge protonotariis episcotiae descriptis,
nuntiationem, et alia supradictacontinentes, raandato nostro per dilectum nobis in Christo Humbertum de RoTa de Matiscone, civem Avinionensem,
pisque, abbatibus, magistris, doctoribus et aliis viris ecclesiasticis in dicta sententia Tiorainati.s, fui-
mus;
et ea orania,
moda
et
forma k
in ipso processu
sententiEe, fieri vidimus.

lieusis
Nosque episcopus Massi-
publicum
apostolica, imperiali et regia iTanc.
notarium, etcausashujusmodi coram nobis scribam Bubscriptum, confectas, subscriptas et signatas,
appensione roboratas, domino regi per vocem et org-anum eg-regii juris civilisprofessorisdomini Joannis Martini cancellarii sui in dictis comitatibns Provinciae et Forcalquerii, instrumentum seu patentes litteras, sibi
sig-illique nostri
prffifato prassenti, et
dicti reverendissimi domini cardinalis dicta corpora sancta ex humo, quo sepulta fuerunt inventa, extrahi, ex terraque qua ossa dictorum sanctorum corporum, cum
supra dictus, qui ad mandatura
fuerunt es
extracta, erant sordida, mundari manibus coadjuvavimus cum reverendo patre domino Tristando, episcopo Conseraet lavari propriis
humo
j.
domiuo regi per nos decerni
et
concedi requirenti,
nensi, subsigillato, praesentesnostras testimoniales litteras dicto processui subjungi fierique et signari
duximusconcedendas.Elevatasiquidemfueresancta corpora dictarum gloriosarum sanctarura Domini nostri Jesu Christimaterterarum, sanctarum Mariae Jacobi et MariEe Salome, ac recondita et reposita,
ac alia supradicta gesta et pacta fuere raodo et forraa, ac locis supradictis, anno quoque, indictione,
per magistrum Humbertura de Rota,

sententiae processus,
dicti prEefatse
coram
dicto
domino
cardinali,
diebus ac pontificatu supradictis; prassentibus ibidem una cura reverendissimo reverendisqueac venerandis in Christo patribus dominis archiopiscopo,
episcopis et abbatibus acprselatis aliis, militibusque,
et aliis superius nominatis, dilectis nobis iu Christo
scribam supra signatum, mandavimus et fecimus, etsigillorum l nostrorum et nostrum cujuslibet appensione muniri anno, indictione et pontificatu superius in dicto processu ultimo loco annotatis; in fidem, robur et testimoniura veritatis
ct
notarium
omnium
yO
et
singulorum prffimissorum.
H. de Rota.
protonoin*""'"'"'
Nos etiam Guillermus de Arencourt, Joaunes

et
Hueti
licae
Marquetus de
Riciis, sanctae sedis aposto-
protonotarii in processu sententiie supradicts

sententiee
dorainis Hectore. doraino Petra, et Joanne dc

bes, doraini
Jam-
nominati, in ipsius
vatione, et aliis
pronuutiatione et
Fraucorum regis magistro hospitii, et castellano suo Aquarum Mortuarum, ac iiluribus

aliis testibus
Aiiesiiidoites
exsecutione, ac dictorum sanctorum corporum Ele-
omnibus
et singulis latius in pro-
ad prasmissa vocatis et rogatis. 78 tlgo vero Hurabertus de Rota de Matiscone,

Aviuionensis
,
cessureverendissimi doraiui cardinalis, vicariilegatique, et coramissarii apostolici supradicti, conientis,
llnmberti de
tôta, iiiiiani.
civis
Christianissirai
doraini regis
una cura reverendissimis revereudisque

aliis personis ecclesiasticis iu
in
Erancorum
ritatibus,
secretarius, publicusque apostolica et
Christo patribus dominis archiepiscopo, episcopis,
imperiali, ac ipsius doraiui regis
Erancorum aucto-
abbatibus et
superius
causaque hujusmodi Elevationis coram reverendisaimo in Christo patre etdoraiuo, domino cardinali de Fuxo, vicario, legato et commissario apostolico superius nomiuato, notarius et scriba, quia omnibus et singulis, ut supra dictura est, per ipsum reverendissimum dominum nastrum cardinalem, et per euradem factis et gestis, in et circa negotiura Elevationis, de quasupra fit mentio, priEsens,
sui,
descripta sententia nomioatis, prjEsentes fuimus.
Ideo ipsi processui praesentes testimoniales litteras, per magistrum Humbertum de Rota. dicti processus notarium et scribara supra siguatum, fien man-
davimus et fecimus, et sigiilorum nostrorura et nostrum cujuslibet appensione muniri m auno, indictione et pontificatu superius in dicto processu ultimo
loco annotatis; in fidem, robur et testiraonium veri-
uua cura dorainis testibus superius noraiuatis, ideo de mandato ejusdem domini nostri cardinegotiis,
rae,
nalis de et super eis praesentem processum, per
alium mihi fidelem, me aliis occupato scriptum confeci. Ideo ipsi prsesenti processui,
propria raanu, subscripsi, et si^num
singulorum supradictorum. HOMBERTUS DE ROTA. 81 Nos etiara Anthonius Ferrerii Auraycensis n, Peti-us Nasondi Aptensis o, et Joannes de Coliargis
tatis
omnium
et
episcoporu*
-^
'"!/""*'
et
.*
meum solitum
processu supradictae senTrojanensis p, episcopi, tentiaenominati, in ipsius sententiffiprouuntiatione,

exsecutioue, ac dictorum sauctorum corporum Elevatione, et aliis omnibus et singulis latius in pro-
m
,
,.
Aptmsti
rrojnnemis.
una cum appensione
sigilli
ejusdera reverendissimi
domini cardinalis anteposui, in fidem, robur et testiraonium veritatisomnium et singulorum supradictorura, ex parte serenissimi domini regis Eenati,
Utibfi-ii
cessu reverendissimidomini cardinalis, vicarii legatique, et commissarii apostolici supr^dicti, contentis,
^<l"eiis,
ei
superius norainati, requisitus et rogatus i. 79 Nos Robertus Daraiani, miseratione divina archiepiscopus Aquensis, et Nicolaus de Braneassiis,
una cum reverendissimis reverendisque
in Christo
îcotnl Hls*'iieiiiii;
eadem miseratione episoopus
Massiliensis su-
patribus,etdominisarchiepiscopo, episcopis, sanctae sedis apostolicaa protonotariis, abbatibusque et aliis personis ecclesiasticis in superius descripta sentennominatis, prassentes fuimus. Ideo ipsi processui praesentes litteras testiraoniales, per raagistrura
tia
qui auctoritate apostolica nobis in hac parte, prout per litterarum apostolicarum superius insertarura tenorem constat, commissa, perquisitiopradicti,
Humbertum
de Rota, dicti processus notarium et

64
nem
sanctorura corporura dictarura sanctarum Dei
Octobris
Tomus IX,
scribam
474
DE
S.
SALOME MATRE FILIORUM ZEBEDÎ.

dicto processu ultimo loco annotatis; in fidem, robur
scribam supra sig-natum, fieri mandavimus et fecimus, et sig-illorum g nosfrorum et nostrum cujuslibet apjiensione muniri anno, indietione et pontificatu superius in dicto processu ultirao loco aunotatis;
in fidem, robur et testimonium
veritatis
omuium
itefn
Vaphi-
H. de Rota. etsingulorum praedictorum. etiam Gaucheriusde Forcalquerio Vapin82 i\os

censis r, et Tristandus de Aura Couserauensis 5 ac Guillermus Soyberti Carpentoractensis t episcopi,
in processu supradictEe
testimonium veritatis omnium ct singulorum U. de Rota. prBemissorum. S5 Nos etiam Arnaudus de Saucto Eelice Psalmodiensis ee et Joannes Preverandi saucti jEgidii /f, sancti Benedicti, et Joannes Eustacii sauetEe MariEe
et
abb.Piai.
"lOdienBii,
S. gidii
g(
ceniis,
Comeei
gg Cisterciensis ordinum raonasteriorum, Nemausensis et Cameracensis dioecesum, humiles

Nizellffi
ec
ff
ranentis
39
Carpenloraciemii,
sententi* nominati, iu ipsius

etaliis
abbates, in processu seutentite supra dictae nominati, in ipsius sententi pronuutiatione et executione, ac
r
t
sententijE prouuntiatione et exsecutione, ac dicto-
rumsanctorum corporum Elevatione,
omni-
aliisque
omuibus
dictorum sanctorumcorporuraEIevatione, et siugulis latius in processu re-
bus et sing-ulis latius in processu reverendissimi domini cardinalis, vicarii legatique, etcommissarii
una cum reverenreverendisque in Christo patribus, dominis dissimis

apostolici supradicti, contentis,
vereudissimi domini cardinalis, vicarii, legatique, et commissarii apostolici supra dicti couteutis, una cum reverendissimis reverendisque in Christo patribus dominis archiepiscopo, episcopis, protonotariisque, magistris,
archiepiscopo, episcopis protouotariisque, et abbati"bus, ac aliis omnibus et siug-ulis personis ecclesiain superius descripta sententia nominatis, praesentes fuimus. Ideo ipsi processui preesentes tessticis
doctoribus,
ac
aliis
personis
ecclesiasticis, in superius descripta sententia
nomi-
natis, prffisentes fuiraus. Ideo ipsi proeessui prsesen-
fi
timoniales litteras, per magistrum Humbertura de Eota, dicti processus notarium et scribam supra sig-natum fieri mandaviraus et fecimus, et sig-illorum
,
testestimonialeslitteraspermagistrumHumbertum de Rota dicti processus notarium et scribam, supra
signatum fieri mandavimus etfecimus, sigillorumque Dostrorum hh, et cujuslibet nostrum jussimus
appensioue muniri anno, indictione et pontificatu superius in dicto processu ultimo loco aunotatis; in fidem, robur, et testimoniura veritatis omnium et H. de Rota. singulorura supra dictorura. 86 Nos etiam Joannes Arbaleti decretorum doctor,
praepositus sanctsB Arelatensis ecclesiae, et Vicarius
in spiritualibus et temporalibus, ac officialis generalis ejusdera, et
E
lih
nostrorum u,
et
nostrum cujuslibet appensione mu-
niri anno, indictione et pontificatu superius in dicto processu ultimo loco annotatis; in fidem, robur et
Dignentis,
Cavallicetisis,
tt
Granensis,
testimonium veritatis omnium et sing:ulorum prseHumbertus de .Kota. narratorum. S3 Nos etiam Petrus Turelure Dig-nensis v, et Palamides de Carreto Cavallicensis x, et Guillermus
Guezi Grassensis y, episcopi, in processu sententiae supradictse nominati, in ipsius sententias pronuntiatione et exsecutione, ac dictorum sanctorum corpo-
tlenique prxposiii Arela-
tcims, etc.
X
y
et
collegiatae sancti Petri
Ludovicus de Erassengis scecularis, Avinionensis decanus,
rum
Elevatione, et aliis om.nibus et singulis latius
in processu reverendissimi
domini cardinalis vicarii
Joannes Payer, Carpentoractensis archidiaconus, et Arnaudus Guiliermus de Sansaco Adurensis, ecclesiarum canuuici, et decretorum doctores in processu
sententiae supradictse nominati, in ipsius sententiae
leg-atique, et commissarii apostolici supradicti contentis,
una
cum
reverendissimis reverendisque in
pronuntiatioue ex executione, ac dictorum sancto-
Christo patribus et dominis archiepiscopo,episcopis,

protouotariisque, abbatibus et aliis personis ecclesiasticis
rum corporum
Elevatione, aliisque
omnibus
et sin-
gulis latius in processu reverendissimi domini cardinalis vicarii, legatique, et commissarii apostolici
in superius inserta sententia nominatis,
prsesentes fuimus. Ideo ipsi processui prsesentes tes-
timoniales litteras, per mag-istrum
Humbertum de
Eota, dicti processus notariuiu et scribam supra si-
supra dicti contentis, una cum reverendissimis reverendisque in Christo patribus et domini^ archiepiscopo, episcopis protonotariisque, abbatibus ae
personis ecclesiasticis in superius descripta sententia nominatis, prffisentes fuimus. Ideo ipsi
aliis
g:natum,
niri
fleri
mandavimus
et fecimus, et sigfillorum
nostrorum z
et cujuslibet
nostrum appensione mu-
anno, indictioneet pontificatu superius in dicto

et
processu ultimo loco annotatis; in fidem, robur et
processui prEesentes, testimonialis litteras per magistrum Humbertum de Rota dicti processus nota-
testimonium veritatis omnium

dictorum.
Glandaleniis,
Vationensis
et
sing-ulorum prseH. de Rota. Nds etiam Petrus Marini Glandatensis aa, et Poncius de Sadone Vasionensis bb, episcopi, ac Pe-
rium
Petri abbafis,
aa bb
ce
trus de
Lacu
sacri monasterii sancti Victoris Massi-
liensis cc, ordinissancti Benedicti, ecclesise
Romanse
immediate
subjecti, humilis abbas, in processu su-
scribam supra signatum fieri mandavimus etfecimus, etsigillorum nostrorumn, etcujuslibet nostrum jussimus appensione muniri anuo, indictione et pontificatu superius in dicto processu ultimo loco annotatis; in fidem, robur ettestimonium veritatis omnium et singulorum supra dictorum. H. DE ROTA.
et
pradictai sententiae nominati, in ipsius sententiae
pronuntiatione et essecutione, ac dictorum sanctorum corporum Elevatione, aliisque omnibus et singulis latiusin processu reverendissimi domini cardinalis, vicarii legatique, et commissarii, contentis,
ANNOTATA.
a Caras Marchias! Vide supra 1. Annot. lit. a. b De his episcopis, sicut etde sequentibus abbatibus etc,
c
una cum reverendissimis, reverendisque
in Christo
patribus, dominis archiepiscopo, episcopis, protonotariisque, abbatibus et aliis personis ecclesiasticis in superius descripta sententia nominatis, prsesentes fuimus. Ideo ipsi processui prEesentes testimoniales
litteras,
jam supra nonnulla annotavimus,

ita
et
alia item reperientur infra.
Atque
qux tamen ex hac

ta
quidem juxta traditionem sententia non efficitur cer,
dd
per magistrumûmbertum de Rota, dicti processus notarium et scribam supra signatum, mandavimus et fecimus, et sigillorum rfrf nostro-
quod ad objectum suum spectat

scilicet
historihis
locis
cam
adventus
et
obitus
in
veritatem.
rum, et nostrum cujuslibet jussimus appensione muniri anno, indictione et pontificatu superius in
Haud minora
militant
momenta
:
in
favorem traditionis Vezeliacensis, de qua hsec habentur apud Papebrochium (1) Jam inde a
(I)
Itesponsio ad
Exhibitioticm errorum, art. 11, S3, nura, 13.
Acta BolUndiana Vindicala,
,,ag. 3E>2.
Caroli
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBSIS.

A
Caroli Calvi
lEtate,
i.
475
Conf. infra
AOCTunt
e.
sgeculo Christi ix, in quo-
supple auctoritate vel quid simile,
dam
historifE Francicse
fragfmento,
:
ante
annum
num.
i
78.
1031 conscripto, leg-ebatur

censis
Ecclesia Yezelia-
constructa,
S.
in
qua requiescit
-i
venerabile
corpus
MarJEB Mag^dalenae,
idque confirmant
septem pontificum ex parte Vezeliacensium producta Brevia omnino undecim, a PascliHli II ad Martinum IV. Nihilomimis Sollerius [Confer, Comm. prm->.num. Z\) diserte edicit : Vezeliacen-
sem
traditionera jam proxime sic everti, ut, qui desperatam causam suscipiat, neminem repertum iri existimem. Eamdem eoo professo impugnat quoqueR. D. Faillon (1). Casterum his non offendetur, nisi qui in rebus theologicis peregrinus.
Sigillum istud hodie non jam existit (5). k Modo et forma supple ut supra. 1 Aquensis sigillum deest hodie, Massiliensis ex cera rubra adhuc habetur (6). m Priorum, nempe Harencurii et Hueti, hactenus servata sunt sigilla ex cerarubra; exsigillo Marqueti nihil jam videre est pr^ter ligamentum pagin3e inhxrens [").
Arausicensis. Episcopus Anno 1448 iuterfuit translationi sanctarum Mariarum Jacobiet Salome, ubi cog-nominatur Ferrerii (8), quod cognomen alibi non
est
n Aurayensis id
erat
jam anno
1443.
Imag-ines et reliquifE... improprie tantum coli et adorari dicuntur, eo quod veneratio nostra minime
in iissislat, sed per eas transeat ad
reperiitur.
Petrus
periori
VI.Exhoc unura eurademque cum

[Petro
prototypum quare totus hic cultus relati vus est (3) Hinc etiam ipse Leibnitzius : Quoniam pii tantum affectus res
.
episcopo
conflarunt; quamvis minis, tura cog^nominis.

ag-imus, prioris vicarius
in sedi
suV) Sammarthani fratres duo fuerint ejusdera tura no-
Alter
vero,
de quo hic
144S,
etiamsi forte centingeret reliquias, quEe pro veris habentur, suppositias esse (3). Quxrit
est; nihil refert,
gêneralis
fuerat, postea
circiter
episcopali successor anno
autem Suaresius
au hujusmodi reliquiaeabsolute adorandfB sint vel tantum sub conditione. Et ratio dubii est, quia plurimum sunt incertse, unde
(4.),
Hoc anno
adfuit elevationi sanctarura

villa S.
(V)
Mariarum
apud Arelatem (imo in

ejus,
attamen hoc tribuit Petro
Mari^ de Mari); Nasondi, decessori
absolute adorentur, periculum est ne falsEe Jpro veris adorentur; ad vitandum erg-o periculum oporsi
HonoratusBouche
(9).
conditionem apponere. Bt respondet, ad publicam venerationem requiri, ut publica auctoritate reliquise proponantur ut verae et ad talem personara pertinentes hsec autera auctoritas est apud
tet
.-
p Trojanensis. Vide Comm. prsev. num. 50 et 51. q Ferrerii et Nasondi sigilla, prseter ligamentum periere; Trojanensis adhuc integrum manet
estqu^cereum
riibri coloris (10).
r Vapincensis.
VideAnnotata
litt.
g.
summum
pontificem et episcopos, qui sufficientem dilig:eutiam aute approbationem adhibere tenentur.
Deinde addit Suaresius Et quamvis harum reliquiarum non sit sequelis certitudo {aliffijenim sunt autiquiores aliis), tamen supposita dicta approba:
sConseranensis. Confer Comm. prsev. num.hX. t Carpentoractensis. Ex episcopo Ucetiensi ('f72e5'J factus Carpentoractensis, Petro, Albanensi epi-
tione, absolute adorari possunt
absque explicita
scopo sedis apostolicse legato, sanctarum mulie* rum MariiE Jacobi, Mariee Salomfe et MariaeCIeophie {inepte, ut et alibi jam dicendi locus fuit, tres
conditione
tum quia
in
rebus humanis non est
nominantur, cum de duabus tanium agatur,
et
major certitudo requirenda, et periculum formalis erroris, ut ita dicam, nullum est, cum in ratione formali adorandi non possit esse error [veneratio
Maria Jacobi eadem
sit
cum Maria
[11).
Cleophee)
corpora e terra educenti etc. u Servatum est sigillum
Vapincensis ex cera
liga-
enim refertur ad prototypum),

;
qua ratione virtute {id est virtualiter) continetur condilio errorem excludens tum etiam, quia si interdum materialiter erretur nuUaerit culpa, cum bona fide etprudenti modo procedatur. Denique subjungil : At vero, ut reliquire privatim coli possint, sufflcit privatum etiam testiraonium virorum fide dignorum, vel alia
in
rubra
duorum aliorum supersunt solum
mina
(12),
V Dignensis. Diversimode e/fertur ejus cognomentTurtuIerius, Turelure, Taurus, Turturelli (13). Deordine praedicatorum... Dignensis episcopus aj
anno
1445. Prsesens adfuit translationi SS. Maria-
rum anno
1448,
ubi et orationem elegantem ha-
ratio aut conjectura ita probabilis, ut sufficiens sit
buit, ex tabulis
adprudensjudicium ferendum. Porro quando de

antiquis agitur reliquiis, solent
stici
Aquensibus (14), quod sane in instrumento nostro non reperitur imo una et
;
prMati
altera vice
tur. Unde perperam
Adhemaruspro concione dixisse notarecte suscipatur R. D. Faillon (15),
ecclesia-
procedere juxta traditionem ab immemorabilietbene probatam, nihil statuentes de origi-
tribui Dignensi,
quod ab Adhemaro
naria facti historici veritate. d Fusteo id est ligneo, ut habet Ducangius in Glossario, ubi citat ex charta Geraldi abb. S. Johannis Angeriac. anno 13S5 Sedente eodem Dom.
.-
abbate super fusteum. e Gemiui forma. Videtur indicari capsa duohus locxdis, lUrique sacro corpori separatim capiendo
distincta.
i Fidelis
quemdam bancum
praestitum fuerat. X Cavallicensis. Electus a capitulo anno 1437, promotus a summo pontifice tertio cal. Martii ejusdem anni. Anno 1448, 4 Decembris interfuit elevationi .. sanctarum Mariarura (16). Non recte, imo prsepostere asserit R. D. Faillon, p^vmotum
anKol448
textus.
(17).
Error manaverit ex non
satis at-
tenta lectione citati
mox
ex Gallia Christiana
ec-
idem videtur qui supra Comitis

;
dicitur.
:
Jn sequenti pericope deest una vel altera vox
In mei... reg:is, 5wppie praesentia etinfra: mag-naque nobilium, supple adstante multitudine vel aliud
simite.
y Grassensis. Guillelmus antea Grassensis

clesiae sacrista, episcopatura
cum
ambiret, Antonio
{decessori suo) polUcitationibus assentationibusque suasit ut abdicaret, in qHem tamen parum sequus
fuit,
g
h
Fleri construique5Mp;3ê Jussa.
deneg-ata ipsi pensione conventa.
Jam
sedebat
Imperiali et regîa
Francica seu
Francige,
anno saltem 1448, uti liquetbuUa Nicolai papje V, qua ad pensionis hujusmodi solutionem compelli(10) Mon. in^dits, lom. 11. col. 1^78. (I H Gallia (9) Ibid. 3ti8. Cbnsl. lom I,col. 90. -(12) Mon. iQtidits. uhi suprii. col. 1279. (U)lbid. - |fti)Monum. (l5)Ga!liaChnsl. tom. 111. col. 1129. (Hi) GQllia Chrisl. lom. |, in6dits. lom II, col. 1279. nol. n. col. 9S3. (17) Monura. inidils, tom. II, col. 1279. nol. b.
(!}Monumenl>i uuidils, lom I, col. 82l-ti68. (2) Perrone, Praelcctioncs lhco!osicw> loi. IV. pag. 33i). Lovaiiii lS3i). (5) Apud Penonc. ibid. \tn<^ SOi (4) In lcrtiam partem S. ThomiE, lom, 1,
(B) Moti. ineHils, lom. II, col. 1277, pog. 829. Moguiiiice Itil7 (6)Ibid. col. I278.-(7)lljiit.-(8)Galliaamsl. tom. I,col.78i.
tur.
476
DE
S.
SALOME MATRE EILIORUM ZEBEDÎ

natus,
Statutum quoddam coudidit auuo eodem 9 Jnlii, coret 4 Decembris insequeutis iuterfuit elevationi
tur.
aunoI448adfuitunacum
Nizella
sesquimilliari
cordinali de Euxo...
elevationi etc. (10).

g-g-
porum SS. Marix

redditiir
:
etc. (1)
GuezJ,
Gueri,
Cognomenvario modo Guasqui (2). Quod vero
ab
oppido
Nivella
(Nivelles) fuit olim villa Molinensis abbatia {Moli-
a Guilelmo Soiberti scriptvs dicatur processus elevaiionis, in hujus textu non habetur. An
aliundeid hauserunt Gallies Christ. collectores?
Non
z
dicunt.
sigillo(^).
Solum supersunt fragmenta quxdum

Cavallicensis et Grassensis
rum
episcoporum
aa Glandatensis, vel Glandavensis {Glandeves). Petrus cog-uomento Marini, ordinis Heremitarum S. Aug-ustiui, ex conventu Aquensi, vir doctus coucionator percelebris,
SicilisB reg-i
Jobannes Eustachiivel Eustachius adoMontibus Hannonixm coenobio Vallischoliiv\Mm{Yal-desEcoliers)^. Aug-ustini compiexus estinstitutum{Vl). Versus aiinum 1428, obtenta superiorum facultate, transiit ad Molinenses. Versus annum 1435 ab Alnensi abbate missus est ad hortuium B. Virginis, vuigo Jardinetum (Jarnes) (11).
lescens
adannossex; quibus
revertitur (13).
dinet).AmzotJ(?rol44IfitprimusabbasNizenensis... elapsis ad suum Jardinetum
et
Kenato Andegavensi duci, comiti Proviuci^ a coufessionibus,

infulis
Glandatensibus
decoratus
est.
Interfuit
{^).
translationireliquiarum 55, ilfan<ê^c.

aliqualis difficultas chronologica
Oritur
Unde sequitur Eustachium anno 1448 abbatem Nizeiiensem non fuisse ; et re quidem vera anno illo notant iidem scriptores (14) Johanues II Tristandi abbas erat S Mariae Nizell
.
ex Waddingi
annalibus Minorum,
Galliê Ckrist.
(5).
quam
explicant collectores
anno 1448; a^^we nihilominus alibi {^h) recitant initium prxsentis attestationis Nos etiam Arnaudus... et Johanne3Preverandi...et Johannes Eustacii
:
bb Vasionensis. Poncius de Sandoue [Pons de Sadon) in Academia Avenioneusi professor, primiceriatus dig-nitate fuuctus est in arduis
concilii
S,
Mariie NizellEe etc.
Quse quidem omnia non
Basileensis temporiDus, quibus Eag"enii IVauctori-
admodum sibi cohcerent, ut proinde vix quidquam ex iliis inferre Uceat, tanto magis quod catalogus abbatum Nizellensium haud parum sit
imperfectus, ut veiex titulo
:
Erat etiam prjepositus ecclesige Avenionensis... Adfuit anno Eexit ad an144... elevationi... SS. Mariarum. num 1469 (6).
tatem
summa
prudentia tueri visus
est.
Aliquot abbates (16]
indicatur. Praiterea, si detur etiam,
Eustachium
fuisse,
^\
jam tunc reversmn ad Jardinetum
certe
cc Petrus VI de Lacu [ex nobili genere apud Arvernos) rescripto Eug-enii IV abbatiam suscepit per resiguationemfratris (Guillelmi de Lacu) 1442. Comitia ordinis g-eneralia ex more indixit 1446.
Anno
1448... Adfuit elevationi SS. iMariarum
recens id contigerat, atque adeo non ahsolute repugnat quod habet R. D. Faiilon (17), illum in subscribendo assumpsisse titulum, quo magis notus adhuc esset. Quidquid iamen de eosit, videtur mihipotius standum instrumento Elevationis, atque transitum ad Jardinetum pauio tardius
(7).
dd Superest fragynentum sigilli abbatialis, Alia duoperiere{S). ee Psalmodiensis. Arnaldus de S. Felice... occurritabbas 1439 et 1448, quo anno fuit deiinitor capituli g-eneralis apud Carcassonam celebrati. Interfuiteodem anno... elevationi corporum SS. Mariarum (9). Preverandi, decretorum professor, ff Joannes
ac perpetuus administrator Ucetiensis archidiaco-
ponendum. Nec prcvtermittendum Eustachium

historiam Inventionis Rythmice recitasse, ut aiibi tradit Gailia Christiana (18.) Asserit autem
R. D. Faiilon (19) se iilam undequaque qusesivisse sed frustra. hh PrcBter ligamina, mihiljam superest ex his
;
sigiiiis (20).
ii Subsistunt adhuc Ludovici de Frassengis et Arnaudi Guiiiermi sigilla ex cera rubra; duo-
rum
~{Vl)
col.
aiiorum nihiijam habeturprxteriigamina.

Ibid.
col.
E)95.
{I)
Gallia
Ibid.
Christ.
Idm.
in^diu. ubi stipra. col. 1280.
t5|
(8)
Monom.
VII, col.
m.
(6) Ibid. lora. I, col.
ini^dit';.
lom,
(10) Ibid. col.
1171. Ibid. (i)Gal.Chmi.tom. 953. Ibid 1280.- (9) Gallia H. 502. Ibid. tom.
Iir,
col.
(2)
(o)
Mon.
111, col.
.
J2W
(7)
col.
mi.
col.
Clirisl
lom.
1)
111, col.
lom. VI, col. 302. (16) Ibid. tom. IIl, col.599. (17) Moiium. in^dils. tom. 11, col. 1281, uot. c (I8)Tom. VI. col.i79. (19) Monuiii. intidits, lom. II, eol. 1222 l 1225. (20) Ibid.col. 1231.
599.
(I3)lbid. col.
!)9aet!i99.-(U)Ibid.
(13| Ibid.
DE
ACTA SANCTORUM
477
DE
S.
MARCO,
EPISCOPO HIEROSOLYMITANO.
eJOMMEIVTAIMUS HISTOR,ICXJS.
I.
B.B.
De
sede Hierosolymitana ejusque episcopis ex circumcisione
pri-
mus
SedemRierosolymitanam,
ex
ffentilitate
S.
Marcus.
viacnBn cl.
ipsis ecclesiae Chri-
cnm Arabia Maximo
Antiocheno... restituerentur.
Sedis Bieroso-
j^
sti incunahilis cocBtaneam, in pairiarchatum erectam, netno est qui ignoret ; quamvis non conveniat inter eruditos, quo tempore id, saltem de jure, sit factum. Papebrochius (1) Joannem, quem sedisse notat ab .anno 3S9ad amium 'ilb,
Denique istud Calchedonense arhitrium de duabus patriarchiis, quinta Synodus novo decreto, Justiniano rogante et suadente, firmavit ac roboravit. At enimvero reticet Cabassutius, Leonem Ma' gnum, illudpactum Chalcedonense, licetprxsen- K
tibus initum legatis pontificiis Maximum inter et Juvenalem, irritum fecisse. Sic enim epistola
diserte
priraum
{2}:
P. Lequien
patriarcham inscribit. Juccta Joaunes nihil aliud tentavit ad-
versus metropolitse ecclesiee CEesariensis jara, nisi quod alienos clericos sibi niteretur uûrpare, et
cxiv
21
die juxta recensionem Balleriniorum Martii 453, data sanctje Synodo apud Calchedo,
quod ad Alexandrise patriarchara, non vero ad Ccesariensem praesulem aut Antiochenum antistitem aliquando provocasset; Javenalem vero {quisecundum chronotaxin Papebrochianam ab atino 418 ad annum 458 pnefuit (3) ) Patriarchatus Hierosolymitani esse conditorem. Atque ita deinceps plerique statuunt (4). An autem Juvenalis sedi suse reapsejurapatriarchatia adeptus sit, est dubium. Statuerat Nicenum I canone vii Quiaconsuetudo obtinuit et antiqua traditio, ut MW^ episcopus honoretur, habeat honoris consequentiam, salva metropoli propria dig-nitate. Perspicuwn estagi tan:
Observanliara vestrse san(8) ut jura ecclesiaram, sicut ab illis cccxviii Patribus dlvinitus inspiratis sunt ordiuata, permaneant; iufirmura atque irritum erit, quicquid a prEedictorum Patrum canonibus discre-
nem
habitJE scrihit
ctitatis
adraoneo,
parit.
Et rursus epistola cxix ad Maximum Antiochenum, 11 Junii ejusdemânni (9) Si quid sane ab his fratribus, quos ad sanctam Synodum vice mea misi, prseter id quod ad caussam fidei pertinebat, gestum esse perhibeatur, nuUius erit penitus firmitatis, quod ad hoc tantum ab apostolica
:
sunt sede
directi,
ut excisis hEeresibus. catholicae
tum de prxrogativa honoris, saiva manente penes episcopum Gsesariensem Paliestinae, utpote metropolitam, prxrogotiva jurisdictionis, Quare etiam Juvenalis altius evehere sedem suam in Ephesina synodi tentavit, conatus adscribere ditioni suce partes aliquas patriarchatus Antiocheni. Frustra tamen; repugnantibus scilicet
S. Cyrillo Alexandrino et sede apostolica, cui preeerat Ccelestinus (5). Paulo meliori cum exitu C idem rursus suscepit in concilio Chalcedonensi.
essent fidei defensores... Nam quod. ab eorum {Patrum Nicasnorum) regulis et constitutione discordat, apostolicBe sedis numquara poterit obtinere
couseusum. lidem tecctus eumdemque ob fnem recitantur apud Lequien (10), ast inverso ordine ibi enim tempore prior censetur epistola ad Maximum, et scripta ante reditum Legatorum altera vero ad Sijnodum post reditum. Utut est
;
parvi refert ad rem nostram.

quintam, in qua eodem est de tmbus Capitulis, meminerimus ex opere (11) illara malis Cabassutio, sed in altero
2QuodveroSynodum
attinet
p,^,;,,,,^,.,,,
Aiidi Cabassutium
(6)
Quod a
Cyrillo et Syuodo
dig.muie pao-.a.-cA.c
[Ephesina imo et a Ccelestino) nequivit obtiuere Juvenalis, a Theodosio principe impetravJt, qui divali decreto sex provincias, Antiocheno patriarchae
ademptas, iu Juvenalem transtulit, ejusque Êliensem sedem nova patriarchse Jerosolymitani dignitate subliraavit, idque, ut in notis
eccleiniiiis et mala intentioue auspicatara, nihil praeter innumeras dissensiones, clasiB contulisse
'"'^"'
des, vexationes, schismata etc. Et
cum
contra sum-
mi
pontificis [Vigilii)
meutera per sfficularem pofuerit istud con-
apud Devotum
testatem,...
coactum habitumque
probante sede apostoHsb provinciae fuere tres quae inPalffistinED, duae Phoenici et Arabia. Sed Synodus Actione 7, intersecuta est Calchedonensis veniente Marciano Aug-usto... litem istam in perpetuum diremit ex mutua partium conventione, ut
asseritur sed
lica.
perperam
(7),
:
Pergit Cabassutius
primusque cilium, nullo prstsente apostolico leg-ato. eidem propria prasedit auctorisubscripserit, qui
tate,
Eutychius Constantinopolis episcopus,
fiiisse
manifeste illeg-itimum et schismaticum concillahulum, uullo modo censendum inter ecclesiie conrobur eidem accescilia, nisi ex solo tempor^ quo
sit
tres PalEestinas Jiivenalis ejusque successores
cum
Vigiei approbatione apostolica, sive postquam
Phceniciae PatriarchEe titulo retinerent, duse vero

chronologica Palriarcharum HienisolymitiTionirn. lom 111. col, 1C9 Mj.. (2) Oiiens ChnsUnnu.
Ibid
(")
11)
Hislorin
pog. X.X. lom.
o.n. verbo Ger.iacmn>e zionario d. erudii.one sio, ico-ecclcU.ca ora-II col.lt2 XXIX, p8g.76 8lscq. -l)Or.ensCl.r.st>anus. Lu-lgun. 1690. (6) Cab.ssulius, Noui.a ecdes.ast.ca, pag. 217.
OiiernS. LconisMat-ni, torn, I, col 1 H)7. Vencliis Opera, Ucm Patrolojzia, Mignc, tom. LIV. col. 1029 cUcq,(9) - (10) Oriens Cbrisl.anus tom. 1217 P;.trolog,a. col. 1043. col Coneiliorum sanclaeecclesiffi, pag. .)34. III, col. II!). {11) Nolitia
H-P 182'^
(8)
Inslitulioncs Cnnonicx. tom.
I,
pag.
17!). nol. 2.
Gon-
ml
Lovanii 1776.
lius
478
lucTOni
DE
S.
MAKCO EPISCOPO HIEROSOLIMITANO

receusere necessarium puto, Primus ig-itur f uit Jacobus, is qui Domiui frater vocabatur. Secundus Sy[a S. Stephano dicitur Juquintus Tobias quartus Zacheus sextus Beujamiu septimus Joaunes octavus Matthias nonus Philippus: decimus subrog:atus est Seneca, cui successit undecimus Justus. Post quem Levi
B.B.
lius papa arcere et fama, suorumque miserabili clade diu mactatus, ut ad hoc approbaudum adig-eretur, tandem approbavit;... sive (quando jam ec-
meou
das)
:
tertius Justus
clesia majori securitate et pace fruebatur) ex approbation^ saucti papse Greg-orii, sive ex approba-
Quibus omnibusadjungendaquoque upprobatio synodorum oscumeuicarum vi et vii (1).

tioneNicclai
I.
Pfxteyêa (idque prxcipue ad qu<estioneni 7iostram iierum Cahassuiius (^) decreta Synodi V latiue supersunt, in quibus etiam haud pauca supposititia agnoscit.. Ex quibus arguitur illius setatis orientalium profusa ad contexendas impostufacit) Acta, vi
ras licentia. Undepise memoriseP. Anionius Tinnebroek, defunctus nuper in fore ietatis collega noster, in quodam t?'actatu Ms., ubi Primaium Romanii pontificis ex antiquis Patriarchatibus ecclesiasticis demonstrandum suscipii, sicpro more suo concinne et accurate : lu Chalcedouensi concilio, approbantibus concilii judicibus, juvenalis pactum de dividenda patriarchica auctoritate iniit cum Maximo Antiocheno; at pactum rescidit S. Leo Mag-nus eadem potentia qua canonem de Patriar-
chatu Constautinopolitano irritum fecerat. luvasere tamen Jerosolymitani episcopi tres PalEestinas au-
xilio brachii
SEecularis; indeque usque ad concilium Lateranense quartum ambig-uo jure usi sunt.
Ephres [Epiphanio VaJoseph [ajmd Epiphanium Josis et in Chronico Joses), omnium postremus fuit Jndas ordine quintusdecimus. Atquihiomnino sunt Hierosolymorum cpiscopi, qui jam inde ab apostolis usque ad Judam et ad illa quas desig:na%'imus tempora, omnes ex circumcisione ty. TTEpiroûv?; fuerunt. Eodem ordine iisdemque nominibus pariier abeodem Eusebio recensentur in Chronico (6) (de quo nonnulla infra dicam) ne7npe ad annuifi Chrisii^Z: JacobusfraterDomini... a JudEeis lapidibus opprimitur cujus thronum Simeon, qui et Simon secundus assumitur (7) ad antium 109 Simon filius Cleophse, qui Jerosolymis cui succedit episcopatum tenebat crucifigitur J nstns {8); 7'eliquinominaniur ad annwn 113(9) etadan7ium\%^{\^). ConsentitS. Epiphanius[\\), paucis o)n7iino apicibus, quos supra notuvi varia- E tis. [Conf. hifra, uhi de a7%nis episcopatus S. Marci).
duodecimus ordine
fuit.
phris) deinde secutus est, posthsec
-.
Etrequidem
veiâ,
inhoc
concilio,
anno Vllhsub
Innoceniio Illponiifice ceiebrato,patriarckalibus ecclesiis sedes Hierosolymiiaîa dzserte annu^neranda sanctitur canone v Antiqua patriarcha:
iiaqv ponamus Justum anno W^, quo ejus successores atiquot in Chronico recenseniur, obiisse, ahhinc usque ad a7i7ium 126, quo everscB ah Ha5^'
lium sedium privilegia renovantes... sancimus, ut

post
Eomanam
ecclesiam...
Constantinopolitana
primum, Alexandrina secundum, Antiochena tertium, Jerosolymitana quartum locum obtineant.

Alia, quse afferuntur, ut probetur dignitas patriarchica episcopis Eierosolymitanis asserta, vel
dubia aui non satis firmê videntur fidei seu factum prohant non verojus (3). Id porro certum, sedis illius prxsules primum episcopos, deinde saltem a Juvenali patriarchas nominatos (4).
auctoritatis, vel
prtm\
episeoi'i
Hebrsi:
3 Episcoporum sedis Hierosolymitante duplex occurrit series. Primi, quindecim numero Judxi fuere ; sequentes, incipiendo a S. Marco, ex genti-
busassumpti sunt. De prioribv^ hxc tradii EuEorum autem episcoporum tempora, (5) qui Hierosolymis prsefuerunt, nusquam reperire potui. Omnes. quippe (exceptis sane SS. Jacobo et ^ Symeone) brevi admodum tempore sedisse perhibentur. lUud tamen ex veterum scriptorum monusebius
:
mentis
ad illam usque obsessionem Judaeorum, qu imperante Hadriano cpntig-it, quindecim episcopos contiuua successione illi ecclesiEe prEBdidici,
driano Jerûsale^n meminit ibide^n Eusehius, habebiiur iîtercapedo tredecim annorum, quibus episcopi 07nnino sederint duodecim, utique brevi admodura tempore. hno, ui hahet P. Marcellihus Molkenbuhr (12), si Simeon mortuus fuerit anno M. V. 116 (ut Pagius eontendit) et destructio Jerosolymorum secunda, sub Adriano facta, incederit in annum 134, ergo spatio ISannorum, Jerosolymis sedissent 13episcopi, omnesquecircumcisi. Ex quo, sicut et ex aliis quibusdam levioris eiiam momenti, concludit ille Eusebii historiam, hoc loco sicutet plurihus aliis, fuisse inierpolatam. Quod equidem, quanium ad rem prsesentem spectat, admitterenon possum, prxsertim cum ipse Eusehius prsecaveat ah objecta difficultaie,etomnimodus sii inter Historiam et Chronicum consensus. Quod etiam observat Binterim An, iîquit (13),eruditi viri (Molkenbuhr) arg-umenta debitum pro sane critica habeant poudus, multum dubito. Nec enim adeo mihi absimile vero est, ut in tanta rerum Judaicarura, et prEecipue Hierosolyraitanarum, perturbatione, tot episcopi tam brevi temporis
-.
l-
spatio sederint, qui probabiliter aetate
jam
provecti
fuisse
quos omnes origine Hebraeos fuisse memo: rant, et fidem Christi sincere atque ex animo suscepisse; adeo ut ab illis, qui de hujusmodi
rebus
officio dignis-
ad hanc dignitatem sublimati fuerint. 4 His de sede Hierosoly77iitana hujusque primis episcopis in genere prselihatis ad S. Marci, qui
s. Marcus
primvsex
s*""'''""^-
judicium ferre poterant, episcopali
simi censerentur. Quippe tunc temporis universa Hierosolymorum ecclesia confiata erat ex HebrEeis fidelibus, qui jam inde ab apostolorum aetate ad illam usque obsidionem permanserant,
qua
JuilEei
iterum a Romanis deficientes, maximis prEeliis domiti atque expugnati sunt. Proinde cum episcopi, qui ex circumcisione erant, per id temporis
defecerint,
alteram prêsulum serietn auspicatur, nempe ex assumptorum, electionem accedimus. Quce,quomodo facta sit plene tradit idemEusebius Cum defectio Judsorum magis iterum [fuerat (14) Hierosolijma excisa sub Vespasiano et Tito, sed paulatim ex cinerihus renascebatur (15)) crescegentilitate
:
ret,Rufus,legatusJudae8e,auxiIiissibiabiraperatore {Adriano) submissis, amentiam ac desperationem
hominum
in
omnes a primo usque ad ultimum ordine suo

Arlde v^rifierlesdales.pag.
acerbissime ultus
occasionem sEeviendi vertens eos est, caesa innumerabili hominum

,
(1}Copr.
'*' (3)Conf Cabassut N chronologica. pag 1.-^8) ll'IlioTu.cSî'!!,^'in"- ~ '** siu. MosSuti/lti72. (6) H crJnySurvSar n" P;,'?
18i. ct Cabassutii. NoliV""^- '"iniiiiorum, pag. aoD.

"'^!'''-''
"
(9)
V'"
Il.id. cnl. fi09 c(610. (10) Ibid. col. 6IS(cl616. (11)H!CrcM ti(i,0|era S. Epiphanii tom. II, pag, 264 et 2(j(). Pans, 1022. OD.Upera S 02) Disserlatio dc scnc pnmorum 'episcoporum ex EuscbioCicsa""^^"^^" Wes.phalia. 1794 -(13) Denkwiirdig1'"^' P"*^"
^?,i
'"^ '"'"
- ^'
<='
0'*'*
l>i
psg-
18-
-(t5| Baillet, Vics dcs
Sairils,
ud 22 Octob. pag. 541.
multitudine
479
B R
multitunine
cum conjugibus
belli in populi
ac liberis
agroque
re-
iUorum jure
Romani ditionem
dacto. Erat tunc temporis
JudEeorum ductor Barsignlficat,
11.
De annis
episcopatus S. Marci
chocliebas quidam, quod
nonem stellam
vir alioqui cruentus et latrocinandi avidus, sed qui
ex Eusebii
Chronico, cujus re-
nomine suo auditoribus utpote vilissimis mancipiis fucum faciebat, quasi sidus e caelo delapsum esset, ut ipsis jerumnarum mole oppressis lucem afferret. Auno demum octavodecimo imperii Hadriani, cum urbem muuitissitotius belli vis circa BertUera
,
censentur editiones ante et post
repertum codicem Haicanum. Per-
peram a nonnullis
missa.
S.
Marcus
et
mam
nec procul Hierosolyraisdissitam, exarsisset,
et protractra diutius a
Romanis obsidione,
habetur martyr. Ejus ofEcium
rebelles
fame ac
siti
oppressi essent, ipseque adeo sedi-
tionis auctor debitas posnas dedisset, ex eo dein-
ceps tempore uuiversa Judieorum gens in regionem, circa Hierosolyraam sitam, pedem inferre prohibita est lege et constitutione imperatoris
Deannisquib-uspriefuitS.
:
Hadriani; adeo ut ne prospicere quidem e longinquo patrium solum ipsis liceret, ut scribit Aristo
BellEeus. In
M.?ivcus,non convenit auoninEuinter scriptores, Papebrochius in margine no- &'' "Wfa tat[ii) ab anno 135 adann. lb6,quodsatis concordat
hunc
igitur
modum cum
cum Eusebii
Chronico, ut paulo post explicatius
civitas
Ju-
dceorum geule nudata esset et veteribus incolis penitus vacuefacta, posthsec alienigenis eo conurbs et colonia civiura Romanorum fluentibus
,
effecta, in
honorem
est.
ÊIii
Hadriani imperatoris Êlia
ecclesia ejiisdem loci ex gentibus coaluisset, primus post episcopos ex cirmpiroii-nc sacerdotium illius civitatis cumcisione suscepit Marcus. Hactenus Eusebius. Notat autem izifnToar,;, qua etiam utitur Lequien (I) vocem S. Epiphanius, significare episcopos illos nou solum genere hebrceos fuisse, sed et vivendi ratione;
nuncupata
Et
cum
'v/.
reddam, postquam de ipso Chronico aliquid prsefatus fuero. Quod ideo priestandum duxi, tum quia qutvdam, quod tunc mihi deesset Vatlarsiana operum S. Hieronymi editio, minus distinpte protuli superiori Actorum nostrorum volumine g ad diem 19 Octobris in Comtnentario prcwio -de SS. Ptolemseo et Sociis n. 42 et seqq. ium quia hodie prse manibus habeo non sotum hanc, sed omnino omnes Chronici prsestantiores editiones,
preecipue vero trinas illas, quee adhibito textu Armeniaco, adornatie hoc sgeculo xis currente fuerunt. Initium dueo ab accurata operis Eusebiani descriptione quam ptîBteritis sieculis nec
,
k-/.
et quippe qui legum Mosaicarum quarundam teuaces se praeberent imprimis circumcisionis observatores, juxta quod olim majoribus eorum permiserant apostoli, quamvis in synodo Hierosolymitana ab iisdem fere omnibus, prEesertimque circumcisione, gentiles, qui in Christum credebant,
, ,
integramnec fidam satis dare ticuerat, eo quod ante codicis Armeniaci nuperam inventionem, Chronici partem tantum haberemus, eamque non omnimode sinceram. Audiamus Aucherum, mo-
nachum Armenum
et
doctorem Mechiiaristam, de
declarassent
immuues
{2)...
Horum
itaque nepotes,
etiam post eversam Hierosolyman, a patriis ritibus ex toto non desciverunt, quos tamen necessarios, Ebionitarum instar, ad salutem geternam comparandam non asserebant. Scribit etiam Sulpicius Severus (3) Tum Hierosolymae non nisi ex cir:
cujus industria et diligentia erit pturibus infra agendum. Eusebius, inquit (7), Chrouicum opus, qudd iutegTum ex armeno codice nunc prlmum
prodit, molitus,
omuium gentium ac populorum

;
res
cumcisione habebat ecclesia sacerdotem. Et paulo post : tum pene omnes Christum Deum sub legis observatione credebant; subjungitque : ita tum primum Marcus ex gentibus apud Hierosolymam episcopus fuit. Confer Tillemont (4) el Baillet (5).
gestas parva veluti tabula complexus est quas ita ille per temporum seriem digessit, ut qua muudi jetate gens qua;que fluruerit, quoto mundi auno imperia siogula, urbes, respublicge conditEe sint,quibus incrementis succreverinl, qua tempestate desierint,
quilibetvel uno intuitu videre possit. Temporum vero rationibus diiigenter subductis, uihil Mosaicis
originibus aut prKestantius aufvetustius reperiri posse demonstrat, qui cum dccc poeue et t annis Trojauum bellum prsecesserit, non raodo omnium
scriptorum antiquissimus habendus est, fabulosis grcecorum numinibus lunge vetustior. Ac priori quidem libro (siquJdem in Juo voluraina uuiversum opus distribuit) ab ipso generis nostri pauniuscujusque imperii aut rente Adam exorsus
,
sed ipsis
gentis historiara ac tempora singillatira recensuit, eumque propterea 7r:(vrooaTry]v iCTTootav hoc est omnimodatn htstoriam vocari licuit; altero vero, ducto
ab Abrahami aitate supputaudi initio, ac earumdem gentium fastis per columnas quasdam dispositis, ita
columnas, illas sive laterculos inter se composuit, ut singuli unius gentis anni quoto alterius gentis aut regni anno responderent primo obtutu pateret, atque hanc operis sui partem longe operosissimam ^pQvv/.ouc, xavova; sive simplici voce xavJya nuncupavit. Deinde subjungit Aucherus, (S), chronogra-
(2) Conf. Acl. O; iens Chnst. lom. IH. col. 103. XXI, V '5) HistoriD sacro. lib. lu nura, 30 el seqq. (4) PalroloEiQ lalin., tom. XX, col. U7.Paris, ISifi. tom. II, pag. 391 et scq. Paris, 17UI. -(S) Vies dcs (i)
Aposlolor, 31. Migne,
M^moires,
Saints, ubi
17) Eiisebii Chronicon Hisioria chronologica pag. xi. lalmum convcrpirmum fx armeniaco tcuu m. {^) Ibid. sum. Vcnetiis 1SI8. piiefatio, pag. u el
suora
16)
Lnrtilum.
nunt-
phiam
480
tVCTOfB
D
sseculo
S.
MARCO EPISCOPO HIEROSOLIMITANO.

frag-mentis
fidei
phiam kanc,
eodem labente, quo fuerat ab
accessit
laudis.tantura
Scalig-erianEe
B.B.
Eusebio conscripta, nempe Theodosio M. imperante, latinae ling-uffi hominibus communicavit S. Hiero-
ex ipsorum corruptione ac confusione detra-
(vno alibi dicit, se vel interpretem esse vel novi operis conditorem (1)) et scriptoris ex parte officio vsus, priorem quidem librum, ut nobis videtur, intactum prastermisit, solumque Canonem transtulit nonnulla vero, qu3e sibi intermissa videbantur, adjecit, in Romana maxime historia earademque sseculo ab auctoris
nymus,qui tamen
interpretis
ctum est (II). Post Scaligerum, qui Eusebianse chronographix illmtrandas memoria peciUiari dignaiu operam dederit usque ad elapsi sxcidi xviii medium, nemo repertus est. Tum vero iferum
Eusebianum Chronicon edendum ittustrandumque suscepit Vatlarsius operum S. Hieronymi

toino VIII adnotationibus illustravit addidit grxca ex Syncelto atiisque {pro Canone solo videlicet) fragmenta, nec ea tamen Scaligeriana Ucentia, temere ac carptim undecumque coUecta
,
,
',
(Eusebii) obitu vix elapsoj in Haicanam lingûam conver.sam accepit Armeuia; ita tamen conversam, ut gTffico archetvpo Arraeuinm exemplum ad araus-
sim responderet (il). Infra ex pyôfesso probat Aucherus, versionem Armeniacam saecido v adornatam (3), eamque dilig-enter atque operose elaboratam, ut non raodo seutentise sententiis, sed saspissirae etiam verba verbis apprime respondeant (4) denique
;
sed inde deducta, ubi ea canoni HieronymoEusebiano quoquo modo respondere videbantur ,indicatis etiam fideliter auctorum locis [quod prxtermiserat Scatiger) unde itta deduxerat (U). Rejecta itaque Scatigeriana Pontacenam secutus est.
,
Reprehendendus autem Vallarsivs
fum quod
a S. Rieronymo solum Canonem fuisse translatum, notatque secum sentire Hieronymum de Prato,
rationes affert
(5)
quibus
sibi
persuasum
est
Scaligeri lectionem perpetuo carpat, iisque ut pturimuin utatur codicibus, qui ab Scatigero lon-
imo
u
et
prsecipuum ejus (Pratensis) Dissertationis
argumentum in hac re demonstr-anda versari, nempe Duos de temporibus libros ab Eusebio editos
hoc contra Vallarsium ; S. Ilieroautem ex illis alterum tantura faisse interpretatura, guod contra Scaligeru7n compluresque alios est. Id porro certum partem Eusebiani Ch'ronici priorem, si tamen umquam a S. Hierofuisse atque
gius abscedunt licet a vera lectione maxime absint{\3); tum pr^cipue quod priorem chronographici operis partem,ab ipso Eusebio identidem commemoratam, inter Scaligeriana commenta et somnia recenseai {\^).Atque ha^c quidem Vatiarsii
,
nymum
haltucinatio criticos non fugit.
Vix cnim ejus
Chroniconprodierat, siatim adversus singularem hominis sententiatn dissertationem de chronicis Eusehii Ccesarie7zsis consc7îpsit vulgaintque anno
1750
praepositus; in
foriissi^nis
nymo
versa fuit,
jam diu
peinisse.
Cum
deperditus esset Eusebii textus
et lateret
itaque versio
Hieronymus dePrato, oratorii Vero7ie7isis qua tam Scaligerianu7n quajn Vai,
Armeniaca, sola eruditis nota erat Hieronymiana Canonis interpretatio qugs, usque ad Vallarsium, deerat collectionibus operum sancti Doctoris. Id quidem se receperat Martianseus prsestiturum sed aniraura despondit, ubi quantum et quara impedi,
larsiatnim systema expendii ac utru7nque simul rationum mo7nentis refutat eaque adversus ut^^mnque proponit, quse nujic genuino Eusebii opere detecto, verissima esse atque certis-
tum
liona 'on(e
^'
neg-otium
sibi daret,
limine in ipso advertit
[6).
sima deprehensmn est. 7 Tantum ig"itur nactus ac tam singulare
antiqui-
ei poBC
veper-
Scorsum tamcn
(7)
;
liber
excusus pluries fuerat
at veteres editiones sunt
omne
g"enus ditiis defor-
matae
anno autem 16U4 prodiit Burdigal/e sub
titulo: Chronica triumillustrium
vlrorum (Eusebii, SS. Hieronymi et Prosperi) ex 28 Mss., 8 editionibus etc. opera et cura Arnaldi Pontaci, Vasateîsis in Aquitania episcopi; quas editio Vallarsio diligentissime accurata dicitur [H), et Joanni Morino,
tatismonumentum... de eodera in latinum transferendi consilium coepit Aucherus, in id maxime incumbens, ut codex ille auro contra eestimandus, quatis ab antiquo amanueusi prodierat, talls in eruditnrum hominum manus perveniret (15), Itaque cum annoMDCCLXxxviiGeorgiusquidamlector... vir
inter
tumcodicem
"'"'"''"c""'-
Armenos eruditissimus
pretiosissimi codicis
litteras
nuper Constantiuopolim adverti notitiam per

,
omnium
correctissima
et
jure
merito
cseteris
(proinde Scaligerianae) praeferenda
(;
(9). Videbimus tamen non tantum ei tribuendum laudis. Biennio post Poniacum, Josephus Scaliger anno scilicet 16U6 iltud denuo edidit Lugduni Batavorum quod deinde novis cmHs auctum atque adornatum recudere cogitavit ast morte prseventus rem ad exitum perducere non potuit id vero prasstitit Alexander Morus Amstelodami anno 1658. Porro
;
;
nobis coraraunicasset, rescripsiraus statim viro docgratissimum nobis futurum tissimo si codicis
,
exemplar suamet ipsius manu quam emendatissime deseriptum nobis Venetias transmitteret... Quod cum accepissem et cum Eusebiano Chronico a Scalig-ero edito contulissera, statira mihi quEedam suspicio oborta est, exemplum nobis transmissum
illius
opus universum sive ipse Scalig-er sive qui illud edidit Morus Thesarum temporum inscripsit, fuit-
haud oranino antiquo illi codici respondere (16). Qua y de re moniius Georgius aiteram exscripiionem suscepit, misitque Venetias Auchero una cwn Utteris,
datisdie 25 Julii 1793,
m quibus ultro fatebatur,

;
que magno plausu ab eruditis illico excepium ob ingentem prascipue delectum grcscorum Eusebii
prius illud exemplura, quod triennio ante transraiserat, a se
fragmentorum, qu^ undique Scaliger decerpserat, atque tanta copia subjecerat, ut integrum Eusebii textum jam diu exoptatum et fruHra quassitum restituisse videretur {IQ), imo etipse, pro more suo jactantius, gloriaretur, se, si non ipsum corpus, non oranino tamen dissiraile ei, quod
ab auctore (Eusebio) institutum fuisset exhibuisse. Ast re penitius accuratiusque examinata, quantum Scaligerianse industriae ex collectis graecis
|1) Pr^falio ad l'b. Dc silu rt nominih.is locorum Hebruicorum. Patrologia Migmo.ia lom. VHI, col, 860. (2) Prffif. 5 2. paR. v.
dam
interpolatum fuisse idque ut Gennadio cuigrEeco Metropolitae obsequeretur, qui illud ad
Scalig-erianam editionem
-suaserat.
Cseterum in
exigendum esse ipsi pernovam hanc exscriptionem
extraneum, alienum nihil aut adscititium induxisse; sed codicem ipsum antiquissiraum bona fide et ad amussira reprsesentasse, non solum quo ad
nihil se
verba,
verum etiam secundum omnes conditiones
usque ad syllabas, apices et puncta. Sunt hsec ipsa verba Georg-ii (17). Subsecuti vero tumultus communesque Europse univers<je caladiligenti cura,
prii.
^r m ~
VII, pag.
ifi!
U^\rl'
?^T^\
Hicrouymi. M.gne.
S.
.0!,..'
'xXVIl!
s,i-
(8) Ibid. paR. 51. (10) (9) Auchcrus. prajfat pag. xv. Ibid. pag. xxii. (11) Ibid. pag. xviii. [\-2) Oontcr PiEcfalionem ad Eusebii Chronicoium libios cx codiccHuicann, cdiloribns Aiigclo Maio et Zohrabo. Mcdiolani 1818. pag. XVI. (13} Auchcrus. ubi
338
ct scqq. Harlcs.
-l7)0pera
Hieroarmi, ubi
supra. pag. xu.
(U) Pag.
XI,
num.
1.
(15)
Ibid.
num.
11.
(16) Ibld.
mifates

A mitates effecerunt (1) ut, dilata operis editmie, Aucherus ineunte sseculo xix Constantinopolim profectus, ibique septennium mo?'atus, Rhedestoniuni, qui codicein Hierosolymis advexerat, viderit sicut et
4?1
AITCTOHl
additamenta,
ipsemet Eusehii textus, eoo soto Haicano codice desumptus, nec integer et nec purus non pauca quippe Armenius interpres de genuinis Eusebii fragmentis prseterraisit (H))
et
;
BR.
Georgium Lectorem, cum
ipsis
multa
serael
contiderit de codice,
quem adeo ipsum non
Eusebianis fragmputis aug-erem, verum etiam doctia Mieronymi laboribus cumularera, et, qaod appri-
tantum aut
bis, sed pluries per otium lustrare acdiligentissime expendere potuit, et quse vet incogi-
me
ginti) auxiVio fretus,
tantia vel inscitia in
repserant, emendare.
(2),
secundum apographum irQua in re, addit Aucherus
codicum Vaticanorum {plus vinova prorsus lectlone donarem. Atque ex his satis perspicitur cur altera hêc ediintererat,
tot
tio
inserta
sit
(9)
;
novissimie
Gnecorum patrologise
opera S. Hierony(lOi.
et
Georg-ii diligeutiara
numquam
satis rairari po-
Mignianse
in tatinis inter
teram, qui paucisadmodumexceptis, qusB autincuria fudit aut humana parum cavit natura, ita codicem illum expresserat, ut ovum ovo, quod aiunt, tam simile esse minirae possit. Denique concludit
mi, recusaest Vallarsiana
cum notis Pontaci
Jam ad
quid de annis episcopatus ejus ex Eusebii Chronico statui possit videamus.

S
S.
Marcum redeamus,
opus quod raultis ante aunis molitus (3) fuerara,anno MDCncxvperfeceram, typl.scommittere
his verbis
:
In Eusebio
Vallarsii,
ad annum Hadriani
Ex Chronico
noii
plane
fol.
est anno mdcccxviii duplici forma in-4" et in utdicitur; quarum secuuda (hanc nos adhibemus) mag-is expurg-ata fuit ab erroribus typographl,
datum
imperatoris x\'iu,Christi cxxxvi, denique tertium ciiristnt df Olympiadis ccKS-viii,noiatur (U) belii Judaici finls, annis s. Mar arfrfiVifrgMe; Jerosolyraisprimus ex g-entibus con- " stituitur episcopus Marcus, cessantiba.s his qui
fuerant ex Judfels ânno
estque armeno-grtVco-latina,et prodiit typis ccenobii PP. Armenorum in insida S. Lazari Venetiis. Titidum lege infra (4). Paucis ante mensibus prodierat Mediolani ex eodem codice versio latina, conjunctis curis Angeli Maii et Joannis Zohrabi,
autem TitiAnioninixîu,
(1-2)
Christi clvii, tertio Otympiadis ccsxxiii
sianus xvii Jerosolyrate episcopatum post

suscepit, post
Marcum
Cas-
quem
xviii Publius, cul suCL-cdit xi\
cotlegii
Armeniaci Venetiarum alumni. Quivero

;
id factum sit, docebit Aucherus (5) Esset autem hic locus etiam de recentissima quadam Mediolanensi ex Armeno-Latino-GrEeco hoc exemplo rautuata editione Latlna dicendi sed cum illam ad genuinam uostram lectionem studiosus lector exig-cre per
:
Habetur itaque inter utrumque terminum, xxi annorum spatium unde si jionatur Cassianus absquemora successisse S. Marco, consequens erit hunc per annos sedisse omnino xxi.
Maxiraus
etc.
;
se possit,
supervacuura nobis videtur de

Satis erit iu pra^seutia
re aperta
Satis consonat Scatigeriana recensio, uhi helli Judaici fitiis adscrihitur (13) anno Hadriani xviu, Christi cxsxv,- Marcus anno illius xix, hujvs csxxvi; Cassianus (li) anno Tiii Antonini xix,
Christi clvii. Proinde, quod ad Marcum spectat, omnimoda reperitur concordia. Aliud et in Maia-
laborare
priori illo
admonere eam ex
exemplo, quod a Georgio exscriptore interdiximus clam nobis, me vero Venltiis abpolatum
no EusehiichronicOfUbi
(lo)
adannum Hadriani
seute,
Mediolanum dehito deductam
esse, nonuullis
interim ex altero saniore exemplo, quod deinde ab eodem Georgio accepiraus, castig-atis (C). CcCtera ad hanc rem pertinentia accipe ab Angelo Maio
XX, Christi cxxxvii, primum Olympiadis ccxxix legitur : Hierosolymffi primus ex g-entlbus coustituitur episcopus
et
Maucus annis xvi \imo Marcus xvi expungenda vox annis, ut paulo infra dicamj,
in Praefatione
ad alteram adeoque omnium pos-
tremam Chronici Eusebiani editionem (7) ; Post inventura Eusebii Chronicorum librum priorem, quem latlni veteres uuraquara habuerunt, grseci jamdiu disederabaut, arraeni denique orbi restituerunt, duEB
curatae suiit,
tantummodo
totlus operls editioues
Mediolanensis vldelicet et Veneta; qu8e sepuratis locis studiisque factffi, haud semel inter se dissident; nûtra vero vel ad unguem eliraata vel perfectu est quamquam ego Venetse editloni [Aucheri nempe) propter armeniaci textus doctorumque scholiorura comitatum, prsecipuum lionorera sponte defero. Qiiee quum Ita se babeant, numquam uon optavi tertiam demum adornare
:
Prxanno annectitur Judaici belii finis. Ita cedenti quoque in Veneta Aucheri (16) ac Mediolanensi Maii et Zohrahi (l"j editionibus, cum quihus concordat Samuel Aniensis (IS). Deinde in Romana Maji, adannum Titi Antonini xxiii, Chr isti cltli, primum Otympiadis ccxxxv(19); HierosolymEe
cessantibus his, qul ex circumcisione fuoraut.
eplscopatum post Marcum septimusdeciraus suscipit Cassianus et consonat rursus in Olympiadum t Antonini annis Veneta Aucheri (20). Diversie in his itaque a Vallarsio et Scaligero Olympia;
des, diversi anni imperatorum, disctêpant anni etiam Christi. Prasterea ah electione Marci ad electionem Cassiani {si tamen hxc revera contigerit
editionem, quse omnia superiorura bona conjung-eret, mendis exclusis; id quod de priore praesertlm libro dictum sit, qui unlci codicis Armeniaci aucto-
frag:mentorum admiuiculo nititur... GperaB igitur pretlum duxl, si universum Eusebii Chronicon nova hac editione integrius, emendntius pleniusque facerem: priorem scilicet
ritate
et
graecorum
anno quo ejus fit apud Eusehium mentio) non anni sexdecim, henevero viginti quatuor numerandi forent quod nemo alius hacienus dixerat. Notandum tamen est, a Romana Maii editione discrepare Mediolanensem item etiamSamuetem:
itio
;
librum duarum collatione editionum,
criticis aliquot
animadversionibus, philologlco studio ac sedulitate pvnnlirem et reformarem; posteriorem, non solum in Ve^rrtermTssis ab Armeniaio interprete [tum
Cassianumrefert adOlympiadis-ZU aunixm sedundum, Titi Autonini annum 21 hic {U) ad Olympiadis 235 annum tertiura, Christl 100, Titi Antonini 21 attamen ex utriusque cojnputo, anni a decurrunt viginti et unus -., Marco ad Cassianum. , * , Insuper textum ubi de S. Marco agitur, v^tâtum
ilia {il}
;
:
neta
tum
in Uediolanensi desunt S.
MU.
Hieromjmi
11)1.1.- (4) EusebiiPnmplnli primum .x Arme.Câr.ensisop.scoi.i Cti.o..icon biparl.lum.nu.ic ml.KHaMon.hus aacium Gr.,sque niac. lcuu i launu.T. couversum P. Jo. Bapl.s ^ Aucl.er A..cyran., f.a{;.ncnti. cxornali.m. opera (S) Au.hcus pag. x x Mccb.Ur.sl^ mu...cb, Aru.cn. cl .ioclor.s nova collrc Uo ed a (7) Scr<plorum Velc.n..n ,G1 Ibid ,."^ "'X. lom VIll, pag. v. -(8) Ibi'l. ab A.igclo Moio, lyp.s Valicanis,
(W Pae
{2)Ibid
-(3)
(9)Tom
Puiis
ISlli
XIX.
Pa.is, IS^T.
l'at:ologi;i.
(10)
-
Pairolos.a
Ul tom
\X\
11.
(11)
Vin lol 619 Oî) Ib.d. eol. Dn"'l67 -(14)Ibid. p^S- '9foHoel.o. lom VIII, pag. 3S6
(iS)Tcmpnrumra<.o.pag.3S
Vni> pag 587.
Mignc, Opcra S. H.eroiirm.. H>m. 115) rhpsanr.i5ifm|.orum. t)2o.
|IS) Scri|.t..um
Vetrrum j.ova
\m
(10) Pag. 161.
(17) P.g.
(20) Pag. t61.
(19) ScT..p.rnm (^l) Pag. o8!(.
oSi.VoUrum, lom.
(2i) P-s- '.
Ociohris
Tomus IX.
65
essCt
482
jKCTot
DE
S.
MARCO EPISCOPO IIIEKOSOLXMITANO.

codidem Armeniacum reperitur, Imo in textu D Eusehii gneco apud Scaligerum [quem hic suh titulo y^ô-jivSyj Aoyo; edidit) Marco anni tantum octO dantur: Trpwro; d"il sOvwv errto-x.ojio; lipoôXJ/jiMv Mapxo; iTn n'' (7). Scio hanc Scaligeri farraginem
esse,
*-^
mdlus equideyn duhiiem, quamvis eodem omnino reddatur modo id Romana, Veneia et
Mediolanensi, ac proinde sic legatur in codice Haicano. XJnde id tamen solum sequitur, lapsum nempe esse prim^vuyn Eusehii Armenium interpreiem vel apographum, quo usus sive Georgius
;
sive Aucherûs,
est,
fuisse
7. Itaque loco Marcnsxvi, quotusrevera is venit inter episcopos Hierosoli/mita7ios,etea^pungendumverhumajims. Secus nec pericope sihi recte cohierei, nec conveniicumaliis Eusehii locis, quihus recenset sacros
num.
mendosum. Conf. supra Marcus annis xvi, ponendum:
tanti fieri ab eruditis. Aiiamen concordant hic Georgius Syncellus (8) et Nicephorus pairiarcha Constantinopolitanus [9] ; uterque S. Marci episcopatum siiniliier ad octennium reducit. Utique nec istorum tanta esi auctoriias, ut rem dirimant. Certe de Nicephoyô {necpturis habendus est Syncellus) Petavias nosier, ubi de itlius catiUog-o cum
non
ejusdem urhis ; perpetuo enim adscrihiniimerus, ordiyiem sucessionis, indicans, nuspiam vero adduntur anni , quot quisque
antistites
tur
illo
sing-ulorum anstititum annis, iâ scn'&z7 (lU): Unde singulorumaunosexpiscatussitNicephnrus.divinure
quid in solo Marco alia usiis esset methodo Eusebius, idque td manifeste pugnantia inter se proferret ? Cum qui annos xvi prxfuisse noiaretur, is ex adscriptis Olympiadum et iinpepatorum nitmeris annos omnino viginti quatuor pontificatus haheiêt. Cseterum pvceplacent mihi anni a Pontaco, Scaligero et Vallarsio positi, quod ynagisvideantur conformes canoni Eusehii Hiero7iymiano. Nec pidem ad hujus codices Mss.
sederit. Ut
non possura. Pessime tamen conceptos esse ncn dubium est. Imprimis Jacobo aDnos tribuit xxvi, Symeoni xxiu quod utrumque falsum, id muUis probaiur. Addit inferius Petavius juxta Eusehii chronicon S. Marcum sedisse annos xxii. Aique hcvc ille eadem opera, sicut ait, Nicephorum castigaiis et S. Epipbanium notum enim est hunc editum a Petavio cum animadversionihus. Porro
:
:
Epiphanius Hceres. lxvi [11), texit Eleuclium epicoporum Hierosnlymitanorum,?wmori5 adhuc prequayn Nicephori catalogum. Prxterea, ut recte E observat Tilllemontius (I2i, paulo quidem distinctius quaiii Eusebius.tewpovaconatus Epiphanius est distinguere at cum ejus textus scateat seu mendis seuerrorihus, nuHa exinde hauriri potest probatio. Quod si eiiam correciior foret, nihillucisinremnostraynaffuigeret, cumperannos tantwm quosdam imperatorum decurrat. Duhium itaque remanet, quo anno funcfus munere seu vita 52^ S. Marcus; aique ex eo jam capite incerti sunt amii pontificatus ejus. (mxcxpent
tii
:
Vaticanos
locum,
de
quo
hic
qiwesiio
est,
exactum vel emendatum in posteriori cardinalis Maii editione, cum iisdem p?vrsus verbis locus itle reddatur in triplici chronico, post repertam vet^sionem Armeniacamexcuso. Precterea, utmonui,
in Ratione Samuelis, numeCassianum anni etiamviginti rantur a Marco ad
in Mediolanensi,
et
et
unus.
9
Nec tamen ut certum assumo,
S.
Marcum an;
^ôî^
)iis
prccter propterviginti et unoprasfuisse
pras-
sertim, quod ex ipso Eusehii loquendi

constet, illum obiisse eo anno,
modo non
Cassiano.Nam,id jam (1), exinde guidem efficitur Cassianum tum sedem Rierosolymitanam tenuisse, non eum illoprsecise anno successisse S. Marco. Quinimo cum plures simid sub eodem anno notet episcopos Cassianus
.-
quo mentio fit de animadvertit Tillemontius
minor quidem, atiamen difficulquod ineciitur postremae sub Hadriano Jerosolijmorum ruinx de hac vero ru7-sus 7ion una est eruditoriwz senteniia. Imprimis Scaliger \Y6) excidium istud imag'inarium asserii confdentius, ne dicam pro more suo auda10
Sed
et aiia,
^ppnius ejut
ias oritur de iniiio illius,
XTii Jerosolymaeepiscopatum post
Marcum suscipit,
cius. QuEe
(14),
post
quem sviii Publius, cuisuccedit xlx Maximus... XXV Capito {i):haud absurdum estconcludere ignorasse Eusehium annos successionis prout certo ignoravit (id enim ipse fatetur) quibus annis prsefuerint prsesules a Simeone vel Justo usque ad Marcum, quosque propterea quasi binas per turmas assignat, alteram ad annum 113 a Justo ni ad PhHippum iTL (3); alteram ac annum 126, a
;
euim ratio, ut recte reponit Tiliemontius nos inducerequeat, utrejiciamus testimonium

Hieronymi,
S.
Eusebii, S
Chrysostomi et Appiani
non possit excidium vocari, non ita facile tempus determinatur Cceptam vult Tillemontius {\h) postremam Judeeorum rebellionem anno Christi cxxxiy,quo et Jerusalem solo xquaia iteiddiserte affirraantium ?A( si
illud raiionahiliier in
duhium
.
rum
Philippo IX ad Judam xv, addens: hi oranes usque C ad eversjonem, quam ab Hadriano perpessa est Jerusalem, ex circumsione episcopi praefuerunt (4). Adde diserteaffxrmare Nicephorum Callistum horum episcoporum tempora litteris mandata nou esse (5). Quidni idem prasdicetur de successoribus episcopis S. Marci, puos in Historia ecclesiast.{6)plurimos quoque simul congerit Eusehius ? Quod si admittatur, consequens erit ex Eusebio haudsatis effici hunc in sede Hierosolymitana perdurasse usque ad annum centesimum quinquagesimum sextum vel septimum, cui Cassiamis aliique plures, ut diximus, in ehronico adscribuntur. Nihil itaque repugnat, quominusquis admittat ohiisse S. Marcum ante annum, quo fioruisse notatur Cassianus ac proinde non tamquam prorsus absurdus est habendus annorum xvi episcopatus prout in Eusebio Maiana,ut supra vidimus,juxta
;
fuit ; toio dein triennio arsisse hellum, itaut anno Christi cxwî ad internecionem perfida gens fuerit ccvsa ; ac denique anno Christi cxxxvii rexdificata urbs sii, quee ei /Elia Capitolina a suo conditore dicia ; eodem auteyn anno (vel sequenti, ui alio loco dicit (16)) electum fuisse S. Marcura, qui proinde annis sedisset viginii et uno. Ita Tillemontius, alihi scribens (1?) electionem S. Marci non esse differendam ultra annum Christi cxxxviii, ejusque episcopatum octodecim
j,i
juxia Eusehii chronicon, annorum addens tamen nihil certi hac de re statui posse. Juxta Petavium nostrwn (18) belli Judaiei exitus in annum Christi 135 incurrit, quo Iladrianus imperii vicesimum iniit. Ei ita porro aliialios ponunt annos, fere triennio ab invicem discedenvel viginii,
fuisse,
tes.
11 Estigitur
dubium, tum quodad
iniiia,
tum
(1|
1752.
imQ
Hisloiredes Empereurs, lom. II. pag. 237. Iu-folio,Biuxelle3, (i) Vallaisi, Uim. Vlll, col. (i25clf5'J4 (5) Ibid. col.
î
iiln
ti
:.i
.1
i:*n -.
imr
,Ki
ii-...:.
264
i_.:...
II. I'nb(10) Opcia S, Rpiphanii. inm. ('''^1 ""' (ll)Ibid. lom. I. pa^- 30toiredes Empcreurs, tom. II, pag. 257.- (13! Thesautus lempoium Animadvtrsiones, pag. 212. -(U) Hisloirc dcs Empercurs. lom II. paR 256 (1S| Ibid. id labula clironoloRica, pog. 2S8 el 2b9.
pcndiatia. Ibid pag. 763. et 2116 Paris. 1622.
(l7)IlMd.p. 12/*.- (18) rura, p. laS. Amslelodam. 1710.

(16)
Ibidp. 257.
Ualionariom tempo-
quod
niE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.

pleriqne ci
483
est,
quod adfinem illius pontificatus spectat. Communius assumitur [nec enim probari potest) anno-
pervenerint.
Imo vix mihi duhium

[13),
quinpererrant, in*''*'
*wtmb
^'^-
iribmnl annoi xxi-
rum fuisse viginti et unius, stando

:
peram martyrnuncupetur. hnprimis

quit Papebrochius
eos,
scilicet tectione
raartyrolog-i, et alii post
"ec(feor(y-
Eusehiana, quse videtur magis accurata. SicPapebrochius (1) Hadriani imperatoris anno xix
(potius XVIII
juxta Lequien (2) Christi cxxxv, Pompeiano Luperco (lege ex correctione Norisii
)
dum scribunt, quod non mutto j)Ost ordiuationem suam martyni meruit palmam nam ab Ilieronymo dantur anni xxi, qui a Nicephoro aliisque anni ut minimum viii numerantur. Id utiquecer:
Ejus
III
memoria
iolis fere
marlyrologiii
;
Lucio junlo Attico Aciliano (juxta ahsque ullo pyêenomine Atiliano seu Atelano) Cossulibus Hierosolymae primus ex gentibus coustituitur Marcus.. et sedit usque ad consulatum Silvani et Augurini, id. est usque ad annum Christi clyi. {Addit tamen, & Nicephroro aliisque annos ut minimum viii numerari.) Ita etiam Leqiiien loc. cit.; ita chronicon Eusehii, ut supjra vidimus, Pontacenum, Scaligerianum, Vallarsianum et Mediolanense Maii et Zohrabi; item Samuel Aniensis et Benedictini (5) Jnxta Tilleraontiura ordinatus fuit anno Christi cxxxvni ig^noratur quo anno sit mortuus. 13 De Marco Hierosolyraitano, inquit Sollerius primus inter Martyrologos loquitur auctor (6)
Pontiuno
(3)) et
(4),
tum, nihil esse ex quo concludere
liceat, S.
Norisium
Mar-
cura defunctum esse paulo post adeptam pontificiam dignitatem, nisi quis velit ita posse haud
absurde intet^pretari octenyiium illud Nicephorianum;quod ipsum, ut vidimus, salte^n vatde est
imo et mere supposititium. Deinde quod ad martyrimn spectat ,\iiTCim\\ii\imi=,'c\iQia Auhmm est, ait Sollerius (U) et juxta Papebrochium (15)
cer'tum,
;
fidem invenit prxsertim ob silentium Eusebii qui sollicitissime martyrum passiones requirens Hieronymiano martyrologio conscridifficilem
, ,
Eomani
bis:
"
parvi, ex solito suo fonte Rufino, his veribi factus
Jerosolymis, Marci, qui primus ex gentibus

est.
"
Notat ad marginem B Rosweydus noster, in suo Romano vetere {quod Sollerio Romanum parvum), in Ms. Marcum et Saiorae annuntiari 21 Octobris, diem vero 23 vaepiscopus
care; Adonem tamen et omnes utrumque posuisse posteriori hoe die. Ita autem prosequitur Sollerius: Viennensis {Ado) primo loco, breve Marco elogiumconciunat, quod ex citato lcco {Rufini {!))
bendo materiam suppeditavit. iVec solus Eusebius S. Marcum martyrihus non annumerat, sed nec Rufinus nec alii omnes supra laudati scriptores, sicut et Romanum parvum ita %it primus, qui martyrem illum dicat, sit Ado, quem secutus est Usuardus ex quo hausit nostrum Romanum. Atque hinc aliquali notandus est asterisco PapeE hrochius, ubi asserit, omnes Praeter Eusebium de martyrio S. Marci dixisse. Fateor aîtiquiorum scriptorum silentium illud tanti apud me esse, ut plus quam d\ihium mihi reddatur recentioris sevi assertum. Quidni dicant, quihus ex fontibus talia hauserint ? Qui si deficiant, non est cur as; ,
pro aliqua
parte desumptum est.ExAdonesua omnia

etiara fecitNot-
desumpsit noster{Usuardus);\(inod
serenti nec probanti, fides ulla adhiheatur. 15 Est et aliud argumenti genus, ita a Papc conwt brochio nostro ihidem redditmn Jam ante anuos
:
kerus, sed die prcecedenti. Poriô Usuardus habet secundo loco ; Item Beati Marci episcopi, clarissimi
etdoctissimi
viri,
aliquot, publico ipsius imperatoris edicto. cohibita
fuerat persecutio Christianorum, et vix credibile est
qui primus ex g-entibus ecclesiara
Hierosolymorum suscepit reg-endam ac non multo post martyrii meruit palraara. Consonat Romanum, nisi quod hic primo loco occurat Marcus, et passus asseratur sub Antonino imperatore. Cssterum verha clai-issimi et doctissimi viri, ab Adone in alia martyrologia manasse videntur nec enim in Eusehio, nec in Rufino, nec in Chronicis Eusebianiset Hieronymianis, supra anobis taudatis. rer)eriuniur; imo nec inNicephoro Calisto (8), qui sxcuto xu et XIII fioruit [9). Papehrochius in seepe dicta Historia chronologica (10) addit ex Theodorico Pauli Coepit iste S. Marcus ecclesiam Hie.-
Hierosolymis pertinacius sevitum esse quam Romse. Baronius edictura istud retulit ad annum clv, eo quod S. Telesphorura papam et martyrem usque
vixisse existimaret sed ex antiquis pontificura Romanorura catalogis per consules annuos optime dig"estis ante Aprilem nostrum, S. Telesphorus coronatus fuitanno Christi cxxxvin. CiEsare
huc
Balbino coss. Hic vero implicatissima movetur quc-estio, ad chronologiam spectans Romanorum
et
pontificum
cui retractandx locus non
est. Suffi-
ad statuendum de valore argumenti Papehrochiani. In ^nemoriam itaque revocandum est, tomo nostiô Aprilis priciat ea recitasse, quse faciant
rosolyraitanam, grandi terrore dispersam, fide et industria sua congreg-are et regere quiacivitas Jerusalem, in Romanorum jus conversa, ritum penitus
mo pnemissam
ab Henschenio fuisse Diatribam
in catalogos veteres
Romanorum
pontificum, in
qua ^
mutavit etnomen. Nihil dubitoquin Theodoricus seu Theodericus Pauli sit Gorcomiensis zYêscriptor chronicon SEeculi XV, ut habet Fabricius (11), cujus universale Ms. possident Jesuitae Antverpienses
successionem chronologicam ah ipso omnis pontificatus principio, Jesu Christo, usque ad S. Jutium {anno 353) auctor stabiliendam suscepit,
eamqite, quod adprio7-es Christi vicarios attinet,
(Botlandiam) proutipsitestanturtom.IIMartiipag. illud postea in lucem prodiisse e^f r/jr prct muncuu^ necMs.mzmjam prl manihus est. Denique, ut ,vr^^ ^^/w hts qu.v de S. Pontifice nostro nihit omittam ex
necMrZliZm
apud probatos
-^P^-^-_lpost
diversam, a Baroniana chronotaxi haud parum .ac^rcu.u n ... iniuuu iniuitu ex latercuto in hunc vtdere ut videre est uno consofinem iUdem concinnato (16). Henschmô conatu chronico.historico ad Papebrochius nat nataloe-um pontificum 17 Jam vero uterque obi-
scriptores occurrunt
^Bmtemm
an-
'^^'f''^^^^^^^
'^'^^.J^^^^^
Palaestinffi
^^^J^^ , christi ViS, post ,,,,^, ûm Baronius,

(18),
inquit ^!f=i?rT.f?=r::; CSLc;.niu. eversam Hierosolyraam, urbs

:
nescimus qua de causa.
prfficipua, ordinatum... priecipua, uiuiu...^....
forte .-^-^^
etiam ^"--
S. Marcus --^-
annum removit raartyrium S. Telesphori usquead electionem refert admensem Apri-
(1)
III
Hist
col
US.-
- (2) Oriens Christia.ms. tom. chronologicn. pag. =^1. Ep.s.olaconsulDris. Apparalus Barcm...pg. 208. (3)
n llDibliolheca mcdis
17b4
(l2)Denkwiirdigkeilen.lom-
el inBnia; iMiDitatiMom. VI.pt.g.228. Pataxji U^) lll. (i't- ' l'g.
/^-
!^'h:icv5?.irlLVarcs.pag.528.^--(*,U^
Ub-supr..- (U)Martyrol. Usuardi.pp.Ol'l.--
(IB, Ul..sn,.r
(7) 18:1.
Ihsiofa ccclesiasuca.
(8) H.storia
Fab.icius
l.b. iv.cnp. 7. Romic ^;'*; I'['cle..3Sl.c. ul supro, p.R. ^^9 ^ j\*(lO)Pag, ôl BibholhccQ grsca, lom. VII, pag
.
''
M-
"
P^9)
;Jem,pos.l93. '^"'*'P "
^^
4Si
aiii.TiiiiE
DE
S.
MARCO EPISCOPO HIEROSOLIMITANO

Migniana,
lymitanus
vel
B.B.
ad hc tempora non perveuisse, ejusque obitum ab abscribit anno 137, ac proinde parum abest scriptores consenHenschenio, cui et plerique alii sere. Ast Josephus de Nomes, cujus Hisioria pontificum recenter edita
(1)
minus meditate,
(9)
.-
ter ita scynpsisse

et
S.
haud mediocri cum

Baronii chrono-
martyr, in Christiauis, versus annum 131, cura Hadrianus imperatorillamreiBdificasset, remotis ab ea JudsBis.
vel nimis cofiden- D Marcus episcopu Hierosohanc urbem venit cum aliis
plausu ab
eyûditis eoocepta fuit,
Ob doctrinam
et vitee sanctitatem electus prfBsul,
logiamjam vix non obsoleiam, insiauravit, atque in specie tenet S. Telesphorum sedisse ab anno
erudiiorum li'Z usque ad annum 154 (2). Ex hac dissensione consequens est, non ita flrmum perstare argumentum Papebrochii. Fateor tamen hujus et Benschenii niihi magis probari chronoiawiyn; secus enim non esset verum, quod tamen passim affirtnant scriptores (3), Telesphorum sedisse tempore Hadrianiimperatoris. Quod autem
spectat ad edictum illud Imperatoris, a Baronio, ut asserit Papebrochius , relatum ad annum clv, ob-
postquam annis vig-inti ecclesiam suara gûbernasset, mortem pro Christo passus est anno 156 sub
,
imperio Antonini. Colitus xxii Oetobris. ] 7 Niliilomenus, certe quia ita passim in recentioribus martyrologiis annuntiatur, S. Marcus ut
"'
Jj^''"""
7nartyr colitur ab ecclesia Hierosolymiiana
sic
enim adhunc diem habetur mkalendario festorum

propriorum
martyris.
illius ecclesise
:
S.
Marci episcopi
et
Quod kaiendarium reperies apud Waddingum ad annum 1 342 (10), uhi addit
Duplex.
Officia propria typis edidit Venetiis
anno mdcxxiii
servat Pagius
(4)
edictum pro cohibenda persecu-
MelchiorAntverpieusisminorita.
Parzierm Mi.^fsali
tione scriptores in duas partes distraxisse. Baronius,
Halloixius et Papebrochius ad diera xiuAprilis(m Vita S. Justini) illud ab Antonino Pio emissum
fuisse se
secundum institutionem ordinis hospitalis sancti Joannis Jerosolymitani, quod ediium seeculo xvi,
habetur ium in ipso opere ium in pr^fixo kaiendario : Plierusalem. Marci episcopi et martyris. Missa vero hoc singutareprsefert, qv.od Introitus (Stutuit et Dominus), Episiola (Memoresto Dominum), Graduale (Ecce sacerdos Mag-nus), Evangelium (Homo quidam nobilis) Offertorium (Inveni David servum meum) et Communio (Domine quinque talenta) sint de Communi confessoris pontifivero et complenda Martyrem dicant, ; oratio Secreta Confessorem. Operse pritium esi illas hic adscribere. Oratio Exaudi Doraine preces nostras et interveniente beato Marco martyre tuo atque poncis
contendunt contra Valesius existimat errasEusebium, qui Antonino Pio illud edictnm seu epistolam attribuit (5), cum sit M. Aurelii..., cujus
;
[Valesii) opinio B gumentum Papebrochii
prseferenda.
,
Ex his satis liquei
ar-
apwl probaio
mslofit.
ex imperatnris edicto haiistiim non satis siringere, cum tanta sit inter eruditos discrepaniia. Cxterum facile etiam absque ullo edicto, explicaretur mariyrium, nempe ex inveraio Judseorum in Christianos odio, de quo plura inprxcedenii tomo vide (6). Quod quidem odium vehemeniius arsisse credere fas esi in S. Marcum, qui primus ex gentilitaie episcopus erat. Sed manet Eusebiiet antiquiorutn scriptorum siieniium de S. Marci mariyrio, quod mihi vix non decretorium videiur. Rem in medio relinquunt Bailiet et Builerus: hic ita habet (7) Dicivitamque martyrio tur prsefuisse annis vig-inti finiisse ille (8) addunt {martyrologi) paulo post electionem martyrio fulsse coronatum. 16 Post hcBC censebit utique eruditus lector auctorem dictionarii Hagiologici in Encyclopsedia
, : , ; :
j)
tifice
suppJicationes nostras placatus iutende.
SECRETA.Sittibi DomineDeusnostredevotionisobla-
ut beato Marco confessore tuo atque pontifice intercedente, et tue placeat majestati et nostre proficiat saluti. Complenda seu Postcomtio acceptabilis
:
Miraio. Mysteriis divinis refecti
Domine Deus; que-
sumus ut
beati Marci martyris tui atque pontificis
ubique intercessione protegramur, pro cujus veneratione hec tue obtulimus majestati.
(1) Elem<;ntidena stnrta de sommi Poniinci. Roms. 1821. (2) Ibidem. lom. I. pag. 43 et i'6. (3t Confer Pagjum, loc. cit.; Uero, Papcbrochium in conelu chroDico Listorico, pag. 2i. (4) Annales Baronii, tom. II, pafi. 194 et 195. {')} Hislona ecclesiasliia lib. iv, tap. 12 et 15. (6) ActaSS. lom. Vlll, Oclobns, pag. 25. (7)
Vies des Sainls, 22 Oclob. (8) Les Vies des Ssints. Eodem mensc ei die. (9) Encyclop^dic iWolngique, tom. XL. Dictionariuin Hagiographic, verbo ifarc.Pans, 183^. - (10) AHaales fllinorum,
tom. VII, pag. 277elseq.
4&- rro
845
i)
DES. ABERCIO
EPISCOPO HIERAPOLITANO
IN PHRYGIA.
COi^lMErVTjVIlIUS
J
rR,^!EVItJS.
B,B
Acta S. Abercii ex Metaphraste justo severius reprehendit Tillemon-
tius.
Quibus annis sanctus Praesul
vixerit et quibus prsefeurit sedi Hie-
rapolitanse.
B
TIRSU5
iflHUll CI.XVII
>i
Abercii Acta, hucusque

ecc
grxce inedita, dainus

eniyn ge-
tibus:
Latinam, qute
e.\tat
Symeone Metaphrasta ; hujus
Surium,
interpretationem
Acta tum u
Metaphrnilii
consulere
apud Lipomannum et ^ non potui.
tnuinis scriptis sunt, judice Leone Allatio (1), annumeranda. Latine tum a Lipomanno, tum a Surio typis excusa prodierunt. At cum verbum verbo reddiderint, haud ^nultum de sermonis nitore solliciti, nostram versionem textui grceco adscjnpsimus. Codices Mss. prx manibus habuimus omnino novem inter se vix non ad amussim ubique concordantes nempe apographwn ex Ms. num. 13 reginx Sueciee, quod exstat in Mvâeo nostro hagiographico alterum ex Coisliniana
:
Trina itaque habemus ex codicibus griecis mss. Acta^. Abercii, consonantia factis, styio diversa. Duo sunt hactenus inedita grsece, Boissonnadius typis mandavit aitera, sciticet M-iTar^pa^tv, qua voce deinceps ista designabimus.
vero oritur quxstio, quas Vita aiias setate superet. Certum porro est atque cuivis conferenti singulorum textum in oculos incurrit, atias
2
Jam
twm ab
fii
Qomcripla.
collectione Parisiis in regia hodie imperatoria
Bibliotheca, cod. 1480, fol.
Montfauconio
verso 171, qui judice exaratus fuit sxcuto x vet xi reliqui codices reperiuntur in eadem bibiiotheca Parisina inter Veteres grmcos, scilicet codd. 1484, 1494, 1495, 1501 hi omnes ad sseculum xi item cod. 1503 fol. recto 140 et cod. spectant \^VS fol.rectoM^, utergue ad Scecutum xii joe?'tinere notatur. Prseter hos codices, alios duo in prmdicta bibliotheca vidi, qui acta continent S. Abercii, tam inter se quam cum nostris vix non omnino concordantia factis, diversa vere di,
,-
prxluxisse in singuiis nainque eadem narrantur facta et quidem eodem ordine seu serie, at verbis perpetuo diversis. Brevior est [j.irdr^paGiq quam Acta nostra; contrahitur ubique dictio, sed prsecipue quando adhibetur oratio directa. Item in p.z7 xQ^pdGtL prgemittitur exordium, sequitur
aiiis
:
neutrum occurrit apud Symeonem. Rursus in Actis ex codice 1540, facta sunt eadem,
ciausida
;
dictio diversa, prolixior
tractior
quam
quam in p.tTa^>pd(jn, conin Symeone, saltem ubi recurrit

fragmenta
:
oratio directa. Videsis inter Annotata
exsinguiis tribus Actis. Mihi longe probabilius et Vitam ex codice ms. 1540 esse sevi recentioris codex enim ipse refertur ad sasculum xiir, nec
ctione seu stylo, sive inter se sive cum nostrîs. Alter codex habetur inter Veteres graecos num. 154U/b/. vers. 129 fot. vers. Ibl, etvidetur exaratuSSdeculo Xlll; incipit "Ev rat^ 7,fAf>a[; /.ti/at; ; aiter asservatur in coilectione Coisiiniana num.
uspiam
alibi ejusdem textus reperi vestigia. Ad f duos aiios quod attinet codices quibus eadem Vita continetur, si fides Montfauconzo, unus ab altero haud multum eetate distat aiteram enim vitam,
:
qu3e incipit Mdpzo-j kvTdiÂvou et est Synieonis, dicit

'
110 fol. 105,
ad
si fides Montfauconio, et spectat, XI circitersseculum, incipit .OJ/. ayoivwy h(jrd.Giic,
y.6yov â^Tvpty.Civ.
edidit codice
Acta S. Abercii ex posteriori hoc nuper J Fr. Boissonade insitis Ane.
contineri in codice membranaceo x vel xi seecuii p.Tacj>pa(7i?, (4) ; aiteram, quae estsaepe dicta jam in codice xi cir-citer ssecuii (5) ; quam in uno tan-
tum hoc
vidi ynembrano.
Codicum proinde
setas
cdotisGrsecis(l),
SU&
iv
tiiuloMezd(i.f^xaiq
dyioiq
uq
rii> (3 iov >;ai
QavfxaTa
tou
nxrpoq
r,^(iiV
'A^spxioiJ
Metaphrasis in vitam et miracula

Abercii. Notat editor
(3)
:
S.
patris nostri
fxiTd<^pa(nq
favet aiiquantisperSymeoniMetaphrastce.Deinde cum, judice Leone AXiatio. (6), g-eneratim Symeon sive vitae auctorem proferrent sive rudi stylo con-
Bx
nomine
statimputabit fuisse id opusculum a Symeone Metaphraste scriptum; aliud tamen est initium vitjB quam Symeon composuit, scilicet
nemo non
lectorem deterrerent, eas, re semper immota manente, suo stylo circumvestiverit, ut eodem omnes decore unoque g-enio fideles ad sui lectionem
g-estse
alliceret, 7ion
bene video quid euin inducere poS.
Hd.py.ou
'AvTOJVivoy
zai
Aovaioj
j3>ipOL
r/jv
auToy.pd-
apud Allatium. Ex nostra non fuisse a Boisquibus inteiligitur Acta sonadio periecia, secus non Initium soium dixisset diversum, sed et ciausuiam et totuyyi verborum contextum. Cseterum exiguam hac de re ab eo adhibitam diiigeniam apparet ex verbis sequenTopa Twp.ato[; ^tETTovTwv dpyr.v
(1)
(2)
tuisset
ut Acta
si
Abercii in aliam redigeret forp.tzd(ppx(xi;
nota iile fuisset mam, rudi stylo congesta non
quie utique
Ipsa quoque vox scriptori p7'se lj.Td<Dpxaiq nonne per se monet, manibus fuisse Acta, quorum soium mutaverit dictionem, servatis rebus earumque ordine. Taest.
Tum.V, pag. i(i2-4bS. Paris, 1855.
Dialribu de
Symconitm
scriptis. p:is-
124 el 130. Paris, lUGt.

(3) Ibid.
olhecaCoisliniana, peg. 2I0ct2II.
{5)lbid. pflg. 183.
-(6)
lia
(i) Bibli-
Dialnba de
Symeonmn
scnptis, pog- ^^-
486
ADCTOill
DE
Non
S.
ABERCIO EPISCOPO lilERi POLITANO.

vir Apollinaris... ejus
lia autetn
B.B.
posita.
(fpc^-uiv
erant Acta S. A.heTcn a Symeone comitaque improbabile, hwc letate ix-zrxprmedere. Si cui tamen visum fuerit
Vitse scriptore^n,
eccIesijB
administrationem
utriusque
et
ex actis antiquioriSi-
eodem Marco Aurelio Antonino. Recitat quoque Baronius Epistolam imperatoyns ejusdem ad Euxinianum prout in Actis
capessivit reg-iiante adliuc
bus, tiunc deperditis aut ignoratis, sua hausisse
habetur.
hno
dolct
veliementer e maîibus suis
concinnasse, non omnino repugnaverim.
elapsain, epistolam,
quam ab Abercio ad Marcum
mile quid contigisse animadvertitur Actis S. Andre^ in Crisi adll Octobris ex eodemMetaphrasta et eodem codice 110 Coisliniano desumptis (1). i/ux ex pnoft Paradiso Agapii '6 Eadem Acta reperiuntur edimiu, mo7iachi Cretensis{i),resectis non7iullis vel contractis, et mutata dictione juxta formam recentioris
scriptam, cardiiiatis Sirletus ei dederat; quam postea 7iec Baronius nec alius quisqua^n {in quantum ego scio) recuperavit. 6 Atque ut ad Tillemontii censura^n redeam ; sane nec ego ojnnium et siiigulorum, qux habet Metaphrastes, vadem 7ne fecetnin. Nec tajneiipro-
rme,
eipenrfiintur
'''^vniatwna
grwcorum idiomatis,
Odz.
z/. TT.i;
sive ut ipse habet,
^.trazcixtj-
7wy
i/J.vivwv
;u
7r,v y.oivr.v
oixlcxroy. Poterit
mi7'acidum quodcunique falsitatis arguero, ideo quia tale est et a Metaphrasta refervel
digium
ad elucidandum textum nostrum Synieonis, quem damus ex codice Colbe?^tino 7naJoris bibliothec^ Parisiensis 1484. Vitam
h3ec editio usui esse
S.
tur. Sit,
non
esse satis
probatum
at
non statim
atti-
exinde
tU77i vel
efficitur, pu7'umque putmnque esse inven-
7ne7idaciu7n.
Ad Epitaphium quod
mo7'alis,
Abercii adornavit quoque Petrus Halloix S. J.
net, interpretatio ejus
ut ita dicam,
cujus materies, ut ipse nos docet [i), potisest es. antiquis actis {puta Symeonis Metaphrastse; aliayion vidit necnovit Haltoixiusnoster) martyrologio Romano, GrEecorum Me{%);
fere tota
sime desumpta
comparatus
pendet ab a^ximo legentis; prout is est, a7'7'ogans illud atque vanitatejn
nseoet Menolog-io atque Baronii annalibus. Vita
hxc
redolens iîveniet, vel cwm Haltoixio (8) statuet, tautura abesse ut Epitaphiura seu EpigTamma propositura, Viri dedeceat gravitatem ac sanctimoniam,
ut potius maxime eam commendet, atque insig-nem ejus sapientiam planissime comraonstret; h;ec ille
muliis eruditisque illustratur notis, quarum non semel ivicidet per decursum hujus conmientatîi sicut et in Annotatis, mentio.
per modum
erphdil Tiltemottliilt
imo exptodit Tillemontius (3), imprimis quia scripta a Metaphrasta, ac proinde, sicut et Ccstera ejusdem auctoris, farrag-o, inquit, suntmiraculorum et prodig-iorum incredulium, z
4 Acta
7-ejicit
co7iclusio7iis seu p7ôpositio7iis, qua^n P multis suscipit pjôbaîdam. Ex hujusmodi pa7'tmi vel 7iihit in alterutram partein evincitur. Atque hcec dicta sint hic de Epigra^nmate, CU'
i7xfra 7'edibit ^nentio
.
Jus
Raud
^najoris ponde^ns
innitantur testvnonio; bi specie improbat Epitaphium, cujus nec res 7iec verba decere dicit sanctum senioremque episcopuin, jamjain moriturum; ob sitnitem ragraviori
quam Metaphrastse
7nihi est iiotatio Tillemoniii, qiiod sanctus Prccsul,
recusatis pecuniis conseîserit se tcaTrocroJ.&v dici. Utique si aliunde de facio C07istaret, netnini in 77ientem veniret illud commentitium habere, eo
non potuisse, ut Abercius pasa Barchasano csetuque fideiium declamri i^j^n-oaToiov seu apostolis aequalem id eni^n nimium quantum Tillemontio videtur abesse a si7nplicitate et humilitate christiana. Quodautem ad Lucillam, Ma7xi Aurelii filiam dsemoniacam, atque a S. Abercio sanitati adeo prodigiose 7-ed' ditam, spectat, utique solius Metaphrastx stari non potest asseriione; insuper quse de itla traduntur, non ita facile componutitur cum cosevas
tioneni censet fieri
sit se
quod hujtismodi denominationem accipere non

potuerit, nisi
sus
cum
Christianse si^nplicitatis et
hu7nilitaiis lcvsione.
Juxta Suicerim.
{9),hoctitulo
apud graecos insig-niuntur

dicuntur... et Sancta
et viri et fEeminee pietate
quod idem dicendum de Epistola ejusdem imperatoris ad Euxenianum. Denique non videtur locus esse Abercio Papiam inter et Claudium Axjollinarem Hierapolitaîos episcopos; quod si ita sit plane suppositia eruntActa. Atque ex his, addit Tillemontius, satis superque proc batur, recte pronuntiasse Baronium, plura esse 171 illisActis, qucB 7'ejici debeant imo, juxta Tilillis reperitur fide leinoniium, nihil omnino dignum. Hsec jam per partes discutienda. Utironiiu mib Primum Baronii ceîsura 7nulto benignior ntii tevere est (6). Ait quidem summa se bravitate Acia connoittt. traxisse, cum multa in ea irrepsisse noscantur quse haud omnino ipsi probentur ast de sancti P^-xsulis Romano itine^ê non videtur dubitare, nec de frumenti ter mille modiis in singulos annos Christianis Hierapolitanis, ex Marci Aur-elii liberalitate ob acceptum ab Abercio beneficium, qui Lucillam a dsemone liberaverat, prsestandis preestitisque usque ad Juliani apostatx tempora.
historige factis;
;
Helena icaroVroôt Maria Mag-dalena l^xTzi^Tolo!; sequalis apostolis, quod non tara ad aetatera referendum, quam ad opera apostolis dig-na, Vide Acta 8. Abercii cap. 3. Miîus adhuc valet, quod objicitur de Publio, prasside minoris Phryg"ise nam, inquit Tillemontius, prsenomen iilud est, nec umquam solum ponitur: dein illa xlate non videiur quis fuisse prseses minoris Pbryg-iag, quEE ab Asise proconsule tum depeudebat. Demu7n utrumque. Quid inde? Potuit sane absque since^ntatis dispendio, grsecus auctor gneceque scribens ScVculo decimo, non ita ad amussim servare p latinorum more^yi in reddendis noininibus. Deinde quis asserat cognomen viri non intercipra^stantes....Sic Constantinus et
:
Demu7n confidentius asserit Tillemontius, Publius prcenomen esse, imo etiam et cognomen et gentiliiium est.hh hoc praenomine, a?i Panvidisse.
mws{IO),Publiorum gens manavit. Et Pitiscus
(11):
.ffoc^rcrnomen licetfueritvulgatissimum, aliquando tamen et g-entiliti nominis, inde et cog-nominis

loco
si
fui.-^se
saxa indicant, et citat exe7npla.
Quod
(7) ), annis singuIisrepetendEe diplomate regio reversus est in patriam Abercius, ac sancto fine, sibi successore delecto, quievit; quo etiam citius sublato, eruditissimus'
Cujuslargitionis, ait
Publius non sit necessario prtBnomen, patet funditus 7'uere Tillemontii notationem. Ad alterum quod attinet 7ium repugnat, ut, quamvis ab Asise p7'Oconsule dependeret Phrygia, hcBC tamen haberetaliquem,qui sibiprseesset, sedminori cum
;
accei>to
cit,
quem Actorem scriptor hy^jj.ovtuovzy. dihuncque fuisse Publium? Certe Josephus Eckhel, cui doctrina et eruditione haud facileparem i7i imperio,
(I)
Cfr Acla SS. lom. VIII
Odob.
pag.
UG, num 8
et 9,
veneris, acturus de Proconsulibus, Propraetoribus,

(2)
(3) Illusiiium econentBlis scriiiloriim viiae et documenlu, [om. 11. pijg. el - (ii) MiJmoites (i) lliiJ. pag. wv. seqq. Duaci 1056. pour servir 3 rhistoire ccclcsiaslmuc, tom. II, pag. 21 ct seijq. I'aiis 1701. 11-lS, lora. U, pay. 2U-217 Lucae (G) Annalesad an. 163, num.
cltsiae
UsLâdiido^ Pg. ii7-162. Vencujs 1683.-
im^. (7) Iljiii. num. U. pag. 21C {8| .Scriptoruin Vit!c el .ioII, pag. 140 ct scqq (9| Theâurusecclcsiaslicus et Palribus grxcis ordine alphubetico tom. I, cnl. 1439. Amslelodarni, 1682. (10) Apud GriGvium. Thesaurus AiU. Komnniiriim. lom. 11, col. 2052. (11) LcxicoD auliqiiilatum romau, vcrho PuOliui.
cumenla, tom
Leg-atis,
DIE VIGESIMA. SECUNDA OCTOBRIS.
487
Legatis, PrtRsidibus {hi griece

:
/,-/f;.ov;),
in hunc
oriente et
annum
IGG.
Astprimum, exmoxdicen-
AUCTUna
moduni prcefatur (1) Ea tibi amplam disputaDdi materiam, eamque coufusam admodum atqueincertam; cum hec, quB prgefiximus, magistratuum
vocabula, differe quidem
differunt etiam,
inter se
sic,
dis, patebit, falso asseri
videautur,
ut
ut non sajpeunum pro altcro sive arbitrarie sive ex causa incerta poneretur. Et rwrsus (2) Factum tamen est ut.., provinciae plures subjicereutur unius imperio, uni,
non tamen
:
Aurelium toto itio tempore Roma non egressum; deinde ex nummis efficitur, beilum Parthicum finitum anno 165, eodemque cceptum Marcotnannicum (de quo tamen in Actis nostris nec est nec esse potest mentio) ticet sequenti tantum anno profecti impera-
B.B.
in partes plures sectte, plures imponerentur rectoresjcujus quidem exempla* passim offerunt scri-
jam paido latiiis agendum, quo clarius pateat cOcBvam historiam faciie componi cum rotnano S. A.bevcn, itinere et
tores sint (11). Ast de his
Luciilce nuptiis.
ptores et marmora.
El
alio in loco (3)
Forte...
non
vane quis coujecerit, grsecas Tbracia urbes priefectos suos, quos proprie legatos pro praetore dici oportuit, g-eneratim vocatos /(ytiu&ya;, quo modo omnis geueris raagistratus, qui sane certa sua
ac propria habuere voeabula, tam a scriptoribus, quam iumarmoribusdici videmusnomiue generico
d^yo-jTx;,
Nata (H) est Aunia Lucilla, ut eam vocat numus Byzantiorum, anno Urbis conditie 900, aut paullo ante.... Desponsata a parentibus, AMvelio sciliceC
8 et Faustina juniore, L. Yero,
et
^^ '='"''^
*"""'
U. C. 917 ad spon-
sum
missa, quod terapore
is
bello Parthico distene-
batur, patre
vel
iTtx^yovi.
Ex
his sane liquet, tanti
non
esse Tillemontiinotationem,ut
exeaatiquid
contra Actorum nostrorum sinceritatem inferatur. Huc quoque facii, quod habet P. Patritius in S. Lucatn, ubi de descriptioue orbis terrarum ab Ivîm liyEficivsLiovro; rv); A.ug"usto imperata (1-)
:
Kypr.vtû,
quod
sine praBpositione
vertendum
est
prcBside Syrice Quirino, vel, quum SyrifB Qiiirinius, potestate, utique extraordinaria, prEesset. Extraordmaria, inquam, potestate, quod ad censum civium et sociorum curaudum, non vero
ordiuaria,
eam Brundlsiura usque deducente, et Vero ad eara excipiendara ex Syria Ephesum properante. Mortuo U. C. 922 raarito, cui eam propinasse venenura ferebat rumor, a patre denupta est Claudio Pompejano etc. Nata itaque, ex coinmunioricalculo, est Luciiia anno Christi 147, nupta anno 164,- mortuusVerits anno 169 (13). Atquehasc ad amussim conveniunt cum Actis, ubicap. 3 sic legitur Lucilla sexdecira annos nata, desponsata eratLucio Vero...quem M. Aurelius Antoninusjam
:
in orientem raiserat
rat,
..
ut
stato
die,
Lucius
Atque inter eoa: conveneab orieute, Antoninus
Eoma Ephesum
Lucio...
venirent, ubi... puellara traderet
qua
Syriee leg:atus Csesaris
propratore
prseesse solebat,
turninus...; et re vera
quaque tunc erat Cn. SentiusSaLucas non eum dixit y,-/ifiwa,

praesides
fere
quomodo
ordinarios
appellare so-
couvenerat, EpheAntoninus, correpta a dsemone ejus filia, nesciens quo se verteret, tempus, data excusatione, protrahit, scribens Lucio
erg-o Lucius, ut
Cum
sum
festinans
navigaret,
non let (5), sed -/.-/;f.iovuw7a, qua appellatione, mag-istratum modo, sed extraordinaordiuarium rium quoque, atque eum, qui quocumque titulo potestatem aliquam exercet, mamfestum est posse desiguuri. Confer Annotata adcap. 2 ubi videbi-
Germanos, trajecto Eheno, Romanorum urbes et se proiude, ut couvenerat, non oppida populari posse modo cum filia sua venire Ephesnm, sed tantum anno sequenti. Acceptis his, media in navigatioue, ab imperatore litteris, Lucius, mag-no
;
ilm
talei
di/ficul-
turnomen illius Pubtii in variis eodicibus diverso modo reddi. 7 Paulo magis serise sunt diffcultates ex concordiahistoricapetitm, attamen valde exaggerat^; imo facileexplicantur. Certespeciem rursus caviUationis habet, quod objicit Tillemontius {), convenisse
affectus dolore,
segerrime
id tulit,
reversusque
primum
et
i?iter
imperatores,
Marcum
Lucium Verum, ut filiam suam Lunucillam itle in Syriam deduceret, ibique Vero Epliesum, inptui traderet. Et re quidem vera
Amêlium
:
quit Capitolinus
(7),
rediit (Verus), ut
Lucillam
uxorem, missam a patre Marco, susciperet; et idveniret, circo maxime, ne Marcus cum ea in Syriam agnosceret nam senatui Marcus ac flag-itia ejus Ast dixerat se filiam in Syriam deducturum. Sz7. Tillemontius ex eodem Capitolino atiisque ipse
:
est m Actis, quod cum monumentis non rectissime componatur. Ast infra redit diffcultas, ad fnem ejusdem capitis 3 ubi post narratum S. Abercii m Urbem adventum, dicitur deductus primum sanctus Prxsul ad Cofmelianum prijefecium addi-
Autiochiam est.iVonne diceres, Metaphrastam sub ocuiis habuisse, qu^ ex Eckheiio descripsi verba Necetiam iaborandum de profectione M. Aurelii in Gennaniam, cum de hac serio non ageretur sed soium temporis protrahendi causa,et per modimi excusationis adhiberetur ab imperatore AuUtique hoc ioconihii
histoynee
relio.
co^v^
j.
asserit
I
(8),
promissas nuptias versus
annum
161,
His utique celebratas Epliesi (9) anno imo potius apprime Acta nullatenus contradicunt, solutione consentiunt, ut manifestius adhuc fiet ex
163 vei 164.
alterius,
Hic (Corneiianus) quoniam imperator Antoniuus expeditionem suscepisset contra barbaros, populaqui, trausmisso Eheno, Roraanorum agros Angustara dedueit. bantur, illum ad Faustiuam Stando his, quee supra ex iisdem Actis recilavi, admitti posset, M. Aureiium, quum adveniret fuisse, nec tamen S. Abercius, Romsequidem non
turque
profectus ad betium morareadveniret in urbem S. Abercius in eaque Tillemontms: nam, tur. Id itaquefaisitatisarguit Aurelmm Eoma inquit (10), constatex historicisM, necullum g-essisse bellum, quaradiu
Roma
;rr:;rrs';;i=;=:.-Germanicum, cum
non eg-ressum,
ab eodemcritico propositee
difficidtatis,
propterea in Germaniam profectum

(data excusatione),
cum hanc
fuit ; bellum autem Verus contra Parthos oceupatus dilatum usque ad reditum Veri ex Germanicum
quo LucitlcV calamitatem Verum ceiaret. Cceterum anno 16i, turbata Germaadversus quos nia fuit irrumpentibus Cattis (U), Aufidius Viciorinus est (15). L. Vero aumissus primum tem in Syriam profecto, M. Aurelius, Verum suscepto EomEe substitit, dein cognito,
=-==-;r==t;srs
tll
De Macislrnlibus.
secl.
2. S 5- Doclrina
Numoruni.
l..m-
IV.
Jr.llemont. Histoue dc.
(II)Eckhel, DoelrinnNiimorum.ton.. VH. PSEmpcrcurs tnm. '^*
f ^Vl-^l^feekM
,'
li - ai Ue Evanjielns,
!:.V) M nn- 17"
173-^
hl.. .,..
poR.lGf
et lb.>.
Fnb-.rs. Bri.soH.sjor.a Augusia
L-rS
(9)
(7) in Vcro ;g [oin. ;r png. US. Bn xelhs -(8)Hislo,re .lcs limpcreurs. tom. H, b22. (10) M^moires, lom. U, pag. Ibld. pag. 148.
m. -
iJ^ Doclnna numorum, tom. V 1. PS- '^^Vo^ '*V,rpt|,d lom (f*) ^'=^^^^"'"' Consulum,pag. o28et ,)29. dflles. in Chronolofiia lom. H, T.llemont, Hisloirc des Empereurs,
''[i
' '
'^PJ^
.g
VII pofi.-ta. -(13) pag. 14S el 146.
in
488
iu
B.B.
DE
S.
ABERCIO EPISCOPO HIERAPOLITANO

et Mesopotamia, atque HierapoUmre- D ibidem aliquamdiu fideles docuit, plura patravit miracida, librum composuit etc. Post-
Parthos itinere apud Cauusium aegrotare, ad eum videndum contendit. Ita Echhel ex Capitolino
(1).
in
Syria
versus,
Putem ex
objectam omnino
rl epiilola
his di/ficuliatefn a Tillemontio cadere, et exinde Acta potius,
necparum, confif^nari. Confer Baronium {%]. 9 Meliori jiire reprehendit Tillemontius epistolam Marci Aurelii ad Eiixinianum Actis contentam, qua Romam vocatur S. Abercius, Lucillve
laturiis. Jn illa qucvstio est de caUimitate SmyrniB ex terr motu evenerat; hic autem non accidit ante annum 176 (;>), quando proinde dudum jam mortuus erat Verus. Fateiur Petrus Ealloix (4), in espistola agi de Smyruae casu et instaiiratione per Marcum Autoninura, cujus calamitatis meminere Arisiides et Dio Cassius. Eusebius eam innectit anno 179 juxia Tillemontium In Chronico (5), Chronicon Paschaleanno 178 (6). Euschii,ex Scaligeri ei Angeli Maii rencensione,
M. Anretii,
opem
qiiie
hxc haud facite quis crediderit eum vita functum anno IfiS, Tandemqui duohusproxime prfVcedeniihus annis in Syria et Mesopotamia potuit prxdicare, cum titnc bellum Parthicum prsecipue arderei?Ita Tiltemontius, citjussaiie argumeniatio 7nultiplici ex capite vacillat. Et primum quidem cum, judice ipso Tillemontio {12), natus sit Irena*us anno 130 [solus Dupiiius, at perperam
omnino, annum 140 posuit (13)^, a^nplmn invenitur spaiium, quo ille S. Papiê discipulus esse pofuerit, quin id velminiynum officiai episcopatui S. Abercii. Pone Irenmmi,^ngintiannosnatum, audiisse Papiam Hieropolitanum episcopum, perveniemus ad annum 1 10. Nihil sane in his est^ quodcum setate S. Abercii, nonrectissitne componatur. Inde efficitur quoque hunc, cum Romam venit, jamapluribus annis potuisse prxesse sedi HierapolitaniE.Deinde Eusebius iji Chonico juxta Vallarsium (14) scribit, non ad annum n\,id hahet Tittemontius, sed ad annum 17.5 Apolinaris
.
legitur sub
anno Christi ISO
Srayrna urbs Asife
terne raotu ruit, ad cujus instanratiouera decennalistributorum immunitas data est, et eodemanno notaiur mors M. Aurelii Antoninus in Panuonia
:
febri perit.
Vallarsius habet annum sequentem, nempe 181. Existimat Tillemontius, utjam dixi, id non accidisse ante annum 177. Sed qualiscumque,
Asianus Hierapolitanus epicopus insig-nis habetur. Scaliger ei Maius annum ponunt 172,- Samuel
ex his assumaiur anmis, Smyrnensis illa calamitas mdlo pacto referri potest ad initia imperiiM. Aurelii, quodtamen in epistola habetur; unde et hujus fides vehementer mdat, imo et commentitia dicenda est. Ittam Fabricius (7) quoque fictam probahiliter spuriamque dicit. Equidem scio frequentes in Asia tnemorari terree motus
subTiherio
ib) aliisque Romanis imperatoribus, nominaiim Tiio Antonino (9) et M. Aurelio. Hu-
Armeiius 173 (15'. Alibijam vidimus exemplaria Chronicorum Eusebii et Hieronymi haudparum ab invicem in annomim serie discedere, lU nihil omnino cerii in rem nostram ex his siatui possit. Confer Acta S. Marci. Pr^terea ex eo quod Apoltinaris episcopus diceretur
7nors S. Abercii
onno 171, no7i ideo ponenda necessario erit anno 165. Quidni biennio vel triennio retardetur ! Nec enim
est
opus
jus recitatur in Chronico Paschati (10) adannwn 169, epistola Communi Asix, in qua ita : De terrae
porro tremoribus, quos aut sensistis aut sentitis, ineptnra esset vobis in memoriam revocare, quod Tcs qnidem, cum fiunt, desperabundi; il!i [Christiani) vero,
si
annos,
fides.
Ahercio quinque vet sex dare quodvis spatium, imo vel unius anni vetmensis sufficiat, ut Actis sua stei hac parte
atteri
cum
illorum statura cura vestrocompa-
His aidem positis, nihil p7'ofecto impedit, quominus Roma rediens sanctus Pnesul Syriam Mesopotamiamqu^ peragrarit. Nec beiti furor, quamtumvis Sccviis per se arcet episcopos ab in,
remus, raajori etiam spe erg'a

tur.
numen suum implen-
struendis atque hortandis fidelibus.
Adde
,
Aber-
Attamen ex his omnibus non vindicatur ejusdem imperatoris epistolaad Euxenianum, proid
in Actis nostris reperitur;

in
illa
cum nimium
:
diserte
Smyrnensis calamitas indicetur quEe jussu
nostro Srayrnse nuperfecisti, ad levandura calami-
<iiqiie setie
tpiscoporuvi
Uifiiip. peli'
f!f.
tatem ex terra motu euatam. Nec enim u^piam discimus urbem illam ex prsccedentibus terrse concussionibu^ gravius aliquid passam. 10 Denique objicit Tillemontius, vixvel ne vix quidem esse Abercio locum in serie episcoporum Hierapolitanorum. Teste, inquit (II), sancto Hieronymo, S. Irenseus [ineunte s3ecido tertio defunctus) discipulus fuit S. PapicC, Hierapoleos episcopi. Hic ergo vixisse dicendus seeculo secun-
cium imperaioribus gratiosum fuisse atque exinde facilius, quo vêllet, potuisse penetrare. Non e<v itaque sunt objcctiones Tiltemontii, quas fidem Actorum quoad substantiam magnopere tabefacteni quin potius haud parum confirmantur ex insigni eorum, quam adstruximus, cum
:
C03evce historix
monumentis convenientia. Certe episcopatum S. Abercii extra omne duhium exisiimo positum. Baronitis{\^), quamvis nonnuila inActis reprehendit sancium Abercium prsesulihus annumerat Hierapolitanis ; sic etiam
oe e/iweopofu*
do haud parum provecto. Supponendum quoque

est, S.
Mensea Grsecorum, Menologium Basilii, Martyrotogium Romanum item Lequien, qui pneterea hanc addit conjecfuram (17): Quandoitaque Abercius sub Marco Antonino et Lucio Vero floruit, ve;
l''
Aberciura,
cum Romam venit anno
16:3,
jam
lut initio ejus vitEe fertur,
quidni ipse
sit
ah aliquot annis infulas tenuisse. Aliunde vero constat ex Eusebio, S. Apotlinarem anno 171 Hierapoli sedisse, atque idcirco coactum fuisse Halloixium, mortem S. Abercii adscribere anno lfi5 inter hujus enim et S. Apollinaris episcopatum locu^ est inveniendus alteri Ahercio, qui ex Actis successil priori. Quomodo, subsumit Tillemon:
Marcellus, cui
Apollinaris Hierapolitanus
Abercius librum
contra Cataphryg-as nuncupavit, jussu illius scriptura? Utproinde Apollinaris Hierapolis presbyter
dumtasat tuncfuerit,
qni, episcopo suo praecipiente,

:
calamum contra
Tov oaouy.sd
yaIIz,
sectariosillos strinxerit
,
'E/. -nAtia-
iy.avoiTy.Tov y^povov
ô\)
dyanYiTe, 'Aîy-ie
M^p-
kv:iruyOii- \jn6
cuyvpa^jyai
riva tvj \t/ov.
tius hsec
componantur cum historia
S. Abercii ?
Qui
Romam venit
liiZ
annum
ante Lucillae nuptias, versus celebraias ; rediens vero prgedicavit
Dilectum appellat Abercium, pro hujus temporis more, quo presbyteri non sic episcopis inferiores adraodum erant. Nihit mihi occurrit quod ita supponere vetet, nidicamus cumTiltemontio Cataphry(iO) Tnm. I. pag. 485. (II) Memoircs. tom. (12) IbiJ. tom. III, pag 79. (15) Ccllier, Aull-urseccl6s!nst.. lom. VII, pag. fi29. (li) Patrologia Mign. lat., loni. XXVII. png. 629. llî) Chronic. Eusclm ab Aii;;rlo Maio ct lo:inno Zoliralio. Meiiiolani 1818 Ad .-alcem. png. ct
II- p-ig
l>i'g,
(I) DiiclriiiaNumorum, lom. VII. png. 4!>, (2) Annatcs ad an, 165. tom. H. pag. 214- "ilR. (3) Hi.loire dcs BiM|.eieuiN. lom. H. '1~i*)'''o'n- "' pag (!'i Hi-loire le^ EMi|)Crcurs, paS "^*
130.
loin.
II.
p.ig
IGi.
(J22 ct scq
(6}
Tom
I.
png. ^8*1
Konrin',
blinlliccu Kiffica.
lom V. pag
Jiu7, Itamliui;;
Doclrjna
Numorum, lom
VI, pag 192,
^9) Hisloire
1821 (7) Ui79u. - (X) Kcklicl, Je linipcieurs',

.
2U
seiiq.
(17)0iiciisCliristianus, tom,
I,
col.
83iet 833.
gum
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. 489 A giim seuMontanistarum haeresim primum natam piam ad longaevam Policarpi aetatem pervenisset anno 171 (1). Ast ex alio ejusdem scriptoris loco id saltem ex dictis efficitur, haud modicum temporis spatium episcopatui S. Abercii relinqui.nec (2), uhiex professo tractat de origine itlius sectce, videtur nihil cerii circa hanc statui posse, nec esse, quod vetet, illum cathedram Hierapotitanam deesse qui initia Cataphrygum innectant anno conscendisse sive anno Christi 150 sive eiiam 126 vel anno 142 vel 156. Quidquid de eo sit, patet citius. Confer Baronium et Pagium qui de S. Lequienio minime dubium fuisse S. Abercii episPapia agunt, iile ad an. 118, hic adan. 116 ;10). copatum ast quibus quotve annis pnefuerit Liceat ergo ex haciemis disputaiis conctudere
, ;
lOCTOBK
B.
incompertum. 12 Ut tamen aliquid dicamus de tempore, quo eivJixS. Abercii annts. ^^^^ vixit sive prxfuit S. Abercius, has notas chronologicas adhibere ticet. Primum ex Epitaphio habemus sanctum Virum annos vixisse septuaginta duos; deinde eum, et quidem cum episcopus esset HierapotitanuSyRomseversatum anno Christi 161 vel 162 (vide supra num. 6); tandem Apollinarem eidem sedi jam prsefuisse ex Eusebii Chronico (juxta Tillemontium) anno 171, (ju^ta Scaligerum et Maium) anno 172, (juxta Vallarsium) 175. Conf. num. 8. Dandus prseterea medio inter nostrum et locus alteri Abercio Apollinarem. Si itaque cum Maio annum 172 assumamus, et cum Halloixio (3) alteros quinque demus secundo Abercio mors sancti Prcesutis B nostri incidet in annum Christi 167 ac proinde natus fuerit anno Domini 98; uterque autem numerus erit paulisper immutandus, si alios Eusebii prseferamv^ annos, vel non tantum tribua, ,
,
Acta
S. Abercii longe metioris esse notse quam famae, cum in iltis (si tamen epistotam M. Aurelii excipias) nihil sit, quod non faciitime cum co^va
historia
componatur imo rectissime conveniat.
Esto,nonnulla mirabilia vel resecanda vei fimiori

stabilienda testimonio ; ast narrationis, ut iia dicam corpus, non puiem a cordatis adeo facile
repudiatum
iri.
II.
S. Abercii memoria inMenoIoSynaxariis

et
et
giis,
Marlyrologiis.
Ejus scripta
Epitaphium.
E
^.
fiis
In Menologio Basilii haec teguntur ad hune diem Uctooris:

l-l
memorta
Lommeraoratio sancti et apostolorum

Hierapoleos.
. Menologi
Eeqiialis patris nostri Abercii, episcopi
Baaiin,
mus
atieri
illi
Abercio
S.
Abercius itaque
Romam
venisset anno setatis sux 65 vei 66. Ad annos episcopatusqux>datti7iet,difficiliusesialiqualesfigere

limites,
Sanctua pater noster Abercius, Marco imperatore, floruit, episcopus Hierapolis a sanctis apostolis ordinatus (quod utique chronologice absu7'dum
esse
quodejus initiumvix non omnino laieat. Cardo iotius rei vertitur in anno obitus S. Papiae, de quo scribit Henschenius ad 22 Februarii {4^):
nemo non
videt),
patrator.
Cum
vellet
celeberriraus miraculorum autem dsemon eum tentare,

efiecit,
ingressus imperatoris filiam,
ut
illa
Sanita-
Quamdiu
obierit,
ecclesiffi
Hierapolitan3e(Papias) episcopus
aetatis,
prsefuerit,
aut quo
sedis ac Christi
anno
uon leg-imus. Fuit postniodum S. Abercius ejusdem sedis episcopus, qui sub Marco Antonino et Lucio Vero imperatoribus potissimum floruit. Juxta Tillemontium (5),S. Papias non diu supervixit anno Christi 150, si qua fides habenda Actis S. Abercii. Eusebius in Uistoria ecclesiastica tradit (6), es Romauis pontificibus Clementem anno
supradicti
ctum quaereret, que per literas peravit autem utrem acetum
ut ab
illo
sanaretur. Accitus
ab imperatore,
servo
,
Eomam
venit.
Im-
ut in unum eumdemque g-arum et oleum immitteret, ex quibus si quid sibi Sanctus depromi jussisset, separatim ac proprie sing-ulafT^we&attÂ- at si servus
,
sibi
sumere furtim ausus esset, promiscue
flue-
bant.
filia
Romam
liberata,
igitur
cum
pervenisset, imperatoris
dgemoni imperavit,
ut
lapideam
imperatoris (Trajani)
(7)
)
tertio
(Christi
quoque...
arara, ferret
:
quas in consepectu jacebat, Hierapolim de-
ceniesimo
vita
abiisse e vita;...
Symeone
Hierosolymitani Justus quidam Judaeus suscepit... lisdem temporibus florebat in Asia Polycarpus... Papias quoque
functo,
episcopatus sedem
Tu, inquiens, tanti itineris Romam usque mihi auctor fuisti ; ego vero prsecipio tibi, ut lapldem toUas et sepulcro meo superimpoaas. Quod et
contigit. Sanctus vero
cum
reliquum
vitse
sue
Hierapolitanus episcopus eadem aetate celebris fuit. Ex his autem in ejusdem Eusebii Chronico, editore Maio, adannum Chrisii 108, Trajani 10 tegitur Simon... qui Hierosolymis episcopatum tenue:
tempus sanctissime
gravit.
mifere habentur in Menîs,nisi quod Y (et recte quidem) non fiat mentio de ordinatione ejus ab apostolis facia. Conirahitur quoque narra-
traduxisset, ad
Dominum
Eadem
rat,crucifigitur, cui successit Justus.^'^

:
ad annum
Post Justum, ecclesise Christi 111, Trajani 13 episcopatum suscepit Zacbaeus. Hierosolymitanse
Confer Acia S. Marci ad hunc diem, ubi diximus numeris Chronici non esse muttopere fidendum,
utpote qui varii variis in ediiionibus, iisque probatioribus signantur ; attamen si non annos acsaiiem setatem determinant. curate indicant
,
tio Jussit etiam ut lapis maximus ex urbe Boma in Phryg-iam a djemone asportaretur quem et sepulchro suo, columnae vice affixit. Et addiiur Idem (Abercius)et aquas calidas e terra visceribus precando elicuit. In Menologio Ms. ex bibliotheca Friderici Lindebrogii, quod Pqpebj'Ochio videtur fuisse ecclesiae Constantinopoiitanse,annuntiaturquo:
,
que
Toii v dyioi:, -KaTfoc, Y.fÔiv
'Aêpxiou.Rursus in
Me-
Denique
eirca
S.
Potycarpi martyriumponitur ab
aliis
nico addit
fuit,
annum Christi 166 (8), ab Eusebio in Chroad annum 168, a Botlando annum 169; qui
(9):
nologio Grsecorum Sirteti, quod Canisius edidit {\\),sic hahetur: Natalis S. Abercii episcopi Hierapolitani. Hic cum esset Hierapolis episcopus Phryg-iae
cum
Grandis natu nec multo minor centenario martyrium pertulit Policarpus. Qui iiaque
in Eusebii Historia referuniur iisdem,quibus Papias, fioruisse temporibus, valde diversis dissitisque extincti sunt annis. Et cum nihil suadeat, PaM^moires, tom. SiECiilo secuniio, pog
(1)
II,
Marco Antonino.miraculorum curationum multarum opifex, vita et sanctitate illustris mig^ravit ad Dominum. At Menoiogium isiud grxce non exstat sed ex Menaeis editis et Mss. excerpium esi,ui ait Papebrochius plurimis
Salutaris, imperatore
et
,
pag.
625.
(2)
Il.i.i,
pag. 066.
(a)
cccl^siasliqucs,
tom.
I,
pag. 67H.
(9)
Acla SS.
11, pt.g.
lom.
II,
2G
Ji3.
- (4)
XX,
II,
AcU
SS. lom.
III
Febniorii. pag.
Januarii. pag. 693.
(10)
Annales, tom.
78 LuciE 1738.
287.
el ;^6
(K)
Mi^moirea, lom.ll, pog.299.
16| Lib. ui, cap. r>4.
35
(111 Tlicsauru
Monumenlorum, tom.
III,
pag ^81. AmsLelo-
Pniiologia grxco, tom.
eol.286 ft scq.
pag. 70.
(7)
Tillemont,
dam. 172K.
Hisioirc
des Emppreurs. lom.
(8)
Ceillicr,
Auleuri
Octobris
Tomus IX.
66
490
ASneKt B.B.
in locis, recitata
ABERCIO EPISCOPO HIERAPOLITANO. toli, quam Abercius clarescere miraculis coeperit et quidem levi opera. Cxterum hactenus D quippe qui vix natus fuerit, cum B. Joannes evanActis omnino consonant, prxter iUa quee
DE
S.
ad ordinationem
ifeiuit et
spectant.
g-elista,
sit.
14 In Menseis leguntur seqiienies versicuH

Kv/.ddi dsuTepiin 'AfSspy.io? fi>x^' )"="'l5
postremus oranium superstes, vita excesForte Molanus pneposiere interpiêtatus est

t(7a7rd(j-ToAo;
Synaaariis,
vocem
sequalis apostolis;
quod utique
Yigfesima secunda Abercius mig-rat e terraj alii duo obscuriores sunt

.-
intelligendum non est de cStatis aut temporis wqualitate, sed de similitudine virtutum et prodi-
giorum, ?naxime peregrinationum unde et in Menaeis Elogio 4 seu topario (05/, G'.) legiiur rov
;
.-
quos Halloixius, ut scilicet latine eodem metro redderet iambicos senaynos grxcos, ita vertit (1)
:
aiivdpopiov
7WV
0t(ov
p.oLQr,TMV
parem
iur
ita
quidem
divinis discipulis cursu Halloixius (6) at in Veneta

:
Abercius humo, lege mortali, eshibens, Deus ad Deum migravit et prope adstitit,
Humum
Meyixorum
a-JvQpovov
ediiione anni 1845, ôco
avvdpoiJ.ov
habein
throno parem
(7).
Supra vidimus,
Sed Deus adoptione, natura Deo. Prior versiculus perspicue redditus est et fere ad verbum , posterior brevius et clarius verteretur Deus adoptione {Qiog Gic-ti, nec enim video quid aliud posterior hsec vox significet) properavit ad Deum natura. Notat quoque Halloixius , ut metro
:
Menologio Basilii dici S. Abercium ah apostoiis fuisse ordinatum Molanus itaque videri possei hanc secutus lectionem at vix non cerium est illi (obiit anno 1585) p?'te tnanibus non fuisse Menologiutn illud quod mulio tardius in lucem
; ;
,
edifum.
16 Singulare est
satisfiat p}'iorem ita

'AjS^pxio^ 5ou5 ^(Ow
ordinandum
x'-'^
Oyy^Twv
voiJLt^.
Moscis, a Papebrochio editis

(8);
Similiter,
et,
quem primo
sit
,
ut Heroicus
loco posui, versiculus, additione Articuli indiget hoc

,
quod in Epheraeridibus Graeco- a/iVuti jfoi-. ad caput tomi I Maji 'y '''<""ur, Octobri Moscorum figurato ad 22 habeiur "''p^''/'''o">.
.-
modo
Ei/.aî SvjTEpir, 6 AjSip/.icc '>X-"^ y^''^ÎI
Abercius episcopus martyr, addit Papebrochius{9]: Possevino satis inepte " Arechmus. Quando Pos-
In Synaxariis seu Menologiis Hierosolgtnita7io et Calcopolitano, quod uttûmque edidit Augustinus
Scholzius , legitur quoque ad hunc diem

dyioi;
-ov kv
~a7p24
rfiwv
xctpy.iov,
EZirjy.iTZCu
tjpaTToJ.Eu^
sancti patris nostri Abercii, episcopi Hierapoleos.
Notat autem Scholzius
Menolog-ia heec supra (2) laudata servantur in fine codicum grsecorum bi;
bliothecae regiEe Parisiensis
qui numeris 53 et 79,
Dies festos vero
codicis 53 omnes in textu, et Menolog-ii codicis 79, ubi diversi sunt a priore, in margine inferiore typis esprirai curavi.
Menolog-ii
sevinum Papebrochius ita perstringebat nondum manibus habebat synaxarium Ruihenorum majus a P. Georgio David S. J. laiine redditum et Antverpiam missum. In hoc enim, loco Abercii scribitur Irauni {Ipalva) qus? quidem posterior vox non minus inepta dici posset quam Arechmus. Cdeterum in margine ibide?n notaiur, reddi illa ^raece 'AcEpxiou liy.Txo^jTolaij. Vide num.pnecedente At paulo ante in Octobri graecorum metrico ad eumdem diem legitur (ut supra, cum metricus ex
pras
j;
Menms sit
excerptus)
Itaque cum addiem 22 Octobris nihilin margine notetur , liquet utriiJ7ique inter se convemre. In Typico S- Sabx signatur etiam Abercius episcopus Hierapolitanus. In Synaxario Ruthenorum, quod peculiare est dioecesi Kijoviensi et etiam Moschis usitatum, inierprete Georgio David, missionario S. J. Moscuse residenfe anno 1688 annuniiatur
,
Bis undena dies Abercion inserit astris. Additque Papebrochius, haud satis meditate: Inseritur etiam
Romano
hodierno, ut episcopus Hiera-
politanus in Phrjgia et martyr sub MarcoAntonino. Acta grceca habemus. Id enim vero omni ex parte
falsum, S. Abercium nostrum in Romano dici Martyrem. Nec hunc tiiututn illi uspiam alibi, prseier-
eodem
die: Sancti patris nostri iGXT:cfJT6).ov 'AcipyJou episcopi Hierapolitani, thaumaturg-i. ItetJi in aliero
quam
nio.
in prsefatis Ephemeridibus tributum inveVerosimiliter nominum confusio est. In
Synaxario brevioriei communi toti ecclesise RuthenicEB.jworf Papebrochio idein P. GeorgiusDavid

procuravit
:
Sancti patris
iiostri
Avercii
{Afîpy.lx)
episcopi Hierapolitani.
Denique
:
in tertio
Synaxa-
Menaeis ad diem quintayn Decembris {IQ) memoraiur Sanctus martyr Abercius qui gladio consummatus fuit; ubi cseterum, prseier solitos duos versiculos, nihil amplius de eo prsedicatur. Tanto
Q rioprolixiori,
iardius,
,
nempe 30 MajilllljiagioSancti et apostolis
graphis submisso
eerse
legitur
similis Averkii, miraculificis viventis
anno 5656,
qua usi moscoviiee sunt usque ad tempora PetriMagni {Z).Porro annus 5656 pr^fafx serse respondei anno Christi 148 (4). Tria laudaia synaxaria hodie cum aliis
Consiantinopolitanse,
nempe
manuscriptis olim a Bollandianis magno numero colleciis, servantur in Bibliotheca regia Bruxeliis
JUarlyroto-
magis putem hunc in Ephemeridibus ad 22 Ociobrisfuisse translatum,quod in iisdem bDecembris mentio solius fiat S. Sabse. Nihit quoque de Abercio marfyre in Basilii Menologio. 17 S. Abercium nonmdla scripsisse, extra dubium est. Sed quee? Non satis constat hodie. Duorum dumtaxat relicta diserte memoria est at ipsa scripta inieriisse creduntur.Sunt autem hwc:
;
j'
Ejustcripia
num, 11329. 15 Latinorum antiquiora et

:
classica Martyrologia de S. Abercio nihil atiingwii, pneier Romanum, ubi ita hac die Hierapoli in Phryg-ia saucti Abercii episcopi.qui sub Marco Antonino imperatore claruit. In Ursuardi auciariis apud Molanum occurrit hatc annuntiatio: Die vigesima secundafÔc-
EpistolaadM. Aurelium Antoniura imp., eiLiberde Disciplina.^pisô/^, utjam supra attigi, meminit Baronius in Notis ad Martyrologium Romanum: Exstat, inquit, sanctissimi Viri epistola ad M. AureAntoniura imp., quEe apostolicum redoletspiritum. Exhibemus eam integram in Annalibus ecclesiasticis, acceptam ab illustrissimo et reverendissimo D. Guillelmo Sirleto, cardinale amplissimo,
liura
io&WsJ,sanctiAbercii episcopi Hierapolis.qui claruit miraculis tempore apostolorum Quseposteriora ver.
qui eara grsece scriptam in antiquo
manu
scripto
codice, ut ingentis precii raargaritara,
custodit.
ba male addita sunt

notat Ralloixius
(5)
Multis enim annis, ut recte prius mortui erant omnes apos.-
Queetamenin Annalibus non reperitur.Quomodo

id factumsii, ita ipse narrat Baronius (11) Doluimus veheraenter, e manibus nostris elapsam,
:
(1) Tom. II, pag. U6. (2) De Menologiis duorum codicum crxcoiiim liiblioihiGX tegis Parisicnsis cuiiimcmuin), pag, 4 ct Ej. BoDDSE. 1823(3) Arl de vSnGer les datei>, pag. xw. (4) Ibid
Me[n.c Oclobri, pag. 133.
~(9)lbid.
piig.
jiLii.
(8)
Acta SS. tom.
(10) Pag. 29.
(11) Annal.
Maji, pug. i-usii.
tom.
11,
ad
p8g. 3. la lab. chroiiol.
{^)
Tom.
11,
pag.
U5.
() Ibid.
&n. Clinsti, pag. 163.
(7)
nesciraus
nesciraus quo modo,
epistolam
scriptara
in
,
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. illam, quam ab Tau5' 6 vowv ivlaro

piae
491
vntp fiou 7rd;
6
awaSbc.
B R
Abercio
cesserat.
ad
Marcum
memorije...
20 TujuSov
Et
d'
{fx*i)
ri;
e/;.oiJ
srepoy ETrdvw OY,asif
cardinalis Sirletus, pro mag-no
Quodsi rursus
munere nobis conmanus nostras deveniat,
ovv,
'Pwaatwv
rapteio Siayilia
/pvud,
Kai ypnar^
TrarptiJi 'lepoTroAei
et si qui forte ad describendara accepit, reddide-
Quod
Pitra
latine sic
(6)
:
yiha Oriati. vertit laudatus D. Joan. BapL

hoc
eg-o
poneraus in appendice vel editione secunda. Non putem illam hactenus inventam unde metuendum ne funditus interierit. Non omnino eocacie fata hujus epistolcB exhibet Lequienus unde apparet eum Baronii annales non vidisse. Baronius, inquit (I), in Notis ait, se exhibuisse ejusdera Abercii ad Antoninum epistolam a cardinali Sirleto acceptam, ex ejus utique vita, quae in manuscriptis codicibus g-rjficis frequens est, prsesertim in MetaphrastEe collectaneis. Qw^ tamen mera suprit,
; ;
Urbis eleetEe
civis,
vivus
feci
monu-
mentum, Ut haberem
turam.
heic pro tempore
corporis posi-
Nomine sum
pastoris,
Abercius, qui et discipulus casti
4 Pascentis ovium campis;

tur.
greges in
montibus
atque
Et ipsi ingentes oculi sunt, quibus cuncta tue-
positio est,
imo et falsa. Nam in Astis quaevidimus, omnibus epistola illa non reperitur, nec ejus mentio fit. Ad alteram quod attinet S. Abercii
scriptionem
de disciplina
Liber, inquit Halloixius
ot!3ao->'-Âi:,
(2),
Sane
Is
is me docuit verba vitse fidelia me Romam misit regiam illam

;
,
visurum
erat
urbem
8 Atque imperatricem, aureis indutam vestibus
et calceis.
inscriptus Bi|6^[oc
;
vel certe
erat Uber,
Liber disciplinse seu qui perutiles

inscriptione.
doctrinas contineret, ignota
jam
De
,
Tum
Tum
autem aspiciebam
Syrise
et
populum
splendidos
oppida,
:
quo
Tzdvu
ita in Actis
(JiCfÔdfiati
'
Zi^vOsi; ê Kai 6i6A(oy dLdaGy-xliac

,
annulos
Nisibin
'iyouâv
/.!
v.axaXd^.u
Tif;
utt'
avrbv
manu g-estantem vidi campum et omnia

Euphratem
npza^vTiooiz
a[io:
diay.ovoic,
ha
xxi [xtTa 9d'JixTov
traosgressus
porro
j.
'^QiyynTCe.l
Ttaijjirai
3C
IxijT-^!;
'/.0.1
TpOTTOV riVO. ^TidiKOTZ WtpEAuv
composuit quoque Librum de doctrina seu
omnes ex oriente 12 Habui mecum in sacris unanimes
fides
nam-
diseiplina valde utilem,
byteris et diaconis ut loqueretur et quodiimmodo cessaret nu.^^piam
quem suis reliquit presper eum vel post raortem

illis
prodesse. In quse verba recte notat laudatus Halloixius{^) Es quibus videtur coUigi librum illum continuisse docuraenta presbyteris et diaconis utilia
'
que singulis produxit Et apposuit cibum, ex uno fonte piscem PrEegrandem, impoUutum, quem apprehendit immaculata Virgo
16
exequendum, et ad plebem verboet exemplo instruendam. Quales sunt ii libri,

circa officium suura rite
Et tradidit amicis ex integro commedendum. Eademque vinum habens bonum idque porrig-ens cum pane temperatum.
Hsec ego adstans Abercius jussi inscribi, Septuag-esimum secundum annum vere ag-ens. Orabit pro rae, huc si quis attenderit, quisquis
est
qui nunc inscribuntur
.-
Instructio sacerdotum
Cura pastoralis
vivunt et
aliique similes,
per quos eorum
auctores Hcet terris demortui, in animis
hominum
com20
mecum
consentaneus.
ei
cum
vivis loquuntur, ac per eos in
Ne
quis
tumulum alium
qui
mea
continet
mune
raultis prosunt.
Num
S.
Abercius ipse suum,
quod in Actis exhibetur, scripserit Epitaphium, non satis perspicue mihi constat. Supra quxdam obiter tantum delibavi de hoc argumento, nunc vero plenius agendum, cum habita nuperrime
a
Epiia-
ossa, superimponat Sin autem, romano quidem
serario bis
decem
millia aureos,
Dulcissimse
solvet.
vero patriae Hierapoli millia per-
fjfiiiim,
nonnulla de Titulo S. Abercii sit questio (4). \8Ut perspiciatur quse in qu3estionem vocentur, necesse est Epitaphium adscribere, prout ab erudito viro D. Joanne Bapt. Pitra redditur in quoniam hinc orta Spicilegio Solesmensi (5j controversia est. Alias lectiones ddbo infra in C Annotatis ad cap. 4. Actorum.
;
19 Epitaphium, ut dixi, improbat sanctoque a TUUmoniim redargûum . Abercio adjudicat Tillemontius quod ejus nec res
,
nec verba sanctum senioremque et jajnjam moriturum deceant episcopum. At reponipotest, illius interpretationem, ut ita dicam, moral&n, fere F pendere totam ab animo legentis. Confer dicta reprehendit Tillemontius vernum. 5. Speciatim
'ExAsy.Tyi; TroAiMS roSz
(p^vfl|U')
moirirja noklrr^q
IvQa. 0fftv.
Zwv,
'iv
'iyfn
xatpu CTWuaTo;
Toiivo^' 'kîpy.ioc, dy.t, iJ.a.%Tr,^ Koiîvoc dyvov,
"O^fioffzsi TTpoSartdv
'OtpQa^fj.oi';
oc,
ayEXa?
6f,aiy mdioiffTt,
Ix^'-
^tydlovq, xara.
^toiic)
iidvQ'
dpowvra;.
OvToc ydp
Ei.; 'P(op:>iv
I
pt'
ididali (ra
ETTEfi^le
ypdy.[i.aTa Trtora,
bc,
î
(r/,v) j3ao-iAet'av
dBpriCai
8 Kat âniXiacav
iSilv yjivaocrolov,
y^pvaonidiloV
Aabv
3'
ddov
h.tl lay.T.pdv atppaj/ttJa tyovra.

y.ai
meminit Abercius, a Christo se Romam missum, ut videret Augustam superbe vestitam imo et calceatam, popidumque fulgidos qu^ quidem levitatem ae gestantem annidos vanitatem sonant hominis curiost magis quam Christiani mri sancti. Respondet Halloixius (7) se a Deo missum Romam, ex eo, quod diceret accipiendum id quod satis videbant quomodo esset ad videndum palatium imperii aut addebat
siculos, quibus
;
: :
Kai
12
l.vpir[c,
izidov dcilBov
aaria
TrdiTa,
NttJiSiv, Ei/cppATrjVcJidSa;* Trdvra; ^r; id0ev

"Ec-^ôv (eptoi) cruvo^tyjyupea;. Ilto-ns
(Je
TrpooT^ye
Kat
7rapE6yiX
rpoffir,v
r/9vv (5e
/ixtvi;) tXTro 7ry;"/:i?,
IlaptptEyeQri, v.aQapbv, ov
e3pd^ro irapOevo; dyvvj.

taOeiv
5id. TzavToc,
Kat ToOrov
IGOlvov
cTreiJtdxe (îXoiq
-ypriarbv typvaa,y.ipatTfia
etTrov
didovaa êr' dprou,
Ta-Jra TTapecrw;
'ASepxto; w5e ypat^wai,
'E6ôfx>]XOffr6v ero; xai iJEurepov riyov aXrOw?.
imperatricem, nempe (ut terminis philosophorum caussaliter sed conac theologorum utar) non caussa fuerit, curatio fili^ secutive, hoc est cum ut et illam viimperatricis, inde consecutum est, ejus Faustinam imperatricem, et deret et matrem infra (8) Apud genalia qu^ ibi commemorat. Et viderat, declatilesautem, illa eorum, quffi Romae Komanse in vestibus et et mag^nificentiae ratio expositio, non poterat non grata esse atque
: :
annulis
(llOriens Chrislianus,
(3)lbitl.
seqq.;
Hcm
835. (2) Tom. H, pag. *! (i) CivJlla Ciilolica, nn. 18S6, tom. I. png. 68K rt (b) Tom. III, pag. 5 J3 et tom. II, pag, 83 cl seqq.
lotn.
I,
col.
seq.
(6) ibid.
pag. K3i.
(7}Sciiplorumclc. tom.
II,
pag. liO.
(M)Ibiil.pog
Ul.
accepta.
492
accepta,
fi.B.
m
.-
S.
ABEKCIO EPISCOPO HIERAPOLITANO.

S.
esse,
Cxterum hujusmodi in carmine usm nemo 7xon novit. Nec perspiciie dicitiir in
Albercio fidsse
Abercii, sseculo
vel ni
item expungit octa- D

;
Actis, Inscripti07iem ab ipso S.
Et lapidem (ita priefatur Metaphrastes) quemjam quadratum, longitudine et latitudine aqualem sibi tumulum facit et aram, quse
composita^n
vum, quod sanctum dedeceat episcopum undecimum et duodecimum, quod pecceît in ecciesiasiicam' disciplinam etc. Emendationes a Garruccio p7'opositcB atque adhihitx plures sunt preecipux tamen in sequentihus coJitinentur versiculis
:
ipso jubente, a daemone illuc translata fuerat, lapidi
epigramma incidens r&iov 5e rt ETTiypaufia L-rw iyyaâiiaiz, qu3e utique non omnino demonstrant nonahaltero,sed S.Abercii nomine, tanto magis guod soleat id fuisse conscripiwn in secccentis hujusmodi epigraphis adhiberi, ut
impouit, tale
illi
;
Kai auvo uyjy upea; Ilerpov

MaprupioL' TiiSov zidtidov.
xa! IlauXoy eo-wGey

TIkjtI:; dl npo-riyt...
defunctus viatorem alloquatiir, quin consequens

ideo
sit
versiculos ab eo esse factos.
Nec amplius
p?'obat,
iv'
quod
initio Titulilegitur
rod' imiyif^x Cwv,
Quê quidem penitus recedu7it a tectione pluri^noru7n, quos vidi, codicum, et cion nullo co7icordant; nec mirum ; siquide^n Garruccius ex conjecturis texium suscipiat restituendum. CcVterum versiculi illi duo (apud D. Pit?'a pars undecimi et duodecimus) sic in Actis redduntur Travra; o'eCTyov
.-
hBdde OiGiv, rcCvoua 'ASepx.fo^ feci hoc vivens ut in casu mortis liabeam corporis sedem ego, nomine Abercius. Qu^b quidem aliter ab aliis intelliguntur , et judice Dubnero (1), latum hariolationis campum aperiunt. Attamen id certum, partieulam rdije hoc, referri obvio suo sensu ad monumentum, non vero ad epitaphium. XJnde in Ephemeridibus Romanis (2), non nihil jocando in eos, qui legendum putabant 16dz
'iyM y.aipro cwûaroi;
.-
awoiJ.r,yJpou:, riaOXov ec-w0v*
Trio-rt;
dk
TravTt Ttporiyz
;
omnes me circurastantes habui, intus Paulum fides vero raihi ubique dux fuit. Que sane ohscura sunt et plus minus corrupta. Nec igitur 7nirum varie a variis explicari et 7nutari seu resiitui. Porro hsec et alia, id genus videsis in Annotatis ad cap. 4, uhi Epigraphse lectiones, prout a vatHis variee proponuntur, in exteîso reddemus. Sufficiat hic animadvertisse in omnibus codicihus
Parisinis reperiri Epigra^nma fere ut Actis infra excudendis iegiiur. In specie codex Colb.
1540, licet, ut alihi
{ypdu^')
zT:olr,(7x
ttoIItyiq
mx dormitionis
vj ypdfj.fX7Gi
su^ prgeparasset
ypdfxix'
Todc
quasi tero locum supresibi Abereius knoiYiax iv 'iytti aMuazoq
jam monui num.
%,
stylo diffe-
Denique eodem sensu interpretari possunt Verha TaCra TrapecrM^ iiizo-j 'Aopxao; wde
tvQx
0a(y
rat a Symeone, in Epigrammate longe maxi^nam parte^n concordat, 7iec uspiam favet Garruccio.
ypy.^rrjcn, co&fA--i/.oaTOV ero; zat oeOre&ov ay-MV a/y;0wc
de qw>
et
re~
ctns orla ditputatio.
ego Abercius ita scribenda curavi, aniiumag:ensseptuag-esimumsecundum,5^ceieim, ut hsec vera sint, Abercium curasse ut epitaphium hoc, sive a se sice db alio conscriptum, sepulcro suo incideretur. Utut est, sat parvi refert. 20 Dicci supra, nonnullam de hoc Epitaphio ortam nostris diebus qusestionem. Nempe Domn. J. B. Pitra in Spicilegio Sotesmensi, uhi tractat de Pisce (IX0T) symbolico ['6), separatis typis edidit ex Boissonnadii Actis, S. Abercii Titulum seu epitaphium, notisque illustravit ad rem epihsec adstans
Sic etiam codex Coislin. 110, in quo Msraippaais a Boissonadio edita , Epigramma hahet quidem
mutilum, ad versiculos illos profert quos rejicit Garruccius, et ex adverso nonyiullos omittit, quos
vg. la.bj d' ddov izei }.a.ij.-Kpav Quod vcro attinet ad inteo^pretationem symhotica^n ab eodem Garruccio propositam, hujus toci non est hanc vet tueri vel impugnare nonnulla attingemus in Annotatis.
illepree ceeteris laudat
<jtfpa.ylda tyovTix.
'
21.
Id vero utrimque admittitur,
S.
Abercii epi-
ommfiu* talen antijuii'""""'P'"''"
taphiui7i esse antiquissimion, i7no

ecclesiee spectareseecula.
ad primasva
Pretiosissi^num proinde
graphicam et symbolicam pertinentihus judicium vero tulit de Actis (juxta Boissonadii scilicet recensionem; Metaphrastica enim non legerat) haud magnopere a nostro ahludens. In textu Tituli queedam cum solertissimo Dubnero suo supplenda duxit aut mutanda. Non omnia et singula
;
est
7nonumentum
tradilionis (hac
enim ex parte
:
omniw7i co7xsensu integrum ad nos pervenit) de sanctissimo Eucharistise sacramento

Fidesque prseibat Et mensBe apposuit piscem (purissima Virgo
eruditi Benedictini placita prohavit Garuccius noster. Imprimis, adhseret et quidem mea opinione jusfo amplius, Tillemontio, Actaque prorsus rejicit (i), quod ego sane non ausiyn, prxser-
Esimiumpuro quera vitae a fonte prehendit) Vescendumque dedit dilectis tempus in omne, Utile habens vinum potum cum pane mini,
strans.
Ita
tim
disputatis num. 10 putem constare ohjectas a Tillemontio difficultates, illa excepta quse ad epistolam M. Aurelii spectat, levioris et
cum ex
tatione.
nempe latine redditur in Garrucciana disserLaudandus sane Metaphrastes saltem eo F ex capite, quod epigramma posteris servaverit,
,
;
vix ullius esse momenti. Secernit itaque Garruccius Epigraphen omnino ab Actis, imo supponit velpotius asserit hsec ex ilta a Symeone fuisse fahricata. Proinde Epitaphium, nulta hahita
Aciorum ratione, crisisubjicit illud, quate nunc est, indignum sancto praesule pronuntians, p-ropter eadem fere qux Tillemontius habet momenta, et concludit corruptum et interpolatum a Metaphrasta fuisse unde et novam subjicit lectionem, in qua resecantur aliquot versiculi, et textus exhibetur diversus tum ab eoqui reperitur
;
Dubner, D. Pitra
:
codicibus mss., turn ab eo quein proposuere aliique. (Videsis Anyiotata ad cap. i.) Etquidem versicuios expungit annino
qmnque scilicet quartum et quintum ilium quod sint verba et voces hunc, quod magni oculi cemerentur in picturis ecclesiarum muraiibus aetate Metaphrastm sgeculo x, non autem setate
; ;
inserendo itlud Actis S. Abercii 7iuspiam enim alias, in quantum ego noverim, reperitur, unde etipsis Actis haud vutgare enascitur meritum. Lauda7idus etia^n vir diligentissimus, D. Joan, B. Pitra, qui illud veluti ex Actorum latebris in publica77i iucem primus eduxit laudandus et P. Garruccius qui piurima, pro more suo, docte et acute de Titulo Aberciano disputavit. Liceat addere verba eximii et eruditi impri^nis viri J. B, de Hossi in epistoia data Eomae prid. kal. Jul. MDcccLv ad eu77idem D. J. B. Pitra, qui primus iterum et quidem paucis abhinc a7inis, pubiici juris fecit celehrem Augustodune7isem Inscrihonf^m- Atnnphif> inquit T?nê^n,<^ de -pi^n,:>aiirhn. ptione7n Atque hic, ivimiîf Rossius rJo Pisce eucharistico agens (5), ullro se ofi"ert insig-ne illud tuum Aug:ustodunense epig-ramraa quod cura praeclaris his R.omange ecclesise pictis monumentis adeo amice
;
.-
(1)
Catoljca,
Pam,
Spicileyium Sule^mense, tom, 111, pag 33o (9) CivillR ubi supra. lom. 11. p.ng. 83. (3| Tnm. ill ,rae ^33 185S. (*) Civilla Catolica, an. 1856, lom. I, pag 688'
conspirat, eorumque interpretationem tanta luce perfundit, ut quid requiri et expeti amplius possit
el loni.
II,
pag.
84.
(S)
Spicilegium
Solesraensc,
tom.
III.
pag. S67.
plane
'
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBKIS.

planenonvideam. In eo enim postquara baptismatis
493
iUCTOBB
mentio
facta est, hsec, interpretum
omnium
unanimi
consensione,
"EoOti,
de eucharistla
exwy
legûntur
sive sub ipsa consecrantis sacerdotis manu depictusest, Christum esse in eucbaristia etc. In Pentamelro deest vox ex lapidis defectu, qu^ varie a
B.B.
LuiTripoi; d'dyi<tiV p.i'kiYi6isc

Titvs...
Ixiiâvz ppwffiv,
Tiof.laiJ.aic;
variis suppletur.
(1),
IX0TN
Salvatoris sanctorum
dulcem sume cibum, ede

sive ille
et bibe...
piscem in manibus tenens.

Ex^l-v,
dubitare possit
dorso austinet, sive in

(1)
" Jam quis panem et vinum mensa cum panibus positus,
Vide Spicilegium Solesmense item Miscellanea Archaeologica PP. Caroli Cahier et Arihuri Martin, ubi inserta valde erudita dissertatio est de titulo hoc Augustodunensi, autore Franeisco Lenormant (2).
Tom
I,
pag. BS7 et seqq.
(2)
M^langes d"Arch6ologic, tom.
lU, pag. lU-137. Paris 18H3.
BI02 KAI
nOAITEIA
VITA ET CONVERSATIO
gancti patris nostri Abercii episcopi
'
AUCTOBI
MrrAPHRlSTi
TOY EN Anois nATPOs HMflN ABEPKioY EniiKonoY lEPAnoAE...
EX USS.
Hierapolitani a.
Ex
codice Colbertino
num. 1484
folio verso
168, in regia Bibliotheca
Parisiensi, auctore
Symeone Metaphrasta
B
I.
CAPUT
S. Abercius
populum ab impiis
sacrificiisavertit,
deorum simulacra com-
minuit.
Commotam
exinde multitudinem, pluribus patratis miraculis,
sedat et ad Christum convertit.
Mdpxov
etpoira
'AvrMVtvoUj xat Aeuxtou Bripov,
tV
auTo-
y.poLTOpa
tw
ynv,
'Pwâtot? îettovtwv dpxfiV, d6y{j.a tm 7raav oan Tore 'Pwâtot? viiYiMvs, driôToii;
rsl^k
euCTia;
y.ilvo'j
Ityoixiuoic,
Beoic,
amvda.^
rt xat
AntoDino &, et Lucio Vero RomaDum obti- pro popuio nentibus imperium, pervenit decretum c in idolh lacrifiuniversam, Eomanis tunc subditam, terram, quo ^Zl^^l ^ cavebatur ut publica sacrificia et libamina ofieren-
Marco
imrtXtiv,
Tfic.
ToO
yovv
toiovtov
doyixccToq
xat
avTi^ nonli(^
îy.pdc.
$puyta; liyeôveuovrt totz

ttiv
tur Diis, quos ipsi appellant d. Hoc erg-o decretum cum missum esset Publio e, qui pro tempore parvse
c
'*
zaraTTEficiiGevro?,
rjv
opav
Otto
v-cd
'Pwfiatou^
oiioudri
*
na'(7av
"wi'
eoprac
te
oLyovTai^
x.ai. Gutjta;.
cw
praerat Phrjgise, videre erat g-entem omnem subditione Romanorum celebrare festa et sacrificia,
auToxpaTspwv
-jrpoCTTayftari
o
(5ta/tovouf/vous
nTi SouAii
Twv TepaTToXiTwv xat

iy.dvYi^
5-flpto?,
olSk oLtol
AItoc, 3e
tM
ovtoc,
ôf-vnj
6
dnUifj.i:dvovTO TeltTrjq.
Y\iklv
vvv
uTToOefft;
eTTtffKOTrr.v
Ojrapxwv
'Aoepxtoc, rhv
TepaTioXiTwv
Tt
^
eyjtexstpiffêvos,
y.cti
ltuxî\i.ovovvTd<;
iopTca;
tou?
â.Ta'^
atque jussis imperatorum prompte obtemperare. Senatus quoque et populus Hierapolitanus, nec ipsiprEetermittebant interesse istis sacrificiis. Hic autem idem, de quo nobis nunc sermo. Abercius/" episcopatum g Hieropolitanorum h adeptus, videns
iila cives candidis superindutos vestibus infausta adanimee suee beu perniciem celebrare, atque festa verum Deum contemptui haberi, surda vero ado!
j
,-
/,
TroAtVa^,
ra?
rric,
ixvtopTOvc, ty.tivctc,
CTTpocp^ (peO
iavxwv
^^tv/Yii
tmTtlouvTaq
km Idm
y.al
Tov
ftew
dXriO-fi
Qtov dQtTovp-tvov, eiiJwAa dt xutpa

cpavTaaiav
eivat, ('Lva
Trpoff-
xuvoujiieva,
^zvd-n
t6
tou Getou
ttoXôu?
'AfASaxoufA cp6ey^wfiai,} xai 7râv>i; dx>.vv
eTti
simulacra ; falsam imag-inem i [ut cum divino dicam Habacuc) et erroris calliîaem super multos
rari
5taxeofievy)V x^^^^'^ rtyyio-aptevo?, xat ola urrep

kv ddy.pv(ji
'^P^7l^'^
*"^'
dtivOiq
aronov
infundi, remarbitratusgravematque valde absur-
ddt^wv
TrXnyet; Tr,v ^v/jriV
Tw 0w xaTafiova^
Tzpourivx^TO
0e, ?.sywv,
tov
Twv aiwvwv,' xai xupte rou

voyev-7 ffou Tiatâ di'
'h}idc,
*
êou;, xai driîovpyt

*
dam, et tamquam animo sauci;itus pro fratribus, cum' lacrymis Deum seorsum deprecabatur, diDeus seculorum et Domine misericordise, cens
:
(7v^navTo^ Tov dt xai ffuvoxeu

xoffptov
6 evavOpwTr>iffat tov fô-
u5ox>i(7a?, Einê xai vuv e?'

fxvjê
placuit qui universa et fabricasti et contines ; cui hominem fienobis et unigenitum Filium tuum pro
Sv e(J>5fxtoupy/5ffa5
iv h
îtji'
{J-t
rhv civ TavTr,v nohv, xai r,4 rto avaTTotpteva Twv ffwv eGou 7rpo6arwv,
e7rtffxo7rr,v
epioi Tr;v
ivtxdpi<Tai, xetpoTrotyirot? outw
nunc quoque mundum, quem condidisti; posuisti neque hanc tuam civitatem, in qua me tuarum, et cujus mihi indig-no pastorem ovium
ri; aspice ita episcopatum commisisti, despicias, mauufactis deditam abominationibus; sed ab erroris, eos obumbrantis, nube liberatos, tuo lumini adjunge.
ntptidn^ &dtlvyiJ.aat
ToOvTOi
aijTf,
TTic,
T:poay.tiiiivnv
dlU
tou ejrtaxo,
ajrarri?
veôu?
dnalldlac,
T(j)
ffco
ffiuri Trpoffoixeiwffov.
2 Taura
eTri
ttoAu
ttc,
hîpai Trpoffeuâfievo^
xat
2H^c cum magna

dein
diei parte
precatus esset, et
gj,j,(m
..rjrcwu* i-
tipatov T xai xaXov ro uTTvw aou; eauriv. opa vtaviav xai ev tm 6voiâri tlo^, fiaS<3ov a-JTi^ hyx^^piKovTa, uOv, xat ffuvTpt^cv tt) uou, 'ASepxte, Xeyovra, TropeuSy]Tt Atu7rvtff0i; TauTVi Toue Trii irXavyjs airtou;.
6axr-/ipia
otiv,
somno
:
se dedisset, vidit
juvenem speciosum
manus tradentem atque ^^^ZiU et decorum. virgam sibi iu In nomine meo. Aberci, nuuc perg-e, dicentem
Itaque atque virga ista contere erroris auctores. Dominum somno escitatus atque probe intelligrens et fiducia plenus, sibi apparuisse, propere surg:it arrepto
xai* OTi xupto; ^v
<âvt\c.
avr^ xaAw;
evvoviffa?,
eftJriTrXarai eu0u5 ^taviffrarat, xai Qdpaov^
xai Trafx-
494
lllCTttltl
YITA
S.
ABERCII EPISOOPI HIERAPOLITANI.

}j-kytBic,
arrepto praegrandi
et
(TAPHRiSTA
EX HSS.
.b
zelum epirans quodam iram abit ad templum Apollinis in quo pleIig"no,

i'',
ri
^vlov dpndaaq,
TTapa
aTovdcti
TYjv
anetcri
Trvewv
^y^Xou
itpov
,
xal
IvBot
*
opym
t
J)
Exsrvo?
70
te
Toij
'AttoXXwvo?
Qv<7lai
vi;^,
raque perag-ebantur
fere
sacrificia
et
libamina. Erat
Tz'kdoTai
Ka\
Yj
ditTiXouvTo
rvj
nona noctis hora. Divina fretus apparitione, primum suis manibus templi fores impellit, et cura
claves et vectes essent contriti et portse paterent, in medium accurens templum, ApoUinis, quod
-nv
dt ntpi TTou
ewamv wpav
Trpwra azv
eTrei
xat
0eta mi:oi~
Gm^. tiKâvtia,
Kvlai; wOei
*
a-JTalc,
;êpfTl
Tac,
rou
veu
xat
ai tz zXsiJs;
ayrM
y,ai oi iioyXtii
fJVvtToi&riTav, xat ai nulai
dvSTTtrdaQrirTav
exeio-c
ti^
u.kaov
simulacrum dejecit atque comminuit. Deinde alia quoque aliorum deorum simulacra obiens, similiter prostravit k ; nec dii sese defendebant;
illic
stabatj
Tov vaov giaiJpap.6Ljv
ro ecTTw?
ei;
rou 'AnolXmoc
ra.
eidwAov xareaê re xai

oux :^//uvaV70,
xai a<pwva
ort
AeTrra
eJTto-y];
îeiXev, eira xai

Sii0^r\xt,
TMV aklwv 0wv JTepiEÔwv,

xal ra
xat
oi
illa surda et inania (erant enim plane surda et muta) ipso tamen facto magnifice procla-
Qeoi
sed simulacra
zwâ
xal
^wvv^v ^tyioTriv
xwffa ourw dnb rwv epywv aotevra
{xaTaia
mabant?, insanirebomines, quitalia colunt etDeos
[xt^r.vatnv
dvepunoi
tqioCtok;
vocant;quvero
valde laudabiliter
istis
fieri.
nunc accidunt, Deorum autem
id recte ac
xai
vvv,
Qioh^ aUovc, ^voixdiôvrt^
ova npodiYovTtz xaioriTavTad Traaye!

Atav
tolI
cultores et
dixaia^
kxtiva
Txdtxxti.
xai
eTratverw?.
iJTT^pcrai,
templi ministri,
haec
multa patrari cum audacia

et dubitatione.
Oi
ra
êv
roi 0cpaTreurat
Twv Qewv xat
vcw
conspicati, stabant stupore pleni
yeyeviiÊya raOra x.ara nolX-hv Tolfxav i$6vTt<;,

txnlri^toiq y.ai
iniijTpa<^tic,
<^ri<Ji,
Ipse vero ad eos conversus et justa
cum
^-tjroi
ira
justus
dnopiac ticrrixtKJav
rt
intuens
3e Trpo; aVTOijq
'
omnique populo renuntiate, deos vestros hesternq convivio et com:
Abite,
inquit; senatui
opyri
Sixala 6 dixaioq dniSoiv

dr;iJ.oi
dniTi,
ot
T-n
SouAvi xai
TTJ
rw
messatione ebrios se invicem contrivisse, et sic in terram dejecisse. Sed vos, si quis in vobis sit sensus,
frusta hfBC simulacrorum camino
sic
navTi dnayydlaTt, w^
rc
0coi
y^wv
napaTiOti<JYi ;^0e; aurot^ ^^(^Xôl xai

,
avTa
ei'?
HW/xw
tda^po^
êfiuCTavres
<7Uverpn|;ocv
dlXrilou^
3-h
xai
mandate
et ig-ni
ourw
xarEffjraffav
dXX
vîlq tiyt
enim
xai oliya
dii vestri
utiles forte vobis fuerint, videli-
cet calce, que es
9pEvwv îTtxtTt, ra (7uvroip.juara rwv ei^wAwv raOra
illis
exustis habebitur.
xa^tvM
oi r)95
TTapatJore xai
xpîo^t/ôi tô^
Trupi
Taxa ydp dv ourw;

tJia
vp.lv
6eot
o&0eFev,
nis
atrSetrroi,, tfjyjî^
e^
auTWV Exeivwv
xaSartep
6vT</i;i
yevyi(To;:Ay/i?.
orto exinde
S Hffic cura fecisset et dixisset Abercius,

rediit,
domum
3
vj5>e,
Tau-a
Trpaâ; 'ASEpxiog xai

rtc
aptffrei;;
tamquam
etTTwv,
otxaiJc
eira-
virfortissimus, peremptishostibus,
xoivoi;;
aveiwv
rro^leptioj?,
qui
ruinse
multarum
animarum plane fuerant
TToAAwy
^t;;^wv
aTTw/cta? airtou?
auctores. Reversus docebat ad se confluentes catervas veram Dei sequi religionem ac sobriae curam
g-erere vitEe. et teditui
eTraveXGwv dc,
Qtoct-
Tou^ TTpo? aiitov

btiaq
(jQai
aupctovraq kdi3a<jy,tv o/louc,,

xai
dlriQov<;
e;(cSat,
Tr,v
îou
ffw^povoi;
oi Tt
Sub ipsam autera noctem sacrificuli accedunt ad senatum, et deferunt Aber-
ETituEAeioi
vno
St
aurr.v
rri
vvxra,
,
urat xai
vew/.dpoi
\itv
TTpoffiaCTt
SouX^
xat
cium narrantes quse facta fuerant. Orta luce, fama ubique vag-atur, Abercium incidisse mag:num in
errorem, indeos insurrexisse, ac propterea eum non diis solum et imperatoribus, sed etiam populo
et universae civitati debere posnas dare. Propere erg-o
Trpouayj/UAoufft
Aoepxiov, avaijKjaffxoLiCTi ê ra yEytvr\u.iva ' xl (pwri, Xoyo^ eu6u? ^ta TTavrwv ixt^pti, w? pteyaAv} êv "ASepxto^ TreptTTEoot nXdvfi, xaTtnapQtiri
afx.a
dk xai
Twv
Toii;
TT?
0EWV,
xavrcuQev
ovx
onoaq aijTOv,
roi^ Qtolq
auToxpdToptJt
omnes
in
templum
ikovov,
dlld
y.a\
r^
roivuv
^)iptw
congreg-ati, disceptabant atque
xat
re^
TToAct Traay)
ôta; oipetAetv. ^ttou^Jvi

,
interse de his conferebant. Qui primi erant inter cives et long-e aliis anteeellebant, suadebant mittere
rainistros publicos, qui
irav-
cTTt
rov vaov dQpoi<jQivTtc,

Trept
roii
eo-xeTrroyro
'
re xai d'A-
/>i/ote
dvSpoc, ixoivovvTO
oi
Abercium adducerent,
:
ptev ovv
îATiov^
,
ra-
TUiv
TToAtTwv xai
tionem redditurum, ut quid hec sit ausus, et quosnam habeat sibi opem ferentes neque enim
est,
noXu rwv dlXoiv

loyov
roi;;
3itvtyy.6vTt<;
rou;
dri{j.o<jiou!;
<juvt&ou).tuov uTryjperai;
vif^kE.ovTa
nifj.\\iai
xai rov 'A6epX^^P'-^
xiov
dyaytlv,
>'
aiebant, verisimile
eum
orou
TOiauTa
Evoi
*
qui talia aggreditur, --^
"V'!'^^'.
^'va;
aurw
truvapauevou?
Aberco mUtemus ad pra^s.dem. quo meritasluant

pcenas commissee
f;. A juriae. Atque
tia,
Deos ,'^'- in imDeratnrp<; in ^^^^" et '" ^"Jperaiores mns, qui cateris prsestabant pruden-
v=u; civ .ra.x^vr.;,

^:,. iic
sJîo.,
.;.
xic;>
ut diximus, videbatur hoc expedire et Sic dicebant, nobis erit faciendura. At popuius *[ p pulus' c r' cernen.! nens
ly
i aTTooreAouuev, ottw; diiav ye ' Tt touc fieL Ur.' ""'
"
J ^
i,y.!l. """ A6=p'J/^^^'''" ^^^p

Tr,v
-
1
xai
6âi
Sivrv, ot/.v
wv
^''''T''''*.
^-roxpaTopa, u6pt-
TYipnnc manus
Têo
^"
L' e(?>,Êv,
'"-
""/"

wtrTrep
<.t
et
r,.^. pedes
rouro
^JtrtreJ.eiv
o
l''''
^-?^P--v,
"i^"' kd6y.ti
.
,
ourw
yetpa, xtipaf;
ipsasque
Deorura
facies
humi prostratas, vehementer commotus erat- imo "^^"J^tuH erax.imo ampn îv<.t.i= r..
M^nT.
1
Trot.rea ^ptiv, eâaav, e^rat x^) tov<; noda<; xat xai -r.irZ-x
.1 ^-ûoc
rtdv
rire rt
ra TrpoVwTra
<j^63pa re
Gewv ip6iau.iva
?K
'
P' ^^^*^^"- ^'''Vtis itaque
xara
yri,
Qtacdpêvoi,
xtvy,9eyre/ avoVot
ignem in ejus injiciamus domum, eamque cito accendamus,utnon solum ille, eed etiam quicumque habitat cum eo et sentit, male pereat. Senatus au+em timPnno in/.^^. Ku j
.
tudo ad iram commota et impetu utens inconsiderato) Eamus, inclamant sibi invicem, eamus;
:
(TavTe?^
{roioiirov
yap
6xlo<;
r-/)
Tra^ ei^
6pyr,v
xiVT,Qti<;,
zai ôurw;^ aAoyttJTW
Qpfir,
ypf^{j.tvo^)
Tric,
Uip-tv,
npk
{iri
'
dXlriXovq eSowv,
otxiaq,
EJcetvo; ".^^^^^
iw{j.zv
ort
niip
xaTa
auxov
^dl<i{j.tv
xai
fj-ovov, i^-jv<jv,
rauryjv
TaxoQ avaipwêv, w? v
ofrrts
AAa aXXd
xai Tra;
ffuvotxo;
aurw
xai
forent incendii,
multUud.^f pcenas ouoaue esset Ht quoque daturus p m, Publio demulcens efferatissimum quemque, ^stuantes conabaturanimos sedare.
si
tum
etiam, quod,
adjunxisset, adjunrisset,
" " '^T''''"''': ""'-""v af.êrâx.. rou y.i.ou. "f "i'' ?^^"i etra 6ixaq ourot IIoTrXt&i uTrdffxwat, rw nAr,Qtt eaurou?
Tr^X
'
'' """^
"
^='""
urbe txire re-
Pacta
iis,
igitur
nuat
mora non
S.
Ptf-
modica,
iJtavEifiavTEc, xare^pwv re dypiaivovTa; xai <p).tyfj.aivouaa? xaraffraXeiv a-vToii; rdc ^-uâ; eTreipwvTo.
ex
qui
jam
quidam
^
pientes,
Abercii;
magna quem cum
pietatera didicerant, rera percicum celeritate veniunt ad
4
rwv,
'Ev TovT(ii Toivvv

rtve;
diaTpi^ri^
ou p-txpa; yevopievy)?,
yj<?/5
aiffQoptevot ev
rwv
rm
euo-i6etav
roi;
xarapiaGdv-
sdes
noX}.(^
'
invenissent placido ac hilari
rw Taêt
tovtov
Trpo^ rov
'A^tpxiov oJxov
r/i
t<pi<jTavTai
xai
y.aTala&6vTS<;
rrjq
tv<Jt-
Qtia!;
495
eos
,
6Eta; didafjy.alla ro{>; Trapovra?

TE
wg
i-tJiura
ev
vifxEp^j)
vultu doceDtem
ratis iusidiis,
,
qui aderant,
;
doctrinam
AUCTOH
MBTtriJRiSTA
r^
cl^jJEi
y.ai
cf-at(5pa
oêfi&ufxsvov,
t/]v
M(77rep
ouijevo?
pietatis, ac ai niliil novi accidisset
/.aivov ysvofievoL/,
tppaiôuuiv aiToi
eTttgouAjiv
t/j
_
xal
moneut de parog-antque ut parumper locum cedat

.
BX UM,
avTt6o/o0fft
.....
fj.iy.pdv
Tiva
_
x^P^^^
oouvat
dTaxTu
inordinato tumultui, atque illico urbe egrediatur,

^^^^
EjtEtvou?,
ou;
ei
0UT05
e7n6twy5
Etpy;,
Tipoadôt
rfi
eucsGEta.
iUe
'0(Je
^paTTETat êv,
ttkvtu; dv twv uTrep XptciTOu

ei
: Alieni prorsus, inquit, existimaremur a suscipiendis pro Christo laboribus n, si in obeundis
7ra0yi|tAdTwv ddilcpoX
vO|UiaGiV|/j,v,
to di
avTav TraTot;
Upoic,
T:appYi(7tex
iUis
tam
ille
turpiter
refug-eremus pati quidquam

Maili. X.
Gefv
dyEvvw^ ouTWi Uc^vyoiiMv

'f/.Eiyou
kki raOra,
cum
tium
sacris aposlolis jusserit libere g-eutibus
aTToffTijAoi^
xtlE-JaavTOi;
mipuTrEtv <7uv
'iQvtai
fxyjijE
praedicare
verbum
:
veritatis
nec, nbi persequen-
Tov
rfle
dXYiQdai; Xoyov
EVEJcev
toI^
cpoSeio-Gat
Tt
tyi';
rwv dSouAr^Twv Twv

avTov, Tidu
dXr,0wi;
fxivoiq,
3cat
tou ov6[j.aToq avTou,
y-aipra
e7t>5peaiôvTO)v
inaybiynq
tote
ydp xaxoTraQeiv
^t'
zai ro uTrep exeivou dTroQaveiv, ^w^s

Ti}a,v
Trdffr]?
quajvis pro eju6 nomine enim pro Christo, jucundum; mori pro ipso, omni vita suavius verumtamen vobis, ita volentibus, parendum, atque fug:iendi
irruerit
impetus,
pati
timere mala
Yidiov
y.ai
dlld.
TretaTiov up.rv
/.aG'
r,p.(i}V
ouTca ôvlo
qui nos
fugêre
dictis,
invaduut:
nam
et hcec lex
est Christi,
Tovi;
intovTag
ifeuxTeov
ETret
videlicet eos
qui nos
persequuntur. His
TouTo viôc, Xpiaiou, Êvyeiv
dTzyyat^ tou; ^tw-
xovTai;.
TauTa
Et?
^911,
tyiv
xat
afâ
auv
auToi? eê>6wv,
anzKJL
y.<xTd îaY\v
ttoAiv
TTap'
Trapd
tw ayopdv
tvBa
egressus simul cum illis, per mediam civitatem abiit in forum. Ubi sedens in loco, qui Fragellium p vocabatur, docebat adstantespraeconium
fieri poterat, rectam Dei dicebatque oportere eum, qui divino initiatus erat baptismate, atque dig-nus habitusqui Christianus esset et nomiuaretur. praesentium
et,
dn Kat
TOTTov
0;
ouTw
auToi? 'PpayeJXtov ixa-
veritatis,
quantum
AeiTo xaSiffa^, t6 y.YipvyjxdTt

irap(3VTa?,
ty^c,
d'h\Qua^tdi3aay.z rolq
ji^tou,
cog-nitiouem
xai
Tyi?
tou
viv
"
Btoii
jtat
yvwcêw;
cfetv
w^
exetvou;
d^touffQat SuvaTOV
TrTtV/jiaTt
'ikiyi
rov
tw
Qdt^^QayitSv]
TEAEtwGevTa,
xai
xai
/ptffTtavov d^twOevTa
xai
eivat
ovof^diÊffQat,
twv yXv 7rapo>Tuv
r,(Jewv
tyjc;
y.aTa(^povtlv
ETitxatpa
errei
ydp
opeysffGat
105
dl
{J-ovYti;
rerum despicere jucunditatem, utpote brevem caducamque solam vero vitam expetere immortalem ; siquidem hsecsolum veresit vita, quam Deus
;
dOavdTov
riv Toic,
'C(*iy}i'
xat
[xov^
dA>]6w5 avTYi ^wyj,
dyaTTtofftv auTov
Trpii^
r,TQtâ<jtv
0e6s. 'Ev
to
otjt^
ouv
ravra ourw;
ipepoaevov
auTou^
76
duliytTOy
xkt'
xai
auTou
oux
d}.Xd
paravit diligentibus se. Interim, dum hsec ad eos loquebatur, hommum turba, quaa commota in eum erat, audito sauctum Virum non satis habere
intra
nlrjOo;
7ipd/|Lia
fiaSdvTes,
oti
*
domus
suEe penetralia de doctrina sua, verba
TiydnYiatv otxot Trept
r/i; oixeta^
iJtE^tevat TrtffTew?
facere,
sed publice etiam ac multa
cum
libertate
xai
ei?
dYifj.oaia
xYipuaaei xat Tra^p/jfftdiÊTai ty.v tvaiBeiav,

rviv
7r?.eiova
[xaviav
TrapoûvOEVTs^
ETt
xai QtpfxoTipr^
oi/di Tot?
(êffavre;
TTveujUart,
oux
xa0Exroi epevov,
re rtuav
'
majori insania perciti ardentiorique ferventes spiritu, jam nec continebantur, nec potis erant optimatibus suis parere. Sed cum
depraedicare,
eam
SsXrtffTot; TV15
0opu6c{)
irdAew^ ujretât otoi
dlXd auv
tumultu
et
clamore irrumpebant, vix non dentibus
xai
ycpauy^
Te
xar
auroij upfxuv,
{xovovov Toig
(JtaffTrapdâi
discerpturi et
eum
et ceteros qui
cum
eo erant.
dôufftv
auTOv
xat
tou?
uuv
aurw
6ouXd/:i.voi.
5
ouTTw
'ETret^vi
Tci?
di
wj;
avTov te
fidri
iyivovTO,
epiEAAov,
dc,
y.ai
itJoi;
oaov
rpEt^
5 in
Cum ad
ipsum venissent,
;
et
jam manusessent
\rr\ieiMe tur-
yupa;
eTTtSaAeiv
auTw
veaviffxot,
Trovyip(uv
TrdXat
âtf/dvwv
aitpvtijtou
Ta?
'^''J/ac,
eum injecturi ecce tres adolescentes, quos pridem malus dasmon invaserat, ruptis repente vesmedia turba sese proripiunt, suas sibi mordentes ac lacerantes manus, contortis quoque oculis spumasque ex ore ducentes, confusam ac insuetam edebant vocem. Ad Abercium accurAdjuramus aajuramus te per ûnt, venementer inclamantes runt, vehementer mciamanies -êrum et solum Deum, quem tu praedicas, ne nos torqueas ante tempus. Exinde tum populi commotio tum adolesceutum furor quievit ; seu ut
tibus
e
: :
ba. tres
dx
nioniariii
ânal.
ocuTWV
Tii^
evffxjnf/dvrwv,
ex
ToiJ
Treptppii^d|Uevoi
oixEtai;
laQYjTac,
ExOEOufft
tqv Sylou,
Td;
aurwv
^Êtpai;
5dxvovT^ te xai ffTpeSAouvTE;, tou; o^ÔalfJ.ouq

dcppov roi; UTOfxaToi;
dTroTTTuovTec,
oi
y.al
(JiaffTpEôvTe;,
r.
dff/]-
fidv
Ttva xai
dXAdxoTov (pwv^v d^tevTE?
irpoa-
^pa^dvre; tw 'ASEpxiw
ipxouÊv ae xaTa tou dAyiQtvoG

[j^-h
xai f^dvou 0EOU dv au'xy]puTTtc, iaxupw^ Egdwv,

xatpoii
Trpo
t^jv
Saffaviaat
exei'v>5V
fl/jid^.'
ToOto
tcJ)
fiv
TrAxiSet
aoyov
eTreffxev
dpfAviv,
Toi; veaviaxot; dk Trepas

ei
eyevETO toO xaxoO

dpcpoTEpot;
eaTyiae
{jdUov
6i,
êr dAyi0EffTpov
toI;
fxev,
etTretv,
verius dicam, utrisque repressî insania est his quidem a diemonibus injecta, illis vero ex agresti
;
rhv {xaviav
Tiv ex
tcov
in
sauctum Virum orta impetup
Stabant itaque
-m^
Qudiv
yaMvoTnTLTdôpfxd^ ntdndivTt;, xl
to {jiUov
et5 H Tt
ouv ex6>7 Treptf.EvoyTE5. '0 fzevrot OEfo, -Agepxto;

et;
cius ad orationem .conversus : bancti filu tui Jesu Pater, inquit, qui etiam si mill.es peccaverimus,
y.aMaa;,
Eu^r.v iavTov
Tpt^diJtvo,
tov
dytou i:aiS6, aou 'I.aou TraTr^p, Ei:rv. d xdv f.uptdxt, dadpTwaev, auTh, Ta npo, amT^pia. oixovofxwv. êo-
remedia salutis uobis dispensas ff, rogo te et obsecro, ut a difimonum msul u Iiberes adolescerites.
uat xat ixlreuw ae.
AOaat Totc vEavtVxot; t^v ex t.v

Iva xat
Ludvwv
TT,ipetav,
avTol to
lo.nov âTa t6
quo et ipsi deinceps ambulent juxta tam volunipsis opetatem, multosque alios tibi, eo quod adjung-eudos ; sicque berabitur, miraculo p^parent
veavtaxou;
Idm,
iv
7rA>iTTet
toutwv t êrd xîpa; pdS^c.

i{Jou
bus
Td;
x<paAd;-
dvduan toO
veaviffxwv
XptffTou,
etTrc^^v,
mQiTl U
rwv
toutwv.
âtpvta
Trovy^pa,
In Domine Chr>sti mei. nec exite ex his adolescentibus, mala dffimonia Protinusque reces.erunt uUum eis inferte malum.
tenebat,
et dixit
:
magûum
496
AOCTOBB
HBTlFHBlSTi
EX USS.
VITA
S.
ABERCIl EPISCOPI HEERAPOLITANI.

î)5iv
mag-nura veluti edentes clamorem. Illi, depulsa caligine, qua per deemones obsessi erant, quum circumspexissent paululum ac aliquantum respirassent, ad sanctos illius pedes provoluti diu
sine voce manserunt, ita
aijTohq
'ku^-rivdjj.zva
'
xal
ra
y.tv
ddâvra
*
rtva
tVjv
fxeyicrmv atpervai foavhv,
îiQvc,
JDiAarrovro
Bai[j.6vodv
oi
(Je
y.aTixpvsav
SeS/yiy.oTec,
vzyY,6vTic
auToiiq
TEW;
UTTo
dylijv
olov
diTo-
dia^li^^xvTii;
Tor?
dyioiz,
eTTt
tc
fHKfibv
nooi.v
xal
dvz-
quidem
ille,
ut
omnes eos
Ipsi
ex.etvou
ttoAij
eayrouc didovui
existimarent raortuos. At
apprehensa unius-
xat a(pMvot rouTwv
tyovTat.,
'
wore xai Qavzlv
eujusque
dextra,
eos erigit sanos r.
autem
avTQvc, vo^K^tfjOai. iiapd

fxevos
qusesitis iodutisque vestibus,
cernebantur deinceps
ixaTipov
(j.hv
Trj^
auToq êv roi AaSoêîa?, v>i(povTas auTOUs dtavitjTrtai '

eTTi^yjTiiffavre^
ndvTav
suis cooperti indumentis, atque sanse menti restituti,nec vel
xai
oi
idOrjTaq
To
xat Taura^ ivdvvTzc

ffwfflpovouvTec
y.ai
minimum
a sancti episcopi Abercii latere
EilxaTKJîvoi
AoiTiov
ewpciivTO xai
discedentes.
guo
viio, po-
'ABipxiou
ixr]d' OTidirjovv
atpiffTa^svot,
iSovTic,,
Quae
et
puli muUitudo
mente
turba videret, omnes quasi una ore, mag^na voce exclamant Tu solus
:
cum
6 '0 ê oyloc, TavTa

yvtii^Yi
S>7T:ep utto
/j,ia
TTavre? 6
xai yAoJrT/;
av
6 }j.6voc, aXjiGivo^ Qibc,,
did
conMrlUur
adfidem.
verus es Deus, qui per servum tuum Abercium prasdicaris. Id quoque testatur repentina illius
multitudinis conversio, qute usque adeo capta erat
Tou
ffou
-/.rtpuTTOiiEVog
'ASepxiou,
y,ai
r,
piiya
i<pQiyâvTO,
nlriOovc, ex.ei-
MapTvpsi Tw -KpdyâTi.
vov îSiO.Zolri
ti?
'
dQpoa tov
ou-w xar' axpa^ dXovTOiV tw OauuaTi,

aTroAeitpOv^vat
Trjq
miraculo, ut ne
talem non agnosceret,
unusquidem remaneret qui veriimmo omnes baptismum

sciali-
ixrjdiia
TouTwv
eTriyvwcew;,
aAXa
Tra-
Tw
6eiw TravTa? GaTTTta/nan

rii?
Trpoa^paêiv,
xalbv
petentesaccurrereut; prseclarum utique ex structis
pzpyov
'A6epxtou
n/r,v
e;ri6ouAii5 ryiv
eauTwv cwTxiptav
piaXiaTa
Abercio insidiis consecuti emoluraentum, suam licet propriam salutem. Attamen esse dicebant
quid,
TTOiyiaaptevou?.
etvat
ti
tq
GopuSoOv
avTov^ 'ilzyov
Tyjv
tJeôtxevat
riv
ydp xai
rpepieiv, piyJTroTe Sid.

Trjq
quodmentemturbaret
Se enim pertimescere,
TToiAyiv
aiff^vvYiv,
to twv apLapTtwv ttAjiQo;

aTrpoaiJexrot
out6)
nepropteringens dedecus, quod multitudo peccatorum animis offuderat, Deo permanerent odiosi. Accedentes itaque dicebant Doce iios, Homo Dei, B an nos sit Dominus propitius aspecturus, an potius
:
i^v^rii;
avTdv
y.arzfJxiSarjev,
Trapa
0ew
Siaixeivoitjiv. 'AûeAet y.ai
Trpoatovre?
zi
iJtiJaôv r.ixdi;,
r.fxlv
'ilzyov,
avQpwTTE tou
ri
Qzov,
ave^txaxov
e^'
oi?
eo^
ev
eTriSAeêt,
dnodiSou;
earat
o
.
et;
aurov
redditurus
mala propter peccata quae adversus

;
dyvoia
7re7rAy)^/:/.e^r,xap.ev,
xat
cpptrroptev,
unzo oL
pieyaXyj
eum ex
ignorantia commisimus
id
detestamur,
s. Ille
9o6oufA0a
Ka\
dzdoiy.a^zv
AapiTrpa
zi
fxr^
'0 dk
cpwvyj
"
Tzpo(jzyu>v
propter quod timemus et horrescimus
pro-
wg dvvaTOv xat
areiJaavrec,
'ipyotq
y.al
etpyj,
tyj
avdptc, oi
roti;
vvv
tti-
pius accedens, qua potuit mag-na et clara voce ait
zTii^zivriTE
Tzalaiolq {/ptwv
Tiriqui nunc credidistis, si non perseveretis in antiquis vestris operibus traditionibusque paternis,
sed recedatis ab omni malitia, invidia, inquam, et
Taiq
naTpiKali;
ipQovou
napadotjzatv,
^yjfxt
dXXd
Traayj;
dnoaT^TS
(jiccq,
xaxiac,
xai
fxicjovi;,
dxaOap-
nai
rwv aA?.wy
05 xai
oaa TrpoTipov
TrpoaxaXoupievo?
^Tjalv,
upiai;
ev
et^
dyvoia ovrzq
immunditia, iguorantes fecistis,

odio,
casterisque
ille in
malis quse
prius
tnpdTTiTZ, t7ew5 vfx-v auro? earai,

TreTrtaTeuxare,
&toap-/j[xkvovi;
ov yvviatwi; vuv
quem nunc
ait,
credidistis,
eos,
rou?
01
*
aptaprtais
vobis propitius erit;

*
qui
:
vocans etiam
qui
êure Travreg,
xoTrtwvrei; xat
'iôfxtv
Malh.
28.
XI,
peccatis gravati sunt
* Venite,
omnes qui
Quadicate,
Tretfoprtaiuevot
TYjq
xayw avaTrauaw
auTqi
fxupia
c.
laboratis et onerati estis et eg-o reficiam vos. Innu-
aijTOu ;(py)aroryiToc uTTO^êtyptara
^torrep eliâuToy
mera habenus
propter in
et
ejusbenig-nitatis
exempla.
ilii
Trtareuaavre?,
xai
ra? ^v)^dq dvdOtaQz Travre^,

aptapTâere.
eum
credentes, mentes vestras
xat
rwv ilnidwv
ovy^
'AAAa
TrAyjyas,
spe vestra non frustrabimini. Atgraves, dicebant, accepimus plagas, obscaenis nos omni transacto tempore totos
eiTTov,
eAaSoptev ^âAeira^,
olov^ iavToii(; Trpo; aroTrou?
tradentes carnis voluptatibus et multopere corporis servientes desideriis, imo
ToO îov ridovd^ TcdvTa tov eptTrpoaSev X9^^ avevre?, xal TroJ.â rai^ rou awpiaro; eTriQuptiai? (JouXeuaavre?,
xat
Ty,v
novripdv
'iri
<jvvY\Oziav
^^-^qiv.,
Tvpavvouaav
to;
iv
zavroT^
adhuc pravam, qua subjugamur t, innobismet ipsis gerentes consuetudinem. Quibusille Accuret
:
'i-/ovTtc.
y.ai
'AXAa
dpaptere,
Trovou;,
ra;ô?
eTri
rov tarpov
'
vyjareiav,
Trpoaeu^â^,
^dv.pva
ro
ryjv
rite, inquit,
quantocius admedicum, et jejunium, labores, preces, lacrymas ; ad peccatorum quoque confessionem, imo et ipsarum cogitationum, quae vexant vos, impelluntque ad malum. Quod quia
dfxapriav
eâyopeuetv,
xai
avToi/^
iyMvou^ rou
rou;
evo-
Âouvraûfxfv Xoytaîoui; xai Trpo;

wQouvrai;
6
*
ryiv
y.ax.ov Trpa^tv
-p
xai
(Jta 'iia>]
tov
Qtiov
TroÂot^ Trpdrepov
0eoc
y_p6voi: dveiîêt 'dvot;
rou^ 'louâtou^
y,ai
tva ri, Aeywv,
non fecerunt, exprobat antiquis jam temporibus Deus Judseisw perdivinum Oseam Cur, inquiens, siluistis impietatem v et ejusfructum vindemias:
TrapeaiwTryiaare
aaefeeiav
ij^
tov xapTTOV auryje

(pdpfxay.a
erpu-
yYicaTZ.
Taura
eTriQere,
ra avuai/JLwrara
oiidz
'iyyoc,
aurol
eauror^
xai
u\j.lv
rwv
Tpau\xdT(iiV
apponite medicamina, ut nec vulneriim vestrorum relinquatur vestigium.

el
tis ?
Uatc vobis salutaria
maxime
uTroAetcpSrlaerai.
ponero
die
Cum
hsec divinus Abercius ad eos loqueretur,
OuTW5
-1)
rou
0eiou
Trpo;
aurou^
'ASepxtou
3ir,dY\
'piingenli
lu~
nona
piizaniar.
hora jam transacta finem ejus attulit verbis solutaque concio est. Illum vero consuetae
diei
tîovTOi;,
ytvoiJ.zvYi,
dpa izpoc, TO tHoc, tHoc, aurw xai r^ rwv Xdywv errayet,

zvaTYi
T-fi; r,}J.ipa<;
xat
orationis
tempus vocabat ad alium sermonemhaeo, cujus desiderio tenebatur. Surrexit
iJieûaev
ev
rourot;
Tr,v
oiiiXiav
roi;
auvriQov!;
auTOV
,
bendum cum
itaque
,
npotjzw/^fic,
eAxouffyj; ei;
OjUiXtav
aXh\v zov T:oOov[xivov

X^^P''^^
imponensque sacras manus suas male habentibus, eorum extinxit dolores atque ad perfectam duxit sanitatem. Deinde cum bene omnibus
precatus esset et benedixisset, quin et osculum in
impertiisset et velutquoddara signaculum posuisseteis, ut, quae dicta fuerant, recte ab eis custodirentur, domum cura fratribus rediit. Seque-
'0
ptev
ovv avearyj xai ras

eTTiQete,
lepi^ exefva?
"'^
xaxw; eôuaiv
xai
irpo^
eaSeae
re
auroi^
Tac,
otJuva?,
reXeiav
re xai
uyietav
eTraviiyayev,
Eira
xai
Traaiv
CTreuâptevd?
Kupi({)
Zijloyri(ja^,
dXXd
oldv
ptVjv
roO
ev
Domino
(piXv^pLaro;
pteraiJou?
xai
rtva
(j<ppayida
ixdpct
TOVTo
auTOic
eTriOei^,
ware xaXw?
(^vXaxQôvoct.
TOuTot? ra
eipvipteva,
oiy.aSt
auv Toig aiJeXôE? iywpti.

xai GaTrrtaGnvat
ptev
uTr'
bantur multi petentes ab eo baptizari. Annuit quidem ille, ut par erat, pio desiderio, quo et ipse niuUoardentiusflagrabat.Cumtamentempushaud esset oportunum, baptismum in sequentem distulit
To
iJe
TrXv^Go^
eTryjxoXouQouv,
exet-
vou idzovro
eixo;,
'
6 $h
dno3ixtrai
di
ro TrpdQupLov, wairep
ttoUw
Tr^leiova
eTrei
xai auro;
fxr,
TrpoeuÂiav
gx=' '^ ôurw rr^v xai ra vhq oipa? (jufxâivovra

v5v.

A
-riv,
497
nTfti'i\STA
sk
rr,v
aupiov to Sajrnffâ dveZcxlizo
oi fj.kv
oCv
nolloi TouTMv
Ti.v
TM
eep/x^ spwrt toO
6aTrrto-f*aro;, oiiê
multi tamen ex illis, ob ardens buptismatis desiderium, domum redire nolentes, ibidem prope
;
diom
oiy.ah
xjnoaTpo^^r.v vT:o^tivavTc,
/.ot,a>iOy;c-av.
avTov
-h
ttou
Twpa
îdf^v
tediculam
ro
^wpartov
'Ejr^tcJyjê
U
rov
pernoctarunt. Media nocte Abercius, tanta resplendens gratia, cum Deum precatus esset,
UtS.
vy/.rwv.
TOffoOrov v ;âpiTt âfitj/a;
'Agep/.to; Trpoa"-
domo
i>;auevo; t&)
7T;ptt7TW-ac
{xaTo.
0ew,
re
y.a\
iÊio-t
rvj;
otx.ta;
xat
'6y}.ov
egreditur; atque conspiciens circumfusam exspectanteraque multitudiuem, sublatis in ccelum

oculis
:
v-noiJ-ivovTa^
Oca(jdiJ.p.voz,
tcc
o^-
Ag-o
tibi,
inquit,
Domiue
et
Deus, gratias
d; oupavoO; avaffxwv E6xpi<TrM xai , eiTiev, ort ê rov Tiotueva rwv

TrpoSaruv
Ivy.ov,
r^lir.aaq,
aot. AeffjroTa
quod mei, pastoris tuarum rationabilium ovium,

et lupi nobis inhiantis insidias vanas simulque partem hanc greffis, a veritate divulsam, ad te revocasti et par sanctum baptisma filiorum donasti adoptione. Hebc universis
ffwv
XoyiKrbv
Y.fj.iv
misertus,
xal
zhv
dypunvovvTa
y.ai
y.aO'
reddidisti,
y.sxr^voTa ^LaTnv aT^khila:,,

T-nq
ty,v
dia<n:aaOtl-
ffav TTo
y.ai^
aXriQdac,
tov
T:oi[xviov [lolpav
avenaieaw,
y.aTaîo-i<;.
tk;
^^ta
roCâTrnVaro;
uioOeffia;
yi5>i
TaOra r rwv o>uv 0&> diaXexOei;,

TTCo;
rr,v
ai(oXou0tv a-Jru
e7rt<J/,
sorum Dominum precatus, jubet multitudinem secum ad ecclesiam perg-ere. Quo cum pervenisconsuetas recitat preces, virosque quing-entos initiat baptismo,
sent,
e>ixXy]tn'av
i}dr),
To TrX^Ôo; TrporpiTieTat
ffuvyjOet;
di
numero
d-^ly.ovTo
TeJ.etoi
Ta;
aurot;
eux"?
eTTEiTrwv,
Tw
QaiiTiajjLaTi avdpa<;
Trevraxoo-tou;
rov
apt-
Opiov.
ANNOTATA.
a Tifulus
apud Boissonadium
Metaphrasis
(1)
est
hujusmodi
:
-.
Merarppacri;
zlz
rov îov
zai ra OaviiaTa. tov

;
h dyloiz
,
L-I.-^
j.
vitam et miracula sancti patris nostri Abercii in codice vero regise hihlioth. Paris. num. 1540, est sequens Wioc,/.a\ nohTtla roO ev ytot; Trarpo; -liiuwv xat io-aTroa-roAoj 'Aoep/.toj. Vita et conversatio sancti patris nostri et apostolorum aequalis Abercii. Confer dicta Comrn.
TTarpo; r,ftuv "Aptpxiou
in
prsev.
vi/.ai
y.at
num.
1.
b Inchoatur
y.a\
Meratppao-i;
apud Boissonadium a prologo

aTTOfpepeTai,
Ovy.
dywwv
eyorao-et;
iyijiv
*
pidvov (xapTVOiy.Mv
y.a.1
rponaia to
rii;
cc^teTraivov
aXXa xat
Oavfj.a<ji
(iioq
ttoXu t6
rii;
ujte pxeiîvov
r^; zara crdpy.a

et
'(,air)<;
rr,v
7pa.ytlav
Ti
y.ax
apery;;
Jtai
avavry; rp('/3ov
TTpo;
ert
^tyjvuxw;
(Jia
yafioOiv
ETrapaec.);
Bi
xai aTroffroAtv.oi;
ne/.ryûevM
'ipyoi^
diaKOvr.iJ.aci
dfj.tyiq
y.ai
yi
TOiq
:
iJTTEpipuefftv,
yxa?.>MTri^5iro,
oaov rot
t6 Trpo; Tov^ aîXovt;
quas latine ad sensum reddita sic fere sonant Non martyrum solum prseclara certamina, victoriae et triumphi laudum merentur praeconia, sed et vita, qua, carne depressa, per arduam virtutis semitam, ad ccelestia tenditur; quod si hc apostolicis quoque fulg-eat operibus et ministeriis atque supernaturalibus prodig-iis, profecto escellentem homini conferet gÎoriam. Monui Comm. prsev. num. 1. Vitatn hanc S. Abercii a Boissonnadio editam ecc codice 1 10 Croisliniano, qui quidem codex unicus videtur, id olim, quando agebatur de Actis cle S.Andrex in
xat dnpoatTov oidtv eTrtptapriJpeffGai
inquirendo in omnes fere Bibliothecarum Europx catalogos, nohis apparuit nusquam alias reperiuntur. Sunt, ut plurimum, encomia aut panegyres. Codex num. 1640, de quo rursus in Comm. praev.num.X itaorditur 'Evrat; Vipiepai; ex.eivai^
Crisi conscribendis
(2)
certe vilce plereeque, quas continet

y.a\
ETrtff/.oTT/iv
T71V T.poidpiiav
ooyua
rwv
avTOicpaTopuiv
rwv ^piariaywv Mapxou yjxi (sicj

OviptOTeXei;
Oucicrt;
ryj;
'lepaTroXtrwv Tro?xu;
Aei>/.tou
roij
dyiov
'K^tpy.iov
etc
iyy.eyEipL7fJ.ivov,
'Avruvtvou zat
y.ai
Biipou
ecpotriiffev
"
nafjav
ty.v
vtzo
'Pciptaiouc r.ytôviav,
y.aTf!iifj.'j-QY]
i|;)i(piCwv
CTTTOvtJa;
roE;
Oeot;
eTrtreXetoOai
ro
ovv toiovtov
36yjxa
y.a\ IloirXiw AoXaSi?,?,, r.ysp-ovzvovTi r^; ^puywv lalovTapiav eTrap^fia; IUis diebus, cathedram et episcopatum urbis Hierapolitanaetenente sancto Abercio, edictum Marci Antonini etLucii Veri augûstorum pervenit in universam Romanis subjectam terram, quo cavebatur, ut publica fierent sacrificia et libamina. Hoc igitur edictum submissum quoque est Publio DoIIabellae, qni Phryg-iEe Salutari praeerat. Ex his videre est quis sit saHbendi modus in diversis Actis adhibitus. c Decretum seu Edictum, graece hic $6yfj.a, quod alias 5idTayp.a, tmray(j.a, Kp6ypa.}jp.a. S. Melito, in
p lihro ad
Marcum Amêlium Antoninumpro
Christianis,]2imYi:iC.Q Joyp-a utitur
jam
3i7.Tay}j.a,
ut notat
Halloixius (3), additque Est autem edictum non imperatorum dumtaxat, sed etiam coosulum, proconsulum, prêfectorum, praesidum, et eorum, qui simili aliqua pollent potestate. d Non est dubiutn, motam suh M. Aurelio et Lucio Vero contra Christianos fuissepersecuiionem. Id abunde constat ex testimoniis Eusebii. Sulpitii Severii Orosii aliorumque, sicut et ex passionibus SS.Polycarpi,Justini,Photinietc.ConferBaroniumadannos IG3 et sequenies {4), Halloixium {5) Tillemontium {6}. At qusestio est num Divi Fratres {ut sxpius imperatores illi duo vocantur) edictum adversus Christianos promulgarint ; cum TertuUianus, qui eodem sxculo vixit, neget (7) a M. Aurelio ullam hujusmodi legem fuisse datam: Quales erg:o, mgwz^ leg-esistae, quasadversus nossoliexercent impii ?... Quas nullus Hadrianus, quamquam omnium curiositatum explorator, nullus Vespasianus, quamquam Judaeorum debellator, nullus Pius, nuIlusVerus impressit. Ubi per Verum liquet eum intelligere M. Aurelium, qui eiiam Verus aliquo tempore est appellatus (8). Respondet Baronius (0) Etsi Verus nuUas istiusmodi leges impresserit, tamen cum in aliis locis, tum in Asia constat (/hristianos diversis fuisse exag-itatos edictis a proconsulibus provincias admiuistrantibus latis; quorum alias diximus eamdem fuisse auctoritatem in iis quae ad religionem spectarent, quae erat Romffl pontificum. Htvc ja^n sufficerent, ut Acta inferius apud eumdem Baronium (10). Sed et alia excogitata atque aperta est ad persecutionem via nam in Actis sanctorum martr/rumV iciovis atque Coronse, quae noscuntur esse fidelia, datum ab im.-
peratore edictum dicitur, quo jubebantur omnes diis sacrificare qui recusarent, supplicio afficerentur. Haec eadem in Actis Abercii habentur, item in Actis S. Justini et Glycerise. Non itaque legem
;
(I)
iclot.ris, Ocio'tii
Anccdola crÊca lom. V, pag. lli rt srqq.
lom. )m.
... II.
L'l ,,-p.
%)\> ^
pts(..|.i. ,
- (3) Tom.
nflg.
462.
- (2) AHd SS.

11.
,
vog. 2.
,
(t)
rom. Vlil Aimal.

. .
lS)Tom.II,pag.62clseq(l.-(8) .. .
11. Mimoiies, tom, ir. png. 307 cl so(iq. - (7) Aptilng. !ib. v. Palrol. AH<.g, so(|^(i. pag. (,3 Mj(;ae, tom. 1, col. 2% ct .eq (6) HalloiX uIh suj.ra (lU) Ib.d. (9) Annal. Qd an. H(4, nam. *, tom. II, pag. 218.
Ociobris
Tomus IX.
67
impressit
49S
4BCT0M ^' ^
VITA
S.
ABERCII EPISCOPI HIERAPOLITANI.
impressit
Aurelius, giia directe Christianos feriret, ast indirecte. Attamen in Actis SS. Victoris et D Coronx, 14 Maji (1), notat Henscheniiis, sub M. Aurelio Anionino nuUam novam perscciitiiniem fuisse excitatam ; sed, mguzY, ducesetgubernatores provinciarum pro suo libitu aliquam tyrraniiidem exercebant. Eusehius, proccinio ad lib v (3) Quo tempore (M. Aurelii) cum in nonnullis terrarum provinciis adversus nostros persecutio commota esset ex incursione popularium, innumerabiles prope martyres peruniversum orbem enituisse, ex iis, qua^ in unica provincia (Asia) contigerunt, conjicere Persecutio Christianorum, quas imperante Marco g-rassata licet. Quem in /ocwm oftserm/ Fa?esms (3) quidem ccepta est est, non eodem ubique tempore flag-ravit, nec unius anni spatio finita est. In Asia anno vii Marci Antonini idque non ex edicto imperatoris, sed turaultu et concitatione populari (quod quideyn apprime consonat Acîs S. Aberciij. Exinde usque ad finem ejusimperii producta estetiarn in Asia, ut docet Melito Sardicensis etc Hasc cum ita sint, guis mireiur preesides imperatoru7n edicta invo-
M.
.-
cassevel supposuisse, cum aniiqua non viderent aboiita saltem defacto. Quo posito, nihit impedit quominus TertulHani verha cum Actis prorsus convenire dicantur. Nec opus est ad Halloixii nostri aliam confugere solutionem. Ait ipse (4), M. Aurelium Christianorum persecutorem et protectovem fuisse. sed diversis temporibus. Igitur TertuUianus, ut relig-ionis ac fidei causam faceret meliorem, uec imperatores illos, qui boni et justi et clemeutes vulg-o habiti essent, ulla ex parte reprehenderet, tacitis eorum in Christiauos duris temporibus, clementiora tantum memoravit et imitanda proposuit addiditque iis solum maxlme exosam fiiisse religionem, qui ipsi maxime fuissent, ob suam impietatem et inbumani;
tatem, cunctis exosi.

e
Vide
facti
eraut
noTrJ.tc:-
Comm. prgev. num. 6 /n Publii vocem notat Sigonius (5) ecc Valerio Publii, qui prius pupilli quam praenomen haberent. Additdeinde alios aliam vocis dare originem. Imo GrEeci, inquit cum scribunt, a populo derivatum innuunt. In corf^ce 1540 vocaiwr PubliusDolabella, îiO /wre
:
ignoro.
contra est nomen apud primos ^ (8) cujusdam Abercii Marcelli {seu Xojioy.ioj Avircii, quem ibidem Valesius confundit cum nostro) qui, Halloixtus (9) etiamsecundo vixit saeoulo, et cui vetus quidam scriptor illi contemporalis (ApoUinarem esse nonnulli autumant) suum opus contra..., Cataphryg-as... dedicarit. Verum et ille Abercius nostro est posterior, et illa hEeresis necdum tunc erat cognita, CoM/er Comm. pr^. num 11, uhi aliam sententiam ex Lequieno adscripsimus. Prxter iltum Abercium Marcellum aliosduosex Actis hahemus; nostrum nempe sanctum Prgesulem, hujusque successorem ; uirumque no7nine A.heTcium. Denique in Meneeis ad diem 5 Decembris fit memoria S. Ahercii martyris. Extra hos quatuor Abercios, alium boc nomine nec in latinorum Martyrologiis, nec in grjiecorum MeuEeis aut Menolog-iis, nec item in sacris bistoriis reperio neminem. lia Halloix [10). Ast Henschenius numerat sex Abercios qui primis saeculis... Ghristi fidem g-loriose professi sunt.. Addit aiierwm Abercium, qui ejusdem Hierapolisepiscopus subscripsit concilio Chalce-
fHarum
'
est
hoc nomen in
antiquis scriptoribus,
ait
Halloix
(6);
Christianos satis celebre, juxta
Henschenium
(7).
Meminit Eusehius
donensi (11). g Nihii ad nos pervenit de gestis S. Abercii ante episcopatum, a quo exordiuntur Acta nostra.Hal Zoij;ms (12i, natum c:?2cz7 Hierapoli, parentibus, jam quidera nominibus incognitis, sed fide ac relig-ione (utex habitis ab eo sermonibus non obscure nobis colligi datum est) Cbristianis. Juxta Lequienum (!3), S. Abercius inter episcopos Hierapolitanos ordine temporis tertius venit. Primus est Heros, quem scribit Nicetas (4) ordinatum fuisse a S. Philippo apostolo episcopum iîerapolitanu?n, secundus est Papias, qui, teste S. Hicfvnymo [15) mille annorum regni Christi fabulam edidit. Porro ex Epistola coilige?-e licet ecclesiam illam a Doctore gentium fuisse fundatam (16) S. Pauli ad Titum cap. 3 Cum misero ad te Artemam et Tychieum, festina ad me venire Hierapolim et rursus ad Colloss. cap. 4,
M2
3 ; Testimonium illi {Epaphree) perhibeo, quod habet multum laboris et pro his qui suut LaodiccEE y 12 et qui snnt Hierapoli. Vetera quoque monumenta tradunt eam a Philippo institutam, qui, utest apud
eM
Eusebium, mortuus est Hierapoli (17). h Suni piures ejusdem nominis urbes in diversis regionibus. Hic agitur de Hierapoli Phrygise seu A^sm.quod Phrygia inira fnes Asise contineatur. Hierapolis, az7 5ira&o (18), ubi calidae sunt aqua; et C Plutonium. Aqu3e sunt etiam lapidescentes. Aqua, suhdit Strabo, tam facile in callum coit atque induratur, ut rivisdeductissaspes esolido lapide constantes operentur. Est autem Strahoni plutonium, generatirn terrge in monte Hiatus, moriiferum spiritum exhalans, quem alibi Charonium dicit (19). Plutonium Hierapolitanum ita descrihit ipse Siraho (2) Plutonium sub parvo supercilio montis supra incumbentis foramen est modicum, quanto possithomorecipi,admodumprofundum; inclusum est cancellis quadrangulis, ambitu dimidii circiter jugeri. Id foramen oppletum est nebulosa et crassa caligine, ut solum vix possit conspici. Enimvero qui in orbem ad cancellos accedunt, nibil [his] incommodi aer adfert, qui novilunio tempore ab ea caligine est purus et intra cancellos secoutinet. Intro autem accedens animal illico mors excipit tauri quidem introducti, mortui extrabuntur. Et nos passeres immisimus, qui extem: :
^'
plo exanimati conciderunt; at exsecti galli sine damno aecedunt, etiam usque ad foramen, inque id introspiciunt, et aliquantisper compresso plurimum spiritu subeunt ; nam ex aspectu deprebendimus suffocatricis cujusdara affectionis speciem. Qui hccc conferre voluerit cum textu db Halloixio adhihito (21), comperiei hunc vel truncatum vel multopere corruptum fuisse. Hodie Rierapolis Phrygix destructa fundiius esi. Sita erat haudprocula loco Turcis dicto Bambuk-Kalasi, ui scribit Danvillius (22), vei Pambuk-Kalessi, ut habei Riiier(1?>),et signifcai Arcem-Gossipii, quod, inquit Danviliius, vicingerupes albedine sua gossipii similitudinem referant. i Greece ^yrao-iai/. Respicit auctor versum 18, cap. 2 Habacuc, qui sic habet in Vulgata Quid pro-.
lom. )'' Majj pag. 268. (1) Acla SS (2) Palrologia gpa>ca. MigQC.iom XX. col. i05 el ^r, - (3| Ibid. (<{) Tom. IT, ,>ag f.5 ei04. (5| Aj.ud Giffivium.The.. Aiiliq. Rom, lom. 11. col. (OiiS.
hem,
(18)
(-ilt)
ibid.
I,
(Ifi)
Lequieii. ibid.
(i7)
Apud
Lcni.ien, ibid
GooRrnph
Ibid. pag.
lib
-ibjTom
II
p.ng. ;,2.
-(7)AmSS.lom.niFL-br.
y. cap. 16. - (9)Tom. II. pag. ti2, ~(1 (AclaSS. ubisupi8.-(12)lom. II, png. 1. Chnsl lom. I, eol. BSSelSo-t. (U) Apud Lequien,
(8) H.st, cccl, l.b
pa;;,720.
(151
ibid.
Chrisl. lom.
col.
p.j 902 cl 003. Oionii I807.~(l!)) O-inn851 el832, Item. Suabo. Ubisupni. pag. iHli
x.n,
9U5.
(21)
Tom.
11.
pag. 80!).
(22) G.^.isr;T
(10) Ibid.
(IS)
Onei.3
Eidanciennc ^h^^îc. lom. \\. pag. bl et!i2. Paria 1768. [2^^! kunde, lom. IX, pag. 81t,el lom, X, pag. 1037. Beroliu. 18iO h 6 k b
' ' '
dest

A
flest sculptile,
499
*o"ow
^"^"
fictor
ejus,
quia sculpsit illud fictor suus, confiatile et iraagiDem falsam ? Quia speravit in figmento ut faceret simulachra muta. Et juxta lxx 1\ iirÔ.tl ylvKTov, on 'iyl-j-^^y.-j il-rc ;
:
'Et:/9:ji>
a\jTO
yhyji\j^.i3,^
tpavraatav ^^\i^-n,
orc
TTSTToiOev
nkaiixz,
ETrt
rh
tz)A7IJ.x
aiJroO,
tou
TTOtviirai
eiû/.a
xcoâ Qiiid prodest sculptile, quia sculpserunt illud? Formavit illud conflatile, confidit fictor in fig-raento suo, ut faciat idola muta.
:
imaginem
falsam, quia
i"" Sponius in ruinis Hierapolis supra poria theatri scriptum vidit AIIOAAONI. APXHrETEI Apollini Archeg-etae. Vide Echhel[\). Et alihi{V) 'Apxv/sr/^c, dorice 'k^yayirac., idem grxcis fuit, quod auctor ColnnisB fundandce, atque hoc sensu Pindarus eumdem Apollinem 'Apyaytrxv dixit, quod auctor fuii Baito deducendse CotonicV Cyrenes. Ejus arse in Naxo meminit Appianus Octavianus, inquii, ad
:
.-
Archegetara appulit precatus deum, positisibi castris oppugnaturus Tauromeniura. Est autem Archeg-eta ApoUinis parva statua, quam primum dedicaverunt Naxii coloni missiin Siciliam. 5ic ^'cAAe;. Ilaque Apollo Hierapoleos conditor colebatur.
k Additur in codice 1540

'A<f.poîr? y.ai
'intira
y.aX
toc
koma
ayal^xara.
rh
rz
tou 'Hpa/.ilEM; xai 'Apriixidot;

et
ao.I
ruv
ctA?,Mv Sttoy cuyErptijjcv
deinde reliqua simulacra

:
nempe Herculis, Artemidis
Veneris alio-
rumque deorum comminuit. Vocem tamen maximam emittentia, insanos esse l Hsec ad verbuni redduniur itaapud Surium horaines, qui eos colunt et deos nominant; et quae nunc patiuntur, illa quidem juste pati et valde laudabiliter.
Casterum sensus
estj
simulacra
:
illa
inania jure merito fuisse dejecta, ac sua ruina ostendere
deorum vaniiatem, m Verbumverbo

iusidias etc.
Gumqueillum invenissent, eos, qui aderant, placido et laeto vultu reddit Surius accipientem (excipientem) doctrina pietatis, perinde ac se nihil novi accidisset, ei dicunt paratas
existimaremur a suscipiendis pro Christo perpessionibus, si propter ipsum ; idque cum ille sacris jusserit apostolis eic. Surius. A/yiOeia;. Surius vertit voce pietatis legerit iiaque in suo codice tiii^daq. etymon, nuspia^n declaraiur, necvel apudipsumHalloixium, qui p Qu3s sii vocis hujus origo seu tamen,promore suo, in singula verbavitie Aberciana^ diligentissime inquisivit. In corfzce 1450 iia haheiur ei^ to-kov ltyo}xvjo'j T:ap" a\JTolc,^^po-Jyi.v in locum ab ipsis dictum Phrugin. Kai y.aGaTrep Tratî; aTrcp'JiâiTx.aXtoua0po'ov pb 7n corfice 1450 additur per similitudinem amplificatio
Fug-itivi...
oranino
pati
tamen
turpiter declinaremus
"
.-
7To7"j0VT:
TOjTO-j,
drdy.TOCt
rpiyovai
ETrtciavEt
tv)?
xi
7700;
dllriyôv^
^.dyovrai
atcpvi^tov
y.ai
Oopvôiivrat
"
et
ttoQsv
tJj
e^
y-^v
atpavoi)?
dnpoadoy.YiTaiQ
y-ai
dioday.aXoq
Tapa/_yi;
utmv,
y.a\
SAeTrovre; aTroîfxoOvTat xal
ei^
vtvovaiv,
aiTESêTroy
ourw:
rort
ot
T:oX?,ot'
eAyiâv
-hpiaa
ei;
ro
7rpot7WT:ov
rox/
dyiov 'ASepjtiou
pueri a achola lurmatim dimissi, currunt innordate atque inter se pugnant et et qnemadraodum sicubi ex latenti loco eorum magister inopinate compareat, videntes eum illieo os tumultuantur; at dimittunt; ita tune turba a tumultu quievit, et taciti in faciem sibi obturant oculosque in terram
sancti Abercii aspexerunt. pertinent ad salutem./ia Surius. Sensus est : Deum, licets3epius ab q Qui... ipse ea dispensas, quae tamen esse bonum et benignum, ut ipse nobis ea tribuat omnia, quas ad conver' homine o/fensum, ita
sionem
r
et salute^n
recuperandam faciunt.
de tribus adolescentibus daemoniacis, in
Qu^ hic narrantur

.-
memoriam reducunt surdura

i,
.-
et
mutum
evangeliiMarc.cap.9. ^ * o . n Sincere nunc detestamur peccaium, cujus causa ttmenus. buriusnabet Doce... an sit s Sensus est fecimus in ig-norantia, propter ea peccata, quse Deus nos patienter aspecturus, an uobis mala redditurus formidamus. .. etiam horremus, propter quod dolemus, quod timemus ac quod tyrannidem in nobis exercentem, habentes rnjvYiûav rvpawov^rav Ad litteram Consuetudinera,
\. :
iv eaL/Toi; 'i-/ovrt;^
:
[ou5iou; ; zn altero habeiur tol; Iou5atot;. u In nosiro codice legitur ovaSikti roj; impietatem, miquitavltaiuxtainterpreiationemi.^7., Os. cap. 10 i IS. Invulgata legitur Avastis multitudrae fortium ^ raendacii, quin confisus es in viis tuis, tem messuistis, comedistis frugem
: :
precationihus dedicarat Abercins, ut ^^TÊêmplo apostolorura horara diei nonam sacris ipsorum testantur Acta cap. 3 H. Petrus autem et Joannes Apostolis quidem aliis locis colligitur. De nonam. . Est autem hora diei nona eadem quffi tertm scendebant in templura ad horam orationis quam nos sextam ipse nonam dicit, plupbus Domeridiana Hxc ffalloixius (S). ubi Baronium, qui a verbis Our^^ rcv Oetou rcpo; a-^rov, Afiep/tou im^Duanat Nec pr^termiitendum locum hunc, nempe 7!ôL usqueadoUaSt c.vrol, adeX.ot; ky^pr^t recitaH inquodam Tractaiu ^^^./^-^ Mss. Pansiensibus num. 1132 /oi. 321 ut m%h% Qui ouidem tractatus haoiecus ineditus reperitur in aiqueproximotomo^scilicetquartoSpzctlegziSolesmensis rescrip^t B.PMra,
:
hinc et ex
^^~:
/
iTBecembris 1857
LerenZs.
xn, tractaius irtMur ^^^^" ^'^^^Cêterum in manuscmpto illo codice, forte smculi Abercu. Metaphraesset, haberetur tesiimomum de Acê^ S. arConsraniiropoZziano qui, si Mysticus
.-
h ad caput sequens.
[I)
Doctrina numornin, lom.
rti Ill,
.^ lai. pag- \i\.L
i2illji(i [^) ii'i<i
lom I >oin- ^
iia- -'"' l'''o-
218,-
(3) '
^
Tnm.
11,
pag. "^ " 70
et 71.
eAÛT L
500
ICCTMIB
TITA
S.
ABEECll EPlSCOri HIERAPOLITANI.
CAPUT
Phrygellse,
nobili
II.
matronBe visum
restituit
filio,
Abercius, earaque convertit
deinde
cum Euxeniano,
Phrygellae
de reUgione disputat. Varia
miracula.
JloXXol ouv TTapa Tov
ou r^c
(T/ic,
uEy7.).Yii
fiovov
offoi
avdpa rb an' iativov o-jveppeov ^pvyiac, xai zrii; Tiepiydipov nd'Aaiav

rai^
iiiy.ouv,
alla xai
Y.au
0(701
diac.
Tr;v
ocoi re ni
Kv"
(Jta
Y.aX
Tii
Kapta
xai
ETrap/tai;
7T^>ip.ouy
yap
Trao-yic
Troêco^ Trept
(Jta
utou Adyo;
ly^c^pzi, oii
ycevo?
wv zai
îdTaioi;
rouro xat CTDSoGv^vai ro
Exinde multi ad eum confluebant non solum es mag-na Phryg-ia a et omnifinitima reîone, sed ii quoque qui Asiam incolebant sicut et qui deg-ebant per universam enim inLydiffiac Cariee provinciis civitatem de illo manabat sermo, nec.is quidem vanus aut inanis, sed talis qui non facile extin:
Conitueme ad
"^'
''"""'
"'"''
l'','i')|j
rdyoq
(5-Jvaju.vo5,
'
aXXa
oi
7:oAXr;v
exwv
^-^.v
pw,txnv aTto t/,?

ot
ci}.y)Bia<;
avvippEov TOtVjv Trap' ayrov,

Sk
y.al
fiev
wote ra
arrctA-
gueretur, quin et mag-nam a veritate sibi mutuans elHcaciam. Ad eum itaque confluebant, illi quidem
alii ut ab inhaereutibus quos nempe vel morbus premebat, vel aliud quodvis tenebat malum. Erat namque Abercius ad doceudum verbum veritatis aptissimus, ad Christianos fovendos paratissimus b,
ccary-pia diSayB-nvat,
rwv evoxôuvTUv
ETrteê Ttc,
tt,^
ri
ut verba discerent salutis,

liberarentur
molestiis;
layY^vai
Zfitrsr^Ê
ooou?
*
(Jy;?,a(5rj
vdffo;
Tt xai a?.Xo
xaxov
,
r,v
yap diddâi tov

otxeiwaaffSat
aXT;0eia5 Adyov
deiwraToc
xat
rou;
KpoaiovTaz
'/.ay.utv
Jta
''
\piQrhv i70iu.6TaT0c xai a7raAX(zai

"Oîyai youv Tiapi^J.Gov
xai
3ia-/.6vovq
T:po<;
'
oivTatoc.
^nfJîpat,
y.ai
Toijq
AotTTvjv
et?
TrpeoSurepouc
aoeJ.^drrjTa
ad depelleuda mala prasstantissimus. Paucis elapsis

diebus, processit
risque fratribus,
j^
dk
xa:
t/,v
cum
presbyteris, diacouis cEete-
jrapa).awv,
TOTTov,
Tfic,
npoemi
x
xai
zaGica?
ov
tol
zep etuQet
6)ff7Tep
Tivo; r.icTr^<;
Tiriyrtc,
yhjxvTaTa
tamquam es
9 Inter
fonte
sedensque loco, quo consueverat, suavissimo, profundebat ore

si,[iturn
Phrygeiiu
'"afron.
'
didaoy.a).iaq petQpa Trpotet toO GT^fiaTO^.

(3
suo fluenta doctrinae dulcissima.
9 'Ev rouTM
TTpoffiiJ.Oe
Ttc uTTo
y^zipayoiyOi yuvri
,
Twv eTittpavcov exxexopifiev)! tou? dcpBaAôu; ^pTJysHa, Euêivtavoii fir,Tinp IIoTrAiwvoc d ê
6voy.a.
t^v
twv
Trapa
r^ auTOxpaTopi
eydvTwv Ttûa? d
>5
te xai
IIoTrJ.iwv
rri
jrd/ei
Traoyj
Taq Trpwovv, wcTrep
Ta?
îêtpaywyw
E;ii5rj
^(pyiptsv,
exeivou
aiiToii
iJ.riTYip
/pWjLievy]
rdv
îyav
etiuiy.Eivov
quaedam femina, oculis orbata, Phrygella nomine, mater Euxeniani c Poplionis, qui tum apud imperatoremtum in universa civitate primum obtinebat locum. Hujus itaque, ut diximus, mater adducitur, quse audito mag:num Abercium hic jam sedere et docere, prohjec sistitur illustris
"ASEpxiov
9eto,
yjjyj
xaQviffSai xai
5ti5ao-xeiy
tinus accurrens ejusque pedes praehensans, multis
anoudft
auTw
Tiooadpafxovtja,
viv
y.al
'
twv
eum precabatur
dilecte,
verbis
Miserere, dicebat, Vir mibi
)\aôy.ivrt
ttoowv,
ejuoi
ttoA/ji rt?
deofxivYj
xai
oiV.Teipov,
inter mortales honoratissime et soli veroque
Deo
vSpwTTwv
(pi?.e,
Tt/xiuTaTe
xai
tw
pLovw
y.ai
oXyiBbI
em
y).v-
Tr,v
txertv, sAeyEv,
oiV.retpov
ctTrdfJo;
ôi Traîv
Touc oÔa^ôu?
xi>v ^Âiov
To pteya rou
Oeou
'
xriffpta, rdv
ot/TOiq
miserere mei supplicis, redde mihi oculosrf fac videam mag:num Dei opus, fac jucundum rursusintuear solem. Ne me adeo miseram despicias; consolare calamitosam. Moveat te couditlonis mese dig-nitas.Est mihi filius Poplion, plurimum apud imperatorem et in civitate valens, quem tamen intueri non mihi datur. Sunt mihi divitise
et multse et variae
:
têtv ky.t 7:apaay.Evaaov

litpti^ric,
fjir,3k
'iyovaav
eXeeivwc
tPi^
napa.fxvBriaai
fioi
T-hv
ijvjj.(popdv
Effrt
rd
ep.v5;
TTEpnpaveia^ pteyeGo;
utd;,
ouo-wjr>56r(Ti
pioi
IIoj:?.iwv fxevo5
fxiya rcapd
ovy^
Saot^.ei xai r^ 7rd/ei duva'
eyw 6t avTOv
ey(3ewv
dpw
eVti
ptoi TrJ.oiJTo;
navTofj.d)lov
famuli, pecuuiEe, praidia; qui-
danb^,
oUiTai, /prtfkaTa,
xr>i(7i;
ocrn
eyw ol
rot; fiev
bustamen minus
TMv
Trpd; raurviv 'iya
xaxw;
rwv
yap xai
eyouoi,
cJuvardv
a7ro?.aueiv
r^;
6ac
d?.iywv
wv
-/.ai
OiariSeo-Gai ra
clvra,
waTrep
dv gou/wvrat
eyu
quam si pauperibus annumerarer. Hi enim gaudent paucorum, qufE habent, aspectu, atque pro libitu illa disponunt ego vero horum, quse habere dicor, video nihil. Utinam y
fruor,
:
OE ouoE opdv E/_w
raura, wv Etvai y.vpia TrtorEuoptai

d<^YtpYi(j.ivYi
,
oÊ^dv yz TOvTuiv ndvTUiv

.Lxov fzdvouc.
Tovq o(f6aifj.ovi;
r-n^
Ata
roiiro êopiai trou,

,
tf/tlavOpoinov
yivoiiat,
aY)
^vxrK;
Tidvv
dio}j.ai
y.a\
ixETt;
"ôiic,
-fl
dBlia
y.ai
omnibus amissis, lumine solo gauderem oculorum. Quapropter rogo tuam clemeutiam, rogo te vehemeuter et supplico misera, ut oculos mihi aperias, et tua apud verum Deum fidueia vira
cseteris
illis
oiavQilai
Tovq
d{p8aApLO-J5
Trappriffia
tfxovq
t^
Trpde
videndi impertias.
Tov
dlriB-n
0sdy
rrjv
rou
6?.Treiv
auroi^
dvvafj.iv EvGetvat.
10
fJ.dJ:Aov
01'
dlldndyoi afzaprwXdc,
xai
<pri,
yuvai,xat kliov
10 Ille autem
tor
Sed et
eg-o, inquit,
mulierpeccaremitHit
êdûEvo?,
rfl;
iJe
roii
etp'
etyaeoij
^t/av0pw7ria;
Bum,
et potius misericordia indigens, totusque Abercius
tfj.avTov ixvaprvitJac
ei
ov e-/w TTETroiGa xat av

wcrTrep ^v;
jrKTTeuet;
ytvETfjc,
0edv, ûvardy
y.ai
CToi
aurw Travrw;
rd 6ê7rEtv
aAyj0-fl
rw
ex
a Dei pendeo clementia. Si tamen tu credis in Eum, cui ego confido, potens utique est, sicut olim cseco
TvtplM,
9V](ity,
xapiWQaf
'H Je
IIitrrEuw,
eic
rdv
êoTrdryiy
Xptardv. xat
TToSetfj.6vov
Trtffreuouffv);
rwv
sfAwv
d<^dfitvo<;
dtpGaVwv, rd
ou
?,d-/oi;
ydv^
rouToi;
ydptaai
(pd^.
Taura
-îeei
etf>wvEt
^t?ot;.
and
6
visum donare. Tunc illa Credo, inquit, in verum dominum Christum tu igitur mei credentis tangens oculos desideratam mihi restitue lucem. Quae cum non solum verbis
anativitate, tibi quoque
: :
xai
rw
xai rai; rwv Jaxpiiwv o^v 6
TTviyat;
7rtoToi)To
cTTrAayxviaQEi^
dyio^ xi
ei;
ovpavovc,
aArjQtvdv,
T/-,;
Idm,
Efpvi,
rwy oupavwv 6'vru; ^to^ 'EXQe rd 9w; lr,oov Xpiare, xai îavotôv rau-
proferret sed et nutibus lacrymisque confirmaret, ejus Vir sanctus misertus et coelum cujus plane
dignus
Christe,
erat,
aspiciens
et oculos
rou;
Veni, ait, lux vera Jesn mulierishujus aperi. Deinde ad

;
6(f.BalfJoi>q.
Eira
fAarwv aurvi; a^-iiêyo;

7rit7Teut7e
eTriffTpacpEi;, xat rwv dÊi a>n0M;. Jttev, Et; Xpttrrdv
eam
conversus,
tetig-it
oculos et ait
Si vere in
$puyEÂa,
-îTe
jrapaxpvipta avaSXeil/aTw.
airv5
Oi;Tw;
vi
etTrdvTo;,
Christum credidit Phrygella, protinus visum recipiat. His dictis et caecitas evanuit, etsinceramulieris in
Trvjpwt^t;
^teXuero,
xat
jrpds
Christum
fides
manifeste patuit
lumen
enira
DIE "VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.

enira corporeis oculis restitutum indicabatmentig
501
EiJeiV.vuro
r,
XpicTov
TziaTi^
alri%-},%
yap
roiv
cwp."
iDCTOHI
quoqueoculos
11
fuisBe illuminatos,
UETAFBKASTt
EX MSS.
la
.11
Chrisluvi
rreAU;
animum quod me
Protinus gratum de accepto dono ostendit Domine exclamans, reddo tibi grates duplici lumine donaveris nec enim corporissolum, qui videntur, oculos, sed, quod longe
: :
11
l,iro
"
'Af-ie?.[
y.ai
eiyvw^wv
cot, Ki^pie,
Trept
7y,v
doiptav
oti
}j.oi
iyjtapioit:!-/^
Ei^âptaTW
E^âptaw
,
"
/iycuca,
to
tpw;
Twv
yorp
Ti^sov
/.ai
opwaevwv toutwv 70U owâTO^

/:ioi
otpBaApiwv
voilac,
TTO/Xw
p.oi
'
Toiî;
t>5?
zapoia;
diri-
majus est, mentis quoque oculos mihi aperuisti, me unde etiam cum tuo Davide dicere - con^.^ ^ ^^ Liberasti oculosmeosa iacrymis et pedes venit meo a lapsu e; vere enim liberatasum ab offendiculo f, nec minus in spiritualibus quam in corporeis gressibus. Hinc vehementi capta Christi amore, hujusque mandatis penitus addicta Ecce, iuquit virum sanctum aspiciens, Pater, tibi, coram multis hisce testibus, dimidium facultatum mea.
S0y
TTpoaviitet
to:
tou
Aai5 tou
ptou
cov (f&eyyec&at
3a.y.puw,
pvcBrtv
y.ai
oVt
eppuaw tou? o^6aX;/ov; ôu

tto
aTTO
kp-
Toi>;
itoSai
Qh<jQr,fj.aToq
ouiJsv -^ttov
yap aAyiQw? tou

x.ai
Tzpony.onTttv
^v/jiî;
twv
CTw.uartxtJv,
y.a\
to:
tyI;
dia^r,[âTix.
'/.rtfQclaa,
^rjo-t,
'EvTeuGev
y.al
0epf/&)
tw
ei;
Xptarov epwTt
*
oIyi
Twv
Tov
EVToXwv auTou yevoêvyt

ayiov
diô^li^âda,
'loou,
TraTep, Et;
ttoXAoFi;
truvTiOyi^t
7r,c,
aoi
utto
jj.apTvpai TOUTOf;,
evoeeo-iv.
t6 r.utcu
oucta;
îaôuvat toi?
ut eas pauperibus distribuas. Novo hoc miraculo attonita exclamat circumstans multitudo Mag^nuses, Christianorum Deus; cuminvocantes nomen tuum, vere mag-nisdonentur gratiis.
rum committo,
:
'0
rotvuv
Trepteo-Tvixw; 'oy^koc,
rb xatyov tou
ouTOi,
6
Qavp.aTO!;
exTrJ.ayevre;
Meya;
'
ei,
zat
twv
^(ptOTtavwv Oeo;, dvtôrtaav

a7:o?.auouci
ovofia. 'Ev
ffiv,
'ETtet
ot
x.ai
peyaXwv owrw;
eTTtzaXoOfxevot
twv
âpiVwv,
o Qeio;
to
aov
*
Tum
divinus Abercius
Ecce, inquit, mulier, co-
TOuTw oe
'ASepxto;
'Idoii
yuvai,
(py]-
gnovisti
quam magnifice remuneret Dominusmeus
eyvw; ottw; 6 epo;

eJ^TTtiôvTa;
eaur-fl
ejr'
êoTCOTyj;
apieiSeTat
9t?.0Tif/,w; ei;
(-
li
sperantes in se. Vade itaque in pace, et tibi attendens, et illi. quas par est, retribuens grates. Haec ille. Ipsa tum quidem recessit; rediitvero postea, nec umquam deinceps cessavit eum maxima atque perpetua veneratione prosequi.
TOV(;
aurov.
Yloptiiov
Kcty.Etyti)
Toiyapovv
pr,VYiv,
Te
noodiyovca,
RpQar,y.ovfjav t%v
ti)/jxpi(jTiav
dTioaidovGa.
TauTa
'
[xkv
eXeyev,
>5
di
7:p6; f/ev t6 Trapov
a^toTaTO
TraAiv ^seTrav/ipjêro, xai

y.al o-J')aptw;
zara
ttoXu
t6 treGa; avToiJ dytTO,
rb jXtTa
TavTa SuGTaTO.
tfeni tres
alix
li-
a cxciiate
berantitr.
Abercius denuo est, pro more coelestem tradere doctrinam. Increbescente per regiones fama miraculi, in gratiam Phrygellae patrati, veniunt ad eum tres mulieres setate provectae, CEeque etiam oculis orbatse Nos quoque,
13 Agressus itaque
:
12 "HTTTeTo
didaay.aliac
T.o).la
p.ev
ouv 'ASepx.to; auGt;

r/iv
tvic
c-uv/'Qou;
Tou 3k zaTa
pipy)
^puyeUav
auTat
et;
Qauptaro; et;
T^;
y^c,
iJtaôQevro;,
o^j-et;
Trpooepxovrat
auTw
npeaSunde;.
TOfitvov
TO-Jdt
Tpei;,
Ta;
zat
TTeTTyipwp-evac
ntOTeuofxev, Xeyoucat,
'IfliTOuv
E(p'
/.a\
-/ip.et;
t6v uto aov xyipurr,
aientes,
in
Jesum
et
Appareat ergo
Vir admirande,
ostende.
pradicas, credimus. in nos ejus clementia, tuque,
quem
tu
cpavviTW
/.ai
TOiyapouv
ilaT^layyyia
y.ai
y.al
r.fxdqf
dtlc,ov,
*
Qauuaffie,
'h
hy.lv,
nobis,
ille
:
sicut
si
PhrygellEe,
lucem
daiztp
TTpo;
Quibus
fides vestra,
inquit, in
apa v.a\ OpuyeJ-Ay? ro <pw; Tov d\r,H Qiov dlYiHc itJTiv, w;

Tfi^
T0\i<i
'0 î' Et
irtffrt;
ufzwv
(pare, Tot; voy\-
verum Deum
eum
sincera est, sicut dicitis, interioribus cordis oculis videbitis. Hsecfatus, cum suble:
Tof;
auT6v
xai,
xoLpSiac,
6'',êff0
ooSaAuot;. Taura te
Etpyixe,
o<^Qalp.ohc,
<70u, e<pr],
d-jartlva!;
Kupie
'lyicrou
vasset oculos
Kogo
te, inquit,
Domine
Jesu Christe,
Xpio-Te,
Tfl;
tTy;;
diofiai
tJerwcrav nat
Tyi;
aurat ro tpw;
UTai;
7:p6;
ioôu
videant ipsge quoque lucem tuEe agnitionis, atque
eTTtj-vwo-ew;,
xai
e7rtxEtf*evvi;
ab incubanti eiscaligineereptEe, aspiciant, Domine,

radios
tuEe
veritatis.
ax>uo;
ra;
Tov
ffa;
avevej-xouo-ai,
t>7;
îaSXe^paTwoav,
êo-jrora,
Dum
ita
precaretur,
ecce
aAy]9eia; avydq.
Oîrw; nuâro. xat
locum, in quo stabant, circumfulsit desuper lux magna quo attoniti tam inespectato spectaculo, omnes in terram ceciderunt. Lux illa non ea erat, quEe a sole vel fulgure procedit, sed nova prorsus
et
;
TOTTOv evSa 3ri
xat
etffTyixeo-av,
^w; avwQev
v;
irepia-
CTpaTrret |Ue-/a, xal Travra; 1/5
7re(royra;
'
yvi,
tw
::-
paiJo^w
T-/=;
Biai;
y.aTaiO.ayivTaq
T6
oe
tpti;
ohy
o\ov il
Jtat
rilloM xai
atiTpaTryi;
epx^â'
>
^^^ xaivov aAXw;
stupenda atque insueta. Stabant porro mulieres immotEe, cseteris omnibus in terra prostratis; lux
vero
illa,
.
cpptxrov
xat
otcruvy,Ge;. eaotcpet
"IffTavro
toivuv axAtvei; aurat,
TTavTwv
Tw
x.ara;ret70VTWV,
xai ro pavev Exetvo
qu^ apparuerat,
in oculos
earum plane
i.iTtion lumen,
cpu; ttoXu rai;

re re
iWrtiaura;
o^-ecri
rourwv eyxaracrxv^âv, avafcAevat

ro
r.May.ov r.hiav.ov
iêiv.
...1-;* ;,. peuetrans, subito visum
t:+;f * ^^n.^ restituit, ut solis
eTroiyiffE fTroiviaE
Kaoayo-ma, xat iâpaxpwa, xai

cptAov
rouro
to;
adeo hominibus gratum et jucundum, intuerentur. quid, Quas ut conspexit Abercius oculis sanas rogabat, vobis apparuit g; quidprimum, recepto Senem vidi, visu, a&pexistis'? Respondet prior
: :
9w; To
ouTw;
yXux.u
xat
otvQpwTrois
'O 3i
Tt
uyiw? rwv
vfpero,
6pf.taTWV
ex&uc7a;
io
apa ro
(paviv v[xiv,
xat ri Trpwrov ota6iei|;a(7at etêre

etpyj,
'H
fêv
ouv
npc6uTV)V,
ro etô;,
wtpGvi fxot.
afipvjrov^ ttjv
cujus faciesineffabilem prse se ferebat pulchritudinem et jucuuditatem ; altera Adolescens mihi apparuit tertia Puerulus, inquit, oculos mihi attigit h. His auditis Abercius, gratiisque Deo, prodigiorum auctori, peractis, coetum dimisit, atque
: : :
wpav, <pat5p6v. 'H ê
Neavioxo;
di eripa
Hatâptov
xopti^^,
<pr,(7tv.
âTO
xai
ixov
rwv rwv
otpSaAfxwv.
Sau.t/acriwv
Tourwv
Si
cixout7a;
*A6epx(o;,
rw
^tâo-xaAtav. Ex Xaptv ofioloyr,Ga^ 0ew, ddlvGt tkv TrapaAaSwv o\y.Mt Trapovrwv rou^ ffuvrêet;
Twv
domum cum
que sub
ifnienianus,
Phryijellg
fiiim,
suis
rediit,
dictisque
:
nonee
solebat
horse
ETravwe,
TouTo ydp
xat rou;
r^; Evarv]; wpa;
uf^vou; airoaou;
hymnis paululum panis commedit

diei
nam-
aurw
e0o; oiovei
y.ard ndpipyov xat Trpoc
rw
finem
t,
sed quasi aliud agens, corporis
raet
r^;
r,[J.ipa<i
noitiaOai xat rou awfâro; loyov
curam habere.
ad 13 Post hEec videre erat multoses finitimis
^payy rt aprou fAeraXaftSavet. 13 TouTwv Totvuv utt' auTou yevofievwv
rii; Trepi-
E;;ianianusquatri sna. contigerant, quod scilicet hiee ad Virnm sanctum addncta, ocnlis orbata, visum recepisset, diliênter eam de omnice
et
t.
i..rî.ou,. /E^,
rc,
7-, E.,.m.vo.. c.
.y.y.
x..
*
-^
ei;
^;;";""
^P;'^"..^
S;
>,,
'''""' bus percunctatns, 'Vî lf"*let'e' si te scirem, mquit, Pater, pecunias appexere,
;t
Â
iiliim
Pt ftlntp datft
avae/eJ/etev
4^^^l^^' "J^ ^-'^l^^^TiZrTr^M.J,. iS... aurv]; TiuuafAi^ axptbw; Travra
"-pi r
"-. - ---f'-!
EI c.
v rep
.yc,
tpviaiv,
502
ADCTOBC
UBTIPBIIASTA
VITA
{lipoi;
S.
ABEKCII EPISCOPI IIIERAPOLITANI.

haud parvam
tibi
facultatum
mearum dedissem
contulisti bene-
I>
uoi
TT.v
Treveifta
tyji;
oyo-ia^
ctvO*
[xoi
yjxpiro<;
eI<;
partem, pro
ficium.
Sed,
eo,
quod matri
raefie
BX HSS.
fJ.Yi7ipa
TQiavTr,^ -uniipâc. 'Ettei 3h iJ-iTa

o-ot
ffE
twv XAmi/
xP'!/^'^'''
quoniam
praster alia, quibus
Deus
te
wv
etJupyio-aro
Ti
0o,-,
7)^5
>7
xai
xpeirrova
crs
iJi0]Ke,
av
duipidi TavTTiq aênlât^sSa

o-ot
xara
donavit, terrenis superiorem te fecit, quid coUato beneficio digrnum tibi reddiderimus ? Quid aliud
Jôyov;
y.sicSTai
i^d/OLTo
n'
alloyt,
avaypaTrra
Ta
rri^ e-j^japtortas
Trap'
>ij"tv ;
'
Tajra
iJe
fiSvsiTr&iv,
twv Trodwv
ToO aycou
EffiJi,
ni^ ^^1? XaSdffSvo;
'EfAS
*
jutv)-
êvoc,
oLrtt)
;(p)iCovTa
(iv,
iffGi, to SiJ.rtffTS,
Tiapa coO
ri
onat;
oyvsros
ttioto^
te
e^ ctTriffTou yevoio, xai tii^

eic
oyffffeooGs
zrjg
6py;ffxia^
'
pieTaSaAwv,
ejriyvwffiv
ffe
elQoi^
Trevj5Ta
habemus ? Haec cum dixispedes amplectitur. Hic ejus prehensa dextra Scias, inquit, vir optime, nulla mihi re tua opus esse; at prudens adeo cum sis, ex infideli fias fideliSj et impia mutata relig-ione, venias ad ag-nitionem veritatis malim namque te videre
praeter gratias, quastibi
set sancti Viri
:
a).v}Bticti;
>i
SouAoptat
yap nidTOv
Oi;>:oJv,
tj
eivai
fidelem et pauperem,
quam
:
illustrem
et
divitem,
ua//ov,
arrtffTov Treptâvfl ri y.al Triouotov.

*
sed iufidelem. 14 TuncEuxiniauus Imo, Vir sancte, si libeat, """Abereio sithac de re iuternos quaestio. Saepius enim, matri ''^^"Mfo mese assidens, audivi eam a te didicisse, Deum
14 Kat 6 Euîivtavo^
6ouAei, i^/iTiireov
tepa
ze(paAyj, eiTTtp
r.^toiiaa.
rifiiv TTcpt
toutou
,
Tro^âxi^ yap
ffoii
TrapaKa6yip.evo5
tti
,u>5Tpt
ug
*
ujro
didayÔtiri
*
tov
Qtov,
vuv
fiev
(p[?av6p&)Tr3'v
)iai
re
x.at
,
xai
ayaQov
ptsv
(Je
vOv dl,
ffipoiJpa
ijijtaiov,
j:^V
vi
modo quidem clementem

bilem acjustum
miis donare,
;
et
bonum, modo
terri-
(pcoepiv
tivai
oiy.atoy
tou^
w^
ola
alios,
dyaQoVf
ayaBoic,
a|:xsioeff0at
Tou?
alios,
qua mirifice bonum, prsequippe haud minus justum,

itaque prasmia et
et poenae
afAuveffSat
xai
y.o}.aX,Ei'j,
Et roivuv
*
e^
ayaTiTjc
iJe
rejicere etpunire;
cum
munera
Euepyiffia
xat to
ez
otfAeioeffQat
yj
Ttpttjjpia
xat to
ab amore, supplicia vero

dant, qui
fieri
?
ab odio proce:
zoXa^ttv
ptiVou^, jtms evi
tov cturov
;
dyaBov re eivat
tp/iffiv
potest, ut qui
bonus
est,
xai
^txaia; eirayeiv
Tou
xar"
Ti[j.oipiaq
"Oti
pteya?
roij^
supplicia
Cui
maguus Abercius
justa inferat Quia, inquit,
'ASepxio^,
ctîav
exaffTM ffuvn^poptevou,
tpuffei
êv Ta dyaSd npdaaovTaz, oia

ys-er,
TTOtMv,
Tobt;
dya9o^ uv euep-
3h
to.
*
oaiiXa utTtovTaqj are îxat&j? Travra

ptjjiJevdi;
Ti^capUTai
aiiTOu rr.v yvwatv
uv
,
7^/:iere
rtpaTTOfiiv
re xai ptdvov
ei?
vouv âf^tSavofiev
tJtaoeii-
yovTo;
auToe yap eort xai tmv ev SctQet n5s iJiavoia;

axptoeffTaTOc
îtV.voup.eyo;
,
^TaffTr,;
vit^Qoiic,
(Jox.tptaCwv
xctpijtai;
y.a\
xai
Trveii-
unicuique reddens pro meritis, qui bona fecerunt, sit, remnnerat; et rursus qui mala, punit, quia justus nihil enim eorum, quae facimus, imo et solum cogitamus, eum latet. Ipse accuratissimusest omnium quaa in profundo mentis ag-untur examinator, scrutans corda et renes, pervadens usque ad divisionem aaims et spiritus,
quod natura bonus
tD
aj^pi
y.tpiGp.ou
^.at
^^yjii;
ptaro;
'
apptwv re xai
(jlu),wv
xptTix-d^
ev9u|U>iffuv,
compag-um quoque et meduUarum judex, cogitationum etaflectuum.

15
xai evvotuv xap^ta^,
15 Kat
J.urat
*
6 Euêiviavd?
"
Touro
pie
ptev
'
ouv dpQta; eTriAeei toi;
Tum
TrAy;v
iXK
v/,sxv6
îSaôv
dyaQoii 6
ETrotet
sed et hoc
Euxinianus Id quidem recte solutum me doce si Deus bono delectatur, ut

: : :
,(_
0=6?
etvai
r.dtTai,
,
îari
urj ptev
tVjv
dpyTiV toioutov
tov
ctvQpwTTov
wffre
rd
ctyaQdv
ipya^ttjQai d-JvacBxi
^vvaTov
;
non ita fecit hominem, qui bonum posset operare, minime vero malum ? sic enim et
quid ab
ei
initio
Trov>5piv
Si
x.aTtx
iir\BoTiouv izpdâi
ourco
quae
grata sunt fecissemus, atque a
suppllcio
yap av Td TZ
(ZTiafler^
TTflWTV];
yvwfxj^v
auru
TrpaTTOvre;
t^jUEv,
xai
Sitixivofjitv
'iipn,
Tiixupiac.
y.ai
'0 Si xal
roiJTo
ucpodpuic
y.^Sofjiivov,
to i^/zeTepov
ayaGdv ex
Travrd; QeAovTO?. Et
'iyop.iv,
yscp
jj.r,
rd. (paijla
TrparTetv o-jvaruit;
oujev v, oxjSi
oi>Te
d.i:b
to-j
rd dyaBdiTOLzlviy.tpdaiTy;v
vo[xtv
'
enaoTOu
yap
'
ETraivou Trapa ro-Jro TravTto;, oiire aTro-
5ox'^c Ap.iv diioi
TOTE
ydp
o\j
Trapa
r.utTipav iyivt-
To To TrpaxQev Trpoaipefftv,
c-jffiv
ff.-/)
dlAa Trapa
tt.v
tov Ttpdyp.aToi;
outo;
oi)
ydp
juiTj
TroiEiv
to xaxdv
d\iViXiJ.tvo(;,
TTpaTTtov eTTatveTo;
dr.i-/oiJ.vjo^
(3e
dXk' 6 TrpctTreiv
T-/;v
ptb
(JuvaTo;
tov,
^ta
Trpd; rd
zaXdv
eipeffiv. 'EiretiJy)
St afiôTepa
Trap'
v\\lIv,
xai drt dyaQoi
kufjitv ei
6ou-
loip.tQa, tirt (pauloi (eav BiXfjTE ydp,(^r\<7i, Btoi
'effeffGe)
xat
rr.i
euOox.if:ir'ff&);
rr.v
Trpd(f)afftv
;
avatpa;, xai twv

raiira
etpy^,
ffTavtov
E-xgctX>.et5
ra;
ctôppLct;
Ilpd;
Eu-
êtviavd;
'AKptSw;
TreTretfffiat
rdv avSptoTrov,
aurd-
mansissemus immunes. Atque hoc etiam, reponit Abercius, prasclaraa ex parte Dei soUicitudiuis est indicium, nostram cupientis omnimode procurare felicitatem si enim mali committendi incapaces essemus, eo ipso nec ex bonis operibus meritum haberemus, utpote exinde nec laude nec commendatione dig-ni aestimandi; quia, quod sic fieret, non a nostro arbitrio proficisceretur, sedanaturje necessitate; nec ille qui male ag-ere non potest, laudandus est, quia non eg-it male ; bene vero ille p qui, cum possit aliud facere, a malo abstinet es boni amore. Cum autem utrumque a nobis pendeat, utvel boni vel mali simus (si velitis, inquit, dii eritis), cur toUis beue ag-endi occasionem, et coronarum aufers materiam ^ ? Ad hiec Euxinianus Persuasum, inquit, plane est mihi, hominem sui
:
vofidv re etvat xai
ai/reôuffiov, xai xarii
aaapravetv
?.cdfAvuv
epxeffSat.
r.
yvtopLyjv Tri rd Joiaijra Trpd; aAAxjAou; JtaptiXTTctAtv
juris et arbitrii esse, et sponte
sua venire ad pec-
auTtdv,
tvdrri
xaraAagoutra,
Qeio; Acip/.io;
tJte^ûffe
rac
i;-/}r>]ffei;.
"AvaffTa; yap
'
ciffiraê-
candum. Dum hasc inter se tractarent, hora rursus nona incidit, disceptationique imposuit finem. Surgens itaque divus Abercius circumstantes salutat
eosque
rai roi;;
TrepteffT&JTa;
TrefxTret.
xai
euAoyyiffas,
otxaê
ffuv
domum cum
post
Euxiniano redire jubet.

diebus,
vicos
coepit
Euêtvtavw
16 '0/iyat
Ta4 Trept^
v(^v
,
rd
fxerci
raura
SirilBov
r,p.ipai,
zdc,
y.ai
16 Paucis
cum
fratribus Fon(mAbercius/erra
'
'
:
y.uf;.a;
xai
Trpd
yt rwv dll(av
Treptjiei.
iv ytiTOr.^Y)
obire
circuracirca
dtfia
Toi;
ctOe/ôi;
'Eptctveave ydtp
vdffot;.
didicerat
bis.
namque
7roXXou5^
exei
dtatpdpoi;
TrtECeffQat
y-CKt
nepteXQcav
ejrei
Cum
ouv
prsecipue viciniores plures variis iUic laborare mor_ _ itaque crcumiisset, ffigrosque ' sauasset
xat
eepaTreuffae
ei^xri
yupm
eTrtOiffet,
precibus et
ba/avetou aTropov
etopa
tov
roTrov
(Trpa>fxa
voooGfft
mauum impositione. videns reg-ionem egere balneo (quod laborantibus opportunum estsocui
nomen
flnvium,
ecce autem
.
de Tryiya;
fc)05,
fl
Uepf/tov^ ucâT(v
i"
'
uf.vetTo
/)
yn, xat 5ta
Trctvrtov
7n,xoo6 ourta 5<xata)v
avdpdiv yivdfxevo;.
^.w.,. ^w^^vy, V.W 1,1., - o aquarum calidarum ut per omnia

;
tMiittit
fontes
laudetur Deus,
fiev.
qui ita exaudit justos,
Cum
beata
illa
lingua jussisset
DIE VIGESIMA SECUNDA
OCTOBRIS.
dazz
jupcioiav
tic,
508
iUCTfltB
set adstantes fodere ciaternap,
receptaoulum futuras calidarum aquarum, quaj solatio essent laborantibua corporibus,
pouatv kvTzO.afj.ivy],
iv rouzotq
ytusffSci
METtPHIIASTA
domum
revertitur.
Tww
BX USS.
Qepf/.(jiv
O^fltTWV, xat
avaxr/jcrtv
aura awuxzwv
17 Interea tentationum artifex et fallacise pater, malig^nus nempe dsemon, forman indutus mulie-
etvat TTETrovvixorwv, tnavr,y.iL
npb^
Tr,v oiKiav,
17 'Ev TouTdi
Trarrp,
<fr,v,
oiiv
Tuv
Tr[paff|Uwy ;iai t^5 OTraTvi?
brem, accessit ad beatum Virum, petens ab ipso benedici. Qui cum in eum oculos conjecisset, nec
ignoraret quis intrn lateret lupus, quamvis ovili tectus esset pelle, protinus sese avertens, ad la-
T:ovi]po<;
iJdccfiMv,
ywaty.dacv
ivloyiaz
LiTiozptOel?
3-/)0iv
fjLOp-
Tipocziui
Tw
'
aytw,
6
"^^'/J^^
Trap'
auTou Zovlop.ivn:;
p-ovq,
ei
di
ETrtSaAwv
Ex.Eivw roi;;
6^9aX-
y.ai
Tov
eiaa y.pvnT6^s.vov
dopav
iu/.ov ovy. /VQr,aag,

svBv:;
pidem
dextero
tang:it
offendit
:
pede.
Dolore
affectus,
y.a\
Tr,v
npoZdrov
y.ai
mpdxEiTo,
rov
fieraS-zliov,
euim Isesus erat. Tum deemon, propria rursus assumpta specie, totis viri-
manu
talum
ibi
(Trps(fiTai, lltpia.}.yi<i
liOw npocnzaiii
ytVQp.zvoti,
noda tov
x.at
ouv
anziTai rn X^fp*
6
'ô^ iX.<7Tpa-
bus m, atque intimis praecordiis risit; deinde solita motus superbia Ne me, ait, ex bumilibus aliquem putes dEemonibus illis, quos frequenter vel solo verbo fug-ientes vidisti, ast sum ego centurio ipse ille, cujus cum periculum nunc feceris,
.-
yd/.ov auTov
iavTQv nakiv
yO.a,
vof/i!^,
(jv v.ai
ykp
j^v
ntn\r\y^c,
fliJtffrov
novripoc,
ei;
fieraSaAwy,
91)115
ti
y.3X
Ozo^mv
ave-
anb ro?
eiOus uTrepyifpavia;
etvac
Mr,Toi p.t
Aiyet,
Twv TaTietvuv
(fvyadfjtiv
/.[vuv 5ai//ovtwy,
p.6v(a
no).}.dy.ic,
ot5a;
y.at
rt^
5ri
py^paTi,
vides
devintil-
tot alios
g-ravibus sis doloribus affectus, tu, qui a molestiis liberasti. 18 Sic nempe scelestus ille g-loriatur malo, sed
quam
1x17.'
airoc,
eifxt
avzoq iy.aT6vTap-/o:;,
ov
xat
vvv
TiE-
et;
Tretpav
?>Owv,
opdq
ndq
yalinai:;
îolriuai
odiivaq.
pifiiduviatq, 6
noHoiq
erepoti;
kuaxutvoq Taq
6
numquam
gno
bono, quod
prsestitit.
insiliit
Hcec itaque main
dixit Abercio,
atque
quemdam ex
18 0!;7wc dno zou ^/.dnztiv dnb ToG cl)cpeA(v ouosva, eaury
piaobc, ovdinozt oi
TreptriflyiCTt.
*
tov irratvov
adstantibus juvenibus,
discerptum projecit in
illico
eumque atrociter et misere medium. Abercius juvenis

precatus, illum a malo
TaGra
Ttvt
TOtvjv Trpo;
rov 0ai/:Aa{7TOV 'Aoepv.iov iint
vwti
Twv TreptEOT/izdTuv
auzbv
vavta'/.wu ETrtTiyjâ,
[j.tzaû
'
ov
misertus
Deumque
^âXerrw;
anapoâq re xat Siazapdâg,
ndvTwv
liberat et
execrandum daemonem procul expellit; requidemipsa demonstraus, quis sit qui bonum et
noverit, et aliis prtestare didicerit
j
ileiLvoiq y.aTaod}./.ti
6 p.iv
Toi fiiyaq
ABipy.ioq eAeov
auTtV.a roiJ vavi(T>cou

tI;
/aSwv xai
y.ay.ov,
'
oe/j6ei; zou (n^tou, Ivctv

ijat-
quis vero
ille,
aiizut
oidanJt
zov
xat tov pnapbv ezeivov

dr,l(Jiuuq,
quimalus ab initio cum sit, aliosetiam male facere doceat. Daemou tamen non quievit, nec sola bac
plaga coutentus fuit; sed novam ei denuutiat puguam, cum primam non valuerit sustinere. Quando enim, dimisso juvene, invitus abiit, voce, ut assoBrevi, inquit, te, let, usus aspera et impudenti Aberci, vel invitum faciam videre Romanorum urbem. Quod non multo post evenit, ut ex sequen:
jjLOva
e/.TTOowv
TiOr,(7tv
y.al
epyw
Ttc
6 tov
dya*
sl
Oou ptaOyiry;;
oipyftQ
dyaQvvtiv
y.ai
didt3at.ypiivo<;,
y.a\
riq 6
TTOvJipo.;,
tov
dk
TrpaTTStv
aXXoui;
zd nov/ipd
sffTV],
dtdday.aloc,.
oiiÊ
fTTt
'Ejtetvo;
dXk'
ov
p-ixP'-
toutou
y.ai
p.6vri TV]
TotavTri Eptetvev
fiTTvi
dkld
aTr/,et
izipav
auTW
/,iv
fficov
TTpoxyjpuTTet ndKr\v, ov
iCTyuCTEv.
'ETreiiJ'/]
p:f\^'t
Tr,v
TrpwTiiv
uTtEVEyveaît-
yap xat a/.wv
tov
sTroXiTrwv,
'
rpa;êta
w^
et^ê
xal avatdsr
;(py]ffafxyo5
tibus videbitur.
Tri
{pwvJ5
Taû
tl)?
CT=, 'i<^r\,
'AoEpx.te, xat
aTroVTa,
Trapa-
ffxeuaffw zr,v
'Pwptatwv
tijety.
To dl xpa ov
^yjAwffet.
iro?.A^ vczi-
pov tîBri,
TX
iiriq
Tou Xoyov
ANNOTATA.
Magna Phrygiain Minorem, ubi degebat S. Abercius. b Rxc ita apud Suriuin redduntur : Erat enim aptissimus ad docendum verbum veritatis, et paratissimus familiares Christo reddere eos, qui accedebant. Defuere probabiliter in Lipomani codice grseco Verba y.al dnakkdEût xa/.wv oCvTazoq. esse ac VaWmm. de quo supra. Voces c Satis facile in mentem venit 'Po^Monem hunc forte eumdem 7io-?.(wv. Quod si ita foret, exinde iterum rueret TillemonGrcvceparum ab invicem differunt noolioq num, 6. Eaberetur quoque interpretatio verborum supra num. 1: iii objeciio, de qua Comm Pr^v impediret, quominus alter k Pbryg-iEe prserat ; zâ mote, quo Publius prxerat, nullatenus qui parvie
aJa,
:
esset Praeses
Asix.
:
d Surius ita vertit

intuear.
e
Redde mibi rursus occulos mag-num Dei opus
effice,
ut
jucundum solem
rursus
Quia eripuit animam meam de morte, occulos meos a lacrymis, pedesmeosalapsu/nAths itaque nostris locus Davidis nec integer recitatur, nec eodem prorsus eique grattas agere dicit, quod ereptv^ sensu, quo apud hunc profertur, David se Deum diligere Absalonis, atque etiam e magms, quos tnde persenttscebat, sit e periculo moriis et lapsu in manus Ralloixius (1) Sed unde, inquiet aliquis gendoloribus, uberes lacrymas elicientibus. Notat vero hic
Desumpta
heec sunt
ex Ps. 114
t 8
et memoria? Nam et mibi aliquando fuit suspicio ab Actotili mulieri ista Davidis et Psalmorum cog-nitio re maturms perpensa, et Actorum rum scriptore aut descriptore potius fuisse hsc adjecta. Verum maudisse antea cousiderata, prorsus sentio eam mulierem, non modo fideli sinceraque serie attentius esse. sibique ex .Ihs quffi forent ad solasacris edoctam de fide christiana quippiam. . sed etiam de libris potissimum retmuissa. quibus sua tiumfquidautemmaîs quam Psalmi Davidis) leî curasse, ac ea
mentemredibatcalamitas. i^^c^ê. aliquando fuerat. hilis, Quam suspicio qux Halloixio sunt mmores gressibus corpons. /â enim sum liberata ab ofFensione neque gressus ammie fVere Grseco textui respondet nec sensui. Ralloixius (2) Surius cum Lipomano. At posterior pars nec satis offeudendo gressus non minus animffi quam corporis. Cseterum semus est ita vertit Servata vere sum ab servata sum ne animo offenderem quam ne corpore. , non minus ^ v, mterrogabai expuisset in oculos viri ciEci et manus illt imposmsset,
_
Qw^â"^^
;
meraconjecturaest, et.mea opimone,
mmus
proba-
g Sic Dominus Marc

si
y'
23
cum
eum,
quid videret. Et aspiciens,
ait
video homines, velut arbores, ambulantes.
(l)Tom. II,paB.7t. -(2)lbid.
h Quod
504
lUCTORE B.B.
VITA
S.
nonestesplicatum in Actis quid velint, aij h Quodautem singulaediversaiDprimo aspectu viderint... hii.oUyrîx^ 0; \isque ad Verba sequentia ro-jrm dy.o6axi 6 'AîpKioc, xal r tmv Oxv^xGi'M /dprj Halloix (1) de Jejunio Grascorum. de quo supra Annot. x ad cap. 1. Bodyu Ti ;jL7Aa/:.pavv iprou citantur iH Tractatu numerabantnr, ita ut sex ante meridiem et 'iHorEediei, inquit idem Halloixius (2), ab ortu solis essentpost meridiem; et cum Judaeipro ratione sacrificiorum etorationum, ac post eos totidem quoque primam, tertiara, sextam, nonam ; vocabant priprimi cbristiani diem dividerent in quatuor partes, horas continebat tertiam, qum a tertia diei hora usque ad mamquffiabortusolis, seu diei initio, tres hora sive a meridie usque ad nonam protensextam procurrebat ; sextam similiter, qua; a sexta diei nonam itidem. qu a nona usqueadoccasum solis. usque ad tertiam pomeridianam debatur, hoc est perveniebatur. Dictis itaque nomv horie hymnis, facile ad diei finem materiam coronarum?. Surius. Cur tollis occasionem parandffi bouÊ existiraatiouis et ejicis k pluribus tractat Haltoixius (3). De hac disputatione Euxiniani cum S. Abercio \ItafactumistudexponitseucommentaturHalloixius,in Vita S. Virt,quam, more suo, contexuit Cum ibidem animadvertisset deesse balneum, cujus usu ei comraoditate, si exActis Menîs etc. {i) ipse pro eo impetrando ad illura pauperum suppeteret, magnum adveniret teg-rotantibus solatium abiit, et in loco cui nomen datum ager ad fluvium atque afflictorum supremum patrem ac medicum verbwn reddidimus), flexis bumi geni(nonita in Actis, qux nos hoclococum Lipomano et Surio ad buscalidasadDeumprecesfudit...Quidmulta?Audiitprecesmisericors Deus. Et Ecce sudo ac sereno fontes aquarum erumpere, velut perstrepere tonitrua, atque e propinquo illic solo, calidarum
;
.-
coelo
-D
En vobis aquas; struite balnea. palam et clare resonnante Deo eodeminlocofodicisternasexcipieDdisaquisetinEeffrorumusus adaptarijussit. Hactenus Halloixius. Cwterum vide Annotaia nostra in cap. I lit, h ubi ex geographis retulimus Hierapoh esse aquas calisequitur Halloixius) illas precibus S. Abercii das seu thermales. Haud obscure Acta nostra (quee et primumeterraerupisseinsinuant. n rr -c m Malig-Dus autem rursus in seipsum mutatus suavissime risit et vehementissime. Surzus. Et Hal- E
:
^^
->
Quod
intellig-ens
Abercius, statim
toixius in Vita
(5)
Mum
vero malig-nus
ille
exultim ridere et cachinari.
CAPUT
Abercius, a
III.
M.
Aurelioiavitatus,
Romam
venit
imperatoris filiam liberat,
multisque a Faustina Augusta cumulatur beneficiis.
Otxvj
TToci-uytfftv
yctp
Odoq
e-rra:
'A&ipy.i-oc,
eI?
TY,y
eaurou
oiy.iav
7ray>6wv
oâ; Et/xev
aScX^ôli.,
to";ûv
'
/7|Upa;
iv
vriTrdaic, Kal
fzyj
oiiia
Tolc,
di6y.%voq
ToiaxjTyp
itaque Abercius in domum suam reversus, septem integros dies simul cum fratribus, transeg-it injejuniisetnocturnis vig-iliis, orans ne tanta
Divus
chriuutap-
;>ams, Aper'^"'
yvAodai xar' avToO

\Qc,
tu
lybpf^,
w;
rinzp dv zY.tl-
in se essetinimici potestas,
utquo
iste vellet,
sequi
ayf\ xai avTOv ZTizaQai
utto ê rrjv
vtal
i^S6^r\v vjy.Ta,
'
Qvap aijTW
octvat
TQXic,
TOV
Kupiov ImuTOiVTa.,
rii
ip.ri
Et; 'PwfiyjV
dr,
'
cogeretur. Septima nocte in sommis aparens Dorainus, dixit Komam, Aberci, venies, sed mea
eum
'ASeDzie, oiY.ovop.ia
Ev
aiiTYi
doi^ri, wcTTt
xai
To tfxov ovofxa
"^*'
f^'"^^
ETriyvwvBCi.
Qdppei TOiyaTdre
diviivi-
pouv, h
/ap X"P'5
dylOV
'
^^^
'i<jTai.
Q^ZVTCi. TOV
/.aX
FEVOtTO (fdvai TO
Oi).Yi[xd ffOU,
XpttTTe
ductus provideutia; ut, qui in ea sunt, nomen meura ag-noscant. Confide igitur ; g-ratia mea tecum Fiat, inquit, erit. Cui Vir sanctus expergiscens suis divinam Christe, voluntas tua; fratribusque
:
Tt.v
Bziav
ezetvriv
easavetav Tolq aê^tpoi? d-Kayy.al
renunciavit raanifestationera. Atqueitailli praedi-
yeiXai,
'A^Xa tw pXv onroi

ât/xwv
TauTrjV
y.aX
vjijii
Trapa
r/iv
'Pwjixaiwv
ctum
fuit, fore
ut
Romara
,
iret.
j,
7:o?.tv
a^tza9at7rpoEip)iTo.
TTovytpo;
30 '0 ê
exetvo? 6 fiizpia
eTTtCTeiatz;,
izpouBzv dvaâ),6-
20 Malus
profectura in
daemou
qui paulo
Tw
dyi(t Tr,v
eii;
aipi^tv
oiiSiv
Urbem minatuseratus,
et imperatoris
ante beato viro nihil moratus,
v-ii
M.
^'_'*""'"""
'^'*'
p.tvoi
'Pu^/iv
(poiTa,
ty.v toij
SactAew; 'AyTuvi-
vov Tiatâ,
(^
ki:iyap.6v
re
xat
e-/.i;ai(JeKTtv
,
oucav
dk
Bv^pt^
ptev
Aeuxtw avopi y.aTYiyyvnro

p.tyiQti.
Aoijy.illa
ty.alzlro)
y.dlXti y.al
rdi; xar'
avxr.v imipvjiy005
Antonini filiam jam nubilem, invadit. Quae Lucilla nomine, sexdecim annos nata, desponsata a erat Lucio Vero, caeterasque Eequales forma et corporis praestantia supera-
Romam
venit,
Yfiuaav,
eicdueTai,
y.oX
auTixa
e>:p.atvt,
uTzapdT-
bat.
Hanc itaque daemon
subito ciet furore, ut ipsa
TEffSai Te
a.i:TtcrQaif
(lYiTÔp
?.u7rv)
xai xaTaoa/AeffSat,
xa)
odoiiaiv
twv vetpwv
'H ovv
'
se discerperet, projiceretin terram,
manus quoque
''
xal rd^ aiTfl? trtzpza; 6ta[j.aadaOai.

'
^âvariva
ffuv
tovto ydp
/,ai
r.v
'6vop.a.
tyi
aiiyoxjcTTi
'AvTwvivt.)
dnopia
dtiv(ii<^
tiyovro,
dentibus laceraret ac proprias carnes manderet. Mater ejus Faustina b (boc Aug-ustge nomen) cura Antonino angebantur animo, valdeque hserebant,
dubii ac perplexi,
rera,
xai ffuftôpctv ktjy^dTTiv to npdyfj.a Tt9evT0.

piaXiffTa
TIv 6e to
izpoc,
summamque hanc ducebant

eorura
ca-
auTot?
T'fls
eirtTetvov
Tv;v
dQvp-iav,
-h
tov
laraitatem. Id vero
maxime augebat
dolo-
Atv/.iov
^.ev
zopy]?
yidy)
p.VY\fjTzia..
Toutov
ydp
TreffTa^xei
ffupiSa-
'AvTWVivoi;
Trpoi;
tyiv
ewav
7ro?.Eptov
quod desponsata Lucio puella esset. Huno enim Antoninns jam in Orientera miserat, ad bel-
),ouvTo:
Tw
Saff[?,eE
BouJ.yeffffw.
'TTrvip/e
"
5t dlXr^loic, tov
Ty,v fXV
lum contra regem Bulg-essum
c; atque inter eos
ffuyxe(p,EVOv
T-^5
y.ard
riva;
'
pyiTa; /p.epa;
(3e
arro
ew Tov AsuKiov
'
Tov
aTro 'Pwpi-<i;,
'Eêffov
xaTa?.a6eiv
Tov
v.al
ev ti^
tv5
y.aT'
aur/iV
vaw
TY)c,'ApTk[x.idoi;
aev
iJTro
ije
jxapTupi
tJeâffQat.
0ew
>taTa0e(j6ai
Aeuxiw
xriv
convenerat of, ut stato die, Lucius ab Oriente, Antoninus Eoma Ephesum venirent, ubi in templo Artemidis e Antoninus, Dea teste, puellara traderet Lucio, et hic eara acciperet.
Tra-iJa,
Tov
(IJTora. n,pag. 76.
(2)lbid.
pag. 7i.-t3) Ibid, pag, 76-JU3.
(i)Cap. J2.
Uiid. pag.
22
(S) Ibid.
pag. 22.
^lCum
B05
Aeuxios
^--ara
A
a dnmone
vexalx
31
Cum
erg-o
Lucius, ut convenerat,
Ephesum f
21
%nt\
ouv 6
raq
tjvjBr.y.cc^
'inlti.
EK
tlii.
f 9
nos, trajecto Rheno,
populuri
se
Romanorum urbes et oppida proinde, ut convenerat non posse

,
rep(j.avwy l^voc, îaSav

fiafcov
/.ai
rw Vwov,
lnfC,ZTOLi
txc,
tz Tro/Et; 'Pu/^viê'
ra; xtof/a;
zai/reOOEv
zaTa
Antiochiam h Imperator vero Antoninus tum sponte de filia sua valde sollicitus, tura etiam aconjuge incitatus nihil non faciebat nec uUi, quod proficere posse videbatur, remedio parcebat. Romanorum itaque et Italorum congregans sacerdotes, accerlore, asgerrime id talit, reversusque
est.
,
ypu^.ixx-a,
t5
ty.v
jffo^pa te dQuu.Yi<jaq
y.ai
-/alti:CK hty/.wv^
kv Aatj>v/i
Avrioxetau
fiey
uT:o(rr,:êt.
BaffJsu; ê
o-Trilayyvor?
'AvTuvivoc,
toOto
xat
Toi;
obtt/oi;
mfi
T-h
tji;
jrai(Jo;
tfpovriiSa
tto/!.;
wv
tolto di
sTrotet,
x.al
/-at
v-no t-o^
aiSCûyo-u
7:apo;uvopevo;, TravTa
rs
oudvA^
toIvw
7roi>;
6i.mi/ZTo
y,aX
tuv Xoyov lyovTm. Tou; 'Ptûaiwy

iipilc,
sitis
quoque exHetruriaauguribus
nihil
rabat daemonem,
salute relinquens.
opem ferat,
z, per eos adjuintentatum pro filiae suae
IzalCiv
auvayayojv,
y.xi
omvoay.6~
ti
aTro
Tuppyjvia;
fASTaaTstXafxevo;,
xcx.i
;<ip/.t*^
tov
âtfxova 6t
auTuv,
ouoiv otl
oii/.
eTrEvêt, Trpo; r/jv
Toii )tax2u Q-paTretav.
22 At omnia vana reperiebantur, quin et amplius
22
ijta
Ta
d't
xtvd tz
57.iii.ova.
YfKiyyj.zo
liop-n.
y.al
aypiWTspov l-oiti
/.xi
Roman uoco(ur,
dEemonem efferatum
in
puellam reddebant. Coetevoces

.-
Tov KovYjpbv
TTi^
T^
"AftJXei
'
Toixvoi Ttva
^fi
rum hujusmodi
is
per
eam dabat
Quod
si
TTaiiJo; Ey.tvj; flîei (p&)vy;v

fJ-iy.pa
li; ei
'ASepKto;
eiriaxoiro;
Abercius, Hierapolitanorum in parva Phryg-ia episcopus, non venerit,
Tiic
ev Ti?
o'jK
<l>fiuyia
Toij
ruv TspaTroAirwv
l},ilQoiu.t
haud recedam ab hac

dies
statione.
'ilQoi,
av dnb
(7X*ivw,u.aTo;
T0v3i, *0;
/.aQ'
*
Ha?c
cum
per multos
vociferaretur,
dubius
ouv
ETri
G\j/V!xq
y,fXpa;
Tt
TaOra
etjj
kôcc,
diYinop-iTO
haerebat Antoninus quid sibi vellent; quare vocato CornelianoA, prff-.torii praefecto, rogabat num qute esset in parva Phrygia Hierapolis? Est profecto, ait ille; atque ex ea oriundus est Euxinianus ad quem ssepius de rebus publicis scripsisti. His auditis, imperator, veluti gfravi cura liberatus, gavlsus est, quod Euxinianus ibi degens, rem solerter procuraturus esset. Jussis igitur Valerio et Basiano, mag-istrianis
i,
:
iauTov 'AvTtovivo;,
TTore
av
toijto
Tvi;
o-KOTrouûevo;
y.ai
eia/-aXeo"a;
tov
'inap/pv
aulrn;
uTro
Kopvr,hav6v,
avzKvvBavETo
kuTiv.
eittou
'
Tiq
'IspaTroAt;
fxupav Opuyiav
y.ai
'0 St
y.ai
y.ixKa,
dianoTa,
e^py],
a-' ayTVJ;
oriiiooiwv
Eu^civiavov
eireffTeiXa?
yJtrQrj
opy.daQat,
Tro/Xax.t;
Trepi
Trpa^fxarMV.
Touto
a/.o-Jtra;
"Avrwvivo;,
Tt oiz tH^ tppovTtdo; aTroAuOei;, OTt Trep EJêivtavoi;
v/.zl
5[arpi6&)V,
ê^to;
ayrw edTat
xai
tou
Kpd.yiJ.aToq
mox
praesto adesse,
in
hunc
otv.ovofjio;.
Kal OJaXepiov
tuTpETztijQ-^vai
Baffffiavov fzaytGrptacTriaTi ?.?,[
modum
23
ilH scribit
vou;
tvQiti;
xiXeuca;,
auTw
rauTa.
Antoninus
imperator
iis,
Augustus Euxiniano
didicerim
23
epyoi;
'AvTMvtvo;
/aiptiv.
auzoy.pdT()ip,
ceSaaro;,
tni;
EuHeivtav^
ay^^tvoia;
vjay/0(;
Tr,v
ptralore
lerit
lii-
Poplioni salutem n.
Cum experientia
qu^
noTT/ttovi
'Eyoi
ei;
Treipav ta;
tua
sit solertia,
maxime
quse jussu nostro Smyr-
auTor;
xaraora;,
xai
fiaAiara
oi;
adlevandam calamitatem, ex terrae motu enatam; utpar erat, Isetatus sum et tuam in rebus g-evendis laudavi diligentiam. Omnia enim s
nEBnuperfecisli,
Trpoaracei
2,fjfupvav,
T>i;
yj-:;
>'-'
rou
x^zzipov xpdrouz
2.ûpvaioi^
Sitnpdiw zara
tvj
'v/.
eTTixoucpiaa;
eTrtyevofzevyjv
ê
'^'^'i
tqu
y.\6'jo\i
auTot; o-ufzôpav, â evjv re Marrep

^
accurate novi, quasi prsesens adfuissem. rate

te
Nam
et
^'^y-k,
""" KpayiidTGiv tmîltiaq tKrrjtaa.
missa
relatio, et ille, qui nobis illam tulit,
sicut
o ])rocurator noster, cuncta mihi dilucide exposuerant. In prpesentiarum innotuit raihi quemdam Abercium, Hierapolitanorum episeopum, apud te versari, virum adeo inter Christianospium, ut
et Coelius
EuaQov ykp aTravra fiera axptoeia;, ijiGTztp ocv et TTapwv. "H re yap -rrapa cov 7Tf/(pGeraa avaôpaj ore
arroiJtiJoi/;
raiJrrjv,
/.ai
ReAto; 6
'ETri
eTrirpoTro;
ufxwv,
ctTravra
uot
aa^w;
-/ifxereptp
^tyiyiiaaro.
5t tou TzapovTOq riva

Tr,;
yvwaOev rw
TTO/trwv
xparEt,
'ASepztov
'hpavJaz^r,
dEemoniacis medeatur, allosque morbos curetfacillime. Ejus cura nobis necesriaria sit opera, Vale-
eTricrxoTrov
Trapa aoi
^tarpioitv, dvdpa
rium
et
Bassianum,
mag"istrianos divinorum no-
ourw ra twv /piaTtavav, tj; datfzovwvra; re iaaQat, p xai voaou; aXAa; EuxoAwTara 9epaTrebiv. Toiirov * zara *
TO
Touroî
strorum officiorum misimus, qui eum cum omni honore et reverentia ad nos deducant. Tuae erg-o jubemus celsitudini, ut ei persuadeas ad nns venire
tibi
avayzaiov
r,fx!;
^py-iôvre;, Oua^îptov
fifj.iitv
y.xi
[iaaota7refii|/a-
vov fiaytarpiavoii;
rwv Btiav
ouv
rv5
o^^tv.iwv
dndaric,
uev, rov av<Jpa

ctvayetv.
f/er' aidoij;
/.ai
Ttfxijc
w;
vifâ;
multa cum alacritute, sciasque haud parvam apud noshocnomine futuram laudem. Vale.
KeXeuofZEV
ovi
arpo'ry;rt,
TTE-aat
rov
av5pa
etJort,
ffi;u
TrpoGufxta
ixiTpi6i
Traffyj
Trpo;
r,^d;
Trap'
atpo-.eaOai eu
-/^fxfv
w; Qu
aot
xeifferai
y.ai
uTrep
'toutov oeTratvo;. "Eppwao,

' nutiriti.
24 Hanc
cum
dedisset
:
njag-istrianis
epistolam.
Roma
dimisit, dicens
Rem
mihi multipliciter
a7tTrefx.|;v
24 TauTViv Toiq uayiffrptavot; douq Tr,v inKTToT.riV dn6 'Ptifx^;, i:rwv ou roUa7r?,aff.ov vuiv
Brundisium,
liano prsefecto
conscendentes navem a Corneventoque atque transmisso lonio, die septima Peloponesum. Hinc publicis vecti _.,--, gunt die q decima quinta Byzantium, eademque fuce iter suum prosequnntur Nicomediam usque. Deinde publico rursus usi cursu, veniunt Synada quEe Phrygîce metropolis est; ubi acceptis a prseside Spinthero {prout ei imperatum a Corneubi
paratam
,,
-er6ev 8^
V--^ /--^
.
m--; ^
-
-"^ Trevre.atê.ar,;
NtKOff/iiJewy
aioi
et;
ro Buâvrtov
TrepatwOevrE;,
ei;
etra
xai
Trpo; rv^v
drifXO'
auOnfx.zphv
5pof/tJ,
auQi;
ypYiGdfjiVJOi
SuvaiJa fx^rpoVoXiv
t>i;
rr/.ovat
r^; ^puyiac, riyt}i6va<; re
oôii
Trapa rou
>5yfAo-
68
veuovros
Octobris
Tomus IX.
505
tVCTORB
DES. ABERCII EPISCOPI HIERAPOLITANI.

îzivQ-npoi
XxZbvui- oU npocTZT^ytîvov
'
liano preefecto fuerat) vitB
ducibus, circa horara
aur
IX MSS.
Tra
evar'v
^pv
p Kopv,X.'o. rou indpxov xara>a^6avou rr,v 'hpanaX.r^v

>iTravrac
Tr.pi
.
iv.
rv;v
Eia-
nonam H.erapolim adventant. Ing-redientes itaque urbem occurruut Abercio nec id quidem omnmo
casu
r.
r^ 'ASEp.ta,. vre, rocyapoOv t{v mhv, nap>5xovTo;. EiwQet yap >wcTi rViv xai raura aTTo toH oUadi avacrrpiêiv, evaryiv &pav U r/j? <Ji5a(7aA ia;
Solcbat eaim
is
hora lUa. docend. expleto
munere,
preces.
domum
reverti, consuetas
Deo dicturus
î;of::i':f ^:S::^/t,
ôO
.^^.0^0.^..,
Trm
<.ndpyo. EOÊ.vcavk, xai
oTrn yevof.ev.t evru-
youv r
av5p'. '0 ^s Erra^^ xal aOri^.
n,
-
rc ^^>ir,a^
rr,v
av^poc
xm
Etp-
Sro,
'
r>otEv
-
rjpsro,
exctvou
epwrviffiv
x"^^^"5
roAfâ
eveyxwv
rt
OuaXepio;,
Qpairurepov,
ori
iffw?
ixri
rax"
rou
ryiv
er.o obvlam ei fac.. ro,abaut ubinam quo euudum, ut eum invenirent. QutErit vicissim Abercms. ut quid v.rum iUum quffiraut, et quamobrem venerint. At Valenus aeg-re ferens eius quBestionem, quod non ita pro-
.aHU
ZZ:!:^
,,,,,..,,
esset Euxinianus, et
ct-rsxptvaro,
xai
utto
jTov^pou
xtv>50i;
xai
avaretvet
rv5
xara rou
aytou
5eiav.
u0u;
fzrpa
r;
uXiiâi
rourov
fjâffrtyt
ôulriOBii.
Kat
rc-A-
pere responderet, audacius aliquid tentat, motus forte a maligno spiritu extendit namque raanura dexteram adversus sanctum Episcopura, paratus
:
(ppoupouo-a x^tp otvwOev oux
lifzeXei,
xat
vi
exoJ.aêro.
ttei?-/;.
xat
axivriro?
-.^v,
waTrep
rtvt TrpoxaeTTi
flag-ello percutere. Sed non defuit manus, eum desuper custodiens; teraeraria namque illa dextera
eum
zaaxsQdca
xaivw
TOUT<>
TrpoffTriTrroutri
Aafz(3avet
rov iTspov
5eoc,
rw
plectitur,
Qeafjari xat a;ro6avre; afz^w rwv

re rot?
tTiTrwv,
coustricta.
remanetque immobilisac veluti compede Alterum invadit tiraor ex novo hoc speig-itur
rou aytou
wffre
rr.v
:roff(,
xai txerat yt-
vovrat raTretvoi
Xtav,
aTrouapavOetffov
iidliv
yjtpa
xai oiovet
firiÊ
reQvvixuFay,
avaîiXat
xai
dval^-ntôLi,
ex equis descendentes, ad pedes sancti Viri procidunt, supplicesque et valde demisse petuut, ut raanus quEe emarcuerat etquasi
ctaculo.
effloresceret ac revivisceret, nec ita immobilis. Ille consueta usus miseriremaneret cordia, manum tangit aeg-ram, que mox sana effi^^^^*^^ '"''^' sciscitatus cur Abercmra ^*^''"-
Ambo
ouTWc
a7ToXt(p0-;jyat
VExpaiv.
'0 ê rn;
ffuvr,9ou;
mortua
erat,
xav rourw
TnjpwGetffyic,
ytvcrat ffuft7ra0ta;,
xai TrrErat
dtiy.vvaiv
fxev
ri^;
uyta î
aurYiV
euOu;
Etra
rr,v
alzia-j
y-ccl
udliv
Tric,
/ixaQwv
ort
oafftAtxa
rtpoc,
rou av<Jpoc XP^'^ ^PP^^^- "' ypixfiuaTa, a:.jTOV KO;j.iQoii,v

xai
Et;
6dY,y6i
ylvzxai
rwv
viJpuv,
rov
rot
E-jiviavou
oh.ov 70 raxo; EJrayet. 'ExEivo; fib

ei?
ra ypd^fxaTo.
qu^rerent, auditoque quod ad ipsum ferrent litpraebet itineris, se teras imperatoris, ducera celeriterque ad doraum deducit Euxiniani. Hic acceptis litteris, cura quae iis continebantur leg:isset, Viro , rogatque tradit statim epistolara saucto ut nihil moratus, sed sicut imperator volebat, iti-
Xip; iâoww,
rr,v
*' '
EyxEtpLeva E7raveXwv, fAera-
(5i5u7i
errttjroX-^v
eu0u;
rw
dyiw xat
r,îov
ryiv
fArn3ev
uTTEpQEffeat,
ot7rre(76at
ey),
aXX'
wanip
aijrh yi6ouXero,
raxtffryiv eXeuffofiai
TropELa;. *0 Sz xat auro; avayvou;

oi>z
neri
quam priraum
leg-isset
:
se comraittat.
Quara cum ipse
xai
aTrpoQuuw;
to
ttiV
izoptiav
avucM
iidT]
STTit
zara
rou
quoque
Veniara, inquit, et prorapto ala-
yvwuyjV Geou
ytvofievov,
w?
Kap.ot
Tzapd
Kupiou
fiou
e^yiXwQrj.
crique animo iter suscipiam; siquidem ex Dei voluntateidfactumest, ut raihi jara a Domino meo
fuit
indicatum.
f'>>eJ<"
.V.
26 Ot
vavT-z,
fAEv
oijv
iLayiarpiavoX
S\>o
XaaTrpw;
Trap'
Euît-
viavw ÊVtffQevrej,
rr,v
re rtva; -/^fAEpa; vrap' aiir^
îd-
26 Maffistriani prEeclare ab Euxiniano excepti morati, hospitio, duobusque apud eum diebus explicaruut; et navig-atiouis modura acceptis ab eo litteris, discesserunt. Poltertia, fore licitus porro eis erat vir rairabilis Abercius,
iter
PlMflll/.
-Ropdav re izdijav
rvj
aurw
rov
xat
rov
tt/ouv
aTryi-
suum
dnayydlavTZi,
effav,
rptni
ayrtifpaya
AaSovre;,
ujteffxrifXEVOv
auroi; uTro
Qaufxaffrou 'A6ep-
xtou,
fiera rEffffapaxovra
o?.w; rfêpa;
'PtJpty;;
xara rbv Isyoevru-
ut,
aevov Iloprov, o; vyoY-VJa
effrtv, ai^r\\oic,
qui prope
vetv xai ourw;

Ê
otTTtffrEiv ovy.
afia exetvoic
'
r^; ttoXew;
TrtS-.^vat.
Ot
simul
post integros quadraginta dies in Portu s, Romam est, sibi occurrerent, et Urbem ingrederentur Qui, cum non haberent cur
'iyovTtc,
Exptvov
yap opQw;
e^ cjv 7ra0o'v
>7^twfXEvov,
'
difflderent (recte
re y.ai
ol5ov,
ffuvEi(5o;
ort
aiJuvarov
rr,v
av3pa roiourwv
serant
et
enimjudicabant ex iis quae senviderant, fieri non poase, ut vir tantis
Tore
ym
yXwrrav exeiv oux ^y^d

eTTtoavre;
'i^rTroi;
rot;
Jyifxoffiot;
xai dt 6
au0i;
eTravyieffav,
'A6Ep-/.to;
0etoc, otvov
te xai clô; xat eâiov ei?
Iva xai'Tiv aurovaffxov eugaAwv, Tipo; 61 xai dtprou;

6liyov<;
Hiv exeivou
Xagwv, eJra roi; aÊAôt; 5ta>ex0eic ra eixora. rc tiTrodyif^îav aeetvw; airoiupoftevou; Ss7:apafiu0/3ffafievo;,
ornatus gratiis, conscientiam et linguara haberet non sanas) publicos iterura consceudentes equos redierunt. Divus Abercius infusis in unum eumderaque utrem t vino, aceto et aleo, atque praesumptis quibusdam panibus, ac denique lUa
terea
quffi
F
^
^twrara
vE(
ox>]>aro; 7roAtxoO
eTrtSat-
tempori couveniebant, locutus ad fratressuos, aptisquos etiam, amare ejus discessum lugentes,
xair-^5 TToXew; eÊtat.
sime consolatus
est, in
publicum ascendit vehicu^^
27
Bpayu
ê
r-^;
63ov
^po.mv,
'
opd rtva
afzrre-
lum atque civitate egreditur. ^? Cumque aliquantura progressus

videt
v.niiorem
in via esset,
^
l^TovTa, xai .epi ra; afiTTEXou; e7:tf.EAw; tJL- ovoaa rw v5pi Tpocptpwv roOrov ovofzaffri xaXeffa;- êOpo/ ^.ffiv, d^t^h ffuv^tavuffiv f.ot r^v eTti'Pwf..v oL. "Hxouffev b:uvo, xai riv ûeUav
lo.pyov
euOu; xal ro ffxacpstov a7roXi7rwv,
-..< genter excolentem. Viro nomen erat Troph.mion. Age, inquit. fratei. quem nominatira compellans relictis mecura iter institue Romam. Utaudivitille,
:
quemdam
vin.torem fodientem
et
v.tes dî-
^.^
rov oixeiav
re ap^rayri
uai
EffOvira
-^
3ta rhv iv
t^
maaia<; x6nov rn
Ofia";
xaraQet; ^v
"
eiTrero
t^
aîtj). 'ETrt5ri (Je ffuvti-Jeuov riSn.
'AXXa vuv
ort
fjLatffra
ffufifitxrov
Trpoffsxsiv
Tjdovo.'
a^tw
'
SaOfia
ptev
yap
a-/.ouffeff9
Kai yap
oTTore
TpcKptftiwv
ei;
xotvnv
yi3n
xPî'-'.
eTTtffrpâvro;
roij
propter ligone et rastro M. sumptaque veste. quara humi deposuerat, sanctum secuoperis laborem iter. bett tus est Episcopum. Simul itaque faciebant audietis Dunc vos quara raaxime attentos volo iroenim rem miram aeque et lepidara U. Quoties Abercio, communem usum jubente
:
dyiou,
Tov
rou affxoO 7ro3a XOffetev, auro

' -
.-.
'
H
^
rb irpo; ro
pbimion ad Utris operculum

vel
Trapov CTUVrEXouv
iiOJOi/,
afciye;
;-<iit*
otvo;
rvyov
'
r)
solvebat, solus citra mixturam vmum effluebat liquor, quo tuuc opus erat puta
:
2^05
ri
âtov, rwv aXXwv xara

exervo;
ev
x^^p^^v
ptevovrwv
6;rore
acetum aut oleum,
ceeteris
iatrorsum rema-
dt
-ndliv
XP^^? nvoc, xaraffra;,

du,M)v, rdvoLvria
oij
h
xara
auro;
nentibus; quoties vero

praeter sancti Viri
yvwfty]V
Tou ctytou
Xuffeie rov
ille, re quapiam indigêns, maadatum, removebat opercu-
lumi
lum, rairabiliter effluebant

nolebat; acetum
DIE VIQESIMA SECUNDA OCTOBRIS. -illa, qu Trophimiou -AôvhTo, Qaujuaffrw?

siti
[;07
kiMi
o^c,
t:ib'.v-
fxb
zidl
j-at
y.al
g/atov.
nempe
vel oleum, si
forte la-
$i^-n
tux^v ).-c^9tk nîpoiro
I^-kIxi-j
obfiiieret.
sincere
se
Esperientia eg:reg-ie doctas recte et habere nec quidquam fere prater

, ,
rou
7:f.ayij.aToq
iMdaKOjjToq opQw;
nocpu
zr,v
ixîv
y.xi
0Ly.t-
paicos,
xai
ij.Y,Skv
rou
voluntatem illius, qui utrem commodarat. Talia Abercius a Deo consecutus erat dona. Cum ergo totura faclle emensi essent iter, Attaliam veniunt,
Pami)hiIiffia;oivitatem,
xP>50'P^^'-'oy
-/vufxyiv
noalv. ToioOrwy "AeepxiD^ rwv Trapa
0oy
Getwv aTrJtyiv
l^vt yapi>jij.dTw.
llaVay ovv
rv^;
tuixccpi^q
dvucavnc
6dw,
-Kloiou
ei^
iv
'ATTa/.da
'
IlapûXta^ y.aTccyovrai,
avatpofzevwv
ri
flQiiiani
in-
cunscensa navi, quse Komam proficiscebatur, in constitutum sibi appellunt locum, jam propinquante dierum, de quibus conveneratj termino. 28 Mag-isteriani tertia post luce et ipsi adveniunt:
ubi,
nvo; rwv
6ipic{xivov
m\
'P<ofiy]v
imi<kvTtl,
yôd
tov
zaTatpoudt t6t:ov
nipac aoTi
rou tuv
r.^tprav ),a6ovTo; o-uv0>ipLaTO5.
28
o
grmw
T luv
(Jia
ovv
fiayiaTpiavuiv
rpiatv
uffTEpoy
riu.kpaiq
lougam
emm
traxerat
eorum navigatio moram

Cseterum
tardilatem
xai ajT(i,v y.aTaQivTov

ttAou;
noluv yap aiToi;
erpic/)
yp6vov
GiLiaiv
propter aurse
ioiquitatem.
t6
tti^
upai; yjtpiipiov
yal
nolla
oxparopt
dam,
si
vacuis, ut dicitur,
HEec apud se navi descendissent et scrutarentur diversoria littusque obirent, sanctum inveniunt Virum, qui proteiisa dextera, dataque salute, placide aspexit
nissent.
manibus coram illo veanimo ag-itantes, cum jam e
d-h
UytTat
xepcti/
e/i/âvtCTeetev
x.a9' v>io;
un'
iy.iiyov
avai-
ptOr,vai.
eTretdy;
Taura toutwv
dni^riudv
y.ai
jaurou; JiaczoTroufx^vuv,
r.d-f]
re
T-ric
y.al
Ta; ^taTayiuya^
dvYipzvvuv,
Tr,v ay.Tiv ztptfiKjav,
ivTvyyJ.vovci
tm
y.a.i
aytu
piev
ovv rr.v dtîxv

rpoo-ipiAe;
npoTdva^,
ildk
xa\
aiiToij<;
viros et leniter
pactum
in
mensem
iis
revocavit.
aaTraffa/êvo:,
re
tou;
dvSpaq,
3z
Cum
fmutinam
avg\itlam
mnvenit;
quod sperassent, eum viderent, protjnus venerabundi osculabantur et amplexabantureum, aliaque edebant signa, quibus summa animi Isetitia demonstratur. Deinde assumentes eum, Romam ingressi deducunt ad Comeliauum prEefectum. 2!) Hic, quouiam imperator Antoninus expeditionem suscepisset contra barbarosy, qui, transmisso Rheno, Bomanorum agros populabantur, illum ad Faustiuam augustam deducit; quem illa cum conspexisset specie adeo veneranda et gravi, atque prse se ferentem summam quamdam modeimpletur pudore, rationem et tranquillitatem perhonorifice salutat. Et, inquit, quod sis eumque Dei optimi atque omnipotentis servus, manifestum
vero lubentes,
prseter
,
jtpaM; tou
GvvQr,y.aTOi
v7:EiJ.iu-vYiay.ty
ol
dautyoi
toutov m^ ow. dv
TrepiejTTuo-o-ovro,
yjATriiTav
tiJovTe;, Trpoa-r/.uvouv e-JSeu;,
TrEpieSaXJ.ov,
Travra
t'
aUa
;tat
JTrotouv,
oua
'^vyr,t
vnb Tipiyapzla^
eiffiaffi
zextv/]/jiv>);
eori CTUfiooJ.a.
EtTa TTapaâSoVTE;,
'0 dk
'
te Tr,v'Pwpty]v,
w;
rov
vnaoyov dyovtjt Kopvn^tavov.

SJ9
imid-f}
rov auToy.paTopa 'AvTMvtvov
r,
xaTa
Twv SapSapwv
Twv,
Tr,v
y.ai
et;êv ejiffTparta,
tov 'P^vov ts diaZdv*
Tr.v
'Puûat&jv Aey]?,aTouvTwv
rov dvdpa ttoo^

Btaixu.ivi\
avyovGTav
dyzi
v.aX
'PauffTtvav
ffefivov,
y.ai
"
ov
ey.stvyi
yzpapov ouTU
yaXr,vbv
ffuv
f,tv
to tvy.o<sixov olov xal

uTroTrAeM;
uTrofpaivovra,
aldovq
yivsTat,
y.a.1
TToAM
a-jTov affTTiZêTat
y.ai
tm atfxyonpt-ttx
Xiyzi,
TroAAol
y.ai
ort
dyaQov
dri).oy
ndvTa ûvaptevou,
tI
Qsov
doiilo^
ei,
ef
mv dXXot
npoTtoov,
'
y.ai
vuv
iidn
tum ex iis, quae tum alii jam pridem, tum quae nunc magistriani ab itinere reduces (nam et ex his quoque jam deillo acceperat Faustina) mihi renunciarunt. Kogo igitur, ut nihil differas bene de imest,
dnr.yyîkav inavsXBovTZc,
Kai
oi fiayi(jTpiavoi
y.ai
yd.p
nap avTUtv
dioiJLai
vi
âvrSTiva
py;(?ev
zd ^tXTa tov dvdpa

avaoa?.ff9at, xai
eûsf/a-
Sv-ei
ovv
SafftAewv
xctl
tiiepyirrit;
0!p6'/5va(,
zai
*
zb Txnuvbv lifXMv ffwffat
peratoribus mereri, salvando et
curando miseram
Qipantvrjai BvydTpiov
Trap
v^fj-wv
ouTW
rr,v
ydp
fjoi
fxtydXai Ttâat
nostram iiliolam. Gratos nos exhihebiraus, mag-nis te cumulaudo honorihus et douis. Haic illa multo
proferebat
naturae
zat
^wpeat
X^P'*'
dv.ii'ôyTxi,
*
"
TauTa
:r-:ri
jxtTa
noHri
ai
vK-nyoptvt
Tric,
tk;
TieptTraOeia;
eiiaf;. irrov
cum
affectu
striug-ebat
namque eam
ydp avThv
iKVvov
tpuffEw; dvdyy.ai, y.ai 6oy;6ov 'eTTotouv
impellebatque ut ejus postularet opem, .quem, ut cum propheta David dicam, adorare odio babebant gratis nec sustinebant verum Deiim. Qrata utique nobis, inquit, esttua
nei-essitas,
eTTtîiTe-^v,
Sv
zara tov
Geiov
^dvai AaSt^
*
^wpeav kij.i(jovv, /.ai w; dl-/]Q-n TTpoff/.uvetv ov'a ryti-yovTO. '0 0 dnbStvTa y.vj tu tji; rrpoaipeffeM;, 'iz-fi, T>i; ovi;
ttXviv
oufJevt
ro^TOiv
ntvi.v
jifxei;
rwv
Trap u^fv Tifxiwv/.JofAeea,
honoribus, qui apud teuus uos delectamur, ut qui vanam eorum spevoluutas;
a'st
vos sunt, nulla-
Traâ'
Hv
Ttd't,
TavTnv
dtanTvtjayTEz
aavTaciav.
"AAAw;
r.ixiv
olSt ifxfxiaOov;; rdc
napd
[OtoC 6oOUaciq
ciem jampridemrespuerimus. Nec etiamgratiasa Deo uobis datas aliis uon communicamus mercenariorum more; sed quse gratis accepimus, jube-
napiyoixty ydpirac, daptdv laôvTtq. Kai da>pidy
didovat y.txtlevaiiivoi.
mur
dxmonem a
Lucillx cor-
et gratis dare.
30
Verumtamen
ubi,
inquit
Abercius, est
filia
30
"AAAa
rrou
loi,
<py;fftv,
-fi
BvyydTnp
6i;
xai
ft
pore exire
ivbet.
tuaPTumPaustina quamcelerrime lamum,

ardore et Verum qui pi
properatad tha-
(pauffrtva
-'-'
wq tlyt raxou;, euQu; -
rbv 0d}.afi6v re
mon,
sciebat
eam
proji
tremeret, ealligaret. Deinde per eam has Ecce, Aberci, Romam ego quoque dabat voces proraiseram. Cui ille : Sic estj te adduxi, sicut
retur,
:
eTroiet.
Etra xai
(pwvr,v
ex rauT;;
ffs
flcptei
tdou
A5cpx.[e
Uyovaav,
yt
tvtKtv.
xaiei;
'PMfA7;v
/iyayov wffTrep apa inny-
ytddixriv.Ô dk
vai,
cpyjfftv,
a^X' oj
x'P'=^^'^
^'^""
puelnequaquam idcirco gaudebis. Dixit jubet foras ducere. l?'ertur itaque iUa in lamque
ast
,
Ourw;
^n,
'HxQn
y.al
riv
x6pr,v
tictnaiBcov
mnodpofxov
v,
axO>ivai
xeXeueu
oiv
avd
tov
508
hVCTM
TTar^
VITA
u7raff7r.=Tv r
S.
ABERCU EPISCOPI HIERAPOLITANI.

^pcvp<h.
Tov roTTov
Saffaix^. r:p6upov âi d(aXaS(=v-Qv. "Ev roCz^ Sk zoO

(jn-aoarrovro;
hippodromum
z,
cum
imperatoris
satellites
et
avocM^
r
xat
custodes locum phus occupassent. Iiitenm impudens ac sceleratus dEemou discerpere ac prostrare
fASVO?
9>]fft
rw Osw,
fj.r,Sh
^pi.ui;
ryi
xopri
*
fô>7r[
'
zai sêXQs Xptffro? o
ccelum oculis fusaque ad

acriter intuetur, et
lig-ne spiritus,
:
Deum
prece,
pueUam
raOrvis, 7rovy;p da[>ov
eTiiraaasi
ffot
Ab
ea,
iuquit,
:
egredere, maita jub<et tibi
eôs
auziv
Xufiy]va,uevo;.
'0 ê ^h^c, -o Xeov*
nihil illam lEedens
retov eKsivo Ocdao:;
ooxiû
ff
xayw,
fxe,
etpyi,
tU dtiliav aXtoTrexo? fêraSeS^/ixw; zara rou aiJrou XpiTTOv, (x-h

et^
sk
tvBa
ipr.fJ-iav
3r,
y.oii
/j.t)
erEpov
a7r07rej:Ai|ât
roTTOV.
dlV
Trporepov o^xouy.
31 Kal rov ^yiw
'
aTreXsuffyj -fAEV
'
oux
et?
epyifitav,
pte
aW
eU
v
rov roTiov rov Trarf txov

iêt-v
av0' Srou dh
ffot
xai
Christus meus. Is itaque leoniiia subito audacia in vulpismutata timiditatem Et eg:o te, inquit, adjuroper ipsumhuncChristum tuum, ne medimittas in solitudinem neve uUum alium in locum, praeter eum in quo prius habitabam. Ibis, iuquit, nou in soli31 Et sanctus Abercius tudinem, sed in patriam. Quia me Romam venire
:
"'"/<^'
'l^,,."'"'
Tway.v
t:o[V=,
7rtrarrw rov
/.al
auroc
jraXtv
6d^tyc
rw auzd
ovofxart 'I/jaoO,
ryj
x^^^^'-
gufiov roOrov apat

*
>e(05 'rr;^
'e^^;
e>e-/y.Erv,
^^f^^ xai Trapa

6
^'Q"'"-'
^^XP'
ryj
"
'lepa^ôcjêpovrt
propterea jubeo rursus in nomine Jesu, ut toUas aram istam (digito ei demonstrans aram lapideam), ferasque Hierapolim usque, et statuaa
coeg-isti,
von>
xat
Trapaarrâat -nvU. "Hzo-jaev

So-^lo^
ât.uMV,
OireiJcEtv
M^
fx-h
ota
justa australem portam. Audiit vocem daemon, ac subito, veluti servus, qui terribili Domino didicit iu
ooEpM
aeaTTorv]
iravra
TreTratoeupievo;,
omnibus subesse,
recedit a puella,
uihilei
a7ra?.?.arrera[Vev
y.ay.ov
r>)? zopyjs,
fiy]ôrtoijv
((J
airviv Spdaai:;
rt?
prorsus
Christe,
viter
maU
faciens; deinde, innumeris
rem con- E
rex
g-ra-y
eira ^-jpiwv opwvrwv o,auarwv

ffou
y.otl
Gaurov
spicientibus
oculis
(0
toUit
quis
universa tua,
subit,
et,
juaaet
Stafxov
Travra
Xptare
Saat>.u
;)
uTîpxtrat
x.ai
non miretur opera?) aram

,
,
avatpefrat,'
Sapu
oV,
arevaâ;,
îetat
^ta
*
iugemisceus
transiensque
profecto
per me-
rou
xai
i7r7roopoptou'*
xaivov
cpp(.iv Jtdpyj
ettI
roOro Geaûa 'PMpiatot;
dium hippodromum
(uovum
Romanis
<.
rw
uptafxevM
evarrortSyiai roTTM
zara
rr,y
lepaTroXiv.'
'H
$.
rou evoxXouvroc Tra/Xayeiaa

xP^^"''
'^''
5atuovo;, aytjvo;
ttoXuv
^^^v ziyiro
rou? Trapov6
spectaculum) depouit illam Hierapoli in loeo desig-nato aa. PueUa, a dsemone, quo vexabatur, Uberata, obmutescens longo tempore sancti Viri pedes
tenuit; ut
roC dyio-j- o zal

Tai;
ptaXtara
rr,v /zyirepa
y.ai
eQopuoet,
rfii;
(Je5ot>[dra?
ptyj
xai
rriv
^vyvj
datpiwv
turbarentur, veriti ne pueUse

puisset.
mater cEeterique abstautes maximopere animam dsemon erisilentio sufferre
cttpEtXsro
7rai5d?. rot
32 Thv
rouro
-/,ap3iav,
,uEv
âuartvaw
ptsarriv
ptri
ûvyjQyivat
atwTr^
rfiv
32
Quod Faustina
tristitia
non valens,
^'''a"'
wr*
3tVy)',iv,
aXloc.
aywvta? txovdav
sed corde
ang-oribusque pleno, sanctum

"ggJJ^JI""""'
:
Trpo? rov ayiov
âvat
v.ai
^7rou piEra rou iJatpLo-
vog aTT^Haâ;
aurrjv
Trat!?!
rv
TraiiJa
r^? ?a7?. '0 di ourus

ry;v
compelUt Episcopum Certe exclamaus, una cum daemone vitam quoque filiee ademisti. Quitm cum
prostratam videret, misericordia motus, puellse prsebens, veluti profundo sommo oppressam evigilat sanam, mentisque plane compotem.
^*^
^ta/.[f>iev//v
(^mv,
x.at
oi/.rEtpac,
x^'P'*
"^V
-npoTtivxz,
acrntp utto 6a9t uTrvw

y.sd
*
xaretXyijj-fêvrjv
manum
vr,<:pouaxv
iydpei
aui<^povoursa.v.
Kat
r/i; roij
jrpd?
ry;v
tjoi
v]
Oauart'vay
jrai?,
ETTtarpaêt^
rfl;
i^w/ig
tôu,
^vât,
TrapEaryizs
Tum
oure
artpYiBtiaa,
'Qi;
xxl
daiixovoz
ETrrjpEta?
piv^rrjp
airaAyâyeiaa,
ouv
ourw
y.a\
rrjy
Tratâ
ri
Eioe,
jreptSaAouaa
rauryjv,
auT>7
xaraxsaaa, Trapetav
ytP'^'"^^
re
Trapeta
ddy.pva x^p^î eTrertQei, zat

'
ad Faustinam conversus Ecce, inquit, adstat nec vita est privata, sed a deemonis leberata possessione bb. Quam ut ita mater conspexit, complexa eam iUico est, et laetitiEB lacrvmis
:
tibl filia tua;
'<'<
ffrd/iari ardfAa,
eveoaXAe yj.ipai;
y.ai
rvi
waTrep
ij;uxy5
IvSov lavtlv,
yliyoixivn,
oijy.
y.ai
yv\j.yn
ahrn
auyyeveaSat
eam perfundens, grenam imposuit g-enae, ori 03, manusque conseruit manibus; cupieus eam veluti introrsum sibi habere, anlmumque animo conjunquid ag-eret nesciebat cc. Cum itaque filiam suam bene se habere videret, divum Abercium ardentissime precata imperatrix est, ne recusaret
gere,
dxiv
OTL y.al
yivoiro. 'Emi.d-h
5t
i/jxvoic,
aur^
ôvi
ra
Trpo; rriv TratiJa e^xev, -/jîov tov

'klav
-h
fieiov
'ASepxôv
aaisBai
OEpfidrara
e^teivyis
SaaiXte^
aptotSriv,
pirj
7rapa[r>i-
Trap'
Xaoerv
-flrtvi
atydlrii;
vicissim
tantara
ouTO); aurdi; xai
avayxaia?
uTTvipê
x-9^'^'^'
ipse
ab ea accipere remunerationem , cum tamque desideratam ei contulisset

^'"'^^'T^^
33 '0
y.ai
5e
xpyif;.arwv
fjêv
ouds
ptyyifiriv
cerexvu?
Y}Vttjyj.To, ipyiy.w? ort
rt (Je/iaot xp^^tai"wv, waTrep
apro;
u3wp
T:ol-jTilyi<;
dpLdroc,
oi/.o(5ofty,9flva[
3i
6aXauiJarwv
vziov airtl,
avTOc,
im rw
Trapi TTorafxdv 'Aypw, eyQa KXivas

^'uâro,
ra yovara
ei?
xai
rt
yri
TTviya?
rvj
gratiam. 33 Qui pecunisB ne mentionem quidem fieri passus quid mihi, inquit, iUa opus, cui panis et aqua lautum efficiunt convivum. Petit tamen, ut in Agro juxta fluvium extruatur balneum, ubi ipse genua flectens oraverat, et foutes eruperant calidarum
:
J^^^
lujo.
,j.
dvw-t epf;.wy
Trrwxor?,
ii
atry]pEatdv re
rot; ev
7rdXe[
aurou
rptaxtXioui;
fjLodiovi;
aTzoTayHvai.
Tourwv
6aat?.t5
afâ
te
rixouae,
xal
aafxeyw; apTraêt ro
atrriQev,
Kopyy)?.tavdy
j-.ai
re rdv 'inapyov w;
izixfjav
fxr,
xaXeirat,
airyjQevra
tjT:ov5r,v
eiaeveyxety
raxo; ftraTrpds ra
x"P'1'
'^^'^
xeXeuEt,
Sinrt
dy.^lvvai txv
praeterea darentur suse civitatis pauperibus modii ter mille frumenti. Haec ut audivit imperatris, lubens annuit petitis; protinusque accersit Cornelianum prJBfectum, quem jubet omni cum studio postulata adimplere, ne tarditas eorum ofiûscet mein exequendis promissis ,
aquarum; atque
raxew?
uTroaxeQevrwy,
Qpadvrnri
dtaxoviaq.
Ourw
ritum. Ita enim sunt homines natura et ing:enio
didofj-ivuiv
fXEvot,
Trepttppovouvre;,
fievroi
rwv de rd
1<\,yi16v
daitaU-
'0 errapxo;
rdv
renrova Trpd;
xar'
fXEXXviaa; ouJev, rdv apxiexervo itatpou apxovra î^pvyia^
animi diligimus magnitudinem. Prsefectus itaque nihil cunctatus,mittit architectum adeum, qui tum PhrygiaB praeerat, a quo tantum acciperet pecuniee
quantum
DIE VIGESIMASECUNDA OCTOBRIS.

A quautiim ad balnea extruenda opus erat, et simul modios frumenti ter mille distribueret pauperibua Heracleensibus. Porro, balneo facto, ccepit locus ille, jatu non ut antea Ager juxta fluvium, sed Agêr calidarum appellari rftZ. Distributio autem frumenti perduravlt usque ad SBtatem impii Juliani qui, sicut et alia bona, hoc quoque Chris;
509
^(jr,{xctzoL
VA-Kii^mi,
<p'
AaSeiv
Trap'
ijeoiro
auroO
Trpo;
t/jV
acctobe
rou
toI^
SaXayeiou
iv
oUodoiiTiV,
6W
y.at
fiootous
aTrovi/-iit.
MmpnBAST.
BX U5S.
r^
Sh
^''
'hpaTroAsi
y.a.\
izivriai
Tpnj;^^tXiou;
'EjretiJv)
zb
SaXxvefov
oizoJofioufxzvov
teaos
<W
etx^"
^^^ ^ *^" ^--'^0" Trapa Trsraaov 'Aypo;,
aXV
de
'Aypo; Gepp-Mv
3ii(xzivs
rw
tojtw ro oi/ofza
'ita^
>:[
ro
ffiTyjpefftov
yopy\-/oufjiEvoy,
rwv 'louAtavoj ypovwj rou rwv
"
tianis invidens, suppeditationera inhibuit ee.
duaijicovq.
'E/.etvo;
3y\
ak
naOaTTsp
xllw
ayaOwv
Travrwv,
ouru
y.a.i
rourou
(pQovyltra? Xpttrrtavot? t/iV
yopriyiav fiOuc,
tffrvifftv.
AWNOTATA.
Dio Cassius, hujus meminerunt auctoresetiampyôfanitamgrxciquamlatini a. Desponsationis Herodianus, Julius Capitolinus etc. Hic, qui res Marci et Veri pleniusperscripsit, itahahet{\) Ma7-cus quasi pater Lucii Commodi esset, Verura eum appellavit addito Antonini uomine, filiamque suam
: :
-p
prcev. nwn. 1. uxor M. Aurelii Antonini, mater Lucitlce, Mulier, azYiâ;;o2.r^ws (2), fuit virilis ac martialis animi, et incastris viro comes. Hinc Mater Castrorum appeilata. Divam, inquit Capitolinus (3), etiam Faustinam a senatu appellatam gratulatus est (Marcus Aurelius) quara secura et in a^stivis habuerat, ut Matrem Castrorum appellaret. Ignoro quem ob finem Hatloiccius hxc, plus minus ad laudem, notaverit de Faustina forte ideo, ut verisimiliora faceret qu3e de illa in Actis S. Abercii narrantur. Ast, utut pessima mulier, non repugnat eam pro saluie filias iahorantisnihiinonsuscepisse, acetiamad S.Hpiscopum recurrisse, eique pro ohtenta Luciiice iiberationegratamse exhibuisse.Airis saneet tamen veris coloribus Faustinam depingit Eckhel ex Capi-
Lucillam
fratri
{i. e.
Vero) despondit. Conf.
Comm.
fiiia,
b Erat Faustina Antonini Pii imperatoris
tolino,
Dione, Victore Yem'ms\,inquU (4),fuitsiqua umquam, ultimae infamiieac libidinis, indig-napatre et fuit ea etmarito... Usampromiscueg-ladiatoribus, nautis, et si qui sunt his viliores, historia prodit Vero causa morsetate rumor constans, ipsum Commodum ex Gladiatore conceptum Credebatur etiam L. conspirantis. Vulgrata tis subitte exstitisse, et particeps quoque consiliorum Avidii C;issii adversus maritura moveremaritum, utetiam iis. qui auctores fuere ut saltem repudiaret si hfec uxorisdedecora tara parura scilicet Ferri occidere eam nollet, responderet: 5zwiC0remrfimii(imws, rerfrfamus et dotem, imperium quodammodopoterateaiudulg-eutia utcumque atrox et inconsulta, nisi eara mortuam flevisset etiam et
-.
**
omni infamiacontamiuatura concilio deorum intulisset. Aristidi, aut BrAoyxiax^, ut c Tn Actis Boulyi^jô-. Ast aiihi usitatius grsece legitur Boloyiaoz, ut Photium in Jamblicho, aut denique OJo/i-/aiffo; Volog-oesus, ut Dioni in Marco. A latinis comapud moto, muniusscribiturVoiogesussinediphtongo. Vide Halloix {J^).Porro Volaâses III Parthiie rex,
mvadit, terrorera ubique ut videtur, ArmeniEecausabello, victisqueprimum. qui obstitere, Syriam ipsam Verus in Syriam proficiacitur etc. (6). Conf Comm.prmv. num. 1. circumfert. Ad eum repnmendum L Veri ad beilum Parthicum perfectimem, convenisse inter
d Exhisverbisciareindicaiur,imperatores,ante ejusmodi pacto siiet ommno Capitoimus. Quod se, ut Ephesi nuptix ceiebrarentur. At de condicto contigisse ex laudati scnptoris textu appasi iii^ Ephesi fact^ sint, potius casu in quam ex Ad Euphratem tamen impulsu comitum snorum ret. Ecceverba Capitoiini. Et primum in Vero (7) uxorem missam a patre Marco suscipesecundo profectus est (Verus) ; Ephesum etiam rediit, ut Lucillam veniret, ac flagUia ejus ^Fere; ag-nosceret Nam ret, et idcirco maxime, ne Marcus cum eo in Syriam Med.o belh (Parihici) temMarco 8) senatui Marcus dixerat. se filiam in Syriam deducturum. Et eamdem locupletatam Brundusiuni usque pore .. filiamsuara nuptaram, coramissam sororis su^ cur^,
:
proconsulem profic.scu Ad^^lJ^l^^^^^ . Marcum velle fin>ti ^ scribit,nequisfili^ su^ iter facienti occurreret. Nec tamen his omnino demonstratu?-, MoznActis inter imperatores de ceiehrandts Eph t aseri ante inchoatum bellum Parthicum convenisse anm sententxam mutarin. Roma Zvtis nihii enim impedit, quominus decursu unius et aiterius medio beili Parthici temvove.juodannos tres quaBrundlum profectu tantum Marcus est
idcirco in belli ^loriam sibimet viudicare. atque
deduxit, et ad
eum (Verum) misit. Komam
vero statim rediit, revocatus
eorum sermonibus.
Synam
eS
tZvedZvit.
Attamln, ut de pr.fato pacto
rite
oonstaret,grav.omquam^^^^^^^
possent. Porro in tuunt; reliqua accessoria aiiquatenus dtci
ms
iriuus cu
rm, quamvis certum Doa .it, numos omaes late patuit. Sane cop.osos aliarumurbmm
sic
ms
npt^s
^Pf ^Xntmanam
."^^^'^^^^^^^Zc^^T-. magnitudo
Ephesiam, Fecit templi ûod
nwmen
(10).
iil^^ônconcordantcumCapitolino,
auod
scrihit
CapitoUnus in Marco {W)
Dum
510
.iiciodi
^fi'
VITA
;
S.
ABEBCII EPISCOPI HIERAPOLITANI.

.-
ad distinctionem ab aliis tirbibus recensetenimStepkanus Byzantinusurhesduodecimejusdem, D nominis vel ad sugiUationem Lucii Ver-i, qui ducibus suis cont^â Parthos ^nissis, hasrebai ipse apud Daphnen, locionjuxta Antiochiam deliciis abundantem (1) Quod iu Italia Baioe, ad Alexaudriain Canopus, id erat in Syria suburbium AntiochiEe Daphne locus ita infamis voluptatibus, ut modestioribus ao frug-i prope inaccessum 5cribat Chrysostomus Et uatum ex eo proverbium, Daphnicis moribus agere quod de luxuriadiffluentibususurpabaut... Duo fuere imprimis, que in admirationem et amorera Daphnes arborum umbriferarum et optimarum aqiiarum copia. Pnecipuce arborum lauri et cnpressi raperent erant, quasmuJtisconstitutionibus caedere imperatores vetuerunt. /ia Casaubonus in notis ad Capitolinmn (3), ubi Acta nostra S. Abercii laudat. Xugures significat vox grcvca o'wjofjy.6-ouz Lipomanus et Surius Avns\iicesvertunt, sen&um litteras prssferentes. Est autem Augur {olwvoaMnoc avium inspector) qui vel ex g-arritu o.sciuum, vel ex volatu praepetum, vel ex puUorum pastu et tripudio futura conjectant (3). Aruspex differt ab augure quod hic
vel
:
:
aram, victimas et exta diligrentius inspiceret (4-). Prx cxteris celebrantur Hetrurise aruspices Cicero (5), cura aruspices tota ex Hetruria couvenissent. In libris de Divinatione haud obscureinnuitidem Tullius. Romanosinaugurandidisciplinaeminuisse (fi)- Cum igitur in Actis de divinator ibus agatur ex HetTuria. accersitis, non improbanda est Lipomani et Surii versio, qui eos Haruspex ab Harug-a derivatur, quee est hostia, ^TUi^pices dicunt. Cseterum, teste Donato in Terentium
aves,
ille
:
Ob
prodig-ia, ait
-.
qua concluditur et servatur (7). k 75 est Corneliayius, qui preefectus fuerat Syrias ab Antonino Pio. Quem Cornelianum Vologcsus Parthorwn rex fugavit, et ita belli contra se gerendi causam M. Aurelio et L. Vero dedit |8) Fuit, ait Capitolinus in Marco [9), eo tempore etiam Parthicum bellum, quod Volog-esus paratum sub Pio, Marci et Veri tempore indixit, fugato Attidio Corneliano, qui Syriam tune administrabat. Ma^ttjri/itavo;, Mxyi<jTpLy.v6i juxta glossam latino-grwcam est ag:ens in rebus. Suicerus 1 Mag-istrianis. Erant, ait, Mag-istriani vel Mag-isteriani, quibus cum alia, tum etiam evectionespublici currus commissae erant Hic mag-istratus institutus primum a Coustantino, {id quidem perperam, ut exdicendis efficietur) quem Actn Abercii Magisterianum, Metaphrastes vero in vita Porphyrii episcopi Magistrianum nppel- E lat:IO). Suicerus ignorasse velnon existimasse videtur, Metaphrasien Acta quoque S.Ahctcii scripsisse, Vid. Comm. prsev. num. 1. Ducangius generatim hdsc habet (U) Mag-isteriani, officiales, mag-istri offlciorum Sed alio loco distinctius : Agêntes in rebus, qui principisjussis obtemperabant, eorum mandata in provincias perferebant; Magistriani etiam appellati, qnod sub Magristro officiorum militarent id est servirent (12). Porro Magister officiornm erat diguitas mng-na in palatio imperatorum, qui prfEerat palatinis et principis ministris, scholis in palatio railitantibus etc. (13) Et in Paraiitlo ad codicis Theodosiani lib. vt titulum xxvi de agentibus in rebus, legitur Erat autem horum ag-entium in rebus schola quEedam... seu certa matricula, consortium, coUegîum certo et statuto nuraero, idque sub di.^^positinne Mag-istri officiomm, unde et Graeeis Mayicrptavoi (14). Nonnulla Rosweidus etiam collegit de Magistrianis in suo Onomastico rerum et verborum difficiliorum ad Vilas Patrum, ubi hsec inter alia Codex Justin. L. 12 diverso titulo Ag-entes in rebus a Castrensianis disting-uit. Castrensiani taraen etiam Magistro officiorum suberant (uti Mag-isteriani) ut habet titulus 26 [15). Codicis quoque Theodosiani lib vi titulus xxxii inscribitur de Castrensianis et Ministrianis, ubi et amplus de hoc argumento Commentarius{\&). Confer Caroli Fabroti Glossarium in Georgii Cedreni Compendium (17). Unde vero eruerit vel expiscatus sit Suicerus, Mag-istrianos a Constautino primnm institutos, equidem ignoro. Certe apud auctores, quos hic ciiavi, nihil talereperire est imo labi Suicerum saiis manifestum apparet. m Hanc epistolam, ait Boissonnadius (18), ex aliis codicibus edidi Anecd. tom. IV, pag-. 467, sed verbis longê dissimilem, quamvis similem sententiis. Idem scilicet hic obtinet quod in universa S. Abercii Vita. Codices, quos vidi, omnes, duobus exceptis, Acta habent, proui a nobis eduntur. In illis epistola
iu
:
: :
ab ara.
-.
M. Aurelii,ubiqueeadem
occurit seyiteniiiset stylo; in aliis duobus stylus
non solum nonconcordat
cumcseteris codicibus, sed et alter ab altero differt. Id quoque noiatu dignum, epistolam, quando solitaria seu separatim ab Actis recitatur inier scripta M. Aurelii, ad amussim cum nostra concor- F dare, ut videre est in Boisso7iadio tom. IVpag. 4iQ~ ;itemin Lambecio {\9) et Fabricio (201, in quantum ex initio concludere licei. Cseterum de hac epistola vide comm. prsev. num. 9. Ulam quoque Baroniusex Actisnostris decerptam, Annalibus inseruit (21). u In codice 1540 ita habetur fol. rect. 143 paulo post medium Mxpy.o^ AvpiDAo; 'Avrwvtvo; (lEâtjTO!;
:
yepuavt/.o;, c-app.aTi/.^; EJ;:v[av<o
Voullioyi yxlpicj.
Apud BoiSSOnnadium
:
Kai KcAco;. Surius latine vertit Caecilius ; ita eiiam Halloix. Ei recte quidem jungendê enim sunt voces, ita ut legatur Kat/.E/to;. Hinc in aliis codicibus habetur : ]Liy.O,ioz, K.iY.llho^, Ks/.iXXts; etc p l-j^ji biduo. Voxhsec omissa apud Surium Sed cum pervenissent Brandisium, navem eic Solebant
:
Romani, dum ex Urbe peterent Greeciam, recta tendere Brundisium, et inde conscendere. Cura, inquit TuUius (2-?), Brundisium, iterque iUud quod tritum in Grseciam est, non sine causa vitavissem eic Brund.isium,vulgoW\\\Ae&i, distat Roma passuum millibus trecentis Hinc concludere licet qua celeritate iter magisteriani fecerini cum biduoilludemensi sint. Trecenta millia passuum c-equivalent leucis nost7ns brabanticis ocioginta, gailicis centum, ut proinde 40 vel 50 leucarum iter fecerint in die. Verum esi eos rwiWi peperci.sse celeritati et diligentiee nec certe uspiam substiterint. Prseterea non opusestutvox ojî ita sumatur, ut nihit omnino addi biduoilH liceat. Casterum in A.bevcio Boisson.
nadii brevius locus

ypa.jj.ij.aira
isie
redaitur, nec ulla bidaifit mentio

to B/Jii/T/ictay
/..
\tidy.tvoi
o-jv
^xyi^rpLavoi zx rov a-Jroy.paTopoc,
xat VA^d.v:ic,
K/.oir.i y.a.~a
7.
>..
(1)
Halloix. tom.ll, pag
iH.
|2)BiaoriEeAus
j.ag.
:
1(17
"'
CoJcn Thcod. Jucobi
Coll.ofrcili,
lom.
II,
pag.
IC3,
Li,,sia:
1737.
_,[,".?' ?''i
T""
/tV,.
'^"^"l'"""'"" Romaaoiun.
l.to
Augurcs.
iI3) Vila: Palruu., Pal.ologia l.l. Mls...aa,
lom.
LXXIM, oA.
J.
\t
_
,
^'''Vr.P'
n; 1(; cl ira pag, ID.
vm
,m,^/ (10) Thcsourus
'
'^""'' '"-" ^"'^^^*-
^^^
"""''^(^)
""^
^^^'
"'^''i^ Aug.
(17)
C^) Coa.x Th..ods. Gothofrcd,, tom. II. p.,-. 2-2S. '226 cic. Corpu H.st. Byz.m. lom. VIU. ab ,nit.o V<-.,cli.s 1729.
paf-.
crdcsiaiticus e pDtnb.is gracis.

(12)
-(18) AnecdoU, lom. V,

(2!
478.
Voce IW7iarptavo;.
(19}
Tom.
Vlll, pg. 15*.
(Ui Glossarium.
Voce
:
Age,uu
i rebnt.
- (t5) Ibid.
Ibid.
Voce
bM-
gra^c.
lom. V, pag. 5U7. -(21) Ad

I.
a.i. 1113,
num
12-
M,.g,e,- Offlciornm.
(U)
t22) Philippica
qDie
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS.

A
q
:
511
mti.ifi.
Pie decima quinta Surius habet cito veniiint Byzfintium. r KcA Tc.-jTy. dni to-j TTaprtKovro^ veluti optima data occasione, Surius. s Locus iste non facile redditur latine. Surius ita habet ad verbum Cum eis esset poUicitus admirandus Abercius, postquadraginta diea, in Portu, quidicitur, qui quidem est prope Romam, se esse invicem conventuros, etsicsimul cum illis Bomam esse iDgressurum. Rectevero notat Hatloixius (1), agi hic decivitate Hetrurix Vorius Ronianus appellata, sexdecim millibus passuum ab Urbe dissita atque ex adverso Ostiw {tatinis communiter Ostia. tihevma) posita. Addit Halloixius FueruQt ambffi magoEe quondnm urbes ;Dunc satishabent quantulacumque mag-nitudinis suas servare vestig"ia Hinc concludere licet, ex mente auctoris Magisterianos eadem, qua venerant, rediisse via, nempe Nicomedia et Byzantio tendentes in Peloponesum, et hinc navigantes versus Italise littora.
: :
^ ^
GrEecorura Menaeum, ait Halloixius

tertii
(2),
vini
tantum
cujusdam
liquoris; rfemrfe subjicit
quidem et aceti expresse meminit, non item olei, sed textum Grascum Ohou yap zal iXy.iov piZTce y.xl izipov
'
namvinum
eodem
liquorem alium in idem conjecit vasculum, ut vixoculis suis quis credat, vbi et iterum affirmantem videt in Menasis non fieri mentionem olei. C^terum textus grascus Halloixii concordat cum nupera Menxorûm Veneta editione anno 1843. In Menonpo^JtTo.ii de -w uTroupy w aurou â.\tlv st; ao-xov eva Sô^ <cai yapov zai loqio Basili pro vino ponitur garum acetum, garum et oleum. Est autemjuxta Plinium, garum, liqnoris exquisiti genus, ex intestinis iiaiov piscium cseterisque, qu!E abjicienda erant, sale maceratis, ut sit illa putrescentium sanies. iiôcoZm conficiebatur ex pisce quem Grseci garon vocabant {3). In tribu^s itaque his monumentis diversa habetur liquorum enumeratio Cum autem et Menaea et Menologium illius facti meminerint, eoncludere licet
et oleura et
loco
Halloixium semel
iltius
celebrem fuisse. additque Rutrum a ruendo (4). u V Audietiseaim miraculum voluptatecommixtum. Surius. Et notat Halloix (5) Novum est hoc et liquoribusnec confusis.ex arbitrio cui simile nondum reperi miraculum, utetribus in utre uno conclusis
famam apud Grxcos satis
Relictis ligone et rutro. Ita Halloix,
Viri sancti, isliquorsolus et purusefflueret,
quem
vellet; sinejus minister abuti
vf.'Ilet,
contrarium
illi,
incredibile, non esse Quod, absolute vellet, eveniret Deinde multis probat hujusmodi miraculum genere loquendo, probatione non indiget: aliud censendum ubi questio est de casu particidari requiritur probatio, quo res, de qua agitur, tunc adhibendx critices regulx, juxta quas, eo frmior suadet circumspectionem. natura sua majorem Byzantinus Attaliam dicit, a perperam, civitatem s Ita etiam Strabo et Ptolomseus Stephanus quam magisterianos vias partem navigio emenLvdiiB {fi) Binc apparet S. Abercium longe majorem licet tardiusprofectum, tamen ante illos in Italiam appulisse mirandum, eum,
quam
et in
.-
sum Necproinde
ex coîs historicis potius probari, M. Aurelzum y Vide Comm. pr^ num. 7 et 8 ubi diximus contra omnes tuncinFermaniamnonfuisseprofectum. Halloixius, qui Acta nostra in omnibus et Occupatur igitur (M.Aurelius) fuit imtio hujus tutuenda suscipit, ita hunc locum commentatur (7)
:
suis commisso Romam redut, et sanatam ab Abercio filiam multus (Germanici), sed paulo post eo ducibus Qui hxcsustineri possint, viderit ipse ^ Brundisium usque deduxit. , , seu circopublico, sed de circopalatu. Fuisse autem olim atque z Non putem hic agi de hippodromo hippodromos, res est qu^ probatione non indtget Certe etiamnum in imperatorum regumque palatiis eum in h.p ita habet de Dioctetiano Tunc imperator jussit pZ^rJ^NataUbus in Actis S. Sebastiani
,
. . .
'''T^:^^t^^^ tuminAcrostichide
".tr.^^
nnnim
~HXsmodUontingereposseet
in Menologio Basmi;item^n Men.is, B-o..; r.> ra-^co aoj xe.îv.;, ov .. r,^; Pa.â... Posteriori hoc loco ita legitur e max.ma Roma.v.:ua. Ap.p.e Ara sepulchro tuo imposita. quam Aberci. ,. nrhp transtulit malignus expulsus spiritus, iImpûm revJa conligisse. fidem facitipsa narratô eângehca.
fit
:
tumin VU. compenô
m^^
suntmsr itaqueroretmTaîorL/cere. Nec tamen admUtenda
^doneo fulcântur test^momo, quale
'''::'^!:^:^:^::^J:^Z^,^^r.^^.
pr.gaudio fundenslaco,nas ,eoa.,en. eam mtrmsecus apprehendere, et cum e osori etmanibus manus imposu Ita vertUur apud Surium. n^daTpsa congredi anima. nesciebat quid ageret. dd Vide Annotata ^ <-P; J;^' ^^ compluribus persecuBaronius Porro quamlibet increbrescentibus " eeDe hac frumenti annuam pensionem, usque ad
e*
ccnseruit, et veluti cup.ens
2sJ ejusmodi ^cta quoque t:^:::^:^^::^^^^^^^^.

^f"^"""'"^,'^^^^^^^
(9).
'
- a^dem
,S
Aberoi.) testantur.
nde
locumin Annalibus
M,T
l2,Tom
II
p"
lHK-(5.G..nen.s.
lom- N.
pag.
120.
(7)
H.-d.
(8)
r..d.
(9)
Ad
.n.
t.i5,
CAPUT
IV.
512
40CT0RI
UITkPSRilSTJl
VITA
S.
ABERCII EPISCOPI HIERAPOLITANr.
IX HSS.
CAPUT
S.
IV.
Abercius, peragrata
Syria,
Hierapolim
redit.
Extremi ejus labores.
Denique, parato sibi tumulo
cum
epitaphio,
sanctissime moritur.
Beioz
Toiyapow
'Afiepxtoc,
tv'
ett'
aiirov
ETrotvtto-
Divns ig"itur Abercius, ut

idoneo tempore Romse
ad
eum redeamus, cum
Ckriuo
(f-,
jxihtn.
o;
xai
Liev,
'VbifJ-aioKL y^povov
ri^;
Uavov
ioyov
auyyevofisvoi;, xal rov

ypi(JTtoi.V(iiV
jytatvovra
ey.y.lYicionc,
Tiiffrew;
7ro7
Tnxpa.doin;
Qvtxp
Tov
Kjpiov
/.cli
ETTiOTavra
opa
salutavem tidei christianorum ecclesiis tradens doctrinam, Dominum sibi in somnis adstantem vidit atque dicenfuisset,
Abercius
Êi
(7E
'ASepKtE,
êyovra,
ruv
rii
2upt
r/jv
tem
oportet te quoque, Aberci,
eorum qua3 sunt

excitatus,
Illa
petiit
ffloovrtffai
iizpw.
'AveQsi;
*
ouv rou uttvou,
airei
in Syria
curam habere.
A somno
sibi
;
gafftAida
piE0rva[ aurtsv
avfJpoc,
nzpidxiTo
(hti
yocp reto? 't<rxupory;v
ab Aug"usta, ut discedere
liceret.
enim
rara rou
ovipitav
r-fl
^Jiôtxura
fi^ra
exetvou aTToTraXtv
eum
totis viribus
retinebat
verita ne,
post ejus
adtia;
*
zuybv
o
to
âiaoviov,
ZfXTTYi^Yitr/i
euyarpi
xai
rv7c
di
GappEtv rourou
ye evcicEV eipnic&)?,
di'
r,?
eêiro
ETri
auSi? vauv
aurw
TrapaoTtEuaffSiivat,
discessum, rursus dffimonium, libertate donatum, suam iuvaderet Ipse vero jussit eam hac super re bono esse animo, atque iterum in.stitit, ut
filiam
ra
lupia:
TrAeuffEis juepn
TrpoffsiJpeia,
fzoAtc
ouv 7ror xai
ni
TToJ.X-fl
Trpoffesiffa
zeXeuei Kopvvi^tav^,
irAotov
re
ay-w
eyrperrtffat
xat ra iTrirniJeia ort rayoc,
qua in partes SyriEe navigaret, pararesedens instantiis, tur. ,Egre tandem, multique Augusta Cornelianum parare navig:ium et jubet
sibi navis,
kvBi<jQai.
protinusnecessariis instruere.
ouv auri^
ry;?
E
septima
Sijriam ptra.
35
(Jour,
Ka9op/x[ff9Etffy!?
rvi
vew; e/^6ac, eS-
35
Quod cum
die
iu portu
conscendisset,
Trpoc rov
-nloiJv
r.âepa, Ty;v
Supiav y.araXafti^
6avet,
zai
^ptdra
ptb
ri^
'AvnoyioiV knidn^^h
Ka>:r9V
eTri
êyerai
Toiirov
'A-ap.cia,
ra;
AotTra;
fAsraSatvei
exx/vjffias'
y.itijvo^
TTo/etc,
7:a'-'i>
xai
(jratrtaiôuffa;
diaXâTTet
Ta?
a Syriam attig'it. Ac primum tum ApameEe h quidera Antiochiifi moratur subsistit, inde reliquas circumiens urbes et retunc coucilians ecclesias inter se dissidentes
navigationis
,
gral
7P
te
'^^
'"^
*
'^'
aipeffew; tou
Map-
enim
Marcionianse HEereseos c lues dire depas-
xa/.ov
evefjiero
raura;
itai
rov Eutpparnv 5e iJtaSa;,
cebatur
rai; xara
e/.x/nffiai;
TTDV.
Nifftotv
Traaav
rov
rnv MeffOTrorafiiav
iffov
eiTiô^ra, xaxeiva;
iJtartSyiffi
Tpo
'EvreuBev ;^pnfiara
p:Erpia,
ryi;
aur^
xopttiÊTat -jrapa Travrwv
afjtoiSr,
TToXAn?
'
auTOu
drjQsv
Jrepi
ra;
r/.x/.Tjffia;
v.axOTra9;ta;
rivt
rr/v6ovv dl o/xoiov
n TTOtouvre;,
TrefSa; Y.aBa.iTct-
wffTtep
et
rwv
Trpe;^tv
oûrara
'
(3L,vap.vtdv
et
napiiyov, yipac xi
jrep
oi
rj5; euxtviiffia;
-fl^yj
ouXei de,
eas. Transmisso Enphrate d, ecclesias quoque juxta Nisibim et per totam Mesopotamiam lustravit, quas et eodem modo composuit. Exinde pecuniae ab omnibus illi obveniebant,exig'nam hanc censentes futuram compensatiouem molestiarum, quas pro ecclesiis passiis erat. Ignorabant quidem se perinde facere, ac si veloci cursori compedes injicerent in prsemium ag-ilitatis; aut si mavis non
rov
yvp.vhv
7raJ,aietv
7r7rat5eu/iVov
secus ac
illi
qui
pwuEvot
eviJtûffxetv,
wffre
'kaâ^
iyuv
Iti'
a-jzbv
rov
veste cooperire
nudum eg-regîe luctantem videntes, eum ronarentur, ut assumat quo ab

long-e
ubi
iffMTroff*
avriTTaiov.
adversario appreheud;itur.
ouv 6
fxev
36
"ETiei
aveveue
Ty;v
a'vaXyiij/iv.
ra
ryj;
36
Cum
itaque hsec Abercius recusaret,
afft/ioo;
TiXeiova
eipnxu; eivat xai eu/oywrepa; iypTreieetv
fxtva TTpo; To iaSEiv (popp.n;, oi ê TrpoffxeifAEvoi
plura sibi ab Aug-usta diceus oblata, quEe dig-niore ex cauea accipere licnisset, nec tamen illi persuaderentur,
in
ToTÔq dteia-
raiur;
oux zlyov
ovou.a
'
'
et;
piEff^v
rt;
dvr.p
'
rb yevo; Xap.TTporaro;, rov

SiaêffGat (xlv ade>.cpoi
etpyj,
outwv xaraffra; BapyafTdvY]c nlovTov iJtarov avopa y_pr\^doij6'

yjfxiv
*
medium
processit
quidam
nomine
ôpwraTO; Twy
'
Ivexa,
oure
ai/rw
TrpETrov,
6/w;
/yfftreXe;
5 31 oux effrt ^tdoptevov a7ro6Eo-0at ax Trpaêt;

^tjoafftv,
zai OTrep
y.al ttoi-
Barchasanes, vir geuere clarissimns, divitiis copiosus nec inquit, fratres, convenit, uec e vestra est ullo modo re, vim illi propter pecuniara intulisse, necquaBdata est, non licet deponere. Quod
:
ai>rw \i.a^Xov
yiTEOV
/jiaiêtv
exEivo
f[
vero factissuis meritusest, hoc potius
illi
dandum.
r,pLtv
'
'
xai
il/yitf ifftifieOa
rouTOV 'IffaTTOffro/ov ovo-
bret iindi nzpLzlQovza ETepov tfffxev yvjv roffau*eTri
Tnv xai eaXarrav

Toi;;
Trpovoia
rwy dSzltâv
Xptffrou
ort
fiYi
Decernamusigitur eum appellari e ^qualem Apostolis neque enim alium quemquam scimus tantum terrEB et maris obiisse in fratrura suorum
:
xoputpatou;
3-h
exeivou?
w!p0vj
tov
fxaeyira;,
6 fiev
ot;
TiEp
xai ouTo;
ETToptcvo;.
TaiiTa
eiTTE,
favorem, praeter primos illos Christi discipulos, quoshic a nobis visus est aemulari. Haec quidem
dicebat, probabantque adstantes c^teri. Ig-itur ex hinc hujusmodi accepit cog^nomentum Abercius, quod et ante eorum sententiam factis suis sortitus erat. Inde cum excessisset, atque in utraque fuisset Cilicia, Ljcaoniam quoque et Pisidiam obiisset, venit Synnada /"minoris Phrygrice metropolim; ubi
ille
Toi; Sl
Tf,v
oeiv edoxEt, xai

6
to
Trpo
'
tzTr'
T-fjz
exetvou rauryjv
V.ayz
roi;
'eTTwvuptiav,
xal
exeivwv
ijj/iôu,
'ipyoic
aur7,y y.Xnptôdfitvo^
dvat,vjc,ag
y.a\
rvi;
rotvuv
exEiOsv,
y.ai
Ev
exarepa te KtXtxia yzv6p.zvoc,

e7Tioyifir,ffac,
T^
Avy.aovla
Iltatoia
ei;
2uvaiJa
6'z
f.Atxpa; 'Ppuyia;
fjtyiTpoTToXiy
y>.Ei
eiriÊvwQei;
Tiat
twv
exef
;^ptffrtaoi/.iiav
vwv
'
xai fxtxpov eauTov ctvaTraijffa;,
TTpo;
Tr,v
ab
aliquot
Christianis
hospitio
exceptus,
cum
civiPfirygimifigretsut vi-
oipp.y]uz TToXtv,
parumper
ovv
OTrsp
se recreasset,
ad suam properavit
37
T6
yjMpiov
eTri
AuXwv
v/.dQiGZ
eTTvet,
'
'sxaXeiTo
7TeTpac.
roi;
0pou;
zaraXaSwv,
$i
rn;
7rXy]ffiov
'Emi3-h
dypoTaii;
tatem. 37 Cum ergo aestate pervenisset ad locum, qui Aulon dicitur, iu propiuqua consedit petra. Vento
roTE
TTvEUfia
eTii
ETTiffiopov
xat
y.al
y]
autem ex adverso
ventilantibas,
spirante, rusticisque
frumentum
p;ileas in
iiihospii'!''
6 fftro;
Tvi;
a^wvo; eXix/xaro
avpa ra ê^rra
TTpoffeSaÂe
Trpo;
tenues aura
sublevans
Twv
T07T0V
/upwv
'
dtafifJiTTiiôuffa:
rai;
6'i}/fft
faciem sancti Viri agrebat. Rograt itaque ut laborem
Tou ayiou, iJeiTat

01
twv yswpywv
'
avetvai
^payv
fiovy)
aliquantum intermittant; at frustra.
Tum
ipse pre-
Se
ovy utdixouov
etra 6 fxev
7Tpoffeu;^vi
cibusauram
sopitat, iia ut
illi
vel inviti
ab opere
cessare
,;
'

cessare cogaDtur.
filS
zoli
Non habentes
igitur
jam quod
T5
TTveufia
y,oi|[X(Cet *
dt
Srt
v.ai
Jcai
'
ctxouffiv
eTrauETo
*io>iii
facerent, ad ccenandum ae convertunt.
Abercius siti laborans petiit ab eisaquam; at illi, ut erant plane inhospitales et agrestes, petitionem despiciunt
aTTOJiJv;.
M-fl
lYOvzi!; oiiv
eauroii;
ypriGOvra.ij
eT,vPB(nTv
01 ixtv
ini dilnvov rpeTrovrai, 6 dk
xsd yap eruye diiiet

ezefvot dzivwi; êTr,v
"
"""
dXohi;
voi
li^wp TTap'
y,ci
aiiTwv
viVei
"
dlV
hominemque
ludificantur
tulit
Enim
vero propter
ovre^
axptSM?
aypot/.ot,
TrapeSewpojv
'
ai-
unum
senem, aiunt, a mensa abstinebimus! Inhu-
Ty](jtv,
zai
y},t(iYiV
zo T:pdyf/.a
a(pec5/-te6a
iTZoiojv
et
di
tva ytouv
manitatem hanc ajgre

tiarentur
accidit
BietapoU cum gattdio excep(ui.
;
hominum humauissimus
est,
(jovTa,
liyovTic,
TpamCYli.
'E(J.iu.<liaTO
Abercius, imprecatusque
;
illis
ne
umquam
sa-
TiM
anavQpGiniav
y.ai
x.ai.
TavrriV
fpiXavQpanoTazoq
x.opivvu(^9ai
dvdpdv
ijtY\~
quod
eis
quoque
in
hunc usque diem
'Aoepxto^,
pafTaTO
t6
ptyiiJeTroTS
auToig
humana
hffic
profecto inhumanitatis poena g.
'iuyov
tiq
6tvpo
aTiyvfiiq
napaîvov
eTTtTtpioy
tt,v
'
aiToic,
fiifjavSpuTrta; cptAavQpwTTOv
3,8
Post
civitatem.
pisset,
suam venit Cujus adventum populus cum percea petra esurg-ens, ad
38
Ivj
Toii
EiTa
Tnc,
TiiTpaq
dnavaQra^,
youv
nX-^Qo<i
eauTou
jroTrji;
y.aTa?,a,a6ayet avtjpo;
to
cdi7Q6fj.tvoi
undique oonfluunt, avidi jucundo ejus frui aspectu, atque optatam audire vocem. Ipse vicissim cum ex animo eos benedixisset et salutasset,
coepit
napovaiat;,
(jvvipptov navSr,p.ti,
idiiv,
y.ai
yhyofxt'
voi 6<îv
Ti rr.v
ylvxiiav
iJ.iv
^mr,<; dy.ovaai Tfiq

/.ai
T:oOov[jLivr,q,
'0
ovv dafj-ivbiq auToi;; tvloyriaaq

Tr,v
rursus
obire civitatem
,
libere prsedicans
danaadiJLtvoq,
TE
Tieptviet
noliv,
cruv
y.ai
avQi^ Siddfyy-Oiv
y.al
verbum
accedentesque divino initians dsemoniacos quoque a possessione solveus, morbos dispellens, atque ostendens Spiritus virtutem , quEe in illo erat, quibusvis praevalere
veritatis
;
rov
Xoyov
vnq
dXrfidac,
nappnnla,
rovq
dai-
baptismate
npOGLovTtyi; did roO

/K-ovwct
Odov
ndOovc
ânriciy.aToq
rtltiwv
Xvciv Tov Kax-oG
napiym,
rr.v iv
votsovi;
ttipievo;,
iud
navToi; itryyporipav
avrt^ rov IIveiJfiaTO?
malis.
Jibt-um
Ouvapttv TrpoSa/AoptiVo^.
con-
39
Composuit quoque
librum
de doctrina
39 I.vvOdq di xat î^/ov dtdacy.aliaq ndvv

iiOic,
wcpeXt-
tcrihil ec ulle-
riim fducil
fonlem.
quem swjs reliquit prsesbyteris et diaconis, ut per eum vel post mortem loqueretur, et aliquo modo cessaret nuspiam illis prodesse. Cum B quadam die, ut moris erat, in montem excelsum
perutilem,
ascendisset
,
'iyovaav,
y.ai
y.araAiinsi Toig vn' avrbv irpecrouTepot^

tva
apta
dt
diaKovotc,
y.aX
xai pteTa
Odvarov <Ôiyyr\Tai
cofpeAtJv
ovT(î
avrfiq,
rponov rtvd fiy\SinoTi

opoq
v'i^r{kbv,
TrauyiTai,
'Kvz\0(iiv
5iijr/]
ovv nort et^
dfnaav, intt
ipse
cunctique comites ejus ardenti

siti,
dttvri
ovToq
re
xat
offot
a-JT^ ffuvv^ffav Âwffav,
laborare cosperunt
Ad eum,
qui omnia potest,
ETit
Tov
et^
ndvra
duvdutvov
yMBiic,,
TTOTtptov
y.aTa(ptvytt.
Kat
yft
auro^
iJt-
confugiens, atque ad orationem conversus, in genua provolvitur. Et ecce subito terra poculentam profert
ptey
npontvyvj
O^^^wp
(3e
rd
zvQvc,
yovara tm eOVêt
dvf,y.tv
-h
^wCTty.
y-oi
aquam; unde
i
locus
flexionis
rediit.
praparat luniufuifi sutini
dictus est.
deinceps Locus GenuCaeterum domum tunc ipse

ille
Tonoq
nXriv
ic,
iy,tivov,
ToTros Vovvv.Xtciai; ro XoiTrov exXiiQs.

ptev
dXkd Tort
et^
tov otxov avTov
erravflKSV.
in somPrope est, Aberci, tempus, quo quiescas a dmturnis laboribus. A
40 Nec multo post, vidit denuo
Dominum
40 Ou noXki^ î
Kuptov e;rK7ravTa
6
iiffrejjQv
6p TraXtv oyap
liyovra,
aijTf^
rbv
nis sibi adstantem acdicentem
xat 'ASepxie,
fiyyty.tv ^5r\
ffoy
Katphc,
0iQT
dvanavaaffOai
Qt rwv Trovwv
yvovq
rf,v
twv
somno excitatus
sepulcrum
ejus jussu
iptellexit finem vita? sibi prsenun-
fjay.poiv.
îa.ypriyopr,Gac
di xat
rolc,
Tt).iur/,v
tjatam, de qua et fratres puos commonuit. Projinus

sibi parat,
avT<i^ npodrilouaOai,
ro âv&v
ddtlôlq i-^yziTcu
te xai
long-itudine et latitudineaequalem
lapidem nempe quadratum, cuiaram, quam

;
xat liOov
nva rtrpdyavov,
y.arauy.iva(,tL
'Pdifirsc,
'
(J.fix.oc,
itkaroq
iffov,
raffoy iavroi
y.xi
tov 6Mpi6v, 05
'iy.tivou
daemon Roma tranatulerat, imposuit hujusmodi epitaphio k

:
cum
npoardâvToq dno
iyOri,
vnb tov Saifiovo;

roiov
iy.ti fitrriv-
Tw AiOu
'
i(î<7rr,ijt,
6i ri iniypafj.iia
aurw
^wv,
iyyapdâc
ciim epitapliio;
4)1
"
Urbis electse rcivis, vivens hoc

;
feci
ut
"
II
41
" 'Ey.hy.Tf,q
noltoic
nolirr^q
rod'
inoiriaa
"
I
hic in
Vi
"
II
tempore corporis sedem habeam ego nomine Abercius Pastoris casti discipulus. qui n ovium g-reges in montibus paseit et ag-ris qui
;
tv' eyw xaipu ffwâro^ ivOddt Qiaiv, rovvoixa 'A6epKLoq 6 wv pta^yiTTis Iloiy.ivoq dyvou, 5$ BotTKei npo-
II
âTOiV dyilac,
oijpttjt
mdiotc, rt
'
o^fOalp.ovq 6q 'iyti
p.i
II
II
"
magnob oculos, euncta videntes, habet. Is littequi Romam quoque me ras me docuit o fideles misit, imperii sedem visurum, et Augustam con;
II
fitydAouq
ndvra yaOopowrac. OuTo; yap
ididalt
Safft-
if
ypdfi.ii.aTa Trtffra
15 'Pwptv]V
y.ai
05
'inifiî^tv
ifj.'.
II
Iztav
dO^fiaai
afftAt(7ffav
d'
têiv
ypvaoazolov,
"
II
<l
" " "
specturum, aureis decorara veste et calceolis p. lUic vidi quoque populura, splendidos habentem q annulos. QuinetSyriEe r campos lustravi urbesque omnes, et Nisibtn, trausmisso Euphrate. Omnes
II
ypuaonidilov
'Aabv
tidov
exei,
lafj.npdv
g^pa-
"
II
me
circumstantes habui, intus vero Paulum
I,
xai x^9^^ ndvza^ Eu^paniv dia^dq KffTea Wavlov sffwGev. WiaTic, dt d' 'iayov avvofj.r,yupovq, navT\ npofyt y-a^ napiOr\yi rpoaf.v, 'lyQvv dnb Ttnyf.q
ytâ 'iyovra
'
xai
Ivpinq nidov
etôv,
Travra, NtatStv,
'
I.
II
daus
II
'/
pane. Haec adstans ego Abercius ita scribeuda curavi, annum agens omnino septuagisimumsecundum V HEecquicumque intelligit
cum
II
i^SofxriMarbv
6
'ira<;
xai
dsvztpov dyav d\r,Qdic. tavQ'

'Adep/.tou
II
vouiv
iijâLTo
iJrrep
ndq
6 auvwdoq.
Ov
II
fj.Ev
Tot Tupt6ov eTepdv
n^
air' ifiou
0>iffet
indvoi Or,azt
et
'''-'
"
II
(c et
mecum eadem
sentit, oret pro Aberoio.
Nec
II
6' ovv,
'Pwptatuv raf^tiii
TraTpt^t
SLayJha XP^^?'
^f^yffa". "
quisquam aliud sepulchrum meo superimponat

sin
"
XP^^^^
ypovoq
'lepaTToXet,
/jAta
eTTi
Ta
pev
fj.y)
,;
autem, pendat y Bomano

raillia,
"
serario bina aureo-
dri ToiJ
hntypdfJifJ.aToq
wê iTM?
Ultcaq
ttyÊv, oTt
"
II
rum
;
et
bonae patria3 Hierapoli aureos
ijêi/e y.ar
tyiv
oliyov rnq oxptSeta; xai
f.fjjy.pTri-
mille s.
nisi
bat
c'>
quidem itaadverbum habetempus pauxillum integritati detraquod

Insoriptio
fiivwq
ixîv
ypa(fY,v
naptaxtvaazv
xit et scriptum vitiosum reddidit.

<iesigmlo
4-2
(tisuccK-
cum
Denique, vocatis presbyteris et diaconis simul Filioli, ait, instat aliis quibusdam de populo
:
42
Ai^To; 5e
Tou; TTpeffSuTEpoui; t; zauTQv xai

irAviOoui;
tquc,
diaxovovq, xai rtvai; tou
xaUaaq
69
Tixvia, e^vj,
ptOi
Octobris
Tomus IX.
514
oftB
S\ HSS.
VITA
(xlv
S.
ABERCir EPISCOPI HIERAPOLITANI.

'
Euo(
zb Tou 6iou reXos

e/:Aot
rf^y)
ndpEGTi
xat
Treifxi,
e?'.
uv 9t7ov
ol ue
Troiwvtov,
ansifii
T:po(; viv
sTrdOouv
vcolj
Stayoiyivy
xal Trpo^ Sv fidvov e^-w riv etpsctv e;û
xai
mihi vita^ finis, et abeo, o grex mihi dilecte ; abeo ad eain, quam ab ineunte cetate expetebam conversationem et ad eum cujus eg-o solius teneor
,
acf.o(Jpw5
6 Odoi; 'BÛavaiv epw? ansiî rovrov
desiderio
eum
diLouEvoi;.
ffjiOTTOv
'Twa;
Sl
XP^
uaoTieiv,
ovTiva
ia-jToig
iizi-
me
vehementer
^n<ûi(TO, Sg noifxavd t: u/ias /xer' eê,
xai
wi;
oportet,
quem
visurus abeo, cujus divinus amor iuflammat. Vos circumspicere vobis eligatis episcopum, qui post
ol
Tviq (fwvii;
dy.oiiaetTa
'eij.d
irpdSaTa xaXM^, xat,

Tai^ra roO
Trpo?
me
Qew
9i7oy,
wtt'
auroij 7roi/:xatvd;jLv.
dyiou
jToo? ai/Tovi;
eOOui;
eijrdvroc,
^potxâ
,
exeivot
aXA^J.oui;
xoivoloyn<^d[Jivoi
rdv
apxiTip(r-JTepov
tH^
k^riî-
vos pascat, et cujus vocem feliciter audiant oves mefe, atque ab eo, juxta Dei benephicitum, pascantur. Haec postquam Vir sanctus esset locutus, illi protinus paucis inter se egerunt, et archi-
ex.xArioîflc.
ovofxa
y.at
avTov
'A&ipy.iov,
ry,v
zoivw?
ffavro.
Kat
ai-rdc dh
ffa/*evo5, Emri6>iffi re
o-ot, t^fi,
rw d:v5pt aur^ rac

eTTiCTxdjrw
ett'
iniaxo-Kiv
^'^^
eTTttpxjtpt
x^'P^'^
tiAoyrtuac,
'
'ASEpxiE,
tva[
JtJw/nt
Oioi)
rs
presbjterum ecclesise, Abercium aa pariter nomine, unanimiter eleg-erunt. Et cum ipse ilH quoque sua sententia episcopatum detulisset, manus ei imposuit. Quem cum benedixisset Tu quidem, inquit,
:
""
didovTQc, xai ziLoxf
offov
ep;o(.
Aberci,
sis
episfopus, Deo dante, et
me
quoque
"""'["''"i
quautum possum.
43 Eira
avaffxwv,
iiq
ovpavolq
ai/v
rot?
o^âai xai
aTratpet
x^tpct?
xat TrpoffEwHapevo;
rw 0ew
TTpd^
re
twv
Tum oculis manibusque in coalum siiblevatis, atque Deum precatus, spiritu hinc discedit, et ad
43
evrauQa
Xopoiq
rw
TTVtiJftart,
xai
Xptffrdv tJiacatvet,
oiwffa:,
dyyilvtv 6
y.az'
dyyikov
r^v
akriOQiC,
Trapa-
Trepi-dptevo;,
T6
ptEvrot
TrdAiv
otxoOv ir^viOo?
Trapa
iepa
Christum tendit, choris tramissus Ang-elorum, qui Angêlo plane similis vixerat. Populus, qui civitatem incolebat, ad sacrum beati Viri corpus congreg"atus,cum sanctos decantasseut hymnos.solemniter
illud sustuleruut veluti
rd iecdv TE
izervo
rou aviJpd?
ffwpta tri;vaGpo(ff9vr;,
"Kay.npQiz
air^
ETraffavre;
affptara, xai
Qyjffaupdv,
Trpd;
dvikoîvoi
commuDem quemdam
the-
wffTTsp
rtva
xoivdv
iv
rw AiGw xarEQevro,
Taic,
ijeurepav
tou 'OxrwSpiou
ii%
euoffiv
dyovTo^.
Etra rdv
tV;?
avrou
dsidy.ivov
xoivv7
ty.v InKjy-oni.v,
im
rdv
auToO Opovov dvayayo-yTzc,,

caffiAeia;
rdv
em
OpovoM
ôiyic,
edv i\iiya\-jvov
n-peTret
Traca ôXa,
toIjc,
rtptr;
xai
TTpoffx-Jvyiffi;,
'
vCv xai aei
xai Etg
atwva;
saurum, et deposuerunt in tumulo lapideo, die vigesima secunda Octobris. Posthasc, deducto in ejus thronum illo, qui ab ipso episcopatum acceperat, communi voce maguificaverunt Deum, qui sedet in throno glorias ; cui laus honor et adoratio nunc et semper et in saecula sfficulorum. Amen hh.
j;
bb
rwy atwvwv
api>]v.
ANNOTATA.
a
Supra dietum
cursu
S.
est,
pellerent.
celeri
Cum vero Syria
magisterianos totidem insumpsisse dies, quihus Brundisio in Peloponesum apduplo imo triplo amplius quam Peloponesus ab Italia dissita sit, liquet quam
Albercius iter illud emensus sit. C^terum haudputem quemquam futurum vel interconSymeonis fautores, qui peregrinationis hujus apices omnes etsingulos velit tueri. b Plures sunt hujus 7i07ninis civitates Apamea Messenorum in Peloponeso, item alia in parva Phrygia, alia in Bithynia etc. Ric agi de ApameaSyrijE Hquet ex^. Albercii iiinere in Actis descripto, uhi
fidentissimos
:
dicitur Syriae civitatihus visitatis transiisse Euphraiem et invisisse Mesopotamiam (1). c Vide Comm. preev. nwn. 11, uhi pauca de initio hujus hxreseos delibantur. d Trausmisso Euphrate. Hsec transmissio memoratur quoque in Epitaphio Kat Ivpinc niôv yj}>paq zidov, y.a\ atJTia TTavra. Niffiîv, Eixppariiv (Jtaoa; quin et Syrise campos lustravi urbesque omnes et Nisibin, transmisso Euphrate. Proinde ecc Syria in Mesopotamiam transivit S. Abercius, atque hinc denuo illuc venit, exinde, ut infra dicitur, per Ciliciam etc. rediturus Hierapolim. Nihil in his est, quod speetata
:
geographia, repugnet. e Confer Comm. praev. num. 6. f Ts Iwvdda plurali numero Synuada. Synnadorum. Etsi vero, ait Lequien (2) nomen illius neutrius generis plurale est, tamen poetis nostris latinis Synnas dicta est. Caeterum Synndda feminini quoque
,
C generisestPIinio. Urhs
etc, ut
est,
juxta Strahonem
et
in Actis vocari parvse Phrygite metropolim. Nisi forte, inquit Halloixius (3), in illis (Actis) non situs regionis spectatus sit, sed ecclesiarum observata dispositio, ut illic episcopi Metropolitani sedes fuerit. Et re quidem vera in Provincia Phrygiae Salutaris (in qua Hierapolitana sedes) metropolis erat ecclesia Synnadorum (4) Ita ut Actorum nostrorum verha recte inierpretari queantjuxta Halloixii mentem. Unde, mea opinione, verba venit Synnada, minoris Phryg-i metropolim, id solum indicant sedem Hierapolitanam cui prseerat Abercius, illi metropoli suhditam fuisse. Haud ahs re fuerit hic Tultxi sequentta adscripsisse verha ex lihri xv epist. iv suh initium Biduum Laodiceae fui, deinde Aparaese quatriduum, triduum Synnadis, totidem dies Philomelii.
sit
.
mirum
Ptolemûm, mHgum, Phrygi^
<l>pvyiac,
piya/r;; TrdAei;
j-,
observat Hatloixius Insignia duo exempla hic referuntur divin animadversionis Abercio exigua caritatis officia, nempe aquse frigiJEe potum et tantillam a ventilando in areafrumentocessationem, denegarunt. Quse si concessissent, haud dubium quin a Viro sancto eximise caritatis pleno longe plus recepissent aut si minus ab illo, certe a Domino legislatore caritatis, amplius centuplo. Sed cum cantati contraria fecissent, etiam contraria receperunt. et pro benedictione raaledictio.-
g In hunc locum
Ros, qui S.
nem
hereditarunt...
ma menti
tibus
:
Notandum autem, ut
caritati
mercedem,
se offert simiie quid de Eliseo lih. iv lieg. cap. Ascende calve, ascende calve; maledixit in nomine praev.
laceraverunt ex ns quadraginta duos pueros.
inhumanitati suam fore. Hic quasi sponte qui pueris clamantibus et illudenDomini; egressique sunt duo ursi de saltu et
sic
2nêt 24,
h Vide Comm.
:
num.
14.
^"c^ Scriptura exempla locorum ab eventibus ejusmodi denominatorum. Sic /-i/^"'^? ^'^^'''^''''''IJ'.'' Genes. 16 Puteus V.ventis et Videntis me;et Genes. 22 j Dominus videt. Item Exod. 17 t 7
H
-
(1) Hallo.x, .00.. II, p. 126.
(2)
Orien, chri.tianus. tom.
I,
col.
827.
(3)
Ubi supra, pag. 428.
(i)Lequicn. ubi supra.
Tentatio
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBUIS.

i
515
Ht.
1.
Tentatio etc.
Ad ipsum fontem quod
speetat, confer
Annotata in cap. 2
De hac
^
fontis eductione
'^""
Vita
eodem recurrat ordine, licet stylo diverso. k Monui Comm pr^v. num. 17 hisce diebus disputatum
lites
uiraque
szdzjs,qu^c^rcatnterpretattonemveram,ue carminis lectionem
fuisse de hoc Epitaphio
Neaue
hic eao dis-
minustantasqweramcomponere
versantlJiutiuTinZrlirnX
Vide dicta
alns rel^nqLZuT deûsî^^^^^^^^^ emendatzone seu restztuttone ecc epigraphicis vel historicis disserant cum JhilhacZ^ prolatum sUquod mihi satis certum videatur Ut tamen cognoscat lector quo toco sit hodieauiestS pr^tepa^n datamecc Svicilegio Solesmensi Comm. pr.ev. num. 15, ?
utEpUaphûm ûîafidem manuscriptorum edam,
loc. cit.
Comm. pr^v
ldunumLTZulis'hXn
;
con^s
bamtecttonemjalteramexHalloiaîo nostro, tertiam ex Garruccio C^terumnon! duMu^^^^ Epttaphrurn hoc gr^ce et fuerit et sit metrioum. Id vel ex sola lectione satis mZ^festum liceTvfout nuncaiudhahemus
znmultis deficiat, non quidem, ait Balioixius (1) ex conditod ex iDjuna tempons, lap.des et marmora e.edentis. aut etiam.. ex librariorum
.
^pfem
-^^
^Lwula^
Twn
sequentemsubpcitcarminisresiitutionem
ut opfnorsed vel ignorautia vel oscitantia
.-
'Q.C
av 'iyw xaipta rou awfAaTo; v9(xrh

'Aîpxtoc,
(bv
/JiaQviTyic
OrtX.y]v,
TowofJ.'
IToi^svo; dyvov,
rt
Tiidoiq
4 "Oc (iodKH -npoâTWv

O(^0a}.[j.ovc
dyiAai;
opi<Tiv
Tt.
oc
(x'
'iyzi
f/sya/ou; T:avr' t(7opowvrae.

ypdiJ.ij.aTa
QItoc ydp
8
kdiSah
eTrf/i|-y
mtjTa,
Et; 'Pw^yjv 04
i^s,
^jauilziov aQpv^crat
Xf-i^coTrEîAou.
Kat
[ttaulMtjGav
[dtlv
ipvuoGTolov,
Aaov d" tldov exei, Aa^Trpav acppayrda syovra Kat IvciTti; yy^pac ziSov, y.ai auTza Travra,
I\t(7t/3tv,
'Ey<ppar>^v dia^cec,
d'
12 IlavTae
IlavTy;,
'iayov
6fj.riytpia(;
y.ai
riauôy sVuSev.
Qt Tzpo-oyt
TiTiyrtc,
TrtoTi;
y.at
napiQriy.t Tpo<^r,v
y.aBa.pov,
'1x0^^ ajro
naftp.eyeQy),
ov
zdpdlaTO IlapGivoc
dyvTi,
16 Kai TouTov
Ta-JTX
TTapEOw/.E
tpiXoi: stQeiv
^ta TravTo;,
Oivov yprjGTOV 'iyovca, y.zpaiuoL îôuna uzt' dpTOxj. Trapsarw; eiTrov 'A(3epi(to; f7)(5 ypatpvivat,
eTo; xai
'E/Sdop.v^x.offTov
êuTepov r.yov aXyjSu^

p.o-j
Ejr'
20 TaCG'
vomv euâiTo
Tt5
TiififSov
oiiv,
urrep
ira; o
ctuvwô?
'
OJ
Ei
^.iv
iJ'
ETEpov
efioO
eTrtQyicet.
f>y;o-i,
,.
'Pwuaiwv
TraTpfS'
Ta/:ieiw
5i(7/i7[a
y}k\.a
-^"'
Kat
xp^^'^";!
'lepaTrouAst
yyjfjd,
Hanc,
s?6rfzi Haiioixius, gvmci Epigrammatis restitutionem si admittat aequus lector, hanc latinam totidem versibus interpretationem ut ne rejiciat, pro pari benevolentia postulo
:
Urbis eg-o electsecivis tumulum huncce peregi Vivus, in hoc olim jaceant ut membra silentis, Nomine Abercius innocui Pastoris amicus 4 Sectator, pascentis ovesin montibus atqu*^ In campis mag-no qui lumine cuncta tuetur. Is me doctrinae docuit sacra verba fidelis Is Eomam me misit vidi hicpalatia reg-ni, 8 Aug-ustamque stolis soleisque micantibus auro
1
; ; :
Ornatam, Annulus
et
populum,
dig-itos cui fulg-idus
ambit
et SyrisB terras atque oppida vidi
Nisibin, Eupbratemtransgressus 12 Collectosque habui cunctos, intusquoque Paullum. fides mihi ubique prajivit, Apposuitque cibum, Piscem de fonte perreni, Prjegrandem, purum, quem Virgo pudica prehendit, 16 Proposuitque suis vescendum semper amicis;
Et quod habet vinum eximium, cum paue propinat. Inscribi hsec volui ipse ego Abercius adstans, Qui decies septem atque duos vixi insuper aunos.
20 Hsee noscens prece
Seutit.
me
adjutet, quisquis pia
mecum
tumulura tumulo superaddat; Aut det Eomuleis auri duo millia gazis, Hirapolique, bonae patriae, insuper altera miUe.
Non ml
aliquis
Rationem deinde reddit Halloixivs mutationum et transpositionum verborum, quas in reformandis seu ordinandis heccametris greecis adhibuit (2). Garruccius nosier sequentem, ut ejv^ verbo utar, restitutionem proponit (S). Ut vero appareat, quid ipse sive addiderit sive mutaverit, Epitaphium typis majusculis exhibetur, emendationes minuscuiis.
(i)
Halloix. ubi supra. pag. 137.
(2) Ibid.
pag. 138 et 139.
(3)
Civilta catlolica, an. 1836, tom.
I,
pag. 689.
EXAEKTHC
51g
irKTORK
VITA
1
S.

J)
n.B.
EKAEKTHC nOAEQC TOAE ariy.' EnOIHCA nOAITHC ^^jy i^j^ EXU KAIPii CDMATOC EiN0A 0EGIIS TOViXOMA ABEPKIOC EIMl MA0HTHC HOIMENOC ATNOY OTTOC TAP ME EAIAAZE Qiov t^ TPAMMATA IIICTA OC EIUiMHE ME (j-h BACIAEIAN A0PHCAI EIC
mum
AiVON AEIAON EKEI AAMHPAN C<l>PAriAA EXOINTA KAI CTNOMIirTPEaC nizpov xai IIAYAON ECii0EN 8 fiaprTPIoy HEAON ilc EIAON niCTIC AE nPOHFE
KAI HAPE0HKE TPOOHN IX0TN
?w?
AHO nHIHO
l^
16
nAMtoEGH KA0APw^ Ou EAPAEATO nAPQENOC AFNH KAI TOYTON HiVPEAUKE OIAOIC EC0EIN AIAnANTOC APTOY OINON XPHCTON EXOTCA KEPACMA AIAOTCA rPA^PHNAI TATTA riAPECTiiC EIIION ABEPKIOC iiAE EBAOMEKOCTON ETOC KAI AEYTEPON HION AAHOaC OYMENTOI TYMBON EMOY ETEPON EHAINU 0HCEIE EIAOTN PiiMAIUN TAMEIii AICXIAIA KPYCA XPHCTH HATPIAl 0HCEI AICXIAIA KPYCA.
mv
r,
Qux quidem latine,
nec infideliter, reddita ibidem sunt his versiculis

1 Electffi posui monumeDtum hoc filius urbis Vivus ut olim habeam corporis heic requiem. Pastoris sum nomine Abercius assecla puri.
Dei verax mihi verbum hic tradidit ; idem Hortator fuit ut Romam tua reg-ua viderem. Vidi illic populum clarum fulgente sigilb, Atque Petro Pauloqueanimis concordibus intus 8 Martyrii inspectus locus ipse, fidesque prîbat Et mensa; apposuit Piscem (purissima "Virg-o Eximium, pure quem vitae afonte prehendit)
Namque
Yescendumque
Ho3
dedit dilectis
12 Utile habens vinum,
tempus in omne, potum cum pane ministrans.

ego Abercius adstans,
jussi inscribi versus
Quum vere octonus novies mibi volveret annus. Nemo alia imponat nostro monumenta sepulchro,
16
Aut Romunorum
Vel
carffi
fisco
solvet patriae
duo millia nummum duo millia nummum.
Bcc
his, ut
dictum Comm. fraev num.
17,
videre est plura fuisse in Bpitaphio resecata a Garruccio.
^'
Quod enim in Spicilegio Solesmensi ve^^siculis constat omnino viginti duobus et apud Ealloix viginti tribus, hic septemdecim tantum numerat. Specialia quxdam indicabimus in sequ^ntibus Annotatis. I Notat Garruccius (1) ad hanc vocem iy.liy.Tr,z, S. Abercium falso oriundum a Metaphrasta dici ex Hierapoli Phrygise. Nam, inquit, ita Abercius sedem suam reliquisset, ut Romam veniret; et exinde in Mesopotamiam se contulisset; ubi et mortuus et sepultus, nihilominus sepulcri sui violatoribus imposuisset multam, HierapolitanEe civitati Phrygise solvendam. Quod, addit Garruccius, quam absonura sit nemo non videt. Haec vero ita ille scripsit, quia Acta nostra omnino rejicienda existimavit; unde et in qua cum dicatur S. Abercius Romam ivisse, hincque solam eccpendit ac admittit Epigraphen conclusit venisse in Mesopotamiam, de reditu autem ad civitatem Hierapolitanam non fiat sermo Garruccius, S. Episcopum in Mesopotamia et mortuum et sepuUum. In Actis nostris sicutetin MeTaopaffEi diserte dicitur, eum ad suam rediisse sedem, atque Hierapoli obiisseet quiescere; quibus, mea opinione, Epigraphe nullo modo contradicit, utpote quee de his omnino silet imo potius con- f cordat, cum, casu quo violaretur sepulcrum, imponat multam, civitati sotvendam Hierapolitanae sane ideo, quod ibi illud esset. m 16d' imir.rja. Conf. Comment. prasv num. 16. n Hunc versiculum eccpungit Garruccius, quod mera sit amplificatio Metaphrastica (2) item et sequentem nam, inquit (3), poterant quidem admirationi esse magni oculi setate Metaphrastee, quando
; ; ;
; :
parietibus solebant inseri gigantese effigies et icones; at te^npore Abercii talia nec videbantur nec usui erant. Reponei forte quis, non opus fuisse istiusmodi grandibus figuris, ut auctor Epigrammatis magnos oculos Christo daret, cum alia multa sint qvM ad hoc eum inducere potuerint. Numquid apud Homerum frequens deahus affigitur vox ôwmc, qu^ a Schrevelio redditur Cui bovini sunt oculi, magni et venusti ? Nec omiitendum quod ad hunc locum notat D. Pitra (4) Hic ultro subeunt animo egregiae illa Pastoris boni imagines, pictura aut mussivo opere expressae, grandibus oculis conspicuse non semel, quae adhasc usque terapora in coemiteriis et basilicis romanis superaunt. Confer Perret : Catacombes de Rome, pluribus in locis. Supplet hicD. Pitra voces ra^wvjc, nec improbat Garruccius (5); ipse tamen loco 'Qm^ponit Seou, quia priorem vocem paulo infra ahhibiiurus est. Ceeterum verbavitêt Dei eumdem habent sensum. Halloixius versiculum imperfectum reliquit. p Ita habet D. Pitra
: : :
EPs ^ftyi Sq iTttiJ.i\ii TTiV f)aai%tiav aOpvTffai. GUfi^tdtii^fiÔT-fivsdrîtHvdeletque sequentem Hexametrum, atque verba vuU interpretandanon sensu proprio sed translato, ita ui significent Abercium a Christo Romam fuisse missum ut suam ecclesiam ar,v {SaaiXeiav videret (6).
jjLfe
(I)CiviltacaUoIic8. aD.
(3^ Ibid.
1856. loio.
41.
pag. 83.
(2)
Ibid.
(6) Ibid.
pag. 8*
et
88.
(i) Spicil. Solesra.
tom.
lll,
pug. B23. (5) Civilta. Ibid.
qPer
517
;IUCT0HK
Abercius annulos aureos in senatornm q Per laif.-n^c/.vaî^py.ylox clarum signum seu annulum, intelligit nuraero eraut) dig*itis splendentes {!). Teste Plinio, qui haud et equitum Roraanorum (qui maximo multum ab eetate S. Abercii distat, consuetudo ferendi in digitis annutos, Romanis ferepropria erat, cum, inquit (i), nullos omnino annulos mjijor purs gentium bominumque, etifim qui sub imperio nostro Phryg-ia annulos non viderit deg-unt, hodieque habeat. Et notat Halloixius (3), haud mirum, ei in stupuisse tanto magis quod, essent qui tre? annulos uni minimo digito Abercius, Eomae eorum copiam annulis tractat. cong-ererentjl). Plura vide apud Plinium, qui initio libri xxsiii quasi ex professo de Confer Pitisci Lexicon Antiquitaium Roman. Negat Garruccius agi hic de annuiis qui digito gestansignificationes. Redditur latine annulus digitalis, tur. Observat itaque vocem ccppayi; varias hahere iiem caracter animis per baptismum et- confirmationem impressus atque indeobsio-oatorius, sigiUum nec tamen exhisrectam hujus versicuti dari posse lebilis; qua; quidem multis demonstrat illae [h] confirmaopinaiur interpreiatzonem. Credat, azY |6), qui voluerit, Abercium, alludendoad baptismum et Romse vidi populum christianum. Hoc enimvero nec ille nec quivis tionem.dicere solum voluisse Ego materiatiter est vox î^âyU, sed latiori initiatus poterat ignorare ! Non ergo ejus opinione sumenda
; :
;
B.B.
sensu. Reddit proinde versicidum
Garruccius taiine Vidi illic populum clarura fulgente sigillo, insigne illud concessit donum, ut primam et infaillibilem SCilicet, populum, uiipseexponit, cui Deus duos versiculos huic accomodat interpretationi, quos propterea haberet cathedram.Se^wenies quoque Romano haud leviter emendandos existimat, hancque proponit lectionem totius loci, ubi de itinere
:
.-
Hortator fuit, ut Romam, tua regna, viderem Vidi illic populum clarum fulgente sigillo, Atque Petro Pauloque animis concordibus; intus Martyrii inspectus locus ipse.
B Ut
Montani erroribus, Christus Homam me misit : Grassantibus videndo ecclesiam matrem et principalem (tua regna fiaciln<xv), et (Aberciura) ut confirmarer in fide^ lcL^noav a-^âyiSa vio.za), qm doctores populum prima et infaUibili gaudentem cathedra (fulgente sigiUo Xiaulov) quorum et ibidem martyrn locum mspexi. " ^ habuit Petrum et Paulum {a-.^ô^rr^Gîyc^ rierp.. y.a\ ast nuspiam, ut dixi Comm. Sanehxc absolute sumpta, sibi optime cohxrent recieque concordant imo et longediversasunt atexiuommumMss. 'or^v num 17, Ha redditaieguntur, Garruccius omnia quie ad hanc peregrinationem pertment. Conf r Vide supra Annot. d. Resecat
sensus
sit
secundum Garruccium
, r> ^jt n n n:.^lovl'jÔvj,Nemofacileh^cverbaexplicaverit,Fortassis locus corrupius est. Reddit Halloiverbum quidemuddit quoque Paulum; et, quod mireris, ne xzus CoUectosque habui cunctos, intus omnes ad earadem venientes concionem etPauIura gratia. Surius ita vertit Habui autem explicationis Abercius, se in hac peregnnattone ammatum fmsse exemplo intrinsecus Num forte dicere intendit sibi ab oculos ponebat ? D. Pitra, prmeunte Dubnero, eipr^ceptis S. Apostoli gentium, qu.v continue
Comm.pr^v. num.l1.
s
hanc adhibet emendationem
loco llaO/ov etruOcv
pomt
'liayjiv
(^wo')
cwofx-nyjpiai;
onenie u o ,,vrn omnes ex oriente habui porro

:
omnes fcodices) Subjungit in noto (8) 5^^.,^^ ^^^^^^^ reddidit j^^ ^,^ nu .ov interponunt lUud sug-gessit s.O.v.... Ceetera '''^^''lll^^\2i;î^_ Sed ap.issime Dubnerus sed absona ^1^''!'"^^^"'^'" ""''5., interpretatione .ooeordant cum 1 Cor. si, 20 etseqq. (ubi de mensa
mecum
(in sacris) nnixnime, (1). v
,^
lu^ sequunturm f^f/^^^^^^^^^fi;;;! Buchar^sUca Conven.eut bu. erg vob.s

:
Epgrapha
;
7^^^
in
forte .mplex.s exc.taver.t
inde mal. '='''^' '--ûdfoHc ,' , ,^ i^ i notarius aliquis/uerii mali labes f;''"" sed cu,n haberentur: -^^Z'^'l\Zom2tJ^tul tendeToarruccius, supra lidiLs litt. q. et causa. Quam vocem .vri item D. Pitra, qui pr^terea, '''l'^;^^;'^^'.^^^^^^^^
admitU.
si in
margine notarius lliquis oum siglis Inoalterove codice h^c tanlum
et^^d::^^:^::!^:^:^^^:^^
'
'-îZTiidLzrru::"^
':f:;::î^nper:^r,natônibus,^sû,au^^
,", u Estillud satis compertum et ".^'pi.eis), initâles ex ordine pr^bere Utteras ;^^'gt ôcem^r^^^^ Spichius (,, notum guoiue est Dei Filius Salvator. Vide Halloi. (10), item christus Unde eruditus -cir verborum -Uôui Xp.c^; 0ou I.o? -""P"^" . iieorico et symbolico Iractatur. X...v cUegûm Solesmense (11) uU ex sevi moumeutis passim obviam. Iw.:
<^^P'
^^^^^^
,^^
^^^.
XB.rf.o..i(U):P.sc.s.ma^.nem
QeoO
Y.ov ic.r,:p,
et qu.
P(^XSi!Ss ve
n^^^^^^^^^^^^^^
erls
Chr.sto
'^d"' "YJ"" antiquitas adeo disertis test.moni.s est, tl""")^",^^";^ " autem, quffi summa jam
Pitra, qui
S.
^^^^^^^^"
Abercii
TUulum
monium; imo fere i^-- <1 "<^''"3;l' 'tT;,, îiciiur S. Abercius, concludit variis ex conjectu'* "'^^,'""^'/^ num. 10, V Ex Ms septuagintaduobus sextum (13) natum. Vide Comm. pr^. f siib aunum Dcm.ni """^ff^' ris Hatloixius, eum ^j^ omnino natus vel mortuus S. Aberquo posse oirca annos, demonstravimus nihil certi statm
ubi
Hapt>stm Cieterum nemo non assentiet D. Joanni testiPisce, quo vix aliud est prfficlarius, ^^ eucharistico vocat ^P';"^ ,^"'!^^^^ ^nm B. V. Maria conciliatur.
'
ûnipiieari
ipsa nos Pisciculos id est fideles, sig-nificare. possint. cert.tad.ni quidem arg-umenta
""^Ht cogitans oraveritpro Abercio
quicumque nobiscum
sentit.
SuHus.
51S
AOCTOHb
B. B.
YITA
S.
ABERCIT EPISCOPI HIEKAPOLITANl.

'
desunt, quihus mirum imo et reprehendendum mdeatur, S. Aberninm de moriecoaita *^ fuisse sollicitum de alterius sepulaH iêtanda supetHmpositione, atque secus ?' facienti imm multa ; ast, reponit Halloixius (1), id videri alienum a saucto Viro non debet, imo magis ad illius sê t providentiam, quod sepuicrum suum ac monumeutum, unde aliqufi ad posteros
y Non
emanare
Est, inquit, et alia relatio apud nostros, in ccBmeterio, corpus corpori (3) collocando spatium recessu fnempe prodigioso) communicasse. Probatur item ynos ille ex concitio Autisiodorensi a7ini blH Non licet mortuum snper mortuum mitti {4);e/ Matisconensi anni 585 Comperimus multos necdum cidatismortuorum membris sepulcra reserare et mortuos superimponere... Ideoque statuimus ut nuIhK deinceps hoc perag-at. Quod si factum fuerit, secundum leg-um decreta, superimposita corpora de eisdem tumulis rejactentur (5); ita quoque in Capitularibzis Caroli Magni : Mortuum super mortuum non ponant (6). Hinc, etiam in vetustioribus nomiullis titulis, dirx ac maledicta in eos
.-
Anima
Cwterum mos non immittendi mortuos super mortuos ah antiquissimis temLribiA 7'eceptus tam apud hebraôs et gentiles quam apud Christianos erat, ut probat Jacutius in suo o mentario de Bonusx et Mennce titulo (2). Quam in rein citari sotet locus TertiUliani ex libro^}'
abscondi vetuerit.
utilitas noter t*
'
tareausifuissent
(71
Nemo suum
vel
alieuum cadaver super
mala in illius protulerint viV quoscumque. in quos ipsi se ethnici, nedum principum suorum leîbus constituti.que ncBn* nommemulctisopposuere; verum plurima in hos ipsos, perindeacin sacrilegos nequissimosque morta lium consuevere projicere maledicta, fore eis optaudo iratos. manes. Ossa. suorum, eruta. atque dispersa" nec non deos. iratos. quos. omnes. colunt; vel his g-emina (similia) alia, qu in exscriptis ab Grutero E potissimum ac Menkenio pag-anorum epitaphiis recensentur? Quid quod sacris in litteris
latores
maledictus et in perpetuum amathemate constrictus. Ei in ipso titulo, QuemJacuthl adquartimterlabentis, incipientisve quiuti siEculi ^^môv^ rexôcari existimat (8), interalia leaitur Habeat anatema a juda si quis alterum hominem supeu me POsuEiUT (!l). Ad hoc amosite nnfnf irfem JacMi^w^ (10) :Quotusenimestquisque,quiYel ^quissimum non edixerit esse ut Christi nemnP fideles ad vita fuuctorum requiem sartam tectam servandam, ultionis aivins
me mittat; quod si Sonus^ et Menn^
qui tale ouid n/f^^ hoc prcesump.eri .t
faudoqueipsohorrentiaproferrisolentin impios maledicta, uti illa pra^primis in amarissimis Zelotyni a$M?5contramuheremadulteriisuspicionesese purgantem congesta (11) illaque dein adversus nmnps diTinas leg-is transgressores Ebraeos ab Levitis, in popuh concione, Mosis jussu prolata (12) nil ut dicam de plagris maledict.sque tot ahis, quie in libri Apocalypseos violatorem pronuntiavit Johannes {VS\-^ At si isthffic plenissim* horroris dir^, Reinesio (contra quem hic agit Jacutius) mso \yyA\ê nequaQuam essediciquepossuntdifformesmansuetudiniBei; nec e adhuc antiquorum exstantes ChristianoruS ^tulis d.r^ culpari poterunt adeo, inde ut mansuetudini pietaiique Christian^ difformes vevniexMnv Bactenus Jacuttus. Paulo anie rf/a;era; (14) Sane h^c Ethnicorum Ebraeorumque sepulcrali. relio-io* optatotandem asserta fuit veritatis in lumine a fidelibus priscis qui probe quum essent adeo de môr' tuorum resurrectione instructi, ut antiquius nil inde creditu, nilque in ore retinuerint frequentius quam eorum sepulcra, rfomus esse qmetts, suosque mortuos in somno pacis
:
plura auditu
dormire immutatinnpm advenium glom^ magni Dei^^.m immane proptfrea execrTnrumqrreputav^ piaculum, ut suorum m Christo mortuorum pax ista, ex aliorum prssertim illa unius supra aliud iniectione cadaverumturbaretur{15).^rfm^âm guorf attinet, simiUa rursus in
eêctantessuam
et
ant^quis
selulcrolunTe^gZ
S Sêphanum(ut(ûterus
habet) sequens
legehatur Inscriptio,
qu^ haud parum cum Aberciani
tVI
DU
ff
OOM
Sl-
ffl.
MA TERH
X
ft
mi NR.
VS-
M.
P.
OVIS.
S.
SW PEPO
SLIVD. COfiPVS. DET. Fl SCO. P.

M.
H.
CCC.
^"^"^
olnl'!?
STw?!,,
>^?f. ""'rf
,
*"'^'' Maximina
?f JT"*/
ZnZi^:itLz:TzJ:iia/uT'''
00
V
domum sterEam vivens sibi posuit. Si quis aliud ^-''-''^^^^^^^yideHalloia^loc. cit.Alia, nec dubitem '''^"'''"' "" ^" '"'^"'"' ^p^^-p'^^ ^^^^^^ -^- ^
Mt iim
ffl
H A
Hftffl
VM
ffTEft
P0SV1 T Sl OVIS ftLIVD. CO RPVS S VPERPOSVEfilT OET FISCO X CCCilLLlfl

Vft
SIBI
Ifquum
in
rj^
8^
L
t
'"' ^"^"'^'^ ^ônumentum hoc Chrisiianum

'
âmAxTom^^^^^ T' est fisco am l nlThînn
est ; aliter sentit Jacui^*1"e imi gentilitas, nedum
^nChli^ZilZnu^^^ nd\T
PrLf^^^^^
n^^^^^^^^^^^
ScriptoCTetefum^
T"^ 'l P'"""^'' '^ prodatilla. qu* inibi. poena= nomine adjudicata ""' ^'- "^- ^^^^" '"^^" "^''^^
"""
^'''''''''.^''
de inscriptionibue oujp nfrZ\!w ^ *^^^' " ^^^'' disquisitionem potissime optassem an Chr.stmna sint, dubitatur... Fateor in quidem magni ac subacti esse judL 3^^^^^^^^^^ icn, diuturn^que periti* J îrnroue atque labons, nec sine multarum rerum cognitione Marinio
'
Hiu
Z ^
""'ât Jacutius id genus multam pr^termitiendum, quod hahet Angelus Maius -^-P-^^ci juriffecit in sua
--
(qu^
in
|88.
8o.
(6)
(7)
Per .z, monumcnla GarmamJ, Leges, .om. M p Jacuuus, ..b, supra, pag. 3 el seq!'(g) Ibid! plg.
S* Pj
it*;
^7^~ msT ^' '" (^'J)^Spcc.m,a
^'''^f'^'^"^-^^ I'^R-
anl,. pag, oS.
"'
(1) Tom, 11. pag (18) Ibid, ofa. (19)
abundabat)
VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. 519 abundabat), veluti formularum et signorum, qua sape eadem io utriusque religionis castris militant, dictionum etiam, emblematum atque sijjlorum in dubiis hujusmodi certum denique aliquid posse constitui. Nam quis non rideat boni illius credulitatem viri qui litteras I. 0. M lapidi inscriptas prse foribus monasterii, cui prserat, interpretabatur introitus omnium monachorum, et non potius Jovi optimo maccimo, ut in classe inscriptionum de diis ethnicorum passim leg-imus ? z Codex Colbert. 1540 invertit numeros ; Romanis mille; Hierapoli duo miiia solvenda imponitGarruccius utrobique habet : Duo millia nummum. aa Hic est, qui apud Lequien vocatur Abercius II, de quo heec solum refert Sancti Abercii successor Abercius alter fuit ex Hierapolitano ecclesiae arcbipresbytero, a decessore suo Abercio desig-natus, ipsoque vivente confirmatus. Ita fertur in Vita Abercii prioris (1). Ihidem inter episcopos Hierapotitanos ordme venit Abercius III (2), qui subscripsit Chalcedonensi concilio Abercius minimus episcopus Hierapolis Phryg-ie Salutaris.
DIE
, , :
.^ct. B,B ""
Mira'f(jdact Boissonadii additur ctausula hortatoria, quam ita latine redditam alicubi reperio: Et sepultus est mag-nifice in hoc, quem sibi ipse paraverat, tumulo. Ejus virtutem aemulemur audientes neque enim simpliciter in descriptionem laudatorum homicum vitas Spiritus sanctus tradi permittit sed ut quisque inveniens quod ex illis utile est, et imitatione meliorum virtutem exercens, similis g-loris non expers in die retributionis inveniatur, g-ratia et larg-itate D. N. J. C , cui gloria in seecula. Amen. Coronidis loco adscribam ex codice Parisiensi num. 1540, qux sequuntur post epigraphen iisque
:
bb Tn
ad Actorum (inem. Diximus Comm. prxv. num. 2 codicem hunc recentioris quam alios esse evi; quod ex modo narrandiseu stylo etiam probarimecum, putem, existimabit eruditus lector: Kcti toOto ipdia^- y.al
tjvva.yay(.iv
To'jg
npitjûripov^;
Ka.1
oiaKOVOVi;
Tr^c,
ky.yj-/j(jiaq,
ncti
Tivaq
rw
oeAcpuv,
zhiv
TTpo;
auTOuc
n:eu^djj.evo<;
xai
Y.aX
suloyr,aai
avzov,
Ov
fi.zTix
izolXag
'
lopai;
Kapay.aOzCojj.ivuv
'Ij^txoO
aCr&Ji/
Travrcoy,
dva&'Ai<\iaq
etc
-p
Tov
oupavov
Taq
tovtov
yzipac,
VATiivaq^
zintv
/ne
zuyv.pinTCi aoi KiJpiE juou
Xptore, 6
[iiy^pi rrji Gri(xtpov
(û^diaq
Tov dovlov
Stou
aov
'
xat
xal
dîoiaaq
to
eig rr.v
-nohv aov,
viv
ty.iltuaaq
zoiji;
iiz
eTrtcrxojrEveiv,
iizraaTTvai tov
zCtv aionvoiv,
itpoanaipov
Ei/;
ovoâ. aov diSoâaiJiivoVy

TrapeûitEv
ci?
drzlEvrriTOUi;
aiwva^
Kat
'Ettc-
TTavTwv T&jv
TrapSCTToJTwv ro
râpovrzc,
6
d}xr,v
kntv^^riîa xvTtiv
co<;
ro
TrveUjua
ei?
aurou
rolc,
TrapsoTwo-tv y.yyiXoxz.
fieAv;o'ap.evot ovv oi
rou ocof/aToc,
'Aîpy.ioq,
r,v
Suvarov tOaâv
'OxTCriGptc^ xX'
(05
rov tv^ôv,
Sv
wq
jrpoetpy^Tai KaTeo/.eijaoev
zaurcd.
aêAtpoc,
y.aX
EreXeyt/ioev dk
zlariyayov
ov
zlc,
ayioq
^r]vl
y.ard 'Pwfiaiou^.
Kat
uTrooTpeijâvTe^ TravTe^
15
Tr,v
ot
'
eijfricf-ioavTo
ETrtCTxoTrov,
rriq
xat aurov
eipvjTat 'AEepziov
y.a^kovy.tvov,
eKKXvjotav
exaQicav aurov
rbv
cptXav0pco7rov
eig
toxjc,
tov
Qpovov
eTriffKOTrv:c
tou ayiou xat [aaTroardXou

'lyjOoOv
,
'ASEpxiou' (Joâiôvte; xal ahjovvIIveujiiaTi,
TZq
0eov
tcov
xai
rbv
Kupiov
r,ixaiv
XptdTOV,
avv tw ayiw
ri
doâ
v.ai
zb
y.pdroc,
atwva;
aiwvwv.
Hsec
cum
:
fecisset
eg-o
cong^regâvit
nonnuUosque ex fratribus; quibus

brevi
disit
filii,
quidem
presbyteros et diaconos ecclesiae, prout Dominus constituit, moriturus
vero consulite de episcopo. Prestyteri et diaconi fratresque paululum inter se coUocuti, elegrerunt archipresbyterum nomine quoque Abercium. Probavit sanctus Vir illorum propositum, eique manus imposuit et benedixit. Paucis post horis , illisque circumstantibus coelum aspiciens extensisque manibus Gratias, inquit, ago tibi Domine mi Jesu Christe, qui in hunc usque diem custodisti servura tuum, et dignatus es me in civitate, cujus voluisti me esse episcopum, ex hac vita vocare. Sit nomen tuum benedictum in infinita ssecula sseculorum. Cumque circumstantes omnes dixisseut Amen, tradidit spiritum adstantibus ang-elis. Cum erg:o, qui prEesentes erant. corpus defuncti curassent, illud in tumulum quem, ut dictum est, ipse sibi paraverat, deposuerunt. Mortuus
:
sum
vos
Abercius mense Octobri die xxii secundum Romanos. Tum fratres omnes regrressi introduxerunt in ecclesiam episcopum quem elegerant, vocatum quoque, ut diximus, Abercium, atque imposuerunt cathedrffl pontificali sancti et apostolis sequalis Abericii, laudantes et benedicentes benignissimum Deum ac Dominum nostrum Jesum Christum cum sancto Spiritu cui g-loria et potestas in siecula sseest S.
culorum.
P
(1)
Uriens christianus, tom.
1,
eol.
83i.
(2) Ibid.
col. goB.
DE
520
ACTA SANCTORUM
DE
SS.
ALEXANDRO, EPISC; HERACLIO, MILITE; ANNA,

THEODOTA, GLYCERIA ET ELISABET MM.
B. B.
COMMErVTAIMUS HISTODRICUSMemoria
seto.
et
Passio ex Menologio ac Menseis Grsecorum

illis
et
Martyrologio
Romano. ^des SS. Martyribus
sacra Constantinopoli in
Cupres-
FORTE SC.
II
TEL
Paiiio
111.
n Menoiogio grxcorum
tamen
sacrosancti
Heraclii,
Basilii legitur
Cer-
varii Sancti seu
1 sociorum
ceriae
Alexandri et martyris Theodotse et GlyAnnEE

,
Basiliani tevi artificibus,
Alexander sacer (1). martyr cum episcopus esset, et libere Christum multos JudEeorum Grsecorumque ad prffidicans
Atque subjungitur
que singulis nomina, qu^
Sanctorum classes) ab illustribus mimio depictae, addmiturimaginibus ad marginem pictorum
hnjus editionis margine quadriu-
gensies trigesies repetere, uuUius operEe proetium
Christi
fidem
traductos baptizaret
,
retentus a
regrionis
prEcfecto
cum
ad
idolis
direque lortus et dilaniatus sacrificare compelleretur , nulla arte
id induci potuit.
Cujus coustantiam
,
railes qui-
dam Ueraclius nomine admiratus in Christum credidit; quare et ipse multis tormentis excruciatus, capite plectitur. Alexander vero multis editis
miraculis, quippe qui Christi opera a plag-is sana-
duximus; picturee denique illas accurate sere infuerunt trium Pontificum, Ciementis XI, Innocentii XIII et Benedicti XIII sumptibus. Alterum codicem reperisse se testaniur Henschenius et Papebrochius (9), in Basilianorum monachorum mouasterio Cryptee Ferratse ; non quidem pari (ac Vaticanus) characterum elegantia et picturarum ad singulas pagiuas deliciis exoruatum.-.
cisee
tus fuerat,
pertraxit,
iu
tres
etiam feminas ad Christi fidem

et
Annam, Theodotam
Glyceriam
quee
sed antiquitate et fide nihilo inferiorem. Mirum post hgec non est, injuriosam {ab Harlesio, Fabriciieditore, iniqua etiam dicitur {\i))) a supra lau-
conspectu praefecti oblatse, ipsum objurg:arunt, et idolorum superstitiouem falsam appellurunt. Quamobrem ira excandesceus praefectus , caput Alexandro primum amputari jubet; deinde Sauctas
suppliciis vexata.^ capitis damnavit. Atque ita finem habuere. Heec quidem in Menologio ; in Menasis (2J eadem fere leguntur^ ast loco trium, ponuniwr mulieres quatuor 'ûvaf/ai; xiaGa.â.;, Theodotam et Glyceriam, Aunam el Elisabet; prseterea
dato Assemanio {U)vocari CaroU Macri censuram,

aientis, a catholiciscaute
legendum (MenologiumJ,
quia multi, qui schismatici exstiterant pro Sanctis iu hoc kalendariocelebrantur. i2epomi AssejJiamMS; Atqui uuUus est ibi schismaticus omnes vero ortho;
doxi; et pro Sauctis iu utraque ecclesia,
Romana
sciUcetet Graeca habiti. Legantur Sauctorum nomina; consulautur AUatius, UgheUius, BoUandiani.
Unus
est
Macrus, qui
quum
librum iUum neque
his quatuor gladio etiam cxsis
omuium postremus
plexus occu-
vidisset,
tam animosum tameu, tamque injustum de
YcTioov oi TiayTwv S. Alexander capite
eo profert judicium.
Z
huisse scribitur.
ex Menologio
et
Ad
.
sanctas Feminas,
attinet
,
cum
S.
Alexandro
joas-
Nwnetvti
'/"';""
S-*-
Menxit.
Utra veriorsit narratio, dubito an certo statuiqueat. Sane prceclarissimum est Meuologium
l
sas
quod
tres
tantum numerantur
in
{^rsecorum, circa
annum
9>)4
grsece editum jussu
Menoiogii textu, Anna. Theodota et Glyceria, totidemque cernuntur in tahella seu imagine Passioni
praefixa: scilicet
S.
Jj,.,Jj^._
Basilii imperatoiis,
non quidem Macedonis, utperperam asseruit Baronius (3); bene vero Junioris
seu Porphyrogeuiti, qui sseculo iutegro posterior Macedoue fuit, ut recte notat post alios Josephus
ad dexteram legeniis exhibetur
Simonius Assemani
Preefaiionis, parti
(i); ubi prxterea declarat se operis iilius curasse editionem, auctoremque esse
i
HeracUus capiie truncatus ; versus medium Alexander cum carnifice, qui stricio elevatoque giadio heativiri cervicemjamjam percussurus est; ad sinistram partem stant tres sanctae Muiieres. In Men<eis quatuor nominantur addita nempe
S.
,
afflixce;
quod caeieroquin ex
Tiiulonemo unus vei suspicaretur[b). Omnmmantiquissimum, /woiice Zaccaria[Q) etaugustissimum

est tri
Meuologium
[1]: est...
illud
de quo
et decessores nos-
ceteris {Menoiogiis],ciu' vidimus, i-m-
joris.
nibus iUnstrior haec coUectio, auctoritatisque maEditum estopus ex duobus codicibus: aiiero^ eoque prxstantissimo, Vaticano, sex complectente
Baronius [qui, ut ipse nos docet (12), codicem Vaticanum prse manihus habuit adeoque mensem Octobrim,qualisin excuso Menologiocontinetur) in medio reliquit quxstionem. Ita nempe annuntiat hac die 22 Ociobris in Mariyrologio Romano: Item {id est, non HadrianopoU, ubi pr3ecedens ciassis ponitur; sed apud Grsecos, ut recte adnotat Castelianu^) sanctorum martyrum AlexanS.
EHsabet.
menses a Septembri ad Februarium. Codicis dignitatem, inquit Assemani (8), supra ceteras laudes commendant, quadringentEe ac triginta imagines
(quot aciiicet praefatis
sexmensibus memorantur
HeracUi miUtisetSociorum; zmoSociarum, siquidem feminx sint. Quatuor leguntur apud iaudatum Castellanum (13) immutato paulisper Menaeorum ordine : Anna, EUsabeth, Theodri episcopi,
Iis.
tcclcsiiE
Mcuologmm grfecorum, part. i. pag- 154. - (2) Ocloliris, 132. Veneliis 18*5 (5| AdannumHSe - (4) Kuleiiduria univcrsK. lotii. |. pa;,'. 10(). Rina.' 175!i. (3) Mcnolo giucn grtecorum, nunc priiiiuin gitececl laline piodit slu^li ctWra Annib&lis cardmaltt Albani. Urbini 1727. [ti) Bibliollieea Rilua(1)
pag.
lom. 861.
piii.
1,
nng. 89. Roma; \776.
(7)
Ad. (II) KalenHaiHim Ulu siipra. (12) Menologium. Prcclat. calcetn. (13) Martyrologc universel, 22 Oclob.
(8)
(lll)
Menologium.
Piaeri.l. ptig. vii.

lurii.
Hibliolhcra giacca.
Aciu SS. tnm. I MoimI, pag. (9)AcliiSS. Ul)i suX, psif;. Ii7- lJamliuit;i ''^'^y
dota
DIE VIGESIMA.
;
SECUNDA OOTOBRIS.
verba
ev
tc.i
m.
AUCIOBB
dota el Glyceria eodem modo Seberus (1), in epigrapha ad versiculos ex Memeis desumptos, qui sunt hujusmodi
Sociorum recenseretur. Nisi quis existimaverit

âprupEtfo auTOiv
ita intelligenda esse,
W.rMov dylov Tmrjylou ut deciarent SS. Martyrihus
B B
nostris dedicatam fuisse ecclesiam, hancque
Kal fxxpTV^
EOTtv,
o\j
&y7y]5 XptOTo-j u.6vov.
muitum dissitam a
tesceret.
S. Georgii eede.
haud Qua admissa
QioSoxriV ayyovrjiv
y.vX
rAu/.eptav,
interpretatione, iocus passionis satis eiare inno-
eoO
yKuY.dac, viyaTTvixOta; ôVei;.

^ttp-i,
Alterum, quod animadvertendum habe-nlriilov
ZTW|UEy zaôi;, xat Qoiuev aj/eva;

'AOôifopot êyoucty ciXAiiXsi; ouo.
ham,
iliud est voces,
dryiov
Vitaoylov iv tQ\
zyTTaptaCTtw
haud parum
nostros.
(4)
soHicitos jam habuisse de-
Yerendus Alesander ense CEeditur, Qui mysta Christi ejusque martyr estsimul. Theodotam Glyceriamque strangulant, Dulcesamantes Numinis dotes boni Nunc stabimus pulchre, caputque dabimus Ferro, triumphantes loqnuntur invicera. Qui quidem iambi latini satis accurate sensum reddunt textus grieci, non tamen ad verbum, ut legenti manifestum est. In Synaxaynis mss. no:
cessores
S. Georgii
Sic Papebrochius in Actis refert in Menseis 26 Novembrisaddi,
in Synaxario Sirmundi, etogio S. Alypii: kyy.xma Tov dyiou rewpyiou ey -ra KuTrapiWi Enccenia seu Dedicatio S. Georg-ii in Cyparisso 5CwCupres.so; atque subdit, hisverhis uon significari urbem hujus no-
apud
lus
minis Cyparissa, quales apud Ortelium (idem est aiios) variae notantur, arg-umeuto est articurr7i,
qui non solet ante urbium nomina in simili
Ambrosianis vacat dies 22 Octobris; Sirmundiana recitant elogium ex Menms, cui nonmdla suhnectuntur de cultu, qum niimero sequenti adscribam. Equidem starem potius Menologio, si hoc Menxis revera contradiceret ast nonita est. Silet tantum de S. Elisabet: ac proinde argumentumprtvhet mere negativum, quod ex genere suo
stris
:
constructione poni, sed ante nomina locorum pariicularium; et hunc quidem locura, Cyparissi seu Cupressi appellatione notum, putoConstantinnpoli
autcircaeara inquireudara. Si ad titterarum apices attendatur, non est accurataPapehrochii notatio.
non
prcevatet diserto
Menseorum testimonio
,
quemadmodum nec binarius iamborum officit ter-
nario Menologii numero. Fieri etiam potuit ut aliunde S. Elisabet accreverit turmee et, licet atihi passa, communem sit nacta cuitum. Apud latinos, Romano excepto Martyrologio,non occurrit Sanctorum nostrorum mentio: nihil in Hieronymianis;nihil inAdoneet Usuardo, hujusque plurimis
Prse manibus habeo ipsum itlud Sirmundiani Synaxarii apographum yns. quo decessores nostri, adeoque et Papebrochius, usi sunt, in quo loc. cit. ciare hahetur (5]; ey rto /.uTrapiffo-iw, in Cupresseto, non ev TM KUTrapiVffc^ in Cyparisso seu cupresao;
eadem
pressis
lectio
est
SS. Alexandri et
(6)
in Additamento ad elogium Sociorum. Sed et in Menasis im9
ad diem
dyiov
Maji invenio
t
tsXeItcil Sk
utou
ovTt
(XptOToôpou)
ttJ.vio-lov
auvact; ev
jiaOTvril'>i
xiiTOV,
tw
iy
apud Solterium
De
Auctariis.
eonm JEdc
sacra
4iIgnoramusquo temporecontigerit martyrium istud; putem ssecido secundo vet tertio. Nec etiam scimus cujus sedis S. Alexander fuerit episcopus.
S.Heraclius diserte miles vocatur.Reliquse tres aut quatuor simpiiciter feminse yuvatxe; dicuntur, ut
tw item ibidem ad diem 22 Junii (7) Agitur synaxis SS. Zenonis et Zenx MM. h Ty ayiw ptaprupeiw rou dyiov Tttapyiov zv tw >!U7:apia"o'i'.). Aiibi aliarum rursus eedium divo Georgio sacrarum fit meniio. Sic in Menms typo excusis ad diem
ToiJ
,-
fAeya^.ou^/prupo; Tiuoyiov
/uTrapto-iro
eju^ onomasticum 23 Apritis

cvvxîz ev
AeuTep''.)
T^) dyi(tiTy-T'j)
(8): TsêtTat
Tri)
dh
/]
avTov
ev
non
liqueat
tassis
an virgines essent vel vidux, vel foradhuc matrimonio junctse. Locus Martyrii
intuitu videri posset subindicari in Siriihi,
di.
-h
aJrSu actpTvpiM.
o-jti
rw
ag-itur ejus
conventus
in sanctis.simo ipsius
primo
mundi Synaxariismss.,
elogio, additur: reJ.eirat
recitato
aiiTQ>v
ex Menseis
iv
cvvxhz
tw
l^taprupetwauTMVTr^yjtTiovayioureMpj-iou vj roj zuiraptcffiM

ag"itur
autem horum conventus seu festum

ad
:
in raar-
tyrii sui statione
S. Georg-ii
in
cupresseto, (loco
{cvde}, quod est in Deutero. Atque hicc ex Menasis et Synaxariis in quibus quater saltem occurrit mentio S. Georg-ii in Cupresseto. Aliunde piures mles Constantinopoli exstitisse sancto huic Martyri sacras efficitur ex Ducangio et Banduro. Ilie quinas numerat (9); hic
Martyrio
5
j-i:'a S.
Geor-
giiin
Cupvei~
cyparissis consito)
ita
nempe
in Ms. Bibiiothecx
Parisiensis tatine redduntur verba iila Synaxarii Sirmundi seu collegii Claromontani Parisiis , postea a Ludovico Mag-no dicli. Quem in iocum duo
animadcertenda haheo aiterum est, /.taprupetov, znmediaiatinitateManyTmm,sumipro xAesacra, Deo sub Martyrum invocatione dicata (2). Quodsi ita sit, ex voce hac nihii concluditur de loco 2^cissionis. Scribit Faustinus Arevatus in Notis ad
:
plures qitoque iaudat variis in locis aique accurate in Indice tom. I, notatas (lOi; ast nulta apud eos ev x.u7rapt!7(7t(;) dicitur unde et Ducangius igno- y rare sedeclarat quo ioco heec steterit (11). Prsetereain Tabula topographica urbis ConstantinopolitauEB in tres partes divisfe, qualis ab nuctore ano;
nymo
qui
Alexii
Comueui terapore
vivebat
describitur,gitffm exhibet
Bandurus
:
initio
tomill
Etymoiogias S.Isidori HispaieJisis{^]:Uavtyri\im

g^rsece, Memorialatine, erat ecclesia super alicujus velaliquorum Martyrum sepulcrum constructa. Sed proprie locus ipse sub altari principe, in quo corpora
Imperii Orientalis, in hac, inquatn, tabula binas sunt S. Georgii ecclesitV altera versus portam Poiyandri seu in Deutero, ut manifeste de hae agant Menêa ad diem 23 Apriiis; altera in parte urbis, priori e diametro opposita, neynpe in Manganis.
sanctorum Martyrum requiescunt, raartyrium seu confessio appellatur. Hiue Confessio sanctorum
Apostolorum in teraplo Vaticauo.
,
An
vero et quae, ex duabus
istis S. Georg-ii
Bx his
aliquid
si nuHam factam fuisse ampiius habetêtur constaret translationem: S. Alexandri et Sociorum apud scripto?'es sitentium. sed hac de re altum Nihilominus crediderim transiationi hac prsecipue decausa, quod MapTupetov, constitutum in ipso loco vassionis, idque in urbe ceieberrima, ne^npe Ton!îantinopki,proprionomineSS.A\exBndnet
EcclGsiiCgitccfemartyrologium Tnetrieiim. pog. 3i3. Lipsire (2)Ginssanum Diioangii. - (ii) 0|icrn, toiii. , col. 82. 1727 (S) Pag. 121.AciaSS. lom. 111 Aprilis, png. 112.
(1)
incorapertum nobis est, ait Pinius noster in Actis S. Christophori ad diem 25 Jidii (12). Nec ego quoque dixero. Id taffidibus, sita fuerit in Cyparissiis
men
noto:
ex Merneis ad
,
Maji habetur ecciesia

dyiov
S. Christophori
y.u-nopicjioi
itlY.dov tov
reupyiou
b
:
tw
tx
atque ex iisdem 16 Decemhris

p.apTup'3; Xpi(7TO!po'p5u
\lo).vs.vy.Tov,
.
eyy.aivKX tou vocov tou dyiov
!:'h\-
ciov
Tov dyiov
.
_
ita
.
.,,
procul exstitisse
KK),
lila
^ tum ab
eede S.
ut videatur haud . ,c Polyeucti, t^ i

png. 121 ct
(9)
CoiisinntinopoHschristiana,
lib. IV,
125.
(12)
(IO)[mpcr]um orientalc.sivc
aiiliiiHilatcs Constaiiliiiojjiililaii.Ti.ParK.
iliil.
Migne.-lit
(6j
Vencliis
1843. png. 41-
(7) Ibid.
pog.
8i, - (8)lbid. pag.
17U,
AclaSS. tom. VI
(II) Constanlniopolis christiana, Julii. pag. 128.
pag 121.
Octobris
Tomus IX.
70
lum
m
tUCTORI
DE
SS.
tum
B.B.
ab sede 5. Georgii ev proinde posteriores duie haiid longe ah Jam forent existimandw. invicem dissittV vero in swperius laudata Tahula ponitur S. Po,
ALEXANDRO ET SOCIIS MM. Cum tai?ie?x Pagius, tw y.vntx.picaifxt

his liquet,
gtttB
versits urbis a Manganis et Deutero. Num forte ihidem erat S. Gôrgius in Cnpresseto? Vel an S. Christophori MaprjfiEtov et ejusdem Nau;
hjeucti
ecclesia
medium
xqua-
ut ex ejus mox recitatis ver- D prxcipue nitatur Typico S. Sahê, non atia prorsus ah Oudino est p?\vter??iiite?idu)n pjWferri: Fallitur, inquit [9} Caveus dum ipsi (S. Sabivj attribuit Tjpicum sanctEe Laurae... quod
, ,
liter fere distans
revera opus
GrfiecisB
:
recentissimse est
additque
diverscE ab invicem sunt iedes atque diversis in locis seu partibus u?'bis CpolitancV sittv ? Aliud
,
opinionem suam de Typicodefeudat, Cyrillum Scythopolitauum profert in VitaS. Sabiie cap. 76. Sed Caveus fallitur non enim illic ag-itur de Typico offlcii ecclesiastici, seu
inferius
(10)
Caveus... ut
non habeo quod dicam, ne tenehris addere videar tenebras. Id certum, hacienus prgeter Menaeaet Si/naxaria, aliud opus a me non repertum, uhi
mentio fiat EedisiuCupresseto int^â u?^bis Constaniinopolitanx li?nites. Cieierum memorata Tabula Menseis longe evtate posierior videiur, utpote quas
refere?ida est ad tempora Alexii Co?nneni. Sed cujus ? ires enim ejusde?n no?ninis ?iumerantur imperatores. Pri?nus regnavit (1) ah an?io lUi^l ad annum lllS; secimdus {)l)aha?mo llsu ada?mu?n
de ritibus officii per annum " sed t de Constitutiouibus ccenobiticis ad morum inforraationem d conducentibus, in coenobio suo obtinentibus. Et ru7'sus
ibiderti
S.
:
Caveus
fallitur
dum
inquit,
Typicou
fere
Sabge saeculo viii a sancto Joanne

,
Damasceno
deperditum
reparatum. Apertum mendacium, quse convincitur ex statu miserrimo ecclesiBe PlierosolymitauEe .. sub ditione Saracenica..., quas duravit ab anno Christo 636 ad 1099.
fuisse
et
7
restitutum
quo stra?iguLatus jussu A?idronici fuii; ier-' anno \\%âdannum 1203, quo soliopulsus est. Addi possei et quartus fitius nempe
1183,
iius [^6)ab
,
Atque
hiec
quidem Oudinus pro ?nore
suo,
7"*(iumoa'^""'' '""'"a.
haud parum
in adve?'sarium suui7i
Caveum
su-
perciliosus. Profecto concordat
cum Pagio
Alla-
ex regnoru?/i iliorutn adjunctis, iabuia?n speciare ad 3etale?n Aiexii 1, adeoqu^ ad finem sasculi xi vel
Isaaci, junior dictus
(4).
Verisi?nile ta?ne?i est
;n(5(ll), qui ?}iuitis agit de Typico, citans vcrba
Si??ieonis Tessatonicensis i?iedita, atque hcvc i?iter
i?iiiiu?n sseculi sii.
6
laudala in
Menceii, quo-
Ad
Meticea quod attinet, iliorum, asserenie
Typicum Hierosolymiticum... sanctissimum Sabam et post eum theologum Damascenum auctores institutoresque agnoscit... qui ambo Typicum ^
atia
:
Pagio
rutn
coUectores seu iustauratnres prscipui censendi sunt Sabas, Sophronius et Damasceuus, ut persesatis patet leg-eutibus Typicum S. Sabae ac
(5),
composuere:
nam cum
incursione
a divino Saba compositum

exoidisset,
barbarorum Joannes ab
mag-nus hic
initio illud,
ut antiquitus erat, con-
supierius idera
Et re quidem ve?â, ut ibide?n notatpauio Pagius Collatisdiebus Meuasorum cum diebus per sanctum Sabam in Eituali seu TyMensea.
:
scripsit ordinavitque
(13).
Allatium sequuntur
Fahricius{\'6),La}nbecius{\-i],Zaccaria{\b];iiem decessores nostri in Tractatu de Acoluthia offlcii

canonici Grfficorum
(16).
pico ordinatis, manifeste apparet, Cantica omnia, quBe sanctus Sabas in Typico primis tantum verbis
Cxte?-um argumenta Ou-
integerrimo textu et eodem prorsus ordine in Menceis esse collocata, quo ea sanctus Sabas in Typico seu Rituali, tamquam in ludice quodam notaverat. Cum vero succes&u temporum,
significavit,
dini ?2on sunt valde siringentia; locus ex C?j?'illo Scythopolitano invocatus ad su?n?nu7n proharet
maxime autem grari^santium barbarorum Menâ, quemadmodum et Rituale paene

,
furore,
interiis-
ihidem non ct^^deTypico officii ecclesiastici ast exinde quis i?iferat, illud a S. Saba non fuisse co7iscriptum? Allaiius aiium ex eodem Cyrillo prôferi tocum, (subobscu?û7n ia?nen) quo suum dicit flrmari sente?itia?n {ll).Neceiiam serio quis
j
sent,
a Sophronio
pristico
primum, deinde a Joanne Danitori reddita
asse?ûe?Ht
miserrimum
ecclesije Hierosolymitanffi
masceno
sunt
additis
ab
utroque plurimis Odis in laudem Sanctorum, qui post sancti Sabae temporaTiserunt. Po?^ro S. Sabas saeculo floruit vi, viiafunctus anno 5S2 (0); S. Sophronius sasculo vii, patriarcha Rierosolymitanus erat cum urbs illa ah Omaro captaanno G36
est
C 750
Damascenus obiit virca a?mum liaque, juxta Pagii sente?iiiam, Mensea aliquatenus sieculo v forent antiquiora, et prout nunc fere hahentur, sseculo viii digesia fuissent.
(7);
S. Joannes
(8).
statum i?npedi?nento fuisse, quominus Typicum S. SabcV a S. Joa?me Da?nasce?io instaurareiur. De?iique, hic sicid et alibisaepius, videtur Oudinus genio suo adversus Caveimi lucuienter i?idut' sisse (18), necpidem inter erudiios quemquayn futurum, qui Oudininixus, auctoritate,pronuntiet, F T?jpicum S. LaurcV seu SahcV, revera opusGrEeciae recentissimEG esse. Poterit fortequwstio hascretracta^nin Aciis S. SabcV abbatis, cujus me?noria occur?-it in May^yrologio Komano ad diem 5 Decembris.
(1) Ail (Ic v.^rifir-r )cs daies. png. 578, (2) lUii m-: 580, (o)lbi<l. pa(;.o8l l4)If'"I.-(!i)A<IaiinuiiiIii.K.ni.t.3li, num IV. Ai.nul u>i \l. pag. 5iy. Lue. I7i2. itij Uudî.u..
ccclciiislifis
graccorum pag. i cl
aeîq,
(12)
lliid,
pag. 0.
(13)
menlain.s dc
/22_.
Comi
.yi
L.psia;
]Lh1,
sciipiunlus
reclrsia;
tol.
Wyo.
f7)
llmi. rol.
(lOj
iCm.
- (S) Ibul.
oriliiiiiis
U.ni.
I,
<.il
col.
MrJ.
1593
X. pnK- \i\.Noiii~ [1i) Bibliolheca Viiidohoncnsis. lom. V, col. {i02. Vindobon. 1778 (13) liibliolhoca liiualis, lom. I, pug. 7i), lloma* 177(!. (10) Aclo SS. tom 11 Juiiii,
Bibliollicca giiEca. lom.
Ib.d.col. 159(>.- ill) lieliLii^ ci rcbui
png. xxiii. (17) Ubi supra. pag. i)cl 10. UDiveiiclle. Voce. Uudiu (Cohiniir).
(18) Confcr.Biographic
^^^^^^^
DK
523
DE
S.
PHILIPPO
EPISC, ET
MART.
FJRMI IN PICENO.
COMMEIVTAIMUS HISTOR-ICUS.
S.
B.B.
Philippi memoria.
luitur
Num
proprie
dici possit
episcopus Firmanus. Diet reliquiae.
coramentum quoddam Tamayi de Salazar. Cultus
FORTB UBDIO
SC.
1)1.
jus
mernoria habetur
kac die in Martyin
Pauca de S. Philippo habmxis,
rologio _^Piiilippi E^
,
Romano
episcopi
Firmi
et
Piceno sancti
!t
dum, iu quo vestus ecclesia aedificata erat, forte suprasepulcrum S. Martyris, proutiUa tempestate
fieri
martyris.
ecclesiee
paulo
fusius in Kalendario quod, judice Catalano
ms.
(1),
seculo xiii
Firmanse exaratum
fuit: XI Kal. Novembris S. Phylippi ep. et m., cujus corpus jacet in ecclesia catedrali in confessione
sice
(2).
Item in Martyrologio ad
usum
:
eccle-
metropolitange
Firmanx,
edito 1797
Eirrai
inPicenoS. Philippi episcopi et martyris, qui in agro suburbano viae S. Mariae ad mare, ut traditur, pro Christo necatus g^loriosa passione Eirmanam sibi creditam ecclesiam illustravit, cujus
sacrum corpus in hao ecclesia metropolitana quiescit. Et Ferrarius in Catalogo Sanctorum

Italix
Philippus patria Eirmanus, ut habet ejus ecclesice traditio antiqua, ob ejus virtutes ad episcopale fastigium evectus, mira sanctitate refulsit, ac ecclesiam Eirmanam suo sang-uine, martyrio
:
Astposteateraporum vicissitudine, E illa, titulus translatus fuit ad parEeciam S, Gregorii; fundus vero, in quo decuisset ut saltem parvuium sacellura in martyrii raemoriam construeretur datus fuit privato cuidam viro, sub onere canonis seu census singulis annis solvendi. Extant in archivo archiepiscopali cartse valde antiquae ad praefatura spectantes beneficium, quod ab immemorabili noscitur esstitisse. Similia hahet Caialanus (6) Haud longe ab ea urbis porta, quae ad orientem vergit, locus, in quo S. Philippus passus fuit, indicatur; quo quidem in loco templum antiquitus in ejus honorem excitatum fuit cujus memoria adhuc rudera etiam eorum, qui sunt canon conspiciebautur. A fundi vero domino
contig-ebat.
coUapsa ecclesia
anuuus persolvendus
est
"
sacerdotio
cui
titulus
coronatus, decoravit, quia commota persecutione prEedicare atque a gentilitate plures ad Christum perducere non deficeret, ab hostibus interfectus.
"S.Philippi a puteo... Porro sacerdotium illud estin ecclesia parochiali S. Gregorii, ea quidem, ut arbitror, de causa, quodibi vel priscis temporibus sua esset S. Philippo ara dicata. Arae enim S. Philippi positffi in teraplo S. Gregorii meminit
Cujus corpus integrum in crypta seu sacra fede subterranea basilicEe Eirmana? una cum sang-uine
concreto decenter asservatur, nec mediocrem habet apud Eirmanos veuerationem. Natalis ejus Eivmitotaque ejus difficesi xi Kal. Novembris celebratur. ExTab. et monum. Eccles. Eirmanse. Ad
Alexander III
in diploraate
anno 1130 pro mona-
sterio S. Petri Veteris, cujus eral
templum iUud.
Eirmano epi-
Hac vero
aetate inibi
colitur S.
PhilippusNerius,
quacuraque prorsus de
scopo memoria
S. Philippo
obliterata. Cseterum,
utFirmore-
easdem Tahulas provocat Baronius in notis ad Martyrologium Romanum, quas asserit se Komam delatas accepisse at quid prxter ^nemoriam in id ohservat illis contineatur nuspiam exponit, Catalanum {i)S.PhilippusEirColluccius{^).Juxta
:
scripsit nobis hisce diehus vir eruditus, nulla nec ulla S. Philippi exstat sive Vita sive Legenda, ejus martyrii proferuntur Acia. i Atque hxc sunt, qux saltem plus minus pro- 3',^"""'
manam cathedram ascendisse putandus est altero ex

duobustemporis intervallis, quo Gallusqui Decium, aut Valerianus qui Gallum in iraperio excepit, aliraartyrii vero quas dedit Christianis iuducias ipsa Valeriani persecutione corona redimitum in 272. circum annum 257, vel in Aureliaui circa anno martyriihiec hahet Colluccius (5) Si qua loco
;
ut iterum Cobabilia ad nos prevenerunt. rerum Picenarum collector, scrilucci, diligens Obscura et incerta est epoch;i, qua passi bit (7) suut SS. Alexauder et Philippus (hic priori succes:
Nam
*""'
""
quod illis nuUa, praeter inveteratam traditiouem et cultum in ecclesia Eirmaua, exstet memoria tamen cultu et trasive certasivedubia. Spectatis
sit),
De
traditioni debeatur fides,

satis innotesceret.
locus martyrii distincte

illara S.
Secundum
Philippus
extra urbem passus esset medio
railliiari
a porta. quffi
hodie a
Erancisco dicitur. juxta viam, quam Pinnorum (dei Pini) \-0Qzmu& ; iu loco, ubi antibeueficium, sab titulo existens hujus
S.
non absonum est admittere eos pro Christo sanguinera fudisse. Martyriura referuut ad terapora reputantur Decii imperatoris; et duo illi sancti Viri ecclesiEe Pirmanae primi in serie episcoporum quod ego quidera nec affirmavero nec negavenos ro,cum, utdixi, nullura prorsus super hisad
ditione,
;
quissimum
pervenerit
habebat sancti Episcopi et Martyris,
parvum
fun-
in Catalogo
documeutum. Concordat Ferrarius Sanctorum Italix Tempus, iriquit.

-.
(I)
De ccclesiaFirmnna cjusque
(SUhiJ 178S -
cpiscopis.pag. 41. Firmi 17S;5 II, png. 108. pa- (i2--l5)Anli.l.ilaPicDnc, tom. D'scrtal.one () lîd- ^^^- ' (4? Ubi supro, pog- 89-
Imm
prclim., pag, pag. u.
xsvm.
Ubi supra, pag.
^xvii.
(7) Ibid.
et
524.
DE
S.
PHILIPPO EPISCOPO FIRMANO ET MAKTYRE.

potuit,
wcieM
^^'
et g-enus martyrii sciri
haud
cum
circa
re)
quis dubitet
civitatibus
qujE...
jam diu
in nobilioribus
quibusque
aunum Domini 1176 a Chi-istiano (nomine non
fuisse erectas,
episcopo Mog-untino, qui Frederici I iraperatoris copiis prseerat, capta et incensa urbe (Firmana),
historiee
Itts
in splendidissima
atque in iis maxime provincia inter primas

,
ac praecipuas numerabantur
qualis
erat
urbs
Sauctorum quoque tradit (1), hac clade omniapeue monumenta scripturarum deleta. Atque hsec de martyrio.
inter alia iuterciderint. Ughel-
Firmana. Argumentatur similiter{l) ex concilio Roynano sub Melchiade an. cccxiii, in quo Optatus
^
De
ejut epi-
Ad episcopatum quod
atiinet,
protandum ex
Milevitanus, juxta Dupinii editionem, preesentes signat nonnullos ex Piceno pnvsules. 4 Ecce locum S. Optati, de Schismate Donaii-
^'^mano.
tcopaiu
professo suscipit preefatus Collucciusi^), nullam cathedram episcopalem in civitatibus Piceni fuisse erectam nisi post Constautini magûi conversionem ad fidem. Unde sequitur S. Philippum, si vere epi-
starum
Italis.
lib. i(8)
Adurbem Romam ventum

ab
aliis
est
ab
his tribus Gallis episcopis, et
quindecim
Couverrerunt in
'^VA,
itt
domum
FaustEe in Laterano,
Constantino quater,
Licinio ter consulibus {id est
scopus fuerit, non titularemserf regionarium fuisse. Paulo aliter sentit Michael Catalanus. Quo
vero, inquit ipsei^l), potissimum tempore eos apud Firmanos christiana relig-io progressus fecerit, eaque fidelium sacrorumque ministrorum copia ha-
anno'M-\ vel
notat ibidem Albaspineus)
sexto nonas Octobris die, sexta feria.

cius et
Cum
conse-
dissent Miltiades episcopus urbis Roma*, et Reti-
Maternus
et
Marinus episcopi galiicani
et
beri coeperit, ut peculiaris

et ecclesia
illis
episcopus attributus
Firmanafuudata
fuerit,
iucomperta om-
ninoresest. Quare, quum omuimoda monumentorum inopia laboremus, rem argumentis ab antiqua ecclesiasticai disciplinge ratione petitis conticiamus
oportet.
Ac mihi quidem non minus

ii,
rejiciendi
qui ecclesiarum seu, quod idem est, episcopatuum orjg-ines ab apostolorum aetate repe-
videntur
Merocles a Mediolano, Florianus a Sinna, Zoticus a Quintiano, Stennius ab Arimino, Felix a Florentia Tuscorum, Gaudeutius a Pisis, Constautinus a Faventia, Proterius a Capua, Theophilus a Benevento, Subinus a Terracina, Secundus a Praeneste, Felixa tribusTabernis, Maximus ab Ostia, EvandrusabUiisiNo, DonatianusaforoCIaudiieic. Piceno F diserte adscribuntur civitates SinasewPinna.Ari-
tunt,
quam non
nulli, qui sseculo
v labente tum
pri-
mum episct)patu5
quod ad primos
constitutos esse opinautur.
Nam
illos
attinet, uerao est qui nesciat
apostolorum ebvo episcopis fixam sedem nequaquam fuisse, sed, ut rectissime ait Thomassinius, " ordinabantur uon civitati uni ejusmodi episcopi, sed universfe nationi, propterea quod perssepe nec nota quidem erant civitatum nomina "... Hiuc porro factum est, ut hujusmodiepiscopi Regîonarii
seu Apostolici dicereutur. Addit
Catalanus
(4),
minium et Ursinum seu Urbinum a Catalano,judice sane idoneo, utpote in rcbus ad illam regionem spectantibus apprime versato. Confer etiam notas in S. Optatum, ubi lectiones varim vocum Sinna et Ursino recitantur et expenduntur. C^terum ex aliis sedibus laudatis, plures non procul a Piceno aberant. Atque ex his ita subsumit Catalanus Enimvero, si anno ccoxiii episcopi Piceni se nobis in conspectum produnt, quis illud in animum induxerit, eo demum anno eos deleg-atos illisurbibus episcopos, non vero raulto ante, neque
:
Marangonii opinionem, qua
statuit sjecuIo v pri-
alios ante se, quosipsi exceperint, habuisse
Valet
Piceuo Suburbicario datos fuisse episcopos uni certfE ecclesia^ addictos, Piceno noynini valde injuriosam e^se, quum ex ea iliud sequatur oportet, longe tardiores in Pieeui Suburbicarii quam
in ceteris vel
illi
mum
utique
argumentum, quatenus
ostendit, ante Con-
couterminis provinciis a christiana

:
relig-ioneprogressusfuisse factos
id temporis
ItaliEB
permultas
episcopales
longe enim aute cathedras ,in

,
regîonibus
,
constitutas
fuisse
esse
qui
ig"noret
arbitror neminem...
Ad
eos
itaque
me
convertam, qui rem diligentius ac peuitioris, artig criticEe usu pertractarunt, quos quidem etiam biC fariam divido alii enim sseculo iv ineuute, quum
:
^-
christiani norainis
pax per Constantinum impera;
torem
f undata
est
ahi contra ni
ii
labente,
iii sal-
tem ineunte plerasque

voluut.
ecclesias
fundatas
esse
deinde patefacit Catalanus opinionem : Mihi vero, ut meam de Firmana sententiam aperiam, veri valde simile videtur, sEeculo iii ad
Suam
stantinum Picenas urbes habuisse proprios episcopos. Nec quidquam etiam impedit quominus III, II imo et i saeculo ibidem constituii fuerini episcopi. Ex Optato itaque habemus pro ivScBCulo {nisi quis hxreret ob varias vocum leciiones harumque interpreiaiiones) argumentum certum pro anterioribus ScECuHs plus 7ninus probabile. Deizique addit Catalanus (9) lUud porro potiori ratione ac juxta sanioris criticse leg-es statuendum est nipriorum sseculorum monumentaintercidissent, ni conciliorum Romge habitorum sEeculis iir, ivetvacta et episcoporum obsignationes nequa- j quam vetustas aut imperatorum in christianam relig-ionem debacchantium furor nobis invidisset; profecto multarum urbium (quid ni et Firmanse) episcopi a medio seeculo iii nobis iunotescerent. Cum iamen revera non innotescant, liquet nihil certi
,
; :
medium
pontifice
vergente, Philippo imperatore ac Fabiano
maximo
eam ortum
duxisse. Scilicet
constat pluresubique episcopatus erectosjam inde asseculo u,ut de Italia maxime liquet ex libro pontifcali ecclesiae Romanse (5) ; sub initiumsee-
staiui posse. Catalanum sequitur mdla addita nec ratione nec ciiatione, CajetanusMoroni [10) Proinde probabilia tantum habem us. Certe Ughellus {W) in Catalogo episcoporum Firmanocle illis
.
culinicum Agrippino Carlhaginensi convenerunt episcopi numero lxs circa medium ejusdem sseculi, tesle S. Cypriano, Privatus hxreticus condemnatus fuit sententia nonaginta episcoporum anno ccli Cornelius pontifex contra
;
;
rum, korumnidli adscribit annos ante Justum, ordine juxta illum successionis septimum, qui sub
Symmacho papa concilio Homanointerfuit aano 500,

idemque
aliis
subscripsit.
Cceterum in ordinanda serie

scripto?'es,aliiab
primorumepiscoporum vaviant
Novatianum coegit synodum sexaginta episcoporum, ex vicinis utique, ailCatalanus{iJ), provinciis,

et subdit:\)\km.^TgQ remotiores
Italias
initium facientes. Colluccius, ut vidimus, inchoat a S. Alexandro dein S.Philippo; Ughellus ordine primum ponit S. Adrianum, secundum
recessus
etiam etie"nobiIiores cathedras episcopales habebant,
Alexandrum, tertiuni S. Philippum. Colluccio consonat Catalanus. Uic prseterea in suo ProlegoS.
Palrologia, loni. x., col. 95) el scnn. (9) CalaUnus. ibid. psK 8. (10) D.zionar.o di e. ud.zionp-storico-ccclcsiasUco. tom.XIV. pag. 54. Ad vtrUum Fermo. (H) Iiul.a sacra, lom. ll,col. GSO.
(1) ItaLa sacra, lom. II col. 680. -(2) Anlichil3 PRcne. lom. \\. pag.Li.-(3)DeccclcsiaF.rmanoejus(|uc eni.copis el ard.iep.scommentonus. pag. 5 Fnm, 17S3. [i) Ib.d, pag- ti. (5} Ibid. pag. 7. \U) IbiJ. (7) Ibid. pag. 7 el seq. (8) .MiKoc.
copis
meno
525
(5)
ACCTONI
B. B.
A meno
II
(1)
'ex professo tractat de episcopis es
lendario Hispanico, nuperrime in lucem dato

S.
Ughelliana serie expungendis, cujusmodi numerat omnino quatuordecim, etprimo ioco S. Adrianum. Notum est Sicctum V pontificem max. anno 1589 sedem Firmanam in metropolitanam erexisse (2). TJeque vero, suhdit Catalanus (3), in eo Xystus, pontifex inconsiderate, ut ita dicam, se' gessit, aut
Philippus, Pirmanus episcopus,
quem
falsifica-
tores volunt in
Hispaniam venisse, innumeras de eo congerentes fabulas, Confer D. Nicoiaum Antonium in Censura historiarum fabulosarum (6).
6 In Caiendario Firmano festum S. Philippi cyumtt indicatur ad 22 Octobris. Die prcBcedenti primse '/"' Vesperse decantantur in ecciesia metropolitana, sub quibus saerum beati Pontificis corpus venerationi fideiium exponitur die 22 ceiebratur
;
rtU-
ex caeco qaodam amore erg"a eam urbem, in cujus districtu ortum duxerat, in eamve ecclesiam quam ad quinque annos administraverat , abripi
,
DiluUur Tamaiji
com-
passus est. Diligentissima enim qusestio de ecclesiae EirmanEB promeritis ac dignitate instituta est, etc. 5 Tamayus de Salazar, fcccundus Sanciorum muitiplicator, ut aiicubi a nostris dicitur (4), in suo Martyrologio Hispano annuntiat hac die, et
quidem primo
ioco,
sanctum quemdam Philippum
'
Phiioteum, qui aiius non est quam noster Episcopus Firmanus, sed fabuiosis commentis adeo deformatus, ut mcc et ne vix quidem dignosci queat. Celebris est (verba sunt Tamayi) in Hispania memoria S. Ptiilippi Philotei, Arevatum praesidis apud Hispanos, qui S. Paulo apostolo nostras adventante ab eo conversus ejusque discipulus
,
missa canonicaiis, prcvsente capitulo, qum tamen propria non est idem est de coilecta ei officio, sed omnia dicuntur de Communi Martyrum. Rursus sacrum corpus una cum numerosis Reiiquiis aiiorum Sanciorum, qu3e sunt in eadem metropoli, veneranda exhibentur die I Maji. Ita nempe ex rescriptis Firmo nohis datis 21 Decemh. 1856, ubi
;
factus,
Romam cum
apostolo proficiscitur, ubi ejusin-
pariterde Reliquiis hcecinvenio S. Philippi corpus hodie servatur in ecclesia meiropoiitana sub tabuia altaris majoris ubi coilocatum fuit in capsa seu reiiquiario recentis operis ab Alexandro Borgia, qiii sedem Finnanam tenuit ab exeunte anno 1724 usque ad diem 1-1 Fehûarii 1764- (7), qui ipse, in homiiia quam habuit ad populum in
.-
g dem
et Petri apostolorum principis martyrio
terfuit; postmodum Mediolanum adiens, corpora SS. Qervasii et Protasii martyrum sepelivitj inde
Komam reversus
a B. Clemente episcopus ordinatus,
anno 1739 (S), refertse iiiud e ex sepuicro marmoreo, in quo antea quiescebat, quodque nunc adhuc videre est in crypta. Inparteadversa prsefati aitaris madie nataii
eo
S.
Philippi
transtuiisse
occidentera exlegatur; cujus muneris onera subiens,
Gallos et Hispanos lustravit,
earum provinciarum
fidelis in
joris legitur, grandiori caractere exarata, inSCriptiO : CORPORA BEATISSIMA SS. PHILIPPI EP. ET MAR.
urbes invisit
post vir egregius et servus
pseudo Dextro
Domini sui. Subduntur Acta, ex Braulione aiiisque {pr^ciaris utique fontibus!) corrasa; adduntur notse, quibus ecphrasis illustratur, ut omnibus fiat satis. Non opus est longa refutatione istiusmodi faraginem diluere, cum satis superque Tamayi veteratorias artes tum alibi siepius, tum rursus hac die in Actis S. Meiloni Rothomagensis perstringamus. Sufficiat adscripsisse, qme hahet eruditits vir D. Petrus Saenz dc Barada in egregio sua Ca-
gaudium
intravit
,
ET AuiiELii MAR. Aîtc eversioncm antiquse ecciesise metropoiitanse, aliera exstabat epigraphe, in quo
mentio erat de
SS.
S.
Philippo
MM. ALEX. ET PHILIFPI EPP. FITIM. EX CAN. ANTONII PACINI LEGATO.

CAN. VINCENTIUS SPACCASASSIUS ANT. ALBERTUS RICCIUS
THOMAS JOSEPH GUEUREILniS EREXERE A. D. MDCCVIII.
Mi Dcccclesia Firmana, pas- 79-86.

Ibfd
(2)Ibidem png
!t.
-(/)TLaSra/d?mLulM^
la
Clave dc
\s) ilcf P,.c urvLo s [6) Censura Espona Sagvada, pug. 427. Matrili, 1835.
(3]
de hislorias fabulosas.
(7)
lib iv, cap. i. pag. ct
CaUlanu., pag. 209
50^.
(8)
ill. Valent. I7i2Conf. Catalanum. pag. -.0..
DK
526
ACTA SANCTORUM
DESANCTO VALERIO MARTYRE,

ARCHIDIACONO ECCLESI^ LINGONENSIS,
IN GALLIA.
B.B.
CO]\IMElVTAR.IUS I>JR.^VItJS,
Ubi, quando
et
a quibus S. Valerius martyrium passus

cultus et ofiTicium.
sit.
Ejus
reliquise,
Acta.
B
URCi A>'N ccunv
JUariyrii
S. Valerio (St.
me-
moria;
item in nonnuUis Usuardi auciariis, juxta In Hieronymiano Corbeiensi Dacherii legitur hac luce : S. Valerii martyris in Portu (1) et eodem modo apud Florentinium (2). Quae quidejn conveniunt optime sancto nostro Martyri ; nec video quid suadeat, ut quiSollerii nostri editionem.
;
Yalere seu Valier vel Vallier)
Ie meniio
occurrit hodie
apud Castellanum
quias habet, ut est in catalogo ecclesiarum dioscesis Vesuntiensis, et inCalendario metropolitano ejusdem
dioscesis
:
bris,
apud Portum Buxinum

S. Valerii
10 Calend. Novembris, idest xxiii Octoin territorio Bisunti-
nensi passio
diaconi.
Lingonensis ecclesiae archi-
dam
volunt, loco Porto vel Porto scribendum esse Ponto. Confer PrEetermissos. In antiquo Martyrologio
insignis ecclesix Antissiodorensis
quod
con-
edidit
Mariene
[3)
et
videtur zneunte
:
ssec. xi
fecium, annuniiatur hac die Ling-onis civitate, in Portu Bucino, passio S. Valerii martyris et le(4). Denique ex ms. Martyrologio S. Benigni Dicionensis inter schedas Bollandi, a Chiffieiio transmissas, habetur In territorio Ling-o-
Noiatu dignum est festum S. Martyris celebrari eiiam 23 Octobris in vico Port-sur-Saone qui hodie ad dioscesim Vesuniionensem spectai, dum in dicecesi Lingonensi agiiur 22 Octobris. Juxta haec longe ab urbe Lingonensi distaret Portus Buxinus toio 7iempe iractu quo Vosagus seu Vosegus 7nons cui adjacent Lingonse a Jurensibus separatur ad horuiyi enim radices accedunt Salinae ut videre est in mappis geogra, :
vitae
phicis
loci
(7).
2 Aliud sentii
Hadrianus Valesius
(8), licet
eo
locus
.-
non
nihil confuse ioquaiur. Imprijnis obser-
nicie civitatis
ris.
RR.
tino,
S. Valerii archidiaconi et martySic etiam in Martyrologio Antissiodorensi DD. Caroli de Caylus In territorio Vesun, :
vat in Notitiis veteribus Galliarum fieri meniionem Portus Abucini seu Bucini sed quid eo nomine, inquit disiguetur, divinare non possumus. Tum
;
passio sancti Valerii
diaconi,
, ecclesiae Ling-onensis cujus corpus in monasterio Molundensi

;
refutat opinionem quamdajn Holstenii, et addit Porsitau locum vult dicere, positum ad ripam flu.-
prope Tornodorum quiescit et colitur
quoque
Valerius notis ad Martyrologiwn Parisiense. Saussaius in Martyrologio Gallicano habet In territorio Lingonensi apud Portum
S.
.-
laudatur
Buxinum
discipuli.
minis Lupse la Louve, non procul a Salinis Sequanorum, qui vulgo Port Lannay nuncupatur. Hic utique consonat Roberto Valesius ; ast mox ab eo omnino discedit. Sed, ait, eg-o in Vita ms. Urbani, P
episcopi LingonicEe,
video,
passio sancti Valerii martyris, beatique Desiderii, episcopi Lingonensis itidemque martjTis,
(5) S. Vaitem archidiaconus in Claudii Roberti, prmsbxjieri Lingonensis, primseva Gallia christiana, eujus verba hic adscribere opus est, quia quae supra brevius et non omnino concordantia, quod spectai, ad Posiiion&n ut Martyrologi ioquuniur id est passionis locum, reiuiimus, latius explicaniur. Eadem, inquit ille (6), quoque persecutione, xsii Octobris S. Vaierius, memorabilis sancti Desiderii
Porius Bucini mentionem
fieri
In Nova Gallia Christiana.
eumque
iu
Juram
lerius dicitur archilevita S. Desiderii,
urbem Ling-onas et montem Sequauis collocari, quem Portum Abuinter
Portum Bucini Notitiarum nostrarum esse non dubito. Verba scriptoris Vitse talia sunt (quas iamen in Vita S. Urbani ad diem 23 Januarii, a Bollando edita non leguntur (9), bene vero in ;}as5eon(?S.VaIerii infraanobis edenda) Valerius,
cini vel
:
archidiaconus Ling-onensis ecclesise, iterSeqiianicum ing-ressus, ad Alpium Jureusium partes tendebat. Perg-ens ig-ifur
quo coepit
itiuere, pervenit
ad locum,
palmam martyrii adeptus est apud Portum Buxinum seu Abucinum... Hic locus est pagus seu vicus ad Lycum seu Lupam fiuvium, vulgo nuncupatus te port de Loue, in Burgundi^
archidiaconus
comitatu, distans a Salinis sesqui leuca, via qute ducit Divione ad sanctum Claudium, cujus vici patronus dicitur S. Valerius, qui suas ibi sitas reli-
quem haud louge

lant
positura ex antiquo incolse appel-
Portum Bucinum.
Ex postremisverbis
haud
^dT^SQ-ô^^Mximpatetîocumiliumnonitaproculquse-
rendum ab urbe Lingonica esse, nec proinde ad raalpium Jurensium. Valesio adhserei D. Bouqueius in Annotatis ad Notitiam provinciarum et civitatum Gallise (10); additque in Indice geograp/izco:PortusAbuciniDunodoinhistoriaSequanorum
dices
{))
Spieilegium, lom.
II, p(.g.
20. In
fol.
f2)
Vetnslius mailv
ItiSG.
CSbclscqq. -(illtHd.
1/28. -((i)Clau(lius
726. (5J Tom. IV. tol Itobcrlus, Gallia christian. pag.
col
S12
i'aris
5G5.' Poiis!
(7)Sprunner.Atlas, Tabula 23. (8) Nolitia Galliaruni. Vcrbc ; Portut Ahi.cbii. Paris. I(i75. ilt) Acla SS. lom. II, .)anuani. pag. //J2 - (10) Uccueil des hisLoriens elc, tom. 1, pog. 123, nota b.
est
DIE VIGESIMA. SECUNDA OCTOBKIS.
527
A estPortus ad Ararim jaxta

soid)
in Sequanis,
(2)
Vesolense castrum
(1.)
Vi?-
Port-sur-Saone
Eodem
modo Manginus
(3), Expilly, qui scribit Port vel Pont-snr-Saone (4) et hoc sxculo Paulus Pechinet (5), Walckenaer (6) Guibert, cujus dictionarium geographicum in lucem venit anno 1850, ubi verbo, Port vel Pont sur-Sa6ne tradit oppidumesse, 2,0Q7 numerans incolas,tredecim milliaribus (chiliometris) distans Vesulio, atque insigni instructum ponte, quo transmittitur Ara-
DanviUius
,-
tUCTOHB 4 Martyrii tempus determinari debet ex Actis B.B. S. Desiderii hujus enim gloriosam confessionem excepit S- Valerii corona. Ast haec est gravissima '""?"""' quEBstio (9) magna animi contentione agitata, utrum
:
'
'
piMiionii.-
Concordat quoque SpriXnner in suis tabidis geograpkicis medii csvi, ubi in mappa, Gallias sub regibus Merovongicis exhibente {l),perspicue notatur Portus Abucini vicus quindecim fere leucis in occiduum a Bingonensi urbe dissitus. Confer Bruzen de la Martinidre (8), qui casteris latius agit de loco isto ex Thoma Corneille, cui ad manum fuere investigationes anno 1704 ad hoc factcB. Olim, inquit, erat ibidem pons lapideus et feaud procul a ponte ars munita, posita in insula Araris fluvii, cujusqne bodie spectantur ruinse. 3 Non dubitat Martinierius hunc esse Portum Abucini Notiliarum, eoque toci S. Valerium marris.
,
tyrio coronatum ; ita nempe fert traditio locatis, ibique adhuc spectatur ecclesia ejus nomini dicata.
Post hsec non videtur superesse dubium quin S.. Viri passio contigerit in Portu Bucino, haud procui aLingonis. Addoquae R.D. Deray parochus in Port-sur-Saone ad me scribere dignatus est die 20 Martii hujus anni 1857 S. Valerius martyrium subiit in Portu Abucino, quifi long-o
:
inter prsecipuas hujus reg-ionis urbes numerabatur ;illiuslaodie cernuntur aliqnot vestig-ia vel rudera, uno miUiari (chiliometro) a vieo Port-sur-Saone. Corpus S. Valerii depositum primum fuit in vicina caverna, super quam Gaudericus Lang-obardorum dux sacram estrusit eedem seu capellam. Qu3b desumpta sunt ex legenda, cujus mihi idem R D. Parochus submisit exemplar,seu lectione iii antiqui Breviarii Veson' tionensis ad diem 23 Octobris, ubi hcec reperio Corpus ejus haud procul a Portu Bucino sepultum est. Cum autem dux Gaudericus adversus Longôbardos pug-natum iret, revelatae sunt ei divinitus Martyris reliquiEej et admonitus est per quietem, si sacram illi sedem in reditu struetnrum (se) voveret, victorem reversurum. Nec. fefellit opinio nam et Long-obardos bello vicit, et super corpus Martyris sacram aedem excitavit. Addit vero R. D. Parochus, hanc capellam abhinc decenuio adhuc spectaudam C fuisse tum vero funditus eversam ejusque loco sediiicatum parvam ecclesiam, ubi pnecipuo cidtu gaudet S. Archidiaconus, ut infra latius explica' bitur. Pars illa meee parochiEe, subdit R. D. Deray,
: :
:
teraporis spatio
sub Gallieno imperatore, tertio sseculo, anno salutis 264, au sub Honorio, quinto seculo, martyrium passus (S. Desiderius] sit. Bollandiani (10) in prsevio commentario ad Acta Varnaharii (puta ad Acta S. Desiderii, auctore Varnahario) Vignerium socium suum secuti pro prima temporis epocha, aperte militant. Scilicet P. Jacobus Vignier S. J. varia ad patrise suse historiam spectantia coltegerat sub titulo Decadis historicae dicecesis Lingonensis, quse hactenus typis excusa non sunt, ast exstantmss. in fol. in bibliotheca domini Guyotde-St-Michel (11) ipse vero auctor compendium quoddam iliius edidit, quod chronicon Lingonense inscripsit (12). Exinde sua hausit Henchenius in ActisS. Deside?ni. Horum (Vigneriiet Henchenii) sententiam vir doctus dominus Henriot,Lingonensis canonicus hoc sasculo (xvni) confirmare conatus est, scripta de hocce argumento dissertatione, quam manuscriptam legimus (13) Aiteram sententiam, nempe passum S. Desiderium sseculo quinto sequitur et propugnat Tiliemontius (14), asserens pierosque scriptores idem tenere ; et inter aiios Adrianum Valesium de Rebus Francisis ; item Claudius Robertus in sua Galiia christiana, Dionysius Gaultherot in Lingônensis civitatis (ex quo uterque oriundi) Anastasi Sammarthani fratresin Gallia christiana quadripartita,?L\\\<\nQ scriptores viri emunctEe naris. Ita tegiiur in Nova Galiia Christ. Ubi tamen aliatis utj-imque raiionibus conciuditur. Judicet aequus et eruditus lector; nos donec major lux affulserit, veterem (quse sgecuio V S. Desiderii martyriu^n annectit) sententiam sequemur (15). Huic porro sententice favent vetus catologus (cujus taynen eetatis, non dicitur) Lingfonensiura antistitum, positus ante carthularium ecclesise sancti Stephani Divionensis, a Koberto et Samraarthanis citatus, in quo S. Desiderii passus Usuardus ad dicitur a "Wandalis auno 407 (16) diem 23 Maji, scribens S. Deside?nu7n occisum a
;
-p
Waudalis,
quorum
;
in Galliis flagitia inaudita ante
seculum V (17) item Acta S.Desideriiconscripta a Wa^mahario, initio sxcuii vii, et Acta S. Antidii (de quo apud nos 25 JuniiJ in utrisque narra;
Wandalorum, rege eorum Croco, in Gaiiias nefanda irruptio (18); eodem modo Fredegarius^ ac denique Sigebertus Gembiacensis ad annum
tur
411
:
Wandali,
ait (19),
duce Crosco Gallias perva-
gati multas urbes et ecclesias subvertunt. Croscus taudem a Mariano preeside Arelati captus et per victas urbes ignomiuiose retractus, ad mortem tormentatur. Sub hoc turbine inter multos martyrizantur Sedunenses Floreatius et Hilarius, Desiderius
quae adjacet
prffifatse capellaa
vel ecclesiEe,
a sancto
Valerio SM'a/ere nuncupatur, et mag-nifici operis ponte sejung-itur ab oppido Po7^t-sur-Sa6ne. Atque
quidem fere omnia in Actis qiioque reperies ad calcem hujus commentarii. XJnde rursus apparet. Portum Abucinum qucerendum non esse in partibus Jurensibus. Quod denique etiam efficilur ex rescriptis mihi eodem fere tempore Liîgonis
hisc
Liugonensis cum Vincentio [imo Valerio) archidiaAntidius Besontionensis episcopus. Quibus cono denique consonant Acta nostra, cum, passionetn
,
submissis sermo.
de
quibus redibit in
sequentibus
ponant sub Honorio, Theodosii majoris filio, cum Theodosio minore reg-num potiente, et Romani imperii di&nitatem catholica pietategubernante. Confer Anotata nostra in hunc iocum.
AliHcini, (1) Rccucil des hisloiiens, aJ calcem volimiiiiis, veibo ag. 825. (2) Ilistoire cccli^sijislique el eivile ctc, du (lniciJse dc .angres. loiu. I, |ing. 123. (3) Gto[:;i'iipliie niirioiiue obri'si'o, lom. (i) Du-lionnaire gLôg_i'aplinnie de la Ill, [lag. 199. Puris. 1708. ('i} AnGaule, vocc : Purtits ylhm-niiet Porie. Amslelodnmi 17fiS. nuaire eeeliisiastiquc du diOtOsc de Lungres, |iag. 39- Lingon. 1838. el comjiarcc des Gîulcs, (0) Geiigrophie iiiiciciiue liislori(]Uc tom. I. nng. 521. PiTis- 1839. (7) Uistori;-eh-Geogra|ihi5chcr
:
pac. 242 cl scqtj. dioc^se de Lnngrcs,

sellc, arl.
(l I|
Annuaire
fccti^siaslique et hislorique
pu}; 2. nol. 5. Jiicabiis.
Grand ilicLionnaire iS) lland-Allas. Tab. 23. Goth.-c I8.i6. (9) Gallia giôgrniihinue. verho i'orl-siir-Su<inc. Puris. 17G8. chrisUiina, tom. IV, col. !>12 (10) .Ula SS. tom. V Maji, die 23,
K'?"'"' (UlSWilem. WiinKin- Iiisloire lie Laugrcs. lom. I, pag. 1 U. et nioires P"ur 'crvir i rhisloivc ecclcsiaslique, tum. XI, png. (IS) Nova Gall. christ. lom. IV. col. bli et 048. Pnris. 1706. (16) lliid. eoL ^12. Uem Mungiu. llistoiie de Laiigres, lom. Etlii. (17) Gall. chrisl. Ihid. Tillemonl. M*^moircs. tom. pag. 114 I (t9)?crlz, Moniimciila pag- W8. - (l8)Gall. chnsl. Ihid.
(12) Conr. Biographie univer(15) Gailia chiialiiina, uhi supra.
du
MO
XI,
Gcrman. lom. VI,
pajj. 301)
Pro
, ;
sas
iCCTone
DE
S.
VALERIO AECHTD. ET MART. LINGONENSI.

castera vero
^âiiisautem,
Pro Vignerii et Henchenii sententia statprirnum, quod Desiderius passvs sit sub Croco, qui,
5
verba
aig^nificent
eos,
qui
Christum D
verum Ueum,
fessi fuissent,
Patri coseternum et coajqualem con-
consiUo matris, multas evertit urbes ac vetera comprehensus, gladio xdificia, et tandem Arelate interiit. Jam vero Gregorius transverberatus
a Vandalis Arianis trucidatos fuisse. Miiâri utique quis potant tam late interpretari hxc verba, ab iis ipsis qui paido ante tam acriter
Turonensis
non autem
desey^te asserit hsec contigisse tertio, quinto Scecuto , temporibus scilicet

(1).
Vateriani et Gallieni
Variis
quidem modis
contenderint propriam sirictainquevoci^Wmd&Ws servandam esse significationem. Multo minus, 7nea quidem opinione, adhuc valent qux sequuniur Dici etiam posset inter tut diversas gentes, plures esse potuisse religiones Gundericum aliosque louge plurimos christianam fidem cum Arii
: ;
argumentujn hoc, utique minime spernendum, diluere conantur viri emunctse naris, adversxsententia^ patroni Crocum istum, aiunt, a Gregorio non Wandolorum serf Alamannorum regem appellari nec ab illo fieri mentionem S. Desiderii, sed illa temS. Privati, Gabalitanorum episcopi martyrii palmam adepti. At cum satis pestate perspiciant his argumenti vitn non elidi, alio sese
:
alios nec parvo numero erroribus amplexns esse adhuc idololatrise superstitionibus inquinatos, quibus Crocus, seu quivis alius qul Ling-onas obsedit,
;
praspositus fuerit
vertunt ac duos Crocos disting-uunt, alterum Ala-
mannorum ducem,
qui tertio seculo Gallias ferro
et incendio vastarit,
atque sanctum Frivatum de
(S). Istiusmodi seu suppositiones seu explicationes ei conjecturx nulti non possent opponi facto historico ; nec utique magni per se hic sunt ponderis. Rationabilius mihi videtur id simpliciter dicere, Warnaharium, qui sxcuio vii
quo Greg-orius, occiderit; alterum quiquinto seculo unus e Vandalorum ducilius Gallias infestarit, Linônas o^bsederit ac S. Desiderium trucidarit, dum alter eorum exercitus imperator, Gondericus
nomine, alias regiones deprasdaretur. At ipsinovsc Galli^ christiancB scriptofês hanc eleva?it ita continuo sententiam. Id quidem, aiunt, optime, si B qua distinctiouis ratio aliunde suppeteret verum eas Croci historias circumstantias, eaque adjuucta
:
mdQ.V\s proprie tatibus, scribebat, ioqui non de sed eo nomine intelligere barbaros, qui duobus ante sxcuiis ex sepiemtrione advecti Gaiiias vastarant. Hoc posito, concordat Wamaharius cu7n Gregorio Tutônensi, omniaque sibi apprime cohasrent. Atque hxc duo prsecipua sunt Vignerii argumenta : aiierum quod sub Croco, alterum quod a gentilibus trucidatus fuerii S. Desiderius.
,
Adduni nonnidli,Desiderium
in indicibus.ordine
^'
recensent et Gregorius et Warnaharius aliique deinceps, quJE unum eumdemque aperte demonstrant.
successionis tertium esse sedis Lingonensis episcopum {primus est Seria.ior secundus S. Justus) ;
Unde
alii,
ut Tillemontius, dicunt illorum scripto-
rum
oscitantia duo illa tempora secum invicem permixta et confusa fuisse, eosque in hoc hallucinatos, non quod a Vandalis trucidatum Desiderium
dixeriut, sed
quod Crocum Alamannorum duobus
ducem ac Unde Usuardus, quiS.Martyris passionem Vandalis attribuit, de Croco omuino silet (2). Qux quidem meree conjecturge sunt e^que fundamento nixse adinodumlevi.Numquid
fere ante seculis regera ipsis (Vandalis)
principem dederint.
non potiorijure supponere liceat, scriptorum illosi qua tamen admittenda, factum, ut incurrentes barbaros quoscumque dixerint generico nomine atque 7:po/v;-7i/.(i: Vandalos, licet
ergo sseculo v passus ille dicaiur, sequitur caihedfwn istam sieculo tantwn iv erectam et quidem saiis provecto dum passim ionge antiquior ilia hahetur. Simiie quod insinuatur in Galiia christiana (9) de prEesuiibus S. Desiderium qui ordine successionis inter et Apruncuium decimus venit. Nolim tamen utriusmodi argumennon enim constat cataiogos tis nimium insistere ecclesiarum completos et omnino accuratos esse. Istorum quippe teraporum, ait Ruinartius (10), monumenta tot rebus dubiis et incertis, imrao et
si
; , ;
rum oscitantia,
quandoque
illis
,
certissirae falsis permista sunt, ut vix
maxime
quse
ad
adhiberi
possit
tuta
fides.
chronologiam spectant Putat tamen idem
probabilim
qui proprie ita vocaniur, seeculo v primum in Gallias irruerint? Id equidem multo facilius quam duos illos cudisse Crocos admisserim repugnantibus Gregorio , Warnahario aperte aliisque deinceps. Confer Baitlet, qui Crocum, Alamannorum Suevorumque, Gallieni temporibus, ducem, regulum habet Wandalise; quam, inquit hodie nos Pomeraniam vocamus (8) ; item Mangin (4) et Longueval (5), qui omnes manifeste propendent in Vignerii sententiam. q q^^. praeterea confirmatur ex eo, quod juxta
, , ,
Ruinariius martyrium S. Desiderii poiius ad sseculum v spectare, ob id solum quod passim re/eraiwr Vandalorum gladio occubuisse (U). 7 Mihipropter binas supra expositas raiiones, pneplacet Vignerii Hencheniique sententia,quam etiam complectitur Paulus Pechinet {12>), in hoc tamen emendandus, quod Ariani dogmatis initia affingat (13) anno 419, cum conciiium Nicenum primum ceiebratum fuerit integtô fere s^cuio anie prxfatum annum. Nobiscum quoque sentit
R. D. Charlet Lingonensis, qui initio sseculi xviir decanus erat ecciesi<e coiiegiatce Granciacensis (Graucey). Hic plura scripsit ad historiam patrise urbis spectantia, quae in unum collecta aique hactenus inediia inmanibus sunt hodieD. Theodori Pistotiet de Saint-Ferjeux. Eorum cator logus reperitur in Annuario Lingonensi (14). Inter aiia habetur Inventarium reiiquiarum cum Noiis (15), ubi sic legitur, prout mihi rescribere 29 Martii 1857 dignatus esi adm. R. D. Lamy S. Vavic. gen. Lingon. et Seminarii superior lerius abreptus in persecutione Aleraannorum sub
:
îrcHtrm.
m.
Warnaharium
.-
S. Desiderius a gentilibus fuerit
interemptus Wandalorum, inquit, barbara et gênCapta urbe Lingonensi, tilis ferocitas ; additque
: -
in Christi confessione perseverentes
eadem
et
die di-
versa sunt passim caede prostrati
rursus : De cultu religionis interrogati, quicumque Christum confessus se dixit credere, nusquam in tota urbe potuit evadere (6). Sane hsec obviosensu intellecta barbaros idalolatras et Christianorum persecuto;
res indicant. Reponunt alterivs sententise fautores [7), verhum gentilis non ad litteram sumendum, sed eo sensu ut vox illa nihil aliud sonet,
chroEco duce versus
annum
264, tempore Galieni
quam ferocitatem, qua
majore gentilis non saeviret

IV, col.
II,
{1) Hisioria Francornm lili. i. ca(). 30 ct 32 Palrologia Migtio, tom LXXI, col.l77el178. (a)Gull.chnsi. tom. IV, col. H13. m. (3) Vies iJc Sainls. 25 Maji, png. 392 (4) Hisloire de Langres,
%\fi,.
19] Ihid
(10) llisloria pprsrciitionis VandaliciE. part.
", I
tom,
pag. 1 1 5 et 116. 101. Paris. 182S. tom IV. col. blo el SU. om.
I,
ll))
paj;.
l7}
Histoin:
()
dii TEglise gallicane, tom. Acta SS. xxiu Maji. Gullia chnst.
Gallia Chrisl. Ibid.
-(8)
Ibid. toin.
|12) 41l.'Paris 1099. -.( II) Ibid. pag. /*12. Annuaire ccci, el liist. dn iljocâe de Langres, pag, 5C. (13) Ibirf. (15) Inventairc li) Ibid. pag. Ji48 cl scqq. pag. SS. Nota 1 des reliques qui Bonl au ttirc^sor dc rmsignc (5glise de S. Mammes, calbiidrulc dc Langrcs, avec des remarqucs. Ms. in-i^^.
cap.
1,
pag.
imperatoris;

imperatoris; non vero anno 411 sub Vandalis, ut
iUius ecclesi Lingonensis
g-enerositatis
529
B.h
volunt nonnuUi, quod etiara dicitur iu breviario dioBcesano, sicuti demonstravi in peculiari dissertatione ad calcem martyrologii Liugonensis. Eumdem annum 264 adhibet R. D. Godard, in Vitis Sa7ictorum Lingonensis diccceseos { ) El in Pro prio, quod, assumpto riiu Romano, RR. DD. Pa. 1
hag-iologium) Ling-onicaeurbis jndig-ena, clarissimis parentibus, et patriciffi
stemmate conspicuis.g-eaeratus,
ab ipso
risis, nunc Airehatensis, tum Lingonensis episco'pus colligi,Rom3sque probaricuramt,nona Vandalis, sed generico nomine barbaris passus legitur. Obiter noto,sententiam hanc liaud infirmari ex eo
S. Desiderio archidiaconus (ob castimoniae deoora) creatus est. Persecutione autera Vandalorura ingruente, hanc ut declinaret, cura ahis iter Sequanicum ingressus, ad Alpiura Jurensium perrexitpartes, ibi aliquantulura temporis, dum vis
persecutionis
defervesceret, exacturus. At Jnde verg:ensquo cceperat itinere, pervenit ad locum, quem incolae ex antiquo Portum Buxinum appelli-
quoddicaturDesiderius Lingonensis stdtscripsisse concilio Coloniensi anno 346 et Sardicensi anno 347 : nam prssterquam quod amho illi anninon melius quadrent cum adversa sententia, de con-
ubia barbarisillis interceptus, Vir in Christi immobUis, dignaque fidei victima, obtruncatioue capitis immolatur. Cui Angelus in
tant;
coufessione
quidquam certi habetur, et in subscriptionibus multo minus quam in aliis (2). Confer Binterin (3) qui concilium illud supposiiium habet. AdSardiceuse quodspectat, episcopatus
silio
Coloniensi vis
procinctu ag-onis apparens, stolam obtulit candidam, in proximse signum vicion^.Aliquid amplius
recilat
traditione.
Manginus (6), antiqua, Secundum quam S
ut asserit, nixus
Valerius educatus
locusuon assig'aatur
circa
(4).
CumergopassusS.Desi-
derius probabilius, ni malueris dicere cerio sit annum 264, sequitur S. Valerii martyrium pariter hoc velsequenti anno ponendum. 8 Res gestas S. Archidiaconi summarie nec inS. Valcrii cx concinne exhibetrecens Propriumecclesix LingO' Proprio Liit nensis, Romeeprobatum, ut paulo ante monuiy goneii. B ediiumque a RR. DD. Patnsis, tunc episcopo Lingonensi. Juve?Ht itaque Lectiones tertii nocturni
hic adscripsisse.
patritiEe
aique humanioribus litteris instructus a S. Desiderio fuit. Sacerdos factus eminuit castitate etc. {Negandum utiqu^ est S. Valerii sacerdotium, pu-
gnatenim cum disciplina
illiussevi.
Unusquisque
sui ordinis offwium obibat. Certe nec in Actis, nec in breviariis sive impressis Sacerdos uspiam di(7). Ad archidiaconos quod spectat vidi in Annotatis.) Quapropter S, Desiderius eum creavit archidiaconum, eique credidit bonorum eccle-
citur
sie sucV
Sunt autem hujusmodi

stemmate fulgentibus
fleatus
Yalerius, parentibusapud Ling-onas clarissimis et

nobilitatis
ortus, a
sancto muttis /idelibus aufugit versus partes Jurenses. Ast vix Portum Araris (Port-sur Saone) attigejâi eum interceptus a barepiscopo, Valerius
administrationem. Into-empto
cwn
beato Desiderio,
adscriptus.
primum
divinis institutiouibus et
spiritualibus discipliuis eruditus, clero deinde fuit
Huuc cum
nosset sanctus prfesul casti-
pauperes eximia cffiteros archidiacouum, quem constitueret bonorum ecclesiee dispensatorem et sublevandis aleudisque pupillis, viduis ac pauperibus prseficeret.
tate, sapientia, caritate iu
prffistare, eleg-it
Quod ministerium Edelis dispensator summa cum laude adimplevit. Capta autem a barbaris urbe, et funditusdiruta, Valerius cum videretoves, percusso pastore, ssevleutium immanitate luporum lauiari et ad hostis libitum sine raisericordia quoquoversum abduci, cura quibusque fidelibus ad Jurenses raontes per Sequanos contendens, pervenit ad locura quftm antiquitus Portum Bucciuum vocabant. A barbaris qui has partes tenebaut comprehensus, C jubetur abnegare Christum, et diviuEe cultum reomnibus improbare. Quibus vir lig-ionis coram sanctus acquiescere cura noUet, omni crudelitatis in eum gênere desmviunt. Contra hsec orania Chriauxilium Doraiui sibi sti confessor depug-nabat irrogata sibi poenarura deposcens: quo confirraatus
,
et crudeliter trucidatus est; feruntque ei mediis in suppliciis, angelum attidisse stolam candidam. In loco passionis cedificata in ejus honorem ecclesia est, e cujus regione, ex adversa fluminis ripa, cernuntur adhuc vestigia Turris dicta Tubarura (Tourdes Trompette.';.) Confer dicta mim. 2 et 3. Eadem recitantur in Annuario Lingonensi (8) de fuga sancti Viri ejusque Martyrio adPortum Araris seu, ut ibidem scribiturônnm BuccinumraiAbucoinura. Additur,S. \a\enisocio$ magno numero pariter ab iisdem barbaris simul morte traditos (quod etiam in Passione ciare indicatur) alios autem fnga elapsos, Attamen unius tantu7n S. NvAtvVicelebrata ab antiquo, celebraturque hodie festiva memoria. 10 In chronico S. Benigni Divionensis, quod in lucem dedit Dacherius (9), legitur ;.Abbatia Mo-
baris
Miqî,
lundensis,
martyrquiescit.
siodoreîsi ^RR.
ubi sanctus Valerius archidiaoouuset F Unde et in Martyrologio Autis:
exitia alacrius tolerabat.
Demum
gladio trucidatus,
:
g-loriosi martyrii cursum Valerius cousumraavit sicque sacerdotera suura brevi secutus est Levita eximius, patrera nou degener filius. Sanota ejus
corpus a fidelibus, qui ccelos conscendit raanus persecutorum evadere potuerunt, sublatura estaccondig-no honorenon long-e a loco supraraemorato, sepulturse mandatum. Extat etiamnura ad
aniraa
;
DD. de Caylus Cujus corpusiu Molundensi prope Tornodorura quiescit raouasterio et colitur. Notat autem Gallia Christina (10), monasterium illud nunc vocari Molosmus seu Molosmum (Molome), atque nomen esse corruptura baud ig-nobilis ccenobii, quod a vico Melundis, Meluudense olira appellatura est. Situm est iu Burgundia sesqui leuca fere ab urbe Tornodoro (Tonnerre).
ejus initia Clodoveo magno trtbuuntur. Sacras vero inter reliquias.quibus hoc ditatur coenobium Benedictinura, prEecellit corpus sanctiValerii archidiaconi Lingoneim& {U). Atque, h^cquidem ibi, nimium forie confidenter. Est enim discep-
Prima
Araris ripam, sacellura vetus, beato Valerio dicatum,. ipso loco ubi eum raartyrio coronatura tra-
duut. Qu<e
oliiigue
quidem manifeste desumpta sunt ex
taiio inter
sct^ptoresnum in chronico Benegniano
icnfioribat.
Passione, ut legenti in oculos iyicurret. 6 Eodem ex fonte hausitSaussaius{b)pr^clarum suum de S. Valerio encomium [Qui ut habet vetus
:
agatur deUo\osmoanvero deMoUimo, quodalte-
rum
est
monasterium, paucis a priori disians,
ManU 18o!). der dcnlschen Concilicn. tom. I, pag. jiS-ofe. (5) Marlyroic^.ura gnllicanum, xxii (i) Galiia clinsl., ubi supva. du dioceso de Langres, (6) Histoirc eccli?5iaitiquc clcivile
W'
720. -(il)Ibid. IV, col. ^^,^ Jfliui>l
^l^,
Ocl.
Octobris
Tanus IX,
71
ordinis
580
AucToaE
DE
S.
VALERIO AECHID. ET MART. LINGONENSI.

et,
ordinis quoque S. Benedicti;

est, ut
B-B-
quamvis paulo Tornodoro,non tamen ita dissitum amplius absit nonpossit recte diciadurhem illamprope
tom. accedere. Vide Mappam ad initium Juxta Chynst. Certe scribit Maîginus (1) lice etMartyroloîum cbrouicon S. Benigni Divionensis Valerii trauslatum Ling-ouense. videtur corpus S. S. Micbaelis seu Melugdense fuisse ad abbutiam prope Toruodorum; alii putaut agi
:
Claudium, prout iabitur circa locum,

faliiincasleris.
ita
etiam
IV
Gal-
11 SiipeJ-est ut de cultuagamus. Lingonis ceteOctobris , ritu bratur festum S. Valerii die
''"'""
duplici, ut
mouastenum
ex recenti Proprio iiquet. Omniadicuntur de com^nuni unius Ma^Hyris, praHer iectiones ii nocturyii, quas supra adscriptas hahes. Lectiones istce quod ad suhstantiam attinet, eeedem fere sunt ac alix iilce, quê sunt in Brevario
Liugoneusi revereudi
in Christo
potius de Molismo;
unde quidam arcbidiaconus
patrisD. Sebastiani
LinparticulasDonuullas ad ecclesiara catbedralem Pro detulit, ubi in thesauro asservantur. gouas Molismo stat quoque Charleius in notisarf Inveî-
Ejus ait, reliqui^ asservantur nuuc in Molistbeea lig-nea deaurata in ecclesia Abbatise et amplius mensis prope Tornodorum, tring-inta leucis ab Arari fluvio distautis, quiusciaturquaudo Quodquidem testiet per quem eofuerint adducta;. viiH diligentis illaquetn adeo prsecisum
tarium
(4). Zamet, episcopi ab anno Prxcipua discrepantia est, quod, qui in his Wandali, in iliis generico nomine Barbari et quidem sapienter prorsus vocentur. Confer dicta num.1.
1615
ad annum 1655
monium
mihi regione nati ac viventis vix non deciêtorium quoque in vitis Sanctorum videtur. D. Godard
Ecclesiae
Infra adscribam antiquum S. Martyris officium ex Breviario Lingonensi cardinaiis de Givry, edito anno IbGO.Bx quihus patet ecctesiam Lingonensem cuitu perpetuo S. Valerium veneratam. Scribit Manginus (5), in testimonium. hujus venerationis, efftgiem S. Martyris insupplicationihus puhlicis a bidelio deferri ante archidiaconum ;
catbedralis S.
Mammetis,
iîquit
(2),
ba-
bebat Reliquias S. Arcbidiaconi allatas exabbatia MoHsmensi. Nec hodie uUum hac de re videtur
quod tamen nunc ampjlius non obtinet, ut 7nonuif me sxpius iaudatus D. Latny. Atque hsec de Lingonensidiaicesi. In Vesuntionensi festum agitur die sequenti, 23 Octobris, ut elucei ex BreviariOj
quantum Lingonis superesse dubium concludere licet ex rescriptis adm. R. D. Lamy,

saltein in
quamvis directe non agat de hacquxstione, quam connec ego illi p^ôposueram. Id autem omnium aliquas olim in ecclesia sensu certum, Reliquias
e cathedraii Lingonis exstitisse. Contra parietem, Tbesauri, videre est statuam S. Yareg-ione altaris quo aliqn lerii martyris. Mauu gestat librum, in ejus reliquiEe.
quod prse manibus haheo, et liiteris R. D. Deray, pastoris inPori-sur-Saone; qui prxterea scribit, quovis pynmo die Jovis uniuscujusque mensis sacrum solere celehrari in sacello seu parva ecctesia S. Valerii (dequa supra num. 3); die autem ejus
festo solemniritu
fit
-g
ibidem offcium: addit, po-
Monacbi Molismenses, qui reliquum
ejuscorpuspossident, donarunt Josberto archidiaconoos ex femore et alterum ex maxilla, item costam unam anno 1440. Ita Charletus in Inventario reli-
ferri in S. Virum devotione, fidenterque ad eum in publicis caiamilaiibus comfugere et memimi obtentae pluviie post hahitam,
putum magna
;
(atque in ipso reditu) ad eju^ sacrarium supplicationem ante annos adhinc fere tringinta quinq^^c.
iiottido in
quiarwn
ecclesix S.
Mammetis. Videtur tamen
subesse atiqualis difficultas quod annum, siquidem in Notis ejusdem Charleii ad prsefatum Inventarium, annus 1446, quiprius positus fuerat,
12 Coronidis loco, sequitur de S. Valerio Lingonensi arcbidiacono antiquum Officium, prout
mutatus est in annum lbiQ,non quidem,ut pulem, in textu Charleti sed in apographo nobis submisso.
At res heec tanti non est, ut diligentius in eam inquiramus. Probahile est nostra cetate jam nihil vel saltem vix aiiquid sacri attinet, refert Charletus in Notis, corpus fere in ciueres fuisse incendio redactum ; non indicat tempus ; forie accidit an-
Breviarium secundum verum usum Lingonensis novissime impressum. Apud Senones 1560 auctoritaie Ciaudii de Longovico (Longuy), cardinalis de Givry, episcopi et ducis
iilud hahet
eccl.
Lingonensis, defunctiannoVoQl (6). Apogra^jhum vaide accuratum suhmisit R. Adm. D. Lamy. Ast
cum
no 1472, cum rnonasterium sicut, alia mutta, C flagrante belio Ludovicum XIGaltixregeminter
,
et
Caroium Burgundiee ducem., fuerit destructum et spoiiatuinifi). Utcumque sit, Moiismus ad finem ssscuii xviii, eadem quatot aiia ccenobia per Galquid vero factum de corpore lias, clade concidit
;
(novem numero, eseque, ut assolet, hreves valde) omnesvix nonad verhum desumptds sint ex Passionepraetermittendce fuerunt.Si quid diversum occurat, monebo in Annotatis. 13ADMAGNIFICAT. An^. Magnificcmus Christum
lectiones
oiHrm ^//'"'""
regem virtutum,
qui devoto sui nominis confessori
S. Valerii
i2. i).
ignoratur. Aliunde vero scribit Adm. Lumy NuUeb jam remanent in nostra ca:
Valerio triumpbare dedit de bostis perfidi congressu durissimo. Coilecta. Adesto, qua,sumus, Domine, supplicationibus nostiJs ut qui ex iniquitate nostra
:
reos nosesse cognoscimus, beati Vaierii martyris

tui intercessione
tbedrali
reliquiEe S.
Valerii
nisi forte
que siut
,
fragmenta Inter alias illas , pariter incognitas quEE promicue depositse asservantur in sepulchro seu tumba majoris altaris. Addit pneterea, plures esse in dicecesi Lingonensi parochias, quarum S. Valeriusesi patronus, nec in iliis uliam particutara eju^s exuviarum reperiri. Nuilx pariter sunt in Portu ad Ararim Port-sur-Saone, ut ex
R. D. Pastoris accepi. Denique vidimus num. 1 juxta Claudium Robertum in sua Gaiiia Christiana. Portum Bucinum haud procul Salinis quierendum, esseque vicum Port-de-Loiie cujus patronum dicit S. Valerium, qui suas ibi sitas reliquias babet quse postrema verha forte sumenda sunt de parte atiqua insigni; ni rectiics dicamus
litteris
; ;
Per Dom. nostrum Jesum Christum. Invitatorium. Regem martyrum Qui cselestis vitse coronam adoremus Doramum
liberemur.
:
stola decorat Valerium. 14 1n pjiiMo NOfTURNo. Ant. Beatus quidem Vale-
îrmfijuo
rius carnis
nobilitate clarus, sed mentis puritate
clarior extitit et virtutibus.A?i^Pontifici Lingonum sancto traditus Desyderio, scientiae et sanctitatis
singulari fulsit privilegio. Ant. Sacrse itaque conversatiouisinteger, cura juvenili floreret astate, per prEBSulem ipsum archidiaconii sublimatur honore.
Resp.
Insignis Valerius curis muudi posthabitis, placere studebat. Cujus pro fide pati toto aoli Deo
l.
mentisdesideryo iiidesinenter sitiebat. ^ Christum eteuim corde gestabat Christum vocis oflScio dul:
(l) Hisl. dudioctse (le Langrcs, tora. l.jiaK. 126. (2) Vies des sainU de la Uaulc-Marne. Ubi supra. - (.j) Gall. chrisl. lom. IV, lljiJ. col. 608 et seijq. - (5) Hisloire ilu (4) col. 739 et seîq-
diocfcsr
(.qI.
tle
Langres, tom
I,
pag. 126.
(ri)
Gall. chnst.
lom IV
,
65S.
citer
DLE "VIGESIMA SECUNDA OCrOBRIS.
531
B.B.
citerprEedieabat. Cujusprofidepati.i(!fsp.2.Merito-
runi denique lumine fulgidus exemplar edit mundo admirabile. In quo veritatis puritas et juBtitise sedulo perpendebatur asquitas. ^ Per quem devius
frequentatione devotissime venerata. Ant, Opinione tantge revelationis Linganensium praesul eshilaratus,
super raartyTis turabam rairjfibasilicam ampli:
tudinis condidit
ubi a fidelibus populis in Christo
corrigebatur ne periret: rectus exhortabatur ut proficeret.Inquoveritatis. Resp. 3. Vir ig-itursanctus, venerabili Desiderio jam in cselestibus cum suorum plurimis corouato, saluti superstitum prospiciebat. Sed diutius a Christo peregrinari nolebat. invigilans, deleg-atam t Officii sibi commissi curis reformabat. Sed diutius. plebera sauctitatis studiis 15 In SECUNDO NOcruuNo. Aut. Gcmebat pietate
duplex ahicritas solet reportari. Ant. Benedictasit Dei nostri virtus et clementia, qul clericum irreverenter sepulchro martyris propinquantera cfecavit et mentis humilitate consternatum denuo per ejus-
dpm meritum
aliura
illuruinavit.
Ant. -Egrotum quidem

ante ejus sepulchrum
ejusdem ordinis,
dum
artuum dissolutionem
lestis pietas
defleret, vigori pristino cse-
BrtKiariv
plenus Dei populum pastore destitutum ; et quoquoversum miserabiliter exulare captivum. Ant. sed Promplus pro Christo optabat occumbere vecebatur fratres iu persecutionis tempore fidei
;
ad intcgrum restauravit. Ad Benedictus Ant. Gaudeamus omues inChristo qui Valerio bellatori suo in suae confessionis dimicanti certamine
contulit
mundi discrimina superare
et
victorem in
terris feliciter coronavit in caelis.
dispendium incurrere. Ant. Consilio tandem comperto,

litati
18
associatis sibi viris fidelibus,
hostis crude-
dem
Idem officium repeintur inBTeviario ejus- icemanni ecdesice Lingonensis edito ann. 1604 jussu i'i04.
:
deliberavit cedere;
memor
Evangelii dicentis:
RR. DD. Caroli Descars

brica
In ecelesia cathedrali
persequentes vos ab una in aliam civitatem fugite. Resp. 1. OrabatDei amicusValerius dicens: Largitor
ffiternaj salutis
episcopi, hac cum ruDeSancto V'alerioLingonensi archidiacono.
Domine, oves
hsereditatis tuEe
mihi
sicut
hujus
tatis
commissas
desidero
tibi
resigno protejjendas.
Meque
festura annale. Quis vero explicatur in^Rubvicis generalibus initio volu7ninis Annalia festa, ratione solemnisit ritus,
.-
martyrum tuorum junge
^ mihi
in
ut salvum
Deum me
consortio. t Esto protectorem et in domum refugii,
addunt supra
officiura
quod
in utrisque Vesperis
festorum duplicium, dicuntur proprise anti-
facias.
Meque
sicut desydero
mar-
tyrum. Resp. 2. Miles itaque Christi cum Portum perveniret Buccinum, hostem fugiens propinquaa quo captus, illico negare Christum jubetur. vit viriliter resistens verberibus duris aperiatur. Sed catervastipatus i Sanctus Dei martyr orphauorum
:
phonte (sunt pro S. Valerio in primis Vesp. antiphonee primi et secundi nocturni ; in secundis
Vesp. antiphome exlaudibus). Non fiunt commemorationes communes; nec fiet commemoratio de Octavis, si evenerint infra aliquas octavas, in primis vesperis et matutinis tantum sed fiet in secundis vesperis, etiam deparvo festo occurrente in crastino.
;
divino cultui derogare compellitur. Sed. Resp.
3.
Gloriosum coufessorem Wandalorum crudelitas
di-
versis cassat suppliciis; et suspensum equuleo nervis afiiigunt, ungulis discerpunt. Et taureis acribus dirumpuut. t Nec mora respirandi Dei servo conceditur, sed totsimul iu uno corpore tormenta con-
Lmpnemi
uectuntur. Ettaureis. iG 1n TERTio NOCTURNO. Ant. luter

;
hffic
vox a su-
pernis dimissa martyri intouuit Valeri, ue frangaris supplicio, certus de sempiteruEe felicitatis Da prsemio. Ant. Audiens athleta fortis dicebat diu illatas Christe pro te percurrere ptBuas, quas
:
19 S. Valerii Passionem edimu^, et quidemputem hodie primum, ex pluiHbus inter se collatis manuscriptis a decessoribus studiose collectis. Illam habemusexMs Chiffietii; eademque exstat in Mss. Ser. regincB SuecicV. Acta imrsus habemus ex codice. D. AndrexDu Chesne, collata cum Ms. Accineti monasterii in Burgundise comitatu, ordinis Cisterciensis abbatise, cum Ms. Caritatis et alio ejusdem ordinis in eadem provincia S. Benigni Divionensis et monasterii Longi Pontis; quod postremum Ms. reperitur etiam in
,
,
^cta,
desideratas excipio ut eas insuperabili devincam animo. Ant. Oranti Christi martyri stolam Angelus Domini obtulit, inquiens ; suscipe, Deo dilecte, caeexultationis tibi munus collatum ; induere
litus
supplemento Suriano Er. Nicolai

,
Belfortii, ecclesiae
S. JoannisSuessionensis canonici regularis, itidem manuscripto. Ha;c omnia licet hinc inde alia
indumento quod mox gestabis junctus Sanctorum n consortio. Resp. 1. virum multiplici laude diguum Chrlsti gratiam abuudantius prsediValerium caudaml Quem necdum corporea detectum tunica.
!
aliispaulo breviora, inter se apprime conveniunt. Cieterum conscripta Passio est stylo hene latino, imo dixerim eleganti, et profitetur auctor se res gestas magis veraciter quam luculenter explicatu-
Jamservum suum ctelestidignatur decoraretrabea, Vere congratulandum est tibi, martyr egregie,
^
quem pro se nudatum Christus tanto circumdat honore. Jam servum tuum. Resp. 2 Superno belpersoWit Ilator inclytus munere donatus grates gratias, rerum Creator, tibi refero. Qui tissiraas me incorruptibili veste muneratum aeterno laetificas desydero de praemio. ^ Jam ergo, Rex bone, dissolvi
:
rum. Verbis tamen rum gravem produnt) abundat, quorum plura ut ex Annotatis videbitur. rescidit Belf07^tius scriptionis nemo facile determinaverit Mtatem equidem non putem valde aniiquam esse.
,
et sententiis (quse utique vi-
PASSIO
S.
VALERII
ARCHIDIACONI LINGONENSIS.
tibique praesentari in cselestibus opto, Qui me. Resp. 3. Sanctus itaque Valerius martyrii sui finem cjecapitali peregit jugulo: cujus anima virtutum regni caelorum translata lestium agmiuibus fulta, fruitura prjEsentia. est ad gaudia. Dei sine fine
J
Ex
ms. D. Andrece du Chesne,

aliis collato.
cum
Quauta miri odoris
illic
manavit fragantia, cum
anima. Dei sancto de corpore beata resoluta est

sine fine,
anni 1800
Incipit praefatio in
Passionem S. Vaa.
17 InLaudibus.
Ant.
Cum supernis palatiis trium-
lerii
phalem palmam Valerius beatus intulisset: ultione diviuagens Wandalica brevi consumpta disparuit.
Ant. Sancti viri sepultura diutiuae Goderico duci divinitus est revelata
oblivioni tradita
:
Sanctorum martyrum
sacrosancta certamina
Facicnda
,
et fidelium
atque immortales invictee confessionis eorum triumphos dignis praeconiis attollere et ad succedentium
^s. mariyruf,.
m
n
ws.
PASSIO
S.
VALERn ARCHIDIAGONl LINGONENSIS.

leus, prEedicationibus erudiret,
plis
dentium memoriam litterarum tradere monumencouducibile, imo tis, tum g-loriosum, tum etiam Profecto euim ad necessarium probatur existere.
videlicet laudes imperatoris eorum, omuipoteutis quidquid in devotorum miDei, rcfereudum est, cujus litum fortitudiue claruerit fuisse laudabile ; solum ut certnmiuis laboribus gratia potuerunt uon sua nou cederent verum ut bostem siEvissimum Prteterea inliumauum triumphareut. tolerantia iufecundo valde impiumque est, eorum triumphos teg-ere, qui pro pietatis amore pulchra
,
quos probis exem- D

'
informasset , in quo sermonibus aecedebat auctoritas et merito sanctitatis *: uec [enim} poterat
sanciJios
cujus conversatio erat omnibus ammirationi; prius quippe semper adimplevit operibus quod verbis agendum esse perdocuit.
ejus prccdicatio contemni,
silenfio
morte perfuncti, jEternam sibi studuerunt compacariorare memoriam, quosque superuo Regi tanto acerbiova pro non dubitamus existere, quanto re.=; ejus fide supplicia eos certum est pertulisse. Sed et
illud
4 Eodem tempore partim insolentium negligentia principum, partim peccatis esigentibus populorum, gravi vexatione Deus ecclesias affligi permiserat. NamcrudelissimagensWandalorumL:?,junctis sibiAIaniset Gothis, primoab Hispaniisin Africam, deinde ab Africa in Gallias irrumpentes impia feri-
Mii(i/)en(M
nihilominus
perpendendum
quod quando
eorum g-esta admiratiouis plena leguutur, legentium pariter atque audieutium mentes spiritalis desiderii ig-ne fiammantur *, ac discussa noxii
universa ferro, fame et incendio proterebant. Sanctus ergo antistes Wandalorum exercitum cum rege sno Crosco e ad urbem, cui auctore Deo prfetotus ad divina sidebat, adventare prsesentiens confugit praesidia, et diebus ac noctibus precum
tate,
,
assiduitate
Cbristi
continuans,
infatigabilis
persistebat,
inllamman-
lor.
tants virtutis et tidei eorum documenta auxie cupiunt imitari. Cum ergo universorum quidem martjTum memoria devota gratulatione sit suscipieuda, prsecipue tamen nobis in beati Valerii martyris et archidiacom triumphali quem nobis g-ioria propensius est esultandum
torporis iguavia
,
,
Domini clemeutiam deprecans, ut ecclesiam

f,
nec eam barbaricie dorainaquam petioso sauguine suo redemisset: se potius unum pro omnibus periculo objectaret, paratum mori se pro salute domipropitius tueretur
tionis rabie pateretur affligi,
nici, cui
invigilabat, gregis, dari se pro cunctis et
*proccsEeruiii
peculiarem patronum a Domiuo attributum gaudemus, cujus merita eo usque caelestis doni gratia profeceruut *, ut post sacra ecclesiasticje munia functionis , sublimem martyrii proveherelur ad
redonari sibi cunctos.

5
Cum
ecce sibi superveniens impia non militum
S".
Ihiiderixtm
sed praedonum manus, sacra ilium meditautem reperiunt, comminatione terribili imperant, ut abne-
trwidfinl
palmam.Quod qualiter gestum sit, magnisveraciter quam luculeuter, animante Domino, conabimur
explicare.
gata fide Christi, suas idolis cervices inclinaret, seque cum suis omnibus genti ferocissimae subjugaret. Verum cum ille magis eos in Christum crcdere et accepta * immanitatis rabie cessare persuaderet,
funestus spiculatorafl:uit, et uno ictu Saucti caput percutiens hostiam Domiuo acceptissimam consecravit
;
caipin
ANNOTATUM.
a
depositaque
lutei corporis
Hxc
inscripiio, sieut et sequens, ita in codice
caelestia conscendit, qui
mole tunc mori vere
spiritu
desiit et
nostro.
vivere coepit, tuncque perfecte capiti Christo fidele
Incipit passio sancti Valerii.
membrum vivificatus inhEesit, quando caput pntatusest amisisse. Haecpauca pro memoria Desiderii, martyris venerandi, sufiSciat praelibasse, quae studiosus quisque in textu passionis ipsius ex abunurbis danti
poterit
reperire.
(Uf, enidituy
Beatus
rositatis
itaque
Valerius LingoniosB
fuit
diverticulo
narrandi
S. Valcrius,
*
a S.Deii}t)io:
iudigena, clarissimis parentibuset patritiae gene-
ordinem repetamus.
6 Igitur Sanctus, et inter prEEcipua * semper venerandusmartyr Valerius, post magistri et autistitis sui Desiderii preiiosam mortem, ceruens gv^gtm
prfccipuos
stemmatefulgeutibus generatus. Urbs illa ea tempestate RomanEe moderationis Epmula multiplici virorum illustrium nobilitate per Gallias, vel sola vel prima fulgebat. Hujus civitatis sanctus
erat Desiderius episcopus, vir mognificus, etcujus
Domini, utpote pastoris pra^sentia destitutum, luporum rapacium immanitate lauiatum, distrahi ac
pro hostis libitu sine uUo respectu aut misericordia quaqua versum abduci, in ancipiti positua htesitabat,
* alins
lUDC
* deell list:
UOf. * adejitus
nunc * sauctitas in rebus ecclesiasticis spectata omnibus et celebris habeb:itur *, a qui postmodum prsetiosam martyrii indeptus * coronam urbem
,
quidnam
sibi esset
agendum. Exoptabat
ccrte
cui pontifex prsefuit martyrio decorat, fovet osai-
summa
aviditate pro Christo morti auccumbere,
bus, meritis et intercessione conservat.

,
liic:
igitHr
sanotum Vaierium adhuc intra annos pueritise constitutum semper charum habuit, eumque divinis institutionibus ac
plinis
:
sed verebaiur derelictae plehis dispendium subire g. Desiderabat jam esse cum Cliristo, nec retugiebat pro salute suorum adhuc peregrinari a Christo,
spiritalibus erudivit
in saucto
disci-
cemebat enim
tamradiare prudentiamj vivas.
hoc puero ingeniingenium, etfuturge

Tali-
utque ita dictum sit, in utroque paratus erat, et quid magis eligeret ignorabat. Tandem diu mul-
tumque
nit.
retractans, suis
commodis
fraterna praepo-
virtutis atque solertiBB prsenostica refulgere.
La animo seutentia sedit, ut collectis quibusque
bus&indiciis, quaein illo etiam ultra aitatis illius merita apparebant, vir Domini ppovucatus-, maxim.a
illura diligeutia
fidelibus vivis, hosti
immeusum
una *
cederet taevienti
prfflcipisse
:
memineratque quippe Dominum

vos persecuti fuerint in
aiiam.
7
Cum
Mat. X. 23.
'islQ
educatum
robustissimum agri-
civitate,
fugite in
colam excolcndEe vineae Christi rationabiles palmites ijfferenti, non iusicus quid tanta prattenderet
indoles, providebat.
/it litcliiMaItiiHS.
Totum ergo
se
ad
Deum
conferens,
mudum
adolesceutiae
,
fertur fudisse orationem: Tu,
in huuc Domine, cui

SuisijUt! >li
3 Denique
cum
in robur virile migrasset
lubrica transiens eum tauctus autistes
praesto est
omne quod gerimus,
cui patet quidquid
propiiii'>i
Archidiaconum esse constituit c, quo in edito diguitatis gradu positus quasi exemplar quoddam
sanctse vitce et sobriai conversatiouifi esee iuciperet,
corde abditum occultamus; tu scisme toto afiectu pro tui uominis coufessione amplecti martyrium, ac jucundissimum mihi esse mille pro te subjici
poenis, et exquisitissimis, si ipse jusserJs,
impeudi
in
|,iovidciit'a
duplicique
modo subjectorum
saluti
eonsu-
suppliciis; sed tua,
Domiue, prasscientia * sicut
sui
533
ejus
A
mutatur.
sui dispositione
non fallitur, ita votis hominiim non mutamur. *Tibl ergo, Domine, oves quas a te su;
modo insuperabilem
csBdere *,
eisse.
animum ab
iutentione
cx uss.
Christianitatis revocare, et vel tormentis infractum
scepi restituo
tueas, Pastor bone, custodi, etpro-
pitius annue, ue tuo auxilio

consiliis diaboli acquiescant,
umquam
destitutEe,
turbine
rcleviator
ne eorum, qui nomen sanctum tuum non noverunt, praed atque insultationibus pateant. Mihi quoque pro tui gregis amore aliquamdiu in hujus vitae turbela * remoranti, et secundum quod ipse prEecipis, latebram requirentl, subveiiiredjg-ueris, Domine; adsis comes itineris, revelator * laboris, nec me umquam a societate sanctorum martyrum, quam sitio, cui suspiro, ad
quem videbant persuasionibus non cesSed quia amor fidei in eo durabat, Christi nomen, quod sacro semper in ore habebat, negare non poterat. Et quouiam igne perfectffi charitatis quEe foras excludit timorem, sanctiMartyrisanimus fervebat, iUata sibi ab impiis tormenta minime
sentiebat. Interea ministri diaboli orani crudelitate
cederc
Sanctum Dei grassantur alii eum equuleo suspendunt, alii nervis fortissimis ac recentibus attrahunt; hi unguUs ossetenus radunt, iUi loris et
in
:
quam
lecedit
pervenire desidero, divelli patiaris.

heec g-loriosus
taureis cEeduut
nuUa
requies Sancto,
nuUa mora
Cum
Martyr Domini perorasset,
vivis, qui
clanculo civitatem eg^rediens cum aliis fidelibus ad simile certamen agônizandum promiter Sequanicum ing^ressus k, ad Alpium Jurensium partes tendebat, ibidem aliquantum temporis, cum * vis persecutionis defer-
suppUcio; uec jam sibi vicibus tormenta succedunt, sed, quod mirum est, tam multa, tara diversa uno simul nectuntur in corpore. Contra hsec omnia
fortissimus Athleta spe invicta pug-nabat, divioum
sibi
ptissimi erant,
'
auxiUum
:
prophetico
illo
dom
deposcens
adesse
vesceret, exacturus.
Namque
truculenti hostis dira

et
molimiua mente consplciens,

labi
dinis, ardebat innoceutis
iiiViaseoli-
nonuuUos a fide posse praevidens, pertsesus mundanEe inquietu-
ludines
'eos?
columbse pennas assumere et aviam solitudinem*, atque horrentia ferarum lustra penetrare, expectans donec veniret, qui eum * a pusillo animo et tempestate salvaret. Pergens igitur quo cceperat itinere, pervenit ad locum, quem haud procul positum i ex antlquo incolse appellant Portum Bucinum k. Sed jam locum ipsum gens bellicosissima occupatum tenebat. Nam quia partim avaritige, partim csedis et fuudendi sanguiuis ferebatur insania, nbique sese diffundentes spe prEedflB civitatis * passibus raptabantur, nec tutus poterat esse locus, quem natio eficra non invaderet, perrumperet, spoliaret.
9 lUic ergo Sauctus Dei capitur, trahitur et vio-
Deus in adjutorium meum intende; Domine, ad adjuvandum me festina, 11 Interea cum et hi poenis non parcerent, et ille a precibus non cessaret, fertur audisse demissam CEBlitus vocem, dicentem sibi Valeri, ne anoraculo
:
cxleaiiqiie
voi-e confir-
malus
g-aris
pragsenti
supplicio, sed
mag-is
gratulare,
securus de prEemio; nec frangaris inflicto verbere, sedpotius gaude in mente habens, quEe te prsmia
maneant
in
retributione.
Hac voee
confortatus
Agonista divinus, coepit

terribilium exitia non
alacriter sustinere,
irrogata sibi poenarum
modo patienter, sed magis rursumque ad Deum vultu leetissimo conversus orare Da, Domine, servo tuo constantiam in animo, prsbe tolerantiam iu membris, ut intrepidus tormenta devincam, et eorum
:
eilalis ?
ministros
quseso,
libera voce
manum
illo
devincam. Porrige mihi, benignus auxilii, qui sanctos marprovexisti ccelesti regni.
orante,
romjjrehenius
jabtlur abju-
tyres tuos ad
aulam
affuit,
rare Cliritttm
'
coratn
manibusimpiacrudelltate tractatur; etprimo ex obtentu cujusdam rationis jubetur abnegare Christum, et diviuae religionis culturam * palam
lentis
12 Haec
Angelus Domini cum im-
alque ah anijelo
menso lumine
atque stolam
summo
splen:
itolam
dore ac candore micantem obtulit, dicens
Care
candidam
donatut.
omnibus improbare. Quid enim, aiebant, emolumenti, quid lucri hsec vestra superstitio potest habere?Ecce Christns vester, quem colitis, vene-
Dei Valeri, hoc munus tibi a Domino transmissum ; circumdare virtutis indumento et justitiEe stola, quam cum consortibus tuis certaminis martyribus
felici
ramiui
et adoratis,
non potest vobis
in tali neces-
mox
es in patria recepturus.
!
Virum sum-
situdine subvenire, neque a captivitatis et paratae mortis exitio liberare. Quibus sanctissimus Athleta,
Gratia nuUis umquara mis praeconiis efferendum ex sequo verborum suffragus explicanda! Stricto
illatorum terrore confidentior,

tebat vos, o Viri,
respondit
Opor-
Deum verum
ag-noscere, et ejus
omnipotentiam es his saltem, quae vobis evenisse conspicitis persentire. Non enim vestris viribus
aut multitudine
\)es subruitis,
freti, tot
jamjamque irapendenti raucrone percussor instabat, jam feriendus et e vestigio sacris cervicibus jugulum fueratexcepturus; tantusquecircaMartyrem divinus favor apparuit, ut necdum exutus
carnis tunica, augelico ministerio syderea exornaretur prietexta. Beatum te, Martyr sanctissime,
reg-na penetratis, tot ur-
tam innumeras
homiuum
strages
editis; sed ejas
utique permissu, cui peccavimus,

sanctae virtutis
erg-o his *,
est,
irrogata
cui nonsicut
is?
debuimus obsequium
vobis ad
exsolvimus.
creator et
Cum
qui vester
omniumque
chri-
dominus
tempuspro
stiani populi correctione, tanta

permisserit ?
potestate uti con-
carnificum diserim nuditate, quae taU compensari decore Quam securus adormeruit naraentacslestia properas, qui jam supernas exuTiastuo in corpore gestas. Vir ergo Domini donum caeleste suscipiens, ore lEetifico gratias coepit agere
!
vos e contra ejus dono perverse abutimini, eumque, qui talia prEestitit, dig'ue honorare, aut
tig-erit*,
Deo, dicens Gratias tibi, Je.û boue, ago et habeo, ettotaanimiprfesultatione tuo nomini plaudo, qui
:
Deum
agnoscere dedig-namini, et nobis quidem, si fidem ejus iuviolabiliter servaverimus, erit propitius, et pro sui nominis coufessioue a vobis peremptos, ipse iu supremse pacis ac vitae indeficientis felicitate suscipiet. Vos autem, si ing-ruti ejus beueliciis, ad ipsius ag-uitionem concurrere
neglexeritis; et hic brevi in prsesumpta temeritate durabitis et aeterna supplicia post luetis.
10
martyrum, destructor daemonum, levamen oppressorum solatorque laborantium, qui me etsiindignum tuo priEcIaro raunere uon fraudasti, sed salutis et jocunditatis indumeuto circuradedisti. Jubeergo servum tuura ad te jam venire, quia diu
es robur
est
quod desidero
te videre.
(iipite plicii{III',
ft
dire crucia-
Ad
hrec
illi,
non ratioue
veritatis,
sed fastu
haec ministri scelerum cum eum suppliciis cernerent superari non posse, quam primum gladii animadversione accelerant trucidare, direlil
Ad
elationis, quasi nihil metueret,
eum
talia prosecu-
ptoque unus (eorum) ense caput sancti Martyris

araputavit l, sicque rosea cruoris sui unda perfusus, gloriosuramartyriura optabili fiue complevit, moxque sancta anima hymnidicis Angelicorum spiri-
nuUa misericordisehabentesviscera, sanctum Martjrem
tum
dicentes; ing-enti furore armautur, et
Dei flag-riscrudelitercEedunt, et uovi g-eneris cruciatibus ineumdesaeviunt. Putabant enim se hoc
tuum
stipata choriscoeU
arcem
laiireata conscendit.
Sanctorum
534
PASSIO
S.
VALERII AKCHIDIACONI LINGONENSIS.

!
interiSanctorum omnium mortem pretiosam memoratu Perit tum festivum et omni celebrem mors dum Sanctos impetit, diimque suis legibus utitur, ipsasuis leg-ibus superatur, fitque stupenda conversio brevibus lachrymis succedunt gaudia sempiterna, momentaneis doloribus seterna refrig-eria capiuntur, et morte perfuuctoria immortaU!
:
ISSub hiEc verba evigilat, et magno corrcptus pavore, suis quaa viderat enarravit. Cui Deo tacti respondent exultare te oportet, doraine, et Deo, qui per augeUcura raiuisterium et visitare dignatus
:
D
'"e ffrniu, ^,
"5'^'"''.
'^
"""
est,
gratias agere, atque quod raonitus es, matu-
rata festiuatione et devota .soUicitudine, statim ut redieris, adiraplere. lUe porrectis in cEelum reve-
el
iepetilur a
fifieiibut:
compendia conquiruntur. 14. Ad declnrandum sane meritum Sancti divina non defuere miracula. Tantus denique odor suavitatis
tatis eo
loci
affuit,
renter brachiis et voto se obUgaus, dixit Si me Dominus, Martyris sui interventu, sospitem victo:
remque
reduserit, et basilicam ei
fabricabo, et
omnesque
qui aderaot tanta

ut paradisi
miras suavitatis
fragrautia
replevit,
odoribus non dubitarent se fuisse afflatos. Corpus vero Martyrisa fidelibus, qui manus persecutorum evadere potueruntw, sublatura, accondig-nohonore non longe a supra raemorato loco sepulturaa mandatum est. Acta sunthaec sub Honorion Theodosii majoris filio, cum Theodosio minore reg-nura potiente,
bwbari vero
te
ijjsi
annis singuUs ejus festivitatem celebrare curabo. His et aUis quampUirimis addutus * votis, Sanctoque impeusius venerato, securus triumphi contra hostiles cuneos properat, et accepta de immenso hoste victoria Itetus remeavit ad propria. 19 Necdubius sancti Valerii obtentu se suosque
salvatos, reversus ad sibi csElitus ostensura accedit
addiiis
S. Afont/rt
"'"''"'wm
**'*''*''
et
Romani
imperii
dig-nitatem catholica
pietate gubernante. 15 Operae pretium est breviter
intimare
quem
temporis permittebat, modico suraptu oratoriura aedificavit, ardens nimio animo periude succedenti tempore ingentis fabricEE fundamenta jacere, suisque votis responlocura, ibique
sors
primum ut
discer-
pw\t.
'
indicibus
deinde exitum geus incredula cousecuta est. Ut enim g-estis indicium *etmultorum opiuione vul-
dentem
struere.
et tauto
Martyre dignam basiUcam conconceperat,

cita
gatum habetur, impletagloriosiMartyrispassione, tam repentina ultio Wandalorum phalangas perculit, ut
20
Verum quod mente
morte
dein
ftasiiifti
subita capti dementia, in se ipsos impias
prseventus implere non potuit. Sed cum ista ad notitiam pontificis, qui tunc temporis Lingonicae
cathedrEe praesidebat,
sancti Martyris
etiQjfi erccld
eu.
manus
verterent, quas in
Sauctum Dei estendere

ar-
perlata
fuissent,
gaudens
nontimuissent.
Uenique dsemoniaco extemplo
mutua csede prostraverunt, ut comprehendi numero occisorum non potuerit multitudo. Ipse quoque eorum princeps vesaniê Crorepti furore ita se
meritum se praesule manifestatum, ecclesiammirae amplitudinis supereum construens, celebrem uuiversis locum iudixit, ubi clara popuUs
assidue prEebens miracula
continuis
virtutibus,
scus non
multo post tempore in urbe Arelatensi,
multis, ut erat dignns, suppliciis expensis indignam
vitam indigna morte finivit. Hsec de felicissima santi Valerii morte, ac justissima necatorum ejus
ultione brevi dicta suflSciant.
GodcricQ duii
1(5
cujus loci stat. Pie de Deo sentientibus e rauUis sufficit paucitas annotata. 21 MuUer qusedam fama Sancti coraperta, comitante
apud Deum
estiterit
(Valerius) raanife-
c^coviiui
resficuttu,
Nunc
ordo postulat, ut ad ea quse post Passio-
secum * coram clerico ad locum venit, et cupiens secum Sancti reUquias toUere, oblita sexus
sui ausa
quodam
ad beUmt
properanli
nem ejus, ad declarandam sui martyrii gloriam, CbristusDominus, in cujus conspectu suorura mors semper estpretiosa Sanctorum, operari dignatus est, Siquidem, imminente stili seriem transferamus.
Wandalorum immanissima persecutione, admodumrari remanserant, qui juxtamorem ChristiauEe religionis sanctorum Martyrum sepulturas inviserent, aut eorum memoriam cum digna
ubique
valde
sedulitate recolerent
ad tumulum iraprudenter accedere. quem diximus, clericus temeritate damnabiU sepulchrum coutingere voluisset, iUico oculis, quibus saucta inconsulte videre non timuerat, raultatus est, et subito circumvaUatus teuebris, omnes qui aderant iu tantum stuporem metumque convertit, ut quidnam agerent aut quo verterent se ignorareut. Matronam vero ita medulest
Cumque
isdem,
hinc factum est ut beati quoque Valerii prsedicabile meritum, paulatim subintrante negUgentia obsolesceret, adeo ut pcene nullus esset, qui locum quo humatus esset agnosceret. Sed etsi qui essent, qui requirerent, deerat qui quserentibus indicaret. Verum Dominus ad praerogandum suis fideUbus patrocinium, quo loco Sanctusquiesceret, hoc modo dignatus est propalare. Acciditnonpost multum tempus, ut dux quidam Godericuso nomine, dum contra Longobardos, qui tum totara ItaUamdepopulandam invaserant, miUtari manu dimicaturus pergeret, in ipso,quo Sancti
;
Utus pavor invasit, ut nihU operis aut consUii superesse sibi credens, via qua venerat festina rediret.
Clericus inter haec reatus sui conscius, atque
ad posnitentiae lamenta conversus, id quod iucaute praesumendo deliquerat, ejulatu assiduo diluebat. Ita factum est ut luraen, quod teraerarius amiserat, humili satisfactione reciperet. Quanta sane sanctis reverentia debebatur * hiuc vel maxime licet advertere, quo hujus de quo nobis sermo clerici vesana praesumptio, ne saUem ad modicum terapus
dilata, sed praesenti e vestigio castigata est ultione.
debeatur.
Nos
certe, nos ista respiciuut, nobis ac pro nobis
revelatw B.
Vaierii
lus;
'
membra condita fuerant, loco mansionem haberet. 17Cumquepost laborem diuturnEe expeditionis
isdem * se
vir
talia gesta creduntur,
ue Sauctorum pignoribus,
tHmu
subito ccetus abbatorura,

cantes, auro tcxtis
ad quiescendum contulisset, vidit perspicuo candore mlcicladibus exornatos,
quae solis sacerdotum mundis suut manibus contrectanda, injuriam faciamus extraordinarie iUis
idcni ? ibi-
dem?
quorum
capita coronis sydereo fulgore radiantibus respleu-
debant. Hos ergo

conspiceret,
cum immensa
:
claritate prasterire
utendo, quae ne dicara tangenda, sed ne saUem sine magno raetu et reverentia contuenda. lUud etiam opportunissime dicimus* subnecteudura, quod ad propagandam sui Martyris gloriam divina virtus
.jucitnus
ab uno eorura tale fertur attonitus accepisseresponsum Hunc locum, inquo quiescis, sancti "Valerii Soclorumque ejus martyrio simul et tumulis noveris consecratum. Si vis igitur ejus meritis
dignata est demonstrare.

1t
Clericus
Hlteracon-
quidam
toti
notissimus
regioui,
iractione
et
intercessione
victor
beUici
discriminis
atque incolumis repedare, eedificaturum te super eorumsepulchra basiUcam mox ut reversus fueris
fideliternecesse est repromittas.
quippe haud longe a loco commanens, in quo membrorw* Sancti servabautur reliquiae, ab ineunte setate gra- lanamvissima artuum vexabatur contractione. Insidiis ergo occuUi, ut creditur, innimici ita fuerat nexu
invisibili coarctatus, ut distortis turpi
difibrraitate
membris, non
pes,
non manus solitum possent offlcium
DIE V1GV.SIMA SEGUNDA OCTOBRIS.
535
(6),
cium adimplere. Rog-at suos, ut tum sancti sepulchri locum deferrent; ubi plenus
fide
eum ad memora-
foribus carceris arceret etc.
ipse vero S. Opta-
*i'cioBii
' '
tus Miievitanus tradit[l), Luciiiam,
cum
correp-
Siincto deposcens
,
veniens et per dies aliquos querulis vocibus a opem, g-ermanaj rectitudini mesicque factum est, ut qui alienis ruit reformari manibus dclatus fuerat, suis gressibus g-audens,
tionem
Dominumque
in sancti Valerii prfEconio mag-nifl-
cans ad diversorium repedaret. His et aliis innumeris miraculorum sig-nis quotidie novis, noviter quotidianis Jesus Christus Dominus noster sancti Martyris sui merita provehendo sublimat ad laudera et gloriam nominis sni, cum quo et Deo Patri uua cum Sancto houor et imperium et potesta
,
Cfficitiani archidiaconi ferre non posset etc. VictorquoqueVetensislib. v de Persecutione Vandaiica expressam mentionem habet (8) Salutaris archidiaconi ecclesisB Carthag-enis, cujus memoria 13 Juiii ceiebrantur in Martyroiogio Romano. Confer Binterim, Peliicia, Augusti ioc. citt. Nihil itaque obstare videtur quominus post medium
ssecuii
III S.
Valerius diceretur archidiaconus no-
mine
et officio.
uunc et semper lorum. Amen.

Spiritu
et in
omnia
ssecula saecu-
ANNOTATA.
a Hactenus, et ne voce quidem mutata, prima pericope lectio antiqui Breviarii, dempta tamen
:
d Vide Comm. pr^v. num. 4-7. In omnibus mss. g-ens Wandalorum diserte nominatur. e De Crosco ptura disputavimus in Comm. prcBV. num. item 4-7. f Hvc rursus nec eam usqu^ ad finem numeri desiderantur apud Belfortium. g Desiderabat-ig:norabat. EcVC quoque suppressit
;
Beifortius.
urbs
illa
fulêbat. ete. Vide

indiciis
Comm.
prasv.
nwnX%.
,
b Talibus
usque preetenderet indoles
prdvidebat, desunt
apud Belfortium,
sicut et id
genus pleraque.
cln
his et sequentibus nihil habetur,

S.
quod
vet
ieDissime suadeat
Valerium sacerdotio fuisse
initiatum. Vide
diaconos quod
comm.
spectat,
jam ex
,
prsev. 7ium. 9. Ad ArchiConstitutiouibus

aliis
h Vide Commentarium pr^v. num. % et 3. i Haud procul positum. Ex his uiique patet S.Ya.\er'mm passum inloco, Lingonis mcino Vide Comm. prcsv: num. 3. k Piuribus de Portu Bucino diximus Comm. priev. num. 2 et 3. 1 Factum id esse mense Junio suspicatur Belfortius. Ejus {S. Valerii) natalem, ait in suppie.
jj
Apostolicis apparet,
diaconum unum,
per
ecclesiam discurrentibus Diacoui post orationem, alii

trantes;
alii
pontifici adstitisse oblationi Euquidem
mento Suriano ms., diem scire non potui sed ni fallor mense Junio passus est, si quid conjectari licet ex manuscripti {qui quintus est ex Long-ipon;
charistiEe vacent, corpori Doraini
cum
timore minis-
tiois
dispositione.
Conf.
Gomm.
priev.
num.
faciant; q.ui
:
turbam circumspeclent, eique silentia autem pontifici assistit diaconus, plebi

;
uitimo.
m Evadere potueruut. Ex
his verisimile, ni cer-
ne quis in hypodicat nec quis contra aliquem passim scriptores inferunt, hunc crisi (1). Unde
cxteris eminuisse
tum dicas, S. Valerio pûres martyrii socios Conf. Comm. num. 9.
fuisse
vocatum fuisse primum, pridiaconorum (3), atque inde ortampostea micerium

et
n Honorius imperio occidentis potiius est anno 395 obiiique anno 423, cetatis 39(9); Theodosius Junior patri suo Arcadio,
orientis, successit
magno archidiacoui dignitatem, qucc jam sieculo iv Pellicia (4), inquit in honore erat (3). Diaconorum, aliis primusolira archidiaconus appellabatur, neque
uisi Eetate prtestabat (de
in imperio
hoc tamen, auctore Bintesiatum retiquit). At pnst iv terim, historia nihii potissima ecclesis seeculo primis hisce diaconis ccBperunt, eo utarchidiaconatus raunera demandari
prima evaserit
cleri dig-uitas.
Hacienus
Peilicia.
spectaSane archidiaconi appeilatio imo et jam est. Singuli, scribit hilis dignitas antiquissima
S. Hieronymus ad archipresbyteri, sinolesiarum presbyteri, siug-uli omnis ordo ecclesiasticus suis o-uli archidiaconi ; et
Historia Donatistarum disêctoribus uititur. esset C(eciiianus apud Mensucimus, quo loco episcopum Carthaginensem, cui dein etiam
Rusticum monachum
[o),
ec-
anno 408, têgnavitque usque ad annum 450 (10). Acta ergonostra S. Valerii martyrium ponunt inter annum 404 et 423. Favent proinde opinioni eorum qui illud anno 411 adsc7-ibunt; quam quidem opinionem deserendam diximus Comm. prcvv. num. 4-7. Goderici mentionem alibi non inveni. Cseterum ante medium sxculum vi adversus Langobardos in aciem procedere potuit, cum hi tunc tantum Italiam invaserint, suxque ditioni subjecerint{U). Potest Goderici expeditio referri ad
annum
nensis
576. Irruentibus, inquit

112),
Gregorius Turo-
1*'
Ex
iterum Lang-obardis in Gallias...

et
Mum-
mulus exercitum movet

illuc (ad civitatem
cum Burgundionibus
proficiscitur C2>-
Ebredouenscm)
rium,
anno mpersecutio in kfnca, gioriosam conpluresque fideles Carthagine post erant, ad quos cum fessionem in carcerem conjecti christiam, incaute et glomeratim concurrerent concitaretur pluresque morti aique exinde invidia Cseciliano archidiacouo objicerenfur, Meusurius, ut inconsultam illam turbam a in mandatis dedit,
successit. Sxviebat
cumdatisque Langobardis cum exercitu, faciis etiam concidibus (concajdes Tacito videntur arboper devia silvarum irruit super eos multos interfecit, nonnullos ccpit, et reg-i (Guntchrammo aiiter Guntramno) diresit... Haec prima
res csBsae (13)
: )
Mummuli
iu certamine victoria fuit, quse adscri(14).
bitur prsefato anno 576
Migiiiana,
Lum
DE
536
ACTA SANCTORUM.
DE
S.
LEUGATO SEU LEOGATHO

MARTYRE.
B.B.
MEMORIA EX HIERONYMIANIS.
n plerisque Hieronyniianis hac die fit memoria sancti Martyris illius, cujus no^yten mrio ^scrihitur modo Leug-atus, Legatus, Leucatus,
:
tcec.
1, 11,
ViL
111.
Cum Hieronyquo puriora eo etiam sint hreviora, et miana aliunde nihil de sancto Leugato ad 7ios pervenerit
Leucadius, Leog-atus, Leogathus.
aliud (ut haud infrequenter in similihus oUinet), prxstandum mihi non est, nisi varia recensere
Antissiodorense apud Martenium (7) Richenoviense quod ad S. Leug-atum spectat consonat omnino Dacheriano et Florentiniano lu Tracia Philippi episcopi. Et sancti Severi martyris et Hermse discipuli ejus et Eusehii. Et alihi passio sancti Leucadii (S). Nec addidisse hic pigebit quie scripsit Sollerius de Martyrologio Richeno sicut et
.-
martyrologia seu codices, in quihus mentio gati occurrit, eorum textum, quantum opus est, suhjiciendo. Initium faciamus a Martyrologio, quod, ut tradit Martene (!], primus suh S. Hieronymi nomine vulgavit Dacherius ecc codice Corheie7isi anno 1661, et deinde insertum fuit a VaU
S.
Leu-
(9), nempe antiquum esse et notae optimEe, neque Gellonensi posthabendum, quamvis hinc inde recentiora Sanctorum, prsesertim Germanicorum, nomina adscripta habeat. Ahsque hoc si foret, ce- E teris prope omnibus incunctanter prgeferrem... Dis-
viensi
plicet titulus sancti, paulo frequentius,
quam
Hie-
larsio mantissse
operum
(3)
:
S.
Hieronymi
(2).
Ua
porro illud hahet

Thracise, l^hilippi
xi kal. Nov. In
AdrianopoU
episcopi,
Eusebii et Hermetis,
Severi. In Portu, sancti Yalerii martyris. In Thracia item Severi. Et alibi, passio sancti Leug-ati. Septem
annis post Dacherium edidit quoque Florentinius duplex martyrologium Hieronymianum ; prohrevius alterum ; in hoc solius lixum unum mentio in illo eadem, eodemque S. Philippi ft ordine quihus in Dacherio, recurrunt nomina imo voces, nisi quod paulo aliter hinc inde reddantur, ut Leg-ati, Atriopoli etc, et prstermittatur annuntiatio tota S. Valerii. Notat autem in hunc locum Florentinivs (4) se alihi non competHssc hunc incerto loco indicatum martyrem Legâtum sive Leug-atum sive Leogathum. Gellonense, quod idem Dacherius primum puhlici juris fecit
,
ronymianis in usu sit, a lihrario appositus. Notum quippe est in illis tantummodo, ut loqiiitur S. Gregorius magnus (10), nomen, locum et diem passionispoui. Underu7'sus Sollerius (11) Qui plura in martyrologio aliquo reperit, certo statuat, non esse sihi prae manibus parnm martyrolog-ium Hieronymianum. Denique in frag^mento pervetusti martyrologii ecclesiae Turonensis legitur (12) Passio Leucadi, Philippi, Eusebii. Ex quihus innotescit
:
quidem sancti Martyris nostri nomen et memoria,

ast nihil occurrit quo sive de loco sive de tempore passionis quidquam statuamus. Margini propterea adscripsi sasculo i, ii vel iii; quod si quis initium sseculi iv addere volueritnon repugnaho. Id unum restat monendum Leogâti martyris me-
moriam
celehrari in Auctariis Usuardi ex editione Greveni (13), et in additamentis Wandelherti apud Dacherium signari [l^, S. Leodegali
passionera in Tracia civitate.
anno
1717, sic hahet
Philippi, Eusebii, Hprmetis,
An idem ac Leogathus
Severi, Leucati(5); et eodem prorsus modo apud Sollerium hahent Augustanum et Lahheanum (6)
MarlcneThesaurusanecdntorum, tom. III, col. l!iiKet 1546. Migiic, Patrologia. tom. XXX, col. 455 el seq{\. (5) Spicilegium. tom. II. pag. 20. fidit. in-fol. Migne, ubi supra, col. 479.
seu Leug-atus
(1)
(2)
pag. 951. (5) Spicilegium, ubi supra, pag. 55. Martyrologia llieronymiana conlrada. Vidc Acta SS. tom. TII Juniiad cakem, pag. 22 el 29. (7) Thesaurus, lom. 111. col.
(4) Florentinins,
(U|
Ibid. Martyrologia contracla. pag. (10) Episl. vm, ep. 29. Migne, lom. LXXVII, 95L (H) Prsfal. adUsuard. num. 148. (I2)Martenc, Tlie (15) Sollcnus. MartjTol. Usuardi, saurus. tom. pag. bi. pag. 620. (14) Spicilegium. tom.
1'j61.
(8)
ITi.
(9)
prffifat.
''
pag.
IV.
lib.
col.
III,
col.
15!I0.
11,
C27^
DB
537
DE
S.
JULIO MARTYRE
APUD COPTOS.
SYL11.0GE.
B.B.
iHTB sr. IV-
\astellanus habet hac die
S. Julii,
martjrio
quam
ecclesiam ipse imperator sedificavit
et ipse
Ique sexus. Colitur a Coptis et Abyssinis. /iem celehratur in Fastis sacris seu Calendario ecclesise jEthiopicse apud Ludolfum (1), uhi nihil pree-
c
ter
coronati
cum
pluribus
aliis
Christianis utrius-
imperatorscripsit Julio papce, quomodo mag-na

diligentia quserens reliquias sanctorum
cum
Martyrum,
ferebat ad loca sacra
cum
reverentia et
quomodo
etc.
transtulit corpus hujus Sancti
ad Alexandriam
solim ejus nomen hahetur. In Indice primo ms. Martyrologii Coptici, de quo infra in Actis
SS. Abihi et Apollinis, legitur Dedicatio ecclesiae iuhonorem S. Julii martyris post Diocletiani perse-.
Cum
ru
electus fuerit S. Julius

(2),
337
mortuus vero
sit
papa die anno Zh%
5
;
FebruaConstan-
tinus autem
magnus
obierit die Pentecostes seu

(3);
22 Maji ejusdem anni 337
non repugnat me-
B cutionem sub
Constantino. In nostro
autem Mar-
moratam epistolam ah hoc ad illum datam. Aliud E

de
S.
tyrologio ms. (cujus notitiam habes rursus in Actis SS. Ahihi et Apollinis), haec reperio ; Et Dedicatio sancti Julias in Alexandria, etTranslatio
Julio
eum
floruisse ante
martyre non haheo quod dicam, nisi pacem ecclesix a Constantino

iv.
concessam seu ante sgeculum
ad
eam
ecclesiam a Constantino pio imperatore
(1) A(t
de
v6rificr
(2) Arl historiam ajlhiopicam commcDlBrius, pog. 393 [a) Ibid. pag. 34!) les dales, pa-.-iiS. Paris. 1770.
ct seq.
DE
SS.
PHILIPPO,
EPISC.
HERACLEENSI
SEVERO
MM.
PRESBYTERO,
ET
HERME
DIACONO,
HADRIANOPOLI THRACIAE.
COMrWCEIVTAIMUS IR..^VIUS.
c
B.B.
1.
Acta,
primum a Mabillonio tum a Ruinartio
edita, sincera sunt.
Cor-
^,
nunc prodeunt ope plurium codicum mss. Illorum compendium ex Ms. Ultrajectino. Martyrologia ex Actis emendanda.
rectiora
.rimus Mahillonius Acta SS. horum MartyKum in lucem edidit in Veteribus Analectis, in-S^ excusa Parisiispri_^ qux quatuor tomis 1675, et rursus, sed unovolumum fuere anno mine in fol, ibidem anno 1723; atque hxc est, Acta qua nos utimur editione. Porro eruditus vir pretio hahuit, ut in aliqua prxfatzone itla in Passio sui declaravit. Dig-niora (quam
&mQnAî\on^. Atque hiEC Mahillonius{\), qui aticodice qui olim bi (2) tradit Acta exstare in veteri proinde hinc ab eo fuit ecclesiffi Laudinensis, ac
hausta. Ruinartius quoque
est
An. CCCIV
Acta
P'
:
locum dedit inter indicium Acta Martyrum sincera etselecta (3), quod
illis
quanti eafecerit; addit vero in Admonitione,

:
Operis quffi leMarculi, de qua proxime egerat) sunt Martyris, itidemque Phihpgantur Acta Theodoriti Heracleae) in Thracia pi Hadrianopoleos (imo
episcopi
:
emendatloris codicis refer^ns optasse Mahillonium talem inênimus inter reliquias insisubsidium evasegais bibliothecse Corbeiensis, quiB excidium
runt, cujus codicis ope,
nianffi
aliquot editionis Mabillo-
loca obsura et depravata
emendavimus
[4-].
etsihujus (Philippi) g-esta prffiferenda viin
dentur,
qu tamen medica manu quibusdam
Bgo vero inter mss. nostra hagiographica inveni suhsidium aliorum duorum imo trium codicura
:
codicispaulo locisindigent, id est subsidio alterius
(11
Vctcra analeeta,
prafal. lom. IV.
Ad caput edilioms
Edit.
ia-fol.
(4) Ibid.
pag- '^19-
(2)
IWd.
i.ae-
19*. -
l3)PnS- W9-419.
Amslelodami 171o.
OctohiHs
Tomus IX.
m
IkUCTOItl
DE
et
SS.
PIIILIPPO EPISC.
HERACLEENSI ET SOCIIS MM.

comburatur, alligandus postrema sua monita
fiiio
B.B.
manuscripto Fuldensi, et Maxiquidem collaium cum altero manuscripto ibidemnoiatur, et mini Trevirensis, ut in fronie ahud apparet ex annotatis marginalibjis deinde
nempe iransumptum
ordiitidem iransumptum ex Bodecen&is conobii, regularium S. Augustini, dioecaiionicorum

nis,
transinittenda curat. 8 Ast heec ipsa, quia prolixiora, impediunt quo- yuamtju minus Acta ista ProconsularibusseM PrEesidialibus ""tpmon. annumereynus. Notum scilicei estvarias Actorum *"''"''o.
cesis
insi^ni,
Paderbornensis. Passionali perg-ameno ms. Aprilis fol. xxsvii pap-. A., ubilegitur
ejus,
episcopi et Incipit vita seu Passio sancti Pliilippi
quorum festum celebratur x calend. Maji id est die 22 Apriiis. Prius iransumptum, addita etiam coliatione, haud multum diffei^t a
Sociorum
codicibus Mahilloniano et Ruinartiano, ut parum subsidii ad Aciorum emendationem e:c hoc habeatur . posterius, Bodecense scilicet, in muilis
locis
sincerorum distingui ah eruditis classes. Alia vocaniur authograpbia judiciaria, seu communius proconsuliara eiprsesidialia, eo quod, itt hahet Honoratus a S. Maria (5), Proconsules et Preesidum munere fungêntes, prseclariores essent inter provinciarum moderatoies aliosque judices, qui sub ethnicis imperatoribus judicium capitis intendebant. Acta ista, qum nihil aliud praeferunt, nisi interrog"ara qnsedam ad juris normam exacta, in tabulariis publicis servabantur; indeque summo studioea, ut exscriberent, habere conabantur chrisi\Q.m.
variam
ea-hibet
leciionem, et
quibusdam
obscuriorihus iucem ofjundit haud ea:iguam,sicuti ex Annotatis nosiris ad ipsa Acia manifestum fiet. CcTterum textus, quihuc usque duorum codicum fide tantum niiehatur, deinceps irium
nncem
an-
Hujusmodi Actapaucaadnospe7'venerunt;
numerandir.
-B
aiiorum firmabiiur subsidio. % Qiiod ad Acia ipsa speciai ; judice Tillemontio ialia sunt, ut de eorum sinceritate nonpossitesse diibium (1) utpoie qUcV ah initio ad finem opiime sibi cohiereani, ordine procedant maximenaturali; pywterea naiiva quadam donaniur simpticiiaie, ut facile in mentem veniret legenti, a iesie occidari conscripta ; quod ciEieroquin auctor diserteedicit mcerori, inquit, fratresomnes instanagnovimus. tes, luctum atque ang-ustias civitatis num. 3.) Qu<s quide?n verha [Vide infra Pass. propine 7'eferunturadres gesias Heraciece, qua
:
prsefatus scriptor asserit (6) nu7nero esse sexdecim aut octodecim; ast plura hodiedum nota esse contendit Binterim {!]. Altera dasszs authographorum eorum est, quce martyres ipsi per sese, ut
commodum
erat,conticiebant
(8).
Hujusmodi
certiB
auctoritatis paucissima sunt. Teriia ciassis componitur ex iis, quae Christiani tribunali adstantes
j.
eodem, quo scribEe publici, tempore scriptis commendabant; aut ipsorum certaministestes, statim ac absolutum erat martjrium, instituebant (9). U7ide et Rui7iartiits (10) Nonnulli etiam cum mar:
tyrum qusestiones haberentur,

tibus gentilibus
sese
cum
spectanea,
iutermiscebant,
sicque
quae
in urbe cajjit Passio
attamen nihil esi quod auctorem SS. Martyres non secuium suadeal, fuisse Hadrianopolim usque, uhifiammis addicii gloriosum perfecere agonem- Commu7tis opinio
;
a prsEsidibus tum ab ipsis martyribus dicta factave fueraBt, diligentissime annotantes, ex iis quEB coram positi viderant aut audierant, postea
tum
esi
Acia
primum
gr<vce
fuisse conscynpia, ac
dei7ide laiine7'ddiia,utex plu7nhus hellenisinis effitur V. g. ci oe v.t^\ -I-j /u-ttw quidiim veio circti
beatum PJiilippum (2); item exhibitam sibi pro a i-e eic. Mazochius aliter seniit {i); nec tantum latine primituslu;sse tcripta az(iHn?a;, sed iptum etiam idque ita S. Hermem latine qusedam elocutum infert ex loco, ubi verhum suslinere, ancipiti (saltem iti Mazochio piac-ei) usu7'paiur sensu dum nuUum, i7iquit (4), grEecum veibum e^t, quod du;
;
Acta concinnabant. Suhjicii P. Honoratus (11) Istasimililer autog-raphis accensentur; atque utroquemodo exarata uDdccimum autduodecimum numerum non excedunt. Acta SS. Philippi et Sociorum huc spectare 72obis videtiiur; nec video cur, qua talia non iaudeniur ab eodeyn P. Ho7iorato. Quarta classis eorum est, quae ab authographis decer:
pta sunt, a quibus... judiciariae formula; detractse, et non semel animadveisiones et rhetoricK vecustates, additSE (12);
vel eiiam si aliquid, ui ioquiiur
Ruinartius
certe ex
[VA],
antiquioribus
ex publica fama notum esset, aut viris, qui persecutionum
tempore vixerant, ha^c omnia in

tur,
unum
colligeban-
plictm verbi sustiiieo significationera obtineat. Ast 7iumquid ^~rizi^(ji no7i respondet laiino sustineo? Confcr An7ioiaia cap. 2 lit. r. Senieitiiam sitam
i7ide
unde aliqua saltem martyrum g-esta innotescerent. Den^gwealiquot martyrum g-esta ex homiliis p et aliis hujusmodi scripiorum ecclesiasticoru7n
volumi7iihus disciraus (14). 4 Atque hicc om7iia sijiceriiatis aliqualem prse se fe7-unt i7idole7n 2^^ôra ceriiorem, posteîora
,
Mazochius, quod itoruin Sanciorum inemoria non occurat apud G)'cecos.Ainonne ipsu7n Kaie7ida7num inarmoreu7n grcecx esi or'iginis ? Non ergo illa sunt prêfaii scripAoris argu7nenta, quse suadeaît a
confirmari quoque
existi77iai
*"''>''"'
ininus tutam, prêseriiiii quod ad addiiamenta

speciat.
communi
7'ecedere senteniia. Grcvci textusnulla,

;
quod sciam, hucusque inventa vestigia sunt ialinus, non ad7nodu77i purus est; pu7'ior tamen ex trihus 7iost7'is, Laudinensi Mabiiionii ei Co7'beiensi Rui7iariii addiiis.codicihus evadet, ui
Ex quihi(s efftcitur Acta SS. Philippi et Sociorum jure me^îio sinceris a^mumerari utpote ex genere authographoru77i, non iame7tsunt^voconsularia. Vocat iila Sollerius Jioster praeclarissima (15). /nêrmss 7iosira hagiographica exstat
illoru7n cornpe7idiu7n,
confidain
iransumpium ex manuscriVerhis C077cipitttr
pauca supjerfuiura
ioca,
haud
saiis clara. Cscte-
pto Ultrajectino
8.
Salvatoris.
rum
duMio,
a7i idla sint
inier sincera
Martyrum
acta, qu;v nostris suaviore^n spireît
unctionem, adeoque efftcacius ad viriutis amore7n et exerciiium siiniuient. Quo p7-cccipue spectant respo7isa SS. Philippi et Hermae, sicut et oraiio, qua^n S. Severus fv/ndit ad Dominum, ut dignus iiaheaiur duohus prioribus in mariy^ni gioria sociari et specialius adhue, uhi S. Hermes ja^njam palo, ut
:
Acio?-um, omissis qu3estionibus,resp07isis, conctonihus ad popidum, ei 07'aiione S. Severi. Cumfh'meiur rursus extnde iexius, hactenus, ut dixi-
mus, duohus iaîium 7iixus codicihus; propte7'ea

opertc preiiu7n
ioco subjiceê,
duximus compendium iliud hoc tanio magis quod ita sa7ictorum

notiiia,
iiiorum
Mariyrum hahebitur
quiB op-
(1) M^moircs poiir servir \ rhisloireeccUsiaslhîic, 700 I'arU,17U2. |2( Tillcnjont, ib.cl. pg.Ôli. (5)
tora.
lii
V, png.
vctii& ii;ar-
iiiorfum 1735.
JialciiiJoriuiii
\'t)
cmiiiiicnlurius,
\'l\.
IbiJ
p*gi,
lom.
1,
pa^. 21ti. Nen|ioli.
usnin
ciitices,
Ibid. col. 175.
tom.
(7)
col. 172 DeniwiidigkciteD, lom. V,
(5) Animadvcrsioiies in rrgulas cl cl seq. Vciieliis luiinc 1708.
((1)
80; item pag. 118. (9) Animadversionps ihiJ. Ai la sincera. Pricfal gri eial.. pog. ii, num. 2. rni. 175. (15) Ubi supra. Prsef. (12) Ibui. (U) Iloiioratus a S. Rlaria. Ulii supro. (15) Usuorcli, pag.(i!8.
(Ojlbid.
(U)
LUii
ixgen. Marlyrologiutn
(I0( supra, paR-
iiait.
i.
jiag,
79 ct
poriune
,,
539
A
;icw"'
portime prseludet difficuUatihus aliquot, ih reliquo copimentario nostro enodandis.

g Philippus episcopiis in Heraclea
lis
,
prsnifnm
cum
,
discipu-
suis Severo presbytero et
Herme diacouo,
cura
est
per sex continuos menses putore confecti sunt. 8 Tunc Adrianapolim eos adduci prsecepit; ubi preeses in thermis publice residens, Philippum inobedientem ligari jussit et virgis verberari. In
D
uuraje^^tino
dirfE
persecutionis advenisset excidium
non
mente turbatus; sed suadentibus multis ut a civitate proficiscens. poenam tantae crudelitatis effugeret, non acquievit; quin potius ut secum Christo persuasit. Adveniente autem animas ponerent
,
quo incredibile rairaculum apparuit. linea, quae honestum pectus velabat

mansit;
Nam
para
illfesa per-
illa vero quffi dorsum tegebat, per partes rupta discessit. Omnes itaque artus ictibus incisi
penetralia cordis et intestina pandebant. Securis
Aristeraaco, stationario civitatis, ut prsesidis jussu, impressiscera sig-nis, ecclesiam clauderet Christianis, Philippus justa
tamen Athleta
etdocta libertate conterapnens Dorainici {id est ecclesiae) foribus innixus, a sede
Bibi
Christi perdurabat; cujus aniraum Justinus expavit, et recipi eum jussit iu carcerem in quo Sanctus nulla sensit incommoda, ope tectus
:
credita,
uon patiebatur
evelli
suos in iide
angelica. Post triduum tribunal Justinus ascendit, et sanctos Philippum et Hermen prgecepit adduci
et sibi iterum
confortans. Postea
cum
in Heraclea. persecutores
Philippum cum cseteris ecclesiEe foribus adstantem prjEses Bassus invenit. Quem cum ad sacrificandum non posset inducere, jussit
convenissent
,
cendi
non acquiescentes, vivos jubet inSevnro solum in carcere derelicto. Quo
orante ne indignus ab hac passione separetur,

postero die, quod postulabat accepit. Itaque et ipse
eibi
omnia vasa
et libros et ornatus eccIesiEe prse-
cum
illis
quibus vixerat confessurus ingreditur
et
sentari.
Cumque Episcopus
dixisset praesidi
Queb
votivo composito (in Actis legitur voti compos)
postulas necdare mihi, nec accipere tibi convenit; mox Severum presbyterum iutroduci praeses jussit;
qui
cum
facile Investig-ari
;
non posset. Philip-
pum
13
affiigi praecepit injuriis
tur
cum diutius punireprope adstantem Hermem diu etiam antea

et
,
verberatum, misit, ubi vasa omnia et scripturae latebant. Secutus est eum Publius, assessor praesidis, avidus homo furaudi. Itaque cum vasa aliqua callidus occultasset, contradicentem sibi ne id faceret, Hermem fracta facie effuso etiam aliquauto cruore, fcedavit. Quibus cog-nitis Bassus iratus est
,
non solum quae poscebat, obtiuuit, sed etiam cito quod queerebat, invenit. 9 Beatus vero Philippus manibus portabatur ad s.îaimvoît. flammam ; dolor enim pedura aliter eum ire non passus est. Quem tardo passu sequebatur Hermes, g simili pedum dolore constrictus. Curaque ad locum
pervenissent, carnifices beati Philippi pedes
humo
usque ad genua texerunt, adligatas post tergum
manus claviculiîiu fuste figentes Similiteret sanctum Hermen aptarunt. Tunc a ministris fiamraa
supponitur.
Quibus
audientibus
,
(ardentibus
?),
Publio
et
et
Hermem
scripturas
curari prscepit. Vasa vero
quamdiu sermo duravit

,
gratias Êterno redde-
inventa
omnes
tradi jussit
offlcio.
Philippum vero et caeteros. valfatos custodibus in forum prEEcepit adduci. Ecclesia autem oranl ornatu, et etiam tecto tegulis spoliato, civibus adstantibus, perg-ensque coUectas scripturas omnes divinas iu medium misit incendium. Tanta subito ad
bant. Igne vero cessante, facie florentes, et colore spiritibus redditis Creatori; pretiosi apparuerunt
quorum corpora juisitpraBses Ebro flumine raergi. Quod cum fuisset factum omnes Adrianopolitanae
,
m\jiendium
cselum divinitus flHmma processit, ut adstautes singulos formido a spectaculo tanti ig-nis avelleret. Q Post hsec praeses ad Sanctos cum templorum sacerdotibus, prophaua sacra et infelices epulas
portantibus inforum ingreditur; etcuraSanctos ad Christum negandum cogere non valeret, miratus eorum constautiara, recipi eos in carcerem jussit.
quos Dei cultus nrgebat, tantacrudeperspecta, retiaparant, navigia conscendunt, litate corpora, grata si cui piscanti veniant Sanctorum
civitatis viri,
captura. Quibus orantibus non negatur. Nam mox extrahuntur et deillaesiE reliquiae involutae retibus magna devotione concimo ab ea urbe lapide cum
duntur.
circa
Miror dbbrematorem prxlermisisse, quse Actorum calcem occurunt de supremis

,
Quibus pergentibus protervi quidam Philippum tempore, solo saepe fundebant , ut nec illo quidem carcerem, vacuus esset a poena. Sed quo ibat ad
hffic
virtute pienus
tam placido vultu porlabat, ut

tot acerba
transmitteîdis. S. Hermae mandatis, filio suo Ex eo quod Acta SS. Philippi et Sociorum 10 tamdiu ignota fuerint, nonnulla in classicis Martyrologiis reperiuntur parum accurrata, imo et a vero aberantia. Romanum habet ad hunc diem
.-(yroiojia
AcHt
j
a sene conienta mirarentur tolerari. Paucis in carcere diebus effectis, mente in Pancratii cujusdam domus vicina complacuit,
singuli
Hadrianopoli in Thratia, natalis sanctorum marty-
rum
Philippi episcopi, Severipresbyteri, Eusebii et
qua sub custodia reciperentur hospitio. In ea igitur se fluentes monicomraauentes, fratres certatira
nManu'"''""
tissalutaribusirabuebant; obquara causamiterum in carcerem reducuntur. successor an7 Quum hEBC fiunt, Basso priEsidi Justinus advenit, qui sibi prsesennuus, uomine cura ei non obtemperaret, per
,
Hermetis, qui sub Juliano apostata.postcarcereset in flagella iucendio cremati sunt. Et Baronius diserle assumit Philippum ptw/aL-ecimtatis Notis episcopum fuisse quodcceterum annuntiationis
;
tatum Philippum, mediam urbem vinctum pedibus trahl

, ,
jussit.
,
Qui
et per acceptis tot silicura ofteusione vulneribus rursum ad carcerem siugula membra laceratus magnis agefratrum manibus reportatur. Deinde Severus presbyter inveuiretur, baturexcubiis, ut
vixplura men ex Actis evidenter efficitur B. MaHyrem in Heracleensis meiroiUa urbe quidem passum, sed Hacde rejam nidliim poleos episcopion extitisse. in serie preesuperest dubium. Secundo loco venii apud Lequien {2} .Nec inActis sulwn illius ecclesise
mentio
(:i)
:
atque idem non ohscure traActorum defectum, dit in Annalibus {D, ubi, oh habentur quam in Martyrologio. Attatextiis satis indicat
;
exquisitiune subqui se occultioribus latebris ab Quem cum investigare non posseut, traxerat. medium ipse impulsu Sancti Spiritus, spoute in
prorupit.
de Eusebio ei recte observat SoUerius huc eum intruseriut, fatcor rae nec diviUnde
fit
;
Cum
ergo ad judicium
fuisset
adductus
et sacrificare nollet,
cum
aliis
incarceratur. Ubi
nandoassequi Tôsse;nisi cum Maôchio {4:) s^x&piceprxter Acia sincera, fuisse alia adulterina a martyrologisvisa,inquibuspIurapra;terverumpro. ex Actts derentur. Cceterum, ut addidit SoUerius,
mm
(1)
Ad annum 362, nm. txx..

cl 1102.
col.
IIUI
15)
Oriens ehrisUanus lom_I Marlyr. U.uurai, png. 0l8. -(*) 1" êt"^
(2)
marmoroum kalcndarium commcnlarias,
tom.
I,
pag Sli.
evidenter
PHILIPPO EPISC. HEKACLEENSI ET SOCIIS MM. riam (11] unde non ausim affirmare martyrii A evidenter patet, Philippum non nisi binos Hermetem non fuisse olim a grsecis cultos. sociosliabuisse,Severum presbyterum et
540
DE
SS.
eos
omnino
ostendam,^ decurionem diaconum. Denique infra
ad eorum agonem ad Diocletiani non vero HicreliquaexMartytempora esse referendum. [excepto Roroligiis exequar. In antiquiorihus ubi nulla eorum mentio) mano pa^ô Rosweydi
,
Julxant
II.
Passio S. Philippi
et
Sociorum,
Thraciae, celebrantur ad hunc diem. In Atriopoli Eusebii et Hermites, Seven; ita Philippi, episcopi,
coepta circa festum Epiphanise et
eadem Vetustius Florentinii, qui ibidem notat (1), Corbeiensi {a Luca Dacherio etiam haberi in Hieroedito (^) ; sicut et passim in apographis verosimilime nymanis (3). Hinc ait Sollerius (4),
)
pluribus post mensibus consum-
mata
contigit
sub Diocletiano
primos (Philippum, Eusebium, et Hermeu) accepit Ado...; ex Adone verbatim sua desumpsit noster Usuardus) ; primo loco classem referens,
tres
[
non autem sub Decio. Sedis Heracleensis, cui

prsefuit S. Philip-
quas
viendanda.
illi
postrema
est.
pus,
Ado et Usuardus S.Se-
notitia.
11 Prxtei^mittunt itaque
verum. Unde et evidens illos Acta latuisse. Aliud distinguit est de Robano, qui socios martrjrii recte determinat breve etiam contexens elogium et Aciis consonum, quas proin judicandus est pras
, ,
si Calend. [Novembris), in provincia Thraciae [verba sunt Rabani{b) ) et in AdriaDopolitana civitate, Passio Philippi episcopi, et Se-
manibus habuisse
Ex
veri presbyteri, atque
Hermetis diaconi, qui perse-
cutione sEeviente christianorum ecclesias claudere iniquos prsesides et spoliare jussu imperatoris per et ob hoc per Passum {lege Bascontradicebant
,
sum) praesidem, nec nou et Justinum multis tormenflageltis afficiebautur, hoc est carceribus, vinculis,
lis,
ad ultimum vero flammarum incendio sed Domiui virtute roborati, usqueia flnem in confes;
sione nominis ejusperseverarunt. Notkerus Rabanum ex parte sequitur, sed ejus verba cum Adonianis
perperam commiscet in Kalendarum ordine... (6); scilicet quos alii omnes 11 Calend. Novembris [Z-Z Oct.) ponunt Sanctos Notkerus adscribit die preecedenti seu 12 Calend., in hunc modum: Hierosolymis Marci... Item beat^ Salo,
aberraus
habemus sancios Martyres no- Poiiio, cwpla comprehenos fuisse Epiphanise die san- irai Bpiphacto incumbente, qui illa ^tate etiam 6 Januarii "*"i celehrabatur. Vix dubitaverim, inquit Mqzochius (12), quin id festum heic intelligatur, quod eodem subnomine, die vi Januarii hodieque et olim celeE bratum fuit. At fuere olim ecclesise, in quibus Natalis Domini de vr Januarii celebrabatur, nihiloque minus id festum Ephiphania vocabatur. hi Actis nostris agiiur de Epiphania proprie dicta non vero de die Christi natali quodpaulo explicatius hic reddidisse operum pretium existimo Auctore Bernardo Montfauconio (13) Veteres xEg-yptii et Orientales omnes ut concors universorura sententia est pari ritu Epiphanias Natalisque Domini festum VI Januarii celebrabant. Versus quarti .saeculi medium invecta easdem in regiones consuetudo fuit, ut XXV Decembris Natalem diem aeêrent... Verum
Actis diserte
fsiros
,
me...
Apud Thraciam
in Adrianopoli civitate, san-
priscam consuetudinem ad astatem usque suam in ecclesia Jerosolymitana obtinere testis est Cosmas
{qui floruit sseculo vi) aliis ritura posterius indu-
ctorum Philippi episcopi, Eusebii, Severi presbyteri, Hermetis diaconi, qui ecclesias ab iniquis spoliari contradiceutes, martyrio suntcoronati {l).Cxterum Notkerus etiam in diebuspj-^cedentibusetsequentibus uno die aberrat; ac proinde reapse hic conseniit. Denique Wayidelhertus diacomcs Adonem
sequitur
Orientales ad usque mediura celebrandi xxv Decembris vix sseculi quarti ritum noveraat, ut videre est in sermone Gregôrii Nysseni
ctum
servantibus...
Undecimun festo Philippus episcopus auget Hermes hoc ipso nitet Eusebiusque beatus (8) P Hi itaque ornnes, Notkero excepto, diem habent
22 Octohris. In Bodecensi coenohio festum celebratur 22 Aprilis [conf num. 1) quo die etiam notalur in quodam auctario Usuardi apud Sollerium In Menseis et Menologiis griecis illoiûm
Sauctorum nullam /leri mentionem testaiur Tillemontius (9); nec ego in variis hujusniodi tomis, quos ad manus habeo, quidquam reperi. Non ergo video qua ?'atione asserat Baronius (10) Natalis dies ipsorum penes latinos et grEecos ia publicas eccIesiEe tabulas relatus estundecimo Kalend. Nomargine notatur ; Rom. martyrol. et vembris menolog, ea HiQ.InNotis ad martyrologium Rom. de GriBcis silet. Est tamen notandum in Kalendario marmoreo Neapoliiano , quod Mazochius illu^travit, quodque grsecEe est originis, ad diem 18 Aprilis Sanctorum nostrorum haberi memo, :
" Nunc per totum orbem habitatum," diem festum celebrantium concors sonus auditur. Nunc scilicet et non antea. Atque hsec ita quidem ille in Homiliam Chrysostomi ad populum Antiochenum, hahitam in die natali amio 386 (14), ubi inter alia habet S. Doctor: Nondum p decimus annus est, ex qiio ipse dies manifeste nobis ianotuit(15). Ast Montfauconii asseriis standum non esse docet P. Franc. Xav. Patritius S. J. qui, more suo, diligeniissime hoc argumentum tracta-
dedie natali
inquit,
"
vit (16),
cujus disputationis summam hic adscrihimus. Primo, non hahetur dubium a Latinis et Grsecis festum Epiphaniorum 8 Idus id esi die 6 Januarii celebratum, idque ah omni retro antiquitate (17) ; secundo, plurimorum quidem opinio est, eodem die celebratum prisca ecctesicv setate fuissequoque Christi Natalem, saltem ab Orienialihus, a Grc-ecis et ah jEgyptiis; quse iamen opinio nec vera nec firma satis deprehenditur (18) nam
.-
in Oriente, quos certo constat, Natalem Christi egisse 6 Januarii, nullos novimus pneter Edessenos et Herosolymitas {IQ) ; ex Grsecis sive pro-
loni.
|,
sostomif
l>i) Ibiil-
2S0-287.
A.
pag-
prie
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBBIS.
541
VCTORH
A pyie
sive improprie dictis, unos Cyprios novi-
de Mgyptiis id ipsum narrat Cassianus, at dicendum videtur, non univers3e /Egypio, nc' que Alescandrinis,sed monachis atqueiis fortasse regionibus, in quibus hi degebant, morem hunc proprium fuisse ac peculiarem (2); aiunt etiam AntiochicV ante annum 376 eo die (6 Januarii) Christi Natalem agi solitum, idque videniur sibi eruere posse ex prsedicta HomiliaS. Chrysostomi deNatati, exqua tamen hoc unum colizgitur,anno illo ibidem agi csepisse Zb^DecembtHs; at ne unum quidem verbum in ea legitur, quod vel suspicari sinat ad id usque tempus alio die agisolitum.Tertio falluntur, qui putant^ quoiquot Christi natalem festum non agebant 25 Dec; eos hunc simut cum
971US (l);
ex professo probandum suscipit, diem Christi natalem incidere in 25 dicii mensis, ei primum quidem aii, hinc probabiliter argui hancveram
esse sententiam, gworf jara inde a primordio ab ipsa Thracia Gades usque incolentibus dies manifestua
et celebrls fuerit (11).
B.B.
Molanum, haud obscurum Usuardi editorem) mter martyrologos citaios est, qui Passionis tempus
14 Solus quoque Baronius [ni addere velis
ô"""*""''
detemninet,
eam
Juliani apostatse persecutioni
abscribens. Nihil enim moror Bedam spurium, ex quo suspicitaiur Tillemontius (12) epochatn in
Molanum eiRomanummartyrologium transiisse.

Martyrologium enim, prout exhibetur in Bedse Operibus (13), et posiea anno 1664 separaiim typis Plantinianis excusum, nuUo pacto a Beda, seda nescio quo, ex Adone aliisque compilatum fuisse, tam evidens est, quam quodevidentissimuro, atque
hoc tempore indubitatnm
(14).
baptismo celebrasse GJanuarii. Unde enim, excla-
mat jure merito

in Occidente
Patritius {^},\ddidiceTe? Quarto,
non est dubium ab omni memoria Natalem Domini celebratum 25 Dec; necdesunt zn Oriente ecclesise haud parvo numero, quas
certo constat hac in re consensisse
Cceterum quas
ibi-
demhabentur ad
cum
Occidente,
a medio sseculi quarti ad medium quinti (4); circa
medium vero seecidi v Orientales omnes catholicos morem occidentaliumsecutos, in comperto est {5).
MiJanuurii,
13 Niitant ergo et plwHmum quidem MontfauViderit porro, conii asserta. Ifnde P. Patrizzi Montfauconius, quam vere etqnibus auinquit (6), Orientales ad usctoritatibus hEec aflSrmaverit
:
:
Novembris de nostris SS. Martyribus, desumpta sunt ex Rabano, et quidem adverbum, nisi (jruorf ac^rfaiwrEusebius, et loco Jussu imperatoris, ponatur Jussu imperatorisJuUani. Co?r/er Bed^ martyrologiwn ab Henschenio et Papebrochio ediium (15), in qiio nihil simile reperire est. Ab aliis nullum certum Pas11 Kal.
: :
que raediura sreculi quarti ritum celebrandi (natalem Christi) 25 Decembris vix noverant, ut videre* est in sermoae Gregforii Nysseni etc. Non modo
sioni assignatur tempus. Post detecta vero Acta [quamvis in his nullum expritnatur tempu^) vix non omnes illam sub Diocletiano contigisse, pro-
babilius admittunt. Ita Soiierius (16), Tiilemon-
enim nuUa
ut ipse
ait,
satis est ratio
putandi rem sic se habere,
sed neque quod prior fuerit aut comrau-
niorin Oriente mos ag-endi hoc soUemne (natalem Chrisii) viii Idus quam vm Kal. Januarii. Quibus subjicit Patritius lUud enimvero minime patiar,
:
tius{n), Lequien {\S), Ruinart .19) Baillet (20), Butier (21) aiiique. Etre quidem vera, nemo unus facile admitiet, sub Juiiano cautum generali edicto fuisse, ne chrisiiani convenius haberent, illosque per orbem universum, ni sacrificarent, morti addictos; qux lamen diserte inActis iraduntur.
Prceterea
in
et
verba Nysseni tanto viro [Montfauconio) male fuisse intellecta. Et requidemvera, particuta nunc non
iisdem legimus, preesidum jussu
refertur ad tempus quo celebrari cccpit Christi Natalis, sed ad bona, quibus nunc, id est post Christum natum, fridtur genus humanum, ut ex textu [quem non integre recitavit Montfauconius)
evidenter efficitur: Nunc, ait Nyssenus
(7),
dejectas ecciesias, aUata visa sacra, combusias scripturas. Quie cum executioni curareni mandari vel ipsi qui inter magistratus erant indidgeyitiores(qualis deprsedicatur in Actis
ciausas imo
ut pro-
Mitior enim fuerat Bassus, et ratione sibi reddita vincebatur, eoquod usor ejusDeo aliquanto
Bassus
phetEe testantur...Ni!Nc.ut cecinitDavid...
NuNcper
jam tempore
serviebat)
pronum
est
condudere
toium orbem habitatum diem festum celebbantium CONCORS SONUS AUDITUR PEK HOMINEM MOES ET PER hominem salus. Notat quoque Augusti (8) Natalem Domini Scec. iv celebratum 25 Decembris ab ecanticlesia Gr<eca; certumque, festumEpiphanice quius festo nativitatis esse; indeque erat, quod (ii), in Occidente Q etiam, xd iradit Afoji^/awcomia potior Epiphania habeet in urbe Roma, Natali N^c retur, ui legitur in vetere Ordine Romano est, quod secunda nativitas gito hoc praetereundum
:
priescripta. lege hiec universali ei absoluta fuisse Atque hujusmodiiexprimum lata sub Diocletiano
videtur. Certe Eusebius refert (22)
.-
Anno decimo
in
Hono imperii
Diocletiaui...
omnibus
locis
per
imperatoris litteras palam indictum fuit, ut tum deturbarentur ecclesiae soloque aequarentur, tum igni... Ac scriptur^ Christianorum absumerentur
primum edictum
datum
est, ut
longo post tempore,

g-entium
contra eos editum tale fuit. Non aliis litteris exeuntibus, raanecclesiaruin
prgesides ubique
;.-
omnes
inietligiturEpiphania,tot\UnstraitsimysteTiishonoNaialis. Conratior sit quam prima, videlicet quam
conjicerentur in viucula, deinde immoomnibus machinis adhibitis, idolis victimas
primum
Cxim itafer de toto hoc argumento Binterim (10). ultra prima que passio SS. PhiUppi et Sociorum Epiphasxc. IV initia retrahi nequeat,certum est 6 Januarii ceiebratam niam de qua in Actis die
lare cog-ereutur.
Qu^ quidem apprime et ad amusperBeexuion
sim conveniunt Actis nostris.

15
an autem
Heracle^ et Hadrianopoli Domini die 25 Decembris, non ageretur Natalis ob ausim affirmare,necetiamnegare;pr%sertim
illa ietaie
Homitia, ubi verba S. Chrysostomi in pn-efata
Porro prius edictum anno Ghristi exiit cccm cmpiiccLxîxiv (Diocletiani six utpote qui^mperare Lactantio habetur{U), {r3))die 24 Februarii, ut ex concordat mense Dycui Eusebius fere omnino quem Romaui Martiura vocant. stro, inquit{25), peragends Ecce Lactantii verba (26) Inquiritur etfeUxjac potissinura TerminaUa dereidies aptus
:
:
""""
''^'"'''.
Sc Vir -(lli rnm V

n,;
<
(17) M^rlyrol. Usliardi. pag 6l9. Christianus. lotn. 1. col, 1102. ( 1} Oricns DQ". 707. Vies des S.ioU. 22 qrAc.?smcer. ct ., pag. .i09
lI^m.,.r.s.
^cl ?om
VKpg
5-^8. P"--''
173^.-121) V.dcs SamU. lom.
- m)
len
"';;:^.rWn' o'v":. B. b com

.'
tl/c
iv!:
Lo.!d.n.
1845.
(1^*)
IV Pr.fU. Acia Sanclorara, lom. Il Murtu,

.
G.ne.
vo,.
cap I. -- (26)
De morubus
pcrsccul. Pattol..bid.col. 21d.
liguDtur,
642
DCTOnt
fi.B.
DE
SS.
PHILIPPO EPISC. PIERaCLEENSI ET SOCIIS MM.

qui faciuin sit, ut annus fereinteger effliixerit antequam Diocletiani edictum Nicomediis pro1)
liguntur, quie suntad septimiim Kalendas Martias (idestlZ Fehrua7ni),Mi quasi terminus imponere-
tur
liuic religion;
(Christianee),
Addit hac die
agentibus consulatum senibus ambobus octavum et septimum.., fanum Nicomediense, ubi tunc degebat Diocletianus, editissimum paucis horis solo &diqnatam, Dein capite sequenti in hunc modum orditur (1) Postridie propositum est edictum, quo
;
urhe Heraclea,qu3S et metropolis illius provinci^ mulgatum, suwn sortiretur effectum in vicina erat. Respondet Tillemontius (12) idex eoforte quod Bassus pr3eses, cummitior esset et uxorem haberet christiana), non adeo promptum se exexhihuerit adexequenda imperatoris jussa. Qux ratio, quamvis non ahsotute stringens, mihi sufficiens videtur sotvend.vdi/pcuttati, per se haud
cavebatur,
ut religionis
illius
homines carerent
omni hoiiore acdig-nitate, tormentis subjecti essent, ex quocumque ordine aut gradu venirent, adversus eos omnis actio caleret, Eabemus ergo manifeste diem Februarii 24. Annus autem deducitur ex Diocletiano VIII et Maximiano Herculio VII consulibus, quo annus Ch^nsti cccin designatur [%). Notat insuper Baluzius (3) Heec porro certo indicant tempus istius persecutionis, de quotantacon:
admodum
gravi,
cadat, sedpotius in
cum non proprie modum.
in
rem ipsam
*"'"woi"6
tentione iuter
.'?e
dig-ladiantur viri docti.
Nam Onu-
phrius, Baronius, Petavius, ne sing-ulos commemorem, contendunt eam coepisse anno Christi trecen-
tesimo secundo; Saliger, Valesius et alii multi, anuo sequenti; quorum opinionem esse veram, probat hic locusLactantii... Praeterea Lactantius infra... (4),
17 Sunt tamen qui sanctos Martyres nosiros suh Decio ei quidem anno Christi 250 vet sequenii passos velint. Hanc senteîtiam fuse propugnat Mazochius, cujus argumenta hic nonnihit ducimus expendenda. Fatetur quidem ille (13), demolitionem ecclesiarum sacrorumque librorum conCYtiii&X\oxiGm,esseduos Diocletianex persecutionis peculiares indices; sed non videt cur eadem fieri non potuerini etiam in ssevissima Deciana procetta, si non ex edicti jussione, at sive instig-antibus
urbicis magistratibus,sive ex praesidum

crijyv^
TroALrTrpayLto-
cumdixisset edictum... quo pax data est ecclesise, propositum fuisse Nicomediae die Iduum [id est diexiii) Juniarum, Constantino et Licinio ter consulibus, ait, ab eversa ecclesia usque ad restitutamfuisse annos decem, menses plus miuus quatuor. Atque si a die septimo Kalendas Martias
(xxiii
ad mentem se principum magisquamadedicti coraplexum conformantium etc. Levia sane h<ec sunt, et si admitiantur, seque ad atiam qumlibet
^,
persecutionem
quam ad Decianam
referri poterit
diensis,
Februarii), quo diruta est ecclesia Nicomeusque ad diem Iduum Juniarum anni 313
passioS. Vhilippiet Sociorum. \eTum,prosequitur Mazochius (14), quidquid id fuit, prope certum habeo a Deciana persecutione ecclesiarum ruinas nec defuisse. Quod sic ostendit Ex lougapaee quae
:
coUig-as, invenies
ab eversa ecclesia
illa
usque ad
restitutam fluxisse annosdecem, menses tres, dies novemdecim... Quare argumenta que Petaviusin
lib.
Sulpitio Severo,
XI de Doctrina temporum cap. 32 adducit ex ut probet persecutionen coepisse

302, infirma esse constat,
ubique ecclesias fuisse construetas. Christoque propalam fuisse servitum, nemo ignorat. At vero sub Valeriani initia, id est ante exortam sub hoc imperatore iempestaiem, reperio
ante
fuit,
Decium
anno
cum
eo fundamento
desierit anno 312, quam certum anno demum sequenti conquievisse. Atque hsec Baluzius, cui ex omni parte consentit Pagius Liber Lactantii, inquit (5) de Mortibus Persecutorum controversiam tandem diremit, et Va-
nitantur,
quodea
est noonisi
christianos non in ecclesiissed clam in coemeteriis egisse conventus : An non id argumento est sub proximo persecutoreDecio basilicas magnam partem fuisse eversas? Respondeo ego, id a christianis ob
perpetuas
sexcenias alias rdtiones potuisse fieri ; v. g. oh sihi succedentes persecutiones, unde

terriii fideles
quibusdam in
locis [nec
enim
id
lesiisententiam certam esse ostendit. Is in notis ad lib. viii Eusebii, eam anno tantum sequenti (303)
coeptam adeo solide demonstravit, ut

acciderit, post ejus notas in
mirum mihi lucem emissas, inventos

(7) eic.
fuisse, quicontrariumsentirent. Similiter sentiunt
Cceterum nec Norisius (6), Baronius, defuncius anno 1607 (8), nec Peiavius mortuusannol6b2{^), prxclarum Laciantii de Moriibus Persecuiorum viderant opusculum, quod annoprijnum 1669 a Baluzio editum in iuTiltemontius
cem
Chrxtti 304;
est (10).
IG Hispositis,passio SS. Philippi et Sociorum

incidei in
annum
cundum.
Nam quum
Chtnsti 304, persecuiionis seex dictis ccepta hsec sit
ubique seu universim factitatum prohaturjsuos in scrypiisseu ccemeieriis agehant conventus. Quod auiem addat Mazochius (15), Traditionera Scripturarum pecularem 3evo fuisse Diocletiani, non item earum persquisitionem et concremationera id enimvero aperte repugyiai Busehio asseren' ti (16), Diocletiani anno decimonono proposita fuisse ubique imperialia edicta, quibus ecclesiae qaidem ad solum usque dirui, sacri vero codices F flammis absumi jubebantur. 18 Detiique princeps ratio, quse Mazochio ea^m ^'"' curam injecit, ut hos Maryres sub Decio poneret, est sequens Actorum tocus (infra num. 5) Ad
;
htec S. Martyris (Philippi) verba. carnifices

praeses jussit adduci.
mox
24 Fehruarii anni 303; et

indicent, comprehensos
aliunde Acia perspicue
Tunc
ipsius naturse expers
SS. Martyres
primum
versus Epiphaniam (Epiphaniae dies sanctus incnmhix); consequens est eorum certamen in annum cadere sequeniem, scilicei 304. Constat quoque ex iisdem Aciis, inier eorum comprehensionem ei mortem plures intercessisse menses, puta
humanitatis ignarus Mucavor iugreditur. Mazochio Mucapor nomen proprium esi unde
atque
;
conjicitea; verbis
prsefuisse, sive
mox
recitatis
eum
carnificibus
offlcii,
suh nomine principis

(17)
, ;
sive
commentariensis sive cornicularii. Quihus posiiis

taie
struii
sit
argumentum
Cum Mucaporis
ad minus decem
[vult (11)
Mazochius annum
et
nomen
amplius), si concremati fuerint Octohris 22, quo die memorantur in martyrologiis. Atque exinde
aliqualis suboritur difficulias. Scilicet quseritur.
plane inusitatum sicubi eodera tempore ac loco, nec dispari cum ofScio id noraen reperiatur, non dubitaverira quiu unius ejusdemque hominis sit habendum. Jam vero sub Aureliano, imperatore ab an. 270
ad
275, floruit
aliquis
cap. 15. Ibitl. col. 214 (2) Baluzii iiota; iri librum de morl. pprsccul. Ulii supra, col. 510. Cotifer. Art dc viriiier les dales, pag. 552. (5} Ibid. [i) Demorl. Perse(1)
Mucapor nomine , quem
censet
MazO'
Dc morlilju&persecmorum.
48. Ubi supia. col. 270. lom III. pog. 50J). Lucffi 1758 p8g. 808. (8) Dtogrijphie univ.
cut. cap
1:>|
Ad. Baronii on.
\b) Ibiil.
5Ci2. Aiinal.
(7)
Miimuires, tom. V,
ace
BaroniUi (Caj&ar).
(9)
Vtice- PclBU (Denis). (10) Lancl.in[ii, opera. Pulrologin Migniana, lom. VIII, ci.l, l!i7 ct l!)8. (II) In vct. mQrmor. Italcnd. lom I, pog. 2IS. (12) Miînoircs, tom. V. piig. 707. In vcl. niarm, kalcnd. conimcnl. lom. I, png. 222. (l-i) Ibid. (13) (IB) Ibid, pug, 225. (iiijHlsl ccclds. iib. viiicop. 2. Vnles. Moguntiai, 1072. (17) In vcl. kalend. coinin., tom. 1, pag. 22-1.
Ibid.
chiits
DIE VIGESIMA SECTJNDA OCTOBRIS.
543
civi-
chius Thracii limitis ducem fuisse ad quem, apud Vopiscum, extat epistola praefati imperatoris de belto quod cum Zenobia gerebatur idemque Vopiscus refert, Aurelianum ejusdem Mucaporis,
; ;
omnia quibus gaudebat, libertatemque ac jus

tatis
ademit
moenia
ipsa, theatra,
thermas aliaque
Eedificia
manu, inter Heracleam ptum; quem propterea,

citiis,
et
Byzantium, interem-
publica diruit, et redactam in vici formam urbem Perinthiis, qui et Heracleenses dicti, donavit et eorum juri addixit... ex quo usus postmodum
obtinuit, ut Byzantinus episcopus Heraclese metro-
Aurelio Victore, TaAureliani, successor, excruciavit. Hcec omteste

et
nia latius evolvit Mazochius,

Erg:o
denique concludit:
politano subditus esset, et patriarchse deinceps Constantinopolitani confirmatio ad euradem antistitem

pertineret
(12). Flaccinus itaque, qui Heraciese prxerat, Byzantii quoque jus dicebat ; quarto, factura, ut ad imperatorum arbitriura ordo (provin-
Mucapor
is,
qui Aureliani favore atque gratia
ad limitaneum ducatum prorepserat, idem antea sub Decio (quantum ex his Actis potest iutelligî)
sive Princeps
officii erat,
sive Comraentariensis aut
ciarum) constitutus frequenter rautaretur

diserte testatur Dio
;
quod
Cornicularius aut tale aliquid. Sola itaque nominis
proviuciEe plures subjicerentur
similitudo seu identitas est Mazochii 7'atio fun^ damentalis imo et unica, ut quem sub Aureliano
inter primarios regni viros reperimus,
eumdem
Marty-
unius imperio, uni in plures partes sectEe plures imponerentur rectores, cujus quidem exemplapassim offerunt scriptores ac marmora. Ita conceptis verbis
dicat viginti ante annis carnificem SS.
Eckhei
2-0
(13).
rum nostrorum ! Nihil sane ex
istiusmodi ratiocinio probatur. Alia qusedam addit in cOnfirma' tionem suse sententicS, sed haud magis stringentia et qucG numero sequenti attingam. Manet itaque
mihi longe probabilius Passionem contigisse sub.

t)iocietiano
So(t)i(u' diffi-
Nihil itaque repugnat quominus Justinus ej:provinciapiuribus provinciis, imo et Thracix universas mmadminiprscfuerit, acproinde sanctos Martyres Heraclea ""oone. duxerit HadrianopoHm idque tanlo magis, quod notandum sit denique quinto, T/iraciam divisam quidem sub Hadriano in sex provincias fuisse,
;
19 His expeditis, solvenda est diffwultas, petita

^yjj^ q^ Actis nostris tum ex Actis S. Acacii [de quo apud nos 8 Maji), et refertur ad provinciarum suh imperatorihus seu divisionein seu administrationem. Ohjicit Tillemontius primuyn (1).
scilicet Thraciara,
HEemimontium, Mysiam
(14-)
inferio-
culiat, pettia
rem, Scythiam, Rhodopen etByzantiura

rii divisione
postea
Europam dictam, prascipue arecentissima impeper Constantinum magnum (15) attamen sex illarum provinciarum non ita frequenter ante Constantini tempora occurrere mentionem. Certe Eckhel de nuila, si Thraciam
Heracleam, in qua cceptu^nmariyrium S. Philippi, ad Europee, et Hadrianopolim, uhi illud consummatum, ad. Hasmimontii provinciam spedasse deinde addit (2), 5. Acacium quoque Heraciess nervis C3ssum, capite truncatum Byzantii fuisse suh Flaccino proconsule EmôpcV. Porro si, inquit Tiliemontius, hic quoque passus ut plwres volunt, est amio Christi 304, explicandum erit qui eodem tempore Fiaccinus prxses seu proconsul [promiscue utraque vox in Actis S. Acacii usurpatur (31, nostris sola, et recte quidem (4), adhihitur vox Prmses) Byzantii sederit et Justinus Heraclese, quse urbes, non ita procul ah invicem dissitie ad eamdem provinciam videntur spectasse, {imo ah' sque idlo duhio spectabant, ut infra ostendam). Plurimum se torquet Tiliemontius (5), quo nodum hunc, levem tamen judice Mazochio (6), extricet,
,
Mcesiam inferiorem excipias, in specie tractat; imo nomine Thracix omnes, dempta Mcesia, comprehendit (Ifi) Unde fas est, saltem conjicere,
et
,
.
provincias iiias [qux Csesarum erant), etiam frequentius quam aiias, uni fuisse subjectas praesidi: nayn, ut observat itei'um Echhei (17), factum sub Antonino, ut deinceps ThraciEe rectores non amplius
7TpeCTj3UT-at
[iegati] ia nurais vocareutur, sed hyixoyz^
preesides,
idque constanti lege, qua vero de causa

;
incertura (18)
quod idem testatur obtinuisse He-
raclex (19) et Hadrianopoli (20). Atque hxc mihi videntur suffcere, ut satisfiat objectis a Tiiiemontio, atque sua asseratur fdes Actis nostris, et, hac saltem ex parte, etiam Actis S. Acacii. C<eterum utraque Diocietiani tempora sapiunt, atque
guem
videsis, si liheat.
Mea
opinione, solvitur
^ primo, Acta
queestio et tota difficidtas evanescit si notemus S. Philippi et Sociorura longe prse,
nec proinde iila ex his stare Actis S. Acacii dijudicanda vel castiganda; secundo, non omnino
constare de anno utriusque martyrii Henschenius (7) coronam S. Acacii adscribit anno 303,
;
prxterea nonmdla^n inter se habent simititudi' nem-.sic utrobique inchoatur martyrium HeraclecV, consumaiur aiterum Hadrianopoli, aiterum Byzantii Ftaccinus uxorem Christianam habehat
;
j,
(21), sicut
Bassus, etc, ut fortein mentem veniat

alteris
Qaiiievattxu
non nemini, aitera ex

ita
adornata; quodsi Acta S. Philippi. esset,utiqueprasvalerent
Tiliemontius (8) veriorem censet annum 306, nobis verisimile est S. Philippum anno 'i^^passim ut proinde nuilo modo cogamur admittere eodem tempore Flaccinum Byzantii, Justinum Heracieis
;
sedisse
tcrtio,
ad Byzantium quod
spectat,
hanc
9ADiximussiipran.lOeinbinostantumS.Vhi\i-ppo fuisse martyrni socios: Sevevumpresbyterum diepassos, et Hermen diaconum eos autem eodem suadent generatim Martyroiogia,in quihusU Octobris annuntiantur. Non vidi eorum festum
;
Scvcrus/
revera, sicut et Heracleam, sitam in provincia, qucv, postea Eujôpee dicta est, imo et hujus pri-
Bodecensi ordialia celebrari die, nisi in ccenobio regularium S. Aug-ustini, dicecenis canonicorum
sis
muni metropoiim fuisse; at expug-nato per Severum Byzantio, Perinthum seu Heracleam metropolem factam esse [9). Faverani nempe Byzantii
partibus Pescennii Nigri quare Septimius Severus eorum urhem post lyHennii obsidionem expuprivileg-ia gnavit (10) circa initium annil^^ (H);
;
signi.cujusmemini num.
Paderbornensis, ut hahetur ex tnanusanpto inin quo iegitur: 1 et
ejus, quoIncipit Passio saricti Philippi etsociorum Maji, id est 23 rum festum celebratur x caleud.
Aprilis.
Cum
vcro nihil simile occurrat in Ordi-
nis iliiusBreviariis, tiquet idprxfato monasterio
(t) ni^,.io,rcs to.n.
Acta SS. 10,,.. ]<,m, inm. II.

Ki) In
II
^."A-
numn(4) ErU.cl Doc n.,a Maji p.,s. a9fi-298. 74( cl .cciq _20 -l^) Me'mo,res. Icn. V
V. imR. 707.
(2)
l).d.
pag.
o^-ZU -
[0]
SchclslrateAnli.iuilosccclesiffi, tom.
II.
auien OricDs Ct.n.tianu5 lom,
I.
col.
png. 5'37ci sciiq. 1095, (13) Docti ma
Lc-
numo-
pc
vclus maimor.
II
lom
Dfl"
741
I.
p4:
,b
m.
Lrs
II, l9)Sdu;lslriUe, Antiiiuilits cccIcmie. lom. Nola II ^^^''^^""^"'"liolis f.linsli,'...a Ilom^. IG97. -( 10) Ducai.ijc Empc|ll) Tilk-monl i,sL des cap. 15, pag. n. Vcnci.. (12) D.canse. Ib.d. Sm n pog, l(i. B.aUllcs, 1752.
Miiii
i'i'K.
291.
R.U-mlanum, Inm. I, p. '^23- -^ln ' num. 1, nd ...... 3-"Mr.. -() Ubisupin,
mm IV, pnjl 2-28, - (U) Ouupbnus Panvinms. Impenotn Couf. ScbHstralo. Rom.iium clp! 23." (Jrxvms.' tom. I.^col. iiS, biKUus. tom. 1, col. tom II pas 2-2S. - (15) Vidc Panvmium. ' '' ''' ' i49Gl scqii.-tl(i) Doctnn... nmuomm, lom. '' P;f a'','!" ibid pog. 2 -;/,!") "1'^^î'^s*',171 ib,d."ps 20. - (18) num. 2U. Acla SS; lom. II, Moj. png. 298,
nim
(20) Ibid.
pag 55.
(21)
particulare
4UCT0IIB
B. B,
PHILIPPO EPISC. RERACLEENSI ET SOCIIS MM. mdeNicopae u legi Phsedrius Heracleensis, qui pro fecto D particulare fuisse. Dehoc monasterio, fimdatum alius non est ab illo quem Atbanasius Orationel laum Schaten S. J. {!) ex quo disces
544
DE
SS.
sxculo is, et pynmum canonicaiûm fuisse {%) ad canomcos ineunte vero sieculo xv traîslatum festivitate trium Sancfode (3). Atque ita quidem Ast in nonnullis Martyrologiis
contra Arianos
pGjrcn;
Psederotem
uominat
xai OatÊ-
ToO 'Hpax/Eia;.
rum
b7'is
collectiva.
S. Severi
:
mentio
fit
dubium namque
crematus fuerit
:
die sequeyiti, scilicei 23 Octoest, an sijnul cum duohus
aliis
Severum
(b)
ait Sollerius
(4)
usque ad habetur intercapedo anno7ûm 07nnino centum sexagi7ita quatuor evideîs proi7ide est vel sedem diu vacasse, quod no7i prassu7nendum, vel S. Philippum no7i i7nmediate successisse Domitio. et
(10)
;
Antoni7ii obitu a7ino 161 celebratum Nicgenum I anno 3^5,
Ab
diserte excludit Castellaui
lum decurionem Diaconum passum. " Verum qui Acta consuluerit, manifeste deprehendet, praedictum Severum, unacum duobus opinione aliis martyrii gloriacorouatum. Hsecmea
Impridicta paulo confdentius a Sollerio sunt. S Severo gwam rfe duomis longe paucioribus de bus aliis agitur in Actis, qui sese quoque occultioribus latebris
notula, assereus > so(Hermen) cum episcopo
lacuna^n esse in catalogo ecctesiie Heractee7isis. Nec 7ninor difpcuttas hasc iis est, qui passioîem sub Decio ponunt, nempe anno 250, quo ccepit
persecutio, vel an7io 251, quo periit Deciu^{\\), Quis enim ad^niserit Doi7iitii episcopatu7n ab Ant07iino ad Decium usque perdurasse, anîos scilicet octoginta et plures,
cum ex Actis constet
S.Phi?
lippum
Ite7n
tTiaê /jrowcifl
cathedratn co7iscendisse
abdiderat
postea tamen impulsu
prorupit; Heraclea Hadrianopoiim cuin SS. Philippo et Herme transfertur, in quos lata sententia, ut vivi comburansancti Spiritus in
medium
Pheedrio daiidi essent p^-neter propter septuaginta pontificaius. Ignoratur ergo quo cceperit S. Philippus pra?C55e an7io; quo vero desieprobabiliter effcitur ex Actis aîno 304. Cseterum universi77i taudatus Lequien (12), ubi zn genere tractat de Dicecesi Thracica, cujus eaput
rit,
tur, egressi ibant g-audentes ad flammam... Beatus autem Severus in carcere solus rêlictus, flexis
,
genibus
Dominum
orabat, ut
illis
associaretur.
fi.delia
^ Hac
itaque oratione completa, tautum
verba
Heraclea Perinthi, oiai: De Thracife dicecesi non tam multa ac de aliis diceuda mihi suppetuat, quod
apparent, qui res iliius tractus eccleprimi prEesertim Christianae religiouis aevi, narraverint. Qainimo, ex quo Byzantus Coustautinopolis facta, orientalis' imperii caput evasit, regiae hujus urbis antistite vicinarum, Thraciaeque adeo
rari scriptores
siasticas,
potuerunt, ut, postero die id, quod postulabat, acciperet. Itaque et ipse, ut fortis athleta, cum illis, quibus vixerat, coufessurus ingreditur et voti cometiam pos, non solum, quse poscebat, obtinet, sed
;
cito,
quod quserebat,
invenit. Postlisec describitur
accurate et fuse satis s}ipplicium SS. Philippi et Hermae, corpora zn Hebrum, jussu prsesidis projecta, retibus extrahuntur... et duodecimo ab urbe
lapide, per tres dies celantur in vtlla
;
quinjam ulla
prxprorsus mentio S. Severi fat. Ex die, oriri potuit et sertim vero ex verbis postero potest, dubium, an eodem die S. Severus martyHum suum consummarit. Omnibus tamen perpensis inclino potius in Sollerii nostri sententiam
his utique,
ecclesiarum ordinatiouem regimenque sibi vindicante, prisc illarum gerendarum rationis vestigia fere omnia, aute ipsa quoque Chalcedouensis concilii tempora sensim obliterata deletaque erat. 22 De Thracica urbe ac sede Heractee^tsi quge-
et
lede Hera'
rleeusi.
rfam hic addo, ne sparsim inter Annotata veniant

i7idicanda. In
p^nma
zjnperii Ro77iani divisione,
quam
Castellani.
asserat Butlerus
post alios die,
Quo autem fundamento (G), S. Severum passum fateor me non perspicere.
nicCus
tertio
sub Augusto, e provinciis quatuordecim, ad conpertinentibus, finia ejusdem i^nperii hi7ic inde ce7isebatur Moesia (in qua Dardani. Thraseptima
ces et Daci era7%t), ab Istro seu Danubio ad Propontidis exitus jEgaeumque mare protensa. In aitera divisione, facta sub Hadriano vel certe paulo anie tempora Severi imp., Thrxcide nomine
S. Philiii|ti
Cum de S. Philippo, preeter ea qu3e in Actis Martyi-ologiis teguntur, alia non innotuerint, nec in itlis indicetur tempus, quo Heracteensem sedern tenuerit, consequens est nihil certi hac de re statui posse. Quia tamen probabile est, ejus
22
et
sex minoribus composita designabatur regio provinciis, ex quibus Thracica dicecesis constan provincia bat. Scilicet i provincia: Thracia
, j
passionem ad Dioctetiani persecutionem pertinere, eamque ineunte sseculo iv contigisse ; idem de ejus episcopatu affirmari debet.Inter episcopos C Heracleenses apud Lequien (7), ordine secundus venit, cum encomio ex Actis et Martyrologio Ro-
v Moesia inferior; iv Scythia Hsemimontium vi provincia- Byzantium. Qui provinRhodope nwnerus, etsi non nihil ^nutato ordine,
;
iii
ciarum
mano; addit auctor,passum sub Diocletiano potius quam Juliano. S. Philippum viru7n fuisse non modo sanctitate et virtute, sed doctriyia guoqu et eruditione preestantem, liquet ex ejus ad preesidem responsis et concionibus ad populum. Licet eni7n verba, proui in Actis exhibentur, ab eo diserte protata non fuissent, nihilominus ostendunt, eu7n ab Actorum scriptore, viro sane gravissimo, talem sestimatum, qui hujusmodi proferre valeret. Matur< jam eetatis ad episcopatum p7'0vevLus videtur Consensu omnium tandem (ita in Actis)
:
uniusque earum vocabulo, ut pro Byzautio provinsercia diceretur proviucia Europge, a Co7Xsta7iti7io Thracia vatus idem fuit, auctore Lequien (13) In provinciaesex sub vicario Thraciarum; i provincia
.-
Earopae Consularis
laris; iiiprovincia,
ii
provincia, Thracia Cousuet reliquias Prsesi;
Haemusmons
Scythia. diales; iv Ehodope; v Mcesia secunda vi Diocletiani, Heracteam proprie ad jEtate ergo provinciam Byzantium spectasse apparet, nondum Cseteejus mutato nomine in provinciam EuropEe.
rum, quod ad Acta nostra quidem pertinet, parvi

id refert
tio,
iis,
;
cum in
illis
nullius provincix fiat 7nen-
decus episcopale suscepit, nullo mirante,
quod (quia.) dignus; aliquantis stupentibus quod noa prius. Deeessor ejus fuit secundum Lequien (8), Domitius, tempore AntoniniPii; \xl Qfâi^MV ex passione S. Glycerise virginis. Successor vero, apud eumdem (S), Phsedrius, de quo id solu7n asseritur In
:
urbium tantum Heraciese et Hadrianopo quarum hasc in Byzantio, iila in Hsemusmonto

ast
visitaerat; ut propterea Tiiiemontio mirum Mart7jres Heraclea Hadriadeatur, Justinum SS. in nopolim duxisse, adeoque ex U7ia provincia et 20. alteram transtuiisse. Confer dicta num. 10 proubi probavimus, factum sxpe fuisse ut
,
Nicaense Synodi
Patrum
indice.
De provincia EuroNeiiheiisii
1(193.
(2)
Saints
\\)
Annales PadcrborDcnscs, parl.

Iliid.
i,
pag, 112.
lom.
I.
col.
ilOl
(10)
etll02.
Art dc
(S]
Ib.dcol.
1,
iltll
l9)I""d-Col.
part, n, pog, 41
Usuardi,
pag
618
\o) lliid.
pag
,
4!),
-il
(S)
Martyrol utiiv
Ocl-
(4)
Mnrtvrol, 1(1) Vie des
11112 ct
seq.
v.5iiricv
lcsdates, pnu.34l.
col.
pBg. .144. ,
(12) Oriens Chiisl.
lom.
10^1.
- (13)
(11) """'Il-id col.
lom.XVI,
iiag.
131.
Uvonii 1832.-
(7)
Oriens christiauus,
lODlelseqq.
vinciss
m
LX SS.
vincix plures subjicereniur unius imperio, uni in plures partes sectse plures imponereniur reciores. Deurbe Heraclea, prisco nomine Perinthus dicta, legitur ex Procopio apud Carolum a S.
Paulo
{!)
Ad mare sita
est,
vicina Byzantio, Perin-
quidem Enropae metropolis habebatur, nunc pnst Constantiuopolim secundum locum obtinet. Illam his descrihit verbis Diodorus SicuPerinthus ad mare posita est in edito peius (2) ninsulae jugo ad stadii longitudinem porrecto. Mdes
thus, quEB olira
:
doctrinam disputatione confirmans, similes non solum animo sed etiam passione sibi fecit, ut quos habuerat in g-Ioriosi ipsius raysterii traditione consortes, haberet etiam in coufessione coUeg-as. Dilig-ens itaque divina prajcepta, talem g-loriosissimus Senex agebat setatem, victimam se offerens Deo, in Adrianopolitana g civitate passurus. Qui
ut peritus et optimus gubernator fluctibus navem frequenter opponens, resistendo aliquoties et cedendo, omnem procellam moderatus h mag-ister
i,
inter se confertas et altitudine conspicuas habet nam aliae identidem aliis pro acclivitate coUis supe-
reminent, nrbisque forma theatri
quamdam
:
simili-
tudinem
prjefert. Subjicit
autem Lequien Quando
aut quapi peritus aurig*a, nunc relaxando habenas,nunc retinaeula stricta cohibendo *, aut plus justo equos vag-ari patitur, aut segfnes nimio torpore * retineri. Ad hujus similitudinis i modum
excludit
;
proliibendo ^P'''^';*^*
Heraclea dici cceperit, non prorsus liquet; at certe Severi Augusti, imo etiam Aureliani, Zosimo teste, gevo Perinthus vulgare ejus nomen erat. CEeterum prisco Domine ejus retento, recentiori svo Heraclea Perinthi a raultis vocitala est, sicut et Heraelea ThraeitE, quo distingueretur a plurimis ejusdem nominis urbibus. Hodie Crekli dicitur, estque in parte EuropcB turcic<v dominationis {'S) Hujus auteracivitatisepiscopumprimistemporibus...idjuris habuisse, ut Byzantinum episcopum ordinaret, evideuter apud Codinura dignoscitur, cum de ele" Ordinatur vero ctione Patriarcha; scribens ait HeraclefB, quia Byzantium Patriarcha ab episcopo olim ad episcopura Heracles spectabat (4). Quod
:
bentu^ Philippus populum

2 Sed
ca;lesti
guberoavit im/""!''""*
perio et episcopali amorc servabat.
cum durs *
est
persecutionis immineret exci-
P*'^*'
dium, non
mente turbatus; ac suadentibus multis, ut a civitate proficiscens posnam tantee

crudelitatis efFugreret, exire detrectans, docuit haec
)^,"gcmj^
Mii-jcB.
expetenda esse potuis quam cavenda dicens Compleatur A cceleste mandatum. Itaque de ecclesia uon recedens, et ad tolerandam * (tolerandi)
,
tolcFaotife
patieutiam sing-ulos fratres docta oratione confirmans, hujgsmodi verba profudit Praedictum jam,
:
b.
^-^
tempus advenit. Kutantis sseculi extrema volvuntur; imminet pertinas diabolus, et potestate paulisper arrepta *, servos Christi non
si
creditis fratres,
*^cepia U.
Sozomenus quoque iestatur

,
(5),
narrans,Paulum,
venit perdere sed probare. Epiphaniae

ctis
dies san-
qui Constantinopolitanam ecclesiam ante.Macedonium gerebat a Theodoro Heraclex ordinari debuisse. Vide Lequien (6).
incumbit, qu?e res admonitionem nobis prEestet ** ad gloriam. NuIIeb ergo impiorura minEe, nam et patientiam nulla tormenta vos terreant
:
'prfestatR.
perferendi et
mercedem
tolerandi doloris militibus
suis Christus indulget. Credo enira
MARTYRIUM
S.
quod incassum omuis illorum procedit intentio 3 Hebc adhuc beato Philippo disserente, Ariste-
îmyd
cum
et
macus
stationarius
civitatis
advenit,
ut pras-
^^- Severo,
PHILIPPI EPISC, SEVERI PRESB, ET HERM^ DIAC.

IN ADRIANOPOLI THRACIJ).
s dis lussu impressis cera
sig-nis *
ecclesiam clau.
deret christianis n. Homq stultffi persuasionis et in frigidre , qui habitare omnipotentem Deum parietibus mag-is, quam in hominum corda ( corde )
Arisiemo-
^hus. R.
credebat,
dixit
:
Esaiae sancti dicta
non retinens
qui
Slgl llis
B.
"
CEBlum o mihi sedes est; terra vero (autera)
"
scabellum
pedum meorum. Quara domum mihi

,
sedificabitis?
Ex
c
ms.
Fuldensi
collato
cum
tribus
riis
aliis a.
ministe" Postero die stationarius oranibus ecclesia inventls atque signatis p egrediebatur. Maerori q tunc fratres omnes instantes, luctum atque ang-ustias civitatis agnovi-
,,
F
-Hcrmc R.
''*'
mus. Beatus Philippus cum Severo

caeteris cog-itabat intentius
,
et
Hermele *
et
quid
fieri
r necessitas
B.
CAPUT
I.
ista mandaret; et Dorainici s foribus innixus, a sede Putura sibi credita t non patiebatur abscedere u. tractabat ac meditabatur singulos * in dolore, ut
JDgula R.
Inchoatur martyrium Heracleae.

S.
Philippus
epitcoput
Herncle.r
Beatus b itaque Philippus, diaconus primum, mox presbyter, aliquot laboribus probatus ecclesiffi, et stipendiorum suorum devotione laudabilis,
honestatem conscientise bonis c omnium tandem decus episcosecutus, consensu pale suscepit, nullo d mirante, quod dig-nus,- aliquantis stupentibus, quod e (non) prius. Statim
Isetus
,
medici doctiores * inutile in ag-ris quodcumque ^^ resecando, auferunt putrida, et quaeadhuc aliquid prosperitatis habent. medicamine malunt curare icsecsot, li. quam ferro; alia vero resecantes *, ne ad tantum v lesccare sosani- leuiM. inutilis carnis et rancidse vicina etiam, quse
'
doctores R.
tate
non
indig-ent
corporis
raembra solvantur.
et vitse
Itaque ne vitientur incolumia, inciduntur infirraa. Sic eo tempore beatus Philippus, secernens ab optimis malos; (hos) ut meliores fierent cog-ebat iraperio; illos, ne mutarentur, dulci hortabatur
eloquio, raedicinam
aeffris,
apostolum Paulum
prgedicationis
ornavit elo-
iucolumibus praebendo
quium in epistola ejus, in qua inter cetera illud adjectum est ; si quis episcopatum desiderat.bonum opus desiderat. Tuuc discipulos suos Severum presbyterum ,
et
consilium.
nissent,
Hermen diaconum
frequenti ad
4 Postea cura in Heraclea ad dominicum convePhilippum cum cseteris ecclesise foribus adstantem prasses Bassus invenit. Qui cum judica-
"'"^^l-"'^ K jirxiidu;
sive Nolitia dicccesiiim pnlriarchalium {\\ Gcograpliift sacra, crtm mii aoUfun. (2) vetcris ccclesiffi, pag 217. Ainel. 1703 (5) Guibcrl, dicApud Lccniicn. Orieiis chi ist, toin. I, eol. 1 100.
tio. gi!osr.
--
(i)
|6)
dncus
Chrisl.,
Geographla sacra, ubi supra. tom. I, col. 1097.
73
(3) Lib. v, cap. 3.
Octobris
Tomus IX,
turus
5i6
t\ U'S.
PASSIO
SS.
PHILIPPI EPISC. HERAt LEENSIS ET SOCIOKUM MM.

commonente, qui
de
cielo
omniljus turus solito jnore resedisset, inductis ad se ex vobis cbristianorum maQuis et cffiteris dixit Philippus: gister aut doctor est ecclesire? Kespondit Leg:em ille quem quieris. Ait Bassus Eg-o sum
: :
dixit.
super
"
omnem
eorum
Revelatur enim ira Dei impietatem et injustitiam "
D
iiom.
h.jd
hominum.
Et in Sodorais ideo venit ira justa

"; ut,
proIih
pter injustitias
ac
hh
si
Sodomorum
aiiilisti
B.
imperatoris audistis *, jubentis nusquam bujus cbristianos, prorsus ut in toto orbe terrarum convertantur aut sectse homines aut ad sacrificia
coUig-ere
timeant judicium, et injustitiam fugiant, et, quasreutes qui (quis) sit qui hoc facit judiciura, ad eum
convertantur ex vanis lapidibus et sint salvi.Quare his, quibus per orieutem jn Sodomis ignis apparuit, et signum judicii et indicium fuit irse cEelestis. Ac ne in solo oriente prius * se ignis ostenderet,
pereant.
Tasa
erg-o
qniecumque Tobiscum sunt
aurea vel arg-entea vel cujusvis denique metalli aut leartis a; insignis ; Scripturas etiam per quas vel
gitis vel docetis,
rite,
pnus
0.
dteii
obtutibus nostrse potestatis inge-
ne ba-c eadem, si dubitandum putaveritis, tormenta faciatis. Ad hcec Philippus sanctus pofet Si te nostra, ut dicis, tormenta deleeloquitur ctaut, paratus est animus ad ferendum. Corpus
:
quoque atque in Italia visa est res digna miraculo. Ex Sodomis enim per Angelos cura filiabus suis Loth sanctus expulsus est, quia iramunis
in Sicilia
erg-o istud
infirmum, cujus potestatem habes, qua
videbatur a crimine et longe a civitatisejus * vitiis adhorrebat. In Sicilia quoque aquarum copiadivini crateris alveo clausa dissiluit, et statim peccato-
'snicB.
iiniman
volueris crudelitate dilacera, tantura ue quid tibi * in anima mea * potestatis adscribas. Vasa erg-o
rum
mcam
niHm
*
H. oni-
vern U. H.
B.
g^ quae postulas, quacumque apud nos sunt, mox accipe. Eacile enim nos, qui a vobis pellimur, ista contempsimus. Non enim pretioso metallo Deum colimus, sed timore; nec ornatus ecclesiEe Christo
ultrix de caslo flamma descendit. Ubi creraatis oranibus duae tantum virgines pcense * eSûgere 'peneB. discrimen, habentes in ipsa etiam trepidatione P"^"^^'-M. consilium. Patrem namque aenectute ac debilitate
B
verberanUir
'
venirf H.
pluspotest placere quam cordis; Scripturas vero nec accipere tibi, nec dare mihi convenit. 5 Ad hsec sancti Martyris verba, carnifices mox prseses jussit adduci *. Tunc ipsius uaturfe expers
confectum piis manibus abstulerunt, quera dum eripereconabantur incendii ii adustione retardatce, crepitantis flammae corona circumdatae necessitatem subito desperatse salutis habuerunt. Sed omnipotens Christus aSectum tantee clementiae perire non passus est. Filiabus patrera, patri filias praesentis majestatis sue
intelligi illis oranibus,
y
at
atque humanitatis ig-narus mucapor y ingreditur.

in
favor concessit,
ut posset
quem..
jussit.
Tcsiiaarf U.
Severum presbyterum intromitti Qui * cum investig-ari facile non posset, Philippum affligi prEP.cepit injuriis. Sed cum diu-
Mox
prEeses
non
Deum
quos flamma consumpsit, defuisse sed meritnm, Statim itaque

'
tino poeno3 adficeretur incomraodo, prope adsistens
Hermes
l\.
sanclus dixit : Etsi
omnes Scripturas nostras

,
immunis a poena via facta est virginibus, et quo ire capibant * sectus ager * apparuit. CoIIudium sic se oranis quoddam ipsius videres incendii
:
cupiebaui
[*
^^^'^^
,
et uulla prorsus in durus * inquisitor acceperis terrarum vestigia verae hujus traditionis aporbe pareant; posteri tamen nostri et paternEe memoriae
ardor eius anhelitus * contrahebat: sic venientibus

^
'.
'
omnis ardo
locum blandiens flamraa
faciebat, ut earura credens anhehius retur arbitrio cuncta vegitari. Tantum itaque san- U. M. B.
su animae consulentes majora volominum qui et vehementius timorem impeudendus Christo edocebunt. His dictis, diu antea verberatus ing:ressus est, ubi vasa omnia et
et
scripta conficient,
ScripturEe latebant.
sessor praesidis,
Secutus eum est Publius, adhomo furandi avidus et rapiendi
ardoredivinctus. Itaque
cum vasa
aliqua ab invenauferret, pcense
torum numero
callidus ot^cultator
inscius imminentis, contradicentem sibi, ne id auderet, Hermem, fracta facie effuso etiam ali-
quanto cruore,
Gurari B.
foedavit.
Quibus cognitis Bassus,

''^
ctarum virginum meritum fuit, virtus tanta pietatis, ut ignera non sibi tantum, sed ipsi etiam mererentur { esse per quem evaserarit loco innoxium; qui loeus nuUo tunc vestatue ardore vocabulum sumpsit ex merito Piorum enim adhuc hodie nuncupatus, ut hEec kk posteris probet non solum lectione sed nomine U. 8 Hic erit ignis ille divinus, justus factorum omniura et optimus judex, qui ad terram defluens guodcumque inutile invenit êsurit. Hic Heruulem, dum incensos * fieri deos putat, in amorem
, , ) :
,
kk
n
defiriDit oai~
laiem demonttrans.
*"'""'^"'''
jncensusfic-
et vult ejus aspecto, iratus est Publio, et curare
expetendse mortis impegit^ qui infelix in Ygiie tmn n
deua
[luia-
C
au
bb
'
praecepit
Hermem, inventa vasaveroet
Scripturas
Philippum et cjeteros bb vallatos * custodibus ad forum praecepit
omnes
tradi jussit Offlcio aa,
IiiiK linlr.
adduci, ut et
populum juvaret
cc spectaculum, et
M.H.
cc
e'
iiifiirum
videntes caeteros, qui negâssent, terreret exemplo. 6 His itaque ad forura euntibus, prjpses Scripturas
iliicuucur.
'
ad iiorlDii-
<lum. M.
'
omiicsB.
ee
ilomioici
omnes militibus imposuit *. Tunc ad palatium mag-na festinatione tendebat, cupiens nudare ecclesias oranibus *, qui ubique essent cultoribus; ipsura ee etiara dominicum * tectura devoluto
omni tegularum fraudabatur ornatu. Hi ipsi quoque qui hcec agebant, ne ad diruendum seg-niores
essent cogebantur verbere. Bellura itaque * doraesticum et seditio subita fuit ac privata confusio ^,
monte combustus est; et Scolapium nn medicum in monte Cynozuridos * fulminatum consecrationem mereri in gentibus fecit oo, non aliqua potestate sed pcena, proprio infelix commendatur exitio. Minus credo putaretur valere si viveret. Hic exussit eum, quem Ephesini deum habere se credunt; hic Romanae urbis * et capitolium incenhic Eliogabalum * pari cremavit dit et templum
;
''=^"'*_^;
Ntm
ti
cyno B. 00
mo>ni3
Cl
M.
B.
*
uiim(|uc B.
ir
Alexandria Seraphis pepercit hoar.sit naraque cum templo. Quis rogo ab spitio his speret auxilium, qui se nec possunt servare nec facere? Eit pp ab illo, qui * colitur, et si * incensussubito raanefuerit, pervigilis * artificiscura
incendio.
:
Nec
in
"""" ium
B.
Eliopdioi
a (\no coli-
iurB luoco-
igneque supposito, adstantibus
etiara
peregrinjs
civibusque coUectis, Scripturas omnes divinas in medium diraisit incendium; tanta subito ad cielum
'
nocte reparatur. Nuraquam his itaque numen deesse poterit, si aut ligna facientibus (deos) suggerantur aut saxa, AraJt libenterin AtiienisLybEei* sciens deum suum fulmine patris habitaculum
,
"
qnoii
si fili-
rjiiii
illoruiD.
U.
pcrvisili
1!-
ciujiuU. ab ipecluU.
fiamma
circa
ad spectaculura * tanti ignis arceret. Quidam vero

praecessit *, ut stantes singulos forraido
consecratui. AA"si et armata M.ifterva; nihil iUara
U. M.
Libcri pa-
.-u!o
enpoiiebatit
iiii.'ciiU^.
M.
iillo-
beatum Philippura in foro sedebant, ubi venale quodcumque proponitur; ud quos cura pervenisset gg nuntius, pr!Esentibusexponebat*dicens:
7 Viri,
Gorgoneum pectus nec defendit illi pe&turatus splendor arraorura; melius infelix * si pensa tractasset. Similiter Deltinum * ApoUinis teraplum priturbo * ne.scioquis, post ignis incen dit. NuIIi qq hic ignis gratia intercedente colludit. Sic probator justi et est punitor injusti; atque bonis
ranra
aflêcit
liiiU.M
ilb tuiic
pcnsu c. ucliicumlS'
'' ''"'^'
'iinljiiui
qui Ileracleam incolitis, judcei, pag-ani, vel
i/"i/ui
S. l'lii-
iijipus,
cujuscuraque religionis aut sectEe, jam nunc extremi temporis futura cognoscite, Paulo apostolo
-^^^^^
q.
'''
non flamma sed lux estrr.
Dum hcec longo sermone

meditantur
v/
DIE VIGESIMA 8ECUNDA OCTOBKIS,

meditantur ss viso Catafronio sacerdote et minicaBteris, infelices epulas et profana sacra portantibus, sic ad circumstantes se Hermes sanstris
est
lio.
547
antequam surgat, ig-norans violentiam perennis incendii, quod sine remissione semper exaestuat,
et discipulos
diaboli long-a tabe * consumit. Ait
Iiena B,
invocael ut pnl-
ctus edixit
Coenam istam, quam

:
cernitis, diabo-
Bassus
nostris,
Sacrifica vel dominis et imperatoribus

!/.'/
luat
slfll
nosconH.
ficare
lica * invocatione pollutam, nobis constat allatam. Cui Philippus ait Eiad quod Dnmino placet. 9 His dictis forum praeses Bassus ing-ressus est cum multitudine diversi sexus et astatis. Tunc, ut
etdic: Valete principes magni. Respondit Festinamus ad vitam ij(/ Ait Bassus Sacrificate ergô, sizz quaeritis vitam, et horridas catenas ac sasva vitare tormenta. liespondit Iler-
Hermes
se
semper vulgus
ostendit, alios tristes
Sanctorum
pcena faciebat, alios major accendebat insania, ut direrent servos Dei omnes ad sacriticiura debere
specialiter tamen Judaeos, juxta Scripturarum ordinem dicit enim Spiritus sanctu^ per propbetam Sacrificaverunt dcemoniis et non Deo. Tandem Philippum sic preeses interrogat dicens Immola/i victimas numini. Kespondit Philippus Qnomodo possum lapides colere Cbristianus ? Ait Bassus Dominis nostris sacrificia rite solvenda
mes:Numquaranos, judex irapie, ad ista perduces; istae minae enim aliquid nobis ad fidem virtutis non ad perfidiam timoris incutient. Tunc Bassus truci
vultu et oratione * terribili recipi eos jussit iu carcomminotlOHC B.
compelli
cerem.
12 Quibuspergentibus, protervi quidam ex assistentibus viris impulsu crudelis dextcra Philippum sola saepe * fundebant, ut ne
illo
Dfd-irtmt" T
in rnrrcretK ;
'
ad
quidem tempore,
lii rani
Eicpius B.
quu ibat ad carcerem vacuus
Docti sumus parere EespoDdit Pbilippus majoribus, et obsequium imperatoribus exhibere, non cultum. Ait Bassu prseses civitatis uu Saltem sacrificia fortunse. Aspice quam pulchra, quam
sunt.
:
esset a poena. Sed quasi nihil passus .sanctissimus Senex erig-ebatur a terra, laeto vultu, ut nec indignationem ostenderet
nec dolorem. Stupor omnium corda pervaserat mirabantur singuli tot acerba a sene contenta mente tolerari. Tunc Psalmum * dicens Doraino,
Paucis in carcere diebus effectis *, divinEe Majestatis auxilio *, Pancrati cnjusdara domus vicina complacuit *, in qua sub custodiis reciperen*.
P.salmo5 B.
Iseta est,
quam ad obsequium suum omnem plebem

admittit.
qui eos fecerat fortiores, lastos se dedere cnstodi- râlmumdi-
libenter
Eespondit
Philippus
;
Vobis
bus
cenles R.H.B.
*
B debet
*
placere, qui colitis (eam)

ars
:
rae vero
non po-
custodiis K.
M.
'
*
ars
liomiiiis
B.
M.
omuis * cjelesti amore subtrahere. Ait Moveat te vel prEesentis Herculis tam pulchrum tam immanesimulachrura.
terit
iransaclis B.
Bassus
tur hospitio.
et libenter
In
ca, ut
diximus,
commanentes,
docebant sacra
dolena
anxiliiim B.
'
raultos ad se fr itras certatira hinc inde venientes,
complcvit B,
iii)ih,
'
10 Re.pondit Philippus
l\.
Ileu miseros et deflen-
exceptos
divioffi legis
numcn
dos, qui Divinitatis
sacrosanctum
Nomen *
igrno*
mysteria.
labulis,
Quae
cum
diabolus pervideret,
fecit in
M.
*
rant*.
B.
Heu
infelices vos, qui caelestia ad terrena
auferri a se
omnes iUorum * vel
' prffldicalio-
traditione vel ne denuo
B.
if;noralis
transfertis, et veritatis ig-nari invenitis et facitis,
denuo eos remitti
carcerem. Erat
:
omB.
tt)
*
quod
vel
nui\I.
colatis.
Quid aurum, arg-entum

vt;
et
* ferrum
vicinus theatro carcer, circulo cameras cohcErens

ot
plumbum? Nonne ex
terra et nutriuntur et
Christi
constant? Ig-noratis
Cbristi
men. R.
CnrB.
'
comprehendere sestimatio.-nec bumana mens capere. Aut * babere aliquid

adseritis potestatis, qute
nomen *, quod nec quantum sit potest

illa
ad clausum undique theatrum ex carcere secretus ingressus. In ea spectaculi eede * residentes,

suscipibant
spectaculi
viiiolrnliis
R M.B.
auclorB.
faber oscitans aut vinosus * effecit. Si diligentius subito * expressit effigîem, continuo simulachro illi et potestas adscribitur et nomen * aptatur.
ad se turbam. Tanta autem cupiditate currebatur * a sing-ulis, ut neo nox a salutatione cessaret. Prostrati quotidie solo Philippo vestigia sancta lambebant, scientes quan-
confluentem
sedo B- ordiiie
M.
illuc
tum
in eo esset divini auxilii.

JllSlillUK. BiittSi ti<'-tsnir,
numenB.M.
XX
'lolsunt M.
Domuum vestrarum
sive
villarum cedificia xco tota * suut numina ; quotidiana ergo vobis sunt blasphemia et quotidiana peocata. Cum ad usus domesticos aliquod lignum incenditur, dei vestri corpus exuritur. Qua te enim in boc crimine excusatione defendis ? Dicis
:
Lig-num illud non erat Deus. Kespondebo tibi Sed essepoterat cum placuisset artifici. Ne adhuc qui:
laCumhffic ng-untur Basso prjesidi annuus aaa successor advenit, Justinus quidam * nomine, sed mente perversns, qui nesciret Deum, vel intellig-eret vel timeret *. Hcec res vebementer fratres aflfecit. Mitiorenim fuerat Bassus, et*ratione sibi reddita vincebatur, eo quod uxor ejus Deo aliquantojam terapore serviebat. Tum Zoilus, magistratus
illius
naa
*
qnidcni
* Tcl inle li-
gcro vcl timcle n. M. B.

* in
B.
civitatis,
populo militibusque
praesidis
cir-
'
proviilclis
dem
B, pnrvidetis
lapis parius
in quibus sitis tenebris prsevidetis *. Bonus Numquid si sculptor ejus bonus est,
cumdatus bbb ad tribunal eum

adduci.
1-i
jussit
S
PliUippum
ei
H.M.
poterit
esse
Neptunus
Bonum
ebur.
Numquid
Quo
introducto, Justinus ait

?
'
cfficeicl
B.
pulchrius illud expressus in eo Jupiter fecit ? Haec bene cupidi artifices invenerunt, ut quicumque metallo vultus aptatus prsetium rang-is efferret *, nou potestatis gratia sed aestiraatione mercedis.
]3x terra ergo sunt omnia, quam * calcare non adorare debemus Nobis enim illa *ad possidendura
Christianus
Tu es episcopus Ego sum Respondit Philippus

: :
iuierrogiU
iruqiier.
'
negare non possura
*.
Justinus dixit
Domini no;
i|ui[ius
ia-
qua; calcarc
R.
M.
'illamB. T.
liniiliier fc
Deus
1
Hcrmes.
*
Uermcn.
redde B.
M.li
*
vobis, ut video deos illa g-eneravit, fecit His cog-nitis Bassus Philippi constantiam vehemeuteradmirans, et victus a primo, ad Herraetem*, solve* se convertit iratus dicens Vel tu sacrificium sacrifico ; Non numinibus. Re.spondit Ilermes Cujus sis couditionis christianus sum Ait Bassus et doexpone. Respondit llermus Decurio sum, omnibus obsecundo. Ait Bassius Si ctori meo in sequiris t*hilippus ad sacrificium fuerit adductus,
; ; : :
:
:
stri dignati sunt Christianos omnes ad sacrificium, * nccdcheo B. sinoluerintsponte, necessitate compelli neg-antes ' nc Dccessc posna affici. Parce erg-o letati tuae necesse * habes, liaboas ctc. R. juvenibus etiara non ferenda sufferre. Respondit M. Vos accepta a similibus vobis homini- * pcnc hrcvi Pbilippus bus praecepta servatis, poenaB * brevis timore ; tcmpore D.
;
:
trnductis B.
quanto raag-i.'^ nos Dei jussus obtemperare debemus, qui merentibus * tribuit sine remissione suppliImperatoribus parere nos cium ? Juslinus dixit convenit. Respondit Philippus * Christianus sura ;
:
:
'
prnmcrcnRpiscn piii
tibii^B.
'
chrKiJanus
siiin
*
B
Jiisti-
'liBCscnicn-
tiaB.
*
forle
auctorem ? Respondit Hermes Nec eg-o sequar, nec ille vincetur par enim nobis virtus et animus Traderis incendio, si in hoc * fuest. Ait Bassus Flammara rore permanseris- Respondit. llermes ardoris, quse deficit pcene* mihi levis miuaris istius
: : : :
Jussus Potormenta circumstent *. Eespondit Philippus nam ad sacrificium vincere teris torquere, non rae nerao perducit *. Justinus ait Per mediam urbem te trahere pedibus jubeo et si vixeris ad renovanda supplicia, rejicieris in carcerem. Responideo hoc
quod
dicis facere
non possum
:
*.
nc ccsses
puiiiic
mjii-ir.
'
pxjicctcnl B.
ncmn mo M.
perdiicetR
dit Philippus
Utinam
velles confirmare quae dicis,
ct satisfocc-
ut * satisfaceres irapiae voluntati.
Tunc Justinus K
trabi
B.
548
sx uss.
PASSiO
S.
PHlLirPI EPISC. HERACLEENSIS ET SOCIOKUM MM.

jussit.
trahi
cum vinctum
pedibus
Qui acceptis
Sollicitudinis
cjelesti
modnm
B. Philippus episcopus
et
fffidc
B.
Tulucribus, et per siugula tot silicum oflFensioue * laceratus, rursus ad carcerem corboris uembra
populum
k.
1.
gubernat imperio
pastorali
diligentia ac paterno
S. Severus in enrcerem viiiliinr
fratrum manibus Seragareutium 15 Sed palam, post admodiim et ccc. Graudi prsterea iuquisitione contulerunt agebatur excubiis, ut Severus presbyter magnis ininveniretur, qui se occultioribus latebris ab ea
quisitione subtraxerat;
reportatur.
amore servabat B. Addit B. in me et de me. Vide comm. p7'xv. num. 12 etl^.
non possent, impulsu ipte prorupit. Nec enim diu latere passio ipsaposcebat. Cum erg-o ad judicium fuisset * adeumimo' adductus, Justinus ait * Jam nunc moueo (te), ne neo B. seducaris iusania, qua doctor vester Philippus incitatus proenam propria furore sibi peperit; sed magis jussis imperatoris obtempera *, parce cor irritalus R ampori, vitam dilige et bona sseculi hujus Isetus M.B.
:
quem cum
investig-are
sancti Spiritus in
ddd medium poterat, quem
Stationarii, rnilites, appaPrcesidum, qui dispositi per et ofiiciales provincias certis locis denunciabant magistratibus, quid ageretur. Et citantur verba ex Actis nostris,
ritores
m. Audi Ducangium:
u./f2cmseriii?t(2aWzw5.'BeatusPhilippusdixit, quasi verba sequentia usque aBdificabitis, ab eo

fuissent prolata. 0. Isaids cap. 66 y
1. Textus paulo diversus Csemea, terra autem scabellum pedum
:
lum
mihi
sedes
:
meorum
?
qu
est ista
domus quam
SEdificabitis
oblempe-
plectere. Respoudit Severus:
Me
necesse esttenere
colui.
P Sic veteres sacram suppellectilem appetlabant. Vide Mabillon. de liturgia Gallicana.
raus B.
quod
didici
et in
;
perpetuum servare quod

et poenae et salutis
Justinus disit
Omnem
ratiouem
'elspooleexequeDdiim IS- iratus horreret, jussu prsesidis
animo concipe, et intellig-is sacrificium istud tibi optaudum *. Cumque ille nomeu ipsius sacrificii
etiam ipse receptus
in carcerem
1(>
B
Hermes
inr.
est.
corowi
Juttino fU<i-
ait
Tunc Hermete (Herme) eshibito, Justinus Hos quos imperatoria constat neglesisse manquae pcena conficiat.
ipse jungaris
Moerorem tuuc nos omnes fratres perce])imus agnovimus. B. Ex quibus liquet scripta hxc esse a teste oculari. Confer Comm. prxc. num. 2. r. Quid futurum esset B. E s. Idest ecclesiEe. Vide Cardinalem Bonam, Rerum Liturgicarum lib. i. cap. 19 num. 4 (1) ; ubi multis exponit qwim ob causam ita ecclesidsnomiq.
et augustias civitatis
data, videbis cito
cruciatibus
eorum etiam
Ne ergo memor sa:
natee sint.
t
Non
patiebaturillos (alios R.) abscedere B.
lutisproprije,
memorque
omnia sacrificando
mala numinibus. Eespondit Hermes

filiorum eee, effuge
hoc poteris impetrare quod postulas ; in hac fide crevi, hanc mihi ab ipsis incunabilis veritatem sanctus magister impressit ab hac claudicare
Numquam
non possum, nec aliqua ratione discedere. Tu ergo,

preeses,
Sed futura retractans meditabatur, docens singulos dolorum vanitatem declinare et in via mandatorum Domini deligenter ambulare. B Proti71US, 077iissis comparatione hujusque applicatione, subjungitur Interea Philippum cura aliis fidelium turmis eccIesiEe foribus adstantem phras^jps Bassus
u.
:
quemadmodum
:
vis,
lacera
confitentem.
invenit. Statimque jubens sibi prcesentari christia-
Justinus ait
Securum
te
facit
iguorautia futuri
norura multitudiuem dixit

V.
Quis ex vobis
carnis.
.
etc.
..
mali
.-
nam cum
subjacueris poenae, pcenitentia

:
Ne
attactu inutillis..
viciua
mem-
Quamvis * quautumvis sera torqueberis. Kespondit Hermes R. graves dolores a te impositos, per angelos suos
nobis, pro quo patimur, Christusimminuet. Itaque
bra solvantur.
X.
M.
iusignes scripturas etiam
ingerite,
Artis
intelligitis et docetis...
per quas ne hsec eadem, si
Justinus fidem ejus firraissimam cognovisset, etiam ipsum recepit in carcerem.
cum
dubitando puniti sitis, post tormentafaciatis. B. y Mucabor B. Mucator R. Prout in textu nostro
scribitur
nomen diceres esse proprium.
Certe Au-
ANNOTATA.
a Vide Comrn. prsev. num. 1. Cum per decursum variantes, ut aiunt, leciiones alicujus momenti
relianus imperator, auctore Vopisco, interemptus fuit a Mucapore, quo familiariter utebatur. Si non
sit
nomen proprium, non
facile
dixerim quid vox

?
sibi velit.
Num
forte tortor vel simile quid
Por
zndicare rnihi proponam, moneo litteram T desz(/nare Mis.Trevirense; B. Bodeceuse P.Puldense;

j
idem sonat ac puer seu 5ervus(2). Et notat Polenus ad vocem Quintipor ex Festo (3) Servile nomen
:
M. MabiUonii teoctum B. fieiuartii. b Prsefanlur T ei B in hunc modu m Singulorum

;
:
gesta Sanctorum brevitate colligere, deligentia est dulcior euim labor est stricte et utilitatis insigne
:
frequens apud antiquos, a prEenomine domini ductum, Marcipor, Caipor id. est Quinti, Marci, Caii puer seuservus. Et iterum [4) Marciporcs, Publipores, dicebantur quasi Merci, Publii pueri seu servi.
z.
omnia coUigentis,
tur itaque etc.
et
minor legentis anxietas. Beahonestate securus. B.
Ad cujus ingressum
Severum....
intromitti
prseses illico jus.sit. B.
c Bonitate laetus et vitEe
d Nullo mirante usque
bonum opus
desiderat
desunt in B. e Quodserius R.
aa Officium, grasce r, Td'c,iq, quo verbo significantur ministri tribunalis. bb Qui cum eo tenti fuerant Christianos. B.
ec Delectaret ex spectaculo et christianos terreret exemplo B.
videntes omnes
Locus mendosus apud omnes. Num forte ideo ? Pa?Him ad marginem P., partim verbaverbis superponendo atiquis decessorum nostrorum scripsit Statim apostoli Pauli praedicatiouis ordinavit eloquium in epistola, quEe ad Timotheum scripta est ejus Si quis etc. g Radrianopoli consummatum martyrium est, coeptum Meraclese. h. Resistendo aliquotiens, aliquotiens cedendo (B. M.) omnem procellam moderaturus magiater
f
prsetermissus in B.
ee Ipso etiam dominico teeto devoluto omni tegularum fraudabatur ornata. Ipse quoque qui haec agebant, ne vel ad diruendum, vel ad tradendum christianos segniores essent, cogebantur verbere, adhibitis exactoribus truculentis ac ssevis B. ff Tuoc praBSes insHUUs jussit ut igne supposito,
adstantibus tara
peregrinis
quam
civibus undein
excludit B.
Operum, pag.iU, ADlverpiEc 1677.
cumque dium mitti incendiura B. ^^ Ad quos cum venisset

collectis, Scripturas
omnes divinas
me-
hic nuntius, praesenti-
^l)
(2) Fi.rcclini Lexicijii.
l3)
Tom.
III,
coU 1U8.
(i)
Ibid.
col.lH9.
busque
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. A busque exponebat quid de librorum incendiis uctum fuisset. Quod cum audissct B. Philippns, in
medio mllitum
hanc civitatem
ita
in
549
Jove occisus,
et
apud Cynozurim
si
Thessali^v ur-
BX 9!
bem
sepultus.
viveret desuntin H.
a quo coluntur B.
omnes qui nderant
custodiam positorum, dixit ad Viri, qui et circumstabant

:
00 Sequentia usque
incolitisetc. B.
Cxterum apud alios

sequentem
pp Ni ab qq Nulli
Et
sic ig-nis
illo fiant,
coUudit, omissa in B,quod habet

:
ita:
sumendus
si
textus, ui S. Philippus
pronuntiasse orationem intelligatur.
probator est justi etc. Ruinartius Sic probaturjustus ut et puniatur injustus. Mabilionius: Ut exponitur injustus.
rr
hh Ae
Sodomorum
atii
:
in B. Variant
ut
si
voces hee non hahentur Sodomomra R. ut excidio
AdditB
maUsautemet iniquisconsummatio
domorum M. ii Ab adustionibus
datae etc. B.
perditionis est.
incendii, dulci onere retar-
M. K.
pus;
kk Ut ea qu; facta sunt ibi posteris probentur, non solnm lectioue etc. B. U Evidens est in tota hac narratione respici ad fahulani seupotius historiam (uthahent editores Biographice universalis (1) ) Amphinomi et AnapitBseu Anapidis, qui dictisunt Pii fratres; quorum loco duae sorores Virgines hic ponuntur, et hse quidem, ut apparet, Christi sequaces. Erant itti inter ditiores Catanensis in Siciiia urhis cives. Quadam die, erumpentibus Mthnx flammis, humeris parentes suos civiiate exiulerunt; ita ut,
B Philippus episcoCatafronio sacerdote et ministris ejus infeUces epulas etc. B. tt Vis victimas immolare numinibus ? B.
vi.so
ss Meditaretur et exponeret
sus
uu Locus paulisper corruptus R. et M. :Ait BasCivitatis saUem sacritica fortuuse. Forte loco civitatis iegendum divinitatis vei deitatis, atque vosc hxc jungenda phrasi prsecedenii et obsequium imperatoribus exhibere, non cuUum divini: :
iaii&Jta ordinantur verba in B, in quo
tamen
ie-
gitur
civitatis.
vv Ig-norautia
Christi
;
dere velgestimare
nomen inquit comprehennecquantum sitpotesthumana

Eediticia
cMerisigneconsumptis,ipsi
illcesi
per medium
mens
capere. B.
B incendium
iransiisse ferantur. Si/racusani
cum
XX Et
domuum
numina
variarum seu viUarnm
Cataneyisihus contendunt inter se de piorum fra-
fiunt etiam
vestra; erg-o vobis tûnt bhisphe:
In utraque civitate temptum eis dedicatum cernebatur [2). Notaiur autem quid apud Grsevium (3) in Catanensium Numismatum
trura natalihus.
mia etquolidianapeccata
esplicatione Tab. xxvii
num. 43 eH4
(4)
Insig-ne
B. Brevius E. domuum vestrarum sive villarum aedificia vobis sunt quotidiana peccata. yy Festinamus ad vitse auctorem, et seterni
reg-ni
exprimunt fmimesmaiaj factum Amphinomi et Anapis , frutrum Cataneusium, quo moti templa, sig:na ac numismata iis veteres dedicavere, ac tamqunm deos coluere. Quid namque raagis pium, quam g-enitores humeris impositos, ita voac pium
lente
^doramui principem. B.
si vultis horridas cetenas tormenta, honorate principes et impieratores. Beatus Hermes dexit ; Numquam nos,
zz Si quaeritis vitam, et
et saeva vitare
judex impie, ad tua nefanda

istae
sacrificia
perduces
Nuptumo, ab /EthnSE incendio liberasse ? Haud immerito ig-itur Piorum nomen sunt assecuti. Addo qucedam Claudiani disticha, quibus pieraActis tributa verha, haud paque, S. Chilippo
enim minjE tuse aliquid nobis ad fidei virtutem proficiunt, uon perfidiam timoris incutiuut.
aaa
Dum hiec
successit ei Justinus
aguntur, Basso praeside decsdente, quidam etc. )i.desunt verba
rum
consonant
Aspice sudantes venerandopondere fratres, Divino meritos semper honore coli Justa quibas rapidee cessit reverentia flammse, Et mirata vag-as rettulit Êthna faces. Complexi raanibus fultos cervice parentes
annuus successor bbb Militibus circumdatus beatum PhiUppum episcopum cum ceeteris christianis, qui cum eo
erant in vinculis ad tribunal prsesidis etc. B.
coc Concordat
M. Locus admodum mendosus.

;
Ruinardus
iegit
Sed paulo post ad
modum
fera-
AttoUunt vultus accelerantque g-radus,

GrandEevi g-eminasubUmes prole feruntur, Et cara natos iraplicuere raora.... beue naturse memores, documenta supernse
Justitire,
rum
g-arrientium, grandi inquisitione etc,
quod
juvenum lumina, vota senum
utique non vaide lucidum est. Bodecense ita habet :Sed et ipsi fratres, post exhibitam sibi (ase?) humanitatem, ad oppidum Sag-arensium, latitandi causa, se contulerunt. Grandi interea iuquisitione,
Qni spretis opibus medios properastis
in ig-nes
Nil priEtersanctam tollere canitiem... Plura licet suramje dederit Trinacria laudi,
Noverit hoc raajus se g-enuisse nihil Nec doleat daranis, quae devius intulit ardor, Nec g-emat exustas ig-ne furente domos.
:
imo haud levem probabiHeraciex vicinio op- * pidum aiiquod esset Sangariumvel similis nominis. Ast non omnino ita est. Jacet Reradeis Thraetc.
Leciio hiec aliquam
litatem
prx
se feret, si in
ciie,adiatus seu
:
iitus
Propcntidis (hodie mare
Marmarte vocitatur)
occidentaie, e regione vero,
potuitpietas, flammacessante, probari Emtum est ingenti clada perenne decus (5). Faciie est porro conjicere, hsec ex Sicula historia
Non
ad Acia martyrumplus minus
feiiciier
accommo-
data seu potius detorta fuisse. Nec repugnatid jam factum tribus prioribus ssecidis ; adeoque
hanc invaiuisse famam ante S. Philippi cBtatem. mm Varie in variis Mss. vox h^c redditur Ideo B. Ag-ia M. Yg-ieo T. scrihendum foret Oetes, qui mons est Thessaiise, supra quem combustus
fertur Hercules. nn Lege .Esculapium, ut hahet Bodecense. Hic
sciticet,
adorientale litus, in extremo sinu, posita est Nicomedia, a qua si paulum, rursus in orientem iverHs, fluvium reperies Sang-arium ; ast oppidum non invenio quod ita nuncupetur. Vide mappam apudCaroium a S. Pauio{6). Meminere quidem geographi vici Saug-ias (7) ; ast hujus non facile fuerit hoc loco mentio, ut videbitur ex^ verbis
Baudrandi
(8)
Saug-arius inquit, Zag-ari et Saugari,
sacari... lluvius Asite,
ex Phryg-ia mag-na fubi or-
tum habet ex Dindymis moutibus) apud Saug-iam

vicum ortum ducens, a Pessinunte 150 stadiis, per Bithyuiam in mare Euxinum (nigrum)... decurreus... Ejus ostia inter Nicomediam ad occasum
quod Hippoiytum
suscitasset,
legitur
{11
iiomi'
AmphiBiocraphie univcrsclle. parlie Mylhologique. veilio hisloiiarum (5) Tlicsaurus Anliquilatum eL 12) Ibid.
:
palriarchatu Conslantinopol.
nnîe,
elc.
:
Siciliffi,
toin.
IS) Ibid. col.
213
VI. LugduniBntnvor. 1723. - (i) Ibid col. |9f. Ubi de (0) Geogiatthiasacia, pag. 20b. el 2U.
(7)
(S)
Novum
Lexicou
Baudrand. Conf- dc la fllartigeographicum. heoaci, 1077.
Verbo
SflnjariHi.
300
550
It VSS'
PASSIO
et
SS.
PHILIPPI EPISC. HEEA.CLEENSIS ET SOCIOEUM MM.

omuibus
viris.
Heracleam (utique Bithynix, non autem Thraci^, de qua in Actis) ad ortum 500 stadiis distant. Post haec videat eruditns lector, num forie fratres, atque nominatim S. Severus, latitandl causa, Nicomediam terra marive hânsierint, atque hinc ad ripas Sangarii ? Fieri sane potuit.
300
Nam
magistratus ante jara fuerat
1)
et obsequiis suis Officium sibi prEesidis obligarat*
quioccasionem redhibendae gratiiE nacti, pro ejus

salute trepidabant.
prostratis, quasi
Sed his oranibus victis atque
ad
quemdam
portura
quietis re-
refugit ad carcerem, ubi
ddd Quem cum
investig-are qujestionarii a Justino
bratum
tropsea
est.
gaudium in mane* celeAgebant autem gratias Christo et

ex
diaboli
'sauîmm
['"'"^"eR.l). B.
missi non potuissent B. eee Patet ex his S. Hermen diaconum,
gloriosa
eversione
referentes
matri-
monio quondam fuissejuncium, filiosque habuisse. Infra quoque mentio fiet de alter o illo^nmi
Philippo nomine. plures ei natos.
ips'j passionis elati, majusroburad futura tormenta capiebant. Beatus itaque Philippus qui tactu ipso corporis antea agebatur*, semper
principio
Ex
Prsesidis verbis apparet
deiicatus ac mollis, nulla tunc sentiebat incomprreses solitum judicantibustribunalascendit, et eos jussit adduci. Quibus exhibitis, ait Justinus ad Philippum Cur tanta temeritate aptaris*, ut salute contempta,
:
^"gcbatm.*
moda, ope tectus angelica. 20 Ecce post tridiura Justinus
""'*"
'n''-
CAPUT
nopoli.
y^j"""""
hilippus
II.
Consummatur Martyrium Hadria-
imperatoris detrectes obedire mandatis. Respoudit Philippus Ego nou vitio teraeritatis inflammor,
:
roptaris B.
sed Dei, qui
fecit
omnia, qui* judicaturus est vivos

*
Omtiet
(t
et
si
mut Badria
nopolim
iraiffetim'
car;
sane diebus jussit eos in hospitio custoa sua severitate discedens, quem statim diabolus inflammat. Jubet enira ut iterum mittantur in carcerem, et septem a continuos
dire*,
Duobus
paupulum
etmortuos, amore * et timore compellor. Hujus mandata prsBterire non audeo. Imperatoribus vero persingulos annos/parui, et cum justa imperant, parere festiuo praecepit enim Scriptura divina
:
vcDtuTescst
iu<iicarcB
'^morevcge^^^'
Keddi * quee sunt Dei Deo,

Casari.
et quiB
sunt Csesaris
'
custodiri
B.
menses in illo custodiarum fcetore conficiant *. Tunc AdriaDOpolira J eos praecepit adduci. Quibus
invasit moeror subito quippe qui tanti Magistri doctrina fraudarentur et visu. Ut infantes vix dura adhuc cunabilis violenter abstracti dulcibus nutricum uberibus inhaerentes, auferri sine lacrymis a grato sibi lacte non possunt: sic discipuli salubrem pastum perdere se credentes, solatia capiebani fietibus, quia remediaimpetrare Don poterant. Sed cum Adrianopolim pervenissent, in Sempori c cujusdam suburbano usque ad
Jam
Inculpabiliter itaque hucusque servivi. superest ut relictis sEecuIaribus blandiraentis,

terrenis. Repetita ita-
reddiicM.
cselestia festinem prseferre
11.
a
*
egredientibus
fratres
que ssepius verba*, quibus

21
me
Christianum assero
conficiaDtur
et diis vestris sacrificare detrecto.

:
vprba co-
fi.
Tuuc relicto eo, Hermen Justinus alloquitur Kiosce.quibus Si hunc senectus vicina jara morti eogit bona hujus ^/g 1]^^^^^^. lucis horrere tu sacrificando prosperiora * non serurioraM. neglige. Respondit Hermes Breviter tibi et his
, :
prsesentiam prassidis servabantur.

18
S. Philippus
Tandem
praeses advenit
,
statiraque alio die
crditur vir~
9>t
*
:
publice in thermis residens

induci, et ait
ista
;
illi
desalute tua dilatio
ad
Philippum priEcepit Quidhucusque^tracta^ti ? nam mutandum tibi fuerat permlssa

ergo,
:
dilucideque monstrabo, quod ex vanitate miserabili facta est odiosa tibi pietas. Nam unde est, ut* veritatem falsitas, innoceutiam malevolentia, postremo homo hominem festinetappetere? Quid enim simile hominis*Deus aliquando formavit? Sed conatus est diabolus opus
o praeses
,
qui assistunt,
quod B,
'
lioniiniR.M.
cseleste violare*. Invenitilla quas colitis, et servos
lecum B. ' psnas tibi

debitas B. 'si in illocar-
juris sui sacrificaudo vos fecit.
Nam
consilium
ut subito equi
' violare.
in-
sacrifica
si
vis liber efiûg-ere*.
Si illo carcere*, in quo hucusque permansimus , voluntate non necessitate cere R. M. perreximus, concessum nobis bene* hoc tempus carcercm B' assignas; sin vero pEena fecit potius quam volun* nobis brCTe tas, cur ad veniam imputes tempus, quod posuisti? M. c Eg-o vero, ut ante jara dixi, Christianus sum et hoc quotiescumque interrog-averis respondere curabo; nec simulacris umquam satisfaciam , sed seterno Deo, quem coepi exhibeo * famulatura.
; ,
Respondit Philippus
ferventes insania, non obteraperantes lupatis, auriga contempto, relicto salubri campo*, mortis
ignari ad prascipicia festinant; ita vos ipsos prsecipitatis insania, et praetermisso Dei verbo, consilia diaboli scelesta* tenuistis. Haec est itaque
venitque B
camo U. M.
* *
eibibebo B.
spoliari
Tunc
ipsa
praeses lig-are*
eum
jussit iratus.
Cumque
vera sententia, ut bonos ac pios gloria, malos persequatur infaraia*; atque ut illis merces, ita istis pcena succedat. Sic propheta Zacharias eloquitur dicens Increpet in te dominus Satan, increpet in te qui elegit Hierusalem. Nonne hic
cselestis
:
scelestfl at-
([ue sacrilega
tcnctis B.
*
insania B.
P
^"'''^-^-^-
ei
B. M.
*
linea
cami- prasses
sia B.
line^ * corporis fuissent abiata, ait FacisquEe jussimus, anrecusasPEespondit Pbilippus Numquam me sacrificaturum jara ante testatussum. His Justiuus auditis, virgis prjRcepif
etiam
:
obustus* abstractus de flamraa est? Quae ergo adhuc*hominibus est cupido, qui ad lignum
torris
'^''"^'"*
'
obustura* ac letiferum confugistis?

riter ardeatis,
Cumque
pa-
vobisiiomi'"'""'" ^-
licet*
brevissiraum iucis circulum

lucis aeternse
nibusB.
'
eum
omnia ver-
verberari
qui cura
omnia* contenta
Christi
,
sic transigere, ut
ad bona
veniamus.
raente
toleraret,
benim supphciaB.
robusta raole solidatam, ipsos quoque per quos poena man. dabatur exterruit. Erat incredibile miraculum. Nam pars liueaa quae honestum pectus velabat,
illsesa
stans
super petram
Vos autera qui cum ingenti
illuvie vestis et corpo- ^V
ns, capiIJis sordidis ac dimissie, quibus* tumulos g . aedimissis et templa observatis et carceres ; videmini mihi mmuios H. deos vestros non colere sed lugere*, et ante judi9
sustlnere peccati , qui* hasc 'lugcreB. videntes in cgecitate consistitis, nec ad liberatoris ' i'""Q"""'^'^^'' vestri auxilium convolatis. Canes dominum odore con.
vero quEe dorsum tegebat, per partes rupta discesserat d. Omnes artus virga;
permansit
cium poeuam jam
illa
rum
ictibus
vehementer
incisi penetralia
ipsa cor-
deiiles...
porisatque intestina patefecerant. Securus taraen Christi perdurabat Athleta, cujus aniraum Justinus
expavit, et recipi eura jussit in carcerem. lOTunc vocavit Hermen e cui comminans
mfiiO'
vestigant, et audito rectoris sibilo,
equus
;
quem
yoiutisMiM-
ignarus
paulo ante projecit inquirit prssepe agnito, bos concurrit ad Dorainum et asinus sta,
bulum
judex,
possessoris invenit. Israel

:
Dominum
Israel
solus
''
Hermse
fvrjiidex.
e
consilium Offlcium vero ejus ostenderat, nec terreri metu potuit nec persuasione perduci. Dilige-
batur enim tam ab apparitoribus judicis, quara ab
non me cognovit oraniura Dominum, nec timuerunt judiciura justi (Dei). Per undam pereant sicut eub Noe. Aliorum vero in solitudine genua sunt soluta,
ignorat, juxta quod h lectum est
alios
,;
alios ignis exussit, ideo
vabat.
ignidamnantur.
DIE VIGESIMA SECUNDA 0CT0BRI8. 551 quod preecepta nemo sertudiuem, quae sepuebatur, adjicit * Hoc me passurum Deo ac Domino jam ante adnuntiante
: ,
ES US9.
'loi:utuscst
.
22 His auditis Justinus beato Hermce iratus exdamat Ta sic loqueris quasi me possis facere
:
cognoveram
est,
revelatione
certiseima.
Nam cum
dulci sopore devinctus jacerem,
ncB.M.
Christianum ? Hespondit Hermes Noq te solum, sed circumstantes singulos opto fieri Christianos.
:
columba mihi visa niveo candore perlucida, cubiculum illud
Cffiterum
prseses
me
sacrificaturum esse non credas,
(a)
fortissimis Dei victus Athletis,
Tunc commu,
ingressa, subito in raedio capite consedisse, quae et inde decendens in pectus escara mihi gratissirai cibi
nicans
'
cum
participibus * et adsessore consillum

:
talem edidit saevo ore sententiam et ait Philippum et Hermem *, qui prseceptum romani imperatoris UerniesB. M. neg-lig-entes, alienos se ab ipsa etiam romani nomicompyllotio- nis appellatione * fecerunt, vivos jubemus incendi,
B.
priocipibns
1'hilippus cl
ncB.M.
ut cseteri facilius ag-noscant quanto constet exitio imperialia contempsisse mandata. Tunc i egressi
cognovi, quod me Dorainus dignura habuit passione, Pum haec loqueretur, ad locum illura, in quo poene parabautur, adveniunt. 26 Tunc ex more carnifices beati Philippi pedes humo usque ad genua teserunt ; religatas post tergum raanus claviculis * in fuste configunt. Sistatira
offerens *,
* obtulil,
sta-
vocare dignatus est
q, et
tiuique
fi.
coiiiburandi.
'clavis R.
M.
militer, et
Hermes decendere jubetur

:
in
fossam
ibant gaudentes ad flammam, quasi greg-um principes gemini arietes omnipotenti Deo quasi sanctum
quoddam munus
S.
oblati.
qui fuste sustinens trepida hinc inde vestigia risu r uimio sic locutus est dicens Neque me hic, diabole potes su^tinere et statim super pedes
, ;
Severus
lil
orat
eis o
23 Beatus autem Severus in carcere solus, quasi navis in pelago fluctuabat g"ubernatore deserta, *
aut quasi ovis relicta in solitudine perdito pastore,*
ministri congerunt terrara. Ante
cielur,
'
araisso B.
tamen quam supponeretur incendiura , Hermes sanctus queradam ex fratrtbus Christiaais ibi stantem vocavit Velo-
pHStoie Ire-
pidabul R.
B. k
M.
Gaudia tamen attollebatur immani, quod eos duci ad dulce et ad expetendum sibi
et trepidabat.
gium
passionis
munus
audierat.
Tunc
flexis g:enibus ora:
cum gemitu magno dicens ad Dominum k B Omnium fluctuantium qui es portus placidus, spem
bat
sperantibus tribuens, salvator seg-rorum, auxiliator eg:entium
*, quem raagna per Dorainum Jesum Chri- EuIoaiumB. stum adjuratione constrinxit, ut ai filium ejus Philippum patris mandata perferret, diceretque ei ut redderet omnibus quae deberet Nara et mundi hu- E
:
dux cEecorum , misericors in eos quos pcena circumstat , fatigatorum murus, tene,
jus imperatoris similia sunt prsecepta. Prsecepit s enira singulis, ut si quid ab ahis acceperiut, sine contradictione redhibere. Eeddat itaque sing-ulis,
quae debentur, ne raihi aliquem scrupulura doloris
incutiat. Haec autera dicebut de
illis, quae a multis redditurus acceperat. Addit *
:
brarum lumen
fuudator terrse, ordinator pelag"i

;
et totius distributor elementi
cujus verbo
cselum,
tute
etiara
sibi
credita
'
addidil R.
astra et cuncta perfecta sunt; qui servasti Noe, et

cl facultatcs
It.
'dcsacrifio B.
'
pro co
vic-
Abrahae divitias * obtulisti, qui liberasti Isaac *, et parasti pro eo * victimam qui cum Jacob exercitatus es palasstra dulcedinis, et eduxistiLoth ex
j
tima ai'ielcm
Sodomis de terra maledicta qui visus es Moysi et Jesu Nave prudentem fecisti; qui cum Joseph iter
;
ab iniquis
fi.
habere dignatus es, et eduxisti populum ejus de terra Mgy^ti, ad terram respromissionis adducens qui auxilio fuisti tribus pueris in camino , quos sancto majestatis tute rore perfusos flarama non attigit qui leonum ora clausisti n, vitam Danieli et cibum tribuens; qui Jouam nec maris profundo, nec morsu ceti crudelis exeptum leedi passus es aut perire; qui Judith armasti, qui liberasti Susannam a * judicibus injustis, qui Ester g-loriam
;
hoc amore pietaLii, et ait Juvenis es et debes victum labore tibi quasrere ita ut patrem fecisse meministi , quem scis cum omnibus bene esse * versatum. Hac voce completa, ligatur et ipse convcrsapost tergum. Tunc a ministris flarama subponitur, tum B. quibus ardeutibus, quamdiusermoduravit, gratiae reddebantur, et in ultimo * gratiarum Amen *
,
,
M.B.
ullimaR.M.
dulce resonabat. 27 Sic beati Martyres testimonium
vitfB
imple-
Cot-jiora inle-
vere. Felices Christi discipuli, ejus secuti vestigia, gra imeaia.
per quem Ulis fuit coucessa victoria ; comitati etiam doctriuara apostolorum et eorum martyrum qui apostolos sunt secuti ; quiorum exuta: a lahe terrena animae ad ctelestia regna * properarent.
Extensffi beati Philippi
properarunt
fi.
manus, ut
in oratione fue- R. M.
*
seoibus
didisti, qui
Aman
perire jusststi
qui eduxisti nos
rant, inveniuutur * in corpore, et ipse ex sene juve-
inveniun-
'
es luraen
R.
SI.fi.
de tenebris ad lumen Eeternum o ; Pater Domini nostri Salvatoris Jesu Christi, qui est * lumen invictum qui donasti mihi signum crucis Christi ne indignum me censeas Domine, ab hac passione
; ; ,
nis reparatus in pcena et
agone coronandus, quasi
tur: iucorporc
adversariura provocans repente conspicitur. Similiter
etipsc.R. M.
in
carccris
p(cna B.
obtinuere coUeg-se ; sed da mihi partem coronae ut sim illis junctus in g^loria, quibus eram junctus iu * carcere habeam cum illis requiem, cum quibus nomen tuum venerabile confessus',
quam mei
Herraes , facie fiorens et coIor (calore) pretiosus, Hvidus paulisper auriculis, quasi ex certamine quodam, post illud omnibus monstratur incendium. Tunc oranipotenti Deo gratia ^ ex omni ore fundebatur, qui dat gjoriara in se speranet
beatus
gralite...
ruiiiluntur
B.
tibuset corouam.
tormenta judicis seeva non timui.

"
exiiudil\ir.
'
'lUoJ
II.
'obtiiiuit
R.
24 Hac itaque oratione completa, tautum fidelia verba potuerunt, utpostero die id, quod postulabat, acciperet. Itaque etipse ut fortis athleta cum illis, quibus viserat, confessurus ingreditur, et voti compos, non solum que * pocebat, obtinet*, sed etiam
cito
2S His tamen diabolus contentus esse non potuit. Mox Justino audaciara * et mentis furorem * injecit, ut forte t Sanctorum corpora Hebro juberet
aique tx
/!iiiiiii\e
er-
furoriscl B.
iiiianian) B.
t
M.K
?'
quod quserebat, invemtp,

:
^(iiiriiiidir
"''
'
rogtivi
fi.
i^rdiore
25 Beatus vero Philippus manibus portabatur dolor enim pedum aliter eum ire ad flammam nou passus est. Quem tardo * passu sequebatur
''iominum B.
beatus Hermes, simili pedum dolore constrictus. Sed Hermes iter suura hoc sermone mulcebat Doctor optime, festiuanter perdiceus Pliilippo gamus adDoraiuum*; nulla nos pedum cura solquibus jam nuUus futurus est status *. licitet Cessatura sunt enim ministeria terrena. cum ad
: ,
immergi, ut quibus abstulerat injusta persecutione vitam , ipsam etinm invideat sepulturam. Quod cura fuisset effectum, omues AdrinopoUtanEe civitatis ti viri, quos Dei cultus urgebat, tanta crudeinfra parabant retia navigia litate perspecta concendunt ; se cui piscanti eveniat sanctorum corporum grata captura. Quibus orationibus * non negatur efiectus V nam mox inclusa corpora cum
, , :
uioutilius B-
retibus extrahuutur. Tunc grata venatio et auro pretiosior et orani decore geramarum, duodecimo
caelesia
regna
fuerit
perventum^ Tunc ad
laulti-
ab ea urbe lapide per tres dies celabatur in viila, quce sermone patrio Geslisli/rumx, iuterpretatioae verolatinje lingnx Locus possessorum \ocatm\ i!.n possessio i/ et foutibus abundabat et nemore
oruata
faiiûlos
PHILIPPI EPISC. HEEACLEENSIS ET SOCIORUM MM. cio judicis quam ab omnibus hominibus nam D omnibus Dei est orKata messibus et vineis. Tunc magistratis ante jam fuerat et Obsequium sibi preefamulum * ejus latere non posse, probatamajestas,
652
PASSIO
SS.
R. M. B.
'
reslituunt, uec quera (quos) etiam flumiua proluuda ad coronam. iu trepidatioue sentire pceuam, sed festinare * potius
sidis oblig-averat.
tiae
Qui occasionem redimendae gra-
nacti pro ejus salutetrepidabant.
Amen. R. M.
ad corouajn
z.
ANNOTATA.
a
Ex Matyrologiis habetur SS. Martyres passos
mense 2^ Ociobris. Quo posilo, sequetur eos hoc petênisse, si tameii cum TiileEadrianopolim montio{l) admittamus JustinumBasso successisse
Per siugulos annos, desunt verba illa in B. g Tumulos. .. Carceres ; pjnor vox indicat Colles, in quibus dii colebantur, grsece Io^qv:, carceres vero non sunt nnxiorum custodia, sed ac-sDifia sive jauua aut linea, unde equi emitiuntur ad cursum. Vide Servium ad jEneid. 1 v 58 et 145 notautem,
f
;
noxiorum locum
quadrigjE.
relig"ionJs,
dici
numero
at plurativum carceres esse
mense Martio: ab hoc eniin ad Octobrim septem omnino nuynerantur menses, Cum preetecirciter
Cxterum
carcerem; unde emittuntur ludi pars erant pag-anic

sing-ulari
id,
(6).
uec sine suis ritibus perag-ebantnr. Htêc
rea apprehen&i fuerint EpipbauiBe die sancto incumbeuie, ulterius sequeretur eos sub Bassoper
ita
fusius
if
apud Mazochium
: :
duos menses fuisse detentos. Proinde universim per novem omnino 7nenses Heraclex in custodia fuere. Nihil tamen certi super his quisquam statuerit. Confer Mazochium qui ex similibus con-
Actorum textu petitis, annum et amplius numerat a Sanctorum prima comprehensioneusque ad eorum mortem. Si, iîquit (2), me audis, non modo emortualis dies ab Octobri mense dimo%'ebitur, verum etiam auuus iâssiouis non 304:
jecturis ab
h Sic habet B Juxta quod in Isaia legritur; nempe Cognovit bos possessorem suum, et 3 cap I, Israel autem me ncn asinus prpesepe Domini sui cog"novit. Proin setisus non verba Isaise in Actis 7'edduniur. Cgeterum hoc loco nonnuUa adduntur in B. Israel non cognovit Dominum suum dominatorem omniura unde et justo judicio Dei alii eorum in solitndine a serpentibus perierunt, alii
;
.
(quod hucusque persuasum eruditis fuit) sed 305 ^ fuisse statuetur, etsi anuo 304- primse quaestioui eidem admoti fueriut. Aut si vero sub Decio passi
fueriut (ut infra osteudam),
ab igne exusti .sunt, alii subito terrashiatu absorpti snnt; sic erg-o restat et vos JEternaliter perituros nisi recedentes ab idolorum cultura, Deum qui in caelis est colere et adorare velitis. Hecc audiens
,
eorum
passio
anuo 250
incepta
postremo anno 251 consummari debuit.
Justinus aB. Herma etc. i Qua promulg-ata sententia, eg^ressi ibant gaudentes ad flammam, ut greg-um priucipes, gemelli
Vide Comm. preev. num. 16. b Hadrianopolis, AndemopoliîEndremTxxvci^, teste Baudrand (3). Guiber (4), asserit scribi a Edreueb, Adranab. Urbs ilta sita est in Kumelia, babeturûe secunda imperii ottomauici reg-ia, incolas numerans ad 90,000; quorum 45,000 turcse; 30,000 Grseci et Bulg-ari; reliqui Armenii et Judaei. Antiquitus vocabatur Uscudama Thracise resedifi;
omnipotenti Deo, quasi sanctum quoddam munus in ara cremandi. B. k Domine Jesu Christi, qui es omnium fluctuantium portus placidus, pacem et gaudium in te spearietes,
rantibus tribueus, salvator cegrorum, etc. B. 1 Per quem astra, cfEli etcuncta viveutla creata
sunt. B.
et prudentem fecisti Jesu Josephdecendisti in carce* rem, et eduxisti populum tuum de terra Êg-ypti, adducens eos ad terram repromissionis, etc. B. Hic quidem alia differunt ab Actis, alia sunt eadem, seddiverso verborum ordine. Quod posterius cum frequentissime occurrat, exindequoque confrmatur nonnullorum opinio quibus visum esi Auctorum Bodecense manuscriptum vel ex alio provenire fonte {jilus minus grseco forte) quam alia SS. Pbilippi et Sociorum Acta, vel castigata fuisse sed an semper ex bonce notts documeniis, an ex proprio aucioris penu? Certe in hac S. Severiarf Dominum oratione, quae adduntur in Bodecenst, facile exsacra Scriptura hauriri pleraque potue-
m Qui visus es a Moyse

(Josue)
;
cata ab Iladriano imperatore, atque hinc nomen eorumque sortita. A Turcis occupata anuo 1360
,
Nave
qui
cum
regia ab anno 1366, usque ad anuum 1453, quo capta Constautiuopolis. Nostris diebus, urbs illa nemini
non nota est, quod a Ru^sis expugnata 20 Augusti anno 1S29, sequentis mensis die 14 foedv^ inter illos et Turcas ibidem sit ictum. c Jn Bodecensi codice >ymphorii. Notat Mazochius [h) Nec graecum id (Sempori) nomen est nec
:
gentis romauae alicujus, ex
iis
certe, quae exin^cri-
ptionibus aut libris innotuerunt, ut plaue
videndum
sit
an non auctor Semproni (vel ut in Bodicensi Symphorii) scripserit. CEeterum uovaequotidie gentes ex detectis lapidibus emerg-unt
;
nec
difficile est
ex semper
deflecti potuisse gentis, si
uUa
runt.
fuit,
Sem-
porix aut Semperiae uomeu. d Omues quippe artus ejus virgarum ictibus vehementer erant
ris
incisi, ut etiam ipsa penetralia corpoatque intestina patefacta viderentur. Securus
n Et per Abacuc victum Danieli in lacum misisti.
B.
tamen ac
bus
Exaudi me, Domine, et tribue, ut particeps esse merear passionis sanctorum Martyrum socioPater domini mei Jesu Christi, rum meorum.
salvatoris et redemptoris
Athleta permansit in omniperdurabat; cujus aninum tam inexpugnabilem Justinus praeses expavit, et recipi eum iterum jussit in carcerem. B.
laetus Christi
et invictus in fide
omnium in te credeutium, qui es lumen invictum; qui donasti mihi signum crucis filii tui tota mentis devotione sequi, ne me
indig-num centêas, Domine, ab hac passione, quam mei collegse obtinuere; sed da mihi, eic- B. p In his vix ab invicem differunt manuscripta.
Melius R.
et
M.
cui
cum minas
:
judex, consi-
lium vero ejus Officium ostenderat, nec terreri etc. Totus vero locus explicatior in B. Tunc vocavit praeses iterum ad se Hermen, ut minis eum vel persuasionibus molliret ad sacrificandum. Cui cum minas judex, consiliam vero ejus Officium ostenderet; Athleta Christi nec miuis terreri potuit nec persuasione abduci: diligebatur enim tam ab Offi-
Quod quidem argumento
sit,
Bodecensem
coinpi-
latorem proprio facilius indutsisse genio, ubi agebatur de verbis, a SS. MartytHbus prolatis.
r
q Ut mortem pntiar pro uomiue ejus. B. Qui, fuste sustiuente trepida membra, intravit
K^L"'p7g!1ib. -VNoricM?Io ^ci6LJ"brum"is~i677 "B'aimmm. isenaci, 10/y. ^
" ""'^fTr^ G.ograph,que. morcum kalend.

<*'
Paris.
I,
1850.
() la
Commcnlarjus, lom.
pag. 220.
ve.ns n,ar.
(6) Ibid.
fossamj

fossam, et
553
latine sit elocutus?
ADCTOft
Neque
fiducia nimia sic locutus est dicens: hic me, diabole, poterie Buperare. Statim
cum
non
nisi latina ling-ua effabile,

si
vero ministri conprerunt terram: B. Dixi Comm. prcvv. num. 2 Mazochium ex hoc loco, (prout in tecctu, 7ion prout in Bodicensi redditur) concludere, Acta nostra latine fuisse primum conscripta, imo et nonnutia saltem a SS. Martyrihus prolata itidem latine. Ejus verha juverit hicpaulo
mirabimur. fuisse inter tot Christiauos Heracleotas aliquem latine doctum, qui horum Martyrum Acta (uti patet ex illo agnovimus num. 23) latino sermone conscripserit. Hsec quidem Mazochius satis acute at an satis vere ? Equidem nonputem. Nam, utjam
;
Id porro
verum
sit,
tum
illud ralnus
R B
risum Martyri t\ic\ni? Responderem ego Nescio at mutta sunt qui hunc elicere potuerint. Respondet vero Mazochius Luditur omnino iu verbi sustineo ancipiti sig-nificatu. Nam in speciem videbatur sumi (etiam secundo loco) pro futcio, sicut et priori accipitur, at revera Martyr accepit pro tolero. Itaque et yra(1),
: ;
:
latius exposuisse. Quid, inquit
monui, potuit risus S. Martyris elici multiplici ex causa. Cieterum numquid vox -jtio^lUm non respondet verho sustinere, salte^n aliquo usque ?
s Praecepit
enim singulis suo
frui
et si qui
ab
ali-
quibus
t
(2),
acceperint, sine contradictione redhiberi. Keddat itaque, etc. B.
mutuum
In Bodecensi
fortia.
Ne
dubita, ait
Mazochius
vaz?.at7c;
in scriptore heic occurrit, a quo
eadem
quin fortium " ecripseritauctor. Dubito tamen ego. Prceplacet mihi fortia.
vox
alia atque alia notione usurpatur...
Hic autem
vehementer fallor, aperte ostendit, hanc historiam non de grasco transfusam, sed latine primitus scriptam fuisse, Nam nullum, quod sciam, grsecum est verbum, quod duplicem illam verbi
locus, nisi
u Locus non eodem modo redditur Civitatis veridicos Dei cultores urgebat tanta crudelitas, per.-
specta apparant retia, etc. M. Civitatis viri, quos Dei cultus urgebat, tanta crudelitate perspecta,
sustineo significationem obtineat,

umczidiiv fulciendi,
tum
scilicet
toO
tum eixomTou
dviyouai tole-
apparant retia etc. R. Concordat B- cum K. V Grata captura. Kt mox, annuente Dei clementia, cum retibus extrahuntur corpora Martyrum
illsesa.
randi. Atqui scriptor priore loco unam, posteriore alteram secutus est notionem. At, inquis, si heec ratio valeat, necesse erit et Martjrem latine diotum illud usurpasse: nam sublato ancipiti verbi sustineo sig-nificatu, jocus deperit, nec erat cur ipse prior in risum solveretur. Fateor ita prorsus fieri
debuisse, nisi scriptorem sive inscitiae sive imposturee accusare velimus, quorum utrumque vel
B.
Nam mox
inclasae reliquiEe
involutre re-
tibus extrahuntur.
M. R.
X Getystirum B Ogetistyrum M. R. At, inquit Ruinartius, Cotelerius legendum censet ro-Koti x7/;7o'p(V)v quod utique latine sonat locus possessorum. Verum cum hasc quam tongissime absint ab hodierna lectione; quid, ait Mazochius, si nomen
villae
fuerit
oyu.oz
x.r/jropwv
aut
latinis
litteris
simplex liorum Actorum inspectio amolitur. Nec est, judice Mazochio, quod impediat quominus id admittamus Certe, ait, ex eo tempore, quo Thra:
Ogmos
ctitoron
ctectoron, sive, uti vulto

?
pronuntiabant 0-/iJ.oqEustathioesta,T3i.tas locusitemque
pastinatio ordine et per sulcos facta.
Atque hasc
et vineis
cise
limes imperii
;
factae, stativa
runt
debuit
Romani
praesidis et tot
Heraclea dignitatum atque
legionibus prasbuemetropolis (quse etiam

offlcicio-
quidem Mazochii conjectura est. y f ontibus abundat, nemore, messibus,

ornata B.
z
rum sub dispositione prsesidis, sedes erat) Romanam callere et interdum usurpare linguam, in
tantum, ut paulo politiores cives, iidem bilingues essent. Quid porro miramur, si B. Martyr, stipatus tot preesidis offioiis latini oris, joculare dictum,
(l)In
Sicut prxfatiunculam posuit,ita et ciausuiam hahet B Prsestante Domino uostro Jesu Cbristo, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus
:
per omnia ssecula saeculorum. Amen.
vctusmarmorcum kalend. Comraenlarius, lom.
1,^)83.221.
(2) Ibid
peg. 222.
Octobris
Tomus IX.
74
DK
55*
ACTA feANCTORUM
n
DE
S,
MELLONO VEL MELANIO
CONFESSORE, EPISCOPO ROTHOMAGENSI

IN GALLIA.
BB-
COMMEIVTARItJS FR^VIUS
S
I.
S. Mellonus,
minus
recte
Melanius dictus, perperam a Tamayoepisco-
pis Toletanis annumeratur.
Ejus Acta
et res gestse.
Num primus
et
quo
quantove tempore sedem tenuerit Rothomagensem.

erecta.
De iEde
sacra ab eo ^
B
VIRCA.
kNNUU
re-
CCCXIT.
S. Mclanii
liuf Meiloui..
'^ anctus hic Prwsul in martyrologio Roniano ad hunc diem celebratur sub 7ionii7ie Melanii, notatque Baronius (1) ab aliquibus hunc Meperi, qui
Martijrologio Usuardi, juxta editionem Sollerii (5), nomen sancti Pontificis non occurrit; ast reperiiur in Auctariis fere omnibus; nec vei semel
lonem, corrupto Tocabulo, apellari. Quosdam reMelonem scribant ; ast inter Gallos ple~
rique
eunt. Sic Legenda,
eum haudalio quam S. MeWom nomine diquam infra publici juris faci-
mus; sic in Lectionibus, quas habemus inter Mss. hagiographica, excerptis ex antiquiori bremario Rothomagensi sic rursus in recentioribus bremariisejusdem diceceseos omnibus,nomi9iaiiman' ni 1736, ubi notatum invenio inparte Autumnali: Dominica secunda Octobris, festivas SS, Nicasii, NeustriEB apostoli, et socioriim Martjrum, ac Melloni,qui ecclesiam Rotomag-eneem fundaverunt. Castellanus quoque tum in Martyrologio universali, tum in annuntiationibus ad pf^cBsentem diem, tum incaialogo generali, ad totius voluminis calcem,
;
latine Mellonus scribit, gallice vero Mellon fe^Me-
\o-Q.Notum porro est Casiellanum singulari guadam cura et stvdio indagasse quo nomine Sancti,
in Galtiis cultu florenies, variis in locis appeUarentur. Habeynus plures viri illius epistolas deeessornbus nostris Hagiographis missas,in quibus
plurima hac super re haudparu?n erudite disputat,longosque texit catalogos nominwn tampatrio quam latino idiomate, atque hic etiam scribitur MelloDus (Melon). Imo, petente Menagio, composuii Casiellanus Hag-ionomasticum quoddarn seu Vocabularium Hagiolog-icum, in quo ordine atphabetico digesia hujusmodi nominamitle et amplius, gallice ettatine exaraia reperiuntur atque inter alia occurrit Mellonus, Melon, reprehenditurque noster Bonnefons,quod Vitis Sanctorum {;Z),p-rcepostere scripserit Meâme (Melaniu*). Cseterum
;
vocatur iMelanius, sed constater scribitur: Mellonus, Mellonius, Mello. Melo- In Actis archiepiscoporum Eothomagrensium sxculo undecimo conscriptis atque a Mabillonio primiim ediiis (6) legitur Mallonus. Alicubi Mellonius vocatur. Haud facile itaque quis dixerit unde auciores martyrologii Romani iectionem suam hauserini; multo vero minus cemitur quo jure Baronius reprehendat eos, qui atiam adhibent lectionem, cum ipse longe potiori ratione carpendus videatur.Denique GalliaChristiana itahabet (7); Mello.qui et Mellonuset Mallonus et Melanius dictus est. Secundum Severtium videreiur Melanii nomen ex Petro de NatalibusadmariyroiogiumRomanu7ntransiisse.M.el\o, inquit ille (8), sive Mellonus hac voce duo praefati aucthores utuntur (nempe Demochares et Chenutius); sed Petrus de Natalibus atque Barouius illum vocant sanctum Melanium. 2 Scripsit Sollerius in auctariis ad hunc diem (9): Qualia occasione hujus Sancti a uonnuUis Hispanis scriptoribus couficta fueriut disces ex cardinali Agnirrio. Scilicei Tamayus de Salazar in fabuloso suo Hispanico martyrologio S. Mellouum
;
qnem Tu
mayus cpmopis Tolelanh
ji
episcopis Toietanis annumerat- Toleti, inquit (10), in Carpetania Hispanise, S. Melantii ipsius urbis epi*
cum primo a B.Stephano pontifice maximo ad Eothomag-enses in Gallia episcopusordinatusdiscopi, qui
rigetur,
cujus
officii
muuus
diligenter exercuit,
Alhenas demigrans, Toletum pervenit, cujus ecclesi33
creatus antistes (in locum B. Pomponii Paulati Tamayus (11) per aliquod temporis greg-em salutaribus pavit institutis ast
defuucti, ui alibi addit
j
:
Castellani Vocabularium. typis
ad initium Dictionarii S. Melloni [iia enim scribitur) habetur mentio in Eegestro Eudonis Rigaldi, Archiepiscopi Rothomagensis, sseculo deeimo teriio conscripio atque nuperrime primum edito a Thoma Bonnin (4). In
excusum reperies Menagiani [3). Frequens
Rothomagum
reversus glorioso fine quievit. Asse-
ritpauto inferius nec minus confidenter seu potius temerarie (12), eum omnes ecclesiarum prssules Hispanici orbis ad coucilum iueundum per litteras soUicitasse ; hinc apud lUiberim Bceticse concilium contractum fuisse, cui ipse Melantius cum aliis
(6|Velera Anolccta, pag. 222. PQris. 1728. (7) Tom. (8) Chronolugia hisloijca succciisinnis hiernrchicie. Lugiiuni. 1{)28 Tom III. pug. l(i. {!)) Murlyiologinni Usuardi, parl. 11, pag (iiy. (lO)Tom V, pag 60S. oddiem '.^2 Oclobris.
tobris.
XI,
col.
5.
(11)
Ibid, pog.
613.
(12) ibid. pog.
6U.
prcBsuUbus

A
prsesulibus interfuit... Postheec sanctus ipse Pontifex ad sedera suam Toletanam reversus conoilii
lonus)
tarii
55
ioct
4 Acta
canonesmirabiliter stabilivit, templum in bonorem Christi Domini, ejusque immaculatee Matri construxit, S. Leocadiee Toletanas, quam in carcere ro'boravit, interfuit martyrio,
rifice
Rothomagensem exstitisse episcopum. S. Melloni, ad caicem hujus commenedenda, et quidem, in quantum ego sciam
Aciam.ir
jirimum uui"**'''""''
nunc primum nativo suo idiomate scilicei iatino, non constat quo tempore et quo auctore eonscripta
fuerint. In manuscriptis nostris hagiographicis,
cujusque corpus bonotumulavit. Quinque annos itaque S. Antistes post concilium IUiberitanura, Toletanam cum rexisset ecclesiam...
Ehotomag-um,
electo sueb sedis vi-
a prcedecessoribus ingenti numero collectis, sequens legitur epigraphe Vita S. Melloni archiep. Rothom. ex Petro de Natalibus episcopo Constan:
postea episcopo Toletano, repedare QuiB quidem omnia sunt mera putidaque comtnenta, quamvis sesquipedalem texat
cario Natali,
constituit.
tiensi
Tamayus catalogum scriptorum, ex quibus hujusmodi edoctum, moresuo profiteatur (1).

3
se
quod utique minime Paucissima habet Petrus, ut longe potiori jure, illum ex nostris Actis kausisse, quam nostra ex illo hausta dixeris, Propterea additum, sed alia manu, estprcefatse epigraphse
(mo
Equilino) sumpta,
est.
accuratum
cilii
unum constat, inter subscriptiones conEliberitani {quod celehratum probabilius tenet Agidrrius anno 303 vet .105 (sJ) alii paulo
Id
:
paulo tardius (3) ) reperiri Melauthius episcopus Toletanus [4,], de quo ita in rem nostram
citius vel
apud laudatum Aguirrium

ciosa, qufe de
Mira sunt et spe(.5] Melantio boc praesule, subscribente Eliberitanae synodo, leguntur in pseudo-chronicis
:
Dextri, Juliani, Luitprandi, a nullo prorsus veterum
memorata vel
audita, quotquot scripserunt de Rebus Hispaniae vel magnEe ecclesice ToletanEe usque ad
itemqueesvetutissimo Legendario. Utut est, eamdem Vita hxc sibi pneferre videiur Matem ao Passio S. Nigasii, de qua infra, quamque^ ut ibidem videbimus, Byeus noster ad seecuium decimum pertinere autumat. Utraque scriptio camdem habet formam, mira et prodigiosa ejusdem geneiHs reeenset , haud parvo numero, quibus utique nemo facile fidem adhibuerit. Imo apud Petrum de Natalihus (8), sicut et in Momhritio (9), aliud nuilum, in Galiiis a S. Mellono patratwm, occurrit miracuium prseter sanationem viri iliius
Antisiodorensis, qui casu bipenni
sibi
annum millesimum quing"entesimum monag-esimum. In po quippe aut paulo post illa pseudo-chronica et alia similia excogîtata fuerunt, et evulg-ata ab homine inimico veritatishistoriEeetaudaci.ssimo,
si
pedem
iu
quis
umquam
fuit,
fabularum architecto. Ex eo
plerique
sinedeiectu, fide nimia et crisi nulla farragines et
commenta plura de Melantio mutuarunt
recentiores Hispani, acprsesertim Quintana-Duenus

et Joanues Tamayus iu Martyrolog:io Hispanico tomo V ad 22 Qctobris, coufundentis illum cum
S.
Melanio, episcopo Rothomagensi, qui in Martj-
rolog-io
Romauo
,
ea die
colitur,-
et
addentes
qua;
numquam
in cog-itationem
plurima alia homi-
Non tamen idcirco omniarguenda censemus Acta S. Melloni, quasi in iis nihil esset quod confictum non sit. Antiquayn imo et ptHmaivam iis contineri putamus ecclesiss Rothomagensis traditionem, sed pluribus vestitam seu potius deiihutam et immersam fahuiosis narratiunculis, quales procudere solebant tegendarii, nominatimin Britannia Ar~ morica et Normannia ss:cuio is et \, ad quod satis prohabiliier ex notis seu characteribus scriptionis intrinsecis (extrincesi enim haud suppetunt) Vita S. Melloni referetur. Atque hiec dicta
dua^ partes
diviserat.
mod%
faisitatis
num
deutis.
venerant usque ad finem fere sseculi prceceEt versus eodem loco : Sane Joannes Ma-
in genere de Actis sancti Preesulis nosiri sint.
Jam pecuiiari quxdam ex

5
:
iilis
attingamics.
u
podem tempore simul cum P. Higuera [erant ambo ex Societate Jesu) degebat Toleti, et edebat pulcherrimam illam Hispaniae historiam, sicut et clurissimi viri Mendoza ac Loiaisa qui tunc ediderunt suns in hoc coucilium commentarios, nihil omnino invenere eatenus scriptum de Melantio hoc, uisi quod iuterfuerit prseseuti synodo (Eliberitanse) et subscripserit tanquam prsesul ToC letanus. Unde omnia alia quae leguutur de illo apud recentiores quosque, a centura circiter annis
riana qui
,
Moiuhritius his verbis res a S. Mellouo gestas compiectitur (10) Tempore Valeriani imperatoris Mellonus quidam Majoris Britannise oriundus Romam venit, ut patrise suae tributum solveret, et
imperatori serviret, ibique, sicut
sociis suis
crificaret.
.v^mhniM
mos
erat,
cum
ad templum Martis ductus est, ut saAudiens autera Stephanum papam paucis

prEedicantem; verba ejus
petiit et ac-
christianis evangrelium
atteudit et credidit;
cepit
;
baptismum ab eo
usque modo
rejicieuda sunt
veluti
coramenta
manifesta, priraura excogitata a P.
Higûera, ac deiude incaute credita, ampliata et magno conatu protectaab aliis. Haeienus Aguirrius Supervaca.
ab eo instructus, quidquid habebat veudi- F dit et pauperibus erog-avit. (Additur apud Capegravium Arma etiam cum quibus militabat pauet
:
prosequi. Hoc unum addidissejuverit ex Florez (Q) Melancius, inquit, uuus fuit ex episcopis, qui interfuerunt concilio Eliberitano. Ejus noraen non leg-itur nec in antiquis catalogis, nec in alio quovis (quod ego sciam) instrumento, prster Acta illius concilii in his proiude si non inscriptus leg-eretur, prorsus ig-noraremus
neum
foret idterius
illa
peribus erogavit, quod simiiiter reperitur in Actis infra edendis). Quem prsfatus papa sibi udhffirentem per omnes ecclesia: gradus usque ad sacerdo-
tium promovit. Cumque jejuniis
et vigiliis instaret,
quadam
et
die raissam eo celebrante,
viderunt ipse
papa angelum Dei stantera ad dexterara altaris; qui peracta Missa dedit ei virgam pastoralem Accipe virgam sub quara manu tenebat, dicens
,
:
qua reges populum

Neustria^ finibus
:
civitatis
Rothoraageuriis
in
SEEculo tertio eseunte Toleti aliquem sedisse episcopum. Prcvterea fabulatur Tamayus Melanium successisse Paulato, locumque fecisse Natali. Sed auctore Florezio (7) iltesedem Toletanam
euim illic praeparatus est a Deo locus. Licet autem labor incognitae vife tibi onerosus sit; nequaquam tamen tibi tiraendum est; quura sub umbra alarum suarura proteget te
tibi
tenuit
anno 365 usque ad annum 375 deinde Natalis usque ad annum circiter 385. Constat autem ex subscriptionibus Areiatensis concilii anno SlJi Avitianum (cui prgecessit S. Melcirciter
fllMi.ilviol
llispnn
Domiuus Jesus
Christus.
Tunc accepta benedictioue
cum venisset Anlisiodoa papa iter tenens quam ab augelo acceperat, rum, virgara quemdam bipenni vulneratura, cujus pes in duas
arripuit. Et
(7) Ibid. pag. 23i. Sograd^ Irati. v, cap. 5. Tom. V,pD5. 22S. - (8) Cau!bss UL. .x, cap. 93.-(9) Va Sanclorum, looi. II, fol.
lE)(i.
lom V,
(?)
Dflc. (112.
'
po^
'l
UoJn"
17!?-
AH
.1
Aguirrius,
ubi supra, pag. 5U.
vOnficr lcs Ja!c., p (S) Ibid. pag. (37.
(2) Concilia. lom. 172.
H,
-[i,
(0)
Espana
- (10) Ibid.
partes
536
kDCTUHIi
D
Rothomag-um
S.
MELLONO EPISCOPO ROTHOMAGENSI CONl^

et
partes divisus erat, oratione facta illico sanavit.
B.B.
ministerium Dcnique tiJeliter implens, multis virtutibus et mirasuum culis clarus taudem quievit in pace. Hujus festum
veuiens
recolitur
6
fint data.
undecimo cjileudas Novembris. Eactenus Mombyitius, cui consonat Capegravius, addens aliquid de armis, item, sed variantibus verhis, Petrus de Nalalibus; nec abluAnte hanc persecutionem {Diodit Usserius (1)
:
Franciscum Pomerayum (6) aliosque passim. d Ili quidem omnesprimo loco ponunt S. Nigasiuni seu Nicasium secundo S. Mellonum non tamen omnes seque confidenter. Notandum itaque hic ante omnia est, Cornelium Byeum, decessorem nostrum, in Actis SS. Nigasii et Sociorum (7) revocasse in dubium, non modo an S. Nigasius episcopus fueynt Rothomagensis, sed an reapse pontificati dignitate umquaiu fuerit insignitus.
;
;
cleiiani) S. Mellonis Britanui (Malloni,

aliis
Melanii
et
Toto
etsi
nuncupati) celebris exstitit memoriu.., Meloniui Hunc es majori Britannia Romam venientem, a Stephano I pontifice in fide chfistiana instructum,
quasstio
Commeyitarii prgevii hcPc tractatur tandem sic concluditur (S) Itaque, Nig-asium esstitisse dumtaxat infequidem
tertio
;
quce
baptizatum, clericum et gradatim sacerdotem ordinatum atque divino oraculo Kothomag-eusem episcopum consecrutum fuisse auno cclvi, in Natalibus sanctorum Canonicorum refert Coustantinus Ghinius ; Actis etium ejusdem (S. Melloni) consentien Tempore Vatibus, qujE ita rem g-estam narrant recitantur quie supra {hic ad verbum leriani etc.
:
>
sacerdotem, pro certo asseverare non ausim; auue tamen revera exstiterit episcopus, ac proiu au eum e mero, qualis initio creditus fuerit, presbytero, episcopum rcg-ionarium, ae deinde, ut
rioris ordinis
fabulaj temporis progressu crescunt,
e reg-ionario
Rothomageusem episcopum haud feceriut, dubitare ob jam allegata cogor. Nec, ut credam eum exstitisse episcopum, me movere queunt, quiE id luculentissime
habentur ex Mombyntio usque ad baptismum S. Melloni.) Dein addit Usserius : A Stephano quoque papa ordinatum et Rothomagrum ad prsedicandum evangelium missum esse, martjrolog-ium
etiam docent
supra plus semel
laudata
Romanum et breviarium Rothomag-ense confirmant, ut et Balaeus, Baronius ac recentiorum alii... Ordericus vero Vitalis, tempore Constantii, patris Constantini Magni,
-
"
Mallonum cum aliis quibusdam Rothomag:um incoluisse scribit, et primum ibi volente Deo pontificalem cathedram
fidelibus
obtinuisse
ruisse
,
tempore Eusebii et Melchiadis claundecimoque calendas Novembris ad

;
archiepiscoporum Rotomag-ensium Acta {de his et nos infra ex professo agimus) prteterquam enim quod in haec, quod supra g-eneratim de monumentis omuibus, de Nig-asio post Usuardum locutis, disi, quadret; saeculo deraura, ut docui, undecimo sunt E scripta, ac proin terapore a Nigasii jetate longe remotiori, quam ut, qui ea scripsit, episcopusne an non ille exstiterit, potuerit habere sat probe perspectum. Diutissime quidem Nigasium ut pontificem martyremjam coluit Rotomag-ensis ecclesia ; ve:
rum, cum ne S8eculumj'quidera, quo

colere inceperit
,
ita
Sanctum
"
Dominum
migravisse, in cryptabasilicEe
S.
Ger-
determinari
utcuraque queat;
vasii martyris extra
urbem sepultum
si
>
quam tem,
dubium mihi atque
poris consignationem
sequi volumus
-Diocle-
tianseae parsecutioni superstitem
illum vixisse dica-
mus
necesse est
quod
et
nosprobabilius admitten-
paulo inferius probabimus. Multo adhuc parcius res gestx S. Melloni exhibentur in breviario
dum
Rothomagensi
ediio auctorilate
RR. DD. Lu,
dovicide Lavergne de Tressan anno 1736 ; MelRotomag-i lonus (2) Roma in Gallias profectus
christianam fidem annuntiavit et sedem episcopalem ea in urbe constituit primus, ubi plurimos Christo
peperit et plenus meritis obdormivit in Domino. Qu3e quidem vix non verbotenus hausta sunt ex Orderico Vitali (3). In antiquioribus Rothomagensisdiceceseosbreviariis {ut /idem faciunt Mss. hagiographica, ad hunc dAern 22 Octob.) C nostra prolixius vita S. Melloni describiiur ; ubi et ex Britannia majori oriundus et Romam missus asseritur instructus et baptizatus a Stephano papa divinitus ordinatus ad sedem Rothoiyiagensem, quam et fundasse dicitur post multapatrata miracula, quorum nonnulla recensentur.
filios
, ; ;
incertura apparet, anne id, si non archiepiscoporum Rotomagênsiura mox iterum laudatis exiguse hac in re auctoritatis Actis, sola forsau penes nos exstaute ssepiusqne etiara jam laudata S. Nigasii Passione impulsa haud fecerit. Hecc (Passio) enira diserte loco non uno Nigasiura appellat Episcopum ast, cum fidem integ-ram, ut supra docui, minime mereatur, hincque tempus, quod S. Neg:asii martyrio assig-nat, certum facere haud queat, idem eamdem ob causam de episcopali,
;
quem
huic Sancto nostro attribuit, charactere
est
verbis saiis apparet Byeum nostyûm in negantem vehementer inclinare sententiam ; quod si ne episcopus quidera S. Nigasius
dicendum.
Ex quibus
fuerit, evidens est nec,
qua talem, sedi RothomaV

succeuor"
,uUisdiciw.
gensi ullo
8
umquam tempore pnefuisse.
1.
Nigatiiin
ede flor/iomo-
^""'
Ut liqueat hic pras manibus fuisse Acta, prout nos illa inferius edemus. 7 Id igitur in confesso videtur S. Mellonum reapse Rothomagi cathedram posuisse episcopalem. Imo et hoc saiis probabile censemus, oriundum eum ex Britannia majori, atque Roma in Gallias missum a summo Pontifice fuisse. Ast duplex hic oritur quasstio altera num S. Mel:
Quse tamen non iia intellecia velim, quasi ego omni ex parte Byeo consentiam. QuiV enim ioto hoc loco ipse urgei, eodem fere modo adhiberi possent ad vertendam quamcumque antiquam cujusvis in specie ecclesias traditionem de cultu suis fundatorihus ab immem.orabili reddito. Hu nempe universa ilHus recedit argumentatio Acta seu Passio SS. Nigasii et Sociorum parum firm3e sunt fldei, tum quod ultra sxculum x non ascendant (9), tum quod manifeste labantur, ubi
;
Dionysium Parisiensem, eumdem sanciumque Nigasium passumvelint sub Domitiano (iO); talia insuper narrari, quse nemo prudens facile crediderit, nisi anassumuni
S. esse ac Areopagitam,
lonas
primus Rothomagensium fuerit

illi
prsesul,
altera quibus annis
Aique ad prius quod attinet in catalogis Rothomagensium prsesulum ordine secundus venit. Ita in nova Gallia christiana (4), ita apud Severtium (5),
ecclesiie prassederit.
73 cl 76. Lon437(3) Hist. (4) Tuin. XI, col. tt. (5) Chronolugia liieraithicae Buciessionis. Uln supia. (6) Hisloirc des Arche^ciiuei de Kouen, in Tabuia ante pi-it/aitonem; ilem, pag.
(1) BiilaiinicBnim ecclesiarum anliquilDles. )K()7. (2) Parl. iv spu AiHumnali.
tiquiseifidedignisinnitanturmonumeniis,qualia aucior Passionis sibi praelucentia uiique non habuit, secus id alicubi indicaturus fuisset [\\). Has ob rationes, quas more suo Byeus latissime evolvit.
din.
v.
\,:,g
eccles.
Iib,
lom.
II,
pag.
535
H 556. -
iisi^.
39 Rolhom. Ui67. Hcm. Hisloire de

pag
151. Rollininagi. 1731,
Ac[.iSS. ad diem II Oclohris, Ityii V. pag.'al9eLse(|ii. (8) Ihid. pag. b22. (9| Ibid. pag. 312, num. 7, 8. 9. (10) Ibid, num. 6. (11) llid. pag. 813, uum. 10.
(7)
la
ville
de
Houen,
part,
iii,
Acta
, ,
5B7
A Acia
seu Passionem SS. Nigasii et Sociorum plane indigna judicans qu3e typis edantur{\). Negat prseterea (2), monumentum litterarium ullum undocimos3eculo*antiqaiiis, in quo Nigasius appelletur episcopus Rotomag-ensis, inveniri. Unde hanc haud obscure amplectitur sententiam vel Actis Episcoporura Rotliomag-eusium vel laudata S. Ni:
octuiib docebunt supra jam iaudata Acta Archiepiscopo^. B. rura Rothomag-ensium, a Mabilionio primum in iucejn data (4) '''" 10 In praefata civitate Rothomagensi esstitit egregius Mallonus in ordme primus. Nonnullos horum positio verborum perturbat , non satis
idonee speculantes, quoniam eorum velle
scilicet
gasii Passione imputsam Rothomagensem ecclesiam fuisse, ut Sanctum itlum suis prsesxdihus annumeraret. Verum Passionem Byeus nultius sestimat pretii Acta autem ex ejus mente vel Pas;
beatissiranm Nigasium prtenominatfE civitatis pri-
mura
antistitem exstitisse, nullatenus hac in re

si
pugnatur,
espositione
fulciutur. Attendant igitur

,
quantulumcumque subtili tam clerici quam mo-
sione nituntur, vei exigucB sunt hac in re fidei:
unde nec Nigasius quidem episcopus fuerit, cum id ecD Passione tantum efficiatur multo minus archiepiscopus Rothomagensis, prout gratis omnino illud asserunt Acta. Nimium in his omnibus tribuere nobis videiur Byeus argumenio, quod negaiivum appellari consuevit, dum assumit nomen Nigasii non aliunde quam ex duobus supra indicatis fontibus in iabuias Rothomagensium prcesulimx fuisse iilatum, eo quod raouumentum litterariura nuUum antiquius hacsuperre invenire sit. Sed eni77t pnvterquam quod generatim adnimadvertenduin sit, primis sxcidis cpiscopos ma;
nacbi ne errent qualiter scriptaras perspicacius indagantes utrumque posse baud inconveuienter
.
stare dijudicent. Decenter,
Mallouum
asserunt.
iu
inquam, inquiuut qui sede Rotomagensi fuisse primum

, , :
ad
archiepiscopatus
,
Nullus enim eum praaivit quantum usumfructura nec tamen

qui
male prsedicant
beatum Nigasium ejusdem
sedis archiepiscopum fuisse
primum comprobant.
Quippe jam non paucis reor manifestatum esse hunc Romse a beato papa Clemente Rothoraagensium urbis antistitem ordinatum fuisse, nundum jugo pastorali cujuspiam obnoxiae. Nec est frivolum sed firraum et ratum prout sua testatur
, ,
gis necessarios fuisse
quam presbyteros, cum hi magnam rêrum agendarum partem pr<pstare non

possent
;
Passio,
cum
beato sociatum Diouysio, permissione

-p
rationibusa Byeo adhibitis, iruncandas, forent vix non omnes ecclesiarum Gallicarum tabidx episcopales, ei nominatim expungendus forei S. Mellonus, de quo hic agimus; tum quod in ejus Actis eadem fere occurrant, quse Byeus in Passione S. Nigasii 7-eprehendit, tum
utjum monui,
eumdem ad oras GalUcas priusquam ad suam, quam Romfe, sicut diximus, acceperat, sedem posset pervenire j martyriura truucato capiie tameu vicinius circa fines Northmaunicos cum Quirino et Scuviculo
Clemeutis papse hunc
consceiidisse; et
,
pertulisse.
quod monumentum litterarium nuiium sseculo si aniiquius noveri^nus, quo S. UeWonns scepius dictx ecciesias pontifcibus annumeretur. Quod si Byei
negativa argmneniatio subsisteret
,
Quo fit ut de utroque, sed alio et alio de vera prsedicatioue prEedicetur primus Nigasio quidera secuudum ordinatiouem de Mallono secundum loci inhabitationem. Ut sic dicatur modo
, ; ,
:
sequeretur
ordiendam Rothomagensium episcoporum seriem

esseab Avitiano [tertio sciiiet in catalogis nostris), qui subscripius iegitur concilio Arelatensi lanno 3U (3). Fateor ecclesiarum iraditiones ab imiue-
morabili pluris -apud me esse, quamut ilias censeam posse eiidi argutnentis mere negativis. At-
tamen
abaiii$pri
his positis
haud mirandum
est,
scriptores
Rothomagensis nrbis antistesprimus ordinatus, at Mallonus fuit primus in sede locatus. Atque hsec ex Actis de quibus iia statuit MabilloPrsemissa pontificum Rotoraageusium nius (5) Acta litteris mandavit anonymus coenobii saucti Audoeni ejusdem urbis monachus, ad cujus autog-raphum hsec editio exacta est. Vixit is Gregorio VII pontifice, Johanne archiepiscopo Rolomagensi, etc. Quse notse temporis in ssecuium cadunt undeeiNigasius
fuit
:
mu<
in varias abiisse sententias. ^ Castelianus. in suo Martyrologio universaii ad hunc diemvigesimum secundum Ociobris, an-
mum ad exitumjam vergens.

11 Admittit itaque
anonymus
S.
Nigasium
or- apmoi.M
nuntiationem ponit ex martyrologio Romano , additquead marginem S. Mellonum priraum sedis Rothomagensis episcopura fuisse.quod et rursus affirmat in Indice Hagiologfico ad caicem iibri sui, C sicut et ad caput Dictionarii Menagiani, de quo dixi num. 1. Castelianum (virum sane hand exiin hujusmodi qusestionibus aucioriiatis) sequuniur martyroiogia Ebroicence et Autissiodorense; iiem breviarium Parisiense, typis excusum anno 1736, hujusque Gallica versio, prôbanie archiepiscopo, publici juris facta anno in2;ubivi-
dinatum fuisse episcopum et quidem sedis Roihomagensis, licet ad hanc urbem, dum in vivis erat, non pervenerit quod, posita cousecratione, nihil utique offlcit quominus vere et fuerit et ducatur episcopus, id recte notatur ad diem 11 Octobris in
;
gux
Gaiiica mariyroiogii Romani versione (6) edita F sub auspiciis RR. DD. Eyacinlhi de Quelen Parisiensis archiepiscopi. Ordericus Vitaiis, qui syn-
chronus exsiitit anonymo Actorum scriptori librumque sux historiie quintwnexaravit, ut ipse
testatur
(7),
initio Sccculi xit [circa

:
aunum
1128)
gesima secunda Octobris fesium
S.
Melloni indi-
catur ceiebrandum, in cujus iectione (unica enim tantum habeiur) hsec reperiuntur Mellouus... Rotoraagi Chnstianam fidem annuntiavit, sedemque episcopalem ea in urbe constituit primus. Qux
:
Ad hanc (Rothomagum) a S. Dionyita habet (S) beatus Nigasius episcopus cum sociis suis sio... destinatus est; sed obiter in quodam foro, quod Scamnis dicitur, a Sisinnio Fescenniuo comprehensus est, et constater in fide Christi perseverans, cura Quirino presbytero et Scuviculo diacono v. Prisca Idus Octobris decollatus est. Additque
:
verba etiam habentur in breviario Rothomagensi ejusdem anni ad Dominicam secundam Ociobris in festivitate SS. Nicasii et Sociorum martyrura ac
fuudaveS. Melloni, qui ecclesiam Sotomagensem posieriora verba indicare viderunt. Qux quidem rentur diciam sedem fundatam ab omnibus illis simul. Quod qua ratione teneripossit vei debeat,
ESU, num. \G. Acla SS. a.l dicm 11 Oclob. loin. V, png. 58. (3) Sumundus annlm !,..lK|ua pnR. S20, nt.m. (2) Velera AnalcclB, [.ag. 222. Pans. 1723. Galliffi. lo.n. I, pag, 8.-(4)
(11
gentilitas, obiter martyrizato prcedicatore (S. NiRotomagum diu possedit, et innumeris gasio)
,
idolorura spurcitiis usque ad sanctum
Mellonum
archiepiscopura
rura vocat.
replevit.
Ast seriam difficulta-
tem movet Usuardus, qui S. Nigasium presbyteUnde suam hanc ilie annuntiationem
Ibidem pac. 226.
1850.
It.d
(5)
Poris
1840.
-(8)
lom U. pag(/) tlisloriiECceleaiflstiea: 52. Ibid.pag. 334etscq. (9) ibid, pBR.
(6i
Marlyrologc Romam^p'i(;^298.
o03. Poris.
deprompserit.
B58
xitcTunft
DE
S.
MELLONO EPISCOPO ROTHOMAGENSI CONF.

jeciu7âs
B. B.
deprompserit, non satis apparet, judice SoUerio. Neque, subjungit (1), ab aliis martyrolog-is lux iilla aflFulj,'-et; unde siiperest coujectandum, peculiarem notitiam habuisse Usuardum, ex qua classem illam
no Herculeo a7ino 386 vel 287. Notat vero has contantum esse, nec alias aiiis 77ielio7ês: unde ejus opinione pari jure quivis ex p7-xnotatis sie-
certum Usua7-dum duobiis seeculis anonymum Actorum script07'em sicut et Ordericum Vitalem cVtate prxcedere. Atque hac ex 7-aiione Tillemontius (2) inductus fuit ut S. Nigasium albo Rothomagensiu7n pontificum expungeret volunt hodiedura,
martyrolog-io
suo inseruit.
Id autem
assumi poiest cui ^nartyriimi innecalteru^n speciat, an sciiicet post S. Nigasii 7nortem sedes aiiquamdiu vacaverit nec ne?res quoque est haud satis C07nperta. A. Melcidi iua7i7tis
,
tatuy.
Quodad
lone, aiimi collectores Galiix christia7X3e (S), nonnuUi indices exordium ducunt episcoporum Roto-
inquit, S. Nig'asium fuisse
primum
illius
urbis epi-
credatur..., vel forte
mag'ensiura...,quodecclesiamcathedralem fundasse quod a Nicasio ad Mpllonem
Itabeiur.
Usuardus, oranium primus inter eos de illo aûnt, Presbyterum eum vocat. qui 12 Non est cur diutius his ijyimore^nur. Patet dubium saltem esse S. Nigasii pontificatum, cui
scoporum
ast
intermissi aliquo intervallo episcopi propter ethnicorum vexationes, a Mellone deince})s ad nostra
obest
Usuardi assertum
favent Acta superius
laudata, et traditio ecclesia* Rothomagensis, quse ta^nen ad Usuardi tempora non videtur ascen: secus quomodo is illam ignorasset ? Reliqua arguincnta, a Byeo 7xostro adducta atque episcopatui S. Nigasii adversa7itia, pari ratio7ie contra S. MelloDum urgeri possent. Ast, td dixi^nus 7nere negativa sunt, nec aliquo /trmantur argumento positivo, proiit obtinet in S. Nigasio, qui
usque tempora.non oessaverint; quod satis co7isonat Orderico, qui scribit, ut vidi^nus, martyrizato Nigasio, priscam g-entilitatem Rotoraag-um diu possedisse. Nec apparet sive ex Passi07ie S. NigaS. Milloni hunc illi uspiam comitem seu socium fuisse aid 7norie7iti vici7ium exsti-
siisive ex Actis
detê
tisse. Pi-seierea saiis
convenit, S. Nigasiian Roatiigisse

;
tho7nagu77i 7iu7}iquai7i
sa7icturn vero
Mellonum
Romx
ordi7iatu77i fuisse
episcopum
Rotho7nagense7n, effcitur ex ejus Actis, ut 7)iox

latius\exp07xa}n^Siitaque ad7nittamusS .Nigasium
ordi7ie reipsa
dis7'te pra?sbyter
pterea
illis
vocatur apud Usuardum. Proepiscopatumminus quam hujusvacil-
starede
te7np07'e
primtim quo
,
esse, evide7is est no7i con^

S.
Mellouus pontificatum
*'>niiiu
''
lantem habcjnus. Eaud multum equidem recederem a D. Guillelmo Bessin, qui in serie episcoporum Rothomage7zsium ita exorditur Sanctus
.-
suu7yi inierit.
li Si ve7ô a 'M.eWono ordienda censeretur pr^sidu77i series aiqueejus Actis flrma staret auctoritas, )}iajor aliqua affulgeret
Nicasius prcc^byter,
ctitur.
Roma
in Gallia.s missus,
dum
lux ad statuendvm,
apud Velocasses evangelium prEedicat capite pleOmittitur a nonnuUis,
quo
episcopus,
S.
tum quod uon erat tum quod Rotomagum non pervenerit.
temptore prasesse cceperit. Mellonus (ita Acta ioquuntur) ih majori Britannia natus veuiens Romam, reddito tributo, ductus est cum
pri77iui7i
Britannia natus, Romffi a

zatu:^ et
Meliouus, qui et Melanius, Cardiolas iu majori S. Stephano I papa bapti-
ordinatus primus Eotomag-i fidem prredicat sedem figit (3). Erit itaque inter vulg-atos urbis Rotomagensis prsesules S. Mellonus ordine primus, si vis decretoria asse?'to Usuardino tribuaiur ; secus ordine secundus veniet. ConsuUo dixi inter vulg-atos duo enim tantum praesules nominantur, Nigasius scilicet et Mellonus, indeafundatione sedis Rotho7nagensis usque ad annum 314-, quo aiino Avitiajzus subscripsisse legitur conet
:
ad templum Martis. Erat autem illo tempore Valeriauus tenens arces Eomanas, vir Deo odibllis. Cum erg-o perambularet civitatem S. Mellonus, vesociiti
.
nit ad
locum obi
christianos...
S. Stephanus papa docebat iâucos Beatissimus papa illum cathohcam
fidem edocuit, eumque baptismo tinxit..., ad g-radum sacerdotii conscendere fecit.... Die quaudam vidit S. Mellonus celebrans missarum solemnin
,
ipse et beatus
Stephanus popa ang-elum Uomini
stantera ad dexterara
palem
altaris;
cumque
:
per-
fecisset sacrificinm, ang-elns Doraini tenens
virgam
Arelatensi I, quse prima sedis illius certa et manifesia indicatio est, utjam monui. jimirjusepi\'6 Pywndc de tempore, quo S. Mellonus eccle' copot in^^^ Rothomagenis infulas tenuerit, certi statui potestnihH, prseter hoc solum, quod ultra mox eytndvK dictwn annum 314, pontificatum non protraxerit; C sequidem jam tunc Avitianus, qui in omnibus catalogisilliussuccessorscribitur^prtVcssei.Unde nec determinari poiest quo pr%cise a7ino S. Melloni episcopatus cceperit nec quo desierit, Juxta Bijeum nostrum [i) martyrio coronaius fuit S.Nigasius verosimilius anno 286. Si itaque id certum esset et insuper constaret S. Mellonum ilii absque mora successisse, initium episcopatus fixum haberetur. Ast mvltum abest ut uirumque in comperto sit.Gallia christiana (5) passum S.Nigasium
cilio
'
eam S. Mellono dicens Accipe virgam, sub qua reg-ere debes populum civitatis, quseRothoraagus dicitur, in finibus NeustriEe tibi
paatoralem, dedit
:
enjm
ibi est
prEeparatus locus
Domiuo
inserviendi...
Beatus itaque Mellonus pontificali infula decoratus F et benedictione apostolica munitus, ab urbe Roma
egreditur, et iter
sibi indicatara
suum
ag-reditur,
rid
civitatem
cupiens pervenire Post Iong:issiraae vise labores, sanctus Vir in pag-um Rothoraag-ensem veuit, vidensque cJvitatem, genibus flexis
ccepit urare, et in illam ing-ressus miraculis clare-
scere.
esse,
quod
Obiter hic primum note)7ius, nihii in his vel ievissima?}ijam fmdatce a S. Niga-
sio sedis
suspicionem
i)igerat;
verbaque per se
omnino favere iiiorum soitentis;, quse S. Mellonura preesuium Rothomagensium agmeti ducere
statuii
Ib
vuli circa ann. 250

II
PommeraTjus
(6)
hiiiio Scecuii
circa
annum
Christi C: admittii
enim cum
Baronio (qux nunc absoleta senteniia est) S. Dionysium Parisiensem (cujus comes fuit S. Niga-
scilicei
lis
Deinde ut ad re)7i iiosiram veniamus quo anno hsec,cxiitus ordinata, facta episcopa,
,
/uft. pii/i,
Areopagitam. Difflcile est, inquit Tillemontius [7), definere tempus, quo passus S. Dionysius est. Deinde fieri id potuisse deciarat sub Vaieriano circa annum 258 vel 259 vel sub Aureiiano nnw 273 e( 274-; vetsub Maximia;
sius)
eumdem
conscecratio sii;notarejuvat, in prsefaia nar^ra-
esse ac
tione
iempus satisarcte circumscribi,cii)7i idconti-
gissedicatur,subStephanopapaetValerianoi)nperatore; quoru7)i ille sedit ab anno 253 ad annu7n%^1 {^);hicimperareccepitanno iiem%b2>,victus captusque fuit a regePersarumSapore annoiQO,vita vero
XI.
ilcin
llisloifc des aichevcqucs do Uoiicn, png S fi; Mi^mnircs poiir scrvir i l'hisloirc PcclOs. luin. IV, ^8) Tom. XI col. S cl 6. (9) Arl de vinficr dales, pag. 2i3.
col.
hunc iliciti 11 Oelnl.ris. ~{2) Mi^moircs lom IV. pag. 4.^5. p,-,^ \yo\ _ (3l Coiicilio Rdtomagenvis provitn-iai. I'art pnslcrjor pa- 1 Holo iDBgi 1717. |4) ActuSS lom VI Ocloljris, pag. Bli 1. (ii)Tmn.
II)
Marlyrol. Usiiardi,
u
a.l
rour scrvir
1'hisloirc tctlet.
B.
(6)
p3g.9.
(7)
pag
lcs
41Uei71B
privatus

A privaius anno 263
paulo tardius (1) Ex his segueretur ordinationem S. Melloni adscribendam quadriennio, quod hahetur ab anno 253 adannum 257. hno posset et propius accedi ad initium episcopatus beaii Prassutis, si verba ad Valerianum spectantia vir Deo odibilis ita intetligenda forent, quasi jam mota ab isto esset in Christianos persecutio hujus enim (saltem in quantum generalis erat) exordium refertur ad annum 257 (2); quo etiam anno S. Stephanum martyrio coronatum,
vel
.
559
ûctobe
S.
Mellonum superstitem circa annum 314 adhuo fuisse,seu mortem ejus huic anno innectendam. Nihilominus Pommerayus (11) affirtnat, id conligisse supra dicto die 22 Octobris anno 311 secundum communiorem sententiam. Paulo ante dixerat (12) Scio communiter S. Mellono tribui tantum
:
^-^-
communior
et
probabitior tenet opinio, quamvis
nonnulia occurrant, qux id an. 255 contigisse suadent (3). Proinde in haerendo firmiori sententix, ordinatio S. Melloni, innectenda esset anno
257, vet
annos quadraginta in episcopatu transactos si tamen ejus ingressus ia Urbem ponatur anno 260 j et aliunde in mentem nobis revocemus pleraque cbronica et manuscripta antiquiora mortem ejus referre aa annum 314, vel potius et probabibus ad annum 311; necesse erit ejus pontificatui annos
:
tribuere quiaquagînta et uuura.

credidisse repug-nat,
Nec id quidem quoniam constat plures episco-
prima
initia ebuiliebant.
anno prcecedenti, ubi jam persecutionis Atque hunc annum 256
diserte ponit Constantinus Ghinius in Natalibus
sanctorum Canonicorum apud Usserium (4). Ast obstat, quominus mox dictum annum tamquam certum admittaynus primum, quod non oynnino
;
pos aliosque viros sanctos diutissime vixisse, primis prEesertim ecclesiae seeculis, ubi ita videbatur expedire. Tiilemontius (13) eitatis Pommerayi verbis subjungit Si mortuus tantum sit S. Mellonus anno 314, anni ejus episcopatui numerandi erunt non solum quadrag-inta, sedomnino quinqua:
constet verba hsecvlv Deo
od.ihi\\?>
:
jam
fuisse persecutionem
potuit
hcBc de Valeriano
rpoX/^T7Tt/.iw;
indicare cceptam enim scriptor dixisse ob horren-
mus
S.
ginta quatuor, quoniam anno 257 diem obiit supreS. Stepbanus, a quo vix non omnes perhibent
"
ab eo postea in Christi sequaces excitatam procelia^n. Deinde hsec chrtnotaxis componi nequit cum an. 286, quo probabiiius S. Nigasium passum censet Byeus, ut proinde iile vel ex albo preesuium Rotho^nagensium foret penitus expungendus, vetalio quam modo assumpto, passus dicatur anno. AUerutrum faciie concederetur, si integra Actis S Melloui fides adhibenda esset. Ast itta non tantas apud nos sunt auctoritatis, ut talibus amovendis difficultatibus censeatitur idonea.
dam
Mellonum in Galiias missum fuisse. Stephanus papa ait Baronius (14), ordinavit episcopos per
,
tres. Ex iis fuit Melanius, episcopus Eothomagensis, sanctitate celebris. Obiier noto in
varia loca
-p
margine remitti ad martyrologium Romanum die 28 Octobris; quod utique ynendum vel error
est,
cum
S.
Melanii annuntiatio occurrat ibidem
ad diem 11 pra^fati mensis. Soli sunt [saitem in quanium mihi constat] coilectores Gailise Chriqui in divei^sam abieynnt sententiam Aiunt Mellonem in Gallias missum fuisse a Stephano I papa; quod si verum est, Nicasius martyrium passus est longe ante Diocletianum. Sed verosimilius videtur a Marcellino, aut ab aliquo ex ejus proximis successoribus missus traditur enim [sciiicet apud Ordericum Vitaiem {15\) suh Eusebio apposite quidem, si reipsa et Melchiade floruisse ecclesiam cathedralem fundaverit quod quoraodo facile exsecutus est, nisi sub Constantino Mag-no, Eusebii ac Melchiadis gequall? Hactenus Gallia Christiana (16). 17 Ast utraque ratio vaideparu^n stringit, imo
stiance
:
:
Etrequidemvera, Galtia christiana
(b)
tam
mcontttA
<jwianno
ibidem scribatur Mellonus fuisse missus a Stephano I, nihiiominus verosimilius videri asserat (quamvis temere ut.mox dicemus) a Marcellino aut ab aliquo ex ejus prosimissuccessoribus missum. ](5 Itaque, quamvis stando Actis certi quid habentur de initio pontificatus S. Melloni, cum haee per se frma admodum non sint, remanet obscurum quando ordinaius Vir sanctus fuerit. Non tamen putem hoc factum ante medium Scecuium terlium, quxcumque demum admittatur hypothesis; scilicet primus fuerit, sirê tantum, prseflocci iiia pendit, ut, licet diserte
'^"*^'p^,y
potius
vanam
dixeriyn.
Haud enim
fluit
ex eo
cedente Nigasio, secundus.

fuerit definiet
fine
Quamdiu autem
prse-
qiiod Mellonus tradatur floruisse sub Eusebio et Melchiade {qua de re sive in Actis nostfis infra
ry
nemo : cum non ciarius constet de de initio ejus administrationis. Hoc solum certo tenemus, nempe, ut loquitur Gallia Christiana (6) Mellonem morte sua obiisse aute annum 314, quo ceiebratum est concilium Areiatense I, cui subscvnptus legitur Avitianus episcopus, Nicetius diaconus de civitate Rotomagensium {7). In Actis dicitur eum invida mors undecimo kalend. Novembris (i. e. vigesima secunda OctoJmje terrisademisse, nuiio addito anno. Acta vero arcbiepiscoporum Kothomagensium, satis clareindicant annum ipsum 314. Ita enim habent (8) Beato vero Mallono Avidiamus successit, qui sub
edendis, sive in supra iaudatis ActisArchiepisco-
quam
porum Eotomagensium aitum habetur
silentium),
nuiiatenus sequitur euni probabilius missum fuisse a Marcellino. Hic, eiectus anno 296, mortuus est anno 304,- deinde sedes vacavit uitra tres annos
],'
.-
cum dimidio
anno
:i08
eiectus fuit Ma?xelius,
cui successit an. 310 Eusebius, qui, post pontifi-
catumaiiquot mensium, successorem habuit anno 311 Meichiadem, defiinctum mense Januario aîni 314(17). Si ergo mmi^s Mellonus fuit a Marcellino,
sequitur hatid
diutumum
ejus fuisse episco-
patmn, puta octodecim annorum ad summum, quod pugnat cum antiqua traditione. Pneterea
S. Mellonum, cum a S. Stephano mitteretur trigesimum cvtatis attigisse annum, post quinquaginta episcopatus annos octogenarius dicessisset in quo profecto nihii est, quod vel minimum reprehende^ns. Absona proinde hsee argumentatio est Fioruit sub Eusehio et Melchiade,non erg'o probabilius missus fuit a Marcellino sutem a Stephuno. Quod vero additur non facile fundandam fuisse a Mellon6 ecclesiam cathedralem,
beato p;tpa Sylvestro et Copstantino imperatore prsefatam rexit ecclesiam. S, Sylvester autem suceessor datus fuit S. Meichiadi die ultimo Januarii 814, obiit ultima Decembris anno 335 (9); concilium Areiatense, cui subscripsit Avitianus, ceie-
ponamus
prima Augusti prxfati anni (10). recitata verba eo sumenda sint sensu, ut non sub aiio floruerit pontifice Avitiasatis probatum foret nus, quam S. Syivestro
brari ccepit
si
Proinde
mox
,,
( I )
fie v(5rifier Ics
dales,
pag 3i4.
-t.
muiits.
(S)
loiii.
IV, pug. 5 el
col.
(i.
(3)
(2) Vitle Tillcmoiu. BMIdcni ihid. iiag 31. (4)
BrJliininfiiMim cct:lcsiaiuni aiiliquilnlL'^, pag.
Tom, XI,
lom.
I,
(GJ
GalliaJ,
png.
8.
(8)
7(J. Lomlin. Hi87. Imdcin. (7) Sirmuudus, concilia Vetera Aualccta, pag. 222. (9) Arl de
|ll) et o45. les dates, pag. (10) Ibitl pag. 172, ilii) Me* Hisloirc des arclicv dc Roucn. png 4-i. - (12) Ibid. III, pa^. (li) Ad aii. 2)i0, lom. moires. cic. loni. IV, pa^. 4ii7 (Ib) 76. |15) Hisloria; ccclci.iast. lib v. Faris. 18W, pog. 356. 2i3el2W. Tom. XI, col.O. ^17) Arldc^nlierlesdales, pog.
v6rifier
SW
nisi
560
tCCTOn
DE
S.
:

terat S.
nisi
B.B.
attentione
est
nec id ego seria ?ub Constantino Mag-no dignum existimaverim. Profecto non hic quxstio de ingenti quadam fabrica,qualem
Mellonus siraulacrum
idoli,
quod Roth D
vocatur, in ecclesiam fuisse conversum.

si
Quinimo
nunc cernimus, sedde oratorio seu sacello vel saltem templo minoris moUs. S. Mellonus [ita in Acîs) primam ecclesiam construxit, quam in honoconsecravit.
perpendatur episcopatum sancti PrEesnlis nostri coincidere cura diriasimis contra Christi sequaces
illa
persecutionibus, haud facile quis judicabit datum terapestate christiano antistiti fnisse idoloriim
remsanetissimae Trinitatis almfeque virg-inis Mariaa Hujusmodi plurima in antiquis mo-
Rttnpiiuiatio.
ulli in ^nentem venit illa guasi uero hujusmodi verha prangrande indicarent cedifcixim, quod, non nisi pace ecclesi(V sub Constantino firmata perfici potuisset. Infra videhimus num pi-xsens ecclesia calhedr-alis eodem assurgat loco, quoprima sacra a^des a S. Mellono condita est. is Hactenus disputata, ita paucis complectimur, S. Mellouus [minus hene scribitur Melanius)
nwnentis occurrunt; nec

,
latebras in snos conseerare usus simulque eadem in civitate tres dificare ecclesias. Fors jara difficile videbitur, unicara a fundaraentis ab eodem
erig-i
asterisco notare
pntuisse.
S.
plures a
primum
tatis
Cccterum suspicatur opinionem, Mellono extructas sacras cedes, ex e'o ortam, quod in Actis tegatur ecclesiam
in
consecratam fuisse
alransqne
honnrem sanctissimje
Marite.
Trini-
virg-inis
Diviso
titulo
ex
qua prsesul Rothomagensis, S. Nigasio paruin solide probatum videtur), id hac ratione est intelligendum, quod nihilominus Mellonus pynmus sit prxsid qui sedemsuam inprxfataurheh^^huQni. Quibus autem
si revera,
successerit {quod utique
unica duas fecerint; aUerain sanctissimas dicatam Trinitati, alteram almfe virg-ini Mariae. 20 Post hxc inquirit taudatus Pomerayus , '"guommc utrum ecclesia cathedralis qux nunc ccrnitur ^*'*'"?'' Rothomagi, eodem exurgat loco, quo S. Mellonus cvdem sacram erexit, affirmantemque tenet senten-
annis cceperit prseesse hicertura

res in determinanda xtate,
:
-.
variant scriptO'
qua S. Nigasius mar-
quampturihus, iisque haudspernendis fulargmnentis (4). Dubium scilicet injecerunt aliqui opinantes cathedram Rothomagensem ah
tiatn,
cit
,
initio
l^
/;''
clesiam
S.
Mellonus
îli/iravit
tyrium subierit alii volunt circa annum 250; alii anno 25S vel 259; atii rut^sus anno 273 vel 274; alii denique anno 2S6 vel 287. Unde liquet non constare quando S. Mellonus ei successerii, si tamen successerit. Quod si ipse primus seriem Rothomagensiwn prxsulum auspicatus sit, ex Actis, quiB diximus haud magnse per se esse auctoritatis, sequeretur ordinatum iltum fuisse circiter anno 257 aliunde vita functum apparet circa annum ^li; quibus adtnissis ab ordinatione usque ad diem obitus reperitur intercapedo quinquaginta septem annorum. 19 Traditur S. Mellonus apud Saussaium (1) tres omnhio xdificasse Rothomagi ecclesias: Ingenti civium multitudine fidei dogmatibas imbuta, sacroque tincta lavacro, ibidem unde dsemonem (ejus deturhando simulacrum) extruderat, Christo
,
potius constitutam in ecclesia quee nunc a
(St. Lo) vel in altera ilta, qux a S. Gildardo (St. Godard) nuncupatur. Ast, que^nadinodum rursus notat Pomerayus (5), ah omni retro tempore distincta perpetuo fuit ecclesia S. Mari^
S.
Laudo
ab ecctesia S. Laudi, exurgente, ut communiter tenetur, eo loci ubi quondam extabat tesiplum idolo Roth dicatum, quod prt-eterea extra urhis pomceriu7n stetisse videtur; dum tedes a B. Mellono sanctissim^ Trinitati consecrata intra civitatis limites contineretur QucV ratioparitermtet con.
adhuc quam Laudi templum, ab urhis ambitu remotam. Utrumque ex professo prohaturin historia Rothomagensi, edita a Ludovico du Souillet. Bt primum quidem notat auctor (6) ecclesiam prius S. Satvatoris postea S. Laudi dictam, antiquissimam esse, minhne vero cathedralem quod si
tra ecctesiam S. Gildardi, longius S.
-,
servatori Mello
ecclesia
primum trophseum
erexit, condita
deinde per aliquot annos
talis fuerit, id obtinuisse
sub supremEE Trinitatis invocatione... Cum dies numerosa fieret accessio,... iu eorum gratiam aliam sanctus Antistes sacram
gregi
Chri.sti in
non
titulo sedis
tiensis.
Rothomagensis bene vero ConstanQui id factum sit, discimus ex Lihro Ni(7).
gro capituli Rothomag.

21 Prgevalentibus
aedera in Insula (qui locus sacro conventuj oppor-
sciticet
Normannis
cathedralii
,
post
tunior esset) construxit, cui sancti Clementis indi-
medium ssecutum ix,

quae...
Holhotnag..
sancia ecclesia Constantiensis,
nuncupationem. Tertiam etiam superaddidit, ut confluentium ad Christi sig-na ardori satisfacedit
sub 33 episcopis Deo fideliter militaperat, funditus evertitur, cleroet populo... reliquiis etsanctorum (inter alios S. Z-awrfijcorporibus
continuisque
sasc. X,
74-
retj
quam
;
sanctae virgini Deiparge venerationi sa-
viduatiir...
ii'
cravit
in
qua
et presbyterio conslituto, episcopalis
annis, ut leg-itur in chronicis, foedi-
Unde trinas xdes illas Saussaius deprompserit, operse non est pretiwit multis inquirere. In Actis nostris Unius tantum a S, Prsesedis primordia iniit.
tate idolatriae et
paganis furibus conculcatur. Initio Rollone haptizato, corpora sanctorum episcoporum Coustantiensium, Laudi atque Rumpharii,
quae exportata fuerant, Rotomag-um sunt delata, et in ecclesia S- Salvatoris recepta. Quia erg-o Constantiensis pag-us christicolis vacuus erat et pagânismo vacabat, illius episcopus Theodericus beato Laudoetipsius ecclesia) Rotomagr serviebat,ibique
sicut
in
sule ^dificatee ecclesiee mentio occurrit his verhis IUis temporibus (post baptizatum nempe Prsecor:
dium, virum primarium, cujus filium a morte ad vitam revocaverat) S. Mellonus primam ecclesiam
ubi suscitatus fuit Praecordius construsit,
in
quam
vir-
honorem sanctissimse
MarJEe
Trinitatis almseque
sede propria sedebat,

ccepit.
ibi
ginis
consecravit.
(2)
:
reddit
Pommerayus
Paulo aliter tecrtum Quia igitur in illo loco
Laudo nominari
reversus
sancti
,
velut in
et ecclesia a S. Theodericus Rotomagum sede propria morabatur
nondum erat aliqua ecclesia constructa, construxit novam in honore sanctae Trinitatis et sanctEe Dei
genitricisMariae, ubi suscitatus fuerat Praecordius.
scilicet episcopale offlcium ag-ens libere in ecclesia
Judice eodem Pommerayo (3), opinio, quas plures a S. Mellono erectas tenet ecclesias , popularihus tantum fundatur in traditionibus, quas ipsa
leviorihus
Laudi sicut in Constantiensi. Haec est igitur vera et certa ratio, qua nunc hucusque Constantiensis praesul nominatur episcopus de S. Laudo. Sederunt itaque ibi prajcipue quam Constantiis
quinque episcopi, praedictus videlicet Theodericus, Herbertus Algerundus, Gilbertus et Hugo ; hic ohiisse notatur in Gallia Christiana anno 1025 (8);
,
omnino nituntur momentis. Nuspiam,
inquit, legere est in Actis templum, in quo ever(!| Martyrol. Gallican. ml diem 22 Oclobris. (2) Hisloirc de rd-liM- callifidralc de Iloucii, pag. 9. Uoihoinag 168G (5) Ibid.
I.Bg.
10.
14)
Ibid. pag. lleisc<iq.
toiic de
Inslrumenlu,
Roucn.lom. II, pag- 38 clseqq. {7)Gallia Clirist.tom. Xl, col. 217 ci 218, - (8) Ibid. col. 869.
(î)
Ibid.
iig.U. -((i) His-
multoque
561
tenit
A multoque tardius conseerata ecclesia

sis fuit, siib
Gaufrido nempe
(IJ.
Constantienepiscopo mense De-
mone, recte
Pommerayus beatum Virum
OCTORC
obiisse in vico Uericuria,
Potuit ex his facile oriri opinio, Rothomagensem cathedrain olim ad S. Laudi fuisse. Ad S.Gildardi ecclesiam quod attinet, sane hwc etiam antiquissima est ; ast rursus in eadem historia Rothomagensi ostenditur (^), infirmas valde imo nullas esse rationes, quibus guidam scriptores probari existimarunt, episcopum in illa sedem suam aliquando habuisse. Pomerayus, inter alia testimonia, in sententitV su3e confirma-
cembri 1056
haud procul ab Rothomago (id tamen in Actis nostris nuspiam indicatur) ast dissentit in eo quod et ibidem itlum ab initio sepultum credat, dum Pomerayus ei Farinusvolunt, eum post obitum contiyiuo ad S. Gervasii crypiam delatum. Opinamur nos, inquii (13),
;
B n
cineres illiusperintegrum saeculum permansissein Hericuria, ex quibus locus iste et nomen suum rautuavit {vulgo adhuc hodie a S. Metlono St-Mellon
dicitur)
;
tionem recitat verba sequentia ex Actis S. Evodii Sepultus est autem sanctus Dei (Evodius) in ecclesia beatse Mariie semper virginis, ubi sedes est episcopalis. Similia reperiuntur in vita S. Audoeni, auctore Fridegodo, sicut et in libro nigro, seu manuscripto antiquissimo abbatiie S. Audoeni, item in altero manuscripto ecclesise cathedralis
Rotho7nagensis,quod,rationei7tvoluc?'i, ehnvneuia vocaiur, ubi ad Acta Grimonis episcopi [sedit versus medium Sceculum viii (3) legitur Ecclesiam Dei genitricis Matris, cujus sedi praierat, proprii.s prcediis ac pluribus beneficiis augmentavit. Itaque ex his aliisque similibus testimoniis satis super-.
postea vero translatos fuisse Bothomag-um,
sub
postquam propriis suis manibus extruxisset cryptam S. Gervasii servandis Sancto-
S. Victricio, qui
rum
reliquiis a S Ambrosio raissis, ibidera reponenda curavit etiam ossa SS. Melloni et Avitiani iu fornicibus, quEC hodiedum adhuc existunt. Assumit itaque tamquam certum vir erudiius (cui satis consonat recentior Rothomagensis ecclesia: historiographus L. Fallue (U)) cryptam S. Gervasii sedificaiam ad exitum sxculi iv a S. Victricio. Hoc auiemposito liquet, exuvias S. Melloni, vita
funcii eodem ineunie ssecxdo, haud potuisse in illa ab initio reponi. Fatendum est, ex hoe pondus^
B que demonstratum opinatur Pomerayus, cathedram Rothomagensem, tum ante tum post Normannorum adventum, eodem loco atque eodem
sub tiiulo stetisse, usque aU tempora Roherti et Maurilii archiepiscoporum, quorum ille sedem tenuit ad finem sseculi x et initium swculi xi, hic vero ab anno 1055 ad an. 1067 ;prior, ut habet
Ordericus, ecclesiam metropolitanam in urbe Rotomag-ensi sanctEe Dei Genitrici a fundamentis inchoavit, quam mag-na es parte cousumraavit; posterior ecclesiama. Robertoarchiepisco incceptam complevit, et adstante Willelmo Normaunorum duce dedicavit ('( Atque lisec est magni/ica illa basilica, quam et hodiedum in prsefata urhe videre est (5).
) .
haud sane leve accedere indiciis quibus probaiam existimat laudatus scriptor Hericurianam S. Melloni sepuituram. Sciiicet (15) locus E ipse, qui in populo nunc etiam a S. Mellono appeilaiur, non vero Ilericuria nonmdlse reiiquice in
, ,
ecclesia illius vici, sicut et siaiua sancti Viri in aitari majori; item vestigia aliquot domus ejus,
ad radices montis Pyval

S.
qux vulgo eiiam a Mellono dicuntur. Huc quoque facit et quidem prsecipue crypta recens deiecta, die 12 Novembris
,
anni 1S47, ad
ecclesia.
imam coilem, cui insidet dicta Non dubitat R. D. Cochet quin monumen-
Nec opus
phonbus hac de re disputare. Sua utique stat Pomerayanas sententise probabilitas. Uiterius nil affrmare aitsim. Eoc unum addam, Pomerayo favere quoque Duplessium{&)et Leonem Fallue (7) quibus etiam consonant Farinus () et
est
;
Solitarius (ut ipse se dicit) quidatn, auctor historiiB urbis Rothomagensis, tertio editce a Ludovico
tumiilud ac^ tempora ascendat apostolica; aique ex ejus forma, siiu et absida ad orientem versa, concludit i?i hac crypta chrisiianos persecutionum iempore suos habuisse conventus, ibique primxvam fuisse S. Melloni sepulturam. Denique ad pedem ejusdem montis Pyval habetur fons, dictus in populo parvus sanctus Meltonus [Petitsaint-Mellon), ubi iraditur B. Prxsui bapiismo donasse conversos ad fidem. Exhis omnibus coiligit R. D. CochetnoninS. Ge)wasii,sedincrypta
,
du
Souillet, cujus
supra pluries facta
est
men-
HericufHensi
primum
deposiias fuisse saciâs

,
tio (9).
beati Pontificis exuvias.
II.
Ubi priraa S. Mellonus
se-
23 Huic senientice hina ptrsecipue difficultas opponitur alteiâ, quod non satis consiet, ^. Mellouura diem supremum obiisse Hericuriee altera, quod subsii dubium, an crypta S. Gervasii sedi- P
: ;
pultura donatus fuerit.
De
sacri
ejus corporis translatione in
Cas-
a S. Viciricio. Ei primum quidem silent, jam monui, Acta de secessu sancti Viri ubi mors appropinquaret Ut tandem sanctus pontifes
ficata sit ut
;
trum Pontisarense.
S.
Mellonus, senio et labore ffitig-atus, de more solito vigilaret et oraret, angvlus Doraini illi apparuit, Mellone, bonum pro Christo certamen cerdicens
:
Mcllonus
t
tep\tUu$pr,-
"lum vnieiur
jam de
reliquiis B. Melloni dicamus, id
tasti...
Ecce preeparata
tibi {eternas vitffi retributio.
certum sanctumPrcVSidem i7i ecclesia sanctse virginis Marise, a se fundata, non fuisse iumulatum. Astubi? Plerique,ducibus Fa7nno{\^]
Haec iutelligeus
Vobis
Famulus
Dei...
illis
convocatis disci:
u^
et
pulis ac civibus civitatis,
verbis affatus est
prffêrat illusio diabolica...
Quid plnra
Felix
Pomerayo
(11),
dicuiit in ecclesia subter?'anea
pras cfeteris Rothomag-ensis civitas tauti Prsesulis
seu crypta S. Gervasii extra a^nbitum urbis Roihomagensis. Atiamen R. D. Cochet (12) autu-
mat, rem ab initio aliter se habuisse. Ejus opitom. XI, col, 871. Conf. Hist. iteRoucn. Ubi (o) Gallia do Houen. tom. 11, pag, 132 cl 153 Chnsl. tom XI. col. 18 el li). -- (4) Ibid. col. 21) cl 27; ilem col. Uoucn, pag. li. 30cl51 (5) Ilist. (ie rt''g1isc calholique cie (6) Dcsiriplion de ln Haule Normandic, lnm. II, pag. 23 ct seqq. lom. I, png, 19. (7) Histoire dc rt^glise mcliopoliloine de llouen, \^) Normaiidie chn^tn-nnc, p;>g. 142; ilcm histoirc dc ia ville de Roucn. tom. II, pog. 2. Rothomag. lliliS. (9) Hisloire de la ville
(t) Gollia
quem iuvida mors undecimo Calendas Novembris e terris ademit juxta promissura ang-elicum. lia in actis nostris. Sed in hreviario Roihoprsesentia,
Roiirn, divisLê cn six partics, lom. I, parl. ni, pog. 2.Roliiode Roi (H') L" Normandip ciircliennc. pag. 137, (II) mag. 17-'lHisloire (lcs nrclievciines dc Roiien, pag. 4-1. (12l Lcs cglises de (U) larroiidisscment d'Yvetot, lom. II, png. 107. - lI5)lbid. Histoiic politujne el religieusc de iVglise mt^lrofiohloine ct dii dio(lb'| Lcs lom. I. pag. 29 ci 3(1. Iloiiiomag. iS50. c^sc de Roucn, Egiises de rairundissemcnt d'Vvetol. Uiii supra.
sunra.
Christ.
(2) Hist.
Octobris
Tomus IX.
75
magensz,
.,
562
aUCTORK
m
:
S.

utiquein his cryptam S. Gervasii aperte designat. Nomen Gervasii, plus non dicit quam AudreEe, Tboma;, Protasii etc. Prasterea numquid ex iextu
fas esseiarguere,Basilicam,non vero crypiam tunc fuisse cedificaiam ? Verba 5. Victricii ohvio sensu innuunt iltic jam asservatas esse reliquias
illo
B.B.
magensi, excuso anno \m,sictU et in hujus cxemplari Ms. s.tcuU xiv {de utroque agimus alihi) legiiur Seues effectus... perrexit ad qiiemdam locum, fere ab urbe Hotbomag:ensi vig-inti millibus sepositum, inter partem occidentalem et septemtrionalem, amenitate fontis etfluviijucundissimum. Ubi cum aliquaudiu Tigiliis vacans moram fecisset.
.
Sanctorum, quorum
est
7êcenset
Quce quidem Horiconveniu7it apprime, ut videre est in tahula curix geographica Duplessii, inserta tomo II Historia^ No7-mannic3e est enim vicus ad septenitrionem
beatam Deo animam
reddidit.
inquit, nostra sordebit oblatio.
nomina Nec vobis, Dignum domicilium

:
quod
tot Victoribus habitetur.
Hic iuvenietis
Joannem Baptistam, etc. Ubi autem habit;issent, nisi in crypta ? Huic igititr superstrttxerit suam
Basilicatn S. Viciricius. Aliunde vero si S. Melloni co?'pus una cwn reliquiis eorumdem Sancto-
urbis Rothomagensis paululum defiectendo versus occidentem; est amamitate fontis ad radices
montisPytalet
fluvii
Z>Mrrfonz50;ernflci(êDurdan,
Durdent, Duredent) jucundissimus, ac Rothomago distat leucis novem vel decem ut proinde iyi bre-,
quamvis non yiominetur Hericuria. Breviarium sequuntur Farinus (1) et Pomerayus (2), amho diserte asse?'entes sanctum Episcopum in Hevecuriam [iia enim isti
viario manifesie indicetur,
scrihunt) secessisse, Rothornago, ut prior habet,
7'um in crypiarepositum esset,utquida Victricio nomen heati Ptwsulis prMei^miititur ? Notat quoque Ghesquierius (10) AlloquiturS. Victricius Sanotos illos, quorum sacrse reliquise recens ad se per ^TlÎianum delatae fuerant, dicitque ecclesiam suam cathedraiem dig:num ipsishabitaculum ex eo esse, quod jam ante Sanctorum, quos enumerat,
:
exstiterit domicilium. Aôn
equidempuiem qiwesiioast tiquei ne co-
novem fere
leucis dissitam.
scriptor tenet eum vel costneteno S. Gervasii. Qu3e
Nihilominus uterque ah initio sepultum in c^ypta
nemhic essede
gitasse
eQQ\QS\Q.QtLi\\^d.xrL\\;
B
nor( ver^ ">
cum itasehabeant, senteniiam R 0- Cochet hac non equidempuiem ex parte infirmatam, i^no poiius confirmatam
24
dixeriin.
quidem Ghesquierium nostrum de crypta S. Gervasii, dum Librum ViciricH commeniaretur. Alier locus, ad rem nostram pertinens coniinetur paragrapho ultimo (11), esique hujusmodi Divinis pateat aula Martyribus, jung-antur E
:
Quod
spectat
ad alterum, nen^pe cryptam

Victricio; id
reliqui3e..._Haud immerito, carissimi fratres, BasilicEe
S. Gervasii ecdificaiam fuisse a S.
quidem opinatur prs^faius auctor prohari perspii' cue ex lihro de Laude Sanclorum, mihi iamen r^manet aliquod duhium, aut, si mavis, scrupulus, licei nihil dubitem librum iltum S. Victricio esse trihuendum Notarunt, inquii Ghesquierius noster (13), eruditi Benedictini, operum S. Ambrosii anno 16J1U editores, in sua ad tomum secundum Praefatione pag-. 3, in bibliotbeca Sangallensi apud
:
tiam
Appetenexcusat adventus. Ipsi sibi aulam parari occultadesideriimeirationejusserunt.

sedificator arripiii.
spatium cupidus
meam Sanctorum
Sic est profecto, sic est.
Nam fundamenta
jecimus,
parietes in long-um duxiraus, et hodie discimus,
quibus operis nostri crescebat intentio. Qua de re omnes sunt morse castig:atione pulsatie; nihil me
Helvetios asservari duos codices mille annorum, in
quorum
"
altero tractatus extat, sub hoc lemmate Liber sancti Ambrosii episcopi contra hsereticos ; altero
pigrum tardumque deiectat. Juvat manibus volvere et g-randia humeris saxa portare. Sudorem meum bibatterra; atque utinam sang-uinem biberet pro nomine Salvatoris. Sudorem interim bibat terra
altaria susceptura.
"
:
Ex his quidem
;
hahemus
basili-
in
"
autem tractatus
alius,
in
ita
inscriptus
Liber sancti Ambrosii episcopi
Laude SanctoVic-
rum... " Est adeo posterior liber...
quem nosS.
cedificatam,manumque a sancto viro admoiam operi ast rursus ne vel imum est verbum, qu/)d ecclesiam, tyiulto minus eryptam
Victricio
cam a S.
tricio ante tribuimus, et jure merito tribuendum esse judicamus mosquedemonstraturisumus, Deinde{4^) varia in hanc rem adduvii argumenta, utique solida atque jam a R. D. Leheuf proposiia, cujus vestigiis se profiteiur Ghesquierius inhtsrere. Confer Patrologiam Mignianam, in qua librum novis typis excusum reperies {b). Porro ex hac
S. Gervasii demonsiret.
itaque satis constat quse sit hasilica a S. Viciricio e7'ecia ; an S. Gervasii ? Negare non cuLisim, sed nec omnino affirmare. Consentit fere Joannes Leheuf in Prxfatione ad librum de
26.
Non
dtQillW
Laude Sanciorum
Exstat
ait (12), in suburbio
l'
ipsa
S.
Viciricii scriptione
manifesium
est
.'lilianum
quemdam
(0),Sanctorum aliquotreliquias,
S.
Ambrosio
destinatas
Kotomagum
detulisse,
g"au-
quas sauctus noster (Victricius)
summo animi
dio excepit, atque in BAteiucA a se inchoata,
necdum
Hothomagensi ecclesia sub tilulo S. Gervasii. Hanc non absurde crediderim locum- occupare in quo S. Victriciuslemplum posuerat de quo in hujusoperis fine loquitur. Tanta est ejus antiquitatis opinJo^ ut fama sit S Mellonisprimi Rothomagensis episcopi corpus in ea sepultum fuisse. Illam suspicor fui^^se
aediticatam extra civitatem romanara, ubi juxtn leges
tamen peracta
honorifice collocavit.
Basilicam
{quoeaS. Vicfricii} itiiili-
cata
hanc, cryptam esse S. Gervasii exisiimat laudatus R. D. Cochei (7), sicut ei L. Faltue; hic taynen paulo minusdiserte (S). Ast, mea opinione, non ita perspicueid hahetur ex lihro de Laude Sanctorum. 25 Duo sunt loci huc spectanles quos propterea in extenso recitandos duximus. Pr-ior ita habet (9j Nec vobis, venerandi {Sancii scilicet, quorum reliquias deferebat jEiianus), nostra sor,
.-
corpora terrae mandare licitum erat, primamque Kothomag-i ccemeterii jus habuisse, quam poiiesimura
frequentabant fideles propter Sanctorura reliquias et sepulcra. Itaque, mea opinione, non satis probatur crypia S. Gervasii opus Victricii esse; unde,
ei
poiiori quidemjure, dubitare licet,an S. Viciri-
cius corpus S. Melloni exHericuria iranstulerit

S. Gervasii.
ad
Sed quamvis non firma mihi
sit ratio,
debit oblatio. Dig:num doniieilium est quod tot victoribus habitetur. Hic invenietis Johaunem Baptislam... Uic Andream, hic Thomam, hic Gervasium,
quam pro primseva
sancii Prxsidis sepidtura, R.D.Cochet urgetex ccdificataS.Gervasiibasilica,
non tamen idco dixerim
alia
argmnenia, numero
hicProtasium, hic AgTicolam,hicEufemiam...
M7a7
Librr S.^Vicfricii
""" <ic
Laiide Sonrlonjin, % 0,
'2(;.
.
iiu[i).
"
'
.\X, cnL 29. Ubi bupra, pog. 458.

MiKtic.
loiti.
prascedenii
S63
eoclesia,
O.B.
A prxcedenti recilaia,vim suam amiitere. Quinimo

antiquior eaînde non sequeretur, S. Mellonum in iila coniinuo post ohiium fuisse tumulaium, si testimonia idonea adsint (atque adesse ego censeo), quibus
si
crypia admitteretur
setate Victricii
probeiureum HericuricV
S.Gcrviiti',
et
defunctum
et
prima
sepuliura donatum. 27 ,Nihilominus plures, ne dicam plerique scripserimt sancti PrsEsulis nostri exuvias sive in crypta sive in ccemeierio suburbano S. Gervasii primum fuisse depositas. Ordericus Vitalis diserte iradii (1), iiium undecimo Kal. Noverabris ad
exurgii in suburbio Rothomag-ensi. Ibi est crypta seu capella subterranea, capiens pedes trig-inta quinque in loug"itudine quindecim in latitudine sexdecira in altitudine ; ad quam descenditur scala lapidea , noveradecim numerante gradus. In illa conditi fuerunt S. Mellonus et Avitianus. {Hunc etiam
, , .
abbatia
nunc parocbialis
noniiuUi sanctura dlxere). Corpora hodie quidem absunt; ast spectantur adhucest eorum sepulcra, quae raa^^na habentur in veneratione. Quee hic
BQ\in\c\ivsLVocanturreciiusdixerisioTmcGss\i\)\\im-
Dominum
vasii extra
t,.î. licet
mig-rasse, et in crypta in basilica S. Ger-
urbem sepultum diu jacuisse. QucT verba " ^ ^ .v^.. per se non excludant alieram sepuituram ,/^,
iia iniellecia
prius faciam in Hericurna,

,
fuere ab
antiquioribus scriptoribus ui declarent S. Antistitem siatim posi mortem ibidem fuisse con-
ditum. Sic habent Farinus {:l],sic Pomerayus[Z), guamvis uierque teneant illum in Hericuria diem clare obiisse supremum. Non tamen asserunt corpusab initio in crijpta fuisse depositum, imo,
sandapilx posit3e ero.nt. Refert testem adhibens Robertwn (6) Cenalem, mausoleura ejus (S. Mellooi) usque hodie [annum 111-1) ibidera servatum; quod uiique non inteliigendum de corpore esi, jamdudum. ssecuio nempe nono, Pontcesiam iranslato. Nec Farinus ad amussim concordat cum Dupiessio in assignandis longitudine et iatiiudine (prieiermittit
batas, in quibus
auiem Farinus
altitudinem) cryptse illam scribit capere pedes trigintatres, hanc sexdeci-m.Ecce tibiaccuraiam
;
Pomerayus prcvseriim, in hanc potius inclinant sententiam, prius id factum in communi cosmenulla terio. Atque sic quidem illi opinabaniur,
antiquissimas illius siructurse, proui nunc est, descriptionem Monuraentura, ab advenis Rotho:
habiia ratione
libri
de Laude Saoctorum, qui
eorwn
Ambrosio, quin vel ceiaie passim suspicio foret scriptionem minima iwic temporis de illam ad S. Viciricium periinere. Aliud est Le Prevosi, qui nobis typis subjecit noAugusto
tribuebaiur S.
Vitalem. tisque egregiis iilustravii Ordericum Nec enim poiuit iilum iatere'pr^fatum librum de
mag'ura visitantibus aate alia omuia visendum crypta est S. Gervasii, subjacens choro illius ecclesiifi ad quam habetur discensus ope g:raduum lapideorum vig-inti octo. Habet crypta in Ioug"itu,
jj
dine pedes triginta quinque, in latitudine sexdecira,

in altitudme
'
qumdecim. In
toto circuitu interiori
Laude Sanctorum a muliis jam annis vero suo auctori fuisse resliiutum. Nihilominus sententiam amplectitur, non magnopere a Pomerayo et
Mellouus, ait (4), ejusque Avidianus tumulati fuerant successor Avitianus seu
lapideum. Ibi turaulati fuere duo ex primis nosths archiepiscopis, S. Mellonus et S; Avitianus, sub duabus fornicibus, quas videre est a dextra et sinistra scalse qua descenditur ex ecclesia in cryptam. Eoraices illai calce et coemento obductse fuerant, turbatis per Gallias eccIesiEe rebus; ast
existit sedile
Farino abscedentem.
S.
rursus ab anoo millesimo septiagêntesirao vig-esimo tertio patefactEB sunt. Sepulcrum S. Melloui reperi-
in crypta,
quam
S.
et
hodiedum videmus
in subter-
ranea ecclesia
Gervasii (atque hiec crypta, nostra
quidem opinione, antiquissimum est in tota Normannia relig*ionis christianae monumentum) ni potius dicamus id factum in communi ccemeterio, quod adjacet vie, qua Kothomag-o Juliobonam
;
turad sinistrara introeuntium. Atque haec sola sunt in urbe nostra vestigria operis architectonici , ad romanomm asc^ndeutis tempora. Juxta hanccryptam, a sexdecim jam siEculis estructam, protendequa ab aMtiqu,a .Rothomag-o iter erat batup via Rothomag-o antiquiorem. // Juliobjnam, forte Theodorus Licquet (7). Quas quam accurate sint
,
'
(Lillebonne) iter erat
ubi dein illorum successor
ccclesiJEdata, aliquis (probabiliter S, Vitricius), pace tumulum aedificavit cryptara illam , in qua
super snectantur adhuc sublumbatse fornices duae, sub quibus loDgo temporis spatio requieveruut sacra utriusque prtesulis lipsana. Nihii innuit laudaius scripior sive de mora sive de sepultura S. Melloni
in vico Hericuria. Animadvertendum tamen est ignotam itli fuisse cryptam 12 Novembris 1847 detectam, adeoque sepiem annis post vuigatum ab ilio secundum Historice ecclesiasticcV Orderici
cum die dicia, nostris iicuit inspicere oculis ociavam maiutinam in IS Maji 1854 circa korayn
,
iocum ilium ianta dignum veneratione descendis semus. In ima parle, e regione poriie, qua patet ingressus, oidi speciem atiaris, in qua cernitur F statua B. Mariie virginis. PrMerea nihii. *'i*f n 29 Auctore Pomerayo ^8) Reliquiae S. Melloui pcrPontiiarani fere oiiD spatio, mauseruut in crypta illa auuorum lrantla'u* quo ad castrumFonusque adannum scilicet 88U,
eat.,
motum, qui anno \%^êxcusus
fuit.
Non
iiaque
cisarense trauslatas fuerunt. Quod iamenadannos vadem faspeciat adeo exacte notatos, noiim me
convenit inter scriptores ubiprimum requieverit S. Episcopus. Inter antiquioresplerique, ut dixi, stant p?ô S. Gervasii sive crypia sive cxmeterio ; nec ahludunt recentiores, prxter R. D. Cochet, virum sane diligentem atque erudiium cujus
;
cera. Viderit
Pomerayus, quinec ipse mentionem
facit in Vita seu Flogio de hac 1 episcopi Rotkomagensis (9), nec colJoannis
translatione
sententiam nos ionge probabiiiorem imo fere cer-
tam ducimus.
'1
novx Gailiie ChristiancV (10), quem lamen omnes sedisse ferunt ab anno S7a ad annum SSS. Prmterea cum in confesso apud omnes sit, id factum ob metwn Normannorum,
lectores
<im posiBit
28 Asi utut esi deprimaS. Melloni sepidiutâ, per aliid in cgnfesso apud omnes, corpus ejus dicta S. Gerquot ssecula asservaium in Scvpius vasii crypta fuisse, ut ex constanti scriptorum
aliunde appareat casirwn Poniisarense direptum atque incensum a barbaris iiiis fuisse anno haud fuisse loco 8S3, sequeretur reiiquras ihidem Quocirca Dupiessius aiterutrum ansatis tuto.
et
hactenus iaudatorum aliorumque hahetur testimonio.Mdes S.Gervasii, inquit Duplessius (5), olim
nisloria ecclesioslica. Ub. mBndic chrdlicnuc. png. 137.
(I)
nwn,imoforteutrumquesuspicaturerroneum{\\).
Iloucn. mc. Descriplion de 117 cl il8. (6)
png, 336. (2) Nor{5) I!.;*lnire dcs archcveques (ie uLi supra. (b) cl -43(4) OrdiTic; Vilal.s, Diiplfssis, tom. II, pag. la ivjule Normaridio, par Uoucn, (7) Normaudie chr.ilieaDe, pag. 158.
v,
lom.
11,
(8) IIisel !13. Rolhomasi 1827. de son lii,loirc, pag. () tJbi Mipr.i pag. dcs mchevpqucs dc Houcn, pag. ^J(11) DciCti|.non de la liauic (HJ)Tom. XI, cul. 2i. 2ll)-i25. Norinaudie, lom. II, pag. 174.
priicis
toire
Paucis
561
tncTant
S.
MELLONO EPISCOPO ROTHOMAGENSI CONP.

Duplessius nutare chartani Philippi,imo dubium esse an ad finem sxcuii xi, ecclesia S. Melloni ahbatix tiiulo gauderet, cum, ad finem ejusdem sseculi, aucior vitce S. Walteri, primi ahbatis S. Martini Pontisarensis, ubi de ecclesia S. Melloni loquitur, ahsiineat a vocibus abbas, abbatia, monasterium hcvc et similia adhihens verba : Marcellum presbyterum, Eaymundum diaconum ex Pontisarensi castro, quie potius collegium aliquod presbyterorum sxcularium indicare videniur (7).
;
"
**'
Paucis ahkinc annis ti/pis excusa est nova iirbis Pontisarensis Historia (1), conscripta a i:iro satis diligenti. In hac refertur translatio S. Melloui ad annuni 8S4-. Traditur enim ibidein, a Rifero seu Riferone, primo Pontisajênsi comite, ad finem sxculi VIII posita fuisse monasterii seu abbatiee
j)
.
fundamenta
in loco edito,
tunc
Mons Belianus
Carolum
Cal-
appellato, (nunc cast^nim est (2)); VU171, anno S64 plufâ concessisse mox dictee abhat,T
privilegia
elapsis
i-;ero
ahhinc annis
viginti
(3)
corpus S. Melloni Roihomago , cui imminebant Dani, Pontisaru77i fuisse allatum, atque creditum monachis montis Beliatii ; cum tamen paido post eadem clades ui-hi Pontisarensi impenderet, sacras reliquias in locum tutiorem festinanter dein post Danojûm seu Normannotranslatas rum discessum repositas in nova ecclesia, quam juxta castrum munitum exstruxeiânt simui cum novo monasterio, quod a S. Mellono deinceps fuit
;
Quo isia inter se componaniur dici forte posset, ex charta Philippi, si sincera sit, iitiUum anno 1091 fuisse extinctum, sed paulo post resuscitatum, cumadannos 11<58 et 1147 abbatesiS'. Melloni Ludovici repetnantur Henricus ei Phiiippus Crassi fiiii. Atque heec summa argumentationis
, ,
Duplessianse.
Z\ Ast primum charia Phiiippi non extinguit s, Mellono ''''^"'^ tituium, sed concedit in fedium, seu, ut alii iegunt, in feodum ; deinde non ita raro occurrit, ut is,
nuncupatum. Atque
confidenier scribit prsefatus auctor
; vix deciaret, ego geneiâtim dicere, translationem contigisse s3ecido IX ad finem vergente, qua^n ut illam certo
quidem haud parum cum tamen quibus tiitantur argumentis malim

h,vc
;
Mhiprimum
fbbada
B cuidam adscribam anno. SO Necetia7n, ut omnimode fimm simt habenda,

quc-e idem scriptor de iniiiis laudaise ahbatix tradit, atque de repositis ibidem S. Melloni reliquiis. Id quidem certum, fuisse Po7itisarce usque
qui in ahbatia, alteri in feudum eiiam perpetuum concessa, monachis vei canonicis prcVe7âtya.\)hatis nomine diceretur (S). Oh simiiem rationem, nihil admodum inferri poiest ex anoriymi scriptoris vitse S. Walieri ve7'bis : Marcellus presbyter,
ad finem sseculi xvin ecclesiam collegiaiam (olim. abhaiialem) a S. Mellono diciam quee, ut est apud Duplessium (4), si admittatur origine esse ipso
;
Eaimundus diacouus ex Pontisareniî castro sectis quid ohstayêi quominus per aniiqua chronicOr etc, titidi seu chariee monasieriorum destruaniur ? Frequenter sane presbyter, diaconus ex taii castro, loco etc, de monachis inieiHguntur. Neque scriptores novse 'gailiie Chrisiianie adhserent Du;
plessio.
Translatum/aiMi
(9), ix,
ut fertur, saeculo
castrorecentior, (quod satis prohahile), fas erit concludere ab initio tanium fuisse loci illius sacellum, quod deinde, confiuente popido ad sancti Priesulis reiiquias, paulatim in ecclesiam excre,
exeunte, ab urbe Rotomago ad Pontem-Isara; sancti Mellonis corpus,

in
nomeu suum
facile
cum
ecclesia,
abhatialem ejus notnini dicatam. In Memorialibus nonnuilis ejusdejn ecclesix legitur ahhatia fundata ad finem ssecuti viii. Quo posito rueret utique hypothesis mox expiicaia ; atque certum e/ficeretur monasterium fuisse ordinis S. Benetradit supra dicti. Uirumque, nihil duhitans
vit
,
qua depositum est, communicavit, quoe ejus in honorem fundata fuit... Abbatiam S. Mellonis ad exaltandam Kotomag-ensem ecclesiam "Wilhelmo archiepiscopo in feudum donavit Philippus I anno
1091... AbbatifE
laudata Pontisarensis histo?-ta sciiicet fundatam adfinem sxcidi-snn et insiitutum henedictinum[o).

;
deuique illi seu ecclesiae regali, variis subinde nomiuibus prsefuere saeculares clerici auno 1123, Henrieus Ludovici VI regis abbates filius anuo 1138, Philippus Henrici frater anno Henricus alter, qui una cum Canonicis cessit 1196,
: ; ;
^,
Ast muiium ahest, ut tanta hscc antiquitas ei clare vindicetur ; imo primum iyistrumenium, in quo iitulus ahbatialis inscribitur, ad finem speciat sgecuii xi. Est sciiicet charia Phitippi X, regis Francorum, data anno 1091, uhi hsec leguniur : Concedo abbatiam S. Mellonis de Ponte-lsarae Domino Willelmo Ilotomagensi archieplscopo et omnibussuissuccessoribus, et douo in feodum, ut eam de me et successoribus meis perpetuo teneant [6), Notat Galiia Christiana, Dupiessium in sua superioris Normannise descripdione, chartam hu,
eodem anno.in saltuHenonis-Villseterritorium ad Eedificandum pagum, qui primo dictus est VillaNova S. Mellonis, deiude Villa-Nova regis annis 1199, 1200, 1209, iterum Heuricus sive idem sive alter cognomine Pica. Cseterumneminem, excepto qui chariam Philippi susDuplessio reperi peciam haheat. Ut sincera laudatur ei exhibetur
regi
;
,
a piurihus apud Brequigng {10). Integra recitatur et quidem es autographo in Conciliis Normannicis D. Bessin{\\) iiem ah erudito viro Brussel in
;
jus donationisnonnihil elevare tentasse. Sciiicetex prxcitatis verhis, inferendum putat Duplessius extinctum, idque in perpetuum iunc titulum fuisse ahbalialem in graiiam Rothomagensium prsesulum. Quod tamen, ut ipse observat, nuliaienus concordai cum aliis pAurimis documentis
,
certis fidei.Sic
ad annum ll'd>i reperiturHenricus, Ludovici Crassi (ilius, abbas S. Aiellonis item ad. annum 1\H, Philippus, fraier prsefati Henrici et sic porro usque ad annum 12.J7, uhiahhaserat Henriciis,cognomine Pica,ut liquet ex monasterii Necroiogio Rogerius Pica, miies, pater lienrici, abbatis hujus ecclesiBE, Vincentius Pica, Canonicus S. Melloni, frater Henrici abbatis etc. Ex hisputat
; :
egregio suo Examine (12), quod a Maurinis in nova Giossarii medii sevi editione commendatur, et quo usi illi sunt ad emendanda atque augenda quce Ducangius hahet ad vocem feudum. Nec ratio' dubitandi a Duplessio allata, saiis mihi videiur idonea infirmandx charise illius fidei. 32 Suh Henrico Pica, de quo supra, vei statim jom coilay""" post ejus obiium, abbati substiiuius fuii ThesauraDecauus ah Odone II rius, cui tandem suhrogatus
(Odo Rigaldus fie\i Iiigaldi,Gail. EudesRigaud) archiepiscopo Rothomagensi, nempe 3 Junii 1266, wi
1
assereturinGaltiaChristiana[V^):'ATinQV2QQ,mensB Junio, Thesauriam san^ti Mellonis in Decauatum

re('OrfoJ, Imiicque illi substituit. In margine mittitur ad codicem Visitationum Odonis. Paido
erexit
(1)
19
[Hig. IS. i4) Descnption, luni. jtag. (5) Ueclieichcs, clc. p. 17- Discnpiion, clc. pag. 173, \7) Ibid. pag. 176. (8) Vidc Glossarium Ducangii, voco
.ag. 17li)!
vjlle
Reuheiclios liisloriques. atthioiogiqucs cl biiigiiipliiijuos siip de Ponloisc, jiar 1 abljc iiuu. Pontisbr. IbiU. \-l) ibiil.
lliid
elc.
11,
17-4.
(li)
':
(10) Tuble Lovonii 1070. |9) Gull. Clnist. lom. XI, col. 1 j3. U, chroiioUigKiue drs (li|)lurnes el dp* chnrlcs. Ad uii. 10!)!, lom exnmeu (ll)P.irtr, posierioii. jiug. 222. (12) Kouvel pag, 2i2. et xiv ite lusuge gdiiuiiil Jes (icls cii Fiunce penilnnl le xi, xil, xm siidc. Pans. 1727. (13) Tom, XI, col. 70.
Abbat. Item
MolaDum dc
Cunonicis,
lib. n,
cap.
ii,
pag. I3tj-U8.
ante
565
"
ante reciiatur exeodem codice Eodem anno (1249) ixcalend. Octob. sepulturae tviididit (Odo) in choro
-.
ecclesiam, quse
S.
tio
locum ieneret antiquse ecciesise Melloni, cujus mooachi sfecularisati fuerant iniBiEcuU XIII, Abbatique subrog-atus Thesaurarius,
-"
*ij"b
ecclesiee Parisiensis,
corpua Galterii, ejusdera ecclesiEB episcopi. Ast hic nascitur mihi scricpulus. Codex ille alius non est a Reg-estro Visitationum archiepiscopi Rothomag-ensis quod duobus abhinc
annis typis primum editum est curante Th. Bonnin {!). Inter innumeras, quse afferri possent, hujus asserti probationes, sufficiat recitasse quse habentur de funerato Gualtero is kal. Octobris. Bone memorie Galterum, episcopum Parisiensem, tradidimus sepulture, in choro cathedralis ecclesie [2). Posito autem, codicem ewmrfem esse ac Regestrum, non omnino liquidum erit Thesauriam S. Mellonis fuisse in Decanatum erectam 13^ Junii anno 1266. cum id minime efficiatur ex Regestro nec enim ihidem legitur Odo Pontisarx fuisse mense Junio anni illius ; bene vero vi kat. Martii (id est 24 Februarii) Videlicet in festo beati Mathie apostoli, celebravimus magnam missam in
: , : ;
paulo post Decanus nec enim ullus ihidem distincle notatur annus. Porro ecclesia iila nova tribuScoustabat foruicibus. raajori nempe et duabus lateralibus minoris altitudinis. Sacristia a siuistris stabat turris seu campanile a dextris, in qua subinde appensas fuere campanse quatuor
et huic deinde
;
justEB magnitudinls. Absoluto aedificio curavit Phi-
lippas rex corpus S. Melloni eo, ex abbatia transferri volens praeterea ut CoUegiata foret atque a
,-
S.
Mellono diceretur
qui et deinceps praecipuus
Pontisarensiura
coleretur patronus.
Denique
es
monachis
ssecularisatis coustitutum fuit capitulum,
novem constans
canoaicis
et
Decano. Numerus
taraen hic non sibi perpetuo constitit, quod
ultimum
diruta.
(3). Proxime autem mense Junio [qui in Regestro quidem adscribitur eidem anno 12ii6, cum hujus revolutio sumatur a Paschate ad Pascha nostro itaque " computandimore spectat ad an. l2Qb znchoatur enim Regestrum mense Julio an. 1248) degebat Odo Parisiis propter Pallamentum usque ad diem
ecclesia sancti Melloni etc.
prcBcedenti
,-
xini kal. Julii (id est 16 Junii) quo notal se fuisse apud sanctum Martinum juxta Pontisarum (4). Altero vero mense Junio, sequenti scilicet prse-
etiam efficitur ex Regestro Rigaldi. 34 Aique res eodem permansit statu usque ad ''"die finem sxculi xviii, ubi vix non omnia in Galliis monasteria et coilegiatse, impio ssemente turbine, vei destructa vei suppressa fuere. Ita solo sequata S. Melloni ecclesia est, ut nec accuraie designare possit locus in quo exurgehai. Extat adhuc pars sedium, quas incoiebai decanus. Qusecumparum abessent a coilegiata, pronum est auiumare hujus B aliqua saltem fundamenia fore deiegenda, si ibidem ierra foderetur. Cxterum Pons Isdrse seu
Ponicesia hodie spectat ad dicecesim Versaliensem, duasque habet parochias alteram primariam S. Maclovii (St Maciou) ; divx Virginis
fatum festum
an. 1367
S.
Mathie (quem Regestrum annectit
j nostro autem more adscribendum anno notatur:^! Id Junii (id est die 8j:Apud 1266J sanctum Martinumjuxta Vontisavam{5). Ex utroque autem loco apparet Odonem Pontisarm tum vix
alteram
(11).
III.
De
locis.
Reliquiis S. Melloni, feet cultu
suhstitisse,
cum
stiva
memoria
variis in
etpridieetpostridieatibinotetur
fuisse.
osiEc. XIII,
Stando ilague verhis Regestri, non liquet Thesauriam in Decanatum erectam 13" Junii, imo nec ipso mense Junio. 2t'S Certum tamen est id jam obtinuisse festo S. Mathise anno 1266, ut clare efficitur exverbis sequentibus Invenimus ibi unicum canonicumresidentem, videlicet dominum Johaunem de Fenins, rectorem domus Dei ejusdem loci; decanus abe:
in
Quod vero ad corpus
S.
MeUoni
attinei, p7'<eter oe
S. Melloni
consiantem nec umquam interruptam de ejus in castro Pontisarensi assercatione tradiiionem, pauca hxc tantum reperio. Notat Odo Rigaldus (12) ad diem v kal. Septembris anno 1258, nostro computandi more 1259 - Capse, in quibus
dicuntur requiescere corpora quorumdam Sanctorum, et sancti Melloni, adeo putrefacte erant et vetustate comsumpte, quod vix poterant manu contingi; precepimus hoc emendari. Quod iaynenprxcepium non ita celeriter excutioni dalum fuii,
corpore
rat(6).
126S legitur xii kal. Juoii (id est 21 Maji). Per Dei gratiam accessimus ad ecclesiam sancti Melloni, et in quadam domo prope
Anno Regesiri
a ecclesiam qua canonici utuntur loco capituli visitationis officium nobis proposito verbo Dei
, ,
eserouimus, Domiuo adjuvante. Ibl invenimns Decanuu et duos canonicos residentes etc. (7) Anno autem Regestri 1265 habitur Invenimus ibi tres canonicos residentes ; videlicet TaESAURAniUM, dominos Lucam et Petrum de Bosco Coumin. etc. (8).
:
Quidquid vero
sit,
constat reliquias
S.
Melloni,
annuente vel saltem tacente Odone, cum hac de re mdla in Regestro (quod desinit anno 1209 vei 1270J Ast successor Odonis, amplius occurat mentio. Guillieimus de Flavacuria, eiectus mense Septem' perfecisse anno hri anno 1275, iegitur id iandem uua cum festo sanctorum Petri et Pauli, 1296 Die
:
cadente sxculo nono, translatas Rothomago Pontisaram, ibique deinceps exstitisse ecclesiam ejus nomini dicatum, abbatialem quondam, incertum tainen ab initio cujus regulee, prohahilHer S. Besi nedicti deinde canonicorum regularium (9), per cum Duplessio dicamus, titulum ahbatiaiem
;
Hug-one episcopo Bethleemitano transtulit sancti Mellonis. Ita sar^ iu novam capsam corpus Pomerayus, qui Gailia Chrisiiana (13). Consonai vicarium generalem Gutldicit fuisse
Ponti-
HugOnem
lielmi (14).
Cxterum tam Roihomagi quam Pon-
chartam Philippi extinctum ad tempus

est, ei
;
fuisse.
eruditione saera , tcesi^ ptures viri ecclesiasticimihi, cum in his locis haudparumspeciahiles,
Circa annum 1237 collegiata facta ctrctter pr^sidente Thesaurario donec tandem Decanatum erecta est sub anno 1266 Thesauria in (lU) Odone Rigaldo. In Historia Poniisarensi Pidcher cognomento legiiur Philippus rex
,
quidem
exsiare iiiieras seu deaereyn, asseruerunt iiuilas iranslationes instrumenta, quce ad hujusmodi modopertineant. Demque sivereseraiiones aliquo
anno
1286, ffidificasse intra Castri limites
mag-nam
D. Chouquet, iunc temporis (ohiit ibidem jam parochus S.Maclovii Poniisar.v curavit in presbgierio suo an 1828; coiiigendas
circa
annum
1793,
TMi
iftîi
(I9l Ri"'cslium ViîlalioiMiin. 17/.
s;i;;.iS,raMr-!ii.i
[i^] HlsIoiic (lcs
orthevequcs dc Roueii,
â,
magnam
56g
iDCTont
DE
S.
MELLONO EPISCOPO ROTHOMAGEPfSI CONF.

capituli Rothomag-ensis,
B,B.
vim, per varias tum abbaAst, tias tum cTdes sacras eo loci distributarum. tutius dua-it illas deponi in invalescente turhine, communi cosmiterio quod et factum ejus jussu a deinceps sacrista seu bidello, et quidem ita ut
magnam Reliquiariim
in S.
Deo inspirante, atque sua D Mellonum motusdevotioue, piam fecit in hujus honorem fundationem in ordine festorum triplicium,
seu tertiae classis ; compositoque hymno proprio (cujus finis seu postrema pars jam nou reperiturin
dignosci non potuerit locus, in quo repositx fuealio translatum, rayit. Posiea ccemiteiHum illud decenter in novo ossa vero promiscue coUecta
ccemiterio terras mandata.
nova
breviarii editione), curavit offlcium celebrari
Rxcmihiviccnonad
organo, luminaribus, revelatis quoque tabulis argenteis, quae tunc temporis adhjerebant altari atque adhibito campauarum tam majorum quam
cum
tt reliquiii
parliatibus;
verbum retulit supra laudatus scriptor historix Pontisarensis, R. D. Trou, qui pie in Domino defunctus est mense Norembri hujusanni 1857(1). 36 E3:tat ttpud R. D. Driou, parochum S. Maclovii Poyiiisarensis, in tabula marginata particula ex ossibus S. Melloui ita saltem fert inscriptio. Desunt Utterie authenticV testes. Videtur
;
minorum pulsu. AdditpriBterea viginti asses Turonenses (libram Francicam) dundos singulis capellanisseu Choristis, qui memoriatenerentprcefatum
hymnum sicut et novam S. Melloni vitam.
Hactenus
exigua valde, fuisse distracta ab alia, qu^ servabatur apud moniales Carmelitas pr3efat% urbis. Vaga iamen admodum sunt qux hac de re audivi. In eadem tabula vide^ê est alias reliquias duas, ejusdem fere magnitudinis ; S. Rustici alteras, alieras S. Dionysii areopagitas. In primaria vero ecclesia S. Maclovii rursus paintcula S. Melloni paulo major pjHoiî reperitur in theca, quam vidi superpositam altari SS. Trinitatis, aliasque multas Sanctorum similes contiB nentem yêliquias. Ast hic rursus desiderantur litterx authentic3e, imoetqualescuinque.Notemus tamen generaiim, defectum litierarum favere nonnamquam autheutise reliquiarum nempe quando tanise est antiquitatis theca, ut ejus xtas Tridentinum pr^cesserit. Cxterum theca hujusmodiplures per varia altaria dispertiteein eadem ecclesia reperiuntur. R. D. Cochet (2) duarum 7neminit thecarum, quce habeniur Uericurise in
h<ec particxda,
,
Pomerayus, cujus verbaexgallico latina fecimus. Concordat Farinus (4), diserte asserens offlcium ab ipso canonico Guidone coinposiium, quod non ita clare ex iextu Pomerayano efficitur. Via; dubitem quin hoc illud sit ofpciuyn, quod hahetur in breviario ms. bibliothecac RR. DD. archiepiscopi Rothomagensis. Tempora quidem apprime concordant, ut appa^-et ex nota rccentiori manu
exarata atque precfato breviario prêfixa, quam hic appono, prout illam descripsi in ipsa biblioiheca. Est autem hujusmodi hoc Breviarum Rothomag-ense scriptum est post an. 1318, quo institu.-
tum
fuit
festum Eucharistije
et
ante
aunum
1382,
quo Urbanus P. festum Visitationis B. Marice instituit, quod hoc iu calendario nou reperitur. Porro typis Martini Morini anno 1491 prodiit Rothomagi in lucem illud ipsum breviarium, quibus-
dam immutatis. Editio hiec ut ex adscripto a7inosatis efficitur, adprima artis iypographiex tempora ascendit ei valde rara est (5). Bxemplar
,
tus, ei
habetur Rothomagi in biblioiheca archiepiscopaalterum in biblioiheca publica estque for'^'"'"'"'3'
ecclesia parochiali
;
aliera S. Dionysii,_
S.
Melloni
addiique dicitur hanc multas alias contialiera ii^TeT:Q\\(\\i\diS;quodperseindicaretsaliemaliquid de corpore S. Melloni in illa includi. Prm manibus habeo episiolam a R. D. Anias, parocho ilHus ex qua hxcin loci, daium 27 Aprilis anni 1854 rem nostram adscynbo : Altera duarum thecarum (de quibus amicus noster Cochet) a S. Mellono nun;
mse, ut aiunt, in-folio prxstantisque operis. 38 Officium S. Melloni hic subjicimus, prout in breviario zmpresso legitur. Vixdiffert a manuscripto. Hinc inde paulo aliier secaniur lectiones. Sicpo7'ro habet 39 Sequitur sancti Melloni archiepiscopi Ro.-
'"'"
'"""''"'J
Vetperx
cupatur, atque singulis annis

S.
permodum
publicae
Eupplicationis defertur ad fontem, in
quo creditur Praesul baptismo donasse primos, quos Christo

,
lucrifecerat
fideles.
Fertur praeterea capsa
illa
continere
quasdam
beati Viri reliquias.
morabili
exponitur fidelium externa seu moles satis ampla reliquiarum, lintea-
Ab immevenerationi. Porma
thomagensis festum triplex. Ad vesp. Ant. Gaude Syon exultans, iubila tai coleus patris solennia, verbo cuius fug-at lux nubila. Pides crescit cedunt demonia. Psalm: de die. Ant. Yita cuius in tantum claruit virtutibus necnon miraculis: ut et cecis lumen restituit, claudis gressum, fidem inscredulis. Ant. Parentibus clarius prog-enitus
Christi praesul, sed infidelibus fide clarius
fulsit
divinitus velut stella relucens g-entibus. Ant. Salvatoris igitur gratia
mine involutarum,. indicare videtur haud parvam copiara. Desunt authenticEe. Senex quidam asserit, olim se vidisse thecam apertam, praesente parocho, in eaque haberi scriptum aliquod. Optandum ut aperiatur capsa ; ita demum scireiur quid contineat.
ilem de fatiia
baptizatus et in Normannia
primas factus, fugatdemonia, cedunt morbi, crescit ecclesia. Ani. O Mellone, pastor egregie, plebis tutor, scutum ecclesie, nos astantes tue memorie duc ad vitam celestis patrie. Capitulum Kcce
:
memoria.
dicamus defestiva S. Melmemoria. Scribit Pomerayus (3) illius celebritatem multum fuisse Rothomagi imminutam, ex quo solemnius agi ccepit fesium SS. Romani et Audoeni, successorum ejus episcoporum, ut
37 Restatut aliquid
loni
sacerdos mag-nus. v^ Mellone, presul inclite, precum effunde munera pro te precanti populo. Per te vite preterite mala vitantes prospera sequamur in hoc
seculo. y
Ut te, virtute comite, soluto carnis vinculo
recto sequentes traraite, celi fruaraur epulo. Per te vite preterite mala vitantes prospera sequamur in
efficiturex antiquis ecclesise cathedralis breviariis, ubi officium istorum habetur omnino pro-
hoc seculo. Gloria
patri.
Bi/mraf-
prium et quidem cum octava, dum in die S. Melloni omnia dicuntur de communi prceter lectiones;
,
40 Hynnum: vocis personemus
Cum cordis
concordia
similiier
ad Benediciionem foniium in vigilia
Paschaiis, SS. Romanus et Audoenus invocantur in prioribus Litaniis, nosier vero sanctus Prxsul
in posterioribus tanium. Ast, subdit laudaius scriptor, ante annos circiter trecentos {idestpost
Corda nostra couformemus Cum vocis armonia Ne psallendo discordemus Tendentes in varia.
medium Sceculum xiv) Guido

(1)
Ut Melloni corde mundo Colamus solennia,
Eabascher, canonicus
fami dc
lom.
la neligion.
II.
d'Yvetot,
pag.
113.
(2) Les dc rarrondissemenl (5) Hisl. dcs uixhev. j.ag i3.

i^glises
(i)
theca blina, tom.
KormandiccliraienncpBg, UO. (!i) ViJc Fabriciura I, pag. S/iclseqq. Puluvii 1784.
Bili lio-
Quem
;;
567
iOCTOai
Quem eleg-it ex lioc mundo Dei prouidentia, Ut hunc mundi de profundo Transferret ad g-audia.
Baptizatus, ordinatus
Illos
ergo predicandodocuit,
B.B.
Eectam fidem
Cecis
Atquesig-nis choruscando
lumen
tribuit,
Claudisgressum, suscitando
A sumrao pontifice
Ab
ang-elo presulatus
mirifice
Quos iam mors occubait.

Extirpato Roth idoloj Fidesest inlumine Ferro cinctus pane solo
;
Honorem
Recipiens, Primasdatus
Est g-enti normannice.
Pascitur et fluraine
Hothomag-i constitutus Presul Christmn predicat

Fulg-et sig-nis
:
Post hec iunctus est in polo Cum sanctorura ag-mine.
fatur mutus,
Luxin
vitt I
cecis emicatj
Christum vitam * assecutus^ Defunctus glorificat.

Claudisurg:unt, et curatur Quelibet infirmitas Eius verbo relig-atur
Ipsum ergo deprecemur Cordis desyderio ;

Ut
Et In
ipsius relevemur Precibus a vicio,
cum
ipso colletemur
celesti gaudio.
Amen.
l
Demonis improbitas;
Plebs in fide baptizatur,
Cedit infidelitas.
42lNlNOCTiniNO.BeatusvirMellonu3pontifexnon
infima natus es sobole, preelectus a deo famulus, civis luit urbis Cardiole. Ps. Beatus vir. Ant. Qui,
Nocium.
Ferro cinctus sing-ulari, Pastus est cum fluvio
Pane; celi coofortari Promeruit nuncio, Et a Christo coronari

Inceli palatio.
romano principi persoluto, missus ad proverbo credens beati Stephani pape cessit ab ydolatria. Ps. Quare fremueruut. A7it. Tandem armis instructus fidei, sublimatus ad sacerdotium, E
tributo
pria,
in amore vegis sjderei flagrans omne vitat contagium. Ps. Domine quid y Amavit. Lectio i. Beatus Mellonus de maiori Britannia, civis Cardiole urbis, parentibus non infimis extitit oriundus. Cumque
Mellone, doctorbone,
tunc
temporis mos esset

mittere obsides
et
,
omnium provinciarum
:
Concivis ang-elice, Destitutos in ag-one
Romam
tributum
qui patrie sue ferrent imperatoribus servirent hic illuc

coetaneis missus
fuit.
Mundi
Et
cleraens aspice,
cum
celestis nos corone
Participes effice.
vero venientes et reddito tributo, ducti ad templum Martis adoraverunt et sacrificaverunt. Tu autem.
aliis suis
Romam
Laus
Persone
et
honor sit Gignenti

Filio
^ Hec
exilio.
est dies
digna preconio, qua

Christo
relicto carnis
cum
Christi presul
cum gaudio iam
Ab
fruitursinefastidio.
utrope Procedenti
et iubilatio
Laus
Sine fine permanenti
sanctorum iunctus collegiosui cursus compJetostadio. Christi. Lectio ii. Impiissimus autem Valerianus tnnc jmperator
Mam
omnes
christianos
variis
interficiebat
Etabsq. principio. Amen.

f Ora pro nobis etc. Ant. O Mellone iubar etbereum , pie pastor plebis presidium roga lesum qui tam ydoneum te prefecit in sacerdo*''^^ ^^ ^^^ P^^ ^^ sanctorum cuneum conseQ quamur, post hoc exilium. Psalmus : * Magnificat. Oralio : Concede. De coi. NuIIa memoria, nisi sabbatum vel tempus proce fuerit. 41 Ad MATiTONUM. Invitatorium Corde mundo letabundo Christo demus preconia. Cuius dono sunt Mellono collata celi g-audia. Psalmus Venite.
. ;
tormentis.
Quadam vero die per civitatem vag;antes invenerunt papam Stephanum paucis christianis in loco quodam predicantem. Socii igitur sui pro nichilo
ipsum fabulatorem reputantes , recesserunt. Mellonus vero stetit, diligenter audiens que dicebantur. Cessante denique episcopo loqui , cum aliis ad benedictionem se inclinans , recedente F populo solus remansit cnm papa. iC Dum missarum semel solennia celebraret, quidara apparuit augeet
'
Canticum
i/oiu(ifnim
lus in altaris alia parte,
sibique
virgam
tribuit
.-
pastoralem.
statuit. ^
Quem
Dei gratia Hothomagi primatem
HiMNUS. Exultemus venerantes

Melloni solennia, Mundo cordi concordantes Linguam, dentes labia,
Ne
per partes discrepantes
Fiat discordantia.
Linguacordi non discordet Ut fiat armonia; Cedat culpa que corsordet Et oris obsequia Et sit munda que remordet Culpam conscientia,
presulem dignum memoria vita cuius Quem Dei. Lectio iir. Cuius igitur patriam et genus cognoscens papa Stephanus, unum illi Deum esse adorandum, simulacra autem vana nullum posse iavare docuit. Credensque et baptizatus ab ipso orania sua pauperibus erogavit. Presbyter autem ordinatus trecentiesflectebatgenua in oratione nocteetdie. Deinde dura Deo vidit cura beato Stephano otFerret sacrificium angelum Dei stantera a dextris altaris. Tu aulem. 4? Adolesoensquidam Precordius domum scandens,
in
tantum
claruit.
ut sancti Presulis exaudiret vocem libcrius predicantis pacem in populis. Qui collapsus ruit inferius
Ut possimus
sic
Mellonum,
Mundo
cordecolere,
aliorum impulsus stimulis. r Ilunc defunctum Pastor egregius suscitavit a mortis vinculis. Qui.
Gloria.
Qui tam summum Dei donum Meruit accipere, Lt hunc vellet in patronum Normannis elig-ere,
In II NOCT. Ant, Quidara a se pedem diviserat quem Melloni cum bipenni LupiUus nomiue prece recuperat, credens plebis cum multitudine.
44,,
\iNoctur.
Psalmus
868
iCCTOHB
DE
:
S.
MELLONO EPISCOPO ROTHOMiGENSI CONF.

patris
B.B.
inuocarum. Ant. Verouica orba lumiuibus lachrymaudo pro viro mortuo provoluta MeUoni pedibus; cum Lupillo sana fit denuo. Ps. Verba. Ant. Rothomag-um volenti pergere
Psalmus
Cum
moto suscitatus
baptizatus et
presbyter
ordinatus,
vertit.
muUa homiuum
miUia ad fidem con-
i^ Dum MeUonus iam fcssus senio vigilaret orans pro geutibus, coufortari celesti nuncio me-
apparuit sathanas Famulo Dei minaus, in inflequem divictum ctere vellet iter ab illo poplo discedere Christi Seruus crucis siguaculo. fecit
:
ruit,
hunc
aflânte
taUbus.
MeUone, iam tua taUo

MeUone.
parata est
cum ceU
civibus. j In stadio certans pro
bravio subiecisti
mundum
subpedibus.
Ps. Domiue Deus

Perfectis
lustum dedusit. Lect. iv. itaque missarum soleuniis, angelus viruoster. y

tradidit,
Lectio IX. Igitur his atque innumeris aUis prefulgens miraculis beatus MeUonus, senex effectus,
gam teneus pastoralem eam sancto Mellono

dicens
:
omuibus bene
plationi
dispositis, voluit specialius contem-
Accipe et vade in ciuitatem, que Hothomag-um, que est in partibus Neustrie. Tibi
dicitur
insistere.
Perrexit itaque
ad quemdam
enim paratus
Christo.
est locus ille
ad plautaudum vineam
dicens
Quam Mellonus accipieus gratiasegitDeo, Deum meus et Dominus meus quocumque

Adjussum
igitur pontificis, benediv^
ab urbe Rothomagensi viginti mUlibus sepositum, inter partem occidentalem et septentrionalem, amenitate fontisetfluviiiocundissimum. Ubi cum aUquandiu vigiUis vacans moram fecisset,
locum
fere
iusseris, ibo.
ctione accepta, venit Antisiodorum.
Erat quidam
pleuus demonio qui Mellono occurrens obvius. Mediante crucis ausilio sanitati djitur celerius. y Baptizari
ab augeUs confortatus, beatam Deo animam redcelestibus. Tu autem. didit premns ditandam Per ipsius suffragia muUis confertur gratia. JV* Cecus videns efficitur, surdis auditus redditur et
debiUs quisque sospes regreditur. f Alternatlm ruunt languidi, consequi cupientes que per eum dantur beneficia. Surdis auditus. Gloria.
45 Pbosa. Sospitati dat Mellonus Dolores languentium
;
poscit
cum gaudio Basuinus

Lectio
v.
vidensque
In eodem loco quemdam homiuem bipenni sectum ad Christum convertit et vulueratum sanavit. Hic enim bipenni
filium. Medianle.
pedem per medium B flendo mortem viri

iUuminata,
zata est,
secuerat. Veronica etiam, que

sui,
PrQia.
predictum est) a cesurapedis sanatus fuerat. Qui etiam postea pro Christi nomine martyrii palmam adeptus est. sf Dum Quirinus contractus genibus sic fugatum vidit demonium, provolutus MeUoui pedibus implorabat ems auxiUum. Qui MeUoni sanatus precibus incolumis adit hospitium. y Dle spretis deorum cuUibus confitetur Marie EiUum. Qui. Lectio vt. Eothomagum igitur veniens, ubi ipse primus uomen
(ut
cum duobus filiis eius et cum eis LupiUus qui
emiserat oculos, ab ipso credeus bapti-
Doctor bonus et patronus

Fit
Rothomagensium.
Relevauit a defunctis
Defunctum Precordium
Impendens auxiUum.
Cecis, mutis, egris cunctis
Fidem firmat
Sic expleta vite
et infirmat
Erroresgentilium.
metha, Migravit ad gaudium.
Chribli
predicauit,
in introitu porte
in ciuitate
demoniacum
prepoteutis
puerum fiUum Basuini,

obvium
habuiit.
reddidisset, ipse
Quem cum curatum et quietum cum patre suo et fere ducentis
Ergo laudes dent Mellono Voces iabilantium Nam qui corde poscit bono Eius patrocinium,
Sospes regreditur.
(esceptis mulieribus et parvuUs) baptizatus est. Quin etiam Quirinus quatuordecim annis corpus
Psalmus
Te Deum.
lustum deduxit.
/.audf)
habens contractum, ab ipso sauatus est, Tu autem. if Aunis octo quidam officium amiserat membrorum dmnium. Qui MeUoni poscens auxilium, sanitatis sumpsit remedium. y Letus Dei coUaudans FiUum, properavit ad baptisterium. Qui MeUoni.
Gloria.
III
46 In laudibus. Ant. SanctusDei Presul innumeris
choruscabat
mundo miracuUs; victum domat
au-
ctorem sceleris , ecclesiam fundat in populis. Ps. Dominusregn. Ant. Eius erat cibus de ordeo
panis factus iunctus oleribus,3aqua potus, cingulo
ferreo stringebaturcaro sub vestibus. Ps. lubilate.
Noclurn.
nataUs Domini C celebraret pastor egregius, super caput eius enituit iubar quoddam sole lucidius. Ps. Dumine quis habitabit. Ant. Christi presul trecentis vicibus die noctuque flectens genua insistebat orationibus, charitate fervens continua, Ps. Domine in virtute. Ant. Quadam die pauem pauperibus prebens manum cujusdam aridam suis tangens MeUunus mambus Dei nutu reddidit validam. Ps. Domini est terra. f lustus ut palma. Lectio vu. Homo quidam nobilis. i^ Macerabat corpus ieiuniis genu flexo trecentis vicibus, per diem et noctem vigiliis insistens et drationibus. f Sic divinis vacans officiis carnem domat muUls laboribus. y Fatigatus, paucis
cibariis utebatur,
44 1n
Ul
ôcT. Ant.
Dum in nocte
Ant. Morabatur bic solo corpore, iungebatur mens F ceU civibus ; quod docebat complebat opere, suos actus ornans virtutibus. P^. Deus ])eus, Ani. Confirmabat corda fidelium veritatis verbo, radicitus extirpandolegem gentiUum, fidem rectam inserens ceUtus. Ps. Beuedicite. Ant. Egri morbi cuiusque
generis postulabant eius suffragiain tantum ut feUx pre ceteris tunc fieret iUa provincia. Ps. Laudate.
Ecce sacerdos magnus. Hymnus Hymnumvocis. Justus germinabit. Ant. Archipresul MeUonus, nimio pre labore fessus et senio, viam carnis secans, exiUo mundi spreto, iam contubernio confessorum iunctus pro premio Christum videt
Capitulusi
: :
>'
in celi gaudio. Ps.
Benedictus. Ant. ter dicitur.

pietatis tue
contentus
taUbus. Sic divinis.
Lectio vm. Isuaidus quidam nomine, valde dives qui ante annos circiter octo paraUticus effectus,
Oeatio
iii.
Immensam
clementiam,
beati
quesumus, diuina Maiestas, ut qui annuam
Ungue
et
sanus factus,
credidit.
omnium membrorum usum amiserat, cum domo sua et plebis multitudine Quodam vero die cum (beato MeUono
Melloni confessoris tui atque pontificis celebramus soleunitatem, eius obtinentibus meritis, pervenia-
(ut
docente populum) adolescens nomine Precordius commodius inteUigeret que dicebantur) super
NuUa mus ad gaudia repromissa. Per Dominum. memoria nisi ut supra. Ad horas. Antiphonse de Laudibus. Cetera de comui unius confessoris cum
oratione propria.
tectum domus excelsioris asceudisset, dormiens, ab aUis impulsus corruit, et fractis cervice et membris expiravit. Qui ab Epyscopo lachrymis
usum ecclesise metropolitanae Rothomagensis, eodem anno, quo supra laudaium hreviarium, sed Parisiis excuso per Johannem de
Prato,
47 In Missali, ad
^'
'""

quodin eadem reperitur bibliotheca, ita habetur ad diem 22 Octobris Sancti Melloni archiePrato,
:
569
6. B.
piscopi Eothomag-ensis et confessoris. Fcstum triplex. Ad missam. Offlc. Statuit. Gloria in excelsis. GitATio Immensara pietatis tue clementiam quesu:
mus divina
Maiestas (ut supra num 46J. Nulla memoria nisi sabbatura sit. Epistola Ecce sacerdos mag-nus qui iu vita. Graduale : Domine prevenisti.
:
Credo. O/fert. Hostiara quesumus, Domine , Emngeli^m, quam noraini tuo sacrandam offerimus sancti '^"^'i confessoris tui atque pontificis Melloni prosequatur oratio, per quam nos et expiari facias
Posuisti.
Amen. 49 Euang. Ilomo quidam nobilis.

Secreta.
lesus dator venie.
et
de-
fendi. Per.
Communio. Beatusservus. Postcommu-
pauperum Mellone, tuis precibus auge virtutum nnraerum in te precantium cordibus, que tota labe criminum et immundis
^
Alleluia.
nio. Presteut nobis,
cousolator
quesumus, Doraine, tua sancta que sumpsiraus mysteria presidium, quo intervenientibus beati Melloni confessoris tui atque pontificis meritis ab omnibuinos absolvas peccatis. Per.
spiritibus prece eripujsti.

{Sequenlif
SEqUENTIA
Hac
in die
gaudeamus
Et Metloni recohimus
Virtutes et premia.
Missus puer Romam vadit, Et que secum portat tradit Tributa pro patria.
Monitis Stephani credit, Baptizatur et obedit
et Missa notatur prout legiturin breviario Rothomagensi ubi de Rubricis generalibus, officiura est vel Feriale vel Festivum. Feriale distinguitur iu Minus et Majus. Festivum vel Simplex est vel Semiduplex; vel Duplex minus aut majus ; vel
5U
Utrumque, officium nempe
riiu Ifiplici,
ritus triphcis. Scilicet,
Triplex
Mandatis
ecclesie.
tandem Solerane. PrBetemajus suum locum tenet officium de Dominica. Eesta porro tripiicia i classis tres habent Nocturnos n ciassisunum. In utroque triplicantur antiphonie ad Mag^nificat et
II
i
aut
Classis; vel
rea inter Duplecc
minus
et
Benedictus.
Primum
dicuntur ante Ciinticum
Hinc sacerdos ordinatur, Dat se Deo ; census datur,
Pauperum
inopie.
rursus ante Gloria Patri.ier^zo post Gloria Patri quod quidem asserunt particulare csse dicecesi ^ Rothomage7isi. Notat Glossariuyn Ducangii (I):
Inde nullum habet stratum,

Vigiliisfatig-atum
Quod etiamuum
Sola sedesreficit.
fit in dicecesi Parisiensi in solemnioribusiliisantiphonis quse Natalem Christi praecedunt.
Quaque Genu vice
die naturali
51 Colebatur, inquit Gallia Christiana (2), sanctissimus Praesul x Calendas Novembris (id est 30
.Ite22
bris.
OeM-
trecennali
Flectere non deficit.
Aqua potum
sitJenti,
Cibura dat esurienti Oluspanisordei.
Ferrum nudam carnem

Garo tumens fere
cing-it
stringit,
Corpuscicliferrei.
recusum recens ecclesise Rothoraanunc vero colitur Dominica prlma Octobris, una cum decessore suosancto Nicasio. Utrumque falsum colebatur olim 22 Octobris ; nunc Doyninica secunda Octobris ; ut evidenter elueet ex breviariis illius ecclesi^ sive antiquis sive recentioribus. Ita in breviario anni U9l sicut et in manuscripto, de quibus supra ; ita in
Octobris), ante
gensis breviarium
Stans ang-ehis ad altare I\Iittit eum predicare
Kodomico populo.
Paret Vir sanctus precepto, Ab eo prius accepto Pastoralibaculo.
Iter ag-ens
Missali yns. Sceculi xiii (prout notatur in catalogo publicce bibliothecce Rothomagensis) folio verso 301, legiturad diem 22 Octobris In i^sto S. Mel:
loni Arehiepiscopi et confessoris.
Omnia de
coi uni-
us Coniessovis. Ita in subsecutis ejusdem ecctesix breviariis sub Carolo Borbonio cardinali anno
pedem cesum,
Cecum
et
quemcumque lesum
Sanat Christi nomine.
A demonio vexatum
Et confractum morti datum Dat saluti pristine.
1^79,sub utroqueHartcBo,E7'ancisconempe u etiii, annis\Qn,l&iS,et IQQZ, denique sub Franciscoiv [Rouxel de Medavy) anno 1675. Ast sub archiepiscopo Tressano [de la Vergne de Tressan) novu7n introductum est breviarium, excusum anno 1728. Exi7i usque ad 7iost7'am cEtatem celebrari
ccepit festu7n S. Melloni domiîica
ii
Octobris, se-
Manum
Morsum
sauat arescentem,
que7\ti
notatum modo
Domiuica secunda Octo:
curat etserpentem
hris
Festivitas SS. Nicasii, NeustriEe apostoli, et
Sese cog')t perdere.
Visa luce sing-ulari, Signat eum in aitari
qui ecclesiam sociorum martyrum, ac Melloui Rothoraagensem fuudnrunt Triplex primae classis.
:
Manus Dei
dextere.
In brevia7'iis Ebroiceîsi an7io 1 737 et Versaliensi anno 1828, xxii Octobris indicatur festum S. Melloni, et quide^n in priori sub ritu SemidupHci
utroque habein posteriori sub ritu Simplici ; tur Lectio 11 S. Melloni. Testatur Poyneyâjus \Â) Parisiis fieri offlcium S. Melloui idque esse novem
lectionum.
Apri dente vulnerati

Sig"no crucis sauitati
Eestituit viscera.
Carnis penas noninfring-it,

Pini fortiter atting-it
Et re quide^n vera est

illiusecclesiie,
7nihi
prx
S.
^nani1585,
bus breviariu7n
editum anno
:
Spe firma,
fide vera.
ubiad diem
vicit
22
Octobris legitur
de
Mellono,
Victor sui
mundum
gÎorie,
episcopo et confessore. In primo Nocturno, Lectio-
Mundique
Sibi
victor evicit
reg-num
Quo nos tecum dat reg-nare Tua prece, Pater care.

Vocc Feanm scu
nes de Scriptura occurrente. In secuudo Noctnrno, ex Gestis lectio iv et v. Lectio sexta Bene et congrue, in Communi. In tertio Nocturno Lectiones ex homilia beati Greg-orii in Evang-elium Eomo qui: :
(I)
Fe$livitai iripUx.
(2)
Tora. XI, col. 6.
(3]
Hisloire dcs arcfaevfiiiucs dc
Roucn, pag.
45.
Octobris
Tomus IX.
76
datn
570
AUCIOHK
1!B,
"VITA
damperegre proficiscens.
MELLONl EPISCOPI ROTHOMAGENSIS CONF. menti [vidgo salut), aîte quam Oratiode Communi. In
S.
.
ad altero breviario ejtisdcm ecclesice, anni 1736. officium Simeumdem diem 22 Octohris notaiur
pleCG et tertia Lectio
de S. Mellono concordat bremarium anni 1S22, nist quod secunda Lectio sit de S. Mellouo. Olim Ponteesi<v eodem die celebrabatur festum, nunc vero id tantum obiinet cum
;
dies 22 Ociobris incidat in
Dominicam. Estenim
regula, post Concordatum anni 1801, in Galliis generalis, ut festa Patroiiorum habeantur Dominica sequenti, nisihsec concurrat cum eorum die.
canitur Prosa in ^ honorem. Eancsuspicor eamdem ejusdem Sancti qux adhibetur ad S. Gervasii Roihomaesse geizsis; nii peculiare continet ;] quare eani hic haud adscribendam duxi, tanto magis quod recentioris omnino videatur ievi. Cseterum Poniisarê intercidit cultus venerandi Pastoris. Nutla erga eum in populo devotio, nulia reiiquiarum nuilum in uiraque ecciesia ejus ejus veneratio nomini dicatum altare,
;
Quod etiam servatur pro patronis coUegiatarum antiquarum, licet nunc destrucfarum. Unde festum S. Melloni Poniaesi^ celebratur dicto die vel dominica proxime insequenti, et quidem sub ritu
Solemni minori.
Cultus Rotho-
Vita S.
MELLONI,
ROTHOMAGENSIS.
AliCHll':PISCOPI
magi
52
Ex
diciis patet
cultum
S.
Melloui
quondam
Ex
Vetustissmo Legendario ms.
haud parum celebrem fuisse Pontisaras, imo et Rothomagi, quamvis lapsu temporis multum in posteriori urbe decideint. Nostra autem eetate vix
in populo colitur ihidem S. Pontifex, nisi in ec-
in majori Britannia non infimis parentibus ortus, civis fuit Cardiolae b urbis. Qui Komge obses missus ut patriEe sueb tributum per-
Mellonus a
S. Melloui
naltiles et
ud
clesiaS. Gervasii, ubi secundarius est patronus et in ejus honorem peculiaris quaedam canitur
solveret
c.
Veniens igitur
ductusest
illo
cum
sociis
Romam, reddito tributo, adtemplum Martis, ut sacri-
(idein conver.
nio.
Prosa. Insuper satis notabilis habetur populi concursus,die secunda Rogationu7n, qua confertim descendunt in Cryptampr<]efat3eecclesiee, ut,pueris prxcipue, per intercessionem S. Melloni, wigorem obiineant membro?'um. Sic etiamperanni decursum afferuntur infantes puerique debiles,
super quos in Crypta recitatur Evangelium ex Missa S. Prsesulis. His exceptis, in urbe RothO' magensi ejus memoria fere obHterata est. Reliquise, si qucS sini, perinde ac sinullseessenty delitescunt. Sane optandum foret ut sanctus Neu^trise Apostotus a fidelibus ei melius nosceretur et diligentiuscoleretur.Aliquidampliusoccurrit in Eericiiria, quge Norma?iica et Capetiana seiate Vicus S. ;Melloni vocabatur, ut tradit R. D. Cochet, et adhuc vulgo St-Mellon dicitur [1). Num. 22 retuli quae ibidem vesiigia perhibeantur indicare san-
et atii$
fn
lodi-
ctum Virum eo loci moratum. 53 Quod Ud prseseniem culium attinet, htcc R.D. Anias, parochus in Eericuria, scrihit 27 Aprilis 1854 Hic S. Episcopi memoria haud parum vig-et et colitur. Altera es duabus thecis [attari impo:
quod fecerunt. Erat autem tempore Valeriauus^d tenens arces Uomanas, vir Deo odibiUs. Cum ergo perarabularet civitatem E S. Mellonus, venit ad locum ubi S. Stephanus papa docebat paucos christianos. S. Mellonus relinquens socios coepit indagare quae dicebantur a beato Stephano papa, qui, genu flexo, adhuc tamen gentilis petiit benedictionera. Kecedentibus autem auditoribus, mansit is cum beato papa, quera informavit de prole *, patria et relig-ioue suorum deorum. Quibus auditis beatissimus papa illum catholicam genere fidem edocuit, eumque baptismo tiuxit, monitis addens Nisi quis renuntiaverit omnibus que pos- Luc. XI?. 33. sidet, non potest esse Christi discipulus. OrditintM2 lUe vero veuieus ad hospitium, quidquid hat-erdos^ cxlilui beret, vendidit, etiam arma, quibus militabat, et designalur in pauperibus erogavit, eUgens magis contemplativam cpisvvjium vitam, quam activam. Postea adhEesit S. Stephano hotbomafien $em. pontifici monita salutis adimpleus. Cum ergo S. Mellonus fldei donum exerceret, stupente sancto papa, hunc adgradum sacerdotii conscendere fecit. Ordinatus itaque presbyter, macerabat corpus, et
ficarent et adorarent
; ,
:
sitis)
a S. Mellono vocatur et sing-ulis annis (feria secunda Peniecostes) solemniter per modum suppUcationis defertur ad fontem, in quo primi christiani baptismate douati creduutur.
Fama
est, the-
cam iUam plurimas

Confernum.
continere reliquias. Publicee exponitur venerationi et quidem ab immemorabili.

oQ. Per iotius anni decursum cerei accenduntur et dicuntur Evangelia (2). Non habemus, ita xrrosequitur prsefatus D. Parochus, offlcium particulare. Evangelium, quod supra peregri-
nos recitatur, desumptum est ex

SS. Nicasii et Melloni. Oratio
offlcio
dioecesano
autem
est
sequens
Adesto, quEesumus Domiue, piis supplicationibus
et intercessione beati Melloni confessoris atque pontiticis, viam famuli [vel famulae) tui in
nostris,
salutis tuEB prosperitate dispoue,

vitee
ut iuter
omnes
domabat jejuniis vigiUisque, flectens genua trecentiesper diem ac noctem. Die quadam S. Mellonus celebrans missarum solemnia, vidit ipse et beatus Stephanus papa angelum Domini stantem ad dexteP ram partem altaris cumque prefeoisset * angelus Domiui tenens virgam pastoralem, dedit eam S.Mel- gupple lonodicens Accipe virgam, sub qua regere debes Sacnficium populum civitatis quse Rothomagus dicitur, in finibus Neustrice e. Tibi enim ibi est prteparatus locusDomino inserviendi. Sanctus itaque Mellonus accipiens virgam de manu angeU, coepit gratias referre Deo dicens Quocumque me miserit Deus meus, ibo et nomen ejus gentibus praedicabo. Tunc angelus ab eis discessit. Ad quem beatissimus papa Nunc, frater charissime, discede, uE velociter ait ad locum tibi paratum valeas pervenire.
;
: ,
:
Uo.
hujus varietates tuo semper protegatur auxiPontisarse cetmitur in majori aitari ecclesias
3 Beatus itaque Mellonus, pontificaU infula de-
iioma
deni,
lii""^-
S. Maclomi,
ad cornu episiolx, statua S. Melloni, ordinaricB magnitudinis ynitra ornati manu sinistra tenentis pedum pastorale, manu vero dexira librum apiertum in qux) tegere videiur. Confer supra num. 51, ubi dixirnus festum S. Prcesuiis agi Pontisaree ritu Soiemni minori,
, ,
coratus etbenedictioneapostoUca munitus, ab urbe Roma egreditur et iter suum agreditur, ad civita-
utH((i'
Aulissiodori,
tem
inditam * cupieus pervenire. Cumque magnam viam peragrasset; beatus pontifex Mellonus pervenit ad quamdam urbem, quae Autissiodorum dicitur; obvios habuit quodam gentiles, portantes
sibi
ibiqae vinm bipenni /""'
sunul;
indicalam
uipote Patroni antiqum collegiatx. Datur etiam populo in ejus memoriam Benedicto SS. Sacra-
virum qui seipsum vulneraverat bipenni, LupiUum nomine, cui pes in duas partes divisus erat. Quos cum sanctus Mellonus, flentes intuitus fuisset, qute-
tl)Les ^glisesderarrondissemcnt (l'Yvctot, lom.
II,
pag. 105
eH07.
(2) Cocliel.
ULi supra. p8g. 113.
sivit
DIE YIGEeiliU jSECUNDA OCTOBRIS. sivit ab eis, quid hoc esset. Quibus ille ait Si me ejusque nomen benedicite. audire et verba mea servare volueritis, mox devobis pater et liberabit vos a
:
m
Si
haec egeritis,
erit
ex
m.
bilis isto
ac saucius sanabitur.
et
jusseris, faciemus,
At illi Quidquid Deo tuo credemus illum

;
rinum ambulantem
malis. Adstantes Qui-
itm vtatronx
viiain reititiiil.
adorabimus. Tunc beatus Mellonus, tenens virg-ara acceptara nh acg-elo, oi-atione fusa, dixit vnlnerato In nomine Domini Jesu Christi efficiaris sanus. His diotis iUico sanus effectus est et currens in civitatem narrabat omnibus quid sibi evenisset. 4 Hsec audiens tjua^dam mulier nomine Veronica,
:
et Theodorum quietum cernentes. flexis genibus rog-averunt ut baptisaren'' tur. Ipso itaque die ducenti A viri, mulieribus-et parvulis exceptis, baptismo tincti sunt. 9 In civitate eadem vir aderat quidam ditissi- ""'* rmiiuia
mus, Isuardus nomine, qui ab octo annis paraly- l?"!";^""

ticus araiserat
officium
ling-uEe
oramum,
membrorumqne
co..r.r:
nobilissiraa,
qu^ visum flendo mariti

filios,
duosfilios habens;
sui
mortem
qui upera Dei a sancto
amiserat, misit duos

illa ait
:
ut accersirent eum. Cui
ita
Sicut sanasti Lupillum vulneratum, rog-o te, etmihi lumenreddas. Et corruit ad pedes ejus
filiis.
Viro acta audientes, patrem in lectum assumentes, S. Mellono statuerunt, ut ei sanitatem impertiret. Quorum tidem intuens sanclus Poutiillum coram
fex,
cum duobus
dixit
;
Vir autem Dei,

Cliriste,
flexis
g-enibus,
Surg-e in noraine
Domine Jesu
annuensprecibus illorum, oratione fusa, dixit: Domini Jesu Christi. Hlico surS.
qui aperuisti oculos
rexit ille incolurais,
coecinati, aperi oculos mulieris istius, ut per
eam
:
dens ante pedes

uxor,
filii
pollice
cog-noscatur quia non est alius Deus nisi tu. destrse manus oculos signans, dixit
benedicens Deum et prociMelloni baptisatus est', et cum eo

,-
Et In
nomine Jesu
Et repente
Christi Nazareni aperiantur oculi tui.
vidit. S. Mellonus Veronicam, filios ejus etLupillum baptizavit, qui/"postmodum martyrii
palmam
Rotllom>ig'-i>
itrniis
pro Christi noraine adeptus

vir
est.
multitudoque copiosa. S. Mellonus deceret, congreg-ata plebis copia, quidam es eis ascenderunt tecta, utpleniusdoctrinam Christi audirent. Inter quos erat adolescens, PraBcordius nomine, nobili genere ortus, Hic saasit parenti, ut Sanctum Dei
lODiequadam dum
...ormu.
vocatadvi'""''
j Perg-eus beatus
Mellonus ad opus suura,

ei
prope-
disoedens ab Autissiodoro, apparuit
sathanasdicerta-
rnnti apparet
cens; Putas solus inire contra
me meosque
tanta miracula exhibentem adirent, et quid essent y acturi perpeuderent Dii namque nostri talia num:
quam
damoft.
perpetrarunt. Uterque erg-o perrexit, ut san-
H raen? Tibi tuisque nocere paratus sum. Ad qaem Beatus Vesillo crucis muuitus tuas non timet
:
insidias. Idcirco eg-ressus
sum Roma,
ut de habita-
ctum Episcopnm, turbam populosam erudientem, auscultarent. Ad locum venientes, puer ascendit supertectum altioris domus ut lubentius audiret.
tionibus tuis
te
ejiciam.
Ad
hoec verba aufugit
Cumque
diEmon, vocem horrendam emittens. 1'ost Iong:issimsB vi!E labores sanctus Vir in pag-um Rothomagensem venit, vidensque civitatem, g-enibus flesis
coepit
S. Pontifex monita Dei dilatasset *obdormivit ipse. * Ab aliis impulsus corruit cervice et
;
cxplicasset
Conf. Act.
orare et in illam ingfressus miraculis cla-
rescere.
Lilierat
11)11
obse-
(/.THio-
ne
Erat in civitate quidam prsepotens ac nobilis filius a deemone obsessus, ita ut vinculis et catenis retineri non posset. Qui sepissime ad templura Rothi g, illorum
6
Basuinus nomiue, cui unicus erat
membrisconfractis expiravit. Quod iutuens piirens Apost. gentilis, immensis plorans g-emitibus, dixit sancto ^^Praesnli Huc me unicus perduxit filius, doctrinam Dei tui auditurus; et nunc jacet exanirais. Verba fletibus plena Sanctura Dei ad luctum protraxerunt. Jussitomnes flexis g-enibus Deum deprecari.
:
xx,
Quod actum
septiesflectit
est. Finita
oratione surrexit et iterum
dei cui offerebant sacrificia et munera, ductus et inde minime convaluit; irao dum liber evaderet, quidquid attrectabat, dentibus et ung-uibus disla-
cerabat. Obsessus,
cui
Theodorus
nomen
erat,
aperto ore elevatisque Beato Dei obvius cupiebat. Beatus vero Mellonus, brachiis nocere sig-no crucis munitus, indicera destrfe raanus in os ejus misit, dicens Nequaquam habes licentiam mihi obesse. IUe vero cadens supinus, aiebat Ardeo, C ardeo. Etfactus estquietus, populo mirante. itm mmt 7 Illic etiam aderat vir nomine Quirimus, ante tnmbrii conquatuordecim annos raembris contractus, qui corIrnctum. pus suum a loco scannis tnntum movebat. Cum accepisset Sanctum Dei devicisse dasmoniacum,
factus,
:
genua.Invocans nomen Domini Jesu Christi, virg-a, ab ang-elo accepta, mortuum tefigit ad hjEC verba Innomine Domini nostri Jesu Christi, Praecordi, surg-e. Quibus dictis mortuus puer lumina aperuit; vidensque sanctura Pontificem surrexit, et ad ejus pedes procidit, postulans ba:
ptizari
quem
S.
Mellouus,
illius patrera et
multam
fide-
plebem sacrobaptismate decoravit. Crescebat

lium
fides,
signa, quae a beato Pontifice fiebant,

'^
stupentes.
II IUis temporibus S. Mellonus primam ecclesiam ubi suscitatus fuit Praecordius construxit,
quiêinde
faomssacer"'"
'^
quam
in
honorem sauctissimae
Trinitatis almEeque '"* piM-imos
virginis MariEB consecravit 2 sacrasque ordinationes habuit, dequibus Prsecordius ordinem praesbytera-
procidit ad
pedes ejus, dicens

:
Ut video,
si
vis
tussuscepit. Qui post sancti Pontificisnecem, prBdicator insig-nis factus, multas reg-iones, multaque
millia hominura convertit ad Christum. Dum in Natalis Domiui nocte raissse solemnia celebraret,
potes
me
sanare, Cui Sanctus
Modo
:
abneg-es deos
tuos, sanaberis.
quem
preedicas.
Ad quem (ille) Credo in Deum, Quo audito, beatus Mellonustenens

:
manum
ejus dixit
Quirine, surg"e sanus et inco-
lumis in uomine Domini. Et consurg-ens cucurrit ad patrem tenens scanna, enarrans adstantibus,
^"
apparuit super caputejus jubar lucidius. Ex quo * consuevit orationem dominicam decantare donec
benediceret populo.
ontequani
quomodo sanus
vitit,
evasisset.
12AIiquando pauperibuseleemosynara tribuens,
iyy,ari.
"'11 bapii.
^mnr,
'
his
8 Parentibus utriusque, nempe Theodori et Quirini, haec * perspectis, festinantes venerunt ad eum et dixerunt Quomodo, o bone Vir, et in cujus
:
adfuit pauper dexteram habens aridam, sinistra damsanat: donum suraens. Sanctus Dei aridara, quara nescie-
bat tractans
Non, inquit,
recipitur.
sinistra, sed
manu
dextra
Dei virtute dBemonium ejecisti et filium meum saAd quos S, Mellonqs Dominus Jesus Christus misit me ad vos, ut agnoscatis et credatis, quia non estalius Deus praeter eum. Respuentes
nasti?
:
eleemosyna
Quo
attactu arida
manus
sanataest; ettunti beneficiimemor, dies reliquosin foribus ecclesiae custodiendis mendicusterminavit.
autem simulacra aurea

nibus facta, adorate
et arg-entea,
hominum mavosque aqua
Deum,
qui fecit ccelum, terlaudate
mus rum
13 Civitati Rothomag-ensi adjacet mons altissi- ,noriwim longritudine cubito- snsdiat: ft" in quo latebat serpens, quinque, qui multos vita privaverat. Huic
^'
ram, mare
et Spiritu
et
omnia
in eo contenta;
incola erat adolescens,

sanctoPrffisuIi,
sauoto
reg-enerati,
Dominum
nomine Ansigisus, dilectus habens patrem liberrime * monitis

'
illius
''bcnlissimc:
572
ss-
VITA
S.
MELLONI EPISCOPI BOTHOMAGENSIS CONP.

montem
docebat, illud exeraplo complebat. 16 Interdum * beato Poutifici virum
illiusobedientem. Ille venatus officio (ad) persequentibus, pervenit. Canibus ergo cervum canes instiadolescente cornea tuba bucciuante ad Escitato itaque angue, gandos, silva personuit. ingentes furibundoque egresso de latebris. daute Ansigiso. Qui cum vidisset sibilos, veuit obviam terribilem, perterritus exteudit
D
praepotenvini!,--n
la
tem ab apro graviter vulneratum, Tbeodorura noraine obtulerunt. Hoc casu propinqui ejus contristati
"'po.
'
'"'crea
rogabaut, nt ab
et
illo
sanaretur. lUe quidem
Sanctum dUigebat
documeutis semper obtempe-
serpentem huuc
brachium in eum; quod appreheusum, deutibus vuhieratum venenoque infectum cum toto corpore reddidit turg-idum. Is cauda serpentis circumligasocii tus a loco moveri non poterat. Qui aderant
protaha iutueutes, omnera patriejus rei eventura pater nuntiavit perantes narravere. Hffic audiens SauctoDei;qni festinans cum multa populi turba
rabat. Videns itaque Vir Dei populura plorantem, eorura fletu motus, oratione, ut cousueverat, fusa,
Tbeobalde *, iu nomine domini nostri Jesu Christi sanus et incolumis surge. Qui illico sanus
dixit
:
'
Tlieodote
factus ac
si
17 Exstitit vir nobilis
nullo vulnerc affectus fuisset. atque dives urbis Bello-
j,
moutem
couscendit;
adolescentis in
cumque appropinquaret locum terram prostrati, serpens tumultum

:
vacorum, uuicam habens filiam contractam, quae non movebatur, uisi deportaretur. Qui fama saucti Viri audita, ad eum cura filia iter raaturavit. Ad
ejus pedes provulutus,
lius interventu
u-acta
iue.
emi.
populi audiens, erecto capite, diris oculis aspicere iuquit, recede; ccepit. Cui S. Wellonus Recede,
sufficit.
NuUa
tibi
nunc
et
serpens recessit,
est liceutia. Quibus dictis, seipsum lacerans interemit.

:
Sanctus Dei consignans juvenem ait In nomine Jesu Christi Nazareni surge sanus et iucolumis,
lacrymis precabatur utilcoutracta fiUasanaretnr. Cujusfletibus Vir pius annuens, oratione contractam patri lugenti filiara incolumen reddidit, eosque gaudentes ad sedes proprias remisit. ISltaque Viri sancti fama ubique locorum au-
impotens
et
S.
Mellom
dita,
factumest ut ad
eum
muti, claudi, surdi,
'"*'*'*'""">-
cpeci
-n
d^monemin
idoio hieuievi
manifetmei
expMit.
Apprehensaque manu ejus erexit eum et reddidit sanum^. 14 Aliquaudo dum S. Mellouus docendo populum deambularet foras, invenittemplum Eotbi aramque Veueris, statuamque Eeneam deaurajjjanffi ac
patri
CcEterisque morbis oppressi
convenirent, ab ipso
sanari cupientes; nec

effectu.
eorum precatio frustrabatur

sanctus pontifex Mellonus,
Ut tandera
senio etlabore fatigatus, de raore solito vigilaret apparuit dicens et oraret, angelus Domiui illi
:
^^^^
.^
^^^ dcemonlatebat, dans respousa munera
MeUone, bonum pro Cbristo certameu

noraen ejus gentibus praedicasti,
Christifundasti,
fideliter
decertasti,
offerentibus. Et juxta
templum
positus
est
fous,
ecclesiam
qui Meretricum dicitnr. Cura ergo accessisset Dei Servus ad portam templi, vidit Seledionem, pontificem idolorum, offerentem sacrificia; et dixit Heu miser, ut quid meum Deum contemnens, imploras
:
cursum
vitae
mundo
corde et cor-
pore consummasti. Ecce praeparata tibi seternae vitas retributio. Hsec intelligens Famulus Dei, elevatis
ocuUsetmanibus, gratias Deo

tis
:
idola atque simulachra snrda, CEeca et muta, quse nec sibi aliisque auxilium prgestare possunt? Cni
respondit Dii immortales mortem minime gustaverunt ; tnue vero quem colis a judffiis crucifixus et
:
reddidit. ConvocadiscipuUsac civibus civitatis, UUs verbis affatus Vobis praeerat illusio diabolica. Idcirco missus est fui ad vos, ut per me agnosceretis verum Deum,
mortuusest. AitilliVir Dei :Statira videbis,

dicis
quera
idemque omnipotentem facti etenim hostis antiqui servi, qui omnes sibi servientes detrudit ad
:
Deum. Et intuens simtilachrum dixit Daeraon, qui lates intro, tibi jubeo in nomine Jesu Christi Nazareni, egredere foras illa specie in qua
esse
orcum, ubiest sempiternus dolor, cruciatus
Eeter-
nus, ignis paratus diabolo et angelis ejus. Vobis antem si vultis obedire mandatis ejus, qui nos
etitasuper ara tua, utpopulus hic deitatem et decorem tuum videat. Protinus dsemon dans nlulatum borreudum egressus est, speciem simias praeferens, et sic super ara sedebat. Tunc beatus lutuere deura Mellonns ait pontifici idolorum immortalem. Quod Selediou contuens repletus furore et contumelia affectus, recessit, et veniens p domum laqueo suspensus interiit. Sanctus vero Dei demonem affatus est Quod est noraen tuum, vel que sunt opera tua? Cui ille Nomen Seragon est;opera autera sunt homicidia, furta, ebrietas, falsa testimonia et omnis immunditia. Ne me queeso demergas in ahyssum. Ad quem Sanctus Neminem la^dens, vade Jn locura, nbi nulla habitatio hominum invenitur. Daemon ululatum atque mugies,
: :
:
redemit proprii sanguinis pretio, parata est domus sole lucidior, pereunis laetititia, gaudium quoque
sine fine mansurura. Quidplura? FeUx priE cseteris Rothomagensis civitas tanti PraBsuIis pra3sentia,
quem
invida mors uudecimo Calendas Noverabris n

seternitates
e terris ademit, juxta
perpetnas
promissum angeUcum, in F cum Christo regnaturum,
cui honor et gloria in ssecula sseculorum.
A-NNOTATA.
a Diversimode
prsev.
nomen hocscrihidiximus Comm.
num.
1.
tum
MelloDiobtitneruia
emittens,
templum deserens nusquam com-
parnit,
c*-
15 Saoctus Mellonns corpus maeerabat ieiuniis

^t
uraqtit e/r-
oratiouibus, trecentis vicibus per diera et noctera

strato carens
-.!_,
mt.
genua flectens ;
ab ordinatione
prge-
sbyteratus, sed fatigatus aliquantum sedendo dor-
miebat. Cibus erat panis

prsecingebatur.
lUis
bordeaceus,
olera; et
b CardioljE nrbis nuspiam mentionem reperio, nec in Camdeno (1) necin Carlisle (2). Num forte corruptio est vocis Carleolum, qua latine vocatur urhs anglice nunc dicta Carlisle (3) ? Item in Waliia habetur urbs CavdiS dicta, alias Caerdydd (4). /nEucyclopEedia Gallica notatur quoque Scotix urhecuta, nomine Cardes (5). Atque hce sunt voces,
potus, aqua pura. Cingulo ferreo ad
nudam cutem
diebus pater pauperum, orphauorura et judex viduarura habebatur. Hic solo corpore morabatur. Oves, quas Christo comparaverat, verbis divinis pascebat;
et
quas inveni vicinius accedere ad vocem Cardiola. Nihil itaque de urhe illa in prsesentiarum definiri potest, imo nec ulla nobis iilius suppetit satis
idonea notitia. cHascverhaitaPomerayusredditseuinterpreta-
quod sermone
(1) Biitaniiia. Umlin.lTSO. (SlToposrDpliical ditlionary of EnConjcr Uiciionnaire Gdogrîphinue, glund. Londm. IWOS..) auctoie Adriano, Ouibert. 1'ans. 1830, voce V<irlile. (i) Ibid.
vncc
Cardiff.
(S)
.-
vocem
Curtifa. Paris.
Encyelopddie m^lhodiquc; Gôgraphie. 1783.
Ad
tur
DIB "VIGESIMA
A-
SECUNDA OCTOBRIS.
nomen
urbis Rothomagi esse deductum
[13),
573
lur{l)
Missus
Romam
imperatoris inferret
tis,
Mellonus, utaerario pecunias corrasas ex tribufuit S.
Quidam
dictam
inquit Valesius
aiunt, quasi Roti
Rothomagum
celtice
IDCTOBB B.B.
quae singulis annis insula Britannica Eomanis persolvenda habebat. Expungit itaque vocem Obses, qUcB reipsa non videtur strictiori sensu hic sumenda. Eoraani, inquit Petrus Burmannus (2),
urbem; a Roto vel Rotb idolo, quidihi colehatur... Omnino a Rode seu Roto, rivo
monasterium
S.
Audoeni alluente, quem Rodehec-
cum
quum bello aliquem populum in ditionem redegiseent suam, duabus quam plurimum ratiodibus cum iis agebant; aut populos liberos etsuisleg-ibus re"
Rotoheccum (recentioribus Robecius, Robec) id est rubrum rivum, nuncupant, mihi videtur esse Rotomag-us appellata Roth enim g-ermanis vel Rotem rubrum ac rufum quoque sig:nificare,
axit
:
linquebant, imposito annuo stipendio in victorise prEemium et belli poenam, et hoc proprie tributum populi tributarii et stipendiarii vel stipendium
;
docent vocabularia Franco-Germanica (14). Consonat Duplessius (15) ôtidem est ac rubrum Maq tatine emporiumsonai. Einc Rotobeccus, fluviolus
; ;
vocabantur
vel devictos ag-ris exuebant,
civitati-
omnibus bonis, quee publicabaut; eorum agros vel in publicum reipublicEB patrimonium rebu3
et
in Sequanam intra ipsa Rothoynagensis urbis septa incurrens, nomen suum sortiius esi a colore quem ab agris {rubet enim ihi terra) mutuahat.
colonos deducebant, quibus divedebantur, et quos ex eorum proventu aliquam reipublicje partem tribui jubebant. Atque hac raiione actum cum Britannia fuit (3), cui Romanorum nomitie preeerat prasfectus seu Propraetor (4). Huic suberat Procurator seu Qusestor, cujus erat rem serariam administrare {^].Ex his apparet non satis videri quod sibi velint verha Qui Roma3 obses missus, ut patriae suse tributum
:
dig-ebant, vel in eos ex urbe
Itaque sive Rothomagus idem sonet ac emporium ad ora Rotobecci, sive nomen suum desumpserit a
colore
agrorum, uhi emporium iltud hahehatur, extra controversiam est, nomen derivari a rot, rubrum. Hxc ita Duplessius. Confer dictionna-
rium Hihe-mico^nglicum
celticas
(16),
uhir-eperies voces
Rot idemesse ac rubrum; et Magh, planitiem seu campum. Ordericus Vitalis (17) scrihit,
persolveret.
Non enim ab indigenis
heec praesiatio
ftebat-jbenevero ah Romanis provinciam administrantibus. Ad summum admitti posset unum
alierumve indigenam quandoque ob hujusmodi causam ivisse Romam. Notatutamen dignumest, Romanam hancS. Melloni missionem vix non ah omnibus scriptoribus etiam recentioribus memorari, absque asterisco. Sic R. D. Cochet (6), sic L. Fallue (7) etc. Ideo sane, quod pro scopo suo rem hanc non ducerent sibi elucidandam. d Vide Comm. priev. num. 15. e Tunc iempoyns ignota erant vocabula Austrasicv et Neustri3s. Vide Acta S. Aquilini, episcopi Ehroicensis (8).
f
Julium Cxsarem munimentum Juliobonam, ac nobilem metropolim super sequanam Rotomag-um condidisse. Ubi notat Vatesius (18), id haud dubie falsum esse cum una sit ex vetustissimis urbibus Galliarum, a Gallis multo ante natum Julium Ciesarem condita, et Gallico nomiue donata. hNon videtur fidere Pomerayus {Vd)anonymo
:
narrati. Plures asserit conversos, scrihitque in margine numerum in Actis positum. i De hac ecclesia vide dicta Comm. prsev. num. 19, uhi etiam inquisitum, an et atias xdes sacras,
ut plures tradunt, erexerit S. Mellouus,- sicut et an hodierna ecctesia cathedratis Rothomagi eodem
stet loco,
quo
piHmum suam extruxerat
tifex.
tatis
Quod ad titutum
S. Ponspectat sanctissimjETrini-
Pomerayus (9) otnnes mariyriocoronatos supscilicet et filios sicut et
almieque virginis Marise, non facite quis
ponit,matrem
Lupillum. Ita absque dubio legerit in suis apographis. g In omnium ore versantur, juxta Theodorum
Liquet, versiculi Extirpato Roth idolo Pides est in luminej
Ferro cinctus, paue solo
Pascitur et^flumine;
admittet, tali suh invocatione, sedes sacras

cidi
III
ad
ScB-
finem velinitium iv fuissededicatas. Certe scribii Sicardus Cremonensis, seecidi xiii auctor, in Mitraii seu Summa de Officiis ecctesiasticisi^ZO]-.
Superveniente hseresi Ariana, fere fuit Trinitatis extincta, sed Hilarius et Eusebius et Ambrosius restiterunt. Consensit igitur ea de causa Grefides
gorius magnus,
ut de Trinitate specialia cantareTrinitatis
Q
profecto
Post hasc junctus est in polo
muset
ecclesias Eedificaremus... Exinde ig-itur est,

historia
(liturgia)
sanctorum agmine. Atque suhjungit Quidsibi vult idolum Roth? Quod

:
Cum
quod de
inveniatur
ea,
.-ie-
varia consuetudo. Alii
namque non utuntur
numquam esstitit nisi in phantasia illius, qui illud procudit; nec ag-uitumfuit, nisi a credula multitudine (10). Qtiie paulo confidentius dicta
existimabit utique eruditus lector. Sane in dictionnario Mythologico, quod additum est Biographise universali {\l), ita reperio : Roth sive Rothon Velocassibus idem erat quod Romanis Venus,
quentes reprobationem Alexandri. Alii utuuturea etc, Reprobatio Alexandri qualis sit, discimus ex Decretatibus, ubi inserta legitur lib. ii, tii. ix, cap. 2 his verbis : Festivitas sanctEe Trinitatis, secundum consuetudines diversarum regionum a quibusdam consuevit in octavis Pentecostes, ab
aliis
in dominica
unde metropoli
sueb
nomen Rothmag
celebrari. Ecclesia siquidem
prima ante Adventum Domini Romana in usu uon
(latinis
Ho-
tamen in duobusvoluminihus, quse D. Jacobus Martin, ex congregatione S. Mauri, edidit de Religione vetejntm Galiorum, nulla prorsus pr^fati idoli inveniri vestigia (12). Ccvterum plures votuere abhocidolo
thomag:us) indiderunt. Noto
specialiter festivitatem
habet, quod in aliquo terapore hujusraodi celebret ; cum sing-ulis diebus Gloria
Patri et Filio et Spiritui sancto, et csetera similia dicantur ad laudem pertineutiaTrinitatis. Morem
Romanum ejusque
rationem exponit quidem, non
(1) Histoirc dcs archeveques de Rouen. pag. 39. (2) Disscrtntio de vectiiâlibus pa|)uli nuinani, npnd Poleintin : Utriusquc thesauri Anlii|uit. Siip|ilcmciiliv, tom. I, col. 933 cl 956. Vciietiis 1157. I, pii^sim. (3) Vidc Ltngnnl, Ilixlnirc (i'AnRli;loiic, tom. I. cq[i. (Si) Ihid. pat;. 51). (i) Ibid. pai;. 58. Lovanii 1S27. (6) Les ^ghscsdc rarrondisseinent d Yvelol, lom, II. pag. lOS. (7) Hisloire dc IVglise miHro|io!ilnirie dc Rouen. lom. I. paf;. 19, (S) Actii SS. [orn. VIII Oclobns, pag. iit^. (9) Histoire des arcncvcqucs de Rouen, pa^. 41, - (10) Rechcichcs sur riii^loire rcligicuse, morale cl liltcraire Je Rouen, par Thcod. Licquct. Rolho-
(H) Biographic iinivcrsclle, particmytbolo(12) La reliîon desdaulois. Duo voliimina Notitia Galliaium. verho \T/7. Dc^cnptinn b linulcNonraniJnt, (li) Ibidcm, pug. Au Irish-English Diclionnary. Duhlin. lom. Historite ccclcst. xn, juxla Valcsium. (18) 1821 Galliarum Ubi supra. [19) Ubi supra.
mag. 1826, pag.
ciquc, vocc
iD-l.>,
;
2.
tto'/i.
1'aris,
[l-i)
lioii,m.igus-
iJ!'2.
(15)
(l.>
II.
pi>g
5-
llli)
[17)
Iib
ISotitia
[:'0)
Mii-iie,
lom. CCXIII, col. 387, lom. Vl.pag. b96. Roma;, 1841.

Palrologia,
Ilem Spicilegium
RoiiiaDiim,
tatnen
574
jLcrcTon
VITA
S.
MELLONI EPISCOPI ROTtlOMAGENSIS CONF.

tim erudite a Moretto disputata, id ostendunt
a D
B.B.
tamen reprohat seti prohibet aliarmn co7zsuetudinem ecclesiarum Alexander III, ui communiter fertur {at scribendura esse Alexandrum II demnnstrat Azevedus (1)). Alter Pontifex sedit ah anno 1061 arf annwK 1073 [2); alter ab anno 1159 ad annum 1181 (3). Rupey^tus abbas, siPculi xn initio,
nemine confidentius vel jirxfractius negandum sedem a S. Bellono erectam, almre virg:ini Mariee
fuisse dicatam. kRotomag-i, ait
We^zws
:
(8), tria
esse
{le
locamuPatais)et
nita scribit Alanus Carterius
Palatium
testatur festitntatem SS. Trinitatis vuIg:o ce;
Arcem seu Castellum

le
[le
Chastel),
S.
quod
et a situ
lebrari cceptam
Durandus ad finem sxculi

;
xin,
a monasterio abbatiali,
Catharinae
Joannes XXII anno ISBiJprimus dec7êvit, ut prima post Pentecostem Dominica ah universali celebraretur
pluribus in locis esse receptam
(obiit
Mont
le
S. Catherine, itera
Mons vocatur muuiraeutum S. Catha;
riuie
For t
S. Cathcrijie
efPontem,
le
Pont.
ecclesia
(4).
Ex
his zdique efficitur, nullo

S.
modo
prohabile esse,
ne^ztur,
Mellonnm ecclesiam sub hoc

Marise?
titido nlmsd virginis
Non
Putem anoni/mumvitcV S. MeWoni scriptorem hic respicere Montem S. Cathainnee, guamins et ali^ sint colles juxta Pothomagum, cum urbs h^c sita
sit in extrema valle semi arculari [Q). Videquoque Gatliam christianam (10), uhi satis multis agiturdeprcvfatamonasterio,quod ihihem voca-
desunt qui opi-
templum B. M. ad Nives, a Liberio circa annum 367 dedicatum, primum esse quod B. Vi?^ginisnomini inscriptum fuerit; ast Florentinio difficillimum vi&eXwvbasilicam hanc primam dicere.
tur sanctissima Trinitas seu sancta Catharina in
monte prope Rotomag-um.
Ft sane, subjungit Benedictus

219
XIV
Jam ad finem
(5),
cum
siecidi xvi
in
libro Pontifcali de S. Callixto I, qui sedit ah
anno
sit
ad annum 222(6)
in ejus vita
scriptum
Fecit ecclesiam S. Mariae trans
Tj^berim,
facile
ad Nives basilicara eam nou esse, quse Romse primafuerit in B.Virg-inis honorem consecrata. Esec ita eruditus Pontifex. Notum porro est, synodum Ephesinam anno 431 ceiehratajn in sede B.V. Mari^ consecrata. Contendit generatim Petrus Moiêttus (7), hujusmodi
quivis intelligat S. Mariee
titulos sseculo iv longe
diruta fuit domus itla sacra. 1 Pomeragiiis {11} totatn ha?ic narrationem his coynplectitur verhis Quantum apudDenm valeret S. Bellonus ostendit, alterum virum liberando a serpente, qui eum cauda constrictum tenebat. Cx;
terum hsec, sicut et atia quee sequmitur, imo et pleraque ex prascadeniihus ejusinodi sunt, utnon ^ facilem apud cordatos fdem znvenire queant,
utpote
qtias
Legendas
et
narratiuncidas temere
antiquiores esse
enim, inquit,
facili
assentiar
Non umquam, non solum

:
cuivis usum dedicaudi Deo sacras sedes, quibus honor meraoriaque SS. virg-inis Matris sing-ularius
animo fidelium excitaretur, ad pacatam usque
ec-
clesiam differenti, sed et putanti vetustiorem etiam Callisto Eetatenullam, quae pateret omnibus, estru-
m S. Episcopum, morti vicinum, secessisse in solitudiîem, et quidemin eremumBeYecuTiam (imo Hericuriam Hericourt, non vero Hevecour ut recte monet Cochet {\'6^) nuncupatarn in pago Caleiensi (pajs de Caus). Id ego quoque longe prohabilius esse dixi,
quainvis in nostro Actorum apographo ne in genere quidem memo-retur vel indicetur secessus in solitudinem.Vide Com7n.pr3ev.num. IZ.Addit Po-
confictaset congestas sapiunt. Asserit Pommerayus (12)
ctamperorbem
fuisse ex talibus Marianis Eedifieiis;
perorbemdico, quo frequentiores esse verosimiliter

potuere magistratuum favores, iisque utendi securior et diuturnior facultas quam iu arce superstitionis
urbe.
An hac prompta
pietatis
et
obsequii
sigrnificatione erg-a
stianis primitivos superatos
Mariam a posterioris aevi chriomniuo censebimus?

vel abditasjudica-
merayus beatumVirum frequenti ihidem angelorum consortio gavisum et quadam vice ah altero eorum prgemonitum fuisse de proximo suo ad cselesiejn pairiam discessu.
;
Anad unam omnes commentitias
i. e.
22 Octobris, et quidem, ut nobis prohahi-
bimus, quas eruditi plerique recentiores raemorant. Marianas ecclesias, suas sibi orig-ines, utut queunt, vel ab apostolicis temporibus vindjcantes ? Procul
hsecapiisjudicia.
anno 314. Vide Comm. prasv. 16 et 17, ubi exprofesso, tum deannis, qui&wsS. VleWonws, prsefuit, tum de annoquo defuntius videtur, circa
num.
ctus est, disputavimus
Qux
quidem, partim pie par-
(l) BcD. XlV.Opera, tom. I,V, pag. 136. Veneliis 1788. (2) Art dc v^nfier les dalRs. pajj. iSa. (o) Ibid. pag. 291 U) Ben.XIV, ubisupra, pag. 137. -(ajlbid. pag. 18(i. - (fi) Arl de vfirifieilesdates. pag.24l. (7) De S. Callisto eju^fiue BasiUca
S.
Man,
pag.
12a.
RomtE \To
Dictionn. GcosrnpK auctorr? AHriano Guibcrl. (lO)Tom. XI. col. !2l. (II)H(sloirc (iesarclievciuc*. elc. pag. 43. (12) Ibid. pag. ii, (13) Les tiglisesde rarrondissemeut de rYvelol, tom. II, pag. 102.
(8)
Noiit. pag.
i5
--(9j
DE
575
A D
DE
SS.
ABIBO ET APOLLINE
MONACHIS
IN /EGYPTO.
OOJMMElVTAIilXJS II^^VIUS
Eorum memoria
ex Coptitarum martyrologiis, in quibus floruisse dicuntur S. Macarii magni setate. Encomium.
B.B.
SfC.
IV.
iVomiiia ei
tnetiwino
codice Arabico Vatican. xv (1), quo continentur sacrosancta quatuor Evangelia, cum
m:Et
eminithacdieCasteUanus:lnMgyîQ^.k\)\b\ monachi, qui colitur a Christianis ^thiopiEe.

in
Indice Lectionum Evangelicarum, quseper anni circulum in divinis Coptitariim officiis recitari consueverunt, fit memoria Abbatis ApoUinis monachi{2).âc?em ferereperio in nonnullis Synaxariis seii kalendariis Copticis, qua> pree manibus habeo. Notandum vero est, Coptos ieque ac Abyssinos inchoare
protractam seu longam reddi per diphthongum au tertio in vuigari Arabum pronunciatione unam exprioribus verborum vocalibus ordinarie suppriini seu absorberi, unde ex Abolau vel Ebolau facilefit Ablau vel Eblau; quarto, Coptos frequenier truncare nomina ; exempto sii Chael pro Michael {7) aique exinde expiicantur forma: Pala, E Pola, Bola, si iamen non sint mera amanuensium menda ; denique quinto, textum Arabicum calen; ;
dar-ii
annum, saltem
illos
ecclesiasiicum, a
Abali, Oboli, Ebli
Latinorum Septembri;
tamen mensium suoponentes primum
rum initium praevertere triduo,
(S), feryê ad libitum ipse vero Seldenus legii Ablua ei alio in loco nempe ad 25 Juiii (9j Abalii ; Ludoi;
apud Seldenum laudati
diem primi mensis sui 29 Augusti nostri; et sic primus dies Septembris nostri est ipsis quartus sui mensis primi id est Thoth ac proinde dies noster Octobris 32, ipsis esi dies 25 mensis secundi id est Babeh. Hac auiem die ia Fastis sacris seu Caleudario ecclesiae ^thiopicx apud Ludolfum legitur (3) Abba (paier) Abibus monachus. Item apud Seldenum in kalendario, Arabice conscripto circa annum Christi 1286 (4), adhunc diem oecur;
:
fus scribit Oboli, ideo prohabiliter quod îhiops ita habet (10). CcVterum Seldeni calendarium mendis scatet, nec emendaium fuit in novissima editione fhacnos usi sumus) Francofurt. an. 1696, ut perspiciet quivis voiuerit hanc confery-e cum prima ejusdem Seldeni ediiione Londin. lo53. Nullv^
equidem dubito, verwn

esse Apollinem
;
S.
Monachi
npstri
nomen
idque firmaiur auctoritaie Asseita reddit in
manii, qui illud

Coptico,
2
synoptico Synaxario
rit
memoria
patris Abluse raonachi
(5).
Habemus
quodex ejusdem Assemanii ms. catalogo tijpisprimum vulgavii Angelits Maius (11).
Auctor pr^fati Synaxarii seu Martyrologii er SyiKix^ntn Michael, episcopus Atribie et Meligie in ^gy- ôptkl pto inferiore, qui claruit circa annum 1425. Duabus constat opus partibus seu tomis singuiis menses complecteniibus sex. Priori, qui inchoatur a mense Thoth [Septembri), prcefigiiur iitulus : In nomine Patris etc. Incipimus ope Dei excelsi
est
,
quoque in Mss. nostris tres Indices Coptici martyrotogii, sed ex invicem suppleudos et corrig-endos,
utnoiavitPapebrochius iniiio hidicis primi, de quo prseterea addit; Videtur esse manus P. Kircheri, qui illud martyrolog-ium subsecivis horis a se verti scripsit 18 Octobris l(i3S. In hoc Indice
C habetur ad 25
tero
:
[nobis 22) Oct, Abib et Bala ; in alObitus abbatis Abibi et abbatis PelEE; in tertio denique : Obitus abbatis Abibi et abbatis BelEe In Syyiaxario seu Mariyrologio (quod mihi idem est cum prxcedenti) ecclesife Alexaudrije Coptitarumj cujus edita qucedam synopsis esi a cardiiiali Angelo Maio {fi), habeiur: liequies saucti Abibi mouachi, et festum saucti Apollinis juxta ritum Saidi seu iEg-ypti superioris. xEquales dicuutur saucto Macario mag^noabbati. In ipso auiem Cod. Vaticano ms. hsec est annuniiaiio Hac die defunctus est devotuset Deo railitaus abbas Abibus et eadem luce celebramus festivitatem abbatis Apoilinis secuudum usum Thebaidis. Qui enim ab aliis Eblau, Ablua, Bala, Pela, BelarfzczVM?', vero nomine Apollo
; : ;
et bonitate providentiEe ejus, scribere
tomum
prit'
mura libri Syuaxarii, continentis epitomen vitarum Martyrum per totum anni circulum; necnon Ang'elorum, Apostolorum et Sauctoruia memorias, juxta recensionem factam a patre Michaele episcopo AtribBe et JVIeligiE et
ab
aliis aanctis
Fatribus
,
[12j.
Judice
cavxiinati
ria itla
Maio vei potius Assemanio compendiaSanctorum elogia, si aniles fabulas et ana-
chroni.smospalmares, quibus pasîm eadera respersa sunt, demas atque emendes, luoe quidem dig-nis-
sima arbitramur, ex eo potissimum, quod in iis tota ferme nationis Coptitarum et Habessynorum
historia
discribitur;
ecclesite Alexandrinae
tradi-
tioues et ritus illustrantur, ac varia optimte notiB
Quocirca noiandum pyitno, vocem ApoUo Arabice scripiam, nostris reddi iitteris Abollau, Ebolesi,
monumenta ad sacram profanamque eruditionem,

uti et orientalis historia: notitiam spectantia refe-
lau, Abolou, Ebolau secundo, consonatem, nosiram p deese A?'abico alphabeto, et vocalem 6
;
runtur
(13).
Est ergo dolendum mihi codices
illos
(1) iUiiius, VoUtuio scriplorum iiova tolleclio, lotn, IT, ya^. cl 5(>(|q. Al liisioriam JEtliiopiie Cora(2) Ibid. pog. 19.
Muiii*- Ibid
(5)
1519
(9)
pag. 113. (S) De Ibid. pag. \oi\.

r>9Ii.
menlariiis. pag. 3!). Fruucofurt. ad Mren.
WH.-{.i) Dc Synednis
jEihiop,
psf;.
Synedriis
(10)
lib.
iii,
tap. 15. pog.

ju hisi.
Commenlaims
|ll)
velcrum Elirsorum,
-1311).
lib.
(0)
Veterum
iii, pag. I3i3elsc(|q. (MJ Ibid. Sciipt. tom, IV, pDg, 92cL seqq.
[t.nf;.
Conf. ibid. Pi
affat.
pag. vi.
Tom.
IV. Codd. Aab, pag. C<{ in nutn. (12) Ibid, pag. 93. (13J Ibid.
(7)
kactenus
576
CCTOftl
DE
SS.
ABIBO ET APOLLINE MONACHLS.

gione et modestia. Cum vero pater ejus raoriturus esset, quidam ex g-enere ipsius et alii Abibm (hoc enim erat filio nomen) amantissimi, putantes quod
illura odisset pater ejus propter assiduiis iUius objurforte privet gationes, convenerunt, diceutes:
B. B.
hacteîusinscrtnnsVatican^miiothec.vtatilare: nihil enim, quod ego sciam, prîer Maii recensionem iypis fuit excusum ; nec proinde aliquid
ad SS. Abibi et Apolliuis res gestas spectans, depromere licuisset, nisi opera P. Joann. Baptistx Rostagno S. J. (quem ego id enixe 7-ogave7âm " cwn Lovanio nuper discederet in Urbem) mihi ad manus venisset versio italica (ad textum Arahicumdiligentercoltataquamadcalcemhujuscomiltis
'
Ne
.--
illo-
bereditate Servura Dei pater, pro illo deprecemur. j.j.g^ gj^^j^ (jiypy valde. Pergunt itaque ad eum et dicunt Convenimus aliquid abs te precaturi. Qui:
mentarii reperies latine redditam)
omnium
rum, quse
in prsefato codice Vaticano lxii addiem 25 seu 22 Ociobris occurrunt. Habemus etiam in
,
bus ille aiT Quid vultis a me petere ? Pro domno ^ Abiba oramus, ne illum neg-ligas. Tum pater Pro Utique. Qui ait Vocate illo rog-atis mePDicunt ei _ ^ u Putaverunt autem, quod juxta consueilhim huc.
:
: :
museo Bollandiano Martyrologium Copticum ms., quod complectitur sex j^rimos menses anni Coptici, et, ut notavit decessor noster Conradus Jatini?igus aiuio 1633 interpretatus est Romse Simon Moysis, Maronita et collegii Maronitici
,
tudiuem objug-are eum vellet. Cumque ingressus Appropinqua milii, Et cum fuisset, ait illi pater
:
appropinquasset
dicens
:
ei,
tenuit pedes ejus plorans et
ibidem alumnus. Ast negligenter opus

ronita noster perfecit
et
:
suum Ma-
nam ipse fatetur, quod multorum Sauctorum scripserit, uti a Coptis appellantur quod multa ad vitas, gesta, martyria, patriam, miracula Sanctorum prsetermiserit; quod e multis Sanctis, qui uno eodemque die referebantur, saepe unum tantum selegerit; quod peryuam incapacitatem multos errores commiserit, ubi subdit, et recte quidem, Janningus nosier Et hocverumest; ideoque non illico usurpari debet
nomina raensium
;
Ingosce mihi, fili rai, et ora Deum, ne mihi imputet quoniam afflixi te tu enim quap.rebas Christum, et ego saeculariter movebar. Vocat autem et alios filios et ait illis Hic dominus vester et pater est; quidquid dixerit facite, et quod vos habere voluerit, in ipsius potestate erit. Admiratique sunt omnes. Statim vero ut mortuus est pater
:
:
ipsorum
distribuit fratribus
partes
ipse
vero
sumens partem suam dedit eam pauperibus, nihil sibi omnino reservans. Eecit autem sibi jbrevem ^
cellulam ut solitarius degeret; moxque cum consuramasset cellam, iufirmatus est atque ad fiuem pervenit. Aderat autem ille frater ejus {nwn forte Vade, frater, fac domui tuge S. Apollo?), cui dixit
:
ejus interpretatio, sed
cum
aliorum scriptis confe-
reuda
Id porro tanto tnagis tugendum, quod Martyrotogium, cujus laudatam supra synopsim habes apud Angelum Maium, magnam habeat similitudinem cum altero illo a Simone Moysi tatine reddito, ut in ocutos incurrit cuivis, eminentissimi Cardinalis recensionem cum nostro codice conferenti. Adduntur hinc inde non nulla apud Simonem exetnplo sint, quse supra occurrunt in Sylloge S. Julii. Ast hic, ut et alibi passim, tnendosum et tyûncatum est elogium ad diem 25 mensis Babeh. nobis 22 Octobris. Illud infra adscriest.
;
consolationem
lorum. Dixit et abibo? Ait
aderat quippe solemnitas Apostoejus

:
ei frater
ille
:
Vade,
et
Quomodo dimittam te cum venerit hora mea,
ego te vocabo. Cum ergo venisset hora, surrexit ad fenestram et pulsavit. lutendit autem in eum frater ejus; etiUe ipsi annuit dicens Veni. Statim
:
vero ut venit frater ejus, tradidit spiritum Domino. Omnesque mirati sunt et glorificaverunt Deum
dicentes
:
Eximia charitate, qua
dilexit Christum,
lat
ptum reperies in Annotatis lit. g. 3 îas sanctorum Virorum declaratur, ex quod

\UritiS'
que Sancli.
apud card. Maium dicantur aequales sancto Macario Magno abbati prout clare etiam efficitur ex eorum Encomio. Putem agi de Macario seniore seu ^gjptio, non autem de Sancto ejusdem nominis Alexandrino. Prioris Acta edidii Bollandus ad diem 15 Januarii (1) posterioris ad diem 2 ejus;
dignum inveuit finem. An hsec referenda plane sint ad S. Abibum tiostrum, non ausim asserere ita tamen mihi videtur. Certe narratio yion abludit a stylo modoque martyrotogii Coptici imo apprime convenii in eo, quod brevi tantum iem;
Ast uter fuerit, nihil refert ad qusestionem nostram, cum cocetanei sint (3), et C ambo foruerint saeculo iv; Macarius quidem Mgy(2J.
dem mensis
poris spatio tradatur S. Abibas vixisse in eremo, Sujus Compendium habetur znBictionnanohagiographico, quod nuper, iypis Mignianis editum est (5), auctore R. D. Petin, qui S. Abibura refert
ad.
diem 22 Octobris, addens eum

saeculi vi
;
obiisse circa
finem
forte
mendum
est, loco ssec. iv.
ptius dictus,ab initio illius sseculi usque
NonmuUa
dc
S Abibo, ex
Prato tpiriluaii.
ad annum /ere390. Quo prseterea tempore nulla adhuc h^reiica labes inter monachos uEgyptios grassabatur. 4 Superest, ut adscribam loeum Joannis Mosci in Praio spirituali cap. ccii (4), ubi hxc de quosancto Abiba leguntur Narravit aliquis Patrum, quod sKcularis quidam habuerit filium pium, religiosum, virginem, et ab ipsis annis puerilibus continentiseomnium rerum assuetum, adeo ut vinura jam non biberet. Habebat autem in votis sedere in
:
Ceeterum in Prato spirituali, ex quo non dubitem laudatum scriptorem sua hausisse, nulla notatur
seias.
dam
ENCOMIUM
SS.
ABIBI ET APOLLINIS.
solitudine
pater vero ejus volebat illium eseculi obligare negotiis, neque poterat nam hoc ille minime patiebatur. Erant et ille alii fratres, ipse au: :
Ex
ms. codice Arabico Vaticano num.
tem majornatu omnibus.

tio
Cum autem
illiusinstitu-
a patris voluntate esset reraotissiraa, objurgabat illum assidue pater, esprobrans ille ipsam continentiam, etdicens: Cur sirailis non es fratribus
tuis,
Lxn.pag.
98
Hac
a.
nec
te
ipsum negociis exponis? lUe vero sustinebat
tacens.
Omnes
vero diligebant
eum
pro
illius reU-
votus et Deo militans abbas c Abibus d et eadem luce celebramus festivitatem abbatis ApoUinis e,
ie
XXV mensis Babeh
b.
die defunctus est de-
Migne, Palrologia
lal.
tom.
LXXV, col.
weydum..ieViUsPalrum,lib..,pag. 923. Anierpii lilB
iZx
naire llagioKraphique. Paris.
mO.
250 ct sea. Veibo -.Adibe.
0] Diclion-
secundum
DIE VIGESIMa SECUNDA OCTOBEIS.

A seciindum
577
tOCTau B.B.
usum
Thebaidis. Itaque abbas Arollo,
patrem habuit nomine Emani ex civitate Ehmim /, et matrem dictam Aiti. Erant ambo innooui coram Deo, prog-redientes in via mandatorum ejus, aranntcs sanctos et perogrinos. Carevero prole. Nucte quadam maler ejus (sancti Apollinis) vislonem habuit g. Apparuit scilicet illi vir pellucidus, secum ferens arborcra, quam plantavit in dorao illorum; atque illa quidem floruit et fructus protulit. Disit autera vir pellucidus Qui
.-
ang-eljs par,
a
eco
ANNOTATA. Quando et a qm eodex exaratus sit,

:
discimus
bant
adscripta Ani. Assemanii notula Codex 63 bombyc. foliorum 195, a .losepho Simonio Assemanio ex oriente advectus, Arabice descriptus, auetore Michaele episcopo Atribse in ^g-jpto. Tomus I continens Synaxarium ecclesiEe Alexaudrinffi Coptitarum, priores sex menses a Septembri ad Februa-
commederit de fructu
experta,
ait
:
illo,
ffiternum vivet.
g-utturi
medit itaque mulier, fructumque
Comdulcem
Cum esperrectaesset, virum suum de visione monuit; qui testatus est se eamdem omnino habuisse. Quapropter arabo g-Iorificaverunt Dominum et ardentius seraitas justitiffi et virtutum perambularunt. Cibus eis erat panis et aqua, atque alternis diebus jeju-
Forte erit raihi proles.
in Bibliotheca Vaticana linguarura Arabicae et Syriacffi scriptor, et in Romano SapientiEe archig-yrauasio SyriacfB liug-uce profes.sor etc. 1788. b Nobis dies 23 Octobris, ut dictum est Comm. prsev. num 1.
c Id est patris. VoxArabica respondens scribitur Amba, Syriace aba vel abba. Littera n locum tenet reduplicatcV litter/e b. Confer Assemani Biblioth. Oriental. (I), ubi docet, abbates dici monachos
rium complectens. Exaratu^ est anno Christi 1713 ab Abi-ahamo Salomone, fabro lig-nario .Eg-jptio, ut ex epigraphe ad calcem apposita apparet. hst signata notula Antonius Simonius Assemanius
:
nabant. Uxor, prfegrnans f;icta, orationi, ultra id quod per vires liceret, vacabat; siquidem millies de nocte, raillies vero quing-enties de die g-enibus
provolvebatur; atque hoc totis novera prjEstitit mensibus, donec tandem in lueem edidit filium,
quem nomine Apollinem
omnes. In jEgypto titulus
ilte
dabatur quoque
:
dixerunt; bonis quoque
operibus exinde multo amplius institerunt. Puer,

vix teneram superg-ressus aetatem, ccepit vitara relig-iosam anhelare; nec destitit, donec nactus adim-
episcopis et jiatriarchis, Copti scribunt Apa quo titulo, inquit Peijron {t), insigniebantur a^celjE
oranes,
dum modo non
essent Novitii.
plendi opportunitatem voti est; tum vero seleg-it araicura nomine Abibum et una abierunt, habitum
rclig:iosura
iuduturi in
quodam mnnasterio,
ubi
virtutum exercitio plurimum excellaerunt. Paulo post obiit abbas Abibus die xxv mensis Babeh. Tum abbas Apollo secessit in raontem Bblieg* h, ubi cong:regavit
d Versio nostra Italica pro Abibus habet Ebliu. Inspicienti textum Arabicum.cujus apographum vel, ut rectius dicam fac-simite (gattice calque) Roma accepi, manifestum fit. vocem, hoc loco cou'
maguam
et
populi multitudiuem,quo3timo-
veram docebat pietatem. Die quadam, cum meraoriam ag-erent saneti abbatis Abibi, dixit ad eos abbas Apollo Fratres, quiscumque bodie precem aliquam fuderit in nomine S. Abibi, Dominus Jesus Christus indulgebit iUi omnia peccata. Atque ita factum est. Hac vero hora mortuus erat
:
rem Dei
fuse exaratam, legi posse Kbliuk. Si iaraen vox, ut hoc loco scribitur, conferatur cum eadem voce prout infra exarata recurrit quamque versio nostra Itaiica ibidem reddit nomine Abib, deprehenditur interpres noster Italus ex vocali i (qux longiuscuta exhibetur) fecisse I, et suppressisse
ultimam vocis Arabicx iitte7âm,ita exhibitam, ut non facile dixeris, qux et quaiis iila sit. Conf. Comm. prsev. num. i, ubi simiiia nota^nus de
S.
ApoUine.
e
quiijara ex fratribus, cujus exequias
oum
celebre-
rarent, dubitabant nonuulli de veritate promisso-
rum Abbatis;
sed ecce resedit defunctus, coepitque

:
Hoc verum sancti Virznomenesseprobavimus Comm. preev. num. 1. ilmo Akhraim sew Aohmira, quseetiam Panopo\\s
eos alloqui, dicens
Quare dubia suut vobis promissa Patris nostri, in die commemoratiouis saucti abbatis Abibi ? His dictis mortuus iterura est.
Obstupentes tum fratres, glorificaverunt Deum. C Vixit autem abbas ApoIIo multis annis, pluraque habuit raonasteria multosque fratres. Vivebat pater
noster Apollo teraporibus sancti Macarii mag-ni, qui quoties de illo (sancto ApoUine), aliquid audiret, g-audebat; eique scripsit epistolam, qua consolaret
&\ve,ait
Lequien
hodie
{2>),Panis civitas,
uliiuKemtnis
et
Kemmo,
Echmim vel Aschmim, sedes epivei e.
scopalis in Thebaide.
miscue utuntur a
numquam
munius kh
Arabes initio verborum proPrxterea redditur nonsimplici iittera h, caracter qui comvei ch scribitur
(4).
g In nostro Ms. Simonis Moysis (de quo Comm. p pr3ev. num. 2) h^c habentur S. Abibus et Bala.
:
Mater
istius Sancti, vidit in
somno hominem, ba:
exhortando omnes, ut fideliter Dum autem has litteras S. Macarius exarabat, monitus de hls per visionem a Spiritu Sancto fiiit abbas Apollo quare circumstanti multitudini, quam verbo Dei pascebat.dixit; Ecce pater noster abbas i Macarius scribit nobis litterasconsoIllura et
fratres,
Domino
servirent.
bentem arborera; et plantavit eam in domo sua ; et nata est arbor, et produxit fructus; et dixit Qui manducat ex his fructibus vivat in seternum. Ipsa
coraedit. Et vidit quod fuerant dulces (fruCura autera evigilavit, narravit viro suo, qui etiam viderat eamdem visionera. Concepit et peperit Bala. Porro parentes sancti Bala erant Deum tiraentes et orabant; colebant Deura genuflectionibus et jejuuiis ac orationibus. Paulo post crescebat puer; et vitara raonasticam elegit; et fuit tempore sancti Macarii magni; et florebat in magna saDCtictus).
autem
latorias.
Hoc
dicto, post
mediam
frater cura praefatis litteris, cui
fere horam adest omnes lietabundi
obviam properant. PrEeleg-it dein Vir Dei epistolam fratribus non sine raag-no omnium solatio. Sanctus quoque abbas ApoUo est, qui quondara a S. abbate
Araani discedens vidit sibi prope adstantera beatisk. Cum autem placuit domino nostro Jesu Christo dare ei quietem a laboribus
tate et disciplina.
simam virginem
hujus
b Juxta Arabicum, rectius Eblug vel Ebludj seu

Ebludtz.
i
sieculi, obiit in
dictio ejus orationis
pace abbas ApoUo. nobiscum. Amen.
Sit
bene-
Abu honoris
titulus,
quem
christiani Arabes
tribuunt Apostoiis,Patribus aiiisque Sanctis insignioribus. Confer WUstenfeld (5).

ConL Georgi.
S- ilhn- pag'J- '. ji
(1) Tom. I, IS ct 492, Cfirisl. (2) In Lexico. - (3] Oiicns Chiist. m 11. ^ _ in;5 I7i\i.\ ._. I I' ....11 tom II col. /*rt clRU::i: ilciii III Indicc Ik^'luiciiuius ntc\uiiu. -"". II. vui. 6C) ti ijui, II1.-III in iiiuiiiL' l'atria ichalus AlcKnntl. nui 1111.1 i.iS_.. ,,, _... _ Conf. Quoircmcre, Mdmoircs g6ograpliii|UGS sur lÊgypte. (i)
I . M I I .
Friigtncntuin
xxvm.
i5)
Criccn-Coplo-Thebaicuin Evangelil Gcsclucbte iter Copicii, pag. l>. GoUiii-
Of K Ben. 18i3.
Octohris
Tomus IX.
77
kSic
578
itCTO B.B.
DE
SS.
ABIBOET APOLLINE MONACfllS

ret
:
k Sic quidem lociis iste habet ex versione nostra Ast notemus pynmum nomen Amani idem esse ac Amon.Amooium; deiJide textum Arabicutn, inhxrendo verbis, reddendum hoc modo Et vidit cum ipso (Amonio) individuum seiisociam nempe
Italica.
: :
Quo factum est, ut illa Christi repleta gratia dice- D Ego quoque, domine mi, persuasum habeo fore ut castam vitam libenter agam; et si quid
jubes, hoc deinceps faciam. Ille vero
sanctam mulierem qiuv voces sanctara mulierem, non essent proin iyitelligendx de B. V. Maria, sed de sponsa ipsius Amonii. Scilicet in Vitis Patrum, ubz de sancto Amou et ejus conjuge agitur (1),
;
Ego, inquit, jubeo et rogo, ut unusquisque nostrum seorsum maneat, Ea vero hoc non tulit dicens Maneamus in eadem domo, sed iu diversis lectis. Vivens ergo
:
leguniur sequentia
Cum
esset
[Amon) pareutibus
;
orbatus adoleseens circiter -vie-inti duos annos natus, et vi a suo patruo mulieri junctus est matrimonio
cum ea decem et octo annos in iisdera dibus etc. Abiit itle postea ut aliani sibi doynum faceret. Qui cum ab ea [conjuge) esset egressus, ingressus est in interiora montis Nitria: nondum enim tunc illic
:
cum non
posset resistere necessitati,

ei
quam
ei afFe-
erantfrequentia monasteria et sibi fecit duos cellarum tholos. Et cum vixisset alios viginti duos annos
et recte
coroua redimiri, et sedere in thalamo, et omnia sustinere, quse fiuntin matrimonio. Postquam autem omnes essent egressi, qui in thalamo et lecto dormituros collocaTerant; surgit beatus Amon et elaudit fores, et sedens vocat
rebat patruus, visum est
et
summam
set, in vita obiit
exercitationis virtutem exercuismonastics, vel potius translatus
Amon,natus sexaginta duos annos, bis in anno videns beatam vitse suee consortem. Confer Acta nostra die 4 Octobris, quo decessores nostri de
est S.
S.
beatam et germanam coojug-em et dicit ei Adesdum, domina et soror; deinde rem tibi narrabo. Hcc, quo conjuncti sumus, matrimonium niliil habet eximium. Kecte ergo fucJemus, si abhlncuuusquisque nostrum seorsum dormierit, ut Christo placeamus, intactam nostram reddentes virginitatem....
:
Ammone
seu
Ammune
Mortem annectunt anno
circiter 350. Nihit
jEgyptio egerunt (2). mihi
videtur obstare, quominus locum hunc Encomii referamus ad S. Ammonium Nitrientiensem ejusgue beatam consortem; idque mihi longe melius
placet.
seqrj.
l2)
Tom.
II
Oclob. pag. il3-422.
(1) Lib,
E
Mir, cap. 8. Patrolog.
Mignc. lom. LSXIII,
col.
1099
el
DE
S.
CANDIDA VEL CANDIA

EX SOCIABUS
S.
V.
ET M
URSUL.E
DERTOS^
B.B.
IN HISPANIA.
SYLL.OOE HISTORÎCA,
iX
CCLCLI.
anctse CandidEe
meminere hac
die Dertosse (ob
S. CandidEe
memoiiu
sacri Corporis ibidem venerationem) Ferra^rius et Saussaius. Ille quidem tn Catalogo DertosEe in Hipania sanctse generali, his verbis Candidse, virg-inis et martyris. Et in Notis addi:
Helvetiorum, quo turbatis sxculo xvi religionis rebus, episcopus Lausanensis exut confugit; bene vero de !Friburgo Brisgoviae, qux, ut observat laudatus Ferrarius (3), est SueviiE, nunc episcopi
Basiliensissedes,imo Capituli nam,ut habet Christianus Urtisius (1;, Philippo de Gundholtzheim
:
j,
tur (1) Passa est Coloniae una cum sancta Ursula. Corpus [imo coput tantum) DertosEe quiescit et colitur. Hinc accuratius annuntiat Saussaius in
:
Supplemento
(2)
Dertosee in Ilispania Tarraco-
nensi veneratio reliquiarura sanctee Candidee virg-inis et raartyris, Coloni in solo GalHco laureatEe. Heec eadem rursus me^noratur eodem die apud
episcopo BasHiensi,qui ob turbatasjamadmodum res religionis, facem prseferente (Ecolampandio, electus fuit Telamontii [Delemont) mense Martio 1527, Collegiura majoris Basilicee Friburgum migravit, ipse vero ab electione sua urbem [Basileam)
numquam
dem
ingressus, Pourrentrutii [Porentrui) se-
Ferrarium Friburgi
Plora, itidern S.
in Brisg-ovia
Ursulê socia.
una cum sancta Notanda est hic
solemnis quaedam Saussaii haliucinatio [quales eaeteroquin non infrequenter in verboso ejus martyrologio occurrunt). Post relata mox verba subdit tiujus beatffi CQelitis iCandidie) Keliquiarum
:
ObiitmenseOctob.an. 1553. Conf. P. Richardi BibliotJiecam, ubialiqua de Phitippo Gondolphino [ita ibidem scribitur) non satis distincte vei accurate dicta reperies (5). Conf. etiam
sibi delegit.
Baudrand
2
(6).
pars Friburgi in Helvetia (ubi Basiliensis episcopi et capituli jara haeret,profligata a Basiliensibus civibus catbolica relig-ione, pedes) omni honore conservatur
cum
sanctge Plorsc, ejusdem Candidae sodalis, vene-
randis lipsanis. Nullo

Pag. ili.
sufira.
modo hic agitur de Triburg-o
Dertusa , urbs Hispaniê Tarraeonensis, ad ostia Iberi fluvii in Cataiaunia, apud Valentise regni confinium (7). Nostra setate incolas numerat 11,0U0 estque adhuc inter sedes episcopaiis Cathedraiis , (8)
Dertosa
,
Est
autem
Plinio
î -eHi'"*'
"^
vernacuie
Tortosa
i'>be Dertoia,
(1) (5)
ULi
(2)
(i) Uasil.
MariyrologiumGolliconiim. pag. IIW.' cpiscoporum calalo(;us. Uerum. Uusil.
cum. verbo
Frthiirfjnm
BritQoviA-.
Itcnaci 1677.
(7)
Ibiilem.
Bcripiorcs
minores, lom. I, pag. 315. Basilite i7ii2. ihCfiue sacriic, verbo ; Batte. Edit. 11*^2. - (li) Lcxicon
[ti)
Uihlio-
geographi-
rerbo : IJettnan. Cont. Pi't, ile Jlarcn, lib. ii fllarciE Ilispanicaf, col. 12S et seqq. Item, Espana Sugiada, lom. XLII, piig. 1 cl seqq. (8) Guibcrt, Dictioiiii. Gcograph. Pans. 18H0.
alict
;;
579
AUCTORE
sermt Corrigiain seu CiQgulum alia preiiosa Mariee virginis (la santa Cinta) ab ij^sa matre B. Dei, ut fert traditio, allatam siecido xii (1), de qua officium habetur (2). Ferebaiur, saltemjam ah ietate Philippi IV regis (ab anno 16^1 ad
,
cathedralem, servaturque in reliquiario (7), Tradii Rusco (8), Poncium de Turella, episcopum Dertosensem moriuum anno I154f, ewe sepultum
in Capella sanetse Caiidi, id est quse integro fere
BB.
post sxcuio ita dici coepit
annum
esset
1665
{Z) )
sacrum hoc pignus ad aulam,
quQ pariurientibus HispanicB reginis prxsidio {i). In eadem ecclesia caihedrali est hodie
quo enim iempore defuncius est Poncius, Capella vel Aula S. Joannis vocabatur{Q).
:
caput S. Virginis CandidEe. Quod qui et quando eo allatum fuerii quantaque sit ibidem in veneratione, docebunt sequeniia ex antiquo breviario Deriosensi desumpta, in festo S. Candias (ita enim in Lectionibus nuncupatur), atque recitata a P. Villanova ordinis S, Dominici (5). Priores tres Leciiones aguni de xi millibus Virginum in genere, et in specie de S. Cordula. Tres posteriores sunt hujusmodi DifFusa autem inter fideles Christi ergâ sacras Virg"ines devotione, multas ec:
3 Multa feruntur miracula ope et intercessione B. CandiiE patrata Dertos3e. Sequentia adscribo ex P. F. Anionio Vinceniio Domenee, ordinis
prodigiu
ceiebns.
Pr3odicatorum (10). Anno 1508 Dertosam venit Joannes Bearn, ex Gallia oriundus, qui scrophulis adeo vexabatur, ut totum haberet collum foratum. Confugit ad benedictam Virginem nostram, nec incassum ungendo enim pluries collum oleo lampadis. qux in illius ardet oratorio, brevi sanatus fuit. Anno 1551 Yincentius Ramos Guesped del Hostalete in Catalaunia, in tam gra.-
clesise
sunt
per orbem de reliquiis earum obtinere conatEe ut earum veneratione liabere mererentur
vem domi
sese
suse incidit
;
naretur unctione
morbum, ut extrema dojamjam moriturus B. Candidse

illico
suffragia,
rent obsequia.
quarum reliquiis pife relig-ionis prsestaQaod Dertusensis ecclesia studiosius devotiusque peregit. Anno siquidem Domini mcccu,
sexta Aprilis caput B. CandiEe a Coloniensi archiepiscopo Guillelmo (sedit ab anno 1349 ad an-
commendat
et
recuperat sanitatem.
Quatuor post menses ejus uxor sanguinis laborat fiuxu tam copioso, utjam voce destitua jaceret
S. Candidam, ac siibito liberatur. Esperanza, u.xor viri cui nomen Orta, tantis oculorum doloribus premebatur, ui nihit videre possei, nec uno progredi passu, quin manu duceretur a puellula; S. Candidse implorata ope, visum recu- E perai. Puer cadens per scalas gravi percutiiur in eapiie vulnere ; ei huic S. Virgo prcesenti adfuit remedio. Anno 1596 Ursula Domenech, ex oppido Canar, scrophulis admodum cruciahatur gloriosam invocat Martyrem, seseque, ut consuiebant, oleo lampadis ejus inungens, hrevi tem' pore curata est. Michael Joannes Martin, filius Joannis Martin, non aliter nisi bacutis suhnixus incederepoierat. Tn his malis, quoniam aliunde spem nullam hahebat, cum lacrymis confugit ad B. Candidam. S. Virgo de nocte illi apparet. Ipse ierrefactus clamorem edere tentat jubet illa eum tacere, quoniam jam sanatus est, testaturque se esse sanctam Candidam Dertosensem. Adveniunt mulieres, quse êgro inserviehant ; quem hene vatentem inveniunt, de cujus vita modo desperabant. Tum Michael eis narrat, vidisse se B. Candidam, splendidissima luce circumfusam seque hoc visu repenie fuisse sanatum. Consiai prsefatum miracuium ex charta authentica exarata a Petro Perera, notario Dertosensi et subscripta
invocat
num
cum
1362
(6)
viro utique insig-oi,

et
eidem jDertu-
sensi ecclesise fuit concessum,
ad ipsam debita
reverentia deportatum. Inter cstera autem,
quae ipsius sacrse Virginis intercessione Deus rairabiliter operatur, tactu capitis plurimi a dolore capitis et g-utturifi infirmitate aliisque
curautur lanet houorem autem inter
g-uoribus,
ad gloriam Dei omnipoteutis

Prsecipue
ipsius B. Candise virg"iuis.
caetera infirmitatum g-enera, quEe meritis |B.

dise,
Can-
tactu illius capitis curantur, sunt scrophol^, quaecoUopnerorumpuellarumque ssepe g-ignuntur.
Accepta insuper mensura captis
Virg-inis,
filo
sive
funiculo, et infirmantium circumdata collo, resolvuntur tumores , et lang:uentes sospitate reddita
liberantur. Propter
quod alieoig-enarum concepta
,-
ad ipsam Virg-inem devotione pro hujusmodi lan-
guore curando, ad habendam in funicnlis mensu-
ram
collis,
capitis
circumponendamque lang-uentium
frequentius raittitur; sicque infirmitas ipsa seu aegritudo curatur. Captd beat/e Virginis et Martyris primum fuii depositum in Capella seu
Oratorio S. Joannis, quod deinde a S. Candia seu Candida est nuncupatum ibique permansii usque adannum 1802, quo translatum est in ecclesiam
;
18 DecemhrisX^hl.
(\) VillenucVB. Viage literario a Iqs iglesias de Espaus, tom, IV. pag. 137. Malriti IHOti. (5) Arl dc vdriricr (2) llud, pag. 141. lil les dalCj, pag, 823elseq. (4| ViUainicva. Ubi supra. pag (li) Gallia Chrisliana, lom. el seq. (5) Ibidem. pag. 147 et seq.
seq.
cl (7) Villanueva. Viagc, cic. tnm. IV. pas. E<;paoa, lom. XLll.pao Ubi (9) Vilanueva snpra, piiK. 142. (10) llisi, gcncialile Ins Sanctos dcl principado dc Cataluna. p. 19'i pl scfj. Rdit. an. I6"0,
III,
col.
(ing.
P
H2
(8)
IH.
'm
DE
580
ACTA SANCTORUM
DE
S.
CORDULA
S.
VIRG. ET MART.,
URyUL^ SODALI.
COLONI/E AGRIPPIN^.
B.B.
SYL.LOGE HISTOIMCA
Quando
et
quamobrem
et
celebrari caeperit hac die festuoi S. Gordulse

et
item
quando
B
postea
quoraodo inventum
elevatum
sit
sacrum ejus Corpus, de quo
exorta contentio,
praesertira
Golonienses inter et Viconienses.
S.
ANKO CCCCLl. Corduls
fettum;
m:
artyrologium Romanum hac die annuntiat Apud Coloniam sancUe Cordul, quse uua ex sodalibus sauctae Ursulse, cum aliarum sup:
cum
plieiis
et coede perterrlta se occultassetj
ejus rei
pcenitens, postridie se ultro patefecit, et novissima
omnium martyrii corouam accepit. Sola ex S. Ursul^ sodalibus est S. Cordula, qux polleat prasrogativa, quod ejus festivitas postridie S. Ursulte tabulis
rata
tunc jam scripta esset Passio Ursulanarum virginum qux incipit Reg-nante Domiuo vult quidem Crombachius Kevelatlonem S. CordulEe assutam prsefatx Passioni fuisse ast perperam, ut probatur in commentario de S. Ursula et Sociabus num. 25. Attera vice, sascuto nempe siii
; ;
labente apparuit S. Cordula, sed tunc eo ftne ut revelaret quo loco ejus mortates exuvix jacerent
reco7iditee,
sit
S.
,
Romaui
(1).
martyrolog-ii
consignetur, et olim
semiduplici ritu
eam
quas etevare jubebat. Qut id factum
universalis ecclesia sit vene,
Occasionem pnebuit ipsa S. Cordula apparens Helendrudx virgini Deo dicatse in cmmbio quod Heerse vocatur, tunc in dicecesi Paderbornensi; cui dixit : ^go sum una es sacro undecim millium Virgînum Colonieasium uumero,
illis martyrio laureatis noctem unam superstes dieque postera sponte me barbaris obtuli jug-ulandam, ut coUegio parthenico meruerim in coelo
ex libro ms. perg-ameno vetusto Cordulae Coloniae, cujus author, qui alibi se
habemus
qu!e
fui,
gloriosa sociari
sed iu terris ab ea
:
me
societate
mortales esimunt
Colouia,
cum euim
auniversario cultu
sodalmm Martyrum solemnitatem
humilem et indig:num sacerdotem, fuit synchronus Petronillae, abbatissic S Clarae, CoIonitE, qu vixitcirca 1320. Hsec ita yiotata erant in ipso ms. ad marginem, sed recentiori manu. Quibus admissis,scriptor fere coxvus revelationi habendiis est, cum hasc contigisse dicatur anuo Dominicae lucarnationis millesimo ducentesimo septuagesimo octavo. lllius narrationem hic subjicimus, suppresso tamen proiogo, qui adrem historicam
dicit
tota celebret nulla nominis mei perag-itur memoria. Tibi igitur hoc uuum impero, ut sanctimouialibus
nullo
modo pertinet.
iiem,
iptit
quidem ejusdem ordinis (Hospitalis Iberosolimitaui beati Joauuis Baptistae) domus Co2 Fuit frater
loniensis,
ad corpora nostra devote excubautibus meo denuncies uomiue, ut cum sodalium mearum festiva celebritas
deimo apparerue sentel

.
uomiue Yngebrandus de Rurke, a
re
annuo
nomen habens Yngebraudus (germanice) Unge- E

brant participium, significat tatine iuustus), qui ardore humauEe, immo verius ardore coucupisceutiae
vir simplex et rectus ab omni opere malo. Qui in fratrum cong^regatioue ita boni exempli cou-
ritu perag-itur,
postridie mihi etiam
aliquid honoris impertiant.
Ft Relentrudx, de nofrontem,
iu
mine percunctanti,
tinctis
litteris
offert
qua
dis-
vauae non adustus; erat
enim
Coloniam ig-itur divinum oraculum virginibus basilicEe Ursulan^ Helentruda nunciavit; fidem omnes ei tribuere, cujus sauctimoniam Deus miraculis multis confirmavit. Ex eo tempore mos invaluit ut ,
leg:it.
Coedul/e
vocem
ac timens
Deum
et recedens
versatione praenituit, ut de eo merito dici posset Ecce homo sine querela, verus Dei cultor etc. rat
:
22 Octobris S. Cordulae dies festus ageretur (2). Auciore Cromhachio, id contigit circa medium
xii, cwn S. Elisabeth ejus (S. Cordulffi) martyrii 22 Octobris patrati meminerit ; sed festum jam ante annum U35 celebratum
Sceculum
etiam mirae patientiae, magnae abstinentiEe, qui uou solum corpus continua afflixit inedia verum etiam uec mollibus vestitus, ut suus Baptista, sed lorica ferrea, qua olim cum miles esset saeculi, in armorum exercitio usus fuerat, nunc autem miles Christi,
;
Bruno
tllius
testis
est
II, Coloniensis antistes,
eadem supernudo indutus, nocteetdie corpuscastigans

Hic etiam super huvisceribus caritatis diflfusus, in meditationibus divinis assiduus, oratione fervidus, contemplatione suspensus, oic quod de eo dici
in Dei redegit servitutem.
totiis
sulx
jam eo tempore memimt a pridiana solemnitaie S Ur. :
anm
qui in diplomate
ejus festivitatis ut diversx
mauum modum
XV denarii, inquit
(3)
de declmis in fe^to
xi
S. Cordulaeexhibentur,-
imo etiam antescecutum
posset, sicut de Daniele
Quia
vir desideriorum es
Crombach. ibid. ^(5jLacomblel, UrkS'deSch
tjdL fe;crich?i
''"'
'"
hJctvirll^^l:
^"^' ^*^' ^^'''^^''^^ ^*. Conf.
Crom-
tu
DIE VIGESIMA SECUNDxV OCTOBEIS.

tu.
581
laico
illi
Cumque
vir Dei prelibati3 meritis corara
Deo
in
modum, quod
millti,
qui
numquam
tUCTOHB
B.
hominibus aunis pluribus claruisset, nocte quadam, cum post multas orationes et vig-ilias ad reet
novit apices litterarum, concessum est hsec noruina legere et tamen non intellig-ere ; et hoc extitit divinffi
focillandum corpus attenuatum, sopori se dedisset, vidit imag-inem quamdam, pulcherrimEe Virg-inis
indutam
vestibus
mirabillibus,
auro
et
gemmis
pretiosissimis decoratam,
in eapite suo
;
coronam gêrens aureara
a cujus facie splendor quasi solaris Qua visa frater ille devotus nimio terrore correptus est. Cui Virgo: Noli timere, frater
esset radiavit.
delecte
nihil enimtibi oberit.
Egoenim unafui ex
nomine
et fide,
ancillis Christi,
quce pro ejus
in
septo hujus claustri

ossa raea, qua;
dita,
ille,
cum
aliis
multis sororibus
peto devote, ut
in
quondam prostrataoccubui. Unde

adhuc
neg-lig-enter jacent abscon-
exhumari procureset producas

quasi in estasi
lucem. Nec positus, araplius quidquara
non est altera causa. non ausus iterum redormire, ne forte verborum illorum posset oblivisci in primo pulsu Matutinarum currens illico ad lectum Prioris patris sui, cui ait Audi, Prior Cordula Viego Regina. Quibus verbis saepius coram eo peroratis, divertit se ad alia, oblitus eorumdem. Sed revera non imraerito Cordula dicta est Cordula enim sonat parvam cordam sicut enim in instrumento musico magis est dulcis, subtilis et delectabilis, sic vos hujus Virgiuis dulcis est in aure Domini, subtilis et dilectabilis pausat enim subumbraDilecti. Porro senexille nimio accensus desiderio, nihil discredens
4 Unde
; :
:
voluntatis, cujus
i^tnulireve'"'"^
in verbis fratres sui, sed
mox
convocatis fossori;
ab ea requisivit. Mane autem facto, veniens idem fraterapud Priorem domus, cui visionem sibi factam per ordinem eniu-ravit, consulens euradem
super his quid agendum esset. Cui ille Si visio ista vera est, ut asseris, et si deinceps tibi appa:
bus jussit
in
foveam qua cum aliquamdiu

fieri
in loco sibi demonstrato
fosûra esset, inventus est
ruerit, quaere dilig-enter de loco sepuIturEe
suae
thesaurus ille reliquiarum, hominibus quidem occultatus sed Deo manifestus, cum diversis insig-nibus quse apud corpora sanctarum undecim millium Virg-inum in locis pluribus consuevepretiosus
rat iuveniri.
tia circa
iUnmqm
Urlio,
et
quo cog-nito, quod petevit a te, libenter una tecura exequemur. Et his auditis, recessit ab eo. 3 Nocte vero sequenti, cura se iterum ad quiescendum idem frater reposuisset, superveniens
lumine circumfusa, his eum verbis allocuta est Quare non fecisti quod petivi ? Ac ille 'respondit Quia locum ubi fodere deberem ignoravi, et ob hoc prsetermisi unde illum mihi demonstra, et perficiam vota tua. Et ait illi Virg-o beata Prope corylum arborem raajorem in pomerio fratrum, iu parte orientali recondita invenies ossa mea. Unde quod facturus es, faccitius tempus enim advenit. Et his
Virg-o clarissima, ampliori
.-
Tanta etiam suavissimi odoris trag-ransacrum locum illum respersa est, utcircum-
stantes secrederentin terrestri paradiso constitutos.
[Locus
iste,
abhinc usque ad finem numeri
se-
eadem
quentis, recitatur germanice adverhumet absque ullo asterisco, in vita Alberti Magni recens edita
Ratisbonas adoctore Joachimo Sighari{l).Quo viso Prior ille g-ravisus est g-audio mag-no; anxius tamen in seipso quid ageret, ne tam mag-num negotlum minus caute vel indigne videretur attemptasse. 5 Unde cum iilis temporibus vir reverendus et
venerabilis dominus Albertis Ratisponensis episco-
eccofîom
eievaito
Mane autem facto, accedensitePriorem domus recitavit ei revelationem sibi faclam, qui exhilaratus ninaium superhis quae
dictis sublata est.
pus (communiter Albertus mag-nus audit, fuitque S. Thomce Aquinatis magister) ordinis fratrum
Preedicatorum, professor sacrse Theolog-i, quiillis diebus in scientiis et studiis liberalibus tam divinis quam humanis nulli, ut creditur, secundus habitus, in sancta civitate Coloniensi frequenter
rum ad
audierat, dixit ei
Injung-o tibi, frater charissime. ut si ammodo te visitaverit, quEeras de uomiue Virginis et ex tunc quod postulat concite faciemus,
:
moram
locum
traheret, eo
quod jam senio confectus

;
in ea
scientes
latio
quod non
sit
illusio fantastica, sed reve-
habitationis perpetuse deleg-isset
eumdem
,-
clericus
vera et diviua. Acquievit frater Yng-ebrandus
Priorissui cousilio, et vadens incubuit oratiouibus

et vig-iliis consuetis, expectans
et
cum mausuetudine
devotioue tertiam apparitionem. Superveniente vero nocte, cum idem frater jam oratione fassus
post noctis g'aUiciniura caput ad dormiendura inclinasset, venit eadem Virg"o stans juxta eum in
vestitu
adiit, consilia ab eo super his petiturus diraissis medio tempore sacris illis ossibus discoopertis et intactis. Veniens itaque apud dictum pontificem, narravit ei per ordinem hystoriam facti super tribus apparitionibus istis et non minus de sacri inventione corporis Quibus auditis reverendus
ille
pater laetabundus efficitur, et exurg:ens ait

et
deaurato, et coronata diaderaate mirabi-
Vadam
liter renitente.
Quse
ait
illi
Yngêbrande dormis
Virg-o egregia
?
Ad
illa
cujus
vocem
frater ille experg-efactus respondit
ego visurus, quomodo Dominus visiones has mag-nas opere adimplerit. Et secutus Priorem venitad domum fratrum, Qui auditis verbis fratris
Yng-ebrandi de JRurke, resolutus in lachrymas,
sui cordis et
Quid placet
:
excellentige tue,
At
inveutoris
laudau.'^
Reliquiarum,
Quare injunctum
sas
?
Quotieus volui convenire pig^ritiam tuam ? tibi offlcium totiens exequi recuet si amplius Non expedit quod omittis
;
Deum ex iutimo iUam yramologiam Te Deum Laudasuis
mus
inibi congregatiscantaripraecepitinexcelsis.
tradaveris, tu et tui
tietis.
raeam animadversionem senita fiat, Virg-o grloriosa

:
Ipseque indutus
terra et traustulit
pontificalibus
elevavit
de
Cui
ille
Non
faciam
enimdie crastina quod hortaris, et fecissem citius, si novissem nomen tuum quod, suplex rog-o, dicito
,-
desiderium adimplebo. Cui Virg-o Aspice in faciem meam. Ac ille iutuitus in eam, viditin fronte ejus quasi larainara aureara, iu qua hgec tria nomiua erant litteris rubeis esarata Coedula Viugo Kj^qina, qui ut legîtperfectissime quotiens sibi placuit, recidit iu faciem suam, tautilumiuis fulg-ore concussus; revolvensdilig*euCoudula Viugo Keoina ; et post ter in corde et ore
mihi, et
indefesse
:
tuura
easdem reliquias cura omni solemuitate quadecuitin ecclesiam fratrum, et inibi devote peractis missarum soleraniis, reposuit eas loco decenti infra chorum, eo quod tunc amplius taraquara novelli de ecclesia non haberent, ad ampliorem ornatum reservandas ubi tunc ea die et post intervalla temporum ad laudem Dei et hujus beatae Virginis miraculaplurima facta fuisse refe;
modicum a facie
ejus elapsa est et disparuit
mirum
ruutur,dequibusaliqua vobisintendodisserere,postquaragratiam Priori factam, quem prtefatus sum, recitavero. Et merito ille cateris praeferendus esl, quia ille ampliori devotione affectus circa sacram
(1)
Albcrlus Magnus, seia Lebeo und seine Wissenscliafr. Regen-
sburg 1857. Fag.
lîS et 219.
Virginem,
5S2
VCTOHB
DE
S.
CORDULA VIRGINE ET MARTYBE.

lescentulus,
hiijus
Virg-inem, ejus sacrorum ossium meruitesse coinventor.
viderera
frequenter
circa
parietea
U.B.
tn lemplo ile-
ecclesiae
pendere
camisiolas infantium et
eqtiitum ;
Henricus, cujus supra memini, post sacrarum reliquiarum iuventiouem, sjepius a Deo et beata Cordula iu orationibus suis postulavit quatenus sibi, se defuncto, sub tumba sacrorum ossium conderetur sepeliri. Non erat tunc temporis
6.
Prior
fratribus major et amplior orationis locus quam chorus fratrnmin quo recondita erant hjec lipsana. Eo modo quo nunc in ecclesia, sed ante fores chori, quoddam tugurium appeusum erat, quod vulgari sermone Halla dicitur. Postquam vero senex iste
cursum dierum suorum compleverat, de medio sublatus est et sepultus sub eodera tugurio ante
chorum. Devolutis vero aliquibus annis, secunda pars ecclesiê a fundamentis erecta est, quas dum aliquo modo completa esset et operta tecto uovo, licet non mag-no, ut esset eis chorus spatiosior,
transtulerunt
tumbam cum
;
suis reliquiis in
medium
responsum est aliquando ab quibus coustitit de facto iufantuli submersi, de quo mihi sermo est, quod esseut camisiolae infantium [submersorum. Hoc forte verum non erat de omnibus sed de aliquibus : devotse namque matronfe bujus sauctsB civitatis Coloniensis, a tempore submersionis dicti infantis, habentes partus debiles et ad exitura vitoe temporalis properautes, propter istius miraculi novitatem et ob gratiam similera in illis a sancta Virgine nanciscendam, illuc suspeudere talia sig-ua consueverunt. S Sophia quagdam, femina, ut apparuit, satis devota, et annosa, persounaliter de se ipsa mihi retulit, quod enarro. Ait enim Cum essem annorum quiuque bene et clare videns, raore infantium coepimorbillare {idest laborarepustidis rnbentibus vel alia simili ciitis deturpatione (1), et in tantum
quaererem,
astantibus,
:
causam
pueiixviiHs
'*'''"m'(nr,
ecclesise; forinsecus [chori)
super sepulchrum dictiPrioris eam reponentes ubi usque hodie requiescunt et sic desiderium hujus viri devoti adirapletum estoperante Domino nostro Jesu Cristo. Addo
iuvaluit in
me hsec
passio,
quod jam
in facie et toto
corpore nimis videbar difformis, insuper et morbilli [germanice rnAQ\eu) in oculos meos irruerent, ita
ex Proprio Coloniensi anni 1709 ad diem 22 Oct.

B in nona Lectione de Simplici, ecclesiam S. Joanîis Hierosolijniitani post memoraiam reliquiarum translationem, sanctorum Joannis de Cordul coe-
quod tandem adeo cseca effecta fui, sic quod nec orbes oculorum videri possent ; sedloco eorum ca- E ruuculEB tantum rubece cernebantur. Qua propter
parentes mei, quibus
satis
cara fueram, insola-
bilitur doluerunt, specialiter
Tn nota quadam ms. Bollandi [ejus enim videtur manus) leguntur sequentia: Inventionem sacrarum S Cordulse reliquiarum ag-i xvi.
pisse nomiuari.
mater mea, qua nee cibum nec potum sumere uec dormire valuit pr
dolore. Post octo dies morbillis cessantibus et
me
Kal. Martii [die 14 Februarii) testatur Martyrolog-inm Coloniense Item Colonise Ag-rippinfE Inventio S. CordulBe virginis et martyris de societate unde:
couvalescente, nihilominus lumiuibus orbata permensi sicut prius ; quo vero parentes mei amplius
quadam
latus
doluerunt. Evolutis vero phiribus hebdomadis, cum nocte mater mea soporandi g^ratia se
tivitate
est. "
cim millinm Virginum sanctarum, quje anno a NaDomini mcclxxviii [iyno mcclxsviii) facta
:
Carthusiani Colonienses in Additamentis ad Item ibidem Translatio S. Cordalie virginis et martyris de eadem societate, facta per
Usuardum
apud patrem, meque locasset juxta suum, gêmenstota nocte nec dormire valens pree dolore, audivit vocem quamdam dicentem sibi Cur turbaris ? Si desiras infautem salvum fieri, defer eum ad oratorium fratrum beati Joannis
reposuisset
:
beats memori93 dominum Albertum quondam Rati.sponensem episcopum. Eadem habet Martyrologium Gerraanicum. Ejusmeminitet ms. Plorarium
acFerrarius, quitamen perperam
BaptistEe, ubi alias ossa beatae virg-inis Cordulte inventa faerunt hajus cum iraploraveris auxilium,
:
recipiet
totius
ccEcitatis
omnimodam
sanitatem.
Cordubam
vocat.
quo tempore
putr reiHici .
taiur.
Confer Prsetermissos hsec die. 7 In Ms. pergameno, quo usus Iiactenus sum, recensentur nonnuUa miracula, qua circa tempus Translationis contingerunt quae propterea hic apponendajudicavi, preesertim quodexmodo quonarrantur, scriptoris supra laudati xtas
satis
mamfeste declaretur, ejv^que diligentia et sinceritas haud parum commendentur. Parvulus quidam per parentum suorum negligentiam _ ^^^ absorptus in Rheno extinctus est cujus cadaveriidem parentes cum gravi mcemore et planctu ad sepulchrum
;
unde sacra ossa
effossa erant, detulerunt. Flentes ejulanteset clamantes in altum Virgo beatissima

' :
Cordula, miserere nostri, et consolare nos in hoc infantulo, alioquin prse tristitia moriemur.Similiter et circumstantesproeodem singuliorationes intimas et devotas effuderunt. Quod cum per modicum temporis spatium
coutinuatum esset, ecce puer ille paulatim aperiens oculos et quasi singultire coepit et palpitare necnou velut asuavi sommo excitatus,semmdendorespiciens in parentes, ac si dice'''''' ''* "^*"*" vestraPSiraortuus Z\?^^'^ fui jam revixi si perii, inventus sum. Quo viso
; ;
Quibus auditis mater g-avisa non modicum, excitato patre meo, audita sibi per ordinem enarravit. Ad quae pater respondit Nec de die comedisnec bibis, sed continue lachrymaris; ideo in tantum virtutem tui capitis evacuas ut in noctibus dormire non valens, phantasticas illusiones patiaris. Et his dictis mater obticuit, non audens eum ampliusinquietare. Sequenti nocte simile factum est ; et excitato patre et dicto sibi iterum de verbis auditis, dixit ei pater iterum Videris insanire; somnia ^^^* ^*^ quibus mihi loqueris. Tertia nocte ambobus vig-ilantibus eadem vos insonuit admonens et exortans sicut prius qua audita pater placatus est, committens matri mese, quod juxta revelationem sibi factam proximadie agere non omitteret, si forte Deus infantis vellet misereri. Mane autem facto detulit me mater mea per ancillam ad ecclesiam fratrum preedictorum, ubi apud turabam sanctee de sanctuario ejusdem loca oculorura meorum terg-i Praecepit. Sed ita nihil perfecit. Tandem procidens ante altare proximum, clara voce profusis lachrymis
: : :
-^
ex intimo cordis dicebat Sancta virgo Cordula, subveni huicpuero nec recedam a te priusquam hoc feceris. Tales et hujusmodi voces cum aliquali
:
kv~r'"^''''' in erum voces suas

ITct f aastantis noc
'^^^^'^"^ adstantis populi,
c(Blum laudantes
Deum
T"*^miraculum
^-^^^^ Cordulse et orationes plebis
temporisspacio continuasset.et tam .....û.u.pu..._,.. ..^ fratresquampo".--^^r"^ P"^"^ congregatus instanter idem peterent, et nihil ^^^^^^^ invenirent, tandem quasi attcediati iterum
Unde cum ego
exercere dignatns est conscriptor hujus operis adhuc ^^0^
^^
ferentes
apud tumbam loca oculorum meorura
(!)
.
Du Cnnge,
Glosaarium. Item. Carpenticr, Su pfJemeQtum
Gloss.
terffi
; , ;
583
tucTons
terg-i
de sacris reliquiis postularunt. Hoc

esset,
illico aperti
cum
fa-
sunt oculi mei, et visum recepi clarissimum, quo fung-or hodierna die, concedente Domino, qui est honor et gloria.
itmalieri,-
ctum
nis et per olfactum ex parte suavitati^ enarravit, nihil sciens de inventione reliquiarum. Cui illa :
B.
De odorata quidem aromaticitate
9 itg^ gadem Sophia, quam prsefatus sum simile retulit de sorore sua, quce etiam adhuc suSoror perstes est nomine Catharina. Ait enim
:
ego ipsa aUquando experta sura, sed non de candelis aut luminibus; simile tamen de aliquibus inteUexi, Peregrina autem curiosius requirente ob quara causam
et
dit
mea, eadem
nemjuvenilis
adhuc. juvencula
astatis,
juxta consuetudierumpentibus in eis variolis

.
quomodo possent hec fieri illa ad Quoniam propter sacra pignora

; :
haec respon-
beatce Cor-
dulffi,
ibi
noviter effossa, crederet sibi hjEC signa
(pocken), unius oculi visu privata est, illarum variolarum una ei irruerit in
eo quod
cselitus
fuisse monstrata.
Quo audito gavisa

et
est
pupiUam
gaudio magno, gratias agens

Christum.
benedicens eum,
ejus. QuEe cum nullo medicaraine juvari posset, remeraorata tandem mater nostra, quomodo eg"o Sophia adjutorio Dei et heatfls Cordulae saiva facta fuerira ; festine sororem meara obtulit ad tumbam ejusdem et fusa oratione ad eam sicut antea fecerat et ea corapleta in fide nihil hEesitans, sed de auxilio Dei Virg-inis confidens, rog-avit oculis sororis mese prsedictjje sacras apponi reliquias, que raos sanitatera consecuta est; et illo cEecato oculo ita clare videns et adhuc, dono Dei, videt, ac si illum
qui est mirabilis iu suis sanctis,
Dominum Jesum
'""'^"'' ''-
11 Quofacilius intelligatur prologus in sequen-
tem sanationem, noiandum duas imo
Eermanno
filia
tres a B. 2,2 Tonv^ Steinfeldiensi recenseri virgines, S. leidi; UrsulcG sodales, nomine Cordula dictas (3). Prima
comitis Quirini, estque nostra
altera Aviti
soror S. ColumbcB; tertia neptis ejusdem Aviti. DusB etiam effossEe Cordulae sunt (4). Etpri'
filia et
mum
una
illa
quidem reperta Cordula
Aviti
(ilia
est
fuit
titu-
numquam
disset.
aliquid calig-inis vel raorbi fortuiti inci-
cum
sorore sua
et
passim
credita
Unde mater nostra renleta gaudio ad sua reversa est, frequenter commonere nos habens, B quatenus memores beneficiorum beatse Cordulee, eam perpetuo houorare, ei semper servire, crebro
g^ratres referre pro
esse, quae
occisa postridie est,i idque
lo ejus
quidam addiderunt; sed centum annis

Quirini
filia,
po-
stea detecta Cordula,
primum ma-
nostro posse non cessareraus
gnis prodigiis est, et ccElitus etiam significatura eam in uavi dilituisse. Ita Crombachius (5), ad-
quod nacta opportunitate dilig-enter laciemus, licet heu sufficienter non possimus nisi cooperante
! ,
dens sopitam
siam.
ColoniBe,
non tamen
:
alibi,
controverdiligenter
Ft
alio in loco
(6)
Nou
dubito, quin, re per
imim vtta
circu teput-
pûp,
nobis gratia Jesu Christi. jQ -pg visione candelarum et luminum circa se-, pulchrura hujus sanctm Virg-mis plunma mihi re-
archiepiscopum vel Albertum

explorata
txim.
;
Magnum
,,,.
;
,
pro ipsis (Joannitis) fuerit pronuntia-
lata sunt
sed quia referentes, ut in pluribus erant

leves et
ris nostri
His prcenoiatis ad verba anoni/mi scriptoredeamus. Quadam vice, quaedara cano-
simplices
minus
vel
authoritatis habentes
ideoque
curavi.
advertere
sufficienter
credere
non
Ursulam primum abbatia fult feyninarum, sub regula S.Hieronymi dein S.Benedicii
nica [ad S.
Tandem
discretiores et fide dig-niores viri
viventium, quse
fecerunt
{7} et
demum
(8) ),
in canonicas regulares de-
mihi retulerunt, quorum non diu post inventas sacras reliquias, mulier quEedam peregrina, et, ut videbatur Deo plena, juxta opinionem eorum, qui
Hecc g^ratia visendi beatorura Mag-norum corpora, et aliorum loca Sanctorum, quoag-noverunt.
tandem sxculares. Vide supraActa

etc.
SS. Ursulas
sanctarum Virginum zelo
ducta, prorupit in verba
cum quodam commandaDune

:
eam
tore fratrura, dicto et oriundo de
erat
enim
rum
hospilio
lipsana in hac sancta Colonia continentur, de

esteris
,
materia contentionis eorum de corpore beatfe Corr dulae virginis; illa fortiter firmante quod esset
aliquando consuevit advenire recipi etiam hospitium * apud de Raytputze matronam devotara et vicinara immediatam fratrum prBpartibus
dictorura. (Locus isle plus
apud eas
isfo e
contra fortius contradicente et
minus corruptus est Crombachius noster factum, proitt, inquit (1) te;
stantur id vetustissimaloci Mss., narrans, mutatis ^ tamen verhis ita habet Divertebat autem in do-
probante per revelationes factas fratri suo (et) rairacula pluriraa subsecuta. Quae omnia illa nihil pendens, ccepit iterum de sua sancta Cordula reiUe vero videns illam in suo proposito plicare Ut quid infatigabiliter persistere, tandera dixit ei
;
:
mum
dam
vicinam Cordulani templi). Quee nocte quapost Matutinas fratrum surgens more solito
rauUa verbositate variamur inaniter ? Experiamur hujus dubietatis veritatem non verbis sed factis cujuscumque Cordula prio infra dimidii anni spa- K
:
ad orationemfaciendara, casualiter aperta fenestra soUarii,* esposita versus sacrum locura, vidit quatuor candelas cereas et vaide luminose ardentes, positas in quatuor finibus loci, unde noviter effossa erant ossasacra. Quibus
visis,
ciura miraculo. coruscaverit
iUa
sit
vera nobis
'
Cordula. Possibile tamen ut plures in sacranim Virginum consortio fuisse Cordulas, sicut plures
Ursulas, et aliarum Virgiuum plura
uomma
eequi-
mente concussa
est,
nesciens quid hoc portenderet aut sig-nificaret, et
vocaliterconsonantia. His et hujusmodi verbishasc virgo contenta fuit. Valedicentibus sibi invicem et
consentientibus conditione praedicta ad sua quilibet eorumrepetavit, Evolutis tribus mensibus coutigit matronam quaradam nobilem in parUbus HoUaudiiE graviter infirraari. Quie omnino ad raortem disposita, simul est cousilio et auxilio raedicorum revolvens taraen intra se MUii adhn'testituta
; :
dura sic fluctuaret intra se meditando, an sic visa luraina essent naturalia vel miraculosa ; sed ad tollendam oranem suspicionem,raoxcircatotara illam areara respersus est odor suavissimus, sicut odor
agri pleni, cui benedixit
solata fuit. Post
Domiaus; ex cujus
suavi-
tate persona illa mirabiliter affecta et divinitus con-
horam vero aliqualem, modicum
antelucanum (Cr-ombachius interpretatur (^) : Usque ad crepuscuium), disparentibus candelis et lumiue, reposuit se in commodum suum, tamen prce gaudio etadmiratione dormire valens. Illucescente vero die vocavit hospitam suam, cui seriem visio-
rere Doraino Deo bonum est et Sanctis suis ; sed cum nihil pruficeret, astitit quffidara persona reU-
quod (si) voveret leatte apud domusi FRATiiuax sancti Cordulae quieccenti
giosa,
consulens
eidera
JoANNis Bavtist.e iu Colonia aliquod servUiura sc facturam ex hoc citius posset Dei et ejus adjutorio
consequi sauitatera.
Quod cum
png. 501.
illa
devote et
Chrislian.
ms.
Oi
(91 ll.ul
(1) Ibid
un-
2S pag. SOl
>c,i.
(Ol ll.id.
(7) Gall,a
584
40CT0RI1
DE
S.
CORDULA VIRGINE ET MARTYRE

gratias Deo agite, quod
^' ^"
profusis fecisset lachrimis, extemplo salva facta est. Neo immemor postea accepit beueficii misit ei,
locus iste
idera babet a
suam, qua hodierua

adornatur.
pro vicissitudine sibi impensa, pretiosam coronam die sanctum reg-ale caput ejus
Quam
accipiens
commeudator
ille,
et
Deo privilegium, quod sanctura illud ccemitprium sanctarum aliarum undecim milliura Virginura. Kt merito dixi Sanctum coeraiteriura. Sanctuni uaraque iu una sui cthiraologia quasi sanguine tinctiini
:
superdignatioue
sibi facta a
lEetificatus, tulit illam
sancta Cordula valde apud doraicellam sauctarum

est, et
dicitur. Et propterea victimje et holocausta veteris, quia

;
legis
Virg"inum de qua siipradictum
enarrato sibi
facto perordinem, ostendit ei coronara,
quam
sibi
olim Sancta vocabantur simili modo hfec loea âucta dici possunt, eo quod ipsa sanctarura Virginura et Martyrum
tincta,
sanguine
lucratafuerat sua sancta Cordula.

verbis illius adhibere tidem, et
Qua
visa .stupuit
puella, et g-emens conversa retrorsum, disit se
non solum propter
corouam
et
miraeulura narratum, sed propter ap-
sanguine tinctasint et copiose deiibuta. Multa quiet alia miracula Deu.s fecisse dicitur iu hoc loco et alibi ad laudem beatffi Cordul* virginis sed quia mihi de illis snfflcieuter constarc non
dem
paritionem sibi quamdara de eodem sibi factara, quam quia long-um esset enarrare, ne tsedio afliciamini
,
potuit, ideoque prorsus scribere prjetermisi.
13
luveutum
est
autem corpus
sanctte
prsetermitto
laudans taraen
Dominum
honor et
virgiuis prsesideute sedi
apostolicae doraino
Cordul Oeanmvr^, papa A'^' Wn""""'
Jesum Cbristura
in operibus suis, cui est
Johanne XXI,
gloria.iVo/a inAuctariis Usuardi

Oct.),
apud SoUerium
;
ex codice Hagenoyensi anuntia?'i

sanct CordulEe virginis cura
quse fuerunt de consorcio
.
Ipso die (xxn

aliis
et reverendo patre domino Syfrido arcbiepiscopo Coloniensi, nec non regnante glorioso priucipe domino Rupolpho Romiinorura rege,
pluribus,
"Virg-i-
undecim milliura
;
num Quffi fuerunt perterrit^ noraine raoxtis et latuerunt per noctem in navibus ubi (autem) viderunt alias Virginesgloriosas Celum conscendere. sponte p sequenti die carnificibus se tradiderunt (attende verba sequentia) quae cum aliis Virg-inibus sepeliri non poterant et ideo illae non requiescuut in ecclesia Hospitaliorum, ubi plura per earum merita facta sunt miracula. Putem mendurn esse, et expungen;
anno Dominicee lucaruationis millesimo ducentesimo septuagesimo octavo, in die beati Valentini martyris, idest dieUJulii, quo celebratur festum
S. Valentini Trevirensis episcopi et martyris.Hactenus Ms- Coloniense, missum inde ad nos a P. Jacobo Kritpaet S. J. anuo 1G62 men.se Novembri,
g ut aliquis prxdecessorum nostrorum manu sua codici adscripsit. Ad annum ta^nen Inventionis
quod
attinet moveri posset difficultas, quod illa /acia cfecaiiirpreesidente Joanne papa XXI... anuo 127S âstobiii Joannes$S Maji anno ]2n{2]ejus-
pariiculam uou, secus dictio non cohseret. sepultse fuerunt in ecclesia Eospitaliorum, sed S. tlrsulx. Deinde vox ubi refertur obvio et naturali sensu arfecclesiam Hospitaliorum. Ut quid autem eo loci plura facta miracula.Jim quia ibidem illae requiescunt? Cceterum codex Hagenoyensis conscriptus fuit anno lil2, ducentis proinde eteo, amplius annispost histoAliae
dam
enim Yirgines non
quesuccessor Nicolaus III electus fuit 25 Novemb}îs ejusdem anni ;3). Differentia tanti non est, ut auctor sa>culo xiv scribens, facile de hujusmodi lapsu ecccusetur ; idque eo magis quod cwtera con-
riam Revelationis, esique

Hujus martyrolog-ii
notas
non valde
bonae.
collector, inquit Sollerius{$,
ûuTafr!ttr
Donmag-nam retulit laudem, nescio quas historias passim commiscens. Redeo ad miracula. ^^ Senex quidam venerabilis et discretione raaturus, hoc mihi miraculum recitavit. Religriosa quaedam persona, de vita et conversatioue illarum puellarura, quas in vulgari nostro Beg-hinas nominamus, servivit cuidam militi in Castro quodam juxta oppidum dlctum Arwilre (sic) manenti. Turris
anno 1275 ad Rodolphus solium conscendtt sgeculo xiii haud valde provecto, moriuusque est anno 1291 (ii. Fratres quoque S. Joannis Coloniensis statim sepidcrali lapidi, qui adhuc in pomario S. Cordulie superat, sequentem inciderunt epigraphen Hic inventum est corpus B. Cordulfe virginis et reginae, qusepost mortem SS. Virginum
ann. 1297
cordent. Siffridus Coloni.-e sedit ab
veims
-.
in navi latuit, prce&idente
Joanne pap^
(5).
XXI
uec non
reverendo
etc.
ut sup?â
Eamdem.
inscriptio-
nem habemus ad calcem

desumpsimus hactenus
codicis nostri,
ex quo
F
etaUerocorpoteS.Cordu^^ ^""""'
dicta de revelatione cor-
vero castri illius in inferiori sua parte nimis

;
immunda
unde
captivi in
ea positi a venenosis
et similibus pce-
porissanctas Virginisei Martyris. 14 Jam innui num. 11, exstitisse nonnullam contentionem de possessione sacrarumB. Cordulse
C vermibus, serpentibus, bufonibus

nas intoierabiles pertulerunt.
quibu^
dum
haec
puella ploratus et ululatus varios -frequenter audiret, compnncta corde, cogitavit quoraodo capti-
remedio posset providere. Verura cum aliquibus annis rumor fuissetde Inventionis sanctse CordulsE, venitillaColoniamperegrinationis causa;
et visitatis hinc inde sacris locis, deorevit
vis illis de
comcoronata est die hinc ilias sibi vindicantibus Ursulanis sanctimonialibus illinc hospitariis S. Joannis seu, ut postea dicti sunt, Melitensibus equiiibus. Hac sopita Coloni^s discepiatione, renovata est, inquit Crombachius
exuviarum,
illius scilicet qua? altero post

;
mune martyrium
tandem
adire sepulchrum sanctae Cordulse,
non immemor
HOsZer (6), controvcrsia paucis abbinc annis Colonienses inter et Viconienses ordinis Prêmonstratensis prope Valencenas. Hi eam (S. Cordulam)
sibi
captivorum
Domini
sui.
Sumpto secum saculo
vindicant; primo quia

S.
centura
uno, implevit
de terra unde noviter sacra ossa efFossa erant. Expleta vero peregrinationn, et aliis negotiis sibi incumbentibus, reversa est ad Castrum domini, deferens secum ruder, quod de sacrafovea sustulit; et post horam, ignorante domino, sparsit illud in profundura turris illius ; et
ecce subito fugata sunt
ibi
illa
eum
annis anteest
,
qnam apud
Joannem
altera reperta
Co-
loniensium recepta opinione, ut ea ipsa Cordula, quJE postridie occubuisset, fuit honorata secuudo quia Deus eam miraculis illustravit, adhuc, tes:
tibus- archiepiscopis, spirant sanctEe Cordulanae exuviae odorem suavissimum. De quibus latius
postmodum
visa
fuerunt.
venenosa animalia, nec Animadvertite et
jam tractandum. Sciiicet ex quodam documento, apud Adrianum David ciiato (7) discimus
quando
et
a quo corpus S.Cordulae Viconium fuerit

_(7)
Ti<5sor sacrtf de plusicurs brlles cl
i.i
Marlypolopium Usuardi. In Prwfaiione, pug LK.-f^lAcla Piopyl. Moii, in ConaHi chroiiico-lusl. psg. 9. -Iicm Novhcs. tom. m, ,)ag. 2fa/. lo) Fiopyleiuni.lliid. uiic. CO. (-ti Biogr"pliic UEmerscllc. (U) Cpombach, pag.bOl. (ti) Ursula vm(1) 1.^-
rficnla,
pag. 9U.1
el seqq.
reiques conserces ..l adorces e rahUve de Vicoifine. nuclore AUtiano David cjusdem alilalia^ nionacho. Valcnceuis \QU. Pc. 75 ^
hn-mes
ailatum.

allatum : Frater Nicolausde Valencenis, religiosus hujus venerabilis conventus [Viconiensis) pietatis affectu compulsus est visitare partes AlamaDiae et impetrare precibus improbisque laboribus multas sacras reliquias, aliqua neo nou gloriosa corpora sanctamm uudecim millium Virg-inum Coloniensiura Epiecoporumque una cum eisdem coronatdrura. In quarum etiam acquisitionem plures istius
loci fratres, quorum nomina non distincte reperiuBtur, fideliter, ut jam notura est, laboraverunt,
58;
A|}CTORB
nos uti par est pia erga Sanctos et eacra, quse nobis ab ipsis sunt relicta, pig-nora succensi devotione,
contuleriraus ad Incum, ubi repositaa asservabantur dictae capsulffi, quarum nonnullee in prsesentia
BR
cum reverendis dominis Matthia ViJacobo Hasnoniensis, Philippo sancti Joannisin oppido Valencenensi, et Philippo saucti
nostra; simul
coniensis,
Salvii mona,steriorura abbatibus,
adstantibus plu-
ribus
aliis...
fuerunt apertEe et nobis monstratee
Sanctorura
relinquentes successoribus suisexempluraaug-mentandi ecclesise decorem et totius populi ohristiani
dig-nse reliquiae
devotionem. Rediit autem prgedictus frater Kicolaus ab Aquisgrano obtentis reliquiis, in Octavis earumdem Virgiuum ab anno Incarnationis Domini 1236. Sciendum vero est quod istse sacrse reliquise requiescunt in fenestris hujus templi superioribus. Sequitur designatio locorum, quihus singuhv reliquicV sint depositiis) et speciatim habetur : In
13
quod solemniler iransla-
omni cultu ac vencratione ex quibus particulas desideraviraus et cum affectu nobis g-ratiose donari postulavimus , partim altarium consecrationi partim accendendse fidelium devotioni, irapendendas. In
prfficlarEe et
;
,
qua petitione nostra eo majori studio perseveravimus, quod patefacto loculo plumbeo, in quo recondita sacra ossa cum hac inscriptione De sancta CoRDULA (quEB intcr uudecim millia Virgînum po:
(loco)
de sancta Cordula.
15 Quce
\ZQO usque
quidem ibidem permanserunt ah anno ad annum 1631, qiiando situsuomo-
twn.
vendce fueriint, quo ecclesi^ chorus ampliaretur {\),ut etiam constat ex sequenti Instrumento RR. H DD. Pauli Boudot, episcopi Atrebatensis (2) Notum facimus universis quod nos anno Doraini millesimo sexcentesimo trig-esirao secundo, mensis
strema profuso sang-uine refertur martyrio coronata) claudebantur, suavem odorem undequaque diffundi sensimus, quem et circumstantes sese percipere testabantar. De quibus et aliis nonnullis donopreefati E. D. Abbatis Viconiensis cum religiosa animorum Isetitia etg:ratiarumactiouead fiuem, de
que superius, accepimus, benedicentes Deum, qui nos experimento tam evidenti docere voluit, quod
Sanctiejussint sicut odor balsami ante ipsura. In quorum omnium fidem etc. Datum Valencenis die 14Maji 1632. Erat signatum Eranciscus Vau der
:
Majidie quarta... processerimusad visitandassacras reliquias in vig-intisexcapsulis, suonumero peror-
dinem notatis, quse iu sublimi parte rauri chorum ecclesiae ambientis intra parvulos fornices decenter collocatse, fuerunt
nuper
repertse,
dum am-
Burch archiep. Cameraci, Maximilianus Vyllani a Gandavo episc. Tor., Engelbertus des Bois episc. Naraurc, Christophorus electus episc. Audomarensis
1 7 (3)
pliando choro prsedictus murus destrueretur. Quas quidera capsulas firraiter clausas reperiraus, et in patefactis, iis, jussu nostro et in nostra priesentia
reliquias sacras huic tabulae, cui nostrae prffisentes infiguntur, couformes et correspondentes inveni-
Quihus
(4),
David
Adrianus Virginum ColoViconii haberi SS.

ita fideliterexhihitis subdit
,,jg âgna
contemio Vi-
niensiuin fere corpora duodecim, atque inter itla corpus S. CordulEc, postridie passcV, ut testantur
comcneeg
inter
parvulis fornicibus, qui in sinistraparte chopisupererant, et consideratis imagi^
mus. Et
visitatis
ER. DD. Episcopi pr<vfati
atque idipsum, inquit,
nibus in tabella depictis, quibus prsetacti fornicesclandebantur; censuiraus eas in loco tam sublimi fuisse repositas ad earum securiatem, et nihilominus expositas populo ad cultum et venerationem. Ideoque perraisimus et tenore praesentium perrait-
perpetuo nobis tradiderunt prsedecessores nostri, et itaesse revera nos hodie etiam credimus. Ohjicii deinde sibi Coloniensium prtetensionem, qua voliint corpus S. Cordulae, qiae sequenti die passa 1278 ab Alherto est, translatum fuisse anno Cordulam. Repo?iA. sanctam magno, et asservari
timus easdem, per nos, ut prEemittitur, visitatas, populo exponi ut debitus eis honor reddatur et g-lorificetur Deus in Sanctis suis etc. Datura Valencenisdie 14 Maji anno 1632. Advenerunt qiioque per id tempus Viconium RR. DD. Cameracensis, c Tornacensis, Namurcensis et electus Audoma-
nitautem, ipsos canonicos collegiatfe S. Ursulse in eadem urbe id negare, sibi vindicantes reliquias ejusdem S. Virginis Cordulse. Prmterea notat in abbatia Marchianensi ad Scarpum haud
procid Duaco (5), ordinis S. Benedicti pariter ejusdem nominis asservari corpus Unde,inquit evidenter sequitur, in agmine Ursulano, piures
fuisse Cordn\as
rensis antistites, qui particulas nonnullas reliQuiarum illarum et in specie S. Cordulse adsuas
ipi'
'ovii
quisque ecclesias detulerunt. 16 Qiu autem res peracta sit, eorum sequentes
ac denique concludit his verhis : Sane difflcile admodum foret, statuere, quae ex eis sit illa S. Cordula postridie passa. Certe nos no;
odorcu;
docebunt Eranciscus... archiepiscopus et duxCameracensis, Maximilianus episcopus Tornaet Chricensis, Eng-elbertus episcopus Namurcensis stophorus electus episcopus Audomarensis. salutem in Domino. Ad raajorem Dei et Sanctorum
littera^
:
.
strum sanctam
Virg-inera possidebamus, annis plus
centum antequam utraque Cordula Coloniensium sive quffi ad S. Ursulam sive quce ad S. Cordulam, innotuisset {exageratur annorum numerus, cum Viconium allatae reliquix pri^num sint anno
notum facimus per praesentes et testamur, quod auno Domini millesimo sexcentesimo trig-eg-loriam
simo secundo, mensis Maji

ordinis
die
decima
in coenobio
,
dioeceais Viconieusi Atrebateusisexistentes, et intellig-entes a Reverenepidissimo Domino Paulo Boudot, Atrebatensi diebusvisiscopo illic preesente, quod paucis ante
Praemonstratensis
FF. JoanDenique nustra nitarum sit facta anno 1278). comrauni seu possessio seu sententia fundatur in quae apud Colonienses erat, quando nos opinione,
1236. et Inventio S.
Cordulae in horto
sacro corpore
illo
donarunt;
prodig-io,
et
coufirmatur haud
sane
parum ex
prsecitatis
cujus testes fuerunt,
prteter
plures alios,
quiuque
omnino
episcopi,
sublimi murorum chori tasset plurimas capsiilas in ecclesiEepra^tacticcenobii parte repertas, in iisque
utex
horum
litteris plane constat Equi-
admodum
fMTidsor
insig-nes invenisset
Sanctorum reliquias;
dem fateor, minime spernendas videri rationes adductas, prsesertim illas qux desumuntur ab
(2) Ibid,
seTvL
David,
pricicuses reliqucs eonsacr^ de pltisicurs belles ct dc V.coignc a;ictore Adnano ct bonor^cs cn rabbflye Volenccnis lbo4. pag au. cjustlcm alibalite monacho.
el scqq.
rt.iH. (-i) nog. 81 el scq.-(3) IMd. pag. 86-89 Chnsliana, lom. IH, col. ->yj. (.3) Nova Gallia
,.og.
100
Octohris Totnus IX.
78
antiquiori
586
41ICT0RB
DE
S.
COEDULA T lEGINE ET MARTYRE.

illustriora miracula, quae autor inventionis S. Constantia^ (qui idetn ac Inventio7iis
S.
B.B.
atitiquioH possessione sacri corpo7'is, et ab opinione Coloniensiiim , quando illius facta trans-
el
Colonien-
m.
Hannoniani est. autem Crombachius (1) Joanuitie Colonionses utrumque dant libeuter Vicouieusibus: primo Colonieuses errore ductos, centum aunis
latio in
Cordul^
fusius
memorat; septuaginta
;
est)
alia
iu variis
18 Reponit
codicibus apud patres Carthusiauos Colonienses latine referuntur eadem aliquot jam
tabella ecclesia?,
S.
Sfficulis in
mss
Germanico
Viconieusem illam pro Cordula postridie occisa coluisse ; effossa veroaltera apud DD. Joannitas, et
clarioribus pro ea testimoniis etiam divinis inventis, mutasse opiuionem; ipsas adeo Ursulanaj basilicse
Virg-ines,
Cordulse
tumulum
modum prxfationis uhi de miraculis S. Cordulae dicturus est. Qu^ auiem ejus sit de ipsa controversia
ita
Cromhachius quasi per
scripta idomate, ad appensa videre licet. Hxc
qua3
pertiuacius obnitebantur,
11)
mens,non
diviuo
etiam respouso monitas {vide supra n.

tis.
uullam
deinceps in buno usque diem litem movisse Joauui-
rotunde enuntiat. Propendet tamen emdenter in partes FF. Joannitarum. Fundantur

itaque Cotonienses in revelatione ipsius S. Cordul^ et in miraculis sane pluriinis ah eorum S. Virgine
Aiterum eiiam Colomenses concedunt, nempe S. Cordulam a Deo nobilitatam; iuterim si de miraculorum multituprodigioso odore Vicouiensem
dine, varietate, prsestantia contendatur, ipsique ea
et
Martyre
obtentis,
quorum habemus Gennanica
tantum proferant, quae quatuor ab inveutione Cordulse annis contig-erunt

;
lingua elenchum, Colonix typis excusum anno 1662. Receîsentur sanaiio7ies omnino sexaginia
longe se speraut judicio

:
etiam adversariorum fore superiores nam prêter septem (in codicenostro sex tantum describuniu?')
septem et in Monito ad leciorem (2) dicnnturprobahiliier collectse et descriptx circa aitnum Christi USOvelVoOO.
;
(I)Ursula vindicala. pog. S05.
(2) Jbid.
pag. 5b et scq.
DE
S.
VERECUNDO EPISCOPO
VERON/E
IN
ITALIA.
B.B.
SYLLOOE HISTOIMCO-CIMTICJA
Ejus hodie celebratur festum
;
res vero gestse valde

servatse.
obscur^
reliquige
m
i
hunc diem
iN.Dsxn.
S.
Veneran/,o-
dos, CT<;i
fS/Zr
"" ^^^^ôg^^Hi relHti fuerunt, glorioso munere decoratur, qut tamen gregatim negligeutius, et
0!^^'*^ attendentes, quod clarissima hsec ciV^^^tas Veroncusis triginta sex sanctissimok^rum Antistitum suorum qui Beatorum in
,
voluptates animo et meditatione anticipabat, et precibus mirifice delectabatur. Obiit undecimo caiendas Novembris (22 Octobris), sepultus fuitin
basilica sancti Petri in Arce. Bt rursus, ubi de singulis xxxvi SS. Episcopis Veronensibus (4) S. Verecundi corpus requiescit in ecclesia S. Petri in V Arce, ut exlapide mamoreo ad latus majoris altaris
sme masimo ingratitudinis vitio, uimis frigide C etindeoorecelebrantur; quapropter, h&hito prius
non
reverendi hujus capituli ac totius synodalis congregationis venerandi cleri Veronensis consiliopanter et assensu, praelibatos sanctissimos triginta sex Episcopos et eorum quemlibet
suis infra scrl-
ad meridiemconstat, in quo hae litteraesunt incisse HlC REQUIESCIT IN PACE SANCT^ MEMORI^ VeRECUNDUS
:
ptisdiebu3,subduplici venerabili officio ecclesiaper universas hujus civitatis et dioecesis Veronens.s ecclesias et ecclesiasticas utriusque sexus personas... perpetuis futuris temporibus, annis smgulis devote, solemniter et inviolabiter celebran volumus elc. Ita Synodalis Constitutio edita episcopali palatio Veronae 1503 die Mercurii xvFebruarii (1), inquaassignaturprofestofS Verecundi dtes 22 Octohris (2). Pauca ad nos desancti Ker^ Aujzw gestis pervenerunt. Verecundus, inquit
stico
EPiscopus, et ex Arca parva lapidea rubei coloris cum operculo et basi albi coloris, et fenestella ferro munita prope supradictum lapidem, in qua
hae litterse sunt incisse
KPiscopi.
(5).
:
Corpus sancti verecundi
Ferrarius eadem fere habet ad verbum
fatetur, hauserit ex Augustini Valerii episcopi Veronensis, de Sanctis ecclesiae Veronen., eodem scilicet quem supra citavimus, sed sub vero suo titulo. Onuphrius Panvinius, ita hahet (6) Floruerunt Justino
libello
:
Nec mirum siquidem, ut
Raphael Bagata
(3).
munens laude
ornatus,
care ejusque dignitatem tueri maxime Omnes hujus vitte cupiditates spernens,
Veron^ episcopus, episcopalis ecclesi* cultum amplifistuduit

cffilestes
Augustis, Theodorico veroetAtalarico regibusin ItaliaGothorum, sancti
senioreet Justiniano
magno
VeronensesepiscopiVerecunduset Valens, quemadintelligi potest. Equeis Verecundus, vir pius religione, doctrina et mo-
modum ex eorum epitaphiis

rum
gravitate
urbem nostram mirum
in
modum
Iib. iv.
(3, Ibid. fol.
rwl. i3.
itatum VeroDcnsium.
(i) Ibid. tol. vers! 12.
(SfSalo
"''"
^"^" *'^* ^"'*- ^*^*
illustravit.

vero in pace xi kal. Novemlaris... anno Christi dxxiii, sepultusque est in fede omnium vetustissima S. Petri in Arce supra theatrum vptus
fabricatn, cujus
(ut
illustravit. Obiit
OCTOJeRIS.
5^7
tumulo hoc incisum est epitaphium supra Hic requiescit etc). Vacavit tum Vero-
nensis sedes
mensem
i,
dies xv. Verecundo.
. .
vi Idus
omnes omnino numericas a Panvinio lectas Biancolinuserrorispra>cipuum fontem in eo positum, quod ille notam numericam, qux formam grmci characteris habet, consiglas seu notas ^sse falsas. Addit
Orestis... Ind. ix.
Unde
sequitur,
iDGTOKE
B.B.
fuderit
iet
Decembris ejusdem anni suffectus
est S. Valens.
Panvmium
sequitur Ughellus voce mutata, si tamen ecccipias
(1),
ne una quidem
:
numerum dierum,
nota romana v, dum reapse xquimInsuper in ectypo Biancoliniano clare exprimitur xtatis annus 85, non
VI.
cum
quibus sedes Veronensis vacasse dicitur Panvinius ponit dies xv, Ugkellus dies 25. An hic forte mendum ? Sed quidquid sit, neuter numerus est accuratus. Nam ah 11 kal. Nov. seu die 22 Octobris, quo uterque scriptor asserit obiisse S. Verecuudum, usque ad vi Idus, id est diem 8 Decembris, quo S. Valens itli suffectus est, habetur intercapedo dierum xvii. Putem Panviniuin confudisse VI Idus
Panvimus. Denique dies xn vel vm kal Aug- post consu latum Lampadi etOrestis concurrit cum anno
Chrisii 531
(14),
vero
45,
ut docet
cui ex
ix.
cum
sexto
i
Decemb^Hs
ita
enim sedes
vacasset
tpiicopui fitii
mensem
dies xv.
Vmnen$i$:
Aique hxc sunt quee ex variis colligere de S. Verecuudo ticuit nec quidem omnia et singula gequeprobata. Apud Ughellum, S. Verecundus or2
;
dine successionis xxxvi ponitur (2) ; ast notat Coletus (3), Ug:hellianam seriem uberem quidem esse, sed indig-estam satis atque implicatam./wiria FerH rarium (4), S. Verecundus episcopud Veronee xssn est; Joannes Bapt. Biancolini eum ordine \x\i
recenset
(5)
;
monetque
(6)
in tantis, quibus episco.-
porum Veronensium
series chronologica obvotvitur, tenebris, se, post primos octo episcopos (quorum successio habetur ex rithimica quadam
filio,
Verona; descriptione, regrnante Pippino, Caroli M. ab anonymo auctore elucubrata (7), qucS latuit Ughellum) exhibiturum sequentes prwsules v^que
narrationis est hujusmodi. Regnahaiin lialia impiu Theodoricus rex arianus, qui sedem suam fixerat Veronx. Hoc ilii ante omnia erat zn votis, ut per universam ditionem sua^n episcopi eiigerentur Arii sectatores, nec pauci jam erant hujus dogmatis viri, qui ecciesiis prsesidebant. Non tamen ita Veronce, ubi infuias ienebat S. Theodorus. Hic, convocaiis popuio et clero, successorem sibi designavit omnium cum approhaiione S. Verecundum. Mortuo iiaqueS. Theodoro, S. Verecundus cathedram conscendii. Ariani, spe sua deiusi, incredibiiiter furentes, Theodoricum adeunt, ejus animum jam in fideies satis
Summa
non autem vn. B.vc siadmittantur, obiius S. Verecundi adscribendus erii anno Christt 522, uicomperiet,quisquis contulerit diem depositioms sancii Vaientis cum annorum ei mensium, quibus pr^fuii, numero. 3 Longe aiia leguntur in Opusculo de sanctis VeTOuen&[hii>^, quod edidii anno IHn R D Joannes Jacobus March. Dionisi, canonicus Veronensis.
convemi Indictio
Tabulis ordinariis
(15)
^**
i" P^^ra
'^/'"""'"''
"""
LTa"'"
ad a7inum non
dicit
acerbum, magis magisque exasperant ex eo prxseriim capite, quod Theodorus vivens

,
sihi
750,
prout ab
aliis scriptoribus
iili
fuerunt
in catalogum redacti. Qui
sint scriptores,
Biancolinus ; ast plurimum differunt ab Ughello, quem asserit non mereri fidem, nisi dum agit de episcopis qui sederunt post annu7n 1225 {S). Neque ad anmmi moriis quod spectat, omnino conco7'dant scriptores. Panvinius et Ughellus, ut vidimus, eam ponunt anno 523, uti et Perettus (9) ; paulo aliter Biancolinus : mortuus est, inquit (10), anno 552 die 32 Octobris Ferrarius hoc loco
;
mendosus est circa annum salutis 33. Raphael Bagata {U) de anno obitus sitet. Putan aliud haud haberi argumenium, qua de mortis tempore statuatur, prxter epitaphium sancti Valentis, qui ab omnibus S. Verecundo datur proximus succes:
C sor. Reperitur illud in ecclesia S. Petri de Arce, estque, referente Panvinio (12J, hujus tenoris: Hic requiescit iu pace sanctus Valens episcopus, qui vixitannos pius minus xxxxv, etseditepiscopatum
non sine regiai, utaiehant, majestatis vituperio. Cum tamen facile percipe'' rent, Theodoricum non adeo paratum esse, ut contra Veronensem Prsesuiem gravius quid susciperet, impiderunt illum, ut sanctum Episcopum mitteret Ravennam, ubi concilium indixerat celebrandum occasione tumuitus popidum inter et Bebrxos orti quod tamen, reîitente summo pontifice, habitum non fuit. Ast Verecundus probe intelligens, quo hccretica ilia astutia speciaret, regioparatum se prsebet obtemperare quidem mandato, verum simui eiiam prxcavere malo a seciariis intento. Quapropter congregat populum cu7n ciero, quibus persuadet, ut sibi, quoniam ahesse cogiiur, suhstituerent S. Vaientetn, qui die dominica, 6 mensis Novemhris anno 522 onus suhiit episcopale, accepta conseci-atione de consensu comprovinciaiium pr^sulum. His
;
delegisset successorem,
peraciis
Ravennam descessii^.Vevtcxm^ws,
,
ubi
*'
menses vii et dies xviii, et recessit sub die vii kal. Augustas f26 Jw/n^J post consulatum Lampadi et Orestis clarissimorum virorum, Indictione vii. Ast observat Biancotinus (13) hanc Panvinii lectionem minime esse accura(sic) an. vii,
inquit lapis ille non ita jam non tamen adeo est Isesus ut non clare cernatur Panvinium in numeris plurimum fuisse hallucinatum. Testatur deinde vir eruditu^ se quanta fieri potidt diligentia curasse ut inscriptio, qualis sua adhuc erat cetate, ad amussim redderetur, cujus et ectypum Notitiis suis inseruit cum hac interpretatione Hic requiescit... qui vixit annosplusminusLxxxv, etsedit episcopatum annos viii, menses viii et dies xix et recessit sub die viii kal. Aug. post cons. Lampadi et
,
,
iam. Quamvis
integ-er
,
sit
donec anno 524 Constantinopoiim petiit una cum S. Joanne papa, conveniendi causa imperatorem Justinianum, qui prasfato anno iege caverat ne Ariani ecciesias haherent. Ex orienie redux, subsiitit iierum Ravennse, sive quia ita suadebat p?ntdentia, sive quia judicabat se ecclesice profuturum amplius ibi quam Veronx. Interim furebat Theodoricus. Neci dahat S. papam Joannem, Boetium, Symmachum, primarios rei caiholiccB per id tempus in Italia defensores. Qui auiem ipse S. Verecundiis saîentis tyranni manus evaserit, nemo faciie dixerit. Dum ergo proeul Verona exul degeret sanctus Episcopus , Ariani tempus opp07Hunum judicantes, perve^^sa exequi consilia statuerunt, suidogmatis etigentes pontificem. Ast ecce adest 5, Valens, qui vices
exuiantis pasioris impleret, Furihundi Theodo-
permansit
(I)
Ilalia sacra.
col. (i72.
(i)
tom. V, col. 697. Caftlogus SS. Iinlia3.
(2)
(3) Noliiie
Ubi supra. (5) Ibid sionche dclte
(.hifscdi Vcronn. Lihro [iniiio, pog
l(j!)
Pfg(8)
(7) Vide MulFcium apud Holizie. Ui)i supra, pag. \U.

!<*
Veroiitc t7t!) (6) Ibid Ugliellura. tom. V. col. (i72.

(9)
ilem pog. l'.l. ViToii. anliiiuo
(ty)
Ndtizip,
pag. IC9-
(II)SS. EpiscoporQm
Apud Valerium, pag.
monumpnta. Apud Valerium locis supra cilt. (12) Anliquilales Vcroneoscs, pag. 120. - (13) iSôlizie. lil). 1, pag. 130. (U) Art de TtSrificr lcs dates, pag. 530. (13) Ibid.
53,
pag. 11.
ricum
588
DE
S.
VERKCUNDO EPISCOPO VERONENSI CONP.

Biancolinus sed in alio opere (4). Certum rurstis est festum S. Verecundi tum Yeronse tum in tota dicecesi ex constitutione synodali anni 1503, agi 22 Octohris. Denique nonest dubium, quin oorpus S. Viri requieverit in ecclesia S. Petri de Arce. Asserit quidem Maffeius Reliquiasjam ibidem non reperiri ; at, reponit Biancolinus (5), nullum, quod ego noverim, translationis exstat docuraentum, et certum est eas anno adhuc 1493 in dicta ecclesia S. Petri fuisse, p7'0ut fidem facit sequens epitaphio superimposita: Hic reinscriptio quiescit in pace corpus sancti Verecundi episcopi
, ,
ricum donveniunt
B.B.
sectarii, ejtts
dunt, adeo ut imperet is in qua tunc erat cathedra episcopalis, funditus everti, catholicosque dire mxari. Rxc dum duravit procella, latuitS. Valens in cavemis montis S. Petri, ex qtiibus aditus erat ad oratorium in cacumine positum. Tandem extincto Theodorico
animum incenecclesiam S. Stephani,
Athalaricus et cum Tum rero rediit a longo exilio S. Verecundus, cui cum juhilo obviahi occurrit plebs catholica universa cuiyi clero et S. Valente, primario suopastori congiâtidatura, eumque deducunt usque adprcefatum oratorium in quo sedes jam erat pontificalis. S. Petri Exinde SS. Verecundus et Valens coeperunt simul ecclesiam Veronensem. administ?âre ejusque multiplicia, ab Arianis illata vidnera cwâre, usque dum die 24 Julii an\ 531 extinctus est S. Valens setatis anno B5, sepultusque ad S. Petruni in Arce. Supervixit S. Verecundus annis paido plus
die^QAugusti
eo
b26, successit
pax
reddiia ecclesiee
est.
MccccLxxxxiii. Concordant rescripta, qux hisce diebus Verona accepi, in quibus sic breviter Reli.
quiarumfata etprwsens status exhibentur
S. Verecundi corpus sepultum fuit in ecclesia S. Petri de Arce, juxta S. Valentem. Dein anno 1493 facta solemnis utriusque corporis recognitio, quando
-.
duohus diemque obiit supremum 22 Octobris anno h2>%,regnanteAthalarzco et Justiniano Augusto Consuleui. Atque hasc ita quidem R. D. Dionisi; quse unde hauserit vel acceperit prorsus ignoro. Id cey^turn nihil tale reperiri in antiquis, quse supra laudavimus, monumentis, in quibus passim S. Valens successor datur S. Verecundo. Penes ergo 7'everendum canonicum sit fides narrationis, cujus equidem vadem me nullo modo facereausim. Vide Syllogem S. Theodori a Stiltingo nostro ad diem 19 Septembris scriptam {\), ubi concluditur nihil certi nec de gestis nec de setate S. Theodori statui posse. Et additur ex Aloysio Lipomano, quondam Veronensi episcopo Sanctos mese ecclesiae non solum hasc civitas, (2)
, :
extracta fuerunt ex antiquo loculo atque repoduobus seputcris marmoreis. Anno 1801, solo a militaribus copiis sequata ecclesia S. Petri, pius quidam sacerdos SS. prassulum illorum exuvias incolumes servavit, qiue exin depositse remanserunt in palatio episcopali usque ad an. 1817, quando RR. DD. Innocentius Liruti, Veroet
sita in
'
nensis episcopus, die 16 Novembris illas solemni

ritu in novam eamque magnifieam sedem ex marmore in altari S. Annonis collocavit atque ita in eadem ara SS. Valentis, Verecundi et Annonis Veronensis cathedrse antistitum, corpora con;
junctim religiose asservantur
addito hoc epi-
grammate
OssA. SS. Valentis. et. Vectjndi. Episcop. Veronen.
E. DIUUTO. TEMPLO. S. PeTRI. IN. CASTRO.
sed pene totus

eg-o
mundus Teneratur
et suspicit
si
sed
Hic. APUD. S. Annonis. episcopi.

Item- Vekonen. cineres. Innocentius. Liruti. eorundem. successor. rltu. christiano. transtulit. A. D. M. 13. cccxvn.
XVI. K. Becembris.
eorum
vitas,
quales habeutur,
iu
medium
age-
ejui reliqMix
proferrem, non modo contra institutum rem, verum etiam omnibus me ridendum exponerem. Subdit vero Stiltingus (3) Ex quibus liquet, laborandum mibi nou esse pro sancti Theodori vita comparanda, nec etiam mihipro S. Verecundi. Êsecitaqueprobatasunt, S. Verecundum Ve:
meum
tn hunc diem
tervntt.
ronensi sedi prsefuisse, unde et inscriptum ejus nomen legitur CasvXse seu Planetx, quse in sacrario Classensis monasterii Ravennse asservatur,
Fundamenta tum ecclesise S. Petri tum Arcis exhumata et explorata anno 1855 fuerunt, quando sciticet novum ibidem sedificatum est militare contubemium idque munitum, Nihil vero in hac quod ad memoriam investigatione repertum
,
diptjchorum imaginem referens, e serico arg-enteo texta est, de qua ex professo tractat ssepe dictus
S.
Verecundi spectat, ut expresse monent docu-
menta nobis Verona submissa
{])
(5)
AclaSS. lom. VI Seplemb.pag. 23-26. (2) Ibid. pag. 25. lUd. pag. 26. (4) Dei vescovi e governalori di Vcrona
dissertazioni due,
I,
pa;
el seqq.
VeroiKB 1737,
(5)
Notzie,
lib.
pag. 105.
DB
DIE VIGESUIA aECUNDA OCTOBRIS.
589
DE
S.
SIMPLICIO ET
S.
CONSTANTINO
ABBATIBUS MONTIS CASSINI,

IN ITALIA
COIVIIVIEJVXAIÎUS HISTORÎCUS,
B.B.
S, Simplicii
memoria.
setas, res gestse.
Non nuUa
latuisse
ejus scripta,
ex quibus
non probatur, Regulam S. Benedicti

plicii.
usque ad tempora S. Simet translatione.
De
hujus reliquiis earumque variis inventionibus

S. Constantini primi,
Cur
batis
hic adduntur acta
post S. Benedictum, ab-
Cassinensis.
d hunc
AN,
cliem
S.
Simplicius relatus est ex 29
DLXX.
die
Ctii' liac
agdlur de
S. Siniplicio
Martii, uhi aliqua ejus ^ ^tur. CcBterum in Martyrologiis vel catalogis sive Benedictinorum sive aliorum typis excusis nullum S. Ahhati alium reperi assignatum diem. Ratio fors erit, quod, ut habet Mdbillonius in ejus
elogio historico
in caelos
(1), quo die vel anno S. Simplicius migraverit incompertum sit. Et rursus
:
Translatio memora-
hunc Simplicius, post quem Yitalis, ad extremum Bonitus. Sic etiam Leo Ostiensis (6) Sanctissimo
:
Patri (Benedicto) successit in monasterii regimine
Constantinus
tertius
autem a beato Benedicto

:
Inventionis dies iv Kalend. Aprilis infra (2) {%% Martii) in martyrologio Benedictino consig-natur; obitus vero diem antiqua kalendaria non produnt. Swspicor (iecmdre^noîros S. Simplicium ad prxsentem 7'emisisse die?n ex kalendario San-
prxfuit ejusdem congregationi Simplicius etc. Concordat Petrus Diaconus (7) Simplicius, post Constantinum abbas effectus, ibidera defuuctus in Casino etc' Idem efficitur ex S. Gregorio M., sane interpretato ; qui in Prologo ad lihrum secundum
Dialogorum, de Vita et miraculis S. Benedicti inscriptum n^jns,inquit (S), ego omuia non didici,
:
sed pauca,
qui3e
narro, quatuor discipulis illius refe*

:
rentibus, ag^novi
sirao valde viro,
ctorum ordinis
S. P.
N. Benedicti, quod manuscri-
qui
Constantino scilicet reverendisei in monasterii reg:imine
ptum
exstabat in ccenobio S. Michaelis ordinis
Prxmonstratensis et transcriptum fuit anno 1668, et quideyn ab ipso Papebrochio, ut saltem conficere licet ex charactere. In hoc autem kalendario ita hahetur xxii [Octohris) S- Simplicii ablâtis iii Casinensis post S. Benedicium nec alius quispiam eodem die ihidem memoratur. Testatur quoque
:
Valentiniano quoque, qui annis multis Lateranensi monasterio prjefuit; Simplicio, qui congreg-ationera illius post eura tertius rexit ; Honoratoetiam, qui adhuc cellse ejus, in qua prius conversuccessit
;
satus fuerat, prseest. Concludit ex his verhis Baronius (9), Simplicium, non S. Benedicti in Cassi-
R. P. D. Sebastianus Kalefati [cujus in sequentibus ScBpius facienda erit mentio) prior claustri et bibliothecse Cassinensis prxfectus, se nec in
breviariis mss. {quse in scriniis ^nontis Cassini plura S3BC. ix-xv reperiuntur), nec alibi uspiam comperisse de SS. Simplicio et Constantino fieri
offlcium
thbatem Cat'iiienii:
,
nensi, sed Valentiniani in Lateranensi regimine successorem tertium fuisse, ratus, ut recte notat Pagiiis (10), pronomina relativa illius et eum, ad Valentinianum referri. Verum eodem modo intelli-
g-endus Greg-orii locus de Simplicio ac de Honorato,

sancti Benequi tunc preeerat cellas ejus, nempe qui in Sublacensi cella primum conversatus dicti, in Laterafuerat. Prffiterea post Valentinianura Theodorus, ut nensi monasterio abbas tertius fuit Simili patet ex Prolog-o Fausti in Vitara S. Mauri.
quod
proinde
existimat
numquam
exstitisse.
2 Pauca ad nos de illo pe7'venerunt. Odo ahbas Glannafoliensis, ScBCidi noni scriptor, inepistola, MabilloS. Mauri Actis prcBfixa, asserit, testihus a se visam ; nio (3) et Gattola (4), Simplicii vitara
modojam perstrinxerat Mabiltonius Gallonium cum Baronio sentientem (11) Pronoraen itlius Gallonius retulit ad Valentinianum, cum ad S. Bene:
ast
quod sane dolendum, deperdita
est.
Id certum
fuisse
-.
S.
Virum Cassinensis monasterii tertium
ahbatem, ut diserte habet Paulus Diaconus Post beatum Benedictum, inquit (5), Constantinus, post
- (2) Ibid. oag. Acta SS. Ord. S. Bencdicli. ssc. i, pog. 194. |*)His13l>. i3)Iliid. Iiemin Aanalibus, lom.I, pQg196. Veueiiis 17^3, (5) Uc toria abbaliae Cassineiisis. parl. i, pag, 9. Scr.ptorcs, tom. geslisLanRobardorum.lib. iv, cap. 18. Muratori.
(1)
dictum manifeste referatur; idque certum prorsus Ostiensi, Petro efficitur ex Paulo Diacono, Leone Diacono supra taudatis, Confer Gattola (12). item
Scriplorum Veterum nova ncnsis xii. Apud Aiis- Maium, tom. VI. (8) S Grogoru H. Pf-, '^' ' ' coDeclio, pan. u. pag. 2SS0.
col
lib. i, cap. 2. Muralon, (0) ChroDica Cussiiiensis, f pac 4S9 t7)De ortuetobitu JuslorumcoouobiiCasitom. IV, pag. 25.
-567. L.ic 17il. ^ (|0) Aonal Ib.d. pag. 308 Acla SS. Ord. S. Ben. I. pag. 130. Ilem Sened.ct. lom. (1 1) Annal. sajc.upog. 195. - (12)Ub. supra.
208.Benedict.Par.s.
t705.-(9)Adan,b81 num
10-
Annal.
lom
X,
pag.
Fons
590
*0CTOBE
B.B.
SIMPLICIO ETS. CONSTANTINO ABBATIBUS CASSINEN. Fons erroris in eo latet, quod non attenderint i Vidwius supra mnn. 2. ex Petro Diacono duos eodem tempore Simplicios sanctitate claros
S.
S.
DE
apud Cassinum suh

vixisse
;
S. P. Benedicti
magisterio
jus rei
t
gw.r
obuu$.
altevum abbatem Cassinensem, alterum S. Mauri in Gallias comitem (1). Ulru?nque rite distinguit Petrus Diaco7ius in Opuscuto de ortu et obitu Justorum (2) Priorem dicitpost Constantinum effectum in Cassino abbatem ibique sepultum posteriorem vero, post B. Mauri obiium, Eoraara cum Fausto reversum, apud Latcranense ccenobiura dcfunctum esse ac sepullum. 3 Ad Vitam quod spectat S. Abhatis ; idem Pet7'iis Diaconus in laudato Opusculo de viris
:
mus
SimpliciumversusDonniinnsscripsissedereg-ulV Versusistos eruit ex hibliotheca Vaticana

:
D *
^'tnplicii,
et iteriim
lari [17].
Lucas Bolstenius Sunt autem hujus7nodi

.-
Galloin Codice Reo-u^
Qui
leni jug-o Christi colla
Reg-uIiE
raella.
sponte da
mentem
submittere cupis/ dulcia ut capias

,
Hic testameuti veteris novique mandata ; Hic ordo divinus hicque castissima vita.
,
Hoc Benedictus
men,
pater constituit saerum volu-
illustribus Casinensibus
hxc
tradit
(3)
Simplicius
sanctissimi Benedicti discipulus, ac post
eum
in
Casino abbas effectus, regulam, quam suus magister ediderat, publice legendam omnibus monachistradidit; versus quoque nonnullos de eadem re descripsit. Eult vero temporibus Justini junioris, sepultus autem in Casiuo juxta corpus B. Benedicti.'
Suisque mandavit hsc servanda alumnis. Simplicius famulus Christique minister Mag-istri latens opus propag-avit in omnes
Una tamen merces utrisque manet in fevum. Ex his, subdit Mahillonius (IS), verîbus claudiargumenta jeque nimirum S. Benedictum, dum adhuc in vivis esset, Regulam suam non evulorasse (siquidem latens opns a S. Simplicio dicatur); ac Gregorium mag-num a S. Beuedicti
instituto fuisse alienura, siquidem Simplicius qui Ee-ulam (ut ex versibus suadereconatur Gallomus) propagavit, nondum abbas erat Lateranensjs, cum Gregorius monachus esse desiit Ista sufficiat tetigisse; quibus impugnandis,
S. Benedicti
cante Minerva compositis, duo claudicantia producit Gallonius;
ad Rursus Petrus Diaconus in altero Libello de orm et obitu Justorum cceuobii Casinensis, quem pjnmus i7iteg7û7n in lucem protulit cardinatis Maius Simplicius, ait (5), nomine et
Por7'o Justinus junior impetâvit ab aîno 565

(4).
annum 575
patrem Benedictum sepuUus Prxter hxc de S. Simplicii gestis nihit ad nos perveîit. Addit Joannes Baptista Ma>'us, in Notis ad Petrmn Diaconuin (6), fuisse Virum coelestibus charismatibus prseditum, omnique testimonio sanctitatij illustrem ; qu^ verha tatius amplificat Yepezius in chronico generali Ordinis S. Beriedicti, quin tainen am^ phus aliquid addat (7). Mabiltonius in Actis (S) recitat verba Petri Diaconi rfe Viris illustribus, nec quidquam adjicit, nisi sihi ad manu7n non essealterum ejusde^n Petri Opuseulutn de ortu et obitu Justorum. Secwidum Joa7i. Bapt. Maiû^n (9j, ad auspicatissimum locum indeterminatffi beatitudmis transivit Siraplicius circa annum Domini DLxxvi miraculiscoruscans. Eode^n quoque
opere simplex, post Constantinum abbas effectus. ibidem defunctus in' Casino atque juxta
remote tantum spectent. Confer Acta nostra ubi Marfii Papehrochius, in Vita S. Gregorii Magni, repentur dubius hsesisse de hujus monaciiatu Benedictino (19). Id tanien animadverto,
tom.
cura jam refutata siut a multis, lubenter supersedemus, et nos pariter imo eo Ivbentius, quod ad rem nostram
Sjmphcium frustra a Gallonio dici abbatem Lateranensem. Conf num.. 2. Deinde singularem
b.
edidit
M. monastico
MahiUonius dissertationem de Gregorii
gorium. non Benedictini

instituti (21).
instituto, zibi contendit eimi Benedictinum fuisse {2{}),adversus Baronium, qui vult, coutra recpptissimam veterum seutentiam Gre-
sed
Ji^quitiaui 'fuisse
ex
(luibut
Cas' illatam circa annum dlxxx. duos Cassinensi raonasterio pr^fuisse abbates.
smo
Vit^ similibusque verbis (10) Co7xsQ7iat Yepezius (llj , electionem S. Vitalis aimectens eidem anno. MabiHo7iius sancti Viri ohitum ponit sexennio citius, nempe circa ann DLxx, hac nixus 7âtione Post eum (Siraplicium)" tnquit (12), nsque ad Langobardorum cladem
.-
Wion
modo
in Lig7io
5 Quod vero spectat ad latens opus, ohservat Nuceus in caput 29, lih. iii chronicê Cassinensis (22), latens non ideo dici, quod antea peuitus la-
non
probacur laluisse S. Benedieti
regulam:
Mauro, non latuitCassini); sed quia nondum cunctis per orbem exeraplandum fuerat datum. Et Mabillonius S. Beuedicti regulatuit
.-
tuisset (saltem
non
lam, ait
(23),
ipso vivente in Italia

fuisse
,
docet Paulus Diaconus
Vitalera et
Bonitum
C thnsli DLxx
proinde Siraplicius
annum
non
excessisse nou videtur. Poterit
ante Gallonium Cssaris Baronii patronum dubitavit. Et paulo inferius (24) Certe non pauca monasteria a
:
mulgatam ac disseminatam
maxime nemo
pro-
ad chromcam Leonis Ostiensis {m, Siraplicium
./.. decessor ônlZn. ttnus, post S. Benedictum Casinensis abbas primu. ann.sseptemdecim sacro Monti pr^fuisse, atque ad annum hujus sjEcuIi sexagesimum pervenisse .-redatur. Bis admissis recte tradit Nuceus in Notis
(15).
referente Mabillonio
verosa, eumdem annum rursus adponit iîAnnaJzhus (lai, imo Pagius opinatur, Simplioinm v^ ad an. dlxx pervenisse (U). Quo assu-mpto pr^. tuit 5. Simphcms anms decem vel sexdecim cum
S. Benedicto excitata, ac suismet sine dubio instructa legibus fuisse, nemo infitias ire potest;
siquidem
prfEter
duodecim
quffi
in solitudine Sublacensi
condidisse legitur, coenobium Terracinense, teste Gregono in lib. ii Dial. cap. xxn, construendum
curavit.
QuidPQuod
iu
ipse brevi moriturus

proficiscenti
discjpulo suo
Galliara
sMecira
raanu propria exaratam concessit ? An fortasse invidendo subtraxit popularibus id quod cum exteris benigne commuuicavit ? /c/ei rursus efficitur ex Fundani abhatisad S. Simplicium epistolam, quam
hic subjicio
-.
Mauro Regulam
taatum post Benediclura
annTcal"
m
'
{DAclaSS.ord.S. Bened.sajc.
naL-
i<l'j
,9,
R"Um
Uahc. scnplores.
1.,^,.
VI. po.'^
,^'
,.7.^;
lecho. tom^ÎV.nart - (7) Cor_oi.B
,/na
.-
'
fol.
2l5verso.Edit an
col. 13,
r,.
.,
kenll'drirofden7.''s';So'r .'''cenmna "1 '^' "*^"'"*' '"
f''''f
^'
>'"
^^''P"''^"
""va col-
tom. VI,
--"-
1609
mVu
iS
Lrr;c7p'l' -' ^1^0^
^^'
*'"""*"'
ifcn. SE^..
I,
rect.
336.-{t2)%cuss.*'(j;d'rCdnri:
pag. xvin, Prtefalioue.
(24} Ibid. pag.
ji.x.
6 Reverentissima
ijutdam
iid
eum dala
epiiioh-
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRLS. 6 Reverentissimo monachorum patri Simplicio, rum Inventiones, quarum historiamex B. Abbas monasterii apud Fundanam urbera, obecumentis hic exequi
dientijE subjectionem. Experientia
591
certisdolluuet
IICT0BE
necesse
compertum
est;
hancporro
B.B.
est,
multorum rectorum mores varias vivendi uorraas in mouasteriis perperisse. Hiuc factum est, ut jam omnia monasteria Campauife, Samniee Valeriffi
,
intime connexam esse cum iis, qu^ adreliquias ^- ênedictipertinent, cumadpedes hu)usSS Simphcnis et Constantinus tot s^c. requieverinl
Tusciae, Ligûriaa et
aliarum proviuciarum
Italiae,
certam et rectam regulam vivendi, quam sauctissimus et Deo acceptus Benedictus mag-ister tuus
instituit,
servare decreverint; ut juxta illam
vi-
ventes uec ad dexteram nec ad sinistram decliuare pra-sumant. Ilanc erg-Q servandam proposui huic
cong-reg-ationi,
eleg-it
Patriareh^ translaiionem ad Floriacense monasterium in Galliis, de ova apudnosad2\ Martii (8); ut sohus traditionis tassinensis (quam veriorem arbitror) seriem, haud uUraseeculum xiperductam a prsedecessoS.
ter?nUto
famosam
Prx
'
indig-num.
cum nuper me in suum abbatem Quam cupientes in hoc mouasterio

.
sicut in Cassinensi observare inviolabiliter, decrevi.
sanctitatem vestram destinare religiosos ex eadem cong-regatione viros Hugonem et Paulum fratres uostros, juxta praidictam
mus ad
sanctam Segulam
et
observantiam iustruendos in Cassinensi sancta congregatione; quos commendatos apud paternitatem tuam humili -obsequio rog-amus. Datum in mouaîerio prnpe urbem Fundanam vii Kal. April. id est 26 Martii. Annusnon assignatur; ast MahiUonius
Epistolam paulo post S. Henedicti obitum scriptam B asserit (1), ac proinde versus initium regiminisa S. Simplicio suscepii. Bic autem abbas factus est annnodecimoseptimoabobitusanctiPatriarchx. Videnum. 3. NotatNuceusincap. 29, lib. ni Chronic^ Cassin. (2): Hiec est epistola illa, quam Cajetanus et Lauritus tuentur contra Gallonium, qui nomiua iu primis Hug-onis et Bernardi, sevo divi Gregorii iu Italiam nondum inducta cavillatur.
Beruardi, epistola non refert exteusum nomen, sed tautum B., qua uotari aique potuit Basilius, Benedictus Beda,
.
ococitato, texam. Sepultus primum. S.Benechctus fuit in ecclesia S. Baptistn^ Joannis Casiui ante altare lu sepulchro, quod sibi et sorori paraverat (J); nec ullus est qui id uspiam in dubium vocaverit Ad exitum sieculi vi ahhate Bonito Laugobardi cceuobium nocturno tempore, quiescentibus fratribus, ing-r^ssi uuiversa diripueruut fugientesquefratres, Eomam profecti, juxta Lateranense patriarchium mouasterium cou.struxe runt (10), uhz integro et ultra s^culo morati sunt (Ad hoc temporzs spatium, quo monachi Cassino exulahant, refertur missio Aigulphi, quem volunt corpora SS. Benedicti et Scholastic^ in Gallias transvexisse (11). Circa annum 720 [12) Cassinum rediit Petronax abbas, et ^ constructisdecenter
.
ribiis
bitacuhs, ac
statuta,
ha-
multorum
{\2>).
ibi
fratrum cong-regatione
(14):
ItaLeo
!>.
sub regulEesancta; doctrina vivere studuit

Ostiensis
Btinfra
(Petronax) sedecim ferme cubitos auxit, ibidemque ab.idam

efficiens... iu
JVlartmi,
quam parvulam
In ecclesia
repperit
ea altarium statuit.
rias
Verum quod
attinet ad
nomen
Bartholomasus aut aliud tale nomen, in Italia usu receptum, ea littera incipiens. Deinde Bernardi et Hug-onis nomina, cum primum Italicis auribus sonuerunt, an tunc primum quoque GermaniEe et
orbi universo? Aliunde igitur in Italiam importata. An non erg-o es ea provincia, in qua jam ea uomiua
soUus Roraani Poutificis (16). S Instrumentum recitatur integrum apud To- >.> stium (17), in quo ita conceptis verbis (IS); Qua- fôcu-ênri literautem ejusdem Patris (S. Benedicti)^\^novz,
sororisque ejus sunt posita perspicientes, ac intemerata invenientes pro reverentia tanti
,
(15), quo etiam tempore celehre concessit privilegium, ut monasterium Cassinense nullius juri subjaceat, nisi
papa anno 748 consecravit
Temptum Zacha-
Patris
obtinebaut, potuerunt, unus vel alter, his nominibus nuncupari in Italiam peregrinando Eundis monachum induere nomenque non exuere ? Srtni,
liter
feriri
Mabilloniu^
(3)
.-
Hoc arg-umento
,-
cum
se
sentiret Gallouius
Beruardi et liug-ouis noSimplicii gevo in
mina, in
ista Epistola expressa,
Atque heecmedio sxcido octavo. Et iterumposl medium Scecxdum undecimum, anno scilicet 1066 Desideriiis abhas {qui postea fuit Victorpapa III) ecclesiam tam .parvitate quam difformitate thesauro
tanto (reliquiis SS. Benedicti et Scholastiae) tan-
taugere minime ausi sumus. In dedicatione vero ejusdem^êccto^jdum unacum tredecim archiepiscopis etsexaginta octo episcopis adessera etc.
At Beruardi noC men haud exprimit Epistola, sed vocem decurtatam in ancipiti relinquit; nec unius Hugouis nomen sufficit elevandEB Epistolae auctoritati. Deniquesublaudatus Nuceus (!) Saltem huic Epistolse calcuhim suum propria manu apponere non renuit emunctissimae naris effusissimffique vir eruditionis Lucas Holstenius, cum illam sibi in prfefato codice
dit
:
Italia fuisse inaudita exclamavit.
incongruam evertere (19). Et iwnnidlis interpositis: Taudem igitur totius Basilicce prxter aditum (lege adytum seuahsida.m,s&T:ictiinviuin{2i})), oum difflcultate non parva complanato et necessaa fundamentis aggressus est
riis
tfeque fratrura .congTegationi
**'
oranibus
abundantissime
;tpparatis...
ccepit
vey^bis
ejusdem
efficitur,
Basilica; fabricam (21).
Ex
quibus
descriptam ipse ostenderem anno 1637 quo ad , nos (Cassini) divertit, nostrseque bibliothecEe forulos
ecclesiamaPetronace crectatn solo fuisse
omnes
inspexit.
Confer
Annales
Bene-
ctin. (5).
SS- Simplioir
^'
ssquatam, solamque remansissc ahsidam seu adytum, uhi pignora SS. Bejzedicti et Scholasticx recondita servabantur. Mense autem Octohri
Constatiiii
"'^nlionis
'"itoria
Simplicius primum una cum decessore suo QonsiarLimocompositus fuit subara maocima ad pedes sanctissimi patris Benedicti (6); ibique re7. S.
S.
manserunt usque ad exitum
sseculi xvn,
quando
translati fuere in sacellum S. Bertharii (7), et dein ineunte SBSCido xvin ad sacellum S. Gregorii Magni. Intereavero plures factas sunt SS. Corpo-
anno 1071, Alexander papa 11 Cassinum accessit, numerosissimo stipatus ccetu Cardinalium (inter quos Eildebrandics postea GregoHus VII et S. Petrus Damianus) archiepiscoporum et episcoporum, novamque hasilicam inenarrabili cum
,
pompa
consec7-avit (22), deditque bidlam,
quam
(1)
sajc.
1.
Ubi supra.
pag, XIX,
ei 150, (ti) Amialos Benedictiiii, tom. i, pag. Mi. GaUolfi, Historia Cassin. pag. 8. Acta SS. ord. SS. onl. S. Benod. sjec. i. pne. 196. Wion. iib. i, cap. 5, aliique. (7) Gattora. Hist. Cassin. pa^.
-
(<()
(2) Bluruloii,
lom. IV, pag.
Miirolori,
Ubisopra.
|b)Toni.
-
iiti.
I,
(5) Acla,
|)ag.
129
(12) Muralori, ibid. pag.2S7.-(43) Idcm ibid - (131 Wion. cap. (IfijMuralori Tom. IV. 262 -(17| Stona dclla Badia de Monto-Cassino 8">-87. Neapoli tom.I.pag. (18) IhJd. pag. So. - (igi
Marlii, pag. 502.
(H)ldcm, ibul.pGg. ^38.

paj;.
lib.
i.
(J.
18-12.
Leo Usiiens. apud Muratori. tom. IV, pag. 457,

torijlliid.
pdi;. -t57 cl
(7)
Acla SS. lom.

VitiE. Iib.
i-i.
III
MniUi, pog.
(20)
VidcMura-
2!I0 el seqq.
Lignum
cap. 2. Muratori,
pag. 81. - dU] Leo Ostieus. Chrou. lib i lom. IV, pag. 2S2. ;H) Acto SS. tom. III
(9)
Wion
Ibid.pag. 457. pog. 53S.
i40, In appendice Hoiiorii Sanlilli. (21) (22) Ibid. pag. 436 et seqq. Item. Tosti, tom I.
m
*tCTOBK
B. B.
m
,
S.
SIMPLICIO ET
S.
CONSTANTINO ABBATIBUS CASSINEN.

sonarum
di-
in
lucemprimus integram traxit Tosius (I). Cum 9 In hac autem ita fatur Pontifex (^):
erat,
quod corpus
S.
Benedicti non fuisset
in dicto loco,
quondam
,
(scilicet
ex bulh
lectissimus filius noster Desiderius

II.
eamdem
reuo-
Johannes de Aragonia
,
cum
ante biennium) Ludovico de Borsis,
Alexandri
varet Basilicam
et tres
,
aditum
Basilicge disponeret
adcequare,
cum
iuteg-ras
uluas fodisset
,
nomen laterem repperit de^tro altaris latere Benedicti) continentem. ejusdem confessoris (S, frag-menta altavis remota fuissent, invenit
Cumque
super
Aquilanoepiscopo, ejus auditore etcum quibusdam cupiens pcrquirere veritatem... ecclesige aliis dictum altare mutavit seu mutare fecit, die videlicet decima octava mensis Novembris anno Doquadriug-entesimo octog'e.simo millesimo mini
sepulcra
,
syndonem espansam
candidis-
Patris
tang-ebatur evanescebat. Be certissimus redditus. reserari sanctissimi visione prsecepit tumulum. Quo facto, sanctissima
simau, qu^
cum
ipsum bunam majorem

quarto, et
altare
S.
altare coustrui fecit .subtus tridictee
ecclesise
ubi prius erat
nuncorpora intemerata et iudimiuuta inveniens, pretiosissimaque corpora nostros adsciscens tios

,
eis
ostendens,
tam
praesentes
quam
futuros, certis-
/ustorica retatione Petri
simos et indubios de sanctis corporibus reddidit. 10 Atqiie hgec est Inventio, cujus celebratur,
Johanuis Baptistae, et dum magistri in arte periti amovissent dictum altare mag-nura, et aliquantulum subtus coBpissent cffodere... dicta eo sanctissima corpora Sanctorum invenerunt quidem ordiue quo supra scriptura est, et ex ipsis apcrtis sepulchris corpore corporibus amotis Caroli Manni antedicti et corporibus Constantini
, , ,
juxta Wion{S)festwn 20 Martii,
Diaconi,
et de qua scripsit (quam vide apud nos (-i)) historicam relationem
et SiMrLicii
ipsisque in sacristia
cum
(10),
aliis reli-
quiis sauctis collocatis,

tris
ad corpora beatissimi paquse loco
Petrus Diaconus, qui flo7ndt ssecido sequenti seu duodecimo, siquidem, ut monet Fahricius (5),apud
Lotliarium gratiosus fueritcirca anuum WZl.Utius hic sequeniia non possumus non adscribere verba Levantes autem lapidem invenerunt duas
:
Benedicti et Scholastic adierunt
sepulturas,
in
erant. Loculus erat marmoreus in sepulcrorum loug-itudinis quatuor

dinis
quibus boc ordine reliquife positae dexteram partem
nonmoverunt. Sequitur narratio midtarum calamitatum, exinde ortarum, quod sacra pigtiora discooperuissent: ohiere Joannes Aragonius et Ludovicus de Borsis; exarsit betlum Pontificem inter et regem; inonachi Cassino fuere exputsi etc.
His ig-itur atteutis [11), et alliis mentem pra-fati E D. Joannis Antonii (Carrafse) noventibus, dubitansque ipse omnia, preefata mahi evenisse... propter
pedum
et latitu-
quo ossa sanctissimi Beuedicti pedes vero et sororis ejus posita erant... Juxta in quibus Carolomaneorum invenerunt sepulcra,
pene duorum,
in
iiitlrumenlts
anni 1486.
nusetCoNSTANTiNus et Simplicitjs requiescebaut (6). Ita Petrus, scriptor fere coxvus huic inventioni. Confer GaUolam[l]. 11 AHa rursus Inventio facta est anno 1484 sub abbate Joanne Aragonio, de qua, biennio post, authenticum conditum instrumentum quod in exienso recitat idem Gattola (8); cujv^ hic
,
corporum discootimensque pejorafutura... nedicta cordictum altare pora sic remanerent discooperta majus de novo reJEdificari et construi fecit et ad et corpora SS. (âroli pristinum statum reduci Manni, CoNsxANTiM-et Simplicii, quEe inde fuerant
amotionem
pertionera,
dicti altariset dictorura
ablata et in sacristia recondita, in locum pristinura et in priraas eorum sepulturas juxta pedes beatissiraorura patris Benedicti et ScholasticsB in cassis plumbeis, propriis uominibus desuper scriptis litte-
sufficiat
prsecipua
.
qu^dam
in
rem
nostram
excerpisse
millesimo
Incipit hoc modo: In nomine Domini
liostriJesuChristi.
Amen. Annonativitatisejusdem
quadringentesimo octogesimo sexto... die vero decima octava mensis Novembris quinsacro monasterio CassiIn Indictionis. tge
nensi. Praesenti publico documento declaramus..., qualiter dum mag-nificus et excellens dominus Jo-
plumbeis, colocari fecit et subtus idera altare recondi, eo quidera mense, die ethora, quibus inde (ante hiennium) fuerant ablata, remota et discoopertaefc. Clauditur Instrumentum supscriptione
ris
hannes Antonius Carrafa, miles... gubernator in abbatia Cassinensi, (ahsens erat Johanues de Medicis, abbas commendMarius, pene infans, ab Innocentio VIII electus die 14 Martii 1486 qui deinceps toto innotuit orbe sub nomine Leonis ^ papse X (9) ) et habuisset relationem a nonnuUis fidelibus probis et fide dig-nis personis Deura timentibus, et masime ab experientia, quse rerum
;
testium et notarii Christophori Perroni (lil). 12 Et iterum publico et originali instrumento in pergameno, confecto die 1 mensis Octobris anni 1628, in prsesentia novem notarium apostolicae et regise auctoritatis,
"- 1628,
atqueplurium
fide
testium, subscripto et signato a tribus puhlicis notariis, quod nobis submisit hisce diehus R. P. D. Sebastianus Kalefati vir diligens
dignorum
mag-istra nuncupatur,
dum
gloriosissima corpora
beatissimi patris Benedicti et Scholasticae ejus so-
eruditus , citjus supra jam incidit nonnutla mentio, qui ex prxfato instrumento hactenus Quod inedito hmc propria manu excerpsit reverendissimus Abbas (D. Simcum praedictus plicius Caffaretto) mandaverit proximis retroet
;
ac Simplicii et Consta>!tini, et Caroli Manni, fuissent recondita regis et monachi Cassineusis vera testante scriptura subtus majori altari
roris,
, ,
modo
infra
scripto
videlicet
-.
quia
loculus
ubi posita sunt Sanctorum corpora est marmoreus iu dextraparte sepulchrorum longitudinis quatnor
meusibus ejusdera majoris cathedralis eccle(Casinensis) Vii(A\im et aram maximam honorificentius et docentius exornari, iu ipsius effossione non solum cura plurimis reliquiis, integra etiam multorum corpora Sanctorum reperta fuisse, sed
actis
sise
pedura
latitudiuis
pene duorum
in
quo
ossa
tunc etiam temporis multa contigisse valde miranda, quse spectato naturali rerum cursu contingere non potuisse judicabatur... Cura vero ipse probenosset sancte a S. Concilio Tridentinofuisse deoretum, nec Sanctorum corpora et reliquias pablice adorandas proponi, nec nova iu bis miracula populo prEedicare deberi, nisi diocesano recognoscente et approbante pastore... confisus de
,
SS. Patris Benedicti et sororis ejus posita sunt...
Juxta pedes vero eorum inventa fueruut sepulchra, in quibus Carolus Manuus rex et monachus, S. ConSTANTiNDS et SiMPLicius requiescebaut. A dextero autem altaris latere Benedictus Pater SS. et Scholastica soror inventi fuerunt. Et quia varietas per.
408.
Storia delh badia, lom. I, pag. 408 et seqq. (2) Ibid, pag. VitE. Iib, iii, jiag 122. (4) Acla SS lom. 111 Martii. pag. 288 el 8cq(|. (3) Biblnilhcca latiiia, lom. 111. pag. 251. (6) Atl. SS. lom. 1|1 Martii, pag. 288. (7) Histona Oassi(1)
neusii pag, sis,
(5) Ltgnum
596eiseq; elseq.
pag.
!i9li
et
(9) H)id.'pag. (8)Ibi<i. pag 59;i-b97. Ibid(1 1) UU)Gallolii Ui supra, pag. 595 ct 90. ,. -_, _, ,-^ ,.., seq. (12) GaUola, pug. 397,
163etscqq.-
fide...

A
fide...
59S
iociow
praedictorum RR. DD. theolog-orara et judi-
cum... discretioni, et prudentiaB ipsorum coramisit, ut visis... ad processum esinde de dictis efformandura .se contulerunt, jubentes prius priedicta San-
nus ese origin. instrum. archivii Casin. caps. 35. fasc. VI. num. 7. Confer Gattola (1).
hrana, rogato
U Ex altero item puhlico instrumento in menmanu

Germanisub die
13
ctopum corpora
alios
dilig-enter custodiri,
clavibus prae-
consig-natis. Atque prseter ipsum reverendissimum P. Abbatem qui, quoniam multis preesens adfuerat, voluit etiam se examinisubjicere. Examinati etiam fueruntexrao-
fecto sacrarii juridice
notarii Antonii Pagtiaro mensis Januarii anni 1637, habetur, quod pturimi ex preedictis testihus, qui primas huic translationi seu recognitioni interS.
fuerant, rogati denuo, noviter puhiice etjuridice
deposuerunt super
coustitis
ab ipsis inpriori
illa
naehis abbates duo, decani
tres,
sacerdotes quataor,
et comraissi tres, item alius sacerdos
Cappucinus,
recognitione, facta anno 1628 ut habetur ecc origin. instrum. archivii Casin. ibid. fasc. l.num. 1.
unus eques operis faciendi architectus, varilque

alii
Num fortehac occasioneadscriptafuitepigraphe,

quam recitat
inferioris ordinis fabri
et ministri, ac prgevio
examine, infrascripta constiterunt, videlicet Sacra corpora ibi inventa alia non esse quam sanctorum Constantini etSmpucii, SS. PatriarehjB
dilig:enti
:
Tostius {%), hisque conceptam verbis? Corpora sanctissimi patris Benedicti, raonachorum
patriarchae ac santa3 Scholasticae virg-inis, sororis ejus, quEe post annos bis centum, Petronace abbate,
Benedicti discipulorum, et in sede successorura SS. Guinizonis et Januarii , ejus discipuli raona:
chorum S. Carolomanni reg-is et raonachi: aliaque Saactorum innominatoram corpora et reliquias, prout tum ex inscriptionibus... apparet. Quihus omnium Sanctorum (verba fere sunt P.Sebastiani) corporibus in sacrario ad tempus collocatis, instruitur processus mirabilum ab ipsis patratoB rum, tempore hujus recognitionis qui postmodum defertur ad pleniorem congregationem viginti unius theologorum ex diversis religiosis ordinibus, sub die 1 1 mensis Martii ejusdem anni: a quihus tandem actorum processus approbatur, lataque per judices sententia ore uno celebratur. ûo SS. eor13 Die vero 1 Octohris ejusdem anni, de mane porum facia prasdictus reverendissimus P. Abbas pontifcatraniliilio, liter paratus, una cum supradictis, et omni religiosorum conventu, magnaque populi frequentia comitantibus prsedictas Sanctorum capsulas a
: : ,
sanctus Zacharias I papa perspiciens, prout reperit intemerata reliquit. Et alios post ter centum annos, abbate Desiderio, apostolics sedis legatis inspectoribus, Alexender II papa, qui et Basilicam consecravit , intacta et indiminuta inventa
hanc
esse
testatus est; sub hoc
uno eodemque sepulchro, ubi
priraum posita fuere, sepulta quiescunt. Ad ipsorum pedes corpora sanctorum discipulorum ejus Constantini et SiMPLicii adque sancti Caroli Manni,
reg-is
et
monachi
Monachorum
multis sanctorum corporibus condita sunt. Simplicius

,
cum
aliis
abbas, qui altare et tholum exornari curavit, posteritati monumentum posuit anno mdcxxxviii ab obitu vero SS. patris Benedicti mlxxxv. Ast probe
,
sacrario basilicse auferens^ tali ordine processionaliter eas per monasterii claustra circumduxit.
notandum annum ab obitu SS. P. Benedicti 1085, minime concurrere cum anno vuigari 1638 si enim annus S. Benedicti emortualis, quem communius assumunt eruditi, nempe 54-3, addatur anno ab ejus ohitu in epigrapha, habetur annus 1628. Cseterum licet non conveniat inter
.-
Prima,
qua SS. Innominatorum reliquice tegehantur, a quatuor diaconis secunda, in qua S. Carolomanni regis et mon. corpuserat, a quatertia, qux SS. Januarii et tuor item diaconis Guinizonis corpora condebat, a quaiuor sacerdotibus: tandem quarta a quatuor ahhatihus ferehatur, qux SS. Constantini et SirapUcii corpora
in
: :
auctores, quo die, raense et anno S. Patriarcha ad superos migraverit hcerent tainen omnes inter
,
annum
swcuii sexti quadragesi^num secundum vel tertium, ut proinde hsec controversia parum' aut nihii faciat ad quxstionem pr^sentem. Prxterea ex Gattola (3) certum est Simplicium Caffareiium obiisse mense Decemhri anno lii28. Labitur itaque Tostius integro decennio, cwn, formam
ecciesise
Hac igitur solemni processione in basilicam reducta, prsedicta SS. corporâ sub majori altari, jam decentius ornato et perfecto, uhi C prius jacuerant, iterum sunt collocata. Capsula vero SS. Constantini et Simplicii ad pedes SS. PatriarchcV reposita, infra scriptum, ad perpetuam
continebat.
ab
iito
immutatam
scrihat
anno 1637
(4).
Hoc imhutus
errore, ipse probabititer
eum
in
memoriam ferehat documentum Sanctorum abbatura Constantini et Simpucii, SS. patriarchje Benedicti discipulorum et successorum corpora ad ejus pedes posita, Simplicius Caffarellus, hoc nomine II, et hujus sacri coenobii abbascxsviii, dura
rei
:
epigraphen transtuiit. Conf. num. prgeced. 15 Aliud 7'ursus, inquit D. Sebastianus, publi- AnA^^. cum habemus instrumentum in pergamena, ro- ^ gatum manu notarii Josephi Riccardi a S. Germano, suh die 19 Martii anni 1692, in quo refertur : Quod reverendissimus P. D. Andreas a Neapoli,
prsesidens
totius
cong-reg-ationis Cassinensis
,
et
abbas
Casini,
prsedicti sacri ac regalis monasterii
montis
altare
majus exornandum curaret,

laetitia,
ing-enti
sua
et
cum hujus coenobii reg-imen suscepisset, tum in sig"num filialis erg-a patriarcham SS. Bejam
ea cura animo templum quoque, quod sacros sanctissimi cineres excipit, perquam
monachorum
animi sui
cura
rivi
sacri
nectaris ex
nedictum devotionis
qua.
.
insedit suo
Leg-islatoris
aridis ossibus eraanarent
et jucundissimo cum , sensu sacras suorum prsdecessorum exosculatus et veneratus exuvias, ut honorificentiori
nobilissimis
loculo condita
in
posterum servarentur,
sollerani
pompa
elevavit et reposuit.
Kal. Octobris,
anno
ornamentis eniteret. Quapropter... (sequitur, teste historia constructionis novarum D. Kalefati capeilarum Basiticie Cassinensis , earumque
,
UDcxxviii Pontif. SS, D. N. Urbani VIII anno vr, Philippo IV Hyspauiar. Reg-e cathol. reguante.
Postremo sollemniter per dictum reverendissimum P. Ahhatem decantata fuit Missa, et post
datas de more
indulgentias, D. Tiherius Pollicelli apostolica auctoritate notarius hoc publicum app?-obantihus apostoconfecit instrumentum
,
licis protonotariis, regiis notariis , cxterisque preesentibus testihus. Atque hxcita D. Sebastia-
ornatus tum marmorum tum picturarum, modo quo nunc adhuc cemitur). Ad opus autem perfecti decoris hoc unum addendum supererat, sciquod suam unaquEeque cappella sortiri licet deberet urnam, in qua alicujus Sancti corpus, velut caelestem queradam thesaarum clauderet. Neque aut e aliunde tam prsetiosa pig-nora quasrenda longinquo exportanda erant, cum ibidemplurium
, ,
{!)
Pis
705.
Octohris
(2) Tom. Ill, pag. 30*. Tomus IX.
702.
(5)
(i) Sloria clc.
tom.
III,
pag. jOo.
His
Cnssin. pag.
79
sanctorum.
: ,
594
lOCTORt
fi.B.
DE
S.
SIMPLICIO ET
prffidicti
S.
CONSTANTINO ABBATIBUS CASSINEN.

g-lo-
sanctorum alumuorum
SS. Beuedicti
maxima permixtim
et
servata, et per iUustrissiraum
riosa servauturcorpora,
uempe Tictoris(papa3in),
ApoUiuaris ab. Casin, Guinizonis et Januarii. Ut biis ergo houor veueratioque a cunctis tribueretur
revereudissimum P. D. Andream Adeodati Neapoli iterato Casinensem abbatem, et congrec-a,
tiones prresidem
propriascappellasiamperfectasêtelegantissime exoymaias, solemni pompa tum ex sacrariOytum ex antiquioribus cappellis , sedulo reponenda curavit. 'Eînde cum eodem comitatu idem P. VicaTiusfscil. sacristicv) ad aram maximam accedens, arcam, quas sub ea posita erat, SS. Guiuizonis et Januarii corpora claudentem, iisdemque cseremoniis, eodemque modo in sacristiam devote asportavit: itemque dictus P. Vicarius ad dictam aram maximamcum eodem comitatu revertens, ab eodem artifice magnifico Autonio Foutana, sublatus fuit ex
eo
loco
uuuc Uossanensem pum, exinde ad sacellum S. Bertharii

tyris in lateribus
archiepisco-
ejusdem
intra
ab. etmarduas capsulas

>
. .
plumbeas confusa,
"* ut
divisa, 6delium votis exposita )_i.:-_;_ ''^ '"^* *__ ex instrumento * translationis constat (num
pra^cedenti)
cui relatio habeatur : iterum , a dicto sacello S. Bertharii ad sacrarium, obsig-nato
supradicti altaris,
qui cornui Evang-elii

ibi
correspondet, lapis
marmoreus
structura hce-
rens, statimque arca plurabea apparuit ubi SS. abb,
Benedictum Lannoapostoiicaauctoritateuotarium confecto die 6 raensis Maji 1710. Hodie supradicta die, priefecturam dicti S, monasterii per indultum apostolicum ad quadriennium protractam, g-erente illustrissimo et reverendissimo P. D. Greg-orio Galisio a Neapoli,
priuslig-amine, etsig-illoambabuscapsulis, prffisentibusjudice, notario et testibus, servatisque, etc... asportata, ut ex instrumento per R. D.
Casin. Simpucii etCoNSTANTiNidiscipulorum.SS.Benedicti corpora quiescebant;
eamque tunc
P. Vica-
eodemque sacris vestibus prfEcedentibus omnibus monachis cum pluvialibus, planetis et

,
riuseadem pompa,
dalraaticis,
et cceremoniis attulit scilicet in
sacristiam. Omnibus semper supradictis asportantibus adfuit ipse reverendissimus P,
Abbas cum
induto, obsequentibus circum cum superpelliceis novitiis, ab ara majori, supra quam priEvia dilig-entia fuerant a sacrario
pluribus monachis, prEesentibus etiam nobis reg-io judiee ad contractus, notario, testibus uominatis, et
aliis. IlEec autem summo mane usque ad prandii horiimperacta sunt.Post praudium iterumadsacrarium deventura est; ibique illustrissimuset reverendissimus P. Abbas comitaute pluriraa monacho-
deducta, in uostrorura
ex auricalco, veloserico albo intus ornatam, permixtim, sicut prius, sunt immissa cujus ; arculie
his inscriptum
:
pr^dictorum praesentia. praeciso ligamine, et fracto sigrillo, quibuscapsuliB obsig-natsefuerant, clero et populo monstrata. in subpositam arculara
(/uo
sacra corlntittln-
pora
rum, coramissorum, et alorum turba, iu praêntia supradictorum judicis... 16 Deiude sacrorum corporum SS. Siupucii et
CoNSTANTixi in arca plumbea asservatorum, quffi quidem in alia arca itidem plumbea inclusa erat,
et mox sacrorum corporum partem iutus ai-L-ulam plumbeam, ad cujus iraa et circum latera velum sericum albi coloris expansum fuit, eaqueiu alia majori capsula dpressinainclusa, idem illustrissimus et reverendissimus. P. Abbas
Corpora
SS.
Abbatuu
STANTINI ET SlMPLICII DISCIPULORUM SS. BenEDICTI,SUB ARAPRIMUU MAXIMA PEUUIXTE
operculum ConPATRIARCH^
casin.
la in S.
Ber-
iharii
facta fuit recog-nito,
AD LATERA INDE .SACELLI S. BeRTHaRII MARTIRIS DIE 30 Januaru 1692 utraque simul dimidiatim reposita, PERUIXTA RURSUS UNA H.^C CLAUDIT URNA, GrEGORIO Galisio a Neapoli ab. die 29 Septembris 1710. Nobis
notario, judice.
et testibus
CONDITA,
hquato per g-yrum obfirmatum
cernentibus, plumbo est. His peractis ad
aug-umentum sojlemnitatis
instituta processio, et
reposuit; et similiter itera de alia dimidia sacrorum
corporum parte dispositum fuit: sicque dictas capsula^ plumbeus jam benedictas in quatuor ang-ulis, sing-ulas stnmuo liquefacto obseratas, tum P. Vicarius sat-rarii superpelliceo et stola iudutus,
procedeutibus monachis sacras vestes et intorticia gerentibus, supra g-estatorium deferentibus quatuor ex decanis arculam prEedictam, per monasterium
cum
sacris canticis inde ad ecclesiam, et ad

et
majus
cum
altare iterura reg-ressum,
facto
silentio serrao
commissorum, et sEecularium caudelas accensas in manug-estantium, prsesentibus dictis judice,

notario et testibus ad sacellum S, Bertharii detulit, et earum alteram in tumulo alnbastrino ad latus iu cornu evaugelii alteram vero in tumulo in cornu epistolte reposuit, super lamina plumbea apposita inscriptione
SS. SlMPLICII ET CONSTANTINI ABB. CORPOHUM, QU^ PEIUS SUB AKA MAXIHA PEKMIXTE U^-Q SEEVABANTUIl
comitatu monachorum,
elegans latino idioraate de prEedictorum SS. laudiest habitus per JK. P. D. Josephura Mariam Pranchini a Padua Casin. professura. Postremo
bus
pig*nora continens ad sacellum divipapfE Greg-orii Magni, introeuntibus templum ad dexteram obviura, nobis prsdicto jllustrissimo et reverendissimo, et tot KR. PP. monachorum po- p pulique comitatu, iutra sacelli ejusdem altare in
loculo raarmoreo adid disposito, iterato in ephipiis
eadem arcula sacra
Sequitur deinde relatio solemnis translationiscoriorum S. Victoris,pag. 11!, S. Apollinaris ab. Casin et .. .?.? __ SS. ni-î'*^^.i^ et Januarii a sacrario Guinizonis 1 T Cassinensi in proprias cappeitas. Ita ex origin. instr. in
.
TCUULO, DIMIDIAU HIC PARTEM EEPOSUIT ANDBEAS A NeaPOLI ADBA3 ET PRiESIDENS, DIE 30 JaNUAUII 1692., etstatim supradicti tumuli sunt c]ausi.
opercufi plumbi
liquati
munimine ad
,
g-loriosam
etc.
resurrectionem
custodienda
illata est...
ex
HeU<,uiarum
origin. insir. in arch. iUd. fasc. vi, nuni. 9. ^^ ^^"^ ex his sane plenam et authenticam
,
^^"^!^^"^^^'^^"^
^f stantini,
ibi
^^^ ^'e^^"ff""^-SS.
Simplicii^^ConJ';;--""-
qux primum
repositse sub a^â basilicx
Cassinensis ad pedessanctissimipatyHs Benedicti,
arch. fasc. ihid.
-i.
num.
10.
o", I71U ,n
17
Tandem exquarto
S. Gregorit
lefaii) et uliirno
lactUum,
(totidem submisit D. Kapuhiico instrumento in pergaet
meno,diei 9 Sepiemhris anni\m, rogato manu notaru Joan Baptistx Barberio S. Gerrnani,
subsignato aduohusprotonotariis,abalio notario, regio judice dociore phisico
, ,
permanserunt usque ad annum 16t'2, quo eadem basilica translatsi sunt ad sacellum S. Bertharii, et hinc anno 1710 ad sacellum S. Gregorii Magni. Quia vero ad duplicem hanc iranstationem non attenderunt scriptores, nonnulta reperitur in eorum narratione confusio et
in
pha7-macopola
habemus sequeniia Corpora SS. Siuplicii et Constantini, B, patriarchs Beuedicti discipulorum,

chisteru gubernio
et in Casinensis ar,
aliisque plurihus iesiibus,
contradiciio. Asserit Gattola[\), corpora utriusque sancti Abbatis sub fnem swculi xvii transtata
successorum
prius
sub
ara
in saceitu?n S. Bertharii , ac demum ineunte nostro hoc sseculo (nempe xviiij sub ara illius sacelli humala; quod posterius falsum lUique
fuisse
(I) IlislorJa Cassin,
pa^. V.
esse
595
B. B.
esse
ex
diciis
num.
prêc, constat; at recte in
De-
scriptione historica montis Cassini, anno 1775
Neapoliedita notatur (1) Primum sacelhim adextris dedicatum est SS. Gregorio Magno, Simplicio etConstantino, sedaS. Gregorio nuncupatur. Sub altariquiescunt corpora dictorum SS. Simplicii et Constantini, discipulorum S. Benedicti et post eum abbatura, qu initio hujns saeculi xviii, a D. Hippolito Penna abbate translatafuere ex majori altari, sub quo hactenus conditacrant. [Hsec ultima minime accurata sunt; corpoiâ SS. Simplicii et
;
italice
testimonio grates referre optimo eruditoque P.D. Sebastiano, cujus benevolentixet labori libenter
proftemur nos debere longe maximam partem

eorum, qucV de retiquiis disseruimus. Manifestum erit cuique tegenti hunc commentarium nostrum pleraque hic tradita communia esse
et S. Simplicio et S.
^' S.Constan.
^'""
Constantini jain ab anno 1692 translata fuerant ex majori altari. Confer num. 15 et 16. Nec in Instrumentis nostris supra laudatis mcntio fit D. Hippoliti Pennee ahbatis). Hodie res aliter se
Constantino.^zc otim remissus fuerat ex die 29 Martii ad 17 Octobris (2), ubi de eo proin fuisset agendum. Et re quidem vera ejus parata erat Sylloge, que casu fortuito, dum excudeba?nus totum VIII Octobris, intercidit. Addam itaque htcpauca ilia, que adS. Constantiuum
specialiter spectant.
moestissimis, ait
Gattolai^),
nec scitur ubi sacra sint illapignora, imo et an omnino adhuc sint. Qui id factum sit, dabit laudatus D. Kalefati in responso ad queesita nosta 2m et 3"" scilicet Quis sit reliquiarum illarum prsesensstatus? Quo anno evenit sacrarii Cassinensis profanatio? Respondet vir doctus nobisque benevolentissimus Anno 1799, mense Majo, exercitus Gallorum, qui ab hoc reg-no Neapolinano Galliam repetebat, S. monasterium Casinense invasit, B totumque expilavit. Eorumefferata insaniamaxime in reliquias, Sanctorumque corpora per totssecula in hac basilica asservata pieque custodita , debacchata est. Nam sacra corpora sub altaribus echabet
;
:
.-
ob mortem S. Benedicti monachis electus est Cassinensisabbas S. Constantinusanno decim 5i3;

qui ccenobio prsEfuisse fertur annos decem et septem,ad annum scilicet 560. Confer num.B. Ejus sanctita-
tem satis praedicat Greg:orius Mag-nus, cum in Prologo ad vtam S.Benedicti reverentissimum valde vlrum"appelIat,quo titulo non nisi insig-nes pietate ac
dignitate viridesignabantur;
unumque
fuisse testa-
turexquatuorillis
Benedicti discipulis, aquidus prceceptoris eorum praeelarissima pianeque admiranda gesta didicerit. Non minimum ejus sanctiS.
^,
tatis
ad
ria
indicium est etiam, quod sub ara maxima pedes S. Benedicti humatus fuerit. Addit
(1-)
:
Wion
Eo g-ubernante,
et
raulta ordinis monaste-
diversis in locis
praecipue in Hispania et
clesiee condita, disruptis arculis, per pavimentum sunt disseminata. Sacrarium Casinense abunde olim sacris Sanctorum pig-noribus refertum, aureis
,
Gallia perS. Maurumfundata. Leo Ostiensis nihil prxter hgec habet (5) Huic sanctissimo patri (Be:
nedicto) succedit in monasterii regimine vir reve-
argenteisque
thecis
inclusis,
deprEedatum omni
:
prsetiosa suasuppellectile remansit
ut vix postea
fragmenta et pulveres detritorum collig-ere ossium, quce in solo projecta fuerant, incedentium pedibus conculcanda. Quibus, ut potuerunt, collectis, in plurimis capsulis
decentercomposuerunt; sed nunc
liquiEB discerni
aliee
potuerint majores nostri
rentissimus Constantinus, ejusdem sancti Patris discipulus. Prdetermittitiir in Petri Diaconi O^pnîculo de viris illustribus Cassinensibus. Non itemin
altero
ejusdem Petri Libello de ortu et obitu Justorum, uhz Constantinus nomiue, inquit (6), Constantinus et opere, post patris Benedicti transitum
:
ab
aliis re-
minime possunt;
quae
et ita in sacrario
modo etiam mus fuisse
asservantur.
Hisce in capsulis credi-
abbas effectus, vir valde reverendus, in Casino defunctus juxtaque est corpus beati Benedicti sepultus. Csetera de culiu inventione , translatione
,
"
sub altaribus quiescebant. Liceat ad finem hujus tractatus, publico

unita ossa,
Descrizione islorica del sacro rcal iponisterodi Monio Casslno. 1!3 el H3. (2) Acla SS. totn. 111 Martii, |iag. 768. (3) Hislona Gassincns. pag. 8. (4) Lignum Vila;, tom. 1. pag. 10.
(1)
vide supra.
pag.
(Ji)
Chron.
lilt.
i,
Velerum scriptorum nova
cap. 2, Muratori, tom. IV. pag. 231. (6) Maius, coUectio, part. ii, jiag. 2S0.
596
ACTA SANCTOKUM
DE
S.
NUNCTO ABBATE ET MARTYRE

PROPE EMERITAM.
B. 6.
COMMEIVTARIUS
Sancti Nuncti
rJR.^VlUS,
memoria
et acta.
Quo tempore
sit
in
Hispaniam
venerit, et cui
religiosse familise
adscribendus.
ClnclTSK
Ut. CLSI
S.
Nuncli
scripsit Paulus Diaconus Acla NunctiDecesso7ês nostyn notarunt die Emeritensis.

S.
editus (12); nisi forte subintellexerit satis accura-"

te
:
mendosus enim vaide

et notae
est
Morenus. Tamayi
17
Maji ad Pr^tey^missos
asserit tribui,
lum) addidisse de veneratione
eum {Pauecclesiastica, quam

(1|,
nihil
textus
recusse sunt in Pairologia Mignia-
B Tamayus eidem
ita
quod interim
poterit
cognosci ad diem xiii Octobris.
Porro Tamayus
na (13). Tertiam paravit editionem ex novo ms. Bivarius MatrittlGbl (14). Ecec mancaest, defi- E eiunt nonnulla capita; Moreni editio scateterratis;
annuntiat (2) ; Emeritas Aug-ustEe in Lusitania HispaniiE, S. NuDCti eremitae etmartyris, qui a barbaris oceisus jeteruam adeptus est felicitatem, et ejus proditores a dasmonibus oltsessi poeuas persolverunt Eeternas. Praster Tamayum, S. Nuncti (gallice Noint) meminit hodie Castellaniis, cujus nota est diligeniia. A Florezio diserle Sancius appellatur (3) a Baronius mirae sanctitatis vir (4). Item refertur in Hagiologio Lusitano Georgii Cardosi et in Chronologia ecclesiastica Antonii a Purificatione (5), Ambrosius guoque Moralesejus maguam celebrat mnc\iiB.Xem (6). Denique Aloysius Torellius [cujus
cseteris prsestat
cedentibus
tribus
Tamayana (15). Ex pvEenovam adornavit Fiorez

;
studium
et
)
erudiiionempras
132
cseteris
extoiiit Ossinger (7)
ad annum
sseculi
AuguBreve abba-
stiniani tertii, Christi
annum
585 habet
{8);
compendium
sanclae
vitffi
et martyrii g:loriosi
tomo XIII Hispaniae sacree [16) hujus textum commentario nostro subjungimus. Opuscuium istud suum scripsit PauluSt sedem Emeritensem tenente Stephano /(17), qui priefuit ab anno circiter Q'dil ad annum fere G'^1 (18). Unde efficiiur scriptorem nostrum S. l::i\inQ.iococ^vumvelsaitem supparem exstiiisse, utpatebit quoque ex dicendis num. sequenti. Qui deinceps de sancto Viro scripseiûnt, sua eodem ex fonte omnes hauserunt, cum prseter ea quee Pauius Diaconus tradidit, nihil ad nos peroenerit. 3 Noiat iaudatus Fiorez (19) a Pauio Diacono hm. ch'fonologiamvix non omnino negiigi; hinc licet multarum, quas narrat, rerwn annos, quibus
evenerint,
voluisset,
scribit.
tisF. Nuncti ordinis Eremitarum S. Augustini. Et pauioinfra : Dubitaverit fors ait (9) quispiam num vere martyr dicendus sit, cum non fueritnecatusexodio Christi vel ChristianEe religionis; et
,
haud ignorare potuerit, vel facile, si assecutus fuisset; nuspiam seram ad-
ad
S.
Unde ssepius dubiaenascuntur.Est tamen Nunctum quod spectat aliqua noia ch?-onolO'
subjungit Certe talis existimandusest, non solum quod ab immemorabiliMartyr apud omues Hispanos
:
scriptores habeatur; sed etiam
quod vere mortem
gica : tradit enim Pautus, eum ab Africanis regionibus in provinciam Lusitaniam advenisse temporibus Leuvigildi Visegothorum regis. Hic
,
propterjustitiamobierit
Vide Commentarium deS.Ursuiapag. 141, ubi dictum est martyres etiam vocaios qui pie immeriti violentam sustinuerant mortem. Ex his sane prxsumere licet sancto Abbati et Martyri cuitum fuisse oiim exhibitum; nec proinde ejus Acta a nobis sunt prsetermit(10).
autem juxta communiorem sententiam regnavit

ab annobQSad annumbSQ {iOi.Aiiiparumdi/fe- F runtfPeiavius (21) regni initium inectit anno 564, mortem regis anno 5So. In Biographia (22) traditur regnare ccepise 567 desiisse 585 nihiloniinus aiibi (23) Hermenegildus, a patresuo interfectus
;
tenda.
Acta;
iegitur
anno
586,
quod utique non concordat cum
Nuncti gestas posteris transmisit Paulus Diaconus Emeritensis in Opusculo de vita et miraculis Patrum Emeritensium, quod quidem opuscuium in iucem primus protraxit notisque iiiustravHD- Barnabas Moreno, Emeritensis decurio, Matritiannol6:iS (11); quinquennio post, nempe anno 163S, alteris typis datum fuit Antverpix, ex octo codicibus mss. studio Thomx Tamayi, qui, ut saitem videtur, ignorans qux jam prasstiterat Morenus, libeili Titulo subjunxit hxc verba A multis hactenus desideratus, numquam
.-
2 /?e5 5anca'
anno
quo mortuum dicunt Leuvigiidum. Mortem S. Hermenegildi Henschenius diserie ab585,
scn&ei anno 586j quo, cycloLunse XVI, Solis vi et Dominicali G, incidit pascha DomiuicEeEesurrectionis in diem xiv Aprilis (24). Âst uiterius quaeripoiest quibus annisLeuvigil- Anni quibwt dzS. Nunctus inHispaniaversatu^sit. Probabile s. Nuqcius mihi est id contigisse ante belium adversuspatrem m Eispitnia
littera
suumabHermenegiidomoiumetortamexindeeonira cathoiicos Scevissimam persecutionem. Ratio
'^s^'""'
(I) Martjiol. Hispanum. 22 Oclob. t2} Acia SS. tom. IV Maji ^"3 ' 7J?^ E^panyagradu lom XIII, pag. 321, 322, eic. (4) A(l. ao. num. 44. lom. X, pa^. 47U - (3) AcU SS. lom. IV JWaji, Ubi supra. (6) Coroiiica generalde EM>aoa, lom V dbu Matriii 1791. - t7)fiiblioihecaAuguMiniano p-.k' 897 Ingolslad. 176. l8)Secoli Agostminni. lom. II, pae IK Boi.o'
m
.
(12) Ibid. pag. 332. Florez. ibid pag. 335.
meUcq
m.lttt>7. 19) Ibid. pag. Lupenlii iDfra adliunc diem.
m, nuia.
22. (U) Florez, (lo/cfon^fer AciaS. lom. pag. 331.

IJI,
(U) IU elseqri. (I5)Ibid. - (16) Ibid. pag. 335, ct setjii. (17) Ibid. pag. 528-000. (tSJIbid. pog. '.ilS, (19) Ibid. pag. 328. (20) I'alrologia, lom. LXXX, col. 125' not. fi. An dc vtiilier les doles. pug. 70-4. (21) Rationarum. pag. 296. Ludgun. Batav. 1710. (2ii) Biographie univcrsellc. Voce . Leuvigilde.
(l3)Tom. LXXX,col.
(23)
Ibid.
Vocc
Uermenegilde.
(2i)
Acla SS. lom. IIApnl.
pag. 137.
est.
, ;
DIE VJIGKSIMA SECUNDA OCTOBRIS.
597
est,
quod, teste Paulo, Leuvigildus valde benevo-
ceps etiam contentio
est.
lus in
sanctum Abbatem
sibi
fuerit.
haud
diii,
ut apparet, post
illic
Cum enim hic, adventum suum ex
eum
Barnabas (Moremus) ait
ûcro..
B-
fuisse ex ordine Benedictino, cujus erat ipse
Africa, in eremo
vilissimum construxisset habivirtutibus coru.scaret, re-
taculum
et crebris
currente opinione
ad
auditum
Leuvig-ildi
is
quamvis
esset Arianus,
se ejus precibus
commen-
davit et providit ut alimenta et indumenta ex quodam prxcipuo loco fisci cum suis fratribus haberet.
Paulus diaconus, qui Nwnctum,. abbatem y NOSTRUM ^* Nunctum profciBione nnncupat. Negant Marquez Herrera et ca^tera i;";.! scrjptorum nostratum cohors, illumque Eremitara ""*< Aug-ustiniauum faciunt. lia Tamayus de Salazar ^"'". in Mariijroiogio Hispano et addit (7) Sine lege
.
,-
et ratione vix neutri adhsereo

sit.
Paulopost, crudeliternecato S. Nuncto, idem rex comprehendi homicidas jussit. Quae non facile capiuntur pr<esiita a viro, cujus animus summopereexulceratus in caihoiicos esse dehebat, obfiiii sui conversionem, et natum exinde inter se hellum. Jam vero,juxta Mariayiam, quemnoster sequitur Henschenius inActis S .Hermenedilgi{\),illiushe\initia incideruntinsalutisaunum quingentesimum ociogesimum sciiicetuno anno postHer^yienegildis cum Ingundi, quse virum ab Arianis ahduxerat quod quidem connubium summa Leuvigildi voluniate fuerat coniractum. Infensus itaqite catholicis non fuit iste ante annum 580. Quapropter muni/icentiam ejus in S. Nunctum ad preecedenies annos referendam potius existimo. Imo et mortem sancti Viri anie eumdem annum obtigisse putem stando enim Pauli contexiu non videtur S. Nunctus muito iempore in Hispania vixisse, ut suadeni voces aliquamdiu. post aliquos dies, post non long-um temporum intervallura. Mortem sancti Viri refert Tamayus de Salazar in Mariijrologio Hispano ad prima omnino Leuvigildi regis tempora De ag-onis anno altum, inquit, silentium, Crediderim occubuisse S. Martyrem circa Dominicum (annum) dlxviii vel circiter, cum illo ejus memoriam recitet S. Maximus. Quidquid sit de
li
,
apud ipsos verba stuporem imo et stomachum movent Torellio, utpoie cuine vel minimum dubium, qmn omni ex parie demonsiratum sit, S. Nunctum sub reguia S. Augusiini et vixisse et obiisse (8), tdque eam ob raiionem, quod ex Africa venerit
;
fides et
lis
Qux
et abbas esset et in Africa, monachim-eter S.Augustinidiscipulos invemrentur nulii (9). lia quoque asseruni Paditia, Higuera, imo, et omnes hispani scriptores
;
cum jam monachus

iliaaitate.
ut fatetur
(lU), qui tamen ipse, ui jam aliud sentit, quia, inquit, Paulus ordinis fuit S. Benedicti et ioquens de Nuncto dicit nostrum abbatem. Ast neutra hcec ratio admodum firmaest. Verba Pauii sunt Narrant... in provin-
Morenus
dicium
est,
.-
ciam Lusitaniam Nunctum nostrura advenisse abbatem. Vox itaque nostrum saitem leque bene
Nunctum quam ad abbatem sedplu- ^ Nunctum nostrum, et abbatem nostrum. Usitatissimum namque est, et apud nos per singulas fere recurriipaginas, Sanrefertur ad
j
rimum
inter se differunt
ctos vel viros pjrasclaros, de quibus tractamus, diaere nostros, id est quorum rebus scribeyidis
S.
Maximo,
cui, ut
notum
est,
pliirima
Tamayus
annum prcedictum haud faciie mortis dixeriyn, ni cum Petavio initium regni Leuvigildi removeamus ad aunum Christi 564-. Nam si
affingit,
occupamur, quin eos idcirco ordiyii nostro vindicare uHo modo intendamus. Poiuit quoque Pauius Nuuctum nostrum vocare, quod Emerita;, qxf.se Paulipatria erat, floruisset, ibique vel in vicinio et mortuus et sepultus quiescerei, et ob alia id genus sexcenta. Nec meiius vaiet aiiera Moreni 7'atio. Et primum quidem ita prius argumenium retorquet P. Herrera in suo Alphabeto Augustiniano: Certe, inquit
stinianum,
(11), si
ex
illis
verbis aliquid
fuisse Aug'u-
mors sancti Nuncti ponaiur primo illius regni anno (cum asserai Pautus eum temporibus Leuvig-ildi
coiligi potest, potius infertur
Paulum
ab
Africdnis
regionibus
in
Lusitaniam
quam Nunctum Beucdictinum; quia de Nuncto certum est, communi authorum consensu,
fuisse Aug-ustinianum
;
omnia quae a Paido narrantur, unius anni spatio compreheîdenda; quod p utzque verosimile non apparet. Morceiti ad annum 307 Jam id teraporis, inquit (3), ex Africa inLusitaniam Nunctusabbascum monachisaliquot
advenisse) sequeretur
.-
de Paulo vero id nou eat
trajecisse
putatur
;
quum
,
illic
rex
Leovig-ildus
apud Emeritam singulari castimoniEe fama aliquandiu versatus monasterium postea

reg-naret
et
condidisse, rege ipso ariano probante atque adju-
vante, qui Viri sanctitatem suspiciebat, ac preces
plurimum profuturas
eo
arbitrabatur. Sed Nuncti in

:
nam monasterio brevis admodum vita fuit hominem coloni , quos ei rex parere jusserat aspernati, vestltu obsoletiore incultum atque horridum, fracta cervice crudeliter necaverunt. Ma.
meminit sancii Nuncti ad annum 569, his verbis Per id tempus Nunctus abbas ex Afribiilonius
.-
canis reg-ionibus in Lusitaniam
cum
aliquot fratri-
Subdit dein, muiatis solmn verbis, qu3e in Paulo Diacono leguntur. Toretiius, sed mea opinione, ob raiiones mox dicias, perperam, advenium sancti Abbatis ponit anno ^S\ (4) mor-
bus
trajecit (3).
tem anno 585
(5).
Baronius ad annum
589,
cum
jam
loco Leuvigiidi regnaret Recaredus, generali formula scribit de S. Nuncto, qui his item temporibusfloruit, aliud fere nihil
5
(1|
Nicolaus D. Ceiller (13). Patdu?n simpliciter Diaconum vocant. Antonius Yepes in Chronico geyieraii Ordinis S. Benedicti (U) nuspiam meminit sive Pauli, sive Nuucti, sive monasterii S. Euladise quod quidem argumento est, S. Auucti, notitiam tantum habeH ex Pauli scriptis, qux, dum sua septan edebat Yepes volumina, ^ nonduminluceiyiprodieyânt. Cardo totiusquiBstionis in hoc prsecipue laudatis svriptotîbus vertitur, an sciticet ecclesia S. EuUdia^ Emeritensis, cui addictus saltem aiiquamdia legitur Pauius, monasteriU7n fuerii sancti Benedicti , nec ne. Affirmat Mahilionius, negat Fiorez uterque inhgp.renies iibello Pauli nostri. Certa in- êMîciinum 6 Atque, ut a Mabiiionio ordiamur ^'''""""*et explorata sunt ex libro Pauti Diaconi quit (15), testimonia de Eremitensi sanctiE Euialiee monaaterio, qui ejusdem loci monachus vJdetur fuisse. Nam Abbatem suum, taciio nomine, appellat sub finem capitis primi, cujus initio eumdem vocat PrsBpositum celljE et rursus cap. 18, domiuum qui prseest cellffi sanctae Eulalise id est mouasterio
,
certum
nempe
fuisse Benedictinum.
Antonius
[VI) et
addens (6). Quatenus ad institutum sancti viri (Nuncti) anAcl.
neque enim infrequens eBt apud veteres, ut cellffi nomiue monasterium designetur. Quod autem agatur de monasterHo Benediciino, efficitur, quia, ex
(9) U'id.
SS.
Ibiil.
pag.
ag. 325
lom. I, pag. Ul. iiciE 1759. (4) Sproli Agosiiniani, tom. 11. pag. ili, (H) Ibid. 455 el seq. (C) Annal. an. 589, niim. 44 lom. X, pag. 470. el seqq. (7) 22 Octobris. \^] Secoli Agoslioiani, tom. II, p&g.
BrixiiE
1817-
15E).
(2)
Afiica Chnsliuno. Inm,
III,
(5)
AiiiibI.
Bened.
416.
I,
pg. 413.
(10) Ibid.
(U} Apud Tolleimm,

I,
ibid, pag.
leurs ecciesiasliques. lom. XVll, pag. !)(j<J. - (14) Coromca gene(IH) Anniil. lal de la Oidcn dc San Bctiilo. Edit. an. Iti00-lli21.
(12) Bibliotheca Velus, lom.
pag. B7o ct seq.
(toj
Au-
4U
tom.
pag. 64.
ejusdem
598
AUCTOHE B. B.
DE
S.
NUNCTO ABBATE ET MARTYKE,

cura pro
ejusdem Pauli capite 1, in illa ecclesia mos erat, ut hiemis tempore seorsum matutinum officium facto intervallo celebraretur, hoc est, ut Vigilix nocturnx aliquo temporis intervallo di^ntnerentur
omnium
c^m
sanctii-sirajE Eulaliae
eruranis miserorum, ut ad Basilldiacono, viro venerabili
Eedempto nomine, qui preeerat, duo millia solidos dederit, e quibus mox, ut aliquls urg-ente necessitate
adveniret,
facta cautione
,
a Matutino
mus;
id est a Laudibus, guas modo vocaqui ritus omnino assig-natur asancto BeneSJ.
quantos vellet absque
dicto in reg-ula sua (cap.
Alia non affert Mabil-
lonius in con/iiîationein sux sententix. Nain quod Florentinus ecclesije monasterii sancliE Eula-
abbas subscriptus legatur concitio Toletano (1), censet Mabillonius (et in hoc ei consentit Florez (2) ) id non interpretandum de Emeritensi ccenobio, sed Toletano nam, inquit,
liffi
mora vel difflcultate acciperet. Nihii sa7\e his [et possem alia id genus sexcenta recitare) in est quod vel minime indicet monasterium. Alio prorsus modo ioquitur Paulus, quando quxstio est de camobio, quod tale fuisse non una vel attera
aliqua
XI
anno 675
voce plus mi?iusve ohscura seu duhia insinuat, sed apertis declarat verbis. Exemplo sint quse leguntur cap. 11 (12) Cura in manasterio, cuiCau;
sanctK EulaliEe ecclesia erat. Manet ergo, ut ejusdem Sanctee ecclesia Enieritensis D. Benedicto ahscribatur, id unwn, moris nempe in illa fuisse, ut hiemis tempore seorsum matutinura officium facto intervallo celebraretur. Stringens utique ratio non est. Nihilominus Mabittonius qui hic
et istic
liana
vocabulum
est...
reverendissiraus
vir
pije
meraorias Reuovatus abbas praeesset... et cunctos

iUic coramorantes
monacbos
contulerit
cum
his
qux
etc. Certe qui hcvc hahet de Basilica, quam
subdubitans Paulum nostrum Benedictinis annumerabat, alibi (3) diserte edicit, eum fuisse moua-
chum
cellse
seu monasterii
S.
Eulatiae. cujus loci
rectorem, Doraiuum el Abbatem suum vocat. Cxterum excepiis duohus locis citatis nuspiam deinceps in annalibus Benedictinis mentio fit iltius
seu ecclesitV seu monasterii.

neganteFlorezio:
Ad Florezium quod
attinet
negat ipse
(4)
fuissc monasterium, be7ie vero basilicam, in qua noctii7mum diurnumque celebrabatur officium, et
educabantur adolescentes, in c^lWsjuxta templum habitantes, ut manifeste patet ex historia ephcebi Augusti, quam narrat Paulus Diaconus cap. 1
(5), ecclesiam S. Eutatias sub Constantino magno, additiediflcaiam fuisse que ex Paulo (cap. 7] s^c. vi restauratam a Fideli, Emeiitensi episcopo, qui paulo ante coliapsam ecclesiam suam caihedralem, seu ut Paulus loquitur, sedisdirutaifabricam restauraverat (6). Quod
atibi dixerat Florez
semel aut iterum tantum vocat cellam, S. Euialix, haud faciie assentiet Mabillonio. Confer Torellium qui vuit quidem ad sanctce Eutalise 7nonasterium fuisse, sed ordinis S. Augustini (13), ad quem etiam spectasse Caidianense, mul' tis verbis contendit {\A).Vide Annotata ad Vitam. 8 Utique cum Toreliio, Augustinanis adscriberem S. Nunctura, si constaret, revera hujus xtale id est circa medium sxcuiuin vi, mdlos in Africa, prxter S. Augustini disciputos, fuisse monachos. At quis qualive argumento id prohaverit ? Quocirca notandum est primo, acriter agitatam olim quxstionem, an omnino S. Augustini sit Regula ad servos Dei, qu3e in tomo I ejus operum excusa reperitur (15). Unde Morcelli Illud ambigiura videri possit, an quae Aug-u(16)
,
;
"''poaus
"'^"""/"<'-
^,'/0.7'""'
stini
Regulajam
dicitur, et Gelasii pontificis
maest,
ximi boc nomine secundi auctoritate probata
si is alicubi
(7)
loquatur de cella
S.
Eulali
(8),
vocem hanc interpredandam
vult Florez
non de
monasterio, prout contendit Mabillonius, sed de universa S. Eutatiae fabrica, ita ut quodammodo
ab ipso Augustiuo profecta putanda sit. Longe plures negant. Quinimo in hoc, inquit Brokie (17), collimant omnes viri docti, S. Aug-ustinum numquam pro viris regulam scripsisse, quamvis tres Regulae sub ejus nomine circumferri soleant. Et Helyot (18) Epistola cix S. Aug-ustini (ccxi in
:
editione
ctore
Maurinorum),
quae
nunc
loco Eegulae est
pars pro toto sumatur nec hoc, addit, a stylo dbludit antiquorum, quoniam in ipsis gentilium templis pars queedam vocahatur cella, tocus scilicet in quo ponebantur simulacra dearum. Nec amplius favet Mahilionio, quod Paulus abbatem suum dicat prsepositum S. Euialise : vox enim
;
in variis utriusque sexus congregationibus, S.
Do-
tamquam parente
gloriantibus, anno tantum
423 ad moniales, quas Hippone instituerat [quibusque prseerat ejus soror) data est. Quo vero terapore viris accoraodata fuerit; in qua regione et a quo haec coramutatio facta fuerit, pluriraum arabi-
abbas idem
est ac pater, superior ; nec refertur exclusive ad monasteriorum praepositos. Confer Giossarium Cangii. Certe in concilio Aquisgranensi 11 suh Ludovico Pio, anno 836, prxscri-
bitur abbatibus canonicorum, ut congregationes
Et Mahiilonio persuasum est (19), non posse ante saeculum undecimum, aut si plurimum concediraus, ante decimura ostendi ullam congregâtionera, in qua baec Reg-ula ceu fundamentura vitse Canonicas et Regularis, fuerit observata. Secundo.
gitur.
suas verbo atque exemplo regant et episcopis subditi sint (9). Atque hcec ita Florez, in cujus sententiam fateor me, posi diiigentem Pauli lectionem vaide propend^re. Non aiiter Paulus loquitur de Basilica (ita eam fere semper appellat) S. Eulaiiee quam de aliis Basilicis Emeritensihus S. Marise, S. Joannis Baptistge, S. Lucretiae, SS. Cypriani et Laurentii etc, nisi quod de
,
Ruspensem in Africa episcopum, defunctum circa annum Christi 529, piura conS. Fuigentium,
didisse monasteria, sive ante sive post adeptas infuias, ex ejus Vita, ab ejus discipulo conscripta, discimus ; quin vel uiium de S. Augustini
priori
saspius
longe
frequentius
sermonem
viri
faciat
enim meminit reverendi
Eedempti
seu reguia seu instituto fiat mentio. Id quoque monet auctor virum sanctum Beati Augustini, exponentis tricesiraum sextum psalmura, disputatione coraraonitum et compuuctura publicare suum statuisse votum de dimittendo sseculo
,
Ita ubi de S. Nuncto (10) ; et cap. 9 uhi de Masona episcopo Emeritensi-. Tanta, inquit (U), iUi
diaconi, qui ibidem (in S. Eulaliae) prEeest.

3,
cap.
(20), Et alibi narratur (21), cum fundatum esset monasterium Ididi, ubi parvo tempore Domino
servientes [S. Fuigentius et socii], insistebant ope-
ribus caritatis
Conf. ARuirre Concil. Bispan. lom. IV. pac 247 R oniiE (2) Esp|uaS.srada lom. Xlll,pag.'237. -(o)Ani..... nales Jlcn. tom. I, pag. 5.J7, (4) Lspaiiu Sagrada. lom.XIIl nae 23ti (5) Ibid. pag. 2r.4, (6) lb,d. pag 236. (7) Pailus dinc; De Vilis Patruai Emeriten. num. 1 el 15. Espaiia Sacrada lom XIII. pag. 336 el 380. (8) Tom. XIII, pag. 23. -(!) Sirmondas
donec subito beatus Fulgentius

II.
mi. ~
(0
Coiicilia anliqii.i
Galiiffi.
tom.
Florez, tom.
XIU, pag. 315.
(11)
II,
nag.
582
Paris. 1(129
Ibid. pag. 3G0.
(10)
(12)'lbidera,
(15) Col. 78clseiiq. (16) Africa Clirislinna. lom. ll,pag. 30(i. ad an. 391 BriKiaj 18i7. (17) Codcx Itcgularum Hofslenii Edil. Brokie, tom. II, Additamcnl. ix. observat. crit. pg, 120. Conf. Examen liistoricum et canonicum, pag. 137. Gandavi 1847. (18) Hisloircdcs ordres rel, lom. III, png. et eq. (19) Gemina apolog. Bcneaiclin. pag. 10. Conslanlue 1701). ('iO) Acta SS. lom. 1 Januar. pag. 53. (21) Ibid. pag. oC.
pag- i-tO. pig. 4.20
(13)Secoli Agostiniani, tnm.
pag.
-t-Jl.
(U) Ibid.
.^gyptiorum
599
EX ri.ORgZ.
^g-yptiorum monachorum -vitas admirabiles legens... memoratas terras navigio petere statuit duabus videlicet ex causis, ut vel ibi deposito nomine abbatis, sub reg-ula viveret bumilitatis, vel
districtioris
attinet, hi,
aut Ordo spectentur, saeculo xiii antiquiores non sunt. Cxterum ex professo de hac qusestione tractabitur infra in Vita S. Joannis Boni.
sitamquam Congregatio
abatinentitE leg-ibus
subderetur.
Cui
haec legenti in
mentem
venerit, B.
Fulgentium
S. Augustini instituto addictum fuisse, illudque, sipropositum sibi iter prosecutus esset,in ^gypto
propagare voluisse
? Nec sane validior ratio nos movet, ut aliud de S. Nuncto dicamus, qui circa mediwn ejusdem sxculi sexti floruit et proinde paucis tantum annis a S. Fulgentio distat. Tertio, Sceculo V Salvianus, qui, ut noûm est, adeo viru-
VITA
S.
NUNCTI
Eme-
Auctore Paulo diacono

ritensi.
ita de mouachis seu aut servis Dei loquitur, ut eos certie Regulx vel Instituto, ut nunc dicimus, nutlo modo insinuet addictos. Insectabantur, inquit (I), Afri atque oderant servos Dei... in quibus omnia sibi semula atque inimica cernebant illi enim vivebant jug-iter in nequitia, isti in innocentia;.. illi
relig:iosis vet sauctis
:
lenter in
Afros invehitur,
De Vita Patrum Emeritensium, eap.3. apud Florez, Hispanice sacrce t.

XIII, pag.
in lustris,
isti in
monasteriis. ..
istud fuit quod intra Afric intra Carthag-inis muros, palliatum et

recisis
Non sine causa itaque civitates, et maxime

palUdum
et
343
,
et seqq.
comarum fluentium
videre
B tonsum
t
si
jubis usque ad cutem
Narrant
rum
regis,
plurimi
ante multa
jam
curricula
S. Nunclus B.
tam
infelis ille
populus quara
iufi-
annorum, temporibus Leuvigildi * Visegothoab Africanis regionibus in provinciam Lusitaniara Nunctura nostrum advenisse abbatera b: qui cum aliquamdiu ibidem sanctissimEe virginis
Eulaliffi c degisset devotionis gratia,
Eulaiix devolus,
delis sine convicio atque exsecratione vix poterat.
a
'
quando
aliquis Dei servus, aut de
i^gyptiorum
a/.Leovigildi
coenobiis aut de sacris Hierusalem locis, aut de

sanctis eremi veuerandisque secretis
officio divini operis accessit,
ad urbem illam simul ac populo appa-
sanctissimffi
ad Basilicam virginis, iu qua ejus sacratissimum

'ec
contumelias, sacrileg-ia et maledictiones excepit. Ex recitatis SS. Salviani et Fidgentii verbis efficitur mea opinione, scecuto v et vi in Africa
puit,
fuisse
monachos proprie
dictos,
;
quibuscum
nit
commune
KCUlUS.
habuit S. Augustinus nec atiquid est eos, non secus ac atibi monachos secutos regulas promiscuas atque mihi indubium videtur, S. Nunctum ex hoc genere fuisse. 9 Quod etiam ctaiHus fiet si notemus denique quarto, ex universa historia monastica constare, unum solum, non vero plures, tu7ic temporis agni-
corpusculum d requiescit, desideranter accessit. 2 Sed ut fertur, per omnia aspectum mulierum velut vipereum vitabat morsum; non quia aspernabatur sexum, sed ex contemplata specie, tentationis metuebat incurrere vitium; ita etenim ut
videri a
nu/iere vole-
bal ;
quod suadeat
quocumque
loco pergebat,
unum monachum
ante
se et alterum e post se gradi prEecipiebat, ne
eum
f 9
per quamcumque occasionem mulier /"videret g. Qui, ut supra diximus, cum ad Basilicam sanctte
tum fuisse Ordinem moyiasticum. Audiamus Lucam Bolstenium seu P. Possinum (2) Es hactenus
.-
reverendum virum Redemptum diaconum, qui ibidem prieerat, multis precibus exoravit, ut quando ad orationem nocturno tempore ad ecclesiam decella procederet,
ita custodias poneret, ut
Eulalije virgiuis et raartyris venisset h,
de multitudiue ubique colentium vitam monasticam in utroque sexu, facile cuipiam, vetera ex prjesentibus a.stimauti , persuadebitur fuisse primis illis temporibus diversos et certo
,
dictis
inquit,
eum nuUa
peuitus femina
ecclesia
ctim (amen n
vidvta vitiu
videret.
3 Sed
cum
aliquos dies in
eadem sancta
moras
fecisset,
quadam
nobilissima et sanctissiraa
charaetere
bus,
discriminatos
monachorum
Oi-dines,
prout postea institutum prgesertim iu Mendicanti-
quorum universfe quamvis late sparsfe famisub uno perculiari capite, certis et cuique propriis officiis ac leg-ibus Deo militant. Valde fallor, si jam tum primis sex septemve ecclesiae SEeculis iste usus iuvaluerat. Certe vestigia mihi quidem
liae,
vidua, nomine Eusebia, omni desiderio eum videre fuism. cupiebat; sed ille nuUatenus ab ea videri patiebatur. Cum vero eum saepius diversi rogarent, ut
eam
videre dignaretur, et Ule nullo

,
modo
consen-
tiret; illa
coaasumpto consilio supradictum diaconura deprecabatur, ut esplicitis matutiuis Laudibus, dum ille de ecelesia ad cellulam reverteretur, illa
non apparent, qui, quocumque ubique monachatus rationem,

,
intueor,
uniformem
ac pro-
circaeumdem sanctissiraum Virum lumen cereorum clarissimura fieri

stante iu abditissimo loco,
prteciperet, ut saltem a longe
et facilem
miscuum invicem transitum mutuumque commoatum professionum et coenobiorum cerno.

Orientales monachi, quando in Occidentem veneraut,
eum
videre mereretur;
cum
quod factum. 4 At ubi, ignoraute illo, femineus contigit aspectus, ita cum gemitu magno sese in terra prostravit,
ac
si
teredit in ere-
tnum;
ibi
profitendibus relig-iosam vitam sine
discrimine censebantur; vicissim Occideutales in Oriente.... Unde satis apparet existimasse ipsos
Mox
tibi
ipsi
magni lapidis ictu graviter fuisset percussus. Redempto diacono dicere cospit Indulgeat
:
unum esse iu commiine omnium ubique mouachorum modum et usum. religionis pi-ofitendoe (3).
Atque hcec est ?'eguta, qute vocatur promiscua vel apostolica, sciticet iu Evaugelio Actibusque expressa (4), quam equidem non dubitem secutimi
S.
Dominus,
frater; quid est
quod
fecisti
Post
Nunctum. Quod vero Eremitas S. Augustini
denique egressus inde, ad eremi loca paucis cum fratribus perveuit i, ibique sibi vilissimum construxit habitaculum k. 5 Sed cum crebrisillis virtutibus coruscaret, recurreute opinione ad auditum Leuvigildi principis
pervenit, qui
ibitjiill
honoLeii-
tiiiiit
quamUbet
esset arianus,
tamen
ut se vdildo.
{I)
De
ct
1B(>
seq,
guboruiilioiic Dci, lili. viii. Pnlrol. Mignc. toin. Llll, col. (3) (2) Coilcx Itcgulariim. finf. pag. xi. Brokie
Conf.
ExameQ
liislDiic.
pog. iS!>-l(jl.
(4)
Papcbrochius. Rcspons.
ad Exhibit. erronim art. 12, ^Si. Aniverpia; 17^5.
(i,
nmii.84. Acta SS vindicata,
ejus
600
Ex FLOREz.
ejiis
VITA
de quodam
S.
NUNCTI ABBATIS ET MART.

A'iro
precibns Domino commendaret, eidem

ut alimenta et
l;
auctoritate coDscripta,
fisci direxitj
prjEcipuo loco
mulic^ns reformidarunt aspectum, sed non ita passivum, ita ut nec inscii ab ea se conspici uilo
7nodo paterentur. g Notat Florez {{), desiderari apud Morenum totam hanc pericopen ita enim ut usque ad raulier
:
suis fratribus haberet
indumenta esinde quod Vlr Dei omnino

ille
cnm
acci-
pere recusavit. Sed

reg-e directus
filii
cum
renueret, et
:
is
qui a
ad
eum
venerat, diceret
;
tui despicere
non debes
Oblationem tandem ipso compel-
lente suscepit.
crudelUer ne-
6 Post aliquos vero dies
bomines habitantes in
:
Confer Comm. prsev. nwn. 2, uhi de va7'iis Pauli editoribus aliquid delibavimus. h Vide Com7n. prsev. num. 7. Eremita construxerit habii Circa situm quo S.
videret.
caiurabagri-
godem
loco cosperunt ad invicem dicere
Jfiamus et
dati su-
taculura, valde fatig-atur Erauciscus Bivarius, in-
"""'
videamus qualis est
dominus noster, cul

;
mus. Cumque fuissent et vidissent eum veste sordidum habituque deformem contemnentes eum
dixerunt
mutuo
domino
servire.
Ac deinde
Melius est nobis mori quam tali post aliquos dies cum
Tir sanctus in sylvis paucis ovibus depascendis

processisset, reperientes
,
ducens in testu Maxirai vicus Pinbzacensis, quo vitam Servum Dei egisse commentat idque ut introducat topog-raphiam Plnciae urbis, qua tunc ille Comraeutaria seu Notas scribebat, quasi vellet Emerita Pinciamtraducere non solum S. Martyrem quo sanctissimus Eremita sed etiam tugurium
, ,
eum solum
fractis cervici-
quo$ dein dx-
bus crudeiiter necarunt m. 7 Post uon vero longnm temporum intervallum moR discerpii. ipgi homicidse comprehensi et Leuvig-ildo regi in vinculis sunt prêêntati, cui dictum est ipsos esse, qni Servum Dei intermissent. llle autem quaravis non rectEe fidei esset, recte tamen promulg-avit B sententiam n, dicens Absolvite illos h vinculis et
,^
:
Glosema ig-itur illud in vico Princiacensi, a Bivario efBctum nuUibi apud Maximum s^-rif^tum
delituit.
reperitur
uec in Caro
coustet
nec in Calderoni
editis
codicibuSj nec in mss.
Maxime cum
quorum plurimos vidimus. Emeriteusem Paulum de urbe

;
sinite abire; et si
stra ultione
Servum Dei occiderunt, sine noulciscatur Dominus mortem Servi sui.
sua tantum locutum nec est credeudum, S. Martyrem deseruisse basilicam Eulalias Virginis, cujus erat devotissiraus, et iu tot remotis partibus, Pinciara usque secedere. Exc Tamayus de Salazar in ^
At ubi dictum est et illi absoluti sunt, statim eos daemones corripuerunt et per plures dies afflixerunt, quousque crudeli morte animas e corporibus excusserunt.
Martyrologio Hispano. k Id est monasterium, et quidem, ut latius expositum reperies Comm. p7'sev. nuin. 5-7, nec Augustinianum, nec Benedictinum. Declarat denuo hac opportunitate Ftorez (5), quod nolit se immisceri disputationibus de instituiis antzquio-
ANNOTATA,
a Ante multa jam curriculaannorum. Cojnynunioret sententia Paulum scripsisse suum Opusculum versus anman Christi 633. Si itaque teneatnus adventurn S. Nuncti contigisse ante annum 5S'J
rumper Hispaniam ccenobioru7n.Attameu,inquit,

prstermittere
non possura rudem simplicitatem (candidez) 'Moreui de Yargns, qui iu suis notis ad
Paulum diaconum, non solum huic pouitcucuUum [S. Benedicti), sed

quo utique
S.
et S.
et
Nuncto imomnibus mo-
nachis qui florueruut iu Hispania ante
annum
516,
Comm.prcev. num. 4), multa illa curricula annorum reduêntur praster propter ad guinqua(vide
Benedictus regulam suam nondum scripserat... Ante sieculum sextum per Hispaniam valde propagata erat monasticadisciplina; nec fieri
potest ut instituta iUius fEvi (qusecerte Beuedictina
ginta.
b Quae ante
fecerit,
suum ex Africa
discessurn S. Vir
prorsus ignoratur. Qua in urbe quove in tractu Aricffi natus; et ubi relig-ionem sit professus vel cujus fuerit monasterii abbas nescimus. Ita Torellus
[1).
non erant) sfEculis sexto et septimo, quibus vivebant S. Nuuctus et Paulus Diaconus, evanuisse dicantur. Similia habet Cardinalis Aguirrius in Noiis ad concilium Tarraconense celehratum tempore
,
Quidvero sanctum Virum moverit ut

forte,
Eormisdx papse anno

quit
(7),
Christi 516
(6).
Coustat, in-
pairiam relinqueret, haudclariuspatet. An

ait
rursus Torellius (2), ut se subduceret vesationibus Maurorum, quijam variis in partibus jug-um
esinde (canone xi) hoc tempore jara fuisse monachos et iUorum abbatesin Hispanina, de qui-
Somanorum, excutiebant,
et
perpetuo sub armis
erant, catholicosque et praecipue religiosos
male
buB censet Morales Ub. ii, cap. 43 fuisse ordiois S. Beuedicti... At enim Ucet id valde honorificum Y sit reUgioni meae MenedictinjE, non possum concedere in sententiam doctissimi historiographi (Ambrosii Morales). Et paucis interpositis S. Bene:
habebant
hsec
c Ita legit Florez,
cum
utique mendose verha enim sequeniibus non cohaerent. Melius Ta.-
mayus de Vargas
(3)
.-
Qui cum aliquamdiu ibidem
dictus non scripsisse regulara suam creditur et traditur , usque dum e monasterio Sublacensi
degis5et,devotionisgratia ad Basilicam sanctissimse virg-inis Eulaliae. in qua ejus sacratissimum etc.
Antequam ergo
accederet, aliquamdiu
quaestio est,
Nunctus ad sanctx Fulalix jam in Lusitania moraius erat. Vide Comm. prasv. num 5-8 uhi agitata
B.
ad raontem Cassinum ibidemque habitare anno plus miuus 529, id est tredecim annis post celebratum hoc conciUum Tarraconeuse. Quatransiit
coepit
,
propter certissimum
,
addictus.
cuinam regulee sanctus Vir fucrit Vox aliquamdiu per se ostendit haud
longam eum ibidem traxisse moram. d Duodennis passa sancta Eulalia est. Annun^
est, monasteria in eo comraemorata anno 516 fuisse alterius instituti quam Benedictini hoc enim non nisi aUquot annis postea coepit primum intra ItaHara et pluribus adhuc
: ,
elapsis ad GalUara et Hispaniara propagarj contigit.
tiatur in martyrologio Romano 10 Decembris, qua die agendum de ea erit.

e Unum raonachum... et alterum, hinc concludere licei S. Abbaiem cum aliquoi soczis ex Africa migrasse. f Raro id sane exemplo. Multi quidem activum
Cseterum Paidus hoc solum de quo hic agimus, a S. Nuncto asserit fundatum monasterium. Perperam ergo nonnutli scripsere et Caulianense et nescio quse alia in Hispania ccenobia auctorem hahere eumdem S. Abbaiem, 1 Dixi Comm. prsev. num. 4 ex hac Leuvigildi in S, Abbatem benevolentia prohabilius B. Nuucti
-,\l^_ Ul, p^
"''"""'"'
.'Is
(1)
Sccoli
.rolog, ,m.
AgosiiniBDi, tom. II, pae. 4S5 (2l IhiH i^\V LXXX, col. 12G. ,i, E.poa. ..'g^d., \.J^V^{,
ol'S,a'i- '".'id.^...--,^'.'""""'"
res

A res gestas referendas esse ante annum 580, quo rex catholicis mlde infensus erat. Quod confirmaripotest ex altero Pauli Diaconi loco, capite nempe 10, ubi describit quomodo Leuvigildus tentarit S. Masonam seu Mausonam episcopum a fide catholica develtere. Et primum quidem ita
concluditur cap. 9 [1} Cumqne talibus divino favore virtutibus poUeret (Masona), faraa bonorum opinione concrescente, asparsit [atibi affulsit) et
.-
601
AOCTORB
R. B.
opera luminis a vero Lumine condonata multis

reg-ionibus coruseavit.
gildi reg-is penetraret
in
Dein cap. 10
auditum
;
Unde
accipit,
ut haec opinio spevissimi atque crudelissimi Leovi-
qui diabolica
omnia facile quinquennii spatium impleverint quo exacto mortuus Leuvigildus est. anno scilicet b^&.Confer
vet sexennii
;
nam alias plurimas perpessus vexationes, per annos tres et eo amplius (3), regis jussu, vixit tn exilio Masona post quos restitutus sedi Eme; ritensi fuit ab ipso Leuvigitdo ; non quod is meliora saperet, sed quod percussus et flag-ellatus a S. Eulalia vereretur ne gravius Dei judicio mulctaretur (4). Qux quidem
-iSO
:
Pauli suadet narratio, ccepta est eirciter tempus quo eruperat betlum patrem inter et filium Leuvigiidum et Hermenegitdum circa annum
,
.
sti-
mulante
invidia, supradicto sanctissimo viro, leg-atis iiitercurrentibus, iterum iterumqne raandavit,
Mariana lib. v, cap. m Mariana noster

subjungit
ras
:
13
(5).
(6),
narrata nece
S.
Nunoti,
Causafuere
ut relicta fide catliolica ad ariauam hEeresim cum universitate plebis sibi commissfB diverteret. Quod
in incerto; et fortassislibe-
eum
ille
constaîter fortiterque recusaret, raptus
infm-orem rex cospit eum multis pulsare terroribusj ast mr sanctus forti cong-ressione adversus atrocissimura tyrannum diraicans, pro defensione justitifE persistebat invictus (2) Sequentibus capitibus
.sancti Viri increpationes ferre non poterant agresti homines pectore et rudi ingenio. Quod ad causas spectat, non satis attente iegit Mariana
Pautum
latce
alioquin vidisset
fuisse,
pneeipuam
nollent
tali
necis
il-
causam
quod
domino
servire, quia speeie sordidus erat habitaque deformis.
eccponuntur multifarias diuturnseque persecutiones, quibus Masona a rege impetitus fuit. Sane B modus, quo hic Paulus de Leuvigiido loquitur, plane diversus est ab illo, quem adhibet in Actis S. Nuncti nec probabile apparet regis in hunc benevolentiam contigisse post tantam in S. episco pum concitatam procellam. Jam vero hmc, ut
;
Non reprehendit Paulus Leuvigiidum

imo
de hac
laudat. Atque hsec, inter alias, etiam ratio est, cur obitum sancti Nuncti ponen-
sententia,
ante ortum bellum. Hoc rursus Paulo Mariana, regem saltem plus minus reprehendens Sacrileg-ii certe, inquit (7),
loco discedit a
:
dum duxerim
paenas, reg-e vindictam neg-ligente,
doemonum
-
in-
cursu iu furorem
.(?}
113!;.
acti dederunt.
(01
^ '
Dc Vila Palrtmi
3C1.
5711
Dc
uicritemiu<nE-<|)!ina SugrAda, toni XIII, Espiini SflgraHa. Ihid. pns;. 36-.J. (3) Ibid. pa VilaPP. Eiiicnlciii. uap. 13. (4)Ibid. pa-. 372. (3)
(2)
Dc
tAibus llis|.aiiue, lom. I, pag. Is7. Ila-u: Comilum 173j. IbMl.pag. 189. -,7)Il,id.
DE
S.
LUPENTIO ABBATE ET MART.

CATALAUNI
IN
GALLIIS.
CO]>IMEIVTA.IMtJS PR.^VIUS,
l^
I.
S. Lupentii passio habetur ex S. Gregorio Turonensi,

dixit Cointius
cujus textum
^'
perperam
esse
apocryphum. Ubi
et
quando
csesus fuerit
sanctus Abbas.
l^lHt-A
A.VKUJI
upentii, vutgo S. Louvent,
martyrium habe-
centio innimico
suo comprehenditur,
duciturque
"IXXXI?,
Lupenlii
"des.
Gregorio Turonensi , auctore icoasvo, utope qui natus anno 539 defunctus esi anwo 593 (I), vel secundum alios natus anno 544, defunctus anno 595 i2). Rem, prout gesta est, ita, nec inconcinne, reddit Hadrianus Valesius,
mus ex
S.
in villam publicam
ibiiniuriis affectus
nomine Ponticonem, ac multis tandem dimittitur. Sed nondum

hominis, satiata
sge-
erat Innocentii, uocentissimi

vitia,
Rerum Francicarum iibro xi (3) Hunc (Lupentium) abbatem basilicse S. Privati martyris, in urbe Gabalis {vernacule Javouls seu Javoux (4)) sitse, luuocentius Gabalorum coraes apud Brunichildim accusaverat majestatis, et de ipsa male locutum affirraaverat. Itaque a reg-ina accersitus cum venis:
videbaturque non ob aliud Lupentius abbas dimissus, quam ut clam et paucis consciis in itinere iuterimeritur. Quippe simul atque ad flumen Axonam pervenit, ibidemque tentorium refovendi causa posuit, iterum comes de improviso in eum irruit,
incautumque vi opprimitetobtruncat; atque ut scelus lateret caput Abbatis amputatum cuUeo repleto
lapiflibus ineludit
alligat, et
;
reliquo corpori
in
saxum
similiter
set
{sciiicet
Metas Lotharingise
(5)
),
et
cog^nita
utrumque
flumen
dejicit.
Diciturpost
causa insons esset iuventus, discedere jussus est. Jamque iterfacere securus cceperat, cum ab Inno(I) Biogrîihii' imivcisplle. ?tics.
paucos
dies
Lupentius pastoribus
dormientibus
vicus esse indicare, quo in loco corpus suun; esset
tom
658.
autcurs ecclisiasCipag. 107. Paris i4) Ilisioirc Ri^m^raie dc Langucdoc. par D. VaisseUc, lom.
(2)
D,
Coillcr,
1.
pag.295
XVII, pag. 2
cl sc(i
(3}Tom.
II,
'22 0ctoli.
Paris, 1730. (5| Ihiii. Iiem, Baillct, pag. Sii). Paris 1759.
Vies
dcs Sainls,
Octobris
Tomus IX.
80
positum
60a
JinCTORB
S.
LUPENTIO ABBATR ET MARTYRE

856-977.
B.
B.
positum, et rograre ut extractum e flumine sepelirent; quod cum fieret, derepente aquibi, ex alto librans sese, visum in imo flumine culleum apprehendit ac in ripa deposuit. Ita caput repertum a
pastoribns suo trunco 7êdditur, ac una sepelitur. Hactemts Valesius secutus S. Gregorium Turo-
Noix
illiv,
ipsi
mox
dicto
tomo
insertee,
nensem.
billonio,
Saud abs
iibi
re fuerit hic addidisse ex
Ma:
asservantur in archivo ecclesi;v cathedraiis, mihique ab admodwn R. D. Musart, capitiiU Catalaunensis decano,benevole fuerunt communicatee. Non ausim rem ego dirimere. Cerle Brimichildis ea erat, qiuv sceieris conimitcndi horrore non admoduyn, nec facile concuteretur ; et aiiunde
de S. Bejrario, pjimo Dervensis
pronmn
iilam
tius in
Sic monasterii abbate, sitnilitej^ perempto (11 appellabant pios bomiues, qui injuste seu Marti/res
satis est ex textu Gregoriano deducere haud aiienam ab hac nece fuisse. Innocen-
bcum
Theodosii,
inquit Mabiiionius
(6),
nullam ob caiisam necati fueraut. Et enucleatius

Sicut oranes incrueuta noster Papebrochius (2) morte defuncti, Sancti ab ecclesia uomiuantur et
:
Rutenorum
episcopi substitutus cst favore Brunichildis, quae hoc facto perpetrati crirainispiirticeps
fuisse non immerito visa esi. Attamen prxter conjecturam plus minusve fundatam aiiudnonhabemiis ex Gregorio, cui, ut infra ostendam, videtur soti fidendum. 3 Diligentius proinde excutienda hic venit Ca- " SGiegorio roli Cointii sententia, qui textum Gregorii vult Twomn. de,
coluntur Confessores, llcet bic titulus olim solis

daretur,
iis
qui fidem in judicio confessi, carcerem,

vel exilia sustinuerant
;
tormenta
ita
Martyres
quotquot ecclesia colit olira cruenta morte necatos, licet varia ex causa necati essent nec eum titulum aut ritum mutari
appellat
;
communis nunc usus
esse
apocryphum Vulg-atum,
:
ait
(7),
libri
,
sesti
mibitm-
Bmmchm
iribuia,
quisquam jussit... Ita SS. Kumoldus, Eutpertus, Lambertus, episcopi, alia quam fidei causaoccisi; Evermarus, Trudbertus et similes mactati a g-rassatoribus ; Canutus Danias, Eduardus AngUaB, Wenceslaus Bohemise reg-es, causa regni occubuere, et Martyres habentur absque ulla cujusquam contradictione nec uUus decurrit nobis mensis, qui nou plurima hujus generis in utroque sexu prasbeat exempla. 2 Quamvis diserte id non edicat Turonensis,
:
Gregôriani caput tricesimura
septimum
iu
quo
martyrium
sancti Lupentii describitur, censeri debet
insititium.nec integ"rafidediguum,quia Lupentium
ab Innocentio, comite Gabalitano,qui Rutenensem episcopatum paulo post suscepit. De comproviucialibus euim prjesulibus
testatur interfectum fuisse
non adeo prave seutiraus,

tanto se
flag-itio
hominem, qui E coinquiuasset, credamus in coUeut eos
concludit Valcsius,
infandam itlam necem jussu

.-
gium episcoporum admissuros fms&e.Dupiici itaque nixus ratione caput t^Hgesimum septimum supectum habet Cointius tu?n quod interpoiatum sit,
;
reginie fuisse perpetratam
Hunc, inquit
(3)
fecit
exitum Lupensius, vir sanctus, quem jussu Brunichildis jug-ulatum esse non dubito, cum tam atrocis facinoris proemium paullo post percussori repensumaniraadvertam. Siquidera Innocentius Galbalitanoruro comes in locum Theodosii Eutenorum
('/?/iofcêpiscopi, favore Brunichildis est substitutus, ac postmultas contentiones foedumque ambitum Transobado presbytero praelatus vir supplicio
:
tumquod incohcerentia de Innocentio comite contineat. Adprius respondet Ruinartius in Prwfatione

iu nonnullos codiccs scriptos et
ad opera S. Gtêgorii Turonensis (8) Cum quidem antiquissi:
mos,
iu
quibus aliquot vulg-atarum editionum capita

;
desiderantur incidisset (Cointius)

historiae addita fuisse,ideoque.
in
animum
iu-
duxit ea iqsa ab aliquo interpolatore GregorianEB

. .
rejecit veluti spuria,
aut certe,
si
ex iUis nonuuUa ad rem suara faciant,
quam sacerdotio
dig:nior, cujus manu.s insontis Abbatis cruore pollutas, populi osculis honorari, et
ea sub interpolatoris nomine profert, cujus auctori-
episcopalibus ministeriis adhiberi non oportuerat. DubitatD. Vaissettus {^],reginam tanti facinoris
ream
(5].
dicere ; falso iltam accusari asserit Baitlet Valesio favent vetera breviaria ccclesioe Cata-
launensis. Apposite itaque Beschefer, Canonicus Catataunensis post medium sseculum sviir, notavit
Alii
:
Multa de martyrio Lupentii variant auetores.
tatem multo Gregoriana minorem esse debere contendit. Et subdit Argumenta (Cointii) si nuUa esse demonstraverimus , corruet viri eruditi sententia stabitque inconcussa Gregorii operum integritas. Singulas itaque rationes ex professo Ruinartius expendit refutatque ; nec putem post ejus eruditam ciaramque disputationem, quemquam fuisse repertum, qui in Cointii sententiam
unum scelerisauctorem et actorem faciuut Inuo;
abierit.
centium Gabalitorum comitem, et a Brunichilde C omnera crirainissuspicionem removent alii totum flag-jtium inBrunichildem refundunt, et Lupentium non ab Innocentio comite, sed a duobus nobilibus
Ag-nuino et Rodone interfectum fuisse volunt. Nocens tamen vocatur Innocentius, quod ab eo Lupentiu, apud reginam accusatus fuerit, quasi eam verborum contumeliis lacerasset. Alii tandem et
4 Ad atterum quod spectat, reponit idem Ruinartius (9), non esse cur rejieiatur seu inteifpoiatus credatur textus Gregorii lib. vi cap. 37, licet iu eo Lupentii cEedes Inuocentio tribuatur qui postea
cap.xxxviii dicitur Theodosio
successisse.
kujui lexUi
$ittccrilas
probaiur
Ruthenorum episcopo
ab epi-
Non enim
facile arceri potuit
scopatu Innocentius, cujus
magna apud regiuam
Brunichildem
et
Innoeentium
illatffi
sceleris
pactiones
gratia erat, nisi hoc crimen publice notum fuisset. At nusquam leg-imus Innocentium tanti criminis
conflasse dicunt, et necis
reos Inuocentiura,
Agnuinum
et
Eodouera
conatitui....
Asservatur
Cataloni in monasterio
reum declaratum fuisse, immo nec publice accusatum.quamquamforte id rumor ei tribueret. Sed
non erat legitima, aut certe
sufficiens
,
S. Petri ad Montes Vita ms. S. Lupentii... in illa Innocentius ne quidera nominatur. Lupentius interficitur a Bozone.
illis
tempo-
ribus impedieudas ordinatiouis causa
qua^ alias
mili-
tum
tribuno, et duobus nobilibus done. Hsec prxfatus canonicus
Agnuino
et
Ro-
Beschefer in notis Gallix Christiame partem qux de ecclesia tractat Catalaunensi, tom. sciiicet col.
mss. ad
eam
justa canonum prgescripta, cleri et popuU votis, aut certe et regum voluntate, fueri petebatur. Nec desunt exempla nequiorum hominum, qui per ea
tempora sedes
obtinuere
:
episcopales sceleribus partas
diu
unus Melantius in Praetextati Rothomag-ensis locum intrusus hujus rei exemplum

vel
dc Languedoc, lom. I, pag. 29 i. iB) (5) Ubi supra, pag. 3.44. AnDalc3Benedictini,ad an. S84. num. 28, tom. [, pag. 170. (7) Anijalcs ecclcsiasiici Fiancorum, toin. I, pnR. 2U. (8) Palrologia Migniana, lom. LXXI. col. 72 et sepq. (9) Ibid. col. 92.
SS
{1( AnnQlcsBenedicUiii. lom. ton.. Vil Oclob. pag 1001
h\11 -
I,
pag. S30
bilKJnemerroram.art. 11.
378.
(0)
Rerum
Acta Bolbodi.J v.ndicl paL iTaocicarutn. tom. U, Ubi wpra._ (i) Hlslo.ro
^ ,7.
Lucjcmt) Tnnf \,.i (2)^ ''''o^^V^S!
suppeditare
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBIIIS.
603
suppeditarepotest... Plura alia adjicere haud esset difficile, si resexig-eret.QMam in rem hiec hahentur in Gallia ChrHstiana (1) Occiso Prsetextato {anno 5S5 vel 586} Melaiitius, qui jam sedem
:
tum Virum in loco martyrii sui etiam vixisse sic enim habetur S.Lupentius. .. illustribus Gavellita.-
icmm ^ ^'
no
territorio
exortus est pareotibus;
et infra...
ejus
occupaverat ab anno 572 ad
Adeptusest gradum presbyterii. Qui cum traditum

sibi officiumirreprehen=iibiIiterexhiberet,a
annum
58i..,
rursusad
infulas Rotoraag-enses eveotus est, licet sane-uinis Prjetextati effusi vehementei- suspectus, sed favore
quodam
cesus fertur in conspectu regine... Tunc Ghezabel nostri temporis jussit Christi Famulum carcerali
Fredeg-undisreR-incBsubuixus.^waerôs/aiGregoria no texlui /fdes.

6n(rn Coin-
Uum,
Gxterum non
rejicit
Cointius universiin
qu^
deS. Lupentio in Gregorii Historialeguntur. Sed omnefn criminis suspicionem vult amotam non solum a Brunichildi sed etiam ab Innocentio. Atque hac exparteinterpolatorum, ut ipsevocat,rep7'ehendit.Nccem,inquzt{2),'b^n.to Lupentio necBrunichildis reg-ina,nec lunocentius comes inferendam
curavit.
mancipari custodie etc. In his nihil habetur, quod eum ex longinqua regione venisse, ut coram Brunichilde innocentiam suam tueretur; nec etiam mentio fit,quod abbas esset S.Privati in urbe Gaballitana. Non ergo probabili caret argwnento
insinuet
Cointii supra recitata notatio.Roc
autem admisso
recte subdit idem, scriptor
palmamin
Mnrtyrii quidera episcopatu Catalaunensi percepit Lujtpn(4)

.-
tius....; solitus autera erat deg:ere in civitate
Ga-
Greg-orianus interpolator Brunchildemin
ballitana, ubi abbatis offlcio in monasterio sancti
suspicionem criminisuequidemvocat{coH/er sijpm
Privati fung-ebatur, casuque
tantum
contigit, utin-
nwn.
tum
2)
cumque
ponti{jcaIes infulas Innocentiosta-
terimeretur ad
Axonam
iter
flavium,
cum
II
per diceresim
timdefert,
declarat innocentem... Toscelus in eos rejicimus, qui Lupentium apud

reg"i-
eum quoque
CatahTunensem
haberet et in coDnobium
suum
Innocentium comitem aut apud Brunichildem
nam
falso accusarunt,
etquem
fraudulentis dehitiovi
g nibus
et armis aula reg-ia inmonasteriumsuum reverteretur. Coiniii sententiam suam fecit laudatus can. Beschefer in notis mss. Nos, inquit, si sententiam nostram in rebus
euecare uon potuerunt,
tandem
agressi sunt ad
Axouam
fiuvium,
cumex
tam
iuter se
pugnantibus aperire
licet,
nec in
Brunichildem, quee apud scptimi

odiosissimas semper partes
sfEculi scriptores
ag-it, nec in coraitem Innocentium, cui Gregorianus interpolator pontifi-
cales infulas statim defert, scelus reiiciendum esse putamus. Totum flag-itium in eos refundimus, qui, Lupentii virtutibus infensi, illum fraudulentis
exhibehimus chartam Brunonis abbatis Dervensis monasterii inqua rf^cziwrLupentius ecclesiamiedificasseapud Catalaunos ; quod quidem Cointio adversaretur. E Ast tanti non est, ut diutius his nunc immoremur. ''^"^ 7 Pergit Cointius [5) Rapinaeus vult raartyrium heati Lupeutii contigisse sub principata Theodorici {atque id ymrsus concludi quidem potest ex Vita), qui post Childebertum patrem in Hurg-undia regnavit. At sanctus Lupentius in Austrasia martyrinm subiit, Theodorico nondum in lucera edito, et Childeberto nondum obtinente Burgundiam, quse Cuutchramno ad annum usque dxciii paruit.
:
reverteretur ex aula.
Infranum.
delationibus apud Innocentium comitem accusarunt, a quo, cunctis iu
Frustra igitur Rapinieus a Brunichilde et ejus nepote Theodorico multa nefarie gesta disit, ut inde occasionem et Lupeutio in Brunichildem
acrius invehendi, et Brunichildi in Lupentium veheraentius irascendi, datam insinuaret. Additur (6): Apud eumdem scriptorem Innocentius urbis
majus
creditis,
Lupentius
majestatis postulatus est. Metas advenit sanctus
Abbas, causam
nihilura
ag-it,
calumniam
hsec
obterit, a
Bmni-
childe dimittitur.
Cum
accusatio
vi et
tanta ad
recidisset, crimiuis depulsione
magis ac
mag-is acceusi delatores
armis ad cruentasque manus in eum injecerunt. Bx his videre est D. Canonicum ignorasse Ruinartii dissertationem,qua sua Gregorio scripta asseruit. Mirabitur quoque lector,virum,qualisabsquecontroversiaeratCointius,eruditum prudentemqueita extrinseca exra-
Lupentium
ripam BlrsiE
aranis agressi
sunt,
Gabalitanecomes,quem uuum sceleriset authorem et actorem Greg-orianus interpolator facit, ue quidem nomiuatur; Brunichildis autem... necem Abbati machinatur, et ut voti compos fiat, Bozoue, militum tribauo, et duobus nobilibus Aguuino {Acimino) et Eodone piEecipuis ministris utitur, in Gregoriana iuterpolatione nusquam notis Denique: Rapinaeus asserit postera die caput Martyris ex aquis levatura ab aquila, sepultumque perhonorifice a
, 9Mi hgendii
tione, eaque admodmn levi, factum seu militare seu deformare historicum. Quod si fas esset, vix C ullus haberetur scriptor, cujus opera non forent truncanda.
s.
inurt>,ri
Rectius prs^fatus auctor perstringit Vitam sancti Lupentii, a Rapinêo laudatam. Quae, cum alia non videatur esse,ab illa quam nos inpâ typis damus,sive ex mss. nostris hagiographicis sive ecc veteri breviario ms. Catalaunensi, atque, utputa-
n o
r,
_c
Paulo presbytero... Addit interjecto temporis quodara iutervallcf repertum quoque fuisse corpus, et ab Hermeutio presbytero conditum in ecclesia parEeciali sancti Kemigii, in quam caput etiam postea translatum aflirmat. luterpolator nec pres-
byterorum meminit, nec ecclesise Eemigianje, corpusque prius inventum testatur quam caput, nec die post martyrium proximo.sed,ut loquitur, " post
dies paucos. 8 Cointii crisim
mus,hactenus inedita, opercs pretium
erit Cointii
fundatam
;
eccisti^natnus, prse-
p-strmgit^
crisim .oc loco adscripsisse. Carolus Rapinseus in Historia CataJaunensium austititum testatur vitam beati Lupentii raanuscriptam in monasterio sancti Petri ad niontes (S. Pierre aux monts) prope Catalaunum asservari sed ex ejus epitome, quam elo;
duobus capitibus altero quod interterquam polatum velit textum Gregorii Turonensis; altero^ quod tamquam ceiHwn assumat, nec Brunichildem, nec Innocentium coynitem machinatos fuisse
in
necem
S. Lupentii,
g-io
sancti Leudorairi Catalaunensis episcopi subje-
paret Innocentium
Certum nobis e contrario apillius auctorem et actorem
quam inepte sit concinnata. Imprimis ait Lupentium iu dioecesi Catalaunica .et vixisse et martyrio coronatum fuisse, cum Leudomicit, satis
apparet
habendum, cum
;
diserte id affii-metur in Grego-
riana Historia item longe probabilius nobis videtur, Brunichildem haud immunem abhoc cri-
rus pontificatura gereret, et Brunichildis alteram Jesahelera se prffistaret (3). /nnos^ro ms.id quidem non adeo diserte asseritur, imo ortus dicitur Gavallitano territorio
;
mine
fuisse,
inhxrendo
scilicet ejusdetn
Gregorii
narrationi. Gseterum
cum
Cointio ut fictitiam re-
at
ex verbis concludi potest sanc-
(1)
Tom. XI.
col
II.
(2) Aiiaal. cccles.
tom.
I,
pag. 2!)5 el
236.
(5)
Ibidcm pag. 2S5.
(i) Ibid.
- (5)
Ibid.
(())
Ihid.
jicimus
604
iOCTOSI
B.B
jicimus vitam ininus Operi nostro inserendum censuimus, sive quiasatis antiqua est.sive quia in vetustioribus breviaiHis Catalaunensis ecclesicV integra fere reperitur, de quibus notat can. Beschefer : Vetera hjEC breviaria recoguoverant Godefredus III Soreau anuo M60, Robertus de Leoucourt anuo 1539, llieronymus Burg-eusis anuo lo70; Uenricus Clausse anno 1636. Breviariuin tanien ab Hen^Hco Clausse
recognitum^satisnotabiliterdisceditabantiquiori arillo, quod vidimus ms. Pa7'isiis in bibliotheca
LUPENTIO ABB ATE ET MARTYRE. tat) editus Parisiis estannolGQQ Nec a Rapinxo laudatam, quam nihilo-
DE
S.
postea Coinplacita prêvaluerunt, siquidem ecedem Lectiones servatse fuerint in hreviariis RR. DD.
tii
Claudii Antonii de ChoiseulBeauprd anno 1736, RR. DD. Monyer de Priily anno ISiO, item in Proprio, paucis post annis edito, ab introducto
et
nempe ritu Romano
in Catalaunenseyn dicecesim. 166S fulmine iacta ecclesia cathedralis, atque eo ipso hierotheca S. Lupentii
Cum tamen anno
maximum
est,
passa sitdetrimenium, exinde factum

Reliquiis ut in-
lU
mutanda fuerit ciausuia de
cujus textuin ad calcem commmtarii mentarii prxvii iniegrum repeiHes. In py-iore (quod scilicet recogîitum fuit anno 1636) hxcle(arseual),
fra videhitur. CcVteru77i id extra controversiam positum est, nanpe ad^nissa Gregoriani textus si7iceritate [de qua 7ion est post Ruinartii investi-
guntur
g-euere,
(I)
Lupeutius
m Gabalitano
ng:ro illustri
literis
eruditas,
pra?positusque basilicse
quod rationabiliter duhites) nihii non suade7ê, asserta auctoris cosetaîei, gtâvis atque
gatio7ies
sa7icti
sancti Privati martyris, ad .sacerdotii dig-nitutem
anteponendaesse piacitis cujusvis iegenda^'^^ (S,

^"P^"^'us nd
'^'"""""'
autem... iu aulse vita inveheretur, ab Innocentio comite Gabalitauo delatus est apud reg-inara Brunichildem... Proiude venire jusprovectusest.
sus ad diceudam causam,
Ijbseb
Cum
rii ignoti et inîominati.
10
Martipii tocum his detenninat S. Gregorius

.-
majestatis crimen
ita diluit ut...calumnia plene consturet.Cum autem Lupentius perorata causa reginam uon exorasset, quBB in eum majori odio iucensa est... ab assentajj
Tu7-onensis verbis Verum ubi (Lupentius ex auia Metensi discedens) viam carpere coepit, iterum ab antedicto comite {Innocetitio) captus, ad Pouticonem villam deductus, multis suppliciis est affectus,
dimissus, iterum ut rediret,
cum
super
Axonam
E
toribus aulicis et ling-ua
et
manu
divexatus in
carcerem truditur. Sed callida mulier sanctum Sacerdotem jubetocjuse carcere emitti, statnitque non vi aperta sed clanculum per insidias interficere.... In nefarii ig-itursceleris conscientiam paucos admittit, noceutem comitem Innocentium,
fluviura tentorium tetendisset; iterum irruit super eum innimicus ejus. Cujus vi oppressi amputatum
captu in culeum pneratum lapidibus posuit et flumini dedit ; reliquum vero corpus viuctura cum saxo immersit gurgiti. His inhmêndo, admitti potest sanctu7n Abbaton Meiis seu a Moseilx ripis
discessisse resta
ihi
Ag-miuum et Rodonem purpuratos satellites etc. Subinde martyrium describitur ut apud Gregorium,
at elegantiori stylo. CMerum videre est, ftagitiumprnecipue refundi quidem inBrunichildem, nec tamen absolvi Innocentium Lectiones vero compositas fuisse simul ex Vita et ex verbis Gregorii Turonensis ; ac proinde vera hahent admixta falsis vel saitem non satis probatis. 9 Perperam itaque post verba paulosupeiHus re:
.-
Mosam
pe^^veîisse
Virodu7xum usque, deinde Edu7-a77i, atqueita adAx07iam haut procul ab hujuspont}'a7isivisse,
m occidenietn
tibus; exi7ide vero,
plurimmn
iti
7neridie7n de-
fiectendo,attigisse Pontigo7ie77i [%),positu7n super

fe7'e ieucisad Francisci Vitry-Ie-Francois) distantem (3; ;post priores autem passas ab Innoce7ilio i7ijurias a 7neridie in septe^ntrionein ascendisse, donecrut^sus ad Axona^n, forte haud longe a Saîcia Manechilde, accederet (4-),zk quam his capite truncatus fuit dejectus. Nihii sane
Saitu7n (Saulx)
07'ie7ite7n
amnem, duahusque
Vit7'iaco
qwimvu breviarxte
mter~
Zai
Conslans igitur haec fuit eeclesise Catalaunensis traditio a seeculo VII, hoc est ab ipsisu Lupentii abbatis temporibus ad
citata addit laudatus Beschefer
medium
decimi septimi, sanctum Abbatem, non ab Innocentio fuisse interfectum, sed ab ipsis
SEecuIi
est
quod
vel 77iininu7nrepugnet, vei
tamquam
ve-
Bruniehildis ministris
Agnuino
et
Rodone, imo
et
risimiie haberi nequeat. Atque ideo hsec dicta sint, quod supra laudatus cationicus Beschefer in
ab Innocentio, qui disertenominatur in mox positis Lectionibus: In nefarii sceleris conscieutiam paucos admittit, nocentem comitem Innocentium, Ag^nuinum etRodouem purpuratos satellites.iîrfentius quoque idem Canonicits traditionis ecclesise
arguat textum Gregorianum etiam exiîde, quia ad Axo7ia77i passum t'radit S. Lupeutium. Quod, i7iquit, addunt Greg-orii interpolator et alii, Lupentium ex Pontigone dimissum ut abbatiam repeteret, super Axonam F
noiis suis
77iss.
faisitatis
C Catalaunensis orginem retro trahit ad seeculum septimum id enim nullo probatur nec probari hactenus potest testimonio unde et consultius illi
:
fuisset,parcere sequentiexclamationi: Breviarium typis mandari jussit anno 1646 [imo 1665) Felix de
Vialart, episcopus Catalauneusls
;
fluvium fuisse enecatum, aperte veritati refragatur. Lupentio enira es aula Childeberti regis, nempe ex vicinis ad Mosellam locis, redeuuti Rontigo erat trans Axouam fluvium. Igitur uon ad
et eece mille post
annis, de Lupentii csede in ecclesia Catalaunensi
ripam Axoueb aut Saltus amnis, quos ut Gubalum repeteret uon erat trajecturus, sed ad ripam HlesBe amnis, qui in Matronam involvitur, martyrium
subiitsanctus AbbasGabalitaaus. Recie
cum Brunichilde insimulatur Innocentius comes, paulo post Ruteneusis episcopus! Qux quomodo
quidem
si
necesse
sii
omnino, idque a pynori, admitiere sa7i-
cum
pi-cecedentibus ab eo annotatis cohcereant, ipse viderit D. Comonicus. Denique Lectiones breviarii Felicis de Viatart ad verbum desumpts
sunt ex Gregorio Turonensi additis ad finem ii Lectionis Sacrse ejus reliquise postea Cathalanum
:
delatEB in cathedrali ecclesia iu arg-euta capsa repositEB Bunt. Haudabs refuerit animadvertisse
Coin-
tium eodem tempore, quo Vialartius breviarium,

ccepisse publici juris facere suos Auuales ecclesiasticos rrancorura,gzwrww tomus primus (in quo de interpollationibus Gregorii Turonens. dispu-
ctum Ma7'tyre7n, recta h^-evissimaque via dehuisse patria7n repetere, nec utia quaiicumque ex ratione deciinare potuisse. Ast quis U7nquam se7'io istiusmodi paradoxon proiuierit, prsesertim post Gregoriani textus tam iucutetiter vindicaia7n a Rui7iartio sinceritatem ? Quod si etiam datêtur, nec tamen concederetur, S. Lupentium b7'e77issimo itinere Metis seu ex vicinis ad Mosellam locis Mimatutn (Mende) seu Gabaios (Javouls) 7'epeiere voiuisse, nihii opus e7'at Biesam (Blaize) trajicere ; imo nec ad hanc pervenire
Francc,7 K. Paris 1^08. (3) Expillv, Dictiomiairc piôgraphiquc des Gaulescl de Fiunce, verLo Poiuhyon. l-t) Gallia Clirisl. J
:
(i) Apud Cnintmm, ubi siipra, paR. 2S4. (2) Sprnocr, Hisloriseli-Geogiophischer Hand-Allas. Muppa 2ti. Item Gallia Chiist lom. lA. MappaProvmciffiRemcnsis. Cassiiii, carle
gtQfirale de
la
Ibid. llappa.
poteratf
poterat, nisi prius transmissa
facto circuitu. cienti tabulas in ocutos incurrit. Cieterum vana prorsus sunt id genus ratiocinia, ubi sua siat Gregorio Turonensi auctoritas Quod autem scri.
aut
magno
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. Matrona (Marne) bis: ibique tamdiu (Lupentius) conversatus est, ut geographicas inspinec Brunichildis eum decollari fecit, nuiiaienu^
605
do-
B.B
se-
quitur eo ioci caput saticto Viro fuisse amputatum. Cceterum ipse Mabilionius remgesiampauio
Castetlanus (1) Passionem contigisse prope GibriHCum (Givrg) in Arg-onna, Catalaunensi dioeceseos, verisimilitudine non caret, eo prsesey-tim
hit
anteex Gregorio Turonensi describens: Idfactum, inquit, ad Axonam fluvium. Jam vero pluribus ab Axona distat leucis (o) castrwn Medioianense,
ah urbe Verbino iVervins) juxta oppidum Wassig-uj; estque vicus incolas numerans ISO (6). Ejus mentio non fit in Calendario ecciesiastico Franci^ (7). Quc-e porro fides sit pra-fatê adhibenda chart^ haud faciie dixerim. Deestannus; êtas tamen aliunde innotescit. Bruno benedictus est Romffi anuo 1050 iu capella Laterauensi ab ipso Leoue papa [^);obiitcirciteran7iwn 1082(9). Addunt: Anno
1063 donationes plurimae Dervensibus facta;; inter eas data est a Rogero episcopo Catalaunensi ecclesia S. Sepulcri ac Stephani, quam S. Lupentius
,
ex capite, quod cum S. Gregorii dictis rectissime componatur. Est enim Gibriacum Campaniê oppidum, in tractu Argonnensi, regione sciticet
.
(Mulain, Cassini scribit Moulins) ; hodie in di(cesi est Suessionensi, haud procui ad boream
sattebrosa, inter
Mosam. Matronam
et
Axonam
protensa, cujus primaria civitas Sancta Manechitdis\%), a qua Vitriacum non procut admeri-
diem
abest, ita
quidem ut
urbem
accedat, nec
et ad Catalaunensem miUtum ah Axona sejungatur,
jaceatque in loco latrociniis admodum idoneo (3). Itaque Castettani sententia valde probabitis mihi
est.
itOii
probalw
DiTvenii,
Mabillomus aliud de martyrii toco asserit Locus, ubi capite mulctatus est, in quadam charta Dervensis monasterii dicitur esse Mediolanense castrum (Molain) dicecesis Catalaunensis
(4)
:
cui proxima est ecclesia sancti Sepulchri, sanctce MarijE sanctique Stephani protomartyris, quam sanctus Lupentius sdificasse et incoluisse traditur, donec Brunichildis eum decollari fecit, ut leg-itur in charta Witeri militis Mediolanensis castri, qui hanc
eremita coudiderat incolueratque antequam Brunicbildis regiuffi jussu capite plecteretur (10). Sceculo itaque qumto a morte Lupentii primum occurrit mentio ecclesia? ab eo conditce, quod profecto tanti non est, ut per se argumentiua efficiat satis firmum.
Sujusmodi pierumque asserta (admissa instru' E menti sinceritate) ortum habent ex poputaribus
traditionibus, quibus xdes sacrse cedifivatx fe-
ecclesiam Dervensi monasterio largitus est anuo MLsiii. Nuiius dubito quin agatur de charta Bru-
runtur ab
iis,
quorum
fit
vel reiiquice asservantur,
vei pecuiiaris aiiqua
nonis abbatis, quam Mabiltonius, forte per aiiquam extensionem, dicit esse Witeri ex qua tamen nihil de martyrii toco iegitime concluseris.
,
Aîographum
stris
chartie Brunonis decessoribus nosuhmisitDucangius Q-s.'VQ.h\i\Q.no c(nob\\'De^'
vensis dicecesis Catalaunensis. Illiu^ partem hic adscriho Kg-o Bruno, Dei g-ratia abbas Dervensis monasterii, uotitiEe fideliura tradere volo, quod "Wi.-
memoria. Nec enim duhitem S. Lupentium cuitum habuisse in Medioianensi castro, imo et in Dervensi ccenohio. Atque hsec de ioco martyrii, de quo nihii certum, prxter ea, quse a S. Gregorio Turonensi traduntur iliud nempe contigisse ad Axonam fiuvium probabiliter tamen haud procul Cataiauno, ut suadet
;
,-
sacri Corporis
V6
ad itiam ecciesiam
transiatio.
^*'*'" ''''
adscriheniitt
Ad annum quod spectat martyrii, piurimum
terus miles Mediolauensis castri (Molain vicuius in di^cesi Cataiaunensis, ut notatur ad marginem
apographi), qui fuit famosissimus vir, postquam ab Hierosolymis reversus est, peccatorum suorum
ecclesiam Dei in honore SS. apostolorum Petri et Pauli, sanctique Bercharii constituit... ibique habitum monachalem devote
,
recordatione perteesus
suscepit.
EstqujEdam
honore
ecclesia justa praedictum ca-
quoque ab invicem discedunt scriptores. Sunt, mquit Baiiiet (11), qui passum velint ineuute sseculo septimo, sub Theodorico, reg-e Burg-undionum (ita i7i Vita ad caicem hujus commentarii edita) ast alii, et quidem plausibilius necem sancti Viri referunt ad tempora Childeberti versus anuum 5S-1- vel saltem ante aunum 593, quo Childehertus, mortuo Guntramno, reg-num Burg-undias adeptus est. Hae;
strum
Marias sanctique Stephani protomartyris, quam S. Lupentius, dum eremiticam vitam duceret, a fundamentis locavit, ibique tamdiu conversatus est, douec Brunichildis
iu
S. Sepulcri, S.
sitat Baillet inter
annum
584 et 590
(12).
Simon
de Peyro7inet caesum scribit (13) sseculo septimo, et Nicoiaus Desgue?'rois, quilongissimam, ut infra i?i Annotatis videhitur, S. Lupentii historiamseu
potius legendam texit, annum ponit G13 (14). Rapinasus non sibi cohceret : ma7'tyrium contigisse
vutt sub episcopatu
eum decollari fecit, quam postea Rog-erus episcopus Catalaunensis ecclesiae Dervensi, pro eo quod familiaris ejus erat, donavit. Prsedictus autem Witerus, antequam monachalem
impiissima regina
domnus
Leudomiri; hic autem secun-
dum
Galtice christiame editorec (15), sedit Cata-
habitum susciperet, ob amorem

tiouis, cui
loci et cougreg"ailli
inserendus erat, donavit ecclesiEe tem patrimonii sui etc.

"i conligiise
par-
12 Vtrique
inMediola"*nii caitro.
supra
dixi,
verborum contextus suadet, quod Mabilloniwn eamdem iltam chartam

ita sit, ohiter omnitio et ne-
indigitasse.
giigenter
Quod si eam legit,

prce
launi anno 5S0; ejus ohiius non indicatur, ast anno 5S9 sedem iltam tenebat Felix I. Atiunde S. Lupentii cicdem refert idem Rapinxus adprin- cipatum Theodo?ici 11. Confer nu?n. 7. Hcec et id genus aiia saiis decia?'ant ?'ecte opus iitius scriptoris vocari mediocre (passable) apud Le?iglet du
Fiêsnoy (16). Surius annum habet 590; Casteilanus margini adscribit (17): circa annum 589; Ferrarius in Catalogo generaii habet a?inum 588; Ba?'onius inAnnalibus (18) annum 587 Cointius (19), Hadrianus Vaiesius (20), D. Vaissette (21),
;
ni matueris instrumentum
ipsum
iiii
manibus non fuisse.
Nam primum
Brunonis charta est, non Witeri ; deinde non hic, hene vero Rog-erus episcopus ecclesiatn S. Sepuicri monasterio Dervensi donavit ; denique ex ver-
(I)
fllariyrologc
.
Verbo
Atgnnne
{3)
uuiverscl,
Cossini, 7
nnles BeiicdicU, lom. I. Christ. lom. IX. Tahula Geogiaph. (0) Diclionuaire geograjihi(fue, stnlisliiiuc dc la Francc. Paris, au xiii scu 1804. (7) Alma(S) Gallia nach du clerai dc France. Paris. 1854 Pag. B7ii KSo.
22 Ocloh. (S!) Ex|iilly. U!)i supra. K, Giuri/ fn Aigonne. (4) Anpag. 170. ad an. 5S4. num. 28. (5) Gallia
Chnsl. tom. IX,

des Saiuls.
2:2
col-
917.-(9)
Ibid. col.
918.-(10) Ibid.-dl) Vies
Ocl. pog. 34i.
(12) Ihid. pag. 3i3.
(li) La logns Siuiclorum el Sauetarum, pag. 3111. ToIosje 1700. Saincletc ehresUeiine, fm Vies iles S;iin(s honorî a Trojes, fol. 863. (16) 126132. Trccis 1()37. (15) Tom IX. col. Sli2. et IHi'lboiJc pour iûdicr riusloire. lom. XIII, pag. iiS. Paris. 1775. (18)Tom. X. pag UG. Luoc I7tl. iMarlyroioge nniverscl. (17) (20) Uerum Francicarum. lom. II, pag. i6G. (19) Uhi supru(21) llisloire de Laugucdoc, lom. I. pag. jot).
(15) Cata-
Longuevailius
m
iCCTORE
B.B.
Longuevallius (1), itein 584. BuUet-us denique rem in medio relinquit, nullum adscribens anmcm {S).
LUPENTIO ABBATK ET MARTYKE dem ac in duobus antiquioribus Mabillonius (2) annum
DE
S.
Missalibus im-
i)
pressis; altero
anno
1509, altero
anno
1543, utro-
ciretter
anno
H Nostra opinione, mortem S. Lu pe uti

dam
contigeiit ante
pone?i-
984.
circa annu7n 584 suadent sequentia.
Quod
que typis Parisiensibus. Priori qui asservatur in prpefata Armamentarii bibliotheca titulus est : Missale ad usum insignis ecelesije Cathalauuensis
noviter
annum
595. liquet
ex morte S.Gre-
emendatum ex jussu reverendi
in Christo
di/fegorii Turonensis, ultra 7'enda {i) anno sequenti [h^Q) extinctxis Childebej^tus, filius BrunechildiS: est (5). Hlius pietas et
;
hunc annum non
patris et domiui,
Domini Egidii de Lucemburg-o,
episcopi Catnlaunensis, parlsque Franci.-e.
Et ad
encomio donantur (6); itaut postremis saltem regni annis atrox adeo facinus committi potuisse non appareai. Unde magna accedit projustitia
anno Domini millesimo quing-eutesimo uouo die xvi .lanuarii. In calendario xi kal. (Novembris) Lupeutii martyri^ tertium duplex. Posterioris (quod Catalauni ^êpeyntur) iitulus est : Miscalcejn
.-
habilitas sentcntiw Bailleti, qui statuit
mortem
Lnpentii
ponendam ante annum

'rex,
593.
Prxterea
ad usum emendatum ex
sale
iiisiguis
ecclesiaa
Gathal.
noviter
ordiuatione
revereudiss.
dni
1543.
dni
Childeberti pater, in obsidione Toimacensi ex iywproinso necatus machinationibus Fredegundis est anno 575 seu 576 (7) patri
;
Sigebertus
Eoberti de Leuoncourt etc. Pdrisiis
anno
:
In
calendario: \i k-d\. (Novemh.J Lupenlii martyris tertium duplex. 7n ittroque: Introitus Letabitur
justus in Dno. Oratio
:
moxinregno Austrasiee stiffectus est Childebertus

annos natus iv et nienses circiter ix (Si. Paulo post ipsa Brunichildis, Sigeberti uxor Childebertique mater, Rothomago, ubi aliquandiu exul moiâta erat, Mediomatricos, id est Metas (Austrasiorum 77ietropolim) ad fiHum suum venit ; atque domum reversa non modo Childebertum filium suum sed etiamrernpublicam resit(9); idque perdmâsse saltem decenyiio credere fas est ; atqiie ita facHepertingimus usque ad annum 584, sub cujus initium ex se7-ieCrregoria7ta factorum{\0)incidit jnorsS.lMpentii. Cumque versus annum eetatis suse decimum sextum (imo citius, vl Valesio placet Natus, inquit (11), annos circiter xv filium ex uxore tulit) matrimonio junctus fuerit Childebertus, proid efficitur ex eo quod anno 586 naius eisit fiUus (12), cjêdibile est yêgem jam ex tunc rebus publicis administrandis per se diligentiores curas adhihuisse. Quidquid tamen de his sit, praecipua ratio, qua suademur mo7-tem S. Lupentii referre versus annum 584, deducitur ex serie rerum gestarum
-.
Propiciare etc. ut supra.
Epistold
Beatus
:
homo
qui invenit sapientiam.

:
Evangeiivjn Nisi g-rauum frumenti. Secreta Suscipiat clementia tua quesumus Domine, de manibus
munus oblatum, et per sancti martyris tui Lupentii oratioues ab omuibus nos emundet peccanostris
tis. Per Dominum. Postcommunio Divina libantes mysteria quBe pro sancti martyris lui Lupentii venerationetuEeobtulimus majestati, quesumus Domiue,
:
ut per ea veniam
rio
mereamur peecatorum
ot celestis
gratie douis reficiamur.
PerDorainum. In BreviaVialart an. 1665, caleiida-
RR. DD. Felicis de rium habet In festo S.

:
Lupentii martyris. Duplex
quarti ordinis in cathedrali ecclesia, per diogcesira
Semiduplex. Oratio: Prcesta, quEesumusomnipotens Deus, ut qui beati Lupeutii martyris tui natalitia colimus intercessione ejus in tui uominis amore roboremur. Per Dominum. Denique Breviariu7n RR.
DD. Mari^ Josephi Monyer de Prilly editum an. IM^ hahet Viie xxu Octobris. Lupentii abbatis et
:
martyris. Semiduplex. In cathedrali duplex majus.
S. Gregorii Turoex Indice chronologico Bouqueti (13), ubi plurima facta sibi in narratione S. prsesulis succedentia ad mox dictum annum notantur, inter qux etpassio sancti martyris Luneiisis, ut videre est
in libris Historiie
Francorum
De communi unius Martyris. Oratio Deus qui beatum pag-. XII. Lectiones binx ex Gregorii Turo:
nens. Historia, addita clausula de Cataiaunensi translatione. Evangelium Si quis vult post me venire cum homilia S, Augustini Quid est, rog-o
:
.-
pentii.
vos
Si
quisvultpost
me
venire eic. Viguit ab
an-
II.
De
festiva S. Lupentii
memo-
ria, reliquiis et Actis.

FeiCivamemoria Catalmini
Ab immemorabili festum
tum
memoria S. Lupentii et quidem olim solemnis, ut tum ex prsecedentibus tum ex dicendis de reliquiis patet ; decursu autem temporis decidit cultus, qui hodie ille est in cathedraii quem solent exhihere in ecclesiis Sanctis quorum Reliquice habentur.Conjicere
tiquo in ecclesia Catalaunensi
; ,
S.
Lupentii celebrat
ecclesia Catalaunensis die 22 Octobris. Exsiat Parisiis in Bibliotheca Armamentarii (de l'Arsenal) inter Mss. Pra>clarissimum volumen, notaT. L. 123, in quo continetur
licet solemnem supplicationem singulis annis feria secunda Pentecosies recurrentetn in cathedrali Caialaunensi, qua omnes Sanciorum reii,
Breviarium
et
Missale Catalaunense exeuntis sa^culi xni, vel ineuntis saeculi xiv. Certe in ejus parte secunda
legitur folio recto
i:
quiseper urhem deferuntur, originem habere ex translatione corporis S. Lupentii in aliam thecam,
factam anno
infra dicam.
16 Oolitur
1413, ipso sanctse Peniecostes die, ut

cl alibi.
Sicut contigit
anno septuage:
simo secundo
et in
margine adscribitur alia manu:

2n calendario habetur
quoque S. Lupentius in patria sua ecclesia Mimatensi, in cujus breviario officium

habet ad eumdem diem Lectiones ordiyiatae sunt secundum textum S. Gregorii Turonensis ad;
Nota epocham
an. 1272.
xikal. (Novemh). Lupentii mr. ixlectionum dur,!ex solemne. Ft parte secunda folio cxlui recto et
versoponitur Officium
Missa, hoc modo. Lupentii mr. Oratio. Propiciare, quêsumus, Domine

et
ab omniSequitur dein vita in novem distributa leciiones, quas ad calcem hujus commeniarii integras reperies. Missa ea-
nobis famulis tuis per sancti martyris tui Lupentii merita gloriosa, ut ejus pia interceasione
bussemper muniamur
adversis.
clausula de insig-ni reliquiarum parle a Ciaudio Antonio Catalaunensi episcopo versus finem ssec. xviii submissa. Ex charta Brunonis, de qua supra num. 11 concludere, fas sancium Abbatem habuisse cultum in Mediolanensi castro sicut et in Dervensi monasterio In Saussaii mariyrologio Gallicano duplex ceiebratur memoria. Aliera 22 Octobris : Minate Gabalo,
dita
(1)
HisLoire dc
i"i5glisc
Gullicane, tom. IV. pag. 188
Paris
1820
(71 Valcsiiis,
Ij9.
(9i Ibid.
RGriim Froncicar toin II, na.;. Cl. (8) Ibiil. pag. ms. 77. (Uh I)_ aoiimn'! Itm-noil H.>cl,i<i(.M(!ns.
rum
A rum
H07
:
in Aquitania Batalis sancti Lupentii abbatis basilicae sancti Privati. Addiiur prolixum encoecc
mium haustum tam

quam ex
b}-i2
:
sequentem habet Gailia Christiana (5) Quum vero anno 166S mense Januario, ecclesiu ca,
iAu<;TORE
^'^
Vita etantiquis hremariis
thedralis
GregoyHo Turonensi. Attera 6 NovemIn campania sab praesulfitu Catalauuensi,
igne ccelitus dimisso percussa fuisset. ruinus illius omoes intra quadriennium sarcivit
Julitis
sanctiLnpentli martyris.qui sponte segreg-atus a saeculo.totum cum se divinis obsecutionibus mancipasset, iu eeclesiola,
Felix Vialart, pro tempore episeopus Ca-
piiE
quam struxerat in eremo, jussu iraBrunichildis reg-iDte decollatus est. Hic ergo,
tataunensis, vocatus Feiix III. Atque hic annus certusomninoest, utpote inscriptushodie zyphris
majuscuiis ruhei cotoris fornici interiori chori

cathedraiis ecciesix Catalaunensis. Habetur pr^terea ex instrumento authentico,
exmente Saussayi, diversus ah altero videtur. Clarum prxterea est ex ipsis verhis, posteriorem annuntiationem desumptam esseexprasfata Brunonis charta. Perpe^-am duos procudit Saussayus Sanctos homonymos nihil enim repugnat
.-
m archivo
quodasservatur
infe-
ejusdem
ecciesiiB.
Hujus paulo
quominus Lupentius(?a&a/i7an7iS apud Catataunos seu in Mediotalanensi castro aiiquamdiu moratus sit, utjam aniinadverti num.lQ. Cieterum notum eruditis est quam flocci pendantur pripfaii scriptoris asserta, uhi prxsertim de rebus antiquioribus sermo est. In may^tyrologiis Adonis, Rabani, Usuardi, etc. nomen S. Lupentii non occurrit, sicut nec in hodierno Romano. In auctariis quihusdam Usuardi reperitur nominatim apud Moianuyn, ut videre est in Usuardo Sollerii nostri B ad hunc diem 22 Octob. Denique testatur Nicoiaus Desguerrois (1), Trecis in Campania ad diem
,
rius recurret mentio. Hunc quoque annum ponit Butterus, qui in aiiis midto amplius a Ruinartio {nec, ut mox reddam, sine ratione)discedit:
tradit
mH
reliquias
nempe {Q),adnostramusquextatetnhaberi S. Lupentii atque partem tantumearum

[vulgo
incendio periisse; quinimo ossa aliqua sancti Viri data fuisse ecclesiw caihedraii Mimatensi
Mende) a Ciaudio Antonio de Choiseid-Beaupre, quiepiscopus Cataiaunensis diem supremuiyi ohiit anno 1763. Rursus atiud memoratur in historia OccitanicV{7i, combustassdfe^ majorem p^rtem
reliquias S. Lupeutii seculo xvi a Calviniauis.
Qn^
13 Octobris celebrari festum S. Lupeutii, cujus ossa (dempto capite) asserit requiescere in vico a
S.
Lnpeutio
(St.
leucis
py-eefata
Lupien) nuncupato, atque sex urhe dissito; additque dicto die
parumconsentientia, idtamenciare demonstrant, stare non posse asserta Nicolai Desguerrois, nempe caput soium beati Martyris E Cataiauni fuisset asservatum, têtiqua vero membra in Trecensis tiâctus vico St-LupiL-n. Cxterum
iicet
quidem
ipse fatetur
(8)
se nescire quo tempore sacra
li-
magnum haheripopidi concursum, piuresque ibidem obtineri sanationes; cum autem Catatani ejusdem Lupentii dies agatur%% Octohris, opinatur Nicoiaus Desguersicut et dorninica sequenti
rois, hic Dep>ositionem , in Trecensi vero ecclesia
psana eo essent allata, licet suspicetur hoc coniigisse suh Normannicis incursionibus, imo anno 882, uhi Campania superior fcede vastata erat; unde, ejus opinione, inferre iicet, thesaurum adeo
pretiosum mediis in syivis absconditum fuisse ibique pauiatim exortum oppiduium esse. Vide num. sequent. et Annotata ad Vitam iit. a. lSAtquehcecsunt,qucevariivarie dereliquiis sayicti Viri scripseynmt. Certiora nos nacti documenta sumus, cum diebus S et Juiii anni 1S55 Catalauni versaremur, hospitio excepti ab ipso iltustrissimo ac RR. DD. Maria Josepho Fran'd
ceiebrari
quamdam
Translationem. Asi scripto-
rem hunc hallucinari, patebit ex dicendis tum numero sequenti tum ex Annotatis ad Vitam;
ita ut ossa
Hetiqms:
;"*sei
'"'*""'
Trecensia
(si
quse habeantur) alterius
omnino Lupentii sint.

17
De
reliquHs agentes,
primum
recitabimus
piurium scriptorum piacita haud parum discordantia; dein earum pr^sentem statum certis ex monumentis indicabimus. Indubium ex S. Gregorio Turonensiest{%), caput(S.Lupentii]cum reliquis
cisco Victore
Monyerde
Priily Catalaunensi epi-
scopo, viro venerando et Societatis nostrse amantissimo. Prceeipuum est instrumentum authenti-
artubus sepultum fuisse haud procui a loco martyrii, ihidemque aiiquo te^nporis spatio mansisse; suhjungit enim Gregorius : Ferunt nunc et lumen
apparere; etsi infirmus ad bunc tumulura fideliter deprecatus fuerit, accepta sospitate recedit. Quam-
cum, inarchivocapituti Cataiaunensis depositum, quod, versum exgailico iîlatinum, hic in extenso damus, uhi pnesens 7'eiiquiarum status clare K exhihetur. Est autem sequentis tenoris 19 In nomine sanctissimae Trinitatis Patris, ^j.
.-
i,i,i,^,e.
^ diu sacne exuvix ihidem permanserint, nuspiam reperio, sicut nec a quonec quomodo fuerint transiatx Cataiaunum. De facto tamen ipso translationis graviores ad unum omnes conveniunt scripiores. Beatus Lupentius [verha sunf Cointii('6)), hodie quiescit Catalauni in ecclesia cathedrali, ibi-
que colitur undecimo kalendas Novembres. Similiter loquuntur tocis supra citatis Bailiet,Ruinartius,Vaissette, Butler aliique. Ast non ita concordant, uhi qusestio est de iliarum prcvsenti statu. Ruinartio (4) S. Lupentii corpus Catalaunum allatum in ecclesia calhedrali servatum est usque ad annum 1667, quo ecclesia fulmine die xix Januarii icta conflagravit, simulque sacrae reliquiae, qu80 ibi servabantur, consumptEe sunt. Que vero superfuerunt, ossa scilicet semiusta et cinceres, simul congesta in theca asservantur retro majus altare. Qux quidem verba adeo diserta indicarent scriptorem eruditum haud segniter hac de re qucBsivisse, Loco tamen anni 1667,
,
ad majorem Dei gdoriam et Sanctorum venerationem. Auno gTatiae millesimo octing-entesimo quinto, die declma noua Martii, nos Aug-ustinus Josephus Becquey presbjter, quondam canonicus ecclesise cathedriilis Catalaunensis, modo canonicus ad honores eci-iesiae cathedralis Meldensis, etconsilianus KR. DD. Ludovico Mathias de Barral, Meldensis episcopi, speciatim delegâtus atque ex auctoritate R. D. Dubois de Crance,
Eilii et Spiritus sancti,
lo auihenitco.
vicarii g-oneralis pro
foro internn, canonici archiet
presbyteri Meldensis, praeseutibus
requirenti-
Josepho Alesaudro Beujamino Hurault, presbytero parocho dictae ecclesiEe S. Stephani, DD. Ludovico Carolo Valois et Joanne Baptista Wareuflot, utroque vicariis ejusdem ecclesise, nec non DD. Joanne Baptista Bulard, presbytero et incola supranominatse parcecise, et Antonio Meunier, ex priraariis administris curiie prsefectoralis
bus D.
{chefde bureau d lapr6 fectitr e)d.om\G\\i\xm habente

Catalauni, ad inspectionera et verificationem
reli-
(1) La Saincteli^ Chrcslicnne, fol 132. (2) Patrol. MigniBn. tom, LX.XI.eol. -UIB. i.i) (3) Annulcs ecclcs. tom. I, pag. 25i. Palrologia Mignan. Ul)i suina, col. i03, nota (K) Tom. IX,
cot.
(6) Vies dcs Sainls, tom. Hisloirc dc Languodoc, tom lete Cliresticnne. fol. 150, vtrso.
900.
1832
XVI, poR,
I,
(7)
pag. 29^,
iU. Lovan.
(S)
Sainc-
qui
'
60S
UCTOKB
B.B.
DE
cnjuMlam,
S.
LUPJ^NTIO ABBATE ET MARTYRE.

cathedralis,
quiie
quam
possidet iu urbe Catalau-
uensi ecclesia S. Stepbani,
quoudam
asservatas etc. Accepto igitur hoc supplici libello ecclesiam adivimus choruraqne intrante.-^... ita in
processimus forma et modo, prout sequitur, Post invocatam S. Spiritus g-ratiam, nobis exhibitus a D. Hurault, parocho dictas ecclesiie S. Stephani, fasciculus est, contineusfrag-mentum ossis ustulati, quod Maria Areutz, religiosa hospitalaria in Xenodochio Catalauneusi, atque prtesens
hierolheca
S.
ruiuam invenimus
nihil
actura
jam
subsisteret.
ut prseter columnas Vidimus quoque subter-
rauei sacelli (quod, sex hexapedis long-um, latum vero quinque, nuncupatur N. D. de la Crouste)
eum
aperire-
fornicem, cui innixum erat altare raajus, pariter coliapsam et comminutam, ut jam nullum illius
vidcre esset vestig-ium.
.
tarpraefatus fascicuUis, testutaest, se extraxisse ex
Altare
quoque
prsefa-
Lupentii martyris, cujus ossa omuia
asportata luorant ex ecelesia S. Stephaui in
aulam
Xenodochii, quando deripiebantur ecclesiie, atque hactenus multacum veneratione asservasse. Dictum
ossis
ridi,
tum... fuit confractum, disruptum et fusum cum tribus thecis ex arg:ento deaurato, quibus tria continebantur Sauctorura corpora, ex quibus pauca
fragmentum inrolvimus pauno ex

rubrs impressum
,
serico vi-
cui apposuiraus sig-illum Meldensis episcopi
cerae
quo
reliquiario
includi
atque exponi, ut autea, fidelium venerationi. In quorum fidem presenti instrnmento subscripsimus una cura testibus supra norainatis,
posset,
quod et munivimus sig-ilio episcopali ex cera rubra. Hecquey c. A. d. M. {canonicus honorarius diceceseos Meldensis). Erat signatum Hurault, parochus ecclesias S. Stephani, Vallois, vicarius S. Stephani,"\Y;:reuflot, vic. S.Stephani, Bulard, Meunier Clauzet. Eide?n insirumento addita est seqitens at testatio RR. DD. Marise Josephi de Prilly : Auno
gratijE
omniuo [fort peu) supersunt. Componendo inier se duo luec instrumenta, id effici videtur ossa nonnulla S. Lupentii ustulata, post incendium exititisse {conf. num. iJ2); nunc autem, praeter unum fragmentuin a Maria Arentz sorvatutn, cetera desiderari. Fragmentum porro iiiud capsula inclusum, repositum est in hierotheca ex ligno deaurat justx magnituAiinis et duas divisa inpartes:
inaltera sunt reliquix S. Lupentii, inaitera exuvi^S.Quintini. Hie^ôtheca nunc asservatur retro suh altari majorn, et secunda Pentecostes die solet
millesimo
octing-entesimo
quadragêsimo
quinto, die decima quarta ApriUs, nos
Maria Jose-
cum aliis SS. reliquiis in supplicatione pubtica circumferri .Atia devotionis signa in populo haud apparent. De prsefata suppiicatione mentionem faciunt Ephemerides Gaiiicee hujus anni his ^ verhis (!) Ecclesiae urbis Catalaunensis plurimas
:
phus Frauciscus Victor Monyer de

pus
Catalaunensis
,
Priliy, episco-
visitavimus
reliquias sancti
possident SS. reliquias, easque.admodum pretiosas. Qu ut simul oranes publico soiemuique cultu
ciantur, ab immemorabili
fit
a^
quas invenimus tales, quales describuntur in supra exhibito instrumento, quibus nostrum apposuimus sigîllum, sicutetiam capsulffi,
Lupentii martyris,
ntatxu;
qua iuoluduntur. Catalauni die 14 Aprilis 1845 Eiât signatum M. J. F. V. episcopus Catalauneusis. 20 Ex his duo efflciuntur unum, partem reliquiarum S. Lupentii adhuc superesse, ut accurate redditur in hodiemo Proprio Catalaunensi (post introductum in illam dicecesim paucis ahhinc annis breviariwn Romanum) Sacrum Lupentii corpus e pagô Pertensi Catalaunum translatumest,
:
secuuda Peutecostes per civitatem supplicatio insiguis, quae Supplcatio Hierothecai-um dici solet. Hlo scllicet die, omues hierotheciE, in ecclesiis S. Stephani, S. Joanniset S. Lupi asservatae, cum pompa feruntur per urbem atque iu ecclesia calhedrali exponuntur veferia
nerationi fidelium, sequenti die, reliquieB "ad cathedrales spectantes reponuntur retro altare in sanctuario; cffiterEe per modum rursus siapplicationis deferuntur ad suas singulEe sedes proprias
.
21
Hic hreviter recensebo varias sacri Corporis
'
'""'''"'"i"
ubi aliquapars hujus verendi pignoris, perturbationibus desinentis sasculi decimi octavi superstes,
in ecclesia cathedrali religiose
asservatur. Alte-
rwn, qu^d in con/fagratione

percussae,
ecclesice,
a fvimine
S.
magna
salteni
reliquiarum
Lupentii
translationes. Discitnus exS. Gregorio Turonensi sanctum Virum haudprocul a loco passionis fuisse sepultum. Vide num. 16. Quamdiu autem ihide7n pe?'77ianserit non iiquet. Additur in Vita ms. sicut et in aniiquo breviario item ms. {quamvis,
pars superfuerit, cum Maria Atênz testetur se fragmentum ostiis S. Martyris ea^traccisse ex hie^ rotheca os?a. vero omnia asportata fuisse in aulam Xenodochii. Id aliquaienus confirmatur ex alio documento, quod vidi in archivo fahricse ejus-
Annotatis dicam, non omnino inter se conpost primam sepuituram revelatnm , fuisse sancto viroliermeucio uttiiuti Martyrismembra colligeret et intra septa basilicae coliucaret. Et
ut in
cordent)
sepelivit corpus sancti Martyris in basilica sancti
dem
ecclesiae cathedralis,
scilicet Relatione,
au-
a Ludovico Francisco Lefevre de Caumartin regio consiliario facta, de damnis ex incendio ortis. Incipit Anno millesimo sexcentesimo sexagesimo octavo, vegesima prima Januarii, nos Lud. i^ranc. Lef6vre de Caumartin... exhibita a DD. Decano atque canoaicis et capitulo cathedr^lis ecclesiffi S. Stephani Catalauni in Carapauia petitione, qua refertur, uie decima uona
ctoritate puhlica
:
Eemigii etc. Id vero supra cutn Cointio diximus nulio pacto posse suhsistere num. 7 et 8. Quando
auteme ioco primee sepuituree Catalaunum fuerint sacrge eayuviee translatce incompertum est.
attamen non est cur de ipso facto ticeat dubitare adeo constans et perspicua habetur hac de re traditio. Notatu nihitominus dignum est, necin Vita ms. nec in antiquo breviatHo ms. ssecuii xiii vei XIV, uliam fieri de Caiaiaunensi transiatione mentionem. Ex notis mss. canonici Beschefer ad Gaiiiam Christianam tom. X, ubi ac ecclesia Catalauneiisi, alia habetur transtatio Auuo 1413,
.-
hujus raensis {Januarii) circa horam pomere iianam sextam et dimidiam fulmine ictam fuisse a;dis illius sacFEe tnrrim, quEe penitus flaramis cousurapta est, et collapsa perfreg-it fornicem cbori,
coramimuit,
sanctarum reliquiarum desuper exaltatas fudit etiam concamerationem sacelli subterranei A^. D. de la
;
altare
majus
thecasque
LupeutiireliquiasLudovieus DebarCatalaunensis episcopus et S. R. E. Cardinalis, Cseterum eadem fere

in die Pentecostes, truustulit in aliara thecara S.
Crouste nuncupati
clerici
quam
laici
oppressi plures tam perierunt , dum D. Decano
ruina
verha leguntur in cataiogo episcoporum priefati operis {i). Animadvertendum est, prsefaXum Lu-
opem
fiierunt ad
sacras ab
inceudio
salvandas
species sicut et
Sanctorura reliquias in armariis

Tom. CLXXII,
pag. i88.
dovicum Cardinatem sedem suam Lingonensem permutasse cum Ga/rolo de Poitiers epicopo Cataiaunensi,itaut hic Lingonas, ille Cataiaunum
(1)
L-Ami
(Ic Id
Religion, 24 M.ji 1856.
(2) Gatlia Chrisl,
tom. X.
col.
m.
transerit
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. A transieritanno,quosupra,Ul3(\).Translationem ritur, diciturque descripta ex

reliquiarum S. Lupentii factam vult D. Franaiscus (2) ante permutationem, ac proinde contigisse
609
B.B.
mam quwstionem.
de facto
et
subCaroto episcopo. Non habeo, unde hancdiriAst parum refert cum constet anno. In breviario Cataiaunensi, quod
breviario Catalaunensi utique ms. ; item et atteram, quam nos ipsi nacti sumus Parisiis exbibiiotheca Ay-mamentarii [de 1'Arsenal) in
et
primum
rio
typis excusum fuit anno 1665, sub episcopatu Felicis Vialart, ad finem Lectionumrepe;Siici'se
voiumine ms. egregie exarato conservato, quo simui continentur et Breviarium et Missaie ecciesi^ Catalaunensis. Notatur volumen T L. 123, pertinetque ad sxculum xiii
vei
ejus (Lupentii)reliquiaeposteaCathalau-
num
gis
delatae iu cathedrali ecclesia in arg-entea capsa
ad initium sequentis. Existimo priorem maantiquam tum quod midto prolixior sit,tum
Scribebat vero Rapinseus anno 1 636 in suis Annalibus dixceseos Catataunensis Sanctissimum ejus corpus requiescit in praeclara theca
repositse sunt.
:
etiam ob dictionis barbariem et acriora in Brunichiidim convitia. Ad res gestas quod spectat,
ambx
arg-entea majori in altari ecclesiaa cathedralis.
Bt in
inter se satis concordant, itaut dubitem ulrasit, quam Rapinxus testatur inmonasterii
Necrologio ejusdem ecclesice legitur ad annum 1635: Obitus defiincti bone meraoriai yEg-idii de
Luxemburgo, episcopi Catalaunensis, qui legavit septies centum scuta aurea pro reparatioue capsae
[H) Bx quibus satis pronum est concludere agi apud illos omnes de hierotheca in quam sacrum corpus translatum fuerat anno ] 413 qux deinde sub eodem Felice Vialat, in incendio anni 1668 confracta, disrupta et fusa
sancti Lupentii
S.PetriadMontes prope Caialaunumasservatam. Confnum, G. Utraque discriminata est per numeros romanos ae normam novem Lectionum hanc divisionem duximus servandam. Ccetcrumex Vitis cum Passione collatis videre est quomodo Sanctorum acta a tegendariis fuerint nonnumquam
;
aucta, deformata, vitiata.
fuit.
22 In breviariis post hunc
annum
:
editis,
jam
Pi^SSIOS. LUPENTII,
ABBATLS.
B non
ft mentio argentex caps^-s Sdcrum Lupentii corpus e pag-o Pertensi Cathalaunum translatum
est, ubi in ecelesia cathedrali relig-iose asservatur.
ItainbreviarioClaudiiAntoniide Choiseul Beau-
ExS.
Gregorio Turonensi Hist. Franlib.
pre anno 1736, et in recentissimo, a RR. DD.Monyer de Prilty anno 184-0 in lucem dato Sacrum Lupentii corpus e pagô Pertensi Catalaunum trans:
corum,
vi,
cap.
36
a.
latum
est,
ubi aliqua pars superstes in ecclesia ca-
Paucis annis post editwnhocbreviarium.prêfatusepiscopusassumpsit ritum Romanum. Supra posui quid in pn^senti diceceseos Proprio de Reliquiis S. Lupentii occurat nuni. 20. Fatendum est,non clare effici ex instrumentis num 19 et 20 laudatis quid anno 1668 de corpore S. Lupentii fuerit servatum, fusis, ut habet Ludovicus Caumartin, thecis, quibus tria continebanturcorpora Sanctorum. Confer nwn.20. Monet Butlerus ad hunc diem 22 Octobris partem aliquam superstitum ossium transmissam fuisse Mimatum, quod luculenter traditur in breviario illius ecclesice, ubi in Lectionibns {qum exdem fere ac in Catalaunensi Viatartii) S. Lupentii, prcefato die iegitur: Sacrum Lupentii corpus e pago ^ Pertensi Cathalaunum translatum est, ubi in ecclesia catbedrali relig-iose asservatur. Providit autem
thedrali reirg-iose asservatur.
.
Lupentius, abbas
ris
basilicae sancti Privati b

c,
marty-
a Brunichilde regina accersitus, advenit d, Incusatus enim, ut ferunt, fuerat ab runocentiosupradictEe urbis comite, quod
urbis Gabalitaa-e
profanum aliquid
discussis causis,
effatus de
regiua fuisset. Sed
cum
nihil de crimine majestatis
esset inveutus, discedere jussus est. ubi viam carpere coepit, iterum ab antedicto comite e, captus ad Ponticonem /'villam de-
eonscius
Verum
dimissusque iterum ut rediret, cum super Axonam g fluvium tentorium tetendisset, iterum irruit super eum inimicus ejus. Cujus vi oppressi amputatum caput
;
ductus, multis sappliciis est aflFectus
in
dedit,
culeum oneratum lapidibus posuit et flumini reliquum vero corpus vinctum cum saso
quam virtutibus eximiis Lupentiusadornaverat, sacrisetiam exuviis quodammodo redivivus praesidio esset et exemplo.
Deu.s, ut ecclesiae Gaballitanae,
Insignem earum partem Claudius Antonius Cathalaunensisepiscopus, de capituli sui consensu, dono dedit ecclesiae cathedrali Mimatensi, cujus antea
fuerat archidiacouus. Aiiunde veyô discimus reli-
quias a Claudio Antonio Choiseul-Beaupre datas, in ecciesia cathedraii Mimatensi soiemniter depositas fuisse
anno 1738 die 22
Octobris, quo ejusfes-
immersit gurgiti. Post dies vero paucos apparuit quibusdam pastoribus, et sic extractum a flumine sepulturffi raandatum est. Sed dum necessitates funeris pararentur, et ig-uoraretur quis essetepopulo prsesertim cura caput truncati non inveniretur, subito adveniens aquila levavit culeum a fundo flumiais et rip deposuit admirantesque qui aderaut, apprehenso culeo, dum sollieite quid contineret inquirunt, caput truncati reperiuut, et sic cum reliquis artubus est sepultum. Nam ferunt nunc et lumen ibi divinitus apparere et si infirmus ad hunc tumuium fideliter deprecatus fuerit,
; ;
-d
ium
accepta sospitate recedit.
agitur.
23 Subjicimus primum Passionem S. Lupentii ex Gregorio Turonensi,scriptore,utmonui,coiBvo, et cui pne aeteris fidendum est. Qiuv vero addita
ANNOTATA.
a Notat Ruinartius [i^deesse hoc caput incodd, Vaticano,Corbeiensi,Colbertino.Perperamtamen exinde conclusit Cointius caput hoc 'm^.xliimva tme, Vide Comm. prasv. num. 4 et 5. Monasterium S. Privati, b Scribit Vaiesius (5) 5. Privas dictum a Privato Gabalitanse urbis vulgo
;
aut diversa inLegendis
et
Lectionibus occurrunt,
velnihil arbitramur aucto?'itatis habe?'e. Cum tamen nonnuiia ab antiquo tradita sint, ac passim, pius minus castigata, in vetustioribusre-
parum
citentur breviariis atque historiis, idcirco addimus Vitam beati Viri, prout in nostrisMss. repe(I) Gallia Chrial.
Ctiiiloiis-sur-fllarne,
tom. X. col. S94. ms. \Wi. oll. --
(2) Histoire
(3)
du
diocfcsc dc
col.
896.
Uallin Clifisl. tom. X,
(S) Notitia
(4) Palrologia Mign. Tom. LXXI. col. -tO^- nota Gulliarum. Vocibus A'. PrtvKd mo'iii5<eriurii.
:
a.
Octobris
Tomus IX.
81
episcopo
610
VITA
S.
LUPENTII ABBATIS ET MARTYRIS.

interemit
e.
episcopo, qui ab Alamannis Gallias, Croco duce, pervag-antibus fustibus, ctesus est.Valeriaui Gallieuique principatu. {Conf. Acta S. Valerii Lingo-
Et quia malicia supra
dicti reg:is
Theo-
dorici coutra
Domini sacerdotes accensa
fuerit, iu
sequentibuspalam ostendetur.
iniquissimis consiliis atque t>omiqucm~ dcemonis spiritu actus, ausus cst "" '^'''"'e/ifatig-are ac debellare ecclesiam Christi; similis '"'*' factus est beliie, que sanguiuis copiam sitit: haud secus iste siliebat detrimenta justorura. Deuique nemo audebat, pravitatem nequiciamque ipsius reg-iue arg-uendo, corripere; quia cunctos oppri3
llic
nensispag. 627 et seqg.). Creg-orius Turonicus hoo monasterium basilicam S. Privati mavtyris urbis
GahalitancV, cujusjabbas esset Lupentius, apppUat:
priuventus
si
deceptus, ac
non quod
esset basilica ha;c iu civitate
Gabalorum
seu iutra urbis muros, sed quod in ag-ro Gabalitauo. c Gabalos recentiores g-eographi aliique, similitudine uominis adducti, putaut esse oppidulum
Javouls, IV leucis distans a Miraate, quem in locum sedes episcopatus exurbe Gabalis translataest....
Memraate
vel
nostris vooatur, ? iu
Mimmates Mante [nunc Mende) a n ac t iu (/ conversis (1).
mebat persecuhirera potentiara. Nonuullique ministrorum, qui decepti favebant prave ejus accioni honoribus dilatabautur aut muneribus ditabautur. Nobilissimi vero qui cousentiredetrectabant, faeultatibus ab ea nudati, per
d Metas nempe,
e Vide
qme metvopolis erât Austjâsix. Comm. prxv. num. 3 et 8, ubimidta de

quem insontem vult a cxdeS.
Lupentii
eam
in
quautum
in ipsa
erat ig^nobiles reddebautur.
Innocentio,
'
4 Decretum quoque ejus erat, ut quicumque

ejus pravitati inventi fuisseut derog-ari, aut carcerali
aUerajeza.
Oei,
Cointiiis, sed
absque satis idonea ratione.
Valesius [-1), villa regia vel publica regura Austra*iorum fuit, snb Mei Pontifico vel Pontig-o, ait
custodie maucipati, aut exilii expulsione
dam-
pnati, sive etiam morte mulctati crudeliter penis
roving-is et Carloving-iSjetiam synodis
episcoporum,
subjieerentur. Et ut breviter
"
Imprimis anui S76, celeberrimus locus, Greg-orio Turouico antistiti ceterisque nostris bistoricis memoratus, vulg-o Pontion. Pouticonera David Blondellus Campaneusis adflumen Orniim positum esse
ait in
gestu suut,illud a nobis
comprehendam que pandendum est,qtiia in tan-
tum ejus nequicia

centis,
venit iu effusione saug-uinis inno-
pago
Perteusi,
non procul a
quo malicie sue mag-nitudine vel nequicia quoque Jhezabel preire videretur. Ilec de nequicia- e
Vietoritico Ju-
rum
ejus
cnmulo narrasse
suflBciat.
censo {Vitry-le-Frangois)', quod et Tabuls confir"mant.
5 Sanctns ig-itur Lupeutius
martyr Domini
exire;e(ur
"S.Lupentio.-
mius, cujus meutio in superioribus relata
est, se-
g Flumen Axona
Eemorum
co.
{vulgo Aisne) est in extremis

ii
cundum
finibus. Ita Ccvsar lib.
de Belto Galli(3).
seculi uobiIitatem'illustribus Gavellitano territorio exortus est pareutibus; et deinde litteris
Apiid
Compendium
Isaree miscetur
eruditus atque relig:ioui deditus, adeptus est gradumpresbyterii, consentiente vite merito cura sanctitatis decore. Qui cum traditum sibi officiura irreprehensibiliter exhiberet, a
quodam
/\
qui nequis-
VITA
S.
LUPENTJI,
sirao spirita contra
eum
incitatus
fuerat,
cesus
ABBATIS ET MAKTYRIS.
ferturin conspectu reg-ine. At Dei Servus cum minime recognosceret ea que sibi ing-erebantur, non
est cunetatus arg-uere in conspectu
opera suprascripte iuiquissime reg-iue,
omnium iniqua cum omni

?""" **""''
""""'"''
*
Ex
Bruiiechildis.
Breviario Catalaiinensi ms,
tamen deeorepatientie. 6 Tuuc Jhezabel nostri temporis hec audiens, permota veluti nequissimo spiritu, arreptum jussit
Faraulura atrioribus (atrocioribus?) affici atque carcerali raancipari custodie. Tunc sanctus Lupentius traditus est Bosoui tribuno g. Servabatur autem trusus in carcere ut reus, insomps (insou:>), sed taraen a reis. Sed conscius innocentie atque puritatis proprie manebat SaeerChristi
injuriis,
tua
pi-oce-
"Deati Lupeutii a dicturus necem, prius necesse -Dintimare scelera Brunecbildis nefandisi-ime regine, quG quanta ejus pravitas pertinaciaque exstiterit
"*
auimi contra auctoritatein divini precepti

a
facilius
prudtuti
lectore
aniraadverti possit,
cujus quamvis nefandd scelera paucis

^,
uequeant
comprehendi, pauca tamen de multis explicare conabor b. Ilec ig-itur reg-ina, dc qua faota est mentio, erat accensa flammis uvarii-ie ac torquebatur alterius felicitiitibus in tantum, quatinus
frequenter bella inter Pranuorura proceres orirentur, videlicet propter ipsius nefandissime iniquissima consilia, Ts'ara nobiliores sine
istius rei g-ratia,
dosDeiliber atque intrepidus. Et

illud
(tanta) in tribulatione positus confidebat de auxilio divino, dicens
];;
propheticum
Eidelis
verbis suis, et sanctus iu
Dominus iu oranibus omnibus operibus suis >

qua
dicitur
:
Ps.lii.yi-
atque
<
acieus * de
repromissioue,
'securas?
Quouiam non
se h
Dominus sperantera in firmabatur cor ejus iu dilectione Domiui.Cui

dereliqnit
causa deponebat
/,
de
propriis sedibu.',
atque
in,
etiara in carcere posito, oranti devotissirae revelatio
eorum sedibus infimos quosque ig-oobilesque commutabat.

*<i>ifTdbte
divinitus facta est, eo quod esset paulo post de
^ ^^'^ cujus uequicia et iniqua actione plurimi
Francorum dispersi sive interfecti' sunt. Infelici vero illi tam raulta hec scelera non sufllicerunt sed
;
seculo mig-ralurus, et sanctis raartyribus Martyr ipse sociandus. Unde letus effectu.';, Doraino g-ratias
eg-it,
atque custodlbus indicavitrevelatiunera a Dosibi concessara,
mino hanc
etiam contra ipsos arietes dominici gregis arraa nequitie sue crudeliter coeg:it. Denique ipsa infelicissima ten?bal
filiura filii sui
eo
quod dissulutio
sui
ac reg-nura ipsius, id
rf
ipsumque iu persecutiouem armaverat Cbristi sacerdotum quin etiam beatissimum Cohimbauura abbatem d exilio conderapnavit et destinavit. Nec multo spatio teraporis peracto, sanctum Desiderium clarura eque virum, Yienneusis ecclesie episcopura, lapidum ictibus
c,
;
est Theodoricura
regem
sub velocitate intiraaveruQt. Illu vero scicns sanctum Sacerdotem ab omnibus dilig-i atque venerari noluit eura occieorporis imraineret.
illi
Quod
reg'ine
dere publice propter opprobium

stodia relaxari.
7
sed jussit
eum
cu-
Dolens
ejus
non esset
vero sanguinis bibula, eo quod morte satiata, nocte eum clam persequi
jeincapue
"""'!''"'""'.
jussit
atque iuterlmi, Tunc Aciminus et Bodo t, quamvis essent lampade terrene generositatis lu-
'^rai;
i
(I)
Notilia Golliarmn. voce;
Gabufi.
(2)
Ibidem.
(3) liid.
cidi,
, ;
DIE VIGESIMA SECUNDA 0CT08HIS.

cidi,
611
EX Ult.
obcecati
voluntatis,
lamen erant sucio (fuco?) prave qui more latroniim eum nocte secundum
reg-ine iraperium consequeutes in ipso horrore tetre noctis peremerunt, videlicet propter tumultum
populi. Ita denique reg-ina mandaverat.
unde et quatuor omnino Sanctos hoc nomine dictos enumerat (21. Primus ceiebratur 17 Februarii apud Molanum sicut et in aliis quibv.sdam Usuardi Auctariis{?>) Claromnnte S. Lupiani
Dura,
-.
Illi
vero
egerunt secuudum latronum morem, qui constituti in insidiis innocentes quosque juûlant. Denique caput abscissura, qui [quod?) pondere ac g-lide k circondatum in fluraen Mateone ^ projecerunt. Sed et cum seorsura oorpus sancti Viri super undas ferretur, illi onerantes iddem g^ravi pondere, iterum eidem e'urg-iti raancipaveruut.
liidii'
confpssoris, vet Claromonte translatio Lupiani

fessoris.
con-
De hoc ex professo
Katendis Julii [{) ejus g^^^^^ Turonensis in libro de rnm (5]; estque prorsus atius a tyrc, Secundus Lupentius apud laum taudatus hisce verbis S.
.-
ajmd nos quoque meminit S. Greactzun

Gloria confessonostro S Mar-
pripfatum NicoLupentii presby-
cdiUiUis
Dominus vero Jesus Christus, qui protector agminis suorum fideliura in periculis (esse) con8
suevit, atque post finem victorie
cessat, etiara istius sancti Viri
g-lorificare
non
occnltara,
neque passus
est
necem non diraisit manere inultam. De-
nique illucescente die ac recedentibus tenebris obscure noctis, aquila cito vol-ins prospexit caput sancti Viri jacens in profundn pelag-i, qne celeri volatu dimissa, levatum caput de lymphis in lictore illesura deposuit m. Aliud etiam miraculum virtus divina dig-nata est raonstrarc
idem profecto est qui in pluribus auctariis Usuardinis in specie apiid Motanum, Lubentius nominatur, et ad diem 13 Octobris ab omnibus annuntiatur, non Trecis, ut Nicolaus ex hallucinatione sibi persuasit bene vero Treviris (0). Hujus Acta, ad preefatum diem digessit Joannes Baptista Fonsonus (7). Ast hic rursus nihit comteri,
,
mune
habet
cum
minus Nicoiaus,
S. Lupcntio nostro, quem nihitout diserte ipse enuntiat (s), unum
pro sancti Viri
aquila, nec venerabatur, sed pocins teuebatur donec ministri huraanitatis jz advenirent. N;im virtus divina, que iraperavit volucri, quatinns hoc caput levaret de profuudo gurgitis, ipsa divina clementia animonuit (admonuit) Paulura presbyterum o quatinus
capite. Jacebat
quidem expositum ab
esse existimat cum imaginario suo Lupeniio Trecensi. Confer.Comm.prxv. num. 10. Tertius, noster est. Quartus denique laudatur zn iisdemauctariis ad diem 6 Novembins, hoc modo lu territorio Turonico B. Lupentii confessoris. Quis ilte sit ignoro forte sciet is, qui diem iitum suo tempore in Actis nostris iilustrabit. Videsis
: ;
eumdemque
dig'num sepulture locum preparet. Qui veuiens
capuf reperit, sicut fuerat abscissum a corpore. Quod cum veneratione suscipiens, sepelivit houorifice
Comm.prxv. nwn.U, ubihaltucinatio qucedam Saussaii indicatur. b Notat Longuevailius noster (9), plures annalistas acprxcipue iegendarios atris omnino coioiHbus exhibere Brunichildem, ita ut ex ea infan-
more canonico.
spatio
dum
post teraporis transacto
,
et intotierabiie
quoddam
efficiant
humanx
Non multo
miracnlum
tas divina
fuerit.
claruit jubeute
Domino pro corpore

pie-
ejusdem sancti Martyris, quatinus dig-naretur

(moustrare) cnjus raeriti sanctus
Vir
Denique corpus submersum in supradieto flumine, sub onere imraeusi ponderis, cura ipso pondere , reg-ente virtute divina ipsura corpus exanime natavit ex profuudo aquarum. Quod cura pervenisset ad lictus, incole regionis illius haut procnl a littore sepelierunt Denique adraonitus
,
monstrutn ; observat vero hos omnes sc7Hpsisse regnantibus Ciotario (a quo atroci supplicio affecta interierai) hujusque filiis; unde haud improbabiie existimat severius cum ea actum, quo Ciotarii in victam eeiateque fractam muiierem inaudita crudelitas minus appareret
odio digna.
tario
illius
naturse
ait Bossuetius CIohujus ambitioni poenas dedit (Brunichildis) memoria adeo lacerata fuit,
,
Brunichildis,
,
11
tradita
ut ejus virtates, tantopere a

prsedicatje,
S.
Greg-orio
mag-no
(lOJ.
estper visuni devotus vir Hermeusius^ ne permitteret tanti Martiris membra jacere in lictore, sed potius cum decore ea collig"eret atque intra septa basilice coUocaret. Quijussis obtemperans, transtulit ea cum decore in basilica sancti Remig:ii
vis
consistere
posse videantur
Media
via
hic sicut et pleritmqiie aiibi,
procedendum
Vide,
est,
ut veritati locus statuatur suus.
confessoris, quse subjacebat cure ipsius reg-iminis,
cum summo honore tradidit
sepulture.
,
"
10 Gloriose martyr Lupenti
cujus venerabile
corpus ab aquila monstratur in terris, cujus spiritus a Domino coronatur in celis, te devote peti-
mus, tuum recolentes triumphura, intercede pro nobis ad Dominnra nostrura, qui vivit et reg-uat Deus per omnia secula seculorum. Amen.
ANNOTATA.
a
Prieposte7'e
(I)
nomen
S.
hoc, Nicotaus Desguer-
rois
Galtice reddit
Lupien
cum
ipse fatea-
tur itlum tum Trecis tum Cataiauni vuigo appellari S. Lovvain, quod parum abest a voce S. Louvent, apud scriptores usitata, ut duximzis initio Comm. prsev. Ex hac nominis confusione deceptus; iatine homonymos vidt Lupentiura et Lufiia-
[U) qui eam vix non omni extergit culpa nixus prcvsertim Gregorii Turonensis cequalis de his flag-itiis silentio An id. g-ratiae dutura putabis a Gallico scriptore vaagnseque auctoritatis viro ? An qui Fredeg-undis scelera omuia et doios exposuit, externEe feminjB pepercisset? Non arbitror. Hasc ille. Reponit Valesius, Brunichiidi ante omnes infensus (12) Ita auctor Hispanus popularem suam sacrileg-am, sang-uinariam ac nefariam abunde se purg-avisse putat et a calumniis vindicavisse... Quod ad Greg-orii Turonici silentium attinet, scire Mariana debuit, Gregoriura hunc ante annos vig-inti quam Brunichildis decederet historiam scribere desiisse. foHpe?^^ dein Vaiesius pturima scetera hisce viginti annis a regina perpetrata, et subjungit : Nec mirum est, de his silui.-:^se Greg-orium, qujE post ipsius obitum a Brunichilde sunt facta. Quamquam etiara Mariana,
si iibeat
,
:
Matnanam
si
Greg-orii
historiara
non perfunctorie
legîsset
velut ex ung-uibns leouem ag-niturus, et aliquot
Brunichildis facinora a pio antistite notata obser-
vaturus fuit
incestura viduse cura Meroveo leviri
Sainclelfi Chrcslicnne, fol. 126. (2) Ibid. fol. 151 verso Vidc Usiiardum Sollerii noslri. (-i) Aela SS. tom. I Jiilii, pag. 32. iS) (5) Cop. Ki. Pnlrologia Mign. tom. LXXI. col. S(i. Vidc Sollciiiim, Marlyrolofjiiim Usnardi, pag ^98. (7) Acla SS. tom. VI Oclob. pag. SuO-Ôi. (8) La Samcieit Chrestienne, fol.
(1) (o)
19] Hisloire de l^^glise Gallicane, lom. V, pag. 39. (II) Ue rebu. Biogiapliic universclle. Voce : /J. luir/mm. ilisiianiiE, lib v, cap. 10, tom. I. j-ag. 179. Hagae-Comitura 1733. (12) llcrum Frflncicarum, tom, II, pag. 079.
131 vcrso.
(Ul)
8Ui
; ,
612
BXUSS.
VITA
contractum
S.
;
LUPENTll ABBATIS ET MARTYRIS.

CEedem indideditus, g:radum presbyterii adeptus est.
sui filio
matrimonium
Qui cum qua
Lupeutii abbatis... cujusaccusatorem interfectoremque Innocentium, nocentissimum Gabali-
gnam
argueret iniqua opera Brunichildis inquissime regiue, cum omni tamen decore patiencie,
tanorum comitem
donavit
etc.
Rutenie ecclesise
episcopatu
Con/er Co7nm. prxv. nu7n. 2, uhi plures esse, qui dubitent an Oregorius Brunickildem ream ccedis S. Lupentii revera
mdimus
dicat.
jubeute, carcerali cnstodie raancipatur a. 2 Lect. II. Cui iu erg-astulo orauti revelatio divi- dmi 'w nitus facta est, quod paulo post de seculo sanctis esset martyribus Martyr ipse sociandus. Unde
ex
Sanctus
gâudeus
custodibus
intimavit
quod
ei
c Theodoincus 77iino7ênnis reg?iare ccepit circiter
fuerat revelatum.
Quod audiens
reg-ina,
nolens
annum
596, post 7no7-tem proiiide S.
Gre-
eum
gorii
Turoneîsis.
Scilicet
annos natus
viyiginti secc,
:
rex Childebe^Hus sbiit anno 696, binam
g-eretur,
publice occidere, eo quod ab hominibus dilirelasatum a custodia, jussit nocte clam
persequi et interimi.
3 Lect. ni. Tunc Ag-ininus et Rodo, nobiles o-e- clam uere, sed degeneres moribus, jussu regine Bruui- lur i childis noetu eum clam sequentes caput ejus
, ,
reliquens prolein
Theodebe^^tum (Ausirasice re-
n-ucida-
ge7n) decenJiem , et Theodoricum ( Burgu7idix principem) novennem. Eo7-u7n avia Bjûnichildis utrwnque reg7iu7n aliquot annis adtniîisiravit. setatem guatuo?-decim annorum Theodebertus adeptus, expellit e diii07ie sua avia^n. Hcec Burgu7idia7n petii, beneque excepta a Theodorico,
,
glida circumdatum in tiumen b projecerunt, et corpus truncum in eumdem fluvium

et
amputatum
jactarunt.
ferretur
,
ibidem usque ad annutn 612, quo omnes Vita referuntres eocti7icti fuere (1). Quce ergo tur numin. 2, 3, 4, diu post S. Lupentii 7norie7n
reTyiansit
ergo corpus ejus super eum gravi poudere eidem gurgiti mancipaverunt.
ouerantes
Cum
undam
iterum
4 Lect. IV. Mane autem facto, aquilacito volans, sancti Martyris caput prospiciens in fundo gurgitis, volatu demissa, levatum ab aquis, in ripa eum illesum deposuit ; potius illud tueus quam destruens visa (potius) adorare quam vorare
celeri
,
tcrr* manlinfiir.
gesta sunt. d Prseposiere hsec redduntur. S. Desiderii mar^ tyrium refert Lo7iguevaHius (3) ad annum 607 ;
exilium vero S. Columbani ad annum 609 [3), imo annumGlO. FideActa S Gaili 16 Octobris Co7nm.
prêv. 5
(4).
quousque ministri humanitatis adveuirent. Nam Faulus presbyter per visionem admouitus, caput E illud sanctum repperiens et cum veneratione suscipiens, honorifice spelivit.
e Vide Annot.
prxcedens.
f Hic, sicui et in sequentibus numeris, nulla fxt mentio Innocentiicotnitis Gabaliiani, queyn ia7ne7i
ioreinque csedis
Gregorius Tny-onensis solum auctore^n perpeiraS. Lupentii exhibet. Vide Comm.
5 Lect. v. Corpus autem submersum in aquis sub onere immensi pouderis, virtute divina cum pondere natavit ad ripam quod inventum iu cole supra rippam sepelierunt. Revelatum autem est
;
dein
et
cxlera
memljra.
prasv.7ium. êi 5. g- Nec hujus memiyiii Gregorius Turonensis.
sancto viro Herraeneio, ut tanti Martyris

colligeret,
et iutra
membra
et
septa basilicae coUocaretj
h Non videtur ad verbum citatus iextiis, saliem nonpuiem repeririin Concorda7iiiis,Mach. cap. 2 Quia omnes qui sperant in eum, non f 61 legiiur
:
sepelivit corpus sancti Martyris in basilica sancti
Remigii, que cure ipsius regimini subjacebat c. Quod audiens Paulus, qui caput spelierut, dicebat
infirmautur. Setisus idem.

i
Eorurn neutrmn nominat nec indicat GreGlis glittis
gorius Tioônensis.
justum esse, quod membra capiti redderentur Hermencius autem respondebat, quod rectius esset, si caput membris restitueretur. Sed illud utrisque
placuit, ut caput
terra tenax Gallice terre glaise.
ex Ducangii Glossario idem est ac Fx mente legen,
darii probabiliter intelligitur culeus
ut habet
membris jungeretur. tantum scelus remanere videretur impunitum, Rodo, qui tam nephaudi opeG Lect. VI, Sed ne
Hodonis,
Gregorius Turon. 1 Mateone pro Axona. Forte legendw7i in textu A.s.eoxia,proutoccurrit in Spru7ieri tabidal^ [o). m Ex narraiione S. Gregorii Turo7i. Corpus S. Mariyris p7-imum dein inventum esi caput. Hic vice versa. Conf. Comyn. prxv. num. 7. n Probabiliter fossot-es aliique id genus intetiiguniur. Eujus apud Grego7'ium mdlutn meyiiio. p Nec isie a Gregorio nominaiur. Vide Com^n.
,
arreptus est a nequissimo deseusu amisso, magnis stridoribus, vociferansque nomeu S. Lupeatli inclamabut; et sic, viudicanteDomiuo pretiosi Martyris sui sanguinem, infelicem vitam cum magno linivit tormento. P 7 Lect. VII. Videns crgo Agininus infelicissimi .^gfiiiii tyrauni moitem Uorreudam, veritus ne sibi simiris fuerat executor,
mone,
et
liter eviniret,
Komam
bis adiit pedes,

;
penitentiam
agens pro scelere patrato uude eum peuas eteruas credimus evasisse. Verumtameu justus Judex, qui
prasv.
num.
7.
non judicat
bis iu idipsum, iu preseuti noluit tan-
tum nephiisiuultum
iu futuro puniret.
relinquere, utpotiushic
ille
quam
VITA ALTERA
Ex
ms.
Parisiensi
bibliothecce
Aginiuus Roma veniret, iuuudatione aquarum submersus periit.

8 Lect. VIII. Brunichildi vero reddidit
Nam dum
Ar-
mamentarii
T.
vulgo
de rArsenal.
supra centesimum * ipsius fuerat. Nam ab hoste suo Clotario capta, ac turpiter illius * camelo imposita, hostibus cum dedecore est monstrata. Denique indomitorum equorum caudis irretita, siu distracta et disrupta ad
inferos est demissa.
9 Lect. IX. GJoriosissime martyr Lupenti, cujus venerabile corpus ab aquila monstrarum est in terris, te devote petimus, tuum recolentes trium-
Dominus malum, quod operata
ei
HrmicliH'
dis suppliei.
vcrticem
forie
altiiis
L
I.
123'
S. ilariy"'
tiivocalio.
S. Lupcnliui
LECT.
Beatus Lupentius Gavulitano territorio,
phum
ut imbecillitatera nostram respiciens, et
carceri dutur;
nobili prosapia ortus, litteriseruditus, relig-ioni
nostree bonitatis
impotenciam attendens, intercedas
(1)
Confcr. Arl de
vt^-rifier lcs
.bles, paR.
S27
loircdcUgl.scGallicane, tom. V, pas. 10.
(2) - (3) Ihid. pag. IQ.-
oi sc<i.
His-
U)
Acln SS. tom. VII Oclob. pag. 867, Gcographischcr Iland-Allus.
uum.Si.
(K) llisloriscli-.
pro
pro nobis ad
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. Dominum Deum nostrum, cui est num. 8 S. Lupentius jonmMm
infinita
613
traditus fuisse legiiDCTOno
honor
et
gloria per
secula aeculorum.
iur.
B.B.
Amen.
b Fluminis nomen prsetermittitur.
ANNOTATA.
a Nihil hic de Bosone tribuno, cui in altera Vita
c Hucusque Vita hxc posterior compendium pnoris est, idque brevissimum. Quse sequuntur
superaddita sunt.
DE
S.
NEPOTIANO, EPISCOPO
IN ARVERNIA.
CLAROMONTANO
SY11.LOOE,
B. B.
Episcopatus,
setas,
reliquise.
B
iD FlflEU SMC. IT.
S.
Nepotiaous
ep.Ctaromoni.
s:
anctus Nepotianus annuntiatur hac die in Martyrologiis Parisiensi Autisiodorensi Ebroicensi; item apud Casteilanum. Qux de
,
medicinam. Quibus omnino annisquotve pnefuerit non lc gitur in Gregorio. Savaro nataiem ejus ponit hac
2
oratio fusa desideratam obtinet
eUca annuwi
588.
S. Episcopo ad nos pervenerunt, habentur ex Gregorio Turonensi variis in locis. Et primuyn
quidem Historise
seq. italegitur
(1)
:
ecclesiasticas lib.
cap. 40 ei
tianus successit.
Nepohoc Gregorii tesiimonium, eoque proinde standum, utrecte notatnova Gallia chinstiana (2) agens de Isicio, qui in quo(S. I Itidio) sanotus
Huic
Annus autem apud quando notx defciunt chronologicx, variat. Concordat Uuinartius ad caput GregoriiZl^ de Gloria confessorum cum Savarone addie 22
Octobris anno 388.

fit
alios, ut
Clarum
est
scribens annum 388 (6) eumdem habet, subdubitans iamen, B. Gonod in recenti Chronologia
;
dam
catalog-o post S. Iliidiurn, tegitur, cujusqiie
festum in dicecesi celebratur 5 Junii, et translatio 15 Decembris. Euit fortasse chorepiscopus tantum.
Certe satius est Greg-orio Turonico
auctorum
'atalog-is credere.
quam incertorum Conf. Acta SS. (;5).
Num
men?
forie Isicius et \\\\6.\nsunum idemquenoIgitur apud Arvernos (ita prosequitur Gre-
gorius Tiiron.jsanctusNepotianusquartusfsc^îce^ post Stremonium seu Austremonium, quiprimus fuitfproinde ex Gregorii caiculo, ut jam observavit iilius editor et annotator Ruinartius (4), Nepotianus quintus) habebatur episcopus. ATreveris vero leg-ati in Hispaniam mittebantur, ex quibus C Artemius quidam admirabilis sapientije atque pul chritudinis, et prima Eetate florens, vi febrium est
correptus.
Priecedeiitibus
vero
aliis
hic
apud
episcoporum Claromontensium (7) at in Mat^tyrologio Autisiodorensi ponitur annus 390 in Casteiiano antiusSO-i.Nec muitufn etiam iurninis apud decessores nostros hagiographos reperitur. Medius quippe in cataiogo poniifcum Claromon' tensium venit S. Nepotianus, S. liiidium inter et S. Artemiu7n (8) hujus autem meminit Boilandus ad dieml^ Januayni [^), obitumque ejus ponit circa annum 396 S. lilidii Acta dedit Henschenius ad diem 5 Junii (10), quem mortunm dicit anno 585; eumdem habet Savaro; qui cum S. Nepotianum obiisse tradat anno 388 sequeretur, admissis his numeris, ejus pontificatum tribus tantum perseverasse annis. Id ergo soium ex his eruiiur sanctum Vi^ntm floruisse circa finetn sxculi quarti. Ad diem quod aitinet, meiius concor- ? dani scriptores. Plerique consentiunt Savaroni.
,-
Arvernos fegTOtus relinquitur. A saucto autem Nepotiano visitatus atque oleo sancto perunctus, tribuente Doraino, redditur sanitati. Qui cum ab
oblitus
eodem Sancto verbum prsedicationis tam sponsam terrenam quam

sanctje
accepisset,
facultates
facttisque
Soius p\dem Ferra?'ius est (11), qui ejus rneminerit ad diem 25 Sepiembris (quo die apud nos [12) sed solius Ferrarifide, inter Prsetermissos occu?'rit) idque, idnotat, ex Kalendario Gallicano, nescio quo; et addit Is sextus(mio quintusswpra tiutn. 1)
:
proprias,
copulatur
ecclesice;
episcopus Arvernensis
miiis, ut in
fnit,
cui successit S. Artelegitur

:
clericus in tanta prEelatus est sanctitate, ut beato Nepotiano successor existeret ad reg-endas gTeg:is
TabulisapudDemocharem
sed
dominici caulas. Deinde inlibro ejusdem Gregorii de Gloria confessorum (5) Ibi (yiempe in basilica sancti Veyierandi) etsanctusNepotianusepiscopus requiescit, qui fuit in saeculo summoB vir sanctitatis, obtinensnuDC cum Domini potentia, qu ab 60 fuerint implorata. Siepe euim super haec sepulcra
:
festnm Arvernis die xsii Octobris celebratur (13); et re quidem vera, teste Savarone (14), notatur
iiiadiein Martyrologrio ms. etBreviario Claromontanis. Nescio quo fundamento asserat Saus-
saius
(15),
prvefata
rfê
Translationem coli; ad
in-
certura esse Natalem. Obiiernoto mendum aliquod Henscheniinosiri, qui recitatis suprapositisSaicS'
(SS. Venerandiet NeiôXihui, de quibus proxime meminit) frig-oriticorum (id est febricitantium)
saiiverbissubdit
(16) :Orig'ines
veroClaromontanse
Ubi bU[irii, Jiinir. iti):. 4-2.) ~\i\ Tum 857.-16) lUI(7) no.inl "[:i)i:.'>u. 57. PatroK-.IbKl.col. pug- b- t:iafomom. ISjj. iro.iMofiio iles tvrûes de Llcnuont. Cliro col. iJ-2/ Plse.|n. ('J) Ac a II, IS) Novii Galha ChnsUana. lom. IJuuiipg 4o2. -(II) SS. tom. II, pag. Bi)2 -;1U) Ibid.loiu.
l
(I)
PaUoIoR. Misn.
lora.
LXXI.
ei 424.
fol. 182.
(2) Tom. (il Palrolo}-.
II.
col.228.
(12j Acla SS. lom. \ II Sept. Coialogiu g.iieralis.2oSc|)lcinl)iis. (lij Lcs orrgtnes ilojCutalosHSgcnerali-;. Uln Mipra. pas. 41'îiiarf;rnciii. dc la ville ile Oluinm.iil n Anvcrijnc. pay. -(7, aJ AppcaJKC, pag. ItlH. (16) (lî) Maiiyrol. f.M. ris. Uii)2. Acta SS. lom. 1 Junii, pug. 452.
Savaronis
614
IDCTrtBE
DE
eum
NEPOTIANO EPISCOPO CLAROMONTANO.

OiHginum
notafque in hiinc locum Ruinartius [10) Basilica saucti Venerandi 2U ciroiter passibus ab Illidiana... etiam nunc superest in hortis monasterii lllidiani.
;
Savaronis
editione
(naialem) referuut ad % ejusdem,
B.
B.
lege 22, ut diserte hahetur in utraque

(1).
jus reliqaix.
Sepultus priinum fuit S. Nepotianus in ecclesia, dictapostea a S. Venerando, secundo illiusin sede Claromontana succesore (2). Idcerttwi^cctate
'i
CcVtejnan S. Ulidii abbatia in amplo Ciaromontis posita surburbio, quod ab eodem Sancto nuncu-
patur mdgo St-AUyre, ad finem sxcuii xvm,

;
se~
S. Gregorii Turonensis (defuncti exeunte sxc.w) reliquias S. Episcopi ibidem asservatas Ibi et
.-
viente civili turbine, detitrbata atque divendita fuit (11) ecclesia soio csquata anno 1790 (12). In
sanctus Nepotianus episcopu.s requiescit. Videsupra num. Et in Ubello anonymi auctoris de San.
amhitu ahbaticV erant fontes iili iapidescentes, olim sicut et nunc haud parum celebrati. lu suIllidii, ita Gallia christiana (13), visu dig-nus est rivus Trundo dictus, vulg-o Tiretaine, ob pontem impositum, qui ex ipsius (nonriinsed
ctis,
ex
Ecclesiiset Monristeriis Claromontii, qui,prout variis iocis colligit (3) iliius editor Sava7-onus,
burbioS.
conscriptus fuit medio s^cuio x, sic habetur (4) In ecclesia sancti Yenerandi...altaresanctje Mariee, libi sanctus Venerandus et sanctusLinguinuset sanctus Nepotianus... quiescunt. Postea tamen
,
aqua in lapidem conversa, nuUa bomilapidescit enim licec aqua, et quidquid in eam injicitur. Unde poeta anonyfontis (14)
)
dum
arte prodiit
anno 1311 Arberius episcopus, cum corpus sancti Yenerandi una cum corpore S. lllidii translatum fuit, cineres B. Nepotiaui dilig-enter iuquisivit nec
invenit
(5).
mus[\h)
...Modicus lambit veniens de moutibus aranis Juxta et fons salsus pontem lapidescit in altum.
Acta
illius iransiationis edidit
Hen~
schenius in viia sancti Itlidii ad diem v Junii (6), ubi ciy^ca finem hxc leguntur (1) \eTum propter
:
Ante suam expuisionem jam monachi Benedihahebant ex aquis istis, quibus supponehant formas cavas, quie paidatim
ctini aliqualem qucPstwn
difficultatem qusrendi, corpus B. Nepotiani, confessoriset episcopi Claromontensis, quod in eadem eapella, sicut et mulli aiii Saucti, sepultum fuisse
sedimento iapideo impietse,
effigies
reddebant ho-
minum, animalium
Quodideni hodie etiam obiinet sed midlo amplius meliusque lapideisque E

etc.
Exinde aiiqui dubitarunt an tunc reveraibidemadhucjêquiesceret. Forte, aiunt coilectores nov^ Galli.v chrisa'rt??(??(8),
noscitur, fuit ibidem dimissum.
doiibus exprofesso tractat V. Nivet,

videsis
(10).
quem
si iibet
jam translatum
fuerat. In antiquisReli-
quiarum IUidianas ecclesiEe catalog-is recensetur corpus S. Nepotiani. Porro Basilica S,Venerandi, {etate Gregorii Turonensis, proxima erat S. lUidii
(9),
Ordo chronologicus postuiat ut Syiiogo S. Nemedia inter Acta SS. Abibi et Apollinis ac Syiiogen S. Candidx. Perperam inserta
potiani veniai
^'^"'-
hoc loco
fuit.
OrigineideClairmont, pag. 125Claromoni, lli07. Iipm, paR. leca. (-2} Galiia ClnisUauo. toin. II, col. 229. {3i Les .irisiiies. etc pag. 5-41 et scq. [i] Ibid pag. 5^9. ,ij) |td_ pag. 5:)(). - (li) Acia SS imn. IJurtii, pag. i:50 etseqq. Ibid.
ll)
47.
Iaris.
pag.
uaj>.
451. -,S)Tom. 5M. Palrolog. lom.
II.
col. 221.1.
(7J
(9) Di- gliiria
ci.nfcssorum,
(t!) Diclionnairedes eaux min^rnlcs du dL^pnrteFuy-dc Dunie. pur V. Nivet, png 81 et 87. ClatomoiH, iy*b. (12) Chrnnologie dc^ Evcqucs de Clcrmonl, pai;. S. (15)Tom. II, cnl. 22:. - (U) Diclionuaite des caux mrnt^ral. pag.
i.nl
dii
elc. pag. c
2i9.
LXXI,
tol.
S^. (10)
8! etbcq.
Ibid,
Couf Ongincs,
(lj)i;all. Christian. loni, lI,col.525. narre. elc. pag. 81-108.
(lOi Diction-
DE
S.
MEROVytO MONACHO BOBIENSI

IN LIGURIA.
comm:e]vtaiIus
S. Merovaei
i*ii.gE:-viTJSif
memoria
et aetas
ejus translatio facta sseculo decimo quinto,
ex cujus instrumento clare determinatur Cursus Bobiensis. Acta nunc primum ad fidem codicis ms. in lucem edita.
UCSXVl,
Memoria
el
onastern Bobiensis, a S. Columhano funaotx ineunte sxculo vii (l). B. MerovaBus, lTXi.Moroneus, Maroneus et in codice Molsheimensi Meroutuus primordia vitie sanctimonia zelique ardore illustravit. Ejus
facla perstrmx.t auctor coeevus,
meminit Bucelini menoiogium, iiem kalendarium SS. ordinis S. Benedicti germanice editum ad fmem sseculi elapsi (;!). Apud Casteilanum inier Aemerios, seuquidiem nuiium sihi
22 Octobris
prsclara quêdam
monasternsodales{%).Pr^ter h^c nihiladnos pervemt, msz quod s^culo xv ejus aliqua memo-
Jonas ejusdem
reiur translatio, sioque constetdecuitu, qui alias non satts foret prohatus. llUus ad hunc diem
Acta SS fom. M Martii dic n.pac i2 fl a,.i "'.'' Bencdicli, stoc. n, pag. ItiU. Pans.' 669 -(5> k' , i?^ .ller H.,l.gcn unler ,'icu Regcl dcs H. Bencd.ct; , 22 Oc,"^FdU i: Insula (Danulm, Uonauwcd) 1786. ^^^^^^ (4) Marty oTogc
(1)
prsefiûm habent, rece}iseiur{4-). Hugo Menardus de illo agit in Observatiouibusarf diem 31 Augusti, quo transiatio plurimorum Sanctormn Bohiensium, inter quos B. Morovûs, annuntiaiur {^) eodem -modo Arnoldus Wion (6). yEias sancti
Viri intelligitur
ex
eo
quod fioruerii sub beato
pa;;.
128.-
(3) fllarlyrologium
"'îVinl
^***
Sanelorum Ord. S. Bencd. png. 519. '''6"""' ^''tc, pail. sccunda, pag. 2B9. Veiic-
unm
Attala.
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS,

Attala. Hicautem. secundus BobiensismonasteHi abbas, successit S. Columbano {defuncto die 21 Novembms ctrca annum 615 (1)), obiit vero prooaoiuus anno 627 (3] attamen apud nos legitur
;
615
:
cit, est
hujusmodi
(10)
In nomine Domini
Amen
B
li
Millesimo suprascripto {nempe im) die D*om^!co 16 mensis Martii suprascriptC Bobii in locoTunrascripto et pr^sentibus
notis,
mUit Intlru-
menlwn
ad diem
10 Martii de S. Attala (3) Quamdiu Bobiensi monasterio abbas prajfuerit aut quo anno e vita decesserit, nusquam leg-imus. sequentihus
:
{sequuntur nomina testium^ omnibus civibus Bobiensibus ac testibus idoneis,

rogatid et vocatis. Ibique reverendus in Christo pater ac dominus D. Joannes Antonius de Papia, Dei gratia abbas monasterii
S.
Ex
autejn ibidem apparet, id
haud diu post annum
dictum contigisse. Num vero S. Merovûs beaio Attalx supervixerit vet ante hunc migraverit ad Dominum ignoramus. Mahillonius in Annalibus (4) ejus res gestas refert ad annum 626; in Kalendario germanico, de quo supra,
Trmxtlalio
mox
Columbani
Bobiensis et comes,
induotus more prÎatorum divinacanendoofficiauna cum pluribus raonachis de capitulo et conventu suo cum eo esistentibus. Ad honorem Dei beatse virginis Mariai ejus
matris,
obiisse dicitur ci?^citer
annum
acB. Columbani, patroni hujus

beati
civitatis,
dicti
640.
nec non
Bertulphi,
tertii
anno U8j'
%Joa7ines de Mundanis corpus S. Columbani, inquit Ughellus (5), decenti loco transtulit pridie Kalend. Septembris [die 31 Augusti) anno 1482, pauloque post aliorum Sanctorum corpora Bobiensis
abbatis
monasterii,-
observatis
talibus
tamen omnibus solemnitatibus, qus in
monasterii
transtulisse
narratur
[non
Joannes episcopus, sed Joannes abbas Bobiensis) in sequenti moDumento seu instrumento quod ibidem subdit in extenso. Porro inter Sanctos
{
illos venit Merovaeus seu Maroneus. Antequam partem instrumenti, quee ad rem nostram spectat, adscribatn, juverit notare, ex iilo Cursum Bobii de anni initio perspicue determinari, quod hactenus a neminealio observatum rcpetno. Pars instrumenti prima ad S. Coiumbani translatio-
requiruntur et servari solent; reliquias corpus pra;fati S. Bertulphi, alias de suo monumento veteri sublevatas et seu sublevatum, translatavit, et reposuit in quadam archa satis condigna ad boc praeparataexistenteapartesinistra versus aquilonem dictorum Tiburiorum nec non reliquiassivecorpora in cinere reducta sanctorum
seu
;
monachorum
S.
et sanctarura virginum infrascriptorura, videlicet S. Walcharii, S. AIo, S. Chuniberti,
Suniberti, saactEe
S.
S.
Theoperti, S. Tuniprandi,
virginis, S. virginis,
S.
S.
Ra-
taldi,
PetronilJEe
Suniverg
Andreie,
virginis,
S.
Rotrad^
S. S.
sancti
S.
Joannis,
Petri,
nan periinet,
Domini.
Leonis,
Bladulphi,
incipitque hoc inodo (6) In nomine Amen. Anno ab Incarnatione ejusdem

:
S.
Maronei,
S.
Agibodi, S. Theobaldi,
cbarii,
Leopardi,
1482, Indictione xv die Sabbati ultimo mensis Augusti, Bobii videlicet in Tiburiis ecclesiEe S. Co-
S. Baudaoranium monachorum olira
dicti monasterii, alias
lumbaul etc. Concordat prsefato anno Indictio, et dies ultima Augusti incidebat in sabbatum, ut
ex
sublevata de quodam monuraento vestri {lege veteri), existente tune post sepulchrum sancti Athalffl; et ipsa translatavit et reposuit in quadam archa satis sufficienti, existente a parte dextra versus raeridiem, quasi prope archara S. Athalae in loco suprascripto. Quibus
qm Cwt\a
Bobiensis de-
Urminatur;
videre in Calendario perpeiuo (7), 3 Aliera insirumenti pars refertur ad reliquias S. Aitalse (8) In nomine Domini. Amen. Anno ab Incaruatioue ejusdem 14S2 Indictione xv, secux:
DUM
cuitsuM
BoBii, die veneris vii mensis Martii,
Bobii etc. Hic vero, nostro computandi more, non eoncordat annus nam dies vii Martii incidebat
:
omnibussic peractis, prsefatus reverendus dorainus abbasjussit raihi notario infrascripto, ad reternara rei meraoriam, ut de prasdictis publicum conficiam instruraentum, prasentibus testibus suprascriptis,
populi et personarura ecclesiasticolaicorum multitudine. Ad catcem totius instrumenti, in quo,utdixi,plurestransiationes,
et alia
magna
non auiem anno 1482 propterea additur secnndura Cursum Bobii, quo anni initium ducebatur a festo Annuniiationis seu die 25 Mariii, ut clare efficitur ex hoc ipso nostro instrumento. Paulo enzm inferius dicitur
in
1483,
diem veneris anno
rum
et
aiise
post alias,
:
continentur,
habetur sequens
attestaiio (11)
Ego Columbanus de Cachastino
translaiio SS. Merovaei et aiiorum atiquoi facia mlUesimo suprascripto {anno nonpe 14S2), die
prffifati
publicus imperiali auctoritate notarius Bobiensisac doraini abbatis et raonasterii, prtedictis omet îngulis,
;
Dominico 16 mensis Martii suprascripti, qui dies
fui
C rursus, nosiro modo cojnputandi, non cadit in dominicam nisi an?io I4S3 ei denique aliorum quorumdam rursus memoratur translatio anuo ab Incarnationel4So, Indictione 1, die martis, xxv mensis Martii. Itaque cum dies 7 et 16 mensis Martii referaniur adannum 1482, dies vero xxv ejusdem mensisad annum 14S3 riulium superest dubium, quin secundum Cursum Bobii annus
;
dum sic agereutur etfierent, iuterrogatus suprascripta sex prassentia publica instruraeuta translationum et repositionum Sancto- ^
nibus
et
rum horum, de quibus iu dictis iustrumentis flt mentio, tradidi, breviavi, linivi et ita scripsi, et iu tidem ac testimoniura prjemissorum me subscripsi cum meo solito signo. Piuries in hoc insirumento 7'ecurrit vox Tiburiifen'iburia;iu tiburiisecclesiae
S. Columbani eie. Vox iila valde inusitaia estin tantum ut non reperiatur sive in Indicibus ono-
incipereta festo Annuntiationis. Ita ut hicobti-
quod alicubi noiaoit Martene {0} Numerus lunaris {seu Aureus) et \iiteva, Dominicalis mutantur anuuatim in ffsto Circumcisionis, anni vero Incaruatiouis Domini rautantur in terra ista [dequa
neat,
;
raastids operis nqstris, sive in similibus Indicibus vocum exoticarion, singulis iomis D. Bou-
ibidein
ille
agii) in festo
MaTm. Fsiergocertum,
transiationem S. diem s.w Mariii anno 1483. 4 Instrumenium, quaienus
annuntiatiouis beatse nostro computandijnodo, Merovasi 7'eferendam esse ad

S.
Num idemsonaiaclvibnna.? Sub quo verbo Ducangii Giossarium hsec habet Alii Tribuuam interpretantur opus rntundum et testudinatum; additurque sumi ab Ugutio etiampro Absida, quod utique ad rem nostram apprime faeeret. Gonfer Nuceum (12). Denique monet Ducangius : Tribuna Cruscanis academicis dicitur.
queti adjunciis,
:
MerovEEum respi-
(() Piigiiis
i7i'i.
ml
nii.
Biiifliiii
lili
Aiinul. lora. XI,

10111. I.
p.if-.
Itii.
Lncre
(6) Ibid.
("2)
ittaliilldii, Aiiiiiil.
Bfncii
Pugius, ubj sunin. sffic. 11, 1'uj;- 1^7.

I,
pag.
{5j
nag.3U5.
^ti)
llalia
ÎS cl 'Jjli. Acln SS. dic X Hlariii. png i2. (i| Tom. sacrn, lom. IV, col. 9*13 Vcuclii!. 1719,-
pag. 5U(i. Lucu; 1739. Iloiu Acia SS. Ord. S Ben.
ihid.
toL Hi^.
(7) Arl
Paris.
dc
(9)
vi5ri(icr lcs datcs,
jmg. 107.
clatcs,
iii
(J<1 Ilali:)
sDcro,
Ait de v(?nlicrles
png.
sci].
(tl)
IV.
1/70.
Ibid
(I2) MurnUin, Rcrum
|ir;evia
c.rl.
dit.seri.
(10)
Italia satra.
loin. IV,
llolic. Scriplorcs,
DiS cl tmu.
IV.pag. 288, Hola 12.
pars
G16
adctobb
iTE
H.
MEROVÔ MONACHO
f
BOBIENSI.
B.B.
pars principalis aedi6cii sacri vel alterius insig-nis. Ecc his conjicet-e liceret Turibia sumi p7ô choro vel hemicyclo juicta altare majus ecclesicV S.
7ioster
quum
g-estis
{C^) testatur se prcT ma7iibus habuisse anti' codicem, in quo leguntur capita de prfficlaris
quorumdam monachorum Bobiensium,

:
quas
Columbani.
autlictiticum.
5 Testatur
Arnoldus Wion
(1),
sibi hujus transla-
mutilo Mabillonii codice desiderabantur. Et subjungit Cum vero S. Bertulfus Bobiensis nobig
in
tionis historiain transmissam fuissea KE. Patribus Bobiensibus. Quod vero subjicit, translationem fa-
solus hodie illustrandus
sit,
mittimus monachos
istos,
ad propria loca rede quibus in opere nostro
ctam anno Domini 14S2, hac die (31 Augusti),id asterisco, prout supra nurn. 3, notandum. Addit deinde nomina Sanctorum et Sanctarum, quoi'uin reliquix translat<e, sicut illa ex insirumento originali fuerant transumpta. Quse quidem nomina,nonsemper eodem scrihuntur modo, quo apud Ughellum. Sic qui apiid /iwnc MaroDeus, a Wione Moroneus dicitur. Nec dubiuin tamen superessepotest, quinidemsitisteac^. MerovEeus noster. Nam in iîstrumento sequuntur alter post alterum SS. Maroneus, Agibaldus, Theodebaldus, qui eadem omnino Baudacharius et Leopardus serie occurrunt in appendice ad Vitam S. Bertulfi
: :
jam actum
est vel suo tempore ag-etur (7). Nec invenire esse puiem quemquam, qui de sinceritate c&îtnm illorum dubitet. Cseterxim Jonas, qui rebus poene onmibus, id habet Mabillonius (8) testisadfuit, dicitur apud Fabricium (9), abbas S. Columbani et discipulorum ejus AttaltE et Eustasii discipulus ; idem qui Hibernus, ab aliis vel Scotus,
Italusve aut Bobiensis,

appellatur.
Lirinensis vel Luxoviensis
Qux verba repetuntur in Patrologix Mignianse prîa noiatione ad sciHpta Jonas

an tamen vereabbas fuerit Tesiatur quidem Jonas, se in Elnonensi, postea S. Amandi, qui iilud tribus a Tornaco leucis fundaverat, monasterio hospitatum fuisse, et alibi se jam per triennium oceani oras lustrantem ssepe permeasse lentam paludem
abbatis Elnonensis
(10);
dubitat Mabillonius
{\\)^
Bobiensis auctore Jona, apudMabillonium (2), sicut et in codice nostro Molsheimeiisi de quo dicemus numero sequenti. In hoc autem codice contineîtur ejusdem Jonse libri de
iertii abhatis
Eluonis ob venerabilisAmaudi pontificissuffrag-ium

{12);
VitaS. Columbani, item S. Eustasii, S.
Burgun-
ast
nuspiam
dicit se abbaiiali fuisse iitulo
^ dofaree; tum S. Bertulfi, atque ad hujuscalcema agiturde Blididfopresbytero, Meroutuo, Agiboldo, Tbeobaldo, Baudachario et Leobardo monachis. Ita tuin oculos incurrat, translatos fuisse illosquinque monachos, qiiorum mentio fit eodem prorsus ordine apud Jonam, cujus prseterea solius opera eorum ad nos pervenit notitia. Brseterea voces siapicesmanuscriptosspecies, vix differuyit, ut facile littera e pro a vet o, litiera autem u pro n
oymatum. Unde miror in preefaia Pairologia, ^ opera non poiius fuissenuncupata Jonae monacho Bobiensi. Ad pairiam vero ejus quod spectat, notatidem Mabill07iius {IS) Quem {Jonam) nonnuUi Scotto-Hibernum fuisse perperam fiug-unt, cum, ex ipso Jona, natalis ejus locus Sigusia (Suze)
-.
fuerit,
a Bobio
urbs nobilis, quondam Taurinatium colonia, distans centum quadraginta millibus.
Deyiique binos, quos in ternos dividunt quidam,

veteres codices, libros de Viia S. Columbani etc, ccepit scribere Jonas post annum sexcentensimum
Werovicus,
Werovcus Maroneus
velw sumi potuerit. Adde ex eodem Wione (3), altenus cujusdam Sancti (pr{Bter eos quos imdem numero 7iovemdecim recenset) nomen prae vetus^gte caracteris leg-j in instrumento non potuisse, quo rursus declaraiur non esse mirandum, si aliorum quorumdam nominapauloaliier ab aliis fuerint lecta. Denique subdit laudatus Wion Hujus translationis instrumentum assorvatur in prasdicto Bobiensi monasteno, in libro instrnmentorum, sig-nato littera V, quod deinde pubiici juris ab Ughello esifactum. Id quoque apparet, simui omnium iilorvjn, de quibus in ioto instrumento senno, celebraH translationem die 31 Augusti. Qui auiem facium sit, ut^. 'U^vo-^îdiesoccurrat in menologio Buceiini 22 Octobris, non equidem dixero. Boc unum moneo, hanc mihi fuisse rationem, ut hodie, quia non alias commodius, ejus Acia darem.
:
quadragesimum teriium (14). Acia damus ex laudato supra a Cupero, codice, oiim mussei Bollandiani,nuncbibliothec3e regias Bruxeil. num. 8518 foi. 63 et fi4. Ac proinde hodie primum texius Jonse de S. l^lerovaeo in lucem prodii quse enim habentur in Mabillonio [quem ad verbum reciiat Pairologia Migniana) desumpta sunt ex
:
Surio
tavit,
pro more suo, siyium immumonet lectorem. Nonnulias emendaiiones Surianas in Annotatis indicabo, ew quibus apparebii, Surii siylum vaide diversum
:
hic auiem,
quod
et ip>se
esse a primsevo auctoris
modo
scribendi. Codicis
Aeta.
6 Prseier
pauca
illa,
quse habeniur
ad catcem
auctore Jona, nihil de rebus gestisB. MerovEei arf nos pervenit. Monet MabilVitse S.
Beriulfi,
originem docemur ex sequentibus verbis. Boliandi [non vero Henschenii ut dixit Cuperus) manu ad initium foiii primi adscriptis Hunc P codicem accepimus ex coUegîo Molsheimensi per ei in catalogc^ P. Petrum Bichart permutatione hibliothecse regise notatur esse eeecuU ix 2^3, in dorso vero voluminis signatur sEec. x.
: ;
lonius (4): Vitam Bertulfi, Bobiensis abbatis tertii, venerabili Bedee falso adscriptam, a Surio (5) expoiitam restituere tentavimus. Eam reperimus, at
mutilam, in quodam monasterii nostri Compendiensis apographo, in quo Jonae lucubrationes, excepta S. Eustasii abbatis Vita reperiuntur in tres libros pariitse libri lu caput tertium decimum S. Bertulfi acta comprehendit; alia quinque [capiia sequentia et toiius iibripostrema) quse quidem in ms. cod. {Compendiensi) lacero ex Surio supplevimus, quoruradam monachorum Bobiensium {inier quos
;
C^^SiQjîl^^rO
S.
Merovffii)
praeclara
facta
perstringunt.
Hxc
Mabilionius ad ActaS. Bertuiphi. Cuperus quoque
(1) Lignum Vita:, vart. ii, pag. 289. (2) Acla SS. Ord. S Benpd. 53C. II. pag- lfi*elseqq. (5)Liginim VilE. Ubisunra. lii Acla aS. Ord. b. Hcned. sar. n, pag. 160. (5) Ad diem 19 Augusli. (C) Acta SS. lom. 111 Augusli, pag. 752. Ibid.
(8) Acla SS. Ord. S. Bencd. Ubi supra. roedia; el infimx TlBtis, tom. IV, poR. 175.
tol.
(7)
Bibliothecn lalino 10) Palrologia. tom. LXXXVll. - (H) Ann. Ben. tom. pag. 282 1009 el el*H. -(12)lbid. -(13)lLid. pag.aSi!. - (ii) Ibid.
(9)
(
sDqii.
I,
DE
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBHIS.
617
OCTOBg
lOnt KOK,
DE
S.
MEROVÔ MON.
reg. Bruxell.
ANNOTAT.A.
a Vel Merovtuus.
quoties repetitur,
Auctore Jona monacho Bobiensi.
Fox hxc
in sequentibus ali-
Excodicems. Molsheimensi, fol 63

et
64. In
hibl.
num.
eodemque semper modo.Parum abest, si litteras spectes, a Merovicus, quod apud veteres nonnumquam usurpatur pro Merovgeus. Vide D. Bouquet tom. 111 in Indice onoraastico.
Mabitlonius tum in Actis tumin knuBWhmscribit Meroveus. Ita quoque Surius. b Et causanegotii, propterquod venerat. Surius, Mabillonius, Migne. c Notat in hunc locum Mabillon.
in Actis
8518.
S.
MerovtEUs
fnirabiliter
ttrvattu ;
a
b
itaque in tempore, alius monachus Meroutuus a nomine a beato Atala ad Dertonam urbem directus pervenit; ac ob conditionem qua veneratJ, longiusab urbe progressus ad quamdam villam supra Hiram c fluvium accessit ; ita fanum arboribus iutersitisprogrediens vidit; allatumque
Eodem
Surius scribit Yree.
(1)
Liguri^ ex Apennino monte apud Antilam, Dertonam et Ca-
Iria
fluvius est
Btrum-novum
aliis Scripia,
fluens, postea in
Padum
influens;
ig-nem subposuit, ac lignis cong-eriem in

pirae
modum
eo acervavit.
Quod
fani cultores cernentes
vulgo la Scrivia dictus, inquit Philippus Ferrarius. Locum hunc ita reddit Surius : Ad
quamdam
ubi
Meroutuum adprehenderunt, diuque fustibus cssum conlisumque ictibusin Hiram fluvium demergeconantur ; sed Monachum unda non audebat recipere; quamquam ille prorsus pro tali causa mori paratus esset d. Cumque cernerent non posse demergi,
miseratio custodiret, fuit inter eos inanee consilium prosternunt superundas Merou:
villam, Yraefluvio adjacentem. accessit;
fanum quoddam, arboribus consitum, videns] allatum ignem ei admovit, congestis iu modum*
piraB liguis.
E
ejus rei,
d Licet
ille
quam
g-esserat,
nomine mori
quem Domini
paratusesset. Surius. e Surius legit maue, et sic reddit
communicato
consiiio.
tuum, materiamque desuper coacervant, utimmane pondus undis submitteret. Cumque scelus satisfactum /crederent, relicto, ut rebantur, cadavere, ad
metatus g remeant. His abeuntibus, Meroutuus
nihil molesticE sentiens, incolumis a fluvio surg-it,
in codice nostro.
Mane inter se Vox inane clare scripta est Et re quidem vaâ vanum fuit
:
inter eos consilium et meditati aunt inania, quoniam Dominus Servum volebat salvum. fCumque id scelus se jam confecisse putarent.
disruptisque nexibus sospes Dertonam ingreditur, ac post ad monasterium remeans pervenit.

divina vllio t/e
fjusperieculoribui.
divina ultio, progrediente Meroutuo, satellites perculit h nam omnes qui in eo fuerunt consortio ad hoc opus patrandum, diversis sunt
:
2Moxque
Sur. g Metatus vel metatum, sedes propria, domicilium interdum hospitium. Ita Ducangius in Glossario. Surius hahet Ad litus redeunt. h Ecce autem repente divina ultio in ejus adver; :
sarios animadvertit. Surius.

i
plagisafflicti
alios caecitas
i,
alios ig-nis urit, alios
Alii caecitatem.
Idem.
-.
contractio k poblitum, alios

debilitas
omnium membrorum
k Quidam publica contractione. Idem.

\
diversi diversa perceperunt tormenta. ; Sed pustquam compererunt Meroutuum sospitem ab Bobium remeasse, quidam segre eorum l ad-
Forte eodem. Suriics habet
quidam ex eiseo
adducti sunt,
Biihimmeim.
sedperpauci ex eisper penitentie medicamentaevaserunt; reliqui omnes in eadem ultione mortui sunt. 3 Mirificum munus famulis suis rerum larg-itur Repertor dum post damna carnis et corporis, inrogatas injurias et in presenti vita per amminicu;
ducti pervene^-unt
m Totum hoc epiphonema a Mabillonio, proinde etiam in Patrologia, refertur ad sequens Jonx caput, ubi deS. Agiboldo seu Agibaldo. Cieterum Surius (ita quoque Mabillonius) textum immutatum, sic reddit
:
Deus munus
impertit,
Ita sane mirificum famulis suis cum post damnacorporiset
1*
lum roborat
glorificat,
et in futuro post certamina coronando quos hic prsesertim ob suum nomen suscipereinjuriam sponte prescivit.
postirrogatas injurias, etin proesenti vita adjutario suos roborat, et in futurapostcertamina coronando
quos hic propter nomen injuriam sponte excipere sentit.

glorificat,
suum
illatam
(1) SffiC.
II,
[)3g. Ilij..
Octobris
Tomus IX,
82
DE
61S
ACTA SANCTORUM.
D
DE
S.
SALARIO EPISC. ET MART.

LUN^
IN
ITALIA.
B.
B.
SYL.L.OOE:-
Quo tempore
floruerit S. Salarius. Sedis
Lunensis
notitia et vicissitudines.
SJBCO..
VII
lOtat Ferrarius
(1)
Actum cum tempore, quo
culo VII,
haud multum provecto. Sanctus namque
*'ic/ioa(o i*c.
\SCBOkTO.
S. Salarias
Salarius sive Solorius {utrumque Sergianensis enim scriptum leg-itur) episcopus Lunensis fuit, martjrio coronatus cujus extat in ora Lunensis
:
fuit in
rari.
humauis hic sanctus Episcopus desideH^c autem tradit ex tahulis ecciesiae
portus, inter
Erycem
et S. Terentii
castrum, eccle-
siacum pagô; quo inloco martyrio affectus creditur, ibique pracipuam habet venerationem, tametsi
in uniTersa dioecesi
Serg-ianensi
hac die natalis
illius celebratur. Apud alios heec eadem, paulo aliter reddita, repeino. In ejus honorem, iîquit
(i), erecta ecclesia est inter castrum S. TeErycem, iu loco ubi, ut nonnuUi tradunt, sauguinem fudit ob defensionem jurium ecclesiae. Castellanus (3) passum scribit S. Prsesulem circa annum 600 secutus putem conjecturam Papebrochiinostriin Actis S. Cechardi Lunensis quoque episcopi, ubi hsec habentur : Suspecta mihi est eonjectura, quee martyrium S. Cechardi refert ad
Moroni
rentii et
Cechardus, ibidem (8) ordine successionis (^niniMS^ venit inter Lunenses episcopos, et passus dicitur amzo t)60; sandus auêm Salarius ordine octavus recensetur absque ulla apposita temporis nota decimus ponzVwr Lazarus qui v\x\i a.\mo 640 ; sequuntur Thomas et Severus ; quo7'um ille (qui in priori Ughelli editione, qua usus Papebrochius, desiderabatur) adfuit concilio Romano seu Lateranensianni^4^9, ut patet ex subscriptionibus (9); hic concilio sub Agathone papa a/mo 680, m^ asserit Ugheltiis; quamvis ego inter episcopos hujus concilii apud Labbeum enumeratos, Severum Lune7isem non repererim (10). Sed quidquid de
;
^"'
-g
epocham certam habemus ex subscriptione 649. Itaque posito S. Cechardum fuisse interemptum anno 600 cum huic succeseosit,
Thomx anno
serint alter post alterutn SS. Venantius etBasi-
annum
dc; id potius
de
S. Salurio
dixerim
(+).
Ratio,
cur ita stutuat, haeo unica est,
quod Cechardus
inquit
(j),
nomew Loug-obardicumsi^.-Nomiuautur,
ab Ug-hello usque ad Severum, qui anno dclxxx sub Ag:athone papa Romanae synodo interfuit, Lunenaes episcopi decem... Omnes [Cechardo excepto) latinis aut graecis nominibus. Pust illos Longobardicis nominibus veniunt. Expungenduni itaque censet Cechai^dum ex priori classe, ponendumque Q inposteriore et quidem medium inter Gualcherium ab Haslingo Danorum seu Normannorum duce circa annum \)dX dolo necatum, et CEdelbertum, quem conjicit i6) (levi tamen ex 7âtione) episcopum faetum anno 995 vel prsecedenti ; additque Quod autem est spatium intra hunc anuum etannum occisi ab Hastingo episcopi Gualcherii, puteradari posseS. Cechardo. At reponit, etutmihi videtur, juremerito, Orlendius {') Ciim debilis conjecturae causa, a vetere catalpgo episcoporum,
.-
atquepost hosS. Salavius nosterjam exinde patet,s3eculu7n vii saltem ab aliquot annis fuisse inchoatum, cum ille Lunensem ascenderet cathedram ; nam verisimite est, SS. Venantium et Basilium aliquali temporis spatio prxfuisse, idque eo tnagis quod S. Basilius Lunensis ecclesiae sit Tutelaris(U). Notandum insuper est, S. Salarium
lius,
inter et
Thomam,
qui adfuit concilio

et
Romano
Lu-
649, aliosduos recenseri ab Ughellopt^xsules
nenses,scUicet
Lucium
Lazarum. Quxquidem
Lunde
^,.
omniasimut
vecto,
collata indicant S. Salarium
floruisse, ut dixi, seeculo vii
haud multum pro-
attamen inchoato ab aliquot annis, puta

SedmLinien.
decennio vet vicennio. '6EratLu7ia Etrurix civitas maritima juxta ostia Macrse fluminis condita [H). Inter Ligures nonnulti veterum itlam reponunt, quod inLigurise conflnio posita fuerit ejusque portus' et pars agri ad Liguriam spectent. Primum, inquit Plinius (VS), Etruriae oppidura Luna, portu nobile.
""""
Unde
et
Silius Italicus
quem Luneosis
miuime recesserim. Etsubdit Neque Ccchardi nomen Longubardicum est, uti nec aliorum qui ad Severum usque
ecclesia custodit,
-.
Insignis portu, quo non spatiosior alter Innuraeras cepisse rates et claudere pontum.
Et explicatius Strabo
occurrunt. Et quidem
Cechardi sepulcro haec brevis inscriptio iusculpta id confirmat Eic jacet corpus B. Cechardi episcopi Lunensis, qui passus est
S.
:
Luna urbs est et portus urbs quidera noa magna, sed portus maximus juxta
(14)
;
:
ac pulcherrimus.plures includens portus,omnes pro-
martyrium anno dc.

2 Quo ergo sedit S. Salarius tempore ? Stando veteri Ughelli catalogo, id contigisse reperio sx{1} Caialog.is
pe littus etcPerantiqua erat civitas; ast nuncjacet excisa, cujus aliquot prope mare apparent vestigia{\h);etcircumiacentiagro nomen est il Lunegiano portui seu verius sinui, Golfo della Spezzia,
;
SS
Italias.
22 Ocl.
di erudizioae sturico-erclesiaslita (3) Martyrologc uiiiversel III Jun. 22 0ct. (ii Arta SS. loni 143 ijag, (5) Iliid.
pat;.
660.
(2)
Dizionario
pag. \ii(7i Orbis sncer el profanus, parl ii, vol. ||, pag. lOAI. Floreulr>e 1752 (8) Italia sacra. tom. I, col SSi' Venel. 1717. (0) Labbe, lom. VI, col. 563. Puns. 167]
(6) Ibid.
tl2) (lO)Ibid. col. S79. (11) Italia sacra. lom. I. col. 85i(l-') Orbis sacer et proFaiiua, part. Ji, lom. II, paj;. lOl^ et seqn, Hist. lib. 111,5 8, Torn. I. pi.f; 31. Pari". 1683. (U) Lib. v pog. 3U. OxouiEe 1807. (151 Orbis sacer ct prof. Ubi siiprn, pag. 1016.
ab
DIE VIGKSIMA SECUNDA OCTOBRIS.
619
iCTO
A ab
oppido, quod intimo ejus recessui oppositum est (I). Ah antiquo exstat Lunx sedes episcopalis. Jam seeculo v ejusnominanturepiscopi (2). Atjam versus finem sseculi xii (3), ob aeris inclementiam
nam est, hacaddita ratione,

(6).
quod clerus ejus vagus Et re quidein vera, Antonius Parentucelli
cum clero deserebant ecclesiain suam S. Basilio (Lunensi quondam pontifici) sacrarn,
episcopus
consanguineusNicolaipapxF,aPaido II creatus eptscopus pr^fato anno 1465, primus est qui, teste Moronio (7), subscripsisse legitur hac formula
:
modo Sarzanam
4
net.
sese conferentes in vicinio sedes sacras.

et
modo ad
alias
Unde Innocentius III per buUas annis \ZQ%
Episcopus Lunensiset Sarzanensis. Translaia tunc quoque cathedra fuit ah ecclesia S. Andres ad ecciesiam S. MaricV (8). Tandem Pius
VII die
Decembris 1820 per bullam

stolici
1204 datas concessit, ut servata denominatione,
Sollicita
Luna ab ecclesia S. Basilii transferretur Sarzanam ad ecctesiam S. Andrese, quam in catitutus
cum
mnneris univit (9) ecclesiain Sarzanensi; unde deinceps ejus

;
quam pro apoBrugnatensem

titidaris,
ihedralem erigehat (4). Quod ta?nen non continuo executioni datum a capitulo reperimus (5). Nicolaus dein papa V. (Sarzana oriundus et sedit ab
residens, dictus est episcopus Luni-Sarzanensis et Brug-natensis estque vi ejusdem bullx

Sollicita
Sarzame
immediate sanctx Sedi subjectus. prout
anno 1447 ad annum \^b'i) confirmavit ampliavitque constitutionem Innocentii III, volens ut exinde sedes diceretur Lunensis et Sarzanensis. Denique anno 1465 die 31 Julii Pauius papa Ildedit hullam, qua facta formalis translatio sedis Sarza(l)PIInius Ilarduiiii. Ubisiipia, iinl. II. (2) Ilalia acra, tom. [, 85li ct Hî. - (3) Moroiii, Dizir>nario. Vocc : tuitiTtiiti. XL^ U3. (i) 11)1.1. Conf. Igliclluiii. Ubi supra , col!
ab antiquo fuisse jamlegitur. Vide Ughelium(\Q). Hasc paulo latius digerenda duxi ex Moronio, quod tam apud Ughelluyn quam Oriendium satis confuse reddita sint, imo nec satis exacte, quee
mrias
ad
sedis Lunensis vicissitudines pertinent.
830
cl
col.
seq.-O) Moroni ibid. (6)Ibi<i. tom. LXI
nas.
^5
Verbo
pag,
"Lo7cm
^^'
"*'''
'^^
-(9Hbid.pV22i. I("0)
DE
S.
MODERAMNO
EP.
RHEDONENSI
IN GALLIA,
DEIN ABBATE BERCETI IN ITALIA.

B. B.
COIV!^ME]VTÎt.irJS HISTOIiÎCUS-
S.
Moderamnus, postquam annos

Italiam
aliquot Rhedonensi sede prgefuisset, in

fit
peregrinatur
dein,
et
relicto episcopatu,
abbas
in
Bercetensi
monasterio, ubi moritur

c
4NK0 DCCXIX
tumulatur.
Moderaniiii ' ante ;.on'Acaium,-
^-
nomen varie scribitur plerumque Moderamnus, alias Moderandus, raro Moraneus; vemacuie Maurand, Moderan, Mederan, Moran; fuit episcopus Rhedonensis; sede deinde reiicta factus esl monachus et abbas Bercetensis in monte Bardonum, ubi diem obiit supremum (1). Ejus itaqueresad tria commode revocantur capita; scilicet quse ante, quse per, quse post, episcopatum
\jus
;
tium reperire uspiam est. Quse proinde sit g:ens illadeThornacis nemo, utputem, dixerit. Est forte
mendum
excidit
in codicibus, vel illius
memoria penitus
(4).
Hac de
re disputavit nuper Paidus de
Viiieneuve, vir archeoiogiev peritus (5). Imprimis observat vocem Armoricus latius olimpatuisse, ita ut comprehenderet Gailica iittora a Rheno ad Garumnam; addii, non proinde repugnare, quo-
gesserit.
Ad primum quod attinet, gesta antequam

sit factus,
episcopus
Legendarum
nituntur ut plurimum sola auctoritate ; caute proinde sunt ac-
minus comites de Thornacis referantur ad urhem Beigii nostri Tornacum, qua ex regione primi MerovingiccB stirpis reges prodiere. ComiteszWw
temporibus dicehantur urbiion et provinciarum seu dicecesium prsefecti, qui tamen jurehereditario non gaudehant. Atque hsee Vilianovii conjectura est, quam et ego ut talem hic adscripsi. Jam ad aiia progrediamur. Coinlius ita hahet (6) Bertrandus Argrentraeus ia Historia Britannica non pauca scripsit de sancto Moderando, plura collegit Albertus de Monte Kelaxo in Armorica sancta.
ci u arcncoiogie ct ^'archiiologie
cipienda, ut recte notat Baillet (2). In Actis Sanctorum ord. S. Benedicti nihil refertur, nisiquod fuerit Vir nobili prosopia oriundus (8), atque id ex Fiodoardi Eistoria Remensi lih. \, cap. 20. In Proprio Rhedonensi iegitur ex nobilibus de Thornacis comitibus procreatus.
Apud
annalistas Bri-
tannix minoris nec
tale
nec simile nomen gentiii-
(!)
HuEO Mennrdils, Martyrologium, pag. B72.

22 Oclob.
hisloire
SQints,
(2)
(3)
Ssec.
iu.
part.
i.
gciHrd,
de Brctagne,
liv.
i,
pag. S17.
(S)
Vics de
(4)
D"Ar-
Juin 1838.
uruiuniie?), brclonne?,
(omlom-
(fi)
Annal.
cccl.
nuiu. juumo. "^"^ Ilein. Journal de Rcnocs, U. u. Francoium, tom. IV, png. o07.
Miilaugcs d^histolre
Breviter
620
iDCTORB
DE
MODERAMNO EPISCOPO RHEDONENSI.

nis IX.
3
differt
Breviter res
^^'
dumtaxat ante pontificatum ab eo g-estashic attingemus. IVatus est Moderaudus anno Chfisti sescentesimo quiuquagesimo primo, cum
Redoneusis episcopus in vivis adhuc
Hujus caialogus plurimum a duobus aliis D quoadprimos hujus sedis antistites (13). Super candelabrum positus, omnium virtu- fiirttvimn.
'"**
>"
Durioterus
superstes erat.
Multum
,
inchiruit
Durioteri successore
a quo
primum
sub Willelmo in clerum

ecclesiasticos
tum genere exceliuisse priedicatur S. Moderamnus. Omnibus oninia factus, omnibus gratus carusque
fuisse dicitur,
Hwc
in specie refert 7-ecens scri:
adscriptus est, postea per gradus
promotus ad presbyteratum. Patri suo a se longe dissito noctu apparuit, iutentavitque minas adeo
g-raves, ut eum a pravo consilio superinducendie conjugris, leg-itima superstite, revocarit. Appariiio
ptor Armoricus (U) Ecclesiam suam multa cum prudentia gubernavitj regi fuit a consiliis, eique
fideliterserviit
;
frequenter visitabat dicecesim, ma-
g-noque
nii,
cum
zelo
verba
ad
populum
faciebat.
S.
PriEcipuo amore prosequebatur monachos

pastoralis sollicitudinem
Melaofflcii
iseo
Ms
/aciu
prastermittitur a R. D. Tresvaux, qui, ut notum, novis con-ectioribiisque typis subjecit opus Lobimei de sanctis Armoricis (!]. Albertus a Monte Relaxo illam fusius exponit regemque a S. Moderamno ceriiorem hac de re factum narrat (2). - S. Moderamni eleciionem ad Rhedonenses in-
quorum videudi normam, quantum per

licebat, sequebatur
Redin
ditus
tnm
sedis suie
tum patrimonii expendebat
solatium pauperum, et in ornatum ecclesiEe suas cathedralis, cujus diu interruptam redificationem
suscepit. Solus Lobinccus narrat, itlum
fulas sub anno 703 narrat Cointius : Quod autem nefarie, inquit (3), coutra sanctiones ecclesiasticas ab Agatheo g-estura est, ut unus episcopus duas
quibusdam principibus
iia
a viris male habiium,utsemel
consuetudinem apud enim Agatheo duo successerunt episcopi, Moderandus et Amitho, quorum hic dioecesim Nannetensem, ille Redonensem g-ubernavit. Moderandus seu Moderamnus annis tantum tredecim sedit, ut in ejus vitu scribit auctor
ecclesias administraret, id in
posteros non abiit, eidem
aique ite7-um ecclesiam suam deserere sit coactus, ac tandem, designato suo successore, in Italiam discesserit, ubi diem obiit supremum (15). Atque ex his ratio redderetur quxsiti a Moderamno otii
Amoricie sanctas. Dimisit episcopatum [qua de re latiusinfra),ui Elodoardus testatiir, reguantejam Chilperico tertio, qui, prout iufra coustabit, annis quinque cum dimidio regnum tenuit, obiitque anno Christi septingentesimo vicesimo tertio. Quapropter ab anno Christi "05 mors Agathei non potest
multum remota, nec proinde eliam electio Moderamni ejus successoris. Hunc eumdern habet annum Baillet (4) R. D. Tresvaux adscribit (5) electionem temporibus, quibus regnabat Chilpericus III, putem quia non satis attente legit textum Ftodoardi hic enim non dicit, tunc elecenseri
S.
;
quod episcopis non licebat nisi ad maobtinendum, vel grave maium vitandum. Confer Acta S. Ambrosii Cadurcensis E (16). Attamen simile nihil de sancto Viro apud alium quemquam legere est, si profectionem in Italiam excipias, qu3e ab omnibus memoratur, imo et primum inter res ejus gestas locum tenet, ut ex sequentibus patebit. ^ Narrat itaque Flodoardus (17): Temporibus "'^'^P'' Cbilpenci Francorum reg:is esstitisse fertur Moderamnus, Redonensis ecclesiEB prsesul, vir nobili
inonasiici,
gnum honum
"^
prosapia oriundus
sancti
qui per licentiam prtedicti regis
divertit ad limina situm in suburbio monasterium beati Remigii Remensis urbis. Ubi liberaliter a fratribns ejusdem loci susceptus, impetravit a Bernehardo. sacrorum
Petri adire disponens,

,
Vide infra ejus verba. Preetermittitur annus in Actis SS. ordinis S. Benedicti (6). Aibertus a Monte Relaxo, cum tradat
ctum, sed
exstitisse.
custode, reliquias de stola, cilicio atque sudario sancti Remigii. (Albertus a Monie Relaxo vult (18)
S.
Moderamuum
successisse Guillielmo,
anno
684*
defuncio. huic eiiam anno illius inneciit eiectionem (7). Cointii opinio prseplacet rnihi, utpoie ali-
Moderamnura hisce 7'eliquiis Romse non Remis donatum; unde et totam hanc historiam susdeque vertit; quod uirumque sane absurdum est). QuiS.
tamquam qualiter fundata, nec tamen omnino quippe certum assumit S. Moderamnum sedisse annis tredecim, cujus asserti vadem satis idoneum non habet solum enim adducii audorem Amoricae sanctae. Notat Ferrarius (S), Moderamnum in
: :
bus gratanter acceptis, iter incceptum laetus agens, Italiam , in monte Bardonum (in Apennino versus Liguriam haud procid a Parma (19)) quadam nocte metatura habens, memoratas
dum permeat
in
ilicis
ramo suspendit
coeptum
reliquias.
surg-ens, iter
arriperet,
Cumque diluculo immemor harum

-^
tabulis
episcoporum Rhedonensium apud Democharem non reperiri ; ex quo, ait, apparet vel eas
tabulas esse diminutas, vel
(nutu, ceu creditur, divino) hsec ibidem remansere pignora. Procedeute vero aliquanto long-ius Epi-
Moderamnum
alterius
urbis epi?copum fuisse. XJtique prius illud admit-
tendum
est
diserie
Temporibus
Chilperici
enim habei Flodoardus (9) Fraucorum regis exstitisse

ecclesise prEesul.
scopo, ubi relictarum memor fit reliquiarum, suum statira ad has recipiendas dirigit clericum nomine Vulfadum. Quo ad has perveniente nuUo valet
,
fertur Moderaranus, Redonensis
eas ingenio conting-ere, dura rairabili signo, ut eas atting:ere vellet, elevarentur in sublime. Hoc praefatus episcopus audito miraculo
Kinc reperitur in catalogis Severiii (10) Sammarthanorum (11) et Riehardi (12), apud quos ordine successionis xiii venit et illius nominis dicitur secundus, quod a S. Moderamno I apud ipsos series pontificum Rhedonensium ordialur. R. D. Tresvaux nosiruTii iantum recensel ordine successio-
eodem loco fixit tentorium eadem nocte minime valuit
regrediens, in sed relicta pignora

,
recipere,
donec facto
mane
in
S.
monasterio quod vocatur Bercetum,iu
honore
Abuudii martyris inibi constructura missam celebrans prEedictorum partem munerum

,
[l| Vies des Saiiils do Brclagnc, lom. II. p;ig. ^'ii el 22^. Paris 185(5. (2) Vies dts SaiiUs de l:i Brclognc Armorique, pay. (j4:>. Edil. a l>. L. de Kcrdunct 157, (5) Aiinales, loiii. IV, pag 467. (4) Vits tles Saint-;. Oiloli [.Kg. Zih. dea SauiU dc Biclagne. tom. II, pag. 2-2S. ftl) Vips Itein. |i;;i]scdeBrclagiic, pag. 11. |6) Siec. iii, pan. I, puf;. fil7 el Vics 'U's S..mli dc la Bielagtie Arfnoriquc. pag t5i3. sc(]. (7)
(U) Vics des Bicnheureux (15) L'l^gli5e de Brctagnc, pag. 11. (Jaraliy, clianeiiie hunop. ilc de Brelaune. par el Sainls 7d. I, pagllisloire dc Bretugne, unn (!;i) S Biieiic 159. pi.g. 105(i. num. Iz. Paris 1707. (l(i) Tom. VII Oclohns,
(17)
Hisloria
lom. lom.
Catalogus SS. Ilalias, 22. Oct. [9) Hisl. etcl. Ueincnsis. I. cap. 20 Palrolugia MiRn. tom, lib CXXXV, tol. 70. Chroaologia Iiisiorica liicraichicK bucccssioiiis, part. iii, (10) (H| Gallia Clirisliana, lom. III, pag. îU. I'.ins. 1636. pag. 65. (12) Bililiolhttiuc s^crCc, tom. XXI, pag. 107. I'aiis 1827.
(S)
Meliopulis Hcmensis MaHol'' Vics dcs Saints. otc. pag. 64*. Uolm llaiid - Allas. Historisch Gcogruphisrher (li)) Spruner. num. 2. Ilem. Paulus Diaconus dc Gcstis LanguIinrdorUiT), col. Iib. V, cap. 27 cl lib. vi, cup. BS. PBlroIogia, lom. XCV, 608 ei 668.
CXXXV,
1.
ecciesue Uemcnsis. col. 70. Item
Iili.
i,
cap.
'20.
1'aliologia,
pa-^.
3l!t
(18)
devoveret
621
devoveret ibidem se relicturum. Sicque rapta sibi recipiens, impleto venerabiliter voto, cosptum repetit iter.
lonius in Annatihus sub annum habet 720 (^).

1
anno
718; 7?.
D. Tresvaux
mioBB
B. b.
ubiiancce
'"'''ur.
Quê ita brevius redduntur apud Ferrarium ex sanctuario ecclesiee Parmensis (1) Altera die iter prosequens se reliquias in arbore suspensas reliquisse aDimadvertit cumque comitem ad eas accipiendas remisisset, illEeque in altum sublevatEB quasi aves fuissent et ipse reversus
; ;
Quê Vir sanctus, cum Berceti prxesset, gesserit, ad nos non pervenit. Generatim dicitur Fto doardo moderate et Iioneste, utservus Dei, conversatus. Addit Ferrarius ex Sanctuario Parmensi (10) : Cura finitimis populis praedicando salutis
prsecepta dedisset, clarus miraculis obdormivit in 'Domino. Frustra apud Sammarthanos ohiisse
(11)
in
Ualiam
jie-
regrimiw;
noctem ibidera in oratione consumpsit et cum mane in ecclesia S. Abundii apud Bercetum, agri Parmensis oppidum, sacrum missffi celebrasset, sacrae reliquisE mirabiliter ad eum quasi vocatse descenderunt; quarumpartemmonasterio... donavit. 5 Pergit Ftodoardus Cui (S.Moderamno) obvius factus Luitbrandus, Italorum [Langohardorum) rex strenuus, qui banc auditu jam corapererat sacrorum virtutem, amore B. Eemig-ii ductus, idem monasteriura, Bercetum scilicet, cumomnibusadjacentiis, omuique abbatia, mansos ociingentos [al.
:
quod construxerat ad montem Bardonem. Error palet ex prcvtibatis Flodoardi verbis monasterium enim S. Abundii in monte Bardonejam xdificatum erat antequam S. Moderaranus itio veniret; nec utiibi apud antiquos traditur aliudab eo exstructum, cum abbas S. Abundii Bercetensis esset. Confer.Hug.Menardum[l1]. Quanto temporis spalio monasterium gubernaverit, et quo anno defunctus sit; haut inagis liquet. Quotannos, inquit Cointius {IS), S.MoS.
legitur in monasterio
Remig-ii
octo), ut tradunt, continenti, prEefato prcesuli
Mo-
deramno
derandus extra Fraucige fines in regno Long-obardo-
deleg-avit,
eique in
prajsentia
fidelium
rum
Buorum, legali de more, vestituram et cliartam fecit. Remeans autem ab urbe Koma memoratus
Prassul, acceesit ad
j^
vixerit, haud inquiremus. A plerisque dicitur mortuusanno septingentesimo undevigesimo. Con-
venerandum
B. Remig-ii sepul-
crum
sonant Sammarthani (U) et Albertus a Monte Relaxo (15). Longevatlius annum hahet 720 (16), Severtius annwn 727 (17). Ptures reperio qui ohitum sancti Viri innectunt anno 7SQ:ita Fer-rarius (IS),
tradidit, ita
atque sicut illi prEemissus rex lianc terram nihilominus ille S. fiemig-io eamdem
contulit.
(iiabhas
ceii
Btr-
Q Sicque prospere in
suum
reversus episcopiura,
valefaciens
filiis
Acta SS. ordinis S. Benedicti (19), item Annaies Bened. (20); Castettanus quoque et Buceiinus;
successorem sibi ordinari

suis,
fecit, et
eumdem hunc annum prxfert
Baiiiet (21), quo,
Bercetum monasterium repetiit, et usque ad obitus sui diem in loco illo moderate et lioneste, ut servus Dei, conversatus vixit. Qui quoque nonnuUis deinceps locus miraculis illustratus claruit. Hacienus Ftodoardus. Quo anno S. Moderamnus
secesserit in
mgwz^, admisso, fere octogrenarius obierit sanctus Abbas.^^^c secutus Petru& Lechner in recenti Benedictino mariyrologio ita vitam S. Moderamni
monasterium Bey^cetense,
statui certo
Natus est anno 650 episcopus 703, mortuus anno 7\9 vei 730. Eosdem numeros recitat R- can. de Garahy (23).
dividit (22)
: ;
nonpotest. Notant cotlectores Actorum SS. ordinis S. Benedicti id contigisse inter annum Siecuti octavi duodecimum et vigesimum; nec citius aiunt nec serius anno dccx, tum quia paucis ante annis Liutprandus, anno dccsii rex creatus, coenobium
istud condiderat;
8 Fatso nonnuili scribunt ejus
nomen insertum
numeSolie-
esse martijroiogio
rosis auctariis
Romano :nec
;
fj^^^"^'"*
in hoc nec in aliis
antiquis vet ciassicis r-epetHtiir imo nec in
Usuardi ad hunc diem apud

Colitur,
ait
tum quia
Chilperici, cujus regis
permissu Moderamnus
Romam
ecc
supremus
diderit
fuit
(2).
Eo
mentatio, quod
dubium
abiitsi, annus nccxx capitepeccat hasc argusit an Liutprandus con-
Cointius (24). decimo septimo Kalendas Junias {\C^ Maji) apud Aug-ustinum a Passu et alios; undecima Kalendaa Novembres (22 Octob.) in Supplemento martyrologii Gallicani et in Armorica sancta; dies obitus alter fuit,
alter elevationis,
rium nostrum.
ccenohium istud. Scribit quidem Paidus Diaconus (3) In summa quoque Bardonis alpe monasterium, quod Bercetum dicitur, (Liutprandus) aedificavit,- quod, auctore Mabittonio {!), tantum
:
quam anno
Christi 970
(25).
auctor
Armoricae sanctie consignavit
Duahus quoque
Paulo AVarnefridi ejus conditor habeatur. Ampiiusnihii Mahiltonius asserit. Faiso itaque dicitur in Nota ad prxfatum Pauli textum Non conditorem, sed auctorem (quod sit discri(5) men inter utramque vocem alii explicent) monasterii Berceti Li^^tprandum probat optime Mabilloita auxit, ut a
:
diehus signatur a Casteiiano in Indice Generali, nempe 22 Oct. et 16 Martii hunc posteriorem diem alibi non reperinisi apud Bailiet et in Dic;
tionario D. de St-Aiiais. In veteri quodam Katendarioapud R. D. Tresvau^c indicatur /esiMm Idus Maji, id est die sv (26) in menoiogiis Menardi et
;
Buceiini ejus mentio occurrit die 16 Maji. Hac quoque die aiiqua ejus tnentio hahetur apud nos
inter 'Prêtevmissos
[27).
niusin Annalibas. Quidquid tamen de eo sit.video scriptores prmdictum caicuium satis secutos, de csstero concordantem cum temporibus [ut Ftodoardus habet) Chilperici III, qui, asserente Cointio,
Reliqui iliius
meminere
regnare ccepit anno 715 (6) et obiit anno 731 (7). S. Moderamnus, inquit Severtius (S), episcopatura resig-natione dimisit anno 719, absone vero addit
hac die 22 Oct.; ita Albertus Legrand, Fer?'arius, Acta SS. ordinis S. Benedicti, R. D. Tresvaux, Lechner itaetiam Peyroyxet doWXwt ,inquit (28), officio duplici (addit R. D. Tresvaux minori (29))
; :
eum
tius
in monasteri<J^Q. se constructo mansisse.Coin-
abdicationem refert sub anno
7I(i
Mabit-
abeccIesiaKedonensi xxn Oct., ut liquet e.vbreviaejusdem ecclesise. Denique in Supptemento martyroiogii Gaiiicani eodem die annuntiatitr ast hic, sicut et alibi haud infrequenter SaussaiUrS vix non supine iabitur, cum S. Moderio
,
Beiiedicliin,
Ubi
(7|
supi-a.
lom.
(01
II.
paj;.
61.
Lucie
ni,
173!).
(S]
Patiologia.
pa;;. bSti,
Annal. cccl. Francorum. tom. IV
Ihid.
nag.
toin.
(i29.
II.
(8)
I';irl.
220. (II) Gallia Cliiisliuiia, tom. (12) Menologliim, pag. 574

bretaciiL-
p.is.
pa}-.
65.
9:24.
(9|
Iial.
(10) Catal. SS.
Sainls de 22 Oclob.
ICriO.
III, (i:i)
pag.
Puns
tiS5
(U)
Galliii
Chi-istiann.
pa;;.
Ubi
Brelagne-Armorique,
643.
Ai.nal. Fraiic. loiu. IV, png. (Ib) SiiiiHs ile la suiira.
tom. V. pag. -t5:j. Piiiis 1826. (17) Pnri. iji. paR. 6S. (2U} Tom. snpia - (lit) Sac. iii. part- i. pag. fi|8. (22) Marijiolo11. pag. iS. {21) Vies dcs Saiiil!., 22 Oftob. AngusiiC Vindel. gium des Bemdikliner-Ordcns, 22 Ocl. (2oj Vies dcs Bicnlieureux el Sainls de Brelanne, (^55, (21) Annai. eccl. Fraiic. lom. IV. paR. SS5. pag. 265-265, - (26) Sainls ile (25J Confcr. Allicrt dc Morlaix. pag, W:'> Brciagne. tom. I, ab inilin, num 1 (27) Acla SS. toiii. III, 561. png. Maji, (28) Cutalogns Saiictoiuin el Saoclarum, de Urelagoc, loin. U, pag. 322. Toloste 1706. (29) Sainls
licane,
itS) Ulii
(16)
Hisloirc
de Tl-slise Gal-
pas.22j.
ramnum
622
ioctoBE
DE
S.
MODERAMNO EPISCOPO RriEDONENSI.

sens aderat, quaru^n translaiio facta est multa inier prodigia, CcVierwn Dominicus ille. annn
DCCCL sedere coepit; Papiense conciliura, cui Tiberius abbas interfuit, celebratum est Liutardo Papiensi autistite, qui anuo dccclxiv vivere desiit. Hcvc ita notaniur in Aciis SS. ord. S. Benedicii
loe. cit.
ramuum
et
dicat primum Rhedonensem episcopnm, somuo mortis prEeoccupatum cum ad suam re-
diret
ecclesiam
qua? utique falsa suni.
addere,
qux yêscripsit mihi Redonis

:
Juvat R. D. Houet
canonicus die 14 Junii 1857 Cultus S. Moderamui autiquissimus est in hac dioecesi. Estabat oratorium ejus nomiui dicatum [vulgo Chapelle de StMoran) iu veteri ambitu urbis atque jam inde a sfficulo XIII conversum in prioratum. Instrumentum, quod hodie servatur in archivo capitulari,
,
tus sub
Translationis cujusdam meminit Alberannum 970 (3), qua fide non equidem
datum
estpoitridie PuriticatiouisB. V. MariEE 1224,
dixerim. It Ast aiterius, qiuv nuper locum habuit, mentio facienda. Agitur de Reliquiarura parte, ut habet
parluj^'^
BeUqm*
sub episcopo Josselino a Montalbfiuo. Suppressus prioratus fuit anno 172S ab antistite Carolo de Breteuil, ejusque dotatio addita mensae capitulari. 9 Tradit Ferrarius (1), corpus S. Moderamui Bercetiinpropriaecclesiasuonominidicatarequiescere.
Proprium Rhedonense anni
1817, seu altero Fe-
Xdem
efficitur ex sequcnti narratione, qusepriex Ms. Roto^nagensi in lucem data fuit a collecto7-ibus Actorum SS. ord. S. Benedicti 12). Scilicet Tiberius, abhas Bercetensis, sanctis Moderamni corpus statuerat tumulo suo efferre atque in aliuni locum recenter paratum deponere at moniius in somno fuit, ut retiquias S. Abundii
mum
more ânc^z Moderamni, quod R D. Tresvaux impeiraverai ab episcopo Parmensi, subiniseratque RR. DD: Godefjîdo Brossays-Saint-Marc, episcopo Rhedonensi, consecrato die 10 Augusti ISl-l. Facta autem sacri pignoris Translatio est die Dominica 2G Oct, 1845, ut consiat ex instrumento auiheniico, quod in exienso subjicio ; id iamen 7nonens perperam referri sole^nnitaiem ad diem Dorainicam xxii Octobris illo namque anno, dies Ociobris 22 iiicidebat in diem Mercurii (4); ex hoc autem die Soiemnitas festi, pro more in Galiiis a
:
illuc
transferret.
Paj'tem
narrationis
quê
Conco7^daio an7ii ISOl recepto,
remissa fuit in
B ad nos speciat, adscribo: Temporibus invictissimorum imperatorum Ludovici et Lotharii fuit quidam
nomine, monasterii Berceti, quod est situm in cacumine montis cui noinen est Bardo. Hic cum sui coenobii ecclesiam,
venerabilis abbas,
dominicam sequentem.
Xnstrumentum, cujus ecgraphen accepi a R. D. Bouei canonico Rhedonensi: Anno 1845 die Dominico xxii (imo 26)
Octobris, capitulura
et clerus
E
.vnuron.
^""o
12 His prxnoiatis, ecce
Tiberius
parochiarum urbis
in
justa quod necessitas cong-regationis sibi commis-
convenerunt processionaliter
oratorium palatii
aliquantulum in longum porrexisset, quae prius erat modica vel vix capiens fratrum collectam placuit ut sub altare ejusdem basilicEe pararetcongruum locum. inquo poneretur corpussancti Moderandi, quod illic ad Iffivam altaris jacebat humatum. Sed non prius tanti Viri ossa mutanda prEedictus abbas dignum statuit, quam hoc precibus
sae esig-ebat,
;
episcopalis, ubi deposita fuerat iusig-nis reliquia

S. Moderamni, alterum scilicetejus femur. Cantata antiphona de communi confess. pontificum, qua-
tuor diaconi, dalmaticis vestiti, sustulerunt fere-
trum splendide ornatum, cui impositum
erat reli-
quiarium g-othicfe formjB deauratura, continens sacrum sancti Prsesulis pig-nus. Prscedebant una
episcopo Redonensi Godefrido clerus urbanus multique sacerdotes vicinorum pagôrum ; sequebantur capitulura cathedralis nec non plures canonici per diogcesim dispersi , RR. DD. de Lesquen, quondam Kedonensis episcopus, qua solemnitatis praeses, sacrum claudebatag-meu. Atque ita processum est per majores urbis plateas sub cantu hyrani decunfessore pontifice et litaniarum, stipante ing-enti fidelium pie devoteque caterva. Ventum ad cathedralem est circiter horam decimam cum dimidia, deposituraque venerandum pignus numerosa inter luminaria in sanctuario ad cornu Kpistolae. Celebravit in pontificalibus RR. DD de Lesquen, qui et eodem ritu interfuit Vesperis hora tertia pomeridiana. Quibus solemniter decantatis RR. DD. praesul Godefridus cathedram ascendit, pro concioue dicturus de S, Mooêamni, quondam hujus dioceseos pastoris, prsecliJAs virtutibus et meritis ; simul etiam locutus est de offlciis tum pontificis erga fidelts, tum horum erga illum. Post hunc sermonem, vere dig-num vere pathelicum, data et benedictio SS. Sacramenti a RR. de Lesquen.
Domino impetraret, utrum fieri deberet an non. Adsumptis auterc secum relig-iosis fratribus jejuniis et obsecrationibus coeperunt voluntatem Deietprgedicti famuli Christi Moderandi orando quaerere.Tertia autem nocte jam fatig-ato patre monasterii et ex
jejunio lasso,
cum RR. DD.
cum ad
ostia ecclesiae pro re,

ei
quam
quaerebat, excubaret, apparuit
niveis indutus ves-
tibus ab ecclesia egrediens
Vir senex, qui mox eumdem abbatem ita ccepit increpare: Quid est, frater, quod me tanto labore quEeris? Cur me non
sinis
quiescere? Cui abbas respoudit
Quis
es,
do-
Btrceti
IM,
C mine, qui mihi talia tristibus verbis loqueris? Ego sum, inquit, Moderandus, quem tu quaeris. serva10 Et abbas respondit ei Volebam, domine, corpustuum inlocum, quem tibi paravi, transferre, et debito tibi honore obsequium prsebere, ut apud
;
^'
Dominum
existeres.
Tunc
pro commissis erratis pius intercessor ait illi sanctus Moderandus Bona
:
quidem est, o frater, in te voluntas, sed mihi scito illum locum non esse concessum. Habundio autem
quem pio amore propria dormientem servabit. His dictis evanuii et abbas a somuo surrexit. Vocatisque illico, quos petitionis euae socios fpcesarcophagus,
parasti;
martyri
dabitur
nam me urna
Omnibus
cathedrali
et singûlis hisce caeremoniis
aderat in
1'requens
populi
concursus. Eemaosit
rat,
fratribus
:
rera
visam
retulit,
atque moerens
per totnra octavara devotioni lidelium expositum

reliquiarium. Concessit
modo quoniam fuimus accipere, quodque sumus indigni: nam sanctum Habundium de quo responsum accepi apud urbem Romam cog-uovi esse humatum. Nobis erg-o exig-uis papa Romanus nequaquam super hoc assensam prgebebit. Deinde narratur quomodo S. Ahundii reliquias Tiberius
ait
Scio
quoqueRR. DD. Godetridus
indulgentiam 40 dierum iis,qui hoc tempore ibidem, fusa oratione, sacrum venerarentur Pig-nus.
Adduntur subscripiiones Ita in Registro capitularifol. 115. Simul cum feraore RR. Parmen-
sis
S.
abbas obiinuerii in concilio Papiensi, mediante Dominico, episcopo Fulginate, qui synodo preeSS. Ilal (1) Calal. cl seq. (o) SoiQls
episcopus misit articulum digitaiem exossibus Moderamni, qum putat R. D. Canonicus Houet
in episcopio Rhedonensi esse.

Art
ilc Ti^ririer Ics
lie
22 Ocl. (2) S:ec. n,. parl. ,, nBg. la Brclagnc-Armoriquc, jiag. (JW
!il8
(-i)
dalcs. pag.
M,
DE
BIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.
623
DE
S.
BENEDICTO CONF. ET ABBATE

EJUSQUE SORORE
S.
AVENIA
MACERACI
IN
BRITANNIA MINORI
V. D. B.
COMMEJVTARIXJS PR^VIUS,
unicus. Festum, nomen, peregrinatio, vita ereraitica Maceraci, translatio Rotonensis, reliquiarum dissipatio. De Alano episcopo Nannetensi.
B
ANIB AHHOli
oacL.
Scripiorei qvi de eo
rvni.
memine-
Ad
diem 1 Octobris Menardns in MarUjrologio Benedictino, Bucelinus in Menologio, Saus-
sayus in Martyrologio Gallicano et Castellanus in Universati meminerunt S. Benedicti
natione erat Gr^cus ? S. Cungarus. ineunte sasculo vin eremita in Anglia, nonne natus Constantinopoti?S. Jacobusde Saxiaco, quimediossecuto IX in Biturigibus floruit, nonne ex ordine S. Basilii ? S. Gregorius, eremita Piteveri in Gallia, nonne antea episcopus Nicopolitanus ? S. Ma-
Armorica ?-egione quod ea die quocirca ejus quoque mentionem ad hanc diem fecerunt decessores nostri ; sed inter prastermissos aut in alios dies reiatos, quoniam eum nondie 1, sed 22 Octobris coli intellexerant, ob translationem scilicet aliquamdiu post mortem factam. Distulerunt itaque ad hanc diem de eo dicere, interea meliora exspectantes documenta. Verum cassa fuit hsec exspectatio; unde nihil superest quam ut qualemcumque syllogem exhiconfessoris in
obiit;
,
mortem
Gandx vita functus nonne archiepiscopus Armenorum Antiochenus in Syria ? Et demum S. Simeon, quem Mantua colit, alter homonymus
carius,
,
Trevirensis inclusus nec non B. Engelmarus Passaviensis, temi Armeni; similiter S. Joritcs, montis Sindi episcopus, nonne hi omnes, non secus ac SS. Gregorius et Macarius, venei^nt ex Oriente in has partes sub annum lOuU ? Adeoque
,
beamus qua in re Jam pridem nobis prmvit Albertus Legrand, legendaria Rotonense {Redon) et Maceracence (Macerac) secutus; dein Lobineau, omnia fere in dubium revocans ; R. D. Tresvaux et cl. V. Miorcec de Kerdanet, ille Lobinavii, hic Alberti Grandii recentior editor, et demum R. D.
.-
ut olim tendebant in Orientem latini vitam asceticam faciiius ducturi, ita postea ejusdem rei
causa venere sxpius in Occidentem orientales, seu potius duravit ad ScBcidum xi usque cominercium
istud spirituaie aut monasticum
alibi
(4)
de quod me post Possinum seu Holstenium et Mabil,
graphus
Venii ex
Garaby, novissimus minoris BritannicV hagioqui tres postremi veteres restitueymnt

:
lonium scripsisse memini.

4 Displicet iisdem criticis Atani, episcopi
netensis,
Nan:
^^^dptwab
\lano episco-
traditiones.
Orienie ciim
lOciis
;
nomen, qui
2 Et reapse nit est cur eas respuamus. Quod enim S. Benedictus nomen tatinum sit nec dattim
esse posse videatur viro, qui Patras GrfBcise natus dicitur, nec
advenientem,
quam
Benedictum, cum sociis benignissime exceperit non

S.
po Nannclen-
enim utlum
in
inter Nannetenses episcopos venire, F qui Alanus dictus fuernt. Verum quum id nomen
p?wn credibile sit S. Beuedictum ex Grgpciaoriundumesse.minusfirmaargumentatio

qitam arbitratus est Lobinellus; quoniam fa-
est
cilefieri potest,
quemadmodimi'animadverterunt
tegendamo Rotonensi non legatur, ut inferius parum nos urget hsec probatio notim tamen propterea ex Alberto Le Grand, qui et tegendario Maceracensi usus est, id nomen expun^
apparebit,
;
R. D. Tresvaux (1) et post eum cl. v. Miorcec (2), ut, linquens patriam, grwcum quoqiie liquerit
nomen ; et sane in plurium Sanctorum, qui in peregrinas ivere regiones, Vitis hunc morem deprehendimus. Verum non ex hoc tantum capite, sed aliiinde fqiium de grxcis et latinis notninibus agitur) cadueum est principium, quo ex nomine alicufus statuiiur depatria ut enim occidentales Scepius illustriora nomina habent grseca, sic et orientalesnomina cetebriora tatina qu3e pluribus
: :
quum verisimillimum sit ineunte S3bcuIo ix episcopum nomine Aianum, s<m Atmamum aut Almanum Nannetis sedisse, qui S. Benedictobenefecerit. Re quidem vera Casteltanus, in Martyrologio universali ad diem 14 Septembris statuens Odilardum Nannetensem prcvsidetn amio 814
gere,
obiisse, difficidtatem creat
:
videlicet S. Benedicti
"w anccii
/'"((um,-
non sunt. 3 Displicet quoque nonmdtis peregrinatio ex Oriente et diuturna in Occidente commoratio. Sed hxc nequaquam singularis (3) nonne S. Theodoeccplicanda
:
rus , sseculo vn archiepiscopus Cantuariensis
adventus non annectitur tantum Atani episcopi temporibus, sed et Caroli Magni imperato?Hs, qui ineunte anno S14 vita functus est. Qui nodus scindendus potius quam solvendus quum nil cogere videatur (5) ad di/ferendam Odilai^di mortem usque ad annum 814 adeoque R. D. Garaby ejusobitum (6) et S. Alani episcopatus initium (7) signat anno 804; S. Benedicti exceptionem, prseeunte AlbertoLe Grand{H), an7ioSli{9];etAlanimortem
; ;
Les Vics tles Sninis dc Bieingne. iDin. II. pag. 2b9. Vies des Samis de U BiclaHiii.-Annoii.|ue . (lur A!l.eil-loi3) Cfr Trc.-.vaus riuid. uvec des Qoies Hc. ua". liil. el [i) E,\onic[i liiil. el caiioii. de legul loiii. li, pug. 2511.
(1)
!)
jmibus cl oaiciis, pog. I.Ô, KiO ot '61des (fj) V_ies IJiglue do Bielanne, pug. til. BicuIipuicu.\ t des Suinls de BrelBgiie, pug. 2U. - (vf Ibid. (S) Opp. sup. cit. p3g. Gil. 1^} Garuby. png. 2i. pag. 438.
saecul. clcric.
(3)
Tn;\aux
anno
624
ttlCTOI
DE
S.
BENEDICTO ET AVENIA.
;
V. D. B.
nim videtur
fui$$e
anno 816 (1). Hxc sane dicta pro conjectura fluunt tamen et difficuUatem tollunt. 5 In Maceracensi solitudine ad confluentem fiumi Vindanw (Vilaine) et Doni (Dod) rivi vixisse S. Benedictum non videtur dubitandum. Sed an monachus Rotonensis? Albertus Le Grand et secundum eum RR. DD. Tresvaux ct Garaby ita ejus enanânt vitam ut Rotonensem ejus monachatum omnino excludere videa7itur. Contra MeCredunt Rothonenses monachi eum nardus (3) fuisse sui cosnobii asceteu qaod non est incredibile. Potuit enim fieri hunc sanctum Benedictum, fama
:
tionem funderent, viderunt puerum jam sudore D manantem, multoque melius habentem ae sic MX
;
.
solutis doloribus, sanitati est restitutus.

est VI id.
Hoc factum
Nov.,
iii
feria,
luna xi
*,
anuo incarn.
iraniferlur
Dom. DcccLxxxvui, immo dccclxxxxvii. 9 Porro quum plebecula de Macerac penes Rotonenses esset, nilpromptius quam tU hinc S. Benedicti corpus in abbatiam suam transferendum cu-
fioionum eju,
'=''P''i
;
lei
'^'icerantm
servai ejui
rfCrociniiim
e'
rarent ;paru7n enim credibile S. Benedicti corpus Rotonum t7'anslatum ante annum 868 seu S. Convoionis 7nortem, ut voluit R. D. Tresvaux (5).
TitiUus S. Benedieti remansit Maceracensi eccle-
lepulcrum
sancti Convoionis abbatis, qui
tempore Ludovici
six;
qimnadmodwn
habe^nus ex diplomate Qui-
Pii Rothonense monasterium asdificavit, illectum, se ad illud monasterium contulisse et aliquot annis ibi
riaci episcopi Nannetensis, quo an7io 1062 plura jura Nan7ietensis et Rot07iensis ecdesiarum de-
resedisse, ut abbatis et fratrum, qui
g-ebant, vivendi rationem edisceret.
tum illic deIdem asseve-
ratur
Rotonenw
6
iyi
Chesnii nota Ms. apposita exemplari
legendse Rotonensis,
monachM
;
quod apud me
est.
finiuniur et i7i quo haec etiam leguntur (6) Concedimus etiam sacrilegium, quod ad nos pertinet quarumdam ecclesiarum, videlicet eccIesiBe S. Salvatorisde Mojaet ecclesiam S. Martini de Marciaco
:
Verum id, si non incredibile, ut loquitur Menardus, parum certe credibile. Etenim, nisi recentior hsec esset opinio, quomodo in Legendario
seu Ordinario Rotonensi id omissum fuisset seque ac in Maceracensi ? Deinde in Vita S. Convoionis quomodo (3) p-rxcipui ejus recensentur discipuli otnissus S. Benedictus? Tertio, hic mortuus est Maceraci ibique aliquandiu humatus jacuit; unde S. Benedicti gesta ita componenda forent venisset scilicet in Britanniam ante annum Sli, prsefuis.-
Beued. de Macerac tali modo, ut quod sui interse homines perpetraverint sit abbati et eccIesiEe sueb quod vero iidem homines cum aliis fecerint, medietatis * hujus sacrileg-ii eidem erit abbati, caetera sint in dominio nostro. Translato
et ecclesiam S.
;
medietas
S.
Benedicti corpore,
servatum
ta^yien est sepul-
Mace7-aci ; quod etia^nnu^n subsistit, licet exeunte s^culo superiori, rfum i^npieias debaccharetur in Galliis, vioiatu7n fuerii (7).
crum
setque suis sociis Maceraci usque post
annum
HM
quo S. Convoion initium dedit Rotonensi

;
asceterio; tuncvero relictis sociis, se S. Convoionis
subdidisset disciplince
diisset
vivis.
aliquanto vetô post re-
Maceracum, ibique
demum
excessisset e
credibilia.
Hxc
certe absque vade
parum
Ast alio stylum convertamus. 7 Scribit Albertus Le Grand nocte inter 29 et traditur morluus ante an50 Septembris media S. Benedicti auribus insonum 890.nuisse hxc verba Eng-e serve bone etc; dein apparuisse ei ChyHstuin qui praeparatam ei gloriam ostenderet et gratias, quee eos tnanerent
: ,
Rotoni S. Benedicti exuvix feretro no7i it/fima reliinclusx eraît; qua7nob}'em 7ion periere quianm fala quum a7i7xo 1784 incendiwyi susiulit totu7n Roto- iiotoni ne7ise templum, choro taîtum servato. Id ta^nen brevi restitutu7n atque nunc parochiale est (8), sed viduatu7n suis pignoribus. Anno eîiin 1793 monachus quidatn Rotonensis, exempium prioris sui, comitiis nationaiibus adscripti et in Loudeac intrusi, secutus, ita pietati remiserat nuntium ut se addiderit sacriiegis latronibus, qui ecciesiam spoliare7it et sacras dissipareît reliquias (9). Periere tum S. Convoionis pia ossa periere
10
,
sepulc7'0,
S.
Benedicti (10) e^ aliorum Sanciorum.

11
qui ejus venerarentur sepulturae locum haec sane ex Legendario Maceracensi, utpote a Rotonensi
:
Verumtamen per Dei providentiam factum
Jteliquix anno
est ui S. Benedicti
absentia.
Animam Deo
reddidit beatus rir die 1

siletur in Rotonensi
Octobris; quo
autem anno
Le Grand et R. D. Garaby; dubitare videtur R. D. Tresvaux, arbitratus forte ab Alberto pro conjectura hunc signatum fuisseannum; equidem non repugno, nil magis fidens anno 782, quo Albertus S. Benedictum in lucem venisse perhibet c 8 Aliquot annis S. Benedictum Maceraci quiemedio/ireiavisse Rotonense perhibet Legendarium; verisimi'mlo poit^ /jruurn Alanm liter donec Maceracensis parochia seu plebecula rex Uacirapenes Rotonenses facta est quod acium videiur cum pro filii ianiCate dedit- anno 897. Chartularium Rotonense (4) brevem hujus tradiiionis historiam habet. Atanus videiet RolonentibUi, licet, dux seu rex Britannise, intelligens filium suum Gueroc morii proximum esse, adiit Fulcherium Rotonensem 8. Salvatoris abbaiem
codice; 845 habet Albertus
;
ejusque sororis S. Avenise sacree i6\^dom(* eceleiix Maceexuviae omni7xo de te7-ra sublatx no7i fuerint. raceiisi Anno 1615 Rot07ienses ^nonachi rogati fuerant reliquias aliquot horutn sanctorum a Maceracensibus civibus, easque iibe7iter concesseraît. Easc adhuc exsiant ut ex sequeniibus jjionumentis, qu3e R. D. Richard, vicarii Nannetensis, benevoleniix
debemus. Prius ex galiico laiinum facimu^ in hunc modum Humiles prior claustralis et religiosi F abbatiee et monasterii S. Salvatoris RotoneDsis omnibus has visuris perpetuam salutem in Domino. Notum facimus quod hac die vig-esima octava
:
Septembris anni millesimi sexcentesimi decimi quinti scripto rog-ati fuimus a venerabili rectore presbytero et paroecianis Maceracensibus, ut propter rationes in petitione contentas concederemus eis ex
_
caritate reliquias aliquot ossium sancti Benedicti
ejusque in
seu praedia Marzac et Macerac per manicam Deo perenniter obtulit. Domumredux, Fulcherius manicam super altare
posuit, et
manu ptebeculas
omnes monachi in facies procidentes Guerocum saniiati resiiiui postularunt a Deo. Tunc mirum in modum omnes qui convenerant
explorantes
Maceracensisejusque sororisS Aveniae, jam pridem translatorum et conservatorum in hoc monasterio, ut eas ferre possent in suam ecclesiam easque ibidem honorare et venerari tamquam antiquorum patronorum dicti loci Maceraci ; ad quas preces,
utpote pias
inclinati
et
aquas
exaudiendas favorabilitet
quid eveniret mox ut audierunt signa aonantia in monasterio, dum monachi ora,
fuimus, tum ob dictas rationes, atque etiam quia prioratus dicti loci Maceraci membrum
(I)lbid.l.c. -- |2)Mai(yfol, Benpd. nhserv. lib. m. pag.7t1. s. de pr. a l'bistoirc de Bretagne, tom. (5 AiK aioric, M6m l>I, col.^42 ei seq.|. rl ap, alios. (i) Ap. Horice, h\6m. p. . rfc pr. k Ihisl. de Breiagne, lom. I, col. .51 cl 332. L-Egbso de
(5)
Bretagne. pag. Ui. (fi) Moricp, tom. I, col. 417.-(7) Trcsvaux, Vies des SS. lom. 11. pag. 260; Miorcec, nHf-. (iW, iiot. 1. -(8) Tresâus, Ifi-lise de Bresliigne. pag, 445.-(9y Tresvaux, Vics dcs Saints, lora. II, pag. 287. ilUlIbTd. pag. 2tili.
dependens
DIE TIGESIMA SECUNDA OCTOBRTS.

.
dependens est dict abbatias tum ad majorem exaltationem honoris Dei et sanctorum majoreraque fructum spiritualem singulorum lidelium
,
625
catholi-
corum; quorircadedimus et tradidimus in manus dictorum rectoris presbyteri et parcecianorum Maceracensium scilicet unam ex vertebris et mi-
BREVIS VJTA
S.
uorem costam dicti sanctiBenedicti Maceracensis et parvam portionem cranii cum dente sanctae
AveuitE ejussororis; quas reliquias dictorum aanctorum esse certum facimus, quemadmodum reperimus et didicimus tum ex monumentis archivo-
BENEDICTI MACERACENSIS,
E VETERi ORDINARIO ROTONENSI.

a, Domini confessor. Patras, Gr^ciaJ iJciv.tate, ordine senatorum natus, dignitatem, processiones * etpatriam proChristo relinquens c una cum sorore d et novera ejusdera voti sociis e, in Britanmam Armoricam, Carolo Magno imperatore transfretavit f Solitudinem suam, in Maceraco dioeeesis Nanetensis h delectara. cura per multos annos colui.sset, longjevus tandem, miraculis et sanctitate clarus, Kalendis Octobris animam Teo creatori reddidit cujus corpus ibidera in oratorio a ge constructo tura demura religiose conditura est
: :
es scriptis inventis in feretro et capsa reliquiaria in quibus reliqua ossa et reliquiffi dictorum sanctorura aliorumque asservantur. In quorum fidem subsig-navimus prjesens testimonium, ut eis inserviat ubicumque eis opus fuerit,
,
rum nostorum, tum
-penedictus
s. Benedicti
peregrinalio, ^*
viia
ei
eremUica
a
b
tramlatif}.
'jiossessiones
die et
tuii nostri sigîllum
anno ut supra, iilique majus et minus capi' apposuimus in majorem conflret
d
e
mationem
firmitatera
:
praesentium literarum.
Signatum erat F. de la Hegneraye prior. A. de la Haye subprior. Claudius de iJruc, K P. Ernault,

scriba capituli Rotonensis.
ijj
f h
episcopit
Nannetensi
bus nrpiut
D. Richard. sequentia scripta sunt Nos Carolus, Dei et sanet sedis apostolic^ g*ratia episcopus Naune.-
12
Ex adversa parte, sic prosequitur R.
unde, interjectis aliquot annis, Rothonum undecima Kalendas Novembris i magua cura exultatione translatum est.
tensis, visi.s litteries testimonialibns
reverendorum
a
patrura
Kothoneusis ex alia parte descriptis, quibus [se] easdem reliquias beati Benedicti et divEB AdvenijB [parochianis de] Masseracq
id rog-antibus
liberaliter concefsisse profitentur, licentiam impertimnr rectori ejusdem parochige has ipsasraet reliquias populo venerandas
et [co-
abbatisB
ANNOTATA.
E De hoc nomine, Grxco num. 2 Commentarii.
viro dato, dictum est
b Patras GrsciEe seu AchaitV civitas, S. Andrege martyrio maxime dara. Nunc MorecC, novi
lendas] proponere eo more et religione quo solet

ecclesia. Datum Nannetis die vigesima quinta Septembris, anno Domini raillesimo sexcentesimo
mater
decimo quinto. Signatum erat

Nannetensis.
alqueetiam
nuper recogniia
-.
Carolus episcopus
Grcecorum regni provinci^, adscripta esi. c Non pro Christo tantum, sed et ad vitandos tumultus civiles eum patria sua excessisse perhibent RR. DD. Tresvaux et Garaby wera conjectura esi. Aliter omnino Albertus Le Grand quum
.-
fiiejum.
13 Easdem adhuc reliquias subdit R D. Richard, adhuc possidet Maceracense templum. Capsa reliquiaria arca argentea est, viginti septem cen,
Benedictus tantopere sanctitatis laude coruscaret ut passim a litigantibus adhiberetur

S.
enim
arbiter et sequester
factum
est
aliquando ut
ei,
de morte
et
tesimfis metri partes longa,

alta.
undecim
lata et
decem
est
superior vitro clausa est, ita ut ossa inspici queanl. Duos in loculos interius divisa
Pars
Beuedicti reliquias continet rainor sororis S. Aveni. Testimoniales literas inspexit et probavit die 12 Julii anno 1840 R D. de lUrve, Naunetensis episcopus, dum hanc
S.
,
pyxis;
quorum major
chael cum quem virum iii mortis agone adjuvare, et simul dxmon, objectis ex libro sceleribus, laborans ad
judicio meditanti, appareret S. Miangelis omni ope nitens sanctum ali-
desperationem
impellere peccatorem ynoribun:
dum, eumque ad inferos pertrahere ex hoc tempore mitndo valedixit Beuedictus; et quo magis
segregem vitam duceret, patria excessit. Hiec procui dubio hausta ex Legendario Maceracensi. d Uxorem (Muger) substituii sorori Herera (Ij; sed male. Hanc sororem Aveniam appellant Albertus et RR. DD. Tresvaux et Garaby. De ejus
reliquiis pauca dicta sunt in
Atque ipse vicarius generalis, quum comes essem R. D. Jaquec met episeopo Nannetensis dioecesim suam visitauti, pyxidem multa cura esaminavi die 27 Junii
visitaret.
,
di(Ecesis
sua partem
anni 1S55.
'''"III S.
Be-
''Wi.
Hoiohi
4 Maceraci et Rotoni S. Benedicti festum actum fuisse die 22 Octobris jam dictum est. Ad manus
1
Commentario prsevio
numme
\l et 13.
in loia
mihi
est
proprium Sanctormn
1782,:
dicecesis
S.
Nanne-
aliquot
iifEceti JV(j.
tensis
anni
et
Ut ex annotato Ms. Chesnii intelligo, ssec. xvii horum corpora servabantur Rotoni ; sed
ita
nulla ibidem de
Wengi,
Benedicto
non
f
pridem eo
:
delata.
memoria
quidem monent R. D. Tresvaux et qui
sequitur cl. v. Mioixec in antiquis Propriis de eo sileri; adeoque ab III. Carolo EiUropio de la Laurencie, episcopo Nannetensi, primwn id festum inductum in universam dicecesim Nannetensem anno 1790. De distinguendo S. Benedicto Maceracensi ab homonymo Quinciacensi dicetur ad proxime sequentem diem. Superest ut hoc loco nunc primum in lucem edamus leciionem descriptam e veteri Ordinario Rotonensi, qualem eam ex tomo II Coltectaneorum Mss. Chesnii acceperunt decessores cum hac epigraphe De S. Benedicto Maceraco Sola hsec sequens lectio
:
eum
Accurate (quo vero vade haud scioj zter desciHbit Albertus si enim ei des fidem, venit S. Benedictus
per mare mediterraneum
secundum
Itaiise, Galliae et
est et
Gaditanum et demu7n adversum flumen subiens Nanneti-
Hispanice littora,deinper fretum Oceanum ad Ligeris ostia vectus
memoriam mentemque reficit, his verbis expressa. Eadem prseluxit Menardo sed verha mutavit
;
bus appuHt. Benigne ab Alano episcopo exceptus ad co?nitem Gundeboidum adducius; a quo ei datum Maceracum. Gundeboldum Nanneiensem comitem umquam vixisse veiiem aiiunde consiare ; Lambertus potius tum Nannetensis comes. Utui est Maceracum terra dominicaiis erat, prout ex donatione, quam num. 8 Commentariiprxvii memoravimtis, manifestum est. h Jacebat Marceracum in ultimis dioecesis Nanest et
.
saspius.
(1]
netensis finibus,tredecim feyê a civitateepiscopali

loin.
Vidas deSnnetos dc larelipioii do S. Bcniln,
IV, pag. 7.
Octobris Tomiis IX.
83
leucis.
626
AVCTxnk
DE
SS.
BENEDICTO ET AVENIA.
bile$erant7nonacho7'U7n,multo minus ereinitarmn D regidcV et leges (1). Aucto7'e Alherio ejusque seguacibus sororetn suam Nan7ietihus retiquit S. Benedictus; ubi velu7n ah
leucis, tiHhus
V. D. B.
in celiulis
a Rotono, Cu7n novem socis ihidem a se extrucHs vixisse S. Beuedictum

:
Le Grand libenter crediderim. eodem, a Casietlano, Tresvaux, Garaby Einceiab Quin aliisque datus abbatis til\ihis : non male. Benedictine, an eiiam sciscitatur R. D. Tresvaux
nar^-ai Alhertus
Alano accepit episcopo

,
quide^n
et
abhatia
Cie7ne7itis
:
qua^n aîno 610
S. Coiu77iba7ius fu72darit
Columbani, an novam quamdam regulam

:
disci-
Occidente pulis suis p7'^scripserit verum olim in certa^, nec stawque ac in 0?nente pleru77ique nec
siptaceat RR. DD. Tresvaux et Garaby neC7ion cl. v. MioJ^cec conjectura. De hac translatio7ie dictu77i in Commentario
i
7iumm.
8,
Q et 10.
(I)
Examcn
Hisl, et Can.
de rcgul. et ssc.
cler.
juribus ct
offic.
pag. SH
ct
9i.
DE
B
SS.
NUNILONE ET ALODIA
VIRGINIBUS ET MARTYRIBUS
E
B. B.
OSC^
IN HISPANIA.
I.
Passioex S. Eulogio Cordubensi

et
et
antiquis Sanctoralibus,
Quo anno
martyrio coronatse SS. Nunilo

latse fuerint
Alodia, et quo
earum
reliquise trans-
ad Leserense monasterium.
inno
Acta,
pcccLi.
rita
conseripta fuit ab auciore synchro7io, sanciissimo Christi 77ia'rtyre Eulogio presby-
signavit in persecutione, quam christianis moverunt Saraceni in Bcetica Hispanica anno Christi
(6). Confer Ambrosium Morales in Scholiis viiam S Eulogii [1). Notandum prseterea est ad Acta SS. Nunilonis et Alodiffi scripia fuisse ab Eutogio n07% qua teste oculari, sed ex iis, qucB
tero Corduhensi, quo solo titulo donatur in Actis nostris ad diem 11 Martii sicut et in martyrologio Rotnano; notat FahHcius (!)
Y'
859
mo
Quod...
archiepiscopum Toletanum (Eutogium) faciunt, neutiquam idoneis arg-umentis constat. Atiamen electum fuisseillius ecclesias aîtistitem, Alvari Cordubensis decreiorium videtur testimonium, qui in Prologo ad illius vitam {i) profitetur
alii
didicerat, referente viro sanctissimo ac veneraudae paternitatis Venerio Complutensi episcopo. Brevia
quidem
se
sed visa et per se probata retexere. Porro ita hic scribit (3) ; Post decessu7n Wistremiri ToletauEe sedis episcopi, iu eamdem sedem ab omnibus comprovincialibus et confinitimis episcopis electus et dig-nus est habitus pro
et dubia,
,
nona audita
omnium comprobatus. Sed dispositio divina, qu eum sibi ad martyrium reservabat, quibusdam repag-ulis obviavit. Cumque jam ipsa communis eleetio eum sibi cousecrare in episcopio
relatu
sunt, sed haud indigna sancto scriptore, de quo Baronius (8) Omniaque ejusmodi sunt ut in pyxide Spiritus sancti calamum intinxisse f S. Elugius videatur. Recte tame7i, 7nea opinione, notat Morales, S. Eulogium non plene assecutum fuisse historiam harum Virginum. Certe in hreviariis plura, eaderaque pientissima de cde et sepultura Sanctarum memorant... et in manuscriptis
:
praesertim, ut vocant, Sanctoralibuslatius continen(9). Propterea Actis, prout ex B. Eulogii Memoriali Sanctorum hahentur, suh)ungemus ampliorem Passionis descriptionem ex Scholiis prsefaii Amhrosii Morales, uhi testatur (10); haec se ex vetustissimo Sanctorali codice ante sexcentos annos
tur
acclamaret, rerum obviantiumadversitateirapediti, alium sibi eo vivente interdixerunt elig-ere. Qui licet arg-ute frustraretur ab ordine tamen non privatur ejusdem ordinis muuere etc. Confer
,
(ohiit
Morales anno
1590) gothicis litteris in mein:
Fl07-ez
(4-).
Sanctzts
(5)
autem Elogius in Memoriati

et Alodia.
Sanctorum
Acia hahet SS. Nimilonis
Cseferum neminem inter eiûdiios latei scripsisse S. Eulogiu7n de martyrihus Corduhensihus suo
brana descripto transcripsisse; additque Is (codex) fuit inclyti coenobii sancti Petri de Cardenna Benedictiuorum ; nunc in reg-io (Escuriali) sancti Laurentii
Hieronymianorum servatur. Surius eadem
temporepassis, qui
et ipse
fidem sanguine suo
(2)
i.
BiMiolhecfl lalino, lom. H, poc. 123. Palavii Nula c. Acla SS. lom. 11 MarUi. Vila S. Eulogii, pag. 91 Hem Opcra Eulogii, eit MigDiana Patrologia, loni. CXV, col 707 (3)V,ta S Eulo"i,, cap. 3 num. 10. Ubi supra, tul. 713. Acla Aii. pag. 3. Espana sagreda, iracl. v, cap. Ji, iium. 83, lom. (4.)
(I)
MU.
V, pag. 363 - (5) Lib. ii. cap. 7. Potrologia, ubi snpro. col. 77^ el seqq. -- iti) Fabnciiis. Bibliolli. lat, tom, II, pag. 123. Actn SS. tom. II Marlii, pag 88. (7) Palrotogia, lom. CXV, col. 727. u''' (8) Martyrol. Homan, 20 Novemb. Nola e. (9) Patrologio. supra, col, 887. tlO) Ibid. col. 888.
hahet^
A haUt
margine notans, desumpta esse ex Saactor.hbus; ..rf ipse,jua^ta rerum gestarum sericm. tlla textut S. Eulogii interposuit. In actis ilti repepuntur nonnulta obscura. Duo pr^cipue <sunl, quee haud levem faciant difflcuUatem alterum ad annum alterum spectat ad tocum
:
,
vn
DIE ViGESIMA SECUNDA OCTOBRIS Moralis ef Mn..H
tecltnZ^fNT^^
DjTent^Z:^^^^ ^.^^^'^ opinione, cujus erudUionem

' ^''''''''''
^^^'^'
''^
evertit
(ccTotie
magni-
ut\ZZlt
laudes
'''^^^^^^
ZwL'^'''''^
,"''"'''
''"P''^^
e( Alo-
martyrii.
JMO(IJ) ActatranslationisSS. Nunilonis
ez qiiibus
Mar tyrium
referiur
nempe ocfmgentesima octogesima nona, id est 23 Octobris anno 851 cum Hispanica annis triginta octo major habcatur quam ^ra vulgaris (1). Perperam id a S.
;
ffiraquasupra,
Ja
subZr.^lir doctaTT... !^'

Actis
^^
catcem
Eutogio
scr^pmnvuttAmbrosiusMorates: Knuo..rnl,,
Juhi (i7no Apritis) mensis die decimo octavo ipsarum (SS. Virgi7ium) corpora in Leg-erense moniisterium sancti Salvatoris translata sunt. Id
oxdiplo-
ordZT
post Sa
huZrT'
"atorif ad
V" ^^^7^.^^^
''''^'''' ^^ Januarii 1670. "^^^^^^^ P^^^'es easque
''^<^
kZZT^^^^
"'
(Q^^ vide ad hunc m.odum ex'''^" '^^'"^^
fueruntr^cy parat. intrepide...
et.am fcBmin^... in persecutione lidelium accensa
mate reg-is Inmgui Aristte constat, quod Stephanus Garibayus in suo diligrenti satis rerum Navarrica-
lummsuismembrisdevincere... Interquos
^^^:^^.
san-
rum
chronico apposuit.
Et addit
(3],
se oonjecturis
Inw
ttone
'
''""""' ^""'^ Ascensionem octin-
non levibus
duci, ut credat illas
anno
octing-entesi-
mo
quadrag:esimo occubuisse. Ptures Moratem secuti sunt, inter alios Baillet (1), Franciscus
octingentesimum quinquaêsimum primum, ac^ditisnempe annis tHginia tribZ^î
annum
DidacusdeAynsainoperesuo de Osâ u^^^^,

e7.m il/a......
.r^.rf.';o.
(6).
r.p..
h2 haCanntm %^" êrris agenti.

aeta
Eumdem
""'"'^
^^'"^
(7),
etpr.cipue Josephu^
mar"rn
.n
quib !
leX?"'T" "^f
'"
Hic itaque ^mprimis Garibayano niûsinstrumento.tamquamcertum habet.transtationemadLegere-nsemonasterium /acM"i 18 Apriiis 842 (8), annis proinde omnino novem ante martyrium ex S. Eulogii chronotaxi.
,
Navarrenses.
affirmat S bat eadem
EuloSus martv
banctorum,
ttaT
-
pnncipmm
in
T'- " ann c tendo^^:^^^ .''"'''^^^^do, m suo Memoriali r

"
verbis: Regnaute
persecutionis anno 850 his
Dein, cum in antiquissimo Sanctorati Cardennensi,item invetusto Legerensi Breviario dicatur passio contigisse die Jovis xii kal. Nov. seu 21 Octobris,
lis,
hanc Moretus
(D),
vestigia
premens Mora,
spectare asserit ad annum Christi S40, quia huic optime prsefata conveniunt nullatenus
martyrii clara determiuetur. PrEeterea est S Eulogius testis adeo immediatus ut,
Jesu Chnsto, anno Incarnationis ejus octinffentesimo quinquagesirao, ^ra octuagesima octava consulatus autcm Abderrahaman vegesimo nono l (15), ut per trinam epocharum indicationem annus
perpetuum Domino
nostro
dum
:
scribebat
autem Euiogiano anno

nologicis
-11
sacracorpora nondum levata essent

"
quo ex tabulis chroOctobris mensis in diem Mercurii

831,
addit
incidebat, nec alias in
rem nostram
dies Jovis
annum
vigesima prima Octobris concurrit nisi annis SiG et 835 atpriori, jam a quadriennio facta trans latio erat ; posteriori vero id opponitur quod S. Eutogius circa annum 840 (Morates ponit (10)
; ,
Quarum corpora loco quo desiderant, summo militum observantur studio, ne Chnstiani ad emolumentum patrocinationis furtim eas surriperent
et
enim
:'
reconderent.
certitudo,
(16).
syo) peragrâtus
Navarram
sit
haud
parvo temporis spatio commo)-atus in Legerensi et Ciilensi monasteriis nec enim faciie quis crediderit, si ante sexennium tam prêciara pas:
etiam ponunt Surius, Lucius Marineus SicuPranciscus Tarrafa aliique viri g-ravijsimi item Baronius. H.ieret tamen mihi aiiquaiis scrupulus ex eo quod annus octingentesimus octavus
lus,
;
Quem
demque Peiiizerus Omnimoda itaque habetur annum martyrii coiucidere in annum 8j1.
:
Atque ex his prêmissis infert
miraculis etiam insignita, in vicinia contigisset id in tantum iatere potuisse sanctum virum, talium rerum studiosissitnum ut non C nisi undecimo post suam peregrinationem anno edoctus de martyrio fuerit a Venerio. Quod si
sio,
, ,
decimus post Ascensionem cadere affr^metur absqueuila hxsitatio7ze sicut etprobatione in annum serie m^âris octing-eutesimum quinquagesimum primum, adeo ut discrimen inter utramque xram
sit
annorum
triginta triiwi. At video in Chronico
itaque S. Eulogius tnortem SS. Nunilonisei Alodise adscribat diei 22 Octobris, id ejusdem Venerii
reiationi videtur
ritati
(17) adhiberi sram qux Ascensionis vocatur; heec autem triginta octo annis minor
Alexandrino
iribuendum
,
iicet
asteroquin
nec hujus nec iiiiustestimonium prc-evaieat auctodocumentorum qucB superius taudata fuerunt. Atque ita Josephus Moret (11). De die passionis infra redihit quxstio, ubi de iuce SS.
mdgari. Notant tamen Benedictini (18), se non reperisse ceram Ascensionis ; nec Petavius.nec Fiorez in Hispaniasacra.nec Ducangius
est
alibi
in Glossario,necscriptoresdictionarii Triooitien-
^'iiimmBlSi;
Virginum fesia dicetur. Hic sufficiat meminisse passionem secundum S. Eulogium quoque contigisse die Jovis, nempe 22 Octobris anni 851. Ad annum vero quod attinet fundamenta
'i
,
nec Patritius{l9}nec alii quos vide7-e ticuit, (prxter Wailiy (20) qui consonat otmiiiio Benedictinis,) de itta agunt. Ut proinde non ausim
sis.
rejicere intetpretationem Peitize^n imo iiiam potius probem, ideo prsecipue quod existvnem.
,
(1) Arl (!c vtJriruT Us dates, png. xvi. Pans. 1770 Conreiibid. TaDulam ChrGiiotogicam, png. 18; ilem liaroiiium inMarlyroI. Rom. Noln *. ^2 Ot:t. - (-2) Piilrologiu, tom. CXV. col 880. (3) (K) Fundaciou. excelcnla anliiiuissima iiudad dc y 2S7. Osisc 1619. Vide ivllizer, Adverlcniîa ((i) segunilii (7) Coronica gcnerat deS. ficnito, lom. IV, fnl. verso 82. Valisototi 1615. (8) Annalcs del reyno de Kavarra, lom. I,
pag.m
col. 8il6.
Pampclon. 17C6.-(9)Ibid.-tlO)Palroloîa. lom
IbiU.
cias,
Sainis, ^2 Octol). Virs desoosas meiiiorobilcs du giandezas

(4)
Huesca,
[lag.
(11) Annalcs. Ubi supra. -(12) Uildiothoca no scriploium HispaniiE, tom.I, pag. Slj. Malnlil7H3. -(13) Ibid pag. 8U. (14) Adicion. Adverlencia pnmera. (|Ef) Confer latrologiam_ Ubi supra. col. 705. (16) Confer ibiJcm, [las, 776. (17) Arl dc vdnlier les date., pag. xv. (ly) Ibiilem. - {(!)) Ue Evangelui. iib. iii. pag 18t ct seijq. Friburgi Brisgov. 1833. (Ô) LlCmeiits de l'ut*!ograpliie, lom. I, pag. ^2. Faiis 1858.
CXV
in
m
,..TOB8
^-
DE SS. NTJNILONE ET ALODIA VV. ET MM. duorum Actorum (nempe Martyrii et Translatio- D Ascensionem in actis translationis annum post nisêt scriptorum, qui fideliter id ipsum atfirmant post Passionem vel Moreumdem esse ac annum
etquidem ab immemorabili. Nec prEevalere potest hic auctoritas Ambrosii Morales, qui quod verum erat vidit tum in S. Eulogio tum in Actis, nec tamen
'"sT'"!;" temChristi. Artst^? 4 At quid de diplomate regis Inigui 7ion7.ul^:i regh: laudatus Pellizerus (1) Adversus testiRespondet unum monia tam gravia nou potest pravalere exhihitum in aliquod instrumentum, a Garibayo extenso aique item recusum a Tamayo (2), quod Moritus quoque exhibei \Z),sed Hispaniceversum. Sic incipit In nomine sancta; et individuaj Triuidonationis, quod eg-o tatis. Hoc est testamentum Xemeuoues, cum episcopo domino GuilrexEueco lesiudo, facio in houorem S. Salvatoris et sancta:
'
manifestare voluit, sed potius adhiesit privilegio (seu chartie) Garibayi. Moralis sententiam fecere
suam Autonius de Yepes

nullo
et
Joannes
Mariana,
rum
virg-inum Nuuilonis et Alodiae.
Ego namque
Euneco uutu Dei res, tilius Xemenouis, videus ea qutecumque in muudo possidemus esse caducii etc, Evolcuniur exinde rationes, a pietate christiana desumpta, ob quas facta donatio est, atque additur Igîtur eg-o rex Enueco concedo S. Salvatori sanctisque martyribus Nuniloui et Alodias duas villas, scilicet Esam et Banasam cum omnibus
:
tamen adbibito diligentiori examine. Nec amplius valet quodprcefata Charta,cum adscripto anno '6\1,reperiiur in archim Legerensi,ejusque Transumptuyn, auctoritate pubticata firmatum, habeatur in Camera Sumptuum Pampilone, et insertum sit per Vidimus instrumeyito reginse Catharinie anni 1484 quod entra, ait Peliizer, uullo probatur aut probari non est sive existit potest argumento. Hujusmodo porro insertioiies non multum probant. Pritncevus earum fons examinandus est. Sane midia habentur instru:
,
ecidenter supposiiitia, quse talibus fulciuntur confirmationibus,quibus non rarosufficit

tnenta,
terminis
illis
pertinentibus... Et eg-o Guillesiudus
manusc7îptu77i ignotse cEtatis et aliquali

antiquitate.
6
donatum
uiei.
episcopus, mouente me ac precaute domiuo meo supradicto reg"e... tribuo de facultate mea... sancto
Salvatori et sanctis Martyribus medietatem tertiiB partis decimarum omnium fructuum, quos coliigo in Valle Osellse et Pintani et Artedae etc. Conclusio est hujusmodi: Facta charta in Era octiug-entesima, XIV kal. Maji, et posita super altare S. Salvatoris; et commendata Eortunio abbati suisque mouachis,
coram populo, festivitatem exceptionis corporum quibus ex sanetorum celebranti in eodem loco verbis satis manifeste habetur Translationem factam die IS Aprilis anno Chrisii 842. Obiter
;
animadvertendum cum
Tamayo,
Garibayum,
Nec' preetermittendum abbates Legerenses Eomana plures protulisse chartas, non soium apocryphas sed et manifeste falsas confictasque. Scilicet Scec. xii contendebant abbates se exemptos esse a jurtsdictione episcoporu7n Pampeioneyxsium. Re Romayn deiata, iiti causa cecidere, ut liquet ex butia Clementis III a)i. USS, item altera Ceelestini III an. 1191. Ut-ramque in extenso recitat Prudentius Sandoval (11). In priori assetntur [VI), quod abbas Simeon occasiouibus quibusdam assumptis, ad exemplar privilegiorum sancti Joannis de Pinna,
olim in ipsa cu7'ia
sibi fecissetprivilegiafalsaconfingi.
y,
qui loco XIV kal Majijooswf^ xiv kal Julii, corrigendum esse ex Sandovalio, qui per se auctographum de.îumpsit, ut ait Tamayus (4). Morales sequitur
Asseruit (abbas,
nempe
aiiquis
Etrursus (13): ex Simeonis suc-
cessoribus)
perperam rursus
si sincerujn
sit
tectionem Garibayi (5), annectit diei 18 Junii. Uiique,

consistere
ac proinde Translationem
poterit
preefatuni iustrumentum, non annus in Actis translationis

abest ut de sinceritate
monasterium exemptionis libertate gaudere, ad quod probaudum Alexandri II privilegium demonstravit, affirmans quod jam dicti praedecessoris nostri Alexandri III memoratorum privilegiorum -confirmativum haberent... Protulit insuper ejusdem summi pontificis noraine quasdam litteras ad illustrem regera Aragoneusem ab
ipsodirectas, ut idera
adhibitus.
Verum multum
instrumenti constet. Et primum quidem non tanti est auctoritas Garibayi. Certe Hieronymus
de Blancas [cujus latinis (ômmentariis hanc tribuit Nicolaus Anioniu^ laudem (6) nulli eorum, qui res hominum gêstas hoc sermone persequuntur, uUaex parte cedentibus, si majestatem dictionis et elegantiam, necnou summam in evolvendis veterum rerum documentis fidem iisque solerti
: ,
monasterium tamquam
spe-
ciale beati Petri a Pampilonensi ecclesia tueretur, quarum utique literarum ex diligenti buUae inspe-
ctione iDcuntinenti
cognovimus falsitatem. Et
in-
p ae
examine dijudicandis raaturitatem consideremus) diserte edixit Garibayus multa

defaicato
;
/?-o(U):Taudem privilegiissuperdictis Alexandri II et Urbani II diligenter inspedtis per bullam setam moduraque buUandi, quasdum etiam incredibiles adjectiones in digtamiue factas ; et (per) compara- K
tionem
privilegiorum
eorumdem apostolicorum
turbat
ai
(().
cum
dipio-
^ ^^^' ^^^^^^ -^*
Joannes Briz Martinez, qui
scri-
quse in Lateranensi archivio et aliis locis inventa fuerunt, et alios quam plures modos de ipsorum
matisfides
psit accurate
Arragonensis regui origioes

elegans
et
(8), di(9]
,
ploma Garibayanum valde suspectum habet
Quare pontifex Legerense\monasterium pleno jure subesse pronuntiat Pamconstitit falsitate.
bene latinus abtudit a barbarie istius setatis, tum quia rnonasterio S. Salvatoris Legerensis donatio fit partis
illius stylus et
tum quia
pilonensi
d^cimarum
ait
in valte Osellee et Pintani,fl!M?>i constat,
utique satis declarant non omnimodam statim esse fidem adhibendam instrumentis tali in archivo latentibus. senientiam Denique opinatur Peliizerus (15)
episcopo.
lisec
,
Martinezius, regiam hanc domum S. Joannis de Penna decimis Pintani semper et quidem integre gavisam idque ex regum liberalitate nec
, ,
ex verbis Annalmm cujus auctor sub hcBc tempora Bertinianorum Abdirhaman fiorebat (16) Anno dcccxlvii Legati
Moratis funditus conveili
;
uspiam reperitur eas ullo umquam tempore ad Leyrense monasterium vel partim spectasse. Addo
Caroregis Sarracenorum a Uorduba HispanitE ad lum (Caivum) pacis petendse fcederisque firmandi
ex Pellizero Ô)
Caeterum suppositionis arguitur ex rationibus desumptis ab auctoritate S. Eulogii

:
gratia veniunt, quos apud
Remorum Duroeortorum
ante decenter et suscepit et absolvit. Rodo, qui

l' '' guslic tSatijRossB) 1620.- (10) Advcrlcncia scgunda. !,':J'^J^ '^tj-/"-' lopn rfe losObispns dc Pnmplnna. Pampilonp 16U. Fol. (H) 't""160 vcrso. (13) Ibici. fol. (12}lbid. fol. 158ver.so Corii. (16) IM. (ol. Kil rcclo. (18) Adverlencia scgunda l>. uo"'!"'-' pag. ii2; itc
(1|
AJveilciicia
SL-gunda.
Annalcs lom.l.pag. 2S7 el scq (i) MarlyioloRuimHisijan. 18 Apnl. pag 696. - [5) PBiroloîa. lom. CXV, col.
Aprilis
(3)
(2)
MarlyrolognTm
Hispaoic.
18
886.
(CjlJiblioibcca ijova, lom.

!jy2.
(7)
AraKnncnsium leium
III,
pag.
pag. 064,
Krancofurli
pag.ljey cl !i70. Malnli 1783. commenlani. Hispanin illuslralo, lom. 1606. (8) Bi^blioihccu nova. tum I,
I,
Perz,
Momimcnla
Germaniffi,
lom.
I.
tom. VII, pag. 64.
19)
Hiblona de S. Juan de
la
tena, pag. 177. CaMarau-
annos
629
ACCTOmi
.nnos aliquot (anno scilicet 838 (I), christiana ventdtederelictaadJudeorumperfidiamconcessera^ in tantum mah profecit, ut in omnes christiaDos H.spani^ deg-entes. tam regis quam êntis Sarracenorum animos concitare studuerit, quatenus aut
relicta christianse fidei relig-ione ad Judseorum insanram Sarracenorumvc dementiara se couverterent, aut certeomnes iiiterficerentur. Superquo omnium
illius regjQi
dabensi Abderramane palamdeficientem incrcdibili celeritate occupasse Oscam etc Nihil erao certi
B.B.
quod ad annum hujus eventus pertinet habemus

Suhdit P. F. Raymundus, frustra a Florezi '10 tm-
pugnari Moralem, ex eo quod S. Eulogius circiter annum 848 Legerense inonasterium visitaverit, nec tamen loquatur de SS. Virginum reliquiis,
christianorum petitio ad Carolum reg-em regnique sui episcopos ceterosque nostrsefidei ordines lacrymabiliter missa est, utmemoratus apostata
imoearum didicerit martyrium referente Vcnerio: nam, ait Raymundus, critici summx auctoritatis,
quales Pellicer. Marchio de Mondejar, Mayatis, negant sinceram esse epistolam S. Bulogii, in
reposceretur, nediutiuschristianis illicversantibus aut impcdiraento aut neci foret Notat itaque hunc
in locum Pellizerus
; Haberi nou potest clarior , ^.Hihitin et t exhibitio t temporis.et rationum. quibus mota htec persecutio fuit, quae coepit post annum 847, prout
pr^fatoccenobiocommoratione;quodsietiamsinceram esset, meris tamen ex conjecturis tantum Ftorezius peregrinationem iUam adscrihit anno S4S, quam Morales et Moretus, similibus utentesconjecturis^ponunt anno^\(S. Unde concludit
auctor est
Eulogius; nec enim uUum exstat indicium altenus in chri.stiano3 excitatce tempesfatis. nec ullius occurrit mentio martyris, nisi poat mox
S.
argumentum adeo incertum non posse pr.vvalere

testitnonio taudati diplomatis [IQ^ EtegoreponoAst hoc ipsum diploraa, adversus quod militant tot critici et argumenta, num ergo pr.-evalere debet claro et manifesto S. Eidogii testimonio^ Non igitur argumenta P. F. Raymundi talia sunt qux sententiam nostram labefactent 9 Hoc aulem posito evidens est deserendum quoqueMoralem,ubi sanctorumcorporumTranei
dictum annum 850.

pr*ferendus
anniu
i Quce qmdem omnia satis, mea opznione, evincunt,Moralemesselapsum,proutjamsuspicatus erat MabiUo7iius scribit enim ad annum 848 (2J B AdLegerensermonasieWwmjquodattinet, auctor est Moviiles, isUicante sexannos (proinde anno ii42)
:
:
Transiatio
/"='
translata fuisse sanctarum virginum Nunilonis et AlodJEfi corpora. nerape altero post anno, qu^m
necem pro
Christo pertulerant. Huc spectat testamentum a Garibaio relatum, quod rex Eneco Xemenones cum episcopoGuillesindo seu Wilesindo fecit
in
honorem
sancti Salvatoris et sanctarum virgi-
num
slationem annectit annodiplomatisregis AristiB, nempe octingentesimo quadragesimo secundo Introductse reliqui^ sunt in Leg-erense monr-istenum xviii Aprilis anno 880 secundum opinionem raagis fundatam. Ita Gregorius Perez (II), addens paulo inferius (12) Diploma Inigui legitur da:
Nunilouis et Alodim sera octing-entesima octuagesima, xiv kalendas Julias. Et tamen Eulogius
tu7n 18 Aptiliseva. 8S0, astponi debet s.nno secun-
dura
meam
chronotaxim,
et
etiam ut concordet
earum martyrium ad deceunium dififert. Nobis satis sit utramque proposuisse sententiam, tametsiEulog-ii
auctoris aequalis praeponderat auctoritas.
diploma cum atate, qua certius constat regnasse Iniguum seu Eneconem Aristam. Vtut vero sit, ex verbis S. Eulogii efficitur, dum is scriberet,
illam
quit
Eulogianu
Est itaque mihi
loyige probabilius,
passionem
nondum
quod
fuisse factam
illa
contigisse anno,
quem habet
S. Eulogius,
nempe
in sua,
(13),
Ferunt tamen invirginalia cadavera in loco, quo

-.
Christi octingentesimo
quinquagesimo primo.
Hunc etiam assumit D. Gregorius Perez

non
ita
ab ethnicis altis scrobibus magis abscondita quam humatasunt, signis et miraculis coruscant, eog-loriam emeritJE consolationis virtutum
fidelibus,
efficientia
muttos ante annos edita, ecclesix Pampi:
tam
lonensis historia
Jugulatse, inquit,
(3),
fuere die
jovis XXI (imo xxii ut infra videbitur) Octobris
gentilibus ostentant. Acta Translationis a Pellizero excusa et annotata (quse et nos
quam
anno 851. Nec ab hac sententia me ullo removet modo, Vita SS. Nunilonis et Alodise, quse mihi
hisce diebus in
^'
nem contigisse anno

misit
:
infra subjungimus) diserte tradunt, Tyâîslatio880 Sed ille, qui Sanctis pro:
manus
venit et conscripta fuit
eooeunte sseculo xviii a R. P. F.
Raymundo ab
(4),
Capillus non peribit vestro de capite, uono currente anno post vicesimum a passione earum,
Osca (Ramon de Huesca) capucino
viro sane
martyrii tractabimus. Ad annum quod spectat, P. F. Raymundus adhêret Ambrosio Morales, atque authenticum censet diploma Garibaianum. In confirmationem suse opinionis deinde addit [5) Constat Zumahilum, nomine Abderramani, Oscaa
diligenti, ut infra elucebit ubi de loco
:
jam longe lateque propag-ato per Hispaniam christiano nomine, inspirare dignatus est cuidam regi- P nse, nomine Oneca, ut sanctarum corpora Virginum
perquireret soUicite
etc.
Ex
his perspicue habe-
mus SS. corporum inventionem et referri ad annum ut dixi Christi
translationem
SSO, posito, ut
prEefuisse,
cum
passaesanctgB Yirg-ines sunt; id vero
non quadrat cum anno 851, quo Muza plures expugnavit urbes, iuteralias CEesaraugustam etOscam.
supra, sanctas Virgines, martyrio coronatasanno 851 : ita enim repeintur intercapedo viginti novem annorum, adeoque omnia inter se apprime
cohccrent.
10 Ex adverso, chronologia Moratis cum actis Translationis nulto pacto componi potest. In his enim legitur, jam longe hiteque propagatum per Hispaniam christianum uomen, quando Dominus iuspirare dignatus est Onecae, ut corpora perquireret. Porro id Jiullatenus obtinet sipassio contigit anno, lU vult Morates, 839, Transtatio anno 842, ut habeturex instrumento Garibayi. Monet geneAbderrhamanus eo ratim Mariana noster (14) nomine secundus Cordubae rex et Mahomad ejus
,
:
At enim nuUo modo constatde anno hujus expugnationis. Benedicti ponunt annum 853 (6); quibus consonat Mariana, illam contigisse scribens
anno altero post auspicatum ab Ordonio regnum (7) Eamiro autetn successit Ordonius filius principio auni 851 (8). Et Petrus de Marca circa
..
,,0880
annum
850
Incidit, inquit (9], in haec tempora,
quod de Aluza duce refert antiquus auctor, Sebastianus Salmanticensis episcopus, quem ait a rege Cor-
Bou(|uel. loc. cil. (2) Aniialcs Bencdklmi, lom 11. pag. Historia de la Iglesm y Obispos ilc Piimploiia, loui. I. (*) His(ona ile las Sanliis Viigines y murnae ^l MBlriU 120. - (SHbia. p>ig. xi. el lires Nunilo y Aloiiia. Pumpelone 17. (7} Uisloria Hisseii iG) Arl de vtSrifier lesdales, pug. 806.
(I)
636
(3)
i, pag. 200. UugiC Comilum 1753 - (8) Ibid. pog -8b. Marca Hispanifa, col. 321. Baiis. U)Si8. - (10) Ibid. - (11) Hislona de la IglcMa y Obiapo.s de Pamplona. lom I. _pag. 41.
pania. Ub.
(9)
'"
(12) [bid. pag. 42.
(15) PaUulogia.
De rebus
Hispanjoe,
lib.
viu cap. IS.
tom CXT, col. 7*6. Tom, I, psg. 280.
(U)
tiiius,
630
lOCTOHB
DE
SS.
NUNILONE ET ALODIA
VV.
ET MM.
i^
B. B.
homines iug-enio, rem superis jEque et homiuibus gratam facturos se existimabaot, christianorum reliquiis a stirpe exscindendis; et ad stafilius, callido
dentur corrupta. Bosca qujB urbs fuerit, non possum esplicare. lu veteri exeraphiri Osca non Bosca fuit. Eg-o usitatum mag-is noraen reposui. Nara 0.scam*
biliendi imperii rationespertinere in primis judica-
uno societatis vinculo subditi omnes constriugereutur. Alibi hahet (1) Alhaca CordubiE rex abiitauno... salutis cctingentesimo vig-esimo primo... Abderrhamus...
si
bant,
religîonis
dissidio sublato,
remotam admodum in Arag-oneusibus urbem, noQ credo fuisse traductas sanctas Virg-ines. Rationes immutaii textus, quas affert Morales, admodimi
ne dicam vanse prorsus. Hinc in Notis ad Patroiogiam Mignianam merito tegitur{\l) Quod sic fuerit iu veteri exemplari, nos penitns indusit, ut "Osca nou Boscn iu textu posuerimus, quem parum recte Morales emendavit nam prfeter vetustura Eulog-ii exemplar, quod eas Virleves sunt
:
:
successitiu regno; reg-navitnnnisunoettrig-inta
(2).
Mahomad,
anno 8S6
hujiis filius et successor, extinctus est
Ast jam ah anno 866 solium Oveti C07iscenderat Alphonsus (hujus yiominis tertius), cui, inguit Mariana (t), pra^clarse animi et corporis
(3).
dotes, illustresque de hostibus triumphi Mag-ui co-
g-nomen pepererunt. Ut facile iiitelligatur, ex his aliquern long-e lateque propag-ando christiauo uomini fidelibus locutn fuisse ante Transtationem,
si hasc
facta
sit
aniio
ut vult Morales.
Sub
sae fortunsB fluctibus
non autem si anno Si2, quidem regni siii adverag-itatus est Alphonsus (51, reSSO,-
giues OscfE passas refert ex confessione ejusdem omnes Martyrologi, prEeeunte UsuanJo et agmen claudente Baronio, qui eas commemorant idem coufirmant. Ubi autem hrec sita fuerit Osca* variant auctores adhucque sub judice lis est. Alii decertant pro uotissima Osca Arag-onensi (Huesca)Moralis;
iuitia
hellantihus adversus eum nonnullis, quos conipescuit anno imperii primo. Quo in proximum evoiuto,... Mau7ôs, Legionem urbem obsidentes, res ing-enti copiarum strag-e multatos iu patriam
rejecit; simul christiame ditionis
nou ambig-unt, Oscam, cujus PHnius meminit, circa urbem fuisse Tucci (hodie Martos) in reg-no Gieuuensi (Hispanice Jaen), aliis vero
alii affirmare
examinandum
logrii.
relinquunt, an haec fuerit Osca EuTres itaque sunt de ioco martyrii, adeoque
senteyitix.
et nativitatis,
Moraies id contigisse
fiues proferendi
'asse?nt Najai-x, in
ac ulciscend(E g-entis efferse et barbarae cupiditate cum Vasconibuset Francis fEedus ictum (6). Exinde pluiHes Sarracenos intra proprios eorum fines fudit atque devicit
(7). Videsis, ad calcem hujus Commenta^ni, Acta Translationis, ubi in Annotatis alia quxdam addimus in confirmationem hu-
jus themaiis.
Rovigia (qucv hodie pars est e Castelix veteris); sunt qui dicant Oscx in regno Giennensi seu in Ba'tica, hodie Andalusia; plerique stant pro Osca, u?'he Aragonia; imigni. 12 Exordiamur a Moraii. Notut eruditus itoraksid Risco (12), nuspiam ciarius prohari quot quan- contiîtK vu\i tasque subieriiit mutationes apud Hispanos ur~ bium et regionum, civitatum etc. nomina, quam ex Actis SS, Nuuilonis et Alodice. In Sanctor-aii antiquissimo monasterii de Cardenna, quod, jussu regis Phiiippi IJ, Ambrozius Morales eduxit ex
II.
Varige
eruditorum sententiae
Martyrii,
expenduntur de loco
Escuriali, legitur : Accidit autem in territorio Berbetano, juxta antiquissimum locum, qui dicitur Castro Big-eti, in villa Abosca esse duas Germanas
etc, quse
quod contigisse
in
quidem
iis solis
illse
probatur Oscse
sunt, ut
ex
no7?iina jam adeo deformata nullomodo determinari queat, sive ortse sive passse
Aragonia.
ubi sanctge
sint. Id, ait
Germanm
summam me adhibuisse dilig-entiam in perscrutando, quid sibi proprie vellent voces Berbetano, Castro Bigeti et
Risco
(13), affirmo,
i,t<euf
marty-
A ^ ôcum
Jy\.net,
rn variui
apud varios
martyrii imo et nativitatis quod attihaud minor inter eruditos reperitur dis(S)
.-
Abosca; quas nec

nihil juvent
in historiis nec in codicibus mss.

;
antiquis uspiam reperire potui
ut per se voces iUsB
cordia. S. Eulogius scribit
Didicimus in urbe Osca apud oppidum Barbitauum duas sorores virgines fuisse..., patre quidem g-entili, matre vero christiana progeuitas. Atque ex tota narrationis serie efficitur eas ibidem vel non procul abhinc passas. At Morales in textu Eulogiano, verhis in urbe Osca, suhstituit in urbe Bosca, contra fidem, ut
ipse fatetur,
veteris exemplaris, ubi
addetermiuandum situs seureg-ionum loca. Addit Ex textu S. Eulog-ii {quem citatjuxta recensionem Moralis, ac proinde pro Osca iegit E Bosca) habemus quidem civitatem Bosca dictam, et circa eamdem oppidum, quod Barbitanum voca:
tur; ast utriusque vocis notitia alibi occurrit nulla.
Hinc factum
est ut scriptores
Hispani, qui de
Bosca fuit [9). Cur id fecerit, Morales ita (10) Mira est Breviariorum, ut vocant,
:
Osca nou expticat laudatus
SS. Nunilone et Alodia egerunt, coacti fuerint aiiis
in nominandis his oppidis varietas. lllud constat passae has duas Virg-ines fuisse non long-e ab
ex fontihus earum patrium solum investigare. Vestigia autem adeo manifeste impressa reperiri puiarunt in Rovig-ia (Hispanis Rioja vei Rioxa),
regione Castellse veteris, ubi Rucones populi (14), utsibi persuaserint non aiio referendasvoces a
S. Eulogio et in Sanctoraii Cardennensi usurpatas. Ita Morales, ut vidimus supra, in scholiis ad
Najara
urbe, in oppido qui nunc appellatur
Castro viejo
quod latine Castrum vetus dicitur. Ibi sepulcrum sanctarum Martyrum ostenditur, ibidem sunt alia
priscffi
recordationis vestigia, et ibidem
tamquam
venera-
alumnEe et indigense
tione coluntur.
summa totius reg-ionis
Memorialem Sanctorum beati Eulogii

Chronico
(15).
Hoc omuino compertum et indubitatum possum affirmare. Nominailla/vBerbetanum-/ seu " Urbevetanum et Castro Bigeti,
Unde nec duhitat
ilie,
item in quin passio

;
contigerit, in Castro veteri
prope Najaram, versajarK,
qu in breviariis nostratibus leguntur, ex Castro veteri vi-
nacuie Nag-era. ISIisdemvestigiisin h3erentes,idipsumante Moraiem tradiderat Garihaiics, quem Moretus noster
lib. vn. cap. 15. Tom. I, nac 282(2^ Art de v^rifie, les d.les pag. ÔfS. (3) Ibid. pag. 06. (4) Ubi siipra. pag. 292. (5} Manana, pag 292. (iflbid nac =3. (7) Biograp. univerielle. Verbo Aiphonte Ul. l^) Pairul!
(1)
De Rebu HispuniK,
CoD
lom.
seq.
Movum
col. 77S. (9) fbid col.887. (lO)rbid. col. 886 el (11) Mj.dcni, cul. 887. Nola a. (12) Es|tuna sngrada, lom. XXXIII, pa-. 415 el seqii. (13) Ibid. pag. ^lfl. (U) Baudrand,
CXV.
Lexicon geograpliicum.
(15)
Lib.
iii,
oan. ii.
putat
'
x>îtat {!),
omniwn primnra pro hac stetisse senten-
Laurentius de Paditla, qui voces Barbetano veZBerbetnno inierpreiaturlûrevsm seuBnveham

ita;
(refi:iunculam
IlispaniEE
in
Castella
veteri
Qua7n extendit usque ad oppidmn antiquitus

-.
(2),)
lôsca
631 cîiius obientum et his similia. Quod vero ad mo7xasterium attiîei, asseyntur quidem, non tero Prohaturiiiudân\opostpiisfiionemfuissee?'ectu}nnec voces htEreditatem SS. Nunilionia et Alodije
iUCTOBE
B. B.
nu7tcupaiuni, circa Castrum vetus. Ita quoque Vaseus lu oppido Bosca, inquit (3), prope Nageram pro asserenda fide Christi g-ladio percussEe sunt mense Octobris sorores g-ermfina; Nunilio et Alodia.
manifeste mona;:terium denotant ; vicum vero Bezares, sub Arahihus Bosca fuisse dictum, ?nera
assertio est, nullo prorsus innixa testimonio. hno generatim pater iile Uathseus de Anguiano haud multam meretur fidem, cuminsua Co?npendiosa historia Rovigi^, tamquam sihi '^'"'^ raventes. *' diserte faveîtes foofft T) TP T3 testeP f7"^' '"T""^'^ '" 0- '**) ^'^' ^lum, ^n^.J.Tl"" Usua7^dum. martyroiogium
I
-.
Bos sequuntur Marieta

.. :
Mariana
Sandovat
BazUet aliique (1). Subjungit insuper prlfatm Risco (6) P. Anguianus. eo loci oriundus, Anguianus, (5) enumerans vestigia, quse hactenus in vicinia urbis Najarx cernuntur, ittius martyrii, natas vult in vico Bezares [ad austrum Najarê (6)) qui sub Arahihus dicehaiur Bosca ibi enim in ecclesia parochiati hahetur attare eisdem sanctis Virqimbus dicatum;mutieres passim vocantur Nunilo
'
'
lociTZnlftZ
TlL
siout et
^-
Aiodia; quod idem obtinet in oppido Castri Atque tbidem tam constans de martyrio viget tyâditio, ut vel ipsi pueri tibi indicent tocum %n quo jugulatce et rapiatm fuerint, sicut ei scrobem quem dejectse latuerunt. Locus in quo capiie ptexce sunt, dicebaiur antiquitus Purcs (las Furcas) ut et in hreviariis tegiiur hodie vocatur Havcîos. Bxistit etiam adhuc puteus ex
et
veieris.
ut ani?nadvertit iaudatus Risco (9) et ego infra quoque ostenda?n, vestigia ejusdem generis repervuntur plura et clariora in
Baronium; dum priores tres ionge commodius tmo certo explicantur de Osca AragonicB Baromus vero tum in Notis tum in Annaiibus tocum martijrn silentio prxte?-mittit. Prxterea
Romanum,
Aragonim
Oscensi {Huesca) ejusque vicinia; imo talia sunt utilla ex his nata vel conficta
sit
civitate
pronum omnino
quidam
suspicari. Cccte?'um inde est, quod opinati sint, duo imo et tria
quo corporafuere extracta, etcirca
paria SS. Virgi?ium diversis in locis floruisse Ast, inquit rursus Risco, sincerus veritatis amor et auimus ab omni partium studio alienus cog-unt
duas tantum innotescere SS. Virg-ines tali nomine vocatas, easque ex Araffonia oriundas, et martTrio coronatas Oscffi ut evidenter demonstrabo in Traciatu de illa eccleîa
:
ejusdem nominis
ittuyn visitur
id diserte edicere
me
scilicet
fons a SS. Nunilone et Alodia dictus ; fonti adjacet cella erenntica ah iisdem denominata; atque hinc factum esf ui tum in Bezares tum in Castro veteri earum festiritas, cum solemni suppiicatione ceiehretur die 27 Octob. et quidem ab immemorabili (Confer dicenda, n. 22-25, ubi agetur de simili ecctesia vicinia urhis Oscensis). Insuper videre est ibidem 7-ivuium, qui, decurrens a Furcis [hodie Horcajos) usque ad pnefatum puteum, apudindigenas Anfractus SS. Nuuilonis et Alodiai dicitur. Atiud prasterea monumentum est antiqui
hucusque editus non est. Et, sed cum restrictione, in Patrologia Migniana (iO)
qm
quadam
:
culius,
monasierium sciticet itlarum nomini, paulo post passionem erectum; cujus memoria occurrit in
charta fundationis seu testamento regis Garcix in favorem insig?iis monasterii S. Mariae de Najara anno 1052. Yepes aii se nescire quo accm-ate loco assurgeret cosnobiu7n; advertit ta^yien itlud haud procid Najara stetisse, ut efficitur ex prxdicta charta Garcide, in qua rex ille enumerans hereditates quihussuu7nNajarense ditat monasteriion,
(II); at ipse dubius hxret iragonenses inter et Rovigenses; addens tamen se de hac quxstione, utpote aliena a suo proposito, notle disputare.
Aniomus Yepez
Sententiam rejicimus Morali.s ad Eucones sanctas Virg-ines ablegantis; sed inter Boeticos et Arag-onenseslitem dirimere non aiidemus. Si?nili iocutiotie utitur
15 Sententia. quam secu?ido toco posui?nus, tenetSS. Virgines passas Oscse, ut sc/nhit S. Bulogius; sed agi de urhe in Bcetica siia. Scilicet Ptolemgeus, teste Bruzeno de ia Martinihê
aiu,ec meUo"/^>-e,inBa. "'"
duas disiinguit urhes Hispanix ho7nonymas Aiieram, Oscam llergetum, aiteram Oscam Turditanorum. Prioris soium meminit Strabo Versus
:
:
(12),
inter atia heec habet

inter
Septentrionem ab Ilerda {Le?nda) abest Osca stadijs
: Hfereditatera sanctarum Nunilioni-s et Alodije. Scrihii Ay^gaiz situm fuisse
DSL
Bezares duabus qui Horcajos dicitur c nu7ic autefn destructu7n est et con versu7n in cetiam ere^niticam juxta vicum Bezares, cujus incolx sanctas Virgiîes conterraneas sibi credunt; conveniu7iique cimi vicario, qui mo7iachus est S. Marice regix, ad sacru7n in earum die festo. Atque hsec Risco (7), congerens qucecianque potuerit reperirefaventieetraditio7iiRovigiensi,secundum quam SS. Nunilo et Alodia iilo in iractu et fiat^ et passse perhibeniur, quod Morales tamquatn certum assumit.
,
leucis
vicum Castri a Najara, in
veteris et
(13); utramque recenset Baudrand (14) Osca, urbs Illergetum... nunc Huesca, urbs Arrag-ouiffi ; OscaalterainBcetica... nnxiQ Huescar seM Guescar,
.-
ioco,
in
regno Granatae
et
in
confiuio MurciEe, versus

attinet, inter
,
montes.
Quod ad Oscam liergetum
07nnes convenit esse Aragomx urbe^n hodie Huesca diciam; aliud est de Osra Turditanorum. Ayinotaior S. Eulogiiin Mignia?ia colteciione (15) ohservat, fraires Mohedano {Uaphaetem ne^npe
et Petrum (16J) affirmare quide?n, ut supra dixi?nus, Oscam, cujus Plinius meminit, circa urbem fuisse Tucci (hodie Martos) in reg-no Gienneusi,- aliis
vero
examinandum
relinquere, an hasc fuerit Osca
"(pBrperom
14 H-iec
tamenper
se aiiud
non
efficiunt, nisi
ilto in tractu cultu?n SS. Virginihus ah antiquo redditum, cujus causa et principium 7ion necessario desumenda sunt a corona martyrii eo loci adepta. Sunt enim alia mulia quee hujusmodi cuttutn inducere potuerunt, puta insignes guxdatn retiquia^ beneficium a viro preeclaro
,
Martos urbs Andaiusix antiquissima, Ro??ianis Augusta-g-emella-tuccitana septemdecim miitiaribus distans .a Giemio u?'be
{Jaen) in
Euiogii. Esi aute?n
occasum
(17);
dum
Huescar ad latus
oppositum, saliem tripio ampiius ahest ah eodem Gie?mo {\% ita ut frat?'es Mohedani piu?Hmum discrepe7it a Baudrando, qui, utjam monui, prmte?'ea
Piinium interp?'etatur de Osca Ilergetum
(2) Bauiliand. Ubl tom, XXXIII, pag. 418. (ii) Ibid. (4) ll.id. (6) Vidc Allfls de rEuropecn lUOtarlcs, par Pliilipiii- Vandcrinuelen. Moiipa ()2. (7) Espiina sagrnda. loc. cil. (8) Ilislonu de las sanlas Viigines y Marl Nunilo y Atodia,
(1)
I,
Aiinales de Navarra, lom-
supra
png. 261.
(3|
ApuiJ
llisco. His|j. sugiail.
pag
col.
XXI.
887
ct
(9jEspana sagrnd. Ibid. pag. ilil. (10) Tom. CXV, 888 Nolaa. (11) Coioiiica generaldc 6. Benito, tom.
IV, fol. rtcto S3 -(12) Diclionnaire giôgrBpliiqtip. Voce 0>ca. (i3)Strabonis rerum Gcograph. lib.xvii. Oxonii 1807. Pag. 220. (UjNovum Lexicon geogr. (13) Patrologia. lom, CXV. col. 887, (IH) Biogiapliie uaiversclle. Vocc Mohrdam. DOta n. (17) Guiberl. Diciionuairc gôgraphique. (IgjConfer Allas de lEurope, par Pbilippc Vandermaeien, num. 83 et 8i.
seu
63S
wcToB
DE
Aragonum
:
SS.
NUNILONE ET ALODIA
(1).
VV. ET MM!.
seu
Populi Osceuses Plinio
Baji-
didicerit
(11), qu^-e
qux paucis ante annis
drando favet Carolus Spruner, quipaucis abhinc annis edidit tabidarum geographicarum {septuaginta trium numero) volumen haud spe^^nendum, atque spectans ad historiatn medii cvvi (2). Tahula 35 ecchibet Gothorum regnum in peninsula Iberica, regionisque statum ab anno Christi 477 ad
3S et fere ad intersectionem gradus 15 long. ponitur Osca, cujus loco habetur Huescar in tabulis numm. 37
lat.
OsctV contigerant dein martyrologio suo inseruerit. Cm-
r>
terum
ejus Annuntiatio
S. Eidogii relatione.
apprime concordat cum Atque hsec duo sunt testi,
monia oynnino coseva quibus Jiovum accedit pondus ex pluribus aiiis documentis mss. Nam
ut habet Moretus
(13),
Sanctoralia antiquissima
annum
l\l,ubi paulo infra
gradum
et 3S quarum altera Hispaniam delineat usque ad medium sasc. xin, altera usque ad finem sxc. Perperam prorsus XV. Bruzenus vero notat (3) editores Ptolemasi utramque Oscam ad unam eamdemque urbem, hodie Huesca dictum. referre Osca
;
:
:
Cardennense et Toletanum, item codex valde antiquus S. Eulog-ii, sicut et breviaria Pampeloneusia et Legerensia unanimiter scribunt Oscam. Ita quoque antiquus code.x Legrerensis diserte meraorat
Virg-inum delatas Osca ad monasterium fuisse industria Onecte reg-inse. Id ipsum confimnatur eoo charta Petri primi Aragonix regis, data eera mcxsxv id est anno Chrisii 1097, in qua ita habetur Hec est charta, quam facio ego Petrus, gratia Dei rex civitatis Oscensis, atque Arag-onensiura seu Pampelonensiura princeps douo atque concedo domino Deo et Kedemptori nostro, sanctisque virgiuibus simulque martyribus Nunilonl et Alodie, quse fuerunt pro
reliquias SS.
:
:
Ilerg"etum, Huesca est, in Arag-ouia sita; Osca
peatatiradunf.
Faisionem
toniigust
Turditanornm quserenda est alicubi in Andalusia. Quse quidem notatio, inhxrendo Ptolemasi libris, hnge aecuratior aliisest. Osca Turditanoruni in Europse Tabula ii [4) ponitur ad littus Occidui Maris, haud procul ab ostio Bcetis ffuvii (hodie Guadalquivir), duni Huescar ad ejusdem fluminis caput satis prope accedit (5) ita ut Osca Ptolenitei ab hodierna urbe, Huescar dicta, iota, qua patet Andalusia, distet latitudine ah occidente in orienH tem. Pe^^peram proinde Ptolemm editor adscribit, recens Oscse nomen esse Huescar (6). 16 Atque hecc omnia satis ostendunt haud in comperto esse, quce ad situm imo et ad nomen posterioris urhis spectant Cxterum paucos habet secunda hsec sententia patronos, adversus quam mihi videtur decretorium ex S. Eulogio habe?n argumentum. Scrihit enim ille, ut supra jam reddidi, se passionem SS. Nunilonis et Alodiae didicisse, referente Venerio Complutensi [Alcalade-Henarez) episcopo. Jam vero non facite capio, qui Eulogius, Corduh^ degens, ac proinde haud procul a Martos imo et ab Huescar, didicerit quid in sua guasi vicinia gestum esset, referente Venerio, qui suam sedem habebat media fere via Cordabam inter et Oscam Aragonise ac proinde septuaginta leucis Hispanicis et eo amplius a priori urhe morabatur. Non ergo admittenda videtur secunda sententia ; remanet tertia juxta qmm Passio contigit Oscse in Aragonia, idque, ut supiâ monui, certum existimat Emmanuel Risco, nec immerito, ut ex sequentihus constabit numeris. \1 Et re quidem vera in ejus gratiam militat
.
Christo martyrizati in
suprafata
in
urbe
quarum
Leierensi
corpora
etc. (13).
requiescunt...
cenobio
18
Ex
dictis
num.
13 eiucet,
Ambrosium Mo-
/wotoinf
martyrii fundare sententiam in his aut similibus sanctoralis Cardennensis et E breviariorum verbis In territorio Berbetano, juxta antiquissimum locum, qui dicitur Castrum Bigeti,
ioco
:
raies
suam de
in villa Abosca; ipsumque eruditum Emmanueiem Risco fateri se vocum Berbetanum, Ca.strum Bigeti et Abosca non potuisse assequi significationem,
cum
illas
nuspiam
in.historiis vel antiquis
monu-
mentis repererit. Al enim, reponit P, F. Raymundus ab Osca (U) obtinet id quideyn apud extraneos, minime vero apud nostrates scriptores: voces namque iiice Aragonensibus et familiares sunt et prohe intelliguntur Unde D. Vincentius Blasco de Lanuza t07n. I historiarum Aragonias pag. 517, diserte tradit, Ahosca esse oppidum Adahuesca Castrura Vig"eti oppidum Alquezar
;
.
media ieuca
illinc dissitum, te^-ritorium Berbe-
tanura, seu ut habet S. Eulogius Barbitanum, esse agrum Barbastri. qux civitas Barbastro antiquitus
dicehatur Berbetum
(15).
Addit idem P. F. Ray-
mundus, magna cum

feste constare,
diiigentia se inquisivisse,
^'"
^*'"*"
'lV"
C opinionem, pro Osca posuit
primum texlus S. Eulogii, quem aliter interpre^^^^^ quam de Osca, Aragonix civitate, ipsa verba vix sinunt; unde et Morales, ut suam frmaret
Bosca,
quid sihi vellent prsefatx voces, idque sihi manirectam veramque esse Vincentii Lanuzse interpretationem (16).
19
Et primum quidem observat, oppidum Ada-
ertioctdui
quamvis fa-
teatur in originati haberi Osca (7); et alibi, haud meliori ductus ratione, legendum proponit Oca, quie civitastunc veljam eversa erat, vel nonpertinehat
ad Mauros
sibi
[81;
cxterum ipse Morales
satis
posteriorem hanc vocem haud multum probari (9). Nec minus favet Usuardus,
qui ad hunc diem annuntiat In civitate Osca^ sanctarum virginum Nunilonis et Alodiffi
-.
declarat
qu
huesca in vetusiis codicihus dici Ahuesca, Ahosca et Abosca; posteriorem vocem esse magis antiquam, ex qua ah apicum h. et h similitudinem facile amanuenses fecerint Ahosca. Subdit dein se vidisse in archivo ecciesioi Oscensis huHam originalem Innocentii papse III, datam 27 Maji 1203, in qua pontifex limites Oscensis et Iterdensis dioecesium determiiians, priori assignat certum tractum prster ecclesias de Azlor, Alberola, Abosca et Colun g-o ( 1 l);medius fere est vicus Abosca hodie Adabuesca inter tres alios, et una tantum
leuca distat ab
pro confessione Christi diuturna custodia maceratEe, ac capitali sententia punitae, martyrinm celebrarunt. Aique ita in textupuro (10). Usuardi testitanto majoris faciendum est, quod ipse
horum maxime
,
dissito.
Bullce
prsefatse executio
momum
sis
commissa fuerat Petro archiepiscopo Tarraconensi qui 19 Novemhris ejus-
cum altero monacho ejusdem S. Germani Pratennomine
dem anni
Odilardo. Parisiis Cordubam usque peregrinatus anno 858 sit, atque in itu et reditu plures dies substiterit Csesaraugustm, ubi facite
(1)
hactenus Oscensi episcopo suhjectse recusarent submittere se Ilerdensi, iitteras dedit comminatorias, quarum initium est Petrus archiepiscopus Tarraconensis dilectis filiis, universo clero et populo ecclesiarum
1203,
:
cum ecdesix
Baudrand
lom
U.pag.20.lseneilfi77
(2)
H.slomdi-
429.
(iieneueslcZelvonD Karl von

rrancolurti IbOf), geogroph. pag. 3f>.
SiiUiner. Goiha ISili
_
,(il
(5) Dic-
ii)S|.runers Allas
(7) fiisco.
num.
37.
Piolcmrpi
Espana sDsrad. tom, XXXlll.^Dg!
(8) Ilislorin de las SS. Niinilo y Alo.lia, png. xvi. (9) li)iJ(10) Solleiius. MarljTol. UsuiircJi, 22 0cl. (llj Mislunn de las SS. Nunilo, elc. pay. xvi cl si-q Iteni Flyii-z E^pnBi sngrnd lom. X, p3g. 587 elscnq. (12) Annales dc Nuvarra.- lom. I. pay. ^81. (15) Hist. dc Ibs SS Nunilo, elc. pag. vil el seq. [U) tbid. pog. XXXVIII. (iS) Ibid. (Iti) Ibid. pag. XXIX. -(17) ll.irf. pag. if X.
de
"
633
:
de Presinen, Peralta... Azlor, Abosca, Alberola atque Colong-o salutem (1). Rursus in archwo cathedrali reperiiur charta remmtiationis anni 1192, in\qua legitur Villa quae dicitur Abosca. In
:
zn qua nat3e. Dein addit
Ad clivum Pyrenaeorum,
1T1CT0RI
septera ab Osca lencis, jacet Ada-Huesca, media leuca ab urbe Alquecar, quo3 antiquissimum est
B. B.
antiquo martyrologio ms. vocc Adalmesca ponitur pro Abosca xii Calendas Novembris (21 Odobris) passio sanctarum Nunilonis et Alodie sororum, que ex raatre fideli in oppido Adahuesca orte sunt.
:
Cum
scere
intellig-ibilem
setatem attigissent et instig-a-
Castrum Bigetum in territorio Barbetanum Yocato. Concordat Didacus de Aynsa, Osca oriundus et patrise suie vindicans prc-eclarissimas ilias Martyres (11); refutat quoque Moralem, addens (12), haud majoris momenti esse quod urget iste, nempe non potuisse ex loco tam dissito, qualis est Oscense
terriiorium, reliquias transferri ad crjenobium Legerense. Quasi vero, exciamat Didacus, S. Stephanus non fuisset Hierosolymis translatus Constantinopoiim atque hinc Romam. Cxterum inspicienti iabutas geographicas incurrit in oculos, non multo amplius distare a Legerensi monasterio
vuit sacra corpora
tioni perverse
,
cujusdam parentis nollent acquie-
Zumelis Agareni Osce capite trnncate sunt (2); eodem modo in breviario jussu DD. Petri Augustini edito armo 1547 Oppido,
jussu
reg-is
:
quod vulg-o Adnhuesca dicitur; et notat P. F. Raymundus, prsesulem illum, qui eruditus erat, posuisse Adahuesca,t(&j antea in breviariis legebatur Abosca, quod voces ill<v synonimce essent, et prior
communiusjamadhiberetur;acdeniqueconcludit: Possera et alia plura C07xgerere testimonia, quse mihi prm manibus sunt, si hacienus allegata rem ad evidentiam usquenon probarent (3). 3U Sequitur Castrum Yig-eti seu Big-eti (Hispanis Casiro Bigeti namque v eth promiscue usurpari assolet), estque oppidum, quod Mauri ob Arcem munitam dixere Alcazar (eorum nempe idiomate Alcazar sonat latiB ne Arcera f4-}), nunc vero Alquezar scrnbitur. Antiguum tamen nomen non penitus intercidit. Sic in instrumento Petri IV habetur Noverint universi, quod nos Petrusrex Aragonum... vendiraus... Petro Jordani Durries... Castrum Vigetum et villara uo.-
unde tamen translata Morates (13). 22 Vidimus supra num.lS, cuitum, qui sanciis ci.jnt pansio Sororibus exhibetur in Rovigia, pnEcipuum imo "" f"s'
,
Oscam quam Najaram
et
unicum
esse
fundamentum
sententiee, oucV sta-
?',",'"
"'"
tuit xtias
OsccV
tum
lOKlem passas. Astpariter coluntur tum in vicino territorio. In vico, ait Moretus
(14),qui Arag-uesca seu Adag-uesca dicitiir.ab immemorabili spectatnr doraus, in qua natEe sunt SS Vir-
earum recurrente fe.sto, ornari solebat, atque ab autiquo jara in ecclesiara

gines, quae sing-ulis annis,
fuit conversa, et
quidem sub earum invocatione,
idque, ut asserit P. F.
vici,
Raymundus
iti
ditione locali et charta ms.
(15) nixus iraarchivo ejusdem
stram de Alquez^r
et aldeas ipsius in uostro
regno
Aragonura situatum. Dala est charta Cxsaraugustce 5 Septembris 1357 (5). ^tem in instrumento regis Alphonsi V, die S Martii 1429 Castrura Vi:
staiim atque a Maurorumjugo regio iila fuit erepta. Intra ecclesiie septa habetur puteus idem, ut fertur, qui in domo erat, ad. quem frequentes
,
et
imponderabili
cum
incoicc soium, sed et
geti Dalquezar, situra in regnum Aragonura,in terra Barbastri (G). Denique ex aiiis mss. constat terram
sine indultis c<slitus
devotione conveniunt non circumfusi agri ffdeies, nec beneftciis. Certe Petrus Los-
Barbastri fuisse vocatam territorium Berbetanum
Certaies, sacerdos et sacrista itlius ecclesise, scripta reliquit miracida omnino qtiatuordecim, quo-
quo sitae sunt villge Adahuesca Alquezar. Sic in Concordia, inita anno 1080 inter Garciani episcopitm Aragonensem et Raymundum episcopum Rodensem interveniente rege Sanchio,legitur Omnis reg-io Barbutnna... habens ex raeridiano latere Castra, quEe vocantur Nabal et Salinas et Alquezar (7). Et iterum in quodam commentarioms. ejusdem Scecidiw Qnod modo dicitur Superarbium olim vocabatur territorinm Berbetanum. Cum autem homines Superarbi perdidissent Barbastrum, a quodam monte quod dicitur Arbi, eo quod .super eura starent Christiani, Mauri vocabe^ runt Superarbienses, id est super istura montera
vel Bnrbiitanum, in
et
,
.-
rum se affirmat fuisse testem (16). Cum ecclesia parochialis extyâ oppidi Adahuesca muros exurgeret, alia^n incoiie <nsdificarunt jtixta ecctesiam SS. Nunilonis et AlodiEe, qux et ipsa hac occasione
renoi:ata fuii. Opus perfectum anno 1772 est, et quidem ita ut ambce sacne ledes sibi jungerentur: unde ecciesia SS. Virginum jam est quasi mag~
Modo vero vocare convenit eos BarbastriHiec omnia latius vide apud siepius laudatum P. F. Rayynundum ab Osca qui afflrmat se prse manibus habuisse prxfata documenta vel eorum transumpta legitima. Hoc autem posito, evanescit difficidtas moia de loco tam originis quampassionis SS. virginum Nunilonis et Alodiae. Vide Spruneri mappas (9) num. 37, ubi Insula Iberica exhibetur usqueadynedium ssecidum xm,
stantes.
nos
(8),
aliquod saceilum ecciesicV parochiali annein quo tarnen cultus ecclesiasticus exercetur separatim in aliari servantur iiiaruin retiquix, et in parietibus cernuntur pidurx vitam, niartyrium, sepuituram et iransiationem exhibentes (17). Atque haê iia P.F, Rayiyuindustesiis devisu, p additque in castro de Aiquezar osiendi adhuc carcerem, ex quo, ut fert constans iradiiio, ambse Ge7-mance deductsp ad judicem sunt. Notnt quoque
num
xum,
Didacus de Aynsa, feminas in oppido Adahuesca passim Nuniionem et Aiodiam vocari (18), testatufrjue (19), ad instantiam Hieronymi Ctaveria
archidiaconi ecclesicV cathedraiis Oscensis, concessisse Clementem VIII anno 160-1. indulgentiam plenariam singulis fdelibus, qui die SS. Virgini-
etnotantur Alcuezarei Barbastro; item mappam num. 38, ab anno 1257 ad 1479, ubi B. Castro et
;
Barbastro.
lerriiorio
;
21
Eactenus dicta confirmantur ex Actis trans;
bus sacro, adirent earum in Adahuesca domum, in ecciesiam. ut diximus, conversam. 23 Alio deinde in ioco fuse agit (2U) de colle SS. î cvius'i. Martyrum nuncupata. Sciiivet secundo ab urbe Os- Martyrum,
ca iapidis jaciu, ex adversa Isuelie ffuminis ripa assurgunt binx coltes, parvo ab invicem disjunci3e intervaiio aitera vario dicitur nomine CoUis seu
: :
Barbetano
de quibus jam pluries suptâ in illis agide Oscensi urbe et Oscha villa, ubi, ut obsermt tur Peliizerus (10), clare distinguitur Osca (Huesca) qua passie sunt SS. Virgines a villa Ada-Huesca
lationis,
m
y
(2) Ibid. - (o) Iliid. Nmiilo ctc. pag. xxxi Diccionnrio dc la Aciiilcmia li5panoIa. ImIicioii nan (5) Hist. ile obrcviadB. Paris. 1S26. Cciifcr Ducangii Glossanun.. (ti) Ibid. piip. xxxiii. (7) lliid. los SS. Nunilo, etc i.ns. xxxii. f.eograpb.schcr lH) Ilislonsd. (H) Ibid png. xxx.. pag. xxx.v. (11} Fuii(lU) Adverlenciu scxln. Hanil-Allas. Golbffi 1840.
(i) Hist.
dc
Ktxi"
las SS.
(*)
dacion, cxcflcncias, clc. scq, Ibici. pag. 287 cl
do
Hiicsca, lib.
I,
ii.
cap,
.ji ct
55.
--
(12)
(13) Spruiicr,
Navaiia. toiti, Fuiidncion, ctc. pag. 281.
(Ul Annalcs
(lc
p3K. xxxTii. (I8)F....d3non.ctc.

elc
(16)
pBt;
(iri)
Ibid.
(17)lbid.pag. XXXV..
pag.m
-
map. 58. 285. Coiif. Didac, dc Aynsa, .SS. Niinilo, Ilistoria de lns de
llanti-Allns,
ct scij.
pag.281.-(l9)lbid.
(20)
Ibid.
Poiium,
81
Octobris
Tomus
IX.
684,
DC
SS.
NUNILONE ET ALODIA
VV. ET MM.
wctoM
Fodinm Zam&c vel Cimac, a covrupta voceZamahU, ^Hi, (/z(?7i SS. Nunilo ei Alodia passx sunt, Oscx pjêeerai; Furcarum, quod ibidein essent furcee seii patibula, quibus capitis darnnati appendehantur
(1);
Festa celebrabantur a clericis Sodalitii, qui quinque [necpiures) erant numero in houore
quiuque
sanctarum Martyrum, quodeo, post consumma-
Virgines, jussu tyranfuerant atque ibidem, terrae aliquatenus mandatx, per dies aliquot remanserant. Deinceps postremuin illud nonien colli fuit communius assertum. Altejâ coilis vocatur Podium Sanctii (el Pueyo de Sancho), quod rex ille, urbem anno 1094 obsidione cingens (2), hic castra posuerat.Interutramquecoliem,prcefatusrexSanctius
ni, tyânslatx
tum martyrium, ambee SS.
vulnerum Christi, atque omnes sacerdotio initiati Residet nunc in ecclesia eremita (9). Hxc paulo latius desumpsitnus a teste ocidato notoque, iit appareat vestigia Oscensia saltem êque esse ciara quatn alia iiia ex P. Anguiatio [teste haud valde gravi) recitata nutn. 13. Atque hasc Didacus de Aytxsa lib. iv cap. 30. Dixerat autetn iih. u cap. 35 (10) In colli sanctarum Martyrum [ei togal de lasMartires) habetur, ut inferius dicam lib. iv, cella eremitica, eaque vaide antiqua, ipso in loco,
:
honorem Jesu Nazareni et SS. Virginum Nunilonus et AlodisD (3). Quod tamen intelligendu7}i, non quasi ipse aedem perfeaedifcavit ecclesiatn in
ubi depositx fuerant SS. Nunilo et Alodia, ad quatn soiebantsinguiisannis,die210ctobtns,permodutn supplicationis accedere clerus tum majoris ecciesiee,
percussus occubuerit 4 Junii ejusdem anni (4); ast condendam decrevisse, mandatique sui executionem reliquisse filio et suecessori suo Petro, qui urbem expugnavit (5). Qux de ecclesia diximus hahentur quoque in charta regis Joannis II, data 4 Maji anni 1478 : Relatione fidelium accepimus, quod
cisset,
cwn suh
initio obsidionis sagitta
tum patôchiaiiutn, sicut et universa civitas. Quod licet ah anno 1603 factum atnplius non sit,
qui
nihilotnitius perseveravit in popuio devotio, ita quidetn, ut vix quisquam in urbe reperiatur,
dicto die
ad eremutn
8S. Nunilonis et Alodia
non
ecelesia sanctarura
Nunilonis et Alodias,
estra
sita in
podio de Cimach
Osca?, in
accedat. Detiique adfftiem sseculi eiapsi scribebat (11), ecclesiam SS. Virginutn esse vaide paupetêtn, atque commissatn custodix alicujus eremitse, itno et ruimeproximatn. Faxit,
P.F.Rayttiundus
muros
nostrfE
oivitatis
qua dum praedictae Virg-iues in humanis agerent proprium larem habebant (nec repugnat eas tum Oscx tum in vilia Adahuesca domutn habuisse vel incoluisse), multa floruit religione multisque miraculis extitit perlustrata, quam ^loriosus rex Sancius proavus noster memorije immortalis, in obsidione dictae civitatis contra pag-anos in honorem Jesu Nazareni et earumdem Virginum mire construxit cum hospitali eidem ecelesise con,
Deus ut in corde devotorum SS. Virg-inibus excitetur desiderium reparandi monumentum, quod
inquit,
in
j;
perpptuum stare deberet.

25 In ipsa
dutem
civitate, in
quam ex prxfata
tuminipia
"'"''e
paucis post necem diebus, ieguntur' sacra corpora jussu Maurorutn deiata, subsistit adhuc puteus, cui injecta atque lapidibus obruta hiennio fetê iatuerunt; quetn videre est in parochia S.
colle,
o<fo re-
''"'""""
juncto, in quo peregrini, horfani et pauperes multi reficiebantur. Hactenus chat^ta seu Priviiegium Joannis II (6). Brat etiam in dicta ecciesia sodalitiutn seu confraternitas sub tituio Jesu Nazareni,
SS. Nunilonis et Alodiae atque SS. Ag-athge et Barbarae. Anno 1328 reaedificata fuerat xdes illa
Petri, e reg-ione ecclesiEe a S. Salvatore dictse (12). Atino 1603, sutnptibus civiiatis Oscensis , tiova
ornamenta puteo supetnmposita sunt, speciatim imagines utriusque sanctx Virginis et Martyris, addita tneirica inscriptione, qua monetur iector,
locum istura sang-uine SS. Nunilonis et Alodi tinctum,quffi ex natali suo vico veuerunt Oscam.mortem pro Chri^to obiturse. Confer P. Raymundum, qui
fusehccc ottinia explicat
(13), addens (14) D, Vincentium Novella, sandx ecclesix Oscensis doctoralem, quo pretiosutn adeo tnonumentutn posteris
,
sacra,
Acuti
(22
ut effcitur ex testatnetiio D. Raytnundi Maji, tnox dicto anno) : Item iustituo et
ordino duodecim presbyteros seculares in ecclesia beatarum virg-inum Nunilonis et Alodi, Ag-ath^ et Barbarip, quam ego construxi seu construi feci; quorum presbyterorum duodecim unus sit Prior
et alii serviant et celebrent in dicta ecclesia per-
itnpensius cgttimendaretur curasse atxno 1791 ut illius ftôns renovaretur ex lapide quadrato cutn epigrapha In hoc puteo fuerunt
.-
gloriosa
C petuo horis diurnis pariter et nocturnis pro anima mea et meorum etc. (7). Aitera rursus itidicatur
seu instauratio. facta sutnptibus et industria prsefati sodaliiii. ^* Denique scribehat Didacus de Aynsa circiier annum 1619 Ecclesia ista cernitur nunc in illa forma, qua a Sodalitio fuit donata. Altare
reaedificatio
:
corpora sanctarum Nunilonis et Alodias. Passim fideies aquas ejus devote et cum fiducia hibunt. In eadetn piaiea, haud procui a priefato puteo, et
quidem
est
m honoretn
in ipso martyrii soio cedificata ecclesia Salvatoris et SS. virg-inum et mar-
yihi
eccUtia
hoipiiiut.-
tyrura Nunilonis et Alodi^, idque facium suspioatur Aytisa hrevi post ereptam e Maurorumjugo
civitatetn; iiiius tamen ecciesix primum mentio clara invenitur anno 1226 (15). Sequiori levo rexdifcaiafuit, iituioque Salvatoris et SS. Virginum additus quoque tituius S. Stephani protomartyrisj
majus totamque refert passionem SS. Martyrum Nunilonis et Alodis. In altaris summo habetur Crucifixi iraago haud rainoris
antiquissiraum
est,
,
^^^mi^^î=i{^).Sanctuariumhocutpoiefundatum ab eorwnprcBdecessore Sanctio, summo perpetuo fuit regihus Hispanise in preiio magnisque
,
svii reparata, nostris vero diebus, inquit
qu^ iemporibus Didaci de Aynsa, sxculo nempe Raymim-
auctum
1478
et
priviiegiis,
nominatim a Joanne II anno

.
Ferdinatido caihoiico atino 1510, proui ex piuritnis insirumentis In hospitio ejusdemecclesias peregrini triduo susteniabaniur unde inferre licet inquit Didacus de Aynsa eos
efftciiur
, ,
dus (16), propterea quod, deperditis annuis censibus, jam non satis decenter divinis in ea operari liceret,
conversa in scholam puerorum
est,
ubi et eg-o et
pleriqueOscensesabanuistrigiutaprimasdidicimus litteras. Videre tunc adhuc erat altare majus, pulpi-
frequentes
b.
tum
accurisse.
Nunc
illud
,
obtinet
S.
diebus SS. Virginum nostrarum
festis
et sacella sex, tria nempe ab utroque latere. Denique D. Fraticiscus Puey coemit anno 1766 iocum
Barbar,
Agathffi
S.
et
et
prsecipue
iilum,in quo erexit aliquot
Inventionis
domos et oratoriumpuet SS.
Crucis
biicum dedicatum Salvatori
VV. Nunilo
et
(J) Fufitlacion, clc. lib. u,

(5)
Ibid
pag^
seqq.
(ti|
-. (4, lb,d.Va//35 (-j? h Ibid, pag. 603. -(7Ubid <> II
m.
can
35
nap 9sr
lO
:tr^^f P^?- '*'''

;
"^*'"- ^''^"^- ''"8-
r,?,'"n'\ *'^l Jlistona, rtc.
l'B ^V^- pag
""v.. i'v. sxiv.
(U) [bjd (li)Ibid.
(12) -_,
FunJacio... elc. iijtiuii, cii". no" xxv pog. XXV.
pflK- .iflO-
lf()Ibid.
Alodiae,
DIE VIGESIMA. SECUNDA
OCTOBRIS.
r^.;:rsr~=:-:;^
'ârent
635
B.B.
missas iriginia Totam hanc disputaiionem concludit Didacus de Aynsa (2) iestimomis ex breviario Oscensi et Pampelonensi desumptis. Inpriori, edito anno 1547, habetur
tres tdqiie solemnioribus diehus
(1).
.-
-Sisrrssrss*
Hispaniae
27.
(5).
In territorio Berbetano, juxta antiquissimura locum qui diciturCastrum Vigetum, oppidum quod vulgo
Totaigiturassertionititurtestimonio Cano- prima deduciqux scriptio est caractere antiquo seu qo- tur ex Canonica S. Petri thico exarata, atque in monasterio Pinnensi
mcae,
A.
Joanmsapud Aragones asservata.

Balastutus, {latine Belascutus
ir^La
Scilicet
(61,
Adag-uesca dicitur, duas Germanas a patre, ut creditur, infideli parvulas derelictas, a matre vero
christiana, ab infantia in fide Christi eruditas, quarum major Nunilo, minor vero Alodia dicebantur etc. In altero autem, edito anno 1588 et approbato
nachus quidam, ut habet Britz Martinez
mono-
mtne
(7J)
senio et
ôrbofractus.jaynjamquemorituruscircumstantibus frairibus, jussu abbatis Damdii, enarravit tenehat; alter ex monachis scripto excipiebat qu^ a moriente dicebanturaique hinc
qusememoria
a Sixto
V.
Anno pnecedenti, legimus Nunilo

:
et
Alodia sorores, non longe ab urbe Osca, nobilibus parentibus, sed patre g-entili, matre vero christiana
nata Canonica est. Suhjungit Brizius: Fateor mmem infirmum setatis adeo provectEe errare hoin
Quas quidem Lectiones proprias, sicut alias particularium Sanctorum recudendas curavit, cum nova approbatione Pauli V, episcoortEe etc.
et
nonnullis potuisse, prjEcipue ubi agebatur de rebus gestis ante sua tempora; certumque est eum
nomina
pus Oscensis Betenguer de Bardaxi anno IQH. Mihi non solum probabilior est sententia, quee staiuit SS. Virgines in Aragonia et tiatas et passas, sed illam omnino certani habeo.
quorumdam praelatorQm reddidisse prEeposfere. Qucv quidem indulgentius scripsit Brizius, sibi probabiliter cavens ne ninium deprimeret scrip. tionem, qux in monasterio, cujus ipse simul et
historiographus erat, servabatur. Certe sincerce, ut habet Papebrochius [Sl, et antiquÊ fidei scriptor, qui multis agit de hac Canonica (9), severius fertjudicium. Postet
abbas
Eieronymus Blancas,
quam enim
recitavit
qux
spectant ad brachium
aliis reliquiis, (in
S.Petriapostoli{\\)),
guod cum
et
III.
Confutatur
Tamayus de Saseu Bigas sta-
specie capite
S.
Nunilonis
spaiv.la S. Alodiae)
lazar, tria paria
tuens SS. Virginum cognorainum.
Bentius Cxsaraugustanus episcopus narratur fugiens detulisse in ecclesiam S. Petri de Taherna, subjungit laudatus Blancas (11) Quibus quae fidesadhibenda sit, affirmare non ausim.. Tot autem Sanctorum reliquias, etquod magnum est, S. Petri
:
.
apostoli brachiura
ad nos umquara allatum stupesco,
tamdiuque
aPellizero editis, manu sua IZim 'm' -^(^(^scripsit Papebrochius Tamaius... ex ridiV/ZnyrlL cuHs fundamentls tria paria efBngit; alii duo potiffji fffingii nunt, ut supra innuimus num. 14. Bt ?ê quidem
(si
ita est) in
eodem Tabernse monasterio

meraoriam, neque
in posterioribus tuni
^^^^ i^f^nslationis,
asservari;
cum
tantae rei nullara
in priscis annalibus,
neqae
,-
verascribit Tamayus (3) Apudnostros tres bigas hujus nominis martyres depreliendo, si P. Bivario credimus, qui etiam easdem diversis temporibus in:
Audio tamen, dum hsec scribo, in Ovarrae raonasterio, cui dictumTabernsemonasterium attributum fuit, brachium quoddam in maximo honore baberi, sub nomine S. Petri eremitae non autem apostoli. Fortasse
a nominis similitudine ortus est error. Scribit quO'
nostris tura etiam externis inveniamus.
Priores ante annum Christi Dccxiv seu HispaniEB vestationem post has anno Christi dcccli, juxta Eulogii testiraonium alias; postremas vero ad annum Christi dccccl, quod Luit-
venit, hisce verbis
adstruendas non ambigo. Sed ipse bigas profitetur hac seQ rie " In pretio sunt SS. Virgines Nunilo et Alodia, virgines et martyres, quarum cognominum quaedam long-e ante eversionem Hispanite (quod utique non condordat cum Laurentio Ramirez ) ; quiBdam sub Mauris anno dcccxlviii
fere vidit,
<
prandus
:
et Julianus
easdem
que Papebrochius in noiis margini appositis (12) Incredibilis videtur modus, quo se dicunt Aragones accepisse brachium S. Petri. Dubitat de eo etiam Hieronymus Blancas etc. 28 Posiea eruditus vir Emmanuel Risco ex professo egit de Canonica (13). Cum enim ex hac inserti fuissent catalogo episcoporum CcVsaraugiistanorum Cyriacus et Bentius, in Tratadu de illa ecciesia, indagandum' fuit quo jure id ohiineret. Utrumque perperam intrusiim pronuniiat Risco,
7"* nuiua
"*'' "''''"''"
taU$
qucedam anno Quasdam Osca

nas
circiter BceticEe
dccccli
;
passee
creduntur,
patro
ipsam aiitem Canonicam

ei
asserit esse suppositi-
quasdam Tritium
Osca Aragonise.
tiara, pluribnsquesasculis recentif^reraa^tate,
quam
habet
quasdam
Quam
leviier heec asserantur,
jam ex supra dictis haud
obscure elucet clariusque efficitur ex ipsis probationibus quas ibidem subjungit Tamatjus (4). Prima deducitur ex Canonica S. Petri deTaberna, in qua legitur Consecravit (Bentius Ccesaraugustanus episcopus) etiam altare in honorem S. Stephani protomartyris, in quo reposuit duos digitos de corpore ejusdem mar-tyris;... et caput S. Nuni:
homine rerura historicarum prorsus ignaro, qui tempora et personas resque gestas pro suo arbitrio cudit fl4), Atque imprimis reprehendit vir eruditus Blancam et Brizium (15); iltum, quod 7'ecitando Canonicx textu ea suppresserit, quibus suspecius reddi posset; hunc, quod synoptice coiligens qucV in toto textu contineniur, artificio sit usus. Unde non
affingunt; Scriptam vero ab
dubiiat
utrumque
alicujus dissimulationis reos
Tamayus, jam harum Sanctarum memoriaet Reliquiarmn iranstatio Cxsaraugusta ad cosnobium Tabernense ad annum dccxiv, quo Hispanicum accidit
loniset spatulara
S. Alodise. JS^cce, ait de las SS. elc. paR. xxiii. (2) Fundacion. clr. pag. MnrlyroloRitim Hispon. 1 April. (4) Pas- fi97 cl seq. (H) Ibid. pnf- (i97. (6] HJsloria tlc S. Juanrfc la Pciia, lil). ", cap. 20, pug. 3!i3-5f>. (8) Acla (7) Tamayus, iibi supra. "" 29 Sb. "" JuDii, pag. 439. '" ' '"" (9) Aragoncnsium rcruni commcntarii. "
(1} Historia
omnium primus Canonicam iniegre pubiici juris fecit in initio Annalium suorum. Prxterea mutium abest ut constet de antiquitate iliius scriptionis. Ait quidem Eiedicere. Josephus Pellizerus
'
291.
(5)
His|iBnia
illiistaia. loni. III.
png, B"! et scq.
Lrofhiiim. Acla SS. loc. cit {11] llispania iHust lr>m. III, pag. (12) Acta SS. Ubi Mipra. - (15) Espana sagra.Ia, lorn. 79 (bis). (li) llnd. [lag. 202. (I^) XXX. png, l."l-)57 et pag. 198-203. Ibid. pag, 19S.
(10)
Cnn^r Pope-
ronymus
636
4DCI0I.E
:
DE
SS.
NUNILONE ET ALODIA
VV.
ETMM.
I)
ronymus Bldncas (1) Affirmabo aiitem nimis vere,
Bononiffl adservari.
'^'
me ita ea omnia exarata inveuisse in dicto pervetusto codice Piunatensi, antiquis litterisatque adeo
veteri
sequenti anno
pergameno
descripta.
At
vero,
reponit
Risco (2), scriptura ab iUis auctoribus (Banca et Brizio) producta et lecta, transumptum seu copia est, exarata auuo 1415, ut constat ex ipso Canonicae codice; tinde et jure merito concludit, frustra scripiorcs illos aniiquilatem originalis manu-
ex pergameno, quod prae manihus habuerunt. Denique titidus Canonic3e est hujusmodi Es pervetusto codice S. Joanscripti
commendatam
:
velle
Breviarium Hispalense diclt 951) passas. Cuni vero Vasxus ad annum 850 nihii dicat de aliis martyribus ejusdem nominis, pronum est conciudere eum illas SS. Virgines sasculo decimo posuisse, qugs seecido prxcedenti martyynum suhierani. Prasterea verba In oppido Busca prope Nag-eram, satis declarantnon agi de diversis. Cseierum Vasxum hic haiiucinari, evidenter efficiturex iis quasproxime praecedunt adeumdem annum 950 Pro fide
('sc^Y^cei
:
:
Christi CordubEB passi sunt Aurelius, Georgius, Pe-
nis de Pinua, perg-anieno
litteris
autiquis descripto
hichabeturCauouicaS. Petri deTaberna (3), Porro Brizio haheamus, jnanuscripta monasierii S. Joannis de Pinna, sub iîitium fundationis, incendio consumpta fuisse, non facile capitur
cum uxoribus Natalia, Creseentia et Liliosa. In cppido Bosca etc. Nidium porro potest subesse dubium quin iidem hocloco mem07êntur, qui apud
lix
cum ex
demontira-
""
'"
quo ex originali descriptum fuerit transumptum supra laudaium. Quod si, infert praeterea Rlsco, orig-iuale illud mauuscriptum supersit, ut quid Brizius aliique nou illud potius laudant, quam merum traussumptum sseculo decimo quiuto confectum? 29 Altera ratio qux suspeclam reddit Canonicam, plurimse sunt^ hallucinationes manifestee in eapassim occurrentes, quas vide apud Risco loc. citt. Tandem non est hic prsetermittendum quod scribit S. Braulio, Ciesaraugustanus episcopus ab anno f3l ad annum G51 (4) dimidio proinde sasculo ante Bentium ex ipsius Brizii senientia,
respondit Jactaio presbytero De reliquiis vero reverendorum apostolorum, quas a nobis flagitastis vobis debere mitti, fldeliter narro, nullius marty:
S. Eidogium cap. 10 iib. ii Memoriaiis Sanctoru7n, cujus sequens est tituius : De sanctis martyribus Aurelio, Felice. Georgio, Sabig-othoue et Liliosa (9). Hi autem cerio certius sub ide^n tempus
passi sunt, quo SS. Nunilo

iaudatcV.
et
Alodia a S. Euiogio
et translatio:
31
Quod autem
spectat
ad cultum
et
expenditur
nem Bono7iie7tsemy
Vasseo eonsonat Brizius Martyres, inquit {10), duae Rovigienses, quamvis ejusdem nominis, diversae sunt ab Oscensibus ; illarum
corpora quiescunt BononiaB in Italia. Ast
p>*'eiiia re||?i'"-"'n fio-
apud
Ita-
los nuiiam haru7n reliquia^ntm inveiiio meîtionem; 7iec in Ferrarii catalogis (11), nec in Caroli
Sigo7iii lib^Hs sive de Hisioria Bono7iiensi (12),

7iec de ejusde77i m^bis episcopis (13) quinque voiiojiinibus Joannis Ughelio (H), nec Baptisix Mell07ii de sanciis Bono7iie7isibus [15), diction7iario Cajeiani Mor077i, hisce a7%7iis 7iec Nunilone et Alodia, 7ie verbo ediio, uhiad voces
sive
rum me
ita
habere, ut quae cujus
sint,
possim
scire.
Prjedecessorum et domiuorum meorum sententia fuit, ut quia passim aut furtim, aut etiam inviti ipsi et coacti multorum charitate, ex his, quas habebant,
aut dare aut carere cogebantur, cunctorum notitiee ne ullius pateret indicium. tituli tollerenturet
quidon indicatur culius

sis (16).
vel traîsiatio Bonoîieti-
subuno conclavimitterentur, ReservatJEsuuttamen admodura septuaginta, inter quas illEe, quas quEeritis, minime reperiuntur. Fx his, Risconis opinione (5), iteru^n suspecta fit Canonica, plurimorum nomina reddens Sanctorurn, quorum 7'eliquias secum prseiensus Beniius Csssaraugusia fugiens aspoHavit. Sed quidquid de hoc posiremo
argionento, hactenus dicia satis efficiunt nulauctoritatis censendam Canonicam , ac P proinde vanam Tamayi esse primam SS. Martyrum ejusdem nominis bigara. re oQ Sccundam Bigamprc-ebetTamayoS .Eulogius, j)g /^^^ nullus est qui dubitei. Tertianj subministrabit Luitprandus, qui perhiEC tempora vitam ducebat, et suo Chronico apudRamiresium hancaddi Nunilo et Alodia hoc dlt memoriam, scribens
sit
Auctor p7-opendet zu piaciia A^nbrosii Morales, dubius ta^nen hseret circa annum martyrii. CcVierum rem speciaii haud subjicit exa7nini Unde oh id solum a 7iobis hic laudaiur, ut C07istet eum, quamvis in diiio7ie pontificia degens
nuspiaTn audivisse reliquias sa7ictaru7n Virgi7%U77i nosirarum vel aliarum ejusdem nominis asse^^vari Bo^xoniae. Insuper nec Vas<eus
et scribeyis,
lius
nec Br-izius dicia sua ulio fir77iant argumento. Insinuat Bailiei (17) a Vasxo pri^num hanc aliquaiiier invaiuisse traditionem;perperam tamen, si fides Tamayo sit, qui et ipse rejicit transiaiio7iem iilam : Quid, inquit (18), dicemus de opinione
Joannis Vasei. qui pleno ore fatetur corpora sanctarum virginum Nuniloniset Alodise inltaliam fuisse delata, Bononijeque adservari? Quod et probavit P. Bivarius apud Laurentium Eamirez, ad hoc asse- p rendum motus, utipse indicat, es relatione Juliani, Adversar. 291 fol. 66, ubi haec formaiia verba in
item leriia
jicitr,
anno
tania.
^dccccli] patiuntur,
me
vivente, in Castro Ver-
geti, id est Castellon, in castris Viuariis in Bates Quod repetit in Adversariis, Ucet in anni cousignatione in utriusque codice mendum insit. lia Tamayus (0), qv.em alibi prohavimus vetera-
postquamde triga hujusmodi sancVirginum periodum fecisset; " Perunt priores (Virgines) BononiBe passas etibi servari earum corpora. " Ab hoc crederem Vasseum etiam suam seneditisleg-untur,
tarura
toribu^ annumerandum,
aliisque.
una cwn suo Luitprando Istorum npinioui favet Vasseus in Chron. ann. 950. Bi re quidem vera scribii ille ad praefatum annum [H) In oppido Bosca prope Nagerara pro asserenda fide Christi gladio percussse
Addit
(7)
:
:
tentiam accepisse, prout et P. Joannes Mariana a Vasseo, et ab his subsequentes scriptores... Kateor ine verba Juliani superius relata concoquisse, donec ms. codicem Juliani evolvens, in locum prsefatum
incidimus, qui absque nota numerali apud me est, " Ferunt priores et ibidera isthsec verha perlegi
:
(virgines)
Banian^
passas, et ibi servari
earum
cor-
sunt,
mense Octobri, sorores g-ermans Nunilo et Alodia, quarum corpora dicuutur in Itfiliam delata.
iterum velut oscillo suspensus jaclor, et que Baniana sit perhorresco; donec
pora.
"
Quibus
discussis,
PtolemEei
637
:
Ptolemffii
geographiara contuens, inter Turdulorum

:
populos BceticEB Banianam, grfiece haviaivcxij., perlegi hac serie CsBcila, Baniana, Corduba etc... Quo
Ptolerasei textu innixus, suspicor olira
apud banc
et inibi
responsum inde venerit, ignoro prorsus aliud enim pneter mox iaudatam epistolam nihii haheo vei noti ex archivo Legerensi de hoc argumento. Equidem, ut tandem aliquando conciudam, omnibusperpensis, sententiam amptector Emmanueiis Risco (7), nempe duas tantum esse hujus nominis
tiicrons
B.e.
urbem martyrio sanctas Virgines coronatas
tumulatas; illas scilicet, quiB vetustiores habentur, ante HispaniEe cladera, quarum reliquias Csesaraugusta in coenobium Tabernense Bentius illius urbis
episcopus transtulit. Hactenus Tamayus, secundum quem nativus translationis Bononiensis fons lateret in scriptis Juliani. Porro nullam hic me-
SS. Virgines, easque Oscx in Aragonia passas. Conf. supra num. 14.
retur fidem. Atque idem judicium esto de aliis a Tamayo citatis auctoribus, adeoque et deipso Tamayo, utdiximussuprainActis S. Meltoni Comm.
IV. De
diae
die
SS. Nunilonis
et
Alo-
festo
ac cultu Reliquiarum
prwv. num. 3
(riinilflCo.
et alibi (1).
perpetuoin monasterio Legerensi,
32
Ad Franciscum Bivarium,ord.
attinef, iia ejus
et
Cisterciensis,
quod
ad Dextri chronicon Com-
harumque
prsesente statu.
mentaria
Anionius
Apologeticum perstringit Nicolaus Ut multa prse se arg-umenta eruditionis ferunt, quod auctoris sui famam semper tuebitur ne illi non sua crimina noceant; ita ei cessisse
(2)
:
Fesium annuntiatur in mariyrologiis
Usuardi,
îoi
ftm
Romano, Hispano Tamaiji; item apud Brizium Martinez (8) hac die 22 Ociobris, ipsa nempe luce,
qua, juxta S. Eulogium, sanguine suo SS. Virgines fidem obsignarunt. Ambrozius vero Morales (9) coniigisse vult
et
/"*"?""
parum
feliciter quotidie
qui malignitatem agri,
magîs planum redditur iis, tam operose ab illo exculti,
jamque apud optimos
veri censores perpetua steri-
mayHyrium die Jovis
21 Oct.
litate daranati, serio
contemplantur. Id unum in laudatissupra Tamayi verbisalicujuset momenti, quod Banianam, Turdutorum urbem, inmemo-
quidem circa horamprimam pomeridianam;

colligit
idque
ex suo vetustissimo Sanctorali codice

.-
riam vocet. Nec enim absurda foret conjectura, ex Baniana, ob apicum simititudinem, confctam
ante sescentos, inquit, annos gothicis litteris exaCum divus Eulogius in anno, ut rato, et addit ostendimus, aberrasset (faisum id esse supra vidi-
/wme
Bononiam. Reapse Ptolemaeus

: :
meminit
XJrbs
lib. iicap. 4 [3) mediterraneas Setia... Coecila, Baniana, Cordula

{['io^dC^-n {j-trponohz);
urbis Turduli, in quibus urbes

illius
mus) inde
missam
ut mirer hanc pr^tera Christophoro Cellario, ejusque edilore
non poterat recte signari. Et quidem martyrologîo vigesiraura secunin Usuardi dura Octobris diera festura harum sanctarum Virginum occQpat, quod et in breviariis nostratibus
etiara dies
et annotatore Conrado Schwartz (4). Ex tabulis seu mappis Ptotemô additis (5) videre est BanianamCordubapaucisabessemilliaribus,positasque ambas urbes ad idem fluvii Bastis (hodie Guadaldum oppidum Martos ( confer quivir) littus num. If}) in adverso liitore notabiliter longius Co7'duba distat (6). Deyiique huc spectat epistola eocarchivo Legerensi, scripta quondam ad abba.
servatur; sed reg-um diplomata, ut mox apparebit, diemvigesiraumprimum astruunt. Citaiur{\^)di-
ploma
et Aragoniae,.cZa/imeramilIesima
Sanctii majoris, reg:is Navarrse et Castellie sexagesima die
duodecimaKal. Novembrisf^rf est annoChrisii 1022, die 21 Octob.) conciudit auiem Moraies hunc fuisse in Legerensi monasieyHo earum festum ex sequentibus dipiomatis verbis Facta charta ut su; :
tem illius monasterii a heneficiario vici Adahuesca nomine Peiri Los-Certales. Data est epistola die 6 Octobris 1737, cujus apographurn ^nisit mihi ex Hispania P. Andreas Ariola S. J. Rogat suppliciter taudatus benefciarius abbaiem, utdignetur inquirere de prtetensis (falsas enim illas habet Petrus Los-Certaies) reliquiis Bononiensic bus nam id, inquit, tam reg-ii vestri mouasterii
:
pra in praesentia multorura qui veuerant adorare Deum et celebrare festivitatem sanctarum Marty-
rum
in praedicto raonasterio. Similiier festivilas
hac eadem die 21 occurrit, teste P. F. Raymundo (U), in breviariis Oscensibus tum antiquis
tum
recentioribus; item in lierdensibus,
Pampe-
lonensibus, Legerensibus, sicut et in antiqiio To-
quara ecclesiie mee iuterest. Hic vero nemo est, qui velrainimam cum civitate Bononiensi comraunicationem habeat; dum apud vos, spectata monasterii
quod laudaturapud Moralem et Moretum. Vetustum quoque Oscensis ecclesiee martyroiogium ms. habet xii calendas Novembris (U octoietano,
;
suppetuntutiqueadjumentahaud pauca. quibusfacile obtineriaBononiensibusqueat inforraatio de hujusmodi reiiquiis, et simul apograpbum authenticum instmmentorum, si qu^
vestricelebritate,
Alodie soro bris) passio sanctarum Nunilonis et Atque hasc qmdem ita P. F. Raymunrum. (12). Attamen in proprio Pampelonensi an. 1647.
.
dus.
txstent.
Ei addUur Cum spes sit, fore ut di^cesis Ilerdensis instet apud sanctam Sedera ad impetrandum Officium proprium SS. Virginum nostrarum,
:
quod scilicet ex illa oriundse eredantur.. non est dubium, quin informatio Bononiensis conferat plurimum ad vindicandos pago nostro earum natales, pro Officio in quibus facienda Romce instantia abbas Legerensis prcvcipue fundabatur. Num vel quale hac de reagi Bononiee curaverit, et an
,
quod pr.v ynanibus habeo mdicaturfestumU Ocmarty. tobris, iicei ad finem v iectioms asseratur Novembns. Szmtieqmd rium contigissej^nK^l refert Didacus de Aynsa ^^'> "^7^f/^f Xf, ;. ^"- festum r.elebram amdem Osc^ II Octob> is num /-/-- ceiebrari qm quia taiidie passcV sint; sed quia praxedenii non undeluce, 21 Octobris, occurrat, festivitaS SS. ecclesia cathedrali cim\niltium Virginum, et in
,
,
asservetur capui S.
ics.
Num
Itas, qu3e socia fuit S. Ursusimilis aliqua ratio obtinet in diwforte
Pampelonensi? Cieterum paido anie dixerat idem Didacus de Aynsa (14), reperiri cellam erecesi
iWUm
S
--
VIHOcKiL.
iii
ActisS.Vnani. psg.AKi.
(2]
B.blio-
na-
m
,10]
m-To-.a Mig
(8}llisiorindcS. Juandcla Pcua, pag. lom.CXV, col. 88S Confer. Fundac.nn,
I2-()laclc.
pag- fi.
Ib.d
ûUua
(6)
o,b,s unu.,u.. l.b
..
e.p. 1- secl
2.
Ubi dc B*'"^"-
^,=^S-
AloL, 280.-
(12) pa. tli)lbitl.p. 28.
Lu -
nR.8K8cl!Si). -Mil)ll'^lor,adebs^S.Nm.iloy -vxx.. - (15) tandacion, e.c. Ib^d.

paij.
SpruuU Al^s num. 57.-17) E.pann
saer(la, tom.
XWIU,
miticam
688
4DCT0KB
fi.B.
DE
SS.
NUNILONE ET ALODIA W. ET MM.

testamenti,
miticam juwta Oscani, in loco ubi SS. Nunilo e Alodia capite plexse fuerant (confer num. 24J, ibique agifestxtm 21 Octobris, qua die solent eo per
supplicatiojiis ire clerus majoris ecclesiae, parochiaeetcivitas.
quam
eg-o
una cum
conjug-e
mea reg-ina
modwn
34,
21
ei
22 Octo-
Quod autem ex
his concludat Morales,
mar-
gium
tyrium contigisse eodetn die, ac proinde S. Euloaberrasse sicut iu anno ita et in die passionis,
id utique validioiî
frmandum
esset
argumento.
Notum namque est, frequentissime innumerasque

ob rationes, Sanctorum festa agi in ecclesiis alia,
confirmationis in Leiorensi coenobio coram testibus xii kal. Maii cur. rente mlii. Ita in scheda, manu
etg-loriam Salvatoris et beat^ Marise ejusdem g-enitricis est facta carta donationis et
Dei etS. SalvatorisLigerensis. Magrnus est quidem titulus douationis .. Venientes in Leiorense monas terium, quod est bedificatum ad nomen
Sancius gratia Dei rex facio D. Majora ad honorem
mundi
P,
J.
Pe^Heri
exarata. Vicini quoque populi
Navarr^
et
Ara~
quam
sitis
uno
eo?û7n depositionis die, ui vet cx suprapoet altero exemplo efficitur, Siia stat, mea
De anno diem quod spectat, ait S. Eulogius : Sub ictu g-ladii corruerunt undecimo kalendas Novembris tera qua supra ne77ipe 8S9 id est anno Christi 851, quo tittera dominicalis erat D (1), ac proinde dies undeci^nus ante kal, Nov. seu 22 Octobris incidebat in diem Jovis, ut
dixi supra
opinione, S. Eulogio, testi coxvo fides.
num.
3.
Ad
gonixpr^claraperearu7nde7n SS. Vi^^ginuminvocationetn adepti suni beneficia. Contra 77iorsus rabidoru7n a7xi7nalium prêsens habetur per toiam circu77ijace7xte7n regionem remedium incontactu SS. Reliquiarum. De quo apud Ant07iium Yepez (s) refert P. F. Benedictus Ozia,
monachus
videreest in calendariis perpetuis {2). Generatim itaque dici potest festum SS. Nunilonis et AlodiEe
agiin quibusdam ecclesiis 22 Oct. inaliis 21. Posterioremhuncdiemp07iitquoque D. Petrus Sai7iz de Baranda in calendacio Hispanico, quodnuperri7ne editum est (3). Translatio aute^n cetebratur g die VS Aptnlis, ut idem refe7-t Ba^ânda (4), et ante hunc Tamayus de Salazar hisverbis In ccenobio
:
S.
SaJvatorisLeg-erensi in Vasconia, translatiosacro-
ut qui accederent valde furiosi, statim atque ccenobium attigissent, sedaretur illico rabies. veluti si nullum jam paterentur malum, atque confiterenturet
Dominum in dua^ bus calamitatibus. quibus speciatim patrons sunt altera est morsus rabidorum cauum atque hoc miracuhim perpetuum existit, ut nemo unus. qui huc illarum imploraturus prmsidium cum fide vivida venerit, in rabiem sit actus. Contig-it quoque
;
ccenobio ing-entes a Deo favores; et in tota hac regione cernitur pr^cipue quantum illie valeant apud
Legere7isis atque testis de Visu Virg-mes illas obtinemus in nostro
Per g-loriosas
ma-
rum pig-norum SS. Nunnilonis et Allodiffi es Oscensi Arag-onia urbe. Nec abludit iii Lectio Proprii Pampilotiensis an. 1647, addiem 22 Ociobris, quae
iia concluditur
.-
g-nacumcontritionemorerentur.Aîerae^^gwflnfô terra calore arescit et eodem recurritur ad impetrandas piuvias. Quo in genere non ita pridan,
hiquit Moretus (9), sing-ulare contigit miraculum cujus memifiit quoque Yepez loc. cit. iisdem fere
verbis. ^ciWcei (ita Moretus) cum hierotheca, in qua sacra iliarum ossa continentur, per modum
Dominus... Onecae
reg-inse
Navar-
rs, inspiravit relig-iose solliciteque ea [corpora) investig-arej quse landem inventa, in celeberrimum sancti Salvatoris Legerensis csenobium honorifice
decimo quarto kalendas Maji (18 Aprilis) ubi populorum frequentia venerantur. Denique refert Em77%anuel Risco [5) in Rovigix vicis Bezares
transtulit
cinum atque a
supplicationis delata usque ad fontem, ccenobio viSS. Virginibus nuncupatum, fuisset,
et Castro-Vete7î die
'27
Virgiîum et Martyrwn haberi publicam supplicationem ad cetlam eremiticam,quceibidemerectafuit.Co7iferdictanum.lZ. Atque hsec, de diebus festis. Jam ad Reliquias progredi^nur.
Decuuuss.
rumdem sanctarum
Octobris, in hono7ê7n ea-
Fr. Antonius de la Reque, monasterii Prior, unura aliquod ex ossibus aquaimmersit; quod cum educeret,
Quo
35 Inde ab earum Translatione, de qua supra
f;rr"
jlla, ait Moremaximo semper fuere in honore. regibus prcesertimNavarrx, quiadSS. Virginum prxsidium confugiebant, nec frustra, tum in bellts in morborum periculis, unde et in grati animi iestimonium mdem ibi sacram a fundameniis erexe-
"""; ^ ^^ '^' ^'^^^--^^^ S. Nunilonis et AloL, va Legerensi monasterio, quamdiu in exstitit, perpetuo fuisse servatas, ibique ei in vicina regione habita in magîa veneratione. ex constanti traditione efficitur. Sacra pignora
tus
(6)
singultibus. Nec dubitabant se exauditos, sicut et eventus probavit. Post longam enim sicciiaiem copiosa cecidit pluvia. Usque in hanc diem, addit Moreius, linteum sanguine illo conspersum'servatur, simul cum instrumento publico, eventus testecujus cum nactus ego apographum sim, illud hic adscribo; tantomagis,quod7ionomninoconcordet
sanguinis guttis decem vel duodecim stillavit. viso uberes adstantium fluxere lacrymte cum
cumMoreiinarratione:hxcenimhabeinonnulla, quse in instrumento non leguntur, v. g. numerus guttarum; iiem loco nominis de la Keque. scribi- ^
tur Larrigui.
36 In nostro apographo, quod ex Bispania nu- ncupemum per accepimus, sequens instrumento prsefixa ha-
hetur in scriptio
culi,
runt. Alzbijam scripserat idem Moretus (7) Keges Navarr^ eas redimerunt de manibus barbaro-
Testimonium authenticum miraquod patraruntSS. virgines Nunilo et Alodia. Tenor, nonnuliis inpraeambulo reseciis ad
:
stylu7n
rum
suo-regno collocarunt ante annos octingentos. illarumque sedem nobilitarunt insigni

et in
curicjeperti7ientibus, est hujusmodi : Anuo a Nativitate D. N. Jesu Christi millesimo sexcentesimo

tertio,
rat.one
vene-
magnisque
sscuhs nulhis in Navarra exstiterit princeps de quo non constet ex legitimis instrumentis, eum m^claram aliquam SS. Virg-inibus feeisse dooationem
.^-^^"^^nûm Sancn regis factum annot^/' anno 10o2 cu-ûs omg^nale vidit Joannes Perierus nosier et partem atiquam, ut ipse
donis; adeo ut prioribus quatuor
quinta die mensis Maji. coram
me notario
pu-
comparens R. D. Petrua Sanchez, presbyter oriundus ex Liedena in dioecesi Pampelonensi, rector in oppido Algemesi in regno et diaecesi Valenci^, rogatus et requisitus
ab admodum R. D. Abbate et monachis coenobii Legerensis. ui, tamquam unus ex testibus, qui una cum magistratu ex Lumbier, Liedena, Jessa, Viguezal, Castello novo, pr^sentes in dicto monasterio erant prima Octobris, aute annos plus minus
blico ettestibusinfra scriptis
exscr.p.t d>e 6 Maji 1722. cum Pampilone esset! lia znchoatur In nomine Domini.
.-
icstatu^
H^c
est carta
quadraginta
:.
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. 639 A quadragintasex, adpetendam pluviam qua pluri[Legerense], quo suppliciter rogarent R. abbatem mum opus ad sementem faciendam erat, dioeret D. Albericura Alvarez de Eulate ejusque sanctam prsestito prius juramento manuque pectori admota communitatem ut ad
quid
prffifato
""o
^-^-
die viderit,
ossibus SS.
virginum Nunilonis
is
immerg-eretur;
aliquod ex Alodim aqua itaque {Petrus Sanchez\, manu

et
:
dum unum
pectori admota, dixit hazic esse veritatem cet recordari se , quod, ubi convenerant
descenderent monachi aliqui cum Reliquiis sanctarura Virginum. Suos convocavit dictus D. abbas, statuitque raittere sex monachos cum reliquiis et facibus
,
se
Scili-
iucolEe
supradictorum pagorum cum vicariis suis, item mag-istratus villee de Lurabier et prEesides m'unicipales praefatorum locorum una cum clericis, subdiaconis et diaconis, viderit solemnem supplicationem a dicto conventu procedere, celebrato prius divino officio; quod Fr. Antonius de
Larreg-ui, Prior, vir sexag-inta
ardentibus, die S. Firmino sacra seu septiraa Julii post decantatum Matutinum. Incolae vici Jessa nudis pedibus obviam ivere SS. Reliquiis, ploratus edentes cuncti tam adulti quam pueri. Posit^ fuerunt Reliqui
et continuo coepta est missa solemnis. Quafimta,instituitursuppIicatio generalis, fernnturque Reliquis ad omnes iQfirmos. incipiendo a Laurentio Perez, qui a medicis desperatus jacebat, necedereaduobusjara diebus valens nec bibere, oculosque habens clausos. Simul atque in ejus conclave intruductae erant, aperuit oculos
altari,
arculara;
is,
annorum, manibus g-estaret cum ventum esset ad fontera SS. Vir-
enira vocatur), a monasterio quantum fere jactus est lapidis distantem, extraxit (ex arcula) unura aliquod ex ossibus sanctarum
(ita
ginum
est veneratus
dit.
Virg-i-
num, atque immerg-ens

tertio,
illud semel, iterum atque
multis cum vonibus et lacrymis divinam implorabat misericordiam ; ad tertiam autem immersionem, ex osse rautilo et a tot jara annis arido
prodiit rivulus {arroyito) sang-uinis
;
Cum autem Reiiquis ad alium delata; infirraum essent, venit raonachis nuntius, virum, quem mortuum supponebant, petere escas; quae
et ei datffi fuerunt,
tertia
illasque ast illico rursus ia lethargum inci-
die
dictusque Laurentius surrexit benevalens. Caeteri quoque infirmi
tum
dictus
^ nachus
mo{al-
elevans vocem, semel et iterum exclamat Miraculura, rairaculum et simul cum viro
!
maijzar) qui reliquiam tenebat, collegit sang-uinera. Exinde redierunt processionaliter ad dictum conventum, dando gratias Deo, qui in omnium conspectu dignatus erat miraculura in sanctis illis ossibus exhibere ad majorem gloriam suam et venerationem sanctarum istarum reliquiaVura; deinde eodera die vel altero sequenti copiosissiraus
iraber. Insuper addidit laudatus testis, quod, post absolutum officium et supplicationera,
omnes brevi couvalescere cceperunt, nec ullus deinceps raalo succubuit. Atque haec ita, ut hic exposita sunt, contigerunt. Exinde incolse per
supplicationis eunt ad raonasteriura singulis annis die Translationis SS. Virginum.
dum
mo-
38 Prcjeclarum etiam argumentum hujus vene- Uem concesrationis et cultus prêbet translatio io reiiquia.
quarumdam
partium
illius sacri depositi
facta anno 1672 ex '"^
Legerensi monasterio in vicum Adahuesca, quam latissime describit P. F. Raymundus (1), nos vero
cecidit
summarie tantum hicecchibemus. Dudum in votis

erat incolis- prsefati vici aliquid reliquiarum SS.
qui Reliquias {arculam) portaverat, aliisque raonachis antiquioribus illius sancta; domus
Priori,
Nunilouis et Alodi habere, quas deponerent et veneratêntur in ipsa eede, in qua beatx Virgines
et Martyres in lucem editx fuerant. Post mutta incassum adhibita conamina, validius anno 1667
{sequuntur nomina quorumdam monarchorum et aliorum), ob id quod Dorainus noster palam in sanctis illis ossibus operatus esset, visum fuerit, ut ex eleemosynis a prsesente populo collectisfieret
institerunt apud Legerenses advocaia quoque summoruin virorimi intercessione, ut tandem ali,
ornamentum [un retablo) ad honorem sanctarum Virginum, et deinceps tres nutrirentur accensas
lampades ope eleemosynarum, quas
glilis
collig-ere sin-
quayxdo voti compotes fierent. At tale tuleimnt responsum, ut jam spes omnis evanesceret. Itaque confugerunt ad Mariam Austriacam, reginam,
quce regnum administt-abatpro filio suo Carolo 11 minorenni; scripsit illa Legerensihus significans se iis gratissimam futuram si quod postiUabat obiineret. Satisfaciendum reginx votis judicabant monachi omnes, solo excepto D. Roberto Diez de Ulzurrum, qui affirmabat se in archivo mona- P sterii vidisse bullam pontificiain, qua cautum erat sub pcena excommunicationis majoris ne ulla fierei Reliquiarum distractio sine prxvia Sedis
,
annis Jiceret in vicinis pag:is, designato viro, qui raense Aug-usto per areas circumiret, petens ad sumraum sesquimodium frumenti ; quod re-
C stam,
sponderiut cuncti rem hanc, utpote sanctam et jusibi valde probari. Quem vero haec effectum habuerint, ig:norat priefatus testis , siquidera anni
eint quadrag:inta et araplius, a
studiorura
causa
ita
profectus
quEB veridice dicere de isto
quibus Valenciam Atque haec sunt eventu licet. De quisit.
bus omnibus
dictis et testificatis,
idera prse-
fatus D. Petrus Sanchez requisivit
me
Martinura
Vendrell notarium, ut actum publicum redigerem, ad effectus quam maxime licebit proficuos;
qui (actus) reipsa redactus fuit a
in prajfato oppido Alg-emesi,
die,
apostolicce licentia. Statuttim igitur fuit, ut hujusmodi licentia peteretur; quod tamen, qua de causa nescio, datum executioni non est ; resque
Romx
me
dicto notario
pui
aliquo tempore quievii. Ast anno 1671 viri prsccitres, Adahuesca omnes o?nundi, devoiionis
raense et anno
ergoaiqiiemore peregrinorumvestiti,accesserunt
atque preesentibus testibus Joanne Bona etGabriele Castell. Sequuntur siibscrnpiiones 37 AUerius itemmiraculi relatio habetur in Hsdem mss. Legerensibus, guorum apographa acce-
supradictis,
ad monasierium, quod ingressi nudis pedibus,

diu orarwii ante sepidcrum SS. Virginum; dein eoriim unus, D. Petrus Bahilo, dixit Sacrum, cui duo ejus socii non sine lacrymis inierfuerunt. Abbas tunc erai ipse ille supradictus Robertus Diez de Ulzurrum atque lecto decumbebat, vehementer tibiis laborans qui quidem dolor ei obvenerat paido post quam Reliquiarum diS' tractioni ohstiterat ; atque exinde quasi singulis diebusingravescehat maliim, nec ullo leniebatur
,
,
pimus. Anno 1737, mense Majo

vico Jessa,
epideraia
,
exarsit et invaluit in
raedici
judicarunt speciem esse pestilentite, duravitque per plures
quam
menses, ita ut populus liaud parum affligeretur paucos namque intra dies occubuerant ex incolis mag'is conspicuis omnino undecim. Quod cerneutes,
statuerunt rectores civiles {Regidores)
cum
remedio.
vicario
D.
Alexandro Arbizo adire monasteriura
SQCceperatqitoqueD.abbastimereneforteideo
hcecpateretur, quodSS. Virgines offendisset,
alle"'""^ '*''2
=
(1) Bistoria
de
las
Saulas Nunilo y Alodia. pag. \u\-li\
gando
640
HCTORE
G. B.
DE
SS.
NUNILONE ET ALODIA
licet
VV.
ET MM.
aliquot annis
esset
,
gando bullam supposititiam ftunc enim iemporsi

hujusnulla talis erat, ipserero Robertus postea Clemente X,datum Roma: modi rescriptum tidit a ille attentius 15 Octobris anno 1 672 (1)). H.tc dum recogitaret, audit advenissepra>fatospereScu7n grinos. Quo nuntio valde lietatus est : sperabat
apud pontificem D partem utiam sacri thesawH auferre nam Clemens papa X in Brevi ad abbatem et monachos Legerenses, dato 15 OcConservationi et manutentobris 1672 hxc habet
institisse
,
eum jam ab
ut fas
non
:
namque foreut
debita instructiadessent, ohtenta
sacrarum (ut pie creditur) reliquiarum et prffisertim corporum SS. virginum et martyrum
tioni
a sancta Sede, liceyitia. Jubet eos pnesto sibisisti; quos cion amplexus esset, interrogat de causa adventus; moxvero gaudium in dolorem vertitur, ubi intetligit eos solius devotionis ergo ad mona-
Nunillas et Alo^dia?, quas iu ecclesia S. Salvatoris
de
Leyre
Pampilonensis
dioeceseos
monasterij
sterium accessisse. Quid plura? Confitetur abbas seu dolum seu mendacium, peregrinosque adhortatur ut illico domum revertantur, suosque stimulent concives ad renovandam petitionem suam,
monachorum ordiuis Cisterciensis, asservari asseritur, quantum cum Domino possumus benigne consulere... volentes...; supplicibus eorumdem
abbatis et raonachorum dicti monasterii nomine. Nobis super hoc humiliter porrectis precibus iaclinati,
ne de
csetero quiEvis persona sive regularis
hacvice ciira
omne duhium adimplendam. Nec
sive saecularis cujusvis gradus, conditionis, qualitatis et dignitatis
m07â : conquiriintur litterx a prorege, ab episcopis Herdensi et Oscensi, aliisque viris primariis non paucis. Quibus ohtentis nova fit ad ahhatem qu^ statim et monachos Legerenses supplicatio,
secundis omnium votis excepta, incolas vici Adahuesca incredihili affecit gaudio. Ri continuo manum operi admoverunt, ut translatio solemni cutn pompa fieret. Itaque quinque ex primariis civibus deputarunt, qui sacras reliquias excipe7-ent. Die ium prima SeptembyHs anni 1672 D.
etiam ecclesiasticss, etquacumque
auctoritate, superioritate et officio fungens, et in-
dividua mentione digna, reliquias praefatas sive
earum aliquam partem

locis piis
aliis ecclesiis,
monasteriis,
aut quibusvis personis commodare; et reliquiaria sancta aperire et ostendere, aut sub quovis quiesito colore, ing-enio, ratione aut ocea-
siooe e dicta ecclesia seu illius sacristia extrahere et asportare, seu ut extrahantur et asportentur, ac
Antonius Naya vicarius in Adahv.esca, missam votivam SS. Virginum, assistentibus aliis duobus clericis de deputatorum numero, decantavit, post quam idem abbas Robertus,pontificalibus ornaius insignihus, ex arca ehurnea, in qua erant ambo sacra corpora extraxit duas iibias S. Nunilonis alteram, alteram S. Alodise,- item exiremam partem costcc, quas collocavit in arcula ad hoc paratam, quam deinde bina clave obseratam tradidit depuiaiis, innumero specianie populo cum mona,
aperiautur et ostendantur, permitjiere et consentire prEesumat, sub excommunicationis et quoad regulares privationis latae seutentiae,
audeat seu
vocis activse
et passivse poeuis
eo ipso absque
uUa
declaratione incurrendis, auctoritate apostolica tenore prBesentium interdicimus et prohibemus. Nihiiominus hujusmodi reliquias petiit D.
chis. Circiter
fecti
horam tertiam pomeridianam prothe-
quo pervenerunt sub noctem die Lunse 5 Septembris anno 1672. Appropinquantibus ohviam venerunt uiiiversi incolx preefati vici necnon ingens multitudo ex vicina regione. Incredibilis erai omnium exultatio, quando sacra pignora ab abbaie Legerensi deposita fuerunt in ecclesia. Sequenti vero die, sexta nempe Septemhris, idem abbas
Legerensis hinas, de quihus supra, claves iradidit, factumque est super his omnibus a Joanne Cortillas regio notario instrumentum autheniiC cum in quo cautum quoque erat ut ambae tibiaa servarentur in sede SS. Nunilonis ei Alodiae, pars vcro costae in ecclesia parochiali. ^Tum sacris solemniter operatus est abhas , et tribus diebus
, ,
sunt deputati, pretiosum asportantes saurum, quem etiam comitari ahhas voluit, solura sicut et cceteri Legerenses intra septa nasie^rii, sed omnino Adahuescam usque;
non mo-
Josephus Perez preshyter in Castro veiere Rovigi3e(conf. num. lS)ababbateLegerensia7ino 1726, ut rursus efficitur ex aliero apographo nostro, ubi inter alia reperio quod ptêefatus Perezius jam antea obtinuerai ab eodem abhate sex fiustula ex panno argenteo et sercio damasceno albo et panno purpureo (putem duo frustula ex singulis
,
speciebus) quae tetigerant sancta corpora illarum Virginum ; nunc vero cum in eo sit Perezius, ut coUocet sanctas Virgines sculptas iu earum eremo
prope Boscam, rogat enixe R. D. Abbatem, ut, reliquiam ex brachio si fieri possit, ipsi concedat quo cultus augeatur et veneratio et vel digito, solatium infirmorum atqueparalyticorum, addilque
non deesse exempla talium concessionum. 41 Plura alia in^laudatis nostris apographis
^^^^^^110.
occurrunt culius indicia sacris SS. Nunilouis et ei, *"> Alodiffi excuviis perpetuo exhibiti, Talis est posiuoppidi de Roccaforte, ^ latio sequens incolarum
fioccaforte facia die 10 Ju7iii 1625 Oppidum de devotiouis ergo, ire per modum supplicntionis solet ut ad sanctam domum S. Salvatoris Legerensis,
:
uidnfsm-
in populo festivitas.Quatuor autempost annis, inclusse
tyânslationis celebrata
tam
in templo
quam
veneretur sanctas Virgiues, ob solatia quse semper ope obtinuit. Cum in publicis necessitatibus earum
fuerunt
eu(
ti lirc-
wiu PP.,
duobus iubis crystallinis, argento ornatis, ita quidem ut sacra ossa videri, non vero tangi possent; item arculx, in qua allata fuerant, substituta est iheca argentea haud exigui ponderis. Testatur P. F. Raymundus se hanc narrationem hausisse ex tihro ms. Francisci Morcat, oriundi ex Adahuesca. 40 Vidimus supra, Robertum de XJtzurrum,cum Prior esset ccenobii Legerensis, recusasse incolarum vici Adahuesca peiitionem, eo quod, ut ipse falso asserebat, Breve exstaret poniificium, vi cujus inhibitum esset quidquatn a reiiquiis SS. Virginum distrahere postea vero factus ahbas voiis eorumdem incolarum plene siatisfecit die ^ Sept. anno 1672, ut mox dixi, Conjicere iamen
tihice
;
optamus itaque tanta nunc nobis incumbat siccitas, Quaproeo recurrere ad impetrandum auxilium. reverentiam, ut pter supplices rogamus vestram dignetur nobis dare veniam instituendi supphcationem die Mercurii mane
eic.
Denique Ciemens
papa XII
indulgentias anno 1735 concessii, quas hoc ahbas publicavit anno sequenti, ut efficiiur ex Nos D. Didacus de Ocon y KUas, illius rescripio : de abbas hujus nostri monasterii S. Sulvatoris post mature examinata duo Brevia Leire ord. Cist, alterum et domini nostri Clementis XII,
SS. patris
quidem datum
anno proxime xx ejusdem mensis quod et anni; horum prius concedit ut altare, virginibus et in hac ecclesia dedicatum est SS. sit, martyribus Nuuiloni et Alodiae, privilegiatum
die xiv Septembris
prseterlapso 1735, alterum die
W)
Ilistoria
de
las
Santas NuDilo y Alodiu, pag. xui.
die

die
commemorationis
omnium
fidelium
defunet sin-
ctornra, item
diebns infra
octavam sicut
diebus Mercurii et Veneris lucrari possitindulg-entiaplenaria, atque plena et ii integ"ra liberatioanimEE ex purg-atorio per quodvis sacrifipurg:atorio
gulis per
anuum
641 celebrante D. parocho de Adahuesca. Deinde impositffi sunt feretris ad hoc paratis,
adornataque
B,B
processio
seu supplicatio per

villa,
Amadores, Media
^ranctsco
[fiasta la
plateas dictas de
Rua, Prado de San-
cium missEe celebratum

sacerdote
in dicto
altari a quovis
sive reffulari sive sfficiilari prEefatis diebus, ea lege ut celebrentur in i.la per di quatuor deein. .iss. poste.us (Bre.e, eont.net
-.
usque ad terminos hujus conventus espalda de este convento ;) hic quatuor IIU
""'
cessionem similiter indulg-entise plenariae qui debite confessi ad sacram communionem accesserint, visitabunt hanc nostram ecclesiam a primis vesperis festi SS. Virg-inum et Martyrum usque ad vesperam diei sequentis ovando Deum ad
fines ordinarios.Valebat concessio
Maiio
SusT^ 'Vr""^'" L- L, ^^.o^.:^;^^^^^^^Z^^tlT" omnibus, cam usque quatuor ex

poTtâarf:;,;;'^;:
uesiUis viris, qui
et octo venerant ex
numero decera
eodem vico [Adahuesca) cum snprad.ct.s deputatis ad levandasreliquias. Atque ut de his omnibus constet
dictarum
reliquiarum,
42
Qux fuerint SS. Reliquiarum
adseptenium. fata, postnu-
perammoyiasterii Legerensis suppressionem,perque civiles nostra xtate in Hispania turbas, sequens docebit Relatio, facta a R. D. Lino Undiano, parocho in civitate Sangussa,nobisque a ssB' pius laudato P. Andrea Artola S. J. submissa, B esiquetateex Hispanico latine redditum Cenifico eg-o iufrascriptus, rector (abad) unitarum paro:
sicut et de authentia hoc ecriptum firmo mea manu. Sang-ussae, trigesima prima Augusti anni miUesimi octingentesimi vigesimi vvimi. (Brat
si-
ffnatum)D" ?edrode Uriz, abad. Post ha^c proseqmtur xn hunc modum D. Linus Undiano Id quoque certifico, arabas urnas (seu
:
hierothecas],
de quibus supra,
redditas monasterio Leg-erensi post restitutum hunc conventum anno millesimo octiug-entesimo vigesimo tertio vel quarto,
obtig-isse (post
cliiarum S. Jacobi et S. Salvatoris in hac civitate 8ang:ussa, quodinlibrobaptizatorum (quiinchoatus

est)
ultimam monasteriorum suppressionem
anno 1801, desinit anno 1835 et mihi prae manibus reperiatur ad annura 1821 nota scripta a prsede-
factam circa annnm raillesiraum octing-entesiraum trig-esimura sextum) huic meie ecclesim parochiali
S.
Jacobi(Sangussae);ig:noro tamen quo anno quiin
bnsve
circurastantiis facta
habet ad litteram Vi coraraisrîonis illustrissimi DD. Joachimi Javier de Uriz y Lasag-a episcopi Pampelonensis,
ita
:
cessore
meo D.
translatio sit
Petro de Uriz, quEe
(ex
Legerensi nempe monasterio Sayigussam}, quamvis interrog-averim plures, a quibus informari rae hac super re existimabara; unde concludo illam factam secreto fuisse propter temporum adjuncta.
44.
Novembris anuo praeterlapso octing-enad accipiendara sacrara supellectilem monasterii Legerensis, quod ex leg-e super regûlaribus suppressum est, receperim a D. Joachimo Redin, penes quem erat administratio dicti
datse sexta
tesirao vig-esirao,
Equidem hierothecas ambas
ItllXi
reperi in dicta
raea ecclesia anno millesimo octing-entesirao quadrag-esimo octavo, qno desig-natus a RR. DD. Severo
raonasterii, die vig-esima
octava Februarii anno'
millesimo octing-entesirao vig-esimo primo, quinque hierothecas et reliquiarium unum, in quo erant
fauces SS. virg-innm et
Alodise.
Andriani episcopo Pampelonensi fui rector hujus parochiae. Servantur autera in altero ex duobus loculamentis quse sunt in majori altari dicta eccleubi repositfe sunt reliquije ad parochiam spectautes sicut et hierothecas Leg-erenses. Locusiae,
martyrum Nuuilonis
et
Altera ex quinque preefatis hierothecis [eaque eburnea est) continet ossa dictatura Sanctarura altera, sed lig:nea, earumdera vestes.
;
lamenta clavi obserata, apenuntur diebus

primse
classis,
festis
ut cunctis sacris pig-noribusibi ser-
(Reliqux tres hierothecx ad atios spectant Sanctos, qui indicantur). Supradictus KR. DD. episcopus coucessit villse de Adahuesca, unde oriundte creduutur sanctEe illte Virgines, ambas hierothecas, Q eburneam nempe et lig-neam, in quibus suut illarum ossa et vestes ; postquam tamen ejus (episcopi)
jussu extractiE fuissent
ecclesia cathedrali
vatis veneratio exhibeatur sub Vesperis et sacro majori. Celebratur quoque festum solemne, dorainica sequente festum S. Martini, quam Dorainicara Reliquiarum voearaus. Die prjecedenti cantautur
vesperfe, ipsa vero
dominica, Tertia
et
Missa non
sine solemnitate et expositis
du^
reliquiae insignes
Pampelonensi; item
pro quatuor
venerationi fidelium reliquiis. Finito sacro, deponit celebrans casulam seu planetam, et induit pluviale, aliquotsacerdotes
partes costarum, ut satisfieret devotioni quorumdara vicorura; item una insig-nis rcliquia et altera
Marias hujus civitatis Sang-ussae; item insig:nes duae pro ecclesiis S. Jacobi et S. Salvatoris et simul Collare (llispanice Co7'bata)
S.
parva pro eccleoia
stulam rubeam gestant, educuntur ex loculamentis hierothecEB, quas celebrans et reliqui sacerdotes portant; cauitur hyranus Sanctorum 7neritis, fitque processio usque ad uuum ex altaribus lateralibus, qusB sunt ad presbyterii vestibulum; ibi
:
deponuntur hierothecse
tura ascendit
Tum
Diaconus
in
pulpi-
ex hierotheca, in qua servantur vestes; insuper reliquiarium, fauces coatinens prEedictarum SS. Vir-
cum
catalogo
omuium
rcliquiiu-um,
quera
dum
prjelegit,
ad venerationem fidelium
insi-
gînum. Trigesimo Augusti currentis auni millecimi
elevat sacerdos singulas reliquias eo ordine quo a
octingeutesimi vigesimi primi,
tradidi
prtefatas
Diacono nominantur. Inter has numerantur
duas hierothecas SS. Virginum D. Emmanueli Aleu, parocho in Adahuesca, D. Laurentio Arnal presbytero. D. Joachimo Larrosa, parocho in Sasa, D. Raphaeli Los-Certales, D. Raymuudo Jimenez et D. Mariauo Nasarre, qui a magistratu (Ayuntamien/o^ deputati fuerant ad recipiendas reliquias, quique mihi acceptum scripto retulerunt, prout totum constat ex instrumento, quodeodem die exaratum est a D. Michaele Lora, notario regio hujus
civitatis.
**
g-nes duae SS, Nunilonis et Alodife, huio ecclesiaia

couoessffi. Exhibita veneraad altare majus sub cantuejusdem hymui. Tum sacerdos canitorationem Propitiare. Deniquehierothecjssuis loculamentis restituuutur,
RR. DD. episcopo Uriz

tioue, reditur
atque
ita
finis
imponitur
solemnitati.
In coufir-
P'je.<fi
43
Sequenti
die,
trigesima
prima
'''^"""""'
ambae 'hierothecae
coUocatiB
fuerunt
in
Augusti, majori
mationem dedi sequeos testimoninm. Sangussae 26 Nov. 1855. E?'at si^na^wm LinoUndiano.abad. 4-b Fx quibus constat, Sangussne in ectiesia S. Jacobi esse duas kierothecas, quarwn attera vestes, aliera ossa 55. Virginum nostrarum coniinet item duas partes insignes ossiiim cum Col:
altari ecclesise S. Jacobi, ubi cautatum est sacrura solemne hora sexta matutina coram magistratu,
denique reliquiarium, quo fauoes inctudun' tur. Necprxtermittendumjiocloco, hierothecam^ 85 sacra

lari,
Octobris
Tomus IX.
44
kVCTOkl B. B.
DE
SS.
NUNILONE ET ALODIA
satellitum
illico suis
VV. ET
suorum
MM.
Virginum causam
iustantia
sacra ossa complectentem, Arabtcam ferre inscriptionem, sed jamnon omnitio integram. DiNuuilou et stincte leguntur inter alias voces Paschali Gutjangos, Matriti AUod. Judice D. lingiix Arabicx hodierno professore, hierotheca
:
3 Ideoque sauctarum
praefecto urbis
insinuat, qui
f.
eas assistere obtutibus jubet
Qua.s
f
dubio mouumeutum Arabicum masime autiquum quod in tota reperiri Ilispauia est. Diibitarunt autem no7inuUi qua esset ex matefîa, nempe an ex ligno an potius ex ehore.
illaest sine ullo
vaua promissione rauuerum illicere tentans, ac periude de rerum copiis et clarissimorum juvenum couuubiis adhortatur, si ab hac religione Christi animos avooassent, propriis utique natalibus
redditae,
fiueutia diturentur.
iusuper multarum divitiarum afSi vero pertiuaciori spiritu

iu
Eburuea, ut vidimus supra, dicitur diserte in Relatioae D. Petri Uriz. Submisit nobis R. D. Baiôsoain, RR. DD. episcopi Pampelonensis secretarius, particulam a prsefata hierotheca desectam,
Bruxellis examinandam a virisperitis curavi. Citra omne dubium ex materia est organica animali,proinde non lignea,bene vero eburnea.
consultum
prEesidis conculcassent,
excruciationi
tormeutorum
addictse,
ultimo die ad ultimum
quam
gladio vindice interirent. Cui beatai Virgines sancto Spiritu animata;, constantes et intrepida; sub confessione dixerunt
i-
CliiiiCwn for.
liler ronfeitx.
Nec
difficile fuit
id experiri
ticulae nostrse
flamma,
illico
admota enim parsese prodidit ex
Quomodonos, prseses, a pietate Dei jubes avertere, quaspietas sancta suo lumine perlustraudo fecit cognoscere, uihil esse Christo divitius, nihil fide
christiaua felicius,
perquam justi
Sinequo
;
vivunt, per
quam
sine
odoremateria cornea. Cgete7-um P.F. Raymundus hxc scribebat ad finem sseculi pr^te7'lapsi{l)
Corpora sanctarum Yirg-inum servanturiu armario altaris majoris ad cornu evaDgelii in tbeca eburnea cum inscriptioDe Arabica etc.
saucti regna vicerunt?
vita
nuUa
est,
quo mors perpetua viget cum quo manere, etin quo vivere, solatium verum est; a quu recedere
aeterna perditio est a cujus consortiojam nos in hac vita nullatenus discedemus; quia ipsi integritatemnostram credeutes, ejus quaudoque thalamis speramus admitteudas. Nam rerum Itibentiumcommoda, quibus nos illicere autumas, pro nihilo reputantes, eo intuitu spernimus, quia coguovimus omnia vana esse frub tole. Nec de poenarum comminatione turbamur, quam ad modicum valere cognoscimus quinimo ipsam mortem, quam ultimo terrore proponis. eo gratissimo esoptamus aflfectu, quo credimus nos per illam incunotanter ad ccelum ascendere, Christum adire, ejusque in: :
fi
ACTA
SS.
NUNILONIS ET ALODI^
VIRGINUM ET MARTYRUM.
convulsibiliter inliserere amplexibus.
Ex Memoriali Sandorum
logii
toin.
sancti
Eu*
Quarum coustantiam
fidei praeses
virtutem-
mHlietctilin
que professionis avertens, quibusdam muliercuepiscopi,
(raduiUw
pravandit
;
de-
Patrologia
Mign,
CXV,
col.
11 i
et
seqq.
profani ritus peritia praeditis, sigillatim eas instruendas commendat, et terroribus quibus potest, ne alternis aut cujuslibet fidelium fulciautur
lis,
coUoquiis, admonet. Muliercula; vero suscipientes
NataUs
a b
c
Referente a
viro sanctissimo ac venerandse
pa-
Virgiues Christi, sacrilegi cultus quotidie venenosum dogma eis exponunt, ac pervigili cura, ccelesti
ternitatis Venerio,
mus
b, in
Complutensi episcopo, didiciurbe Osca c apud oppidum Barbitanum
jam manna
6
refectis
cloacae
putrientis
poculum
'leniqai: gtait
propinantes, casso consumuntur labore.
duas sorores virgines fuisse (quarum una Nunilo, altera vocabatur Alodia) patre quidem gentili, matre vero christiana prog-enitas. Quse, dum post
mortem impii
'
parentis,
mater earum secundum
et
o/. geDli-
lium.
gentilitium * iniret counubium, nec libere possent fidem Christi tenere, obstante cervicoso victricii <i,
paganismo {jam enim animipuellarum apioChristi fonte irrigabantur) spreto materno cubili e, nuiritione materterse sute fidelissime refoventur. % lUico
el
ab
infaniia
earum sancta
infantia Christo
domino
menquoniam
pietttt.
ccepit fideliter
adhaerere, et paterni oblitEe ritus,
Sed hanc illarum pertiuaciam praesidi referentibus mulierculis, post nonnullos dies Virgincs in forum eductse, in spectaculum publicam coustituuntur g, et Christum confitentes, et hostem fidei detestantes sub ictu gladii corruerunt *, undecimo kalendas Novembris, sera supra h. 7. Quarum corpora loco, quo deciderant, derelicta, summo militum observantur studio, ne christiani ad emolumentum patrocinationis furtim eas surripereut et reconderent i. Ferunt tamen quod illa virgiualia cadavera in loco, quo ab ethnicis
altis
feriniitin\
'
nl. corruunt.
h
fl
filgent mi-
rticnli*-
Crucifixi religionem tenerrimis et sanctificatis
tibus reponentes illibatam custodire. Et
sunt, signis
scrobibus magis abscondita quam humata et miraculis coruscant, et gloriam
natalium infulis praepollebant, summisque dignitatum facibus enitescebant, non potuit dehtescere urbi illarum propositum, redolente ac relucente conver.satioDe sancta fidei, quam gerebant. Siquidem primffivum adolescentite florem jam attigerant, ei totam pene provinciam rumor sanctitatis earam impleverat cunctique 6tupebant,geminum rosarum prosiliisse decorem ex vepribus. Hinc
:
emeritge consolationis virtutum ef3,cientia tam fidelibusquam gentilibus ostentant. Per dominum nostrum Jesum Christum, qui vivit cum Patre et
Spiritu sancto
unus Deus
in
ssecula saeculorum.
Amen.
ANNOTATA.
zelotypuB
antiquus suorum membrorum dolens jacturam, dum per terrores praesidum iuvido arbitratu posse immutari jam preesignatas ad
hostis
thalamum
mium
dilatum prper mortes asperas accelerando Virginibus

confidit,
sponsi aterni
a Vitam hanc a S. Eulogio scriptam asserit Florez (2) po8tannm Christi 853eânte an. 857. b Vide Comm.prgev. num. 1.
c
aacris adducit.
De
his locis
t-ji
ex professo egimus Comm,
pr^.
(1
Historia de laa
12)
Lpana
SS. NunJlo y sagrad., tom. X, pag"^
Aludia.
5.
ps". xli ct scii Conf. Palrologia S.gn.
inm tyv ^^^' ^
,.,.1
'''
10 "*' "'''' '*
n.

A
SS. Virgines natas Oscse; id medto rehquit. Aliunde satis unanimxter scriptores Hispani tradunt ortas ex vico haud longe aprxfata urbe dissito. OriuQdse erant, azt Did. de Aynsa (1). ex vico Adnhuesca septem ab Oscensi urbe leucis. Et Moretus (2) Cresce^
643
judicem.
n.
Non
asserit S. Eulogius
set.
baut confiniu civitatis Oscie duae puellae sorores, Nunilo et Alodia vocatae, divites, nobiles et speciosse valde.
Consonat his Vita Hispanica nostra rns., de qua Annotato r^r^cedenti. Aliud habet Didacus de Aynsa l^ christiana, inquit, lege edacat^ fuerant a raatreh^c defuncto marito, secundas iniit nuptias cum attero viro itidem gentili. Videntes itaque SS t Virgines sibi in domo vitrici non licere chri
eas
defert ad
"-....._
stiana profiteri sacra,
Et Proprium Pompelonense
ad materteram, matris
Jejuniis
(3)
Nunilo
et Alodia sorores non longe ab urbe Osca nobilibus parentibus, .sed patre g-eutili, matre vero christiana ortDe Ita ettam in Vita hispanica ms., quam
.
suse sororem, sese receperunt, ubi creverunt in sanctitnte ita, ut, adeptaediscretionisanno?,
et orationibus instanter vacarent.
Hinc brevi per
prmlecessoribus nostrts die 19 Julii \in misit C^saraugusta P. Josephus Mathias de le Ris Puerunt sanctas Nunilo et Alodia oriundge ex Adahuesca, in Aragonia. Similiter P. F. Raymundus (4).
:
totam reg-ionpm vicinam iQuotuerunt, stupentibus multis binas rosas efflorescere medias inter spinas. Qux quidem satis concordant hucusque cum S. Eulogio. Non ita quxsequuntur. Dofuncta
est
serat
e
Imo vitrici, seu alterius illius viri, cui nupearum mater, defuncto priore, Confer Annotatum sequens.
d
earum mater, cum S. Nuniio, qua natu erat major, nubilis esset; hanc ob causam, sicut etiam
ob raurtera materterEe, prout conjicpre pcssumus. in potestatem venerunt alterius consanguinei ex

familia patris sui.
f Juvat hic adscribere qux auctores Hispani congesserunt de his quie martyrium SS. Virgi-
quidem, in totum hunc tocum Morales (0) Longe diversum narraut raatutinales per Hispaniam Lectiones et Sanctoralia quae
Notat,
et recte
. ,
num
prspcesserunt.
;
vocant, manuscripta. Hijzc
Ducem assumimus Didacum
F.
Raymundus
(6)
post recitata capite
primo mariyrii Acta ex
S.
de Aynsa hujus namque narrafioni satis consonant Moretus, P. F. Raymundus aliique. Dicta
Eulogio, eadem capite secundo adomat ex codice Cardennensi, qui, inquit (7), octing-entis et eo amplius abhinc annis exaratus est, et proinde ad SEBCuIura pertinet x; ex quo etiam omnia per Hispaniam fere breviaria suasdesumpserunt Lectiones. Juxta prcefatum itaque codicem, obiit pater san-
tamen eorum, salva idique contrahemus subAnnotatum nostrum. Subjungit Didacus verbis proxima E
stantia, ne ultra limiles excrescat
lit.
recitatis (11)
Prjeerat tunc temporis Abder-
ctarum Virginum, cum parvulx

fas fuit
earum matri,
essent unde et quse christiana erat, iltas

;
prseceptis fidei imbuere. Crescebant ambee sorores in sanctitate et omnium virtutum perpetuo exer-
ramenus hujus nominis secundus, quartus vero qui CordubEe regnaret, supremusque omnium per Hispaniam Maurorum princeps. Non tamen desunt qui velint hunc Caesaraugustee non vero Cordubse regem fuisse. Quidquid de eo sit, Abderramenus iste anno juxtaalios840juxtaalios85I, promulgavit decretum,
tre infideli,
Mortua matre, cum nubilis jam esset S. Nunilo, sancta vero Alodia atiquot annis minor; commissm videntur fuisse curse cujusdam mahocitio.
cujus omnes, qui nati essent patre vel malegem Mahoraeti sequi tenebantur; qui secus facerent posna capitis bonorumque araissione
vi
metani, qui
earum patris consanguineus erat, a quo delatas adjudicem fuerunt, Subjungit P. F.

.-
Maurus itaque, qui SS. Virgines nostras domi suee servabat, videns se frustra eas ad
plectendi erant.
Raymundus (8) Haec narratio ex codice Cardennensi et breviariis antiquis praefercnda est dictis tum quia sanctus iste vir noQ satis S. Eulogii assecutus fuit particulares res ad illarum vitam spectantesj tum quia simile vero non est, quod mulier pia atque soUicita, ut oportebat, educaudfe
,
deserendam Christi legem urgere, ad judicem, in oppido Alquecar morantem nomine Calefa (Moretus dicit (12) Qui in nonnullis documentis Galaf appellatur) detulit. Hic omni modo illas a sancto pro:
posito tentat avertere
quas,
cum
nihil proficeret,
domum
prolis iu recta fide, voluerit filias suas committere
ibidem tamquam in carcere custodiendas. Ast impius earum consanguineus, praeremittit,
atque ipsa contrahere matrimovitrico infideli nium, quod uon modo christianis illicitum sed et ig-nominiosum foret. Nec prior ejus maritus origine C mahometauus erat, sed defectione, unde et vocatur molite, quo nomine dicebantur qui Cbristi fidem deseruerant. Ita quidem P. F. Raymundus ; malim tamen ego stare assertis S. Eulogii, testis utique idonei et co3evi. Favet P. F. Raymundo
,
Maurus, Oscam proficiscitur, convenitque Zumahilum. nomine Abderrameni civitatis illius totiusque circumjacentis regionis prtefectum.
fatus scilicet
Mandat
isCalefiE ut sibi SS. Virgines curet adduci.
Septem leucis distabat Alquecar ab Osca civitate, ^ quod iter illae emetiuntur nudis pedibus multisque
subjectie vexationibus.
Qu cum
prfesentes ad.sta-
rent Zumahilo, conatur iste verbis
breviarum Pampelonense, supra laudatum

primis annis
fidei praeceptis
Christo avertere, at frustra;

et
primum eas a tum adhibet carcerem

quibusdam
a malre institutge indies doctnna profecerunt. Haue itaque vitae rationem matre mortua cum vig-ilautissime exequerentur , impium per totam fere Hispaniam Abderramis, Cordubensium reg-is, prout quicumque utroque vel mulgâtur edictum altero parente ethnico genitus esset, nisi Christum
tormenta
(13),
denique tradit
illas perfidis
moribus
et christiana
mulierculis pervertendas.
tum
de mulierculis,
(Mirum est silere Morecum earum diserie memifacilius
nerit S. Eutogius).
sorores,
Quo
seducantur duEG
abnegaret, capite plecteretur. Cumque hoc sacrilegum edictum per omnes fere provincias in regno
Aragonum observaretur, quidam sanVirginum coguatus (hic apudMoretum (9) ctarum avunfiulus vel patruus tio dicitur), quod illis, ut Christi fidem abnegarent, persuadere non potuispraesertim
de Hucsca, p;.g. 28i.- ('2) Annalcs Hc Na268. (3] Dic -2i Oclob. EdH. an. \U1 (3) Polrol. Milas SS. Nuailo y Alodio. Pasîm. Ilisiona de las saatas, clc. (ti) euc, lora. CXV, col. 887.
(1)
ab invicem separata custodiuntur; perfidi quoque earum hospites singulis diebus alterius alteri uuntiant lapsum. Quid agis, inquiuntl' Soror tua nostram amplexa est legem. At illae, nullam, hujusmodi dictis adhibentes tidera, immotfe perstant in sancto suo proposito. Atque ita per dies omnino quadraginta earum probatur constantia. Nocte veropraecedeute martyrium (Moretus rectius ponit (!*) secunda ante passionem noctej S. Alodia
(7) ll)id.
1,
Funducion,
clc.
vaira, lom I, (i) Uisloria dc
|ag.
page
pa^. 2GS). (UIJ Kundacioii, Plc. de Huesca, pag. 2I8. p-^ Ibid. pag. 282--Jst. (12) Annalcs de Navarra, tom. I, (tj) Ibidem. (1*) Ibid. pag. :i70.
v.
(8) lliid.
pag
vi.
(9)
Aimales iVaiorra, tom.

,
-JH)
dum
641ix uis.
ACTA
vacat orationi
,
SS.
NUNIL05V IS ET ALODI.E VV. ET MM.

D
miro circumdata splendore ab hospitis filia; hffc patri visum refert; qui miserum obc^catus Eelinque, ait, illam permaneat iu ea diabolus a quo
cselestique rutilans luce conspicitur
: ;
dum
EARUMDEM PASSIO
Ex
Breviariis
et
illuditiir. Fiuita oratione

S.
dieque illucescente, petit
Alodia, ut sibi liceat convenire Sororem suam.
Quod cum luisset coucessum, iuter Ijctitise lacrymas mutuo jung-untur amplexu; aitque S. Nunilo Sta, Soror mea, firmiter :n fide quam promisimus
: ,
Sandoralibus mss.
in
Apud Ambrosium Morales

liis
Scho-
Jesu Christo. Respondet Aiodia Credo firmiter; nec dubites me facturam quod te facientem videro. Jejunemus hodie et in oratione
sponso
nostro
;
ad S. Eulogii
6.
1.
u, cap. 7,
num,
perseveremus;
nam
crastiua die erit
moriendum.
renovantur promissa et minse, utique perperam. Aderat tunc quoque sacerdos, qui vim tormentorura nou ferens, a Christo defecerat. Cui judes Secede, inquit,
:
Eodem
die
sistuntur coram judice;
Ubi
ciFdi
paratie eraut sacrse Virg-ines a, tunc

:
Percute gladio et abscinde earum capita. At lictor tertio regera interrog:at an feriret? Et ut feriret tertio cum audisset,
dixit
prfecepit rex lictori dicens
cum
majori
(S.
Nuniloni
illis;
et fac, ut,
ille
,
Miser itaque
quod tu fecisti, et ipsjfi fuciant. omni modo sanctas aggreditur

christianus fui et sacerdos;
et
Extende cervicem!
Tirg-ines. Eg-o
ait,
nunc autem, ut vivam, dico me Maurum. Idem

;
vos dicitote (addit Moretus (1) Coram uno alterove aut tribus testibus); postea facietis quod libuerit;
Tunc sanctaNunilo dixit ad Sororem suam minorem Vide, Germana, ne aliter facias, quam ego factura sum, Cui sancta Alodia respondit. Nihil dubites, Germana, quod ego aliter faciam. Statimque sancta Nunilo alacri animo prosilieos, appre- ^
:
mortem vitabitis. Eespondent SS. Martyres Nonne semel moriendum? Absque dubio, reponit B ille. Nonne itaque, respondent, prjestat mori pro Christo ut ternum vivamus, quam vitam producere, brevi eum morte aeterna permutaudam ?
ita
:
hensis crinibus caput sibi circumligans, dicit ad lictorem I''eri velociter. IHe elevatum in altum
:
gladium deposuit super eam non in medium cervicis locum, sed in mandibulas illud deponens; unde uec penitus caput ejus abscidit. Cadenteque
:
in terram corpore,
Yidens sacerdos nihil se proficere ad judicem

vertitur.
paululum crura ejus nudata
re-
g Jussit eas jug-ulare {Zumahilus) iu quodam hujus civitatis [Osc^) foro, ubi est hodie ecclesia sub titulo S. Salvatoris, in qua etiam habetur sacellum harum Sanctarum nomine dicatum. Ita in Vita Eispanica ms., decessoribus nostris missa
anno ntZ. h Vide infra Passionem,
antiquis Sanctoralibus.
i Qua; ynortem subsecuta sunt multis exhibentur apud scriptoiês Hispanos, et ita contrahmilur
Quod cernens Soror ejus, festinans protracta veste, contexit. Quo facto multitudo homiuum raisunt.
gaudebant, infideles Dixitque iniquus rex carnifici ferias. Tunc ad sanctam Alodiam proderit, si moriaris? Consenti
:
ratur. Fideles
contabescebant. Sine modo ; ne

dixit
:
Qtiid tibi
et
nobis
vives
latius descriptam ecc
in Vita ms. paulo
supenus laudata Fuerunt beata

:
/corpora protracta per ig-nominiam usque in locum probrosum, Horcas dictum, ut a volucribus et feris depatcerentur. Ast divina faciente providentia, ve-
nobiscum cum multo honore. Qnibus Martyr respondit Non consentiam festina, percute me. ne sola pergam. Et elevans oculos. vidit animam Sororis sueg in columbae specie angelis circumdatam, el dicebat Expecta me, Germaua, especta me modicum. O mira virtus altissimi Puella, que gladium non longe micantem cavere non poterat, in propriam cervicem descensurum non pertimuit; sed apprehensam syndonem, qua vestiebatur, sibi
:
neruDt duo vultures, qui illorum incolumitati prospicerent. Itaque tjrannus permisit chrislianis illa
ia
in crure
alligavit,
et capillis suis faciern extersit.
Inde
eodem
loco sepulturse mandare.
Cum
vero intel-
ligeret Zumabilus, per singulas noctes

litus corruscare
lumen
geuibus super corpus Sororis suie, praebuit se percussori, qui uno ictu caput ejus ampu- K tavit. Sicque Martyres una die, una hora martyrium
flexis
ce-
supra solum quo gloriosa corpora
suum
feria,
victrices
consummaverunt
in pace,
quinta
humata jacebant, mandavit ut intraurbis ambitum ducerentur dejicienda in altam cavernam juxta locum ubi mortem obierant. Putei hujus perdurat adhuc memoria, et multa quidem cum veneratione. Exinde a Regina Eneca ad monasterium Leg-ereuse
translata
duodecimo kalendas Novembris.
ANNOTATUM.
a Zumahilus eas coram se adductas, adstante paraturaque tenente acinacem tribus rogat vicibus num velint suam sequi legem suisque
carnifice
,
sunt,
ibique
servantur
et
hodiedum
triumphus Kovembris anno 851, imo xi hal Novembris. StEc ita breviter etiam occurrunt in Lectione III proprii Pampelonensis 22 Octobris. Moretus (2] eadem habet, sedper amplificationem reddita ' ztem Didacus de Aynsa (3).
XII cal.
sanctae illa reliquije. Contigit gloriosus
obedire mandatis.
Quod cum
illae
constanter recu(4).
sarent, jussit jugulare eic.
Didacus de Aynsa
"^"^^
(1)
Aanalesde .Xavarr., p.g.
271.
'^'
(2)
"='
^^-^
A.n.Ies de Navarra,
'
^^ '^""'''''='"'
^-
^^
^î/l,^,^-
""''^^' P^g-^Sff.
TEANSLATIO
CIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS.

tabat.
illic
64>5
Accidit autera ut tempore
adveniens,
cum
illis
Quadrag-esimge salutiferis diebus Deo de-
BK PELLIZEfl.
TRANSLATIO
sanctarum
virginum
et
serviret, sacris insistens orationibus, et frequenter
studium dans lectionibus, ut inter csetera reperiret in Libro passionum e quomodo prEefatae Virg-ines
sanctjB
in
martyrum
juvenili
aetate,
respuentes pro Christi
Christi Nunilonis et Alodise.
amore muDdum, animas suas non dilexerunt usque ad mortem, et sua trudiderunt trucidanda
gladio corpora qualiterve in profundo jacerent inhonorate prEecipitatffi. Idcirco dolens, nimiam;
Ex
Josepho Pellizer de Salas.
que in corde sollicitudinem gerens, abbatem venelachrimis postulavit, ut oranes flebiliter insistentes orationibus et vig-jliis, Deura exauditorera bonorura deprtEcarentur, quateuus ad requirenda corpora sanctarum Martyrum ad laudera et honoremsui nominis, illisviam coogruam revelare
dig-naretur. lUa etiara
randum
Poit pattio-
Igitur a anno octiDgesimo octavo decimo,

Salvatoris
Dostri
post
n(m
Eesurrectionem et ad coelos
eodem modo dominum
Ascensionem, in portibus Hispaniarum Abderraliamen reg-e Saracenorum regDante, fides in tantum

coepit
Sal-
vatorem raundi incessabiliter exorare non cessavit,

ut effectum pius et misericors tribueret suse affectioni.
fervescere,
foeminBB
stiuctu
ut non solum viri , sed etiam contia lyrannorum rabiem, diabolico infidelium accensa, fuerunt
alacri animo dimicare, et diabomembrisdevincere. Inter quos in terriurbis,
et
3 Interea jugi petitioni
cum
fletibus persistenti-
s<;.
Mayifjn
in persecutione
paratffi intrepide
lum
torio
in suis
Oscensis
duas
sorores,
sanctissimae
virg-ines
Nunilo
Alodia
,
nuncupatse,
ab
ipsis
Omnipotens, quae suos ""'J"" consuevit justapetentesaudire, non abfuit precibus iUorum. Nam cuidam viro, nomine Auriato, de villa, quae Casas appellatur, nato, somno dedito ^ vox allata est dicens Auriate concitatus ad
(auris)
:
bus clemens aures
cunabulis
perterritae,
christianae
omnibus bonis operibus
florentes, in juvenili atate fuerunt. Quas nec minis
iUuc, divina ostendente gratia, invenies sanctarura corpora Nunilonis et

;
urbem Oscensem vade
nec blanditiis deceptie, nec caducorum delectatae contra Hismaelem prajsidem praedicti regis rabido jussu in christianorum f^s^c^ crudeliter saevientem, viriliter pugnaverunt, et ad Christum, quem cum virg-initatis honore in terris pura mentis intentione
honorum promissionibus
,
Alodi^, in ima fovea abscondita ; quas inde abstrahens, trausfer ad locum quera tibi ostendero. Dequavisione farauIusDei experg-efactus et certus, properans venit celeriter ad ccenobium I^tus, et
retulitabbati praelibato, quae sibi fuerant monita dorraieuti dicta. Cujus verba referentis cum famulus Dei audisset, gaudio
vit reg-inae
quaesiverunt
bolo,
cum
victoriaB
triumphantes
palma devicto diaperrexerunt. Tyrannus vero

,
repletus mag-no nuntiacolleg-io.
omnique monachorum
devictus, irao
potius in eo diabolus, corpora
illa-
omnes qui aderant, grates

cunctipotentem
gina,
sita,
incessabiliter
Tunc maximas
rum prius abjecta feris avibus, ne a christianis debito honore sepelirentur, et ut memoria earura de terra deleretur, in profundura praecipitavit puiog-entium replevit Inpidum ut ibi oblivione laterent vetusta in perpetuura.
raole
Oneca regin u
et innuraerabiles laudes reddentes g-Iorificaverunt
Dominum
qui suorum dig-uatus

si^ê re-
est exaudire preces.
Citissime vero abbas
teum,
quem
ille
communi decreto, dubietate omni cum celeritate Auriatum procurant
postpo-
mittere
2 Sed
qui
Sanctis promisit
Capillus non
de capite, nono currente anno post vicesimura b a passione earum, jam longe lateque propag-ato per Hispaniam christiano noraine, inspirare dignatus
est
peribit vestro
(viarum ignarum patriarumque mercationis causa) ad civitatem Oscensem, mercimoniis illi datis et fidelissimis sociis ad peragendum opus Sanctarum prEemonentque illum curiosissime, mag-uis
;
quidam
reg"ine
nomine
precantes
tiura
precibus
in
urbe,
si
neg-otii
indi-
Onneca, ut sanctarum corpora Virg-inum perquireret solicite. Haec Pampilonensium genere clarisimo orta e puellari setate divinis documentis docta, Christi amorem in pectore g-erens, mentis dilectione tota exorabat illum, jug-iter adhaerens
,
commissi nequiret
libenter
reperire,
ad
Oscham
petitioni
inde ne trepidaret villam

satis
ire.
Quorum
obtemperare, cunctaque, quas sibi fuerant suggesta, iUe cum summa devotione, Christi
spopondit. Post haec vero cuncu, a magno usque ad parvum, in eospe" Oraniaquacumque in nomine rantes, qui dJxit meo orantes petieritis Patrem, accipietis ", crebras
:
potentia juvante adimplere
ejus praeceptis devotione prorapta.

niis, vig-iliis et
Namque
jeju-
orationibusassidue vacabat, et illius animi cura circa pauperes et peregrinos invig-ilabat. Episcopos et abbates vel cnnctum ecclesiasticura ordinem raag-nis rauneribus honorabat, suisque facultatibus ecclesias et monasteria magnifice
ditabat.
Intercaitera vero loca monasterium Leg-efuitdesiderabile etamabile, eo quod
rense,
illfe {iUi)
olim a parentibus suis electum ad Deo serviendum,

constructura,
diis
eoruraque
possessionibus
et
prse-
didicerat
dototura d.
Quod
quidam abbas religiosus, vir moribus et bonispollens operibus, nomine Fortunius, ipsius reg-inEe prbpinquus, decenter reg-ebat,
et praeceptis reg-ularibus
tunc temporis prndens, maturus,
Ubentius vel frequeutius orationes addunt orationibus, vigilias vigiliis, heleraosinas heleraosini.s, quatenusCunctipoteutisdignareturbenignitas, salubre ad opus agendum, iUis celere mittere auxilium. 4 ]gitur jara raemoratus Auriatus, dominorum libentissime obsequens praeceptis, haud seguiter arripit eundi iter et vadi cum sociis orans Deum, qui visionem superius prolatara ei revelare dignatus fuerat, quique eum ad opus illud peragendum destinaverat, nec iu vacuum tantura consed sicut promiserat, tbesauri sumi vellet iter
;
;
iqUtli
spiritualiter exornabat,
raultis
secum
faraulis
in Christi
nominis confessione
Dei
congregatis.
Hoc
vero,
jam
dicta, cosno-
bium, reg-ina, sicut pleraque sanctorum Deique Servorum loca SBepissime orationis causa frequen-
locum iUis ostendere dignaretur. Postquam et ibi negotium ergo veutum est ad urbera peragendum diu est dilatum, exorare uuanimiter intercessum Martyrum continuis precibus non cessaverunt, ut eis impetrantibus locura optatum mererentur reperire. i'actum est autera ut enrum
sui
,
interventu
QiG
TRANSLATIO
SS.
NUNILONIS ET ALODI.E VV. ET MM.

plarsubmisit decessoribus nostris Marchio Agripolitanus,
KmuzEB.
interventu annuere placnit eonim precibus pietati divinas. Namque illi cupieutes ab urbe recedere,
cum jam
esset Icgatus
ad villam praediotfim perg-ere, Auriati veniunt amici et noti. Quibusse associans, narrat rei g-estag historiam, qua de causa illic devenerit, quseve visio propter hanc causam fuerat ostensa. Unde illi intellig-entes, hoc iuspirante esse gestum Divinitatis gnuia, uimis repeudunt laudes immensas Deo, adet
jubtl
Angliam, ut
manu sua
designatus in
Aiididit editor notas meriti
principio monet Acta, quje origiualia suut, vidisse se in antiquissimo Sanctorali membnuiaceo,
ante
adscripsit Papebrochius. haud vutgaris. A
annossexcentoseteo
mirati valdeque g-avisi. es illis se de beatarum tribu VirJj Quidam vero
giuum esse, et locum, earum ubi corpora laterent, procul dubio scisse dixerunt ; et si venerandum ille ad locum deberet deferre (deferri), non solum osteudere, verum etiam alacri animo solatium et
impendere promisserunt. Quibus Auriatus
ing-euli repletus,
Igetitia
auctor an?iOl6C8) exarato, qui videtur spectasse ad mouasterium S. Petri de Cardeuna, atque idem ipse esse, cujus fragmenta nonnulla descripsit Ambrosius Morales, ubi in Seholiis suis ad S. Eulogium agit de martyrio sanctarum istarum Virgiuum.
-AvaîWnslhcec scribebat
Coutiuet Codex ille Acta fere omnium HispNniie Sauctorum, pluriumque ad alias provincias spectantium; et reperitur in bibliotheca D. Joannis Lucaj
Cortes
,
ne pro evectione
et
veueratioue
viri
spectatEe
eruditionis et
litteraturae.
hesitaredessererent
dari respoudit.
sed etiam se multa sibi dona
At
illi
quidem
,
pollicentes, tutam-
fidem tribuentes secum illum suosque veuire jusserunt ad hospicium. Ibique convocatis propinquis ac vicinis, ig^naris rei vel loci, vig-ilia uoctis in prima venientis, sjderibus lunaque ful-
que
ei
Trausumptiim habemus ejus mynu exaratum et norainesubsignatum die xxviii Jauuarii 1664(1). Notat quoque Nicolaus Antonio, in Bibliotheca nom, ubi de Josepho Pellizero :'Eiii(\iila.tme Acta originalm translatiouis sacrorum corporum SS. vir-
ginum
et
martyrum Nunilonis
S.
et Alodia;
,
ad rao-
geutibus, clam cauteque

esse
cum magna
humilitatis
devotione perrexerunt ad locum in quo credebaut
Sanctarum corpora sepulta. Igitur

prostrati
illic
in
ex codice Sanctorali antiquissimo, qui adservatur in bibliotheca D. Joannis Luci (sic) Cortesii, Hispalen.sis,
nasteriura
Salvatoris
Legerensis
terru
cum lachrymis
tota
afiectione
meutis deprecati sunt Dominura, ut illis auxilium optatum adopus agendum concederet, atque putei locum h, in quo abscondita erant Martyrum corpora demonstraret. Deiude cum parum fodientes
inveuirent
quibus Actis auctor animadversioDcs seu scholia utilissima subjecit. Denique Actis hunc prxfixit Pellizerus titulum xiv kal. Maji, Translatio sau:
ctarum virginum etmatyrum

Alodiae. b Scilicet
Christi Nnuilouis et
quam
nera
si
ibi
ora putei, tam suavitatis odor exiit, omnia pig^mentorumbene fragrantium geadessent. Ergo illi diviui redolentissuavirefecti
et
gaudio lapidum moles cum omni velocitate anime estrahere, donec venerunt ubi ad imo [imumj puteijacebant Martytate odoris
divino ostensionis
confortati
certatim
coeperunt fodere,
anno Christi 880, cum martyrium anno 851, ut alibi ptôbaium fuit Comm. prsn). num. 8. Quod rursus efficitur, ait Peilizerus {2} ex verbisi^m longe lateque propagato per Hispaniam Christiano nomine, quse utique non essentvera, si pa.?sae SS. Virginis sunt anno S39, ut vuit Morales, et facta translatio anno 842, ut
contigerit
rum corpora. Quae inde, sicut diu optaverant, extraheutes, et linteaminibus muudissimis cum magno
veneratione
involventes
,
in
saculis
novis
contendit Garibayus. In Martyroiogio Hispanico Tamayus hsec habet ad diem 18 Aprilis ki vero is, qui promisit non perire capiilum de capite suo;
coUeg-erunt. Sicque ipso crepusculo diei, iter

celeritaie arripientes, margaritas,
cum
rum, providit ut Onecse reginaj Navarree venerit
in
uique defetii
ad monaiie
riiim Legeren
quas dono Dei invenere, pretiosas secumdetulerunt. 6 Cum autem ab urbis finibus recessissent, cives valefacientes adpropria, Auriatus suique ad coenobium, praemittentes legatum qui illis votatum
,
mentem,
sollicite religioseque investigare
ea
Quae
postea in celeberrimum S.Salvatoris Legerensis cosnobium venerabunde traustulit siv kal. Maji, anno post earum martyrium nono, arfcê post vigesimum,
deferret
ter
mandatum, properantes
et
ovantes
felici-
ut in Actis nostris, ex quihus breviarium Pampelonensea Tamayo citatum, manifeste sua hausit.
^'
veueruntad patnam. Quibus Enneco i serenissimus rex, et Guilgesindus episcopus sacerdos C Domini diguissimus, a Legerensi abbate invitati,
,
Insuper,
si,
translatio sit
anno
:
cum
abbatibus et sacerdotibus, nec non innumerabilibus catholicorum populis, quos fama tantae rei coadunaverat e diversis partibus, obviam processerunt, mirabiliter canentes Christi
aliis
multis
laudes modulatisque vocibus, tanta gaudia deferentibus, et exceperunt sanctum venerandumque
thesaurum magno cum houore et Isetitia ingenti in coeuobio Legerensi, quatuordecim kalendarum Maji.Quaetiamdie multi infirmi sanitatem recipere meruerunt per intercessionem sanctarum Vir-
giuum
dignatur
Martyrum Christi, Quod hodie k facere dominus Jesus Christus ad laudem et gluriara ethouorem nominis sui, qui cum Patre et Spirilu sancto vivit et gloriatur Deus per omnia saeculaseeculorum. Amen.
et
constat enim martyrio SS. Virgines coronatas die Jovis(3). Vide comm. prcev.27. c HispaniceDona. lmg&,Navarrce et Pampelonis regina, nupta D. Enecho Aristas, primo Aragonise regi, qui ohiit annoSb9,prout constat exlibro Preiiosie (de la Preciosa) monasterii S. Victoriani,his ve7'b is OhVii Enecbus rex cognominatus Arist.a,qui Arragonensium et Navarrorum primus electus fuit rex in oppido Arahuest. Cujus corpus jacet in hoc monasterio. Obiit aera dccclxxxxvu, id est anno Christi 859. Eex Navarrorura idesfVasconum Ibericorum dicitur, qua maritus OneCcB
reginee{4-].
quod nec cum componi potest
ut prsetendit Garibayus, facta 84(2, mors contigisset anno 833, historia nec tabulis astronomicis
ANNOTATA.
a Actaista,uijam
d Nonnulli, nominatim Fr. Antoniusde Yepes allegans hunc Actorum monasterii locum Legerensis fundationem abscrihunt progenitorihus uiriusque, nempe regis Onechi ei re,
gin^
rus
paratis typis vtro D. Josepho Pellizer de Salas. Illorum exem(1)
monui Comm.pr.vv.num. 9, seanno 1668 editafuerunt ah erudito
Quod tamen , inquit Pellizesecus est. Fundatio solum spectat ad progenitore reginae Onecx. Hujus pater D. Onechus Gavxia, primus antiquee Navarrse et
Onecce.
,
(5)
Advertencia primera.
(2j
Adverlcncia lcrcera.
(3) Ibid.
(i)
Adicrlencia quarta. -
(K) Iliid.
Pampelonis
DIE VIGESUIA SECUNDA OCTOBRIS.
6i7
A Pampelonis rex
cum
e
circa
uscore sua D.
annum Xemena in
sepuUus est monasterio Lege812,
suareginaEnechahabuit/ilium D.GarciamFnechum, qui vivebat anno 867, et filios habuit tres,
B. B.
^^^^^-
Refeltitur iterum Morales
Forte hic indicatur Memoriale S. Eulogii. cum enim agatur de libro Pa;;ri!ouum, seu Legendario satis amplo,hujus conscribendi facile suppetit in nostra opinione, quse inter vnortem SS. Virginum et iranslationem annos interponit viginti novem, tempus at non sic si cum Morati illam ab hac uno tantum vet
.-
nempeD. Saucheziuni,qui,patresuperstiie regnavit in Aragonia D. Enechum Garciam, antiqux

;
Navarrse
vero
Pampelonis regem, qui cum avia sua D. Enecha preesens adfuit translationi, mortuus
et
attero
f
separemus anno
(1).
Notat, et recte qiiidem, Petlizerus {%), distingui hoc loco clare civitatem Oscensem ab Oscha villa in itia passx, in hac, qusenunc Ada-Huesca
;
SS. Yirgines sunt. Oscae, ut jam alibi monuimus,est ecctesia earum nomini dicatat ut habetur in charta Joannis regis Aragonias secundi anno 147S. Jacet auiem Adahuesca ad clivumPyrenseorum, septem leucis ab Osca,media leuca ab oppido Alquecar (quod, teste Peilizero (3), estantiquissimum CasXvnm 'Bigeiuni)dissita. ConAccidit autem in territorio sonani Sanctoraiia Barbetano, juxta antiquissimum, quod dicitur Castro-Bigeti in villa Ab-Oscha esse duas Germanas etc. In Adahuesca domus, in qua degebant SS. Nunilo
dicitur, natse
:
est absque iiberis, successoremque habuit fratrem suum D. Fortunium Garciam. Cseterum constat quoque ex sequenti Instrxmeixto, quod originaie est (7j, S Joannis de Penna, tres istos Guilgesindum episcopum, Fortunium abbatem et Garciam regem cosetaneos fuisse. Iliud ex Pellizero, quod ut ipse nos docei primus integrum in lucem dedit [S), pariim adscribimus In nomine Domini et ejus gratia. Reg-nante Garcea Enneconis reg-e iu Pampilona et episcopus Gulg-erindus in episcopatu in Pampiloua et abbas Fortunius in monas-.
terioque (quod) dicitur Leg-eren. Uti
tres fecerunt
regulam monasterium
[sic)
nomine Fonte Prida,
et fecerunt ecclesiam sauctEe Alarise et sacraverunt
eamet donaveruntad illam donationem magnam... Testes Micano Menconis, Gutu Munionis eic.
k Viguit SS. Virginum
cuitus, ut
ostensum
est
Comm. prgev. num.

qua
28 et seqq. in monasierio Le-
gerensi, usque adhujus

hsec paucis abhinc
nuperam eversionem. De
-^
;
cum primum^ accusatee fuerunt, in ecciesiam sub earum invocatione conversa est. Conf. Comm. prsev. ii. g Sensus satis facile perdpitur, licet verba non
et Alodia
mensibus scripsit nobis P. Andreas Artola S. J. Dispersis monarchis, unus aliquis ex illis mansit in pag-o vicino, sperans
meliora tempora. Ast post aliquos annos fatigatus ad consanguineossuosse contulit, Interea pauperes aedes derelictas incoluerunt. Ast brevi obtinuit illud Scripturse " In pigritiishumiliabitur contignatio. Missi deinde fuere viri, qui nomine gubernii exa-
omnino sibi cohxreant. h Putei locum. Mdificatum (4) supra os putei istius est saceilum aqua inde etiam hauriehaiur infirmis potanda.Renovatum iiiudfuit anno 1603, et puteus obseratus clavi. Ibidem quoque cernun;
minarent
isti
num
sedes eae essent,
quas monumentis,
liceret.
tur effigies SS. Virginum,

trica,
quam
inscriptione merefert Didacus de Aynsa (5), estque

latine
cum
ui aiunt, publicis
annumerare
Quod cum
hujusmodi ex Hispanico
dita
:
ad verhum red-
ita ut ex celeberrimo coenobio jam nunc nihil prgeter ruderum informem supersit acervum. Cxterum non
negassent, paulatim corruere coeperunt,
Iste locussaug-uine fuit tinctus
dubibat Ypesius
{9J,
initia Legerensis
monasterii
;
Nunilonis et Aiodise, duarum sanctarum Sororum virginum, quae piEebuerunt Alacres martjrio jug-ula sua, Esercente Zumahilo, prEeposito
ad Gothorum regUm tempora ascendere et in Privilegio regis Sancti anno 1070 diserte primum
antiquissimum totius regnisui ccenobium habetur (10). Ab ineunte sseculo xi usque adhujus annum septuagesimum octavum,abbates Legerenses simul episcopi erant Pampitonenses (11). Circa posteriorem hunc annum reformatio Ctuniacensis in monasierium introducta est (12), quod dein anno 1236 a Nigris seu Cluniacensibus ad Albos
et
regê
Ex sua
i
Abderrameno, tantas crudelitates patria, villa Adaguesca,

(6),
Veneruntmoriturse pro Christo in Huescaf Oscflj.

Asserit Peiiizerus
hunc fuisse Enechum

eoo
Garciam, nonvero,proutnonnuili perperam scripsere,
Enechum
Aristam. Scilicet hic
uxore
seu Cistercienses transivit.
(13).
{\) Aiivcrteiicia lerceia.

(4)
(2|
Adverlencia septima.
(H)
287,
(6) Advertencifl oclava,
Adverlcncia sexta. (3) lliid. Funducion, clc. dp Huesca, pag. (7) Advertencia nona. (8) Ibid.
vcr>o 70, (10) (9) Coronicn gencral de S. Benilo, tnm. HI, Ibid. in Appcndice. M. verso 439, (11) Ibid. fol-84iH Catalogo. fol. verso 84. (15) Ibid. (12) Ibid. fol. verso 83.
fol.
DB
618
ACTA SANCTORUM.
D
DE
S.
DONATO
EPISC. ET
CONFES
FESULIS IN TUSCIA
B.fi.
I.
Donatus, ex Hibernia oriundus, Fesulanse
ecclesise prseficitur.
De annis
episcopatus ejus, scriptis et cultu.
CmcA ASKLll
rcccLxxiv.
.ostremus, scriptor qui de
S.
Donato Fesulano
S. Donatus
Fesittamis
Piautem
R
episeopali
hractet, pttte-m esse
Joannem Lanigan. Hic

vitam B. Viri cojnDonatus episcopus Fesulis
hunc
in
(1)
.-
modum
S.
fpifcopus.
pendiose exhibet
publicijurisfieri. Addit Colganus (6) S, Donatus in quibusdam versibus, quosde sua patria scripsit, evidenterostendit Scotiam, in qua ipse, S.
.-
Andreas
inTusciafloruitillaffitate(a"mêrn2erf2os^cziôix).
Oriundus erat ex Hibernia,
jam
dig-nitate
quidem videtur, iusig-nitus [mdlo taiyien

et,
Brigida nati fuerunt, esse IIiberniam.7sios;)orro versiculosvidesis infra in Vita Pinibus

et
:
ut
occiduis...
hxc assertio nititur testimonio ; potius contrarium efficitur ex Actis infra excudendis\ antequam romanam susciperetperegrinationem in qua
;
Vox tamen Insula, quce hanc in rein ponde^ê xUique K non caret, deest apud Colganum ipse enim
legit
Insula, divesopum,
gemmacum
vestis et auri.
comitem
valde
habuit
discipulum,
Andream nomine,
natum, quem in Hibernia sacris instruxerat disciplinis. In Urbem pervenerunt, imp^rante Ludovico Pio, quamvis liaud sciatur' quo plaue anno id contigerit. Post aliquod temporis
illustri loco
non est dubium quin agatur de Hibemia. Donatum quoque tradit Ferrarius (8) iu Hiberniaseu
Ughellus Nobilem Scotum vocat (9j, item Ammiratus (10). Notum porro est veterem seu majorem Scotiam aliter Hiberniam dici (11) Scotiam vero minorem eam esse
,
:
Dives opum, argenti, gemmarum vestis et auri. Casterum stando verbis Vitx infra edendx
(7)
;
Scotiaclaris parentibus ortum
spatium, accepta a Pontitice benedictione, Boma discesserunt, veneruntque iu Tusciam, ecclesias

visitantes.
teuUs
civitatis, illa
iugressi, a populo et clero illius tempestate haud spernendffimagnitu-
Britanuiae partem, quae olim Albania, hodie vulgo Scotia vocatur(12}. In Martyrologio Britannico,
sicut et in aliis
sxculo xn urbs delapsa et ab incolis suis deserta paulatim est {'Z)i perhonontipe excipiuntur.
dinis [a
nomine Donati
Scoti (a Scot) venit.
De his redibit sermo. Gxterum vetus controversia

est hêc. Inter
vacaret, S. Donatus in episcopum deposcitur. Post multam tergiversatio-
Imo cum tunc sedes
Hibernos
iila
et Scotos, aiebat
Bollandus
noster
(13),
magna pugnatur pugna
de natione,
nem, annuit denique eorum votis; atque exinde ccEpit per multus aunos boni pastoris partes implere, donec, Deo vocante, ad aeternam evolavit
patriara,
nomine, patria, gentilibus Sanctis... Non sum nescius utra pars saepius (non tamen semper)jure superior esse videatur sed decidere lites tantas,
,-
haud
xxii
Octobris,
haud diu post
annum
Christi 861.
quorum,
in
Quosdam etiam scripsit tractatus, quantum mihi constat, nihil ad nos
mese esse confiteor. Cum Scotos appellatos esse Sanctos reperio, Scotis accenseo cum ; Hibernos, Hibernis. Ita quidem Bollandus ast in
id opis
;
pervenit, prater proprium sancti Viri epitaphium,

et
venustum aliquod poematium, quod ad
modum
Prologi, prffifisum legitur [apud
Colganwn (3))Actis
metncis S. Brigida Kildariensis. Hactenus Lanigan, cum quo concordat Legenda, infra excusa, quie, latius singuladescrmt. Adduntumonnulla
pyôdigia.
tx Biberma
^- PatriaitaqueS. Donato Hibemia fuit. Idcertum videtur laudato Joanni Lanigan tum quia in antiquo offioio, apud Burke (4), legitur ortus ex nobilt et orthodoxa prosopia antiqux Scotiae id est Ribernice ; ium quia in ejus Legenda diserte habetur Iste fratres mei. iste beatus
Martio in Actis S. Patrzciinum,2etseqq. admittunt jam decessores nostri Hiberniam usque ad ^ sasc. XII Scotiam dictam, idque deinceps ScCpius repetunt. Et teste Joanne Finkerton, viro hac in re fide digno utpote qui Scotus esset et eruditus. lis dirempta est. Juxta ipsum Scotia primitus et ab origine Hiberniam designat attque id jam
;
nrimdutemi
agnosci ab ipsis Scotis scriptoribus, efflciturque, inquit (14), innumeris ex testimoniis dum ne vel uuum proferri potest quo osiendatur regionem,
quce nunc Scotia dicitur, ita fuisse vocatam ante initiumseeculixi. Confer annotata in Vitamcap.l,
lit. c.
ille
et vere
prjedicandus Christi sacerdos, B.Donatus, quemnobis Hibprma Scotorum insula transmiMt. Verba hsec
3. Ad pontificalem infulam pervenit (S. Donatus) tempore Christianorum principum Ijotharii magui
,cern.m </{
hm<ii$ie''"'''
sam Legendam non
recitavitLanigan ex annotato Colgani ih)ad vitam -S. Brigidx {diversce a Virgine Kiidariensi) ip,
vidit,
diem meditam, atquein nostro Opere primum
quam puto ad hunc
et Ludovici boni. Sic in Vita tegitur. Consonat Epitaphium, ab ipso sancto Viro, utfertur, compositum Eegibus italicis servivi pluribus annis
:
Lothario
magno Ludovicoque Bono.
Ualia sacra. tom. III, col. 213. Venetiis I7I8. (10) Vcscovi di Vollerra e d-ArcKzo, pag. 7. Fneiizu lti.>7. (H) Colgan. Acta SS. tom. I, p;,;;. 237. (12) ILid. pas- 2.-)8. - (15l Acta b.s, tom.l Januarii. l'r,Efatio. pag. xxx. (Ul An Enquiri mto ihc lustory of Scotland, tom. II, pag. 225 cl senq.
(9)
dil-iesolc.
Lotkarius 1
DIE VIGESIMA- SECUNDA OCTOBRIS.
A Lothariuslimperator,
filius
natu major Ludo-
suh Evaenmr.n-nn ^/-^ftofi
*,
*nCTOM
fi.B.
81/; aaepttis est Langobardorum regnum anno ' y " """ 820; imperator coronatus a Paschali I, ipso paschatis die, 5 Aprilisanno 823 ; patri suo Ludovico defuncto successit anno 840, mortuus est
-
^ "^spositis, u... , ^ .. ^nn^-it,-^ . o r^ ^ liquet episcopatum^.Don2i.i\ Fe- vobabHiuB sulis ccepisse post annum ^ZG, desiisse ante an- ''^n;827ai*
m^
num
Hll.
Si fides
sit
Epitaphio,
an 874.
annis
sedit
anno 855
(1). Ruic suffectus filius ejus primogenitus est Ludovicus eodem anno in regno Italix
;
omnino quadraginta septem

lustris, septenis insuper annis PostFesulanaPr{E.suliu urbe fui. Prajterea eum obiisse reanantP Tudomco
Octonis
imperavitque usque ad V6 Augusti ayi. m.quo Bmîê eo^t^nctu. obiit (-Z). Certum pr.terea est B Donatum sedem Fesulanam tenuisse anno
:
'nr-n
constat
emm
eoo
Anastasio bibliothecario
[qui et ipseprcpsens esse poiuit)
eum
interfuisse
coronationi Ludovici
sequenti,
regis.
nempe
sancti
die
13
Dominico vero die Junii 844, Romse in
babUius oidetuZTeoIZTplta^^^^^^ ut supra diîmus, moTâZot^^^^^^^^^ soremque habuil CarolZcalvJm Joannes Lanigan{\l): OmninoprobabileestLuc^
Zo
mVnde
eadem
sunt
principis apostolorum basilica

et
omnes
doviciim supervixisseDonato. Secus nonne in Epitaphio facta esset mentio Caroli, ad quem
archie-
cum
piscopi
abbates
et
oranes...
Franci
reg-no Italieedevolutum erat? tatur, obitus sancti Pontifi.cis
Imperium Quod siadmit-
cong-reg-ati...
gius
II]
Tunc afraificus pontifex [Sermanibus suis ipsum Hludovvicum, Lotliarii
adscribi poterit
anno S74
imperatoris
filiura, oleo sancto perungên^, regali acpretiosissima coronavit corona, reg-emque Lnn-
annis quadraginta septem, incidcnt episcopatus initia in annum 827 vel 828. Cum hac hypothesi rectissime
vei S73; positoque eutn sedisse
componuntur facta
infra
grobardisperfecit; cui regâlera tribuens g-ladium,
illum subcingere jussit. Deinde Missarum celebratione finita omnes oum reg-e Isetantes regressi sunt. Ita Anastasius (3) qui deinde enumerans
;
hisiorica illius letatis. Ast obest prxfatse chronataxi S. Donati Vita, quam
damus ex
triplici Ms., in
quorum
singulis
Pla-
diserte ponitur
sanctum Virum a^nd urbem
prcciatos, qui
aderant Ro7nx,
iliud insuper
inter
episcopos
B uitimoloco habet{^
FesolauEE
[5).
:V)om\\ns episcopus ecclesi
Sedet
centiam octavo Idus Februarii Indictioue octava {pr^termittitur ayinus) cnmCavolo excellentissimo E imperatore eg-isse. His si fides sit, ponendus
erit
certum videtur,
obitus S
Donati post
sanctum Pr^sulem nostrum pariter interfuisse conciiio Romano, quod in causa Joannis hujus nominis octavi Ravennatensium episcopi, ceiebratum est anno 861, licet, inquit Baronius (6),
zV^wrfalii in annum sequentem rejiciant, sed huic anno monumenta Ravennatis ecclesise consentiunt. Hujus conciiii meminit, et quidem fuse, Anastasius (7) ast Acta desiderabantur. Quouiam, inquit Nicotaus Coietusin Additametiiis ad Ughel:
annum
875,
quo Carolus, ut
lum
dice
lis
conciiiisupramemorati Acta,qu!ein appencathedraMutinensis insig-ni Tabulario primus edidit

[8),
:id
suum Ag-nellum Ravennatem, ex
supra notavi, Ludovico successit et biennio post obiit (18). Pariter uno alterove anno differre oportebit initium episcopatus, quo scilicet quadraginta septem annorum administratio 7-eperiatur. Nec omnino obstat Epitaphium potiut enim S. Prsesul iliud scripsisse aliquot ante obitum suum annis imo id plerisque forte probabiiius videbiiur. Cxteraasqueacin prcecedentihypothesi (qux mihi pr^placet, quod Vita non sit eximix notx) bene concordant. Quod non ita obtinetapud alios, quorum hic evidentes aiiquot adscribam
:
;
abbas D. Henedictus Bacchinius, doctissjraum Harduinnra [adde et Labbeum], dum postremam conciliorum editionem adornaret, latuerunt, illisque interfuisse reperiuntur oomplures episcopi, quos Ug^hellus noster vel omnino ig-noravit, velaRubeo deceptus alienis perperam afiixit temporibus, ea hic adnectere necessarium duxi etc. Jam vero in subscriptionibus occurrit Donatus Fesulanus (9). Celebratum autem notatur concieruditissimus
Ugheiius ordinatum asserit addens ab aiiis poniannum 802; sedisse annis quadraginta septem (19), suGeessoremque habuisse Grosolphum, qui interfuit concilio Romano sub Eug-enio II au. 826(20) Licredibiiis sane haiiucinaiio. Quomodo, ut apposite
S.
iapsus.
Imprijnis
Donatum anno
S16,
imm (10)
tificis et
Pontificatusdomini Nicholai
summi
pou-
universalis papae anno
iv; iraperii
piissimi
Aug"usti Ludovici anno xi; die octavo decimo mense Novembris. Indiotione x. Cum Nieolaus factus sit poniifex 24 Apriiis an. 858 (11) [Papebrochius ordiuatum dicii 25 Martii ejusdetn anni {\2) liquet annum ejus regiminis quartum respondere anno Christi S62, cum quo concurrit etiam Indictio x
notavit Coletus (21), potuit ordinari S. Donatus Fesulanusepiscopus anuo8]G,sianno826hac infula ornabatur Grusolphus? Post hunc erg-odebet locari Donatus; neque Eesulanum thronumconscendisse dicendus est nisi post dictum annum 826 et diu sedisse, cum anno 861 interfuerit concilio Lateraneusi seu Romano ? Labiiur quoque Boitandus E noster in Vita S. Brigidee minoris ad 1 Februarii (22), ubi annos prxfatm S. virginis declarare
intendit ex Actis B. Pr<esulis nostri, aitque ex
iis
quw anie
dixerat, consequensesse...
Douatum non
Denique certum est S. Donatum vita functum ante anno 877, quo habiia est synodus Ravennatensis, cujus epistoix ad Joannem papam VIII snhscriY^&it Zenohius Yesulannsil 4^). Hactenusergo, prseter regna Lotharii et Ludovici II, tres habemus temporis noias omnino liquidas priores duse
(13).
:
nisi DCCcxLT aut dcccxlii episcopum esse factum, postquam pluribus annis Lothario imp. et LuJovico
principi servivisset. His
si
47 annos, quibus eccle-
{anni nempe 844

S. Pr<esulem
vivis
;
Fesidance sedi adscribunt altera (annus scilicet ^77) jame

et 862)
siam illam administravit, addideris, sequetur non diu ante 890 Chnsti annum decessisse. Quod rursus stare nonpotest cum Actis synodi Ravennatensis an. S77, cui adfuit Zenobius Fesuianus episcopus, ut jam animadvertit Cuperu^ noster in Vita S. Andrese Fesulani (23).
sublatum exhibet. Adde conciiio Romano,
(2) (bid pag. 455. Art de \inrier lcs dates, pag. 432 et 431. De vilis Roniaiiorum Porinriuum, loin. I, png 3al. IlomjE (JJ) CoriFpr Baronlum. Anrial. lom. (i) Ibid. pag. 352. 1718, (()) Ihid. pns- K^'. XIV. nuf;. 5(J(lcl50(. Lufffi 1745. (7) Dc VilisPonlit lll'r supra, pag, 410 cl secn]. (8| Ilalrn sacra, lom. - (lO)lbid. col. 547. -{li) Art II. co!.34(i. (9) Ibid.col. 550. |12) Piopylieum Majr. Conatus de vt^rrlkr lcs dalcs. pag, 272. (13) Art dc v'^rificr lesdalcs, pag. chroniro-historicus, pag, 51)*.
(I)
ti
8 Tobie
chroiiologiiiiio.
(3)
IbiU,. [oiri. VIII. col !>id,. toni. V lii, coi
Annal. 453 (17)
lom.
XIV,
(U) Labbe. lom. IX, oOS, (18) uem Uem inm. VII. mo/. Coufer Barop i,omer iiarop pag. 97. (10) Art de dales, pag.
eol.
iu,i. 10,1.
inin. vii. col. Uiti?. coi.
v!rilicr les
Aii ecclesrnslica!
Ur^lorv of irebnil, lom
III,
pag. 283.
(18)
col.
Arlde
215.
VLVrllcr ics ilalos, ]iag. 5^9.
(20)
Ibid.col. :iI4.
|i3g.
SS- tom. pag. iQl.
Fcbruarii.
|2l)Ibid. nota2. (22|Acla 245. (25) Acla SS. tom. IV Augusli,

86
5
(19)
Italia saera,
inm,
III.
Octobris
Tomus IX.
Communis
650
B. B.
DE
S.
DONATO EPISCOPO FESULANO.

torum nostrorum
historiis ad verbum ex earum originalibus sumptis a R. D. Torello Phola nostr cathedralis canonico in matutinales Lectiones
Num traclaitu atiquot
5 Communis traditio est S. Douatum virum fuisse litteris et doctrina insignem. Animo litteris deditus [ita in Vita) intra breve tempus suis natu
$cnperit
S.
Donatus
majoribus excelsior doctrina factus est. Et Ferralugenii acumine caeteros antecellens, rius (1)
:
adulta
ffitata
cum Andrea
discipulo,
quem
philo-
sophiam et theologiam docuerat, Romam pereg-rinari ccepit. Eadem apud alios leguntur. Videtur
etiam tractatus nonmdlos composuisse, idque tamquam certxmi assumit Joannes Lanigan (Confer num. IJ, nixus prsesertini hisce Epitaphii
versiculis
:
digestis, jussiique nostro per ven. P. frat. Felicem aCastroFranco, Preedicatorum ordinis, revisis ac ab omui menda (juxta tenorem Tridcntini concilii) purg-atis, eas in choro ejusdem nostr ecclesife uua cum dictorum Sanctorum nostrorum orationibus et homilia intra octavam beati patris nostri Romuli
quandocumque eorum sollemnesetfesti diesoccurrerint, legi posse concedimus. In quorum fidem bis
Gratuita discipulis dictabam scripta lihellis,
Ex
Schemata metrorum, dictabeata senum. p7'iore concludit Laniganus (2) a S. Donato

;
manu propria subscripsimus ex nostris tedibus Fesulau. Die I Januarii mdlxviii. Lectiones ilise desumptce paucissimis hinc inde mutatis verbis ex Vita sancti Viri juxta codicem Strozzianum
(de quo vide infra
et
libros aliquos conscriptos et quidem alios [ut ex posteriore versu deducit) ligata (Schemata raetrorum), alios vero solula oratione, hosque de theologica doctrina tractasse (dicta beata senum) ; ast
num.
;
uit. hujits
coynmentarii)
quas hic apponam ideo prxsertim quod Actorum nostrum compendium stylo haud inconcinno digestum exhibeant.
7Lect. I. Dignum quippe est ut quem divina: majestatis clementia perenui g-loria coronavit in caelis, christiana devotio laudibus honoribusque frequentare non desistat in lerris. Prtesertim cum sua nobis nunquam desint beneficia, nunquam
deficiat tutela,
et
sunt numerô Jiovem
simul reprehendit
Thomam Dempsterum,
qui,
lecime
-
Cuitui Fesuhs
inquit, eonsueta sua impadentia effinxit titulos operum, quaea sanctoViro composita somniaverat universalem (4), uH (3). Confer Biographiam Dempsterus, et quidemjure nihilo 7nitiusvapulat merito. Si quse scripsit S. Donatus, exciderunt hactenus, prseter Epitaphium, quod ge?ieratim ei tribuitur. In Vita nu^yi. 5, recitantur quoque aliquot disticha de Hibemise laudibus, quorum author dicitur idem S. Pr^sid. Colganus, ubi de S. BiHgida minori (5), versus illos non dubitat S. Douato adscribere; ast postea, uhi de S. Brigida majori (6), leguntur in capite seu Prologo ejus VitcB sextse, quee metrica est, quamque idem Colganus testatur compositam a S. Choeliano seu Coelano, Inis-Kellraensis ccenobii monacbo, quin eo loci mentionem jam faciat de S. Donato. Cum tamen, ut ipse Colganus nos docet, diversus in quibusdam Mss. occurrat Prologus, admitli posset, hunc a S. Pontifce, Vitam autem a prgefato monacho exaratam. Confer Lanigan (7). Cxterum versiculi, de quibus hic qussstio, tales sunt, ut cuivis iractatui, modo de Hibemia agatur, prseponi queant seque ac vitis Sanctorum. Vide Annotata. 6 Hac die annuntiatur inMartyrologio Romano: In Tuscia sancti Donati Scoti, episcopi Fesulani. In unico Usuardi auctario apud Sollerium legitur, ex codice nempe Florentino ubi primo loco venit In partibus TuscifE, apud Fesulas in territorio Florentino, sancti Donati Scoti, ejusdem urbis
:
'"P'^>
^'^"*"''
nunquam minuantur
orationibusque
auxilia. Ejus
namque
patrociniis,
continuis et
imbecillitas relevatur
corporum, et scabies purgatur animarum, auctor damnationis et mortis diaholus deprehenditur et abnegatur; creator
autem vitae aeternae salutisque summag largitor Deus recoguoscitur, diligitur et adoratur. Ad hsec omnesmentes intendite, ejusque devotissime laudibus insistite, qui nobis indignis tanta et tam ineffabilia beneficiorum munera suis intercessionibus nondesinit exhibere. Lect. ii. Hic itaque vir christianissimus confessor, verusque Dei sacerdos Donatus, nobilium parentum, nec non ortbodoxorum prosapia, in Scotia progenitus, ab ipsiscuuabulis
catholicse
fidei
ac sacrse
religiouis
titulo
insignitus, bonse indolis puer
crevit in Domino,
ita annos doctrina moribusque transcendens, ad veri bonoris culmen evolare dignus inventus est. Christianse igitur armis militiae adornatus, et veras sapientiae doctrinaimbutus, etinDei, ejusque Sanctorum, necnon et omnium spiritualium negociorum amore in dies exardescens, patriam parentesque deserens, per diversa terrarum spatia Christi ecclesias statuit visitare, quatenus ubique profimelior, et dibcipulis ac ciens semper evaderet
atque
ministris Christi ipse

fideliter et
episcopi etconfessoris, qui virtutibus et miraculis
quidem minister et discipulus p bumiliter ministraret; eo videlicet in-
clarusquievitin Domino etsepultus est in basiliea
ejusdem urbis. Et in egregio Martyrologio Britannico (8) Fesulis in Tuscia festivitas sancti Donati Scoti episcopi illius civitatis seeculo nouo, qui hac die ibidem colitur tamquam patronus prse.-
nixus desiderio, quo limina apostolorum Petri ei Pauli devotus conspiceret, ac peregrinationis suae
auxiliante compleret. Legt. iii. Dum servus Christi Donatus tota mente perageret; hsec temporibus Eugenii secundi, Ludovicoque et Lothario imperantibus, sub anno Dominicse Incarna-
modum Deo
cipuus. Notatu
(a Scot)
dignum
est,
euyn hic dici
Scotum
quod indicare videretur, ab erudito scriptorevere Scotis non Hibernis annumerari. Cetehratur ejus festum hac die 22 Octobris, qua et ohiisse ab omnibus traditur, excepto Ughello, qui scribit evolasse eum ad superos 20 die Octobris (9). Ast mendum suspicor esse, tegendumque 22 die Octobris. Fesulis accepi Lectiones proprias
Donati, quales leguntur in mag-no quodam Diurno Cbordli pergameno infol. litteris Gothicis ediio 1568, prout constat ex approbatione Ordinarii in limine voluminis adscripta his verbis : Nos F. Angelus Diaccetius, Dei et apostolicae sedis
S.
tionis DCCCxvL,
Romam
profectus
est,
liminaque
sanctorum Apostolorum visitans devotionis suse persolvit munia, perceptaque a summo pontifice Eugenio benedictione, perThusciam Christi coepit ecclesias peragrare. Eodem tempore venerabilis hsec ecclesia Fesulana pastore carebat ; quapropter clerus et omnis populus plurimum afflicti Dei summi suffragia assidue flagitabant quatenus eorum civitatis misertus, eccleaise populoque suo
,
provideret antistitem, cujus meritis et gu bernatioue desideratae pacis gaudium consequi,
dignum
salutisque
portum mereretur
intrare.
Unde
factura
g-ratia
episcopus Fesulanua. Visis quibusdam SancSS. Ilalia, 22 Oclob. (2) An eciles. Uislory (o) Iljid. [tag. 281, 285. (4) Verbo OcmpMer Acia SS. niberDite, lom. I, pag. 238. (0) ibid.
(1)
(-BiBlogus
paj;.
tom. 111, Thomat.
(u)
II, pag. 582. (7) An ecclea. History, tom. 111, pag. 28i. Mcniorial of aocient firilisb piety or a Briti.scbMarlyrologyi ** Ubt. LoDd. 1701. l9j llalia sacra, tom. III, col. 213.
tom
fiSt
est ut ejusdera clemeutia, quEB in necessitatibus fideles suos nunquam defuit consolarj
651
radios
B.
B,
9 Lect. VII.
ex longinqua
Quodam iterum maue, quura
Scotorum
etascensura
g-ente têsulas
beatum virum dig-naretur
solis voluisset inspicere,
mons Valen-
II
Nocturn
destinare Donatum, qui fidei et justitiae sus constantia eos a miseria eriperet tantae calamitatis. 8 Lrct. IV. Quumque piissimus et Deo amabilis
tianus, qui prerat erainens,
denegavit, et tantae clantatisutilitaterasubtraxit; ad quera Sanctus, menteetvultuuterathilaris.jucunditatissuffiverba
in. Nocittm.
proponens
Donatus atria sacratse aulee subintrasset, tantum eo virum advenisse pietatis divinee miserationis indicio ostensum est. Illico namque universa resonare tintinnabula coeperunt, non quidem humana manu, sed Deo summo sic operante permota. Divino insuper ig-ne larapades omnes accenduntur, quo
ait Ut quid, mons Vaieutiane exiraie, ^lestem nobis solem subtrabis atque communem?
:
omnibus patesceret, quod orbato oculis Fesulano populo splendor apparuisset supernffi misericordige. Haud mora, ejusmodi diviuo praeconio taliter resouante, clerus g-audens
ecclesia conveniunt,
cum
exultante populo in
ibi
comprehensumque
virum
Dei Donatum in sanctê Fesulanse ecclesiae prtesulem recusantem et invitum unaniraes elegerunt, laudautes Deum, qui plebem suam in tempore
visitat, et in se
clamo^â filiorum turbatus, quasi se in hoc peccasse condoluit, etprecespariterque vota altissimo contulit Creatori; atque illico montiping-uedinisbenedictiorelatione
auferri quidem a te caelestis roris benedJctionem, necnon et pingruedinis ubertatem. SermonisigiturViri Dei mons iHe excipiens vocem. coepit ex tunc infructuosus manere, nulla in eo deinceps apparente viredine, nuUa in fructibus sive seg-etibus ubertate. Condolentes interim montis illms coloni, cuncta et ex quo accideraut retulerunt sancto Poutifici. Mox iUe benignus
êcesse
est
nem
reddidit.
Quod sane factum
et admirationis
sperantibus
uunquam
deest. Lect. v.
In pontificalem itaque cathedram sublimatus pius Christi sacerdos Donatus, qualiter oflScium pastorale exerceret dictuincredibileest; erat
maximura attulitincrementum. Lect. VIII. Dilectionis quoque Deus hoc attulit indicium. Quum enim quadam diedolore pedum ang-eretur,
et venerationisilli
vespertino peracto
officio,
cum
vigilaret,
enim
cre-
berrimusinjejuniis, assiduus in
vig-iliis,
devotus
in oratione, in eleemosinis largus, in hospitalitate
ecceconspexitaddexteram lectuli quasdam puellas lampadas deferentes clarissimas, quibus ait

:
Quje
estis vos, et
promptissimus, indoctrina prEecipuus, in sermone modestus, superbis elatus, pauperibus et humilibus
Nos ad
Christo
te
quo tenditis? Briîda virgo Dei dixit venimus, Pater, et impetratEe salutis a
mitissimus,
benig-nissimus clero, placidis-
simus populo erat, etomniaeratomnibus, quatenus omnessalvos efficeret. Quadam autem die quum plurimos consig-nasset chrismate pueros, a lupi
ingluvie matris incuria raptus ex illis unus est. Coutinuo mater mcestissima scissa veste, difl"usis crinibus, cursu velocissimo ad benig:ni Pastoris pedes ejulans prosternitur, ac miserite suee infelicem pandit eventum. Illico gravissimo dolore
perculsus Donatus seterui Pastoris auxilium precibus imploravit, vixque orationem compleverat,
Dno benedictionem afferimus. Quo dicto pedes languentis tetigitbeoedicens,quem perunsit; et ita ex manu virginis gratiam consequitur sanitatis. Aliud quoque in eum dilectionis Dei signum non tacebimus. Ipso enim transeunte ad basilicam,
ingrens crebresceret pluvia, matutinali siquihora, sicca ejus visa sunt vestiraenta. nuUa prorsus humiditate percepta ad Servi sui custodiam. Cum ergo ea quse tunc solummodo gessit,
cum dem
comprehendi vix possunt, quid

oranibus quaeoperatus
e.st
dicturi
sumus de
oumferailla
decreverat,
celeri
gradu puerum, quem devorare

Pastoris
vestigia
reportavit,
in reliqua vita? Et quse omnia clerum et populura in tantam adrairationem (rapueruut), ut non admirari et venerari continue tus
ad
pii
matri statim reddidit incolumem. Lect. vi, Anbelabat prseterea quotidie de amissis ecclesiag vebus quomodo eas posset recuperare. Quidam
quem
Virum Dei nescirent. Lect. sui tempus imminere

est, et
ix.
Postremo
quum obicouvocato
conspiceret,
nempe
vir ssecularis
praedia sacrEB ecclesise
potens admodum qusedam invaserat ; quera PrEesul
mox ad admonuit ut sancte et iuste viverent, eosque Deo commendavit. Interea de Pontificis transiturumor emanavit in populo, qui
ecclesiae perceptis,
clero, et sacramentis
eos conversus
saepe corrlpieus, frequentius
quoque placido sera tanta

die
multis cselum clamoribus implevit. luterque has
mone demulcens, studebat eum

C
divertere. lUe vero
nitis
insania
lugentium lamentationes pius Pater moerore compunctus, in eorum conspectu preoes et orationem
non solum
tanti
Pastoris
acquiescere recusabat,
verum
moquadam
Deo
obtulit.
Qua
expleta,
clero et populo,
qui p
virura
Dei Praesulera
suum
torto ore
deridens,
astabat, benedicens Senex
veuprandus quievit in
turaba
injuriis et
opprobriis variis ausus est appellare.
Adhsec
vir humilis nil moleste respondit, sed a se

:
exeundi licentiam dedit, dicens Perg-e torto ore, quod perfidije tuae obstinatiouetorsisti. Ad jussum erg-o Pontificis homo ille miserrimus sicut prius torta mente non ante sed retro prospexit, sicque itinere coepto, facie ad dorsum revoluta, anteriora oblitus est; quin lingua, quae contra beatum Virum
perversa fuerat locuta, insuper et manus contrahuntur, quas in Dei Servum audacter injecerat. Quem ad PrfESulem adductum, et postulantem quatenus Vir Sanctus inique pervasa ecclesiEe bona
Novembris; qui etiam postmortem miraculis coruscat aeternis. Te igitur obsecramus Dei Sacerdos et Pontifex, Rector et Pastor noster, quod tuis non desinas greg-ibus
est xi kal.
pace claritatis saxea sepultus
ieternae, et a discipulis suis in
subvenire. Succurre destitatis et lapsis, miserere viduarum et captivorum, auxiliare orphanis et

pupillis, fer
opem
viveutibus et defuuctis. Extolle
clerum, adaug-e populum, a calumniis protege, ab insidiis eripe, pucem injunge et famem depelle, quatenus te duce eo nostrum tendaraus iter, ubi
vera requies tranquillitasque

sfficulorum.
10.
nunquam
consene-
proque malefactorum restauratione de suis propriis munera non recusaret (quod boni Pastoris objurg-atione peractum est, ut qui prius alieua furiose pervaserat, postea tremefactus libentissirae presentaret et sua). Episcopus (vero) mox,
reciperet,
j
scunt. Ipso praestante qui vivit et regnat in sfficula
Amen.
itemapud
^*e'"''<"'
impossito
illi
poenitentiae
modo, benedixit,
et pri-
stinae restituit sanitati.
die S. Donaii festum celebraiur per universam Eiberniam et quidem sub ritu duplici majori, idque ex decreto Benedicto XIV, cujus tenorem hic, quanium opus est, adscribimus ex ThomadeBurgo{l) Adhumillimas preces, nomine
:
Eodem
( t
Hibcrnia Domintcans, pag. 23. Edjt. 1762.
fi^2
AUCTOHE
DE DONATO EPISCOPO FESULANO.

erat,utinecclesns cathed?'alibussepuUurieman. D darentur prxsules aliique. Confer Acta S. Agricolis (3). Aliud est de S. DQn?i.i\ pnedecessoribus cum usque ad sxculum vii mortui extra civitatem sepetiendi essent, quia civitas virorum non nmrtuorum dicitur (4/ Vide Annot. ad Vitam cap. 1. Ht. s, ubi dicimus Fesulas ante medium saeeuli vi fuisse eversas. Ferra^nus S.Pontificem conditum
(5) in S. Martini iEde, ad Mensotam amnem quam, annuente ac hortante S. Donato, refecerat
B.
Hibernite per suum in Romana curia agentem SS. domiuo uostro Beuedicto papae XlVporrectas, etasauctitatesua ad saeram Rituum concleri reg-ni
greg-ationem remissas, pro concessione et extensione ofliciorum propriorum etmissarum infrascriptorum Sanctorum natioualium, sub ritu duplici majori ad uuiversumillius regnum; uempe die 16 Januarii 22 Ootobris S. FurfEei, abbatis Latiuiacensis...
Donati episcopi Fesulani et coufessoris... Sacra eademcongTegatio, audito prius in voce reverenS.
vult
dissimo patre domino fidei Promotore et ad relationem emiuentissimi et reverendissimi domiui
concessionem et respeextensionem officiorum propriorum et missarum supradictorum Sanctorum ad totum praefatum regnum, si fuerint a sancta sede approbata, sin aliter de communi, recitandorum sub ritu quemobtiuent, alias sub ritu semi dnplici, diebus non impeditis, ab omnibus Cbristi fidelibus utriusque sesus, qui ad boras canonicas tenentur, nec nou ab omnibus Hiberuensibus, in trausmacardinalis Porto-Carrero
,
ctive
hujus discipulus S. Andreas, addito monaste^Ho (6), Quid autem de sacro corpore sit factum, non plane constat. Habemus inter Mss. nostra titteras P. Mag. Raphaetis Badii, Dominicani Florentini, datas die 29 Aprilis 1629, in quibus de reliquiis S. Donati ex professo agitur. Ejus, verba ex Itatieoin latinum versa, subjiciam prxvie iamen ; notabo, Jacobum Bava?'um, episcopum Fesulanuni, alia
cathedrati
Bartholonicei,
Romuti et
extructa, ecclesiam SS. non proictd ab urbe dis-
rinis partibus
coUegîaliter
degentibus,
die
1
benig-ne
1757.
indulsit atque concessit.
Hoc
Julii
Noiat aidem prsefatus Thomas de Burgo (1), omnia memorata festa sub ritu duplici majori... celeB branda esse, cum certo constet, eorum singûla in dicecesi aliqua aut religioso ordine sub eo ritu celebrari. Ita disertis verbis advertitur ad calcem exemplariorum duplicis istius decreti {bina edidit dec7'eta Benedictus XlVy prius die 8 JiUii 1741 alterum sexennio tardius, quodhic nos recitamus et solum ad rem nostram facit) in noviter Dublinii impresso Supplemento breviarii exbibente oflScia
Propria de sing-ulis laud?.tis Sanctis, prout in breviariis aut Supplementis approbatis reperta sunt,
sitam, quse hactenus cathedraiis fuerat {quando verocceperit esse catbedralis, ewo facile dixerit; necetiam an reapse ab urbe dissita foret, cum Fesuiarum ruinae initium, utmonui, sitfactum
medium sasc. vi nam si ecciesia SS. Romuli Bortholomxi extra moenia posita erat, neccivitatis situs mutatus fuit, nonesi credibile fuisse caante
:
et
1'j
XêArcilerQ ,
sed potius basilicam ciyniterialem) in
monasterium, ab iisdem Sa?ictis nuncuj)atum, instituisse anno 1U28(7); simulque transtulisse reliquias ejusdem S. Romuli et S. Alexandri, illius
sedis
quondam pontificum ; denique temporum lapsu prcvfatum ^nonasterium cessise canonicis regulajHbus Lateranensibus qui, inquit La,
mius
12
jS)
modo
illud
inhabitant. Hodievero sup"^" p'"""
demptis dumtaxat SS. Celso
et
Colmano Duaco,
inveniri poterant.
pressumest.
controvertitur, utra in ecdesia corpus^. 'DQXi^X\asservetur,imo an in alterutra,ut ex sequentihus declarabitur. Tenent canonicici Fesulani (verba sunt Badii) translatum simul cum
reliquiis SS.
S.
quorum
officia
propria nullibi
Verum
Quae veroindicto Supplemento leg-untur, ipse post diligentem quatuor annorum inquisitionem episto-
^'"""*'*
larem in
Europge dioecesibus adbibui curam, ut a typographo, etsi latini idiomatis prorsus ig-naro, accurate ederentur, utque Dominicanomodoorandi Horas, quantum fieri poterat, accommodarentur. Caeterum, infronte HiberniasDominicanae, insmbitur P. Thomas de Burgo, prselibati Ordinis
distitisque
variis
assecutus sum,
summamque
Eomuli
et
Alexandri quoque corpns

legitur in officio
fuisse
in
dictge
Donati
episcopi,
ut
translationisj
positumque
ejus sacello
justapodium (pozzo, an pluteus cantorum?), nec uspiam traditur deinceps exhumatum. Nolim tamen asserere illud ibidem requiescere Quod si ibi sit,
occultum prorsus jacet nec ulla ei exhibetur veneratio, nec ullus redditur cultus, imo nec levis;
alumnus,
S.
TheoIogiEe magister, et protouotarius
apostolicus, nec uon HiberniEc Dominicansebisto-
riograpbus, postea episcopus Ossoriensis.
simum
praesentis tanti thesauri apparet vestigium.

,
unusquisque suo modo eoque plus F minusve probabili, de his disserit reliquiis. CanoCaeterum
^ II 9 11.
Dp ue
rpliniiiic: &. JJonati narurarenquiis ^ Dnnati liornm
nici catbedralis stant pro
que
translationibus.
Acta
hic
sua ecclesia freti transla^^ ^^^ ^.^.^^^ p^^^^^ Lateraneusi.s sibi illas vindicant, exhibentque capsuiam {cassetta), sub altari majori positam, in qua praetendunt con^.^^^^
^
priraura edita.
tineri ossa S. Donati
(nec
enim corpus integrum

reliquiis
existere credunt), simul

S. Julii martyris.
Rettfuix'
cum quibusdam
S. Donatus In Vita diciturdie undecima sepultus a discipulis in arcasaxea Kalendarum

bris, iu loco
Desiderantur litterae authentlcoe. Nihil aliud habetur, nisi lacinia perg-amena {uii
Novemvixit,
ubi
cseteri
sancti poutifices sunt col2

:
pezzo di carta pecora) inserta altari, quod extructum anno 1615fuitab abbate illius monasterii. In
vero chartulascriptumest, praefatse capsulseimpositum fuisse corpus S. Donati cum aliquibus reliquiis S. Julii martyris. Ast hac de re speciatim operaepretium est videre vitam S. Praesulis editara paucis adhinc annis a P. Placido Puccinelli. Hic enim affirmat repiriri corpus in aliqua ecclesia abbatigeFlorentinfie, vicina civitatis. Quod quidem
illa
locati
et
in Prologo
;
num.
Donatus
dum
nobis prrefuit
dum
carnis deposuit sarcinam, no-
biscum cadaverexanimatusmanet. Ugheilusdiserte asserit (2), sepultum in cathedrali in sepulchro marmoreo, nihilque obest quominus ita statuamus saltem de S. Donato, siquidem sasculo ix [obiit S. Episcopus anno oiroiter 874) haiui infrequens
Domimcana, pug. 23. nola .CaIi.Iogu!.
.*** ^'^?,"'^
6.
(2) Italia
sacra
lom.
renliaG 1758.
(7)
Ibidem, tom.
Iloliffi
IIl in
Indice.
col.
-IS) Ibid.-(6J
ecclesiffi
SS. rtaliaj (g) Lamius. sancUe FloreoUnffi raonumeina, lom. II, pag. 1331 el seqq. Flo-
CXXXIII. Item Ughelli Tom. I, pag. 111.
soc.
lom. UI,
Cbronologico. pag (t*| 22* et scqq.
hactenua
DIE VIGESLMA SECUNDA OCTOBRIS.

hactenus non potui mihi faccre perspicunm ast investig-abo. B^c laudatus P. Raphael Bandius ad decessores hagiographos. Aliud nihil reperi in
;
65S
tinctis et altera linea italico idiomate
rata. Post
hujusmodi indicia
et alias notitias
partim lacead dic-
ADCTORB
B.B.
tum corpus
Mss. nosiris. Obscura liaquehucusque sunt, quee
spectantes, declaravit supradictus prselatus esse jllud verum s. donati episcopi fesulani
coupus, jussitque extrahi ossa, et collocari in arca,
ad
reeogniix
aiiiio
1810,
S. Donati reliquias pertinent. 18 Ast ew rescriptis, quae hisce diehus Fesulis accepi, luxoritur, etquxstio dirimitur autorltative, vincuntque patres Lateranenses, cum ex
hancque deponi in oratorio privato D. canonici Romuli Palagii declaravit inseraper idem RR. Man;
ciniuscuratarum
eoruni monasterio, hodie suppresso, reliquicV S. Donati solemyiiter transiat^ anno IS17 fuerint in ecciesiam cathedraietn, ut ex sequenti instrumenitalico iatine redditum hic quantum rem nostram subjicio, constabil .Ante tamen quam illud yêcitem, notabo inter preefato,
quod exstat
quod ex
se, ut propris expensis in altari, sua ecclesia cathedrali dedicatum S. Donato, pararetur urna, in qua dicta sacra ossa deponereutur, postquam tamen, ad majorem Dei Sanctique sui gloriam, debite disposita ac ornata
in
expedit in
fuissent.
nuper Fesulis mihi missa, haberi vitain^. Douati, descriptam ex codice Floreniino bihliothec3e Medicese LaurentiancB in qua legitur:
ta rescripta
14 Interim mortuus est RR. DD. Mancinius ; ast ""'''<"* heredes, perspectam ejus voluntatem de collocan- ^^*'
dis ossibus S.
o-
Donati episcopi Fesulani executioni

il-
mandare decreverunt, ac proinde, consentiente
Corpus
(S.
DonatiJ clerus et populus... iu
ecclesia
sancti BarthoIoraEei, vicina civitati, montis indes-
censu honore maximo tumulavit. Codex iile, auctore Bandinio (1), perlinet ad initium sseculi xiv.
lustrissimoacreverendissimoDD Martino Leonardo Brandaglia Dei et sanctse Sedis apostolicEe gratia hodie episcopo FesuIano,propriis expensis conficiendam curarunt iu altari urnam raarmoream in forma
Trapezii, ut deponerentur ossa
S.
Quidquid
sit
de queestione
;
utrum jam, dum

id
obiit
S Donatus, ecclesia
illa dici
a S. BartholomEeo po-
ex citato locojure quando scripta est prsefata vita, opinionem, corpus S. Viri quiescere in ecciesia, quee tunc S. Barthoiomeo dicata erat. His prssmissis, esse instrumentum recognitionis et translationis In nomine Dei.
tuerit vel legitime possit
inferri videtur, Jianc scilicet fuisse,
memorati episcopi lignea. Sequitur capsse ionga et munitissima decriptio. Quae omnia cum pleue observata diligenterque examinata
Donati
asservata in capsa
fuissent in prEesentia D. prsepositi Philippi Trabellesi et R. D. canonici Romuli Palagii, qui uterque
Amen. Auno Dni. N.
J. C.
millesimo octing-entesimo
de clero ecclesife cathedralis, dicta capsa elevata fuit in dicto altari atque inclusa in urna marraorea, de qua supra, quo perpetuo inter fideles promoveretu!" araplius
decimo septimo, indictione romana v, hac die quinta mensis Julii, Pio VII summo pontifice sedente in Vaticano... et Ferdinando III mag-no Tuscite duce feliciterimperante. SequenticliirogTapho, quod valere et teneri debet ut publicura iuitrumentum, appareat et notum sit, quod, cum jam ab anno millesimo octing-entisimo decirao expositum RR. DD. RanerioMancini, episcopo Fesulano fel. mem. fuisset, ecclesiara
pietas in
supremum omnium bonoepiscopum
rum
Largitorera
et in S.
Donatum.
Factis et observatis supradictis omnibus, in ecclesia cathedrali Fesulis coram iUustrissimo ac reverendissimo DD. Martino Leonardo Brandaglia....
et
supra norainatis testibus,
et
me
infra-
scripto
cancellario curise
episcopalis
Fesulanse,
suppressi monasterii
S.
Bartholomêi
parum convenienti ad cultum sacrum, cumque notum preeterea esset eidem

Fesulani... in statu esse
factaetiam prsEsentis instrumenti recitatione, cujus duo confecta exemplaria authentica, subscrlpserunt praenominati propria manu... mandavit-
RR. episcopo Mancini in illa reperiundum essecorpus S. Donati Scoti, episcopi Fesulani die decima septima meusis Maji ejusdem anni millesimi octinC gentesimi decimi, dictus RR. DD. Mancini se con;
quc RR. DD. Praesul mihi infra scripto caaceilario munire prsesentem actum suo sigillo episcopali, et deponere alterum exemplar authenticum in capsa S. Donati de Scotia episcopi Fesulani, et alterum
in archivo cancellariae episcopalis Fesulanae. Eiât
tulit ad ecclesiam priEfati monasterii S. Bartholomaei unacum ill D. Bandino Panciatichi, adminis-
suhscriptutn
raillesirao
Martinus, ep. Fesulauus.

testes declararunt,
Sapra-
memorati duo
se die 23 Julii
tratore mensae Florentinse
vacantis,
et
admodum
rev. presbytero Dothel secretario
ejusdem RR. DD.
cum
dictis ossibus S.
octingentesimo deeirao septimo capsam Donati recepisse Florentiae,
episcopi,
atque
ibi,
in prEesentia R. D. canonici
Romuli
Palag-i,
tunc parochi ecclesiEe cathedralis

custodis prsefati
quo fuerat delata ut debito ornatu condecoraretur, ut illam Fesulas transferrent ; quod et fecerunt,
palatiura
FesulauEE, Joachimi Ranfagni Fesulani et Joachimi
Marchini,
tum
mouasterii
sup-
earaque deposuerunt in sacellu S. Jacobi juxta episcopale, et deinde sub vesperam diei
sequentis 29,
post sacra offlcii, translata (eapsa
et sodalitiis urbis,
pressi, oblata ei
fRR. mancinio)
fuit a supradicto
D.
aperiri possent
Handino Panciatichi clavis, qua ul dicebatur, minores quidam cancelli ex ferro,

altari,
S.
cum
reliquiis) processionaliter fuit a capitulo, co-
mitantibus clero universo
atque
exstantes
sub quo ferebantur ossa
erat depositum, in Donati de Scotia episcopi
ubi
in specie sodalitio S. Donati,
quod extat
in paroecia
Fesulani asservarl. Jussit itaque idem praelatus reserare raemoratum depositum, in quo reperta est
S. Dominici, ex praefato sacello (S. Jacobi) ad ecclesiam cathedralem et collocata in praedicto altari, numeroso adstante populo. Erat signatum. Julia-
capsa cuprea cum fenestris vitratis, supra quas extendebatur retiaculum ex filio cupreo continebat dicta capsa ossa; deerat tamen caput. Supra ossa reperiebatur cartulaperg-amena ubi leg-ere cratid quod sequitur Die ^^-Aug-usti millesimo sexcentesimo decimo quinto [haec italico idiomate ; reliqua cartuise inscriptio, iatino) Reliquiffi S. Donati Scotiensis translatae idus Septembris cum anno caracteribus seu cyfris exarato roraanisnonbenedis: :
nus Leonardi cancellarius episcopalis Fesulis. IhLiquet ex hoc instrumento, unde, quo
et ineccktiam
'ôtfiedraim.
quando
quis sit rescripta nostra Videntur ossa quatuor SS. episcoporura Fesuianorum Rorauli, Alexandri, donati et Andreae quievisse in abbatia S. Bartholomffii, quffl certo certius fuit antiqua cathedralis Fesulaua,
:
Donati reliquise fuerint translatee, et earum prsesens status et sedes. Subdunt

S.
necamplius uno
clesia videtur
milliari distat
ab urbe. Dicta ecS,
primum
dicata fuisse
Petro, dein
(I)
Codd.
laliiil,
lom,
I,
col
t;i7.
S.
Romulo,
654.
iDCTOtt
B. B.
DE
S.
DONATO EPISCOPO FESULANO.

nomine illam suhjungendam commentario nost duximus, et quidem juxta apogyâphum ev M^ Minervx; quamvis illud plurimis in locis sit men dosum vitiosumque, ut manifeste appareat exa ratum ab imperito Amanuensi. Hcvctamen facHe futtemendareexaltero apographo, quod, ut diximus, invitaomninoconcordat tum verhis tumreT>
tu77i S. Bartholoma5o. In basi colummx altaris,inquonuncasservanturreliguicV,sequens S.
Komulo,
legitur inscrintio inscriptio
: :
OSSA. S. DONATI. AXTIST. FeS.
Thesaurus. ille. habet. condita.

SEDES. AD. D. BaKTHOLOMJBI. SUBURBANAM. DIU. FUIT. Unde. Raynerius. Mancini. ep. Fes. DuM. APUD Parmenses. exolaret. In. hoc. templum. maximum.
QUOBUM.
AeM.
phum
Ut. suje. paceret. pietati. satis.
et cujus si^nile apograColganoprsemanihusfuit, ut ipse adlFebruarii invitaS.BrigidcV.eccleaiêOpacemis apud
hus
cum rehus prxcedenti,
Transferre. voverat. Ut. primum. ad.suos.

posliminio. rediret. A. morte. interceptus.
Id. operis. nepoti. Lancillotto.
Absolvendum. reliquit.
QUI. PATRUI. VOTUM. LIBENS. AKIMO.
SOLVIT.
Eaque solemni. pompa. Pacibus. cereisqce. ardentibus.

ClRCUMDUCTA.
altari. gradu. ac. loculo. Marmoreis. exornato. IIIo Kal. QuINTIL. MDCCCXVII.
hmc.
quod mihi Fesulis nuperrime missum est cum sequenti notatione Fesulis habemus duo enormia volumina pergamena in-fol., utrumque continet seriem vitarum Sanctorum per annum quEe pauli:êr ab invicem differuntnarratiouis forma seu modo. Non du~ bitem amho apographa majorihus nostris suhmzssa ex iisdem voluminibus fuisse transumpta. Alteramdenique ^,Don^t\ vitam, sedlonge breviorem eadem occasione Fesulis accepimus, descriptam ex codice vi Ptutei xx pag. 26 b. biblio'
:
;
"Pessulns inltnlitLpntronve, testatur?iisverhis{\]-Ver~ vetustus author vita: ejus{Donati) quem es grandi manuscripto librochronicorum ecclesigeFesulanfB esscriptum hnhemus. Item ex tertio apographo,
Inlata. fuere. In eode^n altari hahetur tahula picta S. Donatum exhibe7is habitupo7itificali. Adcaput quodspectat
sa7icti Viri, restitutu7n itlud fuit
,
thecie Medicese Laurentianie. Convenit satis vita hasc cum Actis nostris stylu^ rudior et incorrec;
jussu Raijnerii
Mancini sodalitio S. Donati ignoratur ta^nen quando primum id sodalitio fuerit datum, forte anno 1615, qui annus signatur in cartula pe7-gamena a Mancinio inventa, quaîdo theca reliquia-
Pauloplura profert [nescio qua fide) de S. Donati gestis ante ejus egressum ex Eibernia pa- E tria sua. Cseterum, judice Bandinio (2) codex prmfatus est&^c\i\\ xiv ineuntis. Ordo factorum {prsetus.
rum
S.
Von&tiapertafuit. Forte asceîdendum est
ad tempora multo remotiora, ubi dict^ reliquix

translatse su7it suh altari,
quo in loco eas invenit
Mancinius ast -.tempus 7iemo accuratedefinierit. Esec ita in rescriptis ex Italia nobis subministratis.
Aeta
16 Tria hahemus a decessoribus nostris collecta apographa mss. diversa, de S. Donato agentia. Primum hancfert epigraphen Vita sancti Donati
.-
episcopi Fesulani, transcripta e.x vetustissimo ms. codice in foiio inscripto Chronicfe FesulaniE " die 11 kal. Novembris. In secundo ad calcem legitur
-.
Extat haec vita ms.
Lombardicis in Minerva pluteo 21 libro ultimo. Tertium denique provenit ex leg-endario ms. card. Strozzi num. 1 fol. 82. Vniversim conveniunt inter se, quod digesta
literis
cipua namque referuntur) paulisper invertitur. Ex variis his apographis plura usu venient in Annotatis.Typis excusavita S. Donati fiiit a Philippo Villano, item a Placido Puccinelli et a Francisco Cataneo Diacceto, episcopo Fesulano sicut et a Scipione Ammirato (3) hunc prse manibus haheo ; Diaccetmn consului Parisiis [mense Julio I8b5] in Bihliotheca imperiali; Villanum et Puccinellum hactenus 7ion reperi. Italice scripsit Diaccetus de S. Romulo et aliis SS. Episcopis Fesulanis (4), inter quos hahetur S. Donatus (5), cujus res gestas per modwn encomii exhibet, exorsus a prolixo valde Prologo de mundi contemptu aliisque id genus. Plerumque, ah initio prsesertim., sequitur vitamanohis editam; paucis agit de episcopatu sicut et de morte sancti Viri. Quee mentione digna occurrunt in Annotatis re;
.-
peries.
sini
C ad instar homiliae, in die festo S. Donati habit^, item guod duahus quasi constent partihus Pro:
logo
et Vita.
sonant in
Duo priora vix non ad verhum conVita, atque evidenter ab eodem orginali
;
transumpta fuerunt inPrologo differunt. Posteinferius Vita longe elegantiori quam in duobus antedictis exhibetur stijlo ; res seu facta sunt omnino eadem, nec plura necpauciora utrohique recitantur. Duo priora magnam partem carmine ah origine scHptadixeris: namprxter nonnuUas versuum conttnuatas series hinc inde insertas, in
rzus [quodprioribussstatehaud videtur) diversum rursus hahet
parum
Prologum
.SSp)
alliis
difficileest invenire dissecti
membra
poetê.
ttaque vitam corrasam ex variis fragmentis, quo-
haud Putem
rum
pleraque metro exarata tenehantur Cmterumverhis luxuriat admodum,rebus valdejejuna est.Quodad aulhenliam spectat, idunumdixerxm: Antiqua satis esse videtur, veteremque
ecclesise
Fesutanse reddere traditionem
atque hoc
dc! RR Ficsole.
pnmo
vescovo d,
F.mle
et di piu aller. Vescov.suî
.ucSon!
Monsignore Fraiicesco de Callani da Diacceto vescovo di Florentiae 1S78. {) Ibid. Viladel beatigsitno Dooato di Scozia, vescovo de Fiesole, pag. 99.

dicebat
:
665
dilexi
"
Domine,
:
decorem domus
;
tuse et
EX HH.
locum habitationis
gloriaa tuse
"
et quasi excla-
mando
VITA
etc. "
aiebat Quam dilecta tabernacula tua Et ut beatissimi patris nostri Donati condig-ne transitum declaremus perspallebat Beatus,
f,
:
quem
SANCTI DONATI EPISCOPI,

CHRISTI FAMILURIS.
Inhabitabit in atriis tuis Et quasi interrogando dicebat Domine quis habitabit etc; et respondeudo aiebat Qui in:
elegisti etc.
.,
greditur sine macula etc, Sine macula hodie beatus Donatus in Domini ingressus est taberna-
culum, cujus
Ex
Ms. MinervcB, pluteo 21,
collato
et
virtutis signa multa effulserunt in orbe altisona. Quisquis enim ad eum tristis venit,
cum Ms.
tero
Ghronicce Fesulance
aU
gaudiens abscessit; quisquis gravi fatig:atus lang-uore ejus promeruit benedictionem sua vota
,
,
Domino donauti
Ms. card. Strozzi.
(donante); quisquis delictorum sarcina gravatus, cum gemitu ab eo est visitatus, ob ejus oratiouem g quamque admonitionem, revisus
est
ad
aeterni
pascha
/i
regni.
PROLOGUS.
ANNOTATA.
Exortatio ad celebrandum S. Donati

festum.
B
CoUnda
vilai S.
festi-
Beatissimus a
die
Christi sacerdos ac venerandus ho-
Dona-
Donatus occurrit.
nobis
effiidit.
Qaem
divina pietas
festi-
vitatis luce inituit b et perpetuas g-loriae
coruscum
a In tribus nostris Mss. tres diversi sunt Proejusdem argumenti. Ubique introductio est ad Vitam per modum exhortationis ad digne celebrandam sancti Viri festiDitatem ; unde et ipsa Vita instar homilise describiiur. b Enituit. Vocc hêc clare exarata est. deterum in sequentibus non raro similes occurrent
logi, licet
tocu-
tiones
Et a nobis in Eeternum honolumen retur sereno pectore pleno, ut ibi per sevum sit glorificatus, ubi meruitetpontificatum. Ethocideo
vestris
haud minus
vitiosss.
personamus auribus, ut magrnis
es-tollatis
legendum scripturam... divinam. d Hic utique clare indicat scriptor reliquias S. Donati suo tempore exstitisse. Vide Comm.
prasv.
c Videtur
laudibus in tanti Patris solemnitate, quem nobis transmittere dignata est Scotia mater. Scriptura c
Deut, V. 16
num.
11.
Abhinc concordat Proiogus ex
Chronica Eaesulana.
e Quid sibi velit hsec vox, ignoro. Probabiliter mendosa est. Chronica Fesulana habet Salutis namque author nobis summum deditDonatum, doctorem, quem Scotise g-enitum Fesulis deditum prassulem, fore ad futurum meruit FesuJa in uuum.
.-
ad mentem revocemus divina, quae docet charitate Honora patrem et matrera utlong-aevo alraiflua vivas tempore in haereditatem adoptate. Quantum enim, fratres, distatinterprosimosetpatres, tantum distat inter Sanctos, quos possideraus et illos, quos sola devotione veneramur 2 Ecce beatus adleta Donatus, dum vixit nobis
:
jiii
vivens
Fe-
preefuit,
jufanit
fuil,
* al.
pro-
dum
*
carnis deposuit sarcinam, nobis
cum
Ita eiiam in antiquo officio S. Donati. f Melius in Chronica: Et ut beatissimi P. N. Dos nati transitum declarans, psallebat. etc.
Cadaved
exanimatus manet d a Christo corocadaver Ejus quotidie intercessione a criminum natus.

sorde lavamur in orbe, qui dum visit in corpore, meruit miraculis coruscare et viventibus justitiee normara demonstrare dum obiit debiles curare
j
re?
meruit, et valentes sua intercessione redemit. Et ideo ad communem Igetitiam hujus diei omue no-
' '
peculiarius
profuit
biscum sfficulum invitemusj peculiariter * tamen * illos et praecipue eshortemur quibus praefuit
pater; quos bene vivendo informavit, quos opibus ditavit , quos benedictronibus exaltavit. Parvis nempe, fratres, * ut pius pater cong-audet obsequiis
filiorum et
in
g Locus mendosus corrHgendus ex apographo Chronicx: Ob ejusadorationem (orationem) suamque admonitionem reversus est ad terni pascua regni. Ccsterwn frequenter zn sequentibus eodem modo emendandus erit lextus ex apographo Minervx, quod diximus ab imperito et negligenti exa7'atum amanuensi. Vide Comm. preev. 16. F h Fo7'te ita legendum. Notum est vocem hanc
significare
quamcumque
festivitatem solemnio-
rem, Videsis Ducangii Glossarium.
siiis
nerape
fratribus.
numero
exultat
eorum
et tanto
CAPUT
I.
hujus excrescunt merita g-audiorum, quanto incrementa proficiuntspiritualium filiorum. Jure erg-o in ejus laude nostrorum non obrig-escat lingua, per
quem meruimus medicamenta salubria. Salutis namque author nobis sammum dedit Donatum doctorem, quem ScottiJie g-enitum festilis e deditum
praesul fore ad
S. Donati natales, pueritia, institutio.
In Italiam peregrinatur. Coesede Fesulana,
futurum Fesolainnuit.
litus collocatur in
ttiortuiK ets
3
nitas,
colenda et vere mag-nis perferenda solemde qua ang-eli Dominum coUaudant in astris,
quam
strat.
virtutibus et miraculis illu-
sacerdotum coetus magno resultat honore, populorum nunc turba occurrit magna devotione ; in qua coecorum redeunt lumina, et diu clausa ora resonant in vocesonora; debiles omni virtute salvantur , et dirae peccatorum abluuntur maculae
in et vota cunctorum adsumuntur iniquorum certe, ut credo, festivilaude Sanctorum. Hujus
,
tatem Domini
olim
propheta
conspexerat
cum
candus beatus Donatus sacerdos, quem nobis Hibernia, Scotorum reg:io transmisit. a Scotia vero et Hibernia b proximEB sunt Britannias. Hibernia
vero
Iste nempe,
fratres mei, iste est ille et vere prsedi-
Onundut
ex Bibemia
a
b
656
VITA
S,
DONATI EPISCOPl FESULANI.

vero tibi obediens fuit voci Domini, et aecipere meruit terrara promissionis , lacte et melle manantem'; sic et iste Vir sanctus, audita evangelica tuba intonante, ex intimis cordis medulli.s et spem omnem quam in seculum habebat dereliquit. divitias, honores, patriam parentesque de,serens ut Christum pro nobis factum egenum pauper ipse sequeretur qui dixit Nil tuleritis in via neque duas tunicas habeatis " studuit uihil in hoc
;
, : :
vero insula inter Britanniam et Hispaniam sita, spatio terrarum ang-ustior sed situ fecundior. Hffio
long-iore
ab Africa spatio
in
Boream
porrigitur.
Hujus priores partes Hibernias in Cantabricum Oceanum intenduut, unde et Iberuia est dicta ;
Scotia autem, quia a Scotorum gentibus colitur, appellata. Scoti. c propria ling-ua nomen habent a picto corpore, eo quod aculeis ferreis cum atramento
variarumfig"urarura variostig-mateaduotetur. Huic
Luc.
x, 5.
Mevauia d insula prosima, et ipsa spatio Don parva, solo commoda, atque a Scotorum gentierg-o et
muudo
rum.
,"
appetere,
ut audire valeret:
"
Beati paucaelo*'^'' ^' ^'
peres spiritu, quoniam ipsorum est

0.
regnum
bus
colitur. Scotias
;
apis nulla
iu
si
autem nulla anguis, e, avis rara, tantum adeo ut advectos inde pulveres
quis alibi sparserit inter alvearia, esa-
^
,.
seu lapillos
quam
nit,
*pie
ceci-
carmiHe
mina favos deserant. 5 QuantEB autem fortunae vel dignitatis, seu etiam quam amica sit paeis breviter beatus Donatus versificaudo collaudat souando
Finibus occiduis describitur optima tellus,
S Profectus itaque est, et, ut evangelista ait ''"''fl" pcdf " Homo quidam nobilis abiit in regionem longin- Luc. xix, is quam accipere sibi rcgnum et reverti. Ut enim
>,
beatissimus Donatus
reguum
valeret adipisci ter;
num, seipsum
dedit in
preemium
et
non solum
pervenit ad Eeternum sed etiam cum stula Jucunditatis meruit scandere in coeleste regnum. Et ut
ait
Nomiue
et antiquis Scolia scripta libris. arg-enti,
Scriptura
;
>
Pauper reguat
qui
in occulto
habendo
Qualiter
Dives opum,
gemmarum,
vestis et auri;
Dominum
citur
:
et de his
Domino
est.
militant di
Commoda
solo.
terrig-enis corporibus
aere,
putre
Regnum
Dei intra vos
autem ad pontificalem pervenit infulam", juxta

pulchris et lacte Scotia campis veridica majoi-um famina nobis redundantia refe-
Melle
fluit
Vestibus atque armis, frug:ibus, arte ruris^.
Ursorum rabies nulla est ibi, saeva leonum Semina non umquam Scottica terra tulit; Nulla venena nocent, non serpens serpit in herba, Nec conquesta querit h garrula rana lacu i, In qua Scotorum gentey habitare merentur,
Inclita g-ens
ram perlegenda. 9 Tempore igitur chri.stianorum principum Lotharii magui et Ludovici boni p, qui sanctam in eorum coadunatione apud Aquisgrani palatium canonicam instituerunt regulam sub anno Dominieaslncarnationis Dni cccsvi. Indictionis x q, beatissimus Donatus multas tunc temporis per Christi gratiam illu^trabat ecclesias; sicque factum est ut
**
''"'"*?-
""^""'
hominum
milite, pace, fide.
lancle iran-
6 In
hac enim beatus Donatus suorum avorum

fide catholieus,
taclapucrilia.
prosapia nobilium parentum sanguine prog-enitus,

et
ab ipsis paene crepundiis

litteris
,
animo
vero
votus
deditus et erg-a Christi cultores de-
intra breve
tempus suis natu majoribus

Studebat, prasterea
excelsior doctrina factus est.
usque ad apostolorum perveniret basilicam r. Eo igitur in tempore contigit ut Fesulanensis s ecclesia gravia pateretur incommoda ob devastationem Normannorum, qu;:; prius accideret, sed etiam quia orbati patris benedictione carebat. Multa
vero plebs pleua moestitia implorabat sanctorum
suffragia, quatenus ille qui
Ps. CXVlll.
maturitate, magistrosque benevolentia cordis dulci et melle condire, juxta illud dicenti Quam dulcia faucibus
:
-.
teneros viucere annos
morum
plebem salvavit
Israeli-
103;
Ps. XVIII. li.
favum ori meo. " Inerat maturum jam studium; turbas denique malignantium et iniqua ag-entium refug-iebat hominum, ut bene cum propheta dicere posset Non sedi in consilio k malignantium et cum iniqua agentibus non sedebo; sed ut de Domino serlptum est, agebat Puer antem proficiebat l et crescebat plenus sapientia; et gratia Domini erat cum illo Vere gratia Domini cum beatissimo Viro erat, quando in ea hominum
eloquia tua, super
ei
mel
et
ticam et liberavit de manu -^gypti,ipse eos protegeretsua dextra, et cu.stodire dignaretur suam eccle-
namque
in parva getate
>.
siamobvisitationemangelicam.Cumpopulusvocem nova tunc ostendit prodigia; Donatum ab apostolorum redeuntem liminibus deduxit ad Sanctorum basilicara
mittit ad sydera, Christus
10
Cum
vero, juxta asserentium famina, adve' ' '
"*'""'"
gio
'"
non longe ab ecclesia, oceperunt resonare p tintinabula; nova etinaudifa miraculasunt visa in candelabrse ^ accensis lampadibus, sine ignis usu
nisset
'
positus astate, quse lasciviam amplecti desiderat mundi , ipse totus viribus ad superna; vitse patriam anhelabat desiderio. Adhaerebat vero dictis
majorum, ut
Deut. xxxiii,
3.
illud accipere posset,
quod
dicit
campanae perstrepentes resonant ad ad basilicam tunc ingreditur, fulgens donis omnibus, exiguus statura, excelsus natura. Mox ad miraculum concurrunt populorum agmina u fit clamor ad sydera laudantiura Regis * mognaet
ccelestia
;
humano,
u
Cbristi
Et qui appropinquant pedibus ejus accipient de doctrina illius ; ut quidquid ab eis dignum auditu
"
PS. XLIV, 2.
percipere posset, cordis memoria retineret. Hauriebat denique sitibundo pectore fluenta doctrina, qu^ postea congruenti eructaret tempore, mellito gutture, juxta illud
et
:
nova cum tunc prodlgia Christus demonstrare dignatus est insignia. Populus cunctus de nomine deodati requirunt a Christo Donati nomen v et cum audiunt, lastabundo sic pectore aiunt: Eia, Donate
lia,
;
"
nn
Favi
m mellis sermones boni

Domini
pater, a
Domino
date, pontificalem reside (iuside)
/.
cum propheta
"
Eructavit cor
meum verbum
est ac
cathedram, ut nos perducas ad astra; te ductore pascua pervenire mereamur ad alta; tuaque intercessione invenire valeamus salvationem.
]
bonuni.
reticti
omni-
7 Corroboratus
cffipit
igitur in timcre
Tunc Sanctus pectore puro

:
^'
haec verba dixit
^"'[,"1^
peregre proficiscendi amor innasci, ita ut patriam parentesque desereret et Domino

,
$copui,
'
soli
adhffireret,
ut evangelicum
unum Parcite, o fratres; quid verba sonatis inane; * frustra puisatis auras magnum dignum
in
in
aurem
sermonem audire va;
sestimare
Mal. XIX, 29.
Omnis qui reliquerit propter me domum. patrem matrem uxorera et filios centuplum
leret
:
pusiUum
me
crimina lugere
sciatis,
non
plebem
verba
visitavit
posse docere
credatis.
Ad
haec
sonantia
:
vitam aeternam possidebit et ut Beatum illum sequiparemus patriarcha Abrah cui Dominus dixit Exi n de terra tua et de coaccipiet
et
:
gnatione tua, et veni in terram,
quam monstra-
coeperunt dicere catervse Sicut uos Oriens ex alto, sic agamus in Viro sancto; Christus eum adduxit ex occiduis; eligamus nos in Eesulis. Et ecce nunc Domino dignum a Christo demonstratum a Domino Donatum ; ad
cunctffi
,
sedem
DIE VIQESIMA SECUNDA OCTOBRIS.
A sedem nunc
perducatur, ut uobis a Dofliioo d.tu.s 8it pater Douatus; si est voluatas resisteudi, fiat T18 ehg-endi. Sicque cum muUum reniteudo pluri-
^
Ex ua.
.
mumque repugnando resisteret, meu est, et prEcsul Fesalenensis

fulgetvirln-
mimculi. Eminebat propterea beatoionus Donatus in admiratiooe omnium, veluti civitas super ver P^' .. -. ticem montis posita.
ei
inthronizatus taecclesisB
electus.
12 Benedictione itaque episcopali

ita
consecratus,
libw
apparait aptus ac devotus, ac si ad offlcium, quod uoviter ascenderat, jugiter praefuisset. Krat enim larg-us in eleemosynis, sedulus in vigiliis, devotus in oratione, praecipuus in doctrina, paratus in sermone, sancti.ssiraus in couversatione; mentis serenitatem in suo vultu demonstrabat, et
15 Anhelabat quotidie in amissis rebue eccle- iiorum siasticis, ut redinteg-rare perdita valeret : dedit "* ilU namque Dominus gratiam in pervasoribus, ut saBpissime ultor existeret. cum quidara vir
raplorit hoecclf-
Nam
pietatem ostendebat olementissimi cordis lenitate sermonis. Flebat igitur uberris.-îme si quis subjectorum crimiua suorum nuntiasset, ita >ut cum
Ps. VI.
-nootes
P8. XLl
.
Corlnth. XI.
19.
dicere posset Lavabo per singulas leotum meum, et lachrymis raeis stratum meum rigabo; " et iterum " Euerunt mihi lachrjmae mese panes die oc nocte; ' et cum apostolo " Quis iufirmatur et ego non infirmor. ODomiue, * dignum per omnia Viruml Aspectu
:
:
proplieta
mentis crudelitate pradia sancta; invaderet ecclesiffi, et sspius a beato Donato corrig-eretur, saspiusque admoneretur, frequentius animo demuloeretur, ut qua injuste invaserat, redderet, ne in uHione deveniret ad illa, qu^ Psalmi atitestantur, flagella Qui dixerunt Hsereditate possideamus sanctuarium Dei; Deus meus pone illos ut rotam, et sicut stipulam ante faciem venti et
: :
perfidae
PS.LXXXII.
15,
U.
cretera
quEe
nihilo, parvi
sequuntur; sententiam Psalmi pro pendens quse audierat verba, et per-
binaci intentione defensabat direpta.
*/
Denique contig:it*ut die quadam, non devotione sed audentia deveniret perfida ante Viri sancti aspectum deiniquissimus. Iterura iterumque pro * pervasione arg-uitur; sed durum et impcenitens cor thesaurizat sibi irara in die irae. Suis vero
ille
causa exsti-
predator
tit
'Deo.
erat terribilis peccantibus, serenus poanitentibus;
pervMore
metuendus, beDig-nitate venerandus; mansuetudo temperabat g humilitatis in censura authoritatis. felix Scotia, quEB talem genuit; Isetetur Hibercia, quse talem
finat
imcessu
reverendus,
severitate
eKpletis neg-otiis ad
et
domum cum
redire disponeret,
Doctorem nobis emisit; g-audeat

ipsa tota poene provincia
y
ei
et
Eesula et
oum
ad sancti Viri monita nullo raodo acquiescere r 4i6poner-et, sed ad injuriam Sacerdotis instaret, eum quoque deridendo os contorquens, audivit
:
in ejus
laude reboando
Perg-e torto ore,
quod tua obstinatione
torsisti.
'ônversio.
etTusciay.
;
mirneidi*
^'^
De quo multo
effalserunt et miracula,
es.
pauca de immensis studuimus carpere, ut referto diversorum florum vernantium enig-mate possimus strictim breviterque intelligere,
quo
calatho
iie
16 Mirum in modum visus êst os ad dorsum habere;ex quo confnsus humo prosternitur, lingua obrigatur, quEe e.ontra aanctum Virum perversa
erat
locuta;
;
oculi
vero qui concupierant,
clau-
prolixa lectio videatur jure deapicienda.
neptio pueri
ex
liipi
Nunc autem in primo assig-nemus miraculo, quod in Pastoris nomine Christus innoteacere voluit
14
-
fauci
in faQto.
Nam oum
et
iste
Vir sanctus oharitate
esaeit
6ii.
erga commissns oves invigilaret sollicitndine fraterna, die quadam cum plurimos consig-nasset pueros chrismate Christi accidissetque neg-lig-entia materna, ut unus ex illis raperetur ex luporum astutia; coneito mater owrsru,
plenus paterna,
;
duntur manus quse comprehenderant, attrahuntur. Tuncbalbutiendo, vis valens esplicare sermonem, ait Deferte me ad Virum Dei, quia peccavi, res ejus auferendo. Adducitur manibus ministrorum et pedibus prosternitur invasor saororum, multa denique prece deposcens, ut invasa Sanctus reciperet, de propriis ampia dona caperet. Sicque factum est, utqui.prius diripuerat aliena, postea libentissiime offêrret et sua. Sanctus autem Vir, ut erat magnae
:
pietatis
misericoFdia ductus,
poenitenti sibi in-
veste scissa pectoris, orine soluto capitis,
immensa
Pastoris
oum
tristitia
vocem dans ad sydera, ad
rediit vestig-ia. Dolore
mox
iiitimo Sticerdos per:
eulsus,
Domino preces
fudit wHissimo
pater
etnate, Spiritus et alme, nostro succurre moerori, et miserere nobis, tu, qui per crucis vexil\um x-
hoc monstrasti signum redemptionem captivorum dig:nura, ut orucifigentes corpoa-a animas erig-erent ad sethera; ne
clusisti mortis lig-uum, et
Domino grates immensas reddidit per temporum saecula, ac demum benedictionem dedit sanumque erexit. memouanda Dei virtus. o magna potestas, 17 temporis in mngno spatio Mirabile dictu, hfBc memorenda Dei virtus in finibns istis et salus aeg-rorum fuit et signa futuris. Tempore aiquidem illo coutrii
dixit lamenta.
Et sic postea
liea iiix
fvle-
*ix recuperal:
in
patiaris assig-natos Chtisto

*
iimligiio.
quissimo
*,
devorari ab hoste nene eum quem confirmavi ciirismate,
prsediotam Eesulf nsera ecclesiam, in rebus faculitatibusquesuismultse olim faotrefuerantiuvasiones per praecepta imperatorum et chartuiarura amis-
sionem, quae ob devastationem crudelissima; gentis
oan. XI,
Christe, dimittas degfhitiri a lupo nequissimo. Tu -Eg-o sum bonus pastor; bonus etiam dixisti
:
Normannorum
aociderat.
Unde aliquantis
ec-
clesia solimata
fuerat
aa
et
pro hujusmodi facui-
pastor animara
suam
j)ODit pro
ovibussais;
"
et'tuo
-nomine nos paetores esse voluisti; nunc autem peto Theologo et Pneumate z ne me meroenarium
deputes,
cum
dioas
>
Lupus
rapit et (îsperg-it
oves; mercenafius autem fug-it, quia mercenarius est et nou pertinet ad eum deovibus;" ecce nunc
muitum angebatur Adiit ergo EpiscopusLudovicum magnum principem. praefatus qui benigno ilium animo excipiens, pro devotioue sanctissimi Viri omnia postulata non denegavit. 18 Concessit bb praeterera eidem ecolesis gloriosissimus Augustus oc, ut nuUa ma^na parvaque
tatibus redimendis
nlia ei impeIrnt.
overa
raihi
commendatam,
tibi
assignavi confiringîuvie saturarl
matara
tu qui
; lupi audacia ventris cupitin astutia. Quaesote Prolem altissimi Patris,
persona res memoralse ecclesiae usurpare, invadere vdl inquietare praesumeret, seu in possessionibus
vel familiis aliquam violentiam inferre
;
concessit
dd
unicum redivivum
reddidisti viduse fllium
"nperia
bujus mulieris preces ne spernas in fllii periculura. Cura hEec et similia Vir sanctus raultiplicat suffragia, lupus sentiens divinajacula *, velociori advolat cursu, puerum quem devorare nisus erat ad precem Pastoris exauditam reduxit ad vestigia.
etiam ei dona anuualia, parafredos rfcf, mansionatuos 'Ce paratos fidei jussores minime tx)llendoe,
Multa mox
in
doxaPatriscecinit populus, ingaudia
neque super ipsos homines, ad supra fataraeccle3iam peptinentes, luolestationem.aliquaminferendo absque legali * judicio praesumeret. Hoc vero actum est apud Capuanam urbem. Similiter vero idem beatus Donatus apud urbem Placentiam octavo Idus
Februarii iu ladictioue octava a Carolo ^'exeellentissirao 87
Ifgil/nt
Nati, raultorum sonant in laudeet ParacUti laudes
Octobris
Tomus IX.
'
658
IH ns.
VITA
et
S.
DONATI EPISCOPI rESULANI.

secundum
si
tissimo imperatore eg\t, ut prtecepta acciperent *
accipcict
immuuitatis
defensionis
pag-iuam
superioris sententise
formam continentia; quod

hflec
quis contraire contra

trig-inta
populo
prassumeret, poena auri
sed talarios * tunc quaerens, ut ad ecclesiam procederet Seuex, equum mox ut ascendit, ingens pluvia descendit; pervenit usque ad basilicam in uuUo infisus* vestigia. Pontificem populus lachrymis
D
'
subtalo ""^
et 'infusm
componeret. Hoc nos pro mag-no ducentes, huic opusculo * mentionem facere studiiimus, (et) ad laudem tanti viri
libras
eidem
ecclesise
Pater alme tuis, cernis consistimus aris, nunc benedic Famulo devoto pectore stantes, et sacra nostra sag-ina Eucharistia corda.
voce precatuv
Novit elaret
miraeulii
prout potuimus descripsimus, 19 Cospit etiam beatissimus Donatus ita coruscare miraculis, ut in
cepit
Persolvuut pariter Christo pro munere gratesspirituali a Pontifice aluntur cibo, satiantur tunc
morem
Josue, qui
soli
prm-
Dei convivio.
ut staret, et stetit; vel etiam ad similituros vel pluvia
dinem David ne super montes Gelboe

descenderet,
et
obtinuit
:
seu etiam
secundum
et
ANNOTATA.
a Vide Comm. prsev. num 2, b Hcvc ad verhum desumpta sunt ex S. Isidori Hispalensis libro xiv Originum seu EtymQlogiarum cap. 6 (1) Scotia, eadem et Hibernia, proxima
:
evangrelium dicens
"
Si
habueritis fidem sicut
granum
99 mons
el
lilis
sinapi,
dicetis huic
monti
Transfer,
transferetur,
(ore) trepido,
tterilis
egit fegerit). Sed

(novis)
dum
hsec loquor,
cum
miracula narro^^.
rutilis
,
20
Mane quodam
(ocellis)
;
sol
respexit
et
rurms
/er-
ocellos
coucava
et
terrarum
alg-oris
montes,
;
Britanniae
insula,
redditur.
spatio terrarum aug-ustior sed
prsedia (ac) sylvas
umbra fugrax latitat separantur

tempus
erat.
situ foecundior. Hasc ab Africo in

tur, cujus partes priores
Boream
porrigi-
luce tenebrae.
Frig-oris
Mons eminebat loco, iu quo orabat Sanctus Salvatorem a sole mons locum tegebat umbra ibi erat;
;
;
et
cum non
posset solis frui radiis, ha-c
protulit
:
Iberiam et Cantabricum Oceanum intendunt. Unde et Hibernia dicta Scotia, quod a Scotorum gentibus colitur, appellata, Ba: his einendandus textus auctoris vel amanuensis
nostri.
c
B Ut
'
verba, non prscipiendo sed quasi alacer dicendo
VateDtinJaDe
hh
mons elevatas subtrahis solem a Christo donatum ? Tu nobis separas solem auferatur a te et coelestis ros. Ab eadem evgo hora mons excipiens sermonem, cospit manere absque
;
quid tu, Valentiane * hk
Hxc
cap. 11
(2).
:
rursus ex S. Isidoro Hispalensi, lib. ix Ultima voxplurali numero ibidem

Aunotentur. Ceetera concordant.
mirari, ait
Scoti
sc?nbiiur
Isidorus
possum non
:
operis retributione, ut qui
prius exstiterat uberrimus, postea fieret improficuus nuUa postea in eo mansit viredo, nuUa in frugibus redditur ubertas. Codolentes itaque et rustici cuncta inno;
Non Camdenus (3), unde habuit propria Ungua etc. " Quod etiam
Rabanus Maurus iisdem verbis contestatur in sua ad Ludovicum Pium imperatorem geographia, quai
exstat
in bibliotheca
est
coUegii
Trinitatis
Oxonii.
tescunt (nota faciunt) Pontifici. Pontifex vero be-
Clarum
Scoti,
S.Isidorum generice usurpasse vocem
nignus vota sua reddit. Beuedictionem mox dedit, et moutem uberem reddit, et ita uberiorem ac prius et meUorem. Plurima et populo prgestavit
sig"nasalutis;
'finibns
periUum mag-naDeus virtutum signa

Hinc finibus
iUis
fecerat colonis in frug-ibus * iUis.
apparet
S.
fruge reUquit. His in ore fuit, dum viserunt piuribus annis; PrassuUs hinc terram dispersa est fama per iUam. 21 Ipse vero sanctissimus Vir dolore saepius
laudes et popuUs Prsesul
cum
Brtg\da y
pedum
fatigabatur.
(dolorem) valeret;
Gum die quadam vix sufferre manusque extendens, oculos ad

ut Christis subveniret petens,
coelum erigens,
* lentaDt
sibi
vespere facto
sequente
*
cum templant*confinianoctis; nocte quidem Christi fit masima virtus. Nox
iaruil
cum
c
ruit * et gravidee volvuntur montibus umbrae, ecce sol obscuro emicuit, lampade flammas spar-
serat;
et
nitidas
cum
:
veste
puellas viderat ad
claro.
ig-niferas,
dextram lectuU cum loquitur verba salutis
lumine
Admiratus
quse fertis
vos
luminanoctePQuid vosFQuid velit haec lux, quis lampadas ista? Quid vosPQuid cupitis, quam in
partem pergere vultis? Brig-ida u virgo Dei dictis hecgessit et actis Nos ad te venimus, nunc tibi salutem paramus. manifesta Dei virtus mon:
quasi hsec omnes iilius regionis incolas seu gentes compieieretur. Porro inter hos erant, et quidem astaie S. Isidori notissimi, l*icti ; de quibus scrihit Ctaudianus in iii consulatu Honorii apud Christophorum Cellarium (4-) lUe leves Mauros, nec falso nomine Pictos Edomuit, Scotumque vago mucrone sequutus. Notatqueidem Cellarius (5). Nec falso nomine. quia solita geus pictis animalium figuris corpus decorare, unde nomen putat inditum. Quod ergo proprie Pictis conveniebat, tribuit Isidorus Scotis universim. Addit Cellarius (6) ; Beda Pictos, vulgarem tum opiniouem sequutus (ait enim,Miperhibent) ex Schytia adlatos scribit. Cambdenus autem non contemnendis ratiouibus probat Pictos iudigenas Britanniae septemtrionalis fuisse; aliunde non accessisse. Idem,et quidem tamquam certum, habet Joannes Pinkerton (7), sed aliis quam Candenus ex rationihus.Aiihi evincit Joan.Pinkerton nomen Scotias primitus et ah origine Hibernia?n designare (y) ; ailque id jam agnosci ab ipsis Scoticis scripto?nbus ; quia inquit, innumeris hoc efficitur ex testimouiis, quie deinceps recitat. Vide
; >
Comm.praev. nwn.
2.
Prohat etiam Scotoa diver-
stratur in ipso!
memoranda diu multos vene-
sam prorsus
'graliaChrissti
positaoi
randaper annosl PoUice sacrato pedes benedixit et unxit; virginis ex manibus stiUavit * aroma Tonantis. Mira loquor subito membrorum quippe suorum Praesul consequitur * perfectam valde
:
per pluviatn
inifnbiliter
salutem. 22 Mane
a Pictis habere originem (9); conciuditque injuriosa in S. Isidorum sententia, ejus libro OriginumseuEtgmoiogiarum,male sauumvocaudo opus (foolishhook); et suspicatur Isidorum, unicum et solum parentem esse novi nomiuis (Scotorum) Pictis tributi; sequentem vero pericopen:
Scoii
iramif.
novo rutilum dies demonstrat cardiue vultum ; nigra fugit trepidaa noctis, ut diximus,
umbra;aut
sicut
ortus, fugerat
umbra diem, cum soUs coeperat omne malum perfuso fonte salutis.
pTQ^via\iugaQ.etc,omnemPictorumhistoriajn susdeque vertere. Quis enim, exciamat, post hsec non statuat voces Scoti etPicti nomina esse diversa ejusdem populi, qui tamen ah invicem prorsus di'
"'8'"='"' ô"- LXXXll, col. St3. (" (2) Ibid. col. (3)The8rumorl>.yermamJoum.lJlcau,part..v,j,ag. 338 M. Amstelodam. ib47.- {i) NotUia orbis antiqu,, pag, 351. Lipsiie
^'HSS -
ol 1773(li) Ibid, (6) Ibid. (7) Aq enquiry into llie history Scoibnd, lom. I. pBg. 103 et sEqq. Edimburg. 18U. - (8) IIjhI :nq. tom. 11, pag. ^23 ctUqq. lu. (9J Ibid.
.
ve?'si

A wrsisunt
(1) ?
659
est
'iZtZr""':^'-'^
tZ7afo7
Denique observat Chronicon Picto'^ ""' "^'^ "'"'''>'",

>
Ee. enim orbi nota
nullam r=,^
a
*'^"
TJ
^""""f'
"' '""""''' "
' aliud viru ntl "'""^- -P<^""- et

.
mS
inSt'ia veTeH
Sootiam Albtnsem h s
d 7n marz, ^Moof Angliam inter et Riberniam jacet, dme insulx sunt eodem plerumque nomine dictas MonjB (4) Altera hodie Man, estque magis adseptemtrionem; altera versus austrum vocatur Ang-lesey. Depriori hic agitur. Ptolemô movdoida MoDffida est,quam tamen longius in septemtrionem
_
:
an Hiberniavenenosisanimantibuscareatje^ repoHiberniam serpentibus buffonibus omnisque g-eneris animante venenoso carere, et prisci et moderni passim scriptores tradunt; quorum plura
nit
: ,
removit. quam revera est. Orosio est Mevania; Plinio Monapia seu Monabia (5). e Nullus ang-uis, avis rara. favos deserant. Hxc adverbum exS. Isidori Etymologiis (6). Similiter Beda{l) Hibernia autem et latitudine sui status
Secundo an id obtineat etiam meritis? Plures quidem, quorum sententias recenset ibidem Colganus, ita statuerunt; ipse tamen aliter sentit, eorumque adhceret opi
S. Patricii
-
subjicit testimonia.
moni. qus non

entijfi
beati Patricii apostoli. necalterius Sancti meritis, sed vel naturae soli, vel coelcsti influvel divini consilii, aliive occultffi dispositioni
-.
et
salubritiite ac serenitate
;
aerum multum
nix
plus
Bri-
tanniEE prsstat
ita
;
ut raro ibi
quam
nemo propter hiemera, aut aut stabula fabricet jumentis; nullum ibi reptile videri soleat nullus vivere serpens valeat nam saepe illo de Britannia allati
fcena seeet state,
,
:
triduana lemaneat
hoc rarum beneficium attribuit. Conf. supra lit. e. k Non accurate recitata Scripturx verba. Ut supra. Vide Luc. ii, 40. 1 Prov. XVI, 24 : Favus mellis, verba eomposita. n Gen. xii, 1 Egredere de terra tua etc.
.-
serpeules,
mox
,
ut proximante terris navig-io, odore
Hic adscribam ex codice Medicese Laurentianee uno tenore S. Donati res gestas antequam
patria migraret. Monui nempe Comm. pr^. num. 16 plura in illo codice quam alibi haberi. Donatus etSeotia nobilibus catholicisque parentibus
traxit originera, testantibus his, qui
aeris iilius attacti fuerint, intereunt; quin potius omnia pene quie de eadem insula sunt, contra venenum valent. Denique vidimus, quibusdam a
serpente percussis, rasa folia codicum, qui de Hibernja fuerant, et ipsam rasuram aquae immissam
tibus
iilis
venerunt, et
vitae sanctitate
secum de paripsum iraitati
ac potui datam, talibus protinus totam vim veneni grassantis, totum inflati corporis absumpsisse ac sedasse tumorem. Dives lactis ac mellis insula, nec
sunt. His puerilibus annis, suis prog-enitoribus via Dei diligenter instructus liiterarum studio traditur, in quo rairo
modo tempore
brevi profecit,
immunis
ab
iis vitiis,
vinearum expers piscium volucrumque sed et cervorum caprearumque venatu insig-nis. Confer infra Annot. i. Hxc utique non omniex parte concordant cum iis qu^ tradunt recentiores geographi. Pauca abscribo ex egregio dictionnario Adriani Guibert (8) Coelum mitius quam in qnovis alio Europse tractu eadem sub latitudine; mag-is tamen inconstans et humidum quam in Ang-lia.
.
solet....
quibus illud genus hominura iraplicari Viventibus g-enitoribus sacerdotium sumcilicii, vili-
psit,
quo (decoratus) Deo militavit abstinentia,

vestium nuditate
;
jejunio, vigiliis, orationibus, asperitate

tate ac
ultra
humanura modum,
tantis asperitatibus
cunctis admirantibus,
vita
illi
quomodo
corpusculo inesset, victitanti, tam aspere a primEevis. Parentes ejus g-audioineffabili exultabant, eo quod fiiiura habebant,
quem
qui
a Deo assi-
Solum. juxta plures ag-ronomos, fertilitate pr^stat viciuEE insulsB. Herbee et animalia eadem fere ac in Ang-lia; neutra tamen reg-io animantes nutrit cavendos.
servus verus existeret, et sua^ divitias tam largas expenderet, ut optaverant, ad ejus et ipsorura salutem...
,
dua oratione postulaverant
Christi
Ipsis
viam
carnis universae ingressis,
omnia pau-
emdenter abundat. Cxterum versus iste varie legitur. In apographo nostro ex chronica Fesidana hahetur
f
Vox
hic
peribus dedit et quibusdam sibi associatis

properavit.
Komam
.-
Commoda
Lanigan C
(
terrig-enis corpore, aere, solo.

(9)
:
p Vide Comm. prsev. num. 3 ubi diximus ftoruisse S. Donatum, sub Italim regibus Lothario
legit
omraoda corporibus aere, sole, solo. Ita quoque Colganus in utroque loco (10). g- Chronica Fesulana habet
-.
Vestibus atque armis, frug:ibus, arte,
viris.
Concordant
loc. citt.
cum hac Lanigan

:
sicut et Colganus
hujusque filio Ludovico. Lotharius porro filius P erat natu major Ludovici Pii, qui patri suo Carolo Magno successerat. Confer Annot. sequens. q Impritnis patens hicmendum est. Legendum sub anno dcccxvi. Conciliura Aquisgranense, ait Labbeus (13), in quo edita est forma institutionis
canonicoruraetsanctimouialium,Ludovici Pii jussu Aquisgrani palatio celebratum anno Christi Dcccxvi, Indictione x, Stephani IV papffi auno i, Ludovici ejusdem Pii regîs et imperatoris iii. AHbi preefato anno adscribitur Indictio is (14). Est itaquehic, utjam suspicabatur P. Bollandus (15),
in
h Chronica Fesul.
Lanigan.
i
Canit.
Item Colganus et
Non possum non

-.
notatum
Neminem,
hic adscribere Colgani Aninquit (II), puto ex Scoto,
Hritannis....
nomen
Scotiee
tam perfrictae frontis futurum ab hoc authore usurpatum
qui
suse
hallucinatio) Ludovicus Pius confunditura scriptore vitê S. Donati,
ScotiiE Albiensi vel alteri regîoni
quam
Hibernise,
cum Ludovico
II, Italiê rege,
juxta authoris
Aliis
raentera
attribuendum censeat.
,
omissis
solura illa
:
quae sola sufflciunt

etc.
urgeo authoris verba
Nulla venena nocent
Hinc verosimiliter 07Ha opinio est, filio S. Donatumjawi ab anno 816 sedem conscendisse Fesulanam. Vedesis Comm. prsev. nmn. 3 et 4.
Lotharii.
(2) lliid
eiuniiry inln llic Hislory of Si-otland, tom. 11, pag. 2i6. I. pap. i9'2 ci seqq. (5) lliid. lom. II. pag. 2i(i )iag. 033. (S| Ihid - (6) Palrologia, loin. LXXXII, col. !SI3. (7) Hi^toria ccclcsiaslLca. lib. t, cap. 1. Gili's, Opcia, (8; DiclionnnireCiôsraphique tom. II, pag, 3i. Lonilin. 1843 cl SlQlistiqiie. Paris. ISBO. Vocc Ircland, pag. 930. (9) Au eccles.
(1) Aii
lom. (4) Ccllnnus.
HiKtory. tom. III, pag. 28i. (10) Acta SS. HiberniK. loni. I. pag. (II) lljid. t..m 11, paK- 598. {12) Il.i238, lom II. paf-. HS2 dem lom. 11, pag. 25!i ei scqij. - (13) Concil lom. VII, col. 1307. (14) Art dc viirifier les dates, Table ebronologLquc, pag. 17. (llj} Acla SS. tooi. I Februani, pag. 244, uum. 6.
tEx
:. ,
660
r
VITA
S.
DONATI EPISCOPI FESULANI.

illustrantur omnes,
ceret,
Ex his
sequi videtur
,
S.
Fesulas mniret Romam Diaccetus (1) Antequa^n Urbem attingunt SS. Donato& et Andreas, Fesulas veniuni. Didicerant abuninquit, pulcherrimum montem Eoesulanum
;
Donatum, driusquam adiisse. Aliud habet
quo videlicet omnibus clares* D quod orbatis occulisFesulani populi splendor
quem et evaderent oflfendicula damnationis et vera solatia perciperent orbitatis ete* Ex his liquet vitam hanc
apparuisaet divinae miserationis, per meliori, ut monui, stylo conscriptam, Vide
p7'3ev.
dare plurirais SS. Martyrum reliquiis, indulgêntiarum privileg-iis et stationibus. Non vacat kis inter-
Comm,
nu7n.
7 et
seqq.
fit pasincurreni
pretandis imtnorari. Festola s Fesulx, Foesulse, Fesula et alicuhi Florentiam. nunc urbsin millibuspassuum supra ad Apeunini radices situs olim pag-us Fiesoli oppidum uon incelebre (2). Eju^ mentionem facit Cicero II Caiil. Ex iis Colouiis, quas Sylla Fesulis constituit. IJj^bs antiquissima, adhuc exstant rudera cyclopicorwn ejus murorvm ; hodie fere ad nihil redacta est, deficientihus tam incolis qua^n xdibus 18). Capta fuit anno 539 ah exercitu Beli, ;
:
u Abhinc fsre usque ad ftnem, narratio

si7n poetica; f^êqueniissiine in oculos
disjecti
poetjB. Vide dicia Comm. prcvv. Hasciiai-eperiunturinutroque Ms., Minervse scilicei et Chronicse; asi vix apparent in Ms. Card. Strozzi; ex quo efficitur hujus auct07êm studuisse prsesertim, ut emendatiori ftuidiorique
membra
num.
16.
stylo res gestasexhiberet.
sarii
(4.).
Exinde jam vix
ulla civitalis illius
v Louus obscurus ve7'bisque impeditus, Sensus tamen cla^ûs. Inquisivere nempe turbse quo no~ mine voca7êtur prsesul, ipsis cceliius designatus.
saiis perspicue declarant,
occurrit mentio.
ssp.culo VI
Cum
Narses Totilam, qui medio
fere totam Itoliam subegerat, fudisset
anno
553, plures civitates victori se dediderunt,
inter quas Volaterra, Pisie, Florentia nominatur, non aviem Fesulse. Post annum 539 incidenter
Comtn. p7'sev. Hwm. 1, Donatum tunc pri^num episcopalem consecrationetn accepisse. Exinde improbabilis redditur assertio Colgani (si tamen
X
verba, ut
itiîui
H^c
assertio est) qui eutn
/aw episcopum
.-
facit ante-
tantum Fesulse memorantur, idque nomine A bello autem gothico, paucaquxde illa legimtur, ad ecclesiam ejus spectant cathedralem, quas sita est uno fere milliari extra etrusca munimenta, quibus U7'bs
civitatis Fesulanae, vel castri vel curtis
cingebatur. In dipto7nate imperaloris Guidonis anno 890, signatur villa Sala (hodie Saletta) in comitatu Fesulano et Florenlino, ex quo legitime
quatn ex Hihernia discedetêi Sanctus ig-itur juvenis, inquit (11), Audreas pietate et disciplinis ^ imbuendus traditur S. Donato episcopo etc. Forte Colganus per atiiicipationem episcopum vocat, iicet non intendat dicere eutnja^n iunc dignitatem ittam adeptu7n. Certe Lanigan {VZ) priori sensu 7710X recitata verba interpretatus est. y Hsec nonnihil Prosam seu Sequentiam redolent.
z Id est per Verbum {Oeo-j ).oy6v) et Spiriium sanctum (llvjfj.a). In Officio S. Donati tegitur Nunc autem peto te, o Pater, o Filius. Dein desunt queedam voces aa Vox corrupta, In chronica hahetur Sublimata, item in Officio, Tanti non est, ut his i7nmoremur. bb Toius hic numerus ita redditur apud Card. St7'0zzi Uude quoque factum est, ut serenissimus
:
concludi posse censet Ripetti, utrumque comitatum ce7'to jatn tunc et forte multis saeculis citius, fuisse unitos, sub provincise prseside, co,
mite Florentino; nec proinde id contigit anno 1010, prout volueru7it Malespini et Joannes Villani (5). Narrat quogue Ughelli (6), urbem et toto excisam, die S. Romulo sacro {6 Julii) anno 1010, cum tlorentini dolo malo eam cepissent, Fesulanumque populum transtulissent Florentiam, ut es utroque
populo poteutior principatus eoiret. Quod quidetn ojjinino rejicit Ripetti ;7), utpote mera quarum-
ac mag-nificus imperator Ludovicus, nec non et post-
da7n legenda7'um auctoritate fundatum. Censet Moroniv^ i8), sic cum erudito Lamio statuendum
ahantiquo graves exstitisse initnicitias Fesulanos inter et Florentinos atque hos illoT^m U7'bem anno 1125 expugnasse, moenibus exuisse et nonnulla solo asquasse sedificia incolas nihilominus ibidem fere ut antea mansisse, 7iec ullo umquam ^ tempore vi coactos mig7'asse Florentiam; ast post
; ;
Carolus rex Francorum et Longfobardorum eximins ac patricius Romanorum , Fesulanam ecclesiam imperii sui protestate ac praeceptione tirraarent, atque regralis pag-inee sig-illo munirent, quatenus universi imperii sui nuUa, mag-na vel parva, persona praesumeret bona iilius seu pervadere seu
modum
memoratam
cladetn ditiores insigyiioresque cives sponte sua cceperunt eo se transferr-e, atque sic paulaii7n deserta civitas prxsertim post ipsius
,
etiam pervasa contendere (retinere), et ita demum et inventa conservans et illam Pastor egTegius invasa recuperans, opibus ditavit,honoribus amplin,
vit,
episcopi discessum, sseculo xiv ad eum tandetn staium devenit, quo nunc est. Perstat hactenus
episcopalis sedes et
colas
t
omni religîone condivit, et, ut dicam plenius, omni excellentia magnificavit. quem paulo ante nocc Nempe Ludovicus filius Hic autem Ludovicus 7ninavit auctor.
,
templum
(10).
(9).
Urbs hodie in-
numerai fere 2U86
Loiharii. Infra dicuntur hsec gesta apud Capuauam urbem. Juverit hunc locum illustrasse
est
In mi7ierv3e Ms. habetur nec felicius, Candelabra. Legendu7n Candelabris, ut in Officio S. Donati. Ita
x Annotaio quodam Bolla7idi nostri in Commentario ad Acta S. Brigidse minoris, ubi mentio incidit Vitse S.
hxc redduntur
:
in
apographo ex Mss.
Donati nosiri. Ludovicus Pius,

,
Card. Strozzi
et
Continuo pietas divina miserationis suEB visitationis indicia patefecit, ac gregis preces
inquit (13) igitur hic

rolo,
Capuam numquam adiit (de non agitur) cum Italiam vivente

,
illo
Ca-
exauditas ostendit. Illico namque cceperunt universa resoiKire tintiunabula uon humana
,
manu
Pipinus rexerit; inde Bernardus; hoc oculis vitaque orbato , missus in Italim est Lotbarius,
sed Deo prorsus operante permota, ut felicius cunCtis innotesceret, quod ad fidelis gregis Fesulani custodiam et protectionem a Deo donatus Pastor egregius advenisset. Divino insuper igne lampades
127. -(2) CelUrius N-iiua orfais antinui. vl*' ^'j:; 'J*^- Pêp.g. 872 - fo) Repeui. Diiîonario gcosraphico-fis.co-slorico della i'ot
tamen principes Reneventani, qui et Capuam tenebant, subjecti non erant.... Post Ludovici Pii
cui
mortem mirum in modum sunt Longrobardorum res in Campania cseterisque tractus illius provinConf. Cracas. Nolizie pcr ranno 18/.. RomiK. - (10) Guiberl. Diclionnmre gôgraphique, pag. 707. Paris. l8EiO. (II) Acta iS. Hiberiiiie, lom, I, pag. 236, num 2. - [12} An ecclcsiaslical lli-' lory of Ircland, lotn. III, pag. 282. -(13) Acta SS. tom. I Fcbriiuni
cana. lom. II. pag, 107 Florenlise 1835. (4, |bid pt.- 110 (5)Ibid. pag. -(6)llalia sacra, lom. Ill.tol 211 (7) DizioiiBrio, iii.i supra, pag. 110(8) Diz.oaano di cn.c]Jzione Blonco-ecflcsiaslica, lom. XXUI, pag. 257. Veneliia
m.
pajj.
244, iium. 7.
ciis
1844.
_ (9)
; ;; ; ;

componendas sffipius isthuccumexercituproficisci Ludovicum Pii nepotem (Lotharii filium) oportuerit. Et tertia quidem expeditione anuo dccclxvi suscepta, ut habet Leo Ostiensislib. i, chron. Casin. cap. 3B, mense Junio pervenitad monasterium Caainense, ubi a S. Bertario abbate maxirao cum honore exceptus est. " Post hac inde digressus. Capuam petiit quam tribus obsessam meusibua cepit, eamque raaxima ex parte delevit. Eo if-itur tempore probabile est Donatum ab eo quae in vita referuntur impetrasse apud Capuanam urbem" anno dccclxvi fiactenus Bollandus et recte quidem nostra opimone. Confer Comm.prêv. num. êt 4.
;
; ..
ciis
perturbatae
661
ut ad eas
USS.
CAPUT
Pretiosa sancti
11.
Donati mors
et
sepultura.
>.
Tgitur,
quia
dd Parafredi seu Paraveredi, sunt equi agminales, quorum usus in viis transversariis et militanbus, ut veredorum viis publicis. Glossar.
nos finem
Xexiguo
liter
labori,
ponere optamns nostro Moravicinu, prajtermittimusmulta, aqusde-
cangii,
ee
quem
Du-
vide.
intetligit
bentur vobis. Ad eanunc accederefestinamus, quacarnalem deposuit sarcinam et pervenit ad

vitae su diebus numquiu autorationi insisteret, aut lectioni incumberet, aut utilitatibus ecclesise deserviret, seu etiam docta b schemata
seu Manentes ac Mansuarios, qui rat io7ie mansionis seu JQimsi, vect gal aut censum quotannis i dominopersolveba7it
ff
Procul dubio Mansionarios
pascua. Ipse enim omnibus
quam animum
otio dedit,
Ducangius
in Glassario.
metrorum
a JoB amiepapa VIII coronatus imperator est mense Deceinbri (2) Novaes annum ponit sequentem (3).
Carolus defuncto Ludovico, Lothariifdio, sucregno Italix anno 875, etpost bienniutn obiit, anno nempe 877 mense Octobri (1). Porro in Italia versabatur anno 875, quo Romm
cessil in
discipulis dictaret,
vel in
rebus eccle-
siasticis insudaret,
vel
rum
in sollicitudinibus vidua-
orphanorum instaret et eg-enorum curam haberet. Ad ultimum vere cum Dominus decreet
visset ejus labori et sollicitudini
terminum impovitalia
e
nere, molestia percussus, corpori dolor ad

rediit c.
Rursus Alpes ttânscenderat anno 877, vocatus ab eodcin Joarme VIII, ut Saracenicis mcursionibus
obicem poneret
877,
;
24 Quare ille imminere obitus sui cernens "''^""W discipvii diem, fratres vocavit, viaticum petiit et
accepit,
in Gallias mcBstus pararet. extinctus, est 6 Octobris
ast infecta re,
cum reditum
{i).
anno secundo a sua coronatione
Itaque
nihil iynpedit,
quomiîus potuerit alterutro, vel utroque anno S. Donatus eum convenire apud Placentiam. QuodaiUemspectat ad diem octaYam
Idus, id est sextaiu, Februarii Indictione
eosque ut sancte et juste viverent monuit, commendans illos Deo et verbo ipsius sicque Domino preces et vota reddens manibus extensis oravit. Vix autem orationem ad Dominum effuderat ecce
; ;
subito factus est concursus populorum moereutium

et
dicentium
pie Prajsul Dei,

potes,
nostri
miserere
testor
octava,
moeroris, solare miseros pietatis
noto hanc Indictionem juxta Benedictinos competereanno 875 {b\,quodsi ita esse ad^nittamus, non quadrat dies octavus Idus Februarii, cum Ludovicus mortuus tantum sit inpago Brixiensi die 13 Augusti ejusdem anni 875 (6). Sed hxc uXterius prosequi operse pretium iion est. Posset tamen
viscere cunctos;
tu miserere
pro
Christi
nomine
auxilium petimus, nos omnes valde rog-amus. pie Pater, miserere nostri nuoc verba precantium audi, torpentia membra foveto ; da pietatis opem;
:
nostri miserere moBroris,
et corporis et
animEe
Indictionem computus non esse omni ex parte

accuratus.
gg Redeunt carmina. In
mutatur.
Strozziano Ms. stylus
(7), ad vocem Mons, duabus columnis per quatuor fere integras paginas recenset varia collium et montium nomina. CcVterum non est dubitandi locus jugum, quod hic Valentinianus mons vocatur, in vicinia Fesutarmn fuisse. Diaccetus (8) scribit
hh Miror montis Valentiniani nullam fieri menti07iem aut têperiri vestigium apud Lamium in suo Indice nominum g-eographicorum ubi
judicem si roges, credimus equidem precibus culparum namque nostrarum accipere e tuis valde integram salutem. 25 Ad hffic itaque precantium verba benedixit omnem turbam. Et flexus in iletibuseorum, beoedixit eos beuedictionibus Sanctorum compunctus namque meroribus eorum hanc Domino precem fu;
Christum
Orai.
dit iu
conspectu eorum d
Christe Dei virtus, splendor, sapientia Patris,
In g-enitore manens g-enitus sine tempore, et ante SsBcuIa, qui nostram natus de Virgîne formam
F Sumpsit; nutritus, lactatus ab uberematris; Qui sancto nostras mundans baptismate culpas, Nunc nova prog-enies coelo deducitur alto
Mensulam
fluviu7n decurrere ad radices collium Eoesulanarum. Aliqua ex his dictus fuerit mona
Valentinianus.
ii. De S. Brigida, sorore S. Andrese, discipuli Doimti, vide in ejusActis apud Botlandum tom.I Feb7'uarii (9) item in Actis S. And^êce tom. IV
S.
,-
Augusti
(10).
Non tamen de hac interpretari com;
Noxiaqui vetiti dissolvit prandia lig-ni, Vulnera quique suo curavitsanguine nostra, Qui moriendo dedit vitam, nos morte redemit Cumque sepultus erat, mutavit jura sepulchri, Surgens a morte, et mortem damnavit acerbam; Tartara qui quondam, qui nigri limina Ditis
Destruxit, scatebrassuperans acherontis avari,
mode
potest textus nostri auctoris
nam
S. Bri-
gida jni7iorS. Donato supervixit, ut habet Bollandus (11). Potius itaque agetur de magna Brigida, Thaumatii7'ga, Hibe7"niee patrona, cujus Acta ad eumdetn diem 3 Februarii illustravit idem Bollandus (13), quamque tenet probabilius anno dxxii decessisse (13).
Qui hostem nigrum tortorem detorsit in imo duxit captivum dextera Patris ; Laudant Virtutes victorem millia mille, Tu quoque, qui tantas pro nobis sumere poenas
Ascendit
Hujus
appa7Hti07iis
non
meminit
Diaccetus.
(I)
Dignatus, raiseris coelestia reg-na dedisti Da mihi praecelsas paradisiscandere scalas Fac bene pulsanti portas mihi pandere vitsB.
(8) SaDclse ecclesix Florentinx moDUmcnla, Ad Calcem, lom. III. (10) PaK- S59-Bi8. Vite. elc. pag. 136. (9) Pag. 245-2*7. 185. (I,>) (12)lbid.pas. 99 (tl}Tom. IFcbruarii, pag, 2IJ. Ibid. pag. 109.
Ait
lic vi^nller los

:
Bilie uiiiversellc Verbo oiileiki, loin. II, pag. 13H.
Arl de
vdrilier les
!f5'J. (2) lliid. Ilem BiograChnrlei-le-ClMuve (3) Sloriu de sommi (i) Biographie uiiivcrs. ibid. (5} dates, pag. 18, (6) Ibid. pag. 433. (7)
datcs, pag.
Non
669
iX USS.
VITA
S.
DONATI EPISCOPI FESULANI.

parvitatera ing-enioli nostri prsesumpsimus ad laudera tui nominis haec scripta mag-istris relinquere
Non mihi perveniat tumidus, non hostis avarus, Nec me externa manus tang-at, uec praemia tollat; Sed me, Christe, tuum miserum nunc suscipe
servum,
ut quod inutile invenerint, emendent,

ig-navios
:
nostraeque
Utmerear pavidus convivas visere claros, Qui tecum g-audent videam couvivia Sancti, Qui cum Patre manes reg:nans per saecula sem;
indulgeaut et parcant et quia nequimus ad paradisi pervenire pascua, tua sancta suffrag-ia saltem inter supplicia inveniamus solatia. Prmnostro Jesu Christo qui vivit et cui omnia donata sunt a Patre in Spiritus sancti unitate in sfficula SEeculorum.
stante
domino
per.
regnat
in Trinitate
wioridir.
etsanctus.NumeroDeusimpareg-audete. 26 His expletis totum se armavit sig-no crucis, et

Spiritus
benedicens fratres filiosque spirituales, appositus estad sanctos patres senex, et plenus dierum ductus est in coelum. Sepultus vero est a discipulis in
f
Amen. Sancti Donati Deo g-ratias. Araen.
Episcopi
Homilia
explicit.
ANNOTATA.
a Redit narraiio soluta ratione.
capite, vix no7i
tur, scriptori
arcasaxea
/"die
undecima Kalendarum Novembris,

sancti poutifices-sunt collocati,
:
Ex secundo hoc
iu loco ubi cfeteri

9
Bfiiafhium
scriptumque est illic epitaphium g hujusmodi 27 Hic cgo Donatus, Scotorum sang-uine cretus, Solus iu hoc tumulo, pulvere, verme voror.
Reg-ibus Italicis servivi pluribus annis, Lotbario mag^no, Ludovicoque bono.
ad evidentiam usque demonslraprse manihus fuisse fragmenta
quxdam metrica de miraculis et morte S. Donati, qux i7iter se ordinavii seu colligavit, additis de
suo in quantum opus erat, transiiionibus. Atque kinc factum est ut inodo soluia, modo ligata occurrat dictio.
Octonis lustris septenis insuper annis, Post Fesulana praesul in urbe fui.
hlnalteroms. nostro legitur

;
Aici^.
At minus
Grammatadiscipulis dictabam scripta libellis Schemmata metrorum, acte beatasenum.
recte.
c Heecnonvaldeperspicuasunt. In recenti apographo nosiro legiiur Molestia percussus corpo- E
.-
^pporfi
s.
Posco viator, adisquisquis pro munere Christi, Te, homo, non pigêat cernere bustamea, Atque precare Deum, regrit qui culmina casli, Ut mihi consedat reg-na beata sua. 28 Et quia lectio finem postulat operis, hoc tan^.yjj^
dolor ad vitalia rediit. Diacceius ita reddit Deus eum ad se vocavit, mediante dolorosa infirmi* tate in partibus vitalibus (nelte parte vitali {!)].
ris,
Prt<ipt morltm.
annotare cupimus miraculum, quod audivicorpore clauso.
mus de
Nam cum
post
aliquot
sepulturae dies clausus teneretur tumulo, et innumera tuuc prodigia Christus ostenderet et insignia,
lepram depellendo, et coecis lumina reddendo, et g-ressus claudorum, et apertionem surdorum ; et innumeris rairaculis venieutium fieret saluscredentium; die quadam neglig-entia advenithumana, ut super lapideam arcam g-uttae descenderent aqufe. Suprema quadam uoctis hora, ut eredo per virum adeo dignum, Christus demonstrare dig-natus est signum. Adest ei in visione stupeuti, non dormienti
sanctissimus Episcopus, dicens
festim surg-e, ut
:
d Sequentes versiculi in apographo nosiro ex Ms. Minervx uno tractu scribuntur quasi soluta esset oraiio. Decunt in recenti nostro apographo Fesulano, sicui ei qux sequuntur usque ad verha Et quia lectio finem postulat. Putem omissa fuisse ah amanuensi nulta enim suadet ratio hsec in
.-
originali desiderari.
Metrica utique hgec precaiio non magis conquam cuivis alii. Dein per se patet hanc toi versuum seriem composiiam non fuisse cum jamja^n exhalaturus animam esset. Adsummum id admiiii posset, eum quondam hos versus
e
venit S Donato,
scripsisse;quod tamen
Eia minister
con-
mera tanium conjectura est fVide Comm. prsev. parag. ii. Diacceius nihil
meam
cooperias arcam, ne ad
me
descendat aqua. Ad hsec surrexit verba, sed neg-lexit ipsa. Secundo iterum ei apparuit, et monuit, sed ille neglexit et siluit. Tertio vero apparuit et inter
hahet de loco sepulturge nec de epitaphio. Vita ex codice Med. Laurentiame sic concludiiur : Sanctus Pater obitum suum adesse couspiciens, socios, compatriotas et clerum vocavit, eis renunciavit; et receptis S. ecclesiae (sjicramentis) affec-
/.
Epiphonema
jubentium verba addidit et verbera. Tunc mox surrexit et paruit ; verba annunciavit et vulnera declaravit 7i, sicque factum est in sancti Viri devotione cunctorum veneralione. c et virum prudentem, et perssecula imitandum 29
Pontificem, cui vivere Christus fuit, mori lucrum
qui
;
tuosissime in
siraa
manu
adstantiura anima
illa
sanctis-
sub ncccxvi (quod absurdum) die 22 raeusis ^ Octobris temporibus Theodori coslica penetravit; cujus corpus clerus et populus... in ecclesi:! S. Bartholomsei, vicina civitati, montis in descensu... tumulavit.
g- Confer dicta Comm. prsev. num. 5. h In nostro apographo Fesulano ita
p/K^cd/io.
supra firmam petrara Eedificans, flurainum flaminumque formidines non expavit ; in cujus ore dolum veritas non iuvenit et ideo sibi {eum) iu sacerdotera elegit. Dicamus ig:itur cuncti ^^ Saucte Dei et preciose confessor Donate, pater et pontifex, educator et altor, rector et pastor ; subveni precibus destitutis et lapsis miserere vi:
domum suam
Sicque
facta est in sancti Viri devotione
cunctorum veneratio, qu^ uttima sunt verba. Cxierum nec hujus in specie meminit miraculi Diacceius. Generalia
refert
dig-iis
.-
Sepultus, inquit
(2),
cum
esset, placuit et
duis et
auxiliare orphanis et pupillis ; succurre praesentibus et futuris ; opem fer vivrnticaptivis,
dininae majestati
sacrum
illius
corpus houorari procsesi, elau-
maxime
spectandis,
sanantur
bus atque defunctis ; uostrHS quoque preces, peto, non recuses, qui, quaravis in nodo constrictus iniquitatis, secundum tamen capacitatem ig-navise et
(l)Vile, e\c. pag.
di eic.
i
Verha hsec leguntur ad calcem apographi ex
Ms. MinervcB,
Ui.
(2) Iliid.
-sy*>*ys>^>-
DE
DIE VIGESIMA SBCUNDA OGTOBRIS,
663
DE
S.
BERTHARIO ABBATE ET MART

IN
MONASTERIO CASSINENSI.
B.B.
1.
S. Bertharii vitam, quae hic
primum
typis datur, conscripsit Ignatius,
prior Gassinensis.
Saracenis trucidatus, nec probabilius solus, fuitin direptione Montis Cassini, ubi ejus reliqui^ permanserunt.
crihit Gattola,
DCCCLXXXIl)
VBL
DCCCLXXXIV
custos
tjris
(1)
Ig-natius
S.
Cassinensis archivi quondam a Praga, monachus

Bertharii
in
tur,
tam
quam
Cassinas vitam
elucubravit
34,
haec passio, exscripta a cart. 119 ad 133, quse subsequuntur vitae sanctorum, adjecte
abbatis et marnostro
VitamS. Bertharii,
quae
codice
ms.
pa^. 119 ad 133, lectionibus distributa pro die festo S. Viri, ejusque octava atque incipit " Passio S. Bertharii abbatis Cassinensis edita a venerabili fratre Ignatio Prag-ensi et priore Cassiextat
:i
:
num.
huic breviario videntur; et revera earum scriptura indicat potiu.'^ sequens saeculumxv. Kstque adhuc
inedita. Dividitur in
plures lectiones pro officio
nocturnorum
"
dierum infra octavam, et octav^ hujus Sancti. Incipit - Edita a venerabili

diei festi,
fratre
Ejusdem Vitas mentionem quoque faeit Joan. Bapt. Marus in Annotatione ad cap. xii
nensi.
"
"
Ignatio Prag-ensi , et Priore Casinensi Passio S. Bertharii ab. Casinensis Lectio prima.
Tempore quo sacrum imperium,
etc.
-<
Petri Diaconi de Viris illustribus Cassinensibus,
desinit
quod opuscuium Marus in publicam lucem protaxit a-nno 1655 {%). Ait aidem (;i} Ejus (S. Bertha;
auxiho, et misericordia Dei de Italia eliminati sunt tu autem. Eam licet mendose nimis ama"
martyrii acta ab Ig-natio Prang-ensi [lege Prageusi) monasterii Casin. priore conscripta, hactenus
riij
inedita apud nos servantur,

pore, quo
nuensis incuria scriptam, tamen etc. 2 Porro Ignatius illesceculo fioruit sv, et proha- cMeciam ex bilitersub hujus initium, ut conjicere licet exGat- ^^'"^"' ^"'
tola, qui eum ordine primiim ponit inter Viros doctos apud Cassinates sseculi Benedictini x {idest Christisaec. xv), ubiet illius alia operamss. qu^"^"*''
tali
esordio
.-
Tera-
sacrum imperium ad tuendas res Romanse eccIesJEe etc. Quae verba postrema omnino coneordant cum iis quse hahentur apud Gattolam loc. cit.;hic tamen multo plura recitat. Ante hos ejusdem Vitae meminerat Arnotdus Wion his
verhis
"
(4):
dam enumerantur
scriptio est, in
(6).
Recentioris itaque eevi

feiê
qua congessit auctor
omnia
Vita ejus exstat Casini ms.

;
tali
exordio
Tempore quo sacrum imperium item Labbeus noster in nova Bibliotheca mss librorum hoc modo
recensens\{h): Vitaet PassioS. Berthariimartjriset
qu3e a Cassinensibus de B. Viro tradita fuerant. PrsBcipue tamen ei prseluxit, qui vulgo vocatur Ignotus Cassinensis, eo quod ejus nomeî nuspiam reperiatur. Certo tamen constat eum S. Berthario
codsvum^ imo
et
ante hunc vita verosimittime
abbatis six sacri monasterii Cassinensisa P. D. Ignatio Pragensi ejusdem monasterii Cassinensis vene-
acNotis Constantini Cajeabbatis S. Baronti, illustrata. Vitam inter mss. nostra hagiographica reperio notarum
rabili priore composita,
tani,
Cajetani {quas
apud solum Labbeum laudatas
invenio) nidlum deprehendi hactenus vestigium. Denique R. P. D. Sebastianus Kalefati, prior

claustri, et bibliothecse Cassin. hodie prwfectus
functum; unde et itlius narratio res gestas conplectitur ab anno fere 840 usque ad annum 875, ut tradit Camillus Peregrinius. Hic primus itlam typis Neapolitanis vulgavitannolGi^ {!), recudendamverocuravit Muratorius, subtituto: Historiola rerum a Langobardis gestarum, Ig-noto mouacho ejusdem monasterii auctore coEevn (8), licet in membranaceo codice inscriptum simpliciter legatur:
l.
Annorum
nedicti;
eximiamque in nos benevolentiam laudavimus in Actis S. Simplieit) hsec mihi nuperrime rescripsit In
{cujus eruditionejn, diligentiam,
,
quam
supputatio de monasterio sanctissimi Beepigraphen, suhdit Peregrinius (9),
cum
iutegrge Historiola^
minime quadrare compe-
rissem, est mihi visum aliam,
quam
indidi, subro-
mss. legitur hujus S. Abbatis (Bertharii) Passio compilata ab Ignatio Pragensi... Codex antiquior, qui primus illam exhibet, est breviarium Cassinensis coenobii, in quo pag, 48 in Oratione ad SS. Patres nostros " dicitur... " Pro servo tuo abbate nostro Audrea et pro
plerisque nostrse bibliothecse
gare meo arbitrio efformatam. Dolendum sane est monumentum adeo antiquum {cujus exemptar ms. ad initium ssecuti x ascendit, utpote quod annotatum fuit ah ahhate Joanne, qui prmfuit ab anno 915 ad annum 931 (10)) in multis deficere.
Etenim,MirMr5MsPereprmm5(ll),membranaepraB
antiquitate plerisque in locis adeo extritas reprse-
omni hac sancta congregatione. Cum Andreas abbatialem sedem obtinueritab anno 1370 ad 1373,
intra quos annos breviarium supradictum scribeba-
sentabant literas, ut multoties eas interprietari magis, quam legere opus mihi fuerit, taudemque
pag. tom.
abbaliieCassinensis per sicculoriim seriom distributa, Veneliis 1733. (2) Muraloru Remni lulic. scripiores, (4) Lignum (3) Ilnd. col. 2i. VI, pag. 5. Mcdiol. 1725. vilee, lib. iii, addiem 22 Oclobris; pag. 3i8. Venetiis 1595. (5)
(1) Hisloria
(iUti.
Pflg.
tom(10)
367. Parisiis 16S3. Muratori (6) Gatlola. Ubi supra. (7) II. pag. 223. (81 Ibid. pag. 26f. - (S) Ibid. pag. 262. Ibid. tom. V, pag. 210.- (ll)Ibid. lom. II, pag. 262.
duas
664
UcTORf
DE
S.
BERTHAKIO
ABBATE CASSINEN. ET MARTYRE.

licet a pluribus scriptoribus , ut dixi laudata; tum etia^n quod Ignatius, ut ut recentioris sevi auctor, nihiiominus vixerit uno
B.B
duastresve voculas, et majori plaue jactura, non-
mansit,
nuUds
integ:ras lineas prorsusobliteratas praeterire
num.
1,
sim coactus. Piâsterea, exdem menihranx vel librarii culpa vel auctoris defectu (rasura; enim nullum aderat indicium) vncuas laounas relinebant,
imo
ei
altero ssecxdo,
antequam scripta Ignoti
quo loco numeri adscribendi
fuerant
annorum
epocbiB ab abbate Petrouace ab abbatem Bertbarium (I), idque tanto magis dolendum quod auctor
non contineati sed saltuatim res gestas exhibeat. 3 Usus quoque Ignatius est Erchemherti [alias Remberti, Ere77iberti, Seremperti et Heremberti) ':!T..^"iT' et Peiro dia historia Laugobardorum Beneveuti , qu^ conticono nuatio est Pauli diaconi incipiens ah aîno 774 {quo is desinit) ad annum usque 8S8 [2). Atque hic
Erchembeîo.
,
Erchemberti, Leonis Ostiensis,PetriDiaconietc., primum typis vulgata sint, ac proinde codicibus Cassinensibus minus detritis sit usus, unde et aiiqualis interdum lux illorum, prout mmc editus textui poterit forte affundi. Ceeterum id est exinde oritur coynmodum ut paucioribus hunc commentatHum contrahere et absolvere liceat nam pra^ter nonnuila de annis, quibus S. Martyr Cassinensibus prsefuerit, sicut et de ejus sacris exuviis et scriptis, reliqua ad Vitam et Annotata
,
alter itestis est S. Berthurio cotettas, utipote tvita
rejicere faserit.
4 Adpassionis
SS9 (3). Nou tantum ea, inquit ipse (4), quae ocufis, sed mag-is, qujB auribus hausi, uarrare me fateor. Cseteiûm pauca de S. Berthario refert, plura de bellis, quse Cassinensis monasterii excidium sanctique Abbatis mortem prxpararunt. Denique extra dubiimi est Ignatio scribenti pree manibus vix non perpetuo fuisse, Chronicon Monasterii Cassiuensis auctore
functus
civ^citer
annum
mim ponunt
Cum
884, aiii et recte
tempus quod attinet, pletîque an- Paiu i quidem annum 883. * '*''^"* '
*
ex Italia discessisset imperator/Caro^ws crasyw5j, Casinatis monasterii alleoti opulentia, eo ex improviso accesserunt [Saraceni] ac pridie nonas [id est die quarta) Septemb., superiore raonasterio
conbusto, XI Kalendas Novembris (xxii Octob.]\n-
Leone M&rsicano
ztnde et
floruit
priraum ibidem monacho
deinde S. P. E. cardinali et episcopo Ostiensi,
usque ad initium sseculi

,
communiter Leo Ostiensis appellatur, et xii. Opus ejus
B omnium eruditorum calculo ait Moratorius (5), maximi faciendum est, complectiturque res gestas ab obitu S. Betiedicti usque ad annum circiter 10S7. Csetera quae a cap. 34 libri tertii, iteni
lib7'o IV, narrantur, addita sunt a Petro Diacono quem longe gtâvitate et auctoritate inferiorem esse notat Mabillonius (6). Chronicon Leonis et Petri novis typis recusit Mwatorius inter rerum Italioarum scriptores |7) et qicidem cum Notis Angeli de Nuce seu Nucei, abbatis Cassinensis , qui, judice eodem Muratorio (8), inter complura utilta, iuntilia etiam multa commeutatus est, ut qui intemperauti prurig-ine scribendi premeretur. Denique nuper, an.scilicet 1846, demio opus Leonis et Pelri editum in Monumen\is Germanias est, diligentissiyna opera et studio eruditi viH W. Wattenbach (9j, qui pluribus, iisque optimis ^sus codicibus est, quos accuratissime inter se contuiit (10). B. Bertharii meminit quoqueidern Petrusin opuscuto&e Virisillustribus Cassinensis ccenolni quod itidem cum Notis Joannis Baptistae Mari, reperitur in Muratorii coUectione (11); item et in altero opusculo deOrtu et Obrtu Justorum Coenobii Oassinensis, a Maio C primum in iucem dato [\1). fcripiii igiut4 Ex his omnibus sua congessit et corrasit fu., pfior Ignalius. Est enim vita S. Bertharii farrago amCaiiin pla et ut plurimum indigesta satis. Multis agit de Saracenorum incursionibus, vastationibus, de urbibus ab eis expugnatis, incensis., de 1'tali-
toto
quoque incendium admoverunt, et 'Bertbarium sanctissimum abbatem ad aram sanobi Martini crudelissime Cbtruncarunt. Ita Mabiiionius ad annum 884 (IS). Concordant aiii communiter, nominatim Baronius et Pagius (14). Camiiius fcero E Peregrinius contendit (15) anno eam contigisse superiori nempe 883. quod et ex professo probandum suscipit in sua Serie abbatum Cassinensium. Tamquam certum assumit, nec imme<rito sane, S. Bertharium successisse Bassacio, pauci^ -od hujus obitu elapsis diebus, ac proinde post diem decimum septimum Martii (xvi Kal. Apritis) anno ^b^, quando, leste Leone Ostiensi, defunot^ Bassaciu^ est (16). Bertharius vero, inquit Pereferiori
^rmms, supra annos
27,
raensibus sedit l.îdqne

)
diserte tradit Ostiensis (17) a 'Saracenis ccesns 11 Kal. Novemljris (xxii Octob.), quocirca eleotum
dicendum
est 12 Kal. Aprtlis
[xxi Martii),
Ciesum
vero in airao 883, mense antedioto SGilicet Octobri (18). Cum tamen Leo Osiiensis, mutuo consensu omnium codicum, BertbaTii necem in an^
num^^âpertis referatverhis,
grinius, interpretaudum
illum
,
apte, rfaci^
PerBne totam a 36
bactenus traditam chrouolog-iara videatur subvei?tere. Propterea 7ion dubitat corruptum k&c ioco fuissetextum-.namqnodixfseiOstiensis^peêmptum aSaracenis Bertharium dicat " xi Kal. Novembris, Indictione secunda; quse Indiotio ab aBtecedoBte Tnense Septembri numerari ccepta, aimum NH3 adeo
ceilio
argumento demonstrat,
;
(rt
nuUusjam
de 4)0C
'dubitandi restet locus
sitque "firmitpr tenendnTO,
annufflibi HS4
fib
tioneemel
srbi
Tfcentiori njiquo mnnxiscensoris nsnrpatura tfbeunteîfuiftde suppo^si

iibet,
tura. Aiia addunttir, quse,
videsis
apud
eumdem Peregrinium,
auctoritas
corum principum
diiionibus
;
inter se dissidiis, heUis, p7'0-
minime est,
Gujus utique -spernendia utpoSe qui vir acris vngenii

et
pauca, spectatis digressionibus, hinc inde inserit de S. BerthMrio nec semper probata, ut in Annotatvs dicemus ; aUundenonnuUa, fpud prsefatos scriptores de illo memorata facta [trsBtermittit.
vaideque laboriosus
pit.
abbatum Attamen
,
Cassinensium
,
exprofesso seriem 07'dinandam suscerocte judice Mabiilonio (19)

fuit,
, ,
Denique deficit plurimmn in ChronoRis tamen non obstantibus scriptionem hanc integram fere nosttô Operi inserendam duximus; tumquod heec sola viia S. Bertharii sit, quae habeatur, et insuper hactenus inedita perlogia.
MuialoriRer. Ual tom. H. pag
convenit Indictio ;<eciinda cura tinno 884. qnera, diinquit retinendum puto. Mea opinione
rimitur controversia si dicamus 6. IBertharium revera interemptum xxn Octobris am,' no 883 gui nostro compuiandi more pniendus tantum erat exeunte Decembri , scribi
,
(1)
202.
|2|
Fal)rif.tiis,
i,
Bil)!.
nicdiaecl lunfn^ lalin. ruin llal. *ciipl lom

VCrscllc. VOClbu
(3)
Vmc
li,
scqq.
'
Eirlte Utttn. Oi.iifcr MTiiMtoi
llo-
picrum
paK. B20 iH êiyi. Iiein lJiogr..pliif: uiliK/c/irKVW.f, P.*..l lliurie^ Prltrg, ,l {Oijiiillir]
ini
Muroloii,
ll..d,
ri>i(l-
- 15)
155.
VI. wil
i8.
lom. IV, ^y^s.pS
(fi,
lom. II, pn" 5B7 F.brn,..ub. siiprn.^Voce
(i) llnd.
':
1832. 252, (l-ii-fioiif. GalliiiiJ Hi^l. Cav*, mcc. iv, pa 0. -(IB)MllTBior scn].((ni-s. iMm V, paK 207 cl seq. (16) li...l p;i. 2U7. liem Ferli. tom. VII. pn-;'tl()l. (17) li.irl. ps.':;77. Mr-n rg-
(11) (13|
Miiiiilori,
ciillerlii.
ii"ii
lom, VI, pag, 5-C2. (12) Sr-i iplorum VI, parl. ii. pag i'iS-2K0 Il"nia; Annal finnrd. hli x^xvik. iium. 91. loiii IH- l'"ounii
-l9}PerU,lom.
VII, pag. &5l-84i.
_(1U)
Ibid.
pag.
555et
(19) Anoul. tum.
111
pay. 252.
b
'
vero
669
:
A veroannumm a Marsicano, quod

ad Septembris
tat
initio
prohabiliui
is
grsecam
adhiberet Indictionem, decurrentemaSeptembri

(1)
;
unde recte ad hunc locum no(2)

.-
Wattenbachius computatum.
Annum 884,
ab Indictionis
cum
fociii.
an Vir sanctus martynum obierit sotus an cum sociis. Hugo Menardus ad hunc diem memenit (;3) S. Bertharii et plurimorum ejusdem c(Bnobii monachorum, qui a
h
liquet,
Non ommno
cap.Ulib. j scribit (16) Sepultus vero est supradictus S. martyr Bertharius sursura juxta ecclesiam S. Beaedicti in capitulo fratrum. Notat tamen ipse Nuceus ibidem, verba hsec deficere in attero suo codice duobus enim ususest codicibus mss,utroque Cassinensi ; priore, quemedidit et signavit A, litteris Langobardicis sxculo xrii exarato
.-
B R
haracenistrucidMtisunt.
(4)
;
Eodem
posteriore litteris latinis SiBculo xu et signato b' cujus variantes subjicit lectiones. Utriusque am-
^nodo Bucelinus
pHoremnotitiam,
bachius
(17),
Arnoldus Wion (5) mactatum^cW&zicura aliis pluribus monachis; Ferrarius (6), cum aliquot mouachis; recens martyrotogium Benedicttnum, germanico idiomate excusum in Insula Danabii (7), nultum addit socium, inhserens scilicet Mabtllomo. qui diserte edicit Monachos fug-a elapsos Teannm .qp rpnpniRs^P w subjungit Ri^ ^,.. pro Teanura se recepisse, et /îmwoV/ Sic unus omnibus victima fuit optiraus Pastor (8). Leonis Ostiensis verba in uiramque partem irahi possunt. melius tamen prioribus favent. Saraceni, inquit (9), raonasterium majus, quod deorsura erat
.-
'-
si libet, videsis
apud Watten-
qui paulo infra,ubi de 'Petro Diaco-
no, Osiiensis continuatore, agit, obsetât{\^), illum [Petrum), quie Leo scripserat non intacta
reliquisse, et quae in codice
Nucei A addita sunt et mutata, a Petro profecta esse additque Quod cura per se verisiraile sit, quia in eo tantum codice reperiuntur, qui etiam continuationem continet eo comprobatur, quod pleraque ag-unt de comitibus
; : ;
Tusculaais, Petri nostri g-entilibus, quibus plane simiiia inveniuntur in ejus catalog-o pontificum
[nondum
edito.)
Ex his
itaque,
mea
opinione, cer-
similiter
occupavere, devastavere et incendere

inibi perlraentes,
ipsumetiam S. BerthaMonachivero .. una cam g domnoAng-elg-Hrio tunc temporis eorum praeposito Teanura habitaturi proficiscuntur, Pronum utique
riura g-lMdiotrncidavere...
multosque
autumare in tanta strage plures trucidatos fuisse et voces multosque inibi perimentes etiam
est
admonachos, saltem pariim, referri

superstites evase^ânt,
qui vero
Teanum
fugisse. Petrus
diaconus in opusculo de Viris illustribus Cassinensibus (10) unius mentionem habet Bertharii, ast in altero opuscuto de Ortu et obitu Justorura ccenobii Cassinensis, a cardinali Maio primum in lucem dato Passi sunt autem cum eo, inquit (11), etaliiraulti. Carolus Sigonius Mabillonio favet. Saraceni, xi Kal Nov ait (13)foedum in inferioris (monasierii) quoque tecta incendiura injeeerunt, etBerthariura abbatem ad arara beati Martinicru:
,
verba supra de S. Bertharii sepuitura recitata, non Leonis sed Petri esse, quod etiam existimat Wattenbachius {\^]. Nec tamenpropterea fidem eis abnuendarn dixerim. Paulo quiE dem alter idem Petrus hac de re loquitur in opusculo de Viris illusiribics (20) Sepultum vero est ejus(S.Bertharii) sacratissimum corpusjusta ecclesiam S. Joannis Baptistge in capitulo Casinen.si et inaltero Opusvulo deOrtuet Obitu justorum {1\): Sepultusvero est ia monasterio Casiuensi sursum.
fit,
;
-
tum
^ v_
Nihii Ignotus, nihil Erchemberius de morte S. Mariyris habent ilie namque eo usque non pervenit, hic iliam prastermittit. Mabilionio (22) corpus in superiori monasterio juxta ecclesiam S. Benedicti in capitulo fratrum cum decessore suo Bassacio
sepultum
est,
ac
demum
in eccleiîam
illatum,nuuc
in proprio ipsius sacello asservatur.
Et Arnolclus
Wion
demco
(23)
.-
delissirae
obtruncarunt
Monachorum
qui ad tan-
sacro in dextera
fuit.
Ejus corpus jacet in sacelio suo nomini &\ta.vis pnrte.Atpostea translatum
tum
terrorera trepida se inde fug-a proripuenmt, (jpportuuum Teanura receptaculum fuit.Ii.sublatis, qua& quisque potuit, de sacra supellectile rebus, Angelario monasterii prEeposito sibi abbate delecto, in cella S. Benedicti sedes posuerunt. Saraceni prasda onnsti Garilianum alacres redierunt. Aliud traditur in Vita a nobis edenda; juxta hanc plurim*/MereS.Berthario in passione socii Sicetiam in catalogo sanctorum Ordinis S. Benedicti jussu S. BerJoannes papcE XXI I composito, iegifur tharius abbas Cassinensis cum pluribus peneque innunerabilibus monachis per raartyrium cum Christo g-iiudent in aeternum {\2>). Attamen solius Bertharii celebratur festum, nulla sociorum facta mentione ; quodde csetero frequenter usu venire ostendit Bovius (14), ut licet piures annuntientur in Mariyrologio, unius tantum fiat officium in breviario. Deniquenoiemus cum Mabiilonio {\h) nullam S. Bertharii haberi memoriam in Oderisii
:
Noiat natnque in pr^fatum chronici Nuceus (24J Corpus sepultum prius sur.-ûm {id est in monasterio superiore) iu capitulo frairum, ut perhibetLeo; inde sub ara postea, Ig-uatio abbate anno maxiraa basilicae 1513, trauslatumadsacellum, iu honorem ejusdem Martyris erectum. Denique renovata nuper veterl ecclesia, ad novura sacellura in honorera ejusdem sancti Martyriserectum. Scilicet ipse iite Aiigelus de Nuce, abbas Cassinensis, anno 1666, ut habet F Gattoia{ô) mag-na solemnitate ad sacellum, varieg-atis ma rraoribus decentissime ornatum, dedicaturaque In honorem S. Bertharii martyris.pietate
Cassinensis locum
: ;
D. Hippoliti SaltitreUi a Castello forti, tum congreg-ationis Cassinensis cancellarii,ejusdem Sancti cortranstulit. Quo tempore jam quidem mlificata erat monasterii Cassinensis basilica prout nunc
pus
est
breviarioras. saec. xi.
Nec
illius
nomen
occurit in
non tamen, ad omaius quod spectat, omni ex parle absoluta [%&).Hanc deinde sotenmiter die Moji anno \1'11 consecravit Benedictus 1
;
!)
martyroiogiis Romano, Usuardi, nec in hujus auctariis apud Sollerium nostrum. 8 Leo Ostiensis, ex Nucei editione, ad finem
'îrepotilx:
papa XIII
9
(27).
Ex recitaiis testiinoniis utique efficitur S. Ber-
tharii reiiquias jam inde ab initio depositas in superiore monasterio ,atque ibidem, iicet diversis
Neapoli 18UK. - (li)Ibid, [m- 52Hij Miiriilori, Stii|itor.. iiDg. iC^.
(1)
|)nf;.
Vid Clossiiriuni DucaiiRii. vo

610.
litdiciio.
(2) Ppi iz, toni. VII.
vinditiuilur.
Ariii
|.ag
2G.
ii.
(3) fllaiivnilosiiini
SS. onl
V. HPHPdiLli.
i4) jMl-iio-
sxc.
IV,
iili. iM,2-i OcIft-Minn lirin-iliiliinini, \''^. 728. -(Ei) Li-iiiii)i Vilae. (li) Ciiinlogiis SS. IluliiB. CDclrni tlie (7) Kirclionkuleiider lof,_
IV,
png. 23.
[lOg.
318.
^Ti
-
|iart.
ll!!)-
loiii.
(1!>)
(17) 1'erli!. Ibid. (.ag
lni,i.
VIL
61(1.
p^.p.
K5K
pl R?i7.
-flSj
IV,
li-ng
|ijis
Ibid
col.
120} Muralori,
lom.
li,
allpi' HeilifîMi iiiilcr
dL-rHeiirl
ili's
Beiicdiknis. Doiin-werd I78U.
(21) Marti-.
Si-riplnimu
Vi'l
lom. VI,
jiinl
2l.",
III, i-iig. 132 (9) Miiralon, lom. (ii) Anmil, Ucne.lKiini, tom. (H) Scnpiorum VI, eol. 2o. |I0| Und. lorn IV, |iaj;. 317. iniu. VI, jjas. 237. ?et'i!iutn iiovtt lollcciro cdila h Aiij;clo Maio.
(i2) Annnlcs. lom. III {'ii] Muriilnii, tom.
pu;;. 232 (23) I-i^Nnin Vdic. IV. pag. 517. (2K) Hislorui Cii^sui
3(8.III.
pif;.
(2(i)
To-ili,
(12)
I'c
)7j2.
u'Kiii>
!lulin>.
Il1>.
V. 0|ioiuin loin. n.icol. 51)0. fllodiolani.
3U8.
Sion.i dclla hadia dc Slonlc-Cusiino. loni, (27) lliidem pog, 310.
7i2. pag.
(I3i Disseiiolio upologctica
quu
S.
Dcnhani
sanctjias, ctc.
Octobris
Tomus IX.
666
AUCTORK B.B.
DE
S.
BERTHARIO ABBATE CASSINEN. KT MARTYRE.

martyrum. Trauslationis vero, cujus memiuit Wion (Lig-n. vitre 2 Decemb.) habetur memoria in ejusdem notitia, compilatii postraodum a P. D. Autonio ,,T a Neapoli annocirciter 1630, estque adhuc inedita
.
inlocis
ad nostra usque temp07'a pennansisse.
Illa7'um status post medium sxculiwiiihabetxir in Descfiptione historica monasterii Montis CasHptl
sini, his verbis \\)
:
Ultimam sacellum (guar^wm
in dextero latere iniroeuntibus ecclesiam ; ita D. Kalefati) S. Berthario martyri et abbati Cassinensi
est dedicatura
;
ejiis
corpus jacet sub

Ang-elo
alturi,
mum translatum ab abbate

1666. [Scribit
Nuceo
fuit
quo deauno
innostrabibliotheca. Ms. uum. 570, pag-. ISG. Sed hsec recens est, et accidit,cumob prEecIara miracula hujus Sancti intercessione in mona.sterio patrata
autem D. Seb. Kalefati, modo ignorari ubi S. Berthariicorpits sit an sub alteri ejus sacelliy an una cum aliis in capsuUs sacrarii con;
tunc teraporis abbas, ad augendum S. Bertharii cultum et devotiouem, sacrum ejus corpus ab ara
plurimis quiescebat, ad item ad radices montis, transtulit, ita ut intra paucos menses eidem Sancto in hac basilica sncellum mirifice ornatum paraverit, in cujus parietibus deping-i curavit rairacula,
aliis
maxima, sub qua cum

capellam
S.
Scholasticte,
fusiwi asservetur, ut mox dicam). Os ex destro brachio venerandum exhibetur iu reliquiaro caput servatur in collegriata S. Germani, qua iu urbe trucidatus Vir sanctus est. De insigni hac
iliius
;
reliquia sic refert Bovius, qui initio hujus Scvculi scripsit Dissertationem apologeticam de cidtu S. Bertharii (3) Quid de ejusce Sancti capite, ar:
gentea theca incIuso,et
relig-iosius
semper asservato
causam huic translationi dederunt. Quoomniuo completo, abbas, omnis conventus Casinensis, ac dio5cesis clerici processionaliter ab ecclessia S. Scholasticfe sancti Martyris corpus levantes, addito etiam capite, quod S. Germani asservabatur,
quas
et sollemni
in colleg-iata eeclesia, donec in nuperis regîonum
nostrarum difficillimis rebus coramunem adiitjacturam ? Scilicet dum hxc scriberet Bovius, jam
acciderat luctuosa illa calamitas, quando anno 1799 Gallorum 7nititum sacrilega audacia in
tulerunt.
porapa in sacello
Post
aliquot
illi
pr^parato transrestitutum
dies caput
B Sanctorum Cassinensium
est.
Saugermanensi. Denique Leo papa X visitantibus hoc sacellura plenariam concessitindulg-entiam, ut ex brevi, edito in Dissertatione
fuit ecclesiae 37. Ex quo tandem coUig-itur, E quod hoc saccelum, una cum picturis rairaculorum Sancti, velut pars antiquje basilicm, una cum ista fuit eversum sseculo xvn, quando praisens hsc basilica fuit erecta. Ast in S. Bertharii sacelto, proutnuncest, teste auctore Descriptio7iis his-
reliquias debacchata
apologretica pag-.
Tuncelianiprojecta et conculcala fueiê caput etosdext^H byâchii S. Bertharii, utjamnonnisi parti7n {sitamen quid oninino supersit) et promiscue cu7n aliis sac7îs ossibus et ciîerihus habaniu7\ Sic 7iobis resc7îpsii D. Sebastianus Ka~
Conf.ActaS. Simplicii ad hunc dieju pag. Xonne {sic pergit Bovius) ex nostratum historiisettraditione majorum novimus, tantum somlefaii.
toricse
(4),
plures
7'U7^sus
cernimtur tabulco res

.-
595.
S. Abbatis gesias exhibentes
alia ejiis socioru^nayite altare S. Sal-
que martyriian
vatoris
;
repi^seseîiat
per fuisse civium
(Sange7^manensiu7n) pietatera erga depositura illud prfleclarissimura, ut civitas universa quovis tempore ad illudprEecipueconfug-e-
alia S.
;
Bertharium ad populu^n ve7-ba
facie7iie7n
alia 7nirsus S.
Abbaiem,
ageniem
cumpapa,
sive formidolosEe tempestates, sive subitaria incendia, sive terr concussiones, aliaque his similia infortunia forent averruncanda ?
rit,
tt
imperai07'e et rege in causa Teubey^gx a Lothario repudiatcv ; alia ewndem initia dan-
tem xdificationi
civitatis S. Gerynani, eic.
quadam
10
Restatut locwn Wt07iis elucide^nus, ubime-
tran$latioite.
7m7iii sole^nnis cujusda77i 7'eliquiaru7n transla-
tiones
scilicei
:
ex inferiori ad superius ccenobiian. Ita annuntiai ad diem secunda^n Decembris

abbatis et
% II.
De
festiva
S. Bertharii
scriptis
me-
Cassini translatio sancti Bertharii (3) martyris, quando sacr^ ejus reliquia:
moria.
sitio.
De
ejus
disqui-
ex monasterio sancti Salvatoris, quod erat ad radicem montis, admonasteriumCassinense, cum multa miraculo-
rum
iis
2
:
attestationereportatresunt. Additque in NoDe qua tabuls Cassinenses hac die. Cujus quidemhistoriam necdum litteris coosig-natam novi,
in
Ejas natalis celebratur 22 dem
totiustamenreigestffihistoriam et miracula, qu^ eadem translatione, divina voluntate perpetrata

sunt,
ejusdem Sancti capella, in quamiroquodamartificiodepicta cernuntur. Hcec

ita
,
vidi Ca^sini in
Wion
exeu7xle sceculo xvi.
c07nponu7itur
Ustiensis, qui
cum Nucei
assertis,
Quce non facile imo ei ipsius

;
primumsepulium
peri
cuniur translatx reliquias ex mo7iasterio S. Sal?aiom,quoderatad radicemmonti.s admonasterium Cas.sinense utique sursum, Necuspiam reillas
diserte tradil corpiis sancti Viri fuisse snvsnui hic autem di-
Octohris apud eum. Fenhameinuri'1 Wio7iem (5) et Buceli7iu7n (6), quo die tamen, ait Mabiilonius (7), in Kaiendario Oderisii -^nmiidefuncti anno Chrisii 1105) abbatis nulla fit ejus memoria. Tesie Gattola [8) 7xihilo7ninus apud Cassinenses celebris ritu duplici secuudEe classis est 22 Octobris memoria S. Bertharii. Confer supra num. 5. hisuper, utpaulo antedixi, Wion festi translaiionis 77ieminit ad die^n 2 Dece^nbris. Celebratur, inquit (9), hfec festivitas per monachos Cassinensessubtituio duplicis minoris, eoque reli-
g-iosius,
/^^^êdeorsum.
ialefati,
ctorum,
U7nquam ex 7nonasterio sursum relatas Nodum hunc soivit dictus,D.Seb. quem scripto hac de re conveneram
:
vere '^poenitentibus et vlsitantibus capellara sancti Berp tbarii, a primis hujus translationis vesperis usque
sexus,
.
quod S. omnibus Christi
D.
N. Leopapa
Xsubannum
fidelibus
utriusque -h--
1513
ait,
translationis corporis hujus sancti
S. Salvatorisad radices montis in hancinferiorera basilicam nulla memoriasuperest rhocenimaccideredebuitstatimpost
Martyrisabecclesia
totam diem dictae translationis, qui pro hujusmodi manus adjutrices porrexerint, plenariam omnium peccatorum suorum remissionem et induigrentiara concesserit. Et ut ipî visitantes hujusmodi indulg-entise capaciores
^^ per
conservatione
passum
redderentur, abbati
Cassinensi concessit,
ut de-
n) Annal.
gnrn V;,^.
(t<)
p,g
3H3.
-,i, Descnz.on.
.Lrr^.c pal
Ubi supra Ilein Acta, sa-cal. iv, parl. ii, pag. 467. liisloria Cassinensis. SiEC. iv, paj. 69. (9) Lignura vilcc, tom.
5G
il,
pBg. o8j.
putare
.^.
JiDCTOni
B.B,
us qui
m Caina
Domini recitantur)
est.
saliitari
nrpni
cn+
sdem pontmcis videre
qL res^rvantur
arX:
fu
"
"
^,:
'
^" ^^Pff
T"'
"^'^
"^^"*^"-^
D. SebasHanum Kalefati : Postquam, mjMz^ tio feasculi XVI monasterium CassineDse unitnra
iai-
fuit
Congreg-ationi Benedictinffi reformatie in Italia sub
nomine
fuit
S. Justins de Padua, qu^ ob id appellata Cassinensis, monachi hujus aacri coenobii
solemnia, vel ipso loci Ordinario ad publicara formara assistente, sacrum de reqiiie, quod aiunt liturgici, celebrare ausus fuerat. Conquieruntne
mterea pavidae turbulentEeque conscienti^
tamen ? Imo
quidquid proprii habebant tam" in dWinoTffido*
l7rirZuT'
''','
"'' '^
^"f
<êIebrationem ade-
remansit
delectu sanctorum et festivitatum in omnibus breviario Komano conveniant. Modo
in
cum
diguura, fideles ab audiendo sacro, eo die prEEcepto

avocati fuerint et distenti. Ha;c ita D. Atoysius Bovius a Bitunto professus Cassinensis in Dissertatioue apolog-etica, kac occasione ediia, qua S.Bertharii Cassinatura abbatissanctitas, ejusque martyac diei festi tura in cathadrali basilica Cassiuensi in colleg-iata ecclesia S. Gerraani ab immemorabili celebrari soliti monumenta ab obtrectatorum
rii
Kalendarium
K Cassinense proprias tantummodo habet sequentes festivjtates, scilicet Translationem S. Bertharii ab. Cassin. mart. 3 Febr. Festum S. Brunonis
:
communi S. 22 Octobris de commuui

9 Oct., de
Sigrniensis episc. ab. Cassin. Confes IS Julii, de communi. S. Victoris papa IH, ab. Cassin. 16 Sept. II lectiones propr. S. Deusdedit ab. Cas. mart.
tum
Bertharii ab. Cas. mart. CfEtera vero prout in
conviciis vindicantur (5]. Quo ex titulo liquei quid sibi proposuerit scriptor qui postea abbas fuit
et
kalendario etbreviario Eomano-Benedictino passim vuIg:ato... In breviariis vero mss. in nostra bibliotheca asservatis, a saeculo. ix ad xv scriptis, non pauca reperiuntur festa peculiarium Sanctorum hujus monasterii cum leg-endis propriis , scih'cet
prcesidens congregaiionis Cassinensis ac deniet
queepiscopus Metphise Nov. 18-i7.
Rapollx; oUiimense
de-
'iZPrimum itaque adstruit D. Bertharii sancti- eiureuw tatem, recitatis secundum ie^nporum seriem per- /e"petuis scripiorum testimoniis
quod opus essent ad persolvendum offlcium sive unius sive plurium dierum, ut notavi de vita S. Bertharii. Alque hxc quidem Cassini. In urbe vero S. Germani (quam, ui supra vidimus, S. Beriharius nosier condidii sub nomine Eulogimenopolis,) festwn illius riiu duplici primcB classis cum octava celebraiur (1), ei quidemde\)vadcepto,jamindeabajino 1592, ex
decreto sijnodi dicecesanx Cassinensis sub Hieronymo a Perusio abbate, quo injungitur, ut in
vita in tot lectiones distributa,
tum Cassiiiensium
xv(Ij); Venerandge
J. D.
tum aliorum.
Sufficiat hic unicu?n adscripsisse
ex codice Cassin. ms. ScBcuH

sacri
memorise doranus Autonius Carafa U.

monasterii Ca.înensis
abbas
instituit et
ordinavit
una cum conventu

rii
dicti raonasterii, festura ^. Ber-
tharii abbalis et raartyris supradicti sacri
monaste-
celebrarisolemniter cura oetava... die xxii Octobris. Supradictus abbas fuit in reg-iraine mouasterii
rum
posterum dies
annis octo, mensibus septem, temporibus romanopontificum Eug-enii IV et Nicolai Vj proinde,
S.
nensis, in urbe S.
(2).
Bertharii martyris, abbatis CassiGermani de prEecepto observetur

{3J
:
Subjungit Bovius
ui apposite notat ibidem Bovius, antiis fere bis centum ante C07istitutionem Urbani VIIL Notum
Huic
et reliquise
synodi
Cassinenses, quas persequi non vocat, omnino consentiunt. Nec tamen tunc priratira inductum festum
S. Bertharii fnit,
pontificem hunc vetuisse quidem cultum p iis, qui nec beatiflcati nec canonizatiab apostolica sede fuerint illos tamen exceptosvo-
vero
est
e-chibere
cepti
namque
sed inducta solura oblig-atio prjediu ante syuodum hanc consuevisse
iuit,
qui colebantur sive per
coramunem
ecclesiae
illic celebrari, innotescit quidem cura ex pluribus monumentis, tum prffisertira es capitulisqtiibusdara factis anno 1505 pro eapitulo et clero S. Germani; nec nou ex aliis anni 1319 in nostro arcbivo quam
consensum, sive perimmeraorabilem temporis cursum, sive per patrum virorumque sanctoruin scripta, sive denique temponbiis long-issimi scientia ac
tolerentia sedis apostolicB vel ordinarii
(7).
Pertem-
Vidimus num. 9 caput collegiatam iilius tirbis fuisse iranslatum. Testatur qudque laudatus Bovius (4], de veterrima illa in urbe consuetudiue Bertharii uominis imponendi infantibus in baptisraate,
S.
dilig-entissime asservatis.
Bertharii
pus ve7'0 immemorahile voiire spatium annorum centum Urbatius ipse testatur ei docet, communisque sententia est, centenarii annorum nujneri initium flgendum esse ad annum 1C35, quoprodiii Urbani consiituiio (8). Dein alteram solvii Bovius objectionem (9), qua volunt adversarii, Bertharium non in odiutn fidei et religionis catholicsp, bene vero in odium personas tanium a Saracetiis enecatum,nec proi7ide Martyrem esse.Futiie
ut vel in ipsis vetustioribus baptisraalibus libris frequentissiraum occurrat Bertharii noraen. 12 Astversus
mediumsxc.
ejus
elapsi xviii.inexpia-
bile bellura D. Berlhario fuit
Sangermanensibus, nec
indictum nempe a dumtaxat impug-na-
conum
iainen id ac vanum est. Audiamus Petrum DiaEcclesiam, inquit, (10), intrant Saraceni
:
ibique Bertharium reperiuntj

Bovjus. Disscrtalio aijologciica, qua S.Bpitliarii saiidilas, clc. ^5 uLsiCCj (2) IlmJ. pag, 59. (5) Ibid. m" [i] Ibid. pag. ^l. (IJ) Ibid. pag. 17. (5) Pag. 1 el scq.
cumque ad eum
pag.
ve-
(1)
Jidicarilur, paj;.
I.
(7) Ibid. ijag. 6.
(Si Ibid.
(8) Ibid.
20
cl
srq,].
(10)
Apud iVovium.
Ibid. pug. 22,
nissent,
668
iiissent,
B. B.
DE
dixerunt
:
S.
BERTHARIO ABBATE CASSINEN ET MARTYRE.

usque nunc
nensis mss. codicibus vidisse, et qiddem sub S.Berthani yiomine. Attarnen de nonnuUis non ita constat S. Viro esse tribuenda. 15 Vita S. Benedicti metrica communiter ei adjudicatur, novisque typis recens impressa est
I)
Tu
es Bertbarius, qui
liberatione ad cliristiauos defeudisti, ac pro illorum moutes perrexisti? Justum imperatorem bis ultra ac pro fidb est erg-o, ut pro eia niortem suscipias patet S. Bertharium pro justitia Dei tui. Cxterwn
^'
"*'"'"'
trucidatwn; atqui, ut alihi notavimus [vide ad hunc diem Acta S. Lupeniii Covmn. prxv. numA), qui martyres communiter dicehantur, homiues pii, seu nullam ob causam necati fuerant. Post iujuste
luvcopus non est, longius aliam, eamque in niente adversario?'um capitalem, discutere objectionem; quod scilicet in uovissima Manyrolog-ii Romani editione nomen S. Bertharii desideretur idenim-.
m Patrologia Migniana
lus
(6)
monet quoque Angemanibus homiScholastica, in
Maius
in notis
:
ad opusculum Petri Diaconi

S.
de Oriu
lias
etc.
Bertharii sunt mihi in
duse de S. Mathia ap. et de
pervetusto codice scriptse, quas idoneo tempnre

aliis, ut
cum
puto, Cassinensium auctorum scripti? vul-
gabo
(7).
Ab exequendo proposito impeditus morte

.-
ex Sanctis, quorum Acta ad singulos dies in Opere nostiô illustramus, quorumque plurimi haud annuntiantur in
vero
quam
leve sit, efficitur
fuit eruditics vir. At homiliam de S. Mathia in lucem dedit Ludovicus Tosti. Incipit Inclytam
et
gloriosam
(S)
ex quo
liquet
eamdem
esse homi-
prsefato martyrologio. Vide, si libet, Bovii Dis-
^^"
sertationem
.
{!).
fwfuto?"'^
(2) apprime sermoues uec nou et versus iu sanctorum laude composuit. Cujus uovi et iuticimenon de plurimis tam veteris quam Testameuti quaestionibus hic (Cassini) habetur aliquot etiam de arte grramfnatica libri, nec non et
li Berthavius, inquit
Leo Ostiensis
litteratus uonnullos tractatus atque
indicat de S. MatAltera de S. Scholastica olim Bed,v adscri~ bebatur, a Mabillojiio autem inter spurias seu subditiiias ejusdem patris amandata fuit, et recte quidem, ut luculenter efficitur tum ex ipso Mabilliam,
thcBO.
(9), tum ex nupero BedcV editore Londinensi A. Giles, qui in bibliotheca Bononiensi ad mare nactus est codicem ms. seeculi viii vel ix, in quo homilice venerabilis viri continentur (101. Non
quam Wion perperam
lonio
J.
'
duo codices medicinales, ejus utique industria de innumeris remediorum utilitatibus hinc inde colleeti; versus quoque plures ad Ang-elbergam aug-ustam aliosque amicos suos mira scripsit facunViris dia. Et paulo distinctius Petrus diaconus de Scripsit uon conillustribus Cassinensibus (3]
;
itaque dubitem illam
S.
Berthario noftro esse
triji
buendam, cui etiam

sm\>A\\\\\^%
teste
;
Mabitlonio
(11),
tribui-
tur in Casinensi cod, ms.
quam
et legere est inter
temneuda opuscula, sed praecipua sunt abbas jam constitutus edidit. De sancto
illa,
quE
ser-
Luca
monem, de beata Scholastica homiliam descripsit; librum quem Anticimenou appellavit. De Vita autem
et obitu ac mirucnlis sanctissimi Benedicti, nec
non
ad Angelberg-am augustam
:
aliosque suos amicos
Bedas apud Migne [V2),etri{rsus, sed seu exordio, in appendice ad Opera S. Bertharii (13). Sermo quoque de S. Romano genuinum satis communiter censetur hodie S. Abbatis nostri opics [H) Benschenius itlum quidem adscribit Gisleberto (15), ast ob idsolum, quod ita statuat Boscius in bibliotheca Ftoriacensi. Denique in Patrologia (16) additur ex Mabillonii Annatibus (17) brevis tractatus sub tituio:
resecto prologo
;
versusmirificos fecit. Trithemius pauciora recenMulta, ait, composuisse fertur opuscula, set (-t)
quEe
Quomodo
per
annum jejunandum
sit
quan tamen
venam abundantisingenii
ostendant, e quibus
extant praeclari sermones ad fratres lib. i. In medicinis aliisque materiis quEedam scripsisse dicitur, quee ad me non venerunt. Dividit Arnoldus Wion
(5)
opera
S.
Bertharil in
duas
classes.
Prior
complectitur scripta ante conversiouem (ut ait) suam, suntque de innumerii* morbis hinc inde
,
coUecta volumina duo, item, de grammatica

aliquot
;
libri
altera comprehendit, Anticimenon, seu
ut Arnoldus habet, librnm Anticimenidum ; item sermouem ei homiliarum lib. i. ; horum addit Arnoldus, apud me sunt Mss. ; prseterea snper Evan-
Ceiliier existimat iribui xquaii ratione posse cuivis alteri abbati quayn Berthario (IS). Quod attinet ad libros de grammatica et duo volumina hinc inde coUecta de innumeris morbis, typis, in quantum mihi constat, hactenus edita non sunt, nec tamem est cur dubitem illa in codicibus mss. Cassinensibus sub Bertharii 7iomine reperiunda. Quod autem addat Wion scripta anie conversionem suam, seu professionem monasiicam, nescio quo id nitatur fundamento. Opus non est, ut recte notat Nuceus (19), ad tempora recurrere, quibus Bertharius, nondum monachus, medicum egerit,
vel offlcio vel doctrina, atque hos libros medicinales
gelium de decem virginibus,

homilia
lii
;
in die S. Scholasticae
1,
quEe sic incipit
Lectio sancti evange:
de S. Matthseo apostolo, serm. 1 " Inclytam et gloriosam ; " De S. Romauo abbate serme I Adest nobis dies ; " Estat et ejusdem sermo de S.Lu"
:
gam augustam
tali
ca evangelista, in breviariis nostris; ad Angelberversus. Vitam etiam S. P. N. Beneet
composuerit clerici enim itemque monachi, quin Y et episcopi atque archiepiscopi medicinam olim exercuere. In confirmaiionem citantur plura exempla. Confer Ziegeibauer, Historia litieraria ordinis S. Benedicii (20). Ex Vitaporro S. Bertharii, quam edimus, apparet, eum vel a pueritia mona:
chis
adscriptum fuisse.
dicti hexaraetro
pentametro versibus descripsit
exordio
Bededicte pater, cunctis celeberrime terris, Qui confessorum culmen honoris habes.... QuEe nobis procurantibus excusa est Eomae anno
Major est disceptatio de avTtyMiihtav tibris, qui diserte S. Bertharin iribuuntur a Leone Ostiensi, Petro Diacono, Wione Trithemius de iliis silet
\Q
;
;
"'^"
"^'"' "'
Mabiilonius Juliano episcopo Toietano poiiustribuendospuiat (21).- Leoni, inquit, et Petro fucum
fecit distichon
dubitem Arnoldum, scriptorem diligentem eeque ac sincerum,h3ecomnia in archiviCassi1590. Aôn
eidem opusculo adscriptum iu codice Cassinensi, quem Bertharius tantum describi cur;ivit. Mabiilonii sententiam suam quoque facit Gai(11)
-- (2) Peilz, lom. VII, pog. 003. Muralori, 309. (3) Murulori. lom, VI, col 23,- (i| Lib. iii, de doctonlms el scriplonbus, ca|). 72. Opero pja eL spii itualia, pag, 4S. Mogunliae ^((05 (ii)Ligrmm vitse. Iib, i, cap. 5. nag 15. (7) Scripiorum veterum nova (6) Tom. CXXVI, col. 97S-y78. colleclio, lom. VI. pag 263, iiot. 2. (8) Sloria della Badia tom. I. pag. llOet seqq. (9)|Palrologia Migu. de Moiile-Cassino. col. 30 5*. In Prologemensis. toiu. CX. (10) Tiie complete "Works ol Vcn. Bede, lom. V, pag, xiu el geq. Londni. 1843.
{!]
Pa^.
3' el seqii-
torn, IV. pag.
m-m, - (15)
Patrologia Mijin. Ibid.

Ilud.
col.
35.
(12) Iljid. tom.
XCIV.
<ol.
lom CXXVI,
col.
auleurs eccl6iasl. tom XIX, pag, 58fi. co . (lyj Aclu SS, lomVMaji.pag.lb3 {16) Tom. CXXVI, eccl 987et seiiq, (17)Tom. I, pag. 647 et sec;. (18) Auleurs lom. XIX, pag. 586. Coufer Ziegelbauer. (19) Rer. Iial"-"' sciiplores. lom. IV. pag. 309. (20) Tom. II, pug SOIelseq. Auguslw Vmdel. 17K4, (21) Annal. lom. III, pag- o*-
seqq -(li) Ce.H-i Tosli, lom. I, pag. 119--
979
ct
ioia
tolail).
In Bibliotheca
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. maxima Patrum Lugdu- nulla ast minus etiamnum
;
669
stringentia.
nensi, Mziy.uy.iv(ay lihellus inter opera Juliani est
Non
CCTOBE
excusus (2), quem, ait Andreas Scotus editor, natalibus suoque parenti nunc demum reddiraus, auctoritatera Felicis secuti, cujus, utpote qui Juliano in sede Toletana successerit, minime spernenda assertio. Adde Samsonem., abbatem monasterii Pinamelariensis in Bcetica, in suo adversus Hostigesium apologetico (primum a Florezio tom. XI
itaque puta quemquam futurum, qui his elisa existimet argumenta superius pro S. Juliano Toletano allata, et speciatim testimonium Samsonis,
B. B.
dens
est.
quod quidem Totium latuisse, vix non eviConfer Fahricium (9) et Ceillierium (10).
Hic Juliano, ille Berthario favet. Ziegelbauer rem in medio relinquere conatur, potius tamen propendet in sententiam Fahricii
,
Eispani^ sacrse dari Opusculum
(11).
saltem partim.
(3)
lucem dato) pluries lauavrixst/jiivwv sancti Juliani, imo

in
17 Inter sententias oppositas, mediam amptectitur Bovius et haud sane spernendas

rationes.
et ipsis verbis, qu3e sive in Bibliotheca
maxima,
(4).
(5j,
affert
Quare necesse
sive in Patrologia Migniana legere est, citari Scripsit haec Samson abbas circa annum S64
est iltas hreviter hic

.-
jicere. Bouii verba sunt (12)
suhIn codice bibtio-
Octennio proinde post ^. Bertharii electionem. Ecc hisconcludit Nicolaus Antonius (6) Procul dubio esse debet, 'Avro-.Etyivwv opus Julianura Toletanum
:
scripsisse.
Nihilominus D. Ludovicus Tosti in sua

.-
nuper edita Historia abbatix Cassinensis in op~ positam ivit sententiam illi, etiam hodie. extra duhium est laudatos libros S. Berthario esse adscribendos (7). Exstant , ait, in arckivo Cassinensi duo codices membranacei alter in 4, in fol.
;
thecm Cassinensis, sig:nato num. 283, quem sub nuraero 478, secundum veterem numerationem, laudat Muratorius, quique sEeeuIi x Lougobardicos characteres pr se fert, exstat, a pagina prima ad 86, opus sic inscriptum Incipit liber Anticimenon, id est quiestionum de libria veteris et novi Testamenti * manu vero recentiori ponuntur alii duo tituli, in quibus Bertharii nomen habetur.
:
alter
ambo
litteris
Langobardicis ScVculo ix
:
Opus hoc, edito (in Bihliotheca maxima et alihi) plane respondet, illudque Juliano Toletano concedendura omnino dixerim. A pagina vero 86 ad 109
extat aliud simillimum opusculum ita inscriptum : Qusestionera (sic) veteris Testamenti ; et a
.
exarati.
B haud antiquo scriptum S. Bertarii quistiones in vetus et novum Testamentum. In primo folio
habentur sequentia disticha Bertarius Christi jutus juvamine sanctus Presbyter hunc * librum coudere jussit amans, Has beue scripturas satagis hinc discere sanctas Qui leg:is, explora mystica quaeque tenet. Posce piis precibus nec non super astra Tonantem Ut Famulo reddat prsemia dig-na suo, Postea quem abba servavit tempore long-o, Et releg-ens semper doctus ab arte fuit. Tu quoque, discipule, solerti mente recurre
IUius ad schedas discere recta. Vale. Folio 7'ecto scriptum recentiori manu legitur Liber Anticimenon Bertarii martyris abatis Casinesis de quEestionibus veteris et novi Testamenti.
:
Priorhunc exterius fert titulum, manu
pag-. 106 quffistiones incipiunt
de novo Testamento,
.-
sine
uUo
titulo,
per hsec verba

Spiritus.
"
Si
mortui
:
i
estis
cum E
'hoir
illa Operatur In ora autem pag-iuEe 86 perspicatissimus Constantinus Cajetanus hec manu
Christo etc,
desinunt vero per
unus atque idem
propria notavit
"
Sunt alterius doctoris Cassi>
Quo sane litem deremptam quis non viderit? Habet Julianus, haberet Berthanensis S. Bertharii.
rius
Anticimenon suum. Non ergo ad mentem
Mabillonii, Montfauconii et Gattulse putandi sunt decepti Leo et Petrus, ex duobus illius epigram-
matis versiculis
in fronte codicis inscriptis
Bertharius Christi jutus ju^-amine sanctus Presbiter hoc librum condere jussit amans. Heec verba id unum demonstraut S. Bertharii
,
Eis prwmissis
:
argumentatur D. Ludovicus Tosti Affirmant Ostiensis et Petrus Diaconus (quorum alter sseculo xi alter saeculo xii floruit)
ita
ayTix:iau&)v libros
unus idemque codex complectereturduplexejusdem g-eneris opus, non vero quod ibi Bertharius meri procuratoris codicis partes prte se ferat, et non auctoris etiam. Nec deraum
in eo fuisse, ut
curam
duos compositos a
S.
Berthario;
decepti
majores nostri
qui recentiorem titulum

:
eorum adeo diserta assertio non eliditur conjectura seu asserto Mabilloniano, nempe Bertharium prcefatos libros non composuisse sed descriquas
codici opposuere sub
nam disticha, quibus bendos tantum curasse C Mabillonius nititur, duobus post seeculis codici
:
Codex sEeculo ix; versus, licet similiter charactere Longobardico exarati sseculo XI (8); idque, subdit D. Tostius, vir eruditus facile agnovisset, sipaulo attentius codicem evolvisset. Non igitur Bertharii /mssm dzsticha appoms. additafuere
: ,
enim opus illud in non advertentes subsecuti viri docti occasionem in errorem impingendi nacti sunt, quando nimirum unum ab alio non distinxerunt Anticimenou Bertharii aliud ab Anticimenon Juliani (esse) , non
:
nomine Bertharii duplex eo contentum perlegerant. Quod
obscure
ibi patet.
Cum
itaque Bovius, post dili-
sitafuere; quodsietiam daretur, nondumtamen seque7'eiur, opus ab alio auctore compositum nec enim repugnat, ut quis proprias suas etucubrationes amanuensi tradat describendas, Dein ut quid Bertharius prsemia dig-na expectet hoc
:
gentem accuratamque codicis Cassinensis inspectionem, asserat priorem ejus partem respondere ad amussim Juliani opusculo, prout editum est alterum vero, a pag. 86 ad 109, superadditam esse nec hactenus typis vutgatam, non video cur
;
hasc S. Berthario ahjudicaretur
quodJuliani vel alterius avrtzîp.Ev&jv transumi curaverit ? Nonne vel ex eo libros quod hina habeantur exemptayHa ejusdem astatis, deducere licet, agi de proprio S. Ahhatis opere ? Alterius certe unico fuisset procul dubio contentus transsumpto. Atque hsec fere summa Tostianee adduntur quidem alia nonargumentationis
solum
titulo
(11
scqq
Palrol
sasc. iv, 70. Hist. C:issin Edil. 1077, ~(o) Pag.32:i
(2)
Tom.
XII, pag.
M6. MadnU i73
(i)
647 et Confer
MiRn. tom. XCVl. col. Ki)8, Inlcrrogalio vii; el Florez.tom. XI, pag *78 el seq Iiem Bibliothecii max. lom. XII, pag, 654. In(5) Patrologia Migii. tom. CXVI. col. K87terrogatio xviBibliollicca UispaDa velus, lom. I, pag. 421. Madrit. 1788.
pag. 1!8 et seq, (8) Ibid. pag. 117. (9) BibliothcGa f, verbis . Julianiwa Berthariut. (10) Auteurs eccl^siasl. tom. XIX, pag. 386. (11) Historia lilieriara ord. S. Benedicti. tom I, (12) Dissertiio apologetica, pag. 60 In Appendice de pag. 465
Tom.
lalin.
(6)
UUeraiiis lucubralionibus S. Bertharii.
(7)
PASSIO
670
EX usa.
ACTA SANCTORUM.
felicem immortalitatis suie stolam cum dilecta sorore sua Scliolastica pr^stolans , et sui Uomini adventum, quem in corde semper puro dilexerunt, sub beatsD recordatiouis abbate Bassacio. Ad queni bonae indolis puer f Bertarius veniens humiliter rog-avit ut eum sanctae congregationis suje numero
cong-reg-aret. Quera abbas iu Spiritu sancto pra. cog-noscens quantis futurus esset meritis, eum ut erat gratissimo vultu affatus et exhortatus est
PASSIO
S.
BERTHARII
MART.
ET ABBATIS
SACRI MONASTERII CASINENSISa.
sanctse institutionis formam demonstrans. Ubi eura viditfirmum tenere propositum, ejus votis anuuens
suscepit eum.
Ex
collectione cardinalis S. Severince
apnd D. Josephum Corta manu~

scripti ta
ex cod. Cass. 34.
4 Ig-iturpuer Domini Bertarius, gvegi dominicse fnoxcnnm associatus, baec et his similia corde suo revolvens ^"""'^ôb. dicere solitus erat Qui opera sua vult facere me- """""""' ritoria, debet imitari Christi vestig-ia. Tria autem in anno suge probationis servanda proposuit , in quibus Christi imitatio maxime consistit, et
:
qu^
Salvator
mundi
in
hac mortali carne positus
prse-
CAPUT
S.
1.
cipue exercuisse et tenuisse firmiter perhibetur ac probatur, qusc suis imitatoribus se sequentibus
hfEreditariojure reliquit, in quibus essentia totius
relig-ionis consistit
:
paupertatis
obedientis
Bertharii natales, pueritia

in
reliffione
illibat^ castitatis, voluntariae subjectionis. Et quia in
ejus
hac tam dulci et suavi connexione
&
fervor ante et post ^
et fraternali '^'i ^^^'^t'qôdbonavoiun"tas"Tu"
susceptum sacerdotium.
"^^-^^^^^^^^^^f Pere posset, perfectiom sacrata religionis, qus est in imitatione Christi, nihil potest comparari nec pro illa recompensari; et illa substantialiter consistit in triplici voto continentiae vel castitatis, pau-
Prologus
genlis Prati-
corum comviendatio.
quo sacrum imperium ad tuendas res ecclesias Eomanae in manus Francorum devenit, que gens caeterarum nationum g-entes nobilitate,
Tempore
pertatis et obedientiae. Perfectio
enim
consistit in
in nullo
assimilatione ad Christum,
tribus.
maxime quia
tantum assimilatur homo Jesu Christo

6
sicut in his
generositate, ingetiii sagacitate,

militari strenuitate
escellit
,
morum
,
honestate,
his
Jesu Christi gratia favente obtinentibus justa divini oraculi consilium

,
Domini nostri apicem imperialem

,
qui
Quoniam, sicut dicit Sapientia divina, qui dimunditiam habebit propter gratiam labiorum suorum amicum regem id est Christum.
ligit cordis
cordi. mudi.
"',
^*^*^-""-
cuncta agunt cousilio, reg-untur prudentia; utsunt in consilio providi et in actu circumspecti, exstirpatis quasi quibusdam seutibus inutilibus, gentili
et haeretica
Nil efficacius cor
mundat quam
passio pro Christi ^
"'
amore
tolerata.
,
continentiam
sunt.
Hinc Daniel et tres pueri propter mundiciam et obedientiam omni
pravitate irretitis et
damnatis
qui
tantis
temporibus Italiam oppresserant,
viri vir-
tutum coeperunt enitescere et quasi in agro pieno cui benedixit Dominus, diversorum florum varietate distincto b; quidam ut violEe, liliorum rosarumque odorem spargentes laetificabant civitatem Dei, in operibus suis Deo et hominibus spectaculum facti; de quorum coUegio beatissimus Bertarius,
velut
et ab eo subliraati bonfe indolis Bertarius animatus, velut arbor secus decursus aquarum plantata fructus uberrimos in brevi potulit, virtutum omnium odore fragrantes placita enim erat anima
sapientia decorati refulserunt,
Horum exemplo
quoddam pretiosum
ritate effulsit,
BerLbarius
lilium nitens vitae pumiro candore albescens versus in
ob hoc decrevit decorem virtutis induere et exaltare illum apud proximos suos quoniam gratia Dei in Sanctos ejus, et secundum quod David sanctissimus canit Non derelinquet Dominus Sanctos suos, suse bonitatis beneficia eis
illius Altissimo, et
:
bonx
paer.
indolii
ruborem coloris rubri. 2 Qui generosa stirpe c progenitus, generosita-
communicando, effectum
6 Vere
tatis
suae gratiae et beneficium
suae misericordlEe eis continue conferendo.
tem
honestate et sanctEe studio conversationis decentissime nobilitat d. Qui cum puerili kvo constitutus periculo, atque hujussaculi
sui generis
morum
enim Puero huic sanctissimo Deus

beneficia continuavit,
cari-
.,..,
(,^,
et benignitatis
quem
E*
labyrinthum perlimescens, ne illius'illecebris ductuba dulcis Jesu amore tepesceret, qui
fere a matris utero praerogativa caritatis et castitatis et innocentijB illibatum , ex hoc procelloso
se-
mari ad portum
texit
:
.sanctae religionis
eor ejus
deduxit, et pro-
jamjamque
et
radiis suae charitatis coeperat irradiare;
nam
lux, quae illuminat
omnem hominem
quod his amplius est; doctrina firmatus, copiosum sibigermen fide floridum acquireret. CujusBertarius suavissimo
veuientem
Cattinemilmf
udMcriplHf,
inflammatus amore, florentem jam corde intra aunos pueritiae mundum despexit, et fragilitatem coriôris animi vigore transcendens, sanctffi rehgionis habitum impavidus aggressus este, fide, voto, corde toto Jesum diligendo et in ejuslaudibus perseverando. a Fulgebat tunc et rutilabat
ubique terrarum
fluviabs et dulcis eloquentiffi fons et origo totius
in hunc mundum, hunc speciali quodam radio illustravit. Et quoniam gratia Dei ad Deum se habct ut radius ad solem eaque veluti
;
semita recta ducimnr
in
dominica
et secreta con-
templanda mysteria,
et ideo simpliciter in nos radians effecit deiformes; sic gratia Dei quasi quidam purissimus ac delectabilis radius a vero sole
illapsus menti illius, illibatEe integritatis, continentiae et puritatis ei contulit donum ; utsicproxi-
mus Deo
prffi
monastic^ religionis , honor et decus monachorum, et .spiritalis gemma sanctEe constitutionis

reterio,
factus et acceptus perfectionem virtutum assecutus, unus spiritus cum eo efficeretur. Erat
gula Benedicti, et prasertim in Cassinensi monasubi et sanctissimum corpus ejus quiescit
cunctis contemplativus ac Dei secretorum sublimis et ardentissimus exorator ac speculativus. 7 Erat vultu hilaris g sermone politus, animo
tione
ciieritiiue
pius, corde benignus, in lectione sedulus, in ora-
tione vigih Et huic beniffnitas, a puero, tanta erat, ut
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS
qa^ secum
671
VH uss.
inolevit
eam
si-nis evidentibus
probabili exhiberet. Cujus vita sme querela fuit, siue malitia bonitas, sine elatione humilitas, sine corruptione integritas qui ; profecto caritate non caruit, nec
ostenderet,
et eflFectu
tharn ongtne. Utrumqw assernnl Wion (3) Marus [i)Zeigelbauer(i] aliiquerecenlioresplures-
domcus
(7)
Tosli
solummodo
Lu-
nmoueG.ZmJcim)
huraanus; moribus communis

sing-ularis.
lacerdo
factui
alicui esstitit in-
consoientia
pura ^
8 Naturaliter per se commendari potest bonum et cum rebus accidentibus non videtur ornatura h. Doctrina siquidem, qu ab
ingenmm,
genere procreatnm ferunt, sednullis adductis, qucE fd probent argrumentis. Ignotus Cassinensis S^^.viLm vocal, monbus et vitastrenuum et in omui bonia te conspjcunm (8) et Petrus diaconus : Genere et
.
SS.ordinisS. Benedicti m 7unr",Tr " '^'"' regio Francorum Hunc (Bertharmm) ex
iraperitis
amica societate conjuQxit cui perfacile est oruare g:enerosum, que etiam es obacuro nobilem facit.Per altioris inênii
suc-
discernit, sapientibus
crescens (Bertarius) incrementa, tandem per gradus ordmum sacerdotii attig-it dignitatera. Qui qualis-
"''"^""' ?"''"' consangui-^taldionis seu Gas.aldei S"'"'''^'" (10), quod xdem a/firmat Ignotus (11). Si nominis rat.onem habere I,cet, Lan.obardum'
nll ^ fn "T
mauo
U.sembardum, ac pro.nde Bertharinm
fuisse
pu to
que
rum
re,,es
fuerit,
vel
quomodo
se g-esserit in sacerdotio,
:
nuUus poene ad liquidum explicare potest nam' secuudum animi sui nobilitatem unicuique tribuebat propriam dignitatem.- superiori reverentiam, pari concordiam, minori disciplinam, Deo obedien' tiam, sibi sanctimoniam, inimicis patientiam, mi-
g seriscompassionemoperosam;
ardenliui
perfecliora
ex corde compatiebatur raiseris; verbo etexemplo aedilicabat omnes. 9 Vere Beatus quem elegisti, Domine, de mundo ad rehg-ionem ; assurapsisti de religione ad
mam remunerationem. Nam ut divinae

divince
supre-
raajestati se
irreprehensibilem redderet, semper su parvitati

intentus,
potentiae
tota
confidentia
in-
harebat; nulla sui existimatione intumescebat non aspiciebat ad hominum laudem. Non hic intendebat proprium honorem, nonquEerebat mundanum favorem, quia solus honor Dei ejus illus illustrabat raentem. Vere ad salutem anhelabat,
peccati raorbum vitabat, puritatem internam inconformabat se omnibus secum Deo militantibus. Superioribus suis in orani loco,
vestig-abat,
post multos labores et sancta studia, a Saracenis interemtus.
med.cus famosus multa composuisse ferturopuscula î^.Ha-c ubide Doctoribus et Scriptoribus.et rursus.ubi de Sanctis et Canonizatis ejusdem ordinisS. Benedxctx (U); Vir doctus.* valde religxosus. E
; tillfl vjdeturprobatumsanctum scUicet Abbatem nobili gencreortum, TrUhemius in ejus encomio, cJeroqum brevissimo, de nataUbus ife^- Bertaru.s, xnquu (13), abbas Cassinensis. in divinis scriptur.s exerctatum habens ingeninm. in s^cularibus doctnn.s multum eruditns, philosophus
ZissTZ 'TTV'''''' M itaque unum ^'""^''^' T

(12)-
sanguine idcirco attinuisse 'reditns s". -'^Pt^^s. Sxc in
qui Pranco-
ac
d Ah initio ad h3Bc usque verha citatur textus Ignatn apud Gattolam huc usque sese etiam extcndit prima Lectio post vocem enim nohiWiî additur :tu autem etc,,quod deinceps obtinet tidem innostroms.,nontamenconstanter. iden^
; :
quidem confirmatur quod

Vitam b. Vin
e
Quo
tem-
pore et sermone reverentiam exhibebat, sicque tam Deo quam hominibus gratus, cum aetatis maturitate crescebat virtutum prffirogâtiva. Quibns die:nus redditus, sicut scriptum est, (ut) lucerna super candelabrum posita luceat omnibus qui in
xmHlatur.
domodeisunt. 10 Est autem debitura

chro
et virtuoso,
et
proprium bono et pul-
et numeros distinximus Aique hc^c de Bertharii vita antequam monachus essei. Nescio quo ex fonte Marus sua deprompserit, adeo confidenter hujusmode concinnans hisloriam: S. Bertharius, ab ipsis Francorum reg-ibus ortum decens, vir tantie sanctitatis
tam per capita
scribit in Gattola fl5) Lectionibus distributam esse pro die festi ejusque octava. Ceeterwn, more nostro, vi-
ut manifestetur. Ideo houestus et virtuosus ponitur in loco eminentiori ut luceat, et

-, "^
culpata.
et in-
vitffi
ac patna dig-reditur, iUud per agitans

:
laudibus cunspicuus, ciam suis domo

poetffi
virtutis ac
veterisanirao sem-
honestatis
aliis
exeraplum
prfebeat.
Qui vuU esse
Unde g:raviter peccant qui virtuoso et honesto auferuQt vel impediuut quovis modo honorem, quia faciunt contra Dei justitiara et ordinationem.
Unde
ut venerabilis Puer, Deo cooperante sicut astate de virtute in virtutem proficiebat, sic de g-radu in grradum sacrorum ordiuum proveheest,
auhs ", rehgiosa peregrinatioue iude nsque e GalhisCasiuum susceptajquo simul ac pervenit res suasseculum habere jussit, omniaque
menta, opes, dignitates (qux propier Berthani nobilitaiem, modestiam,
arbitratus,
pius, regalibus exeat
factum
iUius orna-
summam
ipsi
^
non dubia spe proponebantur) tamquam

nudus ad
Christi nudi
et Benedictinis addictus est Casiui {l^. f Septennis ad patrem Bassatium
ingenium
stercus'
batur. Qualiter autem ad reg-inem hujus coenobii provectus sit, Deo propitio in sequentibus patebit.
crucem confugit
veniensse recipi
rogavit. Ita in epitome
chronicorum Casssinen-
ANNOTATA.
a
exstat
sium, qucB tribuiiur Anasiasio Bibtioihecario et apnd Muratorium (17). Si itaque a tenera
leiate Bertharius
Deo
Secundum Gattolam
:
diiur
(1), in codice Cassin. adEdita a venerabili fratre Ig-uatio Pragensi et
Priore Cassinensi.
Apud Gattolam
buit
(2)
pnev num. U. Ca^terumlgnaiiiLS nosier ad manum haEpitomen; vocem tamen Septennis suppressuo codice non legit.
quc-edam de grammaiiea et medica arte scripta ante conversionem suam. Vid.comm,
Wion
se voverit, ut quid asserit
lapides preciosi et
violoa etc.
inseruntur : Quidam ut g-emmaa fulg-entes ; quidara ut
sit vel in
Erat
vuUu
hilaris
c Nihil hic de regio genere nec
de gallica
S.
Ber-
ex Anasiasii Epitome, ubi supra.
exhiberet. Hceo rursus
h Non
facile dixerim, qui heec sibi cohxreant.
Forte
Q7J
Foi^te vitiatus lociis, et
tur:
PASSIO
S.
BERTHARII ABBATIS CASSINENSIS.

inter se collisse, partim
impnlsffi naufragio
vox omissa. Sensus videcoetera
int^r
montes
et scopulos
Sominem
nobilitari ingenio,cujus ope doctri-
na acgui7Ht^?\ qua deinde omamenta.
obtinentur
horrendo interirent, ita ut vix aliqui evaserint, per quos eorum iuteritus ad alio-
rum
notitiam perveniret.
Tu
i.
15 Sanctus archimaudrita Bassacius, carnis de-
S. Berlliarius
abffOi
CAPUT
tharius
11.
bitum solvens migravit ad Bominum anno octingentesimo quinquagesimo octavo k. Deo annuente a Casinensi congregatione eligitur futurus raartyr
Bertharius,
Saraceni Italiam devastant. S. Ber-
jam
dicti Bassacii discipuius,
raoribus
et vita strenuus,et in
abbas
II
electus.
Res
etiam magistri sui

siasticis
in
omni bouitate conspicuusjqui omnibus eipraBcipue in ecclel.
Ludovico
pro
monasterio
Saracenos
studiis iudustriam est imitatus
Anno
Cassinensi et contra
susceptse.
Saraceni Iialiam vailanles,
Domiui octingentesimo quinquagesimo octavo ni Bertharius nonus decimus abbas ordinatur, qui prasfuit annis viginti septem et mensibus septem
temporibus vero romanorum pontiflcum Nicotai et Adriani atque Joannis octavin. Qui o qualiter totis viribus contra Sarracenos Gayetas comraorantes dimicaverit, et quomodo usque ad mortem christianos dilexerit, prfficepta iudicant imperialia et flnisipsius rei iuditia pandunt. Hic ergo Bertharius
Terapore quo
pulchro
Christi fides vernabat,
vitutum
viri
flore
per mundi partes orbem terra-
rum
illustrabant a. Ludovico in seuiore
Roma im-
peraute b, ingeus muititudo ab Africa classe Romam eveota ecclesiam sauctorum apostolorum Petri et Pauli ex integro depredati sunt, multos
empirei
caeli
sydus prsRcIarum, a Patre lurainum,
a quo omne
multiplici
donum perfectum
descendit, electus;
iUic interficientes per
Appiam viam
iter agg-ressi
vertutum copia ditatus, velut quidam
ad Fuudanam civitatem venerunt, eamque g-ladiis et iucendiis traduut, cunctosque cives partim captioni, partim neci tradentes, universadevastantes,
topazius effulsit, honestate et puritate conspicuus, in quibus omnibus virtus effective consistit. Quid
enim
quae
virtutis iUi deerat, qui
mundum
cor diligens,
GayetEeque applicantes castrametati sunt c. Contra quos missus a Spoleto Francorum exercitus improvide d superatus aufug-it. Quos Saraceni instanter insequentes, monasteria Casinensi coenobio subdita, scilicet sancti
praecipue
prseparavit
ia
puritate
cousistit,
Deo,
qui
omnium bouorum
lum
:*
auctor
est,
seipsum habitacu-
Andreae apostoli et sauctorum
el
Caittno
imminenlei
martyrum ApolUnaris, Georgii et Stephani igne cremantes Gayetam reversi suut e. 12 Quomodo autem omnipotens Deus CQBnobium Casiuense de eorum manibus Uberaverit mirabiUter, referam. E vestigiis ad hoc monastenum, quod fama jam vulgaute audierant, totis satage"bant conaminibus properare. Sed qnoniam tiirdior
iUos hora eo die cohibuit, ibidem tentoria figunt,
futuro die profecto adveniente, coBnobium

destructuri, et
omnes
fratres trucidaturi.
omne Maxima
tunc erat coeU serenitas, tantaque fluvii /* siccitas, ut pede transiri posset. Itaque cum ad aures fra-
trum hic rumor pervenisset, et tam subitam et formidandam audissent paganorum incursionem,
ac conspicerent imminere, nimio timore perculsi, mox nranes nudis pedibus et cinere asperso capite,
Tanta namque eum divina gratia uon solum a suis.sed etiam ab exteris nationibus miro veueraretur affectu. Tu. 16 Hic itaque reminicens p periculi, quod nuper a Saraceuis nisi Deus misericorditer avertisset, sub suo praedecessore acciderat, totum undique monasterium, quod sursum erat, muris ac firmissimis turribus iu modum castri munivit. Ut sapiens provisor excludit omnen defectum, et omne immiuens malum vel periculumj quantum potest, ab his quorum curam gerit. Civitatem q quoque ad radicem montes juxta monasterium domiui Salvatoris iuchoavit. Et quia maximam partem reliquiarum a serenissimo et chrjstianissimo imperatore Ludovico receperat, quas de civate Capuana acceperat, et preecipue S. Gcrmaui episcopi, cujus corpus idem acceperat imperator, civitatem ipsam
illustraverat, ut
S.
monailerium
Casiinen.
ciimvallat.
eir-
Germauum
17
appellari instituit r.
s,
Interea nequissimus Scodau

,
rex Saraee,
Seodan, Sara-
cum Isetauiis et corde

iijttUus in/ii-
contrito et spiritu humiliato
ad
norum, Barim egressus
venit Lapuara
quam
cenorHtn rex.
I
benignum confugiunt Dominum.

bentur.
9
V6 Erat tunc iuter eos Bertarius g, coelesti paradisi quasi rubei coloris rosa nitens, cujus Domi-
nus precibus insperate subveniens, pie salutem qui vult hominum, removit hoc periculum. Cum
ecce circa matutinas vigilias coslum densis atrisque nubibus operiretur coruscant fulgura, tonitrua mugiuut, taraque valida repente pluviarum inundantia facta est, ut prsedictus fluvius ripas super;
grediens latius undique redundaret. Mane igitur Saraceni surgeutes ad fluminis properant nras; vident eminus, quem die praeterito pedibus traiisire
poteraut, vix se uunc po?se vel illius ripas attingere, sicque spe sua frustrati Gayetam reversi sunt.
upparenlibut SS. Peiro
Benediclo.
e(
14 Ast raodicum post ad sua cum reverterentur, Petrus apostolus et beatus Benedictus illic visibiUter apparentes de ecclesiarum suarum depredatione eos increpant. At illi. utpote de spoHis christianorum nimium eiati, cum superba insultatione
totam circum circa devastans, Canciam et Liburiam peragans, in carapo Neapolitauo tentoria diversa fixit, plurimos quotidie iuterficiens ac iniquitates exercens. NuIIus t quoque omnino prfp.teribat dies, quo ad quingenti et eo araplius christiani non interficerentur; et hanc partem Dei esse, Scodan dicebat, ut corapleverit illud evan" Orauis qui interficit vos, arbitratur se gelicum obsequium prsestare Deo. " Deridet gens ethnica dicta evaugelicaj sed victi sunt a fortitudine, ejectique a foribus, ac rebus et honoribus privati perierunt. Ecce, prudens lector, u merabra Antichristi diverso tempore, una tamen voluntate, quomodo compaginautur. Nam SEevus ille tyrannus super cadavera mortuorum sedens comedebat,
:
Joan
XVI.
2.
tamquam
in
putridus vel impudens canis et

CastellEe
cuncta
circuitu
praeter
prsecipuas civitates
v<istato
cepit ac fuuditus delevit.
improperautes, eosque jam vi capere volentes, subito disparentibus lanceis k, procella tanta surrexit, ut univers eorum naves, partim
eis
Moris tuuc erat v monaohorum S. Vincentii et S. Benedioti, charitatis gratia, diebus sanct quadragesimae se iuvicem visitare. Charitas internusque suavissimus tactus uequeunt ardoris vim in pectoris eui penetralibus celare. Omnia iUifl
IS
S,
Vineenlii
cmnobio,
eraut
, ,
patnbus monasterij, Berthario

sori 03,
DIE VIGBSIMA SECUNDA OCTOBRIS. 678 communia. Ut cum quosdam ex servis cedentibus, maximo cum honore susceptu est. S. Vmcentii pars nostri monasterii possideret Die altera montem sanctum Casinum !temque iUi quosdam de nostris. patrem plaouit utriusque Benediotum
eraflt
,
Hfs.
atque Ma. ut nequaquam distabiarentur y, eed ita ut

scilicet
,
ttino
erat
eorum
maneret.
Quadam
possessio semper intemerata vero die idera nefandiseimus

,
Seodan exercitum congregans insperate cum suia satellitibus ad mouasterium S. Vincentii venlt quo tempore quidara de nostris fratribus coenobii
Casinensis visitationis et charitatis gratia eo advenerant, ut dictum est. Cujus rumore z monachi comperto, mox ad castellum quod monasterio
est,
maturato cursu, multum licet pavidi incolumes tameu aufugerunt. Sarraceni vero monasterium ingressi, cuncta quffi iuveuerant vastaverunt, plura confregerunt frumentum vero et leg-uminainfluvium, qui secu? effluit projecerunt,
;
proximnm
num, Calvensem, Calinensem, Aquinensem, Atlnensem, Orpmensem nec non Soranum submlt,
ejusque sororem Scolasticam salutaturusaccendit; ibideraque mag-na nihilominus honorificentia a fratribus est susceptus. 21 Cumque universum monasterium circumiens perlustrasset, et sati.'^ optime jedificatum laudMsset praeoeptum totius abbatiae confirmationis /^, juxt^ quod J ustinus et Carolus et reliqui antecessores sui imperatores fecerant, B. Benedicto faciens, et comitatum nn Yserniensem. Venefranum, Suesaa-
conira Saracenoi procedu,
mm
U
fflfft
nn
tens et regalia inibi conferens munera. fratribus se commendans attentius, cura archimandrita
fodientesque hic ac illic universum fere ecclesiEe thesaurura quera jllorum pavore raonachi jam pridem abseonderant, reperiuntur et abstulerunt.
,
Bertano de monte descendit, Capuam adiii qu Sarracenis favebat, quam tribus obsessam mensibuseepit eamque maxima ex parte
delevit.
oo
00
lade
Bibebatque
oalicibus et
ille
nefandissimus
Soodan in sacrls
cum turibulis aureis sibi turiflcari jubebat. Ita igitur, proh dolor incensum est n ful!
Salernum, dehinc navigavit Amalphim, Puteolum quoque perg-ens ejusdem utiturlavacris,' perque Neapolim revertens Sesullara adiit demum apud vuUem Caudinam eastrametatus, non multo post inerressus eet Beueventum. Apud Lutiam
perrexit
;
B minandis illis pag-anis 8. Viooentii monasterium, monachis partim occisis, partim lu diversa dispertribusaonis ita desolatum permansit. Pessiraus vero Scodan post diem tertium usque ad portas Capuee civitatis accedens, plaustra
aniraalia diversa
aa
bb
porro Apulise civitatem congreg-ato exercitu, Sarracenis congreditur; a quibus primo certamine superatus, deraum ex his, opitulante Deo, victo-
pp
ll
618. Trigrinta et
riam triumphalem adeptus, universis eorum

potitur.
castris
Baritn et Tarentum expu-
cum hominibus
cepit,
ouusta et veniensque
juxtaTbeanura castrametatus est aa. Indeque Venafrum bb consoendens, eamque post paululum
Oftplens
,
quatuor illam annis obsedit; Maoheram qq inde munitissimam

,
22
Inde
Barim
cousceudens
gnac;
ao vielna cuneta devastans per aliquot
iUorum civitatem capiens ig-ue illam ferroque consumpsit. Post hsec Veousiam venit, et tam in ea
Q9
quam
in
dies ibi moratus est.

Cminensi
imminet
Canusia pug-natorum praesldio posito
19 Erat tuncinitium quadragesimse, timentesque

illius adventum, Beoedictum se contulerunt. Postpaucos diea venit prope monasterium domini Salvatoris, quod dearsum erat, nequam illius exercltus, quasi stadia duo quod tamen ductoris eve-
fratres Casinenses nefandissirai
omnes sursum ad
B.
Barim hinc inde coepit graviter expug-nare, quo terrore rr compulsi multi ad imperatoris fug-erunt clemeutiam. Post hsc perrexit super Orientanam * urbem, indeque est Beneventum reversus ss atque annuente sibi dextra suprema, cum jara ad extreraitatem ultimam Sarraceni perveuissent
misso imperator exercitu Barira oepit. Capto iu ea Scodan impiissimo regê et universis satellitibus
ejus, illosque omnes gladio trucidari mandavit; justa Dei vindicta impios obsecuta, qui tot homi-
* al.
Oeriam
montamiad Atinam cc descendere, vetulus quidam, qui eorum ductor erat, desceudit cum ilUs in Valle rotunda, dehiiic in Rapidum; cum In plana venissent, invellent per
dd
ee
nlt errore.
Namque dum
num
strag-es
dedere.
quod invenerunt. Inde per Circlarias in hortum Domini ddet perpascuanura iu Footanam Lucii ee demum cesam ConstantiiOIivetum necnon Mutrevolam perscrutantes et exterminio et neci tradentes Venafrum et inde
sunt
gressi ecclesiam S. EliEe tulerunt
exercitus castra
obîUere coepit
Iqde quoque imper^toris moTcna, Tarentinam civitatem nam at ipaam olim iidem nequisT
aimi ceperant, 23 luterim diio quidam comites nisi mot in im- uirutVuBerperatorem insurg-ere. Quod oum cog-novidset im- thariiparciV /ii$fmbardo perator iuseoutus est eos usque Matriaiam tt, nhi U nou audentes consistere fugerunt Beneventum. P Imperator autem dum illos prosequitur venit Iserniam, quam tenlautem resistere expug-navit et cepit. Inde Aliphas pertransiens, Cellatiam uu venit ad civitatem 3- .Ag"athae; quam per dies plurimos, quoniam capere non poterat, obsidebat. Tandem
Barum
reversi.
LxidovicuK
i'p. vieiinio
If
autem archimandrita videns ff' inferiorem italiam coelitus pro suis iniquitatibus flag-enari, ad Ludovicum imperatorem pervenit, ex20 Bertharius
orans ac flag-itaos quatenus iter suum acceleraret, etCasineusem ecclebiam simul et totam Italiam a
Sarracenorum manu
positus erat
;
eriperet.
Jam enim
in itinere
hh
imperator autem ab archimandrita Bertarlo fldelitate accepta de die in diem iter accelerabat ; cumque ad Ciusas Ligurise pervepapa Benedictus tertius ei processit obnisset viara gg. Post Ludoviousimperator e ClusaLig-uriEe egredieus, generale edlctum iu universas sui imperii partes direxit, ut uullus oranino esset, qui se ab hac expeditione abstruheret hh. Anuo autem Incarnationis Domiuicae octing-entesimo septyag-e,
Archimaudrita Bertarius, quoniam Thibardus vv

Castoldeus, qui ipsam civitatem
obtinebat
ejus
coBsanguJueus erat, apud imperatorem pro Ulo interveuiens, et iill grratiam et civitati veniaminir
êtrsvit.
simo secuudo ii immensum vald? cong-regat exercitum; sicque Christo duce, Soram Campanise urbem deveoit, ac mense Junio pervenit kk ad monasterium S. patris Benedicti, sanctorumque martyrum
Petri
et
24 Radelchis * eiiam Beneventi princeps ad tam praepedes ejusdem imperatores prostratus fatt-3 comitiUus qui fugêrant, quam sibi, qui eos recipere prtesumpserat, ipsius imperatoris gpratiam acquisivit, Ludovico itaque imperatore apud Beneventum secure remorante liadelohis Beneven, ,
per fraudem
in cuitodiam
daiur,
*
a^ Adelcbii
Adelgisus.
tanus princeps
proditoris Judifi
diaboli
invidia ductus
et
ritu
Andreae
Gregorii
Pontiani
est,
corporibus
audax effectus, inventa occasione quod Franci multa insolenter in civitate agerent,
adversus
insig:nitum, quod
deorsum
ubi venerabili arilll
eum
secure
degentera insurrexit
id est in
et
chimandrita Berthario, universis OcLobris Tomus IX.
obviam pro-
manus
in
Christum Domini
Ludovicum
89
imperatorem
674
KS HSS.
PASSIO
S.

Saracenis
filius
mauciimperatorem injiciens cepit iu pavit, cuuctosque milites ejus dispolians, fug-ere compulit. Sed non in loug-um Deus passus est innocentem liominem frustra affligi. Mox uamque
custodiie
intra quadrag"inta
die.s,
funditus
Christi 846
depnedatfe sunt. Ast anno D non i^nperahat Ludovicus, bene vero
seujunioris,
Ludovici piiseusenioris et pater Ludovici II nempe Lotharius, qui, mortuopatre
tringinta milUaa:;?; Sarra-
suoJmperiumteiiuitabantioSiOadannumHbbfS).
Frustraergoscribit Ignatius, hanc Saracenorum factam irrûptionem Ludovico in seniore Roma imperante. Forte i?iterpretatus perperam est verba Chiônici, iibi recte traditur Ludovicus, Lotharii nempe filius, coronatus, vivente patre, fuisse a Sergio II, prout fuse nay^rat Anastasius [9). c Ignotus Cassinensis habet (10) Septembrio quoque mense secusCnjetam castrametatisunt. d Sed superatus a Saracenis quarto Novembris Idus {id est die 10), iniit fug-nara. Ita Ignotus
:
Salernum classe advecta, obsidentesque Salernum hiuc iude forinsecus penitus delevei-unt, occisisin-ea innumerabilibus colonis;
cenorum ab
Africa
pauio potl
et depopulati
sunt es parte Neapulira et Capuam.
ditnunu,
25 Sicque Ludovicus imperator e custodia ex-
yy
tempio dimissus yy Casinum securitatis et quietis domicilium etsui imperii cameram rediit zz. CougTeg*atoque exercitu post tres dies abiit Verulam, Campanias civitatem, ibique per menses undecira circiter deraoratus, fecit prseceptum aaa Casinensi
coenobio de ecclesia
Aliternae civitati
S.
aaa
(11).
Benedicti sita in monte, qui
Et
e t
Ostiensis
sua,
imminet nec non et de una curte nomine Laianum, in loco qui dicitur Cucuret de S. Greg-orio et de ripa
Turpitersuperatus aufug-it. Ostiensis silet de reditu isto.

(12):
ritus,
Ursa Pescoli,
Nempe Carnelli. Priscis latinis Lyris erat posterioinbus s.vculis dicebatur Carnellus; quod
retinet apud Soram. Ast in agro Suessano, non amptius Lyris, nec Carnellus sed Garilianus appellatur quo nomitiejam venit apud Ostiensem lib. i cap. 5 versus finem. Ptura ^
;
petra Fraudi et de toto comitatu Teimulensi.

fugatis
Cfnis,
nomen etiamnum
Siira-
mori-
tur.
m
B
26 Post imperator Casinum bbb reversus, directis quibusdam comitibus suis, pug-nam cum Sarracenis commisit, et primo tria millia, deLiuc novem millia
Sarracenorum apud Capuam

cus autera
post
hsec
intererait.
Ludovivenit
vide
g-
apud Nuceu^n
(13).
a Casino
eg^redieus
ad Capuam, cujus adventum Sarraceni ccc cum agnovissent, relinquentes principatura, Calabriam
adeunt, eamque funditus depopulantes, conscensis navibus ad sua, masimara terapestatem perpessi,
quotquot evadere potuerunt reversi sunt. Ludovicus autera imperator, cura per septem
in inferiori Italia
ddd annos
Ignatius hic intrudit Bertharium, cujus nec apud Ignotum necapud Ostiensem ulla fit mentio. Ambo narrant S. Appollinarem Bassacio abhati noctu apparuisse, eum confidere Jubentes. Hic experrectus cum fratribus visionem retutisset, universi procidentes in faciem cum lacrymis ac singultibus magnisque clamoribus cceperunt Deo
laudes ac gratias reddere etc
(14).
remoratus
fuisset,
,
pore B. Germani, Capuani episcopi num eee, rog-atusque a venerabili archimandrita

Bertario
sublato corvenit Casi-
Prxsumendum
sane
est S.
Bertharium inter eos fuisse,ejusque
maximam partem sanctarum
in ecclesia
sicque
cum
reliquiarum domini Salvatoris reliquit vel dimisit, reliqua parte Neustro-Franciam rediit.
preces, utpote Sancti, Domino gratissi^nas. Non ideo tamen prxtermittetida mentio Bassacii erat.
m
99
reliquit,
Sicque vitara finiens yT/îraperium Carolo filio suo qui a papa Joanne octavo coronam impe-
h Quid sibivelit vox lanceis, non omnino clarum. Per êlancea idem sonat ac spiculum et vexillum (15); ut sensus sit: dispareutibussubitolanceis,
et vexillis, ob ingruentem, ut credere noctem, procell3e pneviam, Forte hoc toco mendum in ms. nostro habetur. Id certum nihil
licet,
id est
armis
rialem accepit ggg.
ANNOTATA.
a Qu^ sequuntur usque ad verba ad aliorum notitiam perveniret, quibus concluditur num. 14,
simile sive apud reperiri. Tradunt
desumpta sunt
Ostiensi
lib.
i,
eoc
Leone Marsicano communius

(1),
Africse littora , intersuas huc illucque naviculam discurrentem, in qua duo tantum homines visebantur, quorum unus
Ignotum sive apud Leonem quidem isti, quod Saraceni ad accedentes conspexerint unam
cap, 27
sed liaud
parum
con-
tracta, atque hinc inde mutatis vel additis nonnullis , ut ex sequentibus Annotatis videbitur.
Caeterum Leoni prMuxit Ignotus Cassinensis{Z), de quo diximv^ Comm. praev. num. 2.
b Imo Lothario, ut ex chronico Cassinensi liquet (3) His tempohbus decimo videlicet anno hujus 'd\)hatis (BassaciiJ, Sergio papa secundo in sede apostolica praesidente, a quo Ludovicus imperator et coronatus, ing:ens Saracenorum raultitudo etc. Atque hxc ita quidem Petrus diaconus,
Leo
sic
habet
(4)
Triennio
post
hc
Sergio
secundo in sede... Vide Comm. pnev. num. 8. Annm Bassacii decimus Christi est 846 (5). Coricordant annales Fuldenses, ubi ad hunc annumHi8 temporibus Mauri Romam cum exercitu vementes, cum non possent urbem inrumpere eccle siam sanctiPetrivastaverunt(6); item Anastasius bxbliothecarius Leone IV, ubi de Sergio II lo$Wrw; Sub cujus, inquit {!), etiam tempore ecclesiae beatissimorum principum Petri et Pauli a
pulchra canitie clerici speciem prsetendebat, alter vero habitu indutus erat monastico (16). Qui cum post alia dixissent barbaris ; Nos quidem illi sumus, quorum vos domos et diripuisse et cremavisse tantopere g-loriaraini verumtaraen qui nos simus quantocyus nosse habebitis. Et his dietis subito pariter cum verbo disparuerunt. Postrcjna hasc pericope quamdam habet similitudinem cum verbis Igiiatii. i Qu3B quatuor sequentibus in ms. Ignatii continentur paginis, supprimenda duximus tum quod ad S. Bertharium non pertineant vel falso ei adscribantur; tum quod aliud non sint, nisi indigesta queedam farrago ubi quod primum Berthario perperam datur, dein, et recte Bassacio, ejus decessori restituitur. Sic ad hunc absque dubio spectant ambse ad Ludovicum Augustum legationes, de quibus apud Ostien,
,
sem lib. i, cap. 29 et cap. 30 (17). Nihilominus ah Ignatio tribuuntur Berthario, et paulo post
ahjudicantur. Unde jam Mahillonius et Dacherius (18): Berthario varias tribuunt Ieg:ationes,
seq
pag
06 il. (7) PatrologiaMign.lom CXXVIU (8) Art dev^nfier les dates, pag. 2et
cT 305 rnoif ^" m'-%] SrogL M^
(10) Rerum Scripl. lom. , - (l2Hbid, tom. IV. pog. 301. not.9. (UjOslicnsi-s. Uljisupra, (15) Ibid. pag. 302. (14) GlossBrium Ducnngii. In Supplcm. (16) Oslicnsis. Ubi supra. -(17)lbid. 303. - (18) Acta SS. ord. S. Beiiedicti,
Ibid. col.
1297 el 1298. png.266. num.9. (U)lbid.
Italia
2fj4,
paf-.
pnj;.
SBBC. IV. parl. II,
pag.
-iUJJ
etscq.
Petrus

. . quod pro illorum Iiberatione ad imperatorem ' bis ultra montes perrexerit (1) .. Erchempertus quidem vulg-atus habet * Bertharium B. Benedicti vicarium et
.
..
Petrns diaconus Saracenos qui runt, imprnperantes inducit

,
ei
necem
intule-
e^LTfiaf^^' iponum (19). Narrat guoque Ignotus

Uiius
ecctesi^
,
675 cumiacentis rpn-inni .i fi -r fin.timarum non ignobile /

(20),
*OCTOaE
sub
B.
Jacobum S. "Vineentii abbatem ad Ludovicum Aug-ustum missos fuisse. Sed Bertharii loco repo-
iiensis (21).
s
edificatione mutum recepisse ioquelam meritis S. Benedicii. Idem habet Os~
nendum esse Bassatium patet ex Leonis cap. xxx. Forsan Petrus memoria lapsus, quod Bassatio couveniebat. Berthario ejus successori tribuit.
Cseterum in Erchemherto, prout a Peregrinio editus est, legitur Per venerabilem virum Bassa:
Ostiensi lib. i, cap. 35 (22) ; ubi loco Seod^n pomtur Seodan. Atzas etiam scribiiur Saugolan, Sauglan, Saugdan.
Ex
numr
nendse.
^"^ ^^"''^'' ^^*^' ^"^"^'^'^ ""^ ^^''''^'^
''^"~
ciura B. Benedicti vicarium et per Vincentii abbatem (2). Addo ex

-.
Jacobum sancti Nucei annolaobtinuerat, Bassacio comi-
nTotus hic locusmalescriptusest,itautper zntegram fere paginam fuerint Ivneee iranspo ^

V Ostiensis ubi supra. X Majoni apud Ostiens.
tionibus in Leonem Certe utriusque legationis tempore, nondum Bertharius abbatiam
advivente adhuc Bassacio.
Verum
tem ivisse Bertharium in Franciam, non segre mihi persuadeam (3). Qucc tamen mera tantum conjectura
y Legendum discam biarentur. z De adveniu videlicet Seodx. aa Hic Ostiensis inserit nonnuUa, ab Ignatio
forte de indusiria, prastermissa. Quo, ait Ostiensis[U), venerabilis abbasBerthariusagnito, verens
Confer Gattola, qui legationes quoque tribuit Bassacio.nullaBenhaTu factamentione[i).

est.
;
k hno quinquag-esimo sesto juxta Peregrinii chronologiam (5) et quidem xvi Kalendas Aprilis
(id est 17 Martii) ut habet Ostiensis Comm. preev. num. 4.
:
nimium tam
loco
quam populo nequam
illius
ventum, per Eag-enaldum diaconum suum aureos

tria millia misit, sicque ejus mitigavit ferociam. Cieierum disseniiunt hic auciores. Scribit
illi
ad-
(6).
Confer
lAddit Ostiensis (7) Codicem namque evangeliorum auro et g-emmis optimis adornavit,
Erchempertus (25), Seodanum iunc quidem coenobium S. Vincentii martyris deprapdasse; pro adificiis
et
aureum calioem non
parvae
quantitatis
effecit,
aliaque perplura ornamenta ecclesiastica tam sur-
non combustis tria millia aureos accepisse. Quibus subjungii Hoc facto et a vicario B. Bene.-
dicti (Berthario)
sum quam deorsum
totidem
nummos
accepit.
Plusita-
patravit.
Nescio
quamobrem
hsec Ignatius prsetermiserit.
m Peregrinius ponit anno octingentesimo quinquagesimo sexto, xii Kalendas Aprilis id est 13 Martii (8). Vide supra litt. i et Comm. pr^.
:
que affirmat Ostiensis, quem sequitur Ignatius nempe ei deprsedatum et incensum monasterium S Vincentiiad Vulturnum tum a Saracenis fuisse
Utrisadhibendasitfides, judicet lector, ait Mabillonius
(26).
num.
n
4.
bb Ita Ignatius rursus apud

fines
quo etiam, addit Leo {9), privilegium de omnimoda hujus monasterii libertate recepit. Wattenbachius hanc totam pericopem paido superius
retulit (10).
cum Ostiensi. cc Atina, Atino urbs olim episcopalis, in monte,

Samnii
,
inter
Soram
et
iVenafrum...
Gattola
sti
(11),
estque
Primlegium vide in extenso apud datum Joannis VIII auno de-
cimo, Caroli Augusti,annosecundo, scilicet Chrianno 8S3, ac proinde uno alterove anno ante
S. Bertharii
mortem.
dictione
(12).
Eiec ex Ignoto Cassin., auctore coxvo, paulisperi
Campanis Felicis, iv milliaribus ab Arpino et a Monte Cassino in Boream, ad radices Apennini. Baudrand (27), Incoias nunc numerat 676S (28). Urbs antiquissiraa est Atinum Romanorum, oiim sedes episcopaiis (29). dd Osiiensis scribit in Ortum Domnicum seu Dominicum (30).
vicus est
ee Perque Pascuarium in Fontanam Lucii, venientesque Peolam, senem illum, qui eorum viam
fefellerat, interfecerunt. Demum cesam Constantii, Olivetum nec non et Matronulam soUicite perscrutantes, vaccasque monasterii et equas quotquot invenerunt diripientes Venafrum ad suos reversi sunt ac non multo post Barum regressi. 2ta Ostiensis (31). Ex quibus supplenduset emendandus lynatii iextus. Notat generaiim Nuceus (32) Loca per quse iter habuit infanda illa, noraina adhuc retinent, non tamen universa. S Loco Bertharius, Ostiensis habei Lang-obardi
: :
Nunc
mmutata
Ex
Leone Ostiensi
fieri
(13),
paueis hinc inde ad-
ditis vel mutatis.
qCivitatem...
tus
voluit et inchoavit. 7â igno-
C us (l-Il
ubi supra. Vocem detritam suplet NuceCivitatem juso fieri etc, addens Unde adverbium/MSO pro deorsum, adhue nostratibus retentum, licet observare, quod nitidius alii efferunt
:
.-
giu.
r
Certum
est,
tum ex Ignoto
(15),
tum ex Leo-
ne (16), S. Bertharium civitatem, a se inchoatam^ vocari voluisse Eulog-imenopolim id est Benedicti

civitatem. Quod,
prsestitit vel ejus
ut notat
Nuceus
(17),
vel
non
A^zftz
successoresnon observarunt.
videntes sese coelitus flagenari... tertiojam leg-atos in Franciam ad prjefatum Ludovicum tranig-itur
Ludovicum capiit S. Germani novcV dedisse ecclesi^, unde et probabilius nomen hsec suum mutuavit. Nunc idique adhuc civitas non
tradit
(18),
sraittunt, exorantes ac flag-itantes, ut iterum venire,
eosque
ac patriam a nefandissima Saracenorum
Divi Benedicti sed Sancti Germani ex antiqua traditione et consuetudine nuncupatur, estque cir-
Concordant cum Ostiensi Ignoius (33) et Erchembertus (34). Ignatius itaque noster Osiiensis textum immutavit, ut, quod
g-ente dignaretureripere.
(21) Ibid. lom. IV, pag. 310. Muralori, pai;. 311. IVriz, pag. 26H. iiun. 28. (iUi. (2.i) Ibjd. tom. (2.1) Ibid. loiM. II, p:it; IV. pa-. 312. Perlz. lom. VII. pag O.l. (^H) Ibid. lom. II, pjg. (26)Acta SS, ord. S. Bciicd. sicc. iv, parl. ii, pag. 24-4, num. 2!). iUf). (27) Aovum Lexicon Gcographictim. (2^) Guibprl, Dic- (291 Hiid. 1'aris 1851'. Ijoiiii. Gdographi<|iie. (50] Muralori, lom. IV. pae. 3l2.I'eil2,tom. VII, psg. 605. (3I)Ibid. (32) (Sii) Murat, lODO. II, pag. 264, uuni. v. Ibid. (S-t) Ibid. pag, W-i, Dum. 32.
Ibid.
tom.
II,
pog.268. num.
27.-
Vide Miiraiorl, Sdipi. tom. Vl.cot, 23 IV. pag 5ll3 pog. 242, niim. 20. (3) Ibid. lom
(1)
(2) Ibi.l.
(.'i) Si*rics ubbuluin Cossin. Cassinensis. >iec. iv, pag. liti. apwd Wtiralor. Scriploies, tom. V, paK- 207. (6) rerlz. lom. Vli. pag. - (8) Muiaton, 602. MiiraloTi. lom. IV, pag. 509. (7) Ibid.
(-t)
tom. 11, Hislona
Perlz. tom. VII. pag 6U3.
(22)
lom. IV. pag. 3U9. (10) lom. IV. jiag. 207. (9) lljid. Pcrlz. Kim. VII, pBK. (i02. (11) Ilistona Cossiii. sicc. IV, pag. 63 ei scij (12) Muralon. lom. II, poK- 2()7, num. 19. (Uj Ihid, iiul. 5 (15) (liid. lom. (15) Ibid. tom. IV. (mg. 30f). H, pas.2riS, niim.27. - (16) Ibid. tom-IV. pag, 310. (17) Ibid. (18)lbid. pag. 3U, not.4. -(ly)Ibid. pag. 310, not. 6. (20)
hic
676
.tcTMi
"^-
PASSIO
S.
BERTIIAKII ABBATIS CAS8INENSIS.

civitatum et provinciarum praefectos. Ita Vossius
Fieri hic Langohardis, ipse S. Berthario tribuaL legatos fuerit, sed veterum nulpotest ut is inter
apud Nuceum
{\2),
Hsec ius id tradit, Confer Annotata supra lit. i. igitur tertia S. Bertharii legatio ad Ludovicuni haud magis probata est quam duee priores.
adventante. Ostiensis
tius
dicit
XX Innumerabili Saracenorum exercitu ab Africa (13), Sequitur hoc locolgna-
Hic enimverO prodigiose hallucinatur IgnaBxpeditionem /mnc Ilalicam a Ludovico II contra Saracenos susceptam script07-es unanimiter referunt ad annum Christi 86& vel 866 (1). Atqui Benedictus III defunctus jam erat anno 858 (2). Nuspiam prasterea mentio habetur de Berthario obviam facto Ludovico imperatori in iiinere. Ita ut heec Ignatius de sua penu depromggtius.
Erchembertum, qui numerum Saracenorum ad 30 miilia ascendisse (14).

:
yy Addit Ostiensis
Scilicet, ut videre est
Et sacramentis obstictus.
781
(15),
apud Sigonium ad annuni Adelgisus Ludovicum adegit, ut i\iie'
pserit.
hh In extenso recitatur Ludovici constitutio apud Ignotum num. 6. ii Nova Ignatii hic hallucinatio. Anno hxc contigerunt, ut jam notavi, 865 vel sequenti (3). 'k^ Ex Ostiensi, cum domna Angelberga conjug-e sua (4).
jurandopromitteretsenumquam in posterum Beneventi fines iutraturum, neque hujus injurice (nempe quod in custodiam datus fuisset) vindictam aliquam exacturum. Ludovicus custodia egressiiSf Romatn petiit , Hadrianum papa?n Vlllconven-turus. Hic, coacio concilio, imperatorem sacra' mento absolvit. Hoc decreto Ludovicus erectus bellum majoribus opibus instauravit, verum ne perjurusesistimaretur, regriuam summererumpr8efeclti
U Preceptum
confirmationis
totius
abbatise
eamque exercitum Beneveutum adducere jussit. Atque hasc Sigonius. Ast an?ialista Berti?uanus refert (16), Ludovicum, custodia egressutn, per
Spoletium versus
itineris veniret,
juxta qaod sui prsedecessores jam et regalia inibi Benedicto faciens

,
fecerant beato
Ravennam
iter arripuisse, et
illi
man-
conferens
,
dasse apostolico Adriano, ut obviam

et suos
in transitu
munera
fratribusque se
Ostieiisis
multum commendans
(6),
descendit. Xeo
(5).
Ludovici privilegium
qv/yd
prse se ferre,
(7),
integrum legere est quidem omnes sinceritatis characteres

sed,
atit
apud Gattola
quatenus de ipso sacramento illum Pauio ante dixerat Juravit e autem ipse (imperator), et uxor ejuset filia ejus ac
absolveret.
:
omnes
zz
sui.
asserit,datumque BeneventiannoChristi 867

inquit
Wattenbach
(8),
notis chronologicis
corruptis aut falsis.
hujus, nec alterius (de quo paulo infra Ignatius) Ludovici ad Cassi?ium accessus memi' nere Ostie?isis, Erchemberius etc. Ludovicus e
tres dies abiit
Nec
mm
VideAnnotata in caput iv. nn Borum non repe?no mentionem in privilegio Ludovici, nec 00 Bertharii Tion
infralilt.
ss.
apud
alios scriptores.
custodia dimissus... recedens a Benevento, intra Berolam (Verulas in Hernicis), ibique per menses circiter xi remoratus, interim per
tria millia,
memmii
Osliensis. Vide
tamen
quosdam suos comites primo
dehincnointe-
vem
millia ferme
Saracenorum apud Capuam
pp Luceriam. Ostiens. qq Materam. id. rr Hxc paucis immuiatis, ex chronico- Vulturmonasterii S. Vincentii ad Vulturnum [9). Multo compendiosius eadem fere hahet Ostiensis, alia qusedam addens, ut in sequenti Annotato reddam. ss Postqua?n retulit Ostiensis (10) Ludovicum rediisse Beneventum et antequam agat de expugnatione Barii urbis, inserit sequentia Ibi (Beneventi) itaque cum in ejus obsequio abbas Bertharius moraretur oratorium parvum quod intra monasterium sanctae SophiEe praedecessor suus Baasacius inchoaverat, omni diligentia studioque comnensi seu
:
, ,
remit. Ita Ostiensis (17).
aaa Praecepii hujus alibi non reperi vestigia. bbb Vide supra iitl. zz.
Leo Ostiensis (18). ddd Ostiensis [iQ^traditimperatoremêTannnm fere Capuae moratum; deindeaddit Moratus per diversa loca in partibus istis per annos circiter sex. Addendo numeros, Ignatius septem annorum terccc
:
minum invenit.
eee Vide supra
litt.
h.
plevit et in honorem sancti patris Benedicti, a SteC phano Teanensis ecclesias preesule consecrari fecit. Hactenus Ostiensis (11). Ex verbis Ibi cum in ejus (Ludovici) ohseqmo mQva.teiuT, prohabile fit, quod supra dixit Ignatius, nempe Ludovicum cum &.Tc\iima.ndrit& Berihauo de monte descendisse
:
etc.
Vide liit. oo. Marsiam, ut hahet Ostiens. iiu Corrige ex Ostiensi Per Telesiam veDit ad civitatena, quee nominatur Sancta Agatha. vv Ostiensis hahet Hisembardus Gastaldio. Est
tt
:
Ludovicue ssevum morbumnactus mense Augusto mortem Mediolani oppetiit, inquit Sigonius (20) et quidem pridie Idus Augusii, id estdie xn (21). Non tamen Medioianiid contigit, sed in fiuibus Brescianis ut evidenter efficitur ex chronico Andrese Bergomaiis aiias Presbyteri sed die quinto post transitum, corpus fuit Mediolani sepuiium Veritatem in Christo loquor, subjicitAndreas ; ibi enim fai et partem aliquam portavi, et cum portantibus ambulavi a flumine qui dicitur Oleousque ad flumen Adua (22).
Q(
Anno
^"i^
1*
ggg In
875
(23).
die Nativitatis
Domini eodem anno
autem Gastaldeus, Gastaldus, Gastaldio, Castaldus, proprie aulte prEefectus sive procurator rerum
esternarum, sive peregrinarum uti hospitum . postea latius extensa fuit significatio nempe ad
.
31t}.
.l
'
f ^'^""lli?^ ** ^''^^ *^''"*' Med.olan 17o2. Art de

(2)
^'^-
"
vCrir.e.- les
Opera, totn. II. col. dales, psg. 271.
(3)MgomuB. Ubisupra. Ucm Erclicmbei tus Poregriiiii, apmi Muralon. lom. II, pag. 2iS, iium a2 Muralori. lom. IV. pag, 312, Fertz, pag^ bua. - (5) Ibid. - (6} De origuie el progrcasu jurisdictionis MonaSt. Cassin pag. 38 Scq. (7) U-id pag. 4U. lom. VII, pag. ffl)5. f9)MuiP6tori, Seripiorcs rcr.Ital. (8J Perti, tom.l. parl. II, pag. i()3. (lO)lbidem. lom. IV, pag. 3B. Pert, pag. 606. (II) Coufer Mabillomum. Auoal. lom. III, pag. 128.
HM
(1.^ 8(16. (12) Muralori, tora. IV, pag. 283, nol. 6. Ibid, pag. 305. seq. num. 24 etSb. (U) Ibid. lom. II, pog, _. (IS) De iCKno Ualiie, cul. B2i et sc.i (16) Muralori, Scripio-
Ad. an.
res,
lom.
cnl.
III,
1,
parl.
(IS) Ibid.
liffi.
lom. dbr
326. pae.
313. paR. fiK7. (17) Ibidem, tom. IV, pi-g (20) De regnolta(19) tbid. pag. 314. cap. 38. Gcrin. (21) lbi<l. nnl. C9. (22) PcMz, Monum. 257 el aeq. (23) Art de virifier lesdates,
ii,
2^01
'
3.
caput
DIE TIGESIMA SECUNDA
OCTOBRIS.
et
677
EX MS5.
CAPUT
T)rru * Prsehbatis
fratrem ejus Vindonem inferiori Italise in auxilium destinavit. Cui etiam sociatus Joannes papa octavus, pontifex summus et pretioS"s martyr futurus Bertbarius, Hi tres quasi cohortes
Lambertum
III.
coBlestis
IIJ n aonnulhs de Cassinensis
militias exercitus, uno spiritu uniti , ut *^'^^^*^^^tg-loriamg-entis suee, ag-g-rediunturbostes Cbristi. Neanoiim Pt s.i....;^ ;.....; ....:! Neapolim et Salernum ingressi sunt, et
coenobii
praestantia,
describitur
prospere agentes Cbristo duce Guayferius, Salernitanus princeps in
^"^^*
sed
(et)
clades
Saracenorum ad SalerS, Bertharius

,.
num.
^^
,
.
Romam petit.
GariUano
, ^
summo pontifici obtemperans et foedus Sarracenorum ? disi-umpens ex eis plurimos trucidavit

k.
omnibus
30 Sergius vero Neapolitanus nolens se ab eis a qaa mOK
Saraceni,
.
occupato ^
ftZT^nuUn non multo

et
.^^'''^^^^^^ .n post, vuidice Deo, a
eriganlur.
fratre proprio
Urbi excidium minantur.

Enimvero
wiMit deprx-
licet
nostrum non
sit
temporales
di-
Atbanasio episcopo captus atque cEecatus Romam dimiasus est. Idem vero Atbanasius dux et episco. pus in loco illius effectus. pace eum Sarracenis firmata, eosque juxta Neapolim collocans,
,
minenlia
Ouiin.,
g-nitateshujussacri monasterii exponere, tamen quia boc exposcit ordo passionis gloriosi martyris
Bertbarii, reor
tam Beneventum quara Capuara atque Salernum Romam quoque nec non et Spoletura devastare cum
acriter coepit,
et ecclesiffi
eis
pauca
edi.scere. Titulus
enim hujus
:
multaque tunc temporis monasteria

villis et
B
4
monasterii Cassinensis abbatis insig-nis erat Patriarcba sacrse religionis ; Abbas sacri monasterii
Cassinensis,
cum
urbibus incensa ac deso-
lata sunt
i.
dux
;
et princeps
omnium abbatum
et
Vice cancellarius b sacri imperii per Italiam; Cancellarius regnorum Siciliw, Jerusalem
religiosorum
et
Ungariae
Comes
et rector Cailipanias maritimae-
que provinciarum. Ad ipsum enim spectabat regere terram inferioris ItaliBe. Et quia Romanorura im-
canonice in episcopatum electo, Landulphum queradam de suis nobilibus conjugatum atque S. fiertharius neophitum sibi episcopum elegerunt multisque Bomam lendic precibus praefatum Joannem papam octavum decim
dam
31 His diebus Capuani, expulso Landolpbo quo-
regnum repraesentat,, et imperii vices suas cui vult libere committit, buic monasterio vices suas committebat, sicut et papa freperator Christi
piunt, ut illis episcopus sacraretur. Quapropter sanctus martyr et archimandrita Bertbarius

et
Leo episcopus Theanensis

runt rogare
Romam
profecti, ccepe-
summum
pontificem, ut iu hac re nullo
quenter comraittitCampaniam totam cum dignitate comitatus. Scilicet a Romano pontifice abbates et
conventus Cassinensis jurisdictionem accipit, defensionem ac tuitionem ab imperatore; cujus civitates, castra, possessiones,
in populo ruina et multa sanguinis efiûsio evenire Et expressius inquit Vir apostolice, quia si hEec consenseris, maximum ignem
:
modo
flecteretur,
unde gravis
Capuano
deberet. noveris,
et
ad
insulas,
villas,
servos
comitatus possidet et regit; ob quam scilicet rem camera imperialis ab imperatoribusconstituta est. Atque hasc jnxta donationem
et ancillas,
et
*
marchias
usque pertingentem accendis. 32 Et primo quidem apostolicus tanti archimante

aciuriu de
dritae constantia territus est, postrerao taraen prae-
valuit iniquitas, et praedictus neopbitus est in epi-
scopum consecratus. Hegc
Land enulplio Capuano epiicopO;
civili discordia
Tertulli c patricii et serenissimorum
imperatorum
Sarraceni
Justini
et Caroli
Magni
e,
qui renovator et resti-
tutor antiquarum dignitatum et

sacri coenobii priraus fuit.
immunitatum hujus
Ludovicus quoque imperator ordinaverat tempore Bassacii arcbiraandritse Cassinensis super causam imperii invigilaret, praecepit et prfficipiendo mandavit, ut arcbiman-
opportunitatem nacti, rursus universa diripiunt, iterura cuncta devastant. Propter quod idem apostolicus bis Capuam est venire compulsus. Videns
n dritaCassinensis
f g
infra inferiorem Italiam
numquam
ab imperatoris
28 Igitur
tes,
/i
summus palam sibi contingere, quae sanctus et Deo aceeptus arcbimandrita et comarcus coraitum Bertbarius prsedixerat, valde poenituit, ac demum babito consilio Landulphum, quem supra retulimus expulsum, in ecclesia B. Petri
igitur pontifex
illi
latere /"abesset g.
rtditawior
ad SaracenoB.
uon multo
post,
Sarraceni Ludovici
morte cognita, receptis viribus Tarentura obtinenexinde Barim caeteraque confinia acrius infe-
Capua vetere episcopum consecravit, Landolpbum vero ecclesiae Capuanae praeesse n, cun-' ctumque episcopatum inter utrumque dividi aequa
apostoli
lance mandavit.
stare coeperuut. Interea Salernitani, Araalphitani,
33 Post baec Laudolpbus

in papae fidelitate
o,
qni Capute prteerat,

,
huju dein
citlpa
rit,
Gayetani, suee salutis imraeraores, benigni Salvatoris (obliti), qui eos suo pretioso cum sanguine rederaerat, et beneficiis ingrati
Neapolitani
, ,
coustitutus
rogabat
eum
ut
Sarace-
subderet dominatui suo Gayetam.
Nam
Gajetani
eo tempore subterfugientes principatui cboraarcbi

venerabilis Bertharii, abbatiae Casinensis primatis,
sicut Justiui imperatoris sanxerat curologium pri-
iniraicis crucis Cbristi Sarracenis fcedus ineuntes
et
qvi
componentes auream Urbem
navalibus depraa-
nova cla-
de afficiunCur;
dationibus angustabant. 29 Pius igiturpastor et archimandrita Bertbarius
Cui
videns tam sui juris quam imperii, quam sanctEe EomanaB ecclesiae dispendia de die in diem succre-
vilegiura p, soli Romano pontifici subserviebant, summus pontifex, doli improvidus et mali quod
ita
inde post evenit, annuit et concessit. Coepit itaque
idem Landolphus
non
Gayetanos acriter incursare
miserorum, paupernm, captivorum, orpbanorum et innumeras caedes fidelium ab iniquis fieri, communicato conscere, cbristianae fidei iraminutionem,
et opprimere, ut usque ad
Pirmam q
illis
egredi
hceret. Docilis r,
immo
potius Indocilis, qui

sortitus erat,
fratrum et divinae pietati se et suos comites apocrisiarios ad Carolum tertium dirigit, suorum damna et sibi comraissi nuncians offlcii ; obnixe
silio
quodammodo nomen in contrarium illis praierat in ducem usurpatum et

;
sicut naturali
vigent caliiditate Gayetani
cum
Docili ineunt con-
silium, dedecus sibi suiaque illaturum.
imperialem clementiam fiagitans, quatenus
afflictSB
quod a Landolpho
eis inferebatur
Opprobrium minime ferentes,
desolatteque Italiae opem ferendo subveniret. At imperator, ut erat benignus, a latere suo ducem
caeca superbia elati Casineusi Abbati suo naturali
domino
67S
ixMss.
PASSrO
S.

solitudinem et iu cubicula bestiarum, stolumque 3 amplissimum ceutum navium, ex quibus eum equis eraut quindecim grandes ad auream Urbem
sit in
domiQO se subdere nolentes, potins pagaaorum dominio (se) snbdeutes miserunt AgTopolim, et
suo Saduino s ibi degentes duxerunt murino itinere, in loco ubi (qui) saucta Auastasia vocatur, et iude per fluvium ascendentes
reg-e
D
t
Sarraeenos
cum
usque Fundis,
'
ibi
quasi de vag-ina g-Iadius scaphis
egressi et cuncta in circuitu depopulantes,
tandem
prasparaverunt. Et quid dicam aa iUorum scribere quilibet stilus nou sufflcit, cum omnia ligna silvarum, si in linguas vertereutur, enarrare non valeaut. Et heu proh
expugnandam
dum
uequitias
Gayetam perveniunt
castra componunt.
34.
et informeas
collibus sua
dolor innimicis crucis Christi gratulantibus, solus fidelium castus moestitudine consumebatur chri!
fnutraobnitentepapa.
^^^^
licis
Hjs pgpa Joannes auditis, illico poenitentia sed ductus, blandis alloquiis et epistolis aposto-
stianorum sanguis efiûndebatur, devotus Deo po. pulus continua strage vexabatur.
37
nec non et polUcitationibus multis coepit con-
Nam
qui evaserat
ignem
Tenire Gajetanos,
quatenus
sibi
reconciliarentur
efficiebatur, captivus et exul
vel gladium, praeda perpetuo efflciebatur.

illis
et a Sarracenis sequestrarentur. Hic solerter intendere debes malitiam malorum hominum. Enim-
Et episcopi hac illac dispersi,

sola derelicta est in refugium,
bb aurea Urbs
vero cum Casinensis Abbas vicem g-erat Coloniensis archiepiscopi, vicecancellariatum gerebat; invidia diaboli obcjecati, ut hactenus sunt astuti Gayetani,
Tolentes jug-um dominii Casinensis a collo suo excutere, hac arte (astutiae)
et
episcopia illorum in ferarum essent redacta cubiUa. Et ipsi vagi et sine tectis inveuti, jam eis non licebat prEedicare sed mendicare.
cum
""'< /wud *"""'

'**""'
''''
Sedebat in
tristitia cc,
quin
cc
poUus
orbis,
sti
,
in
ruina, domina gentium

tristium
cum
Roma, regina
et sponsa Chri-
principe
Capuano
maier omnium ecclesiarum

,
summo
pontifice usi
sunt, ut exitus probavit.
consulatio
portus
Nam
-g
pericUtantium.
militan'^
idem princeps Capuauus post bona monasterii multa occupavit,- volentes (voleus) sequi antiquorum principum et imperatorum vestigia
g-enus totaliter extirpare conjuraverunt; sed
est.
Non dd est major necessitas in ecclesia tium, quam carentia vicario Christi. Nam
est
Christus
crudelitatis Diocletiani et aliorum, qui christiano-
rum
sis
arcus eorum fractus
ecclesia; noli timere,
Sed noli timere, Casinenmater sanctge relig-ionis,
Veniet Dominator tuus Otto piissimus, invictissimus atque mag-nificusKomanorum imperator. Csesar
dominus papa est ejus viearius; est medium per quod errantes conjunguntur et reducuntur inseparabili charitate ad fidem, quia propterea est immcdiate omnium praelatus et ab ipsum spectal omnium ordinatio
fidei
principium nostr^
et
Augustus cum filio et nepote, aeque noto et sanctissimo sequitatis justitiaeque amatore Henrico u
;
voluntates ejus subsunt auctoritati et dispensatioui. Christus ascensurus ad desteram Dei

patris,
omnium
ad perficiendum corpus
eccIesiEe sueb reli-
quit vjcarium
suum
in terris
venient angeli testamenti
cum omnimoda
pleniinvcniennbut
''^/"i''"'"
tui,
quos cupis, qui in
tudine sue potestatis.
Gariiianum
occupani,
antiqu dignitatis, privilegii, haereditatis ac possessionnm reducent triumphum. 35 At Docilis civitati suffi contiguas (civitates)
pro gg suisque usurpaus, simulata inimicitia, rupto cum Sarracenis, quos ipse adduxerat seu conduxerat in sui et sacri monasterii perniciem et
foedere
christianitatis opprobrium, bellum cum eis fictitium et plenum dolo consecravit. In quo bello, ob culpam talis ac tantse nequitiseac contra Casinense cosuobium et beatissimum Bertharium innocentem acto, multi Gayetanorum hujus doU conscii, justo
38 Innumerabilis ee autem populus intra moenia urbisRomanae paupertate aflecti consistebant et omnibus forinsecus devastatis et in .solitudinem
;
redactis, nihil aliud restabat nisi ipsius urbis exciipsis Deo odibilibus Sarracenis funditus devasiata, fluvium qui a Tiburtina urbe Romam decurrit. furtim transibant,
dium. Tota namque Campania ab
ettamSanios^quamsibiadjacentialocapredabant. Post haec Lambertus gg, filius Guidonis Spoletini ducis, Adalbertum marchionem dirigeus heu proh
dolor! contra christianos pro Sarracenis confosde-
ff
^^
Dei judicio, insperate

cenis.
caesi
,
et capti
sunt a Sarra-
Sarraceni
Qua csede peracta cum Gayetanis et
rantur.
Docili, ac
quod
nostri tunc juris erat,
rursum fcedus ineunt Garelianum v, ad habitandum directi
ANNOTATA.
a Soc loco tecctum ms., in codice nostro partim P transpositum partim vitiatum emendavimus, adhibita Epitome chronicorura Cassinensium (I) , quam Ignatius prse manibus habuit, ut utriusque verba comparanti statim in oculos incurrit. b Casinensis ccenobii archimandrita Komani imperii archicancellarius et Magister Capellanus in perpetuum esset, dans ei potestatem bibendi in auro, et lectum ipsius unius coloris operire purpura etc. (2). c Tertullus, de quo Ostiensis Chron. lib. i, cap. 1: Beatum etiam Placidum discipulum suum vir Domini Benedictus tunc ad Siciliam misit, ubi pater ejusdem Placidi TertuUus patricius decem et octo patrimonii sui curtes eidem beato Benedicto concesserat
(3).
sunt.
Quis hic lacrymas contineat, hujus fraudis

et simulationis
fucum
vi^nairegiontB devaitanf,
advertens contra sanctissimi viri Bertharii innocentiam et hujus monasterii libertatem? Cur Sarracenos ipse adduserit cur Docilis fcedus iniitPCur rupit tacite quodammodo suam simMlationem ipso facto prodentes et occultos condictus ? 36 In quo Gariliano per quadraginta annos degeutes innumera circumquaque mala gesserunt, multumque sanguinem christicolarum eflûderunt* etcum palma martyrii ad Christum transmiserunt' lu quo videlicet loco frequenter a christianis
,
prin-
cipibus et ab
archimandriiis coenobii Casineiisis refrenati, oppugnati ac restricti fuerunt sed judicioDei usque ad prffidictura tempus
les et invicti
ad inferiorem ItaUam dum pervenissent et eam suo crudeli dominio, nuUo resistente subjugas, ,
inexpugnabifuerunt x. Igitur Sarraceni ab Africa
sent. mixti
cum incolis juxta GariUanum habitabantterrse,
Nuspiam meminit Ostiensis donationum vel immunitatum monasterio Cassinensi a Justino

d
operuerunt y universam superficiem

locustae, ita
coUatarum. Ignatius sequitur Epitomen chronico-
sicut
sublatis et in
ut poene cunctis habitatoribus inde
rum Cassinensium, ubi
prsdam
et in
gladium
loco jam citato legitur : Cassinense ccenobiumper civesromanosBenedictum

et
datis, redacta
Maurum
Placidum fundatum, ditatum vero per

2.
(1)
Scriplores Rer. Ital. tom.
11,
,
pae. 565. pag. .100.
f9ilK:j (2)lbid.
(3) Ibid.
,ri,
lu-j
lom. IV, pag. 2i8 et
Tertullum
BIE VIGESIM4 SECUNDA OCTOBRIS.
^fCTORl
B.B.
Ca..-.,<,a,^,î,- incidunt in
528
/s<mt vero Senior

c^
annumChrisH
anno .8
a^
imperZmTen^tl
./...""'r;!^-
JuZr nuT
,7XBn
fa
,
'^^."'t"> Ptiflci serviebant. Arf

'^
"""'"' "''
'^
'"''^' '"' '^^
527,
man
,.
i wsjMe ad annum 565 (3). citerMm nec /.jan..c /.^,-.-/?, p, OstieZcmZZ.
^2.!.:: 'j::;"'? r^r"'""
'^^^t. ^'^^""-"-^
'-'^'"**"''^*'>P''ie
e Vide e,us
f
fc
diplomata apud Gattola

,
(1)
CaroK magni
Z r,^^
(abbas
ledZlTS /
"'^^,^"-'"^-- privilegium, 0.
'"'"'" '""'^"' '"''^
" menz,-i
EpUome
privilcgiis haietur in chron. Cassin.: Et infra Italiam
^0^/^/^ wTr/"',"'""
con
''"''"^ ^"^?''^'"''"^''-
maneret (5). Fortc ideo tradit supra lonatius S Bertharium in comitatu imperaLs /wê, jarfo aiii scriptorcs hac de re silent e Hactenus ex Ignatzi textu
Casstncns^s -semper in imperatoris excub.is per-
ouodZrTT'
ta
'''
^'^''"'
^'*"
'''-
S"
Marusat n . T^"' tZZlr\^.^^"''^''

'nen."f mu
'^''^''^'^^'
' '
'"'P"""
^"
mondato
''
-^"-
""" ''"
tamen
rcformao
ita
ut
omnia
ifrTT
dVo.om^* monasterio TZZJ^v^^t imperatoribus Cassinensi regibus,

P*'^'^''"^
,
'"
ct
singula (scd
iuas ,uo loco ponerem non bene vdcblrllunt
efus sint vcrba, paica ^ZdTverTo ctcre exhibita. Supprcssi etiam aliquot liZas
prjr
allTZcVosTa)
TT'T^
"'"'""""^-
^""'"^'^ ''"''
^^
'cZt
autemsequentes:qn\C^,o\n.(proculdubiT^X!
quanta, mansuetudinis et terit. finis ipsius probat : nam et maftyrii adeptus glorioso flne ex bac luee
rius)
cTlfsZr-
tljul!:'" '^'^'ônem facit in duobus """'r"' "t"'' suis ll i^"''"""" ""' """'"'"*- ^' ' "- o
0 m<eir,
'"''P""" '"''-'
W'
benis elti
Iriam
Lt/ .î"''^*"/ '""^- *' 0''' '=""''' ''''"'
demigr nf îra usquequaque refulget. Nisi forte po^nda sint imtio hujus nume,i, immcdilcpostZrUKeor pauca ediscere qui Carolus (i^^rthanus) (Bertbarius)
culis
:
mZT^ru'"'"'"'' ''' ^''"9'' ^ ^"'"' '?'^' ^" '^^'^'"^-
Tm
?n
^f"'
hv
''
pL^Tr,
,
quanauan'
ta=
mansuetudinis elc
o2ofer InAooh,. JSguc tamen Docibilis "^P"""^'/ T^T"^'''''''"' scribcre potu^sset ,uxta illud Joan yi, 45 Ernnt omnes
, :
"^"'^ Ostienscm ; Sigonium cto. "''^' ^''""^
b Leo Ostiensis (G). Qu^ hoc numero nos habemus zn ms. rcpcriuntur permixta cum numero
,
TrZÎ";^
prsecedenti.
.i
Jo necL n7Z'. Eic ita monec m Ostiensi. n"'
^TT
habet
"""
(15)
'''
:
^'^^Misit
I.c.
Bomam
,
ut expressc habet Ostiensis

:
hoc numero habentur , ita brevius reddit Ostiensis (S) Carolus tunc imneratnr t7 litt. scilicet filius a Jobamfe octavo papa muUis
loto
epistolis interpella us,
k Qua^
(7).
"eni
Lacum
''
""'
-f eos
'"'
''''"=^
itinere
^ FundZ^ ini. ^'"'<'^'"""'

''"
'
tfimrco^H
marmo
ad
trem ejus
GuLnem
Lamber^nm ducem eTfâ illi fn au"nium de" navU
^r !:::^::::-s:^r Gâ^ri f
'Tr' ^""T'^"' '" Frmianis collibus. id\,T,^'" "^''T'' "?""'"^ '''^' ^'^^'
tnm''^
"t sancta Anastasia ^''''^""' "*'^ ^"^^-
^'^-
rft'""
S^- "-- "-
S
'"'"
^ri^r
memoraîwr. Unde hie iterum videtur intrusus

Bertharius.
1
cus
"^
(17)
A7,
I.-
o ^ t Secundum Nuceum
18),
Ga-Hlianus fl-umwi
(9) [^l.ttem ct
trr;/,L;fr"'''"""'^'""''"^'^'"" sequens
,7.,..
''-'^-^'-''^''-'--^..--..inT"
nun^, ^^4^4
0.f."r(m"'"''"""""'^^^''"' Tr
^""'""''''
^^ ^^jj^j^ umquam; /e erroris P.r.,rm.-^ co^trarium sentiZZ.

>'
^'^^^''"wcê^wo rfrfiY7oaims; Ouodnostri tune
'''*"-^'''-
ret
Lindnl^fnrl
n'"'?'-^'^''^'**'^^
^ ^'^^
^'^
^'3untur apud Ostiensem
In quo
languore correptum, monachum Tactum esse. atque rogasse ad Cassinense deferri monasterium. Sed, inquit Leo, quoniam propter baracenorum incursionem huc deferri non potuit, cum fuisset defunctus in monasterio nostro, apud Teanumcorpus ejus humatum est; donec addit Erchempertus, requie ccelitus priEstita, ad sanctum deferretur locum, Quae quidem res, ut recte ohservat Mahillonius, ad elogium spectat. S. Bertharii, sub cujus regimine gesta est.
,
num pr^nczpem,
pum constituit Landenulfum vero in nov^. Hoc loco add^t Osttensis (12), G^cniferium Salernita-
pibus requisiti et oppug-nati (Saracem-) sed Dei usque ad p 'Jdiftum ânserunt (19). Variant quêdam loceTapurWattenhachium ; sensus idem (20). Cxtera quse ah Ignatio usque ad flnem hujus capitis narraîtur
Judicio
,
tnnpTrnexp
necin Erchemherto,necinOstiensi, nec

nio hahentur.
in SiqJ-
j Besumpta hxc sunt
ea>
epistola
Joannis
papx VIII ad Bosonem comitem; apud Lahbeum (21).

z
relatione didicimus stolum
estgue ordinevn
Locus correptus.Ita hahet Joannes papa Certa amplissimum in primo
{l)SeriploresRHr Tlal. iom.n,pag. 365. -(2)Annales BeDerf. tom. I, pag, bO. (3) Art de venfier le. dotes pag. 358(i) De
pyosrcs.ujurid.cUo,.,s C.ss.n. pag. 15 et .i. -(b) Mura^**"-/.'!; n-P^S-^fS^- 6)lb.d. tom. l/.pag. 31. -(7)lb.d. -- 8)IbHl. Pertz tom. VIL pog. 609 () Ib.f. (10) Ibid. (UJDeregaoUal.oj, col. 33{i. (12) Muraton, lom. IV, pag. 316.
.1
ongine
(13) Ibid. - (li} Ibid. tom Vf col GO et 61 lom. IV. p g. 316, Perti, pag. flS "ibKl no 5. (I7) Art de ver.fi'er%5 dates, pag,*^? ct senq '-(8) Muratnri. tom, IV, pag. 317, not. - (10) Ibid ^^' 317 4 Dai (20) ^ * Perlz, pag. 610. -(iil) Conci a Xom. i ,-'. col. 7.
Pertz.
pag. 609.
-- (15) 'ibfd.
S-
'
(quamprimum)
680
PASSIO
S.
BERTHARU ABBATIS CASSINENSIS.

trem
et
Bs.;.
(quamprimum)&de-s.p\ignud\im urbem veuturum, id est centum naves, ex quibus cum equis sunt
raatrem super
me non
,
est
me
digiius; et
quindecim graudea. aa Ex ejusdem Joannis Epistola [ordine 21) ad Carolum Calvum, imperatorem (1). bb Sola illisapostolorum principum limina derelicta
sunt in refugium, cum episcopia cc Ex eadem Epistola (3).
etc. (2).
dd Adhinc usque ad finem numeri, stylus haud ohscure Ignatium prodit, ee Ex Joannis papae VIII Epistola xxs ad Carolum {4-),paucis ab initio mutatis : Tanta enim sunt (yyiala), ut iutra moeuia urbis reliquliE populi innumerata paupertate aflfectffi consistant, et omnibus forinsecus
etc.
me, nou eet meus discipulus. Et in Deuteronomio Quj dicit patri et matri nou novl te et filios suoa non agnoverunt, hi custodieruut prsecepta mea et testamentum meum servaverunt. Et Christus Dominus noster pro omuibus mortuu8 est ut qui vivunt, uon sibi vivant, sed ei qui pro ipsis mortuus est et resurrexit. Sed o vere beatara et omni laude dig:uissimara Casinensem ecclesiara, quam illustravit occisorum fratrum prsesentia et mors pretioaa beatam ecclesiara, quee martyres mislt ad Deum!
: , I
qui non accipit crucem
suam
et sequitur
clarius,
Felix coenobium, sole ipso lucidius et luee ipsa ubi modo jacent insepulti martyres et
aanotificata divinie confeasionibus
membra O
I
Cas]api-
Sabinos.
sinensis ecclesia, quse non
solum smaragdinis
gg Vide inter alias, Episiolam xlv ad Aionem episcopum Beneventanum. (5).
dibus adornata verura etiam amethectinis mirabiliter insignita O Felix Casinenais ecclesia, ex
!
qua non eolum eonfessores almifici, verum etiam martyres palmifici prodierunt Felicia tempora
!
regiminis mei,
CAPUT
Monasterii
IV.
tiam passiouls Nec mors iUa dicenda est.sed immortalitas; nec temporalis pcena, sed gloria sempiterna e.
49 llsec
cum Spiritus sanctus ad tolleran" gregem mihi commissum aniraavit
Cassinensis
direptio.
dixisset,sacratissimum monasterium eongregaioi sanctorum martyrum sauguine purpuratum ascen- ôrsum.ad
oum
S. Bertbarii
mors
et sepultura.
sanctorum martyrum corpora dignre sepul' tura9 tradens, idem coenobium incenaum reperiens descendit. Nec multo post quadragesimo nono die /"poat Casinensium Qcalsionera Sarraceni, qul
dit, et
, ,
"'"''""'"
e
f
juxta Garrilianura residebant in

Saracenifurentes
unum
conglobati
"
et archimQudrita lyJBertharius q, exercitum cong-regransêt greg-em multis exbortationibus alloquens, ab ipso sueb elcr quam pro ctionis exordio usque ad passionem Cbpisto gloriose et pro greg-e ejbi commisso nec
,
^rûod cemens sanctus martyr
ad dictum Salvatoris monachos incendendum et archimandritam et monachos interfioiendos venire cceperunt.
Quod
fratres agnoscentes
:
martyri
Christl futuro Berthario dixerunt
Quld faciemu,
noii et pro tuitiope rernra

et
tam
sui ocenobii
quam
EoraanEB sanctas universalis ecclesiae (subiit), immo fidelium Sarracenos invasores ecclesiarum
,
Pater? Ecce Sarraceni ad noa occidendura propeVisoera mea, et gaudium et solatium mei cordis, animam raeam, qua nil carius possideo pro vobis et vestro amore libens expono.
rant. Et sanctus
:
tshristianorum
g-nare
infestisaimos
cessavit.
aug-ustiatores
expuin
numquam
in
Hac
eg-itur lig-a Sarra,
ceni
qui
Gariliano
piorabaDlur percept^
ufc faciamus vobis? Uli autem Ut jubeas nos eum praeceptis et oblap tlonibus cedere et ad tempus loeum dare. Tuno
Quid
vultis ultra
:
dixerunt
njmiam audacianj
Htala addunt,
CfUiinum
rendunl
.-
et elationeni
prorumpentes, malje
Sauetus paterna utens eolicitudine, dixit
els
Nunc
:
Dominus iterum ambulans

Tult venire post
,
Inter
homines
dicit
Qui
iii-
40 Igitur quia famulus Christi, prJnceps et dax christianorum Bertbarius ipsos expugrnabat et revincebat, acto consilio, favore pariter et consilio suorum confoederatorum omnes in Christi pug-i,
semetipsura et toUat suam et eequatur me. Considerare enim eruoem debemus martyres hoc est fidei fundaraentum,
,
me abneget
ae nequaquam rerum Jem consurg-unt, dicentes aecure dominium Ualici regui posse a^sequi nisi
: ,
christianorum
defensorem
et
protectorem
;
Ber-
tharium morti tradentes destruamus et sic ee-r curi regnabimus, In unum conglobati iosperate irruamus super eum. His quoque diebus Casinense coeuobium a Saracenis invasura est b et incensum, omnibus qui ibi inventi sunt pro Christi fide gladio
ipterfectip, pancis vix evadentibus, pridie
hoo prcesidium salutis, hoe vinculum libertatis et honoris. Et quamvis slnt alia per qua adipisci vi? possint taraen ad prosimitatem muueris repromissi pcenls et tribulationibus melius patrioeinan-tibus pervenitur. Et quia aunt inter vos fratres aliqui in adolescentia eonstituti , et fortasse ad hujus agonis articulum superventurum acoedere
,
1'
timent tamquam ralnus idonei,
monemus
ut as-
sumpta
lata
supellectili
monaeteriumTheanum ad tembeate
,
S.
Berlharius
nonas Septembris anno Dominicee Inoarnationia ootiqgentesimo octogesimo secuodo c Joanne octavo d sedem apostolicam g-ubepoaote. 41 Martyr autem Domini Bertharius suanjm
vera et non sirau' quibue te laudlbus Irrueitict Ueefferara nescio vel oui oomparera ignoro rim Saracent 43 Ergo cum justo Dei judicio Italia ab Hismae-
pu8 remoraturi profieiscantur,

ehapitas?
vir
S. Abba(ein
litis
devastaretur, solusque
rraires conto-
Qvium ocoi8ione deploraos

,
g contra eorum
saevi- irucidanl
et
mon^terii desula-
tjonem et direptionem fratrea qi remanserant io monasterio domini Salvatoris, quod deofaujn erfit eongregan, illoaque ad superventuros agones corroborans, ait
pressurarum et peraecutioT num pondus incumbit, ad prseparandas fidelium mentes, Christi adjutorium invocemus; ipsius charitati , cujus sanguine redempti suraus, nihil praeponere debemus; sicut ipse dixit Qui dilig-it pa:
:
Quum
tlam praedictus Vir Domini ob defensionem christianorum per decem et septem annorum vertigines eonsilio Sarraceni habito aeerrime repugnaret elam naves aseendunt et ad monasterium domini Salvatoris quod situm eat ad pedem Casini montis venientes, ecclesiam intrant ibique Bertharium martyrem Christi fiiturum reperiunt. Cumque ad
,
,
eum
venissent, dixerunt Tu es Bertharius, qui usque nunc Christianos defendistl ac pro ipsorum liberatione et libertate ad imperatorem contra nos
:
,
[i]
Conclia, toro. IX,
col. 17.
(2) ibid.
_(3)
Ibid. col. 18.
(4) ibid. col. 2G.
- (5) col-
39.

bisAulframontesperrexisti? Justumest
er-To
^^^
-,
ut
snl
h.
pro eis useipias mortem ac pro fldeSe tui quam pertinaciter eic pertinaeiter aie defendisti. H.c HfEC et his plu a'cla. plura clamosjs Tocibus perstrepentes circnmdederunt eum. Cumque pretiosus Christi Confessor ad hffic nil responderet sed missarum sulemnia ccepta super altareB. Martini devote perag-eret, ut solitus erat
,
B "<=""'t> merit.setglonosi Beldcrmeri.
f Par"'""'/''"'"'" ,'''
^''^'"^'^
''''
"T
""
-P^^'
EX MSS.
^"'"='
martjris Bertliarii
intrepidus, et confidens ut leo, elevatis in ccelura manibus et oculis dixit Domine in mauus tuas
:
qui -^'''^"'^ ''P"' ^""^ levaverunt "Itio uluo divma msecutaest. Nam brevi posttempore
e^nobiura spohaverat super Cossentiam p Calabn^ nrbem amara morte interiit. Sed et his
1'"''
comraendo spiritum meum. Nec mora, Sarraceni sic super altare Sanctum capite truncarunt; et
dum
hostiam
Christo
oflfert
factus est et ipse
hostia Christi ; et super laicos et raonachos impetu mag:no irruentes, paucis vix evadentibus, reliqui
^ ^;^"^^1*"^ Romanorum imperator cum '^" ^^P^^dendos et delendos 7^îZT"''". ^' P^'^^ P"^'P^^ Christiano ura norum Neapohtanum " et Gayetauum ab eorum o.etateseparaverunt et sic
navin
L Tr
omnes
((
runt
in fide Christi interempti
Ex
sunt
i.
'coutra eos proces altera vero parte Joannes papa decimuss
monoi(fl-
rim, prxler
eccU$iam,
cnmburunl.
44 Post hffic Sarraceni totum monasterium devastantes et incendere conantes ad probandum gloriosi martyris merita Bertharii praclara
,
et in-
sig-ne raartyrium, ipsius
(cadaver)
nirae potuerunt,
ne
e-loriosi
injuri* pateret. mira Dei pietas circa Sanctos suos semper exuberans Lig-na, quse solent fomento ignis esse, in petrarum duritiem versa, ignivomos grlobos refugiebant quasi aqua, sicque per diei spatium diversis ingeniis ig-nem adhibentes, Dei ausilio et protectione
!
dnm humatum
incendere miMartyris corpus non-
'' '"'^^^^^ Tusculantium r'''''' Casmensi archimandrita ac valida puguatorum raanu veniens, ita eos hinc iude obs' derunt, ut ad victum illis nihil reliuquerent. Cumque fame n.mio laborarent, neque
fZ:
Jratre suo et nT^t
jam dicti patricii raanus sperarent, ipsamque mortem pvm oculis cernereut, omnes domos suas iucendunt sicque faco unanimiter impetu fugientes
,
,
ullo
umquara raodo
ullo iugenio
se evasuros
valles silvasque
per moutes
bericus
et
sanctorum
(incendium) non potuerunt. ea sola (ecclesia), ad probandum tantum rairaculum, de toto Casinensi monasterio, flammis erepta est k.
mentis,
perficere
Sicque
insequentes vix paucissirais de tanta multitudine remaneniibus omnes fere interimerunt. Anno Domini
cum grscis et latinis instantius
proximas disperguntur; qnos Al^
tesimo primo
t.
Tu
non-en
autera est.
Sociiet ifptil-
iwaS. Alihatit;
45 Illi vero monasterii spoliis onusti laetantes et triumphantes, Garrilianum reversi suot. Numerum
ANNOTATA
aPromoresuo Ignatiusprimaspariesassigîat
Berthano, Iribuendas utiqueJoannipapx VIII, ut ex hujus epistolisperspicue constat, pr^serlim ex Fpist.^Liv ad Wigbodum episcopmn ParmenS.
autem illorum, qui jam in dicto Casinensi coenobio, ubi corpus B. Benedicti quiescit, et in monasterio
Domini Saivatoris
occisi sunt,
solus
ille
novit, qui
condidit et coronavit eos. Omnes enira fere monacbi de possessionibus monasterii Casinensis per
totam Italiam, timore Sarracenorum cum aliis fidelibus, viris ac mulieribus, fug-ientes ad Casinura venerant, fama virtutura B. viri Bertharii ducti, quibus omnibus larga manu stipeudia
vita; tri-
sem{\). Noiatudigniimquoque
et
esi,
intertrecentas
buens. eorum inopiam sustentabat; qui omnes pro Christi fide interfecti sunt paucis vix evadentibus. Passus est autem S. martyr Christi Bertha,
ne vel unam Bertharium scriptam. Cxterum nihil dubiiandum quin sancius Abbas mdlum non moverit iapidem, ut quoscumque poterat aciieret haberi ad
S.
ampiius Poniificis
iilius epistolas,
ad
ecciesix romanee ac sui monasierii de/ensionem
rius
cum omni
contra Saracenos b Ex Ostiensi lib.

c
i,
cap. 44
fere
grege
(2).
sibi
coramisso et senultus
c
'jw
icf(*p(a
undecimo Calendas Novembrisanno Dominioctingentesimo octogesimo quarto l indictione secunda. Sepultum vero estejussacratissimum corpusjuxta ecclesiam S. Benedicti in capitulo Casinensi. 46 Scrifjsit autera non contemnenda opuscula; sed prsecipua sunt illa, quae abbas jam constitutus
Imo, ut diserte habet Osiiensis, pridie Nonas (id est die quarta) Septembris auno incarnationis
DominiciEoctingentesimooctogesimoquarto. Eumdem annum ponit Sigonius (3j. Ludovicus Tosti P ponit diem 12 Septembris (4). d Id uiique falsum. Obiit Joannes VIII die
15
e
edidit;
de
S.
Luca evangelista sermonem
de
Decembrisanno ^'i-l{h). Confer Lud. Tosti (6).

-.
difflciliura
B. Scholastica horailiam descripsit ; librura quoque sententiarura lam veteris quara novi
(sic) ap-
kal.
Testamenti patravit ipsumque Antimenon

pelJavit.
autem et obitu ac miracuiis B. Benedicti ad Algerbescam Auûstam aliosque

vita
De
Aec multo post, undecimo videlicet Novembris, id est 22 Ociob7'is (7). g- Id falsum prorsus,ut exjam dictis saiis conf Ostiensis
stat.
suos amicos versus mirificos fecit. 47 Non autem in longum vindicta coslestis defuit sceleratis, omnes in unum divina sententia adicens.
Kex enira ab Kaymo n cognomeuto Castalla innumerabilem exercitum congregans tam ipsarum partium qui Italiam desolaveraut etsauctos Christi
Martyres injuste trucidaverant, quam aliarum partium , intravit Siciliara eamque post raortera sancti viri Bertharii monachis Casinensibus aufe* rens, quotquot ibi monachorum repperit seu inve,
h Vide supra. Confer Co^nm. preev. num. 5. k Hsec ita Osiiensis (SJ Cumque eamdem domini Salvatoris ecclesiam, diversis in locis igne sumi
:
misso exurere molirentur, Dei judicio, id perficere nequivere sicque ea tantum de toto hoc raouaste;
nit (pro fide Christi capite truncavit).
Alio
autem
quje
Saraceuorum flamrais erepta. 1 Vide Comm pnsv. num. 4. ra Vid,eComm.prmv. num. Regiminis quoque sui temporeBevthavhiAPolipticonseu Moniiorium 7'erum oninium, quas in comiiatu Teatino etPennensi ccenobium Cassinense possideret conficienrio
anno veniens, Tauromnis o
scilicet
civitas,
dum curavii. Integrum
recitatur in Ostiensi
(9J
Concil. tom. IX. col. 38. [\) L.bbp, (2) Muratori. tom. IV, png. 317. {3)De rcgao llaiiic, coi. 349 pt 330. (i) Storia dclta Boiiia di Monle-Cassmo, lom. I, png. ()3. (5) Art de v^rifier lcs
datcs, pag 273. (6) Ubi sttpro, pag. Gi el 65. (71 Muralori, tom. IV, pDg. 317. Pwz. tom. VII, |>ag (ilO. (8) Murotori, Perti. loc. cill. (9) Muiaion, ibid. pag. .318 clsrqi],
Octobris
Tomus IX,
90
iteni
682
K\ M^.
PASSIO
;
S.
BERTtlARII ABBATIS CASSINENSIS.

patri suo Basitio, anno 866 (9), proinde biennio D vel trienmo post S. Bertharii martyrium. Confer Comm. pra>v. num. 4. Cceterum Leo imperavit usque ad annum 911 (10).
ilein apiid Gattola{\]
ut,
inquit
ditio,
is,
late pateret coeuobii uostri
ex
quautum jam miuima hac
parte, veluti ex uug-ue leo, coustet.
niam non
gio
(2),
Hoc loco, quosubjungo ex Dacherii SpicHeanno dccclxsviii a Romano, Casauriensi

alibi,
ahbate,
quasdam cambitioues
factas
cum domno
dequain
p Coseutia, nunc Cosenza, Romanis ConsentiaDescriptione Calabrix citerioris
Berthario Casiueusi abbate.

Tgnatius.
{\l\\
n Probabiliter Abrahamum designare intendit Abrabamus Africje rex, inquit Octavius

(3),
JacetcivitashtECintersepteraexig-uoscolIes, quibus circumdatur; verum ad Aquilonem ingenti

planicie,
viginti
milliaria
CajetaJius
Alcanum ducem cum
valida Sarace-
bente
etc.
Quindecitn ab
uorum
edidit.
classe misit, qui
magnam
tang-itur in long-itudinera haAdriatico distat kilome(12)
in Sicilia strag-em
;
tris, et
Kon quidem
incolas habet 9000. Sedes metropotitica

(Vi),
co7icordat chronologia
sed
(\Narrat Fazeltus
Basilio, tota Sicilia,
tos,
hujus non valde sollicituyn novimus Ignatium. Cseternm seribit Franciscus Maurolycus[^) Anno
:
Saracenos, imperante
in
prxter Taurominium, poti;
quidquid urbium, oppidorum locorumque
salutis S99 barbari
(Saraceni)
rursum invasere
Sicilia repererunt, incendiis f(Gdasse
Cujus quidem irruptionis me^ninit quoque Cajetanus loc. cit.; sed annum ponit longe diversum. Denique confer Fazellum,
Siciliam et Apuliam.
Panormum
vero inregiam sibidelegisse; indequeexcurrentes,
qui et de rege Saracenoj-u7n Abraamo Halbi mentionem facit, et fuse narrat quomodo a bai^batHs istis Sicilia fuerit occupata (5). Nec vacat, nec operse pretiimi est hxc plu^Hbus prosequi, utpote quê ad vitam S. Bertbarii vel parum vet nihil spectant. Cêiûm implicata valde qusestio est.
Apuliamque ad Peloponensum usque deprxdasse. Porro Basilius magnam militum mauum es Macedonia etThracia delectam... contra eos emisit. Addit deinde Fazellus, Saracenos pluries
profligatos, in Sicitia velut relegatos vivere coac-
Calabriam
io^.Hecejusterminossinediscrimineexirepoiwzme.
Imperavit Basitius abanno 867 usque ad

886
r
(14).
annum
hno Tauromenium,
Catanam
theatri
et
qucC civitas Sicili^ Inter

etsole
Messanam apertopulsaturmari,
Quxsequunturusqueadfinemdesumpta sunt E
ubi pars vetustissimi amphi, adbuc exstat. Ita Marius Aretius (6). Nunc vulgo Taorminavocatur, estque oppidum meeniis vallatum. Incolas anno 1831 nu^nerabat 3929 (7]. Et Fazellus (8): Defuncto Basilio, cum Leo ejus filius in imperium patri successisset Saraceni in
,
inspicitur orienti
ex Ostiensi lib. i. cap. 52 (15), ubiSaracenommex Garitiano expulsionem naj^rat. Ast chronologia nonfacilecomponitur cu?n dictis in Annotato pr^cedenti. Nisi quis dicat, Saracenos sub Basitio hnperatore, tota Italia ejectos fuisse , excepto Gariliano.
s
Leo Ostiensis
de Dictatore
Sicilia
magna
Una cum
et
vi
Taurominium aggiessi, dura
Alberico marehione.
ali-
Silet
quamdiu obsidione cinctum, maxima demum civium strage ac calamitate capiunt. Leo successit
Archimandrita.
t Anno incarnationis DominicEB nongrentesimo quintodecimo, Indictione tertia mense Aug-usto.
Ostiensis
De orij-ine el progessu juridiclionis .Mouast.Cass. |.og. 41. Toin. III. pag. 958. Paris 172:5. Iii Chronie-i Casyunoim. (3) Isagoge atl hisloriam Siculam, cap, 3i. num. 2U. Apud Grajviuru,
(I)
(2)
(16).
toiii.
X,
vol.
II,
col.
-loo-
li)Sica(iic3sliisloiix, lib.
IV. ad firiem. col. i3. (S) De lebus SiculisposlcrionsDecadis lib. Yi, cap. 1. Apud Gr.TVium, ibid. vol. IV, col. 4/1. ((i)SjciliiEChoroi;rapLia.ApudGrKviuiu, tom X, vol
vnl.
eumdem,
ibid.
I.
Apud
De rcUus pos 575. Grsviuuj. lom. IX vol. 1, cni.7lj. (12) Guibe.i. (15) Gievius tom. X. vol. iV, coI. 474. - (U) Arl de vt^nfier les dales, pa-. 573. (15) Muraloii, tom. IV. pag. 32 et 320. Ferlz, tom. VII, pag. 16 ci C17. iKi) Ubi buiiia pag. o2G.
I, col. 7. (7)Guibert Dictioniiaiic Gengraph. ;S) Siculis. Ibi supru. rol. 47-l-(9) Arl de viSrifier les dales,
tlO|
Ibid.
III) Apud
DE
683
DE
S.
JOANNE,
ABBATE RYLENSI ET CONFESSORE

IN PRISTJNA
BULGARIA
V.
I).
B.
I.
S. Joannis
nomen
^tas, patria, vita monastica et eremitica. Constructio monasterii Rylensis.
in fat.s Slavicis.
, ,UrU,e
/..,..,....-
;'^;:,t;,.
..#,,.
\ ^^^='""' Bylensis, auotore Euthymio, patriarTernobensi; ânz !>se ea^cerpsii eo; literis de ^ --/-- amrenteS, Te^LatZZl '^v"/ f"'" '.f '" '' B.l., auctore T. '^'"'^'"^. Mosqu^,mo, apag. tyranmde opprimi
miserrimas illas mente peraarandaTi:: ras.mquibusfralresnostri ulut nh\.Zu.7
pergunt atque cono^darTft
libri,
'='>^
ârf
Wda
177.
De
est et
versandi sunt
quibus
vorumetButgarorum, sub tium, enarratur martyrium
TurcZZTZf
VocatscTJT
oui
eontinuumZ
.'I ^"""""' Tmnebroek. T7' "T""'' ^' '^"

S"' ""
desideratus meus nec quidquam de

floruit, et
haspartes S. Joannes, RvlensisLâTn'' natus est, vixit et colilur

et
^"""^ '-<=">''" est ? T""'' ""'qui exeunte s^cuto ^ni eum inter Joachtmum,
Verumtamen hodZ::f^J prêipua ejus festivitas non est . seddTesil /^^Z mensis, qua ejus notatur nomen cumndLJy """ scopi
sinos
diem in tabulis Greeco MosL T''n\ ^ '^' edit^s, Joannes monaehus Zfrl 11 cium et septem SS. Dormientes seupueros
St
7'T 1 pfS
19 concilio Florenlino in^/"f'""'' '^.'"^"'' "^ concordiam cum lalina ecclesia proba"''
^-"f
^-- '^"''^''dram occupasse; ne!quil

Iôminus h^c
catculo
coUocatus.
eZ'
T'"" 5 ^'"'""''''bitandumnonesi quinante ^'^'"'0
.'?
meo probem.
T rlTT'
''''
"'
''''^'^*
^"^f^'^""'" '"'"' "'^S'""'' <"""' oessave-
annumVm,
P-orsus
Sobor^Ts:: t: rw Ruthenorum, quod olim ad XX./c? *^'"'f^"

in
Kilseensis tilulo
'''2"
"'"'' "'^"''''- ^'"" *"""' ^' ^''^'"'* f'"<^^^scriptione in Meniea el Prologum Mos-
dicecesis Kzoviensis esse, ^<.rta;m, superiusin
a mscTst::: con^menâ^Jo d e Moglenensi diximus (2). /n kalendarionZ:^

Ruthenico,
cujus
''"""'"'' '''*"' '" ''"
''^'''"'' ''""^ "'^
^''"^^"
S-ktT
"1l
^"^J
'
"
^''J'" ''^"^ '^"^^" "^'"' ^J"^?-^^ '""""' '''""'' ^''^'^'"'s subjiee ma-
Sparwenfeld submissos fuisse
mcnsl aliqZâTaroTZ
monuimL. h.c ad
C lcguntur Item
-.
bLTT.
e^^dlmdie^^to^^Z:
reliquia. ex
S. P. N. Johannis Riliei anno fii urbe Sredtsa TraBe^nndnn,
;"/^^'"'"/-"-^ /-">' S"--Pâ tyannide premerentur Bulgari. Hiirerdingus "" ^"'"^""' -"/^''--'.- --^ "''^'T'" f'"'' "' ^' ic<ere<r re.ec-iA i ex sub?"*
^^'^'"â '-s!0e
^"
TV;
''T'^
M<w
m/ei<,enpie
<^<'''^''
Zerfor. /nie-
Anthologio Slavico,
et.
eum
reperit
ut
me
docet R.
P MaHmof
Kxac-Zhius ill
7:, ^^n dehZ Trf"'
debent etmulto pluraatiouanlo
Slavic..inomnlusmTsia:ict:e:::teT:^
editis, ad 19 Octobris !Mcr!*!Vr s t,w Rylensis nomen. VeruÛamen q Urum a Latinis magis versetur quam Tsiaîs potius erat ut de /o diceremus Octo^^^s
tem
"'f -oulgandum curamt Neophytus impensis /oasa/,/i!, Rylensis monasterii hieromonachi. Cr.rf.'..,.. a* Hilferd.ngo resectam quoque t'"sse translationum hisloriam, quse edittonibus
^''"'^'
"""T
"!
""
"o
'SSfi
5,^^
aZ
o^.T
'"t"'", "'"'T""'
'
''
^''^^"^'
Mosquensis
in-
J*,".-/..
quoniam ad hanc diem signatu: pîmumper Papebroehianas Tabutas Occidentalibus t^Ztul adeoque ipse Kulczinckius maluTdeeâd ^^c dicere diem quam ad 19 Octohris 2 Porro prwcipua monumenia. qua> mihi de
'" -'. acepialadatl P.Martinof; qui, satis non habens eaeîdiomate slavico in latinum convertere. ea annotatst slruxit etobservationibus. quib^snm^pafi^êt et sterneretur via ita ut siquid laudi^Zcl.
'">'
"'^
:
ZTz
'''T ''f^"''^r"^"""'^ heetranslawnesrnPrologo

*"'""' ""^^'f ' '""f
'"'""'""" ^'"^ ^" ^'"''""'^T f""'^'"""*"' '"'''' '""Stavico Mos"'''"^ ^' ^^'"^"'ofet
cum
Z^^vT "^'^
*""'f
^
"
Porro licet J '"".f"^'^.;^''''"-"'^""' '""^'"' '" "" '"" S'""" Eulhymius
"::::'
'"<'
"*'*"" ''"'" "" ^'"''^''^"' ,'"" ""IT ''^''^'""''""^"'^''"''"'''"'^'"jocordiamêt mutto
^J::t
mentarius habcat. in erûlitum hunc virum tamquam ad fontem referendum sit. Misit itaûeZ(I)
"'f e,"s obitu posterior. ut ^^^y^'^/""*"^ "^,'^""'"'^'' """**f"/'^ """'ffet ipse lector. Bona "f. ^""f '""""'''"" '''''" "'""' "" """'
"'
<i^'9en'mm '"f est. Cceterum ipsa Eufactum "equa<quam S. Joauni coeetanea ""'}''';'"
;7"/'-
'
edUo-um seu
correcto-
P'"'""
AC
SS.
I,
M=Ji, pag; ,ux.
(2,
V,de spr., p, 40.
,3,
s,ocl^^^ ccclcsi. H,bcnic,
par..
,,
p. 3i c,
p..
.,._
psg. ,0.
tiones
6S4
AUCTOItR
DK
:
S.
JOANNE, ABB ATE RYLENSI.

aut
S(>6
V. D. B.
iionesparata, seu eiiam ex antiquioribiis lihris cotlecta quod facile fieri potuit, quum nullo
[dispiUayxt
enim
historici),
quo rex Bogo- D
umquam iempore perierit omnino S.

lensis
NaiugS. Joan
IICS ]iaul-i
fniie
Joannis Ry-
ris cian Michaelis nomiîe baptis>nu7n suscepit, ad Chinsti castra iransiit ge7is Bulgarica. Re
monasterium.
oportet S. Joannes aliquanio ante sxculiim ix, quandoquidem, ut Hilfersit
quidem vera
Illyrici seu
Roniam, qui patriam

Bulgaris iran;
Natus
suam
no7i liqueraîi aui qui eo a
vifdiiim
medium
slati fuerant,
lC"lHni IX,
o''iil
ceWrtlie
imriits
18
A-g-sii
(iiitii
dingus tradit, provectam nactus senectutem die lÂugusti anniWobiit. Atque ex ipsa Euthymii scriptione facile intelligitur grandcvvum factum esse S. Joaonem; 7niUto tamen facilius id innotescit ex Prologo Mosquensi, in quo iraditur sanctus vir a7i7ios egisse sexagiyitainsolitu-
nonmUtos Bulgaros Ch^Hsto viyidicasse censendi simt pra^terea Maîuetus, archiepiscopus Hadrianopolitanus, ei alii christiani annodtlZin captivitateni
ducii, muitos ex Bulgaris ad verain fideni itâduxisse leguntur ; qua de causa sub amiwyi 820 jussu Crytagonis 7'egis, [qui et Morirago7i, Mutrago7i et Omortag,) impie necaii su7it (6) atta' me7i quotusquisque non videt fieri non potuisse ut, quo te>77pore S. Joannes 7iatus est, rarx yion essent familix ch^nstiancV Bulgaricx? ita ut siquis tueri velit pareniem S. Joannis origine fuisse Butgarion, ut Prologo Mosquensi legitio^, necesse sit lU simul eum dicai ex 7'aris itlis fuisse fa7niliis equidem 7nalim secundum texium ge7iuinu77i Euihyynii id solum asserere, quod S. Joannes j9arenê5 habuit ex Bulgaria oriundosjsitie vere Bulgayn fuernnt, sive lilyrici seu Romani. 6 Quum auie77i mo7iachi in convertendis Bulgaris niaxi7na77i parteni habuisseît (7), hinc facium est lU apud hanc gente^n statim plurimum flO' ruerit vita 77X07iastica. Ipse rex Bogoris aliquando balieuni 7niliiare7n exuit ut vestem aJigelicam
.-
adhuc
chrisiiaîi fuisse et
dineRyiensi; quibus si addas annos minimum viginti quos in SiVCulo vixisse videtur, dein tirocinii tempus transacium in monaste^îo, cumiemporis spaiio iransmisso in montano iugiirio et annis duodecim actis in spelunca, paulo plures quam centum aiinos in vivis fuisse dicendus est. Neque esi quod de ianta longcevitate sinpeamus, quam nullum hominum genus diutius vivere soteat quam eremiiarum.
In Scfii',
j)t'0-
pe âydicavi,
</* titnc
Biil-
garii parefinl,
4 Lucem vidit beatus vir in finibusSredetzensibus seu clarae urbis Sredetz; quod nome7i pristina7n Sardicam seu Serdicam repr3ese7%tat. Varia
Piiiu
(iiVam
enimhujus
no7ni7iis fortu7ia fuit
Serdica in SreTriballi
et
nionatiieam
111
detz seii Sredez

Srblji ide77i
mutata
est,]
nmmkrio
iit
est
hi7ic, [ut
liegii, dieii
nometi
orlwn
est Triaditza,
Leoni
liigurio et
diacono, Scylaci,
Cedreno,
Zonarx
aliisque co-
posleu
/iiiicd.
III
ifie-
gnitum et ab Ansberto et Guilietmo Tyrio in Straliz et Stralizia 7nulatwn (1). Nunc etia^n a Butgaris Triaditza appellaiur, a Turcis autem Sophia seu Sofia. De origine disputant eruditi. In historia ecctesiastica celeber^nma facia est concilio
Sardicensi; quod, anjto 347 coaciuin, multis ta^nquam pars habitum est pri^nse synodi generatis Nicse7\se. Metropolis erai Dacix Mediierranex,
iiiduererei
et haires
quam tamen
posuit,
quum
fitius ejus
paganos ritus instaurare tentaret;
sed,
eo devicio et excxcato, alioque ei substiiuto filio, ite7'U77i 7nonasticuin claust7'um subiit [8), Simititer Sinieoyi, filius aui nepos Baidemiri, qui anie
Bogorim doininatus fuoât

anno
circiier 883
Bulga7-is, cuculiu7n
7no7iasiicu77i Constanti7iopoti gesserat,
priusquani
duas tantum
[ut
videtur) sibi subditas habens ci-
viiates episcopales,Pantaliam et
Remessianam (2).
iv et deinceps provincias lllytHcas mansit, experta fuisse videtur ; et ce7He a tempore, re^ûm oimxium edace,
Com7nune>n sortem, qux sxculo
Bulgaricum regnuni capessivit{Q]. Nil itaque mzrm. S. Joanncm, quutn per cciate^n muitoque niagis per parentum amissione77i iicuit, abiisse, ut in Euthymii scriptione legitur, in
chi,
unum
e monasteriis quie ibi erant.

72on voverent Orientates
Quum
autem siabiiitaton
sti7ia
piuri7num passa erat ; ejus muros Justinianus I resiituit et hostibus inexpugnabiles fecit {3}. A7i7io 809 Bulgari duce Crumo Mcesiam pri^nam aggressi, ut inde in Thraciam irrumpe^êni, Romanos seu Grcecos ad Sardicam debellaruni, sex mititum millibus interfectis cum ingenti prxierea multitudiîe (4). Capia postea u7-bs ab hosie, et a Nicephoro imperatore recepia refectaque; at rursum amissa,Bulgaris paruit usque admedium
sseculu77i XI (5).
lacem piiiium
vidic S.
neque certa iege sublata
essei
monamonachis pjri-
ea libo-tas qua eis per^niitebaiur in solitudinon aui ad aiia transire monasteria, peracio tiroci7xio, secessit i7i montem sihi caslitus desigtmtugurioex ramis confecto aliquandiu turn, ubi
nes, ila
Iriu
5 Vnde solviiur Kulczinckii dubitatio Serbusne JoaD- fuerit S. Joannes an Bulgarus : patet hiiic scilicet ut pa-
etiamnu7n in iliis partibus id fabricarum genus. Ex ra^nis eîim vimineis horrea construunt Bulgari (10]; Turci ex majoribus ramis stationes mititares (11); ipsie domimculie seepe ex cratibus argilla obducias (12). Muiium ibi a frigore, quod nudi parietum rami igîe F temperari non sinebant, passus fuerit oportet
degit. Perseverat
liitlgiirut
fiiei il.
ifiutm-
naium fuisse sanctissi^num virum in regione, qux etiamnwn Butgatna appetlaiur, et quide^n
eotempore quo reges Butgarfhis pariibus do7ninabantur et eatenus cerlissiyne Bidgarus fuit. Verwn quod in Prologo Mosquensidiciiur parentem habuisse orig-ine Bulgarum, me non parum dubium facit. Quum enim hic parens ibidem
;
beatus vir
te>7i
plerique eni^n 7nonies, quibus Sardi,
dicensis ager circu7ndaiur
7nagnam annipar-
quaiii
iiijii
contlet origiiie
fmtte Bat.
garittii
nive cooperii sunt; taîtum sciticet illic friget (13). Bo7%i itaque consuiuit pius eremita spetuncam subi^ê, quam annos incoluit duodeci^n, donec nempe inde expuisus est a latronibus, om-
etiam pius fuisse perhibeatur, id est chrisiianus, ci S. JoannesDenm a teneris unguibus adamasse ; {quodcurn Euihijmii scripiione sincera, in qua pareutes etiam pii in omnibus fuisse traduniur et bene educasse fiiiuyn, apprime concordat
;)
nimodam soiiiudinemadamantibus,neque p>'oi7% quempdam in sua vicinia ferêntibus quodhomi:
7%um genus eiiamnum in iiiis partibus tanto magis viget quanto stolidius est Turcarumgubernium. 7 Terna itla loca, in quibus hactenus S. Joannem
versaiumesseintelleximus,ig7iotamihisunt;quartus probe i7tnotescit. Posiquam enim ex spelunca
s,eiii
er'""*
sponie oritur dubiiatio quotnodo hseC convenire queani cum certissima historia conve^^sionis Bul-
fiyiiS"'"'*
i(i(iir'i""'
garorum.
[1
1
Eienim sub annum iantu7n

II.
880, 361
ei 218.
(5)
sua ejectus fuisset pius ereinita, venit in

Slritlcfum, Bulsorica. pag.
eremum
{2)
Stliafank^ Slawiatln; AUcrhiimer. loin Culcl], lllyiicum Sjci uin, loni. Vlli, pug.
pag.
217
874.
(SjCfr. Arl
(i4 cl
(iS.
l>ioco-
pius, tlc iEtlititiis, lib iv, huhi 1, lom. UI. Opp. pag 2ft7 ci 268. Doiifi. [i) Tliiopliaiici, a|i. Siiiieium, IJulgdjita ix hcnplonbus
Bjzanliiiis.
ti63 el 5fii;
(iMg.
Sjj.
puj;. tii el 65.
l6) i.fr.
(-i) ColeU, lllyncum sacium. Inm. Vlll, SlnUerus. Bulgarlco. pag. \44, 5^7, BJJH^
Acla SS. lom. II Jiinuani, pag. 441 ei 442; Ail de v(5rilierkidales, lem. I, pag. i27. (7)Coiislaulini Coiilinuator, op.
42S ci 42!). - (D) Ihia Tiirquie il'1'ûi (ipe. iiMn 111. IJ Vovage pfi UulKarie. pag, 203. Bou^. pajt. (12) Ami Bou6. lom II. pag. 261 et 275; U, Walsb, Iti-i-c von Coiistan mlinnpcl ilnrcli Humclien. clc. aus (lem Enntistlicn iibersclil, tom. I, pag. 208. (15)AmiBouiS n. tom. I, pog. 314.
lom
1,
puj;.
Boui^,
la
virifier !es dales. pa-. 4^0. (10| Cfr Ami Ulaiimii. (1 pop 1(1.
ile
Ryienson
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS.
Rylensem, in qua etiammum exstat monasterium appellatum titulo Sancti Patris {Sveti Otatz). quo
xar' d,oyrcj
S.
685
Joannes noster designatur. Distat
castrorum genus, zov^y 01 dicti,exsistuntetiamnum passim tn Turciic Europsecr^nobiis. Animadver-
IICTURI
autem recta linea duodechn fere leucis aut medio circiter gradu a Sardica seu Sophia meridiem versus. Duplex eo ducit viaseusemita equestris; altera qua Sardica itur itinere novem horarum Samakofil), atquehinc ad Rylense monasterium itinere quinque aut sex horarum altera qua (2) Sardica intra horas duodecim ad Douhnitza vemtur (3) atque hinc ad Rylense ccenobium intra horas octo et dimidiam {^] aut decem (5). Sitam
,-
cum Stephani Duscianiregno non
dum autem annum mundi 6813, id est Christi
V.D
B.
1305
enim hraius Servi.r et, ut vocari votuit, imperator Romanias et tsar Macedoniee, patri suo
Orosio ante
convenire Ific
annum
Stephano
1333
non
asceterium in valle Rylimontis (Rilo-Dagh), qui pars est ceieberrimi montis Rhodopes, et accensetur nunc a Boue provincia? cognomini Rhodopes seu Despotodag:h (6), cujus limes
est id
septentrio-
contra vicus de Rylo, qui quinque horis a monasterio septentrionemversus dissitus est, pedibus tantum
nahs est. Supra maris xquor asdificata est pia mansio pedibus Parisiensibus 3899, dum vicini cumuli pedibus 7000, mdet 7800 assurgunt;
immaris
sequor superat
et et
(7).
circumdatur claustrum,
beska-Rieka
horti
Sajnnis uyidique torrens, qui in Jem-
in Kalenska-Kieka dividitur,
ad
(8).
marginem undas suas prxcipites

facile intelligitur elegerit
agit
Atque ex his
quam
^ rore plenam
sedem S. usque adhuc, postquam tot sxcula a monachis

tnculta fuit et ab innumeris peregrinis visitata,
sacro horJoannes; quum
est Sancti Patris moâsterium;quinquiesenim(casutamenaiiquando) tncensum est et sa^pius spoiiatum. Quum tamen locus sacerrimus habeatur et quum Turci faciie sinant monasteria aiiguot, ad quie multm oblationes fiunt, denuo ^difcari (emungunt enim peregrims et monachis pecunias aut vi toilunt et monasteria hospitiorum et miiitarium stationum ioco habent); semper id restitutum fuit. Et quidem nuperius inter annum 1835 et 1837 monasterium a fundamentis resedificatum est et templum anno 1839 absolutum. Decies centies circiter mille francis constitit hcec ex secto iapide fabrica, tribus contignationibus consurgens, et prceter plures auias centum circiter capiens cubicuia. Jmpensa pecunia magnam partem in Russia mendicato comparata est. Dives est ipsum ccenobium montes et vaiies viginti ieucas extensa habens, atque insuper vicos aliquot, quos inter
,
quoautem tempore Turci runt, multo plura passum
successit (12)
Ex
in has partes penetra-
Ryh, de quojam dixi. Priusquam incensumfuisset, E bibiioctorum reiiquias. Eabitatur a centum quinquaginta monachis Buigaris et permuitis juvenibus seu pueris, ad eamdem conditionem affectantibus (13).
theca instructum erat et manuscriptis codicibus; sed haecjam amisit; servavit tamen San-
iii
qiia
itxa-
giiUa
annos
nio-
formidinem quamdam adhuc animis ingerat et nescio quem religiosum pavorem. 8 Sexaginta annos in hac solitudine vixisse dicitur beatus vir in Prologo Siavonico Mosquensi; quorum partem in arbore cava, partem in sacco
defjit el
nasieriitm
cmdit.
Dum autem sacram ascesim seu divinam philosophiam. ut Orientales loqui amant, in hoc saxo coieret, venit iiluc cu7n regio comitatu suo Petrus, prsedicti Simeonis fllius, qui ab anno 927 usque ad annum 969 (9) Buigarici regni insignia gessit. Instituta fuerit oportet hxc visitatio mense Majo anni 93W, quum postea annos septem et menses quatuor S. Joannes adhuc vixerit, anno 946 die 18 Augusti mortuus. Intra septennium istud discipuios admisit beatus eremita, quos, non secus ac bonuspostor oves suas, pabuio verbi et exempii nuttHvit. Condiderunt hi ecciesiam et monasterium in hoc ipso saxo, ad quod mdius p erat aditus ita ut id monasteriwn principio mesolitario egit.
;
II.
Translationescorporis S. Joan-
nis in
Hungariam etBulgariam.
Sardicse et Ternobi.
Templa
Re-
liqua de ejusdem sancti cultu.

Corpus S.
In monasterio suo sepulturam accepe^S.Joannes; sed, tempore haud paucoprasteriapso, apparuit

discipuiis suis et corpits
jussit,
Jcannis, prius
sepiUtum in
monatterio,
deiii in
suum Sardicam
deferri
Saidi-
teoron fuerit
et ductariis
ciijus
quemadmodum
in universo Oriente
scalis
ditur.
quemadmodum in Prologo Mosquensi traPositus ibi primum in S. Lucas evangeiistie
cen$i S.
leinplo,iiiiic
Lucx
atque
multa sunt, ad qu<e nonnisi

fdta ex-
aut trochieis
plican(w\
9 Nisi loco
funibus ascendere licet (10). aiiquantum tnutata fueiHt hujus 7no-
templo. Sed brevi post asdificatum est templu?n, quod sub ipsius S. Joannis nostri invocatione Deo
anno
ginis iubliiCiiiii
nasterii sedes, excisum dein fuerit oportet id
quidemparsseptentionalisprêsentium ^di/iciorum in excisa rupe exstritcta est (11). Ame Boue, a quo heec accepimus, muito piura de hoc t?'adit cosnobio, accurate singulas fere ejus partes utmcriuens quie msiorica sum, nuc iransferedescribens qitie historica sunt, huc transferemus. Omni ievo expositum fuit id asceterium deprasdationibus latronum , quod hominum generi fovendo destinatos diceres altissimos montes et saitits, profu7idissimis vailibus intersectos, quos in his partibus cernere est. Quocirca, ut ex inscrihispa. ^ .^ ...u^, fnHnyif Tiuinnyif/t quse ndhiin exstat inteiligitw\ ptione Buigarica nti.v adhuc o^yiint ivifoiii nit-,,',, anno mundi 6813, dominantehis regionibus Stephano Dusciano, vaivoda quidam ^dificavit in monasterii ambitu castrum, quod monachis pe?'fugium esset adversus if-rumpentes latrones: quod
et
: : ,
saxum;
consecratum est et beatissimi viri corpore honestatum. Aiiquanto ante annum mundi6Q05, Christi 1097, et indictionem v dicuniur in eodemprologo Hungari in Bulgariam irrupisse et ad
H
;
devt-
tluni Strigo-
nium
quod vel tempore Hungarnx, qui usque ad atino i^vo regnavic, vei suo 1095 regnavit, vei sub ejus successore Colomamio successor-e Coiomamio factum esse censendum foret ast nuliam eno hujus rei mentionem apud historicos Hungaros nuliam apud Oriecos (parebani sciiicet Buigari imperatori Constantinopoiitano ab anno 1019^ equidem reperio. Verumtamen ipsa res idcirco in dubitationcm vocanda uon est, quum adjuncta accurate exponaniur sed ab assignato tempore recedendum esse mihi videtur et loco amii mundi GoOb iegendum 6645, Christi Wil qui cum indictione xv eonvenit ita ut in Prologum Mosquen:
Sardicam
'usque penetrasse
S. Ladislai, regis
.-
(\]
(3) lliid.
Ami Bouc. pag. BU.

()
Iliitl.
elc
Inm. IV. paR.

(i)
lliifi
BU.
402. IV, pag
Leo
Ics
IV, pag ti28, S2y el 3715. (7) Mtid. tom. 37?i. (!l) (8) Ibid pug. HiS cl lom. III, pag. 4l)2. diacoiius, Jlist. lib. x, cup. 3, pag. 7. Boiin; Art de VLrilicr dalcs, toin. 1, pog. 451 el StMllcrus, Bulgaiica, pag. BIS ct
ps
8:21*.
(2) Ibid
pag
ii'2S.
soiiq
{H) llnd.
tom.
lom.
IIJ.
pag.
(10) AIIjcM Leiioir. Arcliilcclurc mona<ti()iic, parl 83, Cfr Boui^. La Tur(|iiic dEurope. lom. llt. po^;. i j!). elc
III.
i,
Ami BouC. lom.
pog. 402
(12) AMcmMni.
pair.
(II)
Kiilciidiirin ecclc^Ma;
univcrsK. lom. V. parl i. cup. 2. pag. 37. Cfi. Ch.ipin. Les frovinc^s Danuhicnncs, pag. 248 cl scqq. (13) Anii Dou(', la Tiirquic d'Europc, tom. III, pag. 462 et seqq.
sem
6S6
tvcTOnt
DE
omissa
littera
S.
JOANNE, ABBATE RYLENSI.

sti 1137
V. D. B.
qua quadrag-inta Slavi hdc ratione flitunt omnia commode. Amio enim 112S (1) iîter Joannem Comnenu^n et Stephanum II regem
sejn,
M,
siipra ostendimus.
Ei quidem
:
in
significant, irrepserit eiTor. Atqiie
Rungarix ea:arsit bellum, cujus causas valde obscuras explica7-e ientavit pt^sesid Patma (2); quodque ita narratur a Thuroczio (3) cssterisque
Eungarise hisioricis, ut HungayH inferiores fuisse
videantur; atqueita a Niceta Choniate
{i), Ci7i-
Prologo continuo post scriptu7n est Non post multum temporis placuit Deo erig-ere arcam coUapsam, et potestalem Bulg-aricam, Gra-corum jug-o
innovare erexit enira coruu reo-ni sub imperatore Asene Christura amante; cui inde a sacro lavacro noraen Joannes. Jam vero Joan7ies Asa7xes, qui et Joanne^ I, Joaînitius et
:
imo n
antiquatam,
Bulg-arici
Calojoa7i7ies appeltatur,
sub
namo
(.'i)
aliisgue Grascis, ut ipsi
Gneci
a7\7iu7n ia^xium 1195
victi
habendisini (0). Veru7n quiscumque exitus fuerii, certe initio victores exstiterunt Bunga7-i, capta Belgrada, quse et Alba Grca dicitur, Alba Bulg-aria5
et
mini${l); ei
BranJzoba seu propug:naculum Savi ffuquidem Sardicoin usque perrexerunt,
Bidgaricam regnum capessivit, seu iîtegro sxculo post annu7n mundi 6605 alier vero Joannes Asanes qui pt-oprie hoc no^nine apud ipsos Siavos designatur, anno tantwn 1215 aut 1216
;
in
qua7n 77ietropolim Illy7Ho7ntm habebant Gr^ci(S), ea^nque spoliaynint ; nequedubito quin iunc sustelerint S. Joannis Rylensis ex suo templo corpus. Audi Nicefa7n Cho7iiate7n (9) Sub Eestatera a7ini 1128 Hunui, superato Istro, et Branizobam vastarunt, et, moenibus dirutis, sasa Zeug-minum fSem.-
Bidgatica c07-07ia caput suum cinxit quis autem hoc 7êru7n genere pro iîtegro smculo seu
-.
eiiajn ajori spatio temporis ?
dixerit
.-
Non
post
multum
Non anm 1195, ud
^''"^90
''"^""
"'^'
n Atque hic denuo iniricaschronologicas delabi7}iur.
Traditur
e7iim,
in Proiogo Joannes Asaizes
Sakdicam spoliakunt. Anno sequenti duyavit adhuc bellum; sed hxc apud citatos hist07Hcos videsis. Ablaium S. Joannis corpus vexeruni Htt7igari, procul dubio secundum Da7iubiu7n, longissi^no itiîere et posuerunt in
ecclesia urbis, quse
lin) transtulerunt, et
regni sui initio 77iultas expugnasse civitaies, quas inter Sardica^n ; ubi guum mirabile S. Joanuis corpus adesse cognovit, id a patria7-cha Basilio Ternobu7n devehi prwcepisse ipse vero pr^vcur;
a/oi-
'^^'
risse, qiti oppoiHu7xe juberet aedicula^n taîto the~
Enngaris Eszterg-om
g-oninm
aSiavis vocatur Ostrogom, ab et Ostrykom, a latinis Stri-
et Strigronia, vulgo autejn Gran, qu^que ad dextram Danubii sita est ei priinatialis sedes Hnnga^n^. Recia linea disiat a Sardica spatio IIQ leuca^mm geographtcaru7n. Tetnplum autem
sauro accipiendo prseparari aui exstrui adeoque in ea repositu7n fuisse saîcti vitH corpus anno 7nimdi 61 OS, id esi ChristiUQb. Veru7neni77ivero iterum erroneus est hic annus. Ut eîi^n paucis E repeta^n qux superius in Commentario de S. Hi;
tario7ie
episcopo Mogleiteîsi
tradidi
Asan
cathedrale, in quodS. Sonximsexuvix illatx fuere, Deo sacrwn erat sub pati-ocinio S. Adalberii episcopi et 7nartyris
ricV
(10)
,-
Senior ejusque frater Petrus , qiti suh a7inu7n 1185 liberiate}n Bidgarorum a jugo Gnecanico vindicare teniarunt ei dein reapse viîdicaverunt,
aniio 1195
vivis
adhuc supererani, quippequi
cui iitulo
no7nen additum
fuit,
anno 1453 B.Maquum id martyriwn,
rui7ia7n t^âhens, splendidissimo ope7-e refectwn

est ill).
ubi,
hoc ipso anno vicerint Sebasioc7-atorem Isaacum, multas Romanorum terras vastarint et plitri7}iis oppidis potiti fxterini. Qxtocirca quu7n eodem
,
mulCu mi-
11
Ex
patralit
spoliata Sardica,
pr^missis itaque Hunga^n anno 1128, S. Joannis corpus abstiderunt
ia^nen atino Asan ille occisus fiterit, fieri hxc ccedes non potuii ante aduliam 3estate7n; et quum
rocu/, thee*
prolios* in-
cldiitur, anno St)igo7tiensi dicecesi Feticianus, 1157 Sardi-
zdque in Sirigoniense S. Adalberti cathedrale templu77i t?wisferendum curarunt. Pneerat tum
aliquanto posi idem fatu7}% subierit Petrus, quis non videat Joanne^n Asanem 1 seu Calojoannem, qui post Petri necem ihronum Bulgaricmn consce7idit,
eom rcnuV-
qui ei Paulus anno 1127 seu etiam ante ad hanc dig7iitaiem promotus fuit ea^nque usque ad annum lU^seueiiam sequeîtem retinuit (12). Cujn illo
utpote qui
stari a7ite
non poiuisse su}7i7na hac dignitate honehiemem ejusdem anni 1195, et proin
nequaquam superfuisse tempus, quo anie ejusdem

a7ini exitU7}i coJlapsas Bulg-aricas urbes, ut in Prologo legiiur, instauraret et firraaret, regiones sibi
3evo archiepiscopi Strigonieîses plurimum ve7-sati esse videantur in reipublic^ arhn inistratio7ie hinc facile fieri potuit ut (quemadmonum
narra-
tur in Mosquensi Prologo) requteverint aliqua^xtum te^nporis S. Joannis reliqxtix in Strigoniensi templo. quinid resciverit Feticianus.
id ei innoiuit,
ubique subig-eret, urbesque expugnaret; veniret et ad Sardicam usque eamque caperet; patriarcham
Verutnubi de hoc saticto meniione^n fiori audivisset, nullam veneratt07iem piopignori adhibere voluit, do7xecamissa
quum numquam
Basilium accei^seret, qui S. Joannis Ryte7isis corpus Ternobum tratiferendum curaret ; ipse pius rex properaret in urbem principem (Ternobuin)
ibique ecclesiam celeriter exstrueret et repositorium ad excipiendura sanctura parari juberet?
*'
a7itea
agnovit. H^c et multa alia honorem S. Joannis a Deo ibi patrata fuisse perhibentur prodigia in eodem Prologo Qux ubi rex accepit, (qui atius non fuisse
loquela c-rorem
suum
videiur quam Bela II seu C^cus, culior reliquiarum egreqius {IKquzabannoimadlUl regni habLas tl nuxt),argento et auro sacram thecam exorîari iusssit,eamque Sardicam iierum
manifestum sit anno 7}tu7idi Sardica Temobu7n iranstaiu77i non fuisse êdiubanS. Joannis corpus, nulta amptius ex hoc capite '/'""'^^^ superest ratio cur potius a Joa^me Asane I quam ,Z'Z'xb1 a Joanne Asane II hanc iransiationem procura- giri, ta7n fuisse assermyzus. Porro îullus dubiio quin Joa7ines Asan II ejus auctor fuerii. Eienim in hoc ipso Prologo Joanotes Asan I non hoc nomine
Q70'6
13 Quu7n itaque
n laudaio Prologo anno
se.xies
tes.mo qumto, ind.ctionis quinto. seu ChrisTmi facium esse iraditur; sed legendum
deferri: quod milles mo sexcen-
appeliaiur, sed Uolojoannes; et Joan7ies Asanes II nude Joannes Aaanes dicitur quemad^nodum supra videre est in Commentario de S. Eitarione,
:
esseannum
episcopo Moglenensi,
num.
quintum indictinniÂ^.:^ q ""^''^^'^cttomsdeoimMmquzntu^n.seuChri(I)Palma,Notitiareruiii IIurniarJMr.im . d.e Ges.t...|,t..n dcr Unj-cr,,. .0^1?^"?;-]^-;^.?^^'^'^'
-4--^î'^gt;bimum
Prologo ^-ôov/yta ----y- excerpta
Legu7iiur legu7iiur
Bulg-arorum et frater reg-ks armis potius est GrfEcia, Thracia, Neade et Hel-
(14), ubi hiec ex Lalojoannes Calojoannes rex Asanis (Seniorts),
. :
'
^"''^'^
fT-iR^nr'''--^^ ^^-,
Vide supra,
'7)Palmn.No.ilia.tom.l.nag.
"^-fa-'",
(,;,g
tom.
Ji,
iijy,
pDg. ojD.
(UJ
lade
"
I)IE
VIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS
quod etiam
fil.us
obtinuit.
.
Multo autem tl'p
et u,
tenTaut^r"'
''''
"" '^""^ ^^''^''"'
"^lrnif
ttlCTOHI
V. D. B.
r.atusestBule-aria. Gr^cis, Francis, Serbis, Arbana-
Asan.sSeuioris, sceptrum adeptus est et domi
dTJnnZTlof-, T?"" ^^""'''^/'^'^')
"""'
s.b.>setomnibusoppidisutriusquemaris.Smzr V^ta S. Parasceves (1) Euthymius
Joannem Asanem, Joannem 11 intelligit

posztts
lU, et
ubiZpTr
verisimite est in Prologo alludi mctorns. quasanno 1226 Joannes Asanes II retu-
maxime
QuLs
7ZeZT"^^f'
ZhZ S"7
VUacolT
f"^
f/~ LrZ.r''^!
carulT
"""'' "Ue,/^^po^^V BasMus
'"' *^^nde pateteamligneam '"""""""' '"'" obduetam qtôd fabri,
""""''''"'''"'=''
"^- ^ "'''^''^'^î^ûs. Ibidem

"'"""^ '"'P"''
''^'"^''
^'
<l''>n
^
factum fuer^t S. Joannis Rytensis corpus. VideUcet. postqudm anno 1226 prope Cloeotinitzam. locum Hebro superiori proximum.
gel^.rmperatoris Thessalonicensis.copiasfudrTet.
Uinari triumpkali. quod anno ; unde etiam intelligitur guomodo
''''"--'eodemMt ZdZZ^^T f ^f ' "^"^*"'"*' *""*
ejus
?-
penes
eum
17^1^ ZZbfT"'
innotescereZTnn
TerZmnuneU
^'^"'^-
Theodori An-
przus aliquantisperad meridionales
noad
sms agmtnibus usque ad mare Adriaticum unZ guum Ternobum regressus est. pronum eratZer
r/uuHi,
et dein omnl Oecidentalesplagasdeflexit. venilque cum
Anverout ZfJ:-^^"^"""''-
* ^' '^'^'"'''' sZTiZVl, ,T'"""''''""' ''' "Pi" %" lenê 'ZdsZT"J "'Onasterium ?
,
'""''"' '"" ''''""-'' ' /"' ""'""" paucissima
plZeTJertfZ^^T'''^'''^''-'''''''"'''^-
sednemnlrl
nilaoc-
Sardicam iter haberet.
{1^1,11
,
viU
m eridio-
ilniibui et
Georgius Aeropolita. postquam paucts memorevit CloconUzensempugnam.

subji-
U Acc^pe qu.
if
'"^*P<'"*"<-7.'^'"<'"^<^ loco apponere
"''"
"'^"''''9'^ri qiuûnt
'f
'"
Troparium
cidenCalifius
lliemiilibut,
cxat: Asanus, inquU
(2),
cum
PMarlinnfVnTT
fiiemiL b^f;
cn/rir
TdmflZe'Zm
liumanius
multitudine capta
^''""'''"'"- '""''" ^'"'' '" '''" '"' *"' ''" '"^ ''""' '""^''
^'^
^'
l'''""""'
"
"""""
domum
ret,
rtdi-
corpm
et eos prsecipne, qui humili loco nati convenerant,
S.
JoQDuis
Iiberat.mqueeommoppidaac urbes
ex humanitate id
sibi
Sardica Ter-
dimittit, seu
nobum traniferrijmsU.
grereret,
seu ut hac ratione utilia
comparans et commodis suis apta dispoueret eorum namque dominium, sibi defectionis tempus
circumspectans, moliebatur, votique compos
cruento, colla
effe-
ctusest;quippe quosipse persequebatur marte
in-
omnes subdebant.
Illi
etiam se sub-
misitHadrianopoIis,nonmultopostDidymotcechum {nunc Dimotika super Hebrum in Hadrianopolim et Trajanopolim), Bolerum totum (ad orientem ^ûmale7nMacedonicB(S),demcevsSeTr^{adorienPelag-onia {qui pagus secunoccidentalem Bardari fiuminis jace5a^), Prilapus {ad occidentem Pelagonix sita) et contermina loca. Mag-nam item Blanchiam
tem Strymonis fluvii),
dumripam
Gaude lumen prsclarum Colitur b. Joannes Ri/iensis ab omnibus Slavis, sive Rus~ six regiones, sive Austriacum iynpe^num, sive Turctee provincias incolant, non tamen eodem ubzquedie-.quodjaminitio hujus Co7n7nentarii monuimus. De singuiari in Ryiensi 7no7tasterio cuttu aiximus num. 7.
pater Joannes,
o
!
orationibus enira, jejuniis ac planctui semperoperara dedisti. Ora, pater Joannes ,Christura Deura pro amraabus nostris. Item Contacium Ang-elos vi^ puntate imitatus. o sancte, cuncta terreua calcast, et ad Christura confugisti ; cujus pr^ceptis arraatus, tamquam inconcnssa colurana tartareas invasiones non horruisti. Inde dicimus tibi
:
{seu
Elbanuraque {seu hegemoniam Albanon, quge prxsenti Albanicefere respondet) occupat et usque IUjricum {quo Bosnix tellus designari videtur) rapinis omnia vastat. Cum
;
Thessalias
mantana)
excurrit
VITA
VENERABILIS ET THEOPHOEI PATRIS NOSTEI
vero quiB sibi anirao proposuerat majori ex parte complesset disposuissetque pro arbitrio, patrias re-
petiit sedes (itinere instituto, ut mihi videtur, per Silvam Bulgarorum, dein per vallem qua Sardi-
JOANNIS RYLENSIS,
Auctore Euthymio, patriarcha Ternobensi, interprete Joanne Martinof, presbytero Societatis Jesu.
cam seu Sophiam venitur,atque hinc Temohum);

et castellis nonnullis in custodiam ac
manorum
in
illis
domiuium Raplerisque sibi reservatis, milites ac duces, qusestoresque qui vectig-alia et

relictis,
:
tributa exig-erent constituit

tus.
judicatusque est ab
oranibus tunc teraporis admirabilis et tute fortunaHsec Acropolita ; quibus, ut monuimus, manifestum fit quomodo S. Joannis Rijlensis corpus
penes Joannem Asanem factum sit ejusquejussu Sardica Ternobum transiatum a patriarcha Basilio.
eati
b;fuerunt,
hujus
parentes in omnibus quidem pii Bulgaria oriundid. Natus et enutritus ^-^"""cs-
15
lancrt viri
De hocautempatyîarchapluribus dicium
est
ftnip/o coiidi-
iiu
in pr/eiaudata de S. Parasceve CominentayHo et superiusinCommentariode S.Hilarione,episcopo Mogienensi ita ut id unwn de eo animadvertendum sit, eum sciiicet ab anno 1IS6 Debelti seu Za;
invicodicto Scrino, in tinibus Siedetzensibus c... 'lJfZ'i\ Educatus autemapareutibus bene.... Postmultum purmibus,
vero teraporis, parentibus ejus ad
datis, erat hic...
j
1 1 -
Dominum
araan'
'""''" '" ^"^"
ab ecclesia minime recedens

.
'''""""""'"
sed
gorceepiscopumfuisse; ineunte ssecido xiu,agnita
sedulo divma eloquia sacrasque doctrinas auscultans...Conpicit quoque consilium bonum disper:
ttc
im
ct 6/(1-
,,>. je"'.-
git (bonasiia)... in
in
aBidgaris Romani pontificis auct07'itate,creaiu7n

fuisse primate7n seu patriarcha^n Bulgariie et
manus pauperum
;..,
abitque
"
unum
e monasteriis quie ibi erant 6f;et post-
sedem Ternobeiise^n ab a7i7iol20-ioccupasse, donec demum anno 1237 die^n obiit, aînos 7iatus plus
quam parum teraporis ibidem doctrinse causa e mansit, e mundo egreditur /;... nil aliud secum sumens prjEter vestem pelliceam g quam g-estabat.
/
d
'
(I) Act,i SS. Aiictarium ad lom^ VOctobris, png 66. i2} Ap. Slntteruin.iom.lI,pait.>.,pag 72Kct72fa. -(5)Cfr. Schafanks
Sbwiscl.e Alterhiimer. tom. II, Hulhcnicê, parl. ., p^g. M.
paj.,
'^
^ 225.
U) Sncci nicii
'
ecclcs.ie
'
'
Venit
6SS
ICCTOHK SUTHYUIO.
VITA
ig-itur in
;
S.
JOAIS^NIS RTLENSIS.
c.
Veuit
montem
(i.
sibi
e.
desig-natam (iu visione
ex ramis sibi confecto h, ibi degebat... (Dein)... abiit iude in alium locum, ibique in spelunca quadam valde
quadam)
et,
colobo
tug-urio)
ses
Fines Sredetzenses iidem sunt ac Sardicen- D de quibus vide Commentarium prîum

4.
num,
quu7n
e
d BcVC monasteria exstructa fuernnt oportet
obscura et tenebrosa se collocat

bus,
desideriis
i,
labores labori-
primum gens Bidgaricaad Christum
con-
Mansit vero iu spelunca illa anuos duodecim... Diebus autem mullis prEcterlapsis... ecce turmae... latronum ferociter sanctum aggrediuntur, cjedunt crudeliter, projiciunt et quaquaversus trahunt, ac denique e loco isto expellunt... Ille vero... abit in alium locum, non parum a priore dissitum, venitque in eremum Kylensem k; ubi, inveuta quercu grandi, se coUocat... (Terra producit ibi) speciem quamdam pisi l quo vescebatur sanctus. Narratur hic pastores, una die gTegem insequentes, ipsum reperisse, et obsessos ad ipsum adduxisse ; quibus a sancto sanatis, famam ipsius per totam manasse regionem. Portis vero et humilis Joannes essurgens abiit inde prse timore humance g-lorise et,
desideria
addens...
versa. Vide
Coinmeniarium pr^vium, num. 6. Triennium novitios probari edicitur canonised apprime (1) semper servari arhityaretur,
;
bus, ab Orientalibus receptis
falleretur is quid id
Frequentius iamen diutumum valde est tirocinium, quoniam pessim turba puerilis recipiiur,
luctuosissi^na experientia dosapienter SS. Euihymius et jSa6asc?2a;ermi valdepericulosumesseadolescentes et pueros simul habitare cum solitariis (3). Recepto auiem novitio abbas aut hegumenus domicilium et senio7êm, qui eum ad spirituales exercitationes exstinndei, adsignat (4-) ita ut co7nmunis 7nagister non sit, sed singuli suu7n haheant prxceptorejn. Doctrina aute^n spiritualis, quam ex eo hauriuni, vulgo 7iulla est ; sed legere ab eo discunt,
licet quotidiatia et
{%)
ceaniur
quam
reperto saxo valde sublimi, continuo

dit,...
eum
ascen-
solus
cum
solo
Deo confabulaturus, nocturita ut
sciHbe7ê ei caîtare
(5).
,
Iniiio
quod
incipientes
B num
in Rylensi
frigus diurnosque asstuspatiens..,
sunt, dicuntur apxscpioi
wemo
2 Cujus
fama percrebuit ubique,
ad aures
paôrôpoxjvTtc,
quod
seu etiam paao(ôpoi vel tirocinii principio accipiunt

seupiieo ex ca77ielipi(7)
;
vwenif
frutlra a rege
reg-is 7n pervenerit.
Una
die
Sardicam veuit Pe-
oaQQv,
seu vestem7iigra7nexpannoianacaprina
Bulgarorum
Petro invilafur; eeUbre
trus (rex); et,

proficiscitur
quibusdamcommitibus secum sumptis, ad Joannem invisendum et ubi vene;
texio si7nul
lis
(6).
cum
y.!x.p,0.av-/it^
facto et
ad caput
et cervice^n
mona$ieri\im
ibi condit et
tancie obii.
runt ad flumen, Kylla n dictum, inveuerunt saxum valde grandem et durum et impervium ; nec potuerunt perg-ere, iterque repetierunt. Et continuo
I77iaginem dedit Hclioi
iegendum apto apud que^n videre
alium montem elevatum ascendunt, quem accolse Knischaram vocare solent ; unde ipsi (Petro scil.)
indigitant, ubi venerabilis denec valuit rex eo pergere, /'est enim lccus praeceps et durus) sed duos juvenes continuo mandat,... compellens (Joannem) vel ipse ;... valde enim
montem sasumque
;
;
gebat
quoque sunt,uti ei apud Goarem,ritus sacros quibus7ninor p7-ofessio fit et 7najor, seu minor et major habitus suscipiuniur. f Id est, vitam anachoreticam amplectitur. Triplex enim hominu77i genus coniinetur S. Basilii institutis, reclusorum, anachoretarwn et ccenobitarum. Aîachoretx vulgo no7i procul a monasteriis degunt, eorumque ecclesias diebus festis et dominicis adeu7it. Id tamen servasse non videtur St. Joannes, licei nil persuadeat eum piêsbyterum fuisse : nuilius eîim auctoritatis simt V7tagines Graecho-moschse, quas edidit Papeb^-ochius et in quibus S. Joaunes cerniiur stolam gerens, seu, ut loquuniur grgeci, 7nrpa/y)/iov, nipiTpayjMoy aut ây.mÂov , insigne sacerdole, ipsis archidiaconis interdicium (8) ; in imaginibus videlicet iliis passi7n reprsesentantur tamquam hiero7no7iachi, qui
desiderat
eum
intueri...
Hic vero
id fieri
nequa-
quam
posse ajebat... Tristitia igitur affectus est rex permagna,... et continuo regiam o repetens,
iterum (ad Joannem) mittit non parum auri... nec non et epistolam... Joannes ad regem rescribit
qnidem
tractat.
at eremum vel ad diem relinquere deMansit auiem illo in loco adhuc septem annos et quatuor menses et multi vitam ejus
;
:
virtutibus
plenam
semulati, ei cohabitare statue-
runt;et, in adjacente loco ecclesia extructa, monasterium condiderunt p, beatumque sibi prEeposi-
numqua7n sacerdoiaii dignitate aucti fuere. Quum

Joannes presbyier fuisse habendus non sii et magnam vita? pariein procul ab 077i7ii ho77iinum consertio vixerit, sane diebus fesiis et dominicis liiurgise interesse soiiius no7i fuit ; sed veri- P similiter eucharisiiam, aliquoiies annis singulis acceptam,secum reservabat, ipse celehrans dominicum non integre (9), seu eas fere ceremonias adhibens, qucv in die parasceves etiajnnioii adhibentur.DehocargumentovideVincentiumTassini, sub persona Dionysii Sandellii latentem (10). g. De veste pellicea seu ependyte, qua ccenobitse indui nequaquam soient, sed anachoreicv seu eremiicV, piura videri possunt in Commcniario de S. Hiiario7%e abbaie (11). h Tugurium id, ramis confecium, cujus nomen
itaque
S.
tum et pastorem eligerunt. Qui postquam gregem suum bene pavit, multosque ad Deum adduxit, nec non etmagna prseclaraque miracula patravit, provectam nactus
est senectutem...
ANNOTATA.
De
hoc Euthymio dictum in Commeniario
praevio
latine
num.
ubisimul docuimus hancVitam

;
versam
esse ecc T. Hilferding

et
literis
de
rebus gestis Serhorum
Bulgarorum. Integra Euihymii scriptio in eas non est illata sed integraedita fuit Belgradae anno 1836. b. In Commentario preevio num. 3 docuimus S. Joannem natum esse aliquanto ante
;
buigaricum servavit inier vertendumP .Martinof,

grsece
y.alvort,
service koliba, albanice kolioupe
seecuium
Utrum parentes Bomani, in Bulgaria habitantes, an vero natione Bulgari fuerint qv^. siium est num. 5.
ix.
medium
vel 'ka.5o\e,viachice 'koWhe appeilatur {\1).
Plura
hsec
vide in
Commeniario prxvio num.
G.
Sxpe
tuguria posita sunt in fovea, aliquot pedibus infra te7'7'3e faciem cavaia. i Videtur speluncam hancsubiissenimiifrigoris
(I) Cfr. VinceDtii, archiepiscopi Carloriczicnsis,
euislola svnodica
ap.
SurTum ad 5 Dcc.mbr.s
to.n
XII, p
J 165 -fi vTncn"nr-
'**'
Goar, Euchulogion scii tiluale Grfficoium, SS. tiulurnitn, Ualivi el aliorum plurimorum marlyruni in Africo, num G. ap Iluinart, Acla flloilyrum sincera, pug. 584, elc. 1713. - (KIJ Ue pnscorum Chnsliunorum sjnaxibus cxlra aedes sacras cntnmenlanu.i. pag. 17!) el scipi (It) Viiicsupru. pag, 31. (121 Ami Bou^, la Turquic d'Eurnpc, tom. li, pag. 259.
(S) Cfr.
ISl.cdit.
1792.
pag. lil.
(9)
1'assio
vitandi
DIE YIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS. A vitandi causa Cfr Commentarius ' nrxvius num r/^^^.
fi
^^^
.,
nwn.
1
7.
Slavice dicitur slanontok vel slanutok. Miclosichaffirmat esse arborem quamdam, ex cujusfructibus Joanues Eylensis vescebatur, et in codice Suprasliensi, nupera seedito, commemorari (1),ast omittit ex quonam genere arborum sit slanu-
P exa, ut oppugrnat.onem non esse tutam videbant) ea pr^ enta, ex H^mo desceodunt; et Rom.na 0: P da sub.to ndorti etc.
;
guod vero ad meridionZ

^^ expeditione ^''''' "^^"
tok.Opportune-igiturnltaviteditorBelgraden7is
Gallis dictam petits pois; Turcis Bizelia; Serbis Gra, Graschak ; AWanens^bus Bouê^ Or.cis Pison . Vo. ,...'.
esse speciem
quandam
parvuli
pisi,
Bulgarica Joamd. rf-
leclr^^rZ^T^^r' ^""r''^^^^^^ "^'^^^""^
moL tradidTC:.'"'
''"^''''
Hactenus P. Martinof. Parum nunc utuntur hujusmodi pisis itlorum regionum incolx (13). m Is rex Petrus est, Simeonis fitius de quo dictum in Commentario prxvio num. 8. Ibidem ostensum Petrum ad S. Joannem accessisse mense Majoanni9^9. n Currit hic rivus ad septentrionem S. Joannia monasterii per vicum %y\o,quemAn Commentario prxvio,num. 7, itinere quinque horarum a monasterio distare diximus. Erat tunc regia Magna Peristhlaba, ut testis est Cedrenus his verbis (i) Anno imperii sui secundo {Christi 971) Tzimisces... prope urbem Mag-obsolevit.
; :
tok
jam pridem
urbe fConsta^^ti^^^^r^::::''
copiis Hadrianopolim venit... rator pervenit, ab
^^
Quare
hunc
Eo po.stquam impe-
exploratorJbus certio? factus est
etangustos.... a Scythis minime custodiri convo t,s oenturionibus et tribunis in
modum
spe duoor (pace numiDis dixerim) primo impetu vel Pr^Bsthlabam oppidum, M<BSorum reg-iam, teneri posse Hac habita oratione,... via se
dedit,
" ''^"^'""^ '''^'''^ periculosoruS i^lllT et inopinantes illos adorimur, ran.,tum 't
habens Immortahum quos vocant egregie loricatam cohortem pone sequebantur

:
prêuntem
simorum
lia...
leg-ionariorum fortis-
namPersthlabam,ubiregiaeratBuIgarorum,castra ponit;- quam ubi cepit, Joannopolim suo nomine ajypellavit, ut Leo diaconus (5) refert atque etiam Cedrenus (n). Magna erat Peristhlaba et Parva, non procul a se invicem dissitee, auctore eodem Cedreno (7j. Nomen varie scriptum Presthlawa,
:
equitum tredecim milItaubipragteromniumopinionem periculosa

:
millia quindecim,
habebat prieterlabens copiamque aquarum praebens flumen, equitatum et milites ab itinere

refect.
latere
etprruptaJocatransiverat,itinereraptimconfecto substit.t mque colle natura mnnito, qui ab utroque
teria
iii
Presthlaw-on. Peristhlawa, Parasthlawa, Perejaslawez, Praslaw, atque nunc demum Preslaw et Presilava (8); quo no?nine urbs illustris significatur (9).
Megalopolim. niyy.l-riv tzoIlv, priusquam a Bulgaris occuparetur, dictam fuisse perhibet Anna Comnena {10}; et sêcuIo xn exeunte a Gr ^cis Ogjgiam nuncupatam fuisse ex Niceta Choniate accepi-
autem h^c verisimillime fuit in toco. ubi nunc jacet Jenedscheli seu Jenidsche, spatio novem horarum distans ab Hadrianopoli (21). Postero die tta pergtt Leo diaconus, de multa
luce
Atque hsec prima expeditionis die, seu hebdomadis sanctse anni 971 Statio
movet
cas-
Pristinam esse Marcianopolim a Marciana, Trajani sorore sic appellatam, volunt Holstenius (11), Cellarius et Schwartz (12); d'Anvilte (13), Coleti (14), Schafarik (15) aliique; sed unde id eis innotuerit assequi non potui. Quod tamen si ponatur, superest de ejus situ nonnidla disceptatio, aliis ea?n ad ripam Danubii inter Dorostoton (Silistrie) et Trajani vallum, aliis ad littus Ponti Euxini, aliis in mediterraneis eam coilocantibus. Sed dubium non est, ut ex Actis S. Sebastianx ostendit Janitzgus noster (16), a ma?n dissitam fuisse Marcianopolim, quum S. Sebastiana, ut ex hac civitate ad Pontum Euxinum veniret, du^ta sit Odyssu?n (nunc Varua); a qua distabat Marcia?nus.
,
profundas phalan-es di?posito Frssthlabam conteudit... Tauroscythas, exercitum cum usu militari adventantem conspicatos,...
dubi-
tra, et, esercitu in
timorque tenuit. Arma nihilominus celeriter ceperunt et,... conferta acie in equitabili ante oppidum plauitie Romanis obviam se obtuleruut; sed post acerrimam pugnam victi, fug-^ se mandant, mque oppidi moenia se concludunt... Romanos nox superveniens a pugna revocavit. Feria III, quum imperator cum leviori milite Hadrianopoli egressus erat, reliquus esercitus cum impedimentis et calonibus, helepoles et cujusmodi machinas vehens, F
tatio
lento g-ressu retro secutus erat, ita ut mane tantum feriffi quintae maximsB Preesthtaham advenere?Ht.
Tunc imperator scalas muris applicari jussit et eadem diecivitatemexpugnavit. Supererat regia,
qu3e loco arcis erat ; sed
jectis. postridie cepit.
nopotis juxta tabulas Peutingerianas (17) et Antonini Itinerarium (18) P. M. xxiv, versus H<emu?n moniem. Veru?n, utquodseniio aperte dicam,non
eam quoqiie, flammis

modum,
in-
lu hunc
ait Leo,
putem Marcianopolim
;
et
Peristhlabam
eamdem
,
civitatem fuisse quum Marcianopolis utpote caput Mcesice inferioris et P. M. xxiv tantu?n ad Odysso (Varna) distans, in clivo septentrionati Heemi montis jacuerit ; dum Peristhlaba
posita fuisse videatur in dejectu meridio?iali, Quod e?iim in hoc ipso monie exstructa fuit id Nicetas Choniates, de bettis ab Asane ei Peiro
Lpxicon linguteStovcnicfe veteris dialecti, VindoboDre, 1850. Bouc^, loni. ril. pag. 33 {3) Ibi.l. tom. ([, pag, 2i2. (i) Hislorinrum cumpcndium, lom. li, png. 31)3. Bonn. (5) Hisioriarum lib. vjii, cap. 7 ct 8. pa-;. 158. Bonn. (6) Hist. comp. tom. II, pap. 597 (7) Opp. cilt. tom. II. pag. *52. (8) Ricatit, Hisl. tle fEglise srccquc, pag. 96 (9) Farlati et Coleti Hlvricuni sacrum. tom. VIII, pag. 86. (10) Alexiadis, lib. vii, cop. n, pag. 343. (II) Ap. Ccllarium cl Schwarte, Nolilia orbls, lom. I, pag.
{\)
Prsesthiaba, biduo expugnata, in potestatem Romanorum venit. Joaunes imperator... Servatoris resurrectionem eo in loco celebravit;... et paucos dies in
oppido commoratus, quod collapsis mosnium partibus communitis, justoque praesidio relicto, Joannopolim suo nomine appellaverat, cum omnibus copiis Dorystolum (Silistrie) ire contendit... Imperator
autem Pliscubam
itinere cepit,
qusB vocatur et Dineam obiter ex item oppida alia nonnulla. Atqu ex
473.
I,
1
(12)
Ibid.
(2) Ami
tom.
86. SS. ad
pag.
lo)
dicii.
Opera omma, pag. 7U.

Isaacio
311 (Ujllbricum sacrum, iom\ VIII, pag 8Jt ei j,.=^ ^,^ ^, Slawjsche alierthumer. tom. U. pog. 216. (16) Act Junii, in Supplcmeiito, pog. 67. (17) Ap. Velserum," 7
pog-472cl47o. -(l5)GôgraplHe
aiicienne,
(18) Edil. Scmlen. pag. 137. (IS)De
{20j Hislona;, hb. vjn, cap.
Angelo.
pag-
40. Bonn.
elseqq. pag.
iM
ct scqq.
-(21)
Cfr
Ami
Bou.;,
2 La Turquied"Eu-
rope, loni. IV, pag. 822.
Octobris
Tomus IX.
91
his
690
VITA
S.
JOANNIS RYLENSIS.
homiuis
A htsmihiliquerevideiu?^PreslhlabamseuPrcVsla' vam omnino eadem esse civitatem ac ea^n qiuv

nunc turcice dicititr JanhoU, Janpoli 5^w Jamboli et3ampoli,guinqueautsea;miUii0nincolascapien$ etin recentioribiis mappis passimnotata. Distat
enimaJe7iedscheli,uhiprimamnoctemcumexercitu egerit Tziinesces, itinere
modo
vidit, sed cum feris silveatribus solumhabitavit. Cujus raag-nam patieutiam
videns
Deus, in adjacente loco pisum crescere fecit quo beatus ille per multos aunos vescebatur.
busdam vero pastoribus
a' qui-
visus,
ubicumque divul-
sex horarum
(1),-
ita
ut7iilobstetquinRomanipostemensumidspatiw7i eadem diepugnarint. Deinde etiamnum ptanities equitabilis circum id oppidum jacet (2). Tertio Janboli seu Janpoli, et n in m mutato propter sequentem mutam labialem p, Jamboli, Jampoli, nil
aliud esse videtur quam conttâcta forma Joannopolis. Patet prseterea exrecitato Leonis diaconi
loco Preslavam non ad Oinentem Pliscub^, ut huc usque voluere,sed ad ineridiem hujus oppidi situm
esse; et
gatus est. Et multi ad ipsum veniebaat, iufirma sua adferentes, precibusque sanoti sanitatem adepti abibant g. Et exiit fama de beato in universam reg-iouem illam; etmulti vitam sancti hujus virtute pleuam eemulati sunt, atque uua cum eo degere statuerunt. Et in viciua specu ecclesiam condide-
BulgaricV
demum, quod prwcipuum est, pristinu77i regnum non ad septentrionein E.semi
montis fuissepositum, sed prsecipuum ejus robur in plaga fuisse meridionali seu in Thracia septentrionali, quam imperator Michael III anno 860 Bogpri, qui et Michael,concessit quamque Bulgari Zag-oram seu Traynontana^n appellarunt, a Sidera seu Porta ferrea extensam usque ad Debeltum (Zagora), id est a Ponto Euxino usque ad Strymo-
monasteriumque extruxerunt, beato viro in et pastorem sibi electo. Hic vero greg-em suum bene pavit, nec paucos ad Dominum addusit; multaque patravit miracula eaque prseclara, et provectam senectutem nactus, in pace supremum diem obiit h, vitam suam cum felicitate quae uumquam senescit commutans, atque ibidem a
runt,
prsepositum
discipulis suis sepultus est.

3 Et tempore haud pauco praeterlapso, apparuit Hinc ejui discipulis suis, suasque reliquias in urbem Sardi- iransfertur coi-pui Sarcensem transferri prjEcepit. Illi vero,
<iicam^ dtin
aperto sepulchro, videntes corpus beati iateg:rum, corruptionis minime consors, suavemque odorem emittens
,
^tiigonium;
g-lo-
nem ffuvium. B '"'' p De hujus monasterii pr^senti conditione dicium est in Commentario preevio, num. 9.
'
w'
riticaveruut
Deum. Et
et iu
ita
S.
honorifice
attulerunt
Iz
Sardicam,
ecciesia
Luc
evang-elists
posuerunt. Postea vero , in pulchra ecclesia sub ipsms invocatione ibidem condita beati , corpus posuerunt, divas prteclarasque operaus
saaationes.
COMMEMORATIO
VEÊRABILIS PATEIS NOSTRI
Et multis temporibus pneteritis essurrexit rex UgTorum k multo cum exercitu, et veniens subegit sibi g-i-ascam regionem parvenit autem et ad urbem Sredetz, et beati thecam sacram uua cura corpore
,
:
secum
tulit;
audiverat enim rex miracula a beato
patrata. Jussitquethecam ipsius mag-no cum honore in terram suam propriam deportari, atque honori-
JOAiVNlS RYLENSIS
poni in ecclesia urbis quee vocatur Ostrog-om l... ibi sanctus, nec cessavit miracula patrare et sig-na, et sauatioues multas. Ex multis
fice
Et positus est
I^XprologO MosquenSt ad diem 19 Oc.
I^
tobris, interprete
Joanne Martinof,
preshijtero Societatis Jesu,
autem pauca dicamus. ^ Etenim archiepiscopus Ostrog-omensis m, ut audlvit magnum esse coram Deo beatum, miraculisque in omnibus terris g-Ioriosum, credere recusavit, dixitque non novi eg-o hunc in veteribus scriptis minime memoratum noluitque adire sanctum venerabundus. At ecce repente lingua
; ;
v.n<ie pol
multa piodif/ia
redueitur
Smdicatn,
leriter
S. Joannes.
tiacione
SanctusP. N. Joannes,
obmutuit, ag-noscensque ideo se obmutuisse, cead arcam beati properat, procumbens oscu-
inter pcBnitentes
magnus,
latur
Bul-
garra,prof.,i'ine
moniBecedii
e/ius,
in
eremutn
oriundus est ex pago dicto Scrin, in finibus _ clar urbis Srcdetz sito, regnantibus in BulgarFa Petro *^"stumamante. in Gracia vero Constantino Diogene a. Parentem habuit pium, nec valde divitem
origine
h. Parentibus vita functis, ipse' a teneris unguibus adamaverit, bonis omnibus, quae a patre haereditate acceperat in egenos et infirmos distributis, formara
veniamque
petit.
Sanctus vero Del aervua
Bf/lemem,
rt
Bulgarum
eadem hora vinculum solvit, et claram loquelam ei restituit. Ille autem sanitatem nactus, lacrymabundus peccatum suum contra sanctum coram omnibus confessus est
exaudivit, et
i
eum mos
cum Deum
Deumque
glorificavit, et
sanctum
exaltavit. Et alia
monachalem suscepit c, patriaque propria d egressus est ml almd nisi vestem pelliceam corpore gestans
Et ascendens montem quemdam altum et solitarium ad exercendam virtutem se accinxit,
se nutriens.
^
multa ac prseclara patravit sanctus in Ugrorum terra. Quae omnia ubi accepit rex n, mirabatur praeclara sancti miracula; multo autem plus terrore magno correptus, thecam sancti' argento et
auro exornavit , reliquiasque ejus deosculatus mag-no cum honore in urbem Sredets dimitti jussit. Et ita in sancta sua ecclesia iterum positus est, anno sexies millesimo sexcentesimo quinto.indictionis quinto o. 5
dsmone
silvestri herba Pauco vero tempore elapso, latrones

,
inspirante nocte ipsura aggressi sunt, crudehterque percussum, inde pepulerunt e. Joannes igitur ex eo monte pulsus sese recepit in eremum Rylensem, ibique foriiter ad
,
Nou
post
multum
,
teraporis, placuit
Deo
eri-
J.,nnneiAian
,d ibt orcupal
ntih (iimtim
gere arcam collapsam
et potestatem Bulg-aricam,
:
poenitentiae
exercit.a se accinxit; arboremque concavara iniens in jejunns, et precatioaibus,
Gracorum
Deum
inqua, eza-
et
jug-o antlquatam, innovare erexit enim cornu regni Bulg-arici, sub iraperatore Asane, chri-
)22(i,
deprecans, permanebat.
illo
lacrymis, jugiter
2 Pcrmansit autem in
^^^^^^
,i.
*^f
S:;r:.
ilerium ex'trnii et olnit.
^^^^^^^^.
-
-^P
~ans; necfS
''E"rope, tom. IV, pag. S22.
loco annos sexae-Inta
stumamante, cui iude a sacro lavacro nomen Joanneap. Hic igitur, regni sui initio, collapsas Bulgariae
urbes instauravit et firmavit, regiones sibi ubique subegit, urbesque expugnavit. Venit et ad
(2)lbid, tom.
I,
*'' ^^' '^* ^""'^'
^^ ^"^^"'^
-r
pag.
\U
cl lOS.
Sardicam
OCTOEfilS.
mam
eoaocepit, sanctam arclm veneraturu adm venerandas reliquias osculatns est, pra.cepit<,ue sancto patriarcha^ Basilio ;'. patriarchffi g ejusque clero , eiusau; cl r pr^clarissi-
^^^"^:;J^T:;^:Zl^Z^T^"
thecam sumere, et mag-no cum honore, se ad urbem principem Ternobium r deappositis
^-%.-
.. Mos
91
retu^runt a.
^L reuquis annotatis satis ZultaTf f ^^r'"'"' '"i" constahit.

mall
^Biographus
aixit
S.
clliZTnTr^"''''^'"'' '"^îr^^^^ scripserat. Alus muUis
"'"''''' "'
mendis ^^
prrosente,
ferre,
etiam tricentis militibus selectis,
el
Ternobum
novo
{ebendum
ibique i
sancta comitaturis. 6 Patriarcha igitur Basilius , veneranda theca currui (rotis) imposita, et omnes comites cum
eo,
antiquior seu Euthymius non Joannis parentem origine fuisse Bulgarum;sed tantum Bulgarise incolam de qua re ^^ê Commentarium
:
U tn monasterio
in
prievium, num.
fecit,
5.
Itmplo con4tndmi cural
inierunt, ibantque g-audentes glorificantes, sancti precibus instructi.

iter
lti
Deumque
e //<^c
licto
Comitabantimenres.
mtgariam numquam reliquit S. Joaunes facta sunt, quum S. Joannes, monte
ut tradit Euthymius.
re-
tur quoque
eum monachi
coenobii Kylensis, beg-u-
menus
Joannicius, aliique monachi
Deum
Ipse vero pius res
Joannes Asau properavit in
urbem principem,
trui s,
et
ibique ecclesiam celeriter exrepositorium ad excipiendum sanctum
speluncam secessisset. Cfr prior Vita. I 0/r ae hoc pisorum genere annotatum I ad prascedentem Vitam. i^ Multa hic omittuntur quie in
gere est. h Obiit die 18 Augusti anni 949. iExstat etiamnum Sardicx seu Sophiievetus christianum templum quod satis magnificum ; fmt, nuncautem conversum est in
priori Vita
le-
Ut cognovit autem non long-e abesse Basilium patriarcham, omnesque qui eum comitabantur, corpus deferentes, protinus exiit ei in
occursum in vallum (Okop)
pibus,
parari jussit.
hominumque
mag-natibus, princiturbis stipatu;, corpore Wsul,
^f^^l^, iZ TT:TiT,r
comvt
vrlifiî^ ^
t
cicam (mosquee)[4). VoluntnonnulliidaJustiniano
djamim
tur-
reliquns, ea adoraverunt, g-audio inenarrabili c-au-
"^""^" ''^^"wi^ro.
usquedum conderetur ecclesia. Qua confecta, tulerunt corpus sancti mag-no cum honore et in ecclesia mae^niSce
sacrata posuerunt, anno 6703?, ubi adhodiernum diem usquejacet, mirabilia patrans,
medelasque
g-ratuitas, inexhausti
fontis ,in-
quod hic in Pmlogo memoratur. k Hic rex Ugrorum seu Hungarorum est Stephanus II; de quo dictum in Commentario pr^vio, num. 10.
1 De hac translatione vide Commentarium prxviumnum. 10 eHl.
suadet id ei deberi. Forte idem id est ac S. Lucce,
star, jug-iter distillans.
Etenim caeci adeuntes illuminantur, curvi prodigii lioerig-untur, muti celeriter et diserte loquuntur, innalaiw\ dum firmi a lang-uore ad fortitudinem transeunt, obsessi onrinri in excurantur, quicnmque denique seg-ritudine detenti Dto fruiVbi mulih
/i'(
(IIC,
adeunt, sauationem accipiunt. At, o summe venerandumque caput, Spiritus Sancti gratia plenum,
Salvatorisejusque Patris habitaculum, tu, qui universorum reg-is throno adstas, et consubstantialis
lumine frueristt, atquecum Angelis, non secus ac Cherubim, ter sanctum canticum decantas,
Trinitatis
actum in Commentario prsevio num. 11. n Videtur hic esse Beda Ilseu Cxcus. Cfr Commentarius prcevius num. 12. Erronei videntur hi numeri, ut ostensum est in Commentario prxvio, nu7nm. 12 et 13. p Agitur de Joanne Asane, qui Bulgaris imperavit ab an7io
m Intetligitur Felicianus, qui et Paulus; de quo
VUb aut
1216. Vide
mag-na
et
inscrutabili
audacia fretus, deprecare
ut contribules salventur, impii vero conterantur. Adjuva quoque reg-em nostrum x, ejusquepedibus cunctos inimicos adversantes subjice, fidem serva
omnium clementissimum Domiuum,
prxvium, numm. U et seqq. q De hocprimate seupatriarcha vide Commenta7Humpr<eviu7n,nu7n. 15. V Postquayn Asan ejusque fratres exeunte sxculo XII regnuin Bidgaricum restituerunt, Ter7xobum civitas regia facta est. s Ecclesiam ligneam fuisse seu ex cratibus, limo obductis, statuimus in Commentario prxvio,
Commentarium
civesque tui
immaculatam, civitates nostras firma, universum orbem terrarum pacifica, a fame et pernicie nos
defende, ab incursu alienig-enarum libera, senes consolare, juvenes disciplinam edoce, insipientes
fac sapere
,
num, 15. t Euncquoque numerum erroneum essein Commentario preevio nu7n7n. 11 et 12 ostensum est. u Locus notatu digîus; quo quippe ape7'te docetur sanctos visione beatifica frui etiam antc diem judiciiimiversalis. hi Offcio^. Soa.nr\\s Mosquensi multa alia su7it loca, quibus ide^n dogma proponitur; paucaaliquot recitasse juverit : Venerabilis
pater Joanues, in
viduis miserere
orphanos proteg-e,
infautes euutri,
gentem tuam universam a quavis

cura ovibus vero ad statuere dig-nare, ut bea, :
adversitate serva, atque in die tremendi judicii, a

sorte siuistra nos defende
dexteram, precibus
tuis,
Domini vocem Venite, benedicti patfis mei, pereipite reg-num quod vobis paratum est a coustitutione mundi.
Christi
tam illam audiamus
omQem
;
terram exivit fama disci-
plinarum tuarum
propterea
mercedem laborum
tuorum
reperisti,
dsmoiium
exercitus confreg-isti,
ANTOTATA.
dominatus usque ad annum 969 (2) Constantinus autem VI seu Porphyrogeneta, qui hic Diogenes cognominatur ab anno 911 usque ad
est
a Petrus, filius Simeonis, Bu/garis
ab anno 941
(1)
annum
buit
(3).
959 Constantifiopolitanum
Sed
toto sêculo erratur.
imperium haMenseorum seu

-
aug-elorum ordinem attig-isti, quorum vitam immaculatam asmulatus es. ^''iducia erg-a Christum Dominum fretus, pacem animabus nostris deprecare(o). Et statim postea: Divina luce illuminatus es et cum ang-elis nunc habitas, o pater; salva nos (fi). Et inferius Interminabilis lus illuxit tibi, serapiternam l^titiam adepto, et uua cum ang-elis coram reg-e et Domino exsultanti. Memento eorum qui cura fide memoriam tui faciunt, pater
et
:
(1) Sliller.
Mcmoiio!, lom.
lib. v,
I,
conus. Hisl. <Iies, lom.
11. pyrl. ii. pag. (iOD. (2) Leo diacap. 3, pas- 7i^. Bimn. (3) Art dc vtSrifier les png. 450 el iSI, (3) Cfr Ami BoutS, La Turquie
dfiiiropf.
1, toni. IV.
lom.
11,
pag. 579.
(Sj Slichirion,
lom.
W.
(fi)
Odc
beatissime
692
VITA
-.
S.
JOANNIS RYLENSIS.
Mogila, plurihus synodis probato. Qux vero in D Catechismo, jussu sanctissimx synodi Petroburgensis a Philareto, metropolita Moscuensi, edito
Anima tua sancta beatissime. [])Z>em sequitur pura et iutemerata beatitudinis cffllestis consors fieri digua habita est. Hactenus P. Joannes Martinof; qui et addit in eodem Ofpcio ssepius alludi rebus gestis a S. Joanne et ab Euthymio memora' tis ; sed nil novi 7'eferri. Atque ipse addam doctrinam Russorum devisione beatifca omnino oy^thodoxam esse, eam saltem qu3e prasponitur in Confessione orthodoxee fidei seu Catechismo Pet7'i
(1) 0(le9.
quidem parumper implexa est neque ubique satis clara, sed facile tamen cum genuino
legitur, hsec
dogmate componi potest\{%). X Hinc in Coynmentario prsevio num. 2 gimus haec fuisse scripta ante annum 1396.
colle-
[2} Cfr.
Opusculum
cui tilulus
Essai
dc
coiiciltD-
tion sur le
dvgme dc
la vic ruiurc.
Vaik I8S8.
DE
S.
OELBERTO MARTYRE
IN
BRABANTIA
B.B.
SYLLOGÊ HISTOItlCA,
S. OElberti
mors ex Molano
illius
cultus hodie vix

dicitur.
uUus
in
populo
recte
tamen martyr
S. Viri
ttiors,
ancti Oelberti seu Odelberti, hac die Castellanus, Fe^-rarius in Catalogo gene'rali ; iteyyi Saussaius in suo Martyrotogio gallicano et quidem duplici in loco altero ad
;
mmmere
Supplemento ad diem sequentem. Omnes sua mutuarunt ex Molani Natalibus, Sanctorum Belgii,ubi, inquit SoUe7nus{\)f
21 Octobris, altero, in
diem
pauca quse de"hoc Sancto ex traditione supersunt
autem Molanus (2) In Oisterhout [hodie scribitur Oos,iex\xoni] natalis saucti Oelberti martyris. Est autem dictus locus, populosuspagus
invenies. Scribit
:
diOBcesis Antverpiensis
cole hasc
apud Bredam; cujus inde Patrono suo a majoribus acceperunt.

,
Latrones quidam, latrocinio suo deprehenso, jUac per agrum fugiebant, ubi sanetus Oelbertusexaratione fagitatus in
somnum
inciderat,
dormientique
inci-
mucronem suum apponunt,

Qui
eos insequebantur, in
sang-uine maculatum.
beatum CElbertum
derunt,
eumque ut latronem jugulaverunt. Corpus

;
autem truncum, ^d sacellum haud longe dissitum,

caput abscissum insigni miraculo detulit ipsaque jumeuta, quibus inaratro usus erat, pro nova majoris ecclesite constructione materialia sine
auriga
feruntur advexisse. Quievit autem aliquantum in Oisterhout, ubi est secundarius ecclesise patronus; sed Franci feruntur corpus secum abduxisse in
Thoulose. . An autem hic locus sit Tholosa (Galiiarum ad meridiem noiissima eaque abhinc remoiissima urhs) et quo tempore in Oisterhout
piratarum incursiones. Atque hsec ita Molanus, quem deinceps cseteri secuti sunt, nominatim receniiores Butieri editores (3). Plura non reperi. Subdit idem Moianus (4); Videtur aut ipse (S. Oelbertus) aut alius ejus nominis martyr quievisse aliquaudo Le&dii adsanctum Bartholomseum; quod scilicet anonymus Leodiensium Chronici auctor scribat : Dicitur quod sanctus Ulbertus martyr ibi quiescit. Quas quidem mera conjectura est. 2 Cxterum Oosterhoutet hodie pagus est populosus incolas numeras 6500 (5), spectaique ad dicecesim Bredanam, submetropoli Ultrajectina, erectam a Pio IX anno 1S53 (6). Cultus sancii Martyris nostriibidem hodievix notusin popido est. Nulla ejus videtur imago seu statuxi ; nulluni ab ejus nomine dictum altare vel sacellum ; imo et jam ampiius nullse reliquix, nuila devotio seu in necessitudinibus invocatio. Fit solum officium, ut oiim, de communi Martyris. 3 Demquehaud abs re fuerit in mentem revocasse, martyres ex usu communi dici quotquot ecciesia colit olim morie cruenta necatos licet varia ex causa ; nec hunc tituium aut ritum niutari quisquam jussit, uicumque scholaa ioquantur de Aureola(7). Huc referri quoque potest, quod notat Baronius in S. Elphegum Cantuariensem episcopum (8): Movit aliquando Lafrauci episcopi animum, cur Angli venerarentur S. Elphegum et
'llUlH'.
^,
""";/'"""
martyrem reputarent, cum nou

causa vel testandEe
veritatis, sed
fidei
confessionis
csesus
sit,
claruerit,
vel inde sit ablatus,
h.h
omnibus
incolis
tantum
ignoratur. Natali die offlcium fit de communi martyris. Plura a pastore ecclesiae ejus, viro docto et
facundo {cujus
uon
potui,
nomen Dauiel de Doirne) cognoscere cum is ob persecutionem et lurorem

Lovanium
declinasset. Historiam su-
eo quod barbari aurum, quod poscebant, apud ipsum non iuvenissent. De hac re soUicitus consuluit S. Anselmum; qui respondit, se firma ratione novisse, Elphegum esse martyrem, eo quod pro
justitia occubuisset.
hffireticorum
Heec Edimerus in Vita
S.
An-
spicor intercidisse per frequentes
barbarorum
et
selmi.
1)
? iS.
r7 Belgi,.
Usuard. Marly olosnim 22 Ocl. (2) Natal.s SS. B.lKii, 22 i>a'nlS^2 0cl Lova,,lS32. (i) Natales Ih Ub. supra. -{5} Guihert, Dict.oo, Gcograph. Edii.
seqq.
1850
pag^ m. -
(6)
Ker.let.. Journal hislotlque cl litl^rairc. tom.

(7)
XX,
pag.
7y
ct
Papelochius, Itkponsio nd exhihitionetn crrormn. (8) Marlyrol. Rcnanum Boronii, 19 Aprilis.
693
DE
B.
JOANNE BONO
EREMITA ORDINISS. AUGUSTINI
MANTU^
IN
ITALIA
.0.
COMMEIVTj^PMXJS fr^vius.
S
I.
Quare dentur Acta B. Joannis hac die. Ejusbreve elogium, patria, nomen. Num dicendus sit pertinuisse ad gentum Bonomorura.
B
itim UCCILIX.
Coliiur
Principio monemus
tuse,
B.
Joaunem Bonum Man,
23
Acta
Qetobrii, ed
hicejiis
ubi tum huic terrae, tum ca>lo est natus, coli die sequenti, 23 Octobris quo vitam
indesinenter preces ad Deum mittebat. Deus autem fidelium vota non respuens, ecce juvenem sinit ad
dare oporiuii
prxsentem cum asterna eum comynutasse certo

constat. Illa etiam die plerique martijrologi ejus
salutem animK
corpore infirmari. Sed dum se religionis voto alligat, pristin^ saluti restituitur;
laudes celebrant
alii
23 Nooembris. Ferrarius tamenin CataSanctorum Italije elogium B. Joannis consignavit addiem 22, in quo eum imitatus est auctor Hag-iolog-ii \\?i\\i;\,Bassani in lucem editi annoVnz. Id nos quoque facimus, vel ob hanc solam causam quod dies 23 huic Tomo IX Actorum Octobris nec totus adjungipotest, ne spissior sit, nec iotus deesse, ne tomo desit quoque sua justa moles. Et haec est ratio ob quam Acta B. Joannis a die 23 huc transferre oportuit, aut si mavis, cum Ferrario eum huic diei 22 adscrijêre. Sed quoniam dies
log-o
addiem
cum martyrologio Romano
qui mortua matre, pauperibus erog-atis omnibus' quamdam specum haud procul a Cesena recessit, ubi mirum in modum se afflig-ebat. Postin
modum sumpto heremitarum
S. Augustini habitu carnalibus inceudiis torreri coepit quEe peraeutis ; arundinis particulis sub ung:uibus manuum
;infixis
tamacri cruciatu, uttriduopene examinis jacuerit. Sed quia pius Deus servos suos non deextinsit,
serit,
et
per visionem ei appareos, et incentiva carnis vuluera pariter sanavit. Qui Deo g-ratias ag-ens
incredibili abstinentia se afflig-ens,
plurima inîla-
minia
bile
cultus, pree reliquis eligendus, procul dubio est
Umbria instauraus monasteria, sibi mirasanctitatis nomen sedificavit. In qua regione

et
:
Convertio
pxiiiieniia
ei
B- Joannis.
eum ilio die suo proprio signabimus, monito Lectore ejus Acta qua?renda esse in priesenti volumine. His prcernissis jam, pro more, de vita B. Joannis commentari incipimus. % Quamvis vero Beatus noster ^S. Augustino, cujus regulam ampleccus est, celebritate et in~ genio aut scientia tongesit inferior, eidem ta^nen,
loco
dies hujus mensis 23,
per aunos quiriîuaginta [lege : quadrag-inta) commoi-atus, in patriam iude reversus est et diebus ac perfectis operibus plenus, extra Mantuam in monasterio sibi a civibus constructo anno saluMccxxii \lege : 1249} spiritum Deo relaxavit. Cujus corpus non multo post in urbem translatum, in monasterio sanctae Ag-netis honestissime conditura est; cujus sepulchrum miraculis frequentis
tanquam misericordicB divime prodigium, meiîto compara?^ poiest quippe quem ejus biographi ad annum usque quadragesimum eetaiis eeiernae
;
salutis suae penitus oblitum fuisse unaniiniier
memoria colitur in octava PaschPB, nunc 23 Qctobris aui Novembris, de quo infra dicendum. Monemus vero hoc elogium mutuasse Antonium Verle expaulo expiicatiore quod
tissime radiatur. Ejus
deinceps ita co?iversum ad Deum, ut stupenda pcenitentia et sanctitate eminuerii ipse ac multos alios exemplis et adhoiHationibus ad meliorem frugem perduxerit. Quinimo mater ejus altera Monica fuit, de qua scribit S. Antoef
narrant,
suis Chronicis inseruit Philippus Bergomas {3}, qui scribebat circa annum 147'' (4). 4:Ma7itua, ubinatus est B. Joannes, notissima .v<.(,.e civitas est regni Lombatxlo-Veneti incolis fre- Mamu^. Eum
ninus
Mater Yero ejus pro
filii
salute solicita,
cum
multis lachrymis ad Deum preces pro salute efus fundebat. Cujus desiderium Dorainus exaudivit (1). Antonius Verle in supplemento Catolog"i Sanctorum Petride Natalibus, quod Vicentix primum prodiit cum ipso catatogo an. 1493, hoc habet
quens ad tricies circiter mille et arx mumtissima (5). Ejus antiquissima est sedes emscopalis, quam annoHo'dpatrtarchatui Aquilejensi subtraxit Nicolaiis V et BotnancB sedi immediate subjecit (6} ; qui statiis hodieque perdurat. Nati sunt illic Sancti et Beati plurimi ; aliis Mantua
totius Italiae
^^ ^^""' ^"-
""""'" ^"""
summarium
^J
locus obitus fuit quorum pynmas tenet S. Ansetmus, episcopus Lucensis, qui Mantuae cessit e
:
Vitse B. Joannis. (2)
Vita
anno 1086
et
utpatronus
civitatis primarius
w dogiuiii
fx Oltatngo
De sancto Joanne Bono confessore. Joannes Bonus confessor, patria Mantuanus, Joanne patre
3
Smciorum.
defuucto, hereditate dives relictus est
pro quo,
dum
fl)
lubricis juvenibus adhereret,
Boua ejus mater
Sequitur ejusdem patronus alter B. Joannes Bonus; quibus addendi S. Rufinus, B. Marcus Marconi, B. Osanna Andreasi et alii plurimi (l). Noster autem beatus illic in iucem editus est anno
colitur.
Infra in Aciis, nuia. 1. (2) Catalogus SS. etc. Lugduni Appeiirfice, cap. 6. fol. 23!' veiso, (j)Supplemenlum SupplemenliChronicarum. Venctiis )ti'l3, fol. 22S. (<i) Ossinger,
\b\i.
Bibl. Auguslini.iua, pag.
560
(K)
Moroni, Dizionario
In Venezia 18iC, lom. XLl. pag. 172, edit. Coleti, tom I, pag. 8^8.
di
(li)
Uglielli,
Jlalia
erudiz. sacra.
salutis
694
ADCTORB
DE
B.
JOANNE BONO EREM. ORD.

cepi frag-raenta.
S.
AUG.
D
E.C.
salutis 1168; et ex patre Joanne et matre Bona Mantuas ortum habens, inquit Ambrosius Calepintis i?i Vita quam ad calcem Commentarii e tenebris erutam excudimus, ab eis etiam compositum nomen sortitus est. lisdeni pxne vei^bis loquitur S. Ant07iinus Florentinus : Cujus pater Joannes, mater Bona nuncupati sunt ex quibus nominibus simul junctis vocatus est ipse Joannes Bonus, Paulo plura habent de Beati cognomine scriptores re~
;
urbis raonuraentis vetustisque chronicis mss. hsec re-
Ex archivo civitatis
Anno mccviii.
Beatus Joannes Bonoraus Mautuanus, dictus Joan* nes Bonus (II beato Giovauni de Buouomi Mantuano detto Giovann: Buono), posniteutiae ag-endffi causa
in
eremum
se recipit
,
C3e.sena
dissitura
setate
duobus tantum railliaribus a quadraginta anuorum
centiores, inter se
nieyites.
hxc
tamen non undequaque conveCoyistantinus Laudensis inVita Ttalica (2) scribit, quae speciminis gratia ad integrum
:
ibique per annos itidera quadrag-inta vitara eremiticara duxit. Quantse sit antiquitatis hoc frag-
recita^mis
Natus
est
Joannes Bonus Mantuse,
in
civitate ducali ita nobili et ornata ut cuivis alii in
Italiacomparari possit, arino salutis 1268, ex Joanue et Bona de Bonomi quse familia Bonomorum an;
mentum non tiquet, sed quale a Waddingo excusum, lingua et modus efferendi voces itaticas, seu 07Hhogi-aphia, certo demonstrant antiquum' non esse. Duo tamen consideranda veniunt pjHmo illud ex antiquioribus desumi potuisse monu:
tiqua erat, nobilis et bonestis divitiis prEedita.
Hoc
autem
sortitus est
nomen, ut
in eo
parentum tam
nomen quam
substantia propag-aretur. Vel forte,
quod libentius credo, secuti sunthiductum Spiritus Sancti, qui ab aeterno novit corda omnium nostrum,
B
$ive ejus pater
et cui placuerit futuras
hominis dotes significare.
ad eam periinuerit, sive
mater.
/n codice pergameno ex quo edituri sumus vitam B. Joannis auctore Calepino, et quem cvvi illius esse quo Calepinus florebat, id est extremi sxculi XV aut exordientis svi, undequaque verisimile est, hxc adscribuntur folio primo, sed charactere recentiore Sanctus Johannes bonus
5
:
omnino deindenomen Bonomi, quum Cêsena beati patria non sit, a Cxsenatibus ad ejus gloriam augendam adscitum fuisse minus verisimile videri. Verum hsec controversia^n non dirimunt. Collegit et inisit ad nos de B. Joanne tibros et monumenta jnss. pturima Operi nostro et gtoricv Sanctorum addictissimus D. Petrus
esse accurata
;
mentis, et reliqua quas in eo prodeunt,
Cernazai, Utinensis, cujus in hoc Commentario non semel erit mentio. Inter hmc monumenta locum non infimum obtinent notationes eruditx E R. D. acnobitis viri Marchionis Alexandri Sordi seu de Surdis,
iertia secundi
debonomodeMantoa. Verum deqiio cojitroversia est inter scriptores, hoc est, uter parentum ex Bonomis fuisse dicendus sit. R.D Josephus Savio, canonicus Maniuanus, in Vita B. Joannis, viginti prope abhinc annis in lucem edita, cum Laudensi matrem fuisse scribit quse ad gentem Bonomorum
pertinuit
:
Canonici Mantuani^ e quibus Responsi ad qu:esita D. Cornazai

:
ad prxsens spectat argumentum
antiquissimum documentura, inquit R. D. cujus verba latine reddo, in quo mentio est cog-nominis Bonomi, titulus est VitEe mss.
antiquiori P.
quam
P. Rossig-noli exscripsit
ex
Nomen
patris Joannes, inquit, matris
Bona, e nobili familia Bonomorum (3). Oppositum docuerat Eippolytus Donesmundus in Eistoria
addita tertia parte, in qua continentur miracula quae acciderunt post mortem (B. Joannis, in fallor.) Titulus vero
est iste
Aug:ustini Cremensis,
gata est
Mantuana, quseanno 161^ tijpis vulejus verba italice sonant Chiaraandosi il padre Giovanni de Bonhorai e la madre Bona, esso percio fu appellato al battesimo Giovanni Bono.
ecclesiastica
(4);
.-
Vita acerbissima miraque B. Joaunis Boni Bonorai de Mantua Ord. Heremit. S. AuAug-ustini a F. Antonio Rossignoli ejusd. voti pro:
.
fessore e priscor, monumentisrecollecta.

7
Quando
;
Id
est
Quum
tum
patri
nomen
scripserit Rossignotius mihi incer- huju$reiagomittitur enim in Ossingeri bibliotheca Au- "Mr,
esset
homis, matri Bona, vocatus est Bonus. Donesmunduyn secutus est Lucas Waddingus in Apologetico de prxtenso monachatu
S.
Joannes de Bonin baptismo Joannes
Fiâncisci
(5).
Summarto
Vitae
Tum etiam Leopoldus Volta in quod occasione alicujus transtaBoni

.-
tionis corporis B. Joannis
cum
gustiniana (8), uti et Augustinus Cremensis sive da Crema, qiiem tamen novinus anno 1484 suam Vita^n B. Joannis dedicasse Mantux Marchioni, Frederico GonzagcV. De his scriptoribus redibit sermo ad calcem Commentarii, ubi de Beati biographis agemus. Notat vero R. D. Sordi reame
odis et poe-
!nqmritur in
primos
matis aliquot a PP. Augustinianis anno 1775 Mantuae vulgatum est (6) Ejus genitores, ait, fuere Bona, et Joannes ex antiqua ac spectabili familia Bouoraorum, et ex ambobus noraen assumsit Joannis Boni seu ut Italice sonant verba Furono suoi g-enitori Buona, et Giovanni dell' antica e rag-g-uardevole famig-lia de Bonomi, d'ambo i qnali assunse il norae di Giovanni Buono. 6 Bx his patet nihil certum hac in re ab scriptoribus Vitse B. Joannis ad hunc usque diem prolatum fuisse. Restat autem inquirendum quo
;
.-
Mantiue exstitisse Scccido tertio decimo hanc familiam Bonomorum, nam, ut civitatis historia testaiur, ad annum 1260, inter cives qui oonciiiQ ^ seniorum adscribuntur (il consig:lio deg-Ii anziani,) comparet quidam Crescimbene de Bonorai (9). Qu^ritur itaque num dicta gens Bonoynorum, succedente tempore et increbrescente fama B. Joannis,
sicuti coniigisse ferunt
eum tum demum e suis dicere non cceperii cum S. Fulcone Scoto,
episcopo Papiensi, qitem prxnobilis familia Scoiii iniermajores suos adnumeranduin esse conten: de quo Sancto agemus nos ad diem 26 hujus mensis, quando eum mariyrologia celebrant. 8 Est vero notatu dignum in toto Pro- ,ie qm tacei cessu quem edimus quique annis tanium omnim Pro-
dii
fundamento dia potuerit eum genti Bonomorum adscribendum esse, sive ejus pater ad eam pertinuerit, sive vero mater.
Ranc in rem nescio an conferat aliquid fragmentum quoddam ex archivo civitatis Cxsense, in cujus vicinia B. Joannes diutissime vixit, desumptum, quod
duobus
morte
B.
Joannis
confici
,
coepit
cum
aliis
.-
nonnullis in lucem edidit Litcas Waddingus (7) consului, inquit, doctos quosque Caesenates et ex
nullam occurrere meniio7iem. Atque huic argumento, iametsi 7iegativum sit, spectatis adjunctis, multum ponderis inesse nemo in/iciabitur. Qui enim
domus Bonomorum aut nominis
""""^^"Z.
l','"%/gr
aii<i'
^"'.
opponw
0) Morom, lom Ciovanni Buono, da
XLI
F.
pag. 177. (2) Vha el miracoli del B. Constanzo Lodi In Bergamo IKBO.
(3)
lova 1837, pg. 7 [i, Ap_^ Wadd.nf; Ann.l.s M.norum, tom. pag. 529. num. 19. Romje 1752. (S) Waddingu, .bid pag
11.
UC
(B) Poesie per la Solcnnc Iraslazionc di S. Giovnnni Buono cnn uarislrpttodi notizie inmrno itUaviliidel medcsimo pag. . Mantova 1775. Annales Minorum. loc. cii. pi.K. b21. (7) (8) ngDlsludu 1708. - (9) Volla, Cotnpendio storico di Manlova, lom. I, pag. 2*3.
fieri.
*nw AM^.^,n.-,-
*DCTOBB
mciditvel levissima mentio.Accedit in eodem Processu diversis loois dici B.
tum tempoS )^Ô^ns,ut modo mimus. Quomodo etiZTn dmturno Processu, inter tot interrogationes et responstones. nusquam hu,us consanguinitatl
Joannem fuisse
iUitle:
comp,.ea<, iecei floruerit Manluce
,,a sôulariwn nullulexea
nT
bonnmdt
''f "
'"^ ^'"'"''' /'"'"^-
E. C.
accedlnlVJ
ZesZZtiZt TT^J '"T admiUendum Beatum
T''-
^<"'^'"*"'"^
^^ prim^
nostrum
?'<* dicit
''"''"" ''"-
mmine matrii fuitte co-
^^^^^^' ^^ ^"5""' Bonomi / .f "I^''" ""^'"'^' Canonious Sordi heec sori. " tlll iens zn quadam notatione ms. Non mihi videtur
iJ^
OnQminatum.
J-llosC.sen.oumBeatoeZooZ:Zt^lZZ
demiraculoquodam
cto esse
ratum. seunec soriberedidicisse neo legere quod smculo xiii dejuvene ex nobilibus parentibus qemto nuUatenus videtur posse admilti. Frater Sal:l^;!^"*!l:'''"^^_^-^^^'--*--*- Per annos
non
posset.
tatem, "tems"ed "r ed etiam syncopen
aveoahenumdicere.cofrnomen boni babendum ''^P^"^"- PP'- ejus vitrbon"
nominis senitorum Censeo tamenbonitatem. sive vita>. sive indoUs

'"'"^^^'
s.t idiota, ita
Quodhocnli a S^; fn s!n cum ipse Fra 'joanTes Bonus"

:
tZT ^T'"
tur
IZZTmm''"''"'"'"'''^ ''""
'"' """ ^'"""Itum S~l!:"^- -'^ 0 Pûisse !"PermuUis

Qui-
tat
quod aliquam litteram non con.nosce
"^'''' ^' ^---' ^^T.nlZTlt'" "^' """"""'' """ "'''^t'
(1).
Licet autemdioatur
NecitinT
îZ^^famab
est verosimile, sz
Zb^^setnt^nTt
"'""
""""
"'"'""' ^"'^
zo:r hberiort vitse deditus,
non
eoonohilzgenteruisset,itaeum omni litteratura et legendzperitiafuisse destitutum ut

potuerit.
Insupernomen Beatiillo ^vo rarum non era tnltalia,utliquet ex ipso Processu. Inter testescomparet quidemYv. Bonus Joaunes [1]
aliolocoaliquis-D. Zanibonus
et
(3)
.-
idiota dici
esedzctum beatum nostrumper syncopen noml '"'"'" "^*^'^^^^ requiriiocumZa quamilla quce supenus sunt adducta- interea verostandum esse vetustioribus Actis,ksvidelt cet qu^ aS.Antonino, Philippo Bergomensi, Augusttno
Z^"Z'
quipostmodumractus est ordinis prior generatis neinde hocipsum nomen habet Beatus in antiqmssimavitaltalica anno 1512 Mantu^
edita
del B. Zanebono de Man^ ZZ^^'li' ^^^{J).Postremozdquemihi
'
jranco b>aptala, priore provinciali Lomhardiier^)
novimus vero postremum nomen idem sonare ac Joannes Bonus;etemm ipso Processu frequentissime Beatus dzctus est Zanebonusi^) et vel ab ipso Lan^
scrtpta, nec sine erroris periculo longius procedi posse. In his autem monumentis
Cremensiet Ambrosio Catepino suntconaliud
obtinet Beatus quam Joannis Boni, e)us origtneperhibetur,
nomen non
entspatrzs JoRnuis, flatum.
quam ex nominibustum E
Bonffi ruisse
nec atiud de
ium matris
con
11. Chronologia
^^^S-enda
vte B.
Joannis.
ractus est etiam joculator; quod vitee genm, ut ex mrra dicendis intetligetur, a nobiti luvenearreptum fuisse mihi persuadere non posBx plurilhu
CTKnuKi tentmtiii
mentum
non
leve est
arqu^
Plurium errores.
aut d;obnt B. Joannes, vel erronea,diem supremum vetincerta nimis
e tempore qixo vixit,
Error plubiograp/iorum circa
riam
uiapr^rerenia,
tenet S.Antoninus tnChromcis, qux anno 1459 absoluta esse novimus, cognomeiiBomanominematrisBouiB
deductispatet quatuor diversis ^'"^'^^'"^ iJîî^L quaiuor atverszs ^^P^^-^^^^ propositas fusse sententias non ommno diversas interse, sedalteram altera explieattorem. Antiquissima estquam
deriva-
Êxhucusque -:t-
tradidere veteres scriptores. Scribebat medio s^culo decimo quinto de eo S.Antoninus : Circa annos Pomim 1200, tempore Innocentii III, fuit vir
finuni
obilus.
ejut
ma-
g-Dffi
sanctitatis,
etc.
onundus
^J^^csse.HancsequunturCatepinuseiAugustinus Cremenszs. Cremensisenim, quemamtoU8Ucm. pszsse diximus, sed cujus nondum prolata sunt verba de Beati nomine loquitur eodem modo pr.vterpropter ac Ambrosius Calepinus (supra num. 4), ut mihi constat exexcerptis quw adnos ^ devenerunt Joannes Bonus, inquit, Mantua ortus fuit, habuitpatrem Joannem, matrem vero Bonam aquibusexordium noraenque traxit. Secundasententia docet B. Joannem ex gente Bonomorum J-uisse; cujus sectatores supra sunt indicati Ter, :
_
nondum ruisse a liheriori vita con~ versum, ejusque sanctitatem tardius ruisse inchoatam. Philippus Bergomas, qui scripsit circa annum UVo, sic ejusdem obitum consignavit
Chromcis
g-ravit
B. Joannem
nomine Joannes Bonus, de Mantua (S). Ostendemus autem anno 1200
in
Anno a Natali christiano 1^22 miadDomiQum iquoditem falso asseri mox

(9)
:
secutus est Bergomatem in omnibus{\{}).Ex hisporrovete?nim scriptorumassertis factum est ut in definienda sstate qua floruit B. Joannes multi diversimode et^raverint, lU vi-
monmmus,
demonstrabimus. Aîtonius Verle in supplemento Catalogi SanctorumPeiri rfe Natalibus, ut supra
b'
Bonam de Boatque haîc pri^nus docuit, in quantum assequi ticuit, Constantius Lodt, siveLaudensis,qui testeillustrissimoJoanne Corti, episcopo Mayituano, in quadam epistola ad D. Cernazai, sequitur Cremensem pcvne in omnibus, nec minus, ut postmodum ostendetur ejus contiiiuatorcm Rossignotiwn. Hunc inter'pretari volens Laudensis, et arbitratus potius
ruisse
tia additejus
matremdictam
(7)],
nom]s(Bona de Bonomi
dereestapud Waddingian {U) et Her7-eram{\%). Paulo post Bergomatem ad Vitam B. Joanuis conscribendam, nonjam ex incertis documentis aut traditionibus, sed ex ipsis Processibus auihenticis anni 125\, seaccingebat P. Augustinus Cremensis, eremita Mantuanus ordinis S. Augustiqui librwn suum dicans Fredrico Gonzagx ynarchioni Mantuano, in hunc modiuu subscribit:
ni;
Ex
fedibus Divse Ag-netis bruarii mccclxxsiiii.
Mantua: in kal. Fe-
B. Joannis
propter
matrem Bonam ex Bonomis fiisse, nominwn simiiitudinem, quam ejuspain Vita
yilnhacautem
tUce,
Vita, guce
adservatur ms. Man-.
trem Joannem, hanc sententiam

(1) Iii Processu inrru clc. -i2) 11.1(1. iniin. -tC
sua
ita-
Gubernii, his verbis obitus B. Joannis a Cret7iensi signatur Completis in heremo annis quadraginta aetatis vero su.^ anuo
,
in archivo R.
Creiiiensis,
Calepinui,
mim.
li.
11.
3ii.
num.
101,
IO(i,
110, 112. 120. clc.

fi.
nistretto, elc. paj-. Aclis, num. 1.
Ilem iium. 279, 2S9 (3) ll.i(i. iium. 107

(bj rbij.
109,
I.
^
-
."(j
507
Venclis Ibl3,
fol.
223 verso.
fti lLi.r
(10)
Calalosns SS.
f(i
VoIh
(7)
Lodi
loc. cit.
pag.
(Vl.:f,a
[yj
Suf.plcini:iilura
SuppWnli
ISU, in Appendicc.cup. (. Vide supra, iiiiiu..). Minorum, loc. cil. pag. 430. num. 9 et seq. (12)
elc.
LugthiiiF
(II)
Aunalcs
.llnliaLetum Au-
chrouicarum-
guslinjanuoi, lom.
I,
pag. 5(i7.
octog-esimo.
]
696
ccroM
*^'
DE. b:
receptis
rite
joanne bono erem, ord.
s.
aug.
octogesimo,
^'
anno
salutis
quadragresimo
kal. in Oratorio
omnibus sacramentis, nou supra mille

sabbato circa
duceutos,
iu
decirao
Octobris,
horam nouam,
apud Sanctam Ag-netem, suburbiis portus Mantuie, in Christi amplexibus
twn PP. MinorittV, incelehri controversia qticvinter eosexstitit, in quaqucvrehatur num 7'eapseS. Franciscus, antequam suumordinetn conderet, bienîio versalus sit cum B. Joanne
Augustiniani,
tanquam eremita Augustinianus.Eapropier,pr^.

missa brevi coniroversix hisioria, ex ipso Processu Apostolico annu?n mortis B. Joannis stabiliemus.
14 Ortus vero istius controversix est hujusmo- Comrom' Occidente jam sxcido ^v per nuper inventatn *nrerBrmt artem typographicam divulgari ca'perunt aliquot '"* ^"3'di.
in coelum evolavit, reg'nantibus comitibus de Casalodis. In quibus in uno certe erratian est; beatus enim Joanues non decimo kalendas Octohres, seu
die 22 Septemh^ns rita excessit,sed decimo kalendas Nove^nhres, seu '2'o Octohris.Ceterum emendavit sernetipsum Cremensis, nescius forte, dum addit die sahhato eum obiisse. Amioenim \1\^sub dies decimiXs ante kalendas littera dominicali Octobris seu 22 Septeinbris non incidebat in diem
inquibus asserehatur S. Ftânciscum ali- ''j''"''*" quando in ordiîe Eremitarum S. Augusiini esse moZcil^
libri,
versatiim. Sequenti sseculo

illius
Bieronymus Roman,
^'tgyutimano
^' '^'"'""^''".
inferiam quartain; verumdies decimus ante kalendas Novembris, sive Octobris 23, sabbatum erat. CalepiîUs quoque, qui Cremensem
sabbati, sed
ordinis historiographus, idem insuis libris repetiit (4); cui midtis respondit P. Antonius Daza, ordinis Minorum. Huic iterum votumen non
prie oculis hahuit fut dicetur uberius in fine Commentarii quando de Beati diversis Viiis senten-
modicum opposuitP. Joamies Marquez, Augustiniatius, docior Salmanticensis
non infimae
notse.
-D
tiam piôferemusj in eodem versatur errore. Anno ffitatis octog-esirao, inquit, a Natali antem Christi anijo ducentesimo quadrag-esimo nono supra millesimura,deciraokaleudasOctobris,reg"nantibus apud Mantuara Casalodis comitibus, cura explesset in eremo auuos quadrag-inta, et omnia ecclesias^tica
sacramenta percepisset, dissoluta hujus habitationis domum perenniter duraturam accepit. iVon addit hic Calepinus diem supre^nu^n B. Joannis fuisse Sahbatum, sed diserte id habet alio loco.
dorao,
Coniendit vero S. Franciscum, antequam Minoritarum ordinem anno 1209 excitaret, biennio suh S. Augustini regula cum B. Joanne Bono m.ilitasse, et hac duplici nititur ratione (5); altera, id iestatos esse auctores ayitiquos ; de quo mox breviter dicemus; altera id convenire cu7n 'antiis,
quibus B. Joannem fforuisse perhibent. Scrihit enim, post Philippum Bergo7nensem, 7xostrum
Beatum
ohiisse
anno
1222; et
cmn S.
A7tto7ii7io, flo-
enim quemdam fratrem Bonaventuram, eremitem Augustiiiianum qui B. Joannera a Csesena Mantuam comitatus deiii Ferrariatn ad capitulum generale vocatus fuerat, ejus precibus,
Nar^r-ans
,
circa annos Domi7ii \20Q,seui7tagis prsecise toquivoleîs, ab a7xno praeterp^ôpter 1200 illum amplexumesse reguiam S.Augusiiîi ; teriio addit 7iatum eum esse anno IV.iQ aut 1132. Ex quo systonate, his tribus admissis, S. Franciscus fainiisse eu77i
utprcvdixerat, a febri fuisse liberatum, hxc scriSecurus igîtur Bonaventura insecuta die Sabbit
:
cilea7iteannum 1209, B. 3os.i\mjam ere^nitx S. Augustini per hienniimi convivere poiuit. Respondit
de praetenso monachatu inspiciendian fuisse Constaiitium Laude7ise77i, qui triginia annis ante Marquezium Vitam B. S oimnis, ex authenticis monumeîtis concinnata7n,bis intra brevetempus, Bergomi scilicet
S.
bati,
est.
quod dicunt, Ferrariam versus

dorainica die in
iter
aggressus
Waddingus mApoIog:etico
Francisci
(6),
Cumque
unum
congregâti es-
sent, venerunt
duo
exiis qui
Mantuae morabantur,
nunciantes
Jambonum
:
eo transacto Sabbato hora
nonaevita migrasse
qua
etiara
Bonaventura
:
di-
missus est a febri. ei Conuaniim 13 Omuium apertissime Laudensis (1) Quando Lodi.ewx raoriebatur annus currebat IncarnationisFilii Dei miliesimus duccntesimus quadrag-esimus nonus, unonimifer sedente Innocentio Quarto (et imperante Frederico anno 1249. secundo inpaiccis ditionihusjsuh quo celebrabatur concilium Lugdunense, regebatur tum Mantua a eomitibus (non Casaldolis ut fert errorprimse ediC tionis, sed ut secunda ernendat) Casalodis.quorum dominatus Mantuam, Brixiara et Marcam Trevi-
et
Mantux
ediderai. In qua
Vita disertis verbis
asseritur
annum
naiivitatis fuisse 116S,
obitus
sianam
complectebatur de quibus peculiarem comraentationera elucubrat modo honestissimus dominus Antonius BeffaNegrini. Conting-ebatautem
:
mors
ista die vigesiraa tertia Octobris Sabbato, hora nona, in proprio Beati oratorio, Quum vero Laudensis Mantuse vixerit aliquando (2) et Processum jussu Innocentii IV confectum dudum
manu versaverit
B. Joannis, saeculo anie
quum et alter auctor Vit^ (3) Augustinus Cremensis, qui integro

;
Laudensem scripsit,eodem annoquanono S3sculi siii eum obiisse atteMantuse commoratus sit, sufficerent
dragesimo
stans, etiam
eorum testimonia ad planam fidem faciendam. Verum Philippus Bergomas, continuator Petri
de Natalibus et S. Antoninus B. Joannem antiquiorem feceruntfsupranum. U), q^ws non pauci auctores secuti sunt. Haec vero sententiarum diversitas quasi armamentarium facta\est, ex quo sihi utrinque arma procurarent, tum eremitx
4KiIl 1590
vero 1249. Notatque Waddingus Laudensi consonare vetustas picturas conventus Mantuani S. Agnetis, suh quihus conversionis annus scri'behatur mccviii, mortis vero mccxlix. Waddingo respo7idit Fr. Thomas de Herrera Augustinianus (7), Marquezii discipulus, nonnulla magistri sui placiia defeîdens, in aliis adversario cedens. Quse de B. Joannis setaie ei rebus gestis longa _, commentaiione propugnavii, summaiim hahemics in ejusdem auctoris Alphabeio Augustiniano (8) quo loco de anno obiius Marquezium emendans, ka^c scrihii eins mortem Orozcus in annum 1220, Berg-omensis etalii in annura 1222 referunt, at verius est obiisse 23 Octobris anno 1249. 15 Utverohac de re nulla deinceps oriri possit Beatutn obiitol2i9 dubitatio, et quod exinde pendet chronotaxis om- " """" * msmt^D. Joannis, locum jam referimus ex Processu Mantuano anni 1251 ipsismet testium verbis, eumque dilucidare conamur. Fr. Bonaventura, presbyter ordinis S. Augustini {9}, qui cum B. Soanne Cxsenasvixit diu eique a confessionihus fuit, eum ultimo anno vitas a Csesena Manticam comitatus est in qu/i civitate intra paucos dies ad casiestem patriam evolavit. Quee in itinere evenerint testatus esi in dicto Processu coram episcopo Mutinensi aliisque die 4 Augusti anno 1251 (10), atque hsec inter cetera (11) Dicit praeterea idem testis quod cum ipse veniret cum
: ,
:
Kepublicas del mundo. dina del campo iS7S. Iib. vi, cb[. 20, fol.368. (R) Marouez Ongen de los Frayles Ermilanno* de la Ordcn dc S AueustJn En SaUmanca 1618, cai. 26, S2,p.g.-i28. - (6) A<1 H
.-.)
yîMo"''"?-': f^'^ ^''vfo. 139 Lod, ibid.
"'"'''
ii)
^2) t-odi, Vila. ctc. cl.t.
Mc
Annnliiim
paciTitu
a<l
Mmorum. Romte
1732, pag. 446 ct 4B2. Uorioiua! 1035.
(7)
Reaponsio
).
Lucam WaddinjjiiLn.
366
cl
caComi
seqq.
(10)
scqq.
(9)
Ibid.
(8) Tom,
pug-
In Processu ad calccm Acloruiu infra.iium. 8S et
nom.
3,
85
cl
99
(ll)lbid.num. it2eiS.
fratre
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS

fr.
Joannes Bonus steterat
in pcenitentia, in eivita-
L w''^-'''^-
'
'l'^
^J^êndais de Mantua,
mandato supplicavit
etfr. MatthfBus qui tunc erat Prior ereueralis misisset pro ipso te^^te ut iret ad capitulum (eremitarum S. AugusHnij nuod congregrabatur Ferraria, tunc idem testis recentn
fratri
MUHuam reDrecontmua,
fi_.
.r'^''"^
nrmiter creaere, )n quo ordine

^^^^'^
^"^
-"^^^
Joanni Bono quod roo-a

ut rae
ret Dorainura pro ipso ut liberaretur a febre lius ire posset; et tunc ipse
ter, secure,
responditei vade fra quia tu liberaberis ab ipsa febre an';,nHn
aliis locis plurimis addiiur alicubi (6} ut ^^''ff'^ ^^^^^^^- ut communiter creditur a fraf-K p ^^.'^"^- /'^ ?"^*"^ B- loannera, quum anno 1249
n ^.^'^"^^""^
^^"^ dicebat ipso

^^cê^
Mmm
(5), e
octogenarius sicdt ipse teste audiente (4).
Processus
/'^'"
"",
extremum, annos natum fuisse

"'^ ^'"''
sal-
testis.
Apoloiiico.
liberatus ero a raea; cura idera fr. Joannes molesta retur similiter a febre quotidiana ante quam idem '^^^ ^
fr
Proressu
16 Et tunc testis prjEdictus in sequenti die, qui
eundi Ferrariam ad capitulum raemoratura, et peracto capitulo, in sequenti die Dominico, duo de fratribus qui Mantufe morabantur cum ipso fr. Joanne Bono,
nantia
fuit dies sabathi, iter arripuit
maxima Ferrariam
cura fe.stiproperarunt, nunciantes
g nus
quod fr. Joannes Bohesterna die, scilicet die sabathi, circa nonara viam fuerat universae carnis insressus. Et eodera
fratribus qui erant Ferrariae,
^""^^ 'T I^Tn^ '' deducas ^^"^" ^" ^^^^^ esse a mox dato anno na, timtatis, devemes tterum adannumcirciternm Adfuit igitur Laudensi,prxter Processum. fons alius, ex quo expresserit magis proxima vero Quis ille fuerit mihi non certum, at vix dubito quin inier piciuras veteres conventus Mantuani sitquxrendus, quibus anno 1518 (ut inferius ubi de translationibus ageiur probabimus) ejus atrium vel claustrum in circuitu oy^natum est.
A \r
X^Dehisnonnullahabet Waddingus
geiico
:
nliitqiie
moun-
in Apolo- ">>eZ"
ita
Sed
et ultra
ducentos annos, inquit,
die dictus testis liberatus fuerat a febre qua tenebatur. InteiTOg-atus de tempore (febat autem interrogatio haec, ut supra est dictum, die 4 Augusti
leg-ebatur in claustro
Mantnano Aug-ustinianomm
per quod circumcirca iconibus exprimehatur.
ita legeba-
Kdis supra
viri
relatie S. Agnetis,
sancti
vita
vetustis
.-
anno 1251), dicit quod suut xsi menses (id est, extremis mensibus anni 1-249 mortem evenisse). De loco vero dicit, quod idera fr. Joannes Bonus
obiit MantuEe, et idera testis liberatus fuit Ferrari*. Dicit etiara idera testis, quod quam cito die sabathi
[Dicere debuerat
ultra
centum annos
liberatus fuit a febre. dixit quibusdara de fratribus qui erant cura ipso adhuc vel fr. Joannes Bonus
:
tur, nam Apologeticum vulgavit Waddingus anno 1641 ei icones in claustro collocatcV sunt, ut diximus. anno solum 1518). Nam sub simulaero ejus couversionis, quaado vanr\m ccepit vitara detestari, quod est ad sacrarii partera, per quam ex tablino, seu clanstro ingrediendum sit in ecclesiam
est mortuus, aut estliberatus a febre; et h[EC dixit eis antequam nunciatum esset eis per fratres pr^-
scribebatnr
ejus vitae in melius
cnmmutats an-
Joaones Bonus obiisset. De mense de mexse octobris. Ex quo loco et pturibus aliis dicti Processus, ut ex Annotatis apparebit, annus et dies obitus extra omnem aleam sunt positi.
dictos
fr.
dicit,
quod quod
fuit
nus Mccviii; eurademque numerura ejusdera adis coenobitjE, in restauratis etrenovatis annoprosime elapso et priesenti ejusdem claustri imag-inibus,
atque
rit,
in prirao
embleraate seu simulacro ejus natiIsevara ingredientis ex platea occur-
vitatis,
quod ad
yaitf
lZ'w'
annus Joannes Marquez notabili errore trigesimumaut trigesimum secundum supra miltesimum et centesimum fuisse scribit (1). Hunc annum non signant eoopressis cyfris nec CremenQ sis nec Calepinus (supranu7n. 12J, quamquamex eorum verbis proxime deduci potest. Si enim ut loquimtur,an7io 1249 hanc vitam cum eeterna commutavit, xtatis anno octogesimo, sequetur circa annum 11H9 eum mundo editum fuisse. Sed determinate annum scribit Laudensis (2), anrio 1168 ewm natum esse asservei-ans; cujus verba retulimus num. 4. Videamus quid hanc in rem subministret Processus apostolicus Mantuanus. Testes multi, maxime ex ordine Eremitarum, qui bea"'
17
Anno
illo
constituto, inquirendus et
^^^^^^^^^^^' ^"^'"
annum ucLxviii; ptsimiliterin aliis imag"inibus accoraode distribuerunt nu.raeros conversionis et mortis, quos supra memoravimus. Vereposuerunt
1518, naium esse B. Joannem an126H discere potuerimt? Certe id alicunde sciverunt nam midti numeri tabulis pictis sub-
rum unde anno

;
no
scriptisunt, qui sine accurata inquisitione detegi nequihant- Examinatus verosimiliter Processus
apostolicus, qui tamen, praster
alios
annum
;
moriis,
1268,
numeros defnite non suppeditat
quinimo,
ut supra ostensum, anno potius 1269
quam
ex eo hanc tucem aspexisse dicendus esset B. Joannes. Eapropter crediderim ad manus fuisse vel
antiquos libros baptizatojûm qui in aliquibus ecciesiis, ticet paucis forte, in usu erant (7), vel
ium
vit^B religiosc-e
ducem
et
magistrum habue-
rant, eumocioginta annos natum essedicunt dum ohiit, ex quibus a conversione sua quadraginta in pcenitentia eimi transegisse affrmant. Sic fr.Lanfrancus de conventu MantuaR, Prior g-eneraiis ordinis ereraitarum, quiV>. Joannera apprime noverat
et cujus magna esse debei auctoritas, aîno 1253 corain Cardinaie S. Eustachii a Poniifice deputato juratus dixit, quod dictus fr. Joannes Bonus
hujusmodi monumenta. Aui dicendum, colhos numeros fuisse ei alicubi adscriptos sxcutojam xiii, quando multis miraculis B. Joanues inclarescebat ei Mantu<v adhuc vivebani ejus coeetanei. Esi autem sane itie annus l-l^îadmittendus, vel propter hoc ipsum, quod ab obvia Processus authentid inierpreiaiione eremits Mantuani paulisper discedendum esse arbitrati
alia
lecios
sini.
fuit fuudator et institutor ordinis hereraitarura et quod in ipso eg-it poenitentiara quadrag-inta annis
et in ipso finivit vitam suam... et dixit quod erat OCTDAGINTA auuorum tempore mortis suse (3).
(1)
Oriscn Plc.png. 431.

SiOI.
num.
()
rbid.
inim.
(2)Loc. 280.
cit.
pHg.t.
Ibid.
(3)
Procc,s.
()
iium.
208,278,
200. f\ spqq. DenkwiiirJji;Leilen

erslcr Thcil,
-m
di-r
((!)
Ibid.
mim. 200.
t7)
Cfr
Binlerim
Clirisl-Kalliolischeii
Kirclie.
Ersler Band.
Mainz I82S, pagc 182ctscqq. 92.
Ociobris
Tomus IX.
92
111.
698
kOCTOH
.
m.
B.

CasseniB
S.
ATJG.
(2)
:
hxc legimus
C $ HI.
Quadrag-inta annos in
Usque ad annum
fuit, et
aetatis
xl jo-
seculo, indignis curis mancipatus perdidit; et de ejus conversione scribens Hippolytus Donesmondi
culator
varias Italise par-
tescircumivit.
in tragoediis.
Non egit personam De curiis bannitis,
in Historia MantUcC ecclesiastica (3), tum annos natus erat quadragrinta, inquit, italice loquens, sed itamalehi fuerant transacti, ut mortuo ejuspatre, quum pueritiam nondum erat eg-ressus, arti comicm sese dederit; quara exercens mag-no dolore matris
suae Bonae, diversas Italiae civitates
hucusque
cir-
in
quibus
magnifice joculatores
cumiverat. In amplissimo Processu apostolico ne verbum quidem prodit dejuventute B. Joannis.
donabantur.
ribus.
De joculatorum mo-
In juvtntwt
urli comiccc
DejuventuteB. Joannisnow muUa innotuerunt.

Leopoldus VoUa, historicus Mantuanus, in
Vita; adnexo Monumentis in memoriam translationis anni 1775 evulgatis (1), scrihit
exercende le
tradidi'.
Summario
nec opus est, inquit, liic sing'ula memorare quJB euarrant auctores ejus VitEe. Ei porro aliud nihil dejuvensatis notos esse ejus juventutis errores
;
modo {num. 20) Leopotdus Volta anno xtatis decifno quintopatre fuisse orbatum, quod alibi me legere non memini. Excerpta ea forte sunt ex Summario Vitx a P. Minardi adomato (I-) vel ex antiqua Legenda (5), qux scriptor ille pree manibus hahuit, sed modo MantUcB reperiri non potuerunt. Cui vero antiquiori monumento innitantur non novi. Est itidem incertum num, mortuo patre, Mantu^ cum iyiatre suhstiterit adhuc aliquandiu B. Joaunes; qui enimejus gesta posteris tradiderunt definite
23 SctHbebat B. Joannera
7ion loquuntur sed iltud satis suadent scriptores omnes, eum juvenem fuisse dum matrem retin:
/,,
'qw
urf o,..
"'""aifadi
^'''"^'"'3''
'""'*""""*
tute scripserunt, qiiam
quod
hahet ipse Volta sic
B pergens
ex intoleranti et vivido spiritu, quo prceditus erat, christianae educationi parentum non respondisse. Annos natus quindecira (de quo statim dicetur), patre orbatus est, cujus mors prsematura ei laxavit habenas, ut
:
Satis erit disisse eura,
quebat.
in Chronotogia vitse B. Joannis, id contigisse circa annum 11S8, dum natus erat annos vigiiiti : Ado-
Nonimmeritocensuit Augustinus Arpe,
prolibituaffectibus jam noncohibitis sese traderet.

illo corrupto et tot malis referto, quale fuitxii.arectotramite errare facilUiraum erat. Non
SEeculo
est itaque
mirum eum
a nebulonibus
quibusdam
inducipotuisse ut clam
matrem
:
relinqueret et dein
anno 118S (6). Quas vero tanquam joculator adierit, et liberioris ejus vitx fata usque ad annum circiter quadragesimum cetatis biographi silentio premunt. Sed ex titulo ipso joculatoris, quo eum Calepinus, Cremensis et retiqui omnes appellant, facile deducitur non immerito dictum ab iisdem
lescentiara in Cijeoo perdit
Italiie civitates
ad
vitiB
sustentationem vilem ac mercenariara ar-
wquead an
niitii t"lii'
\L, ft tai~
iuamjoculalot:
tem joculatoris exerceret quam exercens Italiam per long-um tempus perlustravit. 21 Similia necplura hahet Calepinus, honestiO' rem tamen itineribus istis assignans finem Hic, inquit, posteaquam pater ejus vitam cum morte mutasset, e patria discessit; simalansque se joculatorem essead percipieudam prudentiam et vendican:
deffendos fuisse annos, quos in ea arte exercenda traduxerat. Non enim versatus est B. Joannes reprsesentenda Passione et aliis vitx Christi my-
steriis.
Id enim
rumque
9.^
fiebat a cte^Hcis illa setate et plein ecctesiis aut aliis tocis sacris, ac festis
atiisve.
i
solum majoribus Paschx, Pentecostes,
dos hominum mores, varias diversasque orbis terrarum regîonesinvisere studuit. Tum majorispericli et timoris ejus matris causam assignans, post modo relata, ita pergit Verum fidelis ac devota
:
Hujusmodi exhibitione^ji hoc seeculo in Foro Jutii factam paucis describit Julianus apud Muratorium (7) his verbis Anno Domini mccxcviii
:
"ogjt/
*"""'* ""'
/"V"""'
die viii exeunte Majo, videlicet in die Pentecostes et
in aliis duobus sequentibus diebus facta fuitrepriEsentatio Ludi Christi, viJelicet Passionis, Resurrec-
femina ejus genitrix Bona, metuens ne

stiana fide recederet (erat
filius a cbri-
enim tum
in Italia iunu-
Ascensionis, adventus Sancti Spiritus, et adventus Christi ad Judiciura in curia Domini Pationis,
y,
merabilis pene haereticorum raultitudo,

callidiate
qunrum
triarchEe Austriie civitatis liouorifice et laudabiliter
non pauci seducebantur ad credeudura ea
quse catholicae fidei contraria essent) creberrimis precibus lacliryraisque Deum obsecrabat, ut filius,
Qua in re abusus ir7'epsere, quos anno 1210 graviter reprêhendebat Innocentius III
per clerum.
:
Fiunt, inquit, ludi theatrales in ecclesia, et non so-
pro cujus salute

fieret
plurimum ang-ebatur,
nulli
omnino
diveitat Jtuliw
obnoxius impietati. Nec ita multo post materna vota prospexit Deus. hi quibus minus aperte hic loquitur Calepinus de perdita vita quam aliquandiu duxit B. Joannes. 22 Hsecpro moresuo amplificare et omare co-
lum ad ludibriorum spectacula introducuntur monstra larvarum, verum etiam in aliquibus festivitatibus diaconi, presbyteri ac subdiaconi infamiae suce (8). Non rari erant tunc temporis ilti tudi in Italia, et nutice tamen repertse sunt trsegmdise scriptse inter toi opera poetica ittius sevi : ex cjuo deducit Tiraboschius noster (9) eas sxcuto xiii nondum in usu fuisse, et repreesentationes itlas, aiU ex toto, aut magnam partem fuisse miinicas (10). Non egit itaque personam B. Joanues in tragosdiis sc7'iptis, qux meludibria exercere praesuraunt
par
et lir-
niivil.
natur Laudensis, inspersis aliquot locis sacrx ScripturseetFatrum, nihiladdens,nisi in prsedara sensibus se dedisse B. Joannem, sui finis penitus fuisse oblitum, post conversionem anuo.s deflevisse quibus male vixerat et hujusmodi alia. Verlius in supplemento Equilini dicit eum, lubricis juvenibus adhcesisse (supra num. 3). ad quod adjicienut
moria tenereniur, quum ceteroqui iliitieratus esset; neque eiiam in actionibus sacris, propier
dum sufficiebat iitulus joculatoris Joanni datus, mox patebit. Apud Chiaramonti in historia
modo adductas
25
rationes.
Longe diversus erat sieculo tertio decimo ei seI7li9.
(I) Poesie per la solentie traslazione... di S. Giovarini Buono. \a aianlova 1773 ; pag. v, HislreUo di nolizie inioino alla Vila di
niannm. GcnniB
tom.
(!))
pugc 109
t,
(7) Scripl.
rcrum Ualicanim,
S.
Giovanni Buono.
col. 16i.
(2j llisloria; Cai.sei)a;, lib.
vm. ap Biirman,
(o| A|).
Waddingum,
loc. cjI.
Comucndio della Vila di S Giovanni Buuno. [^) Li">cuda dci B. Zancbono de Manlua. Maiiliia 1312. (d) PanllicnnÂugusli-
pag, b29
(i)
Minardi,
col. \-Mi -It*) Decicluliiim. Iibio iir, Ul. i. taji. 12. Sloriu dclla lollciulnia itiiliani), lom. IV. lib. iii, cap. 3, niim.
XXIV,
28. Clr
|iag.
U7i.
Modcna 17H8.
dc truncc,
luni.
(10) Tiraboschi
loc. cil.
nntn. 25
Llist. Iiit.
X\
pag. 2^1 ct scqq.
quentibus
A
jQCulmoret
ludionf* ernnC
el
^^^ VIGKSIMA SECUNDA OCTOBRIS

*DaoilB
E. C.
uurrx.
ei
frequenter
iniirmtenlo
tnuiico ulc-
camus
;
el
ra et ,ebriat
Agobardus Lugdunensis
histriones,
,
(4):
a ,"t pr.
baniur.
et vanissimos Jooulares
mimos, tuipissimofque
cuJ^L ^"'""'^l
MarcelUnus
(13).
Rom^ ^1
^me
cum-pTu
"-ruciatiintereant.
Ad
:TcS
canentes.
jocula-
TrttetZTf
c'w?-is
^'"","'-
^""'" P^^^l^ronlur pere-
/uen!
loo^cmnZ
totidemque magistris
'i"'
^''"'^''""'bus.
l:
pneterea fld.busque aut

cabulo vocavt
ameuTiTJf'''"''
aliis in.strumeutis
donJt
''if^^^l^^ntermedio^vo T'<â,n^.. ah antiquo multa ""<"""'-
Jong-leurs.
Dicti
autem
^r.lw frequenter
mumtt
Jog-ulator (,d
Massitiense anno
"'"" '"'^' inslrumentis musicis fuisse nullus menestreys seu est Joculntor) inquit Consilium
-.
iDstrumentum
138^= ZI.
,
^"
maJime
cuju..cumque
T ^ri?-?; "'--^7^" ^
ce" rH';:'.''^''"'^ cerunt, ritus douand.
'' '^^=' '^"
ea"!rute"ii;t
circulatores et scurras est
g-eneris
tamemnterGaUospotissimum
ticm
(5)
Cantus
obtinebat.
seu civitatis Bononix anni 1288Vt cantatores Francig-enorum in plateis Commuuis ad cantandum omnino morari non possint (6). Qui res gestas heroum cantu celebrabant mimis et meris joculatoribus
Commums
ad exitum medii a^vi seJJuan fy^f-torumturm^^desprincipumadielJJt'
^ntercidu usque
ckromo
superiores fuere JJJJZlZ ms. MediolanJnsis aputMZSlrJJmj:
maana tum. quorum loco alia sem nostro successeJJJt -ô, ,. /o,7c v Joannes Saresberiensis ^'"^''^'^"'"''^ * "nno 1172 ab anno epJJJJjJs episcopus
i.
ZZT"''"'^ "'""^"''' restiMulZ: emm ha^c ad faslum divilum et

ttnebant
in PoIvcrat;,.n "^"^ "''''''' <.,.n ^^
cZZf Carnotensis.
(Qua^ cantilen^ originl sunt) Finito cantu bufones (9 et mimi in cithar.s pnlsabant et decenti motu
theatrumMediolanensedescribens, supep quo ^nquU h,striones cantabant. sicut modocantatu; de

Rolando
et
'ZJd^l^tTul''''
avan.siraus.,.
"""''-
^^ J ^"^
0'!
me
etî
'
Oliverio
Gahc^
mas infinitas Galhas^culo

ronem) adhuc
f<Bd.tate
illius
tamen histrionibus et mimis pecu ero.âre non gravabatur

xii
cumvolvebant Imo horum hominum tria sunt dtstznguenda genera hoc .^vo,
corporis se cir-
alterumpoetarum, alterum cantatorum, tertium mulatorum sed posteriora duo frequenter mis:
saltem in Gallia
Eura vero aliqui pro parte imitan ur nemo dignetur involvi

-.
sic
scribit
^rat.ara suara histrionibus et raimis multi prost^
eum
uant
cebantur.
et
l>' Ciiriiii, Riiie
eum
26
Ad tertium pertinuit B. Joannes Bonus cecimsse non est certum

(10)
et
Corli barifliic,
III
ijuiljut
Apparebant joculatores magno numero Cums, quas dicebant, id est conventibus

^JJ.h
in
iiiulli
adetaiii
reges, przncipes ac .'-.''

t
quos
magnates magna solemnitatc ""^y''^'-''^^îf^gnasoiemmtate
jnculaiorei;
simiiia proferri possent. Richardus I, rer A-nnii^ I rex Angli^ ut scribit
Quid scribat Lugdunensis superiusvidzmus, eique addipotest Alcuinus in epistola 107 Dealiis vero Europ^ partibus
raiserabile. faciunt suraptus. seeculo ix Agobardus
quam
et exhibenda maUtia eorum c^ca qu'a am conterapnbUi magrnificentia tam mirabil^

,
Edicto pubhco sive banno indicebantur unde apud Ttalos dictcC sunt Corti bandite De his collegitnonpauca Muratorius in Dissertatione De spectacuhs et ludis publicis medii sBvi (U) De Cunis autem tunc celebratis, inquit,
-
tibv^,
-,
-- .v-oiiw
-1
i(*ui-ui
res et jocuiatores
uiu canto-
muneribus
canerent in plateis.
allexerat, ut de illo
De
vestibus
sive
Corti
minime dissimulandum est c vjdelicet fere semper illis interfuisse mimorum' circulatorum, funambulorum, scurrarum, agyrtarum, ludionum, ac id g-enus aliorum hominum qui lusibus suissive cantilenis, tura Palatium tum populum diu noctuve oblectabant. Giullari a Tuscis et giocolari nuncupabantur, et apud
latinos ejus
asvi
bandtte, illud mihi
laton, vel meretrici, aut alicui vag-o vestes suas ad nuptias dederit aut si de nuptiis ei quispiam missus fuerit, et dederit; convictus emendabit
pr^bebantur intelti gendum est hoc decretum Brugis in Belgio latum circiter annum 1190 : Quicumque scurrs vel jocu-
nuptiarum joculatoribus
qux
occasione
scnptores Joculares ^X Joculatores nominatos videas. 5^6' di^n anno I321 die Paschx roxatx id est Pentecostes, mutti viri nobiles sumserunt
pitavent plusquam una nocte, si in crastino abcedere noluerit, poterit eum dominus
jicere
suam habere poterit super hoc dominus comes Ftandrix (17) Aliud decretuni ferebat: Quieumque scurram hosi
inaquampro-
libras, et in sine-ulisnuptiis veritatem
tres
Arimino ciugulum militare triumphus quidem maximus fuit ibidem; ad quorura honorantiam
,
in
absque forefaoto (18). Ex quo.vstimare licet quam xnfestum esset hoc genus hominum sieculo xn. Non cecidit autem mos donandi
tores nisi
concurrerunt Florentiui, Perusini, Senenses, Bonoet oranes nobiles et potentes de Tuscia, Marchia, Komandiola et fere tota Lombardia;
nienses,
,
dum
jocula-
cultior êtas
eorum
ccetus
ferenon potuit, maxime in aulis principum aut solemnitatibus. Adquatn rem multum vatuereprociU dubio litterx humaniores, sed soIcE, nisi gioni christiance fuissent innixx, tantum
reli-
jam
et
hastilusores ethouorantes raultiplices miserunt' et
DominusAymencus, tunc comesRoraandioIa? etiam

interfuit.
Puit etiara multitudo histrionum
clrca
cultum adducere non potuissent; superasset enim tibido midt07ûm, lU modo Roma factum esse
audivitnus. Potentior
morum
muUo
loc.
est
doctrina Christi
C^mlru
H.sl,
n..la..di
--
Dudos, BkWires sur lcs jcm sciininucs dcs Rosur ceux qui ont (.ri^cdd<5 eii Fiance la naissoncc du poeine dramalit|UP. Meinojie de Tacad des inscript. cl bellcsleurcs, lom. XVlI, pag 222 cl seqq. (.>) Du Cai.gc, Glossanum jnliniii! lolinilalis. yi^ Joculaior, Jocuiiiri,. [5, Loe cit
(1)
Cfr.
Pl
col
maids
8U. -(!)) Vidc Cangium.

Ant.i,
cit.
(^)
Mjgue, Piilrologja,
vo Joûlntor.
lilt.
loc.
cil-
lom
{G)
CIV,
cnl.
2l!).
(Jf)
Dii Cange'
iium. 23, Cfr Hisl. (7) Cfr Duclos, loe.
cil.
Tiraboschi, Storia ccc. loc cit." de Francc, tom. XVIII a nag 096 pag 225. - (8) Anliquit. Ilal. tom. II
cap
Im. de France tom..\VI. pg.2to. - (ll)A..tiqun. hal. d.sserl 29, lor cit (12) Annales CiC,enalc.s a,.. ftluLalori. acr..m llal. scrii.i, tom. XIV, cul. lUt. -[lj)Lil,. x.v.-{li| Traclatu 100. op. 2 la Jolianiicm. (13) Aiiliq. Hal. tom. M. cul. fiii. (16) Lib
Mun..or,
lul.
loc
ci,
so
et
(10| Cfr
8.
ap.
Migi.e
Pi.liolugja.
(17)
Wyntkncmg,
1846.
ilisl.
de
la
tom. CXCIX. col. villc de Gaiid, pag.
.(04ctseq.iijO.
liruxelles
(18) Ibid.
sed
'
700
AVCTORS
DE
B.

uisupei-
S.
AUG.
E.C.
sed non omnes audiunt evangelium; ei si accedant mores incidti, exsulabunt a populi solemniiatibus et oUeclamentis tum tragcedix tum micOiHceditV nec locus erii nisi joculatoribus et
nis.
Siclaudatus Sa^êsberiensis his pnvmissis

;
Curiam tenuerunt, in qua imnumerabilia indumen- D torum paria a Potestate (seu magistratu civitatis) et aliis nobilibus et houorabiUbus viris fuerunt Joculatoribus, qui de Lumbardia, Provincia, Tuscia et aliis partibusad ipsam Curiam convenerant, laudabilitererog-ataetconvivia
de veieribus Romanis
Et quideiu liistriones erant

,
ma^na
facta
(4).
qui gestu corporis aspectu tione vocis, factas aut fictas historias, sub quos apud Plautum invenis et publico referebant,
arteque verborum
et
modula-
quibus ars nostri Tereutii innoaddit de suo sem Porro comicis et tescit; mox cum omnia levitos occupatragicis abeuntibus
Menandrum
et
verit, clientes
eorum, comoedi videlicet ettraôedi,
Zd Laudabilius certe niidto Ilenricus III ConradiSalicifilius,Ger7naniceimperator,a7inolOH, ut legitur in Ekhehardi Chronico unioersali (5), infinitam bistrionum et Joculatorum multitudinem non solum muneribus sed etiam cibo potuque vacuam et mcsrentem abire permisit. Vel ut pluribus explicaÔtto Frisingensis (6): quumque ex more
reg-io
^'""'"'"'im
J^,!'^!''""
o'^!'"!!,',"'
exterminati sunt. Alque hic status duravit donec sxculo decimo quinto et decimo sexto renatee sunt in Europa littertV quod advenientibus, post ever;
nuptias
et
lug-linheim celebraret,
omne
,
bala-
tronum
iustrionum colleg:ium, quod (ut assolet)
eo conflnxerat,
vacuum
abire permisit
pauperi-
sam Constaniinopolim,
Gjvecis pluribus erudiiis,
protegeniibus Pontificibus Romanis et adinventa maxime arle typographica facium essenovimus.

obtinmt, prcBripiie
ia.
lil
/(((
28 Florebant itaque et donabaniur jnagnifice, usque ad scecidum circiter decimum sexiwn minii et joculatoiês, maxime, ut videiur, in Italice
busqueea, quEB membris diaboli subtraxerat, large distribult. Et hgec quidem merito, idemque suggesserat Agobardus supra laudatus. Licet enim dixerit Saresberiensis (7); Nec tamen histrionem
assero turpiter in arte sua versari, etsi indubitanter
turpe
S.
sit
esse histrionem,
(8),
partibus. Dabaniur autem prxcipue vestes;de
Thomas
(9)
:
quo hxc scribit Muratorius [ly. Quod stupeas, erat 3 hujusmodi sannionumac nebulonum eaexistimatio
et fortuna, et
riensis
quo sensu loquitur eiiam addit tamen mox idem SaresbeAt eam (desidiam) nostris prorogant
et in-
histriones...
finita
numquam
uisi
bene donati a princi-
Admissa sunt erg-o spectacula tirocinia vanitatis, quibus qui omnino
otiari
pibus inde recederent. Imrao quae pretiosEe vestes dono iisdem Principibus ofiêrebantur, in istos nugivendulos efifuudi fere semper consuevere. Is enim
ut qui uobiles viri ad nuptias aliave solemnia principum conveniebnnt, manibus vacuis minime accederent sed singuli
non possunt, peruiciosus occupentur. Satius enim fuerit otiari quara turpiter occupari. Hinc mimi,
salii
vel saliares, balatrones, semiliani, g-ladiatores,
eorum temporum mos
fuit,
palsestritae, gig^nadii, praestin-iatores,
que multi,
et
tota
Joculatorum
invaluit
etiara
,
malefici quoscena procedit.
Quorum
adeo
error
ut
prjpclaris
aiiquid testandte amicitice aut obsequii caussa conferrent.
domibus non arceantup
illi
qui ea patrant,
Tam plura scribit de Curia mag-na qu3e habiia est Mantuse, in ipsa beati nostri patria anno 13i0; zn qua vestes omnibus partibus absolutas (itobe) et c07nplecientes,utloquiiur Benvenutus
qiuv erubescat videre vel cynicus... Sacrm quidem communionis gpatiam histrionibus et mimis, dum in malitia perseverant, ex auctoritate Patrum nou
ambig-ls esse prEecIusam
(10).
,
Unde quid
fautoribus
Aliprandus, poeta verîaculus, xe&Uto, guarnaccia, guarnaccione, muntello cappuccio, irecentas et ocio, nobiles hospHes obiuleruni. Sed et alia multa dono data fuerunt, ita ut qui tot donorum catalolog-um legat et consideret inquit Muratorius, non mirari illorum temporum mores a nequeat Dostris adeo dissimiles. Sed quid factum de tot iliis vestibus mag-no emtis ac liberalissime collatis ? Eas rursus Mantu;\ni Principes dono dedere scurris ac musicis. Accipe Aliprandi verbacap. 36 Tutte le Robe sopro nominate
, , :
eorum immineat
tientes
coUig-is
si
facientes et consen-
pari poena recolis esse plectendos. Histriones medio sevo iidem sunt ac Jocidaiores, quum ut dictum esi tragcedias et comcedias
,
Furou' in tutto trent' otto e trecento, A Buffoni e Sonatori donate.
Nec secus factum a Mediolanensibus anno 1300, occasione nupiiarum inter Galeaiium Vicecomiiem
et
Beairicem Esiensem: Admirabiles

12),
nuptiEe,
inquit Guiliehnus Ventura
pro ea MeJiolani factit; sunt, ad quas invitati fuerunt omnes Lombardi;etibi data fuerunt Joculatoribus plusquam
agere tunc usus non ferret; atque idem de mimis dicendum, quos Romx antiquitus ab hisirnonibus discretos fuisse novimus; quorumpxne omnium omni cvvo pe?^diii fuere mores. Romanos pro civibus non ,g.ioum 30 Ideo apud quo scribit S. Augustinus {11;: etycMwhabebantur, de Cum autem ludicram sceoam totam probro du- """ oerent, g-enus id hominum nou modo honore civium reliquorum carere, sed etiam tribu moveri notatione censoria voluerunt. De hisirionum etmaxime mimorum ohsccenitate midia monentpatres, quos inter Lactantius (12); Qnid de mirais loquar inquii corruptelarum prfeferentibus disciplinam,
docent adulteria dum fiug:unt , et simulatia erudiunt ad vera. Et Miiiucius Felix in Ociavio: turpitudo non minor furor in scenicis etiam vel expouit adulteria, prolixior ; tunc enim Mimus vel monstrat. Castiores certe inter chrisiianos fuere aciiones scenicse quam apud gentiles, de
qui
,
septem millia pannorum bonorum. De Curia habita VeronxinnuptiisMarsiliiCarrariensisanno\'SZb

heec refert
His oria Cortusiorum
(3)
Nec deerat
histrionumatque Joculatorum maxiraa copia... Et Marsilius de Carraria dominabas Paduanis multa

joealiacondonavit et Joculatoribus raultas vestes quibus deficientibus aurum et argentum pro supplemento largitus est. Ipso tempore quo B. Joannes in Eremo Ca:senaiepajnifentiam agcbat, Genueii:
quibus stupenda scribunt Tertuilianus (13) et Cyprianus {14} sed non mutto castior histrionum vita. Ex iis qui se medicos fingunt ei
,
ses,postvicios anno
(1)
U27 Saonenses, mirabilem

II,
simplicis vulgi marsupia emungunt, unum describii Boncompagnus lialus, qui floruit circiter annum 1213 (15): velut scurra, aii, totam Italiam
cnp. 32
Anliq.
IU\.
Ittll.
Muriilon, Atiliq. ii.cd. itvi. lotn. II. col. io.-li) Mu.alon, luc. t.l. n.l. 843. ,|i) \>c,u, Monumcntn GcrniaQia;. lom VI, pg. 19G. (fi) Ch.onico.i. Iib. vi, cai 52. i. cap (/) P.>lyc.aliciis. Iib 8. AimuI M.gnc. l. CXCIX cnl. Mi:i. (S) 2. 2. quiest. ItiS, a.iic. 5. Loc. cil col. 40;i cl seq. (lOj C(r Cyprioni, cpist. 57 ct ConsUl. aposl
(.1)
lom.
M,
pag
lo.n.
eol
/,0.
(2)
Rer..m
llalio
(ll)Dccivilate Dei.
VI,
ciip. i(l.
A|).
U.viniiKi.ii. Iib.
epist.
15. lib, ii, cap. Cfr Augtislimis. loc.

iib.
(12)
rit.
Iiislii.ii.
Tcrl.il. Aiiuiogd. ciip. 15 cl
CoDtra Mjicioncio,
Dci,
li.
i;
cap. 27 ; Cypnanii.s,
103; Salvionus.
eap,
17.
ctiiciilis,
D.!
Gubcrii.
lib.
vi.
{V.j)
(U) De
spei,l.
(15) Dc spoAp. Mumluii,
ADlii|nit. lom. Il, col. tii7.
regiravit
rega-avit
cum
cantatoribus et
est.
tructanorum
DIE VIGESIMA SEOUNDA OCTOBRIS. tamquam eximius convenlu ouadraainta

fi(,it
,.,
^n,/
.,
(icl
oirculatorum)...
esse
med.cum
randi
doctriuarum. ut fornicandi et adulteopportunitatem valeat inrenire Demum
moHel^ôZcerZn^^stlZ^^
"ât^ssimarn
''^''
..,o..
pronuncial universim de s^culo
^ x Joannes
aurium
Z^' cZTsZet
Sarcsberiensis (1) ATnostra ^ as prolapsa ad fabulas, et quBvis nan a non modo aures et oor prostituit vanita.i, seroculorum
voluptate,
quando ibi comLZZessesed irT'''"' "^ ^"''"^^ anfprmn^ r^ T' asserentem ^'" nommussnlln '^T'^'"'scriptorum
7ehfstnrT ^""''"'""'f'"^*'"' '"'"'"'"
ceterogui
tututbTT"
est
suam mulcet desidiam, lu.u

vi-
riam accendit, conquirens undique fome'nta tiorum
Srj"!
mmem
n^nT^nscZT'""'-'''^''''"'''^-''''''''''^
-"-"T''
'"""'
"rT"''"^"^"'"
^**^''"
t^^lrp^^j^^l^^l^J^^^^lXZl autem nobrs
hoc loco in tempus cpu>novum ho^ndu^t elvitam eremcticamUnchoavit.
P^^
Vinionit;
con-
Bx
% IV. Conversio B. Joannis. Demonstratur eam non^ evenisse ante

au.e 1208. e, ip.sib,l, esse u S^Francsc, Ass,s,a.,s nag.s.er
f^P^^^^^ZtZt^ ^^r:::^.^;;^.-^-r;r:,S &/=';-

:SLi~5-rSr/;=r
nemfundare
,
^ "^cmrm
B, Joannis.
'""' Assisjatem. antequam anno 1209 'suZoTH inciperct bienno sub
^^ZZ
^*et
pro multis laehrymis ad Deum preces pro salute ejus fundebat; eujusdesiderium Dommus exaudivit. Nam visitatus a Deo gravi infirmitate, cernens s.reuli hujus pericula, votum vovit Domino mundum deserere et
fih. salute sollicita,
Y^îtvitamistamjoculalorisB.JoannBSusoue êtatzs circiter quadragesimlm. Materveroejus,g.< S. Antnmnus inVita.
iJarf annum
nZnnhl
''.'^-
^"'''''
'"^
"
'"^
''" "^struxisse
cum
nuilL
,T
, ,
bZatem setTnTT! hstor^'teZl T' i/^'-<

^''^'""""l
'
^' -^'""""'^
'^'"nologia
Ph'm"m auctorum
^"'"' ''"
''"<'*"*
conTurrenZu^ n.f^T"!^Tgiiu,-
^" ^"'^ i"'"''^''""-egulaS.Au-
soli
ipsi se
dedioare.
si
eum
sanitati pristina restituere di 'na!
retur;quodetob.inuit.Incolumisigiturfactus Faeta diligent, confessione episopo Mantuano. et postea, matre defuncta, a Mantua recedens ad partes Eo-
TuTaTZrT
oun,
IhmLu^nicnT""''^'" " ^' nTut?

""'
hTe^Zlr/ "'''Pf'""'"- "^'^ iPâ duo positio Marquezii

'^'''^t
^"^
''
'^-^^"-iâs scripto-
H UoleaThocZ
/nuZZ
Ja!!;^
''*"'""";
, ordmmur. ex auctoribus
,..-.
"
'
mandiote
secessit etc.
Eadem
habet Cremensis
Cc^-
sed addU beatum convaluisse snbito, quod et lepinus et Laudensis secuti sunt- addit Uem
vovisse in
I"
'"" "'-
eum
trnoZsfvenr ^'"'/'''""!"''
rUereorcIin,.
sceculcire
morbo
spernere divitias, quod si,nilUer
expressU Laudensis. subjungens. antequam Manlua discederet. omnia sua vendidisse etdistribuisse paupcrihus qu^cnnia non autumo aliud esse quam anrpUficationem narratioms S.Antonim.Episcopum autcnMantuanum .cui peccata sua confessus sU B. Joannes, scribU Leopoldus Volta,
:
nlL.n, ^"^"''f 7'""" ^"'"''''" ^betUcZm Pondor'ufnV
''r;""^""""''^"'"^'''* ""''"""'"^ '' "'"'"PP"' '^"' """"' "-''"''^ ?"'*' ûbjungU ^
"""
""
Tc^
c^^
ifrlTvrir^fs mTsoll revoZTr"
71 '^''^''"''"'talws.Astquum ^7"'^'- '

f T,T
"' '""'" '"'"'" .""^"'"'"" fmt.
''^'^
TeT^xhiithtrbZX
QuinZ,onTjLZ
multum in Benr,cum
<;
lustorta
Ma,Uuana
ptZZTBtZmetZ
fuisse
WaddingusH)
''''
versatus. fuisse
(2)
quod alioqui convenU. cum
i E,aZtsZT TTT ^"""""

scriZTe
iTTTri
Uglielt, catalogo
An a,s.A,.,-
cpiscoporum Mantuanorum (3). 32 Dcinde hcec inserU idem Leopoldus Voltci
;:r;:::
.., A.6,..v,H,, ,,,,-
Assumptai,iturasperatunicacinereifeuIeuchoph.i <^l<"- 'l' loi- biffio- Id vero Ma,Uua: ccUigisset. ut sentU ille scriptor. sed ostendctur mox Cescme esscfactum). sibi in habitationem delegit loeum illum in oia lacus superioris situm e.xtra Portumfgut vicus est extra muro. Mantu^) ubi hodieque oratorium visitur ei dedicatum, quod anno 1172 Frederiuauuu I, rreaer. n ir cu. Gon^^gra, Manua^ maro/uo, devotione motus, rea.d,fieBn jussU Verum concursus Mantu.norum, qui eum ut hanctum habebant. in cansu fnit our
,
n,aZ etJordani 1 tl T'" *' ""'"'" 2essLfuisTaiiJT''''-lT

autem scriptorum tesTTonia minime est iâTnonlZT
i'""'."T'"'"' "''''
"'^^
tTSZ^TT^^^S^^l^^^^^T^TTsr^n^n'
dZn /
expendere
T^^ZfvTê^TîoZeT^^^ "'*'""'"" """"'"'
L lcfe B
TTTiZ
maxime
'oahor
JoTn,!;?
aulhentico.
tu,teTpssTcUsTFrc^^^^^^^^^^^sa<, ^"^""2,"" < mox mdebitur. vTl tamen Bercjemensis ner nem Verba ,
senlentia hujus
est
monachatzJlTZiinZJ
primum
f^rmans, si Ininus
Mantuamrelmqueretei toenamy^/m72ê afterei!. Hujus vero prioris commorationis, post conver-
progagata, ^ ^ ^*
hl dllZere\tLnrL tuere ?ion gra

i-f
^7. "j Ja
af ".W^
.onem, e.tra murosMantu., ,u., si vera sit, latiat bwgraphos B. Joanms. vadem facit dicHs VoltasolumHippolytumDonesmondiinquodam
hbroms.{\).Significatveroinferius{o)oratorium
35 Hujus sancti Tiri etpatris mm,27 foi Tnnn; Boni. inter celebres te^; "t^^^^^^^^^^
prSn
phieum Franciscum de Minorum conditorem,

dubitet,
qtii
:=
,
-
memoratum non
esse
aliud
quam
Assisio, sancti sfm ord nl fuis.e const-U Sed pp nn ' forte ig-narus * rei exeoranH nh
ecclesiolam
rimum
S. Agnetis extra muros, juxta quam,in adjacente
videatur scriptura 'quibus Vincentii (Belvacensis) g-alli hi.lorici testificaône

talis
MomLa
CUl
(I)
Anud Migno. lom. CXCIX.

Dullc
s,,.riluah
col. iOtf, lop.
rit..
(9) nisirello
,i
Uc c,
"
J
-
.
pj.g. ,fS2 et
(i)
grandezze di Mai.lnn, nail,
iv,
cnn
"''^^"
^''"''U"' Minuimii
s^^^
qui
702
ICCTOKB
E. C.
DE
B.
S.
AUG.
qui etsi trig-esimo {vel 36, ut corrigit (1) Waddingus) jpsius historiarum libro cap. 98 referat, dicens l'raaciscum fuisse eremitam, et cum baculo pedi-
quodam agnitus, pauperem tuni- D cam accepit qua sese peene ?iudum tegeret, et quum biennio a?ite tempus etectee vitx religios^
sans, ab amico
tbuDdat.
busque ealceatis et corrigia cinctum iucessisse, uon tamen hujus Joanais Boni discipulum fuissc dixit) sed * hoc in loco, hoc uno rerissimo probabimus
testimonio, quod apud
est)
dicatur veste eremitica i?idutus fuisse, non videtur heec a tunica Eugubina diversa fuisse. Omnino verisimile mihi est, i?iquit ide??i decessor,
Mantuam
ubi (ut prsedictum
sacratissimum viri sancti esstat corpus et reliquae ipsius vestimentorum reliquiiB, tabellarii etiam, interantiquissimas mouasteriiscripturas, chirogra-
phum aliquando visum est, contestans beatum Franciscum de Asisio professionem eremiticam sub regula beati Augustini emisisse in manibus fratris Joannis Boni eremitje. Mantuaui. Quam debili
haec nitatitr fimdamento, nemo non Sed etiamsi admitteretur exstitisse hoc chi?'ographw7i, quod Manux aUquzndo visumest, mox prohabitur ex chronologia, veritatem in ea non fuisse contentam. Simita habet Bergomensis adaliosannos (2). iterum afprmans libro V^, ad annumVlQ^. S.FranciscumnonmodostibB. 3 oaneiiunciatio
videt.
quod Waddingus cum aliis censuit, pauperem hanc tuniculam ipsum esse habitum eremiticum, quem ab illo g-estatum biennio esse biog:raphi nostri testantur. Sunt, qui volunt, eremiticura hunc habitum fuisse relig-iosum eremitarum ordinis S. Aug-ustini; sedhorum opinioni omnes biog-raphi refrag-antur^T).
37
Armo
1638, du??i
Waddingus
in scribendis
an?xalibus
(8),
Minoru?n ad annum pervenerat 1537 Euguhio accepit authentica documenta, in
"'irmo'"^
chatut Am?'"'n'ant
sed inmanuîpsius profesvotum sub reg"ula divi patris Augustini emisisse. Quod falsissimum esse, et vere B. Joannem diu post inchoatum ordinem Minorum S. Augustini regulam amplexum fuisse, ?iutlo negotio demo?istiâbitur. Et tamen hoc etiam, ut ait Bergomensis itlo toco, mirabiH isto tabellarii ch}Tog:rapho autentico, quod aliquando Mantuse visum est, comprobatur. Quod chirographum anteeu?n nemo memoravit, et post eum paucissimi, ut arbitror, reapse exstitisse crediderunt. Locos autem Jor' ?tandi et Henrici de Urimaria, quos mi?'um est a Philippo Bergomensiin hac quxstione nusquam laudari,hicexaminaresupersedemus,quumalioqui non defutura sitpostmodum occasio eoscinis jnagisterio vixisse, sionis
quibus tradebatur a?nicu?n Eugubi?\u?n S. Francisci fuisse Jaco??iellum Spade, e gente Spada* seu SpadcV lo?ig<e. Ho?'u?n docu??ientorum alterum imitatio erat veteris pictur^, quee tu?n temporis i?i antiquo claustro ccenobiiS. Francisci conspiciebatur; fuitque exe?nplar novum, a notario publico Eugubino suhsignatum, missum ad Haroldum, ordinis post Waddingum chronographion, qui ittud in sua Epitome Annalium recudi fecit (9). Aique haec adscrihere hicplacuit, quoniam ^ in com?yientario de S. Francisco ad diem 4 Octobris, omissa fuere. Habitus autem ejus eremitzcus, quem biennio gessit, constahat ut Suyskenus loquitur, ex prEcdicta tunicula Eugubii accepta, quam corrig-ia string:ebat (eaque cernitur quoque apud Haroldum in effigie), et sub qua exdicendia videtur interulam induisse, habebatque calceatos pedes, et virg-am seu scipionem in manu (10). Quem
habitum htc describendum putavi, ut lux inde

aliqua accedat controversix Mi?iores inter et erc' mitas Augustinianos exort^ circa habitu?n utriusque ordinis de qua inferius erzt sermo. A?ino 1209, etut videtur die 24- Februarii (11), novam vitam auspicdtus S. Franciscus, eremiticam vesiem in aliam mutavit, et ex hoc jam virg:a, calceamentis, sacculoque vel pera non utitur. Kecit proinde tunicam plurimum contemptibilem et in:
tandi.
Accts
S. Francisci
36 Decessores etiam nost?n in Actis S.Francisci addie-m 4 Octobris affirmationibus sc?Hptorum de
?nonachatu Augustiniano expenden; sed saiis habuerunt ex chronologia vitcV S. Francisci ostendere, eas veritate niti non posse. Nihit eni?n confert ex argwnento historico qualicu?nque seu aliquot auctoru?n testiinoniis, aut ex ch?ônologia quadam vit^ B.3 oB-ams, ostenderevalde verisimite esse S .Franciscum sub eo vixisse, si soiide ostendatur id impossibile esse ex parte ipsius S. Francisci. Prsecipua igitur qusedam ex Suyskeni nostri Commentario hic inserimus, ut hsec impossibilitas jam demonstretur ex Actis S. Franciscz, sicuti mox demonstrabitur ex Actis ipszus B. Joanuis.
itlius
Sancti
dis
minime sunt immorati
cultam, rejectaque corrig-ia, funiculo cinxit illam. Ita secunda Vita S. Francisci apud Suyske-
num
fl2).
-.
38 Dein szc prosequitur hic scriptor
Ex
relatis
/'0"'Wfi-
de mutatione vestium inter scriptores recentiores g-emina nata est controversia (secunda autem de
""'
forma
git,
vestis
quam
huc non pertinet.)
sanctus post eremiticam eleNam ex habitu eremitico vel

*"
Franciscus fere biennio g-estavit, credideruntaliqui eumdem ordini Eremitarum
quasi eremitico
quem
Ad?nissum
est scilicet ab o?nnibus, etiam a scriptorihus ordinis S. Augustini, S. Franciscum licet a vita mundana ad ?netiore?n converti cmperit vet anno 1205 rf finem vergente, vet inchoato jam
anno 1206 (3), ad integram tamen conversionem non deveiiisse nisi currente hoc anno 1206, ei qui-
dem suh
nus
(4.);
et
ejus finem, ui ce?iset cum aliis Suysheprs>terea anno 1209 mense Aprilz soccepisse, seu
Augustini fuisse adscriptum. Indicatis MarqueWaddingi elucuhrationibus, ?iotat Chalippum asserere in Vita galtica S. Francisci, oppositam sententiam post Waddingi Apologiam fuisse desertam. l:êcimmevito, inquit. Quapropter, ita pergit, eg-o de his multa disserere nolo, et ad eam confutandam soIeb mihi sufficere videntur quaS.
zii et
tuor VitseS. Francisci antiquissiraae...
cios ad?nittere
ordinem suum inchoasse [o). Bienniu?n igitur quod interprimam et secundam conversionem et electam vita?n perfectiorem, interfluxit, et perquod dicitur C^seme cum B. Joanne Bono versatus, constituitur ex annis 1207 et 12U8. Anno 1207, mense
Majo
Aprili aut
H, inquam, ad refutandam monachatum S. Francisci afflrmantem sententiam mihi omnino sufficiunt; nec dubito quin mecura sensurus sit quisquis. nullis olim disputantium partibus addictus, eas leg-ere voluerit. Clare enim perspiciet Sanctura, toto illo biennio quo eremiticum vel quasi eremiticum
,
ut staiuit
meus
decessor
(6),
Euguhii verscn.ToFcni.loc cit. iium. 4 ct scqq. (fi) Ibid.paK K76, num. 164, (7) Ibiil. num 163 (S) Aniiul, M.noj-. ad, an. 1557, num. 20; Oe Guber.iatis, Orbis Sciuphicus. \nm. I, png. 8. (9) Epitomc Annal. Ord. Minor. pog. 27. UdmiC ll)H2. (10) Lon. cit. pag. 577, num.
el fl.
Ociobr. pag Zî. ;r;n,^rr-[*' ^"^,l'^- Ago.t.n.ani. a.l 01 pug, S71, lium. Ul ','"'"' ^.';'?'' a.i. l2U8, nrim. 4. n (B) Cfr Ib.d. |,ag. Ii72, nura. Ui et pag. S7i, nom. 153 et
f,)
II
229 .d an
12-^^.
Acta SS. tom.
- /Wf
' """ 110
16'J.
(Hllliid.
num. 172.
|l2)lbid. nuin.
175.
habitum
/
ÎE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS
Mcepit. reversum esse Assisium,
tatis vicinia,
et i
~
E.
hujus
civi-
mileTsivZ!,
<^
nou
in
eodem taien semper

reparasse
.ausê,^res,ue iM
tandera
loc
ecclej
tSirSrJar/l^t'" "j"'"" "'^'^'^'-^

dLnl eum ûadrl
^"T
'
T"
'^""^" ô^-oiÛfs.
(i,,
ac
ex
audita
lectione
evang-elica
(Matth.
^<^-be:; ^^^r:,^:^;:^/Cên^v^vebant. unanimes

Ce,en. f
cap. 10 de missis ad praidicandum discipulis (2) assumpsisse liabitum Minorum ; nulla interim occurrente vel levissima menlione
inchoati apud
etc.
alios
'
tyrocinii
atquemra
zn commentario illo de vita S. Francisci legere voluerzt vn et vni (3), in quibus statuitur eum anno 1206 aut 1207 bona omnia ahdicasse. annoim, mense Aprili.socios admittere cmpisse.
vel
Qm
religiosaj
professionis
^"'' '4'^ Prior conventus de
ê< quod talem , - ,- ..-.u. ducebat et uueeuat h. du.it bene xl aLnis, vel ^'' quasi, vitam ' ,
(7)
i?rL' ffl
a uod
Mantua.jamlaudatus aln,
versatus est
(S)
?"'"'^'"'
*<
,
n" ""T'
'^'
dfx!t
itlud
tempus Assisii p^ne pe/petuo
Bonus
f"^
"""^ *'""'
''"""''^
stetit in ordine
r.a<z.m.sstresqueibireparasseecclesias,Lsrt
prldicto
prorsus zmpossibile esse ut intra idem liennium sub B. Joanne Eremitam egerit ac ejus discipli-
vel quasi, ut dixi d cLs t sti(9). Testis sequens frTer
nam
P-tentiam*n
credulitatem
f
di
'to
sectatus
sit.
ordTne s unrm t "me, secundum communem

^''^-
'"^^t^T" Lf''^'r'-?'^"' ^""'

'
''''
.,.,.
'^lJ^-hispleraûeiamstabiliveratWaddingus
credens Thomas Herrera. quod in uno alterove m^nus accuratus fuerat Waddingus. annum qui.
ôdem
fere
mo2l'ITturrtlZ7enr'
'
*""m
bene per quadrag-inta annn. f n,l
?
ord n s
ereditur a
est frater
fratrLs
,
^--nat^v>tatis B. Joannis
adnusit 116S, obitus vero 1249. astde annosecessusad eremum Ceesenatem aliter ;rf.a,^^;.EesponsioPaciaca, qu^primafuit. ad Lucam Waddingum, edita est anno 1635, nec mihi estprie mambus, sed quce sentiret
sufficien-
Waddmgo ,am
oum Laudensi
^n^B^Tue
pr or *^ n
V,
et
Lanfrancu.
omSZT
a
heremitarium
iPô ordine
de conv^nL
laudavimus supra
num
uS^^nV^ *?"*
7/olrJ
,
'
ter e.posuit in suo Alphabeto Augustinian'?,

est
non
Sis consona^t alii testenil '1 Necvero dicatur hos testes oui r^f^,,. annos iilos quadraginllZt^TaT^:^,
ejt yZ"t7ntinm
LlZtn ^" '^""'''''^"^'^ '^""^Zn
""
'^-
quo, narrata conversione B. sub,ungit Joannes erg-o, errorum pcen.tens et coram ep.scopo Mantuano rite expiata conscientia, egressus de terra sua et de cog-natione sua, clrca annum 1204 vel 1205 plus rainusve,
anno 16M.
Joanms,
te
habmt seu reapse

.
in
eremum
secessit, et
apud Budriolum Cfesena-
>
Proceitu
(4). In guibus profecto mntandus est annus secessus ad eremum, qui nec annus fuit 1204, nec 1205, sed annus 1208 aut 1309. ut jam ostendimus, Bx quo iterum sequetur S. Fraticiscum annis 1207 et 120S, seu biennio quo habitum eremiticum gessit, cum B. Joanne in eremo Cxsenate vivere
de consensti dioscesani ut ait lib. I, cap. S B. Jordanus de Saxonia " domunculam quamdam construsit et ibi vitam eremiticam iu arctissiraa pcenitentia duxit
tensis dioscesis
sunt transacti, ubi ordo iiie eremitarum, sensim admissis sociis, condiccepit; et quidem, ut exponendum est infra, annis aiiquot ab ingressu
quadragmta pcenitentiam egisse; addunt vero hos ordme transacios quia omnes Cxseme
interpretationem prorsus excludunt tres tesies quos ailegavimus qui de ordine mhildicunt. Neque etiam eam admitterent ceteri siquidem dicunt omnes B. Joannem per
emm
non compreheZreTZs g"Od inter eremi C^senatis ingressum et prbnorum sociorum admissionem interfluxit Banc
,-
vel familia viccit
in ordine.vel connreaatione
et
primz
annos
eremielapsis,jam socii admittebantur. Quapropter rotunde dici potuit a testibus B. Joannem
non potuisse. 40 B. Joannem hanc vitam cum immortali commutasse die 23 Octohris anni I249,;am admissum est ah omnibus et nos ^Zex tutissimis monumeniis demonstravimus. Porro in Proccssu apostolico
discipuli B. Joannis, qui in ere^no Cxsenate eo diutissime vixerant, unanimiter dicunt
annos quadraginta in ordine eremitarum pcenitentiam egisse; eo magis quod a primis diebus, quos Ca^sence transegit, vitam eremiticayn auspicatus est. Ceterum eamdem interpretationefn y
excludunt veteres biographi o^nnes. Calepinus in Yita edenda nmn. 21 eum quadraginta annos in eremo vixisse dicit, nihii addens de ordine : Cura explesset in eremo inquit, annos quadrag-inta. Cremensis vero in vita ms. Com-
emm
cum eum
per annos quadraginta
exquo
pcenitentia^n egisse; sequitur circa annum 1209 eum illo acillic
vero numerutn quadragesimo sed nonnulii minorem, ex iis tamen qui vel Eremitie non erant, vel ei in eodem conventu non convixerant et consequenter 7ês ejus non poterant adeo perspectas habere. Domiuus Giiiferius, Ccesenas , vir nobilis , qui anno 1251 tempore sux testificationis erat oc-
cessisse.
Nemo
majorem
dixit,
heremo aunis quadrag:inta, tatis vero suae anno octog:esimo etc. Laudensis alio inodo qucestionem omnino dirimit, asseverans B. Joannem, quando moriebatur, octoginta fuisse annorum, vel paulo plus, ex quibus quadraginta
pletis
in
quod ipse testis, sicut bene Joannem Bonum stautem in quadam lieremo supra Cesenam apud locum qui dicitur S. Maria de Botriolo, et duram et asperam
(5)
tuag-enarius
dixit
meminit,
vidit fratrem
fuerant mancipati (quaranto cioe spesi al Istis enim quadraginta deductis (14). restant alii quadraginta, quibus Cxseme pcenitentiam egerit, ab anno sciiicet 1208, aut 1209, ad 1219, nec uiius locus superest aiiis annis.per quos cum Herrera (supra num. 30) desceyidamus ad
SieculQ
secolo)
annum 1204 vei 1205, et eo?-um aitero vitam eremiiicam Ccesense a B Joanne inchoatain dicamus.
Aljilmbeliim Augusliu.' \- Jminnpi Bojik*. (li) In Proce^su iuria nuiu. 2S5. (6) Ibid. num. 242. Ibid. nuni. 259. Ibid. num. i!76. (7] (8)
(3)
lbi(i.
(1)
Vide
ibid. p.
B77, num.
tJ7l
1G5
el
scq^j. (4)
pag,
el
575.
-- (2} llml.
uum. 172
(9)
Ibid.
{I2l Ibiil.
1
uum. 2S0.- (10) uum. 2SS. cl
Ibid
num. 284.
cjp. 15.
(III Ibid.
508, 51
515.
{1j|IIji.1. nutn. 2(JtJ, 27;),

cil.
num 290. 29i, 297,303,
(UJ Loc.
Quadraginta
m
iccto.
DE
B.
JOANNE BONO EEEM. ORD

etc.
S.
AUG.
iu
^Êx monumen"'
Quadraginta ei annos in s.vculo inaniter elapsos Historia ecclesiscrtbit etiam Do7iesinundus in

astica
poenitentiEe ag-endsB causa,
eremum
se recipit
*'""""'""
Mantuana (1). plurimx qut' ^^ Verwn sunt et aliie prohationes non aiite exeuntem annum j5 evincimus eum
120S, aM( ordientem 1209 in
In chronicis mss. antiquis monasterii sanctse Crucis CcBseitse hsec leguntur Itaiice apud Waddingum (6) Joanues Bonus se recipit ad eremum Butrioli anno mccviii. Vixit in hac eremo annos plug
,
eremo Cxsenate vivere promptu enim sunt monumenta illa, coepisse. In tum Mantuana, tum Ciesenatensia, quihus assignatur ipse annus conversionis B. Joannis, aut eremum. Et ut a Mantuanis ejiis secessus ad
auspicemur, in claustro cceiiobii S. Agnetis Mansimulacro quinto, lingua tiue, leguniur heec sub Italica, ab ineunte jam sseculo decitno sexto depic\Set seq): ta et postmodwn renovata (supi-a num. signum ad instar Mattliiei In verse conversionis
,
et Zachffii dereliquit et patrem,
domum,
parentes, et amicos,
et nihil sibi reservato, donavit
omnia
pauperibus anno
mccviii.
Hippolytus Dones^nondi,
siquidem annum superavit octogesimum, et Caesena abiit ac Mantu id est anno convervita functus est anno mccxlix sionis quadragesimo primo. Denique, ut aliquando testimoniorum sit finis, Ephemeris CcVsenatica 7ns. Nicolai Marini, eumdem signat annum (7) Anno Mccviii Cjesenam venit beatus Joannes Bonus, quo tempore commissarius erat pontificis ac civitatem instauravit Joannes de Brenna./n quo posiremo latet error, quum non venerit in Italiam Joannes Brenna nisi circa annum 1222 (8). Ex quibus omnibus manifestum est B. Joannem Ceesenam venisse vel anno 1208 vel sub initium noni, ut Claquara
quadraginta,
Betatis
qui in monumenta Mantuana magna cum diligentia inquisivit, in Mantuse historia ecclesiastica conversione nostri beati, patrio (2) hxc svribit de Beatus Joaunes lionus Italico sermone usus
:
gravissimam lapsus infirmitatem ad Deum se convertit anno mccix (si conMantu* subire verti a Dio nel mccix) propouens asperrimam B poeuitentiam pro peccatis suis, Habebat tunc annos quarant' anni getatis quadnig-inta (Havea eg-Ii allora di sua vita). Tertio iocoponendus esset Constantius Laudensis, eremita Mantuanus, quietiam beatum Joannem an7io 1208 aut li^9 novam vitam in-
Mantuanus
in
ramontius ioquitur. Impossibile igitur est ut antequam ordinem constitueret Minorum, quod anno 120S quidam prxstari cceptum dicunt, nostri vero decessores ex certis monumentis mense Aprili anni 1 ^09 (supra num. 36), Cxseme sub discipiina B. Joannisper bie^nium eremita fuerit ei 7nuito magis, quod Marquezius, Eerre^â, aliique oli77i tuebantur, ut E
S. Franciscus Assisias
, ;
cum
45
eo vixerit ibi sub 7'egula S. Augustini. Non erit ahs re antequam uile^îus proce'
,
da^nus, quid de controversia inter ordinem ere-
'""S'"'"'
conlroverm
wad<ii nqui
tiBarrera:
iden oundi-
tur.uemqne
choasse mamfeste indicat ; sed hunc locum ejus libri modo recitavimus. 4a Transimus itaque ad monumeîta Csesenx, in cujus vicinia B. Joaunes recens conversus viiam eremiticam auspicatus est. Scipio Clara-
mitarum S. Augustini et ordinem S. Francisci evenerit , sum^naii^n deciarare. Posiquam Marquezio suum Apologeticum opposue^âi Waddingus, iiiius partes, ut sa;pe supra esi insinuaiu7n, sussepit Tho7nas Herrera, ejusdeiî ordinis S. Augusiini; de quo, uti de universa controversia, qU(Tda7n sciiu non indigna iradit Joannes Ossin-
montius de eo historiarum Cxseme libro viii inter alia scribit {ii) Natus est beatus vir Mantuieanno 19M; quadraginta annos iu seculo indig-nis curis mancipatusperdidit, indeaDeobenig-neevocatus se totura illi reddidit. Ae Cffisenam ad ejusque agrum,
:
ger
orrfznw
e7êmita Augustinianus in bibiiotheca siti iîquit neque noster Herrera : Thomas

, , ,
decorum ratus magistri sui (Marquezii) causam deserere, neque tanto honore ordinem suum privari
sustinens, pleraque Marquesii asserta defendere et novis, tum rationibus, tum conjecturis, ejus
seu recessum Butriolum venit, ita ut mccviii vel sub initium noni in eremum concesserit, seque ibi condiderit. Citari hic meretur locus integer ex BernardiniManzQnii<i^zQXi^c)ixoTiQ\og\Q,iitulou eremitani Sanctus Joannes Bonus, inquit (4) ordinis in Cisalpinis partibus instaurator, qui in agro Caesenati per annos quadraginta paenitentiam egit. Hic anno Domini 1209 Ciesenam venit, ut
:
positionem firmare agressus, satis g-rande volumen, dum adhuc in Hispania ag-eret, ad umbilicum pene perduxit, quod Romae magnis accessionibus auxit;
pluribus vero in locis, quse acriore prius stylo in
Wadding-um efFuderat, postquam viri humanitatem, candorem et benevolentiara coram perspexerat,

correxit et mitigavit,
antiqua testantur memorialia
circiter miUiariis distat
civitatis, a qua duobus Eremus, quem tunc Butriolum, nuuc Elmum, corrupta Eremi voce dicimus, ubi in speca quodam se abdidit, ibique sub Oddone et Manzino episcopis Csesenatibus, mirabilem per
Thoma
nias
in Hispanias reverso per

;
sub titulo
quam amicum BonoResponsio pacifica ad Lucam

neque opus
id prius, preelo
Waddingum
AVadding-us
(9)
subjectum
est.
Contra
Apologeiici
defensio7xem
vulgavit.
anuos
quadraginla
circiter
fecit
poenitentiam.
Tandem
miraculis clarus ad caelestem patriam evo-
anno 1249, et inter beatos Braschius etiarii, ai^claepiscopus Nisirelatus benu^ , Cassena oriundus qui in historia pairia diiigenter vcrsaius est et de ea voiumen diatribarum se concinnasse notai, in Memoriis Caeseuatibus (5) scribii B. Jo<innem in eremo Budrioli (dicta nunc quoque, inquit, antonomastice " l'Eremo " et idiotice lîjlmo) per anuos 49 ereraiticae vitse operam dedisse. Addiique Venit ad eremum CBesenatem anno 1209.
lavit die 23 Oclobris
eat.
,
Cui Herrrera Ciypeum pacificie 7'esponsionis opposuit (10). Neque deerant "Wuddingo quse iterum in contrarium moveret (qux verba ab Ossingero pirolaia, qui diiigenter in historiis 07'dinis sui Augustiniaiti ver^satus est, suo
quibusque et hujus Clypei

posse speraret.
pondere non carent), munimina perfring-ere se

ista
Attamem dum
parat, et iu
ordinem
disponit, nuntius de Plerrerse obilu
Romam
delatus est, cui acerbe illacrjmatus, calamum posuit, pios amici manes ulterius lacessere veritus. Ita
pug-na
tio
hific litteraria
conquievit
(11).
utriusque dem um partis silenRomas enim, quo cum emincTi-
e* Ccienalen$ibu.
44
Huc
vimus num.
spectat locus chronici ms., quem cita6 et qui sic incipit Anno mccviii.
-.
iissimo Augusiino Spinoia,a7X-hiepiscopo Hisjâlensianno \Q2'd Herrerâ advenerat,cumWaddingo

ita
Beatus Joannes Bonomus, dictus Joannes Bonus,
amice vixerat,
ut iicei
eum oppugnans
Biirman.
ail
et in
Buiiiiaiinuin,
pag. 267. iv, png. 207. (2) Lib. (5) Ap. Tlicsaurus anliq. ItatiK, lom. VII, parl. ii, cul IW. vin. col. 52. part, (5) Uoma' 175S, (4) Hiid. loiii. IX. (ti) Anuaies Minor. lom. ll, pag. 521. pag 228 et suij,
(1)
I.
Tom.
col,
(!))
Cfr Clarnmonlius ap. (8) (7) IbiO. 11)7 ct seq. ; Murulon. Arinali d Ilalia.
loc._cit.
UonoiiiK 1035. (10)_Mjdnii tbeca AugusUniana, png. i35.
IWB
(II)
t5!23 0=siiigcr, B.blio-
imnum
proprii
A propr^z ordznis historiam inquirens g:mm tamen S. Isidori, quod ^^^3'
...
mum
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS '"'âci eoll.

.
;.
705
Wadd
"
in oleba
^,
''^^Pf^^nt (supra num. 36
..,,.)
tum
ecc
E. C.
ehaans, studiorum ac reliîonis
eanl
ofeS
^^^^^^^^.f
^"P-
<ûo in f.en%us
conJtf^
''^"^ (1)Tnyilhtt, cu}\it
mensa, choro, mas,o, eademque bibnotheca
^''''^7 ''"'' ^'^"^^^'^noA.^ ^tz^m^r^ /mc dc controversia summarium quod-
.?w
xyslcma
Licet scripserint Chalippus et Ossingerus coniroversiam post Waddingum et

4.6
qmemsseMstorici tamen ordinum eremitarum S. Augustini, si qid

terint,
Herreram
ea
S.
eam silentio premere nonpotueruni suam non promere senientiam.
S. Prancisci et deinceps exsti
rZ '^Z'-'''''^^' ^'''ôricus ordinis Minof''' T';;"' ar* ^.l UhT^ ^ ^ auctore alicujus nominis in utro''^^sumptam.
"^^^^^^
''''^''^^ ^""^''^
nec de
a/nrmatzoneJordamdeSaa;onia.Bergomensiset phirtum recentiorum, B. Joannis Boni discipulum fmsse S. Franciscum, in hunc modum
utpro^ babitem (opinione probabile... come cosa che ha del prnbabile) (2]. Deinde obiier indicata senieniia et -""'^(.t* semeniiaet / TT ^ r
,
Aug-ustinianis, primo eam opinionem, Franciscum sub eremiiarum S Auoitstin? viîsse magisterio, non, ut Marquezirfsrffer rera ianquam certam defendit, sed solum
SdscuIis
Toreilus in
Nofifia
in
Tô^^ ^^^"^
quo
^*
eremi de
Butriolo
habitavit per
et
annos ^
quadraginta -
primum r
>
Ordinis Conventum lundavit. ^ûvbuium fnnr^nvif
Addit vero Torelius Marquezium
nostri ordiDis in loco S. Jacobi de Aquaviva, juxta Pisas .

et
g-iosum ex nostris in antiquissimo ordinis conventu S. Jacobi de Aquaviva prope Pisam; de quo sic scriu Et quidam asserunt bit quod fuit fratrer
:
S. Franciscum antequam ordinem Minoram inehoaret. ordniem inehoaret, fni.. .m.' fuisse reli
libenti.sime subscribo sententiEE B. Hennci de Ui-imaria, qui vi.it nnnis abhinc plus quam trecentis [oUisse voiunt (3) anno 13-10) refertque nounullorum opiniouem,
tur,
A Jhiiomiuus eg-o
proseaui-
de B. Joanne, apud Budriolum Cesenatensis dicece

sis
Waddingus ^, piurimum auctum, ei hunc tam^n maximi fecerant Marque zius (5) et Herrera (6); Jordanus enim sic scribit
habdante
[7)
:
numum,
hanc sente?iiiam Henrici de Unmaria tueri qiU, dem aiiquatenus, asi solum ut probabiie?n Porro cermt lector, si eam tum Torelio admitiamus dereimqm primo Jordanum de Saxonia,
sive sive ui vuit
Herreram
ql
Cumque fama
conver.sationiseius
eXl"I(HI(ii(
per loco vicina crebresceret, plurimi ad eum conversi .ûiit, inter quos fuit beatus Eranciscus qui postea ordmis Fratrura Minorum fundator fuit.' ^T I)creiinquitursecundo Phiiippus
.
j^jic Guhr.
ergo antiquissimis iliius monachatus ^ assertoribus, quos reiiqui descripseruni derelinquuntur duo, nec immerito quidem, ut hucusque prôbaium est; reiinetur vero solus Henricus de Urimaria, sive purus sit, sive, ut semel iterumque piuribus validisque argionentis demonstrare nz,
Ex irihus
quem cidimus num. S5 adeo expiicite S. Francisct monachatum Augusiinianum asseyâniem

sis,
Bergomen-
rat. Post eversum Romanum imperium et dein ceps medio 3evo, raodo e.xternos ac barbaros modo proprios cives, in skvos trucesque versos tjrannos experta est. Dequo iegipossunt Scipionis Chiaramonii Cssena; Historiarum libri, vei summarium Qtiodexhibet Cajetanus Moroni
Ariminum. Eam in Galliam toâtamrejicitPtoIemaeus.PIiniusverointeroctavffi regionis numerat civitates recentiorum vero plerique Romandiolje provincije attribuunt eam later nobiies illius iractus civitates Sirabo enume
:
-Emih^ via, inquit Ugheiius (10). ad collis Oaram. pet radices, prope fluvium Sepin [Savio), inter Faventtam
scilicet et
adiise prope C^senam, ut anieact^ viic-e crimiyia rinore pcemienti^ expiaret. Sita est autem Cvsena in cujusvieinia dimidium vit.-e, id est quadraqinta circiier annos, iraduxii B. Joannes. media omnino
pairia H ^^^^^^^*" ^^^"* inter jocuiatores agere ccemsse' coîversum conversum anno 1208, eieodem ! annoim,eieodemjamoccidenie aut ^ ncrirU.l exordio sequentis, eremum
,
Q^^^^^^^^*^ hucusque natum esse B. Joannem ^"" ^^^^' ^^'^^ annumm^, reiicta
^C
7
mm
qxmmdam
inmQtiou&noevu-
diiionis (11), Braschius et alii.
^^lmimhuitijrannis,
iia
Ughelius prosequitur
sed mitiores. Ordelaffi ac Malatest^ fuerunt, quorum postremus Novellus Malatesta, alias Maiatesia IV,
'wlitia.
seuDomiiiicus Malatesta Noveilus,

appetentissimus,
lite-
rarum
illa
et eruditionis
mirabiliter
titur
Waddingus
(S), 15(0
De cetero hiec qusestio, num Franciscus aiiquando cum eremitis S. Augustini juxtn Pisas
ceperii.
aiiisque iocis additiones
Csesenam exornavit, apud S. Franciscum celebri ac plane visenda manuscriptorum bibliotheca fuudata (12). Exstat etiamnum Maiatesiianabi' biiotheca, dicia quoque S. Francisci, quod a Minoribus Conveniualibus custoditur, eaque extremo
prcecedenti saecido libris muitis ipsiusque conventus bibiioiheca aucia est. Civitas pulcUra est,
fceta-
habitaverit,
ad
scribimus.jam
nos, qui de viia B. Joannis Boni non pertinet. In quantum tamen
sentio, feri forte potuit, licei valde sii
dubium,
ut diebus aliquot aut hebdomadis cum eremitis, nescio quibus, versatus sit et hujus rei hisiorici aliqui metnoHam servaverint; sed
diu
cum
qae populo, ad 14,000 incolarum numerans (18) accivibusexornata illustribus (14). Visiiur hodieque antiqua ejus arx in coiie exstructa, ut scribunt piures, a Frederico II Imperaiore; sed
iiHs
non
qu^de eodem a
a conversione sciiicet ad inchoatum usque suum ordinem; aut ordinis S. Augustini quQCumque in loco Fra-trem fuisse, ex iis maxime.
decessores nostri'ad dierCocfn tr;> au^îri aa aiem 4 Ucto-
vitayn degisse,
adverte-runt hi in veieribus Annalibus CiEsenatibus (15) dici disertis verbis eum, non
exiruxisse
hanc arcem, seddesiruciam reaedificasse. Cxsenx preiiosxasservanturreiiquixSa?ictorum, S. Gre'5"^^*5a.^côre,5.ffr^ ^^'^"^ff ^^.^'^^"^^f gorn Magm manus altera, corpora SS. Severi et
(!)
(1) Ossingcr. Dililiolhcca Augnsliniana. pag. ^33. (2) Sccoli Agost.nK.n., lom IV. Boloam. 17K. pag. 182? num. i cl ibid i. maij;. pag. l/,i, num. S. 0,singrr. Bjbl, A.iuust. pag 932 (3} (4) Anualcs IHni. l..m. II. png. el '.;72 (3)0rigen eic.
...icl 3,!l
elc. p. S7t).
VVad.l.nga. loc.
((,}
c.t. p,,g. t,7).
Alphubclnm August. p,.g 36fi et sc(,. ol'ap. nnm.lS. (7) Ap. M;i.(iuez O.i"o.,
II,
pag
(H) D,i.ona..o d. pru.J.zione. .I. X, pag. 120etseqr,,In yc..ci.ol8.il.-(12) Ughdli, loc. eil,; al. TirohoschuS or.a della lell, Hal.a lom. VI, pug. m. fllmicnn 1790.
17 7.
col.
Seraph.cus
.om.
I,
\enoUH
l);s^m
(10) liaNa sicr. .o.n.
II.
(laj
(8)
Annules Min. lom.
pg, 47B, S(iS
el
seq.f.
Ilulia
sacra loc.
1098.
Ouiberl, Dicl.onn. gtôgrnph, C.-<. ll4)UKhelli, c.i. (15, Muratori, Ker. Ilal. lom. XIV, col!
Octobris
Tomus IX.
93
Mauri
706
lOCTOU
E.C.
m
(1).
B.

pes alter S. Alexii, non sunt
S.
aUG.
Mau7n episcoporwn
alixque permultse
civitatis,
Sed duo inunortalis memoriê Pontifices Pius VI et Pius VII, atnbo Cxsenates, e Braschiorum alter, alter e Claromontiorum gente, quorum priori
colossea, ut loquuntur, Ceesenx erecta est statua. 50 In hujus itaque civitatis vicinia, ah anno 120S
oniittendi
ubi dicitur S. Maria de Butriolo, non vero in ipso habitasse sacello. Veriusmihi longe videtur quod scrihit Constantius Lodi (8), eum ittic se abdidisse
quadam spelunca (s'ascose iu una speloucha); nec di/fert historicus Mantuanus Leopoldus Volin
ta
(9)
:
Ibi quasi sepultus in horrida spelunca etc.

:
Eremus S. Marix de
Butrioto
1209 usque ad mensem Octohrem anni 1249, mtain degit B. Joannes Bonus. Hahitavit autem in quadam eremo, qua? in Processu
aut ineunie
num.
250, dicitur mag-na, altero lapide
Nomen
aiitem eremi, Butriolum
.-
a Cxsena. Cssenam, in-
Idem narrat Claramontius (10) ibi in specu quodam se abdidit; consentitque alter scriptor Cxsenas Bernardinus Manzonius, quem adduximus num. 43. Ibi tamen verisimiliter fuerit parvulum aliquod sacellum ah initio, non procul a specuj juxta morem et rêgulam eremitarum Ocvidentis,
pressit
quit Claraynontius (2), ad ejusque agTum seu recessum Butriolum veuit, ita ut mccviii vel sub iuitium Doni in eremum concesserit, seque ibi coudiderit.
omnibus B. Joannes in se exParvulam ecclesiam vero,ut eam Herrera vocat (12), non sedificavit heatus nisipostmoin plerisque
(11).
quam
Dictus est etiam hic recessus Eremus S. Mariee de Botriolo, ut legitur in Processu apostolico anni 1251, num. 5 lu lieremo Sauctce Mariai de BoMantriolo. Sic Cremensis quoque in Vita ms.
.-
dum, dum primam domum futuri ordinis inchoavit. De qua ecciesia et domo hxc refert anno 1254,
Innocentius IVfseu Guilielmus S. Eustachiicardinalis cui generalem curam ordinis Pontifex commiserat) in Bulla Admonet nos, universis prioribuset fratribusordinis eremitarum inscripta (13): Sane ad audientiam Domini Papae pervenit, quod
tuam deserens, Ccesenatem urbem profectus est, et iu quadam vicina heremo, in locn ubi dicitur Sancta Maria de Bctriolo, quae nou loug-e ab urbe ipsa mille C^. bismille) passibus distat, latitavit Deo ser-
viens, jejuniis et orationibus
vacaus die ac nocte.

Volta
(3):
bome memoriae frater Joaunes Bonus, primus de ordine vestro, primam apud Budriolum Csesenatensis dioecesis,
Idem nomen lego in Surnmario Leopoldi
de concessione dioecesani loci ejusdem,
In hunc modum peregrinatus, ^milise advenit iuitio anui mccix,- ibique ad pedes episcopi Ottonis II prostratus, liceutiam petiit habitandi in deserto loco S. MariEe de Butriolo (S. Maria di Budriolo.) Quod vero hic additur de licentia peiyiquit, Cffisenam
domum
incepit, et
dum fama
conversationis ejus
per loca viciua crebreseeret, et plurimi converterentur ad eum, ecclesiam in honorem beatjE Mariae
Yirg:inis construsit ibidem.
ah episcopo, alihi me legeiê non memini, nec ullo modo illa requirehatur; idque etiam solemnius mihi videtur, quam ut db humili pcenitente, quihominum notitiam fugiehat, prsestari jiotuerit. Tertium, saliem in ore vulgi, nomen habuisse
tita
inquo
hanc eremum (quod nescio an retentum sit) scripserunt Manzo7iius et Braschius supra nwm.43,nunc dicebatur tunc Butriolum, itxquit prior EImum,corrupta Eremi voce dicimus.Deciam etiam fuisse Eremum S. Joannis Boni scribit Leopoldus Volta in Sum^nario Vitx (i). Hanc Eremum deseribi notat idem Volta (5) in compendio Vitse S. JoannisBoui [Q], quod a P Minardi adornatum est; sed ut disco ex monumentis ad nos missis ah eximio D. Cernazai, non potuit itlud hodiedum in bibliothecis Mantuanis reperiri. In Topog-raphia Rubiconis, sev, tahula chorographica secunda, C esc iis quee initio Historiarum Claramontii editae sunt, adscinptus est Butrium torrens, quiforteper eremum Butriolum defluit. Mentio est etiam alicujus hospitalis de Butrio in Annalihus Cassenatibus apud Muratorium (7) quceomniaadeumdem tractum spectare arhitror. 51 In hoc porro deserto loco scribit Calepinus
,
. :
referunt Chronica Stephani Parthi (14), concessum fuisse heato saceiium B. Virginis ah episcopo Oddone, hujus notninis sciiicet secundo, quiab anno 1207 auC VZQSmultis annis Csssenas ecclesiam rexit (ISj.per ipsa verba Pontificis sunt expiicanda et referenda ad sacelium majus, seu parvulam ecciesiam in ipso conventu exstructam. Itemque qiue scrihit apud Waddingum {\Q)quidam Fabricius Manzenius, qui in anno gestse rei muitum erravit mccii [lege
52
igitur
-.
Quod
e>emMar\xm
tiic/ioauite'
ecdetiam
conurvû.
Mccvii vel uccvni). Elig-itur, inquit, Csesenatensiura

antistes
Oddo monacbus, qui beato Joanni Bouo
do-
munculam quamdam apud Budriolum
concessit, in
qua eremiticam vitam per multos annos traduxit. Similiter ad verha Bullx Innocentianoi revocayida
sunt, quse
scripsit
cum
ejus amplificatione aliqua con-
Jordanus de Saxonia, vel genuinus, vel aucius. Dicit enim beatum de concessione vel consensu dioecesani, nonjam primam apud Budriolum
ordinis.eremitarum domum incepisse, ut Pontifex P loquitur, sed ibi de ejusdem dioscesani consensu, domunculam quandam construxisse Manifeste autem Bullam prse ocuiis habuit Jordanus, dum heec scripsit Primo apud Budriolum Cesenatensis
.
dioecesis
domuuculam quamdam de conseusu
dioece-
$pe
euquodam
babilavit
ti,
B. Joanni sacellum aliquod habitationis loco fuisse: At ubi vir Dei, inquit Vitse num. 2, utroque parente
se novit orbatum, ing-enti erg-a
sani construxit, et ibi vitam eremiticara iu arctissima poenitentia duxit. Cumque fama conversationis
JoaoDes,
Deum
ardore suc-
ejus per loca vicina crebresceret, plurimi ad
dein
primam
census, patriam deserit;
Cesenam Hemilise urbem
eum
rum
conversi sunt
4),
inter quos fuit beatus Fran-
dimum
pergit, ac sacellum ab ea urbe mille [lege bis mille)
ciscus (vide
qui ordinis postea fratrum Mino-
passibus distans, quod Divae Genitrici Mari dedicatum fuerat, habitaturus ing-reditur. Verum ubi-
que Cremensi inhccret Calepinusnecaliudprsestitit, ut suo loco uherius declarabitur, quam euni rneliori donare latinitate. Cremensis autem num.
preeced. latitasse quidem B. Joannem scrihit in loco
qui in honorum sanctae Mariffi ecclesiam construxerunt ibidem (17) etc. Mihi itaque videntur, ex buila pontificia aliisque praecedentibus monumentis, res gestx disponi posse hoc modo B. Joannem vixisse primum in
fundator
fuit,
specu, et quando socios admittere ccepit, inaliqua
(5) loe. cn. nol. 5. vanni Buono. (7) Rerum cap. 13. Histreuo, pag
Ibid.
seqq.
(l)Manzonius, CseseuaeClironologia, - (2) Vide supra, num. 43. -(tt)
til.
u,
loc.
cil.
col
vi
(3)
RisticUo, pac
53 el
U)
Compendio della Vua di S. GioItalic. inm X!V. col. 1092 (8) Vila vi. (10) Loc. cit. col. (!] 164. (11) Cfr Ordo iaclusorum, ap. Raderum, Bavaiia lom. Itl 11?' pag
Brockic, Codexreguiarum, lom. I. pog. 303, cap. 16, etc. (12) Alphabet. August. pag. 3()6. (13) Ap. Marqucz, Orificn elc. pag. 2iti; Empoli, Uullar. Auguslin. png. 179. (U) Ap.Wuddingiim, loc. cit. pag. B2I (16) (13) Ughplli in episcopis CiB^cnatibus. Loc. cil. pag.Ei21. (17) Ap. Marquez, Origen clc. pag. 379; Herrera, Alph. Aug. tom. I, pag. 3ti6.
domo,
rlnr..
^^^ VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS

IDetOIIB
construxisse. Durat
iatanno Thomas Herrera (1), iialice id est Eremus nuneupata, parvulam

pertrneT
UM
adhuc ha^clomus,
ita scribe.
vZo.
igitur respe.it
êr^û^ZZ^ît'IZ
E. C.
ecclesiam ac
"'' "*
"'^
'""
Cceseuatem
adsctscerecmpzsse. Est vero advertendumtestZ
imulltZ
""' ^""'"
''^"^''*
'
<
tu
\ VI. In eremo Csesenate aliquandm
Vixiflannfnc necdfu .,.-_ U^no..s, .j;., ante annu. ^ 1217 socios adsciscere coepit ha;
Eu?T.'^^'r'^
5.5,
>.eremitarum. de
.^T:^:!l'''''"'>.'''-'''--^^î'''iler
-î^S- ^^Zoicet porro aiiouis -si.
i^.:?;:
bitum
eremiticum induit
anno
vixit
1225.
Laudeiisis
ôê^n^^d^ne vi.it eremiLum '-"" lêfZTo. ergo ah imtio sm secessus eum fundare
vero nonpauca sun gu^ hJcTn cluszom opponiqueant.etassertum ipsumtestium "''*" ^ransactis,
.-
Verumemm
coemi
Volla
initio cio
ft
ei
:,
.,-
r\"^nvilamduêrit
;
B.
enm .
admim .
dicunl.
eremit^ de ejus vita secum deinde in conventu dicti erenn transacta, in Processu apostolico tesB tatt sunt ex quibus plurima mox delibabimus Constantius Lodi insinuat statim post eremi in gressum B. Joannem socios habere coepisse scribit entm (2) ab ejus introitu non multum
:
V^^*' J"-'" ^'^^^rioli delegerat.non certo nommus con)ici facile vtmus sed conjici facite potest ex iis gux quce
fratres
Joannesen specu. guem
inZnVl
facile to"e7elTrar-V"''' ? ^^''' ''^' apparebuntcx sequentiserie^lf Sestarum
Vixit B. Joannes iniUo
elapsum qmn hoynines plurimi ejus exemplo mundum derelinquere et cum eo vitam eremiticam ducere voluerint, ita ut intra brevius spatium quam duorura annoTum (m meno di due anni) adeo creverit numerus eremitarum in ista provincia, ut plures continere non potuerit. Quapropternecesse fuit,
,
tcmporis
testes ducenti et triginta, quorum Z^ E ad ordinemspectanteremitarum, nullus adventum B. Joannis Caesenam
audttxsunt
e)us commorationis in eremo. tUos cives multi C^senates, et
qmt
in-
'\\& i\\x\
posfmodum convenerunt,
per alias relig-iones, novis quaesitis solititudinibus Accedit Leopoldus Volta in Summario Vitx B. Joannis (y) Tacendum non est, inquit,
.-
dilatare se
annorumerat
t^sense cum B. Joanne habitaverant.Sic dominus îfenus, miles, nobilis vir de Cesena (7), qui anno Uo4, dum Ccesenx in conventu ipsorum eremitarumcoram examinatoribus testimonium dicebat (H), )am erat octuag-enarius (9), et anno 1208 aut 1209, quando Ccesenam adveniebat B. Joannes
circiter triginta quinque,
memoravit,necinitia Fuere tamen inter eremit^ multi qui
cesssum unius
post se-
circiter anni
inspiratum
Deo ut ad cougreg-ationis formam reduceret omnes eremitas illos qui regulam profitebantur S. Auvivebant extra civitates. Hiporro scriptores assertum suum nulla auctoritate fulciunt, nec unde id hauserint dicunt. Quutn vero
niti
g-ustini et dispersi
eum fuisse
ne fama quidem, nisiper annos 37 aut^d>,zdest,abannocirciterl%Uaut 1212 Interrog-atus eni7n (10) suo juramento, dixit, quod ipse
novit,
men non
eum
ta-
testis,sicutbenememinit, viditfr. Joannem Bonnm stantem in quadam heremo supra Cesenam
Laudensis in fine libri profteatur se perpetuo Processu apostolico (4) {quamquam uno alte-
de Botriolo, et duram et asperam posnitentiam peragentem xxxvi annis et phis... sicut de hoc publica vox et fama est et erat
IVIaria
locumqui
apud
dicitur S.
rove loco id eum non prîitisse reperimus), quxsivitnus diligenter et visus est nobis locus seC quens ei suggerere potuisse B. Joannem ccepisse socios admittere post biennium circiter-. fwle ex ))iri(c 54. Processus scilicet numero Q2,in hunc modum 'ntellerio loquitur Prater Joannes de Barba, Jaicus, de ordine heremitarum B. Joannis: Quod quando primo anno instituit ordinem ipsum in loco Butrioli, ubi morabatur, in primoheremo, fuit pluries
et multipiiciter persecutus a dsemone. Dein interrog-atus de tempore, dicit quod .<!uut :;'"^'"'": "'^^^ H^<û nuuuxxxvih anni et xsxviii anmet T.1,,.-. , r,: 7P* /_ _J._ plns. Et zterum interrogatus per quantum
Cesenje,
in heremo maxime supra Cesenam aliquautulum, in loco qui dicitur S. Maria de Bo- p triolo. bene xxxii annis et plus, et semper in dictis temporibus duram et asperam posnitentiam gessit. Sed exipsis testibus o?'dinis eremitatûm
Bonum, stantem
^Q Similiter ^Qmmn?^ Guido Moroellus, miles de CesQn^[\\)quianno \-lîannosnatuserati.x{\%]^ dixit, quod ipse testis vidit dictum fr. Joannem
P'"*"""'
P'ci...-
omnino
fitverosimile, B, Joanneminitioignotamduxisse vitam nec socios habuisse. Pjntno enim eo?ûm vix uttusest senex,etsi ullusest senex,et si quis forte sit qui tempore sitqui temmreiUo
illo,
tempus
di-
fr
Joanues Bonus stetent
ordme supradicto,
f^Zl^^^^'}'\''^^^^^^ ventura.presbyterordm,s.;trf,m(6).iuterrogatus
terat
tit
per quant.m. tempus d.ctus fr. Joannes Bonns steordine suprad.cto, dicit quod credit quoste-
per xxxviii annos, vel xxxix. Fx his diceres B. Joannem altero anno ab ingressu eremiButmoh, tnchoasse ordinem eremitarum. Alibi enim
quo Processus conficiebatur jam erat Jate pro vectus, testatur simul se diu post annum ordinemfuisseingressum.FraterJoannesdcBa^ba jam laudatus,qui anno\%h\, quando MantuJcoram deputaiis apostolicis testimonium dicebat a senio multum abesse non poterat, interrocatus quauto tempore stetit in ordine, dicit quod bene xxxiv annis id est ab anno circiter 1217 Atoui
,
Vm
perhibetur a multis,et nos supra num. 40 etseqq. satis osiendimus, eum illic vixisse per annos quadraginta ei quum hic feratur annos triginta
et
in Processu apostolico testes fuerunt. quorum pterique hac de re interrogati, indicant quantum temporis in ordine transegerint, nullus est qui in eodem plus
inter
omnes fratres eremitas, qui
Alplial. Auf; tom. (, pag, oo&. (2) Vila ecc. lib. (.)) Uistrctlo. ecc. pag. ?!. (iJVilaecc. bb. ii.,cap. ]tcm Proccss. num. 68 in fiiie, etc. (0) (ti) Ibid. num.
(1)
2.
i,
cop.
(7)
Ibid.
num,
2!io.
i!f
S<a
_.
(10) Ibid. num. 2*. Ibid. num. 244.
(8) Ibid.
(ll)Ibid.
num. 168. num. 2i2.
(9) Ibid.
num. 235
203.
'
Cfr, iium.
ft2i
'
quam
70S
trcToiiB
DE
B.
joantst;
\
bono erem. ord,
s.
aug.
proculdubio conventus erant D
^^
necdiuante
qitatn 34 amios consumpsisse se dicat. Videmus tamen plurimos ingressos esse ot^dinem valde juvenes, ah anno 12 (1), 15 (2), et 16 (3) sux cetatis.
atitiutn 1240 jatn alii
fundati, ut tnox dicetur. 59 Licei autem ante annum 1217 B. Joannes so- BaOHwn
cios admittere cceperit,
amum
I2i7
57 Itaque ante amium 1217, si quos admisit so^-^^ j^ Joanuef, non tamen admisit nisi paucos
;
nondum tamen
;
ere-
tlto
iempo-
"'"citm ,.
''"'' '*"""
triginta sex eremitis teset hxc est 7'atio cur tibus MantiitV et dvsencV auditis, non sint vetera711 ordinis, ut sic loquar. Habuit forte iinum aut
eso
re vestetti eretniticatn assumpserat quod ex his testificationibus in Processu apostolico factis palatnfet, Atino 1254domiuus Barachias, Ccvsenas,
"
coram exatninatoribus comparetis,et interrog-atus

sub suo juramento, dixit, quod ipse fuit conversatus ultra XXV aunos cum fratre Joanne Bono (id est ab
alterutn socium B. 3 onnnes paucis posi annis ab inchoata vita eretnitica sed qui antequam Pro,
cessus haberetur, e vita migraverint. Sive vero habuerit, sive nouy quum ab ipso initio secessus tatnquatn eretnita vixerit, dici potuit a fratribiis
in
Processu, fecisse posnitentiam in dicto
ordine,secundumcommunemcreduIitalemfratrum, per quadrag-ita annos vel aliud hujusmodi, iit videre est siipra Jiutn. iO. Etenitn tnanifestum est et testatum, B. Joaouemj^jer antios quadraginta vitatn etêtniticam duxisse, et quutn in sociis ad;
tninimum 1221 ad 1249J, sicut liiicus converrelig-ioso quem dilip"it et tiraet. Quia dictustestis dixit, quod autequam dictus frater Joannes Bonus assumeret habitum heremitarum, dietus tes ibat et redibat, et vivebat multum cum dicto fratre Joanne Bouo, pro eo quod erant multum
antio
satur
cum
amici; et hoc fuit apud Cesenam. Et postquam dictus frater assurapsit habitum dictum, dictus testis frequenter ibat ad dictum fratrera ad heremum
in
atitio 1254,
mittendis
que,
tioti
ptôcesserit nisisensim pedetentimitichoati ordinis accurate indicari
tempus
et
qua morabatur {\l}.Et addere juvat Barachiatn Processu Ccvsetiate tesiifi- v quando
*'
fas fuit dicere aliquo tnodo, eum Cxsense otnni tenipore in ordine vixisse. Post annutn U17 a paidatitn novos socios sibi videtur adscivisse. Frater enim Matthffius,de ordine heremitarum (4), inierrogatus ([\ianto tempore stetit in ordine dicit quod bene sunt xxix anui et plus (5) id est ab anno\i%\ aut 1222. Loquitur idem alibi (6) de fatribus ({iii eraut inipso conventu anno 1227. Frater Bonincuutrus laicus, de ordiue beremitarum (7) loquitur de iis qu% vidit in cella B. Joannis antiis 28 atite processum, id est circiter annum 1223. Dicit idetn (8), ante annos 25, sivecirca annurn Christi 1226 B. Joannem accusatutn a qui~ busdam, sese purgasse coram episcopo C&senate; et interrogatus quibus prsesentibus, respondet
non potuit
cabatur, fuisse annorum ultra quinquagrinta ('13) seuanno 1224 amiorutn circiterZO. Ex quo con/trtnatitur tiutneri
noti est B.
20 seu,
supra altlati tiam verisimite Joannem cwn juvene atinorum nondum quod in idem recidit cum Barachia ante
;
.
antinum^lMitafatniliariteressecotxversatutn. ut dici potuerint multum amici Et quum dictus Barachias atnicus fuerit beati,anteqtiam hichabitutn eremiticutn assumeret, sequitur matxifeste id ante atinum 1224 contingere vix potuisse. Sed annus assumpti istius habitus accuratededucipotest
ex alia
testificatione
-.
Dominus Gualterius,
frater de pcenitentia, quod fr. Joannes Bonus ferebat unicam cucullam, sive tunicam stamineam subtilem,
cestate,
et
illam portavit
tam
in
hyeme quam
in
quod fueruut ibi plures de fratribns ipsius ordinis, quorum nomina non recordici
quod audivit
datur.
toemadmiiteretgpiu
dicti ordinis,
^3 Similiter fr. Ardizzione, presbyterheremita de conventu Mantuie (9), dixita?mo

testis fuerat
xxiv annis usque in fine vitte sueb; et non dixit quod fuisset tantum una, sed fuit una post aliam, de simili panno (14) Habitus ille describendus est suo loco. Verutn matiifestutn est, si 24 annis
eum
gessit beatus usque in fine vitge suse, seu
1253 quod ipse
lieremita dieti ordinis
usque adexeuntemannum \1^^ ,assumptum fuisse

atino 1325, Convetiiunt hsec
patris D.
jam sunt xxx auni
elapsi et amplius, id est, ab anno 1222 aut 1223, et quod fuit sacerdos jam sunt xxviii anni elapsi, et quod ipse testis stetit cum dicto fr. Joanne Bono, circa principium introitus ipsius testis apud Cesenam in couventu fratrum heremitarum, persex annos coutinuos etplus etc. Fr. Joannes eiiam laicus, dicebai anno 1253 (10) quod,
sicut ipse credebat, steterat in dicto ordine xxs annos, seu ab anno 1223, et quod stetit cum dicto
cum
prcecedenti
testi-
monio Barachiseetcum testitnonio e^mmvenerabilis
ginti annis, ab
Mangini, episcopi Caesenatis qui vianno circiter 1239 usque ad
1249, quibus novit B.
Joannem,
dicit se vidisse
eum ssepe
minea
in habitu relig-iosOjScilicet hereraitarnm,
qui habitus erat quaedara tunica, sive cuculla stasubtilis, quae cingebatur desuper (15), Et F similia deforma habitus eremitici testantur innu-
Joanne Bono circa finem vitEe suae, scilicet Joannis Boui, apud conventum de Ceseua per x annos continuo. Ea; quibus postremis verbis videretur Joannes ille vitam religiosam auspifr. fr.
mern
licet
alii testes.Ex quibus certum est B. Joannem, ante antium 1217 socios habere caperit, habitum tamen suum eremiticum, qui deinceps factus est ad tempus\habitus ordinis, non induisse
catus,
tu
non Caesenx, sed in quodam atio convenanno 122;( jam alii praeter C^senatensem extitissent. Res tamen dubia est nam non
:
nisianno 1225.
ita ut
expresse hoc loco itte frater se itiitio non vixisse cum B. Joanne, et nihil prseterea in tota
dicii
ejus tesiificatione hac de re occurrit. Videantur qu3e infra de conventibus a B. Joanne fundatis
deducimus.Anno 1227 Cdeseneejampluresadfuisse fraires, supra esi indicaium. Circa annum 1233,
fratres fere viginti spectabant miraculum aliquod B. Joannis, et non mulium post annum
1240,
c^SNsQô^^-gro
in die Canae Domini fecit bic vocare omnes fratres suos, quieraut xxx (11). Conventus Butrioli plures
,
capere forte non poierat. nam ut dictum est superius, erat conventus parvce molis ; verum circa
ProMSsus
(0) Ibid.
(1)
num
Dum.
28S.Hemoum.29S,
90.
298. 501.
87.
- (2)
(7)
Ibid.
Qum.
10.
-K)Ibid.num.
ILid.
83.
(5)
Ibid
,,um
<V
iL'
um
(9) Ibid.
num. 03.-^8)
(12) Ibid.
Ib.d.
Qum. 11.
181.
num. 197. Ibid. num. (lll)ibidem. Qum.169.

{\7i)
num. 5U4..
(10) Ibid.
num 291.198.
(11) limi.
(U)
Ibid.
num. 17. num.
SVII
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBHIS.

ribus,
709
AUCTuftli
Vn. Quam
in cella.
vitam ducer^ beatus
videtur eremitarum seu mclusorum, quorum reguia apud liaderumiQ) sic habei Domus inclusi... habeat treî
.-
morem sequi voluisse
E.C.
'""
Ejus orationes vocales.

in
Vestigia
solo ex orandi
fre-
quentia.
lecto
est.
Tabula
lignea
contra ehorum , per quam corpus ^^"""'0'"Christi accipiat; alteram in opposito per quam victum 7'""""/" recipiat; tertiam unde lucem habeat.%u^ semper debet e.^se clausa vitro vel cornu. Erat heatus assi-
unam
fenestras,
^'""'m
tnT'-
ei
pro
duus
m dicta
cella
Duo
cus{,),
lecti
pcenitentiae.
et erat
Fovea poenitenti^.
Alii cruciatus.
videncella
qu eratjuxta ecclesi* fratrura confines ibi qu^dam fenestra, qua aperta poteraJ
dicti fr.
sua in orationibus, ait fr Gre-
Joannis Boni.
erat et est, quod illa de causa dictus frater Joannes Bonus raro veniebat in ecclesiam
opimo fratrum
undecommunis
ad ahas horas dmrnas

Cella ejus
reliquorum
fralrum habUmionv diHahaf

:
Calepino^qum est jejuna, in miraculis enarrandis pxne tota, nec satis accurata inpluribus discetur maxxme ex Processu apostolico quod 'jubente InnocentioIV,ab anno 1251 ad 125i Mantux et tsesense confectum est. Verum quum sint
y-ûcvsz res gest^ B. Joannis, discelur aliquoyûsque exvita edenda, auctore
ut dictum
officia,
tamen mtde
dictus testis
ad missam, legendo dixissent fratres poterat eos audire de cella sua. Et dixit
est
,
et nocturnas nisi
si
quia
(m quo est aliera forte

non
ratio cur horis
ecclesiasticis in ipso tempto dictus frater Joanuis Bonus
interesset)
quod
nisi
erat ilhteratus
variis
y locisamplissimiistius monumenti dispersa qux ad fianc notitiam conferunt, debeantque conferri inter sese et coltigari, ex purissimo isto fonte quast novam Vitam hic breviter deducere consliiuimus. Primo locodum devitaB. 3 o^Tims inere-
quodsciebat Credoin unum Deum. et .Mise rere mei Deus . et alias orationes. Et ui hic simul exhibeantur quse speciant ad orationes vocales ab eoadhibitas, addimus ex quodain
teste[S)
dtxisse In suis orationibus Credo in unum Deum totum, et " Pater Noster et ^ Miserere mei Deus
et
eum
..
ahas orationes bouas

dicere
(9),
mo ac mirabili ejus pcEnitentia, ut S. Antoninus loqmtur, agere incipimus, innotescat necesse est paulo magis non modo eremus in qua annos quadraginta transegit, sed ipsa cella in
htiam tempore
qua habitavit
illo scilicet
secundum quod homo

Sciebat
ihitteratus
fr.
poterat.
tamen,
ait
Ventura
quosdam psalmos,
et orationes,
quo jam conventus ex~ stabat in eremo, etsocios multos habebat H. Joannes, habitabat tamen in celta separata, a conventus 3sdificiis distante H;^bebat cellam suam inquit fr. Lanfrancus, prior generalis ordinis seorsum a fratribus {I). Et
.-
u Credo in unum Deum et ahas virtutes, et PaterNoster et Ave Maria. . Ad quie duo sunt notanda. Prtmum est per vinntes hic
et
..
designari,
fr.
^ratre ^grotante qui ad conventum venerat, dicit, quod febris continuo

,
Jacobus de quodam
arripuit
Butrioti
ipsum
etsicjacuit tribus diebus quod non potuit dictum

fr.
JoanneraBonum
videre,
sum
tns ahquantilum distaret a dicto conyentu qui frater infirraus misit unum de sociis suis ad celJam fr. Joannis Boni etc. (2). De se etiam refeH fr. Girardus, presbyter, quod fr. Joannes Bonus misitproipso teste ad conventum, ubi cum aliis fratribusmurabatur, quod iret ad ipsum cum
;
cella ipsius fra^
non quidem formulas actuum fidei, spei et caritaiis, quie circa annum vigesimum prxcedeniis saecuti necdum erant in usu (10), sed ea quee a multis seeculis (11) posi Orationem Donmiicam, Salutationem Angelicam et Symbolum a fidelibus recitari soteni et cum iisdem efficiunt quod Caiechismum Parvum vocamus nimirum simpiicem enumerationemvirtutumtumTheologicarum,tum Cardinalium, Donorutn Spiritus Sancti ejusque Fructuum, Beatitudinutn, operum misericordiie
:
etc, pr^cepto?^Mn etiam, novissimorum et variorumpeccatorum. Noiandum secundo Satutationem Angeticam a B. Joanue non iota?n fuisse diciam, qualetn nunc dicimus, sed soias duas priores partes; verum hic repetere non est necesse qiue de hac oratione ejusque lapsu iempof-um inctêmeniis ditigenier et curiose disseruit cotiega meus[H) cujus dissertaiionis summariumin hoc ipso tomo legi potest (13).
-.
alio
qui vocatur Martinus; et dum ivisset ad cellam ipsius fr. Joannis Boni. ccepit ipsos monere etconfortaree^c. (3). Ejus tamen cella noc erat prorsus solitaria, nam in proximo erat cella
fr.
fratre,
^'
Joannis de Barba, taici, qui interrogatus in Processu (4) de loco, in quo facta aliqua prophetia, dicit quod fuit in cella ipsiustestis, qus erat
erat ibi ali-
juxta cellam ipsius fr. Joannis Boni. Et inrerrog-atus quibus prjEsentibus, dicit quodnou
quis nisi idera testis et ipse
fr.
adpropositum argumentum de Dia B. Joanne ex ipsa celia sua audito, deque târo exitu e celta, redeamus, dicii alius testis (14) quod ideo dictus fr. Joaunes Bonus ad
vino
officio
62 Ut vero
dc ctlla ezihat.
ahas horas diurnas et uocturnas {praster niissam) nou veniebat in ecclesiam fratrum, quiacelhisua
eratjuxta confines ecclesiag fratium, de qua bene poterat audire Divinum Officium fratrum, etiam î
leg-eudo dicerent fratres.
Joannes Bonus,
cum
:
essent remoti a conventufratrum. Modo dixerat Incoutinenti ivit ad cellam suam />. Joannes
Bo-
nus,et post pauium reversus est ad eumdum testem, cum inter unam cellam et aliam modica esset via.
Admissamvero
veniebat
Eêalio toco
st?-are
' erar pjope
I?.
{^)
discimus ptwdicti fr. Joannis de

fuisse, sattem aliquamdiu, inini-
Barba niunus
61 Celia
semper, ut dictum est et ad vesperas quandoque, diebus Dominicis, PaschaUbus et festivis. Tertia raiio cur huic Officio in ipsa ecctesia non inte-
.loanni cibosetalia necessaria.
eccUsium; S. Maric-e
'^ iu"
autem B. Joannis eratprope ecclesiam de Buirioto, in qua fenestra atiqua ita mdie- cellx erai propinqua, ui facite, qum in ecctesiacanebantur, audiret. In quo, tU in aliis plu-
maxi?na in qua vivere voieEt vero ?âro de cetia exibat B. Joannes, ac monachos iltos Orientis ei Occidentis aiiquo modo
resset, e?'at sotitudo
bat.
imitari videbatur, qui janua?n sui tugurioii exstructo
muro prcecluse?ânt,
et
quoiidianum cibuni
a fidelibus, aut a sociis monachis, per fenest?'am
(t)
3U.
Piotessus
loiu.
num.
21)9.
{4)Ibi(i. iiuiu.
III,
U.
suiictn,
pag.
iium.
307.
H?.
(2) Ibid.
(S)
Iliid.
(7J
mim. 30. ^ (3) IJikI num num. 18. ((i) Biivaria lliij. uum. 278. (Sl Ibid
(9) Ibid.
uuiu. 289. -(lU)LeprC-Uesancliria,
Dp.'
Gousset, (iiusliiicalione dclla teol. mor. del. B. Ljguori, cap II Moiua 1833. pag. 22j. (H, Cfr stipia, pag. *I2, num 2. /12) Acta SS. lom. VllOolob. pag. UU8et se(in. (I3l Suiira, doi; 115. -(U)iNum.
m.
aiiquam
710
AccTOBB
^:
DE
B.
JOAKNE BONO EREM. ORD.
S.
AUG.
ID
aliquam accipiehant ut legitur m Actis S. Stephani Junioris monachi montis Auxentii prope Constantinopolim, qucV dabuntur ad 28 Novembris, et in aliis plu7îmis. Eieni^n
ginem, coram qua genufiectere aut prosternere enim dicitur in eodem Processu (S) Apparebant ibi forrate et vestigia o-ese consueve7'at. Alibi
;
deferehantur
etiam ad cellam B. Joannis, qu<v aliquantum a conventu distabat, cibus et potus Intra Quadragesimam tempore sanitatis, inquit fr. Grecus (I), utebatur valde stricto cibo et potu, ut apparebat invasculisin quibus portabantur ei cibus et potus ad cellam suam. Insuper nemo cellani B. Joaunis, ingredi poterat nisi -per ms.nnm fratris laici, qui
:
nuum, mrmuum etpedum ante crucem, quie fadebat extanta oraiidi frequentia. Bt infra{^) Ante
:
dictam crucera et iconem B. Virginis, seu tabulam in qua erat depicta imag-o Virg-inis Mariie (lo)
Quod ad tahulam ligneam atiinet, in qua B. Joanues dormiehat, dicit fr. Grecus (llj quod se teste vidente dictus frater Joannes Bonus jacebat
semper
'sive
Tiws
eisefnnebat: iia aliquis fraier serviens et ostia[i) servi Dei. Non exibat quoqueB. Joannes
super nudam assidem {asserejn), nihil super se, vel subtus se retinens ( nisivesteni quoiidianam,
nisiut quotidiemissxsacrificio interesset, quod nuUus sanctus, quam proccime ecclesiam habita7is in qua quotidie incruentwn sacrificium celebraretur, omitteret. Deinde quum esset ereprofecto
cucuUam, valdetenuem,quamdenocienon exuehat), sicut ipse testis videbat quando intrabat cellam suam. et quia erat hpc manifestum inter fratres.
65 Et dixitdictus testis quod dictusErater Joan-
^'eternf
mitarum fundator et pater, acperpetuum consilium, eorum etiam causa e cella exihat. Denique
nesBonusparum jacebatsanus {parum dormiebat de noctedum valeiudine fruehatur), sed vigilabat

semper
et orabat, sicnt ipse testis videhat
'""'"'
quum
necessitas.
posiulabat ssecularium peculiaris aliqua Sedantequam hcsc sifigula ostendan-
quando
B. Joannis et de vitd
tur e monumentis, ahsolvendum est quod de cella quam in ea duxit, dicere coe33 Yv. Balis, de ordine
intrabat cellam dicti fratris Joannis Boni vocatus ab eo ut audiret confe.ssionera dicti fratris. Ali-
^ pimus.
OMcriWiur
heremitarum, de con-
'^mvitam
ineaagerec.
cum^Sf. Joanne peratiîos circitcr sexdecim hahitavit [Z], d.\\\X in parte Pro-
ventu CesenEe,
g-wz
quandiu super assere, aui tabula, seu banco ligneo, ut alicuhi vocatur (12), extensus fuit aliquis pannus : Lectus ipsius, inquit fr. Meliorinus (13), erat de quadam tabula de quercu, ubi erat ^ quandgque unus paunus subtilis de lana, et ad caput
ejus habebat quaradam tabulam et quandoque unura sacellum de paleis. Et fr. Jacohus, laicus,
fr.
cessusqu<v CsesencC hahita est anîo 1254 {ij, quod Joannes Bonus habebat eellam suam, iu qua morabatnr quasi assiduus die et nocte in vig-iliis
et orationibus
;
quiper decem annos
ei ministravit
.-
Super qua
qua cella habebat Crucem D. N. Jesu Cliristi et tabulam B. M. V., quas adorabat, et aquam benedictam et de qua poterat audire divina Officia, quse fiebant a fratribus in ecclesia (5). Sed prseceteris, quam vitamduxerit in cella B. Joannes, optime nos docet fr. Moliongrandus, qui fuit quandoqne prior conventus de Cesena (6), uhi heatus habiiabat. Interrog-atus
et
in
tabula, inquit (14), erat unus pannus de lana; super se tamen nihil teuebat dictusfr. Joannes, nisi temsuse, quo teuebat uuum linteamen de lana. Alihi dicitur pannus i7i tabula extensus mediocriter crossus sive grossus (15) Ve?'U7n vide-
pore infirmitatis
dictustestisde fide dicti

dit
fr.
Joaunis Boni, respon-
fr. Joannes Bonus habebat cellulam suam juxta confines ecclesifE fratrnm, et de qua raro esibat, nisi veniret ad eonfortandum fratres suos, vel ad loquendum alicui
dictus testis,
quod dictus
forensium (seu exiernorum),\e\het'\n ecclesiam ad audiendam missam. Et quando erat in dicta

cella sua, erat,
suorum est et quod per totam noctem, quasi a primo somno

opinio fratrum
communis
in antea, et per totam diem, stabat in contemplationeet vigiliis et orationibus coram cruce D. N.
C
Vetiigiain
Jesu Christi et tabula sive icone B. V. M.

64-
turpostea dereliquisse hunc pa7inum B. Joannes, nam dicii fr. Vitalis (16), quod ipse numquam vidit sibi(5. Joa^mi) aliquem lectum in quo jaceret, nisi tantum de tabulis, siue aliquo panno. Et eodem fere niodo loquuiiiur reliqui tesies, quorum duo dicimt Super nudam tabulara (17), alter Ubi nihil desuper erat (18) ei alii similia {\^).Advertendum est auiem non dormiisse B. Joannem nisi parie}7i nociis et satis exigua^n, et dixit supra nuin. 63 fr. Moltongraîdus et vix diffetH f7\ Lanfrancus, anno 1253, quaîdo testimoniu7n dicehat, Prior geyieralis Dormiebat ad perfectum primum somnum et ab inde in antera surg-ebat et vigilabat in orationibus quia bene audiebatur a fratribus quod a prEedicta hora in antea surgebat et
.-
.-
.-
j"
Addit quod
iu cella dicti fr. Joannis
Boni
vigilabat
(20).
^'^^!^'^^^'^'
toh ex orimdi
^TS^tinea
^
apparebarit manifeste, sicut ipse testis vidit. vesti^^^ ^^""^ ^^^^ pedum, et dig-itorum pedum, et
genuum,
et
manuum,
in terra ubi orabat, propter

testis interro-
66 Prseier hunc lectum, alios habehat B. Joannes quos tectos posnitentise dicemus ; siquide^n ad nihil aliud inserviehani, quam ad incredihilem
aquifoini
aicer
frequentiam orandi. Et dixit dictus
pccniientiam
gatus, quod in cella prgedicta nihil aliud erat, nec palea vel sestorium (sedes, sedile), nec aliquid aliud
quam dictum est supra (tahulam scilicet ligneam supra quam de nocte hrevem somnum capiehat)^ et ita stabat tam in hyeme quam in aestate. De vestigiis, ex perpeiuo genufiectendi et prosternendi
seusu, in solo impressis, testes multi loquuniur, interquosfr. Grecus dicit (7), quod erant in cella
prgedicta formse in quibus ponebat dictus fr. Joannes Bonus g-enua, et pedes, et manus quando orabat, et
illffi formse seu vestigia facta eraut ex nimia orandi frequentia. Cernebantur autem hxc ante ejus crucem, seu Christi e cruce
exercendam. Na7-rat fr. Vitalis audivisse se a quodam cive de Cesena, qui vocabatur dom^nus Bartolus, tabellio ( sive notarius
laicus),
cellse
quod ipse
fr.
fr.
ipsius
vidit per quoddam Joannis Boni jacere

,
foramen
et volulecto
tare
ipsum
Joannem Bonura
in
quodam
de palis acutis, et in alio lccto de bruscis {sive aquifoliis) pung-entibussicut spinas, et hoc uovit auditu tantum (21) De leoto de bruscis plutês lo-
quuniur
Habebat in
cella sua, aii fr.
Bonincun-
pendeniis ima-
de tabulis ubi nihil desuper erat, et alium de bruscis qui pung-unt sicut spinse (22). Dicit fr. Joanîes de Barba, qui beati cellam s^pe ingrediebaiur, quod fecit sibi fieri le38.
*i6.
trus, duos lecto.s,
unum
(I) (o)
Processus num. 276 Cfr. num.
bid.
num.
m. {i
Ibid.
imm
(G)IM.num.239.~(7Ilud.nnm.
(9) Ibid.
Cfr.
num. 288. (IC) Ilcl. ^(i3. "' num. 17, 5(i, 197. (12, IbM. num. 281
i.um. - 5 Ibjd nuni 2(K) 177 m, ~ S Ud Z" ls2 num. i?72. (2) Ihul.
168,
(U)
117
Il.id.
rbid.
num. 17 num. 172
Ibid.
num.197,
b.dTum 27^
13) ih
7 num:
nura. 66.
2!9, 287,
clc. -
(Ui) Ibid. ct 199.
(18) Hud. num. (20) Ihid. num. 239.
num-
(i.
(l(i)
Ibid. nuro.
(i3.
-(19)
(21lll>id.
(22) Ibid.
num. 63.
ctum

ctura de bruscis ubi ipse facebat
videtur duos illos lectos pojnitentice, atterum de bruscis. alterum de palis, uno eodemque tempore in cella habuisse.
de palis acutii,
qmbus non
quandoque
(1)
Ex
711
^l
?i
et ejus regnum acquirere et fideliter obtinere Et tunc, mtroduxit eos iutus iu cellam, ubi erut quidam lectus de acutissimis palis, fixisin ipsa terrafr. Joanues Bonus se projecit iu ipso lecto, ac esset de optimis plumis, et ccepit se volutare in 60, et sine aliqua IjEsione se volvebat in dicto lecto
nes Bonus misit, tnquit, pro ipso teste qm tunc erat novitius) ad couveatuia,(Girardo ubi cum a ns fratribus morabatur, quod iret ad ipsum cum alio fratre, qui vocabatur Martiuus. Et dum ivisset ad cellam ipsius fratris Joannis Honi, ecepit eos monere et coufortare et hortari Domino Jesu Christo quod servarent Lumilitatem et patientiam, et docebat eos qualiter possent servire Domino Jesu Christo
emplumnarratfr. Girardus,presbyter Er.Joan:
De posteriore hoc mirandum poenitenti^ ex-
stantmm ipsius testis, dicebat magis corpus affligeret. H^c

'
apparebat valde tumefacta. Addit ibidem quod plunes ipsura invenit jacentem in fovea lon '-aaha vero ubi caput et huraeros ponebat, audFvit piuries ab ipso fratre Joanne Bono. Et hoc dicebat eidem testi quarebat ab eo quare fecisset sic foveam memoratam; ipse vero respondebat ei Frater, non cures scire ista. Tandem ad
sirailiter
E.C.
maximam
in-
quod faciebat nt tamen, quantacumei
r!,T 'T^"-'"' tentatione m vehementi quadam VOssuntiisqu.-epr^stitit camis, dum

noa imitando, inquit S. Antonins {^.arundznem in multas partes dividit. easque sub ungnhs posu.t, elevausque
etsi
'""''
ando actu
mi-
et ipse
tormentum tres diesac noctesperpessus, tandem miracuto liberatus est QucP plentus znfra enarrabuntur aS Antonino Calepino (7) et in Processu In
taluer percnssit, quod ad summitatem usqne diîtorura mtrarunt. Hoc
dem
manus super
lapi-
mde. Et dum ipsi fratres essent iude valde perternti, conabantur ipsum juvare qui dicit eis ; State pace, nolite me tangere.
et
hmc
numqvum
nocteinea
{%
cella B. Joannis
accendebatur
vivebat, nisi
ignis,
quamquam
die ac
ex
summa
num VZWfactum esse idem frater significat{l). Addit tamen de hoc puUicam famam non fuisse quod forte sitentimn indixisset beatus
tres de couventususpicabantur, inquit, se pluries conferebant.
(a), sed fraethocinter
Quodcirca an-
Frocessu
i\ec utebatur i^ne, inquiunt testes,m,im^xim\^ mfirmitatibus (9). Et ut cella^ descriptionem absolvamus erat hêc uitida et raunda (10), ac prope (11) erat aliqms fons, cujus sêpe est mentio in
{\%).
necessitate-
"S
deicribilur,
Fovca
Itntix
p.riiii/i
quam
se de-
mitlebat
l^Lectusitteêiy^Wseratfossusinterrajuxta ^^^^^^''^^^^^M^vcnetinecablatispalisjacuisse mdentur brusca illa sive aquifolia, de quibus supra est chctum. Nemo enim tres lectos, si ita sint vocandi (unum ad cainendum somnum et duos ad pcenitentiam) simul exstitisse testatus est. Dictus est ettam fovea, scilicet obtonga, itte lectus de palis: Kabebat <i\i^M3.m iov Qa,m, inquii Michael
fr.
^
'
Vlll
--
Dp ^^
rihn ClDO
15.
Tnonr.;. JoanniS ejUSque

'
quantitate.
Incredibilis
inPflia ^^'^*
Vitam protrahit miraculo. Gustodia silentii.
juxta alium lectum de tabula intus in cella sua, ubi quandoque jacebat. Et dicit quod audivit ab ipso fr. Joaune Bono et a pluribus aliis fratribus
(!-),
Tnsinuatum supra
faltor,
B.
Joaunem in ipsa
^ctbum sumere consuevisse:

tum
quibus ab initio
vitse
celta
sua
Cibum sume(iitl
quodiuipsafoveaerautpali acuti seriatim fixi, super quibus ita se secure projieiebat, tamquam si esset sibi saccus de paleaplenus. Nondum estsatis; altera enim erat itlic fovea, non jam oblonga sed
suis,
id vero pr^stitit ni majoris sotitudinis et silentii causa
in cetla ;
iiifirnius ((/(ijiiarido u'eb't-
profunda, terribilior quam prsecedens Ibi erat alia quaadam fovea, itapergit fr. Michaet, ubi, quando se magis afflig-ere volebat, caput et humeros
:
ponebat, pedibus superius elevatis, et ibi per tantam horam stabat, quousque Pater Noster ducentis vicibus dlcebat. Eayic foveam describit fr, Jaco-
eremiticx assueverat, tum ut facilius incredibitein inediam et perpetua jejunia exerceret. Neque ex eo vitii singularitatis arguetur, quum olim insuetum minime fuerit, ut qui summa auctoritate in ordine fêligioso aut domo potirentur, seorsum a ceteris habitarent et viverent, et id ipse S. Ignatius de mensa pnspositi
fur avii.
'issime
rii
generatis Societatis Jiostrx initio constituerit,
iûs^quiB.Joanmdiumtnistravit.Memoratoeiu^ '^^'""'^0 ^l^s ''-^'^'"^'"'"'^/i ' hunc tnodimi Drnvp. ,uUur (5) Et quando vol^bat dictum affl __. 7fl^./ t, .7.; j i.mA^.. *7, 7 A tecto seu taoula ae q\ieTC\i, in
..
g-ere raag-is, ffere magis, jacebat in fo.sa fossa

<:ipHe deor-
humo bumo
Xs
a quo prxpositi postmodum tibentes et volentes desciverunt. Deferebatur ergo cibus ad celtam %. h j^^^r.;. -r a. ioanms ^ fratrzbits laicis ad hoc ministprit/yy) B. Joannis a fratribus laicxs "^wyt. ministPTiu^ F ftunisce? lum ministerium ^w*t
i
.>
(id est. in fovea est,
m. Particnf*
arundinis
Uiigues
'"ft
priorioblongajuxta dictam tabutam). 69 Et quando adbuc volebat fortius corpus suum affligere, habebat foveara artificiose factam in qua ponebat se capite esistente inferius. Erat tamen
fovea illa sic artificiose facta, quod cum humeris et scapulis terr inhferebat, pedibus vero sursum
erectis. Ipse tameu testis nou vidit eum jacere in dicta fovea, sed vidit foveam et formam ejus, et audivit ab .ô. fratre Joanne Bono quod ipse ali .,.. c.. ipso ...,c uuuuut^ I.UUU quoa aii-
Albertus (16), et Benvenidiis (17). Atque hi nos tuto docebunt quantum abstinentix et jejuniis deditus fuerit B. Joannrs Omni tempore
(15j,
;
Barba
"""Z\Tet ^^^H^ZL^'^' "!.', ^' fZ..t f Z''*"!. '"'' ,^"r^ *
jejunabat, inquit fr. Jacobits
Processu anni
et nullo
1231
fiS),
tam
iu
hjeme quam
in jEstate;
^""uii ignis
'1 cella.
quandojacebatmeasecundumraodumpriEdictura.
Et perpendit etiara ipse testis. quod quando jacebat in ista secunda fovea, quod dictus frater Joannes Bonus apparebat multum afflictus et facies ejus
tempore utebatur carnibus, etiam in infirmitate sua, sed in ipso infirmitatis tempore dicit quod aliquando utebatur ovis. Atio tempore in ^gritudine ovis usus esse non videtur, quorum atii testes non meminerunt. Jejuuabat omui tempore, inquit fr Alinouit fr. Al
bertus
(19),
exceptis diebus Dominicis et terapore
magn^
infirmitatis, in
quo ad multam fratrura
in-
stantiam, comedebat parum de carnibus nec vole bat uti in suis infirraitatibus medico nec 'medicinis
(1)
Processus iium.
22
ni liijc.
13.
(G) Infra in Vila,
(9)
(2) Ibid. num, 36. (3) Cfr. ihid. num. (i1) Ibnl. num. I8. Cfr num. iiO. 38. num. 2. |7) Invita. uuin. 3 (8) Num. Procesbus, unm. 202. oOb, 287. (10) Ibid. num. 306.
EfO.
(i) Ibid. iiuin.
bO.
(11)
num.
Ibid.
Ili
Ibhl.num.2l. _||2)lbKi nnm. elC18 - (Itjlbid. uum..1Ul. (H!) Ibid. nuui 99 ct sct]. (17)
num.
16. Cfr.
num.
bO.
(19) Ibid.
7. 21,
elc.
(13)
llid
(15) Iliid. iium. Ibid. num. 295.
18
el
(18)
uUm.
199.
dicens
712
tl'CTOE
B.

parte minus
S.
AUG. D
dicens quod D. N. Jesus Christus erat medicus et
stitumit, dicunt B.
E.C.
taruibu:
medicinis
medicina sua.
nxmqunm,
exeiiiplum al-
Qxwesingula a midtis testihus confirmantur. s\-^v\s'm^Tm\M&,ait fr.Moltongrandns, aliquando prior Cxsense, ad multas frati'um preces
71
eodem
ipse
Joannem ciho usum in septima aliquis alius fratrer (16) ; et alii forte sensu, se comedere una vice quantura
quam
'^tm-ôr t
Ugani
thx.
S.
Aga
vescebatur parum de carnibus (1), sed, id alius quitur, multum parum et paucis diebus [2),
itsu
fr.
lo~
De
medecinx
:
et
Ardizzione
auîlio medicot^m hêc addit Et quaudo fratres sui multum in-
stabant, inducebat eis
exemplum
beatje Ag-athfe
:
medicinam carnalem nunquam (exhihentis quê vio) hic omissa est ex oscitentia), et more taraen
laicali,
comedebat per totam hebdomadam (17); inqua Do7ninica nimirum, nonjejunahat, seu binas sumebat refectiones (18). Et hxc sunt qux pertinent adejus abstinentiam, inediam et jejunia extra tempus quadragesimate. Vere B. Joannes in exemplum datusest et per iongxvam vitam conservatus nasce^xti suo ordiui Eremitarum quemadmodum in Processu vocatur, ut extraordinaria sua pcenitentia et 7'etiquiis virtutibus ac
B. Joannes loia die,
quia
parum
sciebat litteras
(3).
Seîsus esse
omnimoda
videtur
tici
eum
citare voluisse verha officii ecclesias-
sanctitate, non niinus quam crehriset insignibus miraculis, fratres muttos ad se advocaret, instrueret, confi?vnaret, et sic aîte jnot^tem congregationem suajyi eremitarum rite constitu-
in festo S. AgathcV,
testis dicit
:
ad diem
Februarii.
Inducens more laicali illam Medicinam carnalem corpori meo auctoritatera numquam exhibui (4). Quse sunt ipsissima verba
Alius enim
tam cerneret
73
et
m^dtum dilatatam.
i'ttfaQuadra-
9'esp07isorii
ad Lectionem
;
viii
hreviarii
Romani
atque id ipsum de quo agitur in responsoriis illius festi, quce historica swit et narrationem in Lectionihus propositani continuant et complent, satis ostendit ea antiguissima esse. Bjusdem enim generis responsoria historica
in die 5 Fehruarii
In ipsa vero quadragesima, jejunia ^nulto etiam severiora exercuit B. Joannes, modo tamen aliqua invaletudine non impediretur. Fr. Ardizzione, descripta alicujus
tia,
getimam.
quadragesimx abstinen;
advertuntur in vetustissimis festis aliquot Martyrum et confessorum, puta S. Agnetis et S. MarB tini; et quod 7iunc in paucis solum hreviarii Romani festfs asservatum est, in hreviariis medii sevi cejmitur ubique (5). Ex quo sequeretur idem fuisse hoc responsorium sevo B. Joannis ac nunc
est.
rogatus est num F. Joannes Bonus a?qualem vitam agebat in omnibus quadragfesirais responditque Secundum quod dictus fr. Joanues Bonus erat sanus raagis et minus tempore quadragesimtE, ducebat arctam, et arctiorera et asperiorem vitam (19). Modo quo diversas quadragesimas transegit
:
B. Joannes,
non
esset
immorandum,
nisi perpe-
ra^n locos plures Processus intellexisset Calepinus, cujus editnus Vitam, vel potius Augustinus
Quod mirum non est, quum
et in aliis aliquot
antiquissimis festis id ohtineat. Excerpta vero sunt responsoriiverba cum levissima aliqua transmutatione, ex Actis latinis S. Agathx, prout a Bollando sunt edita (6). Sed ne a proposito digrediamur, vescehatur B. Joannes cibis communihus conventus exceptis tamen, ut dictum est, carnibus et ovis. De piscihus non loquuntur testes, ita ut conjicere possimus, dwn comedehantur in con-
Cremensis, cujus elucubrationem Calepinus ornaPost hos etiam Constantius Laudensis qui denuo Processu aliquaîtisper usus est. Rite itaque primum distinguenda sunt jejunia quadragesimalia quatuor aut plura, qux in Processu descrihuntur, et de quibus biographi ^.5o?cauhindiligenter simt locuti. Quodveroratio quadragesimam peragendi ah uno ad alterum
tiori stylo vestivit
, ;
annum non multum
differret, et ita solitarius et

,
Dr quamilate
nbi extra
el
ah iis non abstinuisse, salteyn perpetuo et omni tempore, ut immerito videtur insinuare Laudensis (8) nisi diebus veneris et vigiliis apostolorum, et quasi in vigiliis omnium, iu quibus jejunabat in pane et aqua tactum (9). 72 Quod ad quantitatem attinet cibi, quem exceptis diebus Dominicis non sumebat nisi semet in die (10), comedebat, ut ssepius vidit/r. Moltongrandus (prior conventus qui ei faciebat dari cibum et potum), satis minus aliquo alio fratre, et nunquam volebat comedere nisi de uno ferculo tantum, sicut ssepius vidit et audivit ab his qui ei serviebant; et licet aliquando fratres comederenl caules et ciceras vel fabas, dictus fratre Joannes Bonus non sumebat nisi aliquantulum de una istarum comestionum tantum (11). De quantitate unius istius ferculi, haec dicit fr. Ardizzione Utebatur, inquit, extra quadrag-esimam cibo et potu fratrum,
ventu
(7),
,-
inclusus zn cella viveret heatus
ut contingeret
fratres multa ne.scire visu, sed tantum ex eo quod publice dicebatnr (20), inde factum est ut uno aid altero teste excepto, non egerint reliqui nisi de
quadragesimisannorum\%Al ^l^-i'^,^^^^ ,omnium, quod ad, inediam attinet, maxime insolitis et tribus ultimis ejus vitse denique non adeo, saltem
;
zn
earum fne,
in ahscondito peractis ac prece-
dentes fuerant. De his declarat fr. Bonacursus se in conventu Ca^senate versatzim esse anno 1237, et
licet in tertia parte et
amplius, ut videtur sibi
testi,
minus quam
aliquis alius frater (12). Alii dicunt

;
In medietate et ultra, minus (13) in medietate minus aliquo alio fratre, et etiam minus mediptate multum (U) Afgue zdemdepotu asseritur ;15l.
:
quid gesserit B. Joaunes in quadragesima iliius anni vidisse Prima die quadrag-esimse, inquit, sumebat aliquantulum panis t.antum, quasi ad modura hostise. Secunda autem die sumebat tantum quatuor radices petrosiliorum, coctas in olea in qua comestio fratrum fiebat, et non aliud. Tertia autem die comedebat septem grana fabarum coctarum tantura et non aliud; et semper quolibet die sumpto cibo jam dicto, bibebat aliquantulum de vino conventus. In quarta quidem die redibat ad quantitatem panis praedictam, et quinta ad radices etc.
:
(21).
74
Hanc vero quadragesimam anno
1237, et
non
Qaudrageiii;,.r
Verum in his omnihus testificationihus comparatur unicum ferculum B. Joannis cum una integra
diei,
amiomvt
cibi
sumptione fratrum, prsecipua
scilicet
cum
tino.
cibo
dicimus, non vero tam meridiano quam vesperNam qui hanc secundum comparationem in-
quam nunc prandium

omni
diei
secundo ante mortem, seu 1247, ut ex Caiepino concludendu7n esset (22), beatus peregit. Dicebat enim fr. Bonacursus mense Octobri anni 1253, quando ad testiynonium ferendum coram examinatorihus comparehat, quad jam sunt xvianni, utfirraiter credebat, a quo versatus est cum B. Joanne,
1257, 1246'''
1247
a festo
'
IÎ'''
VIGESIMA SECUNDA
OCTOBRIS.
713
d.sc,pul,s suis,
.PCTOllB
d.cenibusquod Dominus Jesustali diecomedebat cum
oomedU
vaMe plr qnlm a s temronbus uteretur {?,). De eodem iêlaliT ^nnl hêc leguur testificatis cuiusdam fr. JoaZsli) Comedn
c us
I i
versatus est cumK Joanne hunc us^S^. cbo unico tantum ct potu fratrum
M.mhzlcomedebat omnino. De quAranesZa demqueanni
conventus aliqnantu.um et de uno ferculo tantm .n cellasnatamen. Duobusvero sequenlibTZ' hus usque acl Pascham. docente nos fr
et ip,e de
cduMo
E. C.
jJZ
ma
quadrae-esima,
qua'
fuit ibi
' S'oS:
di
/^caiiomdus excerpenda sunt
ms.qua^fuit B. Joanni vitJulZ '. -<^ pauca tantum .^^S';
similis eyiimfait
parum panis quod considerata tota quanftate panis quam comedit in iirquad 1 ges^rnn, non fuit unuspanis conventnaJis Et comcdebat cum eo ahquautum ca^dulii {id est eduliiUo) un,us ferculi tantum, in decuplo minu quam
sic
:
medebat
naie, sed int^v omnes tredecim dies (16) m.s^c.ban. quibus ipsi f.atres utebaiti;
"
et
cum
ToZ
"'-
l^
Uuin et de ipsa quadragesima anni 1%A-1 valde certanonhabemus. Deeatamen egisse mur fr. Jacobum, laicum, qui B. Joauni arbitradiu mimstramt, in prima quadrag-esima ittarum trium quas describit, quasque satis aperte tribus sibi
jam quadragestmcv tres prwcipu^ et ultim^ mtee 11. Joannis namde reliquisnetnoexprofesso dixit
potabat de vmo conventus ita quod oranes fratres mirabantur. Tamen qnia non erat novnm hocTnter ratres, non in tantum mirabantur. Sequuntur
:
tuumumcumquo
tn
ex fr nistocis non vtdet quantum
.;";/?"" "~"^ Processus

distet
quadragesima utebatun non f^^ <i-ociman;/:z
"'"
assumptum
a vero.
est
sed
nemn ':"""'
n""'""-
""r
menimdZd.
consueverat
adexUum quadragesimmsusteniare
B. Joannes,
semper dicunt eum uno pane conven-
quarum demum
est referenda.
succedentihus annis observatas fuisse significat

tertia certissime
ad annum
1249
Prima die tttius quadrag-esims, mquit (6), recepit Corpus Domini, etipsa die nullum cibum alium sumpsit. Et siug-ulis aliis
quentibus dict^ quadrag-esiraffi manducabat dictus Joannes Bonus unam hostiam tantum et illa conteutus erat. Hce vcro hostiseerant frustillapams adformam hostiarum; qualesin missa consecrantur, exsecta Fecit multas particnlas rotundas ad modum hostias, sed majores et ^rossiores hostia aliquantulum./ia/r. Grecus, etpluresalii(l). De
frater
:
runt, fr. Jacohus et fr. Albertus, eum inter hos tredecim dies unum panemcomedisse,sed aiter res uncms panis, aiter vero modicnm panis . tantum (19). Quibus et alii ^ accedunt [^) 'qZ modo etiam panis conveutualis
non fuisset nisi
diebus subse-
titatem
''"^ ^^^^^^^ ^^- ^^^^^<^^ ^"^^'^'^^"^ a7ini 1219, utebatur n rl\l quohbetd.euna particula panis facta ad modum hostiêt parum plus erat quam hostia, usque ad diem Jovis sanctum, sumendo modicum potu. quoibe die de conventu fratrum et nihil aliud.
tZsTii"J
pams quoiidie in hac quadragesima
Quan.
ei
ut
vero, quo
quo plura ad quadragesimam anni 1249 De potu

:
bus
cum aqua
veutus
tum utebaiur, Jwec testatus est fr JacoBibebat vinum modicum (8), inquit,
mixtum
decoctionis olerum velJeg-uminum cou-
fl^P-<^diciis apparet, in pr^cedent^bus guoque adubitam aho modo significavit fr. Jacobus Comedebat tantum de paue, inquit, (. ) quantum est forma unuis denarii. qui dicitur mezanus Calepinus denarii genus definire
omisit
,.-
est
ICem
mno-
rum 1248,
suorum, antequam apponeretur oleum vel sal. Die autejn Ccenx Domini comedit cum fratribus et dein iterum supradicto modo jejunavit usque ad festwn Paschx (9J. 75 In secunda vero qundrag-esima, anni nimirum 1248, longius etiam progressus est. Fecit <5ibi dare, xnquitfr. Jacobus (10), panem unum de conventu, etfecitinde quadrag-inta frusta in modum unius hostise, itatamen quod remansit ex illo pane fere medietas. Et istis frustis panis usus fuit per totara
sibi
fratrum
de
zanum C^senetem non protutisse. Indicat vero v nomen ipsum mezzanus eum fuisse medim aut
infimte speciei.
exhibet Muratoriusin Dissertatione vigesima septima, de moneta sive jure condendi sed quum tanta fuerit denari^r^Z 'Garietas{:l^,nihilmirandum\eum denarium
formam
enarii raag-nitudo. inquit (22) Laudensis vero denario tacet omnino. Denariorum
c
Quantum
muttorum
osi^^
me^-
n
dum
Caiepi7ius descriptis, licet non satis secunrei veritaiem, tribus quadragesimi,
,.
illlam quadrag-esimam
et dictus testis
deipsis frustis tantum sing-ulisdiebus. ^c a ,r. ^recusjam iaudatus, Additfr. Grecusjam laudatus, qui hoc anno 12i8 abinitio quadragesimtexisqueadPentecosten in
unum
dabat
conventu Lsenate habitavl
nZl nl
B. Joanne peractis hxc subjungit {25} : Constat etiam Janbouum quadraênario jujunio ter annuatim se afflixisse, eoque potissimura quopost resurrectionem tressolummodo fabas sing-uljs tre. solummodo '^^'^^" . n^ r f.h.~ '^"8^'^'' diebus îebus
a ,t:"Z:"
""'?''>"-
,.
TT
ac-
iUUuT^^^^^^
unarafrondemsalvi^ma.to...m-me>madcus
n^n^ZiZ^T^^^PZ!'' Zd 111^^
'^^''''''''''
''
:srS7i2r;s-ir;;::s
=sz:z;^:-z:si=
tamen
714
AtKTORE
DE
cum
B. Joanne
B.
JOANNE BONO EEEM. OKD.

oidio, sed
S.
AUG.
l^
tamen SGex ordine eremitarian, qui plerique

nes
B.C.
dudum
versati sunt, protesti-
monio dixere. Nihilprimo dicunt de quadragesimis, pluribuseodetn anno peractis; et quadiâgesimas, quarum notiiia?n tradunt, eas fuisse quas
celebrat quotaniiis universa ecclesia ante festum Paschale indicant manifeste. Describuntur insu-
per
B. niiniite tres quadragesimse \ultimse vitee
Joannis. describitur etiam
quadragesima anni
l2S7etpluresalix{l),quas quibus annis contigerint incertu7n est ; denique toquuntur plures de

quad?'agesimis utiiversim, quarum testes ocxdati fuere per annos continuos septem (2), decem{^),
quindecim (4) etsexdecim (5), et hioinnes cum B. Joanne usque ad finem ejus vitcV habitarunt- Declarantvero U7ianimiter,utmox apparebit, dum duas aut tres ultimas ejus quadragesimas commeino7'a7it,
naturaj e^ ad toUendam illam tentationem, beatus una vice comedit plus aliquo alio fratre (14). Alter testis 7ia7'rat hoc dictu77i fuissea. quibusdam susurronibus (15) , ie?'tius, fuisse dubium quorumdam fratrum, qui tentabantur (IG). Ceteri meiius intei^p?êtati hcvc jejunia, ea pius qua7}i humana C7êdidere et i7iterve7itui Divi7io adscripserunt Dicebaut bene g-entesde Cesemi, inquit Jacobus, civis Cêse7ias{ll), aliquando confereudo inter se, quod nisi Deus sua gratia et virtute sustentasset et nutrisset dictum fratrem, ipse non potuisset sustinere afflictionem et tribulationem quam inferebat amorc Jesu Christi suo corporiper multos dies. St ui dicit do7ninus Guido Moroellus, Miles vel Eques Casseiias, sine Dei speciali auxiiio uon
:
vixisset tribus diebus, sicut ipse testisdixit se cre-
dere
(IS).
Sustetitavit sciiicet iitum Deus, xd exein^^(^'""'(w
in p7âscede7itibus a7i7%is
modion eas
ultiriiis
ser-
plum essetetc07isiiiu7n fratru^nper multos annos.

habitus eretniticus B. Joannis, om" fuit habitus poeniteîiiê de
:
va7idi fuisse
severio)ê77i^
in anno.
vix
dissi77iiie7n,
in
ta^nen
80 Describendus hoc loco
qm
'""'"'^'-
Multis annis
tibi
78 Nidtatenus itaque videntur posse ad^nitti

illx quadragesi7na5 anîuaiim serâtse, quse uitimis an7iis m7^B. Joannis,52 Calepino aut Laude7isi C7êdere)nus, obtiîuissent. Traditio videtur
t7ês
postmodu7n etiam non semel incidet sermo. Utebatur una tunieella, inquit fr, Salvetus (10), cum
capucio juncto cum ipsa tunicella, de stanueto de lanalinoquecontexto.ethoc vestimento eratcontentus aestate et hyeme, quantumcumquemagnumfrig-us ts%Qi.Alibi tioiicelia dicitur cappa : quo nomi-
gessu.
simites \Utimii
fufre.
teveriores.
aliqua ex ievi fu7idame7ito, quas crevit eundo et scripto c07isignata est a pri77iis biographis B. Joannis, ut si forte dies
pau0s aiiquaîdo vitam
suam suste7itasset
cibu77i
su7)iptis t?'ibus fabis iantu7n in

:
quod ta^nen in Processu iegere 7nemini. Supradicti testes, qui a7i7ios multos Cxseneecu7n B. Joanne degeraît, in
quotidianum
nusquam
eo una7ii7nes sunt ut testificentur
quadragesimas
07nniu7n a7ino7'um plus 7ninus sibi sitnites fuisse, duas tamen aut tres ulti^nas severitate reliquas
excessisse
.
Sicut publice dicebatur inter fratres,

(fi),
in multis quadragesimis et penultima vitse su, contentus erat per totam quadrag-esimam unopane conventuali de quo faciebat multas particulas, factas ad modum
inquit eorvjn unu^
masime
in ultima et
hostife (videlicet
majores essent aliquantulum, vei

grossiores
ut alibi dicitur
{!):
tamen quam
hostiae),
de quibus particulis quolibet die quadragesimse sumebat unam usque ad diem Jovis sanctum. Aiius loquens inunive?'sumdemodo quo quadragesimani observaret B. Joannes, tempore quadrag-esimae, inutebatur quotidie quantitate panis unius bostice. De ultimo vero anno ejus vitse hasc dicit Convertit se ad consuetudinem aliarum quadrag-equit
(S),
.-
ne saspe venit 7nedio asvo Uua cappa de staminea subtilitaminajstatequaminhyemesempercontentus erat (20). A plerisque vero dictaest cucuUa, quod fuit ordinariu77i no7'nen vestis monasticas Ferebat unicam cucuUam, sive tunicam stamineam subtilem (21). Stannetum et staminea idem sunt ac stamen Cum uua tantum cucuUa quae erat de stamine (22), de stamine tantum (2 3) ; vei potius ipsum pannu77i stamz7ie contextum sig7iifca7it. Qualis fuerit cuculia B. Joannis docet nos sequens definitioapud Cangiu77i 124) .-CucuUaesttunica talariset cucuUata (i. e. habens caputium), atque manicata, habeus speciem crucis per quatuor partes extensK. Cucula aute7n erat gn&ei coloris fûj et cingebatur desuper {l^).P reeter caputium videtur beatus gessisse atiquod teg?nen capitis dictum infulam 7%am alicubi 07'asse dicitur deposito caputio et remota infulade capite (27). Barbam quoque semperportabat magnam et albam (28), quam iiii dicunt maxi:
-.
,-
mam (29), magnam

fratres (31),
tis.
barberiusgMiCifa/nse
longam {^S\)).Unde dum.dicit zvwsequandoque adradeudum inteitig etidum videtur de corona capiet
j^
simarum {9). Et aliisimiiiasunttestati (10). Uttimis tamen annis vitas B. Joannis severiores fuisse ejus quadragesimas est itidem ex testificationibus manifestum Maxime in quadrag-esima ultima et penultima vitEe suee, dicebat supra fr. Balis et
: ;
Sub
cuculla vero deferebat ferabulas (ex iino
(32),
lia,
Laudensi itaiice dictas mutande i. e. femorag ailice c-dlecon), et uuum pannum deUnovel-
stuppa sine manicis, quasi ad
modum
camisije fae;
tum
(qui aliis locis
(33) interula dicitur)
Bjua lanta
abtttMnlia
alius loquitur etia7npotissimu?n de tribus vel duabus ultimi squadragesimis vitaa suaefll).
deferebat, ut ipse testis et fratres
quem omnes credebant,
duabis de causis
non
fu.it
ex
nofurv neeettitait;
vitam
protraxk mi
raciito.
19 Dubitarunt aliquando unus alterve frater, tanta abstinentia stupentes, num forte B. Joanni ventriculus adeo angustus non esset, ut pttts comedere nonposset (l^). Interrogatus fr. Lanfrancus, ordinis Prior generalis, utrum naturaliter
prima ne caro ejus videretur, quia cucuUa erat muUum subtiUs, ut dictum est; secunda est, ne quaedam infirmitas quam patiebatur
;
(moroidae, idest hse^norrhoides , ut alibi
(:I4)
dici-
parum
tiapropter
tres (13).
posset comedere, vel hocfaceret ex abstinenDeum, respondit quod propter abstinentiam faciebat, et hoc dixit esse notorium inter fra-
sanguinem emitteus foedaret cucuUam (35). Eis addit fr. Joannes de Barba, quod quodam tempore in asstate, ut magis affligeret corpus, portabat quamdam crossissimau cappam de panno de lana ; propter quod et fratres ipsius ordinis et alii de
tur)
frater qui crederet B. Joannem hanc abstinentiam exercere non stuijProcessusnum. 171. 170. 292.501 etc. - (2) Ibid, num. 16 aOl (o)lbi(l num. 291. (i, I|,i,l. num. 176. (5) Ibid. Ib.a num. -(7) Ib.d. num. 258. - (8) r?' num. 292. - (9) Ibidcm, 176. (10) Ibid. TJ^^ Ibid, nuro. 171,292 elc -(11| Ibid num 238. Itcm num. 171. - ,12) Ibid. num. 176, num. oO'. -)15, Ib.d.Dum. 200. |U) Ibid, num. 270. Ilem num. 273. - llb) Ibid. num. 176 (1| Ibid. num. 305. (17i Ibid. nmn. 250. (18) Ibid. num. 242 Item, 234 250. {igj Ibid.
ct
Fuit
scilicet aliquis
contrata (seu regione, italice hodieque contrada)
num, num.
6.
181.
(24) Vo lufuln. (28) (27) Ibid. num. 7 ; Cfr. Cangii Suppleincnta, Ibid. riurn 30S. num, 299. (29) Ibiil. i.ym. 301, (30) Ibid (31) Ibid. mim. 234. (32) Ibid. num. 281 ct passim. - (35) Ibid. num. 6, 175, 199. {U\ ibid. num. 274, 278. (35) Ibul. num.
[22, Ibiil. nura. 183. CncnlU (25) Proressus num.
(20|
Ibiti.
num. 58. Item. num. BO
num. 257. 85.-(26) Ibid. num. 169.

|
etc.
|2I
Ibid.
(25)
Ibid.
270.
plurimum
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBEIS A plunmum mirabantur (1). Incedebat autem heatus omni tempore (tam in hyeme qnam
^
715
*0CTOU
E.
in ^state)
discaln.eatus, nudis
(2)
ferebat
pedibus et cruribus, nisi quod

et
semper ferabulas.
quandoque
zipellos
Jig-neos et iUos ferebat,
ut publice dicebatur inter
ad mnjorem corporis afflictionem (3) Zipelh vel zupelli dicuntur a Laudensi italice zoccoli, id est sandalia sed assumuniur ad affiictionem et dicuntur grossi Quosdam zuppellos
;
:
âtres,
IX.
De Fide B. Joannis. De h^reBulga-
porta-
non essent integri calcei lignei, quos gallice dicimus sabots. Attamen isti interpretationi favere non mdentur qux de zipelUs leguntur in Glossario
[7); et ah quandoque ad consolationem, quandoque ad fat.g-at.onem sui corporis (8) sed alibi eos portasse dicitur solum auandooue m. .i^^.ZL quandoque (9), nimirum in (6). Zipellos istos afr, Michaele portasse dicitur tam de hyeme quam in Eestate
bat grossos (4) et non portantur nisi extra ecclesiam (5) ; nec mdentur pedes nudi fuisse dum eos gerehat ex quihus duhitare suhit num potius
:
Catharis et Patarenis quos impugnavit. Ex Oriente in
ticis
riam
et
inde
venerunt.
rehquam Europam Eorumdogmata.Multos

in
Cangn
convertit Beatus ad fidem.
alto,
a plerisque additur, ad majorem corporis affiictionem. De quihus omnihus ^ hs>c est

testificatio
asstate (10) et ut
Venerabilis
:
Patris Domini Maug-ini,
episcopi Caesenatis Quandodictus testis videbat dictum fratrum Joannem Bonum,... semper
erat discalceatus, et discalceatus incedebat, nisi quod
in aestate videbat enm ferre zipellos lig-neos. Intorrogatus dictus testis quare... deferret zipellos pr^dictos, respondit Ut ferret molestiam
:
TT^gimus hucusque de iis au^ in celln .^./ 7. , ^ '^''^''^ -C/B. Joannes aut ad poT !^ ûv-rt "two-wtt; ""^ ^'^'^ '^'^^.^"^^ sTieci ^^^^^^; trn.....-.ZT/..^î ^"^ '^ ^"^ ^'"^^^ rratresaut ex"^-fl' traneos gessU. Exihat sciUcet e celia B. Joanues ^}ôy.m num. 62 tribus de causis, ad consolan: dum fratres suos, vel ad loquendum alicui forensi qu. eum peteret, vel ad audiendam Missam (20)* Haecvero tria, preecipua complectuniur qus de virtutibus B. Joannis dicenda supersuni; quocirca satzus erit ea revocare ad aliqua capita virtutum. totiigemus hic itaque, quanta fieri
-
tT
Defide
B. Joannis.
et aspe-
tate,
quae pertinent
ritatem corpori, ut dicit se credere et audivisse a

fratribu? (11).
ad
asperitate et abstinentia nondum %'"""'"" ^^'^^^"^"^ ^- Joannes, iis jungebat perpetuum silentii exerciiium.
QaaniHm fu.-
Sl
Tanta
morales aiiquot, in quihus beatus eminuit Ei ad fidem quidem quod attinet, qux
est
poterit brevivirtutes theoiogicas, aut
vitee
etfundamentum reliquarum viriutum supernaturaiium, eiucet illa, tesie Benedicto XIV midtis actibus Sanctorum. Quapropter
(21)
principium
in
Quum enim adeo custodiret cel-
lam, ut supra est dictum num. 62, erai cum hac custodia silentiiohservatiosuapteconjuncta. Mul-
inteô-
tum morabatur iuclusus in die ac uoGiQ.ait fr. Manfredus (12), et multum servabat silentium; vel, ut
dicit frater
Lanfrancus, prior generalis
.-
Die ac
(13). Duobus tamen temporibus, prx ceteris, idpr^stahat, die scilicet qua communicabat et in quadrag-esima (U). Indie Communionis prsecipue servabat silentium,
nocte celebriter servabat silentium
responvirum catholicum, et quod recipiebatCorpus Domini Nostri Jesu Christi, et audiebat divina, et quod frequenter confitebatur peccata sua, et quod erat multum assiduus in vigiliis et orationibus, et habebatur a se tamquam vir justus
det
(221,
gaii testes de fide B. Joannis. piura indicant qu^ et ad aiias virtutes commode referri queunt. Sio Venerabilis Pater Dominus Mauginus, episcopus Caesenas, ad hujusmodi interrogationem
eum
fuisae
sing-ulariter a forensibus, seu extraneis, nisi immineret maxima necessitas loquendi (15). Severius tamen servabat silentium et solitudiuem tempore quadragesimEB quam aliis omnibus tempori^ bus [16). Tum enim quasi continuum erat et semper
Pt
et sanctus et
homo plenus
hujusmodi addunt,
ut habuisse
Spiritus Dei. Aiii alia eum in celia sua
stabat die et nocte in vigiliis et orationibus in

celhi sua (17).
Fr. Jacobus, qui ei diu ministravit, Nemini loquebatur fr. Joannes Bonus in prtedictis
tribus quadragesimis, inquit (18), nisi ipsi testi et fr. Joanni socio ejus, quod continue ministrabaei. Idem concludi poiest eoc quadam tesiificatione fr. Girardi, quse sic sonat : Cum nulli loqueretur in quadragesima, de gratia ipsi testi loquutus
imagi7iem Christi e cruce pendentis, et tahidam B. Virginis Marice,coram quibus perpeiuo oraret, ei aquam henedictam qua signarei sese (23) qu^ nemo non videt spectare magis proprie ei per se, ut aiunt, ad oirtutem reiigionis. In Sanctis tamen acius omnes virtuium pierumque imperantur
:
tur
fuit (19).
qui ad orationem, venera- p tioncm Eucharisiiae ei Dei cuitutn in universum proxime pertinent. Quocirca de iis dici poterit mox, ubi de caritate sermo instituetur. ys Testes deinde referunt quomodo ad fidem caE>emiia$ suot tholicam servandam, inter muiios hxreticos et ecec txcutareg
ii
cariiate,
maxime
clesicV RomancV hostes, tum extraneos tum fraires suosconfirmaverit. Hortabaturfratressuos, inquit fr. Lanfrancus (24), quod haberent et tenerent
"
f^'^^
confir-
!""'
':'"'""'*
*""'"*'""'
fidem Sanctae Trinitatis, ut continetur in symbolo (25), quod dicebat more laicali quia illiteratus
,
erat; et
quod credereut quod
credit sancta
Romana
ecclesia.SzmiYm habent testespsene omnes in iertia etquartaparteProcessus,inquibusdefideB. 3 o&nnis ex professo znterroganiur. Confortabat fratres
suos, ait
eorum unus
[26), et
dicebat eis quod cre-
(l)Proi;essu5
-IZl.
num
KO.
Ilcni
num.
Ulfl
ctc.
{11)lbiJ num. 2m. (U)

-203.
175(0) V- Zepelt.m, Ibid.liura. 63. (9)lbid. iiuni. 181, lil9, 237.

iiuin ItiO.
(i) Ibid. num. 38. (5J Ibid. num. ZiptlUi. (7) Prncess. mim o8 {8)
(12) Ibid.Dum.2fi2,
(2) Ibrd.
num.185,
(5)
Ibid.
oum.
iium. 206. 310.
23
17,1,
(18)
Iili.
Ibid.
luim.
(16) Ibid, 18.

clc
iium. 292. Ilem.

lioTic eic.
III.
num. 230
eaii. -23,
mim. 283. 292. (17) Ib.d, num. Ibid. num. 3(i (3U) Ibid. -- (21) De scivnnim Dci Dejilirica-
~ (19)
Ibid.
num
279.
(13) Ibid.
(10) Ibid. (I5|
oum.
Ibid.
iium. i.-(22)
etc,
(23) Ibid.
num.
num
282. Item.
uuin. 263, 302 etc.
(26) Ibid. uum.
177
(2i)
Iii
ProccsMi. iium.
Ibid.
num.
l'(Ji).
(23)
300
169.
Ibid.
ctc.
177. Alius, iium.
derent
716
ttCTOKK
D. B.
et

et
S.
AUG.
-.
derent
tenerent, sicut credit

ecclesia,
et dicebat
tenet sancta
paupe7'es essent
E.C.
Homana
omues
articulos fidei; et
Yicarlus Dei et
eis quod crederent quod Domnus Papa erat successor B. Petri, et habebat
idem
significa^nt
vox patareni quod galiica va-nu-pieds, seu

iia ut priiicipio
eamdem
auetoritatem
quam
habuit B. Petrus, et
couvert de friperies. Veinmi quum ge7iuina hujus vocis origo brevi obscurata esset aut ext7â Medioalia excogitata sunt eiyma; Ia7iu7n ig7i07âia
,
qui hoc non credent, non
poterunt salvari.
illins
Deinde
quemadmodimi jam olim actuin fuerat de
ipso
temporis de hx-reticis et excommunicatis destabatur publice, ita prosequiiur adjiciunt Et tesiis laiidatus, fidem omnium Patareuorum et excommunicatorum et omnium qui uon credebant
:
Jesu nomijie; quod, licei in Evangetio per Salvatorum ve7'sum esset, a pturimis ab iaaOat mederi deductu77i est; et de paschate, transitum significante,
cum
izoâyicj
pati coiifuso.
Et quidem maxi^ne
sicut credit sancta

fratres suos
tali
filii
Roraana ecclesia. Et monebat
p7'onu7n erat
/ie7'et
statu
quod caverent sibi a talibus, quia iu nunquara salvari poterant, sed erant
ety^noiogia de vocabuto patareni pe7'qua7n varia, quum id continuo affctiim

iit
sit
onmibus qui legiiim^ aui
iltegiti^Jias
potesiaii
diaboli et perditiouis. Et dicebat fratribus suis
ecclesiasticx resistei-ent, aliis id
ad honorem.aliis
in reverentia magna omnes clericos propter ordiues quibus fung'ebautur, licet ipsos ag-uoscerent peccatores. Jd^m multi alii testantur,
quod haberent
tumeremitx, tum sxculaiês
(1),
quia
maximead
ad vituperium inte7'preta7itibu$y seu aiiis unam rem itituentibus, aiHs alia^n. Porro id Majiichiei per Itatia7n suam propagarimt propudiosam seca quo ut ta7n, id eis quoque 7i077ie7i impositum
;
hos dijngebantur horlationes ad veram fidem servandaiH aut capessendam. Catliatot tri84 Hcvretici t>ero a quihus utrosque cavevejubelicet ien Pitiahat B. Joannes, quique a 7nuliis tesiibus nominanfi>noi>. Borinn vtiiiiiuiiin Eiy tur, Gazari sunt et Patareni. Detestabatur publice inologia. Gazaros et Patarenos, inquit fr. Moroetius [2), et post eum alii multi. Gazain autem iidem sunt ac Cathari, seu Manichm medii xvi ; nam hoc sibi noinen h^retici isti tribuebant, quod deiîceps a vulgo corrupturn est. Id vero mihi probabitius est quam ab ipso vulgo in Germania ex veieri voce quaten, quetten, garrire, quod OJârent quasi gar7Hendo, eis impositum fuisse nomen, ut Hensche-
invidiam averte7-eni, honestissima sig?iifcatione

accepei'U7it. In
exemplum martyrum
qui pro fide
catholica martyrixim subierunt (inquit Eredericus
llimperator
i7t
quadam
constiiuiio7\e a7ini 1220),
Paterenos se nominant, velut expositos passioni. Murmurabant etiam ora7ido in viis, eoroumque
oratio perpetua erat Paternoster, qui 07n7iimoda7n
qua sola sacrificium conex quo Paterinos dictos fuisse aliqui perhibuerunt (8). 85 Gaza^H itaque et Patareni, ut dixiTnus, iidem sunt hxretici, qui diversis locis et a diversis perso7tis divey-simode nominabantur erat eiiajnpro
efficaiiain tribuebant, et
;
secrayH dicebant
Eianc Uanlc/i3i ei
ex ve-
leriOiis /ii'j"i
.-
liimiinis
hx-
nius censuit
{'^).
Etenim multo ante annum
IIGO,
suh quem in Belgio et circa Coloniam exorti sioit (4), appa7ûerant in Bulgaria, Dalmatia, Italia et Gallia, et suum secum Jiomen attulisse verisimile
esi
:
diversitate iocoru7n aliqua diversiias doctrinie. Quod autem Bossuetius, in 7ioiissima Histoi-ia
variaiio7iu7n receniium hxreiicorimi
(9),
ii'licis protlie-
tuiU. Noji
gensibus
dicit, eos perfectos
ManichfEOs
esf
fuisse,
:
de Albide
fucraiU
/li
iii-
Oiienie eilinci
i
Catharorum enim
et
Patarenorum meminit
Catha7'is Italice
quoque dicendum
;
Concilium Lateranense anni\\19, can. 'Z7\, tanquam existenium in Guasconia, Albigesio etpartibus Tolosanis, ubi eos jam repererat S. Berna?'dus anno 1147 (5). qui iamen eormn nomen non expressit. Ex eadeni voce Teutonica qnetten autumat Henschenius deductam vocem Ftandricam ketter, Gerraanicam ketzer, h^reticus sed non 7ninori certe verisimititudine hse voces deducereniur db ipsono7nine hgeretico7'um Catharorum, qui fjer plara siecula i-a U7iiversa psene Euro'pa sunt reperti. Hoc post7êmum mihi verisittiilius quam cu7n Gretsero (6) voces Teutonicas ketter, ketzer, kaezer, kazer veierimas dicere, et ipsas ut etymoti habere vocis Cathari. Patareni vero, seu Patarini, iidem sunt ac Cathari Vulgus eo^ Vateriuos vocabat, inquit Muratorius (7); quiuimo .sub hoc nomine veniebant hseretici omnes, qui ecclesiam
;
-.
eni7n Albigenses p7'oge7iies fuere

Valde7ises, qui
horum sed non xque

di-
ab Albigensibus valde erant

ve^ô Catha7-os liaiicos
chseis
versi (10) Ipsos iiiis prodiisse p7'imoru7n ecciesiee steculorum, quos impugnavere S. Augustinus aiiique
ex Mani-
patres, osiendi potest ex histo7'ia. Impugnati enim ab i77iperatoribus Constantinopoiitanis, ut ar-
rant Petrus Sicuius

(13).
Photius (12), et Cedrenus piuribus in regi07iibus Orientis, maxiyne iii A7^me7iia (14) re^mwere. Aique in hoc regno Pauiiiciani dicebantur, a Paulio quodarn, Caltichiices fe^nincC Manichee{e filio, qui medio saecuio\n doginatapieraque Manichxo7'U7n illic priedicave7-at, et juvanie fratre suo Joanne,
(11),
cliscipidos
ta7ne7i
non paucos sibi discipidos fecci-at. Paullicianis F exiremo Sceculo ix, iinperaiiie Constantinopoii Basiiio Macedone, dominabatur quidam Ch^-ysochir
(151,
tum temporis infestam habebant. Qu^ ut brevibus expliceniur, paulo aliius ascendendum est. Nomen nempe Patare7iorum prius Caihoticorum fuisse indubium videtur. Id pri/nwm Mediolani datum SS. A7-ialdi et Herlembaldi assedis, qui sub medium sseculum xi ac^Hter ijisurrexeruni adversus luxum ei pravitatem ciericorum incontineniium et simo7iiacoru7n quod sciiicet, partim pjaupertatem affectajiies sponie gesiarent interpoDei
;
qui, ui
Cedrenus nar7'at, urbi Tephricce
prncerat.
Oppugnatus est feliciter ab i^nperatore, p7'i7no hujus imperii anno (16); isque a beiio 7'edux Peirimi Sicuium Tephricam misii ad redimendos captivos. Sc7'ipsit Petrus sux iegalionis historiam, in qua Thepjhricce, seu Tibr-icce octo menses versatus esi, eamquepri^no archiepiscopo Bulga^
rorum
laia vestimenta,
(Mediotaneitsibus propoix pate
dicebantur
et
eorum vicus pateria); partim reapse
riius grcvci inisso a Basiiio imperatore, sed cujus 710S nomen iatet, nuncupavit. 8ii Tibricaa igitur, inquii (17), legationis obeundae causa apud PanUicianos diu moratus, saepe disputando cum illis sum congressus, illorumque arcana
,
WIHXIWIC
l'l
Avmeiiiu. Ej:
e(t
quoiiiodo
(l)Pro(Ti.usnum. 182. 183, l')8. 201 (dr.- (2) {jj Acla SS. Apnl. lom. II. pfig 593; Uc Scliiilcri
Cfr
Ihiii.
iiuiraiiiin GcrmDriicaviiin. loni.lll, j.ag.

(3|
lom XII,
Acia SS. inni 111 nnm iiait. II. riol.t;omcna inScnpl.Waldeiis

Cfr. Aiiticliil!! Ilaliiinc,
S13, A|.nl. j.ut;. 07.
Uics:itniis
num. 173 AnUilnd.
(i)
Acui SS.
(liÛncr,
!),
pa-;
num. !)5. pnp. ISS ol piissim; P. Jas, Diss. dc Vnh'ensimii secla ali AI1h;^l'iisiIiiis licne disicngtioinlu Lngrl.Datnv.lliSi (tl) HisliirKi rie BliUiiclKKi';, Idhliolli. 1'utiiini LiiRiluiiciiiis, loiii. XVI, \ia-A. 7SiJ ei vciiii. ,12) Uc aianicli:cis ic|nillulaiUilni>. apnd
rial. Ibid.
.
(7)
M'nilfaucnn,
II,
Ilililiolli-
Criisljinaiia,
liv,
pag
llb)
(11!)
572,
ti'..
Disêrla/ioni sojira lc HnlicliilJi lialianc
1706. (8| |,ug. 2"J2 ti icriii. m Jlonaco 17(16 Cfr Snpplcmcnla ail Glossiiirum Can-ii, Pniaieui. Hisloire des vanalions ilcs Cgliscs piolcslJiiiUs. Iiv. xi. (',!) <Jiuvre3,(Sd. de Versailles, lom XX, pag. bS. (10) Ilisi. des tq-
tom IH. tom. III,
pjig iJK4. in
Miinaco
Cfr. Flcnry. Iiil, cccK^s
xxxi, niitn.
po^. 209cl
-212,
Wuniclitcis,
ct scfi-
loc.
BoniiiE 1S40. cit. pa};. 7iii

ile
(17) Ilisl.
Ccdrcnu", loc. jlamchieis, loc cit. (lag. 754.
57Ii.
|15l
Pussim
Irnn.
dii
(U) Ccdrcniis,
SjcuIus.
cil. iing-
IVUus
IIisl.
200
orania

A omnia per
,....mnr, ., .w ai el inde ad
iiatiain el
GalUum.
catholicos etiam ibi deêntes curiose "'^''"^'^'iatquealiipsismetimpiisetdelirantibus "S-iovi, quod e suo conciliabulo missuri essent, qui in Bulgaria quoscumque possent a catholic; rehgione ad suam exseeratam et nefariam sectam
avertereut.
ItlCTOBB
tus dicit
ouod semel invenit p!l m Punz.lupum
-^
trata S
prirl!,,
in con-
E. C.
gtlÛi^"'^^^
mjûiaria sun^ ha^c uUima, nam '-.ap.e i>aeaani .. om' Manchaî Bulgaros
C^^1^
quod
" ^""".'^'"'"' ^'"'^''"-
Ar
non
testTs
TOu^to pos< labe sua; pcstiferai doctrinai infc-
cerunt.
tante
Max\me tamen id factum, quando horquodam Theodoro monacho. qui dein ad
domos re.nnn,
t A '=''' "" tedom.f, ^^"'''~- l"'"^ P,""'"'''' ^' 9" iPê qu"re et ah en "offuosceret
ft
velbat
patriarchatum Antiochenum proveclm est, Joannes Tzimisces imperator Maniohôs multos in
habeut alinC-T.! '"' ^'*"'"' vero <e' s rf,W/ '.'.mT'"?,''^'""''" ?"' '''^' "'""'''" hêreticos qui
e aut in
"
V"'."' '"'
''
dictas
^"
'^8''^^ ^^- 1"'^
Thraciam transtulit Contenderat etiam ab impemtore Theodorus. nt Manicha.os. per totnm Oricn:
mini
suis
Nihu\7al>l^
'
P ^'"^
'
tem serpentes et contagione sua> impura. relig-iouis omnia corrumpentes, inOccidentem indesertam
ali-
rJnqueerroTesT^ ''' ''^"ehtur. 88 Eorum dogmata eadem erant
-"
aZleluZerZT ^'":'-\'' ^^""*

'ac
"
Ari'] '" ^"""'''O"'*"*

-
maxime
veterum
remrum
quara solitudinem deportaret; id quod postea temporis fecit imperator, eosque Philippopolim ex
Oriente transtulit. Sunt verba Cedreni in Compendio Historiarum {\).HiBc vero colonia hxreticorum
busabilizs et znter sese di/Terebant : Habent omnes --'-e Lathan, tnquU iilius sevi scriptor (10), opiniones "'"' communes, in quibus conveniunt, et proprias,
in
universx Europx funestissima fuit. Duobus post

sxculis reperti sunt Manichxi magno numero in Bulgaria, dictique sunt Bog-omilEe, id est (Slavica voce Latine reddita) misericordiam Bei imploran-
tes semper enimpreces munyiurabant, 7naxime orationem Dominicam, qua, reliquas tanquam midtitoquium damnantes, quasi unice utebantur. Advenerant vero hi Manichxi in Butgariam ex
:
qaibusdisorepant.Ca;a/o5e.merrormiru;m.;ciarww, Albigensium scilicet, sect^ de Bagnolo, ab opptdo Provinci^ in Galiia sic dict^, et sect^ de boncoregio, qui vicus est agri Mediolanensis texmt Peregrinus Priscianus, eumque ex eius tibris mss. Muratorius in lucem
paucos ahquos articuios excerpimus,

cia
,-
edidit (11). Inde

ad,iliustran-
vicina Thracia, in quam eos ti-anstulerat Tzimisces, vel ex Ar^nenia, ut ex Petro Siculo credere
est vel, denique ex Constatinopoti, ubi usque ad prxceps medium ievum semper haec heeresis hahuit sectatores. Compescuit ittos in Bulgaria non minori zelo quam industria et pcene restinxit Aiexis imperator initio ssecidi xii (2), idemque post-
gesta B. Joannis notandum vero litteras jusculas fine singulorum,
ma- e
primas
itiarum sectarum, e tribus prxdictis.

articuios docuerint
(12J.
:
esse nominis
qme ho$
Neganturdem
Quod sunt duo principia unum penitus bonum. alterum penitus malum. A. et B. Quod Christi non est Deus A. B C
modumpriestititcumPaullicianis.circaPhiiippolim in Thracia, ab exeunte saeculo ix grassantibus.
Verum tum temporis, sasculo sciiieet xii, jam ad mediam usque Europam Manichsei, ut mox dice-
tur,perniciosam suain doctrinam propagaverant.
ApudMatthcBumParis,ad annum n2S,mentio est aiicujus hseresiarchge, quem hasretici Albigenses papam suum appelant, habitantem iu finibus Bulg-arorum, Croatiee et Dalmatiae. Ad annum vero 1236 dicit idem (3) Circa diesautem illos invaluit hsre:
In medeolegitur hsEC assertio contra symboli initium Quod res istjB visibiles uod sunt a Deo. A. B. C Dicuut tameniUi de Concoretio, quodaDeo sunt
.-
mamfestum sii heereticos itlos universum symbotum cathoiicum denegarevoluisse.
articy.ii omnes symboti, in quibus de Christo est sermo, tum reliqui etiam, ita ut
tica pravitas
eorum qui vuigariter dicuntur Paterini
etBug;ares (sive Buigares) in partibusTransalpinis. in Summa de Catharis, sexta deciina eorum ecclesia est ecclesia Bulgarice.
visibilia.
quod fecit quatuor elementa et quatuor postea Lucifer disposuit creaturas quasiibet suog-enere sicuti sunt. Alii vero dicunt quud nec materia nec dispositione nec forma fecit Deus ahquid visibile. Et si aliquaudo concedunt fecisse vi:=ibilia, dicunt de illis qu sunt Ana-elis ^
-
creaturas. id est,
iis
ex
Apud Reinerum quoque
^ Non modo
e
itaque hsec secta in Itaiiam

alii
Exsequentibus articulis expiicatur quod dixit supra n. 83 B. Joauues ad commendandos

ciericos
et
Galiiam
Quod
in ecclesia Dei
Bulgaria advecta
j4) et
non debent
tius
est, utpost Vignierum Bossueautumarunt ; sed Manichôs Eu-
esse sacerdotes
et diaconi, scilicet mali.
B. C.
Quod mali
A. B. C.
presbyteri non
ropce, id est Aibigenses (quos
vocabant)
Catharos
etiam Bulgaros (5) Patarenos et quocumque
possent ministrare
n Uiiliu yigg _
''aiU
Alediolu-
"iiiiaxime,
^'imini
">lti
nomine sunt dicti, Manichêormn pristinse ecciesix progeniem fuisse dubitari non potest. S7 Apparuerunt in Gatlia et Itaiia Scecuiis xi et xn multis in iocis, et quod ad hanc posteriorem
regionem attinet, Medioiani maxime (6). Mantux etper totam Romandioiam (7). Mantux circa annum}25S suum episcopum habuit eorum secta, de Bagnoio dicta. Vigebant autem maxi^ne Arimini, in notissima civitate non procul a Ciesena. De quo hxc leguntur in Processu contra Armannimi
Patareyii sciticet abhorrebant a sacerdotibus

cathoiicis nec ullam in iis agnoscere voiebant
auctoritatem
(13).
f[
in
excommunicatos muiium invehitur B. Joannes, maxime contra Fredericum II; dicunt iili hseretici, quod ecclesia non potest excommunicare. A. B. C.
Contra
Itomaii-
diola
Pungiiupum hcereticorum caput, annis 1270 et sequentibus compiiato et a Muratorio in lucem Magister Joannes minister fratrum de edito (8)
:
mam
(14)
:
Miracuia facit beatus ut confirmaret aliquem ex ordine suo dubitantem de ve^-itate Corpo-ris Christi et ad fratres suos specialiter dicebat de Corpore D. N. J. C, quod in illud haberent maxifidem et fiduciam. quia vere salus mundi erat dicunt Cathari, quod sacrameutum altaris
nihilest. A. B. C.
Ccdienus, loc ril. pog. 382. |t) (3) Euthymius Zygaln-iius Iii PanoplKi litiil 2^; Aiiiia Coinnicn. Alexias, lil). sv; Zunarus. Iih. XVI. (3) Hisl. Ac^ VarijilioDS. lili. xi, piij^ KH), nnm- ^5 et seiiij.
[i)
(li)
Ibiil.
[.iig.
lUl.
;.'i}Mutlli.
I'aris
pa^.
iU. Tignn
sc(j.
ItlUG.
III,
(7) Muratort, Disscrlazioni. Idc cit po" 2fil Anliq.mediiicvi, lom V. ci.l. I.-^l. (9| llnd. col. S)(i. (|0) A[)ud Mnrlcnc, Tlicâur. Antcilot. lom. V. col. \~iii. ~ \\\) Mura(^)
079. nnm. <-
(ori. Aiili<n|. loc, cil. col. 9.1 cl
seqci
{{i) \hu\vm.
AclaSS.
toiii. II
Apnl. pag. B9S, iium. Ocl
toin.
pag
lori, Uisscilazioui, loin. III,
pog,
:255.
(I.j)
Mnra
1i<'>.
(14) 1'rcci'ss, iiuin.
Nec
ns
nucroBE
E.C.
DE
est
B.
JOANNB BONO EEEM- OKD.
S.
AUG.
~Negabai\t totutn symljOUitn,
in hoc catalogo articusunt agniti Cathari seu Itts ex quo plerionque Patareni, quod matrimoDiuin malum est. A. B. C. 89 Quum singulos articulos symholi, addita solumparlicidanegativa,penitus negarent, jnirum
Nec omissus
demum
diabolo in inferno damnatus erat.
suasit ut rediret
Tunc m,ultis ei D ad poenitentiam et fidem sed

;
:
Jacohinus coepit eum deridere et dicere Quis dixit vobis quod eg-o male crederemPEgo credo raelius te. Tandem interventu miraculi sanatus est Qui:
quod idro
omnibua com-
medal
B. JoaDDes.
De
qui.
iisdem au
ciores anli-
Jonunem adeo frequenter symbolum recitare et commendajê solitum fuisse (1). Singulare est eadem pro7'sus arma commendare Georgium Cedrenum, S3cculi xi scriptorem Grcecmn ubi de Paullicianis sive Manickxis Orientis agit (2): Enimvero christianus, inquit, cum Manichffio
non
est B.
dam
lor,
falcosive moscardellus silvester, (idem,ni fal-
quem nunc dicunt Itali moscardo,
moscardino,
Galli epervier) per aerem volans, volavit in cellam

dicti fratris JoiinnisBoni,et requievit
aliquantulum
disputans postulare ab eo debet ut

recitet
symbolum
fidei
super pedibusdicti fratris Joannis Boni, et de pedihus saltavitsuper g'enu dicti fratris. Et tunc dictus et frater Joaunes testis voluit dictam avem capere
;
Credo iu unum Deum etc. Si cuiamplior notitia harum iuvrcsum necessaria foret, eam suppeditdbunt midta monumenta, ut sunt : Disputatio iuter Catholicum et Paterinum a coaevo conscripta (3) mauifestatio haeresis Catharorum, quam
;
Vade cum Deo. Et dicta avis volando recessit. De quo dictus testis multum fuit miratus ita quod incontinenti dixit dicto fratri Joanui Bono Egô volo credere deiuceps
Bonus statim
dixit dictje avi
: ;
:
sicut vos creditis,
quia video quod fides vestra est
Bouacur3us,qui quondam fuit magfisterillorum Mediolauijcoram populo {4:],el qui fuerat haercticus,
fecit
liunc
autem catholicus
est
summa
fratris
Reuerii
Sachoui, eoc ordine Prasdicatorum, {qui fuerat hferesiarcha et hBereticorum episcopus) de Calharis
et Leonistis, seu pauperibus de
Lug-duno (5); etplu-
B
UultOi Patu
res aliee disputationes, aut historix et Acta Con-
raelior mea. Fuerat vero adeo in hxresi pertinax, 7dpotius permisisset secoraburi, sicutfaciunt Patareni, de quibus ipse erat unus, quam ab ea recessissel nec conversus esset omnino, nisi fuissent ea quse audivit et vidit de dicto fratre Joanne Bono (8). Narrat dein alia miracula qux in ejus gratiam opcratus est B. Joannes.
,
ciliorum.
9U
te
renoi convei
lic
Ex
S3ecularihus, quos adhortahatur, muttos
beatM ad
Crtenas.
convertit
ad veram fidem
:
B. Joannes.
Dominus
J.
X. Ejus Zelus contra excommuni'
catos sequaces
Ghibellinis et
fidem. Jactibinut,
Guido Mo?-oeUus, Miles Cxsenas, haec testatur in rem nostram Propter bona verba qua dictus frater Joannes Bonus dicebat illis qui ibant ab 'videndum eum et audiendum, et etiam videndo et audiendo
vitam quam ipse frater Joaunes ducebat et longo tempore duxerat, et videudo et audiendo miracula
quse
Friderici
Guelfis.
11.
De
Miracula
Dominus
meritis et orationibus dicti fratris

illis
Joannis Boni operabatur quitidie, inulti ex
qui
B. Joannis.
Donum
Prophetise.
non credebant
in fidem sanctae Eoraange ecclesiae,
conversi sunt ad fidem et tenent et observant
eam
Spes
in
et
Caritas.
Oratio. Devotio
catholici homines {G}.2dem testaturJanianus, frater de pcenitentia Multi, inquit, qui male credebant, id est, ex Patarenis, conversi sunt ad fidem catholicam et obedientiam S. EomansE eccle:
tanquam
communione; hujus frequentia

Caritas in
saec. xni.
Proximum.
siffi (7).
Relatu digna
Immensus ad eum concursus.
est testifcatio mag-istri Jaco-
bini carpentarii Cassenatis, olim Patareni, ex qua nonnulla excerpimus. Fuerat ejus pater hserexicus et mala persona, quod non credebat fidem S. Trinitatis et S.
Rom.
ecciesiae, et
cum
ista
tuus
est, ut
dictus testis credit, iu
mala fide moranima et corpore.

ista
Non modo hasreticos oppugnabat Joannes ad fidem ac obedientia^n Romanse ecclesix

B.
et
Beali :elut
conlra excomriiunciatOS.
Unde aliquando
c male credidit
pore
:
dictus teslis suasu dicti patris sui
et
paterenus fuit; et in
male
et
pe^-sima credulitate fuit dictus testis longô temita
quod, ut ipse testis disit,
si
ipse testis
potuisset
omnes
clericos et religiosos
minimo verbo
testis g-erebat
suo destruere, laetanti auimo fecisset. Et dixit dictus

testis
quod propter odium quod ipse

pluries ivit ad
reducere nitebatur, sed etiam excommunicatos sequaces Friderici II, lugendx memorix imperatoris, qui a Gregorio IX et Innocentio IV fuerat anathemate perculsus et anno 1247 ad hunc trucidandum sicarios immisisse fertur.Dicebat igitur venientibus ad se, quod crederent Dominum Papam esse Vicarium D. N. J. C. et habere potestatem et
auctoritatem solvendi et ligandi super ternim. Et dicebateisquodcaverentsibi aGazaris, Patarenis...
et
fridencili.
seqmcet.
in illos qui eranl iu fide et obedientia S.

ecclesiae, ipse testis
Romanae
(se
heremum
catholicum simulans), in quo morabatur dictus frater Joannes Bonus; et habebat nuces sanas, et
ossa nucis, et ponebat eos ad caput lectorum fra-
excoramunicatis
quia
illi
tales erant
filii
diaboli
et perditionis, et in illo statu
raut,nisi redirent
nunquam salvari potead mandatum (ohedientiam) S.EoEt dicebat

et dixit plu-
trum
:
latenter,
diam, et
cem Tu
convertitur,
vito miracula
ad hoc ut fratres venirent ad discorrixarentur inter se dicentes sibi ad invinon jujunas, quia coraedis nuces. Et hoc,
manse
ecclesiae et D. Papae.
ries vicariis et nuntiis Frederici quoddam iraperato-. obierat ris (quum testes hxc deponerent, mortem
ut dixit dictus testis, fecit pluries. 91 Vocavit illum quadam die beatus et veniens ille, attonitus tamen, dicebat intra se Qui vult hic homo? Quum in cellam venisset B. Joannis
:
ah annis
coeiiit
hic
ei dicere,
quomodo
ipse testis
male
cre-
positi a 4), qui erant CesenEe et aliis locis Frederico et veniebant ad videndura dictum dicto fratrera Joannes Bonum propter publicam faraam sanctitatis ejus Vos estis excomraunicati et Dominus vester est excommunicatus et maledictus;
;
debat, et quod hsereticus erat in credulitate sua, et pater dicti testis male crediderat et ideo cum
nec ipse nec vos salvari potestis, nisi redieritisad maudatura sanctae Matris Romanae ecclesi^ (9).
ctlit,
('i) Ccdiemis. lom. Vidc sii|ira. num 83. 1, paj^. TiiiJ, Bonnae 1838. (5) Aji. Marlene, Tliesaurus nov. Anecilotorum. lom. V. col. 1705 cl seqq. (i) Ap Daclierium, Spicilegium,
(1)
tom
l.col
208 plscqq
Parisiis 172*1.
cit. col. 173'J.
{{}]
lii
Pi-occssu. n.
(8) Iliid. nura,
228
ct wii>\.
Ui.
(5)
Apiul
17)
lliid.
Murtcnc. Joc. iium. 286.
0-*) lli*l-
"im' 240*'.
Testaturque
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBIilS.

ejus maledicti essent et e.commu-nicati, pr eo'quod erant rcbelles Domino papse et Eomance ecclesis n
,
1
""1 ^î-^^îUterTnt T^Zl Z "^T"^^ declamationiius 'T''''"' / '^''"'' Patareno

''
EC
vcarns
Italos
..
98 mnrûm C.sena comprUendebatur et eomDe GhiboUinis P '^'^^<'- .^(eamûm sub patrimonio - -" S Petri
tiitiu.
-
Imperainrix
lum Vos est.s excommnnica.i, sed etiain tatem non habet.s judicandi m.
et Votest.mu. (,uonomine,ma.imeapud vemebant magistratus civitatum). non so:
Potes-
EucZhsZ t 'T *^' ^'""''' âerameZi aluZfn;,:'j^'^ '^"^"'''^^ oonvertendo 5.5.^- die, ^"
to^Zt^^LT':""-"'S-'--''"bitantinm,
nn tlc^
TXl LT
*"'
guum duo ,7^ ^^^mbardia advenerant incredulo',

(8).
'^"
.,A..
demcus summa
rf^^ pontiftcia, cujus
et conflrm:-
magnam partmFrbulla Sacro pr;sente
^njustitia occupaverat.
ea^probrat Innocentius
IV in
eoncdioaoU4Be>,,<,,,;,.,i^^
P
Quod
iuter
ei
ficL a a onTa^H cuTu dam
'""'
"
Z^^
j! ^r ^""'T"*''^^''?'*"'"'^. ^'arf.-..
T.r
qn 'â^smntationem Domine Deus
95
rtl
T"" '"acfe,
'""
et nt per eos ^''"''^^-' PO-ent Ld
^"'''
^' "Pplioationes
...^,;^,-^
i-iiraculit
cun-
fmsse s^pûs perjurum, pacem qnondam
sce-eribns et ^^Z viss>ma, qn^ nulla possunt cela tergiversatione, =ommis,t. D^c^t dein et pluribus ostendit eum
iniquUi^^îr^^^^^r:
istnd
- r ^Z^^^^^^^^^^ ^^^^^^^^^ZZ '"'""" ''"' ^^^''^f"^^^, ipsc est

'""""'''
'8- '^^'
^
altîl ""^" '
''"'"' '"
'
eccIes,amctimperiumreformatammoâm.,/-i.. *a.nfe5u,, et demum de hieresi quoque non dnwls et

levbus. sed
d.ificilibns et evidentibus
l*
0^^
uu'
1"/'
"''''
"''"'''"
'"t"' T """"
"='
P'"'^''"- tuam
et confirmari
suspcctum Aafer.. Bis aUisiue in bulla ads^^cHs ^..dr,a subdUos juramento fidelitatis
argumen
alsott
vel regi
seu favorem, ,pso facto e..communication,s yinculo snb et denuntiat, ab iUis, ad quos in eodem jmper.o imperatoris ..pectat eIectio,V^."^: bere al.um .n cjns locum successorcra. Sub hoc Fmder^co dilatat^ sunt maaîme factiones Ght
jacerc
;
rfTOquoslibetquideincepseivciutimpe^^^^^^ consilmm vel auxilinm

prsestiterint
tui
Sro ^'"araphi ,Z2' 5'./ ''''"""" miracula dum viferetZ P"'' """-'''
frj
,T f ^ ff "" ^'^' '""'^'''' *""'' ^Mm^ T, T"' ^ " ''''^1 f'

^"^'
''"f
P^^"" dificari
eThabere '" '" '-^- " ^"bc prohibuU ist. ""'^'^'''' iuibus î' tatl et
'"'"
1^^
,
"f
^'' ^
^ Sr.^ ^^^**' ItTrJ Tf
" '"7"'^' '^'"'''
êroZ ^t
,
^''^l^tudine
donasseva
ô^^" curasse
rum orxginem bene deducit

tatône
l,
6mom e^ WiUingorum
et
Guelforum, gua-
de Italice .^ntiguitatibus(i)FrideriZ's ernm e genle GUbellinorum natus

eoclesi.factus est perniciosus kost^l
subditi,
rabilia
Muratorus inDiZr
ZT
n
,
S ?h^t
"' ^--?^- o<ô "' ^" '^^'^'>'''' obsessos

^'
''* ^"
"/, ^f''"/''^*"''"''" '^^''"'"

"' ""''"'"'"'^ ""'
'"'''"
t,
l '"''"'r operatum '"acula esse
>^ '^' Pôdssu eum

SimititerZ
(10).
et illj,
quumZra
eraleVeJauo <^L astite
^"'<''"' êmpel
"' ""'^''""'' ^'''^
pZsuZ
ZrJZT'
S^J
f,lT
,
'
"^'^-^^1
patrom et propugnatores Guelfi yZ, enjm a tcmpore Frcdericf if vocabnia duofnsepa,
s^cul^ x,v
(n< Mr*a Albertini Mussati serir,fnX
m ,o Ludovico Bava
et
C qua, semper tennernnt Italiam inquietum.

,...
(,4
Guetforum). pest,fera sch,smata pullnlarunt atque involverunt,
Gkibetlinorum
J^^Z^
(?)
'
L S^"
^T'"'^'^'^'""'P''oP'ietiînsionem '"" ^*-^-'*.C" P""""'" m) !i^''"'"^' '^' ^*^ *"<"^ ê per</e< quoouear
f"f
"'""^*^ ^'"*"'.-
Fidem Sanctorum
:
testantur
apprime isa
"'"'"'- ^^ iTenZllUuJZ f o^tendit in qtuestione aJoZ^nlt "'^"'f'""- disputabat "" Sm
ZZ^ZZ/ZT
cognitionLTjtZs T"'' *"-'-'^^S "" ^'""'"^"

cum
ca-
nZrn "'"J'"'"^"''''
c To
,'
promisU
p.s ete.
S. habueritis
* *.,.,.
".4......
Ea fidei
(6,.
tribuit
celebrans
eorum
'-"""".
fidem sicnt g-rann^ sinaguoq^^ Apostolus, laudes qui in veteri testamentn
TZTamoJlT,^^^"''' """'"''' ' ''""^''

1X^0 Decretal.um, Dec /r
^"o "'odo
^'
''"'''tione.
em^nuerunt
Zl
quum
sed aclegere nesciret
.*s.
aut confirmandis fratrZsjJs znserviebant, aut convertendis et
esi B. Joannes,
mraculaquj JvZoper^t
confirJands
,0*... A. rna.,Jin
fn^Tdem^f
1"'""''
^""'^ P'"'^''" '"

(13).
"-''
i
mZltT
'""'^ '^'""'' ^^'^'^'''-
"* legl
.^.B..,oa.
^P^^^^"''^"" "'t?^.": '"
i.,-.
7nem
cdtantamsanctUatemperductusaDeo,quemad.
mo^z<m;amrf,-ri^,,<,^,,,,.^^^J
^nchoaret, et suis exemptis, adhortationibuset m^racults zn perpetuum consolidaret. Quum die quadam orationi vacaret, relatum est ei fratrem
ZXT/^
ZaxZT
inDelTZTZrom""'''' '"''""^
Zrn
eorumque fiduaam
abrenun^
"P"-'' *"". f "^'PO'<'lûm
""
quemdam nomine Joachim

Velle.
ab ord^ne lecedeZ Ingressus est statim culinam, in quafraZ
illeversabatur.etadhortationepr'îL.Lct sum ^gnem zngressus est et diu in eo eonstitit.quin uUo modo ne in vestibus quidem Imderetur. Dein lignum semiustumjam. e eulina egressus, ptantavit in lerra, idque eodem die florescere ccepTet paulatim in magnam et fructiferam arborem
(I)
d Dei gtoriam et ^'f ^ "'""""'''""'"'^'""""'ept^- ^^îus accensendus
vL^re^tic/ """ ''"^^'"'' iZJntur InlmnJf/rfTl "'""'^ ')"''ra^ '"''"" ?'=''"'<"'"''" ^JZJI, r '''' '"*'* fffit. Spe,n de""'"'"^'""
' '
Z ZuJ V
"""^l
luZsZJT^'''^'^''""'''-''''"'''^^'^^'^"'"^""", ^' Jo^"uem /'T^^ ''"'^'' '''^'''^cti proeul omni TnTZT ?J] "'"". " '"P'''*"* et quoeumnZ, '""""''' *""*" 'antus Znr '"""'Z^'' """"' '^"'^^
Zendun otaZ
'
iZ'T
1 |.o..ess,
aii.
IlayiiaMurn, nd
nm, 307. _. (2) 12. nnm. 3H
lb,d. ,. 293.
li)
(3,
Ap.
"*'''
C(v
,i,
AltaSS Prnhv'
pig'
^^*^' ^^l^"
"cm. mim, 42
T^^^k^V"''''"-
'**
(9) Ibiil
ni.n,
^.
.,.
Thes. .n..n,m,
ct Instor. ItahiB. toin. ct
VI, pa.l.
î^GlI!"^^
(8)
Hcbr. cap.
H. t 29
seqq.
(7)
In Processa,
num 9 oc -
siS^- bo'?/.?'"^ ~
'
""" ' etprice';.
"S^"
''^* ^''"^-
""""
eî
720
llTCTOfll
DE
B.
JOANNE BONO EHEM. ORD.
S.
AUG.
E.C.
profecto inchoatus ordo eremitarum et labor quotidianus 2:)ermultos annos eam in rem adhibiest
f1pnin}it> t-pfprpnda p.i/ fducia nmdenique refei-enda esi fidiir.in. omnimoda quacu^n Sancti moriuntur; quam in B. Joanne quoqiie insignem fuisse, ex iis quie postmodum de ejus obitu dicenda eruni, apparebit. 97 Quod ad tertiam viyHutem theologicam, cari-
tus. tUS,
Ad sncm spem
Ejxu cariias
III
Deam. Can.
Chrtttumei
freguenter
proccinium, pertinet, de cari^^^^ *" Deum constabit ex frequentissimo Dei alloquio cum pietatc mxdta ei ardore, ex dono lacrymamwi, ex devoiione ad Christum patien(q^qjj^
^-^
Dgnjji î
jji
dicii, oculos, manibus junctis, liabebafad id D (Christum Dominu7n), infinitas lacrimas emitentT /71- nHi iô^^r, 1onn;ni,-,4..,_ . ._. (7); alii vero : lacrimabaturin immensura (8), quan. tura vix dici potest (9) ; quê sane vivx fulei et ardeniissimxcaritaiisuntadscribenda.Eividentur lacrymx missa quoiidiana Scvpe usque ad ems fmem durasse dicit enim aliquis iestis quod quando portabat etdabatei pacera sspe
.
.-
inveniebat
tem
ei
ad SS. Eucharistiam. Fuit autem oratio

perpetua
,
ut docent nos iestimonia superius allata, ubi cellam ejus et quie in ea gessii,
B. Joannis
Quantu7nvero in eo esset donum tacrymarum cernebatur maxime in communione; de quo iterum fr. Moltongrandus, convenius CcVseîaiis pjHor Coramuni(10).
:
eumlacrymantemetploranlem
inquit, corpore et sang-uine D. N. Jesu Christi qualibet die TiQni\n\Qo (sic prccscribit
cabat
se,
descripsimus (1). Quo loco aiebat fr. Moiiongraîdus, aliquando prior C^senx, per iotain yiocte^n, quasi a primo somno in antea et per totam diem
regula
beatum fuisse in contemplatione, et vigiliis et coram cruce D. N. Jesu Cbristi et tabula sive icone B. V. M. Sed iltam orandi frequeniiam et diuiurniiaiem comprobant ^naxime vestig-ia sive formfp pedum, et dig-itorum pedum, et g-enuum,
,
orationibus,
tnclusorum (11) apud Raderum)cnmni?Lgn^vQVQrentiaetdevotione;etdictus testis communicavit dictum fratrem Joannera Bonum centies, ut credit et videbat dictum fratrera Joanuem Bonum tune sic plorare antequam reciperet corpus Christi quod oportebat dictum testem exspectare d. fr. Joannem
Bonum
per longam
posset desistere a
ploratu
et
manuum,
:
morara antequam d. et lacrimarum
frater
effu-
in terra ubi orabat, in ejus et alii
nimirum
B
oppartdSSJ
gua
ne
cerl'ti\idi-
lit
admil-
ttndum.
multi testes loco supradicio quibus eiiam patet H. Joannem ibi frequenter otâsse corpore inctinato in terram. 98 De ejus oratione haec insuper scribit S. Antoninus Fuit sanctus iste devotissiraas orationis, et in tantum Deo grata ejus erat devotio, quod cum
asseverani.
cella
quod
Ex
&\QBQ{n).Juvaiautem hic in memoriam revocare B. Joannem ad eremum secessisse, ut de prxcedenii viia multisque peccatis pcenitentiam ageret, Sanctisque pcenitentiam esse fontem uberem la-
in oratione meditaretur Cbristi
bumanitatem, appa-
Christus in forma bumana, quem amplexabatur et magua dulcedine reficiebatur. Quando vero passionem Cbristi meditabatur, apparebat ei
ei
rebat
in
forma crucifixi, cujus vulnera sing-ula cnm fletu devote osculabatur (2). Hasc ditigenier in suas Vitas transtiderunt sequenies biographi Calepi(3) et
Laudensis (4), et verisimiliter omniuni primus Augusiinus Cremensis, cujus non sunt penes ine nisi pauca excerpia, Venan enim vero
nus
crymarum. Quapropter non immerito dictum est E teste B. Joannem communicare solitum cum effusione nimia lacrimarum et contritione non modica (13). Et universiin ad contriiionem et internam pccnitentiam quod atiinet, discimus ex Rubeo, historico Ravennaie, beatum senominare consuevisse peccatorem eremitam(U). De communione dicit etiam fr. Ventura eam singulis Dominicis faciam cum tanta effusione lacrimarura et devotione quod dici non posset ita quod cum dietus
ab aliquo
;
non memini me ea uspiam iegere
communicaret eum,quandoque videbat terram raadidara lacrimis (15). Per totam dieyn illam, ut supra est dicium, deiigenier sitentium servabat.
testis
in
amplo
illo
100
fuit
Donum
vero
Processu anni 1251 et sequeniium, quem iyitegrum et accuraie exscriptum ad nos misit eximius D. Cemazai. Video tamen aliquos testes B. 3 oauni intimos, verbi causa fr. Bonaventuram (5), 7ionnisipauca de ejus virtutibus testaios esse et hi ex iis inaxime fuerunt qui in ultima ianium Processus parte, anno scilicet 1254, iestimoyiium
;
lacrymarum
in eo spectabile
in ara offerebatur, aui pascebaiur cxlesiibus epulis,sed in ipsa effusione lacrymarura quasi omm tempore
non soium quum Divina Viciima
^ZIZnZn
mHnioJre-'"'
?"""sic"fo-
ui dicitur alibi, mirabiliter "" lacrimas effundebat,et maxirae cum orabat et Corpus
(I6)j
et,
abundabat
dixere qui post ejus mortem aliqua narrando supplere poiuerunt. Atque in hunc modu7n una
:
Dominicum assumebat et ejus sang:uinera (17). conspicuum id fuii quodara die Resurrectionis Dominicffi circa annum 1233, dum comedebat cum
fratribus Prffidicatoribus in
lceiitia
j,
alterave narratio quae in Processu desideratur scripto fuisset mandata aut alio quocumque rnodo devenisset s.dposieritaiem; eta S. Antonino primum in concinnanda beati Vita suscepta
,
domo
hospitura.
Pr^
in-
enim
illa
interna
qux exsuperat omnem

esset in
5e?2swm,lacrimabatur,
dum
mensa,quod
fuis-
Paiei iamen hujusmodi narraiiones nulio modoatiingerecertiiudinem; imo habendaspotius ut plurimtim dubias. De cetero quod ad hanc attinet de qua agimus, minime est dubitandum
set.
B.
cum Deo
Joaonem, qui tania pceniieniia, adeo perpetua

conjunctione
et tot
miracuiis emicuii,
fundebant lacrimae manus suas, tanquam essent stillicidia; et nulla ratione poterat ipse lacrimas continere, quamquam vellet se ab ipsis lacrimis abstinere (18). De accessu B. Joannis ad sacram Communionem id etiam universim dici potest, eum respectu habito ad asvum quo vivebai, fuisse valde frequentem. Reducendwn enim in memo-
frequenter, ui Sancios aiios, Christi paritionibus fruitum esse ; sed hêc
Domini apSancti non
riam saeculo xii et xiii, immo a sxcuto circiter ix ad XVI, rarius fideies ad sacram Communionem
accedere consuevisse quod oblivioni sacrarum tradiiionum et veteris moris ecclesiastici, inien
.-
produni
MistK inltren
qv,otidit, eC
nisi necessitate compuisi, et de multis similia certo novimus.
99 Singulis diebus intererat B. Joannes
iingvht Do-
cum demtione
sacrificio et
^''
magna
et
miniccom-
reverentia sacrosancto missie
Zr'-
^^"'
^^"f et plorabat muUum,

(1)
quando levabatur Corpus D N Jesu ^"^"^'^ f^' Moliongrandus (6), lacrimabatur

se teete vidente; vel,
ut alius
toi barharorwn incursiones Sceculo viii, ix et x, prcecipue tribuendum arbitror. S. Hiidegardis, quce obiit anno 1179, scribii se cum suis monachabus per sing-ulos fere raenses ex consuetudine participationem Dominici corporis frequentasse (19). S. Franciscus Assisias in Keg-ula flpra,mim ai clCl.-(12)lbki. num. 240. llcm. num. 274
Supra
num
S.
V.la
mjm
61 el
S-IO.
sc,|,|,
lil>
.
'4)V"a,
(0) lbj.I.
(9)
num,
Ibid.
nuni. 2S2.
(7
Vua,num. 7.- (ll)Bavamsancu,iom.in,pag.
-(2, luf,a i Vita. num. tf. (3) c.p. . ,, |ld.nm. 91 ct seqq Ibid. num. 5Uli.- i8l Ib.a niiiv. llk ""'"-/^^lIO) Ibid num 9K9
l'^'')
'''"'
"""'
fi-
nnra.28. _(IG, Ibid, iium. 50. il7) num. (..- (19)AciaSS.lom, VScpl.
(14) lufri),
num.
(i((7,
105.
cl
(1!*)
Ibid.
Ib.d.
num.fili.- (ISllbid.
i'iaj
cfr su-
pui;.
num.
163.
sanctimouialium
E.C.
Sode^
anno... peccata propria confiterl et Euchari.,tian, devote .ûscipere no'n po tônant
scri6,< ut ter in
-'vitlUate
,gUur.-evo guo
.iJat
B. Joannef,
a mo,a;zjMs vel apiis sxcutartbus hac in re non

imprsesentiarum non vacat, at sumdunl ista ad ostendenclum Communionem hebdonZartm
?" ^^îa^^" ^''"'.' ^^l /^4^^" IZIltlT/"^ 'r"'^,?^''"'"'' '"''''
audieht
et ,i
et libent.ssimo
demum nliZ
...,
'^*''/*'
^'^'
J<ôobus
"'I
(12).
Zeio
^^""^^.'''^^'""''^"'^'^''''''^'"'sere^mtarum. ''""" "^^ ""'"'- '"^""' " ' etiamvelmaximecaritas B. Joannis Ejaibenigm-
''~
hahitam fuisse ut frequentem, non modo a fratrihus suis, sasculo xiii. sed etiam seeculo xv a S. Anionino (3), et hanc esse causam cur a plerisque testihus memoretur in Processu
B. Joaunis merito
"J^Pôximum.exhemgnitalequacumagehaterQa ""' ^ârrarâ^r^. 5^.05 a/gwea;.05 omnes quam tamen,si '^^-'--'^^êes
glori^ Dez
nrfeiiri'.
apostolico.
inierdum deUta se.erZe7em;::Zt, Era Imm.hsmultametbenignus, et homo mult*
....n/,
'" et regularis disciplince id reoui.
7"""^
l^^Zi
=:Tj;:n r:r:^^^^
sanctitati.smultEe
versEe veniebant
dicti fratris,
5MZ profecto in B. Joanne conspicuus fuit, ejus
modi tan',en quem ferretejusvitaeremitica. Quod ad sieculares attinet, propter publicam fatnam
gentes multjp
et di-
ad videndum et audiendum d. fratrem Joaniiem Bonum; ita quod quandoque tanta g-entinm mnltitudo confluebat ad d. heremum, in qna d. fr. Joannes Bonus morabatur, quod vix ipsi
fratres poterant ibi
humilitatem et perseverantiam. induceudo eis exempla sanctorum (more laicali, quia laicus erat etillitteratus) Sancti per fidera vicerunt reg-na etc. Et dixit testis, cujus ^^'^^^^&aree.Yo, quodmultum reprehenS^^^
sua, in qua erat assiduus. etveniebat ad fratres suos, et confortabat eos ad paupertatem, patientiam,
!!!i-^-!!!;^!^----:-^.^^^^^^^ (14). utvidetur) exibat de cella
esse
(4).
:
Idem
refert
Guido
Videbntvenireg-entes multas, et departibus LombardiiEj et Romandiolse. et de Venetiis, et multis aiiis partibus, et etiamsi
aliqui
Mo?'0(.'Uus , nohilis
desenas
transibant per stratam
Bomandiolas,
scili-
cet potestates terrarum, et nuntii et vicarii Frederico quondam imperatoris, ad queracumque
reducebat eos monitis suis ad viamrectam (17). Sed fr. Jacohus, qui ei dudum mimstravU, nuraquara vidit eum irasci nec moveri, nec turbari, nisi quando aliquis Iratrum minus bene se habebat, quia tunc moveri videbaturcontra
miserant (16);
suosquinonbeneag-ebant raiuisterium suum et non servabant regulam et ordinem quem

et
(15)
pro-
locum tenderent, videbat raultos ire d. testis ad Tidendum d. fratrem Joannem Bonum, et audien-
dehctum ejns (18). Nec fratres modo reprehendehatsedft aliosquinon beue se habebant et
bant a via Dei
reiiquis
et
'
devia-
semita justitia
(19).
dumettang-endum
tur multi
ej-emitce,
(5).
Verum coram
ipsura etc.
Idipsum
testifican-
alii,
tum
cives Ccesenates,
tum
fratres
1
in
maxime in Processu Cxsenate anni 254 quo speciatim de fama sanctitatis iiiterro-
Pruelus eX'
/lorlationum
itim inpeccatoribtis.
gationes sunt factee. \Q2Porjô hos oinnes advenas, ad fidem, detestationem hw7'esum, observationem jnandatot^wn
B. Joannes, nimzuniuscujusque. Adibant enim eum tum hieretici, quorum muUos conversos esse jam superius est dictum{G], tum peccatores, tum denique homines prohi causa devotionis (7). Et de peccalorihus quidem dicitur in Processu, quod propter multa rairacula, bona verba et salutifera anirafe quiE d. fr. Jonnnes Bonus dicebat euntibus ad eura... multi qui primo erant pleni omni lascivia,
omnihus erat homo multje charitatis, et multieconsolationis fratrum suorum et aliorum... ettemporegravis hyerais veniebat ad fratres suos,' dicens Ubi sunt isti juvenes, quomodo confortantur etqualiterse habenthoc tempore ? Et confurtabat
:
eos
multum
(2U).
Et
rura fratrum
suorum
erat laetus consolator mcestoet aliorum.. et confortabat

seraper
ffidlfica-
omnesque virtutes hortahatur
eos qui tentabantur... et verba

tionis et virtutum,
tum
m aliif.
rum pro statu
etnon
otiosa,
erant in oresuo...
et odor bonitatis sue redolebat
omnibus circum-
stantibus, ita
quod
clerici, et laici, et rellgiosi, et
ssculares, raares et ferainae infiniti de partibus multis veniebant ad audiendum, videndum, tan-
g-endumipsura, tanquam virumjustum etsanctum, quod Erminii {Armeni hocsxculo dicehantur ^ Erminii (21) e^ n 2'ps2 sunt qui hic designantur.
et ita
etmundano
tionibus d.
et
et
fr.
carnali araore,
verbis et exhortaadepti
Joannis
Boni.
sunt
(8).
ali-
quem habitum
versionihus
alii,
religionis vel poenitentise
Sie
Guido Moroellusjam laudatus, memoratis conhs^^reticorum : Et multi peccatores inquit, qui erant in saeculo primo, facti sunt
Roc eodem Scvculo exstabat ecclesia Annenorum Perusice, titulo S. Matthcvi, cui Leo III, minoris Arjnenix rex, anno 1279 codicemms ohtuUsse legitur (22). Romx item tractus exstitit usquead
tempora Innocentii VII, dictus Delarmini (23) Verisimile est hos Erminios fuisse negotiatores gentis Armense, celeherrimam viam jEmiliam sequentes, quse Arimino porrigitur Cxsenam, Forum Livii, Bononiam, Mediolanum et inde Aquilejam juxta quam nunc sternitur viaferrea quse Ancona ducet Mediolanum) transeuntes tan;
Et disit d. testis quod cum ipse olim duos fllios, ambos domicellos {id est candidatos Equites) qui debebant illo anno cinrelig:iosi.
haberet
g-ulo
militiEB decorari
eis
(9),
et
cum
d.
testis
jam
haberet
omnia necessaria parata,
et crederet
eos velle fieri milites (sive Equites), ambo assumpserunt habitum heremitarum prsBdicatione et exhortatioue d. fratris
{\'>^).
gebaut
eum cum
testis hic
reverentia sicut sanctum, quse
omnia
10-t
loquens,
interrog-atus,
dixit se
PrxdicationumB. Joannis
vjdisse (24).
plures meminerunt.
Fr. Salvetus, cum sociis aliquot sêcularihus, quos nominat, et qui omnes
(1) Dflit
Multos
et
opportunitatem
et
modo
eum
viderent
quxsivisse, non ^^caciaMraudirent, sed etiam ut vionit. Non

pittrant sn~
liari
Hayc, Opcia
S. Fraiicisci. totn. (3) Infra in Vila.

IfiS.
11.
png. 3i.
Parrs
16-$!.
(2) Ihid. im};. 39.
imm. 2K6. voM.Wi-i.

Ibid. miin. H?
SiO.
(5) Ibid.
(IK) II116.
num.
2()3.
Ilcm.
num
(13)
(S) lljidem.
{G)
(9)
num, + {i) l[)id. num. Supra, niim. 0. (7) In Proc. V Cangii. Glossaiinm latinum
num
261.
(Ui) Ibid.
(17) Ibid. (2U) Ibid.
num
290.
(18) Ibiii.
()U)
Proc.
num 2.
(11) Miid
Iliid.
inira. 184.
[U)
Ibid.
imm. 5. num.
Nova
bibl.
Cangius vo Err/ium. (2->) Mui, PHlrum, tom. IV, pag, i(i. (23j Moroni Diiionranu,
(21)
num. 173
nnm. lU
num.
173.
19) Ibid.
niim
2li.
(12)
63.
loro. LI,
pag 311, to Pairiarcalo Jiriimi.
{U}
Proc. niim, 508.
Octobris Totnus IX.
95
tangerent.
722
*PCTOaK
DE
B.
S.
AUG.
D
E.C.
leetse
cum
to.
tangerent, non solo hoc loco, sed miiltis aliis in Processii consignatum est (1) quod famee ejus
;
Cuiiodialin-
sanctitaiis
et
miractdorum
est
adscrihendum.
gw.
caritate illius tn proximwn hccc insuperin eodem Pjôcessu continentur IVon puterat esse
.-
De
aliquis ita tribulatus. inquitJacohus civis
Cxsenas, ex quacumque causa, si d. fr. Joannes Bonus videret eum, quin consolaretur eum, et suis bonis
verbis et exhorfationibus
XI. De confessione peccatorum venialiumab antiquissimis stemporibus.Deconfessionibus monacho-
omnino repararet eumlocis
dem
ita
quod omnes de Cesena et

[2).
circumstan-
tibus reputabant d. fratrem
omnium
Joannem Bonum patrem Interrogatus quidam fr. Joannes,
rum medio aevo eorumque frequentia. De frequentia confessionis

sseculo
Calesis, super conversatione B. Joannis, dixit quod erat mirje conversationis, ita quod aliquis nou poterat satiari se esse cum eo; et confortabat omnes... et erat planus, humilis,
oriundus de
tus
Frequentissime beaconfitebatur. Ejus castitas,

xiii.
castus, "quietus,
miuus boua
pacificus; et nuUa in eo poterant iuveniri et qualitersua conversatione

:
paupertas, patientia et humilitas.
tractabiliserat.dici uon posset(:J), Similia testatur fr. Grescus : Erat dulcis etfructuosus, et omnibus
Inier viriutes morales principation tenet religio,
virtutibus plenus, ita quod aliquis non poterat satiari se esse cum eo et quod omDes qui conver;
sabantur
cum
[i],
eo,
reverebautureum tanquam patrem

tot
sanctum
B tur
Deum autem
homines alloqueba-
B. Joaunes, sive sxculares, sive sui
fratres,
otiosa
:
ordinis excidehant ex ejus o?v verba quod mutti testes affirmarunt (5). Voluit
numquam
referuntur, et sic, dum Deum mentiohjiciunt, suapte natura caritaiem iiifiam-
Deum proxime
:
quippe quae circa Dei optimi maximicuitum mTcIlZl versatur. Ve7-um sicutin Christo omnia prorsus f"-i"<-">"ll qucV gessii, ad virtutem cariiatis referyn queunt '"" ^'"''"'* quod o?nnia ab ea imperabantur, sic in sanciis e'"'" midia. Inier hxc aute?n ea maxime sunt, qux
ad
tamen aliquayido tanto conciu^suise subducere, si fides ejus hiographis, S. Antonino [6) et reliquis post eum, sed ciim ioU nocte iter fecisset,m?ine,
cum existiniaret se long-e esse a loco, se juxta erimitorium suum iVerwminvenerat.Eshocpercipiens, inquitS. Antoninus, Dei voluntatem essp illiceum
residere, illic permansit. Deesi
hujusmodinarratio
maximam pietatem, dum missx sacrificio iniererat, aut Eucharisiia^ sacramenio reficiebatur. Pius usus aut recepiio reliquoru7n omniumsacramentorum ad religionem pertinei ; quocirca hic de frequeniissimaejus confessione testificationes nonnulias proponemus. Dicimus autem frequentissime eu7n piacuio confessio?iis se renovasse,
quoyûm genere erunt imprHmis actus Borum nonnullos eapropter superius descripsimus, ubi de caritate in Deum erat sermo, orationem videlicei perpeiuam B. Joannis, et
e
yêligionis.
mant
inProcessibus
Pacem compohic inler Ra-
eam
ideo inereri arbitror.

et
exiguam aui nutlam fldem
vennaffS
ei
Ce>~vienie.
Quanta apud s^cidares, non ynodo opinione sed et auctoritate quoque polteret humitis eremiia Ccesenas, edocemur apprime ex iisquse sc^-ibit Rubeus in Bistoriariwi Ravetinatumtihrovi, ad annum Christi lU-o (7). Erant videlicei bella perpeiua et velitationes Ravennafes inter et Cervienses, quorum exigux moiis civitas Cervia, quse episcopaiis est, in Romandiola ad oram maritimam jacet, inier Ravennain et Ariminum. Adpaceni iiaque inter hos componendam a primorihus utriusque civitatis vocatus est B. Joaunes Per idem tempus, inquit Ruheus,
105
sanctitatis,
:
nonmodoquod.quumrarior multo
essct
quam
nunc, sxculo xiii hujus sacramenti usus, ipse pauio frequentioyi inter ceieros emineret, sed quod his ipsis novissimis Siecidis, quando longe frequeniior factaest confessio, vix ulli siaU qui
illwn ea in re antecesserint. Res explicanda nonnihil
Noium estsciiicet confessionempeccaiorum,
quas veniaiia dicimus, paulatim inter monachos
maxime usurpari ccepisse, nec primis eeciesi/e ssecutis consuevisse fieri; nisia Monianistis forie,
ut coniendit Morinus (8j, qui absoiutioyiis sacerdotalis efficaciam in gravioribus denegabant, eta F catholicis eiiam forie nonnullis, qui inter illos
vivehant.
Petrus Traversaria de reipublicae Cerviensium sententia, Joaunem
Eavennatis et
.
Bonum, virum
C religiosum, qui se
labat,
< Peccatorem eremitam appelarbitrum eleg-it, ut tot jamdiu agitatas mtersedisceptationestoUeret. Is cura auctoritate polleretplurimum et sanctitatis
dem
pridie
Id. Quinctil.
(U
duxit ad concordiam, iis potissimum legibus, ut Cerv.enses peditumque atque equitum cohortibus et alns subsidio Kavennatibus venirent cum sese belhferret oecasio iidemque Cerviensibus amici ; mimicive, qui et Eavennatibus
essent.
opinione, eos tanJulii anni m:y) t,(i.
107 Inteliigimus autem confessionem qu<s de solisveniaiibus fierei. Manifesium est enim ab iis
""'"'""*
'""'""/""""
""""'"""*
qui peccata sua confitebantur, gravioribus etiam teviora fuisse adjecta, eamaxime in quihus erai gravioris deiicti suspicio, aut dubia h/erehat conscientia. Deinde vero quandolapsu temporum certa per annum confessionum tempora induci
cceperuni, semet in aixno, ter, quater et sexies etiam (9), pro diversiiate xiaiuyn et iocormn, iterum multi purioris vitcB studiosi accesserint nuiia iabe lethali maculati. Verum enim vero id inter Sc-cculares usque ad annum circiier 800
pratores,
cum noUent
Adhac
acci-
e suis,
Ravennates
"^^^
ordinarium minime fuit; de monachis autem posimodu?n erit sermo. Senientiam itaque Mabiilonii de confessione veniaiium primis ecciesicV s3eculis,istuminmodumexpiicaiametmiiigatam, o.dmittendamessecensemus;quumquetemporibus
(I)
Ntim.
-243,
'UG,
2:J4.
2tifi
c\p
rai
ii.-
num
.
Burmannuro,
lenc, dc iiutiquis cccles. ritibns,
Thes.
aDti.i.
et hjsi.
Ualia;/iom.
Vh plitV
''8' '
''"^" "'
"P-
6>
num
et scqc[.
iiiis
A mis, durantibus persecutioniius. fervens
DIE VIGESIMA SECUNDA OrmBTirQ "^'"^^^^-
esseV
72S
E C
tl
legalur
Dau71 namum
martyres,
de usu saoramenti pcenitentia! '"'"'"' Aleccander. contra T'"'^'
Quorum dubia aut valde
d^sputms
-.
Qaod autem
catis lethalibus non erant polluti qua, confessione expianda essent. El mox accomodate ad Mabillonn sententiam accedit , inquit , quod confessio ven.alium non erat adeo in usu prioribus sa^cuhs et infra magis absolute : Antiquis autem temporibus confessionem edebant solum ub, opu" erat,
, . ;
mqmt. confessionem peocatorum apud sacerdotesedidisse non leg-antur, quid mirum' Pec-
confessores et
rem Zn quoUdxano7ûm istorum
T:T
'^"" "'^^'"^^"^- sacerdotispleZ,

fieri re^nissionem.
ti^norata eratconscien
^^nflf
'''
f^^
P^-^^&yêro
^J sZte7LZT''"
^LjTT. m tamen
Itlud
<:pu
ûm tL
T'''''
^^^^
monacho parva ^"'^- ^-^ -on possumus!

est.
.f;''^''
l-O-mansconfessa
^'^^^"^^^^^^
Sic
^ antiquis-
'^"''"' ^ntroduci potuit.

t.-o../-s,o
,
id est,
cum
agnoscebant(l).
.. ona-,.
lethali aliquo pecoato pollutos se i-uiiuius
mSed
nobis potissimum
est.
Confttebantur hi levia ^" ^" capitulo, aut coram abbate urnon fuu autpriore ^'f etxam vel sibi invicem, Sic enim sacramtntscribU Jonas lit. Aurelianensis episcopus sieculo ix Moris est ecclesiffi de gravioribus peccatis sacerdotibus per quos homines Deo reconcil.antur confessionem facere; de quotidianis vero et levibus quibusque perrari sunt qui invicem confessionem faciant exR ceptis monachis, qui id quotidie faciunt (Quibus sigmficat tnter smculares fuisse aliquot sed perraros, qui de quotidianis et levibus invicem confessionem/acê&a< et consequenter extrasa,
r.
,..-
znstuuendus
demonaehis sermo
fZZ: f"5'/^^^^^ '^ fuisse dies quibus eam f^^'rent,sedproconscientiârbitrioeamc2uef''"'^^

''^
fuisse
notandum, hujusmodi confeî sionem aîtiquitus inter it^^n. J^ '"^"Cî05 f.^^^^^'

X/,-1"/
movet
llbera^n uachomm
''>'''-'-
sual7
hcuzsse. Dicunt
monachi
S.
Benigm Divionenl
(et
In Sanctorum
vigriliis vel
omuibus sabbatis
oui
eccleîa decantatos sedemus ad lectionem in claustro et volun vadunt ad confessiouem douec tertia pulsetur{6}. Sic et consuetudines ononastoni S DionysnpropeParisios, per quadragesimam feria n
<nahus deputatum), post psalmos xxx
^-^^ragesi77^\'Z nZmVsrrantiquo confessio7iibus fmsse speest ab V'"^''''

notum
in
IV et VI
pr^scrxbentes
szngutarum hebdo7nadarum silentiwi

,
^'
h^c addu7^t
.-
Et in
leviaque peecata altemtrum coffiqualibus confiteamur, eorumque quotidiana credamus bratione salvari Porro g:ravioris leprse immunditiam juxta legem sacerfloti pandamus ; atque ad ejus arbithum quaIjter et quanto tempore jusserit purificare cu,
locum Beda venerabilis presbyter ita exponit In hac sententia illa debet esse discretio ut quolidiana ,
:
.,
sequentia manifestant... Jacobus apostolus ait " Confitemini alterutrum peccata vestra et orate pro invicem ut salvemioi. . Huuc
monachos vero, horum quotidie confessionem suo xvo invicem, seu cora^n fratribus, fuisse factam). Quod vero de levibus et quotidiauis peccatis confessio mutua fieri debeat
;
cramentum
inter
Parisiensis monasterii permtttunt his qui volue>n7it in dieCcenxpost canitulum ire ad confessiones (8). Sie denique de aliis diebus libri consuetudinum, vet
diebus post capitulum usque ad sextam, eant qui voluerint ad confessionem (7). Consuetudines item S. Gernia^n Pratensis,
his
tnbus
remus
(2).
..
Hxc autem
confessio,
non potuit Habebatur tamen ut sufficiens aut valde utilis ad delenda venialia, immo ad ipsorum
lethalium
invjcem ac cofequalibus, et illi opponitur cerdotibus fiebat, sacramentalis esse
qu^ fiebat qum sa-
condonationem in articulo mortis, aut alia necessitate, si sacerdos deesset qua de re legi C potest, S. Thomas in Supplemento (3), et alii
.-
tensis,dum dicitin regula{\^) Monachi in unoquoquesabbato confessionem faciant cumbonavoluntate episcopo aut priori suo idenim sigiiificare posset smgulis sabbatis episcopum aut prio7'es covfessi07ies excipere et sic iis (^m voluerint, aut eguerint, liberum patere accessum. Vel esse potuit pleriwique simplex accusatio coram supe^nore si7ie sac7'a?ne7ito. Aiibi eîim ocionis quibusque diebus sceculo is p?^cvscripta7n fuisse 7nonachis confessionem non legi^nus; et constitutiones Divionenses, sxcuii xi aut sn. supra adduct^, in
:
bjum mthi est 7xu7n singularum hebdo^nadum confessionem 07nnibus pr^scribai Chrodegangus Me-
auctores, addxtis îsrerJiS.-Quivoluerint, quivolentireeic (9)
Dw
ipsa quad7-agesi?na
77iittu?it
solwyi.
eam non indicu7it, sed perAttamen Chrodega7igus hoc loco
plures.
Si
FranciscitsAssisiasin iêgula cap. 20 sacerdotem habere non poterunt, iyiquit, con.-
.-
Non tamen ob hoc dimittant recurrere ad sacerdotes, quia potestas lig-andi atque bolvendi solis sacerdotibus est concessa.
Bruxellis
Sed mocc sequitur
fiteantur fratri suo, sicut dicit apostolus Jacobus etc.
inielligendus videtur de confessio7ie sacra^nentali; pr3smise?ât enim eode^n capite sux 7-eguix ; In unoquoque anno tribus vicibus; id est
in tribus
quadrag-esimis (sive mUe Pascha ; a7iie 7iatale S. Joan7%is Baptistie, vel ante Assumptio7ie7?i B. Y.
non vero
te7H7n (11)
a?ite Pe7itecosten ut credidit

;
ahbt etiam, ni fallor), hodieque est mos in antiqms znstitutis et nosoconiiis ut soror leviter lapsa alteri sorori culpam dicat. Hic redit quoque 7nos dicendi culpam C07n7nunitati unive?-Sce,
(et
et
populus
fidelis
D. Binante nativitate^n Do7?zim) suam confessionepi suo sacerdoti

tertio,
faciant, et qui plus fecerit, inellus faciat.
Bt statim
mbjuiigit
sive in capitulo, sive in refecto^Ho. Post reciiata aliaque tesiimo7iia, de culpis quotidianis earumque expiati07ie, his verbis Jonas Au7êlia7ienis concludit : His documentis colligi potest, quod
sicut quotidie in multia ofiendimus, ita quotidie de
unoquoque sabbato etc. 110 Cete7'u?n Sieculo xi et sequeniibus frequen:
Monachi
iu
apud
tiorfiericcepit inier7no?iachosconfessio, maxime ZlZleZ'Ca?'thusianos, Gra?idimo?ite?ises et Cister- u.s*cio

^'"
^''"'"
cie7ises
; ai ce?-tu7n non est, quaiis in eo^nmi primcvvis sfatuiis pr<escribitur, se?nper fuisse sa-
'"" '^^~ " ''"'"
cra?7ie7iiale7n.
amui.Mb cuuiessionem aiterut.um admi^sis confessionem alterutrum facere, et oratiombus, et eleemosynis, et humilitate, et contritione
cordis et corporis ea
hêc est sententia Mabiltonii; laudata eîim Ca?Hhusiayioru?n vete?'i legeconfesCa?Hhusia7ioru?n veteri
si07iis si?iguiis
Atque
tiiiitiio.
sabbatis facieîdx
debemus purg-are
ut 7J7-obat
ex
(4).
In qui-
Guigone Carthusiano, hxcsubjungit
Id quod non
(I)
Uisloiifi
Ecclcs.
tom. VIII.
I,
pA.hcrv
p.ig. EJ05.
Spicilcgiuni, lom.
(>cg.
271.
e<l]l,
^-a-lj272.-(SJActnSS. Julii, v" l>yg. 0<!8.--('ilLoc. cit.ps dc ontiquis moiiachorum tom. *) (li) Aj). Martciic, rilibus,
Vcnetiis 1778 - {'^] 1725. (3) Qussl.
tom.
(8)
I,
|iag.
3U,
(Ij)
Lugdnii; 1ti90.
iium. 30.
Ilnd.
[111;;.
îS^,
Cup, 52.
Cfr.
(7| ll.id
p?.
o**'",
.
imm. 14.
pii pag.
(9) iht.l. pi.g
iH
iium. 7II.
(10)
242.
Dcnkwucidigkciicii,
toiiK
iiori JI. pori
Marlene..
sacramentali
724
DE
B.
JOANXE BONO EREM. ORD.
S-
AUG.
sacramentali sed de commuui culparum accusfitione explicat tertia compiiatio Statutorum :.. Providendum est, euira, ut semper iu qualibet hebdo-
mada laciamus confessiones coramunes... Quaudocumque iu capitulo coufiteraur proUxitatem caveamus

teri.
:
hoc officio, inquit, ei deputata cellula quam fratres coufessiouem vocabant, in qua per Dei g-ratiam in se habitantem, isdem virbeatusmultorura hominum scelerum enormitate devias, per confessiouis humilitatem et sufe precis interventiouera, divinsB misericordias restituit
in cella
autem
diflfusius
possumus
coufi-
Pro privata coufessioue, quee in cella fit vel alibi, nondimittitur g-eneralis quae tit in sabbato. Hiuc manifestum est Guig-onis Statutum .superius memoratum, nou esse de conlessioue sacraraeutali,
cujus
libeilo
ille (si
confessiones
animas (15). Quantum vero ad monachorum, non dubiio, ex iocis
beue recolo) iu toto statutorum suorum

.-
Nimirum qiiia confessio nou meminit (1) sacramentalis illo xvo, ssectdo scilicei xi ut ])lurimum solis adhuc gravioribus reservabatur, pro tUi de octavo seeculo testatus est Beda, et de nono Jonas Aufêlianensis. Scribit vero universim
S. Alphonsus de Ligorio
fitendi venialia
{'Z)
superius allegatis, quin a multis s^culis in ipsis cellis suis plerumque ahbas, prior et reliqui confessarii eas acceperitzt atque idem obtinuerit inter mendicantes a ssec. xiii quod iis quge de confessionibus B Joaunis Boni jam dicenda sunt, prorsus est accommodum.
; ;
tebatur
112 Teste igitur fr. Thaddeo, frequenter eonflpeccata sua uui es fratribus sacerdoti(16);
Omfltebaiuf
('eiilut
quaii
bus
et
quandoque
uni,
:
quandoque
alteri,
'/"Oddie, el
altcri
de
(luiilem
post alios,
usum
pn,n^
tibi
cqn-
non exstitisse ante sxculum viii. Mirum est sane Martenium locos de confessione, quos adduximus, aliosque complures, promisciie recitayê, quasi omnes de sola confessione sacramentali sint intelligendi (3) altero tamen loco de Jona Aurelianensi curn hccsitatione loquitur, dum
;
sacerdotibus fratrum (17) zione, specialiter plus uni
nec, ut ait fr. Ardiz-
occurenii
tacerdoti.
quam
et
sed
ei
quem
se
primum habere
poterat;
ipse
testis
dixit
fuisse coufessorem
suum quaudoque,
et se vidisse
frequenter coutiteri (18). Ejus confessiones etiam excepisse se dicunt alii plurimii (19). De fre-
dicit
Quotidianas... venialium coufessiones innuit

;
Jonas etc. (4) et similia hahet de Guigone Carthusiano (o). A sseculo autem xi et deinceps, confessio singularmn hebdomadarum, quee febat multis in monasteriis, in capitulo nempe, midto frequentius sacramentalis esse ccepit. Attamen, dwn erat sacramentalis usque ad sxculum minimum s.ni, plerumqueifiebat ad libitum. Sanctus enim Franciscu^ in regulis fratrum nullum iempus preescribit, earn suadens solum pro necessitate{id). T,i regula Monialium S. Clarx singulis mensibus insiituendam esse dicit et seocies in anno sacram communionem (7); in regula denique Tertiariorum seu piorum ssecularium , confessionem et commwiionem requirit solum ter in quibus confirmaiur monachorum conanno (^). fessiones octiduanas usque ad sieculum xmplerumque non fuisse sacramentales.
forte
,
quentia ejus confessionum dicit fr. Alberius : Multura frequeuter coufitebatur peccata sua , et quidem secundum qund conscientia sua remordebat eum (20). Quando d. fr. Joannes Bouus loquebatur alicui forensi (seecula^H), inquit fr. Grecus, statim faciebat se absolvi si in aliquo ppccasset in
et dixit d. testis qu -d in tali casu Joannes Bonus etiam alias confessus fuit sibi testi, quia sacerdos erat, frequenter (21). Intra Sceculares quos cum ardentiori zelo alloquebatur et reprehendebat beatus, erant Frederici II nuntii et vicarii aliique excommunicati, ita ut no7i raro purissimam conscientiam sibi temerasse videretur Quando cum talibus horanibus loquebatur,
illa
locutioDe,
d. fr.
inquit frater
quidam
laicus, incoutinenti faciebat

:
Quasi omni dip confitebaturuni ex fratribus, quia non habebat aliqiiem specialera confessorem, peccata sua (23). Sed omni
se absolvi (22). Dicit alius
fid.e
Dt lococon/eMionum
et
dignus
est
sedtbvs confet$ionalibui
quod monachi in capitulo suam confessionem dicere consueverant factum ut locus confessionum ordinarius in monasteriis, plura per sxcula, fuerit ipsum capitulum (9), Tnter Sceculares vero novimus ab initio ecctesise usque ad extremum pcene medium esvum iocum confessionum ordinarium fuisse in vicinia al1
1
Ex eo vero
fr.
Moltongrandus
,
a^mo 1254
quique fuerat etiam prior conventus de Cesena in quo habitabat B. Joannes et hene sex annis cum eo versatus erat (24). In hunc vero modum de frequentia ejus confessionum testificaius est Fuit confessus pluprior conventus de Pog-giolo,
:
ries dicto testi, et confitebatur in die semel, vel bis,
vel pluries,
aut in alia parte eminentiQri{\\), in qv/i ium confessarius, tum pceniiens, ab univerC sis fidelibus conspici poterant (12). Fiebant etiam in ecclesiarum cubiculis sive oratoriis (13) et sacellis (14), aut quandoque in alio loco secreto, non tamen confessiones feminarum. Sedium confessionalium genus, quod hodiedum in omnibus ecclesiis cernimus, antiquum non est, et vix aui ne vix quidem ultra synodi Tridentinse eetatem astaris[\^),
cendii.
Ex iis majorem confessionum facilitatem
hanc ad earumdetn freqvsntiam, qu3e a tribus maxime saeculis advertitur, multum contulisse non esi ambigendum. Olim in monasieriis forte non infrequens fuit quod de Gervino abbate, qui obut anno 1071, scribii Hariulfus in chronico
exstilisse et
secundum quod conscientia sua remor(25). Legere me memini de sanctis Ven. Lud. de aliquot viris B. Petro Claver Ponte, Ven. Bernardino Realino et aliis nonnullis, eos quotidie antequam sacris operarentur, piacuio confessionis uticonsuevisse; et de S. Francisco Borgia, eum adeo cordis munditiam adamasse ut conscientiee maculas bis de die in confessione prodere soieret. Verum enim vero ssec. xui, quando raris vicibus in anno ad pcenitenticK sacramentum accedebant sxculares, nec ita frequenter monachi et mendicantes, magis
debat
eum
eiiam exiraordinaria fuit consuetudo B. Juannis. 113 Restat ui de reiiquis ejus virtutibus breviter dicamus. Et ad casiitatem quidem quod aitinet,
satis erit revocasse in
Ejnt cuiJiW
heroicv
'
"CW
fj,Tniien(H'
Centulensi,
eum
mentem quam
terribili
videlicet in aliquo conclavi sive
cellula confessiones excepisse.
Erat enim super
remedio usus sit, ut supra indicavimus num. 69. ad liberandum se pericutosa cogitatione de
9H.
Acta SS. On!. S. Beoed., sBBCuluru iii, pari. i, |iitEfiii. num. maleria ilellu ûiiiiiiumoiie litqutiUf. Apologie, ('2j Sulla lorn. II, jiag- 148, Mmud \Hoi. (5) l>c Aiili([uis Kccl. iiljljus,
(1)
lom. II. pa(;, 0, tilil. 17"0i LoinmeDt. iii UeguUm a.Bcticdicii, pag. 601 cl itqii. ParisiiB 11)9(1. (4) Luiiiintnt lu Ucgulam. elc. pag. 601. l6)Ueg.il;i piimucLip. 20, .secuuda \0} IlHtl. pag. 6U2. 1U0. cap. 7. (7) ûpia, [ii)iD. tSJIbidem. (9) MartCDe,
Commenl.
in
Heg
S. Bciifd
pag. tjOb.
(iO) Syiiori.
ctc.
Auglia auni 1279. Pansiensis aani, B29,
Kediugcnsis
(lo) aiini 1261. (12) Synod. Colou. unni 1281. Mabillon, Aunales, lib lxxi, niim, 116, lom. IV. (U> Binlcnm, iJenkwuerdigkeilen, ctc. toin. IV. uarl. i. pu^. 8S. {15) Migne, Paln.lugiu, tom. CLXXIV, col. 13i7 (10) Processus num. 299. (17) Ibid, uum 302 (18) Ibid. num 307. (19) iliid. num. 2/*0, 279, 288, 307. SlOcic. (20)lbid. mim. 200. (21) Ibid. (^*) num.279. (23)Ihid, iium. 274. (^2) Ibid. num. 29:^. Ibid. num. 237 ct seqq. (2E)) Ibid. num. 240WS.
Moguntina
[ll)Synod.
muliere
, ,
725
et
muliere ut videtur olim a se carnaliter

Scrtbtt Calepinus
{1),
dilecta.
nuditate paupertate
vit^
tentatione devicta.
Deum
commodorum inopia
tucroMK
ad eam
tMtndam
allocutum esse B. Joannem in somnis his aliisque verhis Exurg-e, fili; quemadmodum enim abs te bene cosptum est, sic bene tutoque loco finis tuus con.stituetur. Quum autem hac in piigna tam fortiter ac lam strenue decertaveris, nullis te unquara tentationibus permittam superari, futurus teeum quocumque perrexeris. Idem habet Constantius Lodi, preeter morem verba latina adducens, quse sic sonan/ Filn mi, surê quia bene coepisti, optimam vitam consummabis, nec deinceps ullo pulsaberiri vitio (2). Qux verha non duhito quin sirit ex Augustino Cremensi excerpta, cujus vestigiis inhserere Constantium jam pluries monui; cernitur vero quoynodo Calepinus, qui similiter Ci-emensein ducem hahet, ea pro more ornaverit. In hunc vero modum post adducta verha, paucis inierjectis piôsequitur Exurgensque [B Joannes) immortali Deo gratias egit, quod tum a dolore, tum ab hostisinsidiis eumliberum fecisset. 114 In Processu vero non legitur nisi simplex narratio rei gestse, ut est ab ipso B. Z o^nne plurics g ad corroborationem fratrum suorum facta (3), sed sermo non est de verhis cielitus auditis. Hsec scilicet vei reticuit beatus, quod nimium erant sihi honorifica, vel reapse audita non sunt. Novimus autem unde Cremcnsis hanc narrationem assumpserit, et ut ad suam pristinam simplicitatem redigatur, hic ex suo fonte est deducenda. Non deseruit, inquit S. Antoninus, pius Dominus servum Suum, pro quo, ne offenderetur, tanto cruciatui se didit; sed in somnis apparens ei, dixit Quia bene incepisti, bene perseverabis, et optime tuam
.-
conspicuaesset.Vestesquoquepauperrimaêrant et prxcipue victus, ut suis locissufficienter exnil cavimus. cavimus
E.C.
m formandis ad viiam
fmt
:
IIQ Paiientia B. Joaanis
commendatur primum
panenna,
religiosain ei
communem
;
""^'me
Z'"'^"*"'
In
fratrihus, quos iterum pariuriebat in Christo id enim omnihus fundatoribus ordinum
commune
paucas, de quibus audivit

ipsius
fr.
de quo nonnulla diximus alio loco, uhi de caritate beati in suhditos suos erat sermo. Per. tulii quoque insigni patientia persecutiones non
fr.
Michael ab ore
a multis de fratribus suis ejusdem ordinis, quod quidam fratres de pcenitentia (qui eiiam dicti suni Sacciti vei Saccati, quod sacco aut specie sacci sese induereni in signum pceniet
Joannis Boni
tenticB
cum
ipsis eisdem,
de quibus agendum Ki) et alii seculares multas persecutiones et infama-
intulerunt ipsi fr. Joanni Bono, ita quod in tantum ipsum scandalizaverunt quod nportuit ipsum persoualiter comparere coram D.
tiones
episcopo
Caesenate
(6).
Ni^nirum coram Venerabili
Prsesule
D. Ottoue episcopo Casenate, ui dicit fr. Salvetus (i), qui accusationi coratn episcopo renovatce interfuit cum ipso B. Joanne. eamque coniigisse refert circa annum 1233. Dic Otto, sive Oddo, ejus nominis secundus fuit, qui anno 1207
aut 1208 Letoni successerai. Ab Oddone hoc st-cundo, Letonis succes;?ore, inquit Manzonius in chrono-
logia Csesenx (8), ac etiam a Manziuo, qui Oddoni sufiectus est, confirmata fuerunt prEeces.sorum antistitum privilegia canonicorum Ciesenatibns concessa. Hic Manzinus , sive Manginus Otionis successor, Cxsense anno 1254 de ipso B. Joanne
,
consummabis
vitara. Et
quia viriliter contra tenta-
tiones dimicasti, de caetero tentatus
non
eris.
Qui
statim excitatussanatum se aspexit, g-ratias referens Salvatori (4). In quibus midto simplicius et
testimonium dixii in processu apostolico. In eodem processu Mantux anno 1251, dum quaerebatur a dicto fr. Salveto num omnia heatus
Z^^viZ'
manifestius quam in Calepini et Laudensis amplificationihus,duplexdonumpromissumdicitur, alterum persevejântia? flnatis, altermn immunitatis a tentaiionihus carnis. Qux duo et aliis sanctis aliquando promissa fuisse legimus. Verum quum in his qux prseter processum affirmat S. Antoninus , semper accuratus 7ion sit qucB scribit de re pfwsenti, plena^Ji certitudinem efficere non possunt ; idemque ohservavimus supra ubide ChristiapparitiofiihuSjdum oraret B. Joannes, erat sermo. De castitate vero beati dici uniC versim potest, eum adeo castigasse corpus suum et in servitutem redegisse seu ut fert iextus griscus, lividum fecisse macerationibus suis, adeoque orationi die ac nocte et munditi^ mentis fuisse deditum, ut evidens sit rebellionem carnis
. , ,
ex charitate etcura charitale sustinuisset respon- .m. det quod credit in tantum quod jdem fr. Joannes Bonus nuuquam aliqupd otiosum verbum de ipsis nec coutra ipsos proferebat; immo rog-abat Domi,
pro ipsis quod parceret eis et prjecipiebat fraquod pro ipsius persecutoribus Domiuum exorarent (9). Fr. Michael ad idem 'quxsitwn
tribus suis
num
tantum, quod cum iidem ipsum, non haberent quandoque quid comederent, dictus fr, Joannes faciebat eis portare suus fratres panem
sic, et in
respondet, quod
iratres (de pceniteniia) qui scandaiizahant
et vinum et hoc multoties faciebat eis, et aliis qui ipsum scandalizabant. lutenogatus quomodo scit, dicit quod audivit ab ore ipsius fr. Joannis Boui et F
;
ab iUis fratribus qui portubant zabant ipsum, pauem et vinum
ipsis qui scandali(10).
Faciebat emi
panem, inquit alius

bus suis
(11).
testis, et
mittebat persecutori-
pwpman
mluntaria:
invalescere nullatenus potuisse. Virtus paupertatis nudtis i7i 7'ehus eluxit in B. Joanue diu ut pauper eremita solus vixit in
1
1
in
eum
5
Similiter passns est tribulationes et
persecutiuues a fratribus aiterius ordinis, de quihus audivit fr. Girardus ab ore ipsius fr. Joannis
Boui, quando dicebat fratribus suis, quod deberent rog-are Deum pro ipsis qui persequebantur ipsum.
caritate Ciesenatwn exspectans; dein inchoato ordine eremitarum, paupertatem perpetuam pro more, nisi id ante fecisset jam, Deo vovii, et cum sociis e mendicatione sustentare sese perrexit. Qui mos apud plerosque eremiias invaluisse tum temporis vide-
eremo Cxsenatensi, omnia a
Deinde cnm contingebat

ad
domum
dictos persecutores venire ubi eraut fratres ejus, faciebal eis, cum
maxima, necessaria ministrare plusquam alio tempore fuerat consuetus (12). Quwessent
charitatite
iiias
7iam annis aliquot a heati obitu elapsis 1256, dum facta est unio ab Alexandro IV poniifice plurium congregatio?ium eremitarum, quam Magnam Unionem appellarunt simul ex his exsurgens ordo declaraius est ordo
tur
;
iribidaiiones discimus aliquousque

teste qui vidit
fr.
ex quo-
anno scilicet
pati ab iisdem auferentibus fratres dicti fr. Joannis Boni et duceutibus eos ad regulam suam. Quam persecutio-
dam
Joannem Bonum
mendicans (5). Habiiaiionem lam descripsimus 7, ibique
M.
Joannis sive cel-
uem et tribulationem, inquit idem, sustiuuitpatieuter, et reddebat eis bonum pro malo, se teste
legi potest
quanta
(1) In vila,
nuin. i.
(2)
Vim. cap.
(i) Iiifrn in Vilo.
IV, pag. 222.
num.
2.
(5)
3. (3) Proccssus inim. 13. Brockie, Codcx rcgulaium, [om.
(6)
Processus num.
U.
(7) Ibid.
uum.
12.
(8) Ap. Burmon cessus iiuin. 12.
loc. cil
tom. IX,
vol. VIII. pag.
13.
(10) Ibid.
uum.
iS.
(9) Pronnm.
19.
lll)lt>id.
(12j Ibid.
Dum.
37.
videnie
; ,
726
kCCTOIIB
DE JOANNE BONO EREM. OKD.

;
S.
AUG.
vidente
E.C.
quia semper mittebat
eis
de rebus suis et
praecipiebat fratribus suisquod similia facerent(l).
Plurima etiam passus est a dasmonibus, qux breBumilitat.
gratia hic omitiimus (2]. 118 Agendum restat de kumilitate, qux virtutum omnium est fu7ida7nentum et sine qua ruit
vitatis
XII. Conventus eremitarum a B. Joanne fundati. Quo tempore re-
asdificium. Vita autem pcenitens B. Joannis fuit perpetuum ejus exercitium, quum ob prasterita peccata eam agendam esse duxerit,
omne earum
gulam acceperit S. Augustini.

pr-ogressm ordinis eremita. D, inguisituri sumus, principl ^"".tprincipi '^'tîvio ' referenda sunt qucV scribit GuHiel^nus cardinalis "''"""" ''^''"'^S. Eustachii (cui commiserat Innocentius IV generalem curam ordinis, cujus capellanus in processu Maniuano de virtutibus et miracidis B. Joannis diu examinator apostolicus fuit) in litteris anni 1253 suntque partim superius jam adscripta : Sane ad audientiam Domini papse pervenit inquii, quod bonae memoriaB frater Joannes Bonus primus in ordine vestro, primam apud Budriolum
seguefeoc.torem eremitam vocare consueverit (8). Yolm elmm tffnoransremanere btterarum, tta tU lUiteratus et idiota dtctus sit a testibus in processu (4), quum facillimum sibi fuisset litteiâs addiscere, imo pervenire ad Ordines sacros et sacerdotimn. Prioratum generalem, quem tan-
p^
Urum B. Joannis
iM^
,;
quam ordinis
institutor gerebat, abdicare voluit, ut refert Guiliehnus S. Eustachii cardinalis in
Buila Innocentii JV quas incipit Admonet nos cura; cfe qua infra erit sermo. Cum Joannes Bonus, inquit, qui per plures annos fratribus pras:
fuerat,
et fratres ipsi
eidem tauquam institutori
Cffisenatensis diocesis,
loci
ordinis ipsorum, revereuter intenderant, curse ipsorum cedere aspiraret, fratrem Matthfieum in priorum
de concessione dicEcesani
ejusdem,
domum
incepit.
Etdura fama converin
domus, et per hoc in g-eneralem ordinis, prseseatatum episcopus Csesenatensis confirmavit. Ex quibus paiet beaium nequidem illius conventus, in quo habitabai et quem primum omnium fundaverat, sibi prioratum retinuisse. Vestitu vili utebatur et cofnmunionbus cibis in cella
dictEE
, ;
sationis ejus per loca vicina crebresceret, et plurimi
converterentur ad
B. Mariffi Virg-inis
eum
ecclesiam
houorem
autem numero
construsit ibidem. Crescente et merito ejusmodi conversorum
elucebatsumma pauperias. Horrendas, exquisitas et perpetuas pceniientias quas sibi assumebat, celabat diligenter (5). Miracida vulgari non patiebatur, maxime extra conventum (6), eorumque relationem aliquam a fratribus conscrintam lacern^nt i7V Denique .Jn.^ln ...^.ZVIZ^ laceravit (7). D^rL. miracula quidem in conspectu fratrum operaius est et sane multa, sed id factum non est nisi ad zllos, quos in Christo genuerat, confirmandos in fide, vocatione et omni hono (8). Et hanc sua-m mentem Deo manifesiabat in oratione, dum ejus auxitium ad prodigium aliquod operandum flagitabat Ut isti fratres
:
religio vestra per eos in diversis partibus, in quibus mansiones construxerunt, exstitit propag-ata. Cum iidem religiosi aliquam de approbatis reg:ulam non haberent, quidam ex eis accedentes ad sedem apostolicam, obtinuerunt ab ea B. Aug-ustini reg-ulam sibi dari, et sic ex tunc cceperunt in reg-ularibus
observantiis institui et reg-ulariter se habere. -^^ "'^"*^^^ , ^ j "^^"^ ^"^ "^^^ exsurgu.xt qu^stiones, altera, quinam sint conventus a B. Joaune fundati, altera,
.
Ex
quo iempore regulam acceperit S. Augustini. At priusquam eisrespondeamus, revocandum est in
memoriam eum paulo

admiitere ccepisse
et
ante
annum
1217 socios
possint EBdificari, etconfirmari, ethabere perfectam
fidem inTe
soli
(9).
Deo
esse attribuenda
Monebat fratres quoque omnia Frater, accipe donum

: ;
omnia possibilia sunt apud Deum et non credatis quod ego fecerim istud, sed Deus fecit qui potest omnia facere (10). Similiter honorem a
Dei, quia
anno 1225 induisse vestem eremiticam; quse duo supra osiensa sunt (13). 120 Ad primam quEesiionem quod atiinet, con- Commtuub ventus in pjrocessibus apostolicis enumerantur '/"<'" undecim, quorumplerique autforte omnesvivente ^s"m"!,^' B. Joaone sunt fundati. Habiti enim sunt processus annis 1251, 1253 et 1254, et anno tanium uno etmedio ante eorum initium beaius cesserat
conventus fundaios fuisse, antesub regula viveret S. Augustini, manifestesupra insinuabat Guilielmus Cardinalis;sed p
e vivis. Aliquoi
sseculaynbus sibi
refugiebat, Quum Dalborgus quidam, aegroius, ad ejus cellam aecessisset eumque reperiens in vig-iliis et orationibus versantem (11), rogasset suppliciter ut sibi valetudinem a Deo obtineret Frater, grande est, respondit, quod petis a me, cum ego sim peccator! Tandem addidit : Pili, vade et dic fratribus quod
:
deferri
studiose
quam
is
ii
quisint, prseter convenium eremi Cassenatensis,
impossibile est determinare.
Horum undecim con-
ventuum brevem notitiam
tradituri, incipimus ab ipso conventu eremi de Buiriolo, ex quo ceteri
dent
comedere, et ego rogabo tamen nemini dieas (12). Verum

tibi
Deum pro te quum omnes
dominetur caritas, beatum in conspectu tum frairum, tum ssecularium multa patrasse miracula nemo mirabitur.
virtutes
sanctorum
C-SNgjO^;;Sr^
prodiere ; cujus etiam prior jure iniiio eraiprior generalis toiius congregationis (lî). Durat adhuc haec domus, ita scribebat Herrera anno 1644 [15), rElmo, id est Eremus nuncupata, parvulam ecclesiam ac claugtrum continens et ad conventum Csesenatem pertinens, ut Laurentius de Empoli in Bullario testatur (16). Ecciesix, conventus et claustri saepissime est mentio in processibus. Et claustrum quidem disiinguilur a Aomo (17), et duo fuerunt nam pluries est sermo de claustro majori : Fuit
claustro majori ubi loqui licet S. Mariee de Botriolo (18j. Huc spectat locus constitutionum ordinis eremitarum S. Augustini apud Brockie
in
, ,
(19)
(l)Processus
(3)
ubi
duo sunt
claustra,
in
primo serve-
nutii.
294.
(il
supia ..um. Wo.
Vido iliid nnm 19 iq Protc,.us nm lo' v7deLr.' 'm.,7

(21
f"*
]
"''''i.r.;
^^^"
~
Pag
'^^'
Ibid-
num, 211.
(15)
Num
B7ct
2U0, 211 215. 218. etc. ^] lld. nnS /s - 8^^^^^ num. 94. Cfr Process num. 1 1. Ifi. (70, 180, 202 U\ cessu num. 8. [lOi Ibid. aum. 21.ltemum
- (I) /b
~,'XZ 3"
P?^- ^\ ~ (^6) ""d^ """' 8i Ilem

.
393.
82,
num
(17) IVocess.
P^S- ^3,
pm.
(^)
.ôdex
num. 15. (18) reguUrum, tom. IV,
ik cap. 12.
tur
A
Je Butriolo;de

tur
eiJentium. in secundo vero interdmn loqui

sive de
(1)
;
727
IDCTORI
imventu
Cxienaienti.
De conveniu S. Marix de Butriolo Eremo dicit Coriolanus apud Herreram

121
est ecclesiaparvasiveoratorium
;
^^^êxercerecoeperatordoeremitarum,incivitatestransgredioptabant. Quod Bononiânno

fetzctter e/rectum est.
1264
C.
Ihi
etlocuspr^dictus
refectorio hujus conventuserattmagopicta B. Joannis, ipsovivente
In
Nam
ob memoriam ipsius beati, iu mag-na devotione, et est sub regimine et cura conventus S. Augustini CiRBenfp Nimirum, utnarrat Claramontius in Historiis Cdesense Ex angusto Bu(2) trioli ccEnobio Augustiniana familia in civitatem
stat,
:
adhuc
Jj;o.terBonusJoannisdeconventuBononiensi,quum cancro laboraret et heatum adire vetlet, hanc raIfl^^refertspei, quam hahebat, futur^ curaoms yuia. inquit quotiescumque respicio faciem ipsius patns nostri fr. .Tn.nnioR..,- .,i^,. .._ . ps.us fr, JoannisBoni. qaêstdepicta
;
traducta.templum obtinuit a Ceesenate republica exaedificatum anno millesimo ducentesimo sexag-esimo. Publicis expensisque insig-nis amplitudinis adjuuctum per commodum raonasteriura in
m refectono nostro, doloripsius vulneris m tantum quod iode aliquem dolorem mitigatur
sisilH}. In reg.stris, inquit
quasi non
quo
honore insignitur. Et hmc quidem sxculo decimo septimo, et, ut verisimile est, etiam sequenti. De hodierno vero statu monasterii S. Marix de Butriolo hsec scribit R. D. Canonicus Savio in Vita B. Joannis (H) Adducit huc etiamnum multos C. eenates pietas in sanctum, sed diruta est ecclesia et ex monasterio non remanent nisi cell
:
sacerdotes degunt studiumque ibi sacrê theologjae etdeservientium scientiarum constitutum unde conventus, ut vocant, g-eneralis privilegiis et
;
DQulti
^'-'^^^-Sextus et Herrera (19J. die 25 Maj, anm I388nominatur; nec antiquiorareperit patet vero ex processu ab ipso B^Joaone
In^ f^
''^'^"'^
ParmL
^ndatum
saltem 1242 (-OJ. Septimo locoprodit Ferrariensis, quem adiit a. Jo^nnes dum in fne vit^ C^sena Mantuam ivit Vemt Ferrapiam ad locum ipsorum fratrum S. Antonii (21J. Et infradicitur
et exstitisse
jam ab anno
S
gene-
ali-
rale ordims,
damfactumessem loco S. AntoniiextraFerrariam l^^J. Demque habitum est ihidem capitutum

mense Octobri, anno 1249 (2aj De scribit Henera in Aiphaheto (24J.MonaS.
miraculum quod-
veniunt quoque aquam ex fonte quodam, eodem nimu-um ex quo aquam hausit quam miraculo convertit vinum (5) quem dixi^nus in vicinia
quot. Ostendituretiamspelunca quffi ea esse diciturinqua pcEnitentiam egit Joannes (4). Bibitum
eodem szc stenum Eerrari^, olim

lôlecine S. Antonii,
ininsulaparum
nunc
S.
Andre*
Stephani de Ja Rotta, in dissita ab urbe:
intra civitatem.
Locus
S.
ejus cellxfuisse (6J. Quod ad monasterium attinet intra civitatem erectum, de quo modo dicehat
traditus fuerat eremitis D. Aug-ustini ab Hug-ucione episcopo Perrariensi anno 1177, ut constat ex in-
Stephani
Claramontius, interierit oportet nam Moronius, de Cxsena scribens non alia mojtasteria
resse ait
quam monialium
(7).
ibi supe-
8. Benedicli et
strumeutorog-ato ab Henrico die 15 Junii ejusdem testis est M. A. Guarini in historia Ferraneusi lib. iv,pag:. 597. Qu^ si vera sunt. dicendum
anm, ut
cinorum
^tcandus
Capu-
hocmonasteriumtraditumfuisse
122
:
Secundwn conventum fundavit B Joannes

ex sequentibus
patet. Dicit frater
B. Joanni ipsos fratres ejus accessisse congregationi
vel
fiindatuf
Berlinorii
alii
Bertinorii, ut
^^ÂnnoVyoiinprocessuC^senatenominatur
conventus de Pog-giolo Ferlentrensis dicecesis
dicta^
(25)
p^.ôU aui
Maittu:
yentli,
Joannes de Barfia, ordinis eremitarum, de B Joanne, quod postquam ad locum Bertinorii venit
Cesenateusis dioecesis, ubi secundum hererumordipluries multa passus fuit a d^mone (S) De hoc moyiasterio silet Herrera in Alphabeto
navit,
^-"/-rV
^''''""'""'.
attas Montisfeltrensis in provincia Romaniolffi (26)'
Lubmus quoque in suo Orbe

nonsignavit.
stitisse.Est
Ex
Aug-ustiniano (9J itlud quo conjicere estnon diusubvel
autem Bertinorium
Brictinorium,
prxterpropter quo prodeunt conventus in processibus, est Mantuanus C S. Agnetis (lOJ ; astde isto agendum nobis est ad calcem hujus Commentarii uhi de obitu et sacris lipsams B. Somm&etHtsermo. Quartus est Venetus (U) ; sed Venetiis duos signaît Lubinus et Herrera (12J, nec uter exstaret jamanno 1251 (13)
dici potest.
Bononi^.,
jam ordmem sequamur
in ditione Pontificia,distans chiliometris decem a Forolivio et incotis frequens ^MO. Tertius conventiis, u
vulgo Bertinoro,
civitas episcopalis
etiam Monteferetrana^, etcommunius Fere'transe, seu S. Leonis, in confinibus ducatus UrOinatis et Romandiotce. Conventum Podioli sive dePoggiolomemoranttam Lubinus quam Herrera, estque iocus iste(ut video in tabula geographica ditionis Pontificix, accuraniibus PP. Maireet Boscovich, nostrx societatis, confecta) sex
totidem ab Arimino anno iaudatus Herrera (27) Monasterium Podioli, provinciee Romandiolffi nunc membrura, olim orig-o et caput conventusTalamelli, reg-itur a priore, cui subsuntduo
et
circiter leucis
a Cxsena
dissitus.
Deeo
:
sic scribebat
im
123 QuintusestBononiensis (UJ. sed Bononien-
Petrari;,-^
numerat Herrera verum dubium nonest conventtt?n, quem beatus fundaveHti\5), tllumessequidictusest SS. Phiiippi et Jacobi de Savena siquidem ejus exstat memoria sub annum 1247 (16), et anno 1259 de eo litteras dedit Aiexander IV. Situs e7'at extra muros Bo7ioni^, sed ex quo ad salutem pyôximi sacruin ministe;
-.
ses iterum duos
aut tres fratres de familia. Hoc domicilium esse antiquius anno 1374 satis est manifestum, tum quia in provincia RomandiolEe est tertium antiquitate fundationis, tum quia eo annoM. MatthjBus de Podiolo erat RomandJolje provincialis. Ag-unt de illo registraOrdinis...anno 1-119, ubi dicitur capitulum procije Romandiolse anno 1420 die 10 Aug-usti iu loco de Podiolo, sive de Talamello celebrandura. De conventu Taiamelii alibi agit idem scriptor
(2SJ (2SJ, et
exposita
verius
quadam
conjectura de ejus fundatione
conventumTalamelliaconventu 1374 erectum, eodem fere tempore quo monasterium Penn Billorum, data ecest, z>t(?!(e7,
Podioli circa
annum
clesia et
dioli,
domo a quodam presbytero
patribus Po-
utin castellum Talamelli, ditionis MalatestaVcnctaitom
Procossus nuin_ai ((i|Su|.rii num. 6!). (7) Moroni. Dizion. tom. Al, pag. Ijj. Processus num. 2. (8| ('Jj Orbis AugusUntanus convcnluum OidHUs EiomiUirum S. Aui-ustim ehmioi-rai.iiira el
Augusr. png. ~~ (2) Lil.. vin. ap.id Burrnan. VII, parl.ji. col. KiS. ^5) Viia di S. Giov.unii Uuono, pas 28. JI;Mituvu iSa!J. (i, Suprn iium. 51. -(H) Ibid. num(1)
ph:.!).
lom
m.
U-
spq<|.:Cfr. FlominitisCornelius. Ecclcsia: col. I, yeMOlus I74i). -(l5)P,.ocess
ol
119.
(lli) ll.nlciu.
I,
(Itijli-Troni,
- (20)
Ibid.
numS. _(ii)
XV
pa'
''fiO
Ilild'",,;^:
(17)
Proccssusnum. 47.
II,
pliab.
Il.id.
tom.
lopu(-raphica<lusn-ip!io.
et sffipc.
PamiK
S.
KJfiS,
(II) ibid.
num.
num.
SI5,
(10) Profcss.
II,
uum.
- (22)
pag
-^10
AlplKib. Aui;u,s[. lom 1 pa" - |18)1M. num. SI. - fliil aFVide Proccssum num. 81. (211
-
ct
Tom.
et 8j.
(12) Atplial. tom.
pag. 520 el
pog. ^j,).
num. U.
{2o) Ibid
(25) Process. ntim. 257.
num.
m - {24)
Ht)
(2/) Alphab. tom.II. pag. 309.
(20)
(M. num.
(28) Ibid. pag.
m.
rum,
728
AVCTORE
DE JOANNE BONO EREM. ORD.

vexarentur.
S.
AUG.
non
videtur
rum.securiusserpcipcreposseut, ne bellorumiDJuriis
congyêgatio,
a vero alienum
illo
E. C. Faveniii,
Ponceli*
et
^Hb In p7-ocessu
Mantuano anni V25S comparet

(1).
^P^<^ '^""^ ^^^^ beatum dictum regulam sibi dari petivisse. A qua sententia etiam non ahhorret
Arimini.
quidam
fr.
Benvemitus de conveutu Faventi
In hac civitate versatus estB. JoaunesciVca annum 1237 (2), sed nonditm hoc anno exstahat illic conventus. Ignotosihitemporeeiêctumdicit
Henêra
Waddingus, dum responso dato ad difficultates ab Herrera ohjectas, sui quasi immemor, in schemate ehi-onologico anmun acceptx regulo scrihit 1236 (13). Ery^vit igitur plurimum Marianus
Brockie, regulam
centio
inquii, ad congregrationem eremi(3) ; spectabat, Tascia., eratque ejus prior auno 1251 fr. Pautatum
IV anno \U4die
datam fuisse scrihens ah Innoil Jannarii, Hic est enim
Quce unde hauseynt nescio. Addit anno 146G a fratribus regula^ns ohsei-vantise conventum fuisse
lus.
prôccupatum, qui adluic, inquit, paret congreg-ationi Lombardia\ Hujus congregationis schema cho?'ogaphicum exhihet Lubinus in Orbe Aug-ustiniono. Decimoloco prodit in processihus conventus de PoDcelia Poropopuliensis dioecesis. Hunc nusquampossum reperire. Forte Poncelia parum
annus ot dies quibus Innocentius eremiiis Tuscis regulam S. Augustini servandam tradidit, et eoc ipsa hulla hiinc in finem ad eos data, excerpta
sunt verha, qzuv sctiptor
appjlicarevellet.
ille
discipidis B. Joanuis
:
Sunt vero hujusmodi Non volea-
tes vos sine paslore sicut oves errantes post g-reg-um vestigia vag-ari, universitati vestr^ê per apostolica
distahat a Foropopidi seu Foyôpompilii et conventus postmodum in civitatem est translatus. Sic
mandamus, quatenus in unum vos reg-ulare propositum conformantes reg-ulam B. Augustini et ordinem assumatis. Ex quibus manifestum est
scripta
spectarent ad eum hsecpauca quse lego apud Herreram Porripnmpilii iu -Euielia, provincijB RomandiolEe, anno 1514 [suppl monasterium memoratur:. Undecimus et ultimus convenius cujus oc-.
eretnitas TuscicV
dudum
post ejêmitas Csesenates
anno
scilicet
tantum
1244, sub regula Augusti-
currit mentio in processihus est Ariminensis. D Hujus nionasterii, ait Herrera,... favore et consensuD. Jacobi episcopi Arimiuensis a R. D. Beruardo rectoreipsmsecclesia=,qu^tuBceratubiDuncest vetus sacnstja, donata fuit die 5 Decembns anno
1256... Nicolao priori et fratribus ereraitis ordinis
niana vivere ccepisse. Brictinenses verohac in re Cxsenatihus vioiac forte ne vix quidem aniiquitate cedunt
(^
<i'
^m
J^g
professione t v^xiîôa ^ relitriosa r

;
ct et
monachatu S. Augastini
gula ab 80
scripta
et
Augustini etc. (4) Verum discimus ex p?-ocessibus apostoUcis jam exstitisse conventum anno 1254 (5). FueiHl fortasse, ui alii plures, e suhurbio translatus in civitatem et hac occasione dicta
S.
de re-
ordinibus
eam
profitentibus.
ecclesia donatus.
ReQuiam
S.
Augmiini
heatm
accepit
circa annyim
alteram qu^stionem attinet(n. 121 tn finc), affimat Marianus Brockie in Codice regular^m, eremitas 3. JoauDes Boni non esse amplexos regulam S. Augustini nisi post ejus e vita
^^*''
Q"Of^
t^
Fundamento non satis firmo

Brockie, post recitata
:
innixus laudatus
SemenUa
1225.
_..
num. prxced. in hunc modum prosequitur Non erg-oante Lnnocenti

j.
"
,s.
.^''"'^*'^
"""?"'"""
eremiiarum
AngvtUni,
>ifque
Regûlam Aug-ustiniauum, inquit, ipso mortuo, amplexi sunt(6); receperant tamen observandam, eodemasserente, ah Innocentio IV, anno l^^'^ {7] : qu3e duo falsa esse nullo negotio demonstratur. Et quod ad posterius attinet, vel ante
decessum
i\ tempora, auditi sunt
ecclesia eremitce Aug:us-
(imo temporihus Honorii III aut Gregorii IX, ut dictuyn, et etiam multo ante, ut mox ostendetur), cum hucusque pii illi anaclioretiE per ItatiDiani
pontificatum Gregorni IX, vel ipjso sedem Petri tenente hoc evenisse certum est ex ejus hulla Dudum apparuit amii 1241, ejus pontificaius 14 ; in qua eremitse Ccesenates jam dicuniur ordinis
saDcti Augûstini.
liam dispersi, diverso habitu, distinctis constitutionibus, disjunctis etiam moribus, eremiticam vitam
excolerent, uulhim certam et approbatam reg-ulam
Dudum,
tnquit, apparuit in par-
tibus Lombardife relig-io, cujus professores vocati eremitse fratns Joaunis lioni, ordinis sancti AugusPrior et universi ac singuli fratres tini. Et infra C praedicti ordinis sancti Augustini eic. [{8) Dixerat Crusenius inMonastico Augustiniano (9), heatum a conversione transegisse annos 25 antequam regula S. Augustini sucB congregationi dareiur. Ex his Waddingus, numeratis annis 25 ah anno con
monasticamseqnentes.... Frustraquippe inquirimus monachos aut canonicos immediatos S. Aug-ustini filios et successores, cum sanctissimusille ecclesias pater et doctor, nullam reg-ulam raonasticEe aut canonicse vitae pro viris conscripserit, etiamsi priraus fuerit, qui vitam raonasticam apud AfnVanos intro-
Etquidem, quamvis demoDachatu S. Aug-us- ^ tininulIusambig:endilocu5relinquatur,prouteruditi Benedictini congreg-ationis S. Mauri, in ipsius Vita
duxit.
lib.
versionis 1208, staiuit
regulam obtentam anno
1233 (10). Verum Crusenius mulio anie annum 1209 conversum fuisse B. Joannem affirmaverat, et asserti de accepta regula S. Augustini post annos 25 mtce eremiiicae nullum proferi fundamentum. Reiierum ad crisim revocata, dicimus annum
acceptee regulee cerio statuinon posse.
nullus ; attamen auctormoustrare potest illius raonachatum fuissesibi suisque sociis peculiarem, aut sub ipsins nomine ad posteros propagatum. Postquam enim ille vere ad Deum et christiauam fidem conversusest, ut consilia Evaug-elica arctius complecIII,
cap. 5 fusius declarant
fide dig-Dus
quum manifesium
sii
B.
Attamen Joannem anno 1225,
omnia pro Christo reliquendo, ejusque sacra vestigiasequendo, vitam monasticam amplexusest, monasteriis tam Thagastse quam Hippone constructisetad modum coeDobiorum perltaliam erectoteretur,
ut supra est ostensum, habitu^n mutasse et as-
rura ordinatis.
sumpsisse eremiticum, qualem usque ad vitse finem relinuit ; quum Brictinenses eremitx re-
128Non igiturnovam aut
sibi
propriam
dicipli- %"""'''"*'"'*'
gulam Augusiinianam sibi obiinuerint anno 1228 [11), licet longe minus itlustris fuerit eorum
IVoccssus iium. 293. (2} Iljid. num. 76 (3) Alphab. tom. pag. 2'Jl'. (4) Alpliab. Augusl. lom. I, pa- 69. {?!) Pmccs8US, iium. 5U9. (6) Pari. iv, pag. U\. - (7) Ibid psg. 42U. (tt) Annal. Minor. lom. II. pag- 44)2, edil. 1732. Cap. 2*. (9)
{{]
I,
nam monasticam introduxit S. eamdemjam ju monasterus tam

Komge
usitatara sequutus est
;
"'
Aug-ustinus, sed
Mediolani
quam
lgsripta.
preesertim consue-
(iO)Annal.Min
lom.I, pag.
ei 529,
loc.
cJt.
U9.
20.
(12) Loc.
pag i60. [111 Herrcra, Alnhab. Augusi. cil. pag.Ssi; Cfr pag. B28, num. i?
num-
udines
tudines ecclesiae
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBBIS

Vercellensis imitatus
ductam
ab
ante
intrcdu.erat S. Eu.ebius episcopus' c encalem oum mcnastica ccnjnf,ens. Et quidem nullus mficias ibit, vitam mcnasticam in cccidentah ecclesia lcnge aute S. Augustini tempcra
ms
nuas
Dri-
=,n,h
'
.-
"'''"
"f
in.rc
^"
uditu^Nir" n
A
^"--
- "---e
AUCTUHC
reL Lrlum S ceS ia Z."'

adh.ber inr^n
reiruirn,..?'^
ccfr
fu.sse;
occideutalibus
S. Cr.sarii
quamvis nullam talis vita^normam mouachis scriptam habeamus
f n" t '" "

"'
w '^ "'''"'= Cancniocrum r' ^' '' ^"^ '"" "' "' ^''*^'" "'"'""" '"^"<'di^ ^cribus
,
'
C-
perantiqua;
r ^l"'''"'
Tarnatensis
l-'on-
i7rr
Arelatensis et S. Benedicti .tatem qui tamen ineunte siEculc vi primum suas regulas soripseruut. Notum qucque
est
que e re , beie,i ' in
" '"'"'''"'"'
n'''''''''"'''
'^"<''''"'- '>
^'"'^'- 'i'"'^'''= ^'i'ere, in codice Cor-
^''*
omnibus
eruditis,
rcffulam illam Augustini.nam nunc viris a^que a femmis adaptatam. esse desumptam ex ejusdem
commXa m
P'''*'''^'-^'"'''
enetur
viris ac-
earjtclit^l.r"" ''"^"'*
7*'"''"
"^""^
""''''^
scrcrum missa.dequa jam eg-imus in ipso IlcUtenianc, tomo I, pag. Neosanein cmnibus sanotissimi dcctorisopfribus
Ccdioe reg-ularum
fit
epistcla ad
131^2.
n
=""
'" """'"''" '""'-
'^''''"
" ^^^-
aliqua
memoria
ad fratres n ercmc tanquam tauto doctore mdi/ni ab omni bus eruditis rejiciuntur habentque p c authcre quemdam eremitam A^gustinianum ' I^lo x v
iUi
institutorum.
'
Nam
fratrum eremitarum ab ipso
sermcnes
*"*'''''"' Sr^cL?,- 7'^"/'''"' ;< rf,,,,-, ?tf7^ 7^^ umZÎ T^ ''' ostendere regulam mo''^'''^'''*''''^
ioXTm
fuuledJnTu
T"" '"" '"""'"'" ?"'"<"' ''""" ^*'<">

;
<
rate-
:*-"' "-
l^,tT,l
7-^"^
'""^''''''""'^"'"'""^''e'
i)e eo(i<i e'
soribentem, prout doctissimi Benediotini iu sul ncva perum S. Augustini editione animadvertunt B atque Lcvanienses jamdudum notare vcl uerunt
'
ti stuloZTZTl
Tolalmaut
1^'':^'' '^'ôrdAenle
sêulo
.^.
1 ren aiTotloTo7T-d ''^^"'"^'"^^ ' '"'

iJa
viris
it, LTvir^n
"':^"'"'"' ''^^^'reT '""."';''""' '^""" ^^^"'^' ^^
^-^*^--- ^relalensem
*,i. .,,,.
p,ur,..r..
''' P?a in eo probamus. sed ut pateat j,U,rst,. gu.vsliones. dum de ordme S gustinidieereincipimus, nobis sint attôendl
o"''
ffo<
IZ ZTaTldnZ
obserZt
Tr T'T simtlicer'^'^"" '"'^'Smtalem insi^'^

^'
'
"T '^TT ^^"'^''^""'S.Augustini.Ego

'^'"
'
J,.
,.
.P '^te"';^ o<^> obsirictos verosque fuisse reliffiOOT^, contra Brasmum. Sanc/ranum seu ner.n
natum Petrum Auretium. aldsqTTZtrTc^ûs rationibus ostenderunt Suarez.GairiePenno.

Nicolaus Dcsnos. Ludovicus Thomasslnus editores Benedietini operum S
tus.
etameZen
2Z!T T> ''''''""'' l
, eamexsUti^T^tdTZ"^"'"' ""Vleetor meorum f
*""'""'
"
fot7eTouTnT'''''''T
'""
'^'"'' <")' """ ^"^''^''"i^toM),

'''^"^'"^
''''^'-
ATstnTtZ)
lieeTTLT '^"^"^'""
"
"''''' '^^ctore
''TT"''
non
viris.
sed
titulw7i
Lis inter eremitas Augustinianoset Cauo-
acw orao
.
aicatu? S.
Au-
gustinz
^:S^.^^T^^
nm,t.
"^^^" '''''-
r,Xfr*"
iinT^.w .y 7 . ^^f^''J.^<>'^^^''\<^''^^^^^'^^^ânumscripserU
tribus
i:^'^^^^^^^;Vantur oraines religios^ a, aliquosanctodiversisde causis. Sicin Oriente

ordoSMitoniiestdictus,quiergasancZnsneâ
ut ex antiquis scriptoribus est
^""'"'"'"^*-
""-"^"^-
^'ôramur, Afftrmarunt scilicet plures a

ss^cuXts
regulam quam dzczmus S. Augustini, femzms futsse scmptam, non viris. Verum est tres oltm regutas sub nomini venisse, sed mona-
cogntTZT^
e^
cht
omnes aut eremU.v, qui Augustinum patriar(3);
conatur exprimere Nullam enimTqilamsc^ psUS.Antonius; quinimo qui ah V monachi, regutam S. Balii observaTt Fo dem modo a S. Hieronymo, qtH^musteaJ^
eor~aZr
mus
de qua sota nobis agendum
est.
Ex
^
tribus
gationes eremitarum, qui ejus vitam
ere.n2am
Tr'' rWuZr ^f~r: "" ^^betur inoT'' T' Ltfn ^^"^^^^^"^^rZûTT l non T' Augustini rum
^^^'^
t
"'^
''''''
^-^-^--^-reteumut^r.ciiuumadvoc2m^^^^
c^lites delegerunt.Secuta^suntautemautsequun-
^^"
211); rehquEe dusE
'''"^^"J v.deotur
(4).
Dicta estezamapsutemporum reg-ula ad servos Dei et sub hoc titulo edita a monachis Maurinis ; qm tn h^c verba ad eam prsefantur : Hxc eadem
dictioue seutentii.s prieceptionibus p.a humanitate cond.tis auctorem refert Augustinum, exstat epistola ducentesima unde,
turplerceque hô congregationis regulam S. Augustini. Sic ordines S. Norberti et S. Dominici ab iisdem legitime vocantur, non quod ab iis re-
reg-ula, qufc
demum
gulam acceperunt, sed normam solum vivendi oretenus traditam et vita fundatorum expressam Habent autem et hi ambo regulam S Aunustini
Potioriitaque jure a S.Augustino sunt dicti aui nonsotum eumut ordinis a^testem vrotectorem habent ejusque vitam mmulantur Thaqastx et Hipponeregio transactam, sed mititant quoQue subejusregula. Estenim antiquissima etgtoHo-
cima.sanctimonialibusabipsoscripta.Indeeamdepromptaravinsqneaptatamfuisseobservautpra9ter
ahosBernardusVmding-us
et Prosper
Stellartius,
2i8. m.,n. 183 d png. 286.
^3)
Hdljot. D,cl.oi,na..c dcs
ordrcs
v.od.col.^
pog. 422 ct seqa,
An
verU 1758't!
9)
'Dc can, nco"
smpu.nbus
totn
cccie.ast,c.s ud ,om.
coi.
.,
Augusli....
(3)
Cano..K.us,
pg. 284. nul 72.
(I
irH-mc.
Lin^t
can
'
.77. - (7) Exomci h.s et cnou. Uba H. D. Verhocvcu de .egulii.nim el sfficuiar.um clcncoruiii junbus, pag.
,
.
XXM
rum, lom.
I,
pag. 3; H.;i,ot,
(,
Dicl.oWc
di.iome, tom.
OotobrisTomusIX.
pag 2Si
des ordrcs rchg.cu;. v o
'
^^
^_^^
730
DB
B.
JOANNE RONO EREV. ORD.

alia
S.
AUG.
sissima hxcregnla,
quxin pluribus qiiam
exinde se?'vata fuisse videmus. No?i erant anie

iilam <vtatem voî
o?'di)iu}7i
qnêcumque, religiosis ordinibus et congregationibus est admissa. Quarta ex controversiis qux de ordinibus a S. Augustino dictis sunt ortx, antiquitatem spectat canonicorum ?'egularium; quos Gabriel Pennottus (1), et Lelarge (2) deducuni ah xvo apostolico Nicolaus vero Desnos, canonicus et ipse, a S. Augustino institutos fuisse nonduhitat (3). Eosdem multi sxculo xi exortos esse au:
Prcvpositi gene?âies
qui sunt pri?na?num monasteriorum et conventuum ejusde?n i-eguice vincuium. Aut si quid si?nile advertimus i?i S, Boiedicto Ani?nx abbate, SiBCulo IX, in abbatibus generaiibus cong?'egationes Ciuniace?xsis, sa^culo x et seqimitibus, simt ?'arse, tempora?-ice, aut vaide ci?^cumsc?îpt;e exceptiones {i),Non erani quoque a?iie sxculumxn
aiia hujus?nodi. Ideo sc?npsit Mabiiionius, prit?zos qui venira ordinis nomeu f^wo sensu vocabuium hodiedutn in^ teiiigi)nus)meT[ieve, fuisse Ciste?^cienses {h). Singula itaque ?no?iaste>'ia oiim per sese exstaba?it,
tu7nant.
ordinmn capHula generaiia, aut
% XIV. B. Joannes ordinis eremita-
rum
fuit
tate.
;
S. Augustini
fundator non
de ejusdem ordinis antiqui-
non habe?iiia inter se quidqua?n co?nmu?ie, ?iisi forte ejusde?n regulx ohse?^vatione?n. Fiiiationis e?iim monasteriorum, qua?n vocant, ui exstiiit
de ajitiquitate canonicorum Augustini nata est controversia, ita et de milarum antiquitate eremitarum ejusdem nominis; quos S, Avgitilini atii a sancto Doctore institutos dicunt, aliis^culo mchoatte dicvn( plures. solum xiii. Atque heec quaestio huc pe?^tinet ^naxime. Multi enim sunt qui o?'dinem hunc a B. JoanB ne Bono s^c. xiii institutu?n esse afprma?U; i?iter quos Gab?Hel Pe?i?iottus in prssfatione ad HistoB. JoauDcm
Quemadmodum
S.
ordinem erf-
antequam exsurgerent ordo Cisierciensis et congregatio Ciuniacensis, vix in hac quscstio?ie facie?ida est ?ne?itio. Ex quibus sequitur. si monasieriaaliqua monacho?'u?n aut e7'e?nitarum, qua;cu??ique f\'e?înt, regula?n S. Aiigustini sint secuia
tvvum B. .ioaunis, hu?ic non esse o?^di?iis ere~ mitaru?n S. Augusii?ii condit07êm. Aiquiprofecto fuisse ?nox appa?'ebit. K
a7ite
135 Inquire}idu?7i etiajn

7nonaste?'ia
mbus
ria?n tripartitam
Esorto, inquit, post S. Latera-
an exstiterint ejusmodi ''"""' ^ "'" s^cuio\,post S. Augusti?iwn, et om- ^f"^'"'*"sxcuiis sequentibus,ut imanimes asse7'u?it f...iurdor.ii-
historici ordi?iiseremita7-um,
Qua
iti
nensis concilii tempora (per Innocentiiim III hujus nominis Pontificem, ex ordiue canonicorum regula-
qucVstio?ie ghtm.
rium aasumptum.absoluti) sacro eremitarura ordine,

anteafrutris Joannis Boni, aut, ut aliis placet, divi
p?\v?nitienda est magtii ??t07nenii consideratio, ja7n dudu?7i a vi7ns eruditisp?ôposiia, non fuisse
Gulielmi nuncupato, postea vero, concessione summorum pontificum, B, Augustini reg-ula et titulo donato, paulatim oriricoepit cum iiJo inter populares veritatis iguaros dubium, an ordo ille a
D. Augustiuo vere esset institutus...
ipso
videiicetprimis sex aut septeiu ecclesiai Sccctdis ordines plu?-es 7no7iasticos, sed u?iicu?n iantu7n; de quo argionento scripsit aliquot ahhiîc a7t?iis iaudatussup?'a coliega?neus in Exami?ie lihri a D. Verhoeve?i oli?n editi (6) ex quo excerpo hxc Mahiilonii verha in praefatio?ieadA7i?iales o?^di7xis
:
Quod dubium
Be?\edicti7ii
assertum
eremitarum instituto per varias provincias, locorum et personarum nuraero paulatim aucto, in opinionem coalescere et successibus temporum ex opinione in assensum * certum et constans, coepit apud non paucos erumpere; nec levis contentionis inter personas ecclesiasticas fomitem ministravit etc. Simiiia hahet M. Brochie aliique
plures.
Hêc quoniam a nostris moribus {!) a.h&unt (egeratdeobserva7itiapiu7'iu?nreguiaf'Uin

:
u?io eodemque ?)ionasterio) {S),a vcrisimilitudiue aliena plerisque videutur,qui ordinum relig-iosorum difierentiam ex regularum diversitate pro nostrorum teraporum statu sestimant. Verura illo aevo,
171
quum unus
esset raonasticus ordo,
necdum
in varins
^'
CtilO
ade^m
perCmuit.
Quid vmirei,
anle exoi los
134 Notabile vero est B. Joannem i?i processu annorwm 1251, 1253 en254, dum eremitx Cxse-
m endicwiits.
(lOmine ordini$religioti.
c mel quidem prodire.
nates a mullis annis regulam amplexi erant S.Augustini, dici ab iisdem locis paenein?iumeris sui Ordinis institutorem et fundatorem. iVec mrnus, in toto processu, nomen S. Augustini ne sc
regularum diversitas, quse uniformes censebantur, nullam inducebat ordinum diversitatem uti nec raodo diversae in eamdera regulara constitutione-s quas varite uniusejusdemqne
classe3divi.sus; illa
:
ordinis cougregationes
sibi
prfEscribunt, unitati
ordinis,
ordinis
haud
officiunt.
Hanc monastici
non
modo
et
iu toto
Occidente, sed etiam in Oriente simul
Ex quo
conctudi potest sta-
tum ereiniticum cum cosnobitico et vita Mendicantium conjunctum, habitu?n ut rem novam et longe
pr^cipuam; quippe que?n nescirent dicti eremitx a S. Guilielmo aliisve eadem forma eodemque eevo
atiquibusin tractibusjam fuissepropagatum.Ideo vero minime est dicendum eos non fuisse ordinis
Occidente unitatem in variis ad Acta Sauctorura Hanc vero ante me diserte docuerat Lucas Holstenius {seu P. Possi7ius) iu praefatione ad Codicem regularura cujns sententiam hoc loco ipsis ejus verbis referre juvat; sic ille capite iii (9). QucV recitat dei?ide MabiiioJiius, hic omittimus, siquide?n in hoc ipso tOiJW
nostrorura praefationibus inculcavi.
:
quumipse Pontifex GregoriuslX eorum congregaiionem,ab anno mini?num 24] hoc no?nine vocaverit.Nihit aliudad hoc tum requireS. Augustini,
1
ad Acia S. Nuncti,
ssecuii vi abbate, ubi ea-
don
quaestio
breviter
exami?iaiur,ja7n
iector,
recusa
sunt{Wi; quem locum adibit

iiia i?i
baiur,
quam
ut
ui regula?n sequerentur S. Augusti-
quu?n sini prcvsenti questione prsecipui momenii.
ni
patriarcham suum venerarentur non vero ut vinculo quocumque obedientix aut socieiatismonasteriaejusdem regulx unirentur tnter sese. Errant enim multum qui omnia in ordinibus religiosis ante s^culum xiii, quo exorti
sunt Mendicantes, reperienda esseputent, quse
(1)Cleplc.C8nomc. hisl. ItipiirUla, Culonjjc IG4!S !ib n ran 9 etseqq . n.g- 242 (2) Do CBoon. ord. .I.Miu.siliones,' pag 278 artic. 4 PariMia l(.97. (3) Conoincu-* ssc. el ree l.b i c^\ <
eumque
Tum
tur
:
in
hunc
modum idem
scriptor prosequi-
Inferiuri
idem Ilolstenius probat adver.us
hanc raona.stici ordinis unitatem nihil piaescribere veterum regularum in priedicto Codice relatarum
diversitatem,
Etenira
illae
ut prsesens usus poscebat,
inquit, a singulis, Patribus scriptae; alio,
rura
similia
cupientium
studiis
desscriptae
in
J)7.
n.im. 19. -cdil.
pag.
130, edi(. lt;82.

.,
sicc. IV, prarl.
priefat.
-(i}CfrMab,llon.AnaSS:ord.s'Ked nnm. UC. - ^5) Ibid. saBc. v. prtef. iium.'
Examenhisloricum, eu. pag. IHO. (7) Tom. I.pitef. 18) Cfr Cxam. hist, ctc, pag. 93. - |!l) Pricf. puu. xi. Brockie; vi-lap. flligQc, Pairoloijiu, lom. Clll, col. 103.- (lU)
(0)
Supra, pag. 599, tium.9.
commune
commune pmponebantur
73^
ut ex his quique, pro
qaa hso
reffula ceu
fuudampnfnm
v;t>
E.C.
qu^
et
castrare seipsum A propter regnum c^lorum it-feuiim ctEiorum, "

^
'
crucem tollere qujE patrem matrera, uxorem et agros propter Christum relinquere ; quae vendere patrimonia et dare pauperibus sicque nudos Christum sequi suadebant. ReguliE particulares nihil aliud nisi ejus primse
;
qufB abnegare se et
ZtaZT^Sf est bremter

naza
ahbatis
(3)
,
^''''''"? ?''^^^' "^^"^^" superius ad Acta S. Nuncti
nec quidquam in contrarium est De Europx vero monasteriis dici qmdem potest, exmodo disputatis, anies/ecutum
oppositum.
XI
ac univeriâlis regulfe applioationes aut dech.ratiODPs, locis et personis plerumque aptats, habebautur.
Anfxeri'
monasleria
minime potest.
congregationihus, seu monasieriorum societaiibus, qum ante illud tempus non exstiterunt, sed de jnonasteriis solitariis id certo affirmari
138 Multo facilius
non ohservatam
esse
regulam
S.
Augustini
136 Post hssc indicantur in laudato opere (1) aliiplurimi auctores, qui similiter unicum per
muUa
sxcula exstitisse ordinem religiosum censuerunt, qiix res jamdudum est induhitata. Si
dum dicit (4), non esse auditos in ecclesia eremiias ""' '""'*"'"' Augustinianos ante tempora In7ioce7itii IV Pro- IZui^ cul duhxo
rum
id falsum est. Fuisse in Europa [inquit Henschenius in disquisitione de ordine eremitaS. Guilielmi)
confutaturMarianusBrockie
**"" *'"'""'
admittamus ante Benedictum Aniayiensem, quod improbabile minime est, regulam S. Augustini viris fuisse adap>tatam,7nirum tamen non videhitur, his sxculis quihus itnus tanium erat ordo religiosus et plures in eodem monasterio
igitur
diu ante [Tnnoceîtium III) varios
ubique eremitas, secundum regulam S. Augustini degenteg, clarum est, attestante etiam Innocen-
servahantur regulê, ordinis S. Augustini (seu monasteriorum in quibus ejus regulautehantur), nuUam haheri mentionem : quee tamen, propter B hoc ipsum silentium, magno nwnero fuisse profecto non dicam. Aliunde celeberrima regula Benedictina, quam commendabant Pontifces,
reges
et
sit
X,
dum lib. 11 regest. 14 epist. 87 et 88 confirinat abbati et conventui Majoris monasterii Turotio III
nensis monasterium Foutis-Giardi, iis diu ante ab episcopo Cenomanensi donatum, quod fratres ere-
mit, ab institutione loci secundum B. Augustini E regulam conversantes, vit ac couversationis extitissent dissolutae et inhonestce (5).
concilia,
ceteras ohscurahat.
labilis
Et vide
fortuna
instituen-
Verum memi.-
quam
sxculo
rerum humanarmn
quum
S.
Odo Cluniacensis ad
dam
tit,
vitai raonasticas
disciplinam se totum conver-
eamque late m varia GalliaB monasteria cum nova tum antiqua propagavit, in antiquis ita
,
labefactata erat relig-io, ut sancti Benedicti reg-ulje non modo observatio, sed ipsum etiam nomen in
plerisque ignoraretur. ita in Gallia, ita in Anglia et iu Hispania; adeo ut Odo primus ejus regulJB propagator a nonnullis eius temporis scriptoribus creditus sit. Hos inter mouachus Dervensis ano-
ibidem hinocentius acioru7n in eadem causa ab Eugenio III et Alexandro III Donationem vero b. m. Guillelmi Cenomanensis episcopi [qui fioruit medio sseculo xii (6] ) a fel. record. Eugenio et Alexandro nostris praedecessoribus confirmatam.... ratam habentes etc, (7). Ut itaque manifestum sit sascido xii ineunte Jatn degisse ibi ere7nitas sub regula S. Augustini. Simiiia de Hispania et Lusitaîia repeyîri possent, ut videre
nit
uymus. qui librum de miraculis sfuicli Bercharii abbatis scripsit, regulam sancti Benedicti ad id tempus " hominibus Erancorum iraperii inauditam " fuisse dicit unumque Luxoviensis monasterii institutnm [sew regulam et usus -Scoticos S. Columbani) apud eos obtinuisse. Sunt verba Mabillonii in Annalibus Benedictinis ad an,
apud Toreliu^n in prsefatione ad to7nurn 11 Sxculorum Augustinianorum. 139 Idem de Anglia dici potest; nam 7'eciiat
est
i'iMrtnu'p' /">''*
""'"' iiiilMbiiatum
ihidem iterumque sub annuiyi 1251) (8), Breve Alexa7idri IV, datum Anagnia^ 3 nonas Julii, pontificatus anno 1, directum Dilecto filio Priori generali fratrum Eremitarum ordinis sancti Augustini in Francia et Anglia. Ei committii Po7xtifex ut in
omnes eremitas
Franciag et Anglige,
tam
in capite et refor-
quam
in
num
eremilarum
S.
membris, correctionis oflScium
927.
Augutliin
1S7 Oleum et operam perderet qui inter hsec reperire veUet rara aliquot monasleria, in quihus servata fuerat regula S. Augustini. Dicta vero C sunt hasc omnia de statu monasteriorum xvo medio, ut vis imminuatur argumenti negativi, ut loquuntur secundum quod dicunt ante ScV,
,
mationis exerceat. Erant igitur sseculo xii et ante 77%ediu7n xni 7nonasie7Ha eremiiaru77i S. Au-
gustini in plerisque Europse partihus. Recenset ea diUgenter ToreUus in laudata prsefatione, sed
culum
XI
non observatam fuisse hanc regulam,
siquidem nihil ea de re perhibet historia. Uni' tersim de ejiis observatio7ie, sive a canonicis sive a monachis, sic scrihit Mahillonius (2) Nullum
:
quo probetur eam regulara iu inonasterio a S. Augustino condito .^. servatam, aut ab aliis virorum coUegiis per Africam ^ j sparsim florentibus. Nec concilia Africana, nee Aotfi Sanctorum ejus fetatis nnnlia sunt frpsta qualia gesta Actft Rnnftnrnm Piiis SRtatisi Fulgentii, nobile antiquitatis monumentura, nec S.
certura
apparet
vestigium
paucissima qum sseculo xii antiquio^m vult vir promptce fidei, et pleraque quse ipso hoc sseculo C07idita referi, invenio, lectis monumentis, non quod atioqui de eorum tantse esse antiquitatis plurimis jandudu77i fassus erat Herre^â in Alphabeto (91. Eoc qidbus pronum esf credere iisdem ScBCulis adhiberi ccepisse aut iteynim ccepisse db eremitis regulam S. Augustini, quibus abhibita est a collegiis presbyterotûm, qui inde canoniei
:
-.- ^ regidares w . ..w ... .^ .....1. t/1 ^y <V.XV .-w suni dicii, id est sxcido xi ei xii. Pauperes enim et indocti ere77iitx in monasteriis tum /f-y^JQf^y^fJhi/.v xj plures nijr/''i'n *>m<jm/ ///h'op/i_ existentibus, si nlijr-ox nume7'0 essent, admissio' nem de facili non obHnuissent ; ideoque regulam
,
,
.1
Victor Uticensis ejus regulie merainerunt. Nullae occurrunt congregationes clericorura aut canonicorura, quos ea regula ad certa vota constrinxerit.
undequaque jam notam, aucto^Hs no7nine commendatissimam, plaîam et hrevem, sibi serânadsciveru7it. Ei hsec est ratio cur 7ion reperiantur privilegia pontificum Innocentio III, aut si mavis, Eugenio III antiquiora Patent hase ex Bullario Augustiniano Laure7iiii Ernpoli, ex
FF. Sammarlhoni^Galliachrist. <om.
Torelli.
ir, fol.
(.
dam
non posse ante sseculum undeciraum,aut8iplurimura concedemus, ante deciraura, ostendi ullara congregationem in
Et
i7iferius
Persuasum nobis
est
Examfiii liisior. ctc pog 161. (2) Gcmiiio apolog. Bcncpu^. 10 ot scq. ConîtiinliEe 170(i; np. 1'ADmcn hislor. ctc. ti98, num 8. (S) (i5) Png. (4) Supra num. 8t. pag. 156. Ilensclicnius. Acla SS- lom. II Februarii, pag. 473, iium. i. ((>)
(1)
(lielina.
Scc.
Agost. an. 1210.
num. 18ct seqq.
num.
516 vcrio.
(8)
(7)
Ap.
Tom
II,
IV, pag. t)07.

27. ctc.
(9)Tom.
I,
pag. 117; lom.
pag
Annalibus
,;
7S2
E.
DE
B.
JOANISÊ
BONO EKEM. ORD.

sis
,
S.
AUG.
eorumdem duximns commit- n
v*
*"
C.
Annalibits Torelli et ex antiqidssimo historiographo ordinis Jordane de Sadonia, sxculi xiv meuniis scriptore, qui de Innocentio III in hunc modum scribit [1) Hic erg-o Innocentius papa tertius, fuit primus suramus poutiiex, a quo ordo habuit aliquod privileg-ium scriptura, quantum eg-o
:
et
processuura
tendam.
Cum ig-itur idem cardinalis de mandato et auctoritate nostra, electione de prjefato fra*tre Lanquia eam invenit celebratam canonice, eoufirmata, super professione ac electione, necnon et nomiuatione prioris geueralis ipsius ordinis fafranco,
UZ
ovdinavu
'"'
*:'"''f
^'""'"^'"'-
potui ictlagare.
J S XV. Eulla
Admonet nos
Inno-
centii
IV, quo continetur brevis
eadem auctoritate statutum edidit providura et honestum, prout in ipsius cardinalis litteris inde confectis plenius contiuetur. Nus vestris supplicationibus, quod ab
ciendis de ca;tero, ac aliis articulis,
historia congregationis B. Joannis
eodem cardinale super iis factum est, ratum et gratum habentes, id auctoritate apostolica confirmamus, et prEesentis scripti patrocinio commnnilitterarum ipsarum prsesentibus de verbo ad verbura inseri faciendo, qui talis est 143 Guillelmus miseratione divina S. Eustachii diaconus cardinalis relig-iosis viris et dilectis
in
ad
jTcc
annum usque 1253.
mus; tenorem
congte-
galiones ert-
e7'eniitica de Brictinis, quss anno 1228 a Gregorio IX regulam acceperunt S Augusiini m llaliatxmonasteria Tusci<e, quibus eamdem seroandam eulo xiii,~ de tribuit Innocentius IV anno (2); denique congregat ioiiE monasteria B. Joannis de quibus dictum supra. B. JoaoDis. Bis pfwfuit Beatiis per plares annos, ut loquitur B Guilielmus S. Eustachii cardinalisin bulla mox citanda ; sed quu?n curx fratrum cedere aspirayêt, designatus est ab episcopo Cxsenate Ma7igino in priorem conventus Cxsenatis et per hoc in geyieralem totius ordinis fr. Matthxus. Bic
milamm
In Italia, virentcB. Joanne Bouo, era?it monasieria
n^ju uner.
'""^'tpro.'
Christo universis
prioribus
et
fratribus
ordinis ^"""""'"W'
""''"'\'^''"~
S. Augutiini
HU
eremitarum, tam prtesentibus quam futuris in ner peiuum. \ariam ordims vestri formam in profitendo et elig-endo sibi priorem g:eneralem sectantes, in variam iuter se dissen.sionis materiam inciderunt; propter quod uecessarium extitit in hac parte vobis et eidem ordiui per apostoIiciE sedis providentiam subveuiri. Sane ad audientiam domini Fap^ pervenit, quod bonEe memoriae Joannes
B.
immus.
Bonus
iu ordine vcstro
primum apud Budriolum
quum pluribus anuis congregationem rexisset minime sufficiens habitus ad id inunus a fratribits quibusdam, successorem accepit in capitulo generali, quod Ferrarise anno \U9 eo ipso tempore quo beatus Maniu3e supremum diem obibat, erat coactum. Qux otnnia, et rnulta alia, ad no,
plurimi converterentur ad eum , ecclesiam in honorem B. MariiE virginis construsit ibidera. Crescente autem numero et merito hujusmodi conversorum
Caesenatis dioecesis de concessione dioecesani loci ejusdem domum incepit (l); et dum fama conversationis ejus per loca vicina crebresceret et
tiiiam congregationis B. Joannis midtuin conferentia continentur in litteris Guitielmi Fieschi, nepotis Innocentii IV et cardinalis S. Bustachii, de anno iih-6;quas Pontifex integras inseruii in bulia Admonet nos, ejusdem anni, ordini
receptorum religio vegtra per eos iu diversas partes, in quibus mansiones construxerant , extitit
propag-ata.
eremi-
tarum directa. Hanc visum est hic recudere, tum quod est suimnarimn quoddam historice congre-
tum etiain quod ad perfectiorem intelligentiam procesmumZo ^'^'"'''""'" "P"' sloUcorum muitum inservit (3^. stolicoruin multum inZ-cit (3,.
Bulla Innocentii 1
1',
gationis eremitaruni B. Jouunis,
ab ea B. Augustini reg-ulam sibi dari (5); et sic es tunc coeperunt in reg-ularibus observantiis iustrui et
re-
Cum autera iidem rehgiosi aliquam de approbatis regulam nou haberent, quidam ex eis accedeutes ad sedem apostolicam, obtinuerunt
lU
ihguia. ohc-
"""^s.yiKji.-
"'"''''"""
^'"*""*'
141
yua Dei.
conjirmiil
Innocentius, episcopus, servus servorum Uuiversis prioribus et fratribus ordinis

ere-
mitarum. salutem et apustolicam benedictionem. Admonet nos cura suscepti reg-iminis et auctodebea-
gulariterse habitus, lii l>a^"".";";'' habere. Et quia eorum '^^"'t"^- qni ha"r;"=- "' 1"!^ ^,'*"' ^'''*'''_ Mmorum v.debatur conformis, apud aliquos scandalum quodaramodo suscitabat de mandato et auctoritate duorum cardinalium, qui tunc in partibus Lombardiae legationis fung-ebau,
tur officio,
g-erunt.
nigrum
(6),
quem
grestatis
adhuc,
ele-
ritas pontificalis inducit, ut et plantare sacrara relig-ionem et plantatam lovere summopere
P
tw-^, fon.m
tunc esequimur, si ea quai sunt recta nutrimus, et corrigimus quse profectum virtutis impedire noscuntur. Quia vero diversitas
utilius
mus, quod
Qui cum jara vocarentur fratres eremitge Joanuis Boni ordinis S. Aug-ustini, novitii qui recipiebantur ab eis, profitebantur hoc modo Eg-o N. facio professionem et promitto obedientiam Deo et
145
:
/""A*"""*-
formae,
quam
fratres vestri ordinis in proiitendo et
lem curam ordinis praedicti commisimus, examinationem electionis celebratEe in e-eneralem r^X rem ejusdem ordinis de dilecto filio fr T .nf
Mediolanensi, tunc priore doraus vesir^ iônonjenvestr^ CnT^"''
elig-endo sibi priorem generalem servabant, diversitatem etiam inducebat auimorum et per consequens scandalum generabat. post diversas electiones et cessiones factas de prioribus iu ordine ipso et diversos processus super iis habitos ; Nos ad quos spectat errata corrigere ac nutrire directa cupieutes paci et trauquillitati vestr paterna solhcitudine providere, dileclo filio nostro Guilielmo S. Eustachiidiaconocardinali, cui dudum
B. Marise, et tibi priori fratrum eremitarum S. MaTise de Caesena suisque successoribus usque ad
mortem, secundum regulara B. Aug-ustini et constitutiones fratrura istiu^ loci. In hac vero forraa
professionis, ubi dicebatur istius loci
g-eneralis capituli
dinis, "
auctoritate
istius
eorumdem fratrum
fuit.
or-
postmodura dictum
1415 Cumque dictus frater Joannes Bonus qui per plures annos fratribus praedictis prgeruerat et
(7J,
B. JoamiBs
P''o>-
genem-
fratresipsi
eidem tamquara
iustitutori ordinis ipso-
"'
^''\"'"'i
g-euera-
reverenter inteuderant, cur* ipsorum, qufF per excrescent^m numerositatem nuraerositatem subditorura ex^ ^êrat, cedere aspiraret, fratre Matthieo et qui-
rum
"^Z^r.
fr. Ha(th<ru*
"^ ''^''^ ^'^*"^"' ''^'' assumptis, ad episcopum accessit, qui episcopus dictum fratrem Matthceum,
SiJ.
Februar... tom,
i.ag.
11,
pag.
m,
Augusl.
Tore'll,r Secoli
uum. 15, -|3l Cru/pr. n. u' Ago.L aa. Jals.aZ. 3.' -"
num. 178
Tii
et
seqq.
(7) Cf: su(.ra
niim. 118.
prfiBsentatum
pr^sentatum
aliis
BIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBKIS

sibi
lem
ûi prxeil
ab eiMem fratre Joanne Bono et rriorem dict* domus et per hoc in generaannis pluribus
733 obtinuerunl confirmari per episcopum CffisenatenScru

E.C.
H7
annwpluribui. Obtineni
tntius ordinis, sicut dicitur, confirmavit Quo in relig-ione prtedit-ta

e-eneiali priore
151 Divergris igitur in ordine vestro assumntis
,,
Cardinalem
prnlecCorem.
secundum formam
generaUter ministrante quamplures intraverunt religionem eamdem et

professionis praescriptje [quam-
tamquam
nonnulli ex ex eia fratri Matthso prffidicto simplic.ter, tanquam generali priori, non tanquam priori S. MarijE dc Cssena se profiteri princinaliter crederent). sunt professi. Interca duo
fratres pro-
quam
excommunicatiouis sententias protulerunt, ex quibus nonnulli celebraverunt divma et excommunicati taliter ad sacros ordines suut promoti. I,, autem temporibus prfedictus fr Uffo propnos nuntios ad apostolieam sedem transm.tt.ns,
alten multiplices "muÎti^r"^'"'^^^^^*"
iUosquiobedir:;
^t^^Z
">"
fessionis priedict^ Lu^^dunum (ubi tum versabatur Innocenhus IV) (1) ad sedem apostoJicam venientes, g-eneralem curam ordinis vestri a Domino Papa
terat,
mutat.onem professiouis pr^dict* et id quod .upe; el cione sua per pr^tatum legatum factum exliprout provide facta fuerant, per
dam commune,
fratrum eremitarum S. Maris de CjEsena eique subjectis pnoribus et fratribus universis a sede reportarunt eadem.
Abdicalio fr.
nobis obtinuerunt committi, et privileg-ium quodin cujus titulo scribebatur Priori

:
erata pnori diversum.
eamdem sedem obtmuit eoutirmari. Quoddam eUam prWi e gium tnnc obtiuuit quod in uullo aUo quam in
titulo
MaUhwii anno
iW, reniteutibut ff.
Cx-
tenatibus.
liS Praedictus denique fr. Matthûs, prudenter attendens quod in administratione cur^ quam assumpserat, sine scandalo diutius remanere non poterat, eo quod ad eamdem curam
12-19 ad exeuntem 1252) fluctuaret tandem fratres ipsius ordinis, cupientes unitatem et paoem in eodem ordine reformari,
152Cum autem ordo vester esset in duas partes ^fe?'* Uivisus et inter muhiplices contentiones et diseor- ^'"'^''""' ''" dias inter ipsos exortas firoteccore fere per triennium {ab
'
eoceunteanno
noimulla cou-
siitnunt.
fratnbus
nbus
rum
nam
a.
a quibusdam sufficiens haberetur. vocatis prioet fratribus omnibus de ordine vestro quointererat, g-enerale capitulum apud
mmus
Ferra-
cong-reg:avit. Sed inter et fratres de Romandiola

(2)
,
ipsum
F.
Matthûm
(3)
super eessione ip.ius

difflnitores
MatthJEi
antequam
elig-eret
g-eneralis CHpituIi, prout
super his
nensi leotori de ordine Minorum , capellanis et socus nostris commisiinus, ut procuratores eosdem
tamquam patrosui ordinis, transmiserunt. Sed quia tuuc eos per nos commode nou poteramus audire, prudentibus viris electo Paduano et fr. Simoui Mediola-
seipsis procuratoribus constitutis, illos Romanam et ad nos specialiter,
quatuor ex ad curiam
num
secundum tenorem con-
(4j ipsius ordiuis poterat, de celebratione capituli ejusdem contentione suborta, dicti fratres de Cansena et alii contra prfficeptum ejusdem fralris, de ipso capitulo tandem, dissentientes et
stitutionum
vellent proponere dilig-enter audirent, et prout studiosius possent. ordmem ipsum ad statum unitatis et pacis intenderent
qus
revocare
Dicti vero electus et
contradiceutes ne capitulum fieret, exierunt. Ipse vero tr. Matthasus nihilominus diffiuitoribus electis
prsdictis, in
g-enerali
manibus eorum
cessit administrationi
bus ordinis per mtellectis, quasdam in ordine ipso pro bono statu ejusdem super certis articulis, de assensu procuratorum ipsorum pronunciaverunt servanda
, .
Simon, statu et conditionipr^dictos procuratores plenius

fr.
esecuerat, et juri, si quod in confirmatione sua ab episcopo Caesenatensi acceperat,

in
quam
tandem pronuratores ipsos concordes ad propria

remiserunt.
154- Quibus ita remissis praefatus Ugo et Marcus, qui pro g-eneralibus prioribus se geiebant et alii fratres qui obediebant eisdem, de communi voluutate omnium, generale capitulum apud Bononiam celebrarunt (5). In quo videlicet capitulo, ordinatione, quffi per pradictos eleotum Paduanum et
et
manibus nuncii ejusdem
praesentis,
ibidem pu-
nenuntiaiio
blice resig-navit.
Siiilur
fr.
"""91'
/"*'"*" J/"^'""''"
Ugo;fonna
:
profettioni
tlecti
confir-
149 Sicque hujusmodi cessione ac resig-natioue receptis, quidam fratres, ex his qui ibidem aderant, ad elig-endum priorem generalem assumpti
fr. Ug-onem Mantuanum in g-eueralem priorem totius ordinis eleg-erunt. Per illos autem qui reman-
nialio.
serunt statum fuit in eodem capitulo ut omnes qui es tunc in ordine eorum profiteri deberent,
profite-
tradita fuer.it, recitata et lecta, et diffinitoi-ibus capituli generalis electis, prjBdictus
fr.
Simonem
rentur hoc modo c Ego N. facio professionem et promitto obedientiam Deo et B. MariEe et
:
Marcus properavit Cssenam , et iu manibus episcopi C{Bsenatensis cessit prioratui loci ejnsdem, in quo per ipsum episcopum fuerat confirmatus]
fr.
tibi
priori g-enerali
eremitarum Joannis Boni.
->
Post
haec autem, vir venerabilis Aquliegiensis electus, tunc iu Lombardia Leg-atus apostolicae sedis, electiouem hujusmodi confirmavit.
CKtenates
et per eumdem a cura prioratus ipsius extitit ab. solutus. Fr. vero Ugo, qui per sedem apostolicam
confirmatus fuerat, iu manibus Bernardini canonici Bononiensis, Domini Papae caj ellani, cui anctoritate apostolica ret cessionern
wro
fr.
eligunt
Marcum
150 Fratres vero de Caesena et quidam alii de Romandiola cohaerentes eisdem, apud CEeseuam convenientes in unum, et tam consuetudini qua
,
eommissum
,
extirerat,
quod recipeofflcio
ejusdem
administrationi et
suo
cessit.
prior fratrum
fratres ordinis
S.
Mariae de Ccesena praedict, per
mum
primo
fr
et principalem,{a
elig-i et
ad locum ipsum tamquam ad priquo idem ordo processerat), generalis prior propter hoc merito esse et
ditis, priores
155 Cessionibus itaque hujiismodi taiiter expe- decHo fr.Unde ipso capitulo secedeutes in partem, /"""'^' ""''
appellari solebat,
quam
titulo
preedicto privileg-ii
pi-out spectabat ad eos ad tractandum de electione futuri g-eneralis pnoris, in quatuor fratres de ipso capitulo, qui deberent g-eneralem prioi-em eligere,
in ordine ipso obtenti (in
quo prsedicto
priori
de Csesena scribebatur) principaliter inhEerentes, Marcum Cseseuatensem in priorem dictEe domus et per hoo in generalem priorem totins ordinis eleg-erant. Ao eleotionem quam de ipso fecerant, ^ ^
'
concesserunt. Illi autem Spii'itus sancti gratia invocata fratrem Lanfrancum Mediolanensem, tunc priorem domus vestrte Bononiensis (6), in priorem
generalem S'""
ordinis vestri ['^''^ .^"-'
'^'Sev>int. Electio cujus,
uuanimiter et concorditer ""^"taiter approbata per commaoem
apostolicam
consensum omnium de ipso capitulo, fuit ad sedem per procuratores ejusdem capituli
ou.
{!} Lfr.
F.ocessus
Qum
9j.
- (3) Cfr Du Unge, Glossanum,
eoli
Agost.
aii.
1252, num.
U.
((i)Torclli, ibid
mim.
(3,
confii'manda
734
tUCToni
DE
B.
JOANNE BONO EREM ORD

bus quoque ac
S.
AUG.
E C
confirmanda delata; cujus superius sunt nan-ata processum nobis Doininus
electionis et eorura quae
aliis fratribus uuiversis sibi subjectis
Papaexamiuandumetpleuius intellig-endum comInde nos, prsemissis omuibus intellectis, ea in ipsius Doniini papse et fratrum suorum praesentia
misit.
fideliter
ejutqxu eonfirmatio. Stalula de ele~ etionc priorn
generalit, ejus
noMiifie ei
poie*t<ife.
et tara praasentibus quara futuris eremiticam vitara professis iu perpetuara. Ad prasmissorura autem
omuium memoriam et perpetuum firraitatfra prsesentem paginam fecimus sigilli nostri rauuiraine
roborari.
retulimuset recitavimus diligêntor.
156 Nos itaque de speciali mandato et auctori-
Datum Perusii sexto caleudas Jauuarii. Anno Domiui mclii, pontiflcntus Domini Innocentii
indict.
xi.
ejusdem Domiui electionem prsedicti fratris quam invenimus celebratara canonice, ac ipsum fratrera Laufrancum in genernlem priotate
papas IV auno x,
Nulli ergo
17
omuino
Maji
Laufranci,
hominum
etc.
Datum
Perusii
:
caleud.
rem vestri ordinis confirmaraus. Eadem auctoritate nihilomiuus statuentes ut idem prior et quilibet ejus successor iu perpetuum (qui quidem cum eligeudus
fuerit,
secundum sanctiones canonicas

ordinis eligatur
,
et
statuta vestri
et electionis suae
coufirmationem ab apostolica sede, seu a legato ipsius, duntaxat recipiat) g-eueralis prior ordinis
eremitarura, siue alicujus certi loci vel proprii nomiuis expressioue de caetero debeat appellari et
;
anno xi seu potius anno 10, uf legitur apud Torellum id est, 15 Aprilis anni 1253. Patet ex hac bulla statim ab obitu B. Joannis: idestpost capitidwii generale,quod FerraritV anno 1249, mense Octobi'i, habitum est,ortas esse in ordine tur^bas et schisma, et durasse fere per trienniura, ut loquitur Guitielmus cardinatis. Nipontificatus nostri
:
ei,
et
eorum, omnes priores fratres ipsius ordinis, qui et nominentur simplipriori geuerali
tamquam
mirwn compositas sunt res in capituto Bononiensi anni 125'2, in quo Lanfrancus Saptala, Mediotano oriundus et conventus Bononiensis prior, electus est congregati07iis prior gene7-alis.
citer fratres ordiuis eremitarura, iu
omnibus humi-
ter obediant et intendant.

Potesta epi-
XVI.
alii
De
ordine
S.
Augustini
E
tcoporum
priores.
157 Prior quoque S. S. Marias de CEesena et
in
priores vestri ordinis qui consueveruut in prioratibus suis institui per dioecesanos locorum , per
sseculo xiii ante
unionem magnam;
;
eosdem instituantur
de ipsa
unione
iu eis; et tara prior generalis,

,
de Saccitis, seu
quam
alii
provinciales et couventuales
priores
Fratribus de poenitentia.
ejusdem
ordinis, episcopis in
iis
quorum
dicecesibus
degunt, in
quee ad jurisdictionem episcopalem
pertinent, intendant reverenter et respondeant prout
Erant
debent ita tameu quod iidem episcopi contra ipsura priorem generalem inconsulto Komano pontifice
:
nihil attentent.
Sova formu
profesiionis.
158 Fratres etiam, qui de castero in ordine vestro debuerint profiteri, iedera priori geuerali vel certo
ejus nuDtio profiteautur hoc raodo
professionem
et
,
promitto
et
tibi
Ego N. facio obedientiam Deo et

:
B. Mariffi virg-ini
priori generali
ordinis
eremitarum tuisque successoribus usque ad mortem,
secundum regulam
Abolenlur pri
vilegia ton-
B. Aug-ustini et constitutiones
(>
traria, nominaiim conventMt Ctsenatenrii,
fratrum ipsius ordinis. 159 Non obstantibus professionibus et consuetudinibus quibuslibet ubicumque in ordine vestro hactenus aliter observatis, seu privilegjis et indulgentiis ac confirmationibus apostolicis cuicumque loco vel personse ab apostolica sede concessis, quee
quo tempore e vita migjâvit Ex trihm coneremitarum S. Augustini ires, lU dictum sup7â, hahebantque sin- iiahcts gulas suum priorem generatem. Erant vero et eremila,r\m conventtcs inter sese non uniti, veteri mo?ê, ordi- S. /Itipuiffni, nis tamen S. Augustini, quoniam sub ejus degebant reguta. Nitebantur jamdudum pontifices, Gregorius IX, Innocentius IV et Alexander item IV, varias donius eremitarum, quse nidlam adhuc ex regidis delegerant se7-va7idam,paidatim perducere ad unitatem, Ideo int7-a hi-eve te^nporis spatiwyi data est reguta S. Augustini eremitis Romandiotx, ere^nitis Marchise Anconitaîie sive de Brictinis et e7-emiiis Tuscise. Hi posiremi^ quum non haberent communem instiiutorem dicebantur simpliciter eremitse 07'dinis S. Augusiini. Innocentius IV inscribit suas litteras
in Italia,
B. Joannes, congregationes
caduca et vana et nuUius esse momenti de ceetero c auctoritate decernimus supradicta, seu conditione
quam
prsdictus episcopus CEesenateusis in concessione quam fecit fr. Joanni Bono de loco ecclesiae S. Marige de Caesena prsedictae apposuisse refertur, quod nec ipse fr. Joannes Bonus nec aliquis
ejus successor possit
Pia desideria Visitatori generali et prioribus ac fratribus eremitis universis ordinis b. Augustini (1); quae ad solos eremitas Tuscise diriguntur idem:
-.
que in hujusinodi
est
litteris
Atexandri IV pluries
ecclesiam prEedictam alicui loco supponere vel personse, aut quod priores dicti loci fueruuT, in eo per eumdem episcopura aliquando pro generalibus prioribus vestri ordinis
et
locum
obvium{2). Alii vero eremiice dicebantur vel a nomine fundatoris, eremitee Joannis Boni, vel a loco oiHginis eremitae de Brictinis. Verum
,
eremitae Tusciae ideo ceteros in observatione ejus. dern regulx miniine prsecesserunt quinimo hac
;
confirmati.
Diipemaiio'
net: inicHplio
privilegiorum.
autem de ordine vestro, qui aliis prioribus geueralibus aliter, sive quocumque modo in eodem ordine hactenus suut professi, dispensaillis
160
Cum
in re iisdem sunt posteriores , siquidem anno solum 1244 eain acceperint servaiidam (3), 162 Nihitominus Nicolaus Crusenius, in suo
rioii
MHa
p'*'
ordine
eademab antiquo requirens quas in
recen-
uUerit dicendii
eil
coustilui*-
mus
fr.
auctoritate prasfata
,
SS. Dominici et Francisci erant constituta, universaiem scilicet praeposituin ordinis et capitula generalia, arbitratus est eos sotos proprie ex ordine fuisse qui a Pontificibus ejus nomine si^npliciter sunt dicti ; ceteras vero
tibus ordinibus
ee
ipium ordt-
nem.
et
deceruimus quod dicto

,
Lanfranco tamquam priori generali eorum ejusque successoribus in omnibus ad obedientiam et reverentiam teneantur. In privilegio quoque ora nis vestri hujusmodi titulus de caetero appo-
congregationes
et ordinis ramos minoris esse facienda. Quapropterei necesse fuit inter tres con-
Lior LlT^y ordims eremitarum, pnori generali et vincjahbus et conventualibus prioribus,
'
T-
'^"'P''' '*' ^'^''''^ ^^'^

aliis
pro-
gregationes Italicas eremitarum S. Augustini, eremitas Tusci^ habere ut ordinem proprie dic-
conventi-
tum
et
genuinum. De
hullis igitur tribus
quas ad
(1)
Ap. W3d,]ing.Anaal.tom.II,pag.i66
- (y Crusen.
Mo-
n^s.ic. pag. 122.
(3) Ibid.
pag.
nScl supr .mm. UO.

0S
DIE VIGESIMA SECUNDa OCrOBRIS

eos
1 255 dixerit Alexander IV in hunc moloquitur (1): Pontifex interim priori g-enerali ordinis, qui tuncadhuc eremitas Tus...\.ntum
anno
dum
sibi liabebat
est.
unitos...
varia privileg-ia impartitus
Ou.rJ /-;/, ^"'^ convincitur ex mullt^fp^^^^^ ^""^'t^'' ^mtlaZir^^^^^ "wîamws, J. Joannem a fratribus de
fuisse fundnln.
E. C.
pcenitentia
et
Quse non conveniunt cum vera notione ordinum religiosorumy quales ab antiquo fuerunt. Eadem igitur prorsus ratione ad ordineni S. Augustini pertinebant tum tres congregationes lta~ licce, tum congregatio Francise et Anglix (2), tu,n clenjue conventus .uioumgue nokdum in
Vnio
âîiimmetribulationesetang-ustiaa;
mngm
mUarv,m
coiigrtgiuioIIUWI
8'''
"""
capUe nniio
125.
congregationem coacti. 163 Facta est demum omnium horum eremitarum unio generalis, quam dicunt unioQem magnam, ab Atexandro IV, anno 1256. Bullx unioms, quc-e data est Laterani V Idus Aprilis, ponttficatus, anno 2, istud est initium Licet ecclesi
-.
In quodam codice ms. Bibliothecx ûrgundicx in hanc civitatem Bruxellensem advemsse dicuntur circa annum 1220 et hicdomioiUa hîu^sZTe^^VulZrZ!^ vero w,. brevem''^'':^^^^ Q^^^^^r [IQ], Hic"''''' absolinmus ^ _ historiam congregationis B. Joannis Boni quam uno tractu usque ad tempus mag-n^ nmonis perducendam esse putavimus, ut deinceps^de soto beato nobis instituendus sit sermo.
(15).
quiores
Uttone, episcopo Ceeseyiate, fuisse accusatum et mtumatum (U). Quiniyno videntur B. Joanne
anti-
coram
T\
catholicaj etc; in
qua domus eremitarum

-.
in
unum
corpus unitx his verbis designantur Qusedam sancti Guilielmi, quEedam S. Aug-ustini ordinum, nonnullK autem fratris Joannis Boni, aliquEe vero
de 1'abali, alise vero de Brictinis censebantur (3). Quce verba in aliis duabus bullis repetimtur (4). De his vero congregatioiiibus et domibus earumque unione accuratissime scripsit decessor meus
XVII. Prophetia
tus; iter
beati de loco obi-
Mantuam; dolor C^sediscessul

;
natum de
et
ejus
mors
sepultura.
Henschenius in Commentario de ordine eremita,
cum non haberent aliquam es approbatis reg-ulis' sub Greg-orio IX (vel posteriores forte sub Hono-
S. Guitielmi eremiauriosus adibit. Ex hoc vero Coinmentario hoc breve solum excerpo summarium de quinque claussibus eremitarum quas unio magna complexa est Ex his, inquit, eremitee de Brictinis atque eremitEe B. Joannis Boni[
tae
rum
S. Guilielmi,
|5)
,-
subjitnxit
guem Actis quem lector
E
Yy^êrat
B.
.-
Mantuse, ubi natus erat. Quse prophetia facta est ctrca annum im, seu annis decem ante mortem
Istudcorpus, inquit, morietur ubi natum
licet in civitate
fuit (scil
Michaelede Verona, presbytero\r- ^l^tT^âl. aims, loqueretur, se non morituriwi Cxsenee sed ""'''""
fr.
Ucum
Joannes,
quum
occasione aliqua
p,.,..v.v,
Mantua),
rio III) acceperunt reg-ulam S. Aug-ustini, secundura quam sing-uli sub propriia g-eneralibus
et ibi fiet sibi
magnus hocivitute
nor,
aliquamdiu viserunt. Eodem modo fratres ordinis S. Guilielmi assumpta sub eodem pontilice regrnla S. Benedicti, suis etiam g-eneralibus subjecti fuerunt a quibus altera S. Guilielmi congreg-atio, fratrum a monte Fabali dicta, sub propriis etiam
distincti
:
etmorsmeaestaddestructionem hffireticorum multorum ibidem existentium (scilicet in

supr:'.dicta), et
(17). Dicit
ad corroborationem
fidei
christianffi
quoque dominus Bonvicinus,
civis Cêse-
nas, quod
cum quadam
vice (circa
annum
fr.
fr.
lU-l)
ipse testis ivisset ad visitandum dictum Bonum et cura eo loqueretur, dictus
Joannem
Joannes
g-eneralibus distincta. Alii vero qui nullam ex pradictis congreg-atinnibus nomen habebant (nimirum
congregatio eremitarum S. Augustini in Tuscia, eoruyndetn congregatio in Francia et Angtia et omnes denique domus qu<e nondmn in congregationes coiverant), dicebautur eremitse S. Aug:ustini,
inter alia verba dixit dicto testi : Domine Bonvicine, si placeret Deo libenter morerer Cêsen,
Bonus
unamque ex quinque
classibus constitue-
bant
Acceiunt
ali rt
(II-
(6).
non
tnen SaceiiA\
ntque
B.
hicitiic
164 Ad hanc unionem sensim accessere et alix congregationes ; ut sunt pauperes catholici Mediotanenses, qu07'um provincialis Nicoiaus idprxstat, volens,
quia diu fui in ista heremo ; sed Deus non vult quod ego moriar hic, et licet sim senex multum, tamen placet Deo quod alibi jaceat corpus meum. Et ego dico tibi quod moriar in alia civitate et extra istam provinciam (18): nimiru?n extra Romandiolam. Ait nobilis vir dominus Ubertus Taccus de Cesena addidisse B. Joaunem, dum sibi idem prxdicebat,
quod...
'
pnstquara
recederet a Cesena pro eundo p
Joannc
inquit, obedire S.
Matri ecclesie Ro-
>nstiiuti.
manae
et venerabili patri
diacono cardinali,
domiuo Kichardo S. Angeli cui a domina Papa (Atexandro

,
Mantuam, viveret parum (19). Ait alius quoque beatum pluries dixisse, se teste audiente, quod juxta finem suum, paucis diebus debebat recedere
a Cesena 166
(20).
IV) concessa est plenitudo potestatis ad infra dictam unionem faciendam (7). Asserunt plurimi inter quos Jordanus de Saxonia, in magna unio?ie comprehensos etiam fuisse Saccitas seu fratres de poenitentia Jesu Christi, quorum ssepe est meniio in
Processibus infra recudendis. At fratres de Saccis, inquit Henschenius fS), alios fuisse a fratribus eremitis ordinis S. Aug-ustini discimus ex testamento S. Ludovici regis Francorum facta anno 1269 (9). De iisdem piuribus disserit Petrus Helyot [10) ei posteum Sollerius noster ad Acta S. Ludovici [II}.
Unuyyi hic
(12),
igitur 1249, ineunte Octobri discessit CxienaManbeatus a CcesencV; dequo hcec scribit S. Antoni- '""' f'" nus (21) Appropinquante autem die vitse termini, nnno 124!).
:
Anno
misit Deus
Angelum suum
qui disit ei
Bone, serve Dei, surg-e

vitatis tuse; placet
et revertere
Joannes ad terram nati:
enim Deo quodcorpus tuum
ibi
requiesoat. Qui ut verus obediens iter assumens ad Mantuam pervenit. Hdec Angeli apparitio in Proiioti memoratur ; suscepta vero est a Cremensi, Calepino, Laudensi aliisque biographis B. Joannis. Videtur Cmena abiisse beatus
cessibus
notandum restat, dixisse Marquezium Crusenium (13) et alios, Saccitas a B. Joanne

psg.
12'?; rfi pag, lli et!.eii. I^t et 127 in mni-g. 15'J. (3) Crusen. MoFtast. pag. I2i. Wiiiidiiig. loc. cil. pay. itiS. (3) Acta SS. tom.
circa initium Octobris
(22),
comite solo
/r.
Bona-
vetitura, cui pras ceteris peccata
sua
confiteri
(!)
Cniscn.
clc.
(2)
Supia nuni.
,
U)
II
Iltid.
pug. 127
]it!K.
Ap. Bniikie.Codex 478. num. 2i. Aelu SS. Atigusti, toin. V, pns. 501 niim. lOfl. (lO)Hist. {9l de Ordres rclig. lom. lil, pag. 178, cdit. 1792. (11) Acla SS.
Felir.
47.
(6)
rcg. loin. IV. pag. 221.
Ibid.
(S)
pag
'17S,
(7)
(16)
AclaSS
(oc. cit.. pn;;,
(15) Ch: ISU. Bibl. Burgund, BruxeH. Cod. UJ)12. (17) Proccssus num. 118) Ibjd. num. 2i9. (19) Ibid num. 2*7. (20) Ibid. io.
(iK
Aug. lora. V, pog. tom. in, pag. 179.
472.
(15) Pag. 123. (14) Processui num. Ht-lyol, Hisl. des ordn-s reltg. lom. ill. jieg.
(12) An. HiÛot, Hist. des ordres
refjg.
12 et
niim,
151.
el
(21)
seqq.
Infra
iii
Vitu,
mim.
7.
(22)
VJde Processns
uum. 92
solebat.
736
AltCTOBC
DE
In
itinere,
B.

et
S.
AUG.
E. C.
quitm venissent ad queiudara locum qui appellatur Peola {]], hydropisi et fehri fenmiam laborantem miracido sanavit. Sequenti die recessit de Peola et venit Perrariara ad locum ipsorum fratrum (dictumj S. Antonii (2), situin extra civitatem ; de quo dictum in superio7-ibus. Ibi sanatus est, tactu particulx vestium ejus, puer aliquis qui per quemdam ictum lumen dexteri
oculi amiserat penitus.
solebat.
astabant, non cessabat dicere snluberriraa consilia
D
iHonitvadn
''-
documenta
elevasset,
pr.-ebere.
quendi dedisset
bus,
Postquam vero finem looculosque in cielum Junctis manifrater quidam iuterrogavit eum
Aônvi""*
''o6ri,i
*^*'''
^^
Facta
(3).
est
autem sanatio
die sabbati, nono Octobris
Tandem Mantuam
pejênit circa diem 11 dicti ?nensis. Bienitn a Cremensi, Catepirio ceterisque biographis, dicitur
quid post dormitionem de ejus cadavere in posterum' esset. Cui beatus Joannes Bonus rcspondit diceus Anima de carcere isto exiens per Dei misericordiam assunietur cum angelis. Cura revereutia corpus sepelietis per quod multis annis Dominus multa miracula mortalibus ostendet sed veuient dies (luibus tautorum signorum homines
""""
futurum
:
vitam produxisse adhuc dies undecim, a ieste vero quodam in Processu (4) vixisse forsan 11 vel 12 diebus; ceriimique est alioqui obiisse23 Ociobris. Ex quibus paiet multum errasse Helyotum, qui sciHbit beaium tribus annis in fne
illic
parum reminiscantur. Et tandem placebit altissimo plurimum houorificetur, quum fuerit magna cx parte oblivioui traditum et eo quidem tempore in
ut
;
vitse
Mayituie
Dohr
tum
Citsena-
1G7
de ejm
commoratum esse {.5). Dohrautem ingens fuit C.vse?i.v, dum
didi-
disceitu ; ad-
cerunt abiisse beatwm.
Nam
gentesrfe Cesena, ut
venlut
Man;
ait Gaiferius Wiles, nobilis vir,
tuam
anle
reverentiam et devotionem in dicto
habebant tantam fr. .loanne Bono,
obilum
quod vix ipse testis dicere posset (6). Et si scivissent vel credididissent eum velle de Cesena recede Cesena fecisdictum fratrem Joannem Bonum, quod numquam a Cesena recessisset. Et dixit dictus testis interrog-atus. quod ea die qua Cesenates sciverunt eum ivisse Alantuam, mirabiliter, imo ad niortem quasi, communiter doiuerunt (7). Dicit quidam Ugolinus, cujus filius Dalborgus orationibus B. Josnnis sanaius fuerat, quod ipse testis bene vellet custodisse tribus et quatuor mensent ita bene custodire
dere, ipsae g-entes sive
apud homines et fama, quod per universum mundura sanctum ejus noraen promulgabitur. Quibus dictis, completis in heremo annis quadrag-int.i, astatis vero suae anno octag-esirao, receptis rite oranibus sacramenti.s, anno salutis quadrage:?imo uono supra mille ducentos decimo kal. Octobris {l. Novembris), sabbato circa horam nouam in oratorio apud sanctnm Agnetem
in suburbiis Portus Mantuê in Christi amplexibus iu cifilum evolavit, regnantibus coraitibus de Casaloldis L Casalodis. Fratres vero corpns illud orani
tanta erit revereutia
commune
veneratione
verentia ex
tro,
dignum magna cum devotione
et re-
more lavante.s deponentesque in feread ecclesiam portaverunt, ad quam non est facile uarrare quot miracula fuerint perpetrata, Tandem post muifa signa et miraculorum prodigia corpus illud cum summa veueratione sublatum est
traditum et terrae reconditura. (7reexscribunt Calepinus et Laudensis et hic ejus ?iarratione7n suo more exornat. De anno et die obitus B. Joannis diximus satis superque 5. oe nuend. 169 Conventus in quo obiit, ssepe occurrit men- ^- ^9'^ tio in Processu, uhi diciiur domus S. Agnetis de Mantux exet sepulturse
sibus cellam dicti fratris in parte sua, ut dictus frater non ivisset Mantuam. Et sicut est ip.se iu hac voluntate, ita sunt omnes quasi de Cesena,
et in
mensem
majori, quia credebaut civitatem Cesenatensem

ritis et
(S).
me-
orationibus (ejus) adhuc
multum
exaltari
Similia testificati sunt multi (9). Mantuam autem adveniens beatus, a civibus honorabiliter
receptus
potuerit. Cui in
S. Antoninus,
inquit S. Antoninus; a quibus tamen loco fratrum sic prosequitur se abscondisse beatum credideri?n quantum
est,
,
,
ejusque prior erat anno 1251 fr. Gw2;;5arrf2[14).MonasteriumMantuanura S.Agnetis extra portum, mgwz^ Herrera (15), quod nunc titulo S. Joannis Boni indigitatur, olim provincise
(13),
Mantua
tra murof
oratorium construxerunt, et post paucos dies in Domino requievit... Infirmatus ig-itur, receptis devote ecclesiasticis sacramentis, et
pluribus documentis, cum hymnis et laudibus spiritum reddidit creatori (10). De morte B. Joannis Processu nihil legitur, nisi eum
datis fratribus
Alarchi TarvisinfE, nunc [anno 1641) a pluribus annis eongregationis Lombardife. Fuit olim ffidificatum a civibus anno 1249, ut B. Joannem Bonum
civem suum in
fiue vits repatriantem amicabili ho-
spitio exciperent.
Ecce quantum augeantur jam

beato in loco fratrum orafuisse. Satis diserte signiexstitisse iuonasteriuiu ante
qux
dixit
S Antoninus,
torium constructum
ficavit
recepisse ante
moriem omnia
C7'e7nensis
ecclesiastica sacra-
Cremensis vero, alia documenta, (11) ; nactus, ut conjicio, verha S. Anionini in hunc modum amplificavit (12) Ut autem sanctu.<= urbi Mautuâppropinquavit et ad locum fratrum pervenit. qui sancta Agnes in suburbiiisPortus vocabatur.obvenerationemsanctihorainisDei,oratorium ibi statim erectum fuit. Id quo quidem diebus undecira (ergo a prima die erectum et paratum
.-
menta
beaii
adventum: Ut autem... Mantuse appropinetc.
quavit et ad locum fratrum pervenit
{supra
testifi-
num.
167).
Idemvidetur posse deduci ex
catione fr. Bonaveniura? qui dicitanno \i4^9die 24. Octobris, seu postridie obitus beati, venisse Ferraria7n duos de fratribus qui MantufB mora-
fuisset oratorium,
,
quod ne undecim quidem diehus quihus Mantuee habitavit anie mortem parari potuisse autujnoj in omni devotione et in Dei contemplatione persistens, dje decima fratnbus
bantur cum ip.so fr. Joanne Bono (16), ad nuniium ferendum ejus mortis. Atqui monasterio adjacebat ecclesia, in qua depositum erat feretrum
heati, ut
non
fuii
mox apparebit ; quse profecto derelicta ahsque ministris. Ex quihus conficitur

jam
iu7n fuisse ei vel vetus
multos
ibi fratres
unum cong-regatis, dissolutiouem sui corporjs imminere et die postrema candidam illam ammam, div.na disponente gratia,
loci ilhus in
de hujusssculi nequissimi ergastulo in cslis advolandam esse pr^prxdicU corput diu obli-
monasterium advenienii B. Joanni cessum esse, vel, quod solum mihi verisimile, ab aliquo iempore tum exstitisse jam. Idque confirmaiur ex a/fectu Mantuanormn erga heatum, adhuc in vivis ageniem quos sine conventu ejus (17J
,-
168 Adventante autem hora egressionis ejus confratribus omnibus qui circa iUum orantes
,
ordinis mansisse, dum vicinis civitatibus suus non deerat non facile potest admitti Pergit Herrera: In eo Joannes ad superos obiit ejusque
,
(1)
Procpssus num.
92.
iSlIbid
niim
Os
,-,
ni
num-7.-(U)
pag. pars. V.
II,
Proccss. niim. 294.
_( (2)
ln Vjl-. m.s.
(13)
Pro-
num.
(i),
Ibid.
num.^^îÛiâiireU.^-ii-U,',*;! Vua
107.
(Ki)
Protessu, oum. 9j.
- (17>CIr.
^
'
P.o.cssns
sacr&
sacra
pig-nora
aliquandiu
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.deposita. Anno 1434

S.
737
ktetott
t
subjectum
illius
emt conventui
Ag-netis
et
titulo
B. JoannisBoniappellnbatur.
SiceniradieSlMaji
:
anni habet Gerurdus de Arimino Generalis Pecimns fr. Simonem de Ferraria baccalarium nostrura vicarium super conventum Mantus, el B. Joannis Boni ilU subjectum. . Ad qux hxc advertit idem Herrera Non est recentior consuetudo honestaudi Joannem titulo beati et consecrandi illi doraos et templa.
.-
YVITT Floiroi;/. ^ ^ AVHl. Ji,levatiO COrporiS annO -1251; miraculum accensi cerei ef
iSr -
E.C.
caadelarura, et alia; de beati tunica, qu8e servatur incorrupta,

et
de
habitu ordinis.
Tâcta est elevatio anno 1251, mense Majo, quo~ damdiedominica, qu^ dies ab antiquo seligi consuevit ad elevationes corporum, quas
-L
Corpui
beai.
in eccleiiu
quo quxdam Pamphilia, qux interventu beati ab

epilepsi et febribus liberata fuerat, testata est in
170 Bxuviê B. Joannis depositse sunt in templo S. Agnetis, ubi fidelibus venerationi fuerunt. De
C\im
Corjna eUvan^ anno
hunc modum. Audivit sciticet a viro suo mense Octobri, anno 1249, quod in ecclesia S. Ag-netis
fratrum heremitarum de Mantnaerat quidara benedictus frater nuper defunctus, qui vocabatur fr. Z5inebonu.s, de ordine scilicetsuprascripto; ad quem marilus ipsius testis iverat et viderat ipsum jacentejn in feretro in ecclesia nominataetc. Pedes cujus dicti Dei viri vir ipsius mulieris testis prfedicts osculatu.s est
vocant, 1231, tjuadam translationes instituendas. Corpus etevarurk dominica, de ea die summo mane, ut meni Majo, venerationi esset
et
li
eminentem; id
sisteretur,
diebus dominicis ad officia ecclesiastica accedebant. Dicit enim qu^dam Martha, qu^ a gutta atiisque morbis in hac elevatione sanata est, quod cum taliter torqueretur tempore quo dictum corpus debebat, ut dictum est, traoslutari (de tumuto subterraneo ad alium supra terram
est, elevari),
bus
qm
fideti-
reverenter, .sicut
alii
qui aderant ibidem

sicut
similiter faciebant, credens
ipsum sanctum,
tiham etfilium... uT ad dictum corpusprasentialiter
portata fuit per ejus
idem maritus
qu cum
sibi Pamfiliae referebat.
Adiit ecde-
posita super lectulo in claustro
siam ipsa PamphiUa die dominica, 24 Octobris

(1), vel potius fecit se conduci illuc ad ecclesiam prffinominatam, ubi dictum cormis jam fuerat tra-
Etilladominica, temporepomeridiano , jaouit super ipsa sepultura a Vesperis nsque ad primumsomnum orando cura lacrimarum efFusionc etc. {%). Sequenti nocte a morbo liberata
allero di
ditura .scpulturce.
heremitarum, Dei gratiam et fratris expectaret prsdicti, ea nocte (inter sabbatum et dominicam), matutinali solemnitate compieta. cum campaoa ut soiito pulsabatur, disit sepedibus elevasse et stare (ccepisse), cum corpus viri Dei de tumulo levabatur etc. Addit infra id accidisse de mense Maji nuper praeteriti {seu anni
1251)
fratrum
quodam
die dominico
(l;i).
ah
obilu. Mirii^
Ctttii
uii IWIIII
tnm
ei
evu-
reversa (3). quibus sequitur corpus B. Joannis altero die ab obitu sepultune fuisse mandatum, nimi' riim, ut conjicere est. ob nimium fidelium concursum ; deinde sepultum fuisse, honoris causa,
1
est et
7
1
summo mane ad virum

^.-r
Hsec confirmant
173
Inquemdiem
alii testes (14).
^nensis inciderit dominica

;
ignoramus sed novimus arcam (quo nomine tumulus novus in Processibus perpetuo vocatur) in qua tum repositum est corpus, dudum 7nansisse apertam, ut suis obsequiis pretiosissima lipsana fideles prosequerentur. Refert in Processu anni 12ol fr. Lanfrancus, prior provincialis eremitarum in Lombardia,
et
qua facta
est elevatio,
Eodem mense
eondgerunt
iniiumera mtlacitla,
Arca
din aperta.
in ipsa ecclesia
bii,
(4), non vero in cosmeterio ccenout scripsit Leopoldus Volta in Summario Vitx (5). Sepultus tamen est, non in magnifico
iumulo aut mausoleo, sed in simplici fovea (6), nec videtur ecclesia S. Agnetis illo tempore fuisse pavimentata (7). Plurima ad iumulum facta sunt miracida ipso anno obitus 1249, quorum aliqua in Processihus narrantur (8); sed quutn hi instrui non ccfperint nisi anno 125 quando frequentissima fuerunt miracula, quse tempore obitus evenec runt partim sunt oblivioni tradita. Ait qu^-edam
1
postmodum
que
:
generatis prior universi ordinis, se miraculo sanatum fuisse a tepra inchoata ; dicit-
Quod cum
adesser
quodam
die post trauslatio.
(seu elevationem) corporis viri Dei solus ad arcam, adhuc existentem apertam. introspesit, et
nem
devote
suam
effudit
orationem, diceus
foret,
obsecro
te,
pater mi,
etc...
et dixit testis
quod post noêm
dies
antequam ipsa aPca obturata

vidit sanitatem
sibi
Rosa, dixisse sibi filiam suam segrotam tempore obitus beati, seu amio 1249 Credo quod liberabit me, et multos alios liberavit de infirmitatibus suis
;
perpendit et
redditam etc (15). Arca in qua repositse sunt hoc anno 1251 sacree exuvix B. Joaimis e marmore erat esccisa (16), et loco
[9). Fuit hoc tempore concursus ingens ad ecctestam S. Agnetis In morte dicti fr. Joannis Boni, inquit Bonjuga (lOj, omnes homines, scilicet clerfci
-.
et laici, raares et feminje,
cum mag-na
>S.
mag-ni et parvi. iverunt devotione et reverentia ad ecclesiam Ag-netis, ubi est et erat corpus ejus, et cum mul-
cerejs et luminaribus aliismultis; et fuit tanta raultitudo g-entium euntium et tantus concursus propter publicam- f?imfim dicti fratris, quod ipsa
tis
nuMo modo
dicere posset.
Referunturetiam in Pro-
cessibus miracula aliquot anni 1250, sed paucissima (11), iterum forte quod partim suntoblivioni tradita ; et alia deinde qiue evenerunt anno sequenti 12.'il, ante etevationem corporis seu ante
conspicuo cottocata. Ajunt enim testes plurimi, quibus itto anno morbus miraculo est depidsus, se stetisse subtus arcam (17). Elevationem corporis factam esse mense Majo sgepe repetitur in Processibus [IS], et quidem ante festum Ascensionis Domini, quod anno 1251 incidebatin diem Maji 26 (19). Eodem mense evenerunt miracula psene omnia quie occasione elevationis intercessione beati sunt obtenta ; quorum longus texilur catatogus parte ii et vr Processuum. Adeo vero testibus in memoria insidebat mensis itte Majus, ut et festum Pentecostes illius anni, quo ititer
tum sit
174
cetera illustrius miraculum accidit, ticet celebradie 4 Junii, adscripserint mensi eidem
.-
mensem Majum
(12).
In tempore
translationis
corpohs
dicti
(I)
Pnircssns
niirn.
lOt.
(2) \U\<\. iiuiii. el
lOi.
((i)
(i) i:fr itiid, injiii.
ifo
iii
1;iit.
Piocpssiis
mim.
IflO,
12. 123,
IIj.iI,
nu.ii,
100,
Ifi8. ri27, 7ii\.
Ibid. nuin. 524. Cfr nuni.
317 ad
- [U) Il,iJ. nuin. Iji7. S30. (H) Iliid. DUm. l20,
101
(3) Iliid.
mim.
viii.
liiG.
(5)
Uiilrrllo ccc- [iHg.

lliid.
Ibid. iHini. 115.

4lti,
(7i
iium. 158
(8|
(lU)
llii 17 119 IU9.Clriiuiu 102. llb) Ibid. num. (I7j 450 ci-i^l. (IS) Iliid.iium. [\6, m.
lliid
niiiii. 1
IIU. 4;:S,
(12)
ltiil.
num, Ml.
153. 3i:(. 451. lc.

(Ifi|
llii.l.
(i3V
uuni.
in
llna.
15;.
imm. 412.
331,332,
fr.
IBij, 11^2,
156,
eU-.
(19)
Ibid, iium.
412.
Octobris
Tomus IX.
97
738
iCCTOIlt
B.
JOANNE BONO EREM ORD.

die
S.
AUG.
,
E.C.
Vescrtbilw
fr. JoanDis Boni, inquit Joanninus testis, pueri de civitate MantuEe (et quidem maxime de contrata
transitus ejus populo devote ostenditur febricitans ejus tactu sanatus est. Erat autem
est
et
aut
miraculwn
acfenti cerei
et
S. Nicolai) (1) fecerun fieri
maximum
et pulcher-
candela-
rnm.
rimum cereum, super*quo erant candell* multfe et diversê accensje, et ipse cereus accensus erat. Et in mense Maji, die dominica Paschatis Pentecostes, post tertiara fseu nostro inore numerandi horas diei, post nonani matutinam), dicti pueri
venerunt ad ecclesiam S. Agnetis, ubi est et erat corpus dicti fratris, et multas aliae g-entes cum eis cum maximo g-audio et lastitia. Et cum essent prope ecclesiam S. Agnelis, dictus cereus extinctus est cum omnibns candelis super ipsum astantibus Et cum essent jam prope ecclesiam, et fratres esivissent cum aqua benedicta ad recipiendos dictos pueros, et g-entes dolerent multum quod dictus cereus offerebatur ita extinctus nec de levi propter ejus altitudinem poterat accendi, omnibus ita astantibus et videntibus, in introitu ecclesiEe di-
(siquidem hodiedum adser-vatur) coloiHs grisei seu ut Itali dicunt di color bigio (7); sed post (6) elevationem corporis anno 1251, ea tanquam
:
,
magni
indutum est nova coloris nigri, qui ordinis eremitarum S. Augustini proprius est vel, si nondum anno 1251 iite color est admissus, fuit saltem in translatione prima. Explicanda haecsuntin hunc
,
pretii pignore reservata
illud titnica
modum
.-
176 Preescripserat Gregorius IX,
anno
pontifi- etquid
prit.
catus XIV, Christi 1241, ut eremitse S. Augustini in Lomba7'dia vestirentur cucutla alha aut nigra ad disiinctionem a Minoritis (8). Frater Andreas
"'ipterini
Poi,ii/ice$
eiV-
ca liabilum
ordinis.
prior generalis eremitarum de Brictinis in Marchia Anconitana , obtinuit ab eodem pontifice
eodemque anno
1241, ut dictis eremitis liceret
cum omnibus caudelisperse ipsum uno momeuto accensus est. Quo viso coeperuut fratres cantare et alite g-entes laudare nomen D. N. J. C. Et fuit ibi tanta Istitia et exultatio etc (2). Deinde
ctus cereus
quasi in ipsa hcra coram sepulcro
dicti
fratris
colorem pristinum retinere, hac conditione, ut cucullas non cingerent (9). Inde naia videtur aliqua confusio ; nam legimus B. Joannem non modo cucultam griseam gessisse, sed etiam fuisse cincium, et, ut videtur, usque ad finem vitx (10)j quem scimus tamen obedientiam Vicario Christi
illuminatus fuerat quidam CEecus (3); ex quo novo estu adsiantis ?nultitudinis Ixtitia et triumphus
prxstandam tum suhditis tum ssecularihus perpetuo commendasse (11). Denique eremitx
, ,
erupere. Est hoc miraculuyn a hiographis B. Joannis multum celebratum; scribit anno 1484 Ambrosius Cremensis in vita inedita
:
B. Joannis, de raandato et auctoritate duorum cardinalium, qui tunc in partibus Lombardise legationis fung-ebatur
offlcio
,
Et est hodie
illa
nig-rum
quem
gpstatis
Mantuano populo celeberrima
festivitas, ut in testi-
monium
miraculi cerei accensi, et ipsius transla;
tionis (primee scilicet, quse contigit S3eculo
xv de qua mox dicetur) perennem memoriam, futuris semper temporibus in kal. Maji (propter factam
die inventionem corporis, posi heati oUivionem, medio sxculo xv)
illo
adbuc (inquiebat anno 1253, mense Decemhri, Guiliehnus S. Eustachii cardinalis) (12),habitum elegerunt. Factutn id videturpost ohitum B. Joannis; e^ quidem litterx Richardi, S. Angeli cardinalis ei visitatoris generalis ordinis S. Augustini, quihus staiuit ut omnes fratres illius ordinis deferant cucuUas nigras, datse fuerunt eodem hoc anno 1253, die 2S Julii. quihus apparet, ma-
diuturnam Communitas
Mantuana cum multis cereis ad ecclesiam S. Agnetis (seu templum eremitarum S. Augustini in civitate) convenientes, et in honorem et gloriam ipsius
oblationem reddentes, cereos ipsoe Quod servavere nepotes et nati natorum et qui nascentur ab illis. 75 Mirum videbitur nihil legi in processu de conservatione corporis, a mense Octobri anni
viri sanctissimi
Ex
xime ex verhis cardinalis
S. Eustachii, eremitas B. Joannis mandatis pontificiis, uhi sufficienter
prEedictae
ecclesi* relinquunt.
De
coruerva-
lioni corporiB
potc
18 tnen; q<ix
(M, itemque
lunicx
/uerit liMc
ia49 ad Majum anni 1251 nam corpus fuisse integrum post illud tempus, certunhtest ex translationibus, in quihus id animadversum. est; et satis sit hoc loco dixisse, conservari hodieque integrum Mantuae, post annos plus quam sexcentos a morte elapsos. Ideo scilicet nihit de hac conservaiione testes sunt elocuti, quod res esset examinatorib.us notissima, et de qua eis omni hora, in ipsa civitaie in qua processus agebaniur,constarepoterat.
:
innotuerant, ohtemperasse ; et recte id propugnasse Herreram contra Waddingum (13) licet a GregoHo IX et Alexandro IV tarditatis in obediendo arguantur eremitx de Brictinis, qui in Marchia Anconitana degehant (14). 177 Ut vero historiam pretiosi tipsani, quod in elevatione corporis B. Jofinnis sepositum est, hic absolvamus, de eo fr. Ardizzione anno 1253 testatur, quod fr. Joannes Bonus usus fuit per totum illud tempus in quo dictus testis fuit cum eo, se teste vidente, unica tantum cuculla staminea subtili, tam
.-
Beati innica
adiervtlur
liOilieque.
hyeme quara iuEestate; quae hodie potest videri reservata a fratribus suis, in quodam scrinio (15).
in
Eadem
de causa nec de cuculla, sive tunica, qua heatus indutus vixii (4), quacum sepultus est, et
quse octodecim post mensihus reperia est integra et incorrupta, quidquam dixere iestes. De qua
Servaiam fuisse anno 1455 didicimus supra ex S. Antonino; et de eadem hsec scribebat anno 14S4 Augustinus Cremensis in vita ms Tunicella illn,
.-
qua indutus
et
fuerat,
cum
bireto et zona, ita integru
qux ad hanc usque diem Maniu^ adservatur, hic paucis agendum est simulque de causa ob quam vesie alterius coloris, nigri videreliquia,
;
sacrum corpus postea est induium. deque mutaiione coloris vestium qu3e in congregatione B. Joannisposi ejus ohitum est facta. Accurate de
licet,
sana atque incorrupta permanserunt, ut usquc hodierDam diem in coenobio S. Agnetis maxima cum veneratione serventur. Eam illam esse qua induebatur in viia, quamque descripsimus num. 80 hujus Commentarii, patet etiam ex colore que?n ei assignat lierrera in Alphabeto (16) Ejus cappa
in
.-
(sive cuculla)
ejus iunica scribehat circa
ninus
(5)
annum 1455 S. AntoTota vita tunica staminea utebatur, qu

obitum suum decem anni 1249 adMajum Ulffisa; qu omni anno
ratione sanctitatis ejus post et octo mensibuB fa& Octohri
anm
1251) sub terra fuit
anno 1499 MantuEe conservabatur, eratque grisei coloris, Franciscano similis. Sicenim ait noster Nicolaus Barianus in causa Vitaliana "Eg-o vidi ettetigicappamB. Joannis Boni Mantute, quas grisei coloris est, qualis scilicet coloris nunc est habitus ipsorum Minorum. Simitia iestantur
:
Dum. 450. VHK. iiuro.
{) Vide supra, aum tO (Sl Infrfl (6) P'0CssU8num. 83.-(7 Sunram.m Tgî?
i
(j')
yidf supra
^.""'' "'"**'" 'o''*'*
----num. flO, (12) Supra num. tU. - (13) Ap. ._, v puyJefens, seei. vii, ". ADologelicj tlefens, seet. VII, num. i i-b^J
,
. .
m. Roma:
1732.
{9j ilud.
num.
^64.
10)
sV'a' miriig'!
!:
^*""
''
P^^. 36?.
Marquex
A Marquezji)
suoait
rif.
:
et Volta (2);
IliEc
tunica
cum
DIE VIGESIMA SECUNDA OCTOBRIS quorum posterior h^c Leopoldus

caputio oblong-o et acuto
739
inquit,
Denique de hoaierna ejus conservatione haec scribtt R. D Cano nicus Sordi in notationibus mss.: Tunicam qua
utebatur
MantuT a Aug-ustinianis, quibus dono data est ab ultimo duce nostro Ferdinando Carolo.
adservatur
hodiedum
perttv^
(anno 1775)
imprimh amequam ret, prajdixerat fore ut Domen suum per lonffum tempus oblivioni daretur. Quod reapse factum est
h^nn,, Bonus,
VoUa, ^n hutoria Manluana
LZ
*"CtOI
E.C
""''"
*"
""'"""''
qucn.am ea tempora
infelicia successerunt
intestina bella, odia publica ac privata et tyranni-
quibu;
Itr'""
dum
viveret, servat ecclesia cathedralis
cum prscpue imperium eorum
in eleganti theca eburnea, columellis ciystallinis adornata, cui imposita est parva statua seu imag-o sanctK Solet vero in festis et novemdialibus devotionibus qujE in ejus honorem celebrantur,
dudum offl" ofHcmrum suorum immemor
qui imperandi pote'' "^P-ban.,effecere utpop'ulus
ZZ7
lentL
retur
(9).
'
proponi
Pimt Caienalam erga

Bealum;
Uaniumica
:;
venerationi Hdelium in altari majori. 178 tot mimculis quw operatus est Beatus tn elevatwne corporis anno \lhl,factum est ut tterum Ceesenates dolerent ,, ^,,, maxime, vnuujime, nec minus '"" ''^'' '^"' ''^^^" ^^^^" ^' "^'^^^' '^ tanti *"T. pretn pignore cernere orhatos. Dicebat anno 1254 dorainus Gaiferius miles (seu eques). nobilis vir de Cesena Si possibile esset quod Cesenates hodie possent ahquo modo rehabere corpus
fieret, tum "'"'"'" ^" J"'==t- et ampliu^ r'" '"'" ^" *<*"<='"" * i't
T^'
Ex
Demde
addit in notationibus
Versus
"'tT.'^:"'"" m erveu,enbus ahquot miraculis; ex quo'tempore Mantua. celebran c<Bpit quotannis

Jesta observanda in civitate et statu vulgatus est a temponbns circiter Joannis ftancisci Gonzags, id
t
:
'''*''=*""
"' '^"^ sepulchrum
inventio S. Joan-
est
tulis
MantUiB
et
dicti fratris
Joannis Boni, expenderent hodie mille marcas arênti {;J). Addit idem de cultu quo Beatum prose-
quebantur Cxsenates ipso tempore testificationis seu anno l54 Propter ea quiE Casenates viderunt et audieruut de dicto fratre Joanne Bono, tempore
:
inventio signatur S. Joannis Boni quffi tunc kaleudis Majis celebratur Die prima Madii inventio beati Zaneboni. Idemque legitur in statutis seu decretis illius aevi.
, :
ssculum XV
est circa
medium
g
.'.<,.
bus circumstantibus iverunt et vadunt Mantuam ad locum ubi est corpus dicti fratris Joannis Boni' sicut ipse testis vidit et videt et etiam de boc publica vox et fama est Cesen {^).Mantux
interea,
r:-=.-r:ts=EE
,
''''/"""' ^"J'- 9^<îêntumest r.lZf''f'"! corpus, facta videlur et ejus

translatio, si fides
ms. Natus
memi, non procui a Mantua,

,
I^:^-^:---est
"
""'-
porro
iile
a tempore elevati corporis
annis
eremttarum S. Augustini et quidem ad congregattonempertinens Lombardi^, ab anno
scriptor in tractu Bergovixitque in ordine
llZZo,
scilicet
125l'
1252 e^ l'^S'i,noncessaverantmiracula{5].
annum m2,quo Brixi^
Verum
tamdiu non expectaverant Mantuani quin de sancti sui concivis ac thaumaturgi canonizatione cogitarent. Anno 1251, guo corpus et terra eleva-
tum fuerat, Innocentius IV pontifex maximus, Janu^ versabatur, quopropter insidias a Frede,
Translationem vero, etqu3B ejus occasione facta sunt miracula memorat his verbis : Die prima Maji, Mantua'
Joannis Boni confessoris ordiqua innumeris decorata miraculis, etiam cunctis ejusdem civitatis incolis celeberrima perseverat (10). Eamdem translationem commemorat quoque Augustinus Cremensis in Vita inedita quam concinnavit anno 1484 Et quia in suburbiis Fortus, inquit, in ecclesia 8. Ag-netis corpus illud venerabile quiescebat, nec extra urbis moenia locus ipse tutus nec tanto pignore dignus fuerat, ut major laus, decor et ornamentum accederet visum est omnibus corpus ipsum in urbera transferre. Sicque
S,
nosse potuerit quee medio sxculo xv conventu sui ordinis gesta sunt.
1455 ad decessit; ita ut probe
Mantux
in
translatio oorporis
nis
eremitarum
S. Aug-ustini,
adiere mense Junio duo nobiles BartholomiEus et Nicolaus ambasciatores

itluc
Bum
ani,
rico II imperatore sibi structas confugerat
(6).
viri*
Maatu-
mundum
ac iitteras retulerunt, datasJanux 15 Kat. Julii, quibus mandabatur ut instituerentur processus addita forma faciendarum interrogationum. Habiti sunt processus (quemadmodum uberius dicetur in Commentario ad eos prîoj, et
(7),
,
in
admirationem rapuere
ut toquitur
Gonzaga,episcopus Mantuanus (8); ^ ^r,i.*n.t*M./tM.o \oj-, i,",-j sed eo ipso anno quo absolutns est processus
iliustrissi?nus
perfecta
^^^^'
^^^ oni
clero
et
et
C C^senas,Christisciiicetl2b4^,l7inocentiuspontifex
migravit e
vivis.
^pparatu urbe exeuntes,
populo maximo cum ad locum ubi jacebat
sacrum corpus accedentes,
cum omni
bonore
et
(T*
illud a terra pienter et reverentia elevaverunt; mag-no cum
P
*J
J)
aIa. InventlO COrpOriS

ftôôlo*;^ transIatlO
^,
beati et
multo lumine, graudentes, urbemque intrantes, omnibus psallentibus et cantantibus, ad ^cdesiam ord. prffidictorum fratrum dlvl Aug-ustini
êferentes, quse postea S.
^ rv medlO Saeculo XV. De duobuS COnventibuS a S Aenete o

A'^
I
. _
Agnesnovanuncupata.
dlCtlS
i-i
extra
beatl
L
-
et
intra
-
Mantuam.
Ibiarca nova parata, antealtarecappell^majoh; ^^^^^^^* ^^s^^^fasanctoramsacratissimum ^P^^f Ulud corpus reverenter in arca posueruut. Dum ^ ^^^^ poneretur infinlta mlracula facta snni.Facta
LOrpuS
esthsectranslatiodeS.Agnetevetereextramuros
reperitur mCOrrupSSeCula
'
tum ^ pOSt duO

Hsuvix
8. Joannis
adS.Agnetemnovamintradvitatem. ^^^PîoremconventumdudtHer^êraeumdem esse quipostmodum dictus est S. Joannis Boni (11);

Monasterium S. Agnetis extra Portum, m7wa Quod nunc titulo S. Joannis Boni indigritatur e^c, (12).
Decoweniu
*'
^9etisexP''""''
'';"
Quas subsecuta sunt post Processus apostolicos

et
JoannisBom.-
Quod similiter asserit

poidus Volta
{IZ),
mortem Innocentii IV,
breviter refert
Mantuanus LeoInsinuat tamen auctor Diarii

historicus
;
(1) Oiigcn (lc los Fi', ermit.pag. 2i9. (2) RislrcUo, pag. vt; vidc supia. nuin 32 (3)Froc. num. 239. Iiem imm. 2tB ci 233. (i)l!n.l. nuni. 2S5. lUMn. luim 222, eic. (8) Ibid. num. Ii7,346. 309, 372. 5!l!i, 398, 403, 421) 61-428. - ((>) Rnynnld. Annal. cccles. id aii. 12i4, iium. 33 vl 12S1, num. 30. (7)Proccssu3 Dum. 3.
synod. F. Fpanc. Gonznga?- pag. 205' ap. Volta, - (9) Rislrello. pag. ix,- ilO) Ap. Toicll., Scc. Aeosl. tom. VII. psg. 3(i). (11) Alphab. tom. II. pag. 107. (12) Ilem supra, num. 169. (l3)Supra, num.32.
(8) Conslit. Hjslreilo. pag.
u.
Mantuani
740
AFCTOtlB
DE
B.
JOANNE BON O EREM. ORD.

a con,
S.
AUG.
Mantuani anni 1836 conventum
B. Joannis
et
K.C.
ventu S. Agnetis diversum fuisse
diverso loco
fuisse cvdificativn (1). Dicendum potius alterum in alterius locum successisse et iiovwH utroque nomine fuisse dictum, ex iis quas suhdit Her?'era,
Scripta authentica et processus D. N. J. C. 1251 hac super re, ipsa manu notariorum confecta eorumque cousuetis sigiliis munita, deposita sunt in conventu S. Aguetis MantuiE. Etenim dictus
lunocentius
si
hunc sanctura canouizare
volebat
suntque adscribenda hoc loco, quum pertineant ad historiam cidtus nostri heati : Luysius Gonzaga, ut habet Hippol^-tus Donesmundi lib. v. historisB Mantuanse pag. 321 et lib. vi pag-. 54, ut
non fuisset immatura morte praereptus. Alia permulta miracula ex praedictis processibus inuotescuut, sed hajc solum, quae vides, depiiigere satis
fuit.
Anno 151S mense

, ,
Aprili.
.-
Deum
S.
MantUJfi iratum placaret, circa

et
annum
1350,
dicto lapide
lingua latina
couveutum
claustram
sedificavit Aug-ustinianis
Portum. Et Fridericus Gonzag-a, marchiouis Mantuaui jirimug-enitus, circa annum l-i72 fecit a fundamentis de novo fabricari ecclesiam S. Joannis Boni, ut apparet ex altaris ancone. Usi sunt hac ecciesiola et conventu patres Augustiniani usque ad annum 1650, quo tempore
Ag-netis Mautuae extra
exarabantur hasc, iu silice 184 Celebratus est dudum Mantuse dies 1 Maji in memoriam inventionis et translationis pri(13), sed ei suffecta est ipso sxciUo xv, saltem
Tum addebatur in Olim in pariete picta sculpta auuo 1693.
}'>-imafaciu
mx
quibusdam
nius Verie
retâ.
in locis.octavaresurrectionisDoinini:
(11), colitur iu
141)1
die2
deiêlinqui dehuit
concidisse in terram eccte-
annum 1403 Atitooctava Paschse quod et Scccuio XVII quoque obtinuisse mox testabitur HerEjus memoria, inquiebat circa
:
siolam anno 1744, scribit laudatus auctor Diarii
verum testatur Leopoldus Volta eam exstitisse adhuc anno 1775 Ibi etiamnum, inquit, ceruitur oratorium ei dedicatum, quodanno
Mantuani
(2)
;
:
resuryêctionis
lationis
Translationem anni 1585 intra octavam factam esse, ob memoriam trans-
primx, quse intra eamdem
sit
facta,
1472 Fridericus Gonzag-a, devotione motus, reaedificari jussit (3).
De eonvenlu
.S-
Agnelu in;
tra civitaUm
1S2 Conventum S. Agnetis intra civitatem verisimile est erectum esse saeculo xiii, paulo post
obitiim B. Joannis (4); dimi facta Unione Magna ab Alexandro IV, eremit^ S. Augustini ad civitaies sese transferre coeperunt ut saluti
perhibet H. D, Sordi in annotatis 7nss. Insuper inventionem , quam antiquissima tnonumenta contigisse ferunt die 1 Maji [lo] a translaiione non distinguit Bai'iholomieus de Palazzuoio sseculi XV scriptor ut dictum in superioribus Ex quibus conjecturam aliquam proponi posse cense,
.
sicut ceteri
Mendicantes
proximi, incumberent quem

:
nius. Toto scilicet sceculo xv octava resurrectionis seu dominica in albis, non incidit in mensem
Majum nisi
saecuii,
finem a pontificibus intetitum fuisse, dum varias congiêgationes regulam S. Augustini sectantes, in unum corpus univerunt, asseverat Jordanus de Saxonia in Vitis fratrum (5). Estat hujus coe;Dobii memoria, inquit Herrera (6), in reg-istris (ordinisj anno 1392. Sseculo sequenti juxta conveninagnifica erecta est ecclesia, titulo S. Agnecujus fabrica absoiuta fuisse videtur circa annum 1450, qu^que anno 1460,,c/ie V6 Januarii, a Pio II, dum, concilium Mantuse celebrabat, solemniter est consecrata (7). Exstructum fuit hoc templum expensis cujusdam nobilis feminse e gente Frizza. 1'ovit pia Mautuanorum desideria, ait Herrera (recipiendi scilicet intra civitatem sacra lipsana B. Joannis) nobilis qusedam femina ex gente Frizza quse pulcherrimum S. Ag-netis
tis,
, ,
semei, anno videiicet 1451, seu medio quo tempore reapse eam factam esse au-
ctores asseverant
dicto
tl6). Pascha autem ceiebrabatur anno 25 Apriiis et octava PaschcV 2 Maji.
si
Conciiiabuntur itaque omnium scriptorum dicta, admittatur inventionem evenisse die 1 Maji anni 1451, et die sequenti, quse fuit dominica in
.-
tum
factam esse transiationem quum ceteroqui noverimus translationes diebus dominicis aut
aibis,
festis
fieri
consuevisse
et negiecta
obiivioni data
ni.s
ad idusque tempus lipsana
fuerint ac B. JuauIn
e<i fifil
et
ideo meliori ioco
quam primum donanda.

,
Quando autetn detectuni est corpus, iocu ius ligneus quo conciusum fuerat repertus esl media exparte corruptus, exaquis proximi lacus,
185
,
rurpur,
re\m-
titui f{ iiKOr-
riiptum.
inquit Volta
{11), illu?
raneus, Subjungit
idem
ingressis per venas subterIn hanc usque diem a :
templum
postea
intra
familia
urbem erigendum curavit, quod Gonzag-a, cui plurimum semper
laudatis PP. Augustiniauis hic loculus servatur iu
deceuii theca
rei
cum sequenti epigraphe ad perpetuym

:
debuit Aug-ustini posteritas, ornavit et ausit. In illud B. Joannis Boni pignora die 1 Maji translata;
sed ig^notum quo anno.
ibi depiclx
irones el i"ttrtplio de
B. JoaDDC
S. Agnetis novx, depicta sunt et rniracula atiquot B. Joanuis
183 In circuitu claustri primi istius conventus anno 1 518 res gestse (8); inter quas mira,
anno 1S18.
culum cereorum accensorum quod contigit in elevatione corporis anno 1251. Depicta quoque fuerat, in testimonium veritatis illorum omnium, in muro inscripiio aliqua, quse anno 1693, ne
periret,
,
Clauditur heic arca lignea intua S. JoANNIS Bo.VI CADAVER MIRANTE NATURA SERVATUU EST. Hodicdum vero reposita est arca in ecciesia parochiaii S.Anioniiextracivitatem{\S),eamdemqueprêfert epigraphen sed indicant voces quibus utitur R D, Sordi, eam concidisse in fragmenta. Quam
memori;im
QUAU PLUaiBUS ANNOaUM DECUEIIS
,-
tam transiationem
inspexit
illud
.-
integrum fuerit corpus repertum post memorascrihit anno 14S4 Augustinus Cremensis, quiiliud procuidubio suismet ocuiis
per plures annos, inquit, corpu.s conditum permansisset, eievae terra ita iuteg-riim et undique odore fragrans
in lapide est incisa. Ex italica vero lingua qua eam exhibet R. D. Savio (9), tatine versa sic sonat Haec sunt miracula et vita sancti Joannis Boni ut narrata suat et scripto mandata a
.-
Quum
sanctum
terrae
tum
repertum
est, ut ne capillus
quidem
praeter nasi
notariis publicis
Mantuanus Bonaventura (10) et Lanfranco (11), ex mandato Innocenti papae quarti, et excepto prius testium jurameuto. Commissa
fuerat
summitatem de
ejus capite ceciderit, In templo S. Agnetis novae cepit corpus beati saceiium iliud quod proximum erai choro et sacrario ibique
,
provincia audiendi testes reverendo domino Alberto epiacopo Mutinensi, reverendo do-
hsec
mino Joauni de Gonzag-a prgeposito ecclesise cathedralis Mantuans, et priori sancti Marci (12), anno
Diario di Manlova per l'aDno<83ti, pag. 174 el 175. "" "' loc. cil. (5) Rislreuo, (W(.. vi. (4) Cfr Herrera. Alphub. lora .II, pBg. 107; Tnreli, Sec. Agosl. lom. IV, pag. 438. [B) Apud Henschen. lom. " Febr. pag. 474, num. U. d (6) Alphab loc.cit. (7) Diario MaDtuano, 1*06, piig. 133. -(8) Vide supra Dum. 19^ WaddiDg. AQDal. HiQor. iDm. II, pag.M?. homse 173^'
(IJ
repositum est, aut suspensum potiics ex mox dioendis, in arca marmorea. 186 In conventu S. Agnetis commoratus est aii-
10 DiBno
'
"
'
()
Vila
17.
Dum.
pae- 82.
(l'J)
Ibid
(10) Cfr Processus Dum. 98, oura. 1 ei 3. [13) Suina,
(i 1) Ibid.
180. -(14)lhid. imtn. 2 el 3. (iS) Ihid. oum. 17iJ. -(10) ll^detuum. 180; Savio, Vita, pag. 84 (t7) Kislreito, pag. viii el sci|. 18) Savio, Vita, pag. 84.
num,
I7l> et
quo
DIE ViGESIMA SECUNDA OCTOBRIS.
A
Carolus
Vin
quoi dies anno 1530 Carolus V imperator, Bonoma veniens ubi a Clemenie VII,
Poniifice
"^^' ^"^""^^ coronaius.
741
AtCTORE
E, C.
lertia
maxi-
TZneti
amo\m.
Ingressus esi Mantuam in f^^^^ Annuntiationis,die 25 Martii, et ipso die tngressus Fridericum Gonzagam, Mantu^ marchionem, ducem creavit (1). Diveriit vero
tempii S. Agnetisanno 1585, dumPP. Aug-ustiani inquit R. D. Sordi, augrendas devotionis causu sa-
crum corpus,
monumento marmoreo extractum,

altari majori. Ibi vero exhibitum*
anni
coUocarunt sub
vffi
1S8S;
est venerationi fidelium
duobus ultimis diebus
ad
octa-
ca-
Paschatis,
illis
stellum ibique habiiavit hebdomadas aliquot; sed adveniente hebdomada sancta, devotionis causa, in habiiationem delegit conventum S. Agneiis, ut tesiatur sequens inscripiio quse olim ibi legebatur marmori insculpta (2)
:
in
quai diebus
translationis primEe coutigerat [ynedio s^culo xv de qua
memoriam
Anno Domini mdxxx

1n hebuomada sancta CaROLUS V lUPEIiATOR C0R0NATU3
HaNC
h. &.
SIBI
Devotionis gratia UABITATIUNEM ELEGIT.
secunda et tertia Paschatis resurrectionis mag-no popuh concursu colitur; sicut et ecclesia S.
arca suspensa jacuerat (7), sub ara majori solemniter coUocarunt, ubi quotannis die
modo annis sing-ulis fideiibus est ostensum (d). Eanc translationem metnorat eiiam Berrera, eam non distinguens a prima et secundam silentio premens Corpus B. Joannis Boni, mquit, quod per centenaria annorum in
:
supra); et exinde eodem
marmorea
in aere
Agnetis Aernetis in Dernetnnm ?>M*m ,^^v./y.. :* perpetuum idem imperaior creavit comitem Palatinum, cum facultate creandi notarios,
leg-itimandi, doctorandi e^c.
Joannis ^ûiieuuuijibirequen,.._ tt., m^ tatur. TranstationescorporisB. 3 oannis simiiiter
confuse proposuerunt omnes ejus biographi nuiio excepio; quas in hoc commeniario distincte enarrare conamur.
,
XX.Translationesannorum 1543 B 1585, 1775etl798. Prodigiosa

conservatio corporis post sex inte-
gra ssecula.
Tranilatio
qux in usus profanos transiere, et ecclesia quidem anno IS06 solo esi xquata. Dicto anno 1775, die 25 Novembris, extractum est corpus B. Joannis ex arca marmorea, inquit R. D. Canonicus Savio in
beaii
(8),
IS9 Suppressa anno 1775 Societaie Jesu, ejus Maniuanum et adjaeens iemplum SS. Tnnitatis anno 1775 cessa sunt PP. Augusiianis ; hi vero suum conventum et ecclesiam S. Agneiis derelinquere debuerunt,
?uar^.
coitegium
anm
n
1773. Bedfi
(uMuto jacenlia effigiei
tecundu annp
A 7ino 1543 translatum est corpus B. Joannis e J^sacello supradicio ad saceliuin majus, dictum sancta sanctorum, depositumque ad latus altaris
in aliud
depositumque in
et
alia lig-ui nucei.
Vita Beco-
gnovit sacrum oorpus
arcam novam
sigillavit vi-
monumentum marmoreum,
et
seu potius
carius g-eneralis Carolus Nonius delegatus ab illustrissimo D. episcopo de Pergen ac recognitionis
antiquissimum
servai
splendidum mausoieum, quod
hodiedum ecclesia cathedraiis in vicinia saceili S. AgathcS. Istud nobitissimum monumentum, inquit R. D. Sordi in notaiionibus vemacucivitate nostra unicum et sing-ulare multis ornatum et anaglyphis et auraturis et in fronte quidem prominentes habet fig-uras apostolorum et
:
instrumentum scripsit ab subsignavit notarius ac presbyter Andreas Tognini. Sicque composiium
lis, iu
preiiosum pignus cum muita pompa ecclesiasiica et suppiicatione solemni iranslatum est ad ecclesiam SS. Triniiatis; quibus interfuere pars maxima familiarum reiigiosarum, capitulum cathedrale, magisiratus, nobilitas ceierasque civitaiis digniiates. Deposiia vero iteru?n est arca sub
redemptoris stantis in raedio eorum in quadam stylobata aut scabello. In lateribus cernuntur in sex
minusculis Moses recipiens tabulas leg-is, sanctafamilia.Moseslsraelitismonstransvasmanna plenum, apostoli Petrus et Paulus et in horum medio B. Virg-o. In parte superna exhibetur prsesepe domini sub quo haec leg-itur epig-raphe IhC IN DHNA DORMIT CORPUS
areis
:
altarimajori,Sequenii dieinchoatum est triduum et tribus continuis diebus ceiehratx sunt laudes beati oratione panegyyHca. Soiemiiiiatem translationis testatur libellus hac occasione edi-
sacrum
quo omnium ordinum cives beatum nostrum odisetpoematiis laudare voluerunt (9); cujus
tus, in initio insertum est summarium Vitss B. Joannis a Leopoido Volta concinnatum, quod pluries in hoc commentario citavimvs. In fronte libri cernitur imago asri incisa, corpus beati referens in arca depositum, cujus exemplar tigno inciso fldeliter expressum hic subjicitur.
S.
JOANNIS BONI E CAPELLA

DIE XX FeBR.
MDXLllI.
UUC TRANSLATUM
Obiitautem MCCXLIX. Addit LeopoidusVolta [4) modum quo exsculptum

est
monumetitum satis ostendere ejus antiquitaiem, non tamen antiquius esse Sceculo septzmo,
aut ad
summum sexto
dicendum
: quê si sint admittenda, forte, ut frequenier est factum, scul-
ptum
esse
ad exemptar monumenti
antiquioris,
Noiat ideni omari
monumentum in
latere
mono-
grammate^
quo nomen grascum

est
Xptffros reprse-
maxime veterum christianotum. Contigit autem haec transiatio, cum celebrarent capitulum Mantuse pasentari, in sepulchris
norum, passim
tres cougTegâtionis Lombardise
(5).
188 Tertia transiatio facta est intra parietes
'
Giunta Slephano, II GorcUo delle chroniche di Mantova. Padova, IbTi, pag 44; Arl dc Tcrifier ies dates, pag. 84fi, edit. 1770. (2) Volta, Coinpcndio storico di Mnntun, lom, II, pag. 234.
(1)
(3)
Loe.cil.
cit.
loc.
189.
(4) Ristretlo, pa!*. x,'not. 23.
(9) Pocsie per la solenne iranslatione della ehiesa di S. Agnese a quella dellaSS. Trinita del sacro corpo inrorroUo di S. Giovanni Buono Mantov ano, propagatorc deU' oraiQe di S. Agoslino e primo
(5)
(ti)
Cfr Lodi, Vita.
lib.
iii
(8} Vita di S. GioTanoi Buoqo,
cap. 45. pag. 83,
Herrcra, Alph. Supra, num. Mantova 1839.
comprotcttore
di
(7)
intornoallaTita del mcdesino Santo.
Mantova. Con unprcliminare ristretlo Mantova 1775.
di notizie
Adeo
742
kttCTOHB
DE
B.

mus
paneg-yrica
quc-e in,
S.
AUG,
Bellfe,
D. episcopus J. B.
(1).
E.C.
habeturque oratio
Memorata modo pia sodaliias beati honorem est constituta a medio cira canonico ecclesix cathenihil omittit,
citerscvculo, regiturque
dralis,
non modo ut celebratur solemniter tum festum beati, ium anniversaria dics tdtimarum traîslationum, sed ut nec quotidie beaio in suo altari specialis honor desit. De prodigiosa porro conservatione corporis post sex integra ssecula et tot translationes, hxc insuper addit memoratu digna R. D. Sordi Servatur corpus iutactum et incorruptum [ei ut alibi dicit qunsi recens vita privatum ; a come fosse appena morto ) escepta extremitate nasi, cerniturque eum
:
.-
>)
statur fuisse plus quam ordinarise. Cicatrices que Tisuntur in pede dextero (2) et in manibus,
verita-
tem testantur eorumquasde inauditisejuspcenitentiis referunt processus et biog:raphi. Indutus vero esttunicanig*ra(3)eremitarum S. Augustini, cinctusque corrigia. Refert idem ad diem 23 Octobris
25 Novembris aperiri iumulum exhibetnque venerationicorpus, pr/esenie perpetuo sacerdote, qui eidem admovet benedicitque rosaria, aliaque qua; hunc in finem fideles porrigwii. Supra jiltare
et
vero, ita prosequitur, pendet vivis coloribus depi-
arundinis particulis sub ung-ulis, patitur deliquium et confortatur ab

ang-elo
(4).
ctus beatus,
dum
infixis sibi
192 Adscrihenda hic sunt qux de beati cultu in ^" 6""" euu '""'"''"'" ^'dioecesi Caesenatensi, mihi perscribit R. D. Aloy""* sius Paggi, seminarii illius di(ecesis :
Cum
Adeo vero solemnis visa
Tranitalio
professor
in civitate, inquit,
tum
in dicenesi cultusexhi-
est haec translatio an-
gmnia
et
uUi-
ioonTiil798.
ni 1775, ut in actis capitularihus dimcesis Man^^^^^ ^^^^"^ ^""^ ^-^"^ /'"^'^ *^'^ ^^P^^^ relatio. ^^^ ^"^ 1798 PP. Augustiniani transire deûerunt ad conventum patrum Oratorii S Philippi Nerii, qui prsecedenti anno fuerant suppressi; quo etiam transtatas sunt exuvix B. Joannis. Sed extimescentes PPAugustiniani et suam qux)guesuppressionem, die 2 Augusti ejusdem an.
betur beato; cuius festum die 23 octobris celebratur. Lectiones in breviario sunt proprias, sed eadem ac
Mantuana (de quibus alienum a re advertere Csesenates, cum decreverint anno 1816 ccemeterium publicum condere eo in loco quo consurg-ebat monasterium canonicorum reg-ularium a 9. Cruce, patronum ac titularem sacelli seleg-isse Joannem
infra erit sermo).
illK quas recitantur in dioecesi
Non
erit
Bonum
simul
cum
S.
prfficipua cur
mconveneruntD. dePergen, episcopum Mantuanum, rogarunique ut ordinis sui nobilissimum

pignus deinceps adservare dignaretur in sua
ecclesia cathedrali. Postulationem escepit ing-enti cum solatio illustrissimus dominus, conditoque decreto acceptationis, ad recog-noscendum corpus sa-
Bonus dictus
Nicolao Tolentinate. Ratio fuerit patronus ac titula-
rissacelli cosmeterii,
ea fuit,
ipsum ad
vallera pertinet cui
quod coemeterium imminet collis ubi
beatus quadrag-inta per annos vitam transeg-it. velim in templo S. Augustini, de quo supra [vide ad num. 5 Processus) mentionem
Prffiter hec .scias
feci, asservari cucuUum beati (id est caputium, ni fallor, vet forie cuculta aliqua seu tunica ex plu-
C crum
disponendamque translationem deleg-avit archidiaconum Ign. Tamburinum. Verum quum

impediretur hic
subdeleg-atus est pussimus sacerdos Alexander Savazzoni, qui dicti corporis authentica recognitione instituta, iUud ad
quodam morbo,
et 80),
ribusquashahuitunampostaliam. Supra num. 59 etapud reverendissimum dominum Joachimum Sassi, canonicum ecclesice coIIeg-iataeLonzani
iforte S. Theonesti
semmarium
epis.ôpale deferri curavit.
de Lonzano
(5),
qux nescio an
prope
Savi-
Parabatur
interea locus sub altari quodam sacelli Virgiuis Coronatae in aede cathedrali; quod id transtulerunt,
sita sit in loco
nunc
dicto Long:iano
absque consueta solemnitate propter iniquitatem temporum, sacerdoies tres, die 24 Novembris an,
gnano, non procul a Ciesena) sub hac dicecesi, manereculig-nara [forie cochlear) aeream qua eremi fontis aquara Aug-ustiniani sodales prsEbere solebant
fidelibus,
1798. Die vero sequenti, seu 25, celebrata est hsec translatjo in ipsaecclesia cathedrali, simulque
quamque adhibuisse beatus
ipse fertur.
anniversanadiestranslationisanni 1775; interfuit sacro solemni illustrissimus D. epiecopus de l'ergen, et dicta est oratio panegyrica a canonico theologah Fiorati.
De
euilu ho-
XXI. De
reliquo beati cultu.
Ejus
difrno ISan-
tuxei de conlervatione
eorporit.
R. D. Samo, celebrat quotanuis pia qusdam sodahtas, ac festo die misss solemni interest illustrissi(!) Savio,
191 Ibi requiescit etiamnum corpus incorruptum Joannis; et novem dierum pia exercitia in pr^parationem ad ejus festum. inquiebat anno
t>.
biographi. Vitae edendse.
1839
on veroinsotistranslationibuscives Mantua ni veneraiionis suw erga beatum soiemnia edi-
N.
njarchio A/nn.
luanu cano-
Vifa, pag.
86et seuq
[21
Proi>
dere

nitittionetn
,,<
posfutal.
elegerunl, velsanctam Sedem Ueralis lcibusZ garunt ut beali cultus ecclesiasticus nova incrementa acciperet. Inventum fuisse corpus post diuturnam oUivionem medio circiter
sieculo
et in
i"'.-*""-""!^'''!''*"/ 'J"' ^^P^ôrum. festus est, 23 Octobris, indulgeyitiam plenariam concedit : quam bullam Amadeus histortcus Mantuanus, in
2 1-^
dte qui
et
E.C
urbem translatum, dictum
num.
xv in superiorihus
179 et seq. Tandem. inquit Volta, Fridericus
^. Agnetis asservatum fuisse dicit circa hoc tempus, ut

citandts, 7ion
Gonzaga, Mantuai marchio secundus, a Patre Augrustino Cremensi, ordiuisS. Aug-ustini, sollicitatus pietatem erg-a sanctum resuscitare statuit, ipsum
parum
patrem mittens ad Pontificem Sixtum IV, ut denuo

posceret canonizationem (seu beatificationem) Pactum est anno US3, quo anno Pontifpx in gravissimi momenti negotiis versabatur , ut quantum-
erga beatum. 196 Bjus memoriam celebrat episcopus Man- ^''ff*'"'' '''tuanus F. Franciscus Gonzaga, in constitutio'^^^^S^ ntbus synodalibus, qu^
Agnetis, ordinis S. Augustiui inquit, sepultum est corpus B. Joannis Boni qui
S.
archivo conventu^ (8). Videtur apparebit ex monumentis aucta pietas Mantuanorum
m conventu
edU^ sunt anno
1610:
vi-
T^^^T'
''^"^'^r

Acta Sanctorum. 1863. Volume 57.

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Acta Sanctorum. 1863. Volume 57.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

^#-'-'

Digitized by the Internet Archive

2012 with funding from

and Sloan Foundation

GODPY, VIA GABANGlfeRfi,

.TOSEPHO VAN HECKE, BENJAMINO BOSSUE, VICTOKE DE BUCK, EDUARDO CARPENTIER,

octavum tomum de Aclis Sanctorum Octobris, Serenissimo

hunc tomum nonum

intelleserunt decessores noslri, qui

Augustissimae Austriacae familise

Nec dubitamus quin

propler scriptionis argumentum

ad suos veros limpidosque

evolvuntur res praeteritis temppribus gestae

locorum artiumque condiexplicantur

quantum, Serenissime Princeps,

qua animi proutiliorem

pensione aperle profilearis nullam

insuper Sanctorum Vitis pietatem

ad omnia esse utilem, quatenus,

non possunt non conciliare exempla

ex quorum sanguine genus Tuum

imprimis vero proxime

TuiB amantissima^, adest pia memoria Matris

optimiB Regma, nostr^,

quapropter omnes boni,-

prudentia solertiaque palerna,

Regem Reg.amque fam.liam

denter exorantes, ut per intercessionem

Sanclorum Tib. omnia fausta

JOSEPHUS VAN HECKE,

ANTONII TINNEBROEK, HAGIOGRAPHI

ut unica prope, donec ad studia

\tatis nostrse prselatis et

contuli, vel certe

quorum relatione rairum quantumque ad imitandum

maxima tenebar admiratione

quEe spectabant ad ejus vocationem.

1829, lialendis Octobris, ad studiorum curriculum

obeuudum missus sum Eiudhoviam

initio tirocinii religiosi scripsit

quam vocamus historiam vocationis.

visa sint quibus mibi suaderetur potius

dulcedine mente recepi et fovi; prsesertira quia

Cujus lectione valde commotus

frequenter repetii et quae ibi

xime prxterlapso, quum

Societas nostra tethali

institutis et leg-ibus Societatis dilig-enter considera-

Erg-o quotidie, nulla die excevitaa

impetrandura asumraa bonitate statum

ex abundautia cordis ore uonnum-

debitum finem modo optimum mibi videretur eorum adhiberem,

tionem meara denuo renovans. Et reapse, die

permittere sanct obedientise,

iu optatia cohfirmaret, simul respon-

mihi legendam iUam Alphonsi

phousi de Ligorio cui titulus

Dominum nostrum Jesum

Praxis amoris erga Christum, quo opere

nem Mariam cum

post invocatara intentius Beatissimam Virgialiis sanctia , maxime sancto

gredi statui. Ecce autem

diebus meus tunc